ИПС "Әділет"

РҚАО-ның ескертпесі!
Бұйрықтың басын V13008424_3 қараңыз

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 491-қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасы

Ескерту. Оқу бағдарламасымен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 20.09.2018 № 469 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Математика" пәнін оқудың негізгі мақсаты: білім алушыларда сандық, кеңістіктік, уақытқа байланысты және геометриялық түсініктерді қолжетімді түрде қалыптастыру.

3. "Математика" пәнін оқытудың негізгі міндеттері:

1) Бағдарламаның "Сандар", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика және ықтималдылық теориясы", "Математикалық үлгілеу және талдау" бөлімдері бойынша математикалық білім мен дағдыны қалыптастыру мен дамытуға ықпал ету;

2) білім алушының сөйлеу тілін дамыту, оны математикалық терминологиямен байыту, негізгі математикалық заңдар мен математикалық тілдің қолданылуына ықпал ету, әртүрлі контекстердегі тапсырмаларды шешу үшін сандық қатынастар мен кеңістіктік формаларды зерттеу;

3) физика, химия, биология және теоретикалық салалар мен тәжірибелік қызметтердегі тапсырмаларды шешу және зерделеу үшін математикалық білімді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;

4) тәжірибелік тапсырмаларды шешу кезінде сәйкес математикалық әдісті таңдау үшін шығармашылық қабілет, логикалық және сыни ойлауды дамыту;

5) байланыс жасау дағдыларын дамыту, соның ішінде ақпаратты нақты және сауатты түрде жеткізе білу, оның ішінде жарияланымдар мен электронды құралдарды қосқанда әртүрлі дереккөздерінен келген ақпараттарды пайдалана білу;

6) дербес жұмыс және топпен жұмыс жасауда қажетті тәуелсіздік, жауапкершілік, белсенділік, табандылық, төзім және толеранттылық сияқты жеке қасиеттерді дамыту;

7) математиканың даму тарихы, алгебралық терминдердің пайда болу тарихымен таныстыру;

8) математиканы оқыту кезінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану дағдыларын дамыту;

9) жалпы білім алуда математиканың мәнін түсіндіруді қамтамасыздандыру.

4. "Математика" пәнін оқытудың негізгі түзету міндеті танымдық қызметті дамыту мен тірек-қозғалыс аппаратындағы түзету болып табылады.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Бағдарлама олардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін ескере отырып, олардың оқыту тәсілдері және танымдық уәждеме, жекелей қабілеттерін дамыту арқылы тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан

әрі – ТҚАБ) білім алушыларды тұлға ретінде қалыптастырады.

6. Бағдарлама төмендегілерді қамтамасыздандыруға бағытталған:

1) ТҚАБ білім алушылардың негізгі орта білім алу дәрежесінде сапалы білім алуың тең мүмкіндігіне ие болу;

2) білім алуда айрықша ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне жауап беретін ТҚАБ білім алушыларды барынша қамту;

3) ТҚАБ білім алушылардың бастауыш және жалпы орта білім алуының негізгі білім беру бағдарламаларының сабақтастығы;

4) бейімдеген бағдарламаны білім алушылардың игеру нәтижелерін бағалаудың сыни бағалауын пайдалану;

5) бейімделген негізгі орта білім беру бағдарламасын білім алушылардың игеруі және тиімді жүзеге асыруы үшін жағдай жасау, оған барлық білім алушыларды жекелей дамытуға арналған жағдайды қамтамасыздандыру.

7. Бағдарламаның негізінде жүзеге асыру төмендегілерді қарастыратын қызметтік және дифференциалды тәсілдер жатыр:

1) оларды білім мазмұнын игеруін қамтамысыз ететін білім алушылардың танымдық және пәндік-тәжірибелік қызметін ұйымдастыру үрдісі ретіндегі оқыту мақсаттарына қол жеткізудің негізгі құралдары ретінде тану;

2) білім алушылар тұлғасының дамуы оқу қызметінің қолжетімділігі сипатына тәуелді екенін мойындау;

3) заманауи қоғам талаптарына сәйкес білім алушылардың тұлғасын дамыту, олардың әлеуметтік бейімділуін мүмкіндігінше қамтамасыздандыру;

4) олардың ерекше білім алу қажеттіліктеріне сәйкес тұлғалық және танымдық даму дәрежесіне қол жеткізудің тәсілдері мен жолдарын анықтаушы білім алушылардың негізгі орта білім беру технологиясы мен мазмұнын жасау;

5) танымдық уәждеменің шығармашылық әлеуетінің өсуін қамтамасыздандырушы әрбір білім алушының жекелей дамуы мен білім беру үрдісінің ұйымдастырушылық формаларының әрқилылығы, танымдық қызметтегі баланың өз қатарластарымен және үлкендермен өзара қарым-қатынас жасау формаларын байыту;

8. Жаңартылған бағдарлама ерекшелікке ие және ТҚАБ білім алушылардың психофизикалық даму қасиетін есепке ала отырып ұзақ уақытқа есептелген.

9. Математика бойынша бағдарламалық материал зерделік тұрғыдан орналасқан. Бағдарламаның зерделенуі алдында игерілген материалды ұдайы қайталап отыруға жағдай жасайды. Материалдың осылай орналасу жағдайында білім алушы біртіндеп алгебралық өрнектермен, көпмүшелермен, олардың әрекеттерімен және де қасиеттерімен оларға түсінікті тілде танысады.

10. Қозғалыс қызметтері бұзылуымен байланысты: күш салып орындайтын қозғалыстардың болуы (қимылға күш салу), бұлшықет тонусының бұзылуы, (салдану, босаңсу, дистония), саусақтардың еркін қозғалыстарының шектеулілігі немесе мүмкін болмауы (салдану), қолдың дірілдеуі сызба жұмыстарын жүргізу кезіндегі қимылды қиындатады және графиктерді құру кезінде оқытушы көмектеседі.

11. Қозғалыс, кеңістіктік, көру бұзылыстары және жұмыс қарқынының баяу болуын есепке ала отырып, өзіндік жұмыстар және бақылау жұмыстары білім алушымен толығымен орындалады, баға төмен болмайды, тапсырмалар білім алушылардың күші жетерліктей болады.

12. Есептеу және есептік операция кезінде, арифметикалық есептеулерде білім алушылардың калькуляторлар, есептеу материалдарын қолдануына жол беріледі (есептегіштер, сызғыштар).

13. Әрбір сыныптағы білім алушылардың әртүрлі мүмкіндігіне байланысты ТҚАБ білім алушылар ауытқушылығының қатар келу құрылымын есепке ала отырып, білім мен дағдыға қойылатын талаптың екі деңгейі қарастырылған (оқу материалын игеруіне байланысты):

1) бірінші дәреже (базалық) білім алушының материал көлеміне қойылатын талаптарды жүзеге асыруын;

2) екінші дәрежематерал көлемін және оның мазмұндық үрдісін азайтуға қатысты түзетуді қарастырады.

14. Арнайы мектептің үлкен және ортаңғы буынында оқытудың мазмұны әрбір білім алушы игере алатын шағын білім мен дағдыны қарастырады (бұзылыстары айқын көрінетін білім алушылармен жиынтықталған сыныптарда).

15. Оқу процесі теорияны игеру және тапсырмаларды шешу кезінде жазбаша және жазба жұмыс түрлерін тиімді үйлестіруге бағытталған. Оқулықпен жұмыс жасауға ерекше назар аударылады (мұғалім түсіндірген соң мәтінді зерделеу, бақылау сұрақтарын пайдалана отырып материалды өздігінен оқу, тапсырма мәтінінің қысқаша жазбасы (теоремалар), сәйкес суреттерді пайдалану).

16. Оқу процесінің тимділігін қамтамасыздандыруды оқылған материалды қайталау және бекіту, курстың келесі бөлімдерінде тірек білімді жүйелі түрде пайдалану маңызды рөлге ие.

17. Білім алушыға ұсынылатын тапсырма, жаттығулар мен сұрақтарға дұрыс таңдау жасауларды механикалық тұрғыдан есте сақтауды ғана емес істің мәнін түсіндіретін ережелер мен формулаларды саналы түрде пайдалануға негізделеді.

18. Тапсырмалар мен жаттығуларға қойылатын талаптар деңгейі оқулықтарда және олардың әдістемелік жетекшілігімен анықталады.

19. Формулаларды жаттау анықтаманы пайдалану дағдысын қалыптастырумен ауыстырылады.

20. Оқу процесін тиімді ұйымдастыруың маңызды жағдайы оқу жабдықтары мен көрнекі көмекші құралдарды барынша пайдалану болып табылады.

21. Білім беру және түзету тапсырмаларын орындауда "Математика" оқу пәні бойынша сабақ өткізуде қолданылатын үлгілер:

1) магниттік бекітпесі бар сандардың, әріптер мен белгілердің жиынтығы;

2) "Үлестер мен бөлшектер" жиынтығы;

3) шарнирлі үлгілер жиынтығы;

4) стреометрикалық денелер жиынтығы.

22. "Математика" пәнін оқыту кезінде қолданылатын құралдар мен жабдықтар:

1) координаттық торшасы бар магниттік тақта;

2) сынып құралдарының жиынтығы (сызғыш, транспортир, бұрыш, циркуль);

3) парабол трафареттерінің жиынтығы.

23. "Математика" пәнін оқытуда келесі баспалық оқу құралдары қолданылады:

1) ұлы математиктер (портреттер жиынтығы);

2) математика бойынша кестелер, 5-6 сынып (оларға таратпалы материал);

3) таратпалы материалдар - 5-6 сынып;

4) баспалық негіздегі дәптер – 5-6 сынып (оқулыққа жұмыс дәптері);

5) 5-6 сыныптың нұсқалары бойынша өзіндік жұмысты өткізу материалдары.

24. тақырыптар мен сыныптар бойынша "Математика" оқу пәнін оқытуда қолданылатын DVD дискілер мен видеоматериалдар:

1) стендтер мен транспаранттар;

2) техникалық құралдар (компьютер, интербелсенді тақта).

3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

25. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында - 170 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында - 170 сағатты құрайды.

26. 5-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:

1) натурал сандар мен нөл. Натурал сандар мен нөл. Координаттық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Қарапайым сандарды қосу. Қарапайым сандарды азайту. Қарапайым сандарды көбейту. Қарапайым сандарды бөлу. Арифметикалық әрекеттердің қасиеті. Қарапайым сандармен байланысты арифетикалық әрекеттер. сандық өрнектер. Әріптік өрнектер. Сандық және әріптік өрнектердің мәні. Өрнектерді жеңілдету. Теңдеулер. Теңдеу түбірі. Теңдеу көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу. Формулалар. Формулалар бойынша есептеу. Қарапайым сандардан тұратын сандық бірізділік;

2) қарапайым сандардың бөлінгіштігі. Бөлінгіштер мен еселеуіш қарапайым сандар. Қарапайым және күрделі андар. Бөлінгіштің негізгі қасиеттер. 2; 3; 5; 9; 10 бөліну белгілері. Жұп және тақ сандар. Деңгейлік негіздемелер. Дәреже көрсеткіштері. Қарапайым сандарды қарапайым көбейтінділерге бөлу. Кішігірім бөлінгіш. Өзара жай сандар. Жалпы еселеуіштер;

3) жай бөлшектер және олардың қызметтері. Жай бөлшектерді оқу және жазу. Жай бөлшектердің негізгі ерекшеліктері. Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер. Аралас андар. Аралас сандардың бүтін және бөлшек бөліктері. Бұрыс бөлшектерді аралас сандарға ауыстыру. Аралас сандарды бұрыс бөлшек түрінде ұсыну. Жай бөлшектер мен аралас сандарды координаттық сәуледе салу. Жай бөлшектерді жалпы бөлшекке келтіру. Жай бөлшектер мен аралас сандарды салыстыру. Жай бөлшектерді қосу және есептеу. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды есептеу. Жай бөлшектер мен аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар. Жай бөлшектер мен аралас сандарды бөлу. Жай бөлшектер мен аралас сандармен байланысты арифметикалық әрекеттер. Бөлшектерді сандардан және бөлшектер бойынша сандарды табу. Біріккен жұмыстарға байланысты тапсырмалар;

4) ондық бөлшектер және оларға қолданылатын амалдар (40 сағат). Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді жазу және оқу. Ондық бөлшектерді жай бөлшекке ауыстыру. Координаттық сәуледе ондық бөлшекті салу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді қосу және есептеу. Қарапайым сандарды ондық бөлшектерге көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту. Ондық бөлшектерді қарапайым сандарға бөлу. Ондық бөлшектерді 10; 100; 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 бөлу. Қарапайым және бөлшектерге байланысты арифметикалық әрекеттер. Ондық бөлшектерді бүтін сандарға айналдыру. Бөлшектерде құрылған сандық бірізділік;

5) көбейтінді. Көбейтінді. Көбейтінді элементтері. Көбейтіндінің жазылуы. Көбейтінділер арасындағы қатынастар. Көбейтінділердің бірігіуі мен қиылысуы;

6) бұрыштар. Көпбұрыштар. Бұрыш. Бұрыш шамасы. Бұрышарды құру және өлшеу. Транспортир. Бұрыштарды салыстыру. Көпбұрыштар. Көпбұрыштың бұрыштары мен жан-жағын өлшеу, периметрлерін табу;

7) кеңістіктік кесінділері. Тік бұрышы параллелепипед (куб). Тікбұрышты параллелепипедтің қиындысы (куб). Фигура кесінділеріне қатысты тапсырмалар. Фигура салуға қатысты тапсырмалар;

8) 5 - сыныптың "Математика" курсын қайталау.

27. 6-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:

1) 5-сыныптың математика курсын қайталау;

2) пайыздар. Пайыз. Сандардың пайыздарын табу және пайыздар бойынша сандарды табу, мәтіндік тапсырмаларды шешу;

3) диаграммы. Шеңбер. Дөңгелек. Шеңбер секторы. Диаграмма. Диаграмма түрлері: бағаналық, тік, және дөңгелек. Статистикалық мәліметерді ұсыну тәсілдері;

4) қатынастармен пропорциялар. Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы. Пропорция. Пропорцияның негізгі ерекшеліктері. Тік пропорционалды тәуелділік. Кері пропорционалды тәуелділік. Пропорция көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу. Пропорция көмегімен сандардың пайызын табу және пайызы бойынша сандарды табу. Ауқым. Шеңбер ауқымы. Шеңбер ауданы. Шар. Сфера;

5) рационалды сандар және олармен байлынсты әрекеттер. Оң сандар. Кері сандар. Координаттық тік сызық. Қарама-қайшы сандар. Бүтін сандар. Рационалды сандар. Сандардың модулі. Модуль негізіндегілерді қамтитын қарапайым теңдеулер. Рационалды сандарды салыстыру. Координаттық тік сызық көмегімен рационалды сандарды қосу. Кері рационалды сандарды қосу. Әртүрлі белгілерге ие рационалды сандарды қосу. Рационалды сандарды есептеу. Координаттық тік сызықтағы нүктелер арасындағы ара қашықтық. Рационалды сандарды көбейту. Рационалды сандарды көбейту және қосудың сыйымдылық және үйлесімділік қасиеті. Рационалды сандарды бөлу. Үздіксіз ондық бөлшектер түріндегі рационалды сандарды бөлу. Кезеңдік ондық бөлшектерді жай бөлшектерге айналдыру. Рационалды сандарға байланысты арифметикалық сандар. Мәтіндік тапсырмаларды шешу;

6) алгебралық өрнектер. Айнымалысы бар. Айнымалысы бар өрнектер. Жақшаларды ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды келтіру. Өрнектердің теңдік түрленулері. Теңдіктер. Алгебралық өрнектердің түрленуі. Мәтіндік тапсырмаларды шешу;

7) бір айнымалысы бар тік теңдеулер. Сандық теңдіктер және оның ерекшеліктері. Бір айнымалысы бар тік теңдеулер. Тең теңдеулер. Бір айнымалысы бар тік теңдеулерді шешу. Теңдеулер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу;

8) бір айнымалысы бармен келетін тік теңсіздіктер. Сандық теңсіздіктер және олардың ерекшеліктері. Сандық аралықтар. Сандық аралықтардың бірігуі мен қиылысуы. Тік теңсіздіктер. Бір айнымалысы бармен келетін тік теңсіздіктерді шешу. Бір айнымалысы бар келетін тік теңсіздік жүйелері. Бір айнымалысы бармен келетін сызықтық теңсіздік модуль белгілерін қамтиды;

9) координаттық жазықтық. Жазықтық. Перпендикулярлы тік сызықтар және кесінділер. Параллелді тік сызықтар және кесінділер. Координаттың тікбұрышты жүйесі. Орталық симметрия. Осьтік симметрия;

10) кеңістіктегі фигуралар. Кеңістіктегі фигураларды орналастыру. Кеңістіктік фигураларды салу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор түсінігі;

11) статистика. Комбинаторика. Статистикалық мәліметтер және олардың сипаттамасы: орташа арифметикалық, мода, медиана, ауқым. Қозғалыстың орташа жылдамдығы табуға арналған тапсырмаларды шешу. Асыру әдісімен комбинаторлық тапсырмаларды шешу;

12) 5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау.

28. Оқу пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша бөлінген. Бөлімдер әріде сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түріндегі білім алушылардың оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерге бөлінген: дағды және икем, білім және түсіну.

29. Оқу пәнінің мазмұны 5 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Сандар";

2) 2-бөлім "Алгебра";

3) 3-бөлім "Геометрия";

4) 4-бөлім "Статистика және ықтималдылық теориясы";

5) 5-бөлім "Математикалық үлгілеу және талдау".

30. "Сандар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сандар мен шамалар туралы түсінік;

2) сандар операциясы.

31. "Алгебра" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) алгебралық өрнектер және оның түрленулері;

2) теңдіктер мен теңсіздіктер, олардың жүйесі мен жиынтығы;

3) бірізділігі мен оларды сомалау;

4) тригонометрия.

32. "Геометрия" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;

2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;

3) метрикалық қатынастар;

4) векторлар мен түрленулер.

33. "Статистика және ықтималдылық теориясы" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) көбейтінділер теориясы мен логика элементтері;

2) комбинаторика негіздері;

3) ықтималдылық теориясының негізі;

4) статистика және мәліметтерді талдау.

34. "Математикалық үлгілеу және талдау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) математикалық талдаудың бастамасы;

2) математикалық үлгілер көмегімен тапсырмаларды шешу;

3) математикалық тіл және математикалық үлгі.

4 тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

35. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсаттарының реттік нөмірі.

36. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1 - бөлім "Сандар":

1 кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
1.1 Сандар мен шамалар туралы түсінік	5.1.1.1 натурал сандардың көптігі түсінігін игеру; 5.1.1.2 жұп және тақ сандар түсінігін игеру; 5.1.1.3 сандардың натурал дәрежесін анықтауды білу; 5.1.1.4 ондық жазба түріндегі натурал сандарды білу; 5.1.1.5 бөлгіштің анықтамасын және еселеуіш қарапайым санның анықтамаларын білу; 5.1.1.6 қарапайым және құрамдас сандардың анықтамасын білу; 5.1.1.7 жалпы бөлгішжалпы еселеуіштің, ең үлкен ортақ бөлгіш және ең кіші ортақ еселік анықтамасын білу; 5.1.1.8 қарапайым сандардың анықтамасын білу; 5.1.1.9 қарапайым бөлінді түсінігін игеру; 5.1.1.10 дұрыс және бұрыс бқлшектерді тану; 5.1.1.11 аралас сандар анықтамасын білу; 5.1.1.12 кері сандар анықтамасын білу; 5.1.1.13 ондық бөлшек түсінігін игеру; 5.1.1.14 ондық бөлшек түрінде жазылған сандардың теңдішіг түсіну; 5.1.1.15 сандардың жақын мәндері түсінігін игеру	6.1.1.1 пайыз түсінігін иеру; 6.1.1.2 екі санның қатынасы нені көрсететінін түсіну; 6.1.1.3 қандай сандар тура проспорционалды екенін түсіну, мысалдар келтіру тапсырмаларды шешу; 6.1.1.4 қандай шамалар кері пропорционалдар болады, мысалдар келтіру, тапсырмалар орындау; 6.1.1.5 координаттық тік сызықты анықтауды білу және координаттық тік сызықты білу; 6.1.1.6 ауқым түсінігін игеру; 6.1.1.7 тұтас сан түсінігін игеру; 6.1.1.8 қарама-қайшы сандар түсінігін игеру, оларды тік координаттық сызықта белгілеу; 6.1.1.9 рационалды сан түсінігін игеру; 6.1.1.10 сан модулін анықтау және оның мәнін табуды білу
1.2 Сан операциялары	5.1.2.1 координаттық сәуле көмегімен натурал сандарды салыстыру; 5.1.2.2 төрт әрекетті қамтитын жақшаның ішіндегі және жақшасын сандық өрнектердің мәнін табу және әрекет ету тәртібін бекіту; 5.1.2.3 сандық өрнектердің мәнін табу үшін көбейту мен қосуды пайдалану; 5.1.2.4 дәрежетүріндегі бірдей сандардың шығарылымын жазып отыру; 5.1.2.5 натурал сандардың 2,5,10 бөліну белгілерін қолдану; 5.1.2.6 натурал сандардың 3 пен 9 бөліну белгілерін қолдану; 5.1.2.7 құрамдас сандарды қарапайым көбейтінділерге бөлу; 5.1.2.8 натурал сандардың бөлінділерін табу; 5.1.2.9 еселенген қарапайымсандарды табу; 5.1.2.10 натурал сандар мәліметтерін бөлшекке бөлуді талдау; 5.1.2.11 натурал сандар әрқилылығы және сомалардың бөлінуін талдау; 5.1.2.12 екі және одан көп сандарда ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті табу; 5.1.2.13 бұрыс бөлшектерді аралас сандарға айналдыру және аралас сандарды бұрыс бөлшектерге айналдыру; 5.1.2.14 жай бөлшектерді азайту кезіндегі бөлшектрдің негізгі ерекшеліктерін қолдану; 5.1.2.15 жай бөлшекті жаңа жаңа бөлшекке айналдыру; 5.1.2.16 жай бөлшект жалпы бөшекке айналдыру; жай бөлшектерді, аралас сандарды салыстыру; 5.1.2.17 бір мәндегі бөлшектерді қосу және есептеуді орындау; 5.1.2.18 әртүрлі мәндегі бөлшектерді қосу және есептеу; 5.1.2.19. натурал сандар бөлшегін есептеуді жүзеге асыру; 5.1.2.20 аралас сандарды қосу және есептеу; 5.1.2.22 кері берілген санды табу; 5.1.2.23 жай бөлшектер мен аралас сандарды бөлуді жүзеге асыру; 5.1.2.24 сандардың бөлігін табу және олардың бөліктері бойынша сандарды табу; 5.1.2.25 жазба формасының біреуінен екіншісіне өту; 5.1.2.26 ондық бөлшектерді салыстыру; 5.1.2.27 ондық бөлшектерді есептиеу және көбейту; 5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал сандарға және ондық бөлшектерге көбейтуді жүзеге асыру; 5.1.2.29 ондық бөлшектерді 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 көбейту ережелерін сақтау; 5.1.2.30 ондық бөлшектерді натурал сандарға және ондық бөлшекке бөлуді орындау; 5.1.2.31 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 бөлу ережелерін қолдану; 5.1.2.32.ондық бөлшектерді берілген санатқа дейін бүтіндеу	6.1.2.1 бөлшектерді пайыздарға және пайыздарды бөлшектерге ауыстыру; 6.1.2.2 аталмыш санның пайызын табу; 6.1.2.3 бір санның өзге бір санға пайыздық қатынасын табу; 6.1.2.4 аталмыш пайыз бойынша санды табу; 6.1.2.5 сандар қатынасы түсінігін игеру; 6.1.2.6 аталмыш қатынасқа кері қатынасты табу; 6.1.2.7 пропорция анықтамасын білу; 6.1.2.8 пропорцияларды тану және құру; 6.1.2.9 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану; 6.1.2.10 берілген қатынастардағы шамаларға бөлу; 6.1.2.11 шамаларды бөліктерег бөлу, сандардың кері порпорционалды мәліметтерін талдау; 6.1.2.12 тұтас сандарды салыстыру; 6.1.2.13 координаттық тік сызықтағы рационалды сандарды көрсету; 6.1.2.14 координаттық тік сызық көмегімен бүтін сандарды қосу және есептеу; 6.1.2.15 Эйлер-Венна дөңгелегінің көмегімен рационалды сандардың көбейтіндісін көрсету; 6.1.2.16 рационалды сандарды салыстыру; 6.1.2.17 әртүрлі белгілерге ие және бір белгілерге ие сандарды көбейту; 6.1.2.18 рационалды сандарды есептеуді жүзеге асыру; 6.1.2.19 рационалды сандарды көбейтуді жүзеге асыру; 6.1.2.20 рационалды сандарды бөлуді жүзеге асыру; 6.1.2.21 рационалды сандарды көбейту мен қосу ерекшеліктерін қолдану; 6.1.2.22 соңғы ондық бөлшектер ретіндегі ретінде жай бөлшектерді тану; 6.1.2.23 шексіз ондық бөлшек түріндегі рационалды сандарды ұсыну; 6.1.2.24 кезеңдік ондық бөлшектің шексіздігін көрсету; 6.1.2.25 шексіз ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру; 6.1.2.26 рационалды сандарды қамтитын сандық өрнектредің мәнін табу; 6.1.2.27 тік кординаттық нүктелер арасындағы арақашықтықты табу.

2) 2 – бөлім "Алгебра":

2 кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
2.1 Алгебралық өрнектер мен түрленулер	5.2.1.1 көбейту мен қосудың ерекшеліктерін пайдалана отырып әріптік өрнектерді түрлендіру; 5.2.1.2 әріптердің берілген мәндері бойынша әріптік түрленулердің мәнін табу	6.2.1.1 алгебралық өрнек түсінігін игеру; 6.2.1.2 берілген айнымалысы бар мәндер кезіндегі алгебралық өрнектердің мәнін есептеу; 6.2.1.3 алгебралық өрнектер кезіндегі айнымалысы бар мәнді табу; 6.2.1.4 алгебралық өрнек қандай өзермелі мән кезінде тәжірибелік тапсырма контексінде мәнге ие болады; 6.2.1.5 жақшаларды ашу ережелерін білу; 6.2.1.6 ұқсас қосылғыштар, коэффициент түсінігінің анықтамасын білу; 6.2.1.7 алгебралық өрнектердегі қосылғыштарды келтіру; 6.2.1.8 теңдік түрленулер және теңдіктерді анықтауды білу; 6.2.1.9 алгебралық өрнектердің теңдік түрленулерін жүзеге асыру; 6.2.1.10 бір айнымалысы бар теңдіктерді шығару; 6.2.1.11 өрнегінің геометриялық мәнін түсіну
2.2 Теңдіктер мен теңсіздіктер, олардың жүйесі мен жиынтығы	5.2.2.1 арифметикалық әрекеттердің белгісіз компоненттерін табу ережелері негізіндегі теңдіктерді шешу; 5.2.2.2 теңдіктерді шешу дұрыстығын тексеру тәсілдерін пайдалану	6.2.2.1 дұрыс сандық теңдіктердің қасиетін қолдану; 6.2.2.2 теңдіктерге тең келетін айнымалысы бар тік теңдіктерді анықтауды білу; 6.2.2.3 бір айнымалысы бар теңдіктерді шешу; 6.2.2.4 түріндегі теңдіктерді шешу, мұндағы a және b – рационалды сандарды білу; 6.2.2.5 дұрыс сандық теңсіздіктерді қасиетін білу және қолдану; 6.2.2.6 теңсіздіктерді көбейту, бөлу, қосу, есептеу, білу және қолдану; 6.2.2.7 сандық аралықтардың жазбалары үшін мәндерді пайдалану; 6.2.2.8 сандық аралықтарды бейнелеу; 6.2.2.9 сандық аралықтардың біріккен жерін және түйісулерін анықтау; 6.2.2.10 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің тік теңсіздіктерін шешу; 6.2.2.11 kx>b, kx b, kx<b, kx b түріндегі теңсіздіктердің алгебралық түрленуі көмегімен теңсіздіктерді келтір;у 6.2.2.12 кординаттық тік сызық кезіндегі теңсіздіктерді шешуді бейнелеу; 6.2.2.13 сандық аралық түріндегі теңсіздіктерді жазу және берілген сандық теңсіздіктерді сандық аралық түрінде жазу; 6.2.2.14 бір айнымалысы бар теңсіздікпен жүйелерді шешу; 6.2.2.15 \|x\|>a, \|x\| a, \|x\|<a, \|x\| a түріндегі тік теңсіздіктеріндегі көптеген нүктелерді бейнелеу
2.3 Бірізділік және сомалау	5.2.3.1 қарапайым сандардан шығатын бірізділіктердегі заңдылықтарды анықтау; 5.2.3.2 қарапайым сандардағы бірізділіктегі қажетті элементтерді табу; 5.2.3.3 қарапайым сандардан тұратын бірізділікті құру және заңдылықтарды ойластыру; 5.2.3.4 бөлшектерден тұратын сандық бірізділіктердегі заңдылықтарды қарастыру; 5.2.3.5 бөлшектерден тұратын бірізділіктерді құру және заңдылықтарды ойластыру.

3) 3 – бөлім "Геометрия":

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
3.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	5.3.1.1 ұзындықтың әртүрлі бірліктерін білу және координаттық сәуледегі бірдей кесінділердің не екенін түсіну; 5.3.1.2 бұрыш және оның градустық өлшемдерінің түсінігін игеру және бұрышарды белгілеу және салыстыру; 5.3.1.3 бұрыш түрлерін ажырату (өткір, тіксызық, жалпақ, аударылған, толықтай); 5.3.1.4 көпбұрыш түсінігін игеру; 5.3.1.5 тікбұрышты параллелепид туралы түсінікке ие болу	6.3.1.1 шеңбер, дөңгелек олардың элементтері түсінігін игеру (ортасы, радиус және диаметр); 6.3.1.2 циркуль көмегімен шеңберді салу; 6.3.1.3 дөңгелек сектор түсінігін игеру; 6.3.1.4 координаттық жазықтық түсінігін игеру; 6.3.1.5 координаттың тікбұрышты жүйесін құру; 6.3.1.6 реттік жұп сандар кординаттың тік жүйесіне нүкте қою және әрбір нүктеге координаттық нүктеге сәйкес келетін сандардың реттік жұптарын сәйкес келтіру; 6.3.1.7 координаттары бойынша координата жүйесінде нүкте сызу және координаттық жазықтықта берілген нүкте координатасын табу; 6.3.1.8 осьтік және орталық симметрия түсінігін игеру; 6.3.1.9. симметрияның орталығы немесе осьіне ие фигуралар туралы түсінікке ие болу;симметриялық және орталыө симметрия фигураларын табу; 6.3.1.10 шар және сфера туралы түсінікке ие болу
3.2 Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы	5.3.2.1 фигуралардың орналасуы және кесімі көмегімен тапсырмаларды шешу	6.3.2.1 тік перпендикуляр, тік паралельдерді кесіп өтуші сызық анықтамаларын білу; 6.3.2.2 перпендикулярлы, қатар тік сызықтар және кесінділерді тану; 6.3.2.3 кесінді, сәуле немесе тік сызықтардың бір-бірімен, координаттық осьтерімен қиылысқан жерлеріндегі нүктелердің координатының графикалық тәсілдерін табу; 6.3.2.4 жазық және кеңістіктік фигураларды салу және сол бойынша оларды тану; 6.3.2.5 координаттың тікбұрышты жүйесіндегі координат пен координат бастамасындағы нүктелер мен фигураларды салу
3.3 Метрикалық қатынастар	5.3.3.1 транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу; 5.3.3.2 транспортир көмегімен берілген градустық өлшемді бұрыштарды тұрғызу; 5.3.3.3бұрыштарды салыстыру, бұрыштың градустық өлшемін табу тапсырмаларын шешу	6.3.3.1 координаттық тік сызықтағы нүкте арасындағы арақашықтықты табу; 6.3.3.2 шеңбер ауқымынының оның диаметріне қатынасы тұрақты сан екендігін білу; 6.3.3.3 шеңбер ауқымының формуласын білу және қолдану; 6.3.3.4 шеңбер ауданы формуласын білу және қолдану
3.4 Векторлар және түрленулер		6.3.4.1 вектор мен оның анықтамасын білу және оларды салу

4) 4 – бөлім "Статистика және ықтималдылық теориясы":

4 кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
4.1 Көптік теориясы және логика элементтері	5.4.1.1 көптік түсінігі және оның элементтерін игеру; 5.4.1.2 көптіктердің бірігуі мен қиылысуын анықтау; 5.4.1.3 берілген көптіктердің бірігуі мен қиылысуы, символдарды пайдалана отырып нәтижелерді жазу ; 5.4.1.4 көбейтінді негізі түсінігін игеру; 5.4.1.5 көптіктер арасындағы қатынастардың сипатын анықтау (қиылысатын және қиылыспайтын көптіктер)
4.2 Комбинаторика негіздері		6.4.2.1 асыру әдісімен комбинаторлық тапсырмаларды шешу
4.3 Статистика және мәліметтерді талдау		6.4.3.1 дөңгелек, тік және бағана диаграммалар туралы түсініктерге ие болу; 6.4.3.2 дөңгелек, тік және бағана тектес диаграммаларды салу; 6.4.3.3 кесте немесе диаграмма түрінде берілген статистикалық ақпаратты алу; 6.4.3.4 сандық мәліметтер қатары және медиан, көлем, орташа арифметикалық бірнеше сандардың анықтамасын білу;. 6.4.3.5 статистикалық сандықсипаттамаларды есептеу

5) 5 – бөлім "Математикалық үлгілеу және талдау":

5 кесте

Ішкі бөлімдер	Оқыту мақсаттары
Ішкі бөлімдер	5 - сынып	6 - сынып
5.1 Математикалық үлгілеу көмегімен тапсырмаларды шешу	5.5.1.1 қарапайым сандармен байланысты арифметикалық әрекеттердің көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 5.5.1.2 мәтіндік тапсырмаларды шешу кезінде ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті пайдалану; 5.5.1.3 жай бөлшектермен байланысты арифметикалық әрекеттер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 5.5.1.4 сан немесе шама бөліктерін табу немесе бөліктері бойынша сан мен шаманы табу тапсырмаларын шешу; 5.5.1.5. жай бөлшектермен байланысты арифметикалық әрекеттер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 5.5.1.6 Эйлер-Венна диаграммасын пайдалана отырып, тапсырмаларды шешу; 5.5.1.7 әріптік өрнектерді құрау және оларды тапсырмаларды шешуде қолдану; 5.5.1.8 мәтіндік тапсырмаларды шешу үшін формулаларды пайдалану	6.5.1.1 пайызға қатысты мәтіндік тапырмаларды шешу; 6.5.1.2 шамалар тік және кері пропорционалдылықпен байланысты тапсырмаларды анықтау және шешу; 6.5.1.3 пропорция көмегімен пайызға қатысты тапсырмаларды шешу; 6.5.1.4 сызба, жоспар, картамен жұмыс кезінде ауқымды пайдалану 6.5.1.5 рационалды сандармен байланысты мәтіндік тапсырмаларды шешу; 6.5.1.6 қозғалыстың орташа жылдамдығын табу тапсырмаларын шешу; 6.5.1.7 тік теңдеулерді құру көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу
5.2 Математикалық тілдер мен математикалық үлгілер	5.5.2.1 жай бөлшектерді қарау және жазу; 5.5.2.2 координаттық сәуледегі қарапайым сандарды бейнелеу; 5.5.2.3 координаттық сәуледегі аралас сандар, жай бөлшектерді бейнелеу; 5.5.2.4 координаттық сәуледегі ондық бөлшектерді бейнелеу; 5.5.2.5. ондық бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.2.6 белгілер көмегімен қарапайым сандарды салыстырудың нәтижесін жазу; 5.5.2.7 қарапайым сандарды жиынтықтау және салыстыруды қажет ететін жағдайларды талдау; 5.5.2.8 көптіктермен жұмыс жасау кезінде мына символарды пайдалану ; 5.5.2.9 кеңістіктік геометриялық фигуралардың бір бөлігі мен жазық фигураларды сызу (куба және тікбұрышты тікбұрыш)	6.5.2.1 екі санның қатынасын қарау және жазу; 6.5.2.2 пропорцияларды қарау және жазу; 6.5.2.3 шамаларды сипаттау кезінде бүтін сандарды пайдалану; 6.5.2.4 мәтіндік тапсырмаларды шешу кезінде айнымалысы бар формулалармен келетін өрнектерді құрау

37. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

38. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-6 сыныптарына
арналған "Математика" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып

1 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Жай сандар мен нөл	Жай сандар мен нөл	5.1.1.1 жай сандар көптік түсінігін игеру; 5.1.1.2 жұп және жұп емес сандар;
	Координаттық сәуле. Қарапайым сандарды салыстыру. Қосарлы теңсіздіктер	5.3.1.1 ұзындықтың әртүрлі бірліктерін білу және координаттық сәуледегі ортақ кесіндінің не екенін білу; 5.5.2.2 координаттық сәуледегі қарапайым сандарды бейнелеу; 5.1.2.1 координаттық сәуле көмегімен қарапайым сандарды салыстыру; 5.5.2.7 қарапайым сандарды жиынтықтау және салыстыруды талап ететін жағдайларды талдау
	Арифметикалық әрекетердің қасиеті. Қарапайым сандардың арифметикалық қызметтері.	5.1.2.2 төрттен асатын әрекеттерді қамтитын жақшаның ішіндегі және жақшасыз сандық өрнектердің мәнін табу және әрекеттердің ретін орналастыру; 5.1.2.3 сандық өрнектердің мәнін табу үшін көбейту мен қосудың ерекшеліктерін пайдалану
	Сандық және әріптік өрнектер және олардың мәні. Өрнектерді қарапайымдару	5.2.1.1 көбейту және қосудың ерекшеліктерін қолдана отырып әріптік өрнектерді түрлендіру; 5.2.1.. әріптердің берілген мәндері бойынша әріптік өрнектердің мәнін табу
	Теңдеу. Теңдеу түірі. Теңдеуді шешу.	5.2.2.1 арифметикалық әрекеттердің белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулерді шешу; 5.2.2.2 теңдеулерді шешу дұрыстығын тексеру тәсілдерін пайдалану
	Формулалар. Формулалар бойынша есептеу. Мәтіндік тапсырмаларды шешу. Қарапайым сандардың бірізділігі	5.5.1.1 қарапайым сандармен байланысты арифметикалық әрекеттердің көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 5.5.1.7 әріптік өрнектерді құрау және оларды тапсырмаларды шешуде қолдану; 5.5.1.8 мәтіндік тапсырмаларды шешу үшін формулаларды пайдалану; 5.2.3.1 қарапайым сандардан тұратын бірізділіктегі заңдылықтарды реттеу; 5.2.3.2 қарапайым сандардан тұратын бірізділіктегі жетіспейтін элементтерді табу; 5.2.3.3 қарапайым сандардан тұратын бірізділік және заңдылықтарды ойластыру
Қарапайым сандардың бөлінгіштігі	Бөлінгіштер және еселенген қарапайым сандар	5.1.1.5 бөлгіштерді және еселенген қарапайым сандарды анықтауды білу; 5.1.2.8 қарапайым сандар бөлінгіштерін табу; 5.1.2.9 қарапайым сандар бөлінгіштерін табу
	Қарапайым сандар және күрделі сандар	5.1.1.6 қарапайым және қүрделі сандарды анықтауды білу
	Бөлінгіштің негізгі ерекшеліктері	5.1.2.10 аталмыш қарапайым сандарды шығаруыдң бөлінгіштігін талдау; 5.1.2.11 аталмыш қарапайым сандардың әрқилылығы мен сомасының бөлінгіштігін талдау
	2; 3; 5; 9; 10 бөліну белгілері	5.1.2.5 қарапайым сандардың 2,5,10 бөліну белгілерін қолдану; 5.1.2.6 қарапайым сандардың 3 және 9 бөліну белгілерін қолдану
	Дәреже	5.1.1.3 қарапайым санның дәрежелерін анықтауды білу; 5.1.1.4 ондық жазба түріндегі қарапайым санды ұсыну; 5.1.2.4 дәрежетүріндегі бірдей сандардың шығарылымын жазу
	Қарапайым көбейтінділерді қарапайым сандарға бөлу	5.1.2.7 қарапайым көбейтінділерге күрделі сандарды бөлу
	Жалпы бөлінгіштер. Өзара қарапайым сандар. Жалпы көбейтінділер.	5.1.1.7 жалпы еселеуіш, ең үлкен ортақ бөлгіш және ең кіші ортақ еселік, жалпы бөлінгіш түсінігін анықтауды білу; 5.1.2.12 екі немесе одан да көп сандардың ең үлкен ортақ бөлгіші және ең кіші ортақ еселігі; 5.1.1.8 өзара қарапайым сандарды анықтау; 5.5.1.2 мәтіндік тапсырмаларды шешу кезінде ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті пайдалану
2 - тоқсан
Жай бөлшектер	Жай бөлшектер. Жай бөлшектерді оқу және жазу.	5.1.1.9 жай бөлшектер түсінігін игеру; 5.5.2.1 жай бөлшектерді оқу және жазу;
	Жай бөлшектердің негізгі ерекшеліктері.	5.1.2.14 жай бөлшектерді қысқарту кезіндегі бөлшектердің негізгі қасиетін қолдану; 5.1.2.15 жай бөлшектерді жаңа бөліндіге келтіру
	Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер	5.1.1.10. дұрыс және бұрыс бөлшектер
	Аралас сандар	5.1.1.11 аралас сандарды анықтауды білу; 5.1.2.13 бұрыс бөлшекті аралас санға, ал аралас санды бұрыс бөлшекке айналдыру
	Координаттық сәуледегі жай бөлшектер мен аралас сандар.	5.5.2.3 координаттық сәуледе жай бөлшектерді, аралас сандарды бейнелеу
Жай бөлшектермен байланысты әрекеттер	Жай бөлшектерді жалпы бөлгіштерге келтіру. Жай бөлшектер мен аралас сандарды салыстыру.	5.1.2.16 жай бөлшектерді жалпы бөлшекке келтіру; жай бөлшектерді, аралас сандарды салыстыру
	Қарапайым сандарды қосу және азайту	5.1.2.17 бір бөлшекті бөлінділерді көбейту және есептеуді жүзеге асыру; 5.1.2.18 әртүрлі бөлінділерге ие бөлшектерді көбейтіп шығаруды жүзеге асыру
	Аралас сандарды көбейту. Аралас сандарды азайту	5.1.2.19 қарапайым сандардан тұратын бөлшектерді есептеу; 5.1.2.20 аралас сандарды есептеп шығару
3 - тоқсан
Жай бөлшектермен байланысты әрекеттер һ	Аралас сандар мен жай бөлшектерді көбейту. Кері сандар	5.1.2.21 аралас сандар, жай бөлшектерді көбейтуді жүзеге асыру; 5.1.1.12 кері сандарды анықтауды білу; 5.1.2.22 кері сандарды табу
Жай бөлшектермен байланысты әрекеттер һ	Даралас сандар мен жай бөлшектерді бөлу	5.1.2.23 аралас сандар мен жай бөлшектерді бөлуді жүзеге асыру
Мәтіндік тапсырмалар	Сан бөлшектерін және бөлшектер бойынша санды табу	5.1.2.24 сан бөлігін және бөліктері бойынша санды табу; 5.5.1.4 сан бөліктерін табу немесе сан немесе оның бөліктері бойынша шамаларғ қатысты тапсырмаларды құру және шешу
Мәтіндік тапсырмалар	Өзара жұмыс бойынша тапсырмалар	5.5.1.3 жай бөлшектермен байланысты арифметикалық қызметтердің көмегімен (мысалы, біріккен жұмысқа байланысты тапсырмалар) мәтіндік тапсырмаларды шешу
Ондық бөлшектер және оларға қолданылатын амалдар. (28с)	Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшектерді жай бөлшектерге айналдыру.	5.1.1.13 ондық бөлшектер түсінігін игеру; 5.1.1.14 ондық бөлшек түрінде жазылған сандық теңдіктерді түсіну; 5.5.2.5 ондық бөлшектерді оқу және жазу; 5.1.2.25 бөлшектің бір жазбасынан екіншісіне өту
	Координаттық сәулеге ондық бөлшектерді бейнелеу. Ондық бөлшектерді салыстыру.	5.5.2.4 ондық сәуледегі ондық бөлшекті бейнелеу; 5.1.2.26 ондық бөлшектреді салыстыру
	Ондық бөлшектерді қосу және азайту	5.1.2.27 ондық бөлшектерді көбейту және есептеу
	Ондық бөлшектерді қарапайым сандарға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту.	5.1.2.28 ондық бөлшектерді қарапайым сандарға және ондық бөлшекке бөлуді жүзеге асыру
	Ондық бөлшектерді қарапайым сандарға бөлу. Ондық бөлшектерді бөлу	5.1.2.30 ондық бөлшектерді қарапайым сандарға және ондық бөлшекке бөлуді жүзеге асыру
4 - тоқсан
Ондық бөлшектер және оларға қолданылатын амалдар	ондық бөлшектерді 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 бөлу және көбейту	5.1.2.29 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 бөлу ережелерін қолдану; 5.1.2.31 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 бөлу ережелерін қолдану
	Ондық бөлшектерді бүтіндеу	5.1.1.15 санның жақын мәндері түсінігін игеру; 5.1.2.32 берілген санат бойынша ондық бөлшектерді бүтіндеу
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу. Бөлшектерден тұратын бірізділік.	5.5.1.5 бөлшектерге қатысты арифметикалық әрекеттер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 5.2.3.4 бөлшектерден тұратын сандық бірізділіктердегі заңдылықтарды анықтау; 5.2.3.5 бөлшектерден тұратын біріззділікті құру және заңдылықтарын ойластыру
Көбейтінді	Көбейтінді. Көбейтінді элементтері. Көбейтінділердің бейнеленуі	5.4.1.1 көптік түсінігі және оның элемениттерін игеру; 5.5.2.8 көптіктермен жұмыс жасау кезінде символдарын пайдалану
	Көбейтінділер арасындағы қатынастар. Көптік негіздемесі	5.4.1.4 көбейтінді негізіндегі түсініктерді игеру; 5.4.1.5 көбейтінділер арасындағы қатынастардың сипатын анықтау (қиылысаты және қиылыспайтын көптіктер)
	Көбейтінділерді біріктіру және қиылыстыру	5.4.1.2 көбейтінділердің бірігуі мен қиылысуын анықтауды білу; 5.4.1.3 берілген көбейтінділердің бірігуі мен қиылысын табу символдарын пайдалана отырып нәтижелерді жазу
	Мәіндік тапсырмаларды шешу	5.5.1.6 Эйлера-Венна диаграммасын пайдалана отырып, тапсырмаларды шешу
Бұрыштр. Көпбұрыштар	Бұрыш	5.3.1.2 бұрыш және оның өлшемдері түсінігін игеру, бұрыштарды анықтау және салыстыр; 5.3.1.3 бұрыш түрлерін ажырату (өткір, тік, жалпақ, аударылған, толық) 5.3.3.1 транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу; 5.3.3.2 транспортир көмегімен берілген градустық өлшем бұрышын құру; 5.3.3.3 бұрыштарды салыстыру, градустық өлшемді табуға қатысты тапсырмаларды шешу
Бұрыштр. Көпбұрыштар	Көпбұрыш	5.3.1.4 көпбұрыш түсінігін игеру
Кеңістіктік фигуралардың бөліктері	Тікбұрышты параллелепипед (куб) және оның бөліктері	5.3.1.5 тікбұрышты параллелепид және оның көлемі туралы түсінікке ие болу; 5.5.2.9 кеңістіктің геометриялық фигуралардың жазықтығы мен көлемін шығару (куба және тікбұрышты параллепипеда)
Кеңістіктік фигуралардың бөліктері	Фигура кесінділерінің міндеттері. Фигураларды орналастыру тапсырмалары.	5.3.2.1 фигураларды кесу және жинақтау көмегімен тапсырмаларды шешу
5-сынып математика курсын қайталау

2) 6 - сынып:

2 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
5-сынып бойынша математика курсын қайталау
Пайыздар	Пайыз	6.1.1.1 пайыз түсінігін игеру; 6.1.2.1 бөлшектерді пайызға аудару және пайызды бөлшекке айналдыру
	Санның пайызын табу және есептеп шығару	6.1.2.2 аталмыш санның пайызын табу; 6.1.2.3 бір санның өзге санға пайыздық қатынасын табу немесе керісінше; 6.1.2.4 аталмыш пайыз бойынша санды табу
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	6.5.1.1.пайызға қатысты пайыздық тапсырмаларды шешу
Диаграммалар	Шеңбер. Дөңгелек. Шеңбер секторы.	6.3.1.1 шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері түсінігіні игеру (орталығы, радиусы және диаметрі); 6.3.1.2 циркуль көмегімен дөңгелек сызу; 6.3.1.3 дөңгелек секторы түсінігіні игеру
	Диаграмма	6.4.3.1 дөңгелек, тік және бағана түріндегі диаграмма түсінігіне ие болу; 6.4.3.2 дөңгелек, тік және бағана түріндегі диаграмманы сызу
	Статистикалық мәліметтерді ұсыну тәсілдері	6.4.3.3 диаграмма немесе кесте түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты алу
Қатынастар мен пропорциялар	Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы	6.1.2.5 санға қатысты түсініктерді игеру; 6.1.2.6 аталмыш қатынасқа кері келетін қатынасты табу; 6.1.1.2 ол екі санның қатынасын көрсететін түсіну; 6.5.2.1 екі санның қатынасын оқу және жазу
	Пропорция. Пропорцияның негізгі ерекшеліктері.	6.1.2.7 пропорция анықтамасын білу; 6.1.2.8 пропорцияларды тану және құру; 6.5.2.2 пропорцияларды оқу және жазу; 6.1.2.9 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану
	Тік пропорционалды тәуелделік. Кері пропорционалды тәуелділік.	6.1.1.3 қандай шамалар тік пропорционал болып келетінін түсіну, мысалдар келтіру, тапсырмаларды шешу; 6.1.1.4 қандай шамалар кері пропорционал болып келетінін түсіну, мысалдар келтіру, тапсырмаларды шешу; 6.5.1.2 шамалар тік және кері пропорционалдылықпен байланысты болып келетін шамаларды тану және тапсырмаларды шешу
	Пропорция көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу	6.5.1.3 пропорция көмегімен пайызға қатысты тапсырмаларды шешу; 6.1.2.10. аталмыш қатынастағы шамаларды бөлу; 6.1.2.11 шамаларды аталмыш сандарға кері пропорционал болатын бөліктерге бөлу
	Ауқым	6.1.1.6 ауқым түсінігін игеру; 6.5.1.4 карта, жоспар, сызбамен жұмыс жасау кезінде ауқымды қолдану
	Шеңбер көлемі. Шеңбер аумағы. Дөңгелек. Сфера	6.3.3.2 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасы тұрақты екенін білу; 6.3.3.3 шеңбер ұзындығының формуласын білу және қолдану; 6.3.3.4 дөңгелек ауданының формуласын білу және қолдану; 6.3.1.10 шар мен сфера туралы түсінікке ие болу
2 - тоқсан
Рационалды сандар және оларға қатысты әрекеттер	Оң сандар. Кері сандар. Тік координттық сызық. Қарама-қайшы сандар.	6.1.1.5 координаттық тік сызықтың анықтамасын білу және сызу; 6.1.1.8 қарама-қайшы сандар түсінігін игеру, оларды координаттық тік сызықта белгілеу
	Бүтін сандар. . Рационалды сандар	6.1.1.7 бүтін сан түсінігін игеру; 6.5.2.3 шамаларды сипаттау кезінде бүтін сандарды пайдалану; 6.1.1.9 рационалды сандар түсінігін игеру; 6.1.2.13 координаттық тік сызықта рационалды сандарды бейнелеу; 6.1.2.15 Эйлера-Венн шеңбері көмегімен рационалды сандарды бейнелеу
	Сандар модулі	6.1.1.10 сан модулі анықтамасын білу және оның мәнін табу; 6.2.1.11 өрнегініңгеометриялық мәнін түсіну; 6.3.3.1 координаттық тік сызықтағы нүктелер арасындағы ара қашықтықты табу
	Рационалды сандарды салыстыру	6.1.2.12 тұтас сандарды салыстыру; 6.1.2.16 рационалды сандарды табу
	Координаттық тік сызық көмегімен рационалды сандарды қосу.	6.1.2.14 координаттық тік сызық көмегімен бүтін сандарды көбейту және есептеу
	Кері рационалды сандарды қосу. Әртүрлі белгілермен келетін рационалды сандарды қосу.	6.1.2.17 рационалды сандарды бірдей және әртүрлі белгілермен қосуды жүзеге асыру
	Рационалды сандарды есептеу. Координаттық тік сызықтағы нүктеер арасындағы арақашықтықтар.	6.1.2.18 рационалды сандарды есептеуді жүзеге асыру; 6.1.2.27 координаттық тік сызықтағы нүктелер арасындағы арақашықтықты табу
3 - тоқсан
Рационалды рационалдар үстіндегі әрекеттер	Рационалды сандарды көбейту	6.1.2.19 рационалды сандарды көбейтуді жүзеге асыру
	Рационалды сандарды көбейтудің сыйымдылық және үйлесімділік қасиетттері	6.1.2.21 рационалды сандарды көбейту және қосу ерекшеліктерін қолдану
	Рационалды сандарды бөлу	6.1.2.20 рационалды сандарды бөлуді жүзеге асыру
	Ондық кезеңдік бөлшектер түріндегі рационалды сандарды ұсыну. Шексіз кезеңдік бөлшекті жай бөлшеккке айналдыру.	6.1.2.22 соңғы ондық бөлшектер ретінде ұсынылатын жай бөлшектерді анықтау; 6.1.2.23 рационалды сандарды шексіз кезеңдік ондық бөлшек түрінде ұыну; 6.1.2.24 шексіз кезеңдік ондық бөлшек кезеңін табу; 6.1.2.25 шексіз кезеңдік ондық бөлшекті жай бөлшеккке айналдыру
	Рационалды сандармен байланысты арифметикалық әрекеттер	6.1.2.26 рационалды сандарды қамтитын сандық өрнектердің мәнін табу
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	6.5.1.5 рационалды сандармен келетін мәтіндік тапсырмаларды шешу
Алгебралық өрнектер	Айнымалысы барлер. Айнымалысы барме келетін өрнектер.	6.2.1.1 алгебралық өрнектер түсінігін игеру; 6.2.1.2 берліген айнымалысы бар рационалды мәндер кезіндегі алгебралық өрнектредің мәнін табу; 6.2.1.3 алгебралық өрнектердегі айнымалысы бар мәнді табу; 6.2.1.4 қандай мән кезінде айнымалысы бар алгебралық өрнек контексте тәжірибелік мәнге ие болатынын түсіну
	Жақшаларды ашу. Коэффициент.Ұқсас еселеуіштер. Ұқсас еселеуіштерді келтіру.	6.2.1.5 жақшаны ашу ережесін білу; 6.2.1.6 қосылғыштарға ұқсас коэффициент түсінігін анықтауды білу; 6.2.1.7 алгебралық өрнектердегі қосылғыштарды келтіру
	Өрнектердің тең түрленулері. Теңдік.	6.2.1.8 теңдіктер және теңдік түрленулерді анықтауды білу
	Алгебралық өрнектердің түрленуі	6.2.1.9 алгебралық өрнектердің теңдік түрленулерін жүзеге асыру
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	6.5.2.4 мәтіндік тапсырмаларды шешу кезінде өзгермелелер мен формулалар өрнегін құру; 6.2.1.10 бір айнымалысы бар теңдіктерді шығару
Бір айнымалысы бармен келетін тік теңдіктер	Сандық теңдіктер және оның қасиеті	6.2.2.1 дұрыс сандық теңдіктерді білу және қолдану
	Тең түсетін теңдіктер. Бір айнымалысы бармен келетін тік теңдіктер. Бір айнымалысы бармен келетін тік теңдіктерді шешу.	6.2.2.2 тік, айнымалысы бар және тең теңдеулер анықтамасын білу; 6.2.2.3 бір айнымалысы бар тік теңдеулерді шешу
	Модуль белгісі негізіндегі айнымалысы барні қамтитын тік теңдіктер	6.2.2.4 aменbрационалды сандар болып табылатын теңдей түрін шешу
	Теңдіктер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу	6.5.1.7 тік теңдеулер құру көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу
Бір айнымалысы бармен келетін тік теңсіздік	Сандық теңсіздіктер және олардың ерекшеліктері.	6.2.2.5 дұрыс сандық теңдіктер еекшелігін білу және қолдану; 6.2.2.6 теңсіздіктерді көбейту, есептеу, және бөлуді түсіну және қолдану
Бір айнымалысы бармен келетін тік теңсіздік	Сандық аралықтар. Сандық аралықтардың бірігуі мен қиылысуы .	6.2.2.7 сандық аралықтарды жазуға арналған белгілерді қолдану; 6.2.2.8 сандық аралықтарды бейнелеу; 6.2.2.9 сандық аралықтарды табу, біріктіру және қиылыстыру
4 - тоқсан
Бір айнымалысы бармен келген тік теңсіздік	Бір айнымалысы бармен келген тік теңсіздік. Бір айнымалысы бармен келетін тік теңсіздікті шешу.	6.2.2.10 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің тік теңсіздіктерін келтіру; 6.2.2.11 kx>b, kx b, kx<b, kx b теңсіздік түрлеріне қатысты алгебралық түрленулердің көмегімен теңдеулерді келтіру; 6.2.2.12 координаттық тік сызықтағы теңсіздіктерді шешуді сипаттау; 6.2.2.13 сандық аралық түріндегі теңсіздіктердің шешімін табу және теңсіздік түрінде берілген сандық аралықты жазу
	Бір айнымалысы бармен тік теңсіздік жүйесі. Бір айнымалысы бармен тік теңсіздік жүйесін шешу.	6.2.2.14 тік теңсіздік жүйесін шешу
	Модуль белгісі негізіндегі айнымалысы барні қамтитын тік теңсіздік. Модуль белгісі негізіндегі айнымалысы барні қамтитын тік теңсіздікті шешу	6.2.2.15 \|x\|>a, \|x\| a, \|x\|<a, \|x\| a теңсіздік түріндегі координаттық тік сызықтағы көптеген нүктелерді табу
	Перпендикулярлы және тік сызықтар мен кесінділер. Қатар тік сызықтар және кесінділер.	6.3.2.1 перпендикулярлы тік, қиылысуды анықтауды білу; 6.3.2.2 параллель, перпендикулярлы тік сызықтар мен кесінділерді тану
	Координаттық жазықтық. Координаттың тікбұрышты жүйесі.	6.3.1.4 координаттық жазықтық түсінігіні игеру; 6.3.1.5 координаттың тікбұрышты жүйесін құру; 6.3.1.6 сандардың реттелген жұбына (х; у) координаттың тікбұрышты жүйесіне нүкте қойылады және әрбір нүктеде координаттық нүкте деп аталатын сандардың жұптық санымен сәйкес келеді; 6.3.1.7 оның координаттары бойынша кординаттар жүйесіне нүкте қою және координаттық жазықтықта берілген нүкте координаттарын табу; 6.3.2.3 координаттық ось, тік сызықтардың бір-бірімен немесе сәуле, кесінділердің қиылысу нүктелері координаттары тәсілімен нүктелерді табу
	Орталық симметрия. Осьтік симметрия	6.3.1.8 осьтік және орталық симметрия түсінігін игеру; 6.3.1.9 симметрия орталығы немесе оське ие фигуралар туралы түсінікке ие болу; симметриялық және орталық симметриялық фигураларын тану; 6.3.2.5 координаттың тікбұрышты жүйесіндегі координаттық ось пен координаттың симметриялық бастамасы, нүктелер мен фигураларды құру
Кеңістіктегі фигуралар	Кеңістіктегі фигураларды орналастыру. Кеңістіктік фигураларды салу. "көрінбейтін" сызықтар. Вектор түсінігі.	6.3.2.4 сызбасы бойынша фигурасын тану және жазық және кеңістіктік фигураларды бейнелеу; 6.3.4.1 вектор анықтамасын білу және оны салу
Статистика. Комбинаторика	Статистикалық мәліметтер және олардың сипатттамасы:орташа арифметикалық, медиана, ауқым	6.4.3.4 сандық мәліметтер қатары және медиандар, орташа арифметикалық сандар анықтамасын білу; 6.4.3.5 статистикалық сандық сипаттамаларды есептеу
Статистика. Комбинаторика	Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға бағытталған тапсырмаларды шешу. Асып түсіру әдісімен комбинаторлы тапсырмаларды шешу.	6.5.1.6 қозғалыстың орташа жылдамдығын табу тапсырмаларын шешу; 6.4.2.1 асып түсу әдісімен комбинаторлы тапсырмаларды шешу
5-6 сыныптың математика курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылдың 3 сәуіріндегі
№ 115 бұйрығына 492 - қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген

2. "Алгебра" пәніне оқыту мақсаты: алгебра мен ең пәндер (физика, химия, биология, информатика) тапсырмаларын орындау кезінде оны пайдалануға мүмкіндік беретін деңгейге дейінгі есептеуіш және алгебралық дағдыларды дамыту.

3. "Алгебра" пәнін оқытудың міндеттері:

1) тұрмыста және еңбекте қажетті алгебралық білім мен дағдыны білім алушымен игеруін қамтамасыз ету;

2) Бағдарламаның "Сандар", "Алгебра элементтері", "Ықтималдылық статистикасы мен теориясы", "Математикалық үлгілеу мен талдау" бөлімдері бойынша математикалық білім мен дағдыны қалыптастыру және дамытуға ықпал ету;

3) физика, химия, биология және теоретикалық салалар мен тәжірибелік функция тапсырмаларын шешу және зерттеу үшін алгебралық білімді пайдаланудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;

4) тәжірибелік тапсырмаларды шешу кезінде сәйкес математикалық әдістерді таңдап алу үшін шығармашылық қабілет, логикалық және сыни ойлауды дамыту;

5) байланыс жасау дағдыларын дамыту, соның ішінде ақпаратты нақты және сауатты түрде жеткізе білу, әртүрлі дереккөздерінен келген ақпараттарды пайдалан білу, оның ішінде жарияланымдар мен электронды құралдар;

6) математиканың даму тарихы, алгебралық терминдердің пайда болу тарихымен таныстыру;

7) алгебраны оқыту кезінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану дағдыларын дамыту.

4. "Алгебра" оқу пәнінің түзету міндеттері:

1) тірек-қозғалыс аппаратындағы бұзылыстарды түзету;

2) психикалық қызметтерін түзету және дамыту (ойлаудың жетіспеушілігін, сөйлеу тілін, есте сақтауын, зейінін, қиялын, қабылдауын);

3) ойлау қызметін белсендіру (талдау, синтездеу, жалпылау, топтау процесін дамыту);

4) анализаторларын дамыту (кинестетикалық, есту, көру).

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Бағдарлама мыналарды қамтамасыздандыруға бағытталған:

1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі – ТҚАБ) білім алушылардың негізгі орта білім алу дәрежесінде сапалы білім алуың тең мүмкіндігіне ие болу;

2) ТҚАБ білім алушылардың бастауыш және жалпы орта білім алуының негізгі білім беру бағдарламаларының сабақтастығы;

3) бейімдеген бағдарламаны білім алушылардың игеру нәтижелерін бағалаудың сыни бағалауын пайдалану;

4) бейімделген негізгі орта білім беру бағдарламасын білім алушылардың игеруі және тиімді жүзеге асыруы үшін жағдай жасау, соның ішінде жекелей дамытуға жағдай жасауды қамтамасыздандыру.

6. Бағдарламаның негізінде жүзеге асыру төмендегілерді қарастыратын функция және дифференциалды тәсілдер:

1) қозғалыс, танымдық және заттық-тәжірибелік функциясын ұйымдастыру процесі ретіндегі оқыту мақсаттарына қол жеткізудің негізгі құралдары ретінде тану;

2) білім алушылар тұлғасының дамуы оқу функциясының қолжетімділігі сипатына тәуелді екенін мойындау;

3) заманауи қоғам талаптарына сәйкес білім алушылардың тұлғасын дамыту, олардың әлеуметтік бейімділуін қамтамасыздандыру;

5) әрбір білім алушының жекелей дамуы мен білім беру процесінің ұйымдастырушылық формаларының әрқилылығы.

7. Бағдарлама дедуктивті талқылаулардың элементтерін қолданумен (жалпыдан жалқыға) индуктивті негізде (жалқыдан жалпыға) құрылады. Білім алушылардың дағдылары қарапайымнан кұрделіге қарай қалыптасады, математикалық материалды зерделеу кезінде шоғырлану белгілері қолданылады.

8. ТҚАБ балаларды оқыту нәтижелері және көлемі мен сапасы мыналармен анықталады:

1) дамудағы ауытқушылықтың сипаты;

2) пайда болу уақыты мен бұзылыс ауырлығы;

3) отбасының арнайы оқыту процесіне қатысу мүмкіндігі мен қалауы;

4) қоршаған ортаның мүмкіндігі мен дайындығы, беру жүйесінің оқытуға жағдай жасауы және оған дайындығы;

5) бұл категорияның білім алушылардың психофизикалық қасиеттерін білу.

9. ТҚАБ білім алушыларға арналған мектептегі контингент таным мен сөйлеу бұзылыстарының қатар келуімен келген (бала сал ауруы, тірек-қозғалыс аппаратының туылғаннан бастап және жүре келе болуы, тері, аяқ-қол бармақтары мен саусақтары босаңсуы және салдану) тірек-қозғалыс аппаратының әртүрлі бұзылыстарын қамтитын төтенше біртекті емес топты қамтиды.

10. Шектеулі қозғалыс белсенділігін есепке ала отырып, білім берудің қажетті шарты келесі қосымша дене жаттығуларын өткізу болып табылады:

1) мидың жоғары психикалық қызметін жетілдіруге бағытталған кинезиологиялық жаттығулар;

2) белсенді қозғалыс мөлшерін арттыру, эмоционалды қысыңқылық және бұлшықетке күш салуды төмендетуге бағытталған тыныс алу және босаңсыту жаттығулар;

3) көру-моторлы кординациясының (көз бен қолдың үйлесімсіз жұмыс асауы) қалыптасуына арналған көру гимнастикасы.

11. Білім беру процесінде сабақтың тиімділігін арттыру және қозғалыс координациясын жетілдіру, жады, зерде, ойлауды дамыту үшін білім берудің қажетті шарты персоналды компьютерлерді, техникалық жабдықтарды (арнайы клавиатура, түрлі контакторлар, тышқан (сенсорлы тышқан, джойстик, трекбол, снесорлы планшеттер) пайдалану.

12. Қозғалыс қызметі терімен бұзылуымен байланысты сызба жұмыстарын жүргізу кезінде және графиктерді құру кезінде оқытушы көмектеседі.

13. Қозғалыс, кеңістіктік, көру бұзылыстары және жұмыс қарқынының баяу болуы ескеріле отырып, өзіндік жұмыстар және бақылау жұмыстары білім алушымен толығымен орындалады, бұл ретте баға төмен болмайды, тапсырмалар білім алушыларға қолжетімді болуы қарастырылады.

14. Есептеу және есептеу амалдары кезінде, арифметикалық есептеулерде білім алушылардың калькуляторлар, есептеу материалдарын қолдануына жол беріледі (есептегіштер, сызғыштар).

15. Әрбір сыныптағы білім алушылардың әртүрлі мүмкіндігіне байланысты ТҚАБ балалар ауытқушылығының қатар келу құрылымын есепке ала тырып, білім мен дағдыға қойылатын талаптың екі дәрежесі қарастырылған (оқу материалын игеруіне байланысты):

1) бірінші деңгей (базалық) білім алушының материал көлеміне қойылатын талаптарды жүзеге асыруын қарастырады;

2) екінші деңгей матераилы көлемін және ның мазмұндық процесін азайтуға қатысты түзету;

16. Оқу процесі теорияны игеру және тапсырмаларды шешу кезінде жазбаша және жазба жұмыс түрлерін тиімді үйлестіруге бағытталған. Оқулықпен жұмыс жасауға ерекше назар аударылады (мұғалім түсіндірген соң мәтінді зерделеу, бақылау сұрақтарын пайдалана отырып материалды өздігінен оқу, тапсырма мәтінінің қысқаша жазбасы (теоремалар).

17. Оқу процесінің тимділігін қамтамасыздандыруды оқылған материалды қайталау және бекіту, курстың келесі бөлімдерінде тірек білімді жүйелі түрде пайдалану маңызды рөлге ие.

18. Білім алушыға ұсынылатын тапсырма, жаттығулар мен сұрақтарға дұрыс таңдау жасау оларды механикалық тұрғыдан есте сақтауды ғана емес ережелер мен формулаларды саналы түрде пайдалануға негізделеді. Дағдыларды қалыптастырудың беріктігіне қарапайым тапсырмаларды үлкен көлемде орындаумен қол жеткізуге болады.

19. Оқытуда келесі техникалық құралдар, моделдер және көмекші материалдар қолданылады:

1) магнит бекітпесі бар сандардың, әріптер мен белгілердің жиынтығы;

2) "үлестер мен бөлшектер" жиынтығы;

3) набор шарнирных моделей (топсалы моделдер жиынтығы);

4) стереометрикалық денелер жиынтығы.

5) координаттық торшасы бар магнит тақта;

6) сынып құралдарының жиынтығы: сызғыш, транспортир, бұрыш, циркуль.

7) парабол трафареттерінің жиынтығы;

8) компьютер, интербелсенді тақта.

20. Баспа құралдары:

1) ұлы математиктер. Портреттер жиынтығы;

2) 7-10 сынып алгебра бойынша кестелер (оларға таратпалы материалдар);

3) 7-10 сынып геометрия бойынша кестелер (оларға таратпалы материал);

4) таратпалы материалдар;

5) баспалық үлгідегі дәптер (оқулыққа қосымша жұмыс дәптері);

6) үлгілер бойынша өзіндік жұмыстарға арналған материалдар.

21. DVD дисктер мен видеоматериалдар: тақырыптар мен сыныптар бойынша.

22. Стендтер мен транспаранттар: тақырыптар мен сыныптар бойынша.

3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

23. "Алгебра" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

4) 10-сыныпта - аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.

24. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша бөлінген. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түріндегі оқытудың оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімшелерге бөлінген. Оқытудың мақсаттары әрбір бөлімшенің ішкі жағын сипаттаған.

25. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) сандар;

2) алгебра;

3) статистика және ықтималдылық теориясы;

4) математикалық үлгілеу және талдау.

26. "Сандар" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сандар мен шамалар түсінігі;

2) сандар операциясы.

27. "Алгебра" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) алгебралық өрнектер және оның түрленуі;

2) теңдіктер мен теңсіздіктер, олардың жүйесі мен жиынтығы;

3) дәйектілік және оларды сомалау;

4) тригонометрия.

28. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жиын теориясы және логика элементтері;

2) комбинаторика негіздері;

3) ықтималдылық теориясының негізі;

4) статистика және мәліметтерді талдау.

29. "Математикалық үлгілеу және талдау" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) математикалық талдаудың бастамасы;

2) математикалық үлгілеу көмегімен тапсырмаларды шешу;

3) математикалық тіл және математикалық үлгі.

30. 7-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 5-6 сыныптар бойынша математика курсын қайталау;

2) шамалар арасындағы тәуелділік. Шамалар арасындағы тәуелділік тапсырмалары: сараптамалық (формуланың көмегімен), кестелік, графикалық. Нақты процесстер графиктерін пайдалана отырып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу. Тура пропорциналдылық және оның графигі;

3) екі айнамалысы бар сызықтық теңдеулер және олардың жүйелері. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеу және оның графигі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеудің графигі. Алмастыру және көбейту тәсілімен екі айнымалысы барсы бар теңдеулер жүйесін шешу. Теңдеулер жүйесін құру көмегімен тапсырмаларды шешу;

4) бүтін көрсеткішті дәреже. Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру. Сандардың стандарттық түрі. Үлкен және кіші сандарды қамтушы тәжірибелік тапсырмаларды шешу. Құрамында дәрежесі бар сандар тізбектері;

5) көпмүшелер. Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Көпмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүше мен көпмүшенің дәрежелері. Бірмүше мен көпмүшенің стандарттық түрлері. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

6) қысқаша көбейту формулалары. Екі өрнектің квадраттарының айырымының формуласы. Екі өрнектің қосындысының квадраты және айырымының квадратының формулалары. Екі өрнектің қосындысының кубы және айырымының кубының формулалары. Екі өрнектің кубтарының қосындысы және кубтарының айырымының формулалары. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Теңдеу және теңсіздік құру арқылы берілген мәтінді есептерді шығару;

7) функция. Функцияларың графигі. Функциялар түсінігі. Функциялар графигі. Сызықтық функция және оның графигі. Сызықтық функциялар графиктерінің өзара орналасуы. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графикалық тәсілмен шешу.

түріндегі функциялар және олардың қасиеттері;

8) статистика элементтері. Басты жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалар туралы түсінік. Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі. Жиілік алқабы;

9) 7-сыныптағы "Алгебра" курсын қайталау.

31. 8-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 7-сыныптың "Алгебра" курсын қайталау;

2) алгебралық бөлшектер. Алгебралық бөлшектер және оның негізгі қасиеттері. Алгебралық бөлшектерге қолданылатын амалдар. Алгебралық бөлшектерді көбейту, қосу , бөлу. Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

3) квадрат түбір және иррационалды өрнектер. Иррационалды сандар. Нақты сандар. Квадрат түбір. Квадрат түбірдің жуық мәні. Арифметикалық квадрат түбір. Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттері. Түбір астындағы көбейтіндіні шығару. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату. Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру.

, функциясы және оның қасиеттері мен графигі;

4) квадрат теңдеулер. Квадрат теңдеу. Толымсыз квадрат теңдеу. Келтірілген квадрат теңдеу. Екімүшенің толық квадратын айыру. Квадрат теңдеу түбірлерінің формулалары. Дискриминант. Виет теоремасы. Виет теоремасына кері теорема. Квадрат үшмүше. Квадрат үшмүше түбірі. Квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу. Квадрат теңдеуге келтірілетін теңдеулер. Биквадрат теңдеу. Жаңа айнымалысы барны енгізу әдісі. Бүтін рационал теңдеулер. Бөлшек-рационалды теңдеулер. Рациналды теңдеу.

түріндегі теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу. Бөлшек-рациналды теңдеу көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу;

5) квадраттық функция. Квадраттық функция.

түріндегі функциялар.

,түріндегі квадраттық функция, оның графиктері мен қасиеттері;

6) статистика элементтері. Жиілік. Жиілік кестесі. Интервалдық кесте. Гистограмма. Жинақталған жиілік. Орташа мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу. Алқап;

7) 8-сыныптағы "Алгебра" курсын қайталау.

32. 9-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 8-сыныптағы "Алгебра" курсын қайталау;

2) теңсіздік. Квадрат теңсіздік. Квадрат функциялардың графигі көмегімен квадрат теңсіздіктерді шешу. Рационалды теңсіздік. Интервалдар әдісі. Бір айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздік жүйесі. Квадрат теңсіздік жүйесі;

3) теңдеулер, екі айнымалысы барсы бар теңсіздік және оның жүйесі. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық емес теңдеулер. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық емес теңдеулер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу. Екі айнымалысы барсы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі;

4) комбинаторика элементтері. Комбинатоориканың негізгі түсініктері мен ережелері (қосу мен көбейту ережелері). Сан факториалы, қайталанбайтын "алмастыру", "орналастыру", және "теру" түсініктері. Комбинаториканың негізгі формулалары. Комбинаториканың формуласын пайдалана отырып тапсырмаларды шешу. Ньютон биномы және оның қасиеттері;

5) тізбектер. Сандық тізбек, оның берілу тәсілдері мен қасиеттері. Арифметикалық прогрессия. Арифметикалық прогрессияның n мүшесінің формуласы. Арифметикалық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындасының мәнін есептеу формуласы. Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының мәнін есептеуге арналған формула. Геометриялық прогрессия үздіксіз арттыру. Математикалық индукция әдісі;

6) 9-сыныптағы "Алгебра" курсын қайталау.

33. 10-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 9-сыныптағы "Алгебра" курсын қайталау;

2) тригонометрия. Бұрыштар мен доғалдардың градустық және радиандық өлшемі. Бұрыштардың синусы, тангенсі және котангенсі. Тригонометриялық функциялар мен олардың қасиеттері. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер. Келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырмасының синусы, косинусы, котангенсі. Тригонометриялық функциялардың қосбұрышы мен жартыбұрышының формулалары. Тригонометриялық функциялардың айырмасы мен қосындыларының түрленуі. Тригонометриялық функциялардың көбейтіндісін қосынды немесе айырымға түрлендіру формулалары. Тригонометриялық өрнектердің теңдік түрленулері;

3) ықтималдылық теориясының элементтері. Оқиғалар, кездейсоқ оқиғалар, сенімді оқиғалар, мүмкін емес оқиғалар. Элементар оқиғалар. Қолайлы нәтижелері. Мүмкін болатын және қарама-қайшы оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық формуласы. Статистикалық ықтималдылық. Геометриялық ықтималдылық;

4) 7-10 сыныптардағы "Алгебра" курсын қайталау.

4 тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

34. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылады. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлімі мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

35. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Сандар":

1 кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
1.1 Сандар мен шамалар түсінігі	7.1.1.1 сандарды стандартты түрде жазу;	8.1.1.1 иррационалды және нақты сандар туралы түсінік; 8.1.1.2 арифметикалық квадрат түбір және квадрат түсінік анықтамаларын білу және ажырату;		10.1.1.1 бұрыштың радианды өлшем түсінігі; 10.1.1.2 бірлік шеңбердегі сандарды белгілеу;
1.2 Сандарға амалдар қолдану	7.1.2.1 сызықтық пропорцио налды байланысты тану және оған мысалдар келтіру; 7.1.2.2 натурал көрсеткіш арқылы дәрежені анықтауды білу және оның қасиеттері; 7.1.2.3 сан дәрежесінің мәні қандай санмен аяқталатынын анықтау; 7.1.2.4 нөлдік деңгей және бүтін кері көрсеткіштің анықтамасын және оның қасиетін білу; 7.1.2.5 деңгей түрінде ұсыну және бүтін көрсеткіш түріндегі сандық мәнді табу; 7.1.2.6 алгебралық өрнектерді ықшамдау үшін деңгейлердің қасиетін қолдану; 7.1.2.7 көрсеткіші нөлге тең дәреженің негізіндегі айнымалылардың мүмкін мәндерін табу; 7.1.2.8 стандарттық түрде жазылған сандарға арифметикалық амалдар орындау; 7.1.2.9 стандартты түрде жазылған сандардың реті мен мәнді бөлігін табу; 7.1.2.10 стандартты түрде жазылған сандарды салыстыру; 7.1.2.11 шамалардың жуық мәндерін табу және оны стандарт түрде жазу; 7.1.2.12 шамалардың жуық мәндерін табу және оларды стандартты түрде жазу; 7.1.2.13 жуық шамалардың абсолюттік және салыстырмалы қателіктерін есептеу; 7.1.2.14 калькуляторды пайдалана отырып есептеулерді орындау; 7.1.2.15 тиімді есептеу үшін қысқаша көбейту туралы формулаларын пайдалану; 7.1.2.16 натурал көрсеткішті дәреженің қасиеттерін қолдану	8.1.2.1 арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттерін қолдану; 8.1.2.2 квадрат түбірдің мәнін бағалау; 8.1.2.3 көбейткішті квадрат түбір белгісінің алдына шығару және көбейткішті квадрат түбір белгісінің астына алу; 8.1.2.4 бөлшек бөлімін иррационалдықтан босату; 8.1.2.5 құрамында түбір таңбасы бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.1.2.6 нақты сандарды салыстыру;		10.1.2.1 градустарды радианға және радианға градусқа айналдыру;

2) "Алгебра":

2 - кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
2.1 Алгебралық өрнектер мен түрленулер	7.2.1.1 формулаларды білу және сызықтық пропорционалдылықтағы графикті құру; 7.2.1.2 сандармен байланысты тапсырмаларды шешу үшін жазбаларды пайдалану; 7.2.1.3 сандық өрнектердің мәнін табу кезінде тұтас көрсеткіштер дәрежесінің қасиетін қолдану; 7.2.1.4 бір мүшені анықтау, оның коэффициенті мен дәрежесін табу; 7.2.1.5 стандарттық түрдегі бірыңғай мүшелерді табу; 7.2.1.6 көбейту түріндегі бірмүшені ұсыну және оны көбейтуді жүзеге асыру; 7.2.1.7 көпмүшенің анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; 7.2.1.8 көпмүшені стандарттық түрге келтіру; 7.2.1.9 көпмүшелерді көбейту және есептеу; 7.2.1.10 бірмүшедегі көпмүшені көбейту; 7.2.1.11 көпмүшені көпмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.12 қысқартылған көбейтудің формулаларын білу және қолдану; 7.2.1.13 қысқартылған көбейту формулаларын білу және қолдану 7.2.1.14 топтастыру тәсілі мен жақшаның ішіндегі жалпы көбейтіндіні шығарудың алгебралық өрнектерін жан-жқты ашу; 7.2.1.15 көпмүшенің көбейтіндісі, көпмүшелер үстіндегі әрекеттер көмегімен алгебралық өрнектер тепе-теңдігінің орындау; 7.2.1.16 қысқартылған көбейтінді формуласының көмегімен көбейтіндінің алгебралық өрнектерді бөлшектеу; 7.2.1.17 қысқартылған көбейтндінің формулалары көмегімен алгебралық өрнектердің тепе-тең түрленуін орындау	8.2.1.1 алгебралық бөлшектерді тану; 8.2.1.2 алгебралық бөлшектегі айнымалысы бар мәннің аумағын табу; 8.2.1.3 алгебралық бөлшектің негізгі қасиетін қолдану 8.2.1.4 алгебралық бөлшекті есептеуді жүзеге асыру; 8.2.1.5 алгебралық бөлшектердің дәрежесіндегі көбейту мен бөлу, шығару; 8.2.1.6 алгебралық өрнектердің түрленуін орындау; 8.2.1.7 квадрат үшмүшенің түбір түсінігін игеру; 8.2.1.8 үшмүшеден екімүшенің толық квадратын бөліп шығару; 8.2.1.9 Көбейтіндідегі квадрат үшмүшені жіктеу;
2.2 Теңдеу мен теңсіздіктер, олардың жүйесі мен жиынтығы	7.2.2.1 екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеулер мен оның ерекшелігі; 7.2.2.2 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу жүйесі туралы түсінікке ие болу; 7.2.2.3 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу жүйесінің шешімі сандардың реттік сыңарлары болып табылады 7.2.2.4 көбейту және шығару тәсілімен теңдеу жүйесін шешу	8.2.2.1 квадрат теңдеудің анықтамасын білу; 8.2.2.2 квадрат теңдеудің түрлерін ажырату; 8.2.2.3 квадрат теңдеуді шешу; 8.2.2.4 Виета теоремасын қолдану; 8.2.2.5 теңдеу түрін шешу \|ax2+bx\|+c=0; ax2+b\|x\|+c=0 8.2.2.6 бөлшек рационалды теңдеуді шешу; 8.2.2.7 квадрат теңдеудегі теңеуді шешу	9.2.2.1 квадрат тепе-теңсіздікті шешу; 9.2.2.2 рационалды теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.3 біреуі сызықтық, біреуі төртбұрыш болып келген екі теңсіздіктің бір жүйесін шешу 9.2.2.4 екі квадрат тепе-теңсіздіктің жиынтығы мен жүйесін шешу; 9.2.2.5 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеулерді ажырату; 9.2.2.6 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу; 9.2.2.7 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.8 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу
2.3 Бірізділік пен сомалау	7.2.3.1 деңгейлілікті қамтитын бірізділіктің жетіспейтін мүшелерін табу және заңдылықтарын анықтау;		9.2.3.1 сандық бірізділік туралы түсінікке ие болу; 9.2.3.2 бірізді мүшенің n табу, мысалы: 9.2.3.3 математикалық индукция әдісін білу және қолдану; 9.2.3.4 сандық бірізділік арасындағы арифметикалық және геометриялық прогрессияны тану; 9.2.3.5 n мүшесі, n алғашқы мүшелерінің сомасын формуласын білу және қолдану және арифметикалық прогресстің сиапттамалық ерекшелігі; 9.2.3.6 n мүшесінің формуласын білу және қолдану, формуласын білу, алғашқы мүшелердің n сомасы және геометриялық прогресстің сипаттамалық ерекшелігі; 9.2.3.7 арифметикалық және/ немесе геометриялық прогрессиямен байланысты тапсырмаларды шешу; 9.2.3.8 ондық бөлшекті қарапайым бөлшекке айналдыру үшін геометриялыппрогрессияның азайтпалы сомасы формуласын қолдану; 9.2.3.9 тапсырмаларды шешуге қатысты азаймалы қасиетке ие геометриялық прогрессия формуласын қолдану;
2.4 Тригонометрия				10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамасын білу; 10.2.4.2 тригонометриялық функцияларға ие ортақ шеңбердегі нүктелері координатаының өзпара байланысыны білу; 10.2.4.3 тригонометриялық формулалардың сомасы мен әрқилылығын шығару және қолдану; 10.2.4.4 қосарлы және жартылай бұрыштың тригонометриялық формулаларын шығару және қолдану; 10.2.4.5 келтіру формулаларын шығару және қолдану; 10.2.4.6 тригонометриялық функциялар мәнінің көптігі және ортақ шеңбер көмегімен ауданды табу; 10.2.4.7 тригонометриялық функциялардың жұптылығының ортақ шеңберінің көмегімен түсіндіру; 10.2.4.8 тригонометриялық функциялардың кезеңділігінің ортақ шеңберінің көмегімен түсіндіру; 10.2.4.9 тригонометриялық функциялардың белгілік тұрақтылығының аралығы мен бірырғақтылық шеңбері көмегімен түсіндіру; 10.2.4.10 тригонометриялық функциялардың әрқилылығы мен сомасының түрлену формуласы білу және қолдану; 10.2.4.11 тригонометриялық өрнектердің бара-бар түрленуі

3) "Статистика және ықтималдықтар теориясы":

3 - кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
3.1 Комбинаторика негізі			9.3.1.1 комбинаторика негізін білу (сома мен өнім ережесі); 9.3.1.2 сан факториал анықтамасын білу; 9.3.1.3 қайталаусыз үйлесім, орналастыру, орын ауыстыру анықтамасын білу; 9.3.1.4 қайталаусыз үйлесімдіктер, орналастыру, орын ауыстырудағы сандарды есептеу үшін комбинаториканың формулаларын білу; 9.3.1.5 қайталаусыз үйлесімдіктер, орналастыру, орын ауыстырудағы сандарды есептеу үшін комбинаториканың формулаларын қолдану, тапсырмаларды шешу; 9.3.1.6 Ньютон биномасы формуласын білу және қолдану және оның ерекшелігі;
3.2 Ықтималдылық теориясы,оның негізі				10.3.2.1 түсініктерді игеру: оқиғалар, оқыс оқиғалар, сенімді оқиғалар, ықтимал оқиғалар, оң нәтижелері мен мүмкін және қарама-қайшылықты оқиғалар; 10.3.2.3 ықтималдылықтың классикалық анықтамасын білу және оны тапсырмаларды шешуде қолдану; 10.3.2.4 ықтималдылықтың статистикалық анықтамасын білу; 10.3.2.5 тапсырмаларды шешу кезінде геометриялық ықтималдылықты қолдану;
3.3 Статистика және мәліметтер талдауы	7.3.3.1 жалпы жиынтық, вариациялық қатардың кездейсоқ іріктеуі, нұсқалар түсінігін игеру; 7.3.3.2 нұсқалардың абсолютті және қатыстық жиілігін есептеу; 7.3.3.3 статисткалық мәліметтерді жинау және оларды кесте түрінде ұсыну; 7.3.3.4 жиілік кесте түріндегі іріктеуді ұсыну; 7.3.3.5 кестелерді қарама-қайшылыққа тексеру; 7.3.3.6 жиілік полигоны түріндегі нәтижелерді ұсынады; 7.3.3.7 жиілік полигоны немесе кесте түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты талдау.	8.3.3.1 жиіліктің аралық кесте түріндегі іріктеу нәтижелерін ұсыну; 8.3.3.2 жиіліктің гистограммы түріндегі жиіліктің аралық кестесінің мәліметтерін ұсыну; 8.3.3.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу; 8.3.3.4 гистограмм, жиілік полигоны, статистикалық кесте бойынша ақпаратты талдау; 8.3.3.5 стандарттық шекетеулер мен дисперсияның есептеу үшін формулалар мен анықтамаларды білу.

4) "Математикалық үлгілеу және талдау":

4 - кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
4.1 Математикалық талдаудың бастамасы	7.4.1.1 функциялар графигі мен функциялартүсінігін игеру; 7.4.1.2 функция тапсырмаларының тәсілдерін білу; 7.4.1.3 әрекеттер мәнінің көптігі мен анықтама ауданын табу; 7.4.1.4 функция анықтамасын білу, оның графигін құру және к байланысты оның орналасуын анықтау; 7.4.1.5 , сызықтық функциясының анықтамасын білу, оның графигін құру және k және b мәнінен тәуелсіз орналасу жерін анықтау; 7.4.1.6 координат осімен келетін сызықтық графигімен өтетін нүктелерді табу (график құрылымынсыз) 7.4.1.7 графикпен берілген сызықтық функцияның k және b белгілерін анықтау; 7.4.1.8 олардың коэффициенттеріне байланысты сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуын негіздеу; 7.4.1.9 аталмыш функцияның графигіне қатар немесе оны кесіп өтетін сызықтық функцияның формуласын білу; 7.4.1.10. у=ах2 (а 0) функцияның графигін құру және оның қасиетін білу; 7.4.1.11 у=ах3 (а 0) функциясының графигін құру және оның қасиетін білу; 7.4.1.12 функциясының графигін құру және оның қасиетін білу	8.4.1.1 функция қасиетін білу және оның графигін құру; 8.4.1.2 y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a 0 түріндегі квадрат функциялардың графигін құру және 8.4.1.3. түріндегі квадрат функциялардың графигін құру және қасиетін білу; 8.4.1.4 функциялардың берілген мәні бойынша аргументтің мәнін табу және берілген мәндер бойынша функциялардың мәнін табу;
4.2 Математикалық үлгілеу көмегімен тапсырмаларды шешу	7.4.2.1 сызықтық теңдеулер жүйесінқұру көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 7.4.2.2 шамалар өте үлкен немесе аз сандармен берілген тапсырмаларды шешу; 7.4.2.3 теңсіздіктер мен тепе-теңдіктер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 7.4.2.4 олардың сызықтық көлемдерінің өзгерісі кезіндегі кубтың көлемі және квадраттың ауданы өзгерісін бағалау 7.4.2.5 графикалық тәсілмен сызықтық теңдеу жүйелерін шешу;	8.4.2.1 квадрат теңдеулер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 8.4.2.2 бөлшек-рационалды теңдеулер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 8.4.2.3 қолданбалы тапсырмаларды шешу үшін квадрат функцияларды пайдалану;	9.4.2.1 теңдеу жүйесі көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 9.4.2.2 арифметикалық және геометриялық прогрессиямен байланысты мәтіндік тапсырмаларды шешу;
4.3 Математикалық тіл және математикалық үлгі	7.4.3.1 тапсырма бойынша математикалық үлгі құру; 7.4.3.2 шамалар арасындағы тәуелділік бойынша тапсырмаларды шешу; 7.4.3.3 шамалар арасындағы тәуелділік бойынша тапсырмалар тәсілдері; 7.4.3.4 оның сипаттамасы бойынша тәуелділік формулаларын жазу; 7.4.3.5 график немесе формула бойынша берілген тәуелділіктің кестесін құру; 7.4.3.6 график немесе формула бойынша берілген тәуелділіктің кестесін құру; 7.4.3.7 шынайы процестердің графигін пайдалана отырып, шамалар арасындағы тәуелділікті табу және зерделеу; 7.4.3.8 сызықтық пропорционалды шамалар арасындағы шынайы тәуелділік графигін түсіндіру; 7.4.3.9 сипаты бойынша сызықтық пропорционалдылық формуласын жазу; 7.4.3.10 сызықтық пропорционалдылық графигін құру	8.4.3.1 тапсырма шарты бойынша математикалық үлгі құру;	9.4.3.1 тапсырма шарты бойынша математикалық үлгі құру;

36. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

37. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 7-10 сыныптарына
арналған "Алгебра" оқу пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7 - сынып:

1- кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
5-6 сыныптағы математика курсын қайталау
Шамалар арасындағы тәуелділік	Шамалар арасындағы тапсырма тәсілдері:сараптамалық, (формулалар көмегімен), кестелік, графикалық	7.4.3.2 шамалар арасындағы тапсырмаларды шешу; 7.4.3.3 шамалар арасындағы тәуелділіктер тапсырмаларының тәсілдерін білу; 7.4.3.4 оның сипаттамасы тәуелділік формуласын жазу; 7.4.3.5 формула немесе графикпен берілген тәуелділік бойынша кесте құру; 7.4.3.6 формула мен кестемен берілген тәуелділік графигін құру;
	Нақты процестер графигін пайдалана отырып шамалар арасындағы тәуелділікті зерттеу	7.4.3.7 шынайы процестер графигін пайдалана отырып, шамалар арасындағы тәуелділік табу және зерттеу;
	Сызықтық пропорционалдық және оның графигі	7.1.2.1 сызықтық пропорционалды тәуелділікті тану және мысалдар келтіру; 7.2.1.1 формулаларды білу және сызықтық пропорционалды графигін құру; 7.4.3.8 сызықтық пропорционалды шамалар арасындағы тәуелділікті түсіндіру; 7.4.3.9 сипаттамасы бойынша сызықтық пропорционалдылық формуласын жазу; 7.4.3.10 сызықтық пропорционалды графигін құру;
Екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеу және оның жүйелері	Екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеу	7.2.2.1 екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеудің анықтамасын және оның қасиетін білу;
	Екі айнымалысы барсы бар сызықтық теңдеулер жүйесі	7.2.2.2 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу жүйесі туралы түсінікке ие болу; 7.2.2.3 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу жүйесін шешу түсінігі негізінде сандардың ретелген жұбы жатыр;
	Шығару және қосу тәсілімен екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін шешу	7.2.2.4 алмастыру және көбейту тәсілімен теңдеу жүйесін шешу;
	Теңдеу жүйесін құру көмегімен тапсрымаларды шешу	7.2.1.2 сандармен байланысты тапсырмаларды шешу үшін жазбасын пайдалану; 7.4.2.1 сызықтық теңдеу жүйесін құру көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу;
2 - тоқсан
Бүтін көрсеткішті деңгей	Натурал көрсеткіштер дәрежесі және оның ерекшелігі	7.1.2.2. натурал көрсеткіштер және оның қасиетінің дәрежесін анықтауды білу; 7.1.2.3 сан дәрежесінің мәні қандай санмен аяқталатынын анықтау; 7.1.2.16 натурал көрсеткішке ие дәрежедің қасиетін қолдану; 7.4.2.4 олардың өлшемдерінің өзгерісі кезіндегі кубтың көлемі мен квадраты ауданы қалай өзгертінін бағалау;
	Бүтін көрсеткіштер дәрежесі және оның ерекшелігі	7.1.2.4 нөлдік және бүтін кері көрсеткішке ие дәреже және оның қасиетінің анықтамасын білу; 7.1.2.5 бүтін көрсеткішке ие дәрежедің сандық мәнін табу және дәреже түріндегі берілген санды ұсыну; 7.1.2.7 көрсеткіші нөлге тең дәреженің негізіндегі айнымалылардың мүмкін мәндерін табу 7.2.1.3 сандық өрнектердің мәнін табу кезінде бүтін көрсеткішке ие дәреженің қасиетін қолдану;
	Дәрежелерді қамтитын өрнектердің түрленуі	7.2.3.1 заңдылықтарды анықтау және дәрежелерді қамтитын бірізділіктің жеткіліксіз мүшелерін табу;
	Сандардың стандарттық түрі	7.1.1.1 сандарды стандартты түрде жазу; 7.1.2.8 стандартты түрде жазылған сандар үстіндегі арифметикалық әрекеттерді жүзеге асыру; 7.1.2.9 мәнді бөлікті және стандарттық түрде жазылған сан бөлігі мен тәртібін табу; 7.1.2.10 стандартты түрде жазылған сандарды салыстыру; 7.1.2.11 бір өлшем бірліктерді өзге өлшем бірліктерге ауыстыру және оның нәтижелерін стандартты түрде жазу; 7.1.2.12 шамалардың жақын мәндерін табу және оларды стандартты түрде жазу; 7.1.2.13 шамалардың жақын мәндерінің абсолютті және қатыстық дәлсіздігін есептеу; 7.1.2.14 калькуляторды пайдалана отырып есептеулерді орындау;
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	7.4.2.2 шамалар өте үлкен немесе өте аз сандамен көрінген тапсырмаларды шешу;
Көпмүшелер	Бірмүшелер және олардың үстіндегі әрекеттер. дәреже және бірмүшенің стандарттық түрі.	7.2.1.4 бірмүшенінң анықтамасын білу және оның коэффициенті мен дәрежесін табу; 7.2.1.5 бірмүшені стандартты түрде жазу; 7.2.1.6 бірмүшені көбейтуді орындау және бірмүшені көбейтінді түрде ұсыну;
Көпмүшелер	Көпмүшелер. Дәреже және көпмүшенің стандарттық түрі	7.2.1.7 көпмүшенің анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; 7.2.1.8 көпмүшені стандартты түрге келтіру;
3 - тоқсан
Көпмүшелер. Көпмүшелерге қолданылатын амалдар	Көпмүшелерге қолданылатын амалдар	7.2.1.9 көпмүшелерді есептеу және көбейту; 7.2.1.10 көпмүшені бірмүшеге көбейтуді жүзеге асыру; 7.2.1.11 көпмүшені көпмүшеге көбейтуді жүзеге асыру;
	Көпмүшені көбейтіндіге қою	7.2.1.14 алгебралық өрнектерді жақша ішіне нәтижелерді көрсете отырып топтастырумен бөлшектеу;
	Өрнектердің теңдік түрленулері	7.2.1.15 көпмүшелер үстіндегі әрекетер көмегімен алгебралық өрнектердің теңдей түрленуін жүзеге асыру, көпмүшені көбейтіндіге салу;
Қысқаша көбейту формулалары	Қысқаша көбейту формулалары	7.2.1.12 Қысқаша көбейту формуласын білу және қолдану 7.2.1.13 Қысқаша көбейту формуласын білу және қолдану
	Қысқаша көбейту формулалардың көмегімен өрнектерді түрлендіру	7.1.2.15 оңтайлы есеп үшін Қысқаша көбейту формуласын пайдалану; 7.2.1.16 Қысқаша көбейту формуласының көмегімен алгебралық өрнектерді бөлшектеу; 7.2.1.17 Қысқаша көбейту формуласының көмегімен алгебралық өрнектердің тепе-тең түрленуін жүзеге асыру;
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	7.4.3.1 тапсырма шарты бойынша математикалық үлгіні құрастыру; 7.4.2.3 теңдеулер мен теңсіздіктер көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу;
4 - тоқсан
Функция. Функциялар графигі	Функция және функциялар графигі	7.4.1.1 функция графигі мен функция функция түсінігін игеру; 7.4.1.2 функция тапсырмаларының тәсілдерін білу; 7.4.1.3 функциялардың көптеген мәні мен анықтамасының ауданын табу;
	Сызықтық функция және оның графигі	7.4.1.4 функциясының анықтамасын білу, оның графигін құру және k байланысты орналасу ретін анықтау; 7.4.1.5 сызықтық функциясының анықтамасын білу және оның графигін құру, k және b байланысты оның орнласуын анықтау; 7.4.1.6 сызықтық функция графигінің координат осімен қиылысу нүктесін табу (график құрусыз); 7.4.1.7 графикпен берілген сызықтық функциясының k және b белгілерін анықтау;
	Сызықтық функциялы графиктердің орналасуы	7.4.1.8 олардың коэффициенттерінің мәніне байланысты сызықтық функциялар графигінің өзара орналасуын негіздеу; 7.4.1.9 графигі аталмыш функциямен қатар немесе кесіп өтетін сызықтық формуланы беру;
	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу жүйесін шешу	7.4.2.5 графикті сызықтық тәсілмен сызықтық теңдеу жүйесін шешу;
	у=ах2, у=ах3 және (k 0) түрлерінің функциясы, олардың графиктері мен қасиеттері	7.4.1.10 у=ах2 (а 0) функциясының графигін құру және оның қасиетін білу; 7.4.1.11 у=ах3 (а 0) функциясының графигін құру және оның қасиетін білу; 7.4.1.12 функциясының графигін құру және оның қасиетін білу;
Статистика элементтері	Вариациялық қатарлар	7.3.3.1 бастапқы жиынтық түсінігі, кездейсоқ іріктеу, вариациялық қатар түсініктерін игеру;
	Абсолютті жиілік және қатыстық жиілік. Жиілік кестесі	7.3.3.2 нұсқалардың абсолют және қатыстық жиілігін есептеу; 7.3.3.3 статистикалық мәліметтерді жинау және оларды кестелік түрде ұсыну; 7.3.3.4 жиілік кесте түріндегі іріктеуді ұсыну; 7.3.3.5 кестелерді қарама-қайшылыққа тексеру;
	Жиілік полигоны	7.3.3.6 жиілік полигоны түріндегі іріктеу нәтижелерін ұсыну; 7.3.3.7 жиілік полигоны немесе кесте түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты талдау;
7-сыныптағы алгебра курсын қайталау

2) 8 сынып:

2- кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
7-сыныптағы алгебра курсын қайталау
Алгебралық бөлшектер	Алгебралық өрнектер және негізгі қасиеттері	8.2.1.1 алгебралық бөлшектерді тану; 8.2.1.2 алгебралық бөлшектердегі айнымалысы бар мәннің аудандарын табу; 8.2.1.3 алгебралық бөлшектің негізгі қасиетін қолдану
	Алгебралық бөлшектер үстіндегі әрекеттер	8.2.1.4 алгебралық бөлшектерді есептеу және қосу; 8.2.1.5 алгебралық бөлшектердің дәрежесіндегі қосу, көбейту, шығару;
	Алгебралық өрнектердің теңдік түрленулері	8.2.1.6 алгебралық өрнектердің түрленуін орындау;
Квадрат түбірлер және иррационалды өрнектер	Нақты сандар	8.1.1.1 иррационалды және нақты сандар түсінігі;
Квадрат түбірлер және иррационалды өрнектер	Квадрат түбірлер	8.1.1.2 арифметикалық квадрат түбір және квадрат түбір анықтамасын білу және ажырата алу; 8.1.2.1 арифметикалық квадрат түбір қасиетін қолдану; 8.1.2.2 квадрат түбір мәнін бағалау;
2 - тоқсан
Квадрат түбірлер және иррационалды өрнектер	Квадрат түбірлерді қамтушы өрнектердің түрленуі	8.1.2.3 көбейткішті түбір белгісінің астынан шығару және түбір асты белгіге ендіру; 8.1.2.4 бөлшектің иррационалдылығынан босату; 8.1.2.5 квадрат түбірлер қамтитын өрнек түрленулерін орындау; 8.1.2.6 нақты сандарды салыстыру;
Квадрат түбірлер және иррационалды өрнектер	функциясы және оның ерешелігі	8.4.1.1 функциясының қасиетін білу және олардың графигін білу; 8.4.1.4 функциялардың берілген мәні бойынша аргументтің мәнін табу;
Квадрат теңдеу	Квадрат теңдеу	8.2.2.1 квадрат теңдіктің мәнін табу; 8.2.2.2 квадрат теңдеу түрлерін ажырат;
	Квадрат теңдіктерді шешу	8.2.2.3 квадрат теңдеуді шешу; 8.2.2.4 Виета теоремасын қолдану;
	Квадрат үшмүше	8.2.1.7 квадрат үшмүше түсінігін игеру; 8.2.1.8 үшмүшеден екімүшенің толық квадратын бөліп алу; 8.2.1.9 квадрат үшмүшені көбейтіндіге салу;
	Теңдеуді шешу	8.2.2.5 \|ax2+bx\|+c=0; ax2+b\|x\|+c=0 түріндегі теңдеуді шешу; 8.2.2.6 бөлшек-рационалды теңеуді шешу; 8.2.2.7 квадрат теңеумен келтірілген теңеуді шешу;
3 - тоқсан
Квадрат теңдеу	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	8.4.2.1 квадрат теңеу көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 8.4.2.2 бөлшек-рационалы теңеу көмегімен мәтіндік тапсырмаларды шешу;
Квадратичная функция	Квадрат функция және оның графигі	8.4.1.2 y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a 0 түріндегі квадрат функция графигін құру және қасиетін білу түріндегі квадрат функцияның қасиетін білу және графигін құру; 8.4.1.4 аргументтің берілген функциясы бойынша мәнін табу;
4 - тоқсан
Квадрат функция (жалғасы 10 сағат	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	8.4.2.3 қолданбалы тапсырмаларды шешу үшін квадрат функцияларды білу; 8.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи;
Статистика элементтері	Жиілік полигоны, жиілік гистограммы	8.3.3.1 жиіліктің аралық кестесі түріндегі таңдау нәтижелерін ұсыну; 8.3.3.2 жиілік гистограммы түріндегі аралық кесте мәліметтерін ұсыну;
Статистика элементтері	Орташа мән. Дисперсия. Стандарттық шегінулер	8.3.3.3 жиынтықталған жиілікті анықтауды білу; 8.3.3.4 статистикалық кесте, полигон, жиілік, гистограмма бойынша ақпаратты талдау; 8.3.3.5 стандарттық ауытқушылық пен дисперсияны есептеуге арналған анықтамалар мен формулаларды білу;
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау

3) 9 сынып:

3 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау
Теңсіздік	Квадрат теңсіздік	9.2.2.1 квадрат теңсіздіктерді шешу;
	Рационалды теңсіздік	9.2.2.2 рационалды теңсіздіктерді шешу;
	Теңсіздік жүйесін шешу	9.2.2.3 екі теңсіздік жүйесін шешу? Бірі сызықтық, бірі шаршы; 9.2.2.4 екі квадрат теңсіздіктің жиынтығы мен жүйелерін шешу;
2 - тоқсан
Теңдік, екі айнымалысы бар теңсіздік және оның жүйелері	Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдік	9.2.2.5 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеуді ажырату; 9.2.2.7 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеу жүйесін шешу; 9.4.2.1 теңдеу жүйесі көмеімен мәтіндік тапсырмаларды шешу; 9.4.3.1 тапырма шарты бойынша математикалық үлгіні құру;
Теңдік, екі айнымалысы бар теңсіздік және оның жүйелері	Екі айнымалысы барсы бар теңсіздік	9.2.2.7 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу;
3 - тоқсан
Теңдеу, екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздік және оның жүйелері	Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздік жүйесі	9.2.2.8 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу
Бірізділік	Сандық сабақтастық, оның қойылу тәсілі мен ерекшелігі	9.2.3.1 сандық сабақтастық туралы түсінікке ие болу; 9.2.3.2 бірізділіктің n мүшесін табу; 9.2.3.3 математикалық индукция әдісін білу және қолдану;
	Арифметикалық және геометрикалық прогрессия	9.2.3.5 арифметикалық прогрессия қасиетінің сипаттамасы мен алғашқы n формуласын қолдану; 9.2.3.6 n мүшесінің формуласы, геометриялық прогрессия қасиетінің сипаттамсы және n алғашқы мүшелерінің сомасын білу және қолдану; 9.2.3.7 арифметикалық және /немесе геометриялық прогрессиясымен байланысты тапсырмаларды шешу;
	Үздіксіз өспелі прогрессия	9.2.3.8 ондық кезеңдік бөлшекті қарапайым бөлшекке айналдыру үшін өспелі геометриялық прогресси суммасының формуласын қолдану;
	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	9.2.3.9 үздіксіз өспелі геометриялық прогрессия сомасының формуласын қолдану; 9.4.2.2 арифметикалық және /немесе геометриялық прогрессиясымен байланысты тапсырмаларды шешу;
4 - тоқсан
Комбинаторика элементтері	Комбинаториканың негізгі түсініктері мен ережелері (шығару және сома ережелері)	9.3.1.1 комбинатоориканың негізгі түсініктері мен ережелерін (сомалар мен өндірулер ережесі) білу; 9.3.1.2 сан факториалы анықтамасын білу; 9.3.1.3 қайталаусыз "ауыстыру", "орналастыру", және "үйлестіру" түсініктері; 9.3.1.4 қайталаусыз "ауыстыру", "орналастыру", және "үйлестіру" түсініктерін білу;
	Комбинаторика формуласын пайдалана отырып тапсырмаларды шешу	9.3.1.5 қайталаусыз үйлестіру, орналастыру, алмастыруда сандарды есептеу үшін комбинаторикасының тапсырмасын шешу;
	Ньютон биномы және оның ерекшелігі	9.3.1.6 Ньютон биномы формуласы және оның қасиетін білу және қолдану
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау

4) 10 сынып:

4 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау
Тригонометрия	Бұрыш пен доғалдың градустық және радианды өлшемдері	10.1.1.1 бұрыштың радианды өлшемінің түсінігін игеру; 10.1.2.1 градусты радиандарға және радиандарды градусқа ауыстыру; 10.1.1.2 бірлік шеңбердегі сандарды белгілеу ;
	Еркін бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыштардың синусі, косинусы, тангенсі және котангенсі	10.2.4.1 тригонометриялық функцияның анықтамасын білу; 10.2.4.2 тригонометриялық функциялы бірлік шеңбердегі нүктелердің координаттардың өзара байланысын білу;
	Тригонометриялық функциялар және оның ерекшелігі	10.2.4.6 бірлік шеңбер көмегімен тригонометриялық функциялардың жиын мәні мен анықтау аумағын табу; 10.2.4.7 тригонометриялық функцияларды жұптық (жұптық емес) бірлік шеңбері көмегімен түсіндіру; 10.2.4.8. тригонометриялық функциялардың кезеңділігін бірлік шеңбері көмегімен түсіндіру; 10.2.4.9 тригонометриялық функцияның тұрақтылығының аралық мөлшері және монотондылықтың бірлік шеңбері көмегімен түсіндіру;
2 - тоқсан
Тригонометрия	Тригонометрия формулалары	10.2.4.3 бұрыштардың әрқилылығы және соманың тригонометриялық формулаларын шығару және қолдану; 10.2.4.4 .қосарлы және жартылай бұрыштың тригонометриялық формулалалрын шығару және қолдану; 10.2.4.5 келтіру формулаларын шығару және қолдану;
3 - тоқсан
Тригонометрия	Тригонометрия формулалары	10.2.4.9 тригонометриялық функциялардың әрқилылығы және сомалардың түрленуін шығару және қолдану;
Тригонометрия	Тригонометриялық өрнектердің теңдей түрленуі	10.2.4.10 тригонометриялық өрнектердің теңдік түрлерін орындау;
Ықтималдылық теориясының элементтері	Ықтималдылық теориясының негізі	10.3.2.1 түсініктерді игеру: қиғалар, кездейсоқ оқиғалар, сенімді оқиғалар, мүмкін емес болатын оқиғалар, оңтайлы нәтижелер, теңмүмкіндікті және қайшылықты оқиғалар; 10.3.2.2 қарапайым оқиғаларды ажырата білу; 10.3.2.3 ықтималдылықтың анықтамасын білу және оны тапсырманы шешуде қолдану; 10.3.2.4 ықтималдылықтың статистикалық анықтамасын білу;
4 - тоқсан
Ықтималдылық теориясының элементтері	Ықтималдылық теориясының негізі. Мәтіндік тапсырмаларды шешу	10.3.2.5 тапсырмаларды шешу кезінде геометриялық ықтималдылықты қолдану
7-10 сыныптардағы алгебра курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылдың 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 493-қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Геометрия" пәнін оқытудың мақсаты жазықтықтағы геометриялық фигуралардың қасиеттерін зерделеп кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру болып табылады.

3. "Геометрия" пәнін оқытудың міндеті:

1) күнделікті өмірге қажетті, білімді жалғастыру және сабақтас пәндерді геометриялық білім мен дағдынының негізін білім алушының тұрақты және саналы түрде игеруін қамтамасыздандыру;

2) Бағдарламаның бөлімшелері бойынша математикалық білім, дағды мен машықтарды қалыптастыру мен дамытуға ықпал ету: "Геометриялық фигуралар туралы түсінік", "Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы", "Метрикалық қатынастар", "Векторлар мен түрленулер";

3) базалық дайындық негізі ретінде білім мен дағдыны қалыптастыру: теоремалар мен тапсырмалар жағдайында сызбалар мен үлгілердегі белгілі фигураларды бөліп көрсету, сызбалар мен үлгілердегі белгілі фигураларды бөліп көрсету;

4) курста алынған теоретикалық мәліметтерге сүйене отырып, қарапайым дәлел мен сызба, есептеуге негізделген қарапайым тапсырмаларды шешу; типтік тапсырмаларды шешу барысында дәлелдемелер келтіру;

5) геометриялық шамалардың (ұзындықтары, бұрыштары, жалпақтығы) мәнін есептеу; циркуль мен сызғышпен орындалатын тапсырмаларды орындау; негізгі сызбаларды орындауға әкелетін күрделі емес аралас тапсырмаларды орындау;

6) геометриялық тапсырмаларды орындау барысында алгебра мен тригнонметрияда аппарат қолдану; стандарттық тапсырмаларды орындауға арналған векторлар мен координаттарды пайдалану (ұзындықтар мен бұрыштарды есептеу, векторларды қосу және векторды санға көбейту);

7) физика, химия, биология және теоретикалық салалар бойынша тапсырмаларды шешу мен зерделеуге қатысты геометриялық білімді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;

8) логикалық және сыни ойлауды дамыту, тәжірибелік тапсырмаларды шешу кезінде сәйкес математикалық әдістерді іріктеп алуға қажетті шығармашылық қабілеттер;

9) коммуникативтік дағдыларды дамыту, соның ішінде ақпаратты нақты және сауатты түрде бере алу, әртүрлі дереккөздерінен ақпараттарды пайдалана алу, оған жарияланымдар мен электронды құралдар;

10) өзіндік жұмысқа қатысты, сондай-ақ команда жұмыс жасау үшін қажетті жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту, олар: тәуелдісіздік, жауапкершілік, белсенділік, табандылық, төзім мен толеранттылық.

4. "Геометрия" оқу пәнінің түзету міндеті оқу қызметінің алғышарттарын қалыптастыруға қажетті танымдық қызметті дамыту мен тірек-қозғалыс аппаратындағы бұзылуды түзету болып табылады.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. "Геометрия" оқу пәні төмендегілерді қамтамасыз етуге бағытталған:

1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі – ТҚАБ) білім алушылардың сапалы негізгі орта білім алудағы тең мүмкіндігі;

2) ТҚАБ мектеп жасындағы балаларды олардың мүмкіндігі мен білім алу қажеттіліктеріне сәйкес қамтылу деңгейін кеңейту;

3) ТҚАБ білім алушылардың бастауыш және жалпы орта білім алудағы негізгі білім беру бағдараламаларының сабақтастығы;

4) білім алушылардың бейімделеген бағдарламаны игеру нәтижелерін мыни тұрғыдан бағалауды пайдалану;

5) білім алушыларға негізгі орта білім берудің бейімделген бағдарламасын тиімді жүзеге асыру және игеру үшін жағдай жасау, соның ішінде жекелей даму үшін жағдайды қамтамасыздандыру.

6. Бағдарламаның негізінде төмендегілер жүзеге асырылатын әрекеттік және дифференциалды тәсілдер:

1) білім берудің мазмұнын игеруді қамтамасыздандырушы білім алушылардың қозғалыс, танымдық және пәндік-тәжірибелік әрекетін ұйымдастыру ретінде оқыту мақсаттарына қол жеткізудің негізгі құралдары ретінде;

2) білім алушылар тұлғасын дамыту қолжетімді оқу қызметінің сипатына байланысты екенін тану;

3) білім алушылардың табысты әлеуметтік бейімделуін қамтамасыздандырушы қазіргі қоғам талаптарына олардың сәйкес тұлғасын дамыту;

4) олардың айрықша қажеттіліктерін есепке ала отырып, танымдық және тұлғалық дамудың әлеуметтік деңгейіне қол жеткізудің жолдары мен тәсілдерін анықтауда білім алушыларға негізгі орта білім берудің мазмұны мен технологиясын жасау;

5) танымдық уәждемелердің шығармашылық әлеуметінің өсуін қамтамасыздандырушы әрбір білім алушының жекелей дамуы мен білім беру үрдісінің ұйымдастырушылық формаларының әрқилылығы қарастырылады.

7. Білім алушылардың контингентіндегі тірек-қозғалыс аппараты (бала сал ауруы, тірек-қозғалыс аппараты деформациясы, босаң және спастикалық шала салдану, аяқ-қол бармақтарының салдануы) бұзылысының таным мен сөйлеу бұзылысымен қатар келуін қамтитын біртекті топтан тұрады.

8. ТҚАБ балаларды оқыту, олардың сапасы мен нәтижелері:

1) дамуындағы ауытқушылықтарының сипатымен;

2) бұзылыстың пайда болу уақыты мен ауырлығы;

3) отбасының арнайы оқыту үрдісіне қатысу мүмкіндігі мен тілегі;

4) қоршаған ортаның мүмкіндігі мен дайындығы, білім беру жүйесінің арнайы оқытуға арналған жағдай мен талапты орындауы;

5) ТҚАБ балалардың психофизикалық ерекшеліктерін білу анықталады.

9. Шектеулі қозғалыс белсенділігін ескере отырып білім беру процесіне қажетті жағдай төмендегілерді қамтитын қосымша дене жаттығуларын қосу:

1) мидың жоғары психикалық қызметтерін жетілдіруге бағытталған кинезиологиялық жаттығулар;

2) эмоционалды қысыңқылық пен бұлшықет күшін төмендетуге бағытталған тыныс алу және босаңсу жаттығулары, белсенді қозғалыстардың көлемін арттыру;

3) көз гимнастикасы.

10. "Геометрия" пәні бойынша бағдарламалық материал зейіндік тұрғыдан орналасқан. Бағдарламаның зейінділігі алдында игерілген материалды ұдайы қайталау үшін жағдай жасайды.

11. Графиктерді құрып, сызба жұмыстарын жүргізуде қиындататын қозғалыс қызметтерінің бұзылуымен байланысты мұғалім көмек көрсетеді.

12. Жұмыс қарқынының баяулығы, қозғалыс, кеңістіктік және көру бұзылыстарын есепке ала отырып, бөлек білім алушымен бақылау жұмысын жүргізу толық көлемде жүзеге асырылады, мұнда баға төмендемейді, тапсырмалар білім алушылар үшін ауыстырылады.

13. Арифметикалық есептеу кезіндегі есепшот пен есептік операцияларда білім алушылардың калькулятор мен есептік материалдарды пайдалануына жол беріледі (есептер, сызғыш).

14. Білім алушылар құрамы мүмкіндігінің әрқилы болуына, ТҚАБ білім алушылар кемістігінің қатар келуі есебімен білім мен дағдыға қойылатын талаптар екі деңгейі қарастырылған (оқу материалын игеру деңгейіне байланысты):

1) бірінші деңгей (базалық) бағдарламалық материал көлемінде білім алушыға қойылатын талапты жүзеге асыруды қарастырады;

2) екінші деңгей материал көлемінің азаюы және оның мазмұндық процесін қарастырады.

15. Оқу процесі тапсырмаларды шешу, сондай-ақ теорияны зерделеу кезіндегі ауызша және жазба жұмыстарының оңтайлы түрде үйлесуіне бағытталған. Оқулықпен жұмыс жасауға ерекше назар аударылады (мұғалім түсіндіргеннен кейін мәтінді тексеру, бақылау сұрақтарын пайдаланумен материалды қздігінен зерделеу, тапсырма мәтінінің қысқаша жазбасы (теорема), сәйкес суретті салу).

17. "Геометрия" пәнін игеру кезінде қолданылатын үлгілер: магниттік бекітпелері бар әріптер мен белгілер, сандар жиынтығы; "Үлестер мен бөлшектер" жиынтығы; топсалы үлгілер жиынтығы; стреометикалық денелер жиынтығы.

18. "Геометрия" пәнін оқытуда қолданылатын техникалық құралдар: координаттық торы бар магниттік тақта, сыныптың құралдар жиынтығы (сызғыш, транспортир, бұрыш, циркуль), трафареттер жиынтығы, DVD дискілер мен видеоматериалдар, компьютер, интербелсенді тақта.

19. "Геометрия" пәнін оқыту кезінде қолданылатын көмекші баспалар: атақты математика ғалымдары. портреттер жиынтығы. геометрия бойынша кестелер 7-10 сынып (оларға таратпалы материал); таратпалы материалдар – 7-10 сынып; баспа негізіндегі дәптер – 7-10 сынып (оқулыққа жұмыс дәптері); нұсқалар бойынша өзіндік жұмыстарды жүргізуге арналған материалдар 7-10 сынып;

3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

20. "Геометрия" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7 - сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

2) 8 - сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

3) 9 - сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

4) 10 - сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты құрайды.

21. 7-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) бастапқы геометриялық мәліметтер. Геометрияның негізгі түсінігі. Геометрияның қарапайым фигуралары. Аксиома мен теорема. Фигуралардың тепе-теңдігі. Теореманың дәлелі. Қарама-қарсылықтан дәлелдеу әдісі. Сабақтас және тік бұрыштар және олардың ерекшелігі. Бұрыштың биссектрисасы. Перпендикуляр;

2) үшбұрыштар. Үшбұрыш және оның түрлері. Үшбұрыштардың тепе-теңдігі. Үшбұрыштар тепе-теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыш. Медиана, биссектриса, биіктігі, үшбұрыштың ортаңғы сызығы;

3) түзулердің өзара орналасуы. Екі тік қиылысқан сызықтар кезінде қалыптасқан бұрыштар. Түзулердің қатар келу белгілері. Қатар сызықтардың ерекшелігі. Үшбұрыш бұрыштарының сомасы. Үшбұрыштың ішкі сызығы. Үшбұрыштардың тепе-теңсіздігі. Тікбұрышты үшбұрыштардың ерекшелігі. Перпендикулярлы түзулер. Еңкіс сызық және оның проекциясы. Препендикулярдың түзуге біртұтастығы;

4) 7-сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау.

22. 8-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 7-сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау;

2) дөңгелек. Геометриялық салулар. Шеңбер, дөңгелектер, олардың элементтері мен бөліктері. Орталық бұрыш. Тік сызық пен шеңбердің өзара әрекеттесе орналасуы, қатар екі шеңбер. Жанама сызықтағы шеңбер. Үшбұрыштағы сипаттамалы шеңбер. Салуға қатысты тапсырмалар;

3) көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу. Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш. Көпбұрыштың ішкі бұрыштарының сомасы. Параллелограмм және оның ерекшелігі. Параллелограммның белгілері. Тікбұрыш, ромб, төртбұрыш, олардың ерекшеліктері мен белгілері. Фалестің теормасы. Пропорционалды кесінділер. Трапеция. Теңбүйірлі және тікбұрышты трапециялар және олардың ерекшеліктері. Үшбұрыштың ортаңғы сызығы. Трапециялардың ортаңғы сызығы. Үшбұрыштың керемет нүктелері. Үшбұрыш медианының ерекшелігі;

4) тікбұрышты үшбұрыштың жақтары мен бұрыштарының қатынастары. Тікбұрышты үшбұрыштың өткір бұрышының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Пифагор теоремасы. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдік пен оның нәтижелері. 300, 450, 600 бұрыштарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің мәні. Тікбұрышты үшбұрыштардың шешімі. мен (900-а) мен бұрыштардың тригонометриялық қызметтері;

5) 8 сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау.

23. 9-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 8 сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау;

2) аудандар. Аудан түсінігі. Фигуралардың тең щамасы және тең құрамы. Квадраттың, тікбұрыштың, параллелограммның, ромбының, үшбұрыштың, трапецияның аудандары;

3) жазықтықтағы координаттың тікбұрышты жүйесі. Жазықтықтағы нүктелердің координаттары. Кесіндінің ортаңғы координаты. Екі нүкте арасындағы ара қашықтық. Шеңбердің тепе-теңдігі. Тік тепе-теңдік. Тіңдіктермен берілген тік және дөңгелектің өзара орналасуы жағдайы. Тапсырмаларды шешу кезінде координаттарды қолдану;

4) жазықтықтағы векторлар. Вектор түсінігі. Нөлдік вектор. Вектордың ұзындығы (модулі). Коллинеарлы векторлар. Векторлардың тепе-теңдігі, векторларды қосу және оның ерекшелігі, векторларды есептеу, сандарға көбейту. Векторларды жазықтықта екі коллинеарлы векторлар бойынша орналастыру. Вектордың координатасы. Координаттық формадағы векторлар бойынша әрекет ету. Векторлардың коллинеарлығының алғышарты. Нүктенің радиус-векторы. Жазықтықтағы нүктелер мен векторлар арасындағы байланыс. Векторлар арасындағы байланыс. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі. Тапсырмаларды шешуде векторларды қолдану;

5) 9-сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау.

24. 10-сынып бойынша "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 9-сыныптағы "Геометрия" курсын қайталау;

2) жазықтықтың түрленуі. Жазықтықтың түрленуі, қозғалысы және ерекшелігі. Түрленудің композициясы. Фигуралардың тепе-теңдігі және оның ерекшелігі. Осьтік және орталық симметрия, қатар ауыстырулар, бұрылыстар жазықтықтың қозғалысы ретінде. Гомотетия, ұқсас түрленулер және оның ерекшелігі. Ұқсас фигуралар. Ұқсас фигуралардың белгілері. Ұқсас тікбұрышты үшбұрыштар;

3) үшбұрыштардың шешімі. Синустар мен косинустардың теоремасы. Үшбұрыштардың шешімі. Тәжірибелік мазмұндағы тапсырмаларды шешу. Сипаттамалы және іштері сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланумен шеңбердің радиусын табуға арналған формулалар;

4) шеңбер. Дұрыс көпбұрыштар. Іші сызылған бұрыш және оның ерекшелігі. Дұрыс көпбұрыштың қоршауы мен ішкі сызығының радиусы мен дұрыс көпбұрыштың ауданы, периметрі, байланыстырушы жақтары, формулаларды білу мен қолдану. Дұрыс көпбұрыштарды құру. Кесінді хордтар мен шеңбер пропорциналдылығы туралы теорема. Дұрыс көпбұрыштар және оның ерекшелігі. Доғаның ұзындығы. Сектор мен сегменттің ауданы. Жақтарды байланытырушы формулалар, периметр, көпбұрыштың ауданы, іші сызылған және қоршалған шеңбердің радиусы. Дұрыс көпбұрыштарды құру;

5) 7-10 сыныптардағы "Геометрия" курсын қайталау.

25. Оқу пәнінің мазмұны бір бөлімді қамтиды:

1) геометрия.

26. "Геометрия" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;

2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;

3) метрлік қатынас;

4) векторлар мен түрленулер.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

27. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші, үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, кодтауда 7.1.1.4: "7" – сынып, "1.1" – бөлімше, "4" – оқыту мақсатының нөмірі.

28. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Геометрия":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
1.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	7.1.1.1 планометрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, тік сызық; 7.1.1.2 нүкте мен тік сызықтың қатыстылық аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.3 аксиоманың теоремадан айырмашылығын түсіну; теореманың шарты мен қорытындысын бөліп көрсету; 7.1.1.4 теореманы дәлелдеу әдістерін білу: тікелей әдіс және "қайшылық" әдісі; 7.1.1.5 кесім, сәуле, бұрыш, үшбұрышты, жартылай жазықтықты анықтауды білу; 7.1.1.6 кесімдер мен бұрыштарды өлшеу аксиомасын білу; 7.1.1.7 тең фигуралардың ерекшелігі мен анықтамасын білу және қолдану; 7.1.1.8 кесімдер мен бұрыштарды созылу аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.9 шектес және тік бұрыштарды анықтауды білу; 7.1.1.10 тік және шектес бұрыштардың ерекшелігін қолдану және дәлелдеу; 7.1.1.11 мәліметке тең үшбұрыштың қалыптасқан аксиомасын білу; 7.1.1.12 үшбұрыштың орта сызығы мен аралық перпендикуляр, биіктік, биссектрис, медиананың анықтамасын білу және оларды сипаттау; 7.1.1.13 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; 7.1.1.14 тең бұрышты, тең бүйірлі үшбұрыштардың элементтерін білу; 7.1.1.15 қырбұрышты, тікбұрышты және доғалбұрышты үшбұрыштардың орналасуын салыстыру; 7.1.1.16 үшбұрыштың ішкі бұрыштарын сомасы туралы теорияны дәлелдеу және оның нәтижелері; 7.1.1.17 тапсырмаларды шешу кезінде одан шығатын нәтижелер мен үшбұрыштың ішкі бұрыштары сомасы туралы теореманы қолдану; 7.1.1.18 үшбұрыштың ішкі бұрышы туралы теореманы дәлелдеу және ішкі бұрыштың анықтамасын білу; 7.1.1.19 үшбұрыштың ішкі бұрышы туралы теораманы қолдану; 7.1.1.20 үшбұрыштың жаны мен бұрыштар арасындағы қатынасты білу және оны тапсырма орындау кезінде қолдану; 7.1.1.21 бұрыштардың теңдік белгілерін білу және дәлелдеу; 7.1.1.22 есептеу және дәлелдеуге негізделген тапсырмаларды шешу кезіндегі тапсырмаларды шешу барысындағы теңдік белгілерін қолдану; 7.1.1.23 тең бүйірлі үшбұрыштың белгілері мен ерекшеліктерін қолдану; 7.1.1.24 тапсырманы шешу барысындағы тең жақты бұрыштың ерекшелікті қолдану; 7.1.1.25 тік бұрышты үшбұрыштың белгілерін дәлелдеу; 7.1.1.26 тапсырманы шешу кезіндегі тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгілерін қолдану; 7.1.1.27 тік бұрышты үшбұрыштың ерекшеліктерін қолдану; 7.1.1.28 перпендикуляр туралы түсінікті білу;	8.1.1.1 доғалдар мен дөңгелектердің анықтамасын, олардың элементтерін білу (орталығы, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.2 орталық бұрыштың ерекшелігі мен анықтамасын білу және қолдану; 8.1.1.3 диаметр мен хорданың перпендуклярлығы туралы көрсету және қолдану; 8.1.1.4 нүктелердің геометриялық орындарын анықтауды білу; 8.1.1.5 көпбұрыш, доғал көпбұрышты, көпбұрыш элементтерін анықтауды білу; 8.1.1.6 көпбұрыштың ішкі бұрыштың сомасы мен ішкі бұрыштың сомасы формуласын шығару; 8.1.1.7 параллелограмма анықтамасын білу; 8.1.1.8 параллелограмманың ерекшелігін білу және қолдану; 8.1.1.9 параллелограммның белгілерін шығару және қолдану; 8.1.1.10 ромбы төртбұрыш, тік төртбұрыштың анықтамасын білу, олардың ерекшелігін шығару және белгілері; 8.1.1.11 Фалес теоремасын білу және қолдану; 8.1.1.12 пропорционалды кесімдер туралы теореманы білу және қолдану; 8.1.1.13 циркуль мен сызғыштың көмегімен тең бөліктерді n тең бөліктеріне бөлу; 8.1.1.14 пропорционалды кесімдерді құрау; 8.1.1.15 трапецияның түрлері мен ерекшелігін білу; 8.1.1.16 үшбұрыштың орта сызығының қасиетін дәлелдеу және қолдану; 8.1.1.17 трапецияның орта сызығының қасиетін дәлелдеу және қолдану;		9.1.1.1 доғал ұзындығының формуласын шығару және қолдану; 9.1.1.2 сегмент, сектор ауданының формуласын шығару және қолдану; 9.1.1.3 ішкі бұрышы сызылған бұрыш пен оның қасиетін анықтауды білу; 9.1.1.4 дөңгелектегі кесімдердің пропорционалдылығы туралы теореманы білу және қолдану;
1.2 Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы	7.1.2.1 жазықтықтағы және түзуліктегі нүктелердің аксиомасын білу және қолдану (реттілік аксиомасы); 7.1.2.2 тік сызықтың қатар аксиомасын білу; 7.1.2.3 екі тік сызықтың қиылысуы кезінде пайда болған бұрыштарды тану; 7.1.2.4 тік сызықтардың қатар келу белгілерін дәлелдеу; 7.1.2.5 тапсырмаларды шешу кезіндегі тік сызықтардың қаар келу белгілерін қолдану; 7.1.2.6 қатар тік сызықтардың қасиетін дәлелдеу 7.1.2.7 тапсырмаларды шешу барысындағы қатар тік сызықтардың қасиетін қолдану; 7.1.2.8 еңіс перпендукуляр түсінігін игеру 7.1.2.9. жалғыз перпендикуклярдың тік сызыққа қатысы туралы теореманы қолдану және дәлелдеу; 7.1.2.10 перпендикулярлы тік сызықтың қасиетін білу және қолдану;	8.1.2.1 шеңбердің қатыстық және қиысушы нүктелерін анықтауды білу; 8.1.2.2 екі шеңбердің, тік сызық пен шеңбердің орналасу жағдайына талдау жасау; 8.1.2.3 тапсырмаларды шешу кезінде шеңіберге қатысты ерекшелікті білу және қолдану; 8.1.2.4 үшбұрыштың жанындағы, үшбұрышқа қатысты, шеңбердің анықтамасын білу; 8.1.2.5 үшбұрыштың жанында, үшбұрыштың ішінен сызылған дөңгелектердің орналасуын түсіндіру; 8.1.2.6 биссектрисстің аталмыш бұрышына тең бұрышты құру, кесіндіні тең лотасын бөлу; 8.1.2.7 кесіндінің ортасынан перпендикуляр құру, аталмыш сызыққа тік перпендикуляр тұрғызу; 8.1.2.8 берілген элемент бойынша үшбұрыш құру;		10.1.2.1 төртбұрышты сипаттаушы белгілерді білу және қолдану; 10.1.2.2 дұрыс көпбұрыштардың анықтамасын және ерешелігін білу; 10.1.2.3 дұрыс көпбұрыштарды білу; 10.1.2.4 дұрыс көпбұрыштардың ішкі сызығы мен сипаттамасы радиустары арасындағы байланысты қолдану; 10.1.2.5 жақтарды байланыстырушы формулаларды білу және қолдану, дұрыс көпбұрыштың периметрі, жазықтығы, дұрыс көпбұрыштың сипаттамалы ішкі бұрышы; 10.1.2.6 үшбұрыш медианының қасиетін қолдану және білу;
1.3 Метрикалық қатынастар	7.1.3.1 үшбұрыштың тепе-теңсіздігін біл және қолдану;	8.1.3.1 үшбұрышттың жағына кететін перпендикулярлардың ортасын және биіктігін, биссектрисасын, медианының қасиетін білу және қолдану; 8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштың жағына қатысты бұрыштың синусы, тангенсі, котангенсінің анықтамасын білу; 8.1.3.3 Пифагор теоремасын қолдану және дәлелдеу; 8.1.3.4 гипотенузадағы тік бұрыштың ұштарындағы тік үшбұрышындағы биіктіктің қасиетін қолдану және дәлелдеу; 8.1.3.5 синус, косинус, тангенс немесе котангенстің мәндері бойынша бұрыштар жасау 8.1.3.6. 300, 450, 600 бұрыштарының синус, косинус және котангенс мәндерін шығару үшін тікбұрышты үшбұрыштарды пайдалану; 8.1.3.7 берілген екі элемент бойынша элементтерді табу үшін 300, 450, 600 бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенс мәндерін пайдалану; 8.1.3.8 берілген екі элемент бойынша тікбұрышты үшбұрыштың жақтары мен бұрыштарын табу; 8.1.3.9 тапсырмаларды шешу барысында Пифагор теоремасын пайдалана отырып формуласын шығару 8.1.3.10 негізгі тригонометрялық тепе-теңдікті шығару және қолдану; 8.1.3.11 a және (900-a) бұрыштарының синус, косинус, тангенс және котангенстері арасындағы өзара байланысты білу және қолдану; 8.1.3.12 осылардың бірі бойынша мәндерін табу;	9.1.3.1 көпбұрыштың ауданларынжәне қасиетін анықтауды білу; 9.1.3.2 тең шамадағы және тең құрылған фигуралардың анықтамасын білу; 9.1.3.3 параллелограмм, ромбының ауданлары формулаларын ендіру және қолдану; 9.1.3.4 үшбұрыш ауданының формулаларын шығару әне қолдану; 9.1.3.5 трапеция ауданының формулаларын шығару әне қолдану; 9.1.3.6 жазықтықтағы екі нүкте арасындағы арақашықтықты олардың координатасы бойынша есептеу; 9.1.3.7 кесінді ортасының координатасын табу; 9.1.3.8 берілген қатынастағы бөлуші нүкте координатасын табу; 9.1.3.9 (a,b) нүктесі және r радиусындағы дөңгелектің ортасындағы теңестіруді білу: 9.1.3.10 берілген теңестіру бойынша дөңгелек құру; 9.1.3.11 берілген екі нүкте арқылы өтетін тік теңестіру мен жалпы теңестіруді жазу; 9.1.3.12 координаттардағы қарапайым тапсырмаларды шешу; 9.1.3.13 вектордың координаттарын табу; 9.1.3.14 вектордың ұзындығын табу; 9.1.3.15 координаттардағы векторлардың үстінен әрекеттерді орындау; 9.1.3.16 векторлар және оның қасиетін білу және қолдану; 9.1.3.17 векторлар арасындағы бұрыштарды есептеу;	10.1.3.1 косинустардың теоремасын қолдану; 10.1.3.2 синустардың теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.3 үшбұрыштың ішкі аумақтарының формулаларын білу және қолдану - үшбұрыштың жақтары R - ішкі аумақты сипаттайтын радиус), сипаттамалы көпбұрыштың ауданы ( мұндағы – қоршалған дөңгелектің ішкі сызығы, - көпбұрыштың жартылай периметрі; 10.1.3.4 іштей сызылған және бейнеленген көпбұрыштың ауданын қолдана отырып, радиуысын табуға арналған формулаларды білу және қолдану; 10.1.3.5 үшбұрыштар мен қолданбалы тапсырмаларды шешуге арналған синустар мен косинустардың теоремасын қолдану;
1.4 Векторлар мен түрленулер			9.1.4.1 векторын анықтамасын, х вектордың коллинеарын, вектордың теңестірулерін, нөлдік векторды, вектордың бірлігі мен ұзындығын білу; 9.1.4.2 санға негізделген векторды көбейту және қосу ережелерін білу; 9.1.4.3 векторлардың коллинеарлық жағдайын пайдалану; 9.1.4.4 екі коллинеарлы векторлар бойынша орналастыру; 9.1.4.5 екі вектор арасындағы анықтамасын білу; 9.1.4.6 векторлардың скалярлы көбейтіндісін табу; 9.1.4.7 векторлы әдістер бойынша тапсырмаларды шешу; 9.1.4.8 тапсырмаларды шешуге қатысты векторларды қолдану;	10.1.4.1 қозғалыс композициясын, түрлерін және олардың қасиетін білу; 10.1.4.2 қатар ауыстыру кезіндегі симметрия кезіндегі фигуралардың үлгілерін құру; 10.1.4.3 жазықтықтың түрленуін қолдана отырып тапсырмаларды шешу; 10.1.4.4 гомотетиидің анықтамасын және қасиетін анықтау және білу; 10.1.4.5 строить образы различных фигур при гомотетии кезінде әртүрлі фигуралардың үлгілерін құру; 10.1.4.7 үшбұрышқа ұқсас белгілерді білу және қолдану; 10.1.4.8 тікбұрышты үшбұрышқа ұқсас белгілерді білу және қолдану; 10.1.4.9 үшбұрыштың биссектрисасы қасиетін білу және қолдану; 10.1.4.10 фигура мен коэффициентке ұқсас аудандар арасындағы байланыстылық формуласын білу; 10.1.4.11 дұрыс көпбұрыштардың симметриясын білу

29. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

30. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 7-10 сыныптарына
арналған "Геометрия" оқу
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7 – сынып:

1 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Бастапқы геометриялық мәліметтер	Геометрияның негізгі түрлері. Аксиомалар. Теоремалар	7.1.1.1 планометрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, тік сызық 7.1.1.5.кесім, сәуле, бұрыш, үшбұрыш, жартлай жазықтыққа анықтама беру; 7.1.1.2 нүкте мен тік сызықтарды жабдықтау аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.3 теоремадан аксиоманың айырмашылығын түсіну; теореманы бекіту және оның жағдайын бөліп көрсету; 7.1.2.1 түзуліктегі және жазықтықтағы (аксиома тәртібі) нүктенің орналасу аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.6 кесінділер мен бұрыштарды өлшеу аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.8 кесінділер мен бұрыштарды созу аксиомасын білу және қолдану; 7.1.1.11 үшбұрыштың қалыптасу аксиомасын білу; 7.1.2.2 тік сызықтардың аксиомасын білу;
	Фигуралардың теңесуі	7.1.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиетін білу және қолдану;
	Теореманы дәлелдеу әдістері: тікелей әдіс және "қайшықтық" әдісі	7.1.1.4 теореманы дәлелдеу әдісін білу: тікелей әдіс және "қайшықтық" әдісі;
	Шектес және тік бұрыштар, олардың ерекшелігі	7.1.1.9 шектес және тік бұрыштардың анықтамасын білу; 7.1.1.10 тік және шектес бұрыштардың қасиетін қолдану және дәлелдеу; 7.1.1.28 перпендикуляр туралы түсінікті білу;
2 - тоқсан
Үшбұрыштар	Үшбұрыш және оның түрлері	7.1.1.13 үшбұрыштардың түрлерін ажырату
	Медиандар, биссектристер, үшбұрыштың биіктігі мен ортаңғы сызықтары	7.1.1.14 тең жақты, теңбүйірлі және тікбұршты үшбұрыш элементтерін білу; 7.1.1.12 үшбұрыштың орта сызығы мен аралық перпендикуляр, биіктік, биссектрис, медиананың анықтамасын білу және оларды сипаттау; 7.1.1.15 қырбұрышты, тікбұрышты және доғалбұрышты үшбұрыштардың орналасуын салыстыру;
	Үшбұрыштардың тепе-теңдік белгілері	7.1.1.21 үшбұрыштардың тепе-теңдік белгілерін білу және дәлелдеу; 7.1.1.22 тапсырмаларды шешу кезіндегі есептеу мен дәлелдеудегі үшбұрыштардың тепе-теңдік белгілерін қолдану;
3 - тоқсан
Үшбұрыштар	Теңбүйірлі үшбұрыш, оның қасиеттері мен белгілері	7.1.1.23 теңбүйірлі үшбұрыштың қасиеттері мен белгілерін қолдану; 7.1.1.24 тапсырмаларды шешу кезінде тең жақты үшбұрыштартың қасиетін қолдану;
Тік сызықтардың өзара кіріге орналасуы	Қатар тік сызықтар, олардың белгілері мен ерекшелігі	7.1.2.3 екі қатар келуші сызықтардан құралған бұрыштарды тану; 7.1.2.4 тік сызықтардың қатар келу белгілерін дәлелдеу; 7.1.2.5 тапсырмаларды шешу барысында қатар тік сызықтардың белгілерін қолдану; 7.1.2.6 қатар тік сызықтардың қасиетін дәледеу; 7.1.2.7 тапсырмаларды шешу барысында қатар тік сызықтардың қасиетін қолдану;
Тік сызықтардың өзара кіріге орналасуы	Үшбұрыш бұрыштарының сомасы. Үшбұрыштың ішкі бұрышы	7.1.1.16 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының сомасы туралы теореманы қолдану және тапсырмаларды шешу кезіндегі оның нәтижелері; 7.1.1.17 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының сомасы туралы теореманы дәлелдеу және оның нәтижелері; 7.1.1.18 үшбұрыштың ішкі бұрышының анықтамасын білу және ұшбұрыштың ішкі бұрышы туралы теореманы дәлелдеу; 7.1.1.19 үшбұрыштың ішкі бұрышы туралы теореманы қолдану;
4 - тоқсан
Тік сызықтардың өзара қатар орналасуы	Үшбұрыштың тепе-теңсіздігі	7.1.1.20 үшбұрыштың жақтары мен бұрыштары арасындағы қатынасты білу және ны тапсырмаларды шешу барысында қолдану; 7.1.3.1 үшбұрыштың тепе-теңсіздігін білу және қолдану
	Тікбұрышты үшбұрыштардың тепе-теңдік белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштың ерекшелігі.	7.1.1.25 тікбұрышты үшбұрыштың тепе-теңдік белгілерін дәлелдеу; 7.1.1.26 тапсрмаларды шешу кезіндегі тікбұрышт үшбұрыштардың тепе-теңдік беліглерін қолану; 7.1.1.27 тікбұрышты үшбұрыштың қасиетін қолдану
	Перпендикуляр тік сызықтар. Перпендикуляр, көлбеу сызық және оның проекциясы	7.1.2.8 Перпендикуляр, көлбеу сызық пен проекцияның түсінігін меңгеру; 7.1.2.9 жалғыз тік сызыққа кеткен перпендикуляр туралы дәлелдеу және оны қолдану; 7.1.2.10 перпендуклярлы тік сызық-тардың қасиетін білу және қолдану;
7-сыныптағы геометрия курсын қайталау

2) 8 - сынып:

2 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
7 сыныптағы геометрия курсын қайталау
Шеңбер. Геометриялық құрылымдар	Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Ортаңғы бұрыш.	8.1.1.1 шеңбер, дөңгелек, олардың элементтерін анықтауды білу (орталық, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.2 орталық бұрыштың анықтамасы мен қасиетін білу; 8.1.1.3 диаметр мен хорданың перпендикулярлығы туралы теореманы дәлелдеу және қолдану; 8.1.1.4 нүктелердің геметриялқ орнын анықтауды білу
	Тік сызық пен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы	8.1.2.2 тік сызық пен екі шеңбердің өзара орналасу жағдайына талдау жасау;
	Шеңберге қатысты сызық. Шеңберге қатысты сызықтың ерекшелігі.	8.1.2.1 шеңберге қатысты және қиылысатын сызықтардың анықтамасын білу; 8.1.2.3 тапсырмаларды шешу кезіндегі шеңбердің қатыстылығын білу және қолдану;
	Үшбұрыштың жанындағы шеңбер және және қоршалған үшбұрыш	8.1.2.4 үшбұрыштың жанындағы шеңбер және және қоршалған үшбұрыш анықтамасын білу; 8.1.2.5 қоршалған үшбұрыштың орналасуын түсіндіру;
	Құрылу тапсырмалары	8.1.2.6 бұрыштың биссектрисасы, аталмыш үшбұрыштың бұрышын құру кесіндіні ортасынан бөлу; 8.1.2.7 кесіндіге перпендикуляр сызықты құру, аталмыш тік сызыққа перпендикуляр сызық; 8.1.2.8 берілген элементтер бойынша үшбұрышты тұрғызу;
2 - тоқсан
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу	Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш	8.1.1.5 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтерін білу; 8.1.1.6 көпбұрыштың сыртқы бұрыштарының сомасы мен ішкі бұрыштарының сомасының формуласын шығару;
	Параллелограммалар, ромбылар, тікбұрыштар, квадрат, олардың ерекшелігі мен белгілері	8.1.1.7 параллелограммның анықтамасын білу; 8.1.1.8. выводить и применять свойства параллелограммның қасиетін білу және қолдану; 8.1.1.9 параллелограмм белгілерін шығару және қолдану; 8.1.1.10 тікбұрыш, ромбы және квадраттың анықтамасын білу, олардың ерекшелігі мен белгілерін қолдану;
	Фалес теоремасы. Пропорционалды кесінділер	8.1.1.11 Фалеса теоремасын білу және қолдану; 8.1.1.12 пропорционалды кесінділер туралы теореманы білу және қолдану; 8.1.1.13 циркуль мен сызғыштың көмегімен n тең бөліктердегі кесінділерді бөлу; 8.1.1.14 пропорционалды кесінділерді құру;
3 - тоқсан
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу	Трапеция, түрлері мен қасиеттері. Трапеция мен үшбұрыштың орта сызықтары	8.1.1.15 трапеция анықтамасын, түрлері мен қасиеттерін білу; 8.1.1.16 үшбұрыштың ортаңғы сызығының қасиетін дәлелдеу және қолдану; 8.1.1.17 трапецияның ортаңғы сызығының қасиетін дәледеу және қолдану;
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу	Үшбұрыштың кереметі нүктелері	8.1.3.1 үшбұрыштың жақтарына перпендикуляр мен медиан, биссектрис, биіктіктердің қасиетін білу және қолдану;
Тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен жақтар арасындағы қатынастар	Тікбұрышты үшбұрыштағы өткір бұрыштың тригонометриялық қызметтер. Пифагор теоремасы	8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштағы жақтардың қатынастары арқылы синус, косинус, тангенс пен котангенстің анықтамаларын білу; 8.1.3.3. Пифагора теоремасын білу және қолдану; 8.1.3.4 гипотенузадағы тік бұрыштың ұшынан түсірілген тікбұрышты үшбұрыштағы биіктіктің қасиетін дәлелдеу және қолдану;
	Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер	8.1.3.9 тапсырмаларды шешу барысында Пифагор теориясын пайдалана отырып, формуласын шығару 8.1.3.10. негізгі геометриялық тепе-теңдікті шығару және қолдану; 8.1.3.11 a бұрышы және (900-a) бұрыштардың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі арасындағы өзара байланысты білу және қолдану; 8.1.3.12 мыналардың біреуі бойынша мәндерін табу 8.1.3.5. синус, косинус, тангенс немесе котангенстің белгілі мәні бойынша бұрыш құру;
4 - тоқсан
Тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен жақтар арасындағы қатынастар	Тікбұрышты үшбұрыштардың шешімі	8.1.3.6 300, 450, 600 бұрыштарының синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін шығару үшін тікбұрышты үшбұрышты пайдалану; 8.1.3.7. тікбұрышты үшбұрыштың элементтерін табу үшін 300, 450, 600 бұрыштарының синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін қолдану 8.1.3.8. екі берілген элементтер бойынша тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен жақтарын табу
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау

3) 9 - сынып:

3 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау
Аудандар	Фигураның ауданы және оның ерекшелігі	9.1.3.1 көпбұрыш аудандары мен қасиеттерін білу; 9.1.3.2 теңқұрылған және теңшамадағы фигуралардың анықтамасын білу;
Аудандар	Төртбұрыш пен үшбұрыштардың ауданы	9.1.3.3 параллелограмм, ромбы аудандарының формуласын шығару және қолдану; 9.1.3.4 үшбұрыш аудандарының формуласын шығару және қолдану; 9.1.3.5 трапеция адандарының формуласын шығару және қолдану;
2 - тоқсан
Жазықтықтағы координаттың тікбұрышты жүйесі	Жазықтықтағы координат әдісі	9.1.3.6 олардың координаттары бойынша жазықтықтағы екі нүкте арасындағы ара қашықтықты есептеу; 9.1.3.7 кесінді ортасының координатасын табу; 9.1.3.8 берілген қатынастағы кесіндіні екіге бөлетін нүкте координатын табу;
3 - тоқсан
Жазықтықтағы координаттың тікбұрышты жүйесі	Жазықтықтағы координат әдісі	9.1.3.9 знать уравнение окружности с центром в точке r радиусы және (a,b) нүтесіндегі орталық теңестірудің тепе-теңдігін білу: 9.1.3.10 берілген теңестіру бойынша шеңбер құру; 9.1.3.11 берілген екі нүкте арқылы өтетін тік сызықтың теңесуі жазу:
Жазықтықтағы координаттың тікбұрышты жүйесі	Мәтіндік тапсырмаларды шешу	9.1.3.12 координаттардағы қарапайым тапсырмаларды шешу;
Жазықтықтағы векторлар	Вектор. Векторлардағы әрекеттер. Коллинеарлы және коллинеарлы емес векторлар	9.1.4.1 вектор ұзындығы мен бірдей вектор, нөлдік вектрдың, векторларға тең, коллинеарлы вектордың, вектордың анықтамасын білу; 9.1.4.2 векторларды қосу, көбейту ережелерін білу және қолдану; 9.1.4.4 векторды екі коллинеарлы векторлар бойынша орналастыру; 9.1.4.5 екі вектор арасындағы анықтаманы білу; 9.1.4.6 векторлардың скалярлы өнімділігін табу; 9.1.4.7 векторлы әдіс бойынша тапсырмаларды шешу;
4 - тоқсан
Жазықтықтағы векторлар	Вектор. Векторлардағы әрекеттер. Коллинеарлы және коллинеарлы емес векторлар	9.1.4.1 векторын анықтамасын, х вектордың коллинеарын, вектордың теңестірулерін, нөлдік векторды, вектордың бірлігі мен ұзындығын білу; 9.1.4.2 санға негізделген векторды көбейту және қосу ережелерін білу; 9.1.4.3 векторлардың коллинеарлық жағдайын пайдалану; 9.1.4.4 екі коллинеарлы векторлар бойынша орналастыру; 9.1.4.5 екі вектор арасындағы бұрыштың анықтамасын білу; 9.1.4.6 векторлардың скалярлы өнімділігін табу; 9.1.4.7 тапсырмаларды векторлы әдіспен шешу;
	Вектор координаттары. Координаттық формада жазылған векторлар үстіндегі әрекеттер	9.1.3.13 вектордың координаттарын табу; 9.1.3.14 вектордың ұзындығын табу; 9.1.3.15 координаттардағы вектор үстіндегі әрекеттерді орындау; 9.1.3.16 фектордың скалярлы өнімділігі мен оның қасиетін білу және қолдану; 9.1.3.17 векторлар арасындағы бұрышты есептеу;
	Тапсырмаларды шешу барысындағы векторларды қолдану	9.1.4.8 тапсырмаларды шешуде вектрды пайдалану;
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау

4) 10 - сынып:

4 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
9 сыныптағы геометрия курсын қайталау
Жазықтықтың түрленуі	Қозғалыс және оның еркшелігі	10.1.4.1 қозғалыс композициясы, түрлері мен олардың қасиетін білу; 10.1.4.2 бұрылыс, қатарлы ауыстырулар, симметрия кезіндегі фигуралардың образдарын құру; 10.1.4.3 жазықтықтың түрленуін қолдана отырып тапсырмаларды шешу;
	Геометрия және оның ерекшелігі	10.1.4.4 гомотетиидің анықтамасын және қасиетін анықтау және білу; 10.1.4.5 гомотетия кезінде әртүрлі фигуралардың үлгілерін құру;
	Сәйкес фигуралар және оның қасиеттері. Сәйкес үшбұрыштардың белгілері	10.1.4.6 сәйкес фигуралардың анықтамасы мен қасиетін білу; 10.1.4.7 үшбұрышқа ұқсас белгілерді білу және қолдану; 10.1.4.8. тікбұрышты үшбұрышқа ұқсас белгілерді білу және қолдану; 10.1.4.9 үшбұрыштың биссектрисасы қасиетін білу және қолдану; 10.1.4.10 фигура мен коэффициентке ұқсас аудандар арасындағы байланыстылық формуласын білу;
2 - тоқсан
Үшбұрыштардың шешімі	Үшбұрыштардың шешімі	10.1.3.1 косинустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.2 синустардың теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.3 ( - үшбұрыштың жақтары, , R-шеңбер радиусы), сипаттамалы көпбұрыштың ауданы ( мұндағы – шеңбер радиусы , – көпбұрыштың жартылай периметрі); 10.1.3.4 қоршалған және сипатталған үшбұрыштардың аудандарын пайдалана отырып, қоршалған радиусты табуға арналған формулаларды пайдалану; 10.1.3.5 қолданбалы тапсырмалар және үшбұрыштарды шешу үшін синустар мен косинустардың теоремасын қолдану;
3 - тоқсан
Шеңбер. Көпбұрыштар	Шеңбер мен дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелектің, сектор мен сегменттің ауданы.	10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын шығару және қолдану; 10.1.1.2 сегмент, сектор аудандарының формуласын шығару және қолдану; 10.1.1.3 қоршалған бұрыш және оның ерекшелігі анықтамасын білу; 10.1.1.4 шеңбердегі кесінділердің пропорционалдылығы туралы теореманы білу және қолдану;
Шеңбер. Көпбұрыштар	Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері мен симметриялары	10.1.2.1 сипатталған және қоршалған төртбұрыштардың ерекшелігі мен белгілерін білу және қолдану; 10.1.2.2 дұрыс көпбұрыштардың ерекшелігі мен анықтамасын білу; 10.1.2.3 дұрыс көпбұрыштарды құру; 10.1.2.4 дұрыс көпбұрыштың ішкі сызығы мен қоршауындағы радиустар арасындағы байланысты білу және қолдану;
4 - тоқсан
Шеңбер. Көпбұрыштар	Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері мен симметриялары	10.1.2.5 дұрыс көпбұрыштың қоршауы мен ішкі сызығының радиусы мен дұрыс көпбұрыштың ауданы, периметрі, байланыстырушы жақтары, формулаларды білу мен қолдану; 10.1.2.6 үшбұрыш медианының ерекшелігі н білу және қолдану; 10.1.4.11 дұрыс көпбұрыштардың симметриясын білу
7-10 сыныптағы геометрия курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 494-қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Инфарматика" пәнін оқытудың мақсаты: тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларды (бұдан әрі - ТҚАБ) заманауи ақпараттық технологияларды тиімді қолдану үшін, олармен жұмыс істеудің базалық білімдерімен, біліктері және дағдылармен қамтамасыз ету.

3. "Информатика" пәнін оқытудың жалпы білім беру міндеттері:

1) ТҚАБ білім алушының қоғамдағы ақпараттық процестің рөлін және техникалық мүмкіндіктерін түсінуін қалыптастыру,адам қызметінің әртүрлі саласында ақпараттық технологияларды қолдану;

2) күнделікті өмірде, оқу мен еңбек әрекетінде ақпараттық технологияларды тиімді қолдана білу біліктілігін дамыту;

3) білім алушылардың бағдарламалық қосымшаларын, жүйені талдау, шешімді табуды құрастыру, өз өнімдерін бағалау үшін компьютерлермен жұмыс жасаудың базалық принциптерін саналы түрде түсіну;

4) талдау, абстракциялау, модельдеу және бағдарламалау негізінде алуантүрлі тапсырмаларды шешу біліктілігін дамыту;

5) білім алушылардың логикалық, алгоритмикалық, сонымен қатар алға қойылған міндеттерді шешудің тиімді және рационалды амалдарын табу, жалпы заңнамаларды ерекшелеу және құрамды бөлікке бөлу, жалпылау қабілеттіліктері кіріктірілетін есептеу ойлау қабілеттіліктерін дамыту;

6) білім алушылардың ақпараттық мәдениетін, барлық қазақ қоғамы мен жеке тұлғаның қызығушылығын есепке ала отырып, ақпараттық этикеті мен құқық нормаларын сақтауын қалыптастыру;

7) интернет, компьютерлік бағдарламамен жұмыс жасау кезінде тәртіпке сай мінез-құлық және қауіпсіздік біліктілігі мен дағдысын қалыптастыру;

8) білім алушының академиялық тіл мен пән бойынша түсінік апаратын молайту.

4. Түзету міндеттері:

1) ТҚАБ білім алушылардың психикалық функцияларын: ойлаудың жетіспеушілігін (соның ішінде алгоритмикалық), сөйлеу тілін, есте сақтауын, зейінін, қиялын, қабылдауын түзету және дамыту;

2) ойлау қызметін белсендіру (талдау, синтездеу, жалпылау, топтау үрдісін дамыту);

3) анализаторларын дамыту (кинестетикалық, есту, көру);

4) сөйлеудің грамматикалық құрылымының қалыптасуы, белсенді және пассивті сөздіктерін жалпылау;

5) коммуникативті қабілеттіліктерін қалыптастыру;

6) шығармашылық қабілеттіліктерін дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

6. ТҚАБ бар білім алушыларды дамыту үшін білім алудың маңызды бөлігі болатын психикалық және дене дамуының ерекшелігін есепке алатын ерекше жағдайлар қарастырылады. Дамыта оқытуды жүзеге асыру балаларды белсенді оқу қызметі мен танымдық белсенділігін, дербестігін дамыту жолымен сабақтың сапасын жоғарлатуды болжайды.

7. ТҚАБ білім алушыларға білім беру процесін ұйымдастырудың негізгі принциптері:

1) ғылымилық прниципі - заманауи ғылыми жетістіктер, оның әр пәндегі даму перспективасы;

2) қолжетімділік принципі - білім алуында ерекше қажеттілігі бар баланың сабақ барысында шынайы мүмкіндіктері мен білім алуын құру, мұғалімнің күнделікті әрекетіне сай әдістер мен әдістемелік амалдарды қолдану жолымен жүзеге асырылады;

3) түзету бағыттылығы зияткерлік және қозғалыс дамуында бар проблемалардың орнын толтыруды болжайды.

8. ТҚАБ білім алушыларды оқыту дифференциалды тәсіл, іс-әрекеттік тәсіл, құзыреттілікті тәсіл, жеке-бағыттық тәсіл, интегративті тәсіл, жүйелік тәсіл негізінде жүзеге асырылады.

9. Дифференциалды тәсіл:

1) дифференциалды тәсіл ТҚАБ балалардың білім беру мазмұнын біркелкі меңгере алмау мүмкіндігінен байқалатын білім алуында ерекше қажеттілігін ескере отырып, оқу бағдарламасының құрылуын болжайды. Бұл білім алушының типологиялық және жас ерекшелігін ескере отырып, жеке оқу жоспарының негізінде бағдарламаның әртүрлі нұсқаларын құру мүмкіндіктерін қарастырады;

2) білім алушылардың өзіндік ерекшеліктерін есепке алу мақсатында оқытудың алуантүрлі жағдайларын құру, әртүрлі топ білім алушылары үшін мамандандырылған оқу процесі болып табылады;

3) бір категориядағы ауытқушылығы бар білім алушының көпнұсқаулы типологиялық ерекшелігіне негізделген. Педагог өзіндік топ сипаты бойынша бірдей сыныптың санын ескере отырып, әрқайсысына тән жұмыстың әдісі мен амалына, күрделілігіне, көлеміне мазмұнына, темпіне, оқытудың мотивациясы мен басқарудың амалы және формасына қарай түзете-білім беру процесін ұйымдастырады;

4) дифференциалды жұмысты ұйымдастырудың шарты мұғалімнің көмегімен және күрделігіне қарай ерекшеленетін дифференциалды тапсырмаларды қолдану болып табылады.

10. Іс-әрекеттік тәсіл білім алушының өзіндік танымдық қызметінің даму деңгейінің негізінде ақпараттық және коммуникативті құзіретілігін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

11. Жеке-бағыттық тәсіл білім беру мақсатына жету үрдісінде тең құқылы мұғалім мен білім алушының өзараәрекеттесуін болжайды. Іс-әрекеттік тәсілдың мақсаты оқу процессін жекешелендіру, жеке психикалық және дене дамуының ерекшелігін ескере отырып, шығармашылығын толық ашу, мінез-құлық мотиві мен қажеттіліктерін (әр баланы құрдастарымен емес, өзіндік дамуымен салыстыру), оқу процесінде жеке тұлғаның жан-жақты дамуы мен үйлесімді қалыптасуы болып табылады. Келесі оқыту мен тәрбиелеудің кезеңі бастапқы кезеңнің мазмұнын меңгеру деңгейіне негізделеді.

12. Құзыреттілікті тәсіл жеке білім мен дағдыны емес, керсінше толыққанды білім мен білікті меңгеруді болжайды.

13. Интегративті тәсіл "Информатика" пәнінің көптеген оқу пәндерімен тығыз байланыста болуына мүмкіндік береді.

14. Жүйелік тәсіл "Информатика" пәнінде оқыту меңгерілетін бөлім курстары жеке емес, олардың өзара байланысымен жүргізіледі.

15. ТҚАБ білім алушылармен жұмыс жасаудың негізгі тәсілы білім алушылардың денсаулығын сақтау бойынша кешенді жұмыс жүргізу болып табылады. Бұл принципті келесідей жүзеге асыруға болады:

1) білім алушының ақыл-ой әрекетінің қарқындылығын анықтау;

2) сабақ барысында оқу мазмұнын ұтымды мөлшерлеу; жетістікке жетудің құралы мен мақсатын таңдау; білім алушының жеке мүмкіндіктерін есепке ала отырып, оқу процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) қажетті мөлшерде қолдану;

3) денені шынықтыруға арналған жаттығулар жүргізу; әрекет түрін өзгерту.

16. Жоғарыдағы тәсілді келесідей:

1) ортақ жобаны орындайтын білім алушылар командасынан құрылған топпен жұмыс: білім алушылар тобынан құралғандықтан, әрбір қатысушы ортаққа жобаға өз үлесін қосатын арнайы бағдарлама мазмұны жасалғандықтан серіктестік маңызды рөл атқарады;

2) ғылыми-зерттеу әрекеттерін ынталандыру - практикалық тапсырманы шешу үшін теория, әдістер мен принциптерді қолдануға және талдау, практикалық, коммуникациялық дағдылады дамытуға мүмкіндік беретін нақты оқу мысалдарын меңгеру;

3) саналы түрде ойланып проблеманы шешу қабілеттілігін дамыту, проблеманы шешуге бағдарлана алуға үйрету;

4) ақпаратты жеткізу сақтау, қайта өңдеу, жинақтау бойынша сыни ойлауын, тек "жоғары сапалы" ақпараттарды қолдана алу;

5) жобалық жұмыс – алдағы жұмысты жоспарлау, мақсат қою, әртүрлі ақпарат көздеріннен мәлімет алу, болжамын дәлелдеу және ұсыну, тәжірибе жүргізу, жүргізілген жұмысының нәтижесін көрсету, өз жобасын бағалау және талдау, қорғай білу;

6) әртүрлі өмір жағдайында меңгерген дағдыларын қолдана лауын мадақтау;

7) шығармашылық амал мен интерпретацияны талап ететін нақты міндеттер қою;

8) "Информатика" пәніне тән қолданбалы сипатын демонстрациялау мақсатында пән салаларымен кіріктіріп, тапсырмаларды қолдану арқылы жүзеге асырылады.

17. Бағдарлама төмендегідей АКТ қолданудың дағдыларын ұсынады:

1) шынайы өмір жүйесі мен жағдайларды, сонымен қатар оны болашақта толыққанды түсінуін көрсету үшін компьютерлік модельдерді дамыту және қолдану;

2) практикалық тапсырмаларды шешу үшін анимация құру, бейне, кесте, мәтіндерді, аудио және бейнематериалдарды өңдеу үшін бағдарламаны қолдану;

3) есептеуші және логикалық қабілеті талап ететін жоғары деңгейлі тілдегі бағдарламаны құрастыру;

4) практикалық тапсырмаларды шешу барысында шығармашылық тұрғыда ақпаратық-коммуникациялық технологияларды қолдану;

5) нақты тақырып бойынша бірлескен топтық жұмысты жүргізуге мүмкіндік беретін электрондық құралдардың көмегімен материалдарды жинақтау және тәжірибемен алмасу;

6) өздігімен білім алу дағдысы мен кәсіби дамуы;

7) компьютерлік тәуелділік, плагиат және вирус секілді проблемаларға өзіндік көзқарасын есепке ала отырып, өмірлік ұстанымы мен жеке тұлғалық құндылықтарын нығайту;

8) нақты мақсат пен ұжым үшін әртүрлі ақпарат көздерінен жинақталған материалдар жинағы кіріктірлген коммуникативті дағдыларын дамыту.

18. Ұсынылатын оқытудың формасы:

1) мұғалімнен білім алушыға ақпараты жеткізу – бұл материалды ауызша айту: әңгіме, әңгімелеу, түсіндіру. Бұл бағдарлама мазмұнын басты түсініктерін және негізгі теориясын ашуға мүмкіндік береді;

2) мұғалімнің сөйлеу мәнерін көру қабілеттілімен сәйкестендіру – картинаны, кестені, слайд, бейнематериалдарды демонстрациялау білім алушыға эмоционалды-эстетикалық ықпал етеді, баланың әрі қарай танымдық әрекеттерін ынталандыратын нақты көңіл-күйді орнықтырады;

3) мұғалімнің басшылығымен білім алушының практикалық жұмысын ұйымдастыру: өздігімен және практикалық жұмыстарды орындау меңгерген материалдарын бекітуге мүмкіндік береді.

19. Оқу процесін ұйымдастырудың формасы: фронтальды, топтық, жеке. Жұмыстың формасы тақырыпқа, білім алушының мүмкіндіктері мен қабілеттіліктеріне қарай таңдалады: диктант, жеке карточка бойынша жұмыс, ребус, жұмбақтар, сөзжұмбақтар, дамытушы ойындар.

20. Түзете-дамытушылық тапсырма:

1) талдау және жинақтау әрекетін дамыту (бөліктерден бір бүтін жасау, жетіспейтін бұлікті табу, заттың сипатына қарай анықтау);

2) көру арқылы ойлау операциясын дамыту (берілген суреттен нақты заттар санын анықтап, ажырату);

3) сөздікпен жұмыс (терминологиялық);

4) есту және көру арқылы қабылдауын дамыту (сызба, тірек карточка, жоспар, кесте, иллюстрация, дидактикалық ойындар бойынша жұмыс);

5) есте сақтауын дамыту (тақырыптық дидактикалық ойындар мен жаттығулар);

6) байланыстырып сөйлеу тілін дамыту (үлгі, жоспар, түсіндіру, сұрақтар қою, түйінді сөздер бойынша әңгімелеу;

7) ұсақ моторикасын дамыту (клавиатуралық жаттықтырушы).

21. "Информатика" пәні бойынша білім беру мен түзету міндеттеріндегі жетістікке жету үшін төмендегілер қолданылады:

1) оқу-әдістемелік әдебиет (оқулықтар, нашар еститін балаларға арналған жұмыс дәптерлері, әдістемелік құралдар, тапсырмалар жинағы мен практикумдар, тақырыптық және қорытынды бақылауға арналған тест тапсырмаларының жинағы);

2) мерзімдік басылымдар; демонстарациялық қабырғалық көрнекі құралдар жиынтығы (міндетті түрде "Жұмыс орнын және қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру" плакатын енгізу);

3) "Информатика" оқу пәнінің негізгі мазмұнын көрсететін плакаттар, сызбалар, кестелердің демонстрациялық көрнекі құралдарының жиынтығы, қабырғалық графикалық басылымдар түірнде, электрондық түрде де қарастырылады (мультимедиялық презентация слайдтарының жинағы), пән бойынша оқытушы плакаттар; информатика бойынша анықтамалық және әдістемелік әдебиет; алмастырылған материалы бар қабырғалық стенд;интерактивті тақта; проектор; проекторға арналған төбелі бекіткіш; веб-камера; стационарды дыбысты күшейтуші жабдық; монитормен жүйелі блок; компьютерлік үстелдер мен столдар; көрсеткіш бойынша (арнайы клавиатура, манипулятор, джойстик, бейімдеуші стол-мольберт, тіреуші жиектеме);

4) әрбір білім алушыға оқытудың арнайы техникалық және компенсаторлық құралдары.

3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

22. "Информатика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 - сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

2) 6 - сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

3) 7 - сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

4) 8 - сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

5) 9 – сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

6) 10 - сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.

23. Оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімі бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлім сынып бойынша күтілетін нәтиже түрі ретінде оқытудың мақсаты мен мазмұны көрсетілген бөлімшелерден құралған: дағды немесе білік, білім немесе түсіну.

24. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) компьютерлік жүйе;

2) ақпараттық процестер;

3) компьютерлік ойлау;

4) денсаулық және қауіпсіздік.

25. "Компьютерлік жүйе" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) компьютер құрылғысы;

2) программалық қамтамасыз ету;

3) компьютерлік желі.

26. "Ақпараттық процестер" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты өлшеу және ұсыну;

2) ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру.

27. "Компьютерлік ойлау" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) моделдеу;

2) алгоритмдер.

28. "Денсаулық және қауіпсіздік бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:

1) эргономика;

2) ақпараттық және онлайн қауіпсіздік.

29. 5-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) пәнге кіріспе. "Информатика" пәні. Компьютерлік сыныппен танысу. Жұмыс орнын ұйымдастыру мен өмір қауіпсіздік ережесін меңгеру;

2) ақпарат және ақпараттық процесс. Информатика және ақпарат: ақпарат туралы түсінік, ақпаратты өңдеу, ақпаратты өлшеу бірлігі;

3) компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде. Адам және компьютер. Компьютер қалай құрылған, компьютердің негізгі құралының қызметі мен мүмкіндіктері. Жұмыс үстелі, тышқанмен жұмыс жасау амалы. Мәзір және "Бастау" түймешегі. Компьютер жадысындағы ақпаратты шығару. Клавиатурамен танысу. Бағдарламамен қамтамасыз етілудің жалпы сипаты мен топтамасы. Операциялық жүйені (терезе, мәзір, тапсырмалар жолағы, "Жұмыс үстел" папкасы және "Корзина") басқару амалы мен негізгі объектілер, операциялық жүйені түсіну. Файл жүйесінің қызметі. Папка, ярлык, файл, файлға жол, файла көлемі. Папка мен ярлыкты қайта өзгерту, құру. Объектілерді іздеу, өшіру, алмастыру және көшіріп алу. Ақпаратты санау және жазу, ақпарат тасыушылар;

4) АКТ. Қарапайым графикалық редактор. Суреттерді сақтау және ашу. Графикалық редакторларды суреттеу құралы. Фрагменттік суретті ерекшелеу, фрагменті суреттер, масштабпен жұмыс, графикалық ақпаратты өңдеу (бейнені трансформациялау, масштабтау). Басып шығаруға даярлау, басып шығару. Қарапайым мәтіндік редактор. Мәтіндік редактордыинтерфейсі. Құжаттарды компьютерді даярлау кезеңдері (мәтін кіріспесі, мәтінді теру ережесі, мәтін бойынша алмастыру Файлдан мәтінді жүктеп алу.

5) бағдарламалық әрекет.

30. 6-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) кіріспе. Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру;

2) ақпарат және ақпараттық процесс. Әлемнің ақпаратық суреті. Ақпаратты сақтау, ақпаратты сақтау. Антивирусты программа. Ақпаратты ығыстыру, архиватор программасы;

3) компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде. Есептеуіш техниканың даму тарихы, электорнды-есептеуіш машинасы. Компьютерлік техниканың даму тенденциясы;

4) алгоритмизациялау және моделдеу. Алгоритм және оны орындаушылар. Алгоритмді жазу формасы, блок-схема. Алгоритм типтері (сызықты, тармақталған және циклдік алгоритм). Модель шынайы объектінің маңызды сипаты ретінде. Модель түрлері;

5) АКТ. Мәтіндік процессор, интерфейс программасы, құжатты құру мен сақтау, мәтінді форматтаудың негізгі амалдары туралы жалпы түсініктерінің болуы. Шрифт, абзац, шегіністер және интервал. Нөмерленген және маркирленген тізім. Колонкиалар, беттер параметрі, шеттері, алдын ала көру, құжатты басу. Кесте, кесте құру, кестені түзету, берілген кестені форматау және кіріктіру. Графикалық объектілерді және декаративті жазуларды қою, жазулар мен суреттерді форматтау. Интерфейс программаларды таныстыру, презентациялау. Мультимедиялық презентацияны құру. Презентация құру, безендіру шаблоны, мәтінді құру, кестені, видео, дыбыстар, суреттерді кіріктіру. Анимация тиімділігін, презентацияны демонстрациялау;

6) телекоммуникация. Компьютерлік байланыстар, глобалды ақпараттық желі, интернетте ақпаратты іздеу, электорндық почтаның негізгі түрлері.

7) жобалау әрекеті.

31. 7-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) кіріспе. Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру;

2) ақпарат және ақпараттықпроцесс. Компьютерде ақпараты ұсына алу амалы. Сандық, мәтіндік және графикалық ақпараты кодтау;

3) компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде.Компьтерді аппараттармен, жады, операциялық жүйені топтастыру, операциялық жүйенің функциялармен қамтамасыз ету;

4) алгоритмизациялау және программалау. Программалау алгоритмді жазу амалы ретінде. Алфавит, синтаксис пргораммалау тілі. Арифметикалық өрнектерді жазу ережелері, алмастыру типі. Сызықтық алгоритмді программалау. Операторды кіргізу және шығару, операторды иелену;

5) ақпараттық модельдеу. Модельді сипаттау әдісі, моледің қасиеті, алуантүрлі білім беру саласында мысал тапсырмаларда модельдерді зерттеу;

6) АКТ. Компьютерлік графиканың түрі. Векторлы және нүктелі графиканы құру мен өңдеу, графикалық файлдарды форматтау бойынша программалар. Векторлы графика. Векторлы графиканы өңдеу бойынша интерфейс программалары. Игураларды салу. Векторлы объектілермен қарапайым операция жасау. Түзу емес орындарды түзету. Мәтін, мәтінді құру блогы. Нүктелі графика. Нүктелі графика, нүктелі бейне параметрлерін өңдеу бойынша интерфейс программалар. Нүктелі бейнелермен жұмыс жасаудың ортақ амалдары. Шеткі бөліктерін ерекшелеу, сурет салу құралдары, түстер. Ерекшеленген шеткі бөліктерімен жұмыс. Қабат. Мәтінмен жұмыс;

7) жобалау әрекеті.

32. 8-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) кіріспе. Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру;

2) ақпарат және ақпараттық процесс. Есептеу жүйесі (екілік, сегіздік, ондық, он алтылық) бір есептеуден екінші бір есептеуге көшіру. Екілік арифметика. Логика және логикалық операция, кесте шынайлылығы. Компьютердің логикалық негізі;

3) компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде. Жеке компьютер архитектураның заманауи даму тенденциясы. Перифериалды құрылғы, перифиалды құрылғыны құру, драйверлер;

4) алгоритмизациялау және программалау. Бөлшектеу (ветвления) операторлары. Күрделі шарттар. Циклидік алгоритм, циклдік алгоритмді программалау. Тікелей және кері циклді санаушы. Шарттар қарастырылған цикл. Жасап біткеннен кейінгі цикл. Графикалық операторлар мен процедуралар;

5) ақпараттық модельдеу. Компьютерде зерттеу және құрудың негізгі кезеңдері;

6) АКТ. Электронды кесте. Кесте процессорының интерфейс терезесі. Электрондық кестенің негізгі түсініктері. Мәліметтерді форматтау және түзету, кіріктіру. Маркерді толтыру. Формаларды енгізу. Қатысты, абсолюты және аралас сілтемелер. Функия, стандартты функцияны қолдану, диаграмманы құру, кестені баспаға даярлау;

7) телекоммуникация. Компьютерлік желінің қызметі, компьютерлік желінің негізгі түсініктері. Локалды желі. Глобалды компьютерлік желі. Интернет желі ресурстарына қолжетімділігі, Интернет қызметі;

8) жобалау әрекеті.

33. 9-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) кіріспе. Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру;

2) ақпарат және ақпараттық процесс. Компьютерлік желідегі ақпараттардың қауіпсіздігі. Ақпаратты сақтау бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасы;

3) компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде.Заманауи программамен қамтамасыз ету және оның даму тенденциясы. Қызметтік программалар;

4) алгоритмизациялаужәне программалау. Файлдар және оны өңдеу, мәліметтерді құрылымдау. Салынған цикл. Массивтер туралы, массивтерді өңдеудің стандартты алгоритмі. Символды қатар, қатарды символды өңдеу, символды қатарлармен жұмыс үшін функциялар;

5) жобалау әрекеті;

6) қайталау.

34. 10-сыныпқа арналған "Информатика" пәнінің базалық мазмұны:

1) кіріспе. Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру;

2) ақпараттық модельдеу. Компьютерлік модельдеу. Модельдеудің негізгі элементтері. Программалау тіл құралы арқылы модельдер құрастыру;

3) жобалау әрекеті;

4) АКТ. Мәліметтер базасы. Мәліметтер базасының құрылымы. Мәліметтер базасының кестесі. Мәліметтер жазбасы, шеткі бөлігі, типі. Кестелік процессор құралы арқылы мәліметтер базасы кестесін құру. Іздеу операциясы. Операции поиска. Қорытынды мәнін шығару, топтастыру. Видеоақпаратты өңдеу. Видеофайл форматы. Видеоны өңдеу мен құру бойынша программалар. Интерфейс программалар. Жобаны сақтау, құру, ашу. Видеоны монтаждау. Дыбыстау эффектілерін орнықтыру. Анимация және визуалды эффект. Видео қорытындысы;

5) жобалау әрекеті;

6) қайталау.

4-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

35. Бағдарламада мониторинг жүргізу мен оқу мақсатын тиімді қолдану үшін кодтық белгімен белгіленген. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімшені, төртінші белгі оқыту мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.1 кодында "5" - сыныбы, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.

36. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1 – бөлім "Компьютерлік жүйе":

1 кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Компьютер құрылғысы	5.1.1.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру	6.1.1.1 есептеуші техниканың тарихы мен перспективасы туралы әңгімелеу	7.1.1.1 компьютерлік жады түрлерінің қызметін сипаттау (оперативті есте сақталатын құралдар, жиі есте сақталатын құрылғы, мырт келбетімен есте сақталатын құрылғы)	8.1.1.1 процессор қызметін және оның негізгі сипаттарын қарапайым деңгейде түсіндіру	9.1.1.1 компьютердің қызметіне конфигурацияны таңдау	10.1.1.1 компьютердің фунционалды мүмкіндіктері мен негізгі сипаттарын қолдану
1.1 Компьютер құрылғысы		6.1.1.2 компьютердің негізгі құралдарының өзарабайланысын түсіндіре білу				10.1.1.2 персоналды компьютер және оның перифериялық құралдарын (принтер, сканер, модем, мультимедиялық проектор, камера
1.2 Программалық қамтамасыз ету	5.1.2.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау	7.1.2.1 "программалау жүйесі" мен "программалау тілі" ұғымын ажырата білу	8.1.2.1 қолданбалы жүйелі бағдарламамен қамтамасыз ету мен пргораммалау жүйесін ажырата білу	9.1.2.1 тұтынушының қажеттілігіне қарай программалық қамтамасыз етілуін таңдау	10.1.2.1 заманауи программалық етілудің даму тенденциясын білу
			7.1.2.2 әртүрлі форматтахы архивтерді құру және орналастыру
			7.1.2.3 бірдей ақпаратты сақтайтын әртүрлі форматтағы файлдар мөлшерін салыстыру
1.3 Компьютерлік желі	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру	6.1.3.1 сымсыз байланыстың маңыздылығын түсіндіру	7.1.3.1 компьютерлік желілерді топтастыру	8.1.3.1 желіде жіберу амалдарын анықтау	9.1.3.1 интернет қызметтерін қолдана отырып (веб сервер, бұлтты есептеуіш, блок, вики арқылы жұмысты жүктеп алу) бірлесіп құжаттарды құру және қайта өңдеу бойынша жұмыс жасау	10.1.3.1 пошталық бағдарлама көмегімен электронды поштадан жіберу, қабылдауды жүзеге асыру;
						10.1.3.2 іздеу жүйесін қолдану арқылы интернеттен ақпаратты іздеуді жүзеге асыру

2) 2 - бөлім "Ақпараттық процестер":

2 – кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну	5.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ретпен айту	6.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ұсыну	7.2.1.1 шифрлеудің әртүрлі әдістерін қолдану арқылы мәтіндік ақпараты қодтау және қайта кодтау	8.2.1.1 ақпаратты бір өлшемнен басқа өлшемге аударуды жүзеге асыру	9.2.1.1 ақпараттың сипатын анықтау (қауіпсіздігі, нақтылық, дәйектілік, өзектілік)	10.2.1.1 қабылдаған ақпараты бағалау және талдау
2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну		6.2.1.2 компьютерде ұсынылатын ақпараттар екілік түрде берілетінің түсіндіру	7.2.1.2 ақпаратты өлшем бірліктерін атау	8.2.1.2 ақпарат санын анықтау кезінде алфавит пен ықтималды амалдарды қолдану		10.2.1.2 программалық құралдармен видеоақпараты өңдеу
2.2 Ақпараттық объектілерді түрлендіру және құру	5.2.2.1 құжатты басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (беттің параметрлерін орнату, алдын-ала қарау, басып шығаруға құжатты жіберу)	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу	7.2.2.1 сілтемені ұйымдастыру (гиперсілтеме, атау, мазмұны)	8.2.2.1 электрондық кестеде тапсырмаларды шешу үшін мәліметін типтері мен пішіндерін қолдану	9.2.2.1 мәліметтер базасын, жазба, жиегін түсіндіру	10.2.2.1 электрондық кестеде мәліметтер базасын құру
	5.2.2.2 нүктелі бейнелерді түзету және құру құру	6.2.2.2 электронды кестенің элементтерін пішіндеу	7.2.2.2 векторлы бейнелерді түзету және құру құру	8.2.2.2 абсолютті және қатысты сілтемелерді қолдану		10.2.2.2 мәліметтерді топтастыру және тез табу жүзеге асыру
		6.2.2.3 электронды кесте диаграмма құру	7.2.2.3 нүктелі және векторлы графиканың кемішлігі мен жетістігін бағалау	8.2.2.3 электронды кестелерді қолдану арқылы тапсырмаларды шешу үшін кірістірілген функцияларды қолдану
		6.2.2.4 электрондық кестеде шартты пішіндеуді қолдану		8.2.2.4 берілген кестеде график функциясын құру

3) 3- бөлім "Компьютерлік ойлау"

3 - кесте

Бөлімше	5 - сынып	6 - сынып	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10-сынып
3.1 Моделдеу	5.3.1.1 ойын программасымен (Лого, Scratch (Скратч) ойын ортасында жағдайлар мен объектілер анимациясын құру	6.3.1.1 ойын программасын ойын ортасында сценарилер құрастыру және жүзеге асыру	7.3.1.1 3D редакторында оқиғалар мен объектілер моделін құу	8.3.1.1 программаны интеграциялық ортада модель міндеттерін құру	9.3.1.1 электрондық кесте процессор моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық) зерттеу және құру	10.3.1.1 бағдарлау тілі мен құралдар моделін құру
3.2 Алгоритм	5.3.2.1 "алгоритм" түсінігін қалыптастыру	6.3.2.1 кезең бойынша тапсырмаларды шешуді орындау	7.3.2.1 программалау тілінде алгоритмді жазбаға жазу	8.3.2.1 алгоритмді қабылдауды жүзеге асыру	9.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі жолдармен шешу	10.3.2.1 әр тапсырманың шешімін сипаттау және оның тиімдісін таңдау
	5.3.2.2 алгоритмді сөздік формада ұсыну	6.3.2.2 алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну		8.3.2.2 қойылған міндеттердің шешімін бағалау
	5.3.2.3 орындаушы мен оның командалық жүйесіне мысал келтіру
3.3 Программалау	5.3.3.1 программалау (Лого, Scratch (Скратч) ойын ортасында тармақтау мен цикл командасын қолдану	6.3.3.1 ойын ортасында программалау процедурасын қолдану	7.3.3.1 мәліметтер түрлерін топтастыру	8.3.3.1 кіріккен ортада бағдарламаны талдауда таңдау операторы мен циклдарды пайдалану	9.3.3.1 кіріккен ортада біртекті массивтерді жасаудың бағдарламасын құру	10.3.3.1 символдық талдаудың алгоритмін бағдарламалау
3.3 Программалау			7.3.3.2 кіріккен ортада бағдарлама жасау үшін сызықтық және тармақталған алгоритм жасау(С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарус)	8.3.3.2 кіріккен ортада бағдарлама құрудың компонеттерін білу және қолдану

4) 4 – бөлім "Денсаулық және өмір қауіпсіздігі":

4 - кесте

Бөлімше	5-сынып	6 - сынып	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
4.1 Эргономика	5.4.1.1 техника қауіпсіздігі ережелерін бұзудың салдарын талдау	6.4.1.1 эргономиканың тапсырмаларын қалыптандыру мен шешу. Максимальды жайлылық пен тиімділігі үшін	7.4.1.1 талдаудағы жобаға интерфейс құру үшін шарттарын орындау	8.4.1.1 әртүрлі электронды құралдардың кері әсеріне мысалдар келтіру және қорғану әдістерін қолдану	9.4.1.1 жалғаспалы компьютерлерді қолданудың тәуекелдерін бағалау	10.4.1.1 ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың құралдарын пайдалануда эргономика талаптарына сүйену
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік	5.4.2.1 өзге жұмысты көшірмелеудің заңсыздығын талдау	6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру	7.4.2.1 қауіп төндіретін бағдарламалардан компьютерді қорғау	8.4.2.1 желі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау (алаяқтық, кибербуллинг және басқалары)	9.4.2.1 желіде этикалық және құқықтық нормаларды бұзудың салдарын түсіндіру	10.4.2.1 Қазақстан Республикасының заңнамасына сай бағдарламамен жұмыс жасаудың ережелерін ұстану
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік	5.4.2.2 құжаттарға құпия сөз орнату	6.4.2.2 мәлімет авторына сілтеме жасау

37. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

38. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Информатика" оқу
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік
оқу бағдарламасына қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5- сынып:

1 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпарат және ақпараттық процесс	Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру	5.4.1.1 техника қауіпсіздігі ережелерін бұзудың салдарын талдау
Ақпарат және ақпараттық процесс	Информатика Ақпарат	5.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ретпен айту
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Компьютер	5.1.1.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру; 5.4.1.1 техника қауіпсіздігі ережелерін бұзудың салдарын талдау
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Программалық қамтамасыз ету	5.1.1.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру; 5.1.2.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру
2 - тоқсан
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Негізгі объектлер мен Windows (виндоус) басқару амалдары	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Қарапайым графикалық редактор	5.1.1.1 процессор мен қатқыл дисктің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру; 5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру; 5.2.2.1 құжатты басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (беттің параметрлерін орнату, алдын-ала қарау, басып шығаруға құжатты жіберу); 5.2.2.2 нүктелі бейнелерді түзету және құру құру
3 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Қарапайым мәтіндік редактор. Интерфейс редакторы	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру; 5.2.2.2 нүктелі бейнелерді түзету және құру құру
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Аралас құжаттарды құру	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру; 5.2.2.1 құжатты басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (беттің параметрлерін орнату, алдын-ала қарау, басып шығаруға құжатты жіберу); 5.2.2.2 нүктелі бейнелерді түзету және құру құру; 5.4.2.1 өзге жұмысты көшірмелеудің заңсыздығын талдау; 5.4.2.2 құжаттарға құпия сөз орнату
4 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Есептеуші ақпаратты өңдеу. Калькулятор.	5.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ретпен айту
	Дыбыстық ақпаратты өңдеу. Фонограф	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды көшіру, өзгерту, орналастыру; 5.3.1.1 ойын программасымен (Лого, Scratch (скратч) ойын ортасында жағдайлар мен объектілер анимациясын құру; 5.4.2.1 өзге жұмысты көшірмелеудің заңсыздығын талдау
	Жобалау әрекеті

2) 6 - сынып:

2 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпарат және ақпараттық процесс	Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру	6.1.1.1 есептеуші техниканың тарихы мен перспективасы туралы әңгімелеу; 6.1.1.2 компьютердің негізгі құралдарының өзарабайланысын түсіндіре білу
	Әлемнің ақпаратық суреті. Ақпаратты сақтау, ақпаратты сақтау	6.1.1.2 компьютердің негізгі құралдарының өзарабайланысын түсіндіре білу 6.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ұсыну; 6.2.1.2 компьютерде ұсынылатын ақпараттар екілік түрде берілетінің түсіндіру; 6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру
	Антивирусты программалар	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау; 6.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ұсыну; 6.4.1.1 эргономиканың тапсырмаларын қалыптандыру мен шешу
	Ақпаратты ығыстыру, архиватор программасы	6.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпараты ұсыну; 6.2.1.2 компьютерде ұсынылатын ақпараттар екілік түрде берілетінін түсіндіру; 6.4.1.1 эргономиканың тапсырмаларын қалыптандыру мен шешу
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Есептеуіш техниканың даму тарихы	6.1.1.1 есептеуші техниканың тарихы мен перспективасы туралы әңгімелеу
	Электорнды-есептеуіш машинасы	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау
	Компьютерлік техниканың даму тенденциясы	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау
2 - тоқсан
Алгоритмизациялаужәне моделдеу	Алгоритм және оны орындаушылар	6.3.2.1 кезең бойынша тапсырмаларды шешуді орындау
	Алгоритмді жазу формасы	6.3.2.1 кезең бойынша тапсырмаларды шешуді орындау; 6.3.2.2 алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну
	Алгоритм типтері (сызықты, тармақталған және циклдік алгоритм)	6.3.2.1 кезең бойынша тапсырмаларды шешуді орындау; 6.3.2.2 алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну; 6.3.3.1 ойын ортасында программалау процедурасын қолдану
	Модель және модельдеу	6.3.1.1 ойын программасын ойын ортасында сценарилер құастыру және жүзеге асыру
3 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Мәтіндік процессор, интерфейс программасы	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау
	Мәтінді форматтау амалының негізі	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу
	Құжаттарды алдын ала көру және баспадан шығару	6.1.3.1 сымсыз байланыстың тиімді жақтарын түсіндіру
	Кесте, кестені құру	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу; 6.2.2.2 электронды кестенің элементтерін пішіндеу
	Кестені түзету	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу
	Кесте мазмұнын форматтау және енгізу	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу 6.2.2.2 электронды кестенің элементтерін пішіндеу
4 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Графикалық объектілерді және декаративті жазуларды қою	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу
	Суреттер мен жазбаларды форматтау	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу
	Интерфейс программаларды таныстыру, презентациялау	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметін атау
	Презентация құру және безендіру	6.2.2.1 мәтіндік процессорде кесте элементтерін пішіндеу
	Презентацияны демонстрациялау және анимациялау	6.2.2.3 электронды кесте диаграмма құру
Телекоммуникация	Негізгі компьютерлік байланыстар негізі	6.1.3.1 сымсыз байланыстың тиімді жақтарын түсіндіру
	Глобалды ақпараттық желі Жобалау әрекеті	6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсінігін түсіндіру; 6.4.2.2 мәлімет авторына сілтеме жасау
	Глобалды ақпараттық желі Жобалау әрекеті

3) 7 - сынып:

3 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпарат және ақпараттық процесс	Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру	7.1.1.1 компьютерлік жады түрлерініңи қызметін сипаттау (оперативті есте сақталатын құралдар, жиі есте сақталатын құрылғы, мырт келбетімен есте сақталатын құрылғы)
Ақпарат және ақпараттық процесс	Компьютерде ақпаратты ұсыну амалы	7.2.1.1 шифрлеудің әртүрлі әдістерін қолдану арқылы мәтіндік ақпараты қодтау және қайта кодтау; 7.2.1.2 ақпаратты өлшем бірліктерін атау
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Компьютер, жадыны аппаратпен қамтамасыз ету	7.1.1.1 компьютерлік жады түрлерініңи қызметін сипаттау (оперативті есте сақталатын құралдар, жиі есте сақталатын құрылғы, мырт келбетімен есте сақталатын құрылғы); 7.4.1.1 талдаудағы жобаға интерфейс құру үшін шарттарын орындау; 7.4.2.1 қауіп төндіретін бағдарламалардан компьютерді қорғау
	Операциялық жүйені топтастыру	7.1.2.1 "программалау жүйесі" мен "программалау тілі" ұғымын ажырата білу
	Операциялық жүйенің функциясы	7.1.2.2 әртүрлі форматтахы архивтерді құру және орналастыру; 7.1.2.3 бірдей ақпаратты сақтайтын әртүрлі форматтағы файлдар мөлшерін салыстыру
2 - тоқсан
Алгоритмизациялаужәне модельдеу	Программалау тілі	7.3.2.1 программалау тілінде алгоритмді жазбаға жазу; 7.3.3.1 мәліметтер түрлерін топтастыру
	Программа және оның құрылуы	7.3.2.1 программалау тілінде алгоритмді жазбаға жазу; 7.3.3.1 мәліметтер түрлерін топтастыру
	Алмастыру типі
	Арифметикалық өрнектер жазбасы	7.3.3.2 кіріккен ортада бағдарлама жасау үшін сызықтық және тармақталған алгоритм жасау(С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Сызықты алгоритмді программалау	7.3.3.2 кіріккен ортада бағдарлама жасау үшін сызықтық және тармақталған алгоритм жасау(С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
3 - тоқсан
Ақпараттық модельдеу	Модельді сипаттау әдісі мен қасиеті	7.3.1.1 3 D редакторында оқиғалар мен объектілер моделін құру
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Компьютерлік графиканың түрлері	7.2.2.2 векторлы бейнелерді түзету және құру құру; 7.2.2.3 нүктелі және векторлы графиканың кемішлігі мен жетістігін бағалау
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Векторлы және нүктелі графиканы өңдеу және құру бойынша программалар	7.2.2.3 нүктелі және векторлы графиканың кемішлігі мен жетістігін бағалау
4 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Векторлы графиканы өңдеу бойынша векторлы графика, интерфейс программалар	7.2.2.2 векторлы бейнелерді түзету және құру құру; 7.2.2.3 нүктелі және векторлы графиканың кемішлігі мен жетістігін бағалау
	Нүктелі графиканы өңдеу бойынша нүктелі графика, интерфейс программалар	7.2.2.2 векторлы бейнелерді түзету және құру құру
	Нүктелі бейнелермен жұмыс жасаудың ортақ амалы Жобалау әрекеті	7.2.2.3 нүктелі және векторлы графиканың кемішлігі мен жетістігін бағалау

4) 8 - сынып

4 –кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру	8.1.1.1 процессор қызметін және оның негізгі сипаттарын қарапайым деңгейде түсіндіру 8.4.1.1 әртүрлі электронды құралдардың кері әсеріне мысалдар келтіру және қорғану әдістерін қолдану
	Есептеу жүйесі (екілік, сегіздік, ондық, он алтылық)	8.2.1.1 ақпаратты бір өлшемнен басқа өлшемге аударуды жүзеге асыру
	Екілік арифметика Компьютердің логика және логикалық негіздері	8.2.1.2 ақпарат санын анықтау кезінде алфавит пен ықтималды амалдарды қолдану
2 - тоқсан
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Жеке компьютер архитектураның заманауи даму тенденциясы	8.1.1.1 процессор қызметін және оның негізгі сипаттарын қарапайым деңгейде түсіндіру; 8.4.1.1 әртүрлі электронды құралдардың кері әсеріне мысалдар келтіру және қорғану әдістерін қолдану
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Перифериалды құрылғы	8.1.1.1 процессор қызметін және оның негізгі сипаттарын қарапайым деңгейде түсіндіру
Алгоритмизациялаужәне программалау	Ветвления операторлары	8.1.2.1 қолданбалы жүйелі бағдарламамен қамтамасыз ету мен пргораммалау жүйесін ажырата білу; 8.3.2.1 алгоритмді қабылдауды жүзеге асыру
	Күрделі шарттар	8.3.2.2 қойылған міндеттердің шешімін бағалау
	Циклдік алгоритм	8.3.3.1 кіріккен ортада бағдарлама жасауда таңдау операторы мен циклдарды қолдану
3 - тоқсан
Алгоритмизациялау және программалау	Тікелей және кері циклді санаушы	8.3.3.1 кіріккен ортада бағдарлама жасауда таңдау операторымен циклдарды қолдану; 8.3.3.2 кіріккен ортада бағдарлама құрудың компонеттерін білу және қолдану
Ақпараттық модельдеу	Модельді компьютерлерді меңгеру	8.3.1.1 программаны интеграциялық ортада модель міндеттерін құру
Ақпараттық модельдеу	Компьютерде модельдерді құрастырудың негізгі кезеңдері	8.3.1.1 программаны интеграциялық ортада модель міндеттерін құру
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Электронды кесте	8.2.2.1 электрондық кестеде тапсырмаларды шешу үшін мәліметін типтері мен пішіндерін қолдану
	Мәліметтерді түзету және форматтау	8.2.2.1 электрондық кестеде тапсырмаларды шешу үшін мәліметін типтері мен пішіндерін қолдану
	Қатысты, абсолюты және аралас сілтемелер	8.2.2.2 абсолюті және қатысты сілтемелерді қолдану
4 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Стандарттық функцияны қолдану функциясы	8.2.2.3 электронды кестелерді қолдану арқылы тапсырмаларды шешу үшін кірістірілген функцияларды қолдану
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Диаграмманың құрылуы	8.2.2.4 берілген кестеде график функциясын құру
Телекоммуникация	Компьютерлік желінің қызметі, компьютерлік желінің негізгі түсініктері	8.1.3.1 желіде жіберу амалдарын анықтау
Телекоммуникация	Интернет желі ресурстарына қолжетімділігі Жобалау әрекеті	8.1.3.1 желіде жіберу амалдарын анықтау; 8.4.2.1 желі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау (алаяқтық, кибербуллинг және басқалары)

5) 9 - сынып:

5 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпарат және ақпараттық процесс	Компьютерлік желідегі ақпараттардың қауіпсіздігі	9.1.1.1 компьютердің қызметіне конфигурацияны таңдау; 9.1.3.1 интернет қызметтерін қолдана отырып (веб сервер, бұлтты есептеуіш, блок, вики арқылы жұмысты жүктеп алу ) бірлесіп құжаттарды құру және қайта өңдеу бойынша жұмыс жасау; 9.4.1.1 жалғаспалы компьютерлерді қолданудың тәуекелдерін бағалау
Ақпарат және ақпараттық процесс	Ақпаратты сақтау бойынша Қазақстан Республикасының Заңнамасы	9.2.1.1 ақпараттың сипатын анықтау (қауіпсіздігі, нақтылық, дәйектілік, өзектілік және); 9.4.2.1 желіде этикалық және құқықтық нормаларды бұзудың салдарын түсіндіру
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы ретінде	Заманауи программамен қамтамасыз ету	9.1.2.1 тұтынушының қажеттілігіне қарай программалық қамтамасыз етілуін таңдау; 9.2.2.1 мәліметтер базасын, жазба, жиегін түсіндіру
Алгоритмизациялаужәне программалау	Файлдар және оны өңдеу	9.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі жолдармен шешу
2 - тоқсан
Алгоритмизациялаужәне программалау	Мәліметтерді құрылымдау	9.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі жолдармен шешу
Алгоритмизациялаужәне программалау	Циклді салу	9.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі жолдармен шешу
3 - тоқсан
Алгоритмизациялаужәне программалау	Символды қатар	9.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі жолдармен шешу
	Символды қатарлармен жұмыс үшін функциялар	9.3.1.1 электрондық кесте процессор моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық) зерттеу және құру
	Массивтер туралы түсінігі	9.3.1.1 электрондық кесте процессор моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық) зерттеу және құру
4 - тоқсан
Алгоритмизациялаужәне программалау	Массивтерді өңдеудің стандартты алгоритмі	9.3.3.1 кіріккен ортада біртекті массивтерді жасаудың бағдарламасын құру

6) 10 сынып

6 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны /тақырыбы	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпараттық модельдеу	Жұмыс орнын ұйымдастыру және өмір қауіпсіздік ережелерін меңгеру	10.1.1.1 компьютердің фунционалды мүмкіндіктері мен негізгі сипаттарын қолдану; 10.1.1.2 персаналды компьютер және оның перифериялық құралдарын (принтер, сканер, модем, мультимедиялық проектор, цифровая камера); 10.4.1.1 ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың құралдарын пайдалануда эргономика талаптарына сүйену
	Графика тәртібінде графикалық операторлар	10.1.2.1 заманауи программалық етілудің даму тенденциясын білу
	Компьютерлік модельдеуПрограммалау тіл құралы арқылы модельдер құрастыру.	10.3.1.1 бағдарлау тілі мен құралдар моделін құру
2 - тоқсан
Ақпараттық модельдеу	Модельдеудің негізгі элементтері	10.3.1.1 бағдарлау тілі мен құралдар моделін құру; 10.3.2.1 әр тапсырманың шешімін сипаттау және оның тиімдісін таңдау; 10.3.3.1 символдық талдаудың алгоритмін бағдарламалау
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Мәліметтер базасы	10.2.2.1 электрондық кестеде мәліметтер базасын құру; 10.2.2.2 мәліметтерді топтастыру және тез табу жүзеге асыру
3 - тоқсан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Кестелік процессор құралы арқылы мәліметтер базасы кестесін құру	10.1.3.1 пошталық бағдарлама көмегімен электронды поштадан жіберу, қабылдауды жүзеге асыру; 10.2.2.1 электрондық кестеде мәліметтер базасын құру
	Қорытынды мәнін шығару, топтастыру	10.1.3.2 іздеу жүйесін қолдану арқылы интернеттен ақпаратты іздеуді жүзеге асыру; 10.2.2.2 мәліметтерді топтастыру және тез табу жүзеге асыру; 10.4.2.1 Қазақстан Республикасының заңнамасына сай бағдарламамен жұмыс жасаудың ережелерін ұстану
	Ақпарат түрінде өңдеу Видеофайл форматы	10.1.3.1 пошталық бағдарлама көмегімен электронды поштадан жіберу,қабылдауды жүзеге асыру; 10.2.1.1 қабылдаған ақпараты бағалау және талдау; 10.2.1.2 программалық құралдармен видеоақпараты өңдеу
	Видеоны өңдеу мен құру бойынша программалар	10.1.2.1 заманауи программалық етілудің даму тенденциясын білу; 10.2.1.1 қабылдаған ақпараты бағалау және талдау; 10.2.1.2 программалық құралдармен видеоақпараты өңдеу
4 - тоқан
Ақпараттық-коммуникациялық технология	Интерфейс программалар	10.1.2.1 заманауи программалық етілудің даму тенденциясын білу;
	Жобаны сақтау, құру, ашу	10.1.2.1 заманауи программалық етілудің даму тенденциясын білу
	Видеоны монтаждау	10.2.1.2 программалық құралдармен видеоақпараты өңдеу; 10.4.1.1 ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың құралдарын пайдалануда эргономика талаптарына сүйену.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 495-қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Музыка" пәнін оқытудың мақсаты: қазақтың дәстүрлі музыкасы, әлем халықтары шығармашылығы, әлемдік классика және заманауи музыканың үздік үлгілері негізінде білім алушылардың музыкалық мәдениеттілігін қалыптастыру, шығармашылық қабілетін дамыту.

3. "Музыка" пәнін оқытудың міндеттері:

1) өзге өнер түрлері мен оқу пәніне музыка өнерін кіріктіре отырып, әлем тұтастығының бейнесі жөнінде түсінігін қалыптастыру;

2) музыка өнерінің жалпы адамзаттық қажеттілікті құбылыс ретінде, оның адам өміріндегі рөлі мен маңыздылығы туралы түсінігін қалыптастыру;

3) сыни тұрғыда ойлауы және музыкаға жағымды қарым-қатынасы мен музыкалық іс-әрекет дағдыларын қалыптастыру;

4) музыкалық шығармалар мен тапсырмаларды талдау және зерттеу, орындаушылық пен импровизациялау, оқу пәндік-тақырыптық білім, икем және дағды аясында дамыту;

5) музыкалық қабілеттілігі, белсенді шығармашылығы, орындаушылығы мен зерттеушілік дағдысын дамыту;

6) музыка өнері негізінде коммуникация формалары жөнінде білімін қалыптастыру;

7) музыкалық-шығармашылық жұмыстарға идеялар қосу негізінде

өзін-өзі бағалау, өзін-өзі тану және өзін-өзі дамытуын қалыптастыру (шығармалар жазу, импровизация және өңдеу);

8) ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын қолдану барысында музыкалық-орындаушылық, техникалық білімі мен біліктілігін қалыптастыру және дамыту.

4. "Музыка" пәнін оқытудың түзету міндеттері:

1) ойлау, есте сақтау, суырып салу қабілеттерін қалыптастыру;

2) ән орындау қызметі барысында дұрыс тыныс алу, сөйлеу қабілетін дамыту;

3) аспаптарда ойнау, мәнерлі қимылдар жасау арқылы ұсақ моторикасын дамыту;

4) эмоциональды өріс ерекшелігіне әсер ету;

5) ойлау, елестету қабілеттерін дамыту;

6) орталық жүйке-жүйесінің функциясы мен психологиялық жағдайын жақсарту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі – ТҚАБ) білім алушылардың негізгі қимыл-қозғалысы және танымдық әрекетінде кездесетін ерекшеліктер:

1) саусақтарының дифференциалдық қимыл-қозғалысының тежелуі, сенсорлы тежегіштер: көру, есту қабілеттерінің бұзылуы; тактильдік және кинестетикалық қабылдауының тежелуі;

2) білім алушыларда сөйлеу тілінің мынадай бұзылыстары болады: сөйлеу темпінің төмендігі, дауысының жайлығы; фонематикалық есту қабілетінің төмендігі байқалады: олар дыбысты, дыбыс қатарын ажырата алмайды;

3) табиғи физиологиялық қызметтерді қиындықпен атқарады: жұтыну, ауаны жұту, ауаны кері шығару.

6. ТҚАБ білім алушылармен жұмыс істеуде олардың музыкалық-шығармашылық іс-әрекеттермен айналысуына көп көңіл бөлінеді: музыка тыңдау, ән айту, аспапта ойнау, музыкалық шығармаларды сахналау, ойдан әуен ойлап табу, музыканың сүймелдеуімен музыкалық-пластикалық қозғалыстар жасау, музыкалық сюжетті этюд қою. Осындай музыкалық-шығармашылық жұмыстар мұғалімге балаларды дамыту, бұзылыстарды түзету және психомотрикалық функцияларын қалыпқа келтіруге көп септігін тигізеді.

7. "Музыка" пәнін оқытуда ТҚАБ білім алушыларға білім беру барысында мұғалім ынталы, қызығушылығы жоғары, сенімді, жауапты, ой-өрісі дамыған жеке тұлғаны қалыптастырып, түзете-дамыта оқытуға бағытталған қағиданы ұстанады.

8. Оқытудың түрлі технологияларды қолданады:

1) ән айту, музыка тыңдау, екпіндік қимыл-қозғалыстарды орындау мүмкіндіктері бұзылған білім алушылармен жеке түзете-дамыту жұмыстарын ұйымдастыру;

2) ән айту барысында дыбыстарды дұрыс айту, дұрыс тыныс алу, сөйлеу мүмкіндіктері зақымдалған балалардың дыбыс ырғағын қалыптастыруға арналған ырғақтық-артикуляциялық жаттығулар орындау;

3) әннің сөзін жаттау барысында қимыл-қозғалыспен бірнеше рет қайталау арқылы ұсақ-қол моторикасы мен есте сақтау қабілетін арттыру;

4) дұрыс тыныс алу, музыканың дыбыс ырғағы мен екпінін сезіне білу функциялары және ұсақ қол моторикасын қалыптастыра білу мақсатында үрмелі және ұрмалы музыкалық аспаптарды қолдана отырып турлі музыкалық ойын-жаттығулар ұйымдастыру;

5) ән айту, би, қимыл және музыкалық аспаптарда ойнау арқылы балалардың эмоциясы мен айналасындағы адамдарға деген көзқарасын жақсартуға мүмкіндік беру;

6) алған білімі мен дағдыларын әрі қарай жетілдіру үшін әр білім алушының мүмкіндігіне қарай пікірін ескере отырып, жеке түзете-дамыту жұмыстарын ұйымдастыру;

7) іріктелген тапсырмалар мен арнайы жұмыс түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыру;

8) проблемалар мен оларды шешу стратегияларын білім алушыларға түсінікті жолмен жеткізу;

9) белсенді оқуға және зерттеушілік іс-әрекетке ынталандыру;

10) білім алушылардың сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын дамыту;

11) ұжымдық, жеке және топтық жұмысты ұйымдастыру;

12) білім алушының оқу үдерісінде түрлі музыкалық іс-әрекеттерге белсенді араласуы;

13) өздігінен ізденіп, білім алу үшін балалардың мотивациясын қалыптастыру;

14) балаларды ынталандыру мақсатында оқытудағы дифференциация;

15) пәнаралық байланыс: оқу пәндерімен байланыс орнату үшін олардың дағдылары мен оқыту мақсаттарын өз сабақтарына пайдалана отырып, пән мұғалімдері және логопед мамандарымен бірлесе отырып, пәнді игеруге қажетті сөздерді анықтай алады.

9. Қолданылатын түзету жаттығулары:

1) әр түрлі сипаттағы музыкалық шығармаларды тыңдап, талдай білуге, оны эмоциональды қабылдауға үйрету;

2) есту қабілетін дамыту, музыкалық дыбыстардың жоғарлығы мен ұзақтығын тембріне қарап ажырата білуге үйрету;

3) әуеннің екпінін сезіне білуге үйрету;

4) музыканы есте сақтау қабілетін дамыту, әуенді есте сақтап, қайталап айта білуге үйрету;

5) музыкалық пластикалық жаттығулар, ритмикалық қозғалыстар (қозғалып әнге қосылу) және музыкалық ойындар арқылы қимыл-қозғалыс аппараттарын қалпына келтіру;

6) вокалдық жаттығулар арқылы сөйлеу тілінің бұзылыстарын түзету;

7) айналаны қоршаған дыбыстарды таныстыру арқылы музыкалық және жалпы мәдени дүниетанымын кеңейту;

8) емдік музыка терапиясы әдіс-тәсілдерін қолдану арқылы психологиялық жағдайларын қалыпқа келтіру;

9) оқу процесі барысында денсаулық технологияларын қолдану;

10) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушылардың эмоциялық сезімталдығын қалыптастыру, білім мен мәдениетке қызығушылығын ынталандыру арқылы талғампаздығын дамыту;

11) музыкалық-шығармашылық әрекет барысында сөздік қорын

түзете-дамыта отырып тәжірибелік дағдыларын іске асыру;

12) музыкалық аспаптарда ойнау, мәнерлі қимылдар жасау барысында ұсақ моторикасын түзете-дамыта отырып қалыптастыру;

13) ырғақты музыка тыңдау барысында, музыка екпінімен қимыл-қозғалыстарды уақытылы қолдана білу дағдысын дамыту;

14) сөйлеу, тыныс алу, жалпы және ұсақ қол моторикасы қызметтерін қалыптастыруда түрлі логоритмикалық және музыкалық жаттығулар мен ырғақтық-артикуляциялық жаттығулар орындау.

10. Бағдарламаның мазмұнын жүзеге асыруда музыка кабинеті келесі жабдықтармен және көрнекі құралдармен жарақтандырылады:

1) маркерлік және интербелсенді қабырға тақтасы;

2) жабдықталған компьютер (монитор, жүйелік блок, сабвуфер, колонкалар, микрофон, тышқан, клавиатура, желілік фильтр);

3) музыкалық орталық;

4) топпен жұмыс жасауға арналған ноутбук, бейнекамера, фотоаппарат;

5) музыкалық шығармалар фонотекасы (CD-жинақ): аудиожазбалар, отандық және шетелдік композиторлардың шығармашылығына арналған фонохрестоматиялар, опера қойылымдарының үзінділері жазылған музыка жинақтары;

6) опера қойылымдарының үзінділері жазылған бейнефильмдер; балеттік спектакльдердің үзінділері бар бейнефильмдер, белгілі оркестр ұжымының жазбалары сақталған бейнефильмдер, заманауи мюзикл үзінділерінің жазбалары сақталған фильмдер;

7) әндердің ноталық және поэтикалық мәтіндері;

8) әртүрлі музыкалық аспаптарда ойнап тұрған музыканттардың суреттері, әлемдік музыкалық мәдениеттің ірі орталықтарының картиналары мен суреттері.

11. Музыка кабинеті музыкалық аспаптармен: фортепианомен, баянмен, аккордеонмен, музыкалық зырылдауықпен, қазақтың ұлттық музыка аспаптарымен, ксилофонмен, металлофонмен, дабылмен, маракастармен, музыкалық үшбұрышпен, жоғарғы дыбысты (пластиналық) қоңыраулармен, балаларға арналған барабандармен, метрономмен жабдықталады.

12. Музыка пәнінің кабинеті кіші топтарда білім алушылардың қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мобильді үстелдер және орындықтармен жабдықталады. Аудиторияны бірегей пайдалану үшін музыкалық жабдықтар, және аудио- және бейнетехникаларды еркін қосу үшін электр розеткалары кабинеттің барлық жақтарындағы нүктелерде орналасады.

13. Кабинетте жалюздер және терезелерді қараңғылау жүйесі, қосалқы бөлме, әртүрлі материалдар, жабдықтар және музыкалық құралдарды сақтауға арналған стеллаждар және ышқаптар қарастырылады, қабырғаларды дыбыстық оқшаулау талап етіледі.

14. Виртуалды білім беру ортасында білім алушылар мен ұстаздар өзара ақпаратпен бөлісуде электрондық жүйелер, онлайн форумдарда қолдануын қамтиды. Онлайн сабақтар арқылы инновациялық әдістер мен ақпараттық технологияларды қолданады.

3 - тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Музыка" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.

16. Бағдарламаның мазмұны бөлімдер бойынша ұйымдастырылған, бөлімдер пән бойынша оқыту мақсаттары және оған қол жеткізу реттілігін сыныптар бойынша мазмұндайтын бөлімшелерге бөлінген.

17. Әрбір бөлімшеде ұсынылған оқу мұғалімге жұмысын жүйелі (музыкалық сауаттылықты зерделеу, музыкалық-орындаушылық және білім алушылардың музыкалық-шығармашылық іс-әрекетін) жоспарлауға, коммуникативті және тіл дағдыларын дамытуға, білім алушылардың жетістіктерін бағалап, оқытудың келесі кезеңдерімен хабардар етуге мүмкіндік береді.

18. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) музыка тыңдау, орындау және талдау;

2) музыкалық-шығармашылық жұмыстар жасау;

3) музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау.

19. "Музыка тыңдау, орындау және талдау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) музыка тыңдау және талдау;

2) музыкалық сауаттылық;

3) музыкалық-орындаушылық іс-әрекет.

20. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстар жасау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) идеялар және материалдарды жинақтау;

2) музыка шығару және импровизация.

21. "Музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау" бөлімі келесідей бөлімшені қамтиды:

1) музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау.

22. 5-сыныпқа арналған "Музыка" пәнінің базалық мазмұны:

1) музыка тыңдау, орындау және талдау. Музыка тыңдау және талдау: музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру. Музыкалық сауттылық: дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың, айтыстың жанры мен стилін анықтау; дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату; әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану. Орындаушылық іс-әрекет: әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау;

2) музыкалық-шығармашылық жұмыстарды жасау. Идеялар және материалдарды жинақтау: музыкалық-шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау. Музыка шығару және импровизация: музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау; компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, қарапайым музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау;

3) музыкалық шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау. Шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау: өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру.

23. 6-сыныпқа арналған "Музыка" пәнінің базалық мазмұны:

1) музыка тыңдау, орындау және талдау. Музыка тыңдау, талдау: музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлері мен байланысын анықтау; симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару,топтар бойынша жүйелеу. Музыкалық сауттылық: классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау; эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау; көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру; ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану. Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет: әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтері мен әнді орындау; музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау;

2) музыкалық-шығармашылық жұмыстарды жасау. Идеялар және материалдарды жинақтау: музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру. Музыка шығару және импровизация: музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, кұрделі музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау;

3) музыкалық шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау. Шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау: өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

24. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен берілді: кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" – сынып, "2.1" – екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

25. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Музыка тыңдау, орындау және талдау":

1-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
1.1 Музыка тыңдау және талдау	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлері мен байланысын анықтау
1.1 Музыка тыңдау және талдау	5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру	6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару,топтар бойынша жүйелеу
1.2 Музыкалық сауаттылық	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың, айтыстың жанры мен стилін анықтау	6.1.2.1 классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау
	5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату	6.1.2.2 эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау
	5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау	6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру
	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану
1.3 Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет	5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу	6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтері мен әнді орындау
1.3 Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет	5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау	6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау

2) "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды жасау":

2-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
2.1 Идеялар және материалдарды жинақтау	5.2.1.1музыкалық-шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру
2.2 Музыка шығару және импровизация	5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау	6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау
2.2 Музыка шығару және импровизация	5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, қарапайым музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау	6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, кұрделі музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау

3) "Музыкалық шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау":

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
3.1 Шығармашы лық жұмыстарды таныстыру және бағалау	5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру	6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру

26. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

27. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне беріледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-6 сыныптарына
арналған "Музыка" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар.Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі/мазмұны	Оқыту мақсаттары
Қазақ халқының музыкалық мұрасы	Қазақ халқы әнінің әуенділігі	5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату; 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Айтыс өнері	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық, музыкалық жанр мен стиль, айтыстың түрін анықтау; 5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Күй құдіреті	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың, айтыстың жанры мен стилін анықтау; 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	5.2.1.1 музыкалық-шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Жобаны таныстыру	5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру; 5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау
Қазақ халқының дәстүрлі тұрмыс-салт әндері және заманауи музыкасы	Қазақ халқының тұрмыс-салт әндері	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Жаңғырған салт-дәстүр әндері	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Халық музыкасының интерпретациясы	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Халық музыкасын өндеу	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау
	Жобаны таныстыру	5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
Әлем халықтарының музыкалық дәстүрі	Түркі халықтардың музыкалық дәстүрі	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
	Шығыс халықтарының музыкалық дәстүрі	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру; 5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; 5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Еуропа халықтарының музыкалық дәстүрі	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру; 5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; 5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
	Жобаны таныстыру	5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру; 5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану
Музыка тілі – достық тілі	Қазақстан халықтарының музыкасы	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру; 5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.3.1.1 өзінің жұмысымен таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Бір шаңырақ астында	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау; 5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау; 5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
	Өз елім	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау; 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу; 5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау; 5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау; 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Жобаны таныстыру	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру

2) 6-сынып:

2 –кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар.Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі/мазмұны	Оқыту мақсаттары
Классикалық музыканың үздік туындылары	Орган музыкасы	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау
	Симфониялық музыка	6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу; 6.1.2.1 классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау; 6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
	Опера өнері	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
	Балет өнері	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.2.1 классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау; 6.3.1.1 өзінің жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
	Қазақстанның кәсіби музыкасы	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау
	Жобаны таныстыру	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
Заманауи музыка мәдениеті	Эстрадалық музыка	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.1.2.2 эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау; 6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау
	Заманауи музыкалық жанрлар	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.1.1.1тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықта; 6.1.2.2 эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және ансамбльмен аспаптарда орындау
	Джаз музыкасы	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.1.2.2 эстрада музыкасыныңжанрлары мен бағытынанықтау; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалы шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау;
	Жобаны таныстыру	6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
Музыка және өнер түрлері	Музыка және поэзия	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру; 6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау; 6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Музыка және бейнелеу өнері	6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау; 6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; 6.1.3.1 музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау
	Музыка және театр	6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру; 6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау; 6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау; 6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы ,және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
	Музыка және кино	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.2.2 эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау; 6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
	Жобаны таныстыру	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру;
Музыка және технология	Музыкалық компьютерлік бағдарламалар	6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау; 6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Анимациядағы музыка	6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажырату, топтар бойынша жүйелеу; 6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
	Дыбыстау және музыкамен көркемдеу	6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерін көркемдеуші құралдарын салыстыру; 6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
	Жобаны жоспарлау және құрастыру	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру; 6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау; 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау
	Жобаны таныстыру	6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру; 6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 496 - қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Бағдарламаның мақсаты тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі -ТҚАБ) білім алушылардың жасқа сай және жеке дара қимыл-қозғалыс ерекшеліктерін ескере отырып, дене және психикалық денсаулығын күшейтуге деген талпынысын арттыру.

3. Бағдарламаның жалпы білім беру міндеттері қимыл біліктері мен жалпы қозғалыс мәдениетінің дағдыларын қалыптастыру үшін дұрыс негіз құруды көздейді.

4. Бағдарламаның түзету міндеттері:

1) жүру, дене сымбаты бұзылыстарын, аяқ-қолдың дұрыс емес қимылдарын түзету, тепе-теңдікті қалыптастыру;

2) қол қызметі мен заттық-манипуляциялық қызметті, көру-моторлық үйлесімділікті дамыту;

3) дұрыс емес дене қалпы мен кейпін тежеу және жеңу;

4) тұрақтандыру, қозғалыс аясындағы екіншілік бұзылыстарды түзету, олардың үдеу ықтималдығының алдын алу;

5) денсаулықты нығайту және жұмыс қабілетін арттыру;

6) психомоторика бұзылыстарын түзету және компенсациялау (жабық кеңістіктен, биіктіктен қорқуды, қимыл үйлесімділігінің бұзылысын, өзін-өзі асыра немесе кеміте бағалауды жеңу).

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. ТҚАБ бар білім алушылардың категориясына байланысты, олардың бейімделген дене тәрбиесі:

1) нозология бойынша; жасы бойынша, бұзылыстың ауырлық дәрежесі мен құрылымы;

2) оның пайда болу мерзімі бойынша (туылғанда, өмір сүру барысында);

3) аурудың себептері мен ағымының сипаты бойынша, медициналық болжамы, ілеспелі дерттердің және екіншілік бұзылыстардың болуы;

4) сақталған қызметтердің жағдайы бойынша ерекшеліктерге ие болады.

6. Тірек-қозғалыс аппараты қызметінің бұзылыстары туа біткен,

сондай-ақ жүре пайда болған сипатта болуы ықтимал. Тірек-қозғалыс аппараты патологиясының келесі түрлері байқалады:

1) жүйке жүйесінің аурулары (балалардың церебралдық салы (бұдан әрі - БЦС), полиомиелит;

2) тірек-қозғалыс аппаратының туа біткен патологиясы (туа біткен жамбас буынының шығуы, қисық мойын, табан деформациялары, омыртқа жотасының даму ақаулары, аяқ-қолдың жетілмегендігі мен даму кемістіктері, қол саусақтарының даму ақаулары);

3) тірек-қозғалыс аппаратының жүре пайда болған аурулары мен зақымданулары (жұлынның, мидың және аяқ-қолдың жарақаттық зақымдары, полиартрит, қаңқа дерттері (туберкулез, сүйек өспелері, остеомиелит), қаңқаның жүйелік аурулары (хондродистрофия, рахит).

7. Тірек-қозғалыс аппаратының туа біткен және ерте жаста жүре пайда болған аурулары мен зақымдануларының алуан түрлілігіне қарамастан, мұндай білім алушылардың басым бөлігінде ұқсас жағдайлар байқалады, клиникалық көрінісінде қимыл-қозғалыс ақаулары басты орын алады (қимыл-қозғалыс қызметінің қалыптасуының тежелуі, жетілмеуі, бұзылуы немесе жоғалуы).

8. Арнайы жаттығулар мен ойындар білім алушыларға дене және психикалық даму кемістіктерінің орнын толтыруға, қимыл-қозғалыс қасиеттерін дамытуға, олардың дене және психоэмоционалдық күйін жақсартуға көмектеседі.

9. ТҚАБ білім алушыларға сабақ беру мен оқытудың келесі стратегиялары пайдаланылады:

1) әр білім алушының пікірін тыңдау және бар білімі, білігі және дағдыларын дамыту мақсатымен олардың маңызды екендігін мойындау;

2) мұқият іріктеп алынған тапсырмалар мен әрекет түрлерінің көмегімен ынталандыра және дамыта оқыту;

3) мәселелерді модельдеу және оларды білім алушыларға түсінікті болатын жолмен шешу стратегиясының мысалдары;

4) ізденушілік тәлімдемеге және білім алушылардың зерттеулеріне негізделген белсенді оқытуды көтермелеу;

5) білім алушылардың сыни ойлау дағдыларын дамыту.

10. Бағдарламаны құрудың дифференцияланған тұғыры:

1) білім беру мазмұнын меңгеру мүмкіндіктерінің бірдей еместігі түрінде көрініс табатын білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктері ескеріледі. Бұл білім алушылардың типологиялық және жеке дара ерекшеліктерін ескере отырып, бағдарламаның әртүрлі нұсқаларын, соның ішінде жеке оқу жоспары негізінде жасауды қарастырады;

2) пәнге оқытудың арнайы құрастырылған құралдары мен іс-әрекетті дифференциялау тәсілдері көмегімен білім алатын әртүрлі топтардың оқу ісін ұйымдастыруды қамтиды. Дифференцияланған жұмысты ұйымдастырудың шарты күрделілігі бойынша, танымдық қызығушылығы бойынша, мұғалім тарапынан көрсетілетін көмектің өзгешелігі бойынша ажыратылатын дифференцияланған тапсырмаларды қолдану болып табылады.

11. Жобалық тәсілдеме: жобалық іс-әрекет алгоритмі толығымен сақталады. Бөлімнің мазмұнымен таныстыру шеңберінде ұжымдық/топтық жоба дайындау іс-әрекетін ұйымдастыру қарастырылады. Жобалық жұмыстар сабақтағы сағаттармен шектелмейді, сабақтан тыс қызметпен интеграциялау да қарастырылады.

12. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі - АКТ) пайдалану:

1) АКТ пайдаланудағы құзіреттілік базалық АКТ-дағдылар негізінде құрылады және технологияларды жұмыс, демалыс және коммуникация үшін дұрыс және шығармашылық түрде қолдануды қамтиды;

2) білім алушылар АКТ бойынша дағдыларын білім алу барысында ақпаратты тауып, құрастырып және онымен жұмыс істей отырып, бірлесе жұмыс істегенде ақпаратпен және идеялармен бөлісе отырып, өз жұмысын бағалап және содан соң оны жетілдіре отырып, жабдықтар мен қосымшалардың кең спектрін пайдалана отырып дамытады.

13. Қажет болған жағдайда сынып топтарға бөлінеді, өйткені бір сыныпта ауыр қозғалыс бұзылысы бар білім алушылар да, өз бетімен жүре алатын (соның ішінде әртүрлі тіреулер көмегімен) білім алушылар да бола алады.

14. Педагогтар педагогикалық тәсілдемелерді білім алушылар ағзасының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне (пісіп жетілуіне) сәйкес, дерттің ауырлығы мен сипатына байланысты бақылап, өзгертіп отырады.

15. Қимыл жаттығуларын дифференцияланған тәсілдемемен тағайындау мақсатымен арнайы медициналық топқа жатқызылған білім алушыларды аурудың түріне қарай бөлу қарастырылады; мектеп дәрігерінің рұқсатымен дене жаттығуларынан уақытша босатуға болады.

16. ТҚАБ бар білім алушылар үш топқа бөлінеді:

1) ауыр бұзылыстары бар білім алушылар – бұл топтағы білім алушыларда заттарды қармау және қапсыра ұстау, жүру дағдысы қалыптаспаған (немесе ортопедиялық құрылғылар арқылы жүреді), өзіне-өзі күтім жасау дағдылары жартылай қалыптасқан;

2) орташа дәрежелі қимыл-қозғалыс бұзылыстары бар білім алушылар, олардың басым бөлігі шектеулі қашықтыққа өз бетімен жүре алады – олар өзіне-өзі күтім жасау дағдыларын меңгерген, бірақ бұл дағдылары жеткіліксіз деңгейде автоматталған;

3) жеңіл қозғалыс бұзылыстары бар білім алушылар – өз бетімен жүреді, өзіне-өзі күтім жасау дағдыларын меңгерген, бірақ кейбір қимылдарды дұрыс емес орындайды.

17. Дене шынықтыру мұғалімдері:

1) білім алушылардың қазіргі денсаулық жағдайы мен ауру түрлеріне сәйкес оларды топтарға бөледі;

2) білім алушының дене мүмкіндіктеріне қарай жаттығулар тағайындайды;

3) өзінің оқытуға, сабақ беруге және бағалауға деген тәсілдемелерін дараландырады;

4) сабақтарын медициналық білімі бар, сол білімін дене әрекетіне қатысты қолдана алатын мамандардың қолдауымен өткізеді.

18. Мұғалім үшін білім алушылардың дене дамуы мен дене дайындығын бақылау міндетті болып табылады, бұл білім алушылардың мектепке келген мерзімінен бастап оны бітіргенге дейінгі даму динамикасын қадағалауды қарастырады. Бастапқы және қорытынды диагностиканың талдау сызбаларын салыстыру танымдық әмбебап оқу іс-әрекеттерінің өткен мерзімдегі қалыптасу динамикасын қадағалауға мүмкіндік береді.

19. Дене шынықтыру сабақтарында пәнаралық байланыс жүзеге асырылады. Бейімделген дене шынықтыру сабағы мен түзету циклі пәндерінің арасындағы байланыс ерекше маңызды болып табылады, өйткені ол білім алушылардың қоғамға әлеуметтік бейімделуі мен интеграциялануына тікелей дайындалуға мүмкіндік береді.

20. ТҚАБ бар білім алушылар үшін бүкіл оқу жопары барысында дене белсенділігімен оқытуға жағдай жасайтын үлкен кеңістік және көп құрылғылар қажеттігі қарастырылады. Бұларға әртүрлі ауқымды және пішінді қоғамдық және ойын алаңдары, ашық алаңдар, жабық ғимараттар кіреді.

21. Мектепте дене жаттығуларын өткізуге қолайлы, кондиционирленетін (жақсы желдетілетін) бөлме-жай; ашық ауадағы әртүрлі алаңдар; жүзу бассейіні қарастырылады. Бөлме-жайлар, соның ішінде санитарлық тораптар кедергісіз қозғалуды қарастырады.

22. ТҚАБ бар білім алушылардың "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің білім беру аясын меңгеруі қозғалыс дағдыларын музыкалық, ырғақтық және бейімдеуші спорт әрекеті барысындағы түзетуді қамтиды. Бұл үшін арнайы құралдар, әртүрлі музыкалық шығармалар жазылған фонотека болады.

23. Дене шынықтыру залдарының жабдықталуы әдеттегі қалыпты құрал-жабдықтармен де (мектептерді спорт залына арналған), әртүрлі даму бұзылысы бар білім алушыларға арнап арнайы бейімделген құрал-жабдықтармен де, соның ішінде тренажерлер, арнайы велосипедтер (ортопедиялық құралдарымен) қамтамасыз етіледі. Сабақтардың тиімділігін арттыру үшін гимнастикалық (швед) қабырғалары, орындықтар, сәкілер, еңіс жазық тақтайлар, стол теннисіне арналған столдар, сатылар, баспалдақтар, ізді жолақтар, рельефті және қырлы жылжымалы тақтайлар, еңіс тақтайлар, кіші төсеніштер, тренажерлер, үрлемелі заттар болғаны дұрыс.

24. Әрбір нозология арнайы жабдықтар мен құралдарды талап етеді. Жұлын зақымдалғанда дене бөліктерін бекіту үшін белдіктер, кенеп таспалар, баулар, қол тартпалар, корсеттер қолданылады. Балалардың церебралдық салы кезінде қозғалуды жеңілдететін әртүрлі заманауи құрылғылар (әр бала үшін жеке дара) пайдаланылады.

25. Қозғалыс белсенділігін дамыту үшін шығарылған арнайы бейімделген (ассистивті) жабдықтар: степ-тақтай, балансир, Гросс тренажері, Фаэтон комбинезоны, текшелер, білікшелер, кегльдер, ұсақ моториканы дамытатын тренажерлер, әртүрлі өлшемді фитбол және су-джок доптары, релаксацияға арналған сенсорлық бөлме (жарық және қараңғы), оқу қимыл дағдыларын компенсациялауға мүмкіндік беретін оңалту тренажерлері және құрылғылары.

26. АКТ пайдалану дене әрекеті мен жаттығуларды күшейтеді, алмастырады. Сандық технологиялар білім алушыларға жеке іс-әрекеті мен сабақтарының кестесін құрастыруда көмектеседі, қозғалыстың маңызын түсінуге септігін тигізеді.

27. Білім алушылар ақпаратты іздеу, құру және өңдеу, оны жіберу, бағалау идеяларымен бөлісе отырып, өз жұмысын жетілдіру арқылы, жабдықтар мен аспаптардың ауқымды диапазонын қолдана отырып бүкіл оқу бағдарламасы барысында АКТ дағдыларын жетілдіреді.

28. Бағдарламаға:

1) АКТ "Бейімделген дене шынықтыру" бойынша теориялық және практикалық сабақтарда қолдану (видео, презентациялар, графиктер, кестелер, өсу динамикасы);

2) өзін-өзі бағлау техникаларын үйрету мақсатымен фото және видеоматериалдарды пайдалану;

3) қозғалыс әрекеттерін талдауда және бағалауда, өлшеуде және жақсартуда көмек көрсету;

4) АКТ (ғаламторды) "Бейімделген дене шынықтыру" саласындағы өзара іс-әрекет жасаудың, ынтымақтастықтың, контент құрудың, ақпаратты іздеп, оған қол жеткізудің негізгі құралы ретінде пайдалану қосылған.

3 - тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

29. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

2) 6 сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

3) 7 сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

4) 8 сынып – аптасына 3 сағат, оқужылында - 102 сағатты;

5) 9 сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

6) 10 сынып – аптасына 3сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.

30. Оқу пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша бөлінген. Бөлімдер әріде сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түріндегі білім алушылардың оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерге бөлінген: дағды және икем, білім және түсіну.

31. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) қозғалыс әрекеті;

2) шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау;

3) денсаулық және салауатты өмір салты.

32. "Қозғалыс әрекеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерін орындау кезіндегі дәлдік, ептілікті бақылау және түзету;

2) негізгі қимыл дағдыларын түзету: Тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;

3) әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың реті, дене және психологиялық кедергілерді жеңу;

4) қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жеңу қабілеті;

5) өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру;

6) қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау;

7) қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды қолдану және бағалау;

8) қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу, қауіпке төтеп беру дағдылары.

33. "Шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін өзгергіш жағдайларға сай әрекет жасау үшін бейімдеу;

2) көшбасшылық дағдылары, командада жұмыс істеу дағдылары, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласы;

3) қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеу дағдыларын көрсету;

4) ағзадағы мүшелер мен жүйелердің сақталған қызметін пайдалану;

5) дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру мен баламаларды құрастыруға арналған ережелер мен құрылымдық тәсілдер және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;

6) өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттері және оларға баға бере отырып, баламалы шешімдер ұсыну;

7) жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелері;

8) жарыс кезіндегі шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық;

9) қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер және олардың айырмашылықтары.

34. "Денсаулық және салауатты өмір салты" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін қалыптастыру;

2) ағзадағы дене өзгерістерін қадағалау, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасау;

3) ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін қалыптастыру;

4) дене және психомоторлық аутқулар ескерілетін ширату жаттығулары мен қалпына келтіру техникалары;

5) әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар, олардың ағзаға әсері және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;

6) қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезіндегі қауіптерді басқару стратегиялары;

7) дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдылар.

35. 5-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жеңіл атлетика. Сабақтардағы қауіпсіздік техникасы. Дене жаттығуларының тазалығы; оқу күн тәртібіндегі іс-шаралар. Ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы мәлімет. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту. Кедергілерден аттап өту жүрісі. 2-3 кедергіні аттап өту арқылы жүру. Белгілі бір қарқында кедергілерден аттап өту жүрісі (есеппен, шапалақпен);

2) гимнастика. Гиманастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасыережелері. Гимнастикалық құрылулар және қайта құрулар. Бір қатардан екі қатарға сап түзеп тұру: бір,екі, үш, төрт сапқа дейін қатар түзеп тұру. Сап бойынша бір, екі, үшке саналу. Бір-бірден жедел түрде бір қатарға тұру. Жалпы дамытушы (түзеу) жаттығулары. Заттарсыз жаттығулар. Таянып отырудан таянып жатуға өту және сосын қайта таянып отыру. Тепе-теңдікті сақтай отырып, қолды әртүрлі жағдайға қоя отырып, жартылай отыру (алдыға қою, белге қою, басқа қою). Алға қарай әртүрлі қадамдар жасау. Тұрған күйде 90-180 градуста бұрылыстар жасау. Адамдардың өзара қол ұстаса отырып, адамдардың бірге жүруі. Жүкті көтеру және түсіру (250-500 грамм). Бір жаққа қарай қосалқы қадамдар жасау. Гимнастикалық қабырға жанында жартылай отырып жаттығулар жасау және қос сау аяқтарға жасау. Сымбатты түзеуге арналған жаттығулар. Гантельмен жатып жалпы бекітуші жаттығулар жасау (500 гр). Баста жеңіл жүкті ұстап тұрумен кедергілерді аттап өту (200-250 гр); Аралас және қарапайым орындалатын асылып тұру және сүйеніп жасау жаттығулары. Түрлі қалыпта жасаланатын тірек жаттығулары: жатып, бүгіліп, жасалатын жаттығулар. Қарапайым тірек жаттығулар: сүйене отырып жүру, тұрыс өзгерістері (айналымсыз). Ілініп тұрып тартылу. Акробатика. Артқа және алдыға қарай аударылып түсу. Жатып тұрып белді көтеру (біреудің көмегімен). Толтырылмалы доппен жаттығу жасау (1-2 кг). Қолды кеуде тұсы шамасында ұстап допты бастан асырып лақтыру, оны төменгі тұстан қағып алу. Допты жоғарыға лақтыру және оны қағып алу. Кеудені әртүрлі жағдайда ұстау және допты әртүрлі жағдайда қолымен ұстау. Отырған күйі допты аяқпен домалату. Ішпен жатқан күйі допты бір-біріне домалату. Шеңберде доппен жаттығулар жасау, қатарда тұрып допты алдыға, артқа беру. Бұлшықеттің негізгі топтарында бойынша доппен жатып жаттығулар жасау. Гимнастикалық таяқпен жаттығулар жасау. Көлденең жағдайдан тік жағдайға қайта оралатын таяқ жағдайы. Кеуде мен аяқ қозғалысындағы таяқ қозғалысын біріктіру. Гимнастикалық қабырғада жасалатын жаттығулар. Кеуде, бел, деңгейіндегі рейканы ұстай отырып, алдыға еңкею. Бір қолымен рейканы ұстай отырып, қабырғаға бір жақпен тұрып оң жаққа еңкею. Кеуде, бел, деңгейіндегі рейканы ұстай отырып, қабырғаға артпен тұрып, кеудені бүгу. Кеуде, бел, деңгейіндегі рейканы ұстай отырып, аяқты артқа жазу. Бір қолымен рейканы ұстай отырып, қабырғаға бір жақ қырымен тұрып аяқты артқа қозғалту. Ауру ерекшеліктері бойынша заттармен Фитбол-доппен жаттығуларының кешені;

3) ұлттық және танымдық ойындар. Ұлттық және танымдық ойын сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері (таңдау бойынша). "Тоғыз құмалақ", Асық-ату ұлттық ойындары. Ұсақ моториктерге арналған жаттығулар. Аутотренинг формуласымен босаңсыту, аз қозғалатын ойындар кезінде өз денесін басқара алу, дұрыс емес жағдайды түзету тәсілдері. Жарыс ережелері. Координациялық қабілетті дамыту үшін қозғалыс ойындарын жүзеге асыру. Бұзылыстардың алдын-алу және негізгі дене қасиеттерін дамытуға арналған жаттығулар кешені. Дене жаттығуларын дамыту деңгейін бағалау;

4) шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы. Мектептің материалдық базасы мен ауа-райы жағдайына байланысты шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы бойынша бағдарламалық материал бағдарламалық материалдың өзге түрлеріне кететін уақытты арттыру немесе қысқарту есебінен арттыру немесе азайту қарастырылады Шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Шыңғы дайындығы. Шаңғы жабдықтарын сабаққа дайындау. Сабаққа өту орнына өту және кері қайту. Шаңғымен қозғалу кезіндегі жарақаттар мен ұсудің алдын-алу ережелері. Қозғалыс тәсілдері. Ауысып келетін қадамдық жүрістер, бір қадамдық және баяу жүрістер: қиғаш түрде көтерілу; "соқамен" тарту; бұрылыстар. Білім алушылардың мүмкіндігі бойынша қашықтыққа қозғалу тәсілдерін қолдану. Коньки дайындығы. Сырғанақта сырғанау және жүгіру ережелері. Сырғанақта конькимен сырғанау ережелері. Қозғалыс координациясы, конькиді теуіп көру. Тепе-теңдік қозғалыстарына жаттығу жасау (бір немесе екі конькиде, қолды әртүрлі жағдайда ұстау). Топтық жаттығулар – сапта, үштікте, қосарланған кездегі, топта бірге жүру. Білім алушылардың мүмкіндігі бойынша қашықтыққа қозғалу тәсілдерін қолдану. Жаяу жүгіру дайындығы. Жаяу жүгіру бойынша қашықтыққа жүгіру кезінде қозғалыс техникасын игеру; кедергілерден өту техникасын игеру; төзімділікті дамыту; қозғалыс мүмкіндіктері бойынша кедергілерден өту. Жылдамды, төзімділікті дамыту және түзеу қабілеттеріне арналған жаттығулар кешені; жергілікті жерлермен жүгіруді жетілдіру, қозғалыс мүмкіндіктері бойынша кедергілерден өту. Жүгіру жаттығуларын орындау техникасы, оны өздігінен игеру, игеру барысындағы қателіктерді анықтау және жою. Дене қасиеттерін дамытуға арналған жүгіру жаттығулары, дене жаттығуларының жекелей тәртібі. Ұжымдық сабақтар барысында серіктестермен өзара әрекет ету. Түзеу қабілеттеріне арналған және жылдамдық пен төзімділікті дамытатын жаттығулар кешені;

5) қозғалыс және спорттық ойындар. Мектептің материалдық базасы мен ауа-райы жағдайына байланысты спорттық ойындар (таңдау бойынша) бойынша бағдарламалық материал бағдарламалық материалдың өзге түрлеріне кететін уақытты арттыру немесе қысқарту есебінен арттыруды немесе азайтуды қарастырады. Өрмелеу эстафеталары. Қозғалыс ойындары. "допты айналдыра қуу", "допты бермей ала қашу", "капитанға доп беру", "бекіністі қорғау". Спорттық ойындар. Зерделенеген спорттық ойындардың қозғалыс техникасының игерілген элементтерінен комбинация. Ойынды қарапайым ережелер бойынша ойнау. Ойыншылардың шектеулі сандармен байланысты ойындар мен ойын жаттығулары (2:2, 2:3, 3:3). Зерделеген тәсілдерді жетілдіру. Оқытушы ойындар.

36. 6-сыныпқа арналған ""Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жеңіл атлетика. Жеңіл атлетика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Дене жаттығуларының тазалығы: оқу күн тәртібіндегі іс-шаралар. Жүру арқылы кедергілерден өту (орындық, үрлемелі доп, гимнастикалық таяқ).

2-3 кедергілерді аттап өту. Берілген қарқында кедергілерді аттап өту (есеппен, шапалақпен). Лақтыру. Кішкентай допты бір орында тұрып иықтан асырып алысқа лақтыру. 1,5-2 кг. болатын толтырылған допты итеру. Гранатаны алысқа лақтыру, кішкентай допты нысанаға тигізу;

2) гимнастика және фитнес. Гимнастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Жүру кезіндегі жасалатын саптық жаттығулар. Команда бойынша жылдамдықтың өзгеруі. Команда бойынша бұрылыстар мен қозғалыстар. Аяқ және қол қозғалыстарын үйлестіре отырып жүру, қол қозғалыстары – белде, иықта, арқада, басқа қою, жан-жаққа жіберу, жоғарыға көтеру, қолда әртүрлі заттарды (гимнастикалық таяқ, доп, ілгек) ұстай отырып, кедергілерді (гимнастикалық орындақтар, үрлемелі доптар) аттап өту, бір жақ қырымен жүру (қосымша адымдар жасау) және 15-25 м. қашықтықта дыбыстық белгі берілетін артпен жүру. Бас, қол, кеуде, аяқтың негізгі қызметтері мен қозғалыстары (пәндермен және пәндерсіз). Сермеулер: жаттығулар гимнастикалық немесе өзге тірек жанында бір жақ қырымен тұрған жағдайда орындалады. Дұрыс сымбатты қалыптастыруға арналған жаттығулар. Тұрған кезде тұрақтылықты сақтау. Қол қозғалысымен тербеліп тұрған жағдайдан бастапқы жағдайды ұстап тұру. басты алға, артқа, оңға және солға бұру; басты оңға және солға бұру. Басты айналдыру. Бір қолды және екі қолды алға, жан-жаққа, артқа созу; бет және бір жақтағы беттегі қолды айналдыра қозғау; қолды бүгу және жазу. Иықты көтеру және түсіру. Бөлу және біріктіру. Иықты айналдыра қозғау. Таяқпен жаттығулар жасау (таяқты бастан жоғары көтеру, қалақшаларда, шынтақ бүгілісінің артында, тік қолдардың астынада және артында). Тұрған, отырған күйі, ерікті тәсілдермен тығыздалған допты лақтыру және қағып алу, ауыстыру. Тығыздалған доптармен жаттығулар жасау (салмағы 1,5 – 2 кг.). Тығыздалған допты бір қолымен иықтан, арқамен беру. Арқамен, ішпен жатқан күйі тығыздалған допты лақтыру (бір қолмен, екі қолмен). Гимнастикалық қабырғадағы жаттығулар. Бел, жамбас деңгейіндегі рейкіге сүйене отырып, сүйеніп тұрып қолды бүгу және жазу. Бір қолдың көмегімен гимнастикалық қабырғамен өрмелеу (жоғары, төмен). Гимнастикалық қабырғаға арқамен тұрып, оған сүйенген күйі бір уақытта және ауысқан күйі аяқты бүгу және жазу, орындықта отырып аяқты бүгу және жазу, орындықта отырып, аяқты бүгу және бүктеу және оларды ауыстырып отыру, орындықта отырып артқа шалқаю (аяғын серіктесі ұстап отырады) қолдарын, белге, басына қою;

3) ұлттық және танымдық ойындар. Қазақстанның ұлттық қозғалыс ойындарымен танысу. Ұлттық қозғалыс ойындары негізіндегі буынның қозғалмалылығы, дене сапаларын дамыту. Ұлттық және танымдық ойын сабақтарындағы ұауіпсіздік техникасы ережелері (таңдау бойынша). "Тоғыз құмалақ", "Асық-ату" ұлттық ойындары. Ұсақ моториктерге арналған жаттығулар. Аутотренинг формуласымен босаңсыту, аз қозғалатын ойындар кезінде өз денесін басқара алу, дұрыс емес жағдайды түзету тәсілдері. Жарыс ережелері, жарыс кезіндегі серіктестік. Ұлттық ойындардағы тәсілдерді орындау техникасы. Координациялық қабілетті дамытуға арналған қозғалыстық ойындар. Төзімділік және жылдамдықты дамытуға арналған қозғалыс ойындары мен жаттығулар. Негізгі дене сапаларын дамыту арналған жаттығулар кешені және түзеу бұзылыстарының алдын-алу. Дене қасиеттерін дамыту деңгейін бағалау; координациялық қабілетті дамыту үшін қозғалыс ойындарын жүзеге асыру. Бұзылыстардың алдын-алу және негізгі дене қасиеттерін дамытуға арналған жаттығулар кешені. Дене жаттығуларын дамыту деңгейін бағалау;

4) шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы. Мектептің материалдық базасы мен ауа-райы жағдайына байланысты шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы бойынша бағдарламалық материал бағдарламалық материалдың өзге түрлеріне кететін уақытты арттыру немесе қысқарту есебінен арттыруды немесе азайтуды қарастырады. Шаңғы/жаяу жарыс/коньки дайындығы сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Шыңғы дайындығы. Шаңғы тебу сабақтарындағы қауіпсіздік ережелері. Қысқа адымдап жүру қозғалысын игеру. Жүрісті зерделеу сәтті түрде жүзеге асады. Баяу, қысқа адымдап жүруді үйлестіру қол жеткізе отырып, мұғалім білім алушының келесі қателіктеріне көңіл аударады: аяқпен әлсіз түрде дүмпулер жасау, әртүрлі қадамдар жасай алу, алға жүрген кезде қарды аяқпен сермеуді алдын-ала көрсету, таяқты алға жіберген кезде оны алдын-ала қою үйлесімділігінің бұзылуы. Білім алушылардың мүмкіндігі бойынша қашықтыққа қозғалудың игерілген тәсілдерін қолдану. Коньки дайындығы. Сырғанақта жүгіру және сырғанау ережелері. Конькиде сырғанаудың техникалық тәсілдері. Білім алушылардың мүмкіндігі бойынша қашықтыққа сырғанаудың зерделенген тәсілдерін қолдану. Жаяу жүгіру дайындығы. Жүгіру жаттығуларын орындау техникасы. Дене қасиеттерін дамтыуға арналған жүгіру жаттығулары. Дене жүктемесінің жекелей тәртібі. Ұжымдық сабақтар процесіндегі серіктестермен өзара әрекет жасау. Жылдамдық пен төзімділікті дамыту және түзетуге бағытталған жаттығулар кешені;

5) қозғалыс және спорттық ойындар. Сыни ойлау дағдыларын дамыту бойынша топтық жаттығулар. Статусы мен мазмұны бойынша рөлдік, коммуникативтік, психогимнастикалық ойындар. Жекелей тапмсырмаларды орындауға байланысты жаттығулардағы нақтылық, бақылау және маневр. Шығармашылық рөлдік сюжеттермен ойнау. Заттармен қозғалыс жасаудаға қосарлы жаттығулар. Жекелей қозғалыс қабілеті, маңызды қозғалыс дағдылары мен машықтарын дамытуға арналған дене жаттығулары. Сюжеттік ойындар. "Мақсатқа дәл тигізу", "Доп үшін күрес", "жеңіл және дәл көздеушілер", "допты көзде", "бекіністі қорғау", "Таяқпен қорғау" қозғалыс ойындары мен эстафеталары, өрмелеу арқылы кедергілерден өту, дәл көздеу, гимнастикалық қабырғада жаттығулар жасау және таңдау бойнша спорттық ойындар. Баскетбол. Допты бір қолымен иықтан асырып беру. Допты бір қолымен себетке иықтан асыра салу. Ойыншыны ұстап тұру үшін орынды таңдау (доппен және допсыз). Зерделенген тәсілдерді оқыту ойындарында жеңілдетілген ережелерімен пайдалану. Ойыншының алдыға, артқа, оңға, солға қарай қозғалуы. Допты ұстағаннан кейін оны әрі қарай алып кету, онымен ойнау. Тәсілдерді үйлестіру: қозғалыстағы ұстау тәсілдері – жүргізу – иықтан асырып себетке салу. Жеңілдетілген ережелер бойынша ойыншыны ұстау бойынша орынға таңдау жасау. Футбол. Баяу қарқында допты жүргізу, ирелең, доға жолмен жүргізу. Дөңгеленген допты аяқпен тоқтату. Жеңілдетілген ережелер бойынша ойын. Волейбол (салютбол). Қадамдар жасай отырып қозғалу. Допты жоғары жақтан, екі қолымен, алға қарай беріп жіберу. Допты асты жақтан екі қолымен қабылдап алу немесе екі қолымен қағып алу.

37. 7-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жеңіл атлетика. Жеңіл атлетика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Дене жаттығуларының тазалығы: оқу күн тәртібіндегі іс-шаралар. Ортопедиялық тәртіпті сақтандыру қажеттілігі туралы мәліметтер. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту. Бір орында тұрып секірген кездегі аяқ, қол қозғалысының техникасы. Екпінмен 7-9 қадам жасау. Жерге түсу. "арқадан иық арқылы лақтыру" тәсілімен үш қадам жасап әртүрлі жеңіл заттар мен кішкентай доптарды лақтыру. Кішкентай допты қабырғаға лақтыру;

2) гимнастика. Гиманастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Гимнастикалық құрылулар және қайта құрулар. Жалпы дамытушы (түзеу) жаттығулары. Заттарсыз жаттығулар. Таянып отырудан таянып жатуға өту және сосын қайта таянып отыру. Тепе-теңдікті сақтай отырып, қолды әртүрлі жағдайға қоя отырып, жартылай отыру (алдыға қою, белге қою, басқа қою) Алға қарай әртүрлі қадамдар жасау. Тұрған күйде 90-180 градуста бұрылыстар жасау. Бір жаққа қарай қосалқы қадамдар жасау. Гимнастикалық қабырға жанында жартылай отырып жаттығулар жасау және қос сау аяқтарға жасау. Сымбатты түзеуге арналған жаттығулар. Аралас және қарапайым орындалатын асылып тұру және сүйеніп жасау жаттығулары. Түрлі қалыпта жасаланатын тірек жаттығулары: жатып, бүгіліп, жасалатын жаттығулар. Қарапайым тірек жаттығулар: сүйене отырып жүру, тұрыс өзгерістері (айналымсыз). Ілініп тұрып тартылу. Акробатика. Артқа және алдыға қарай аударылып түсу. Жатып тұрып белді көтеру (көмекпен). Толтырылмалы доппен жаттығу жасау. Әртүрлі жағдайда кеудені алдыға ию және доппен қол жаттығуларын жасау. Толтырылмалы топты дөңгелету. Доппен жаттығу жасау, таяқпен гимнастика жасау. Гимнастикалық қабырғада жаттығу жасау. Еңкею, кеудені майыстыру жаттығулары. Ауру ерекшеліктері бойынша заттармен Фитбол-доппен жаттығуларының кешені;

3) ұлттық және танымдық ойындар. Ұлттық және танымдық ойын сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері (таңдау бойынша). Национальные игры "Тоғыз құмалақ", "Асық-ату" ұлттық ойындары. Ұсақ моториктерге арналған жаттығулар. Аутотренинг формуласымен босаңсыту, аз қозғалатын ойындар кезінде өз денесін басқара алу, дұрыс емес жағдайды түзету тәсілдері. Жарыс ережелері. Координациялық қабілетті дамыту үшін қозғалыс ойындарын жүзеге асыру. Бұзылыстардың алдын-алу және негізгі дене қасиеттерін дамытуға арналған жаттығулар кешені. Дене жаттығуларын дамыту деңгейін бағалау;

5) қозғалыс және спорттық ойындар. Мектептің материалдық базасы мен ауа-райы жағдайына байланысты спорттық ойындар (таңдау бойынша) бойынша бағдарламалық материал бағдарламалық материалдың өзге түрлеріне кететін уақытты арттыру немесе қысқарту есебінен арттыруды немесе азайтуды қарастырады. Қозғалыс ойындары. Спорттық ойындар. Спорттық ойындар сабағында оқитындардың қауіпсіздік ережелері. Кеңістіктік түсінікті қалыптастырушы жаттығулар. Ойындардағы алдайтын қозғалыстар (баскетбол, волейбол, гандбол, футбол, флорбол). Спорттық ойын сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Спорттың таңдалынып алынған түрі бойынша негізгі ойын тәсілдерінің техникасы. Зерделенеген спорттық ойындардың қозғалыс техникасының игерілген элементтерінен комбинация. Ойынды қарапайым ережелер бойынша ойнау. Игерілген тәсілдерді жетілдіру. Оқытушы ойындар.

38. 8-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жеңіл атлетика. Дене жаттығуларының мектеп білім алушыларның денсаулығы мен дамуына ықпал туралы негізгі мәліметтер. Дене жаттығуларының негізгі түрлерінің организм өсуі мен дамуына ықпалы. Дене жаттығуларының әлсіреген бұлшықеттердің жоғары қызметтік жағдайына ықпалы, қосалқы қозғалыстарға ие болу, жылдамдық пен шапшаңдықты дамыту;

2) гимнастика және фитнес. Гимнастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Белгілі бір заттармен және заттарсыз жалпы дамытушы (түзетуші жаттығулар) жаттығулар жасау. Оңға, солға, айналу (жекелей) арқылы қозғалыс бағыттарын өзгерту. Мұғалімнің бақылауымен заттармен ерікті жаттығулар орындау қабілеттері мен дағдылары. Қолды тіктеу және бүгу арқылы созу (гантельдер, таяқтар, доптар). Қосымша теңселулермен кеудені алға, артқа және жан-жаққа ию. Аяқты алдыға, артқа және жан-жаққа сермеу. Қозғалыс жасай отырып, алға және артқа қарай теңселу (жекелей). Кеуде, аяқ, қол қозғалыстарын біріктіруді қамтыған гимнастикалық таяқтармен жаттығулар жасау. Шалқасынан жатып, қолын көкірек тұсына қою – жамбасты көтерместен кеудені алға қарай көтеру. Жатқан күйі таяну – аяқты ауыстыра отырып көтеру. Тепе-теңдіктегі жаттығулар. Гимнастикалық орындықта қадамдар жасау арқылы қозғалу (жекелей). Еңіс орындықтарда жүру. Бір аяқта тұрып бұрылу (180 градус). Бір жақ қырымен (бір қолымен) жатып бір жақтағы аяқ пен қолын еркін қозғалту. Алдыға және арқа қарай қозғалу, гимнастикалық орындықта бір жақ қырымен тұру, аяқ, қол, кеудемен қосалқы қозғалыстар жасау. Гимнастика орындығының тақтасымен қозғалу және серіктеске допты лақтыру. Кездескен кезде жан-жаққа таралып кететін қол ұстасқан шағын топ еденнен заттарды ала отырып жүруі. Гимнастикалық орындықта төрт аяқпен алдыға және артқа жүру. Аяқпен асылып тұру. Қолды біріктіру арқылы оны алға және артқа қарай сермеу. Гимнастикалық қабырғадағы жаттығулар. Тізе деңгейіндегі рейкіге аяқты сүйей отырып отырып тұру. еденде жатып, аяқтарын ағашқа сүйей отырып, қолдарын бүгу және жазу (ұл балалар), кеудені көтеру (қолды әртүрлі жағдайларда ұстау). Қабырғаға қарап асылып тұру – аяқты артқа созу (бірге). Жерге отыру, қолды иыққа қою, аяқты рейкіге қою – жату және отыру. Иық деңгейіндегі рейканы алып, қабырғаға қарап тұру – аяқты жамбасқа дейін көтеріп, рейкіге қою, өзгесін еденге дейін түсіру. Бірінші рейкіге тұрып, қолды кеуде тұсына қою – рейкіні ұстап тұрып төменге түсіру, еденге отыру. Бірінші рейкіде тұрып, қабырғаға қарап тұру - қолды кеуде тұсына қою – қолды тез төмен түсіру, шапалақтау (алды жақта, басының үстіне, артқы жақта), қайтадан рейканы қолға алу. Гимнастикалық орындықтағы жаттығулар. Отырып, аяқты алдыға жіберіп кеудені серіктесімен бірге артқа жіберу. Орындықта отырып, аяқты айналдыра қозғалту. Орындықта жатып қолды бүгу және созу, кеудені әртүрлі жағдайда бұру, кеудені алға және арқа қарай еңкейту, қолды белге қою, иыққа қою, басқа қою. Өрмелеу және қайта өрмелеп шығу. 2 метрге дейінгі кедергілердің алын-алу. Аяқ-қол көмегімен (бір қолдың көмегімен) еңкіш баспалдақпен өрмелеу. Бір снарядтан өзге снарядқа шығу (ағаш, гимнастикалық орындық, гимнастикалық баспалдақ). баспалдақтың төменгі жағынан жоғары жағына қарай өрмелеу; фитнес компоненттерін дамыту: жылдамдық пен шыдамдылық. Организмнің жалпы жағдайына оң ықпал етуші жаттығулар кешені. Фитнестің әртүрлі бағыттарындағы жалпы дамытушы жаттығулар кешені: жеңіл атлетика қызметіне қажетті білім алушылардың төзімділігі, серпімділігі және одан көп қабілеттеріне бағытталған ритмикалық гимнастика, аэробика жаттығулары, степ - аэробика, стретчинга, би-ойын гимнастикасы, емдік-профилактикалық би элементтері;

3) ұлттық және танымдық ойындар. Қозғалыс қабілетін түзеу және жақсартуға арналған дене жаттығуларын пайдаланудағы техника, тактика және композициялық идеялар. Ұлттық қозғалыс ойындары "Асық ату", "Бес тас". Алдында зерделенген ойындар жарысының техникасы мен ережелерін жетілдіру. Киіз үйді тұрғызуға арналған қозғалыс әрекеттерін пайдалану. Дене жаттығулар сабағының жекелей жоспарын құру (үлгі бойынша), сабақтың негізгі бөліктерін бөліп көрсету, оның бағыты мен мазмұнын анықтау. Дене дайындығының жекелей көрсеткіштерін өздігінен бақылау (жекелей сапаларды өздігінен тестілеу);

4) шаңғы/жаяу жүгіріс/коньки тебу дайындығы. Шаңғы тебу: ауыспалы екі қадамдық жүріс; бір уақытта жасалатын бірқадамдық жүріс; біруақытта жасалатын жүріс; бір тәсілден екінші тәсілге өту арқылы жасалатын жүрістерді ауыстыру қозғалысы (қадамсыз өту, қадам арқылы өту, екі қадамнан кейін өту, тікелей өту, таяқпен итеру арқылы қозғалу); шаңғымен шағын кедергілерді кесіп өту; шаңғымен кедергілерді аттап өту; биік жерлер, ылдилар, бұрылыстар, тежелулер: аттап өтетін кедергілер; сатылармен көтерілу; шыршалы көтерілулер; жартылай шыршалы көтерілулер; дөңестер мен ойпаттарды, шағын трамплиндерді бағындыра отырып, негізгі және төменгі еңіс бойынша құлдырау; тік құламадан түсу; шаңғы қадағымен тежеу; тірек арқылы тежеу; бір жақпен сырғанау арқылы тежеу; таяну арқылы тежелу. Коньки жүрісі 3 км. дейін оқыту қашықтығын бағындыру; Жаяу жүруге дайындық. Арнайы дене жаттығулары мен техникасын бекітуге арналған жаттығулар, жерге түсуде кедергілерден аттап өту және секіріп өту және тепе-теңдікті сақтау, дөңестер мен еңістерді адымдап, жүгіріп өту (мүмкіндігінше), жаяу жүгіру;

5) қозғалыс және спорттық ойындар. Дене жаттығулары (ашық спорттық алаңдар және спортзал жағдайында), дербес түрде өтетін сауықтырушы дене мәдениеті сабақтарын киімдері мен құралдарына таңдау жасау, сабақ өтетін орындарды дайындау кезіндегі қауіпсіздік және тазалық ережелерінің талаптары. Тірек-қимыл аппаратын дамытуға арналған спорттық ойындар мен эстафеталар элементтерімне жаттығулар жасау. Спорттық ойындар. Спорттық ойындар сабақтарындағы білім алушылардың қауіпсіздік техникасы. Кеңістіктік түсініктерді қалыптастырушы жаттығулар. Спорттық ойындар сабақтарындағы қауіпсіздік техникасының ережелері. Спорттың таңдалынып алынған түрінің негізгі ойын тәсілдеріндегі техника (баскетбол, волейбол (отырған түрдегі волейбол), гандбол, футбол, флорбол). Зерделенген спорттық ойындары қозғалыстары техникаларының игерілген элементтерінен жасалған комбинациялар. Ойынның қарапайым ережелері. Зерделенген тәсілдерді жетілдіру. Негізгі ережелерді сақтаумен немесе ережелері жеңілдетілген спорт түрлері бойынша таңдалынып алынған элементтерге ие оқу ойындары (ережелердегі ауытқушылықтарға жол беріледі). Футбол. Доп бойынша негізгі соққылар. Допты тоқтату. Аяқтың ішкі жағымен допты айналдыру және ондағы қозғалыс қарқыны мен бағыты. Ережелері жеңілдетілген оқу ойындары.

39. 9-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жеңіл атлетика. Дене жаттығуларының əлсіз бұлшықеттердің қызметіне əсері, компенсаторлық қозғалыстарға ие болу, жылдамдық пен шапшаңдықты дамыту. Жүгіру жаттығулары: алыс, орташа, қысқа қашықтыққа жүгіру (қозғалыс мүмкіндіктері бойынша); жоғарғы старт; төменгі старт; жоғарғы стартты жылдамдату; спринтерлік жүгіру; оқу қашықтығы бойынша бірқылапты жүгіру (қашықтықтың ұзақтығы мұғалім немесе білім алушымен реттеледі); эстафеталық жүгіру; кедергілерді бағындыра жүгіру. Секіру жаттығулары: "аяқты бүгу" тәсілі арқылы қашықтыққа жүгіріп отыру секіру; "қадамдау" тәсілі арқылы жүгіріп отырып биіктікке секіру; "бүгілу" тәсілі арқылы жүгіре отырып, қашықтыққа секіру. Жүгіру жаттығулары: алыс, орташа, қысқа қашықтыққа жүгіру (қозғалыс мүмкіндіктері бойынша); жоғарғы старт; төменгі старт; жоғарғы стартты жылдамдату; спринтерлік жүгіру; оқу қашықтығы бойынша бірқылапты жүгіру (қашықтықтың ұзақтығы мұғалім немесе білім алушымен реттеледі); эстафеталық жүгіру; кедергілерді бағындыра жүгіру; жаяу жүгіру. Секіру жаттығулары: "аяқты бүгу" тәсілі арқылы қашықтыққа жүгіріп отыру секіру; "қадамдау" тәсілі арқылы жүгіріп отырып биіктікке секіру; "бүгілу" тәсілі арқылы жүгіре отырып, қашықтыққа секіру. Шағын допты лақтыру жаттығулары: бір орында тұрып шағын допты тұрақты нысанаға дәлдеп лақтыру; шағын допты қозғалып тұрған нысанаға лақтыру; шағын топты қозғалыстағы (ұшып бара жатқан) нысанаға лақтыру; шағын допты жүгіріп отырып қозғалып тұрған нысанаға лақтыру; шағын допты жүгіріп отырып (үш қадамға) алысқа лақтыру; гранатаны иықтан асырып, бір орында тұрып, қадамдар жасай отырып, тізерлей 10 метр болатын коридорда алысқа лақтыру. Ядроны, тасты, толтырылған допты екі қолмен (5 кг. дейін), орында тұрып бір қолымен лақтыру;

2) гимнастика және фитнес. Гимнастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Сауықтырушы гимнастика. Жалпы дамытушы жаттығулар (түзетуші). Буын мен бұлшықеттің белгілі бір топтарын жаттықтыруға арналған жаттығулар (қажет болған жағдайда жекелей). Сымбат пен тепе-теңдік жаттығулары. Толтырылған доптармен жаттығулар жасау. Екі метрге дейін баратын биіктіктегі кедергілерді жеңу. Кедергілер жолағын құру және және командалық жарыстар өткізу. Әртүрлі снарядтарға шығу, солар арқылы шығу, бір снарядтан см болатын екінші снарядқа әртүрлі тәсілдермен шығу. Жекелей бұлшықет топтарына күш түсіретін айналдыра жаттығу әдісімен орындалатын кешенді жаттығулар. Жарыса жүгіру және қосымша ауырлықсыз секірулер (әртүрлі бағытта, әртүрлі қозғалыс амплитудасында, әртүрлі бастапқы жағдайларда) біпнеше дүркін секірістер, бір орында тұрып секіру. Атлетикалық гимнастика кешендері. Күш бағытындағы кедергіл.ер жолағы (асылып тұрған кездегі қозғалыстар және сүйеніп тұрған кездегі қозғалыстар, ауырлық көтеріп төбеге жүгіру, әртүрлі формадағы секіру кезіндегі кедергілерден өту);

3) ұлттық және танымдық ойындар. Қозғалыс қабілетін түзеу және жақсартуға арналған дене жаттығуларын қолданудағы техника, тактика және композициялық идеялар. Тұлға денесі мен оның рухани жетілуіндегі ұлттық ойындардың рөлі. Ұлттық ойындар: "Білек сынасу", "Көтермек", "Қындық-сықдық", "Асықтар", "Күміс алу" және алдында айтылғандар. Дене дайындығы жекелей көрсеткішін өздігінен бақылау (дене қасиеттерін өздігінен тестіден өткізу);

4) шаңғы/жаяу жүру/коньки дайындығы. Шаңғы дайындығы. Зерделенген техниканы бекітуге бағытталған арнайы жаттығулар. Шаңғы жарысы техникасының элементтері, қашықтық бойынша күшті реттеу (мүмкіндіктері бойынша), көшбасшылық, айналып өту, мәреге жету. Жаяу жүру дайындығы. Зерделенген техниканы бекітуге бағытталған арнайы жаттығулар. Жаяу жүру бойынша жарыс тактикасының элементтері, қашықтықтағы күшті бөлу (мүмкіндіктері бойынша), көшбасшылылқ, айналып өту, мәреге жету;

5) қозғалыс және спорттық ойындар. Ойын-эстафеталарының нұсқаларын құрау үшін арнайы карточкаларда көрсетілген қозғалыстарды орындаумен жүзеге асатын ойын тапсырмалары. Спорттық жабдықтар, спорттың таныс түрлері салынған кесілген картинкалар, пазлдар жинау, кроссвордатр шешу әдістеріне қатысты дене шынықтыруға қатысты білімді жетілдіру. Спорттық тақырыптарға сәйкес қуыршақпен қойылатын көріністер, спорттық қойылымдар қою. Қозғалыс, ұлттық және спорттық ойындар бойынша мұғалімнің бақылауымен спорттық жарыстарды дербес түрде өткізу. Спорттық ойындар бойынша жарыс ережелері. Білім алушылардың әртүрлі категориялары бойынша қазылық ету. Ойыншылардың шектеулі санына байланысты тапсырмалар. Ережеге сәйкес ойындар. Төрелік ету тәжірибесі.

40. 10-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) гимнастика және фитнес. Гимнастика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Дене жаттығуларының мектеп білім алушыларының дамуы мен олардың дене шынықтыруына ықпалы туралы негізігі мәліметтер. Тәртіпті ұстану және дұрыс тамақтану. Фитнес түрлерімен танысу (жекелей таңдау). Организм жағдайына оң ықпал ететін жаттығулар кешені. Циклдік жаттығулар, секіру, би жаттығулары. Фитнестің әртүрлі бағыттары жаттығуларының кешені: ритмикалық гимнастика, аэробика, степ – аэробики элементтері, стретчинг, би-ойын гимнастикасы, төзімділікке, серпімділікке, жеңіл секіруге, бағытталған емдік би жаттығулары. Заттармен және заттарсыз жалпы дамытушы жаттығулар (түзеу жаттығулары). Жан-жаққа бұрылу, айналу жаттығулары (жекелей). Заттармен мұғалімнің нұсқауымен ерікті жаттығулар жасау дағдылары мен қабілеттері. Қолды созу және бүгу жаттығуларын жасау (гантельмен, таяқпен, доппен). Кеудені алға және артқта қарай бүгу, денені қосымша шайқау. Аяқты алдыға, жан-жақты артқа созу. Денені алдыға, артқа жəне жан-жаққа қозғалту (жекелей). Тепе-теңдік жаттығулары. Асылу жəне тірек жаттығулары. Аралас жəне қарапайым асылу жаттығулары. Асылу кезінде аяқты созу. Қолды алдыға жəне артқо созып бүгу. Гимнастикалық қабырғадағы жаттығулар. Өрмелеп шығу, қайта өрмелеп шығу. 2 метрге дейінгі биіктіктегі кедергілерден өту. Аяқ және қолдың көмегімен еңкіс баспалдаққа өрмелеу (тек бір қолмен). Бір снарядтан екінші бір снарядқа өрмелеп шығу (ағаш, гимнастикалық орындық, гимнастикалық баспалдақ). Баспалдақтың төменгі жағынан жоғары жағына қарай өрмелеу. Фитнес компоненттерін дамыту: жылдамдық және төзім. Адам организімне оң ықпал ететін жаттығулар кешені. Циклдік жатығулар, секіру, би жаттығулары;

2) жеңіл атлетика. Дене жаттығуларының əлсіз бұлшықеттердің қызметіне əсері, компенсаторлық қозғалыстарға ие болу, жылдамдық пен шапшаңдықты дамыту. Жүгіру жаттығулары: алыс, орташа, қысқа қашықтыққа жүгіру (қозғалыс мүмкіндіктері бойынша); жоғарғы старт; төменгі старт; жоғарғы стартты жылдамдату; спринтерлік жүгіру; оқу қашықтығы бойынша бірқылапты жүгіру (қашықтықтың ұзақтығы мұғалім немесе білім алушымен реттеледі); эстафеталық жүгіру; кедергілерді бағындыра жүгіру. Секіру жаттығулары: "аяқты бүгу" тәсілі арқылы қашықтыққа жүгіріп отыру секіру; "қадамдау" тәсілі арқылы жүгіріп отырып биіктікке секіру; "бүгілу" тәсілі арқылы жүгіре отырып, қашықтыққа секіру. Шағын допты лақтыру жаттығулары: бір орында тұрып шағын допты тұрақты нысанаға дәлдеп лақтыру; шағын допты қозғалып тұрған нысанаға лақтыру; шағын топты қозғалыстағы (ұшып бара жатқан) нысанаға лақтыру; шағын допты жүгіріп отырып қозғалып тұрған нысанаға лақтыру; шағын допты жүгіріп отырып (үш қадамға) алысқа лақтыру; гранатаны иықтан асырып, бір орында тұрып, қадамдар жасай отырып, тізерлей 10 метр болатын коридорда алысқа лақтыру. Ядроны, тасты, толтырылған допты екі қолмен (5 кг. дейін), орында тұрып бір қолымен лақтыру;

3) Қазақстанның ұлттық ойындары. Қозғалыс қабілеттерін түзеу және жақсартуға арналған дене жаттығуларын пайдаланудағы техника мен тактика және композициялық идеялар. Ұлттық қозғалыс ойындары "Асық ату", "Бес тас". Алдында зерделенеген ойындар жарысының техникасы мен ережелерін жетілдіру. Қазақ үй тігу үшін қозғалыс әрекеттерін пайдалану. Дене жаттығулары сабақтарының жекелей жоспарын (үлгі бойынша) құру, сабақтың негізгі бөліктерін бөліп көрсету, олардың мазмұны мен бағыттарын анықтау. Дене жаттығуларының жекелей көрсеткіштерін дербес түрде бақылау (дене қасиеттерін өздігінен тестілеу);

4) шаңғы/жаяу жүру/коньки дайындығы. Шаңғымен қозғалу: ауысып келетін екі қысқа адымды жүрістер; бір уақытта келетін жүріс; бір тәсілден екінші бір тәсілге өту арқылы (қадамсыз өту, қадам арқылы өту, екі қадам арқылы өту, тікелей өту; таяқты сүйену арқылы өту); шағын кедергілерге шаңғымен шығу. биік жерлер, ылдилар, бұрылыстар, тежелулер: аттап өтетін кедергілер; сатылармен көтерілу; шыршалы көтерілулер; жартылай шыршалы көтерілулер; дөңестер мен ойпаттарды, шағын трамплиндерді бағындыра отырып, негізгі және төменгі еңіс бойынша құлдырау; тік құламадан түсу; шаңғы қадағымен тежеу; тірек арқылы тежеу; бір жақпен сырғанау арқылы тежеу; таяну арқылы тежелу. Коньки жүрісі, 3 км. дейін оқыту қашықтығын бағындыру; Жаяу жүруге дайындық. Арнайы дене жаттығулары мен техникасын бекітуге арналған жаттығулар, жерге түсуде кедергілерден аттап өту және секіріп өту және тепе-теңдікті сақтау, дөңестер мен еңістерді адымдап, жүгіріп өту (мүмкіндіігнше), жаяу жүгіру;

5) спорттық ойындар. Спорттық алаңда өзін-өзі ұстау ережелері. Спорттық ойындар бойынша жарыстар өткізу ережелері. Сабақ өткізу орнын дайындау кезінде, дене (техникалық) дайындығы (спорт зал және ашық спорттық алаңқай жағдайларында), сауықтырушы дене шынықтару сабақтарын дербес түрде жүргізуге арналған жабдықтар мен киімдерге таңдау жасау, сабақ өткізетін орындарды дайындау кезіндегі қауіпсіздік және тазалық талаптары. Тірек-қимыл аппаратын әзірлеуге арналған спорттық ойындар мен эстафетталар элементтерімен жаттығулар жасау. Мұғалімнің бақылауымен таңдаулы қозғалыс, ұлттық және спорттық ойындар бойынша спорттық жарыстарды дербес түрде өткізу (баскетбол, футбол, волейбол (отырған түрдегі), гандбол, флорбол). Негізгі ережелерді ұстанумен өткізілетін оқыту ойындары (ережелерден ауытқуға болады). Төрелік ету элементтері. Ойын-эстафеталары нұсқаларын құруға арналған арнайы карточкаларда сызба түріндегі қозғалыстарды орындаумен жүзеге асатын ойын тапсырмалары. Спорттық жабдық, спорттың таныс түрі салынған суреттерді бөліктерін, пазлдар жинау, кроссвордтар шешу әдістерімен дене шынықтыру білімін жетілдіру.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

41. Бағдарламада оқыту мақсаттарын пайдалану және мониторинг өткізу ыңғайлы болу үшін кодтау енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нумерациясын көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" – сынып,

"2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі.

42. Оқыту мақсаттары:

1) 1 бөлім: "Қозғалыс әрекеті":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерін орындау кезіндегі дәлдік, ептілікті бақылау және түзету	5.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын дамытуға арналған жаттығуларды білу, орындау және маңызын түсіну	6.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану	7.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану және жетілдіруді үйрену	8.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін өз қимыл дағдыларын талдау және жетілдіру	9.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсету және түсіндіру	10.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру
1.2. Негізгі қимыл дағдыларын түзету: Тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	5.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын білу және түзете алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	6.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді құрастыра алу және орындай алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	7.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді жетілдіру және жинақтау: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	8.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді түсіндіре алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	9.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді негіздеу және қолдану: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару	10.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді көрсету: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару
1.3. Әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың реті, дене және психологиялық кедергілерді жеңу	5.1.3.3 кейбір жаттығулар кезіндегі қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру	6.1.3.3 кейбір жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру	7.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтауды үйрену, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру	8.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру	9.1.3.3 кең диапазондағы қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру	10.1.3.3 кең диапазондағы жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін негіздеу және жеткілікті техникалық деңгейде қолдану, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру
1.4. Қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жеңу қабілеті	5.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін білу және оларды жеңуді үйрену	6.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін құрастыра алу және орындай алу	7.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтауды үйрену	8.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтау	9.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін түсіндіру және көрсету	10.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын мөлшерленген дене жүктемелерін негіздеу және қолдану
1.5 Өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру	5.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау	6.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу	7.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау	8.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсетуге үйрену	9.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету	10.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру
1.6 Қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау	5.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау	6.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін таңдай алу	7.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау жақсарта алу	8.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру	9.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау	10.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін қиыстыру
1.7. Қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды қолдану және бағалау	5.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау	6.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану	7.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында қарапайым тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасай және бағалай алу	8.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды анықтау және бағалау	9.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында әртүрлі тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасау, талдау	10.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында әртүрлі тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасау, салыстыру және салғастыру
1.8. Қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу, қауіпке төтеп беру дағдылары	5.1.8.8 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтауды үйрену	6.1.8.8 қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтау	7.1.8.8 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу	8.1.8.8 әртүрлі қимыл белсенділігін орындау кезінде тәжірибе жасау барысындағы қауіптерді білу және оларға жол бермеу	9.1.8.8 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын жақсарта алу	10.1.8.8 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын бағалау

2) "Шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1. Қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін өзгергіш жағдайларға сай әрекет жасау үшін бейімдеу	5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімінің мағынасын білу және түсіну	6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдануды үйрену	7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану	8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін талдау және жетілдіру	9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету	10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бағалау
2.2. Көшбасшылық дағдылары, командада жұмыс істеу дағдылары, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласы	5.2.2.2 көшбасшылық дағдыларының және командада жұмыс істеу дағдыларының, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласыныңмаңызын түсіну	6.2.2.2 көшбасшылық дағдыларын, командада жұмыс істеу дағдыларын, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтауды және қолдануды үйрену	7.2.2.2 көшбасшылық дағдыларын, командада жұмыс істеу дағдыларын, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтау және қолдану	8.2.2.2 көшбасшылық дағдыларын, командада жұмыс істеу дағдыларын, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын талқылай алу және көрсету	9.2.2.2 көшбасшылық дағдыларын, командада жұмыс істеу дағдыларын, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын көрсету және қолдану	10.2.2.2 көшбасшылық дағдыларын, командада жұмыс істеу дағдыларын, өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын бағалау, өзіне жауапкершілік артудан қорықпау
2.3. Қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеу дағдыларын көрсету	5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларының маңызын түсіну және анықтау	6.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеу дағдыларын анықтауды және қолдануды үйрену	7.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және қолдану	8.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылай алу және көрсете алу	9.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету	10.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау
2.4. Ағзадағы мүшелер мен жүйелердің сақталған қызметін пайдалану	5.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану мүмкіндігін түсіну және анықтауды үйрену	6.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалануды үйрену және анықтау	7.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану және анықтау	8.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамытуды талқылай алу және көрсете алу	9.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді қолдану және көрсету	10.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді бағалау
2.5. Дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру мен баламаларды құрастыруға арналған ережелер мен құрылымдық тәсілдер және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	5.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу мен түсіну және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	6.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну мен қолдану және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	7.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсетуді үйрену және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	8.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	9.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану мен талқылай алу және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру	10.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау мен салғастыру және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру
2.6. Өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттері және оларға баға бере отырып, баламалы шешімдер ұсыну	5.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және баламалы шешімдер ұсыну	6.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну	7.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну	8.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыруды үйрену және баламалы шешімдер ұсыну	9.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну	10.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну
2.7. Жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелері	5.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу	6.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну	7.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін қолдану	8.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыра білу	9.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыру	10.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін бағалау мен талдау
2.8. Жарыс кезіндегі шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық	5.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды білу және түсіндіру	6.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдану	7.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдана алу	8.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талқылау және бейімдеу	9.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды бағалау	10.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талдау
2.9. Қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер және олардың айырмашылықтары	5.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау	6.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіре алу	7.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіру	8.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану және олардың айырмашылықтарын түсіну	9.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын көрсету мен салыстыру	10.2.9.9 қимыл-қозғалыс контексттерімен байланысты әртүрлі рөлдерді бағалау және бейімдеу

3) "Денсаулық және салауатты өмір салты":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін қалыптастыру	5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну	6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіптерді анықтай алу	7.3.1.1 өз денсаулығына қатысты салауатты өмір салтының әсерін ұғыну және түсіндіру	8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу және түсіндіру	10.3.1.1 өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін бағалау және бейімдеу
3.2. Ағзадағы дене өзгерістерін қадағалау, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасау	5.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың маңыздылығын білу және түсіну	6.3.2.2 өз сезінуі бойынша ағзадағы дене өзгерістерін қадағалау, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасау	7.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың ықпалын ұғыну және түсіндіру	8.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды өз үлгісімен көрсете алу	9.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау	10.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау және бейімдеу
3.3. ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін қалыптастыру	5.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша анықтау және дамыту	6.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша түсіну және дамыта алу	7.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілеті және олардың айырмашылығын сезіну және түсіндіре алу	8.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілеті және олардың бейімделуін барынша талқылау және дамыту	9.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша бақылау және дамытуды өз мысалында көрсете алу	10.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша барынша дамыту үшін білімді бағалау және бейімдеу
3.4. Дене және психомоторлық аутқулар ескерілетін ширату жаттығулары мен қалпына келтіру техникалары	5.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларына дайындық ауқымындағы ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну	6.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру	7.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасыныңкомпоненттерін көрсету	8.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін құрастыру және көрсету	9.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып нақты дене жаттығулары үшін ширату лар құрастыру, түсіндіру және өткізу, ағзаның қалпына келуінің тиімділігін бағалау	10.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін талдау, бағалау және бейімдеу
3.5. Әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар, олардың ағзаға әсері және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	5.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулардың айырмашылықтарын және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін анықтау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	6.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін ұсыну және көрсету және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	7.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды түсіну және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	8.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі энергетикалық жүйенің қызметін түсіндіру және оның ағзаға тигізетін әсерін білу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	9.3.5.5 энергтикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру мен сипаттау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну	10.3.5.5 энергетикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын талдау, бағалау мен бейімдеу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну
3.6. Қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезіндегі қауіптерді басқару стратегиялары	5.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтарынан хабардар болу	6.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелерді түсіну	7.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контексттеріндегі ықтимал қауіп пен қатерді анықтау	8.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерді азайту әдістерін түсіну	9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау	10.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін талдау, бағалау және бейімдеу
3.7. Дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдылар	5.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау	6.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану	7.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау	8.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды көрсету	9.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау	10.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды талдау және бейімдеу

43. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

44. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Бейімделген дене
шынықтыру" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Жеңіл атлетика арқылы белсенді өмір салты	Ширату мен қалпына келтіру техникасына қатысты біліммен танысу және оны кеңейту	5.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтарынан хабардар болу;
		5.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың маңыздылығын білу және түсіну;
		5.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтауды үйрену;
	Ауру шақырған бұзылыстарды түзету немесе орнын толтыру (компенсация)	5.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын білу және түсіну;
		5.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау;
		5.3.3.3 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларына дайындық ауқымындағы ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну;
	Кіші және үлкен топтарға бірлесіп/жарысып қатысу арқылы жалпы дене жағдайының деңгейін жоғарылату	5.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларына дайындық ауқымындағы ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну;
		5.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және баламалы шешімдер ұсыну;
Қоғалыс іс-әрекеті арқылы түйткілді жағдаяттарды шешу	Маршрутпен жүріп кіші топтарда түйткілдерді шешу	5.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін білу және оларды жеңуді үйрену;
		5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну;
		5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін түсіну және ұғыну;
		5.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау;
	Әртүрлі жабдақтарды пайдалана отырып мәселеге-бағытталған тапсырмаларды орындау кезіндегі ынтымақтастық және қарым-қатынас	5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау;
		5.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу;
		5.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау;
2 - тоқсан
Гимнастика арқылы ағзаны нығайту	Байланысты өзгерту: айнадан шағылыстырғандай ету және қиюластыру	5.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау;
		5.1.3.3 кейбір жаттығулар кезіндегі қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
	Тепе-теңдік және бұралу	5.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және баламалы шешімдер ұсыну;
		5.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың маңыздылығын білу және түсіну;
		5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін түсіну және ұғыну;
	Топтық композициялық тапсырма арқылы түйісетін және түйіспейтін жұмыс	5.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау;
		5.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану мүмкіндігін түсіну және анықтауды үйрену;
Ұлттық және интеллектуалдық ойындар	"Тоғыз құмалақ", "Асық ату" ұлттық ойындары	5.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу;
	Ұлттық ойындар аумағында бірқатар стратегияларды зерделеу	5.1.3.3 кейбір жаттығулар кезіндегі қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		5.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды білу және түсіндіру;
3 - тоқсан
Шаңғы/кросс және коньки дайындығы	Шаңғы дайындығы	5.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу мен түсіну және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну;
	Кросс дайындығы	5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау;
		5.3.3.3 денсаулық жағдайындағы тұрақты аутқуы және тірек-қозғалыс аппаратының бұзылысы бар білім алушының өмірге қабілеттілігін бар мүмкіндігінше анықтау және дамыту;
		5.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтарынан хабардар болу;
	Коньки дайындығы	5.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану мүмкіндігін түсіну және анықтауды үйрену;
Спорттық ойындар арқылы оқыту	Шабуыл-ойындар көмегімен пас беру және кеңістікті бөлу дағдыларын дамыту	5.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын білу және түсіну;
		5.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу;
		5.3.4.4 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулардың айырмашылықтарын және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін анықтау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
		5.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулардың айырмашылықтарын және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін анықтау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
	Белгілеу және қағып әкету	5.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу мен түсіну және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		5.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау;
		5.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау;
	Ойын концепциялары мен дағдыларына көңіл бөле отырып өзі және басқалар үшін ойындар құрастыру	5.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын ұғыну;
		5.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау;
		5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау;
		5.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау;
4 - тоқсан
Қозғалмалы және спорттық ойындар	Жақсы дене жағдайы және дене қабілеттері элементтерін зерделеу және ұғынуын ынталандыру	5.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін білу және оларды жеңуді үйрену;
		5.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын ұғыну;
	Әртүрлі қозғалыс ойындарының көмегімен белсенді болу және мықты денсаулықты таңдау	5.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау;
		5.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды білу және түсіндіру;
Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту	Жүгіру мен секіру дағдыларын жақсарту	5.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын білу және түзете алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		5.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау;
		5.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау;
	Ширату және қалпына келтіру техникасы және жүгіру мен лақтыру дағдыларын жақсарту	5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін түсіну және ұғыну;
		5.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтауды үйрену;
		5.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулардың айырмашылықтарын және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін анықтау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну.

2) 6 - сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Дене шынықтыру-сауықтыру түсініктерін қарастыру және кеңейту	Ағза жайлы жалпы және спорттық ширатулар арқылы білеміз	6.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелерді түсіну;
		6.1.3.3 кейбір жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		6.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін ұсыну және көрсету және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
	Фитнес компоненттерін дамыту: жылдамдық және төзімділік	6.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтауды және қолдануды үйрену;
		6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіптерді анықтай алу;
	Білім алушының өз дертін ескере отырып ағзасының жағдайына жағымды әсер ететін жаттығулар кешендерін игеруі	6.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтауды және қолдануды үйрену;
		6.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін құрастыра алу және орындай алу;
		6.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді құрастыра алу және орындай алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
Шытырман оқиғалы тапсырмалар арқылы сыни тұрғыдан ойлау мен қарым-қатынас дағдыларын дамыту	Сыни тұрғыдан ойлау дағыларының және әлеуметтік дағдыларының дамуына септігін тигізетін топтық жаттығуларға қатысу	6.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану;
		6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдануды үйрену;
	Сыни тұрғыдан ойлауды пайдалануды қамтитын бүкіл сыныптың және үлкен топтардың бірлескен жұмысы	6.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру;
		6.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтауды және қолдануды үйрену;
2 - тоқсан
Гимнастика бойынша күрделі дағдыларын кеңейту үшін нысандар мен құрал-саймандарды пайдалану	Төсеніштер мен гимнастикалық кіші жабдықтарда дене динамикасымен және кернелуімен эксперимент жасап көру	6.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелерді түсіну;
		6.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу;
	Нысандар мен гимнастикалық құрал-саймандардың көмегімен композициялық және кеңістіктік түсінікті дамыту	6.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну мен қолдану және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		6.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді құрастыра алу және орындай алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		6.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтау;
	Таспалармен және гимнастикалық жабдықпен топтық ретті құрастыру, орындау және бағалау	6.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалануды үйрену және анықтау;
		6.3.2.2 өз сезінуі бойынша ағзадағы дене өзгерістерін қадағалау, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасау;
Қазақстанда айналысатын спорт түрлерін зерделеу (ұлттық және зияткерлік ойындар)	Шығармашылық, қарым-қатынас және бағалау дағдыларын дамыту	6.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін таңдай алу;
		6.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну;
	Ойын фрагментімен жұмыс істеу арқылы динамикалық қарама-қарсылықты және негізгі мақсатты жетілдіру	6.3.2.2 өз сезінуі бойынша ағзадағы дене өзгерістерін қадағалау, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасау;
		6.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтауды және қолдануды үйрену;
	Топтық биді орындау және бағалау үдерісіне қатысу	6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдануды үйрену;
		6.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану;
3 - тоқсан
Фундаменталды қозғалыс дағдыларын қайталау және машықтау	Денені басқару дағдыларын шолу және кеңейту	6.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді құрастыра алу және орындай алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
	Топтық/командалық әрекет түрлерінде қимыл дағдыларын пайдалану және дамыту	6.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу;
		6.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну;
		6.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдану;
	Топтық/командалық әрекетте нысанды бақылау дағдыларын қайталау және дамыту	6.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну;
		6.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану;
		6.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін ұсыну және көрсету және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
Бірқатар ойын категориялары арқылы дағдылар мен түсініктерін кеңейту	Қатерді басқаруға баса назар аудара отырып, допты алып алу кездесетін ойындарда дағдылар мен концепцияларды (тактикаларды/стратегияларды) дамыту	6.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіре алу;
		6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіптерді анықтай алу;
	Шабуылдау кездесетін ойындарда дағдылар мен концепттерді дамыту	6.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану;
		6.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалануды үйрену және анықтау;
	Ойын әдісімен дене көрсеткіштерін жақсарту	6.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін құрастыра алу және орындай алу;
	Тормен ойналатын ойындарды ойнау және құрастыру	6.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдану;
		6.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширатудың өзекті компоненттері мен қалпына келтіру техникаларының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру;
4 - тоқсан
Өз денсаулығына қамқорлықпен қарау	Дене белсенділігінің маңыздылығын ұғыну	6.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну;
		6.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану;
	Өз денсаулығына қалай қамқорлық етуді және серіктесімен белсенді болуды үйрету	6.3.3.3 денсаулық жағдайындағы тұрақты аутқуы және тірек-қозғалыс аппаратының бұзылысы бар білім алушының өмірге қабілеттілігін бар мүмкіндігінше түсіну және дамыта алу;
		6.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп берудің қарапайым дағдыларын білу және анықтау;
Атлетикадағы жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын жақсарту	Ширатуды қайта қарастыру, жүгіру дағдыларын қарастыру және кеңейту	6.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін таңдай алу;
		6.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну мен қолдану және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		6.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіре алу;
	Креативті, бірігіп істейтін және жарыс жаттығулары арқылы секіру мен лақтыру дағдыларын қайталау және тереңдету	6.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтауды және қолдануды үйрену;
		6.1.3.3 кейбір жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру

3) 7 - сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ойын арқылы оқыту	Ойындағы тактикалық білімін жақсарту	7.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контексттеріндегі ықтимал қауіп пен қатерді анықтау;
		7.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану және жетілдіруді үйрену;
		7.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында қарапайым тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасай және бағалай алу
	Ойында шешім қабылдау сұрағымен жұмыс істеу	7.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасыныңкомпоненттерін көрсету;
		7.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтау және қолдану;
		7.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну;
	Тормен ойналатын ойындар арқылы мәселелерді шешу дағдыларын жетілдіру	7.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау;
		7.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды түсіну және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
Гимнастика арқылы когнитивті дағдыларын және денесін басқару дағдыларын дамыту	Бұрылыстар мен бұралуларды зерделеу	7.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контексттеріндегі ықтимал қауіп пен қатерді анықтау;
		7.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау;
		7.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсетуді үйрену және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
	Теңгеру мен бұралулар кезінде өз денемізді қадағалау	7.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің шамалы диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану және жетілдіруді үйрену;
2 - тоқсан
Атлетика көмегімен денсаулықты, қимыл дағдыларын және түсінуді жақсарту	Ұзын секірістерді зерделеу және жақсарту	7.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану және анықтау;
		7.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасыныңкомпоненттерін көрсету;
		7.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын анықтау және қолдану;
	Спринтерлік жүгіруді жақсарту	7.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контексттеріндегі ықтимал қауіп пен қатерді анықтау;
		7.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды түсіну және сыртқы белгілер бойынша олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
	Лақтыру: зерделеу және жасау	7.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтауды үйрену, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		7.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау;
		7.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау жақсарта алу;
Бірігіп оқыту және шытырман-оқыту	Мәселелерді шешу жаттығуларында өзара әрекеттесу	7.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін қолдану;
		7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану;
	Доппен парашюттік ойындар	7.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау жақсарта алу;
		7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану;
		7.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдана алу;
3 - тоқсан
Би дағдыларын дамыту және биді тақырыптық жұмыс арқылы түсіну	Сүңгіні байқау, сабақтарды билермен ынталандыру тәсіліндей	7.3.3.3 тірек-қозғалыс аппараты бұзылған және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілеті және олардың айырмашылығын сезіну және түсіндіре алу;
		7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану;
	Сыртта суық кезде жылуды сақтаңдар: аэробты жаттығулар	7.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау;
		7.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтауды үйрену;
	Топпен жасау, орындау және бағалау үдерісі	7.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіру;
		7.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді жетілдіру және жинақтау: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		7.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың ықпалын ұғыну және түсіндіру;
Дағдыларын жетілдіру және басып кіру ойындарын түсіну	Командаларда кеңістікте бағдарлауды және допты беруді дамыту	7.3.3.3 тірек-қозғалыс аппараты бұзылған және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілеті және олардың айырмашылығын сезіну және түсіндіре алу;
		7.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалаудың, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасаудың ықпалын ұғыну және түсіндіру;
		7.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдана алу;
	Ойынды оқу және сәйкес тактикаларды қолдану	7.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу;
		7.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және қолдану;
		7.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған бірқатар дене жаттығуларында қарапайым тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасай және бағалай алу;
		7.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдана алу;
4 - тоқсан
Белесенді және дені сау	Шыдамдылық пен денсаулықты ұлғайту	7.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді және олардың айырмашылықтарын ұғыну мен түсіндіру;
		7.3.1.1 өз денсаулығына қатысты салауатты өмір салтының әсерін ұғыну және түсіндіру;
		7.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсетуді үйрену және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
	Ойынға ширату және дайындық жаттығулары	7.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтауды үйрену, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		7.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және қолдану;
	Күш пен бұлшық ет төзімділігіне бағытталған жаттығулар	7.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін пайдалану және анықтау;
Гимнастикадағы алуан түрлілік пен қарама-қарсылықтар	Едендегі әрекеттердің және кеңістіктің айырмашылықтарын зерделеу	7.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу;
		7.3.1.1 өз денсаулығына қатысты салауатты өмір салтының әсерін ұғыну және түсіндіру;
		7.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды түсіну және қолдана алу;
	Қарама-қарсылықтарды динамикада тексеру және жабдықтардағы контакттар	7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану;
		7.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді жетілдіру және жинақтау: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
	Топтық композициялар	7.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтауды үйрену.

4) 8 - сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Денсаулық және фитнес жеңіл атлетикалық әрекет арқылы	Ырғақты таңдау дағдыларын машықтау	8.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерді азайту әдістерін түсіну;
		8.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін құрастыру және көрсету;
	Жеңіл атлетикадағы шығармашылық тәсілдеме	8.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсетуге үйрену;
		8.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру;
	Фитнес жеңіл атлетикалық жарыстар арқылы	8.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
Тормен ойналатын ойындар арқылы оқыту	Білім алушылардың спорт алаңында, жеке және кіші топтарда жасайтын әрекеттері жайлы білімін кеңейтетін қызмет түрлері	8.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру;
		8.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді түсіндіре алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу;
		8.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды өз үлгісімен көрсете алу;
	Ойын түсініктері мен дағдыларын меңгеру	8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру;
		8.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыра алу;
		8.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талқылау және бейімдеу;
		8.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыруды үйрену және баламалы шешімдер ұсыну;
2 - тоқсан
Қазақстанның ұлттық ойындары	Киіз үй тұрғызғандағы жұмыс әрекеттерін зерделеу және соған зейін тоқтату	8.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерді азайту әдістерін түсіну;
		8.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды анықтау және бағалау;
	Мерекелер мен фестивальдар	8.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру;
		8.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтау;
		8.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру;
		8.1.8.8 білім алушылардың әртүрлі қимыл белсенділігін және жеке білім алу қажеттіліктерін орындау кезінде тәжірибе жасау барысындағы қауіптерді білу және оларға жол бермеу;
		8.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
Гимнастиканың негізгі тақырыптарын қайта қарау және кеңейту	Композициялық элементтерді өзгерту арқылы жылжу және тепе-теңдік сақтау дағдыларын зерделеу және кеңейту	8.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылай алу және көрсете алу;
		8.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін жетілдіру және жинақтау;
	Гимнастикалық жабдықта айналу мен ұшуды зерделеу	8.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды көрсету;
	Гимнастикалық құрал-жабдықтардағы топтық композициялар	8.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану және олардың айырмашылықтарын түсіну;
3 - тоқсан
Шаңғы/кросс және коньки дайындығы	Шаңғы дайындығы	8.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерді азайту әдістерін түсіну;
		8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру;
	Кросс дайындығы	8.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі энергетикалық жүйенің қызметін түсіндіру және оның ағзаға тигізетін әсерін білу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
		8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру;
	Коньки дайындығы	8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу;
		8.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыруды үйрену және баламалы шешімдер ұсыну;
Топтық шабуылдық ойындардағы негізгі дағдыларды жетілдіру	Тірек-қозғалыс аппаратын және төтеп беру дағдыларын жетілдіру	8.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		8.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамытуды талқылай алу және көрсете алу;
		8.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылай алу және көрсете алу;
		8.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсетуге үйрену;
		8.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді түсіндіре алу: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
	Допты қағып әкету және ойын жасау	8.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыра алу;
		8.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талқылау және бейімдеу;
		8.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану және олардың айырмашылықтарын түсіну;
		8.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды көрсету;
		8.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамытуды талқылай алу және көрсете алу;
4 - тоқсан
Фитнес компоненттері және белсенді өмір салты	Сау жүректер: төзімділікті арттыруға бағытталған іс-әрекет	8.1.3.3 әртүрлі дене жаттығулары кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		8.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілеті және олардың бейімделуін барынша талқылау және дамыту;
		8.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерді азайту әдістерін түсіну;
		8.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын талқылай алу және көрсету;
	Иілгіштікке зейінін шоғырландыру	8.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды көрсету;
		8.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды анықтау және бағалау;
	Бұлшық ет күшін және шыдамдылығын ұлғайтуға арналған жаттығулар	8.1.8.8 білім алушылардың әртүрлі қимыл белсенділігін және жеке білім алу қажеттіліктерін орындау кезінде тәжірибе жасау барысындағы қауіптерді білу және оларға жол бермеу;
		8.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану және олардың айырмашылықтарын түсіну;
Шытырман оқиғалы ойындар контекстіндегі серіктестік және мәселелерді шешу	Жұпта бірлесіп жұмыс істеу	8.3.5.5 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі энергетикалық жүйенің қызметін түсіндіру және оның ағзаға тигізетін әсерін білу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
		8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу;
		8.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін құрастыру және көрсету;
	Үлкен топтарда мәселелерді шешу	8.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру;
		8.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды өз үлгісімен көрсете алу.

5) 9 - сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Жеңіл атлетика және салауатты өмір салты	Жеңіл атлетика арқылы жаттығуларды жүйелендіру	9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау;
		9.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып нақты дене жаттығулары үшін ширату лар құрастыру, түсіндіру және өткізу, ағзаның қалпына келуінің тиімділігін бағалау;
	Жалпы және арнайы дайындық бағыттары	9.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету;
		9.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау;
	Салауатты өмір салтын жеңіл атлетика әдістерімен қалыптастыру	9.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану мен талқылай алу және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		9.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау;
Жарыс, ойын және өзіндік қозғалыс іс-әрекетін ұйымдастыру ерекшеліктері	Жеке және кіші топтардағы қозғалыс іс-әрекетінің алуан түрлілігі	9.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсету;
		9.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді негіздеу және қолдану: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		9.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын көрсету және қолдану;
		9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу және түсіндіру;
		9.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау;
	Жарыстағы ойын сәттеріне деген шығармашылық көзқарас	9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету;
		9.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыру;
		9.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды бағалау;
		9.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну;
2 - тоқсан
Ұлттық ойындардың жарыстық сипаты	Күш пен төзімділікке сынау	9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау;
		9.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында әртүрлі тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасау, талдау;
	Ұлттық ойындар арқылы қазақ халқының дәстүрлерін зерделеу	9.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін түсіндіру және көрсету;
		9.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау;
		9.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын жақсарта алу;
		9.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану мен талқылай алу және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
Денені сауықтыру мен нығайтуға бағытталған шипалы гимнастика	Ағзаға жан-жақты ықпал ету	9.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету ;
		9.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын дене жүктемелерін түсіндіру және көрсету;
		9.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау;
	Қатаң регламенттелген қимыл-қозғалыс бағдарламасы жағдайындағы үйлестірілген қозғалыс қабілеттерінің білінуі	9.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді көрсету мен салыстыружәне олардың айырмашылықтарын түсіну;
		9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау;
3- тоқсан
Шаңғы/кросс және коньки дайындығы	Шаңғы дайындығы	9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету;
		9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау;
		9.3.5.5 энергтикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру мен сипаттау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
	Кросс дайындығы	9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету;
		9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу және түсіндіру;
	Коньки дайындығы	9.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну;
		9.1.3.3 кең диапазондағы қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
Қозғалыс дағдыларын спорттық ойындар арқылы жетілдіру	Ойын сабақтарын жүргізу дағдылары деңгейіндегі білімін өзекті ету	9.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді қолдану және көрсету;
		9.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету;
		9.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету;
		9.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді негіздеу және қолдану: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		9.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін көрсету және салыстыру;
	Доппен ойнайтын ойындарда тактикалық білімін жақсарту	9.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды бағалау;
		9.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді көрсету мен салыстыружәне олардың айырмашылықтарын түсіну;
	Ойындар арқылы дене қасиеттерін дамыту	9.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау;
		9.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді қолдану және көрсету;
4 - тоқсан
Денсаулық және физикалық жүктеме	Кіші және үлкен топтарда жұмыс	9.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша бақылау және дамытуды өз мысалында көрсете алу
		9.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау;
		9.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын көрсету және қолдану;
	Дене денсаулығының компоненттері бірқатар ойын комбинациялары арқылы	9.3.7.7 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау;
		9.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын жақсарта алу;
Қозғалыс мүмкіндіктерін дамыту арқылы серіктестік және құндылықтардың жүзеге асырылуы	Денсаулық туралы білім және практика арқылы дағдыларды меңгеру	9.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді көрсету мен салыстыружәне олардың айырмашылықтарын түсіну;
		9.3.5.5 энергетикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру мен сипаттау және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
		9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу және түсіндіру;
	Іс-әрекет барысында зерттеу арқылы тәжірибе және импровизация жасай отырып, дағдыларын жақсарту	9.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып нақты дене жаттығулары үшін ширату лар құрастыру, түсіндіру және өткізу, ағзаның қалпына келуінің тиімділігін бағалау;
		9.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсету;
		9.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау

6) 10 - сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Жеңіл атлетика арқылы белсенді өмір салты	Жарыс ойындары арқылы жүгіру, лақтыру және секіру дағдыларын дамыту	10.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру;
		10.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын бағалау;
	Жүгіру, лақтыру және секіру дағдыларын дамыту	10.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында әртүрлі тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасау, салыстыру және салғастыру;
	Алысқа секіру және лақтыру бойынша жарыс құрастыру, ұйымдастыру және өткізу	10.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін бағалау мен талдау;
		10.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бағалау және бейімдеу;
Мәселелі жағдаяттарды қимыл белсенділігі арқылы шешу	Қозғалыс дағдыларын кеңейте және қолдана отырып, іс-әрекетті жеке, жұпта, топта орындау	10.1.3.3 кең диапазондағы жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін негіздеу және жеткілікті техникалық деңгейде қолдану, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		10.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін қиыстыру;
		10.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін талдау, бағалау және бейімдеу;
	Іс-әрекет барысында зерттеу арқылы тәжірибе және импровизация жасай отырып, дағдыларын жақсарту	10.3.1.1 өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін бағалау және бейімдеу;
		10.1.3.3 кең диапазондағы жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін негіздеу және жеткілікті техникалық деңгейде қолдану, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
	Дене жаттығуларының әлсізденген ағзаға тигізетін жағымды әсері	10.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді көрсету: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
		10.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын мөлшерленген дене жүктемелерін негіздеу және қолдану;
	Бағалауға болатын, доппен орындалатын топтық тапсырмалар құрастыру	10.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін талдау, бағалау және бейімдеу;
		10.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талдау;
2 - тоқсан
Гимнастика арқылы ағзаны нығайту	Гимнастикадағы композициялық элементтерді бірлесіп құрастыру	10.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау;
	Кеңістікте денені теңгеру мен орнын ауыстыруға арналған гимнастикалық жаттығулар	10.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау мен салғастыру және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
		10.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін талдау, бағалау және бейімдеу;
Ұлттық және зияткерлік ойындар	Ширату мен оның пайдасы жайлы ойлану	10.3.4.4 дене және психомоторлық аутқуларды ескере отырып ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешендерін талдау, бағалау және бейімдеу;
		10.3.1.1 өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін бағалау және бейімдеу;
		10.1.2.2 негізгі қимыл дағдыларын түзетуді көрсету: тірек-қозғалыс аппараты, дене мен нысанды басқару;
	Қалпына келтіру техникасына баса назар аудару	10.3.5.5 энергетикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын талдау, бағалау мен бейімдеу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
		10.1.6.6 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін қиыстыру;
3 - тоқсан
Шаңғы/кросс және коньки дайындығы	Шаңғы дайындығы	10.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау және бейімдеу;
		10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бағалау;
	Кросс дайындығы	10.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша барынша дамыту үшін білімді бағалау және бейімдеу;
		10.3.2.2 ағзадағы дене өзгерістерін қадағалауды, ағзаны емдеу мен сауықтыру үшін жағымды түзете-дамыту жағдайларын жасауды бағалау және бейімдеу;
	Коньки дайындығы	10.3.3.3 ТҚАБ және денсаулық жағдайында тұрақты бұзылыстар бар білім алушылардың өмір сүру қабілетін барынша барынша дамыту үшін білімді бағалау және бейімдеу;
		10.2.5.5 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау мен салғастыру және өз дене қызметін басқарудың қол жетімді әдістерін меңгеру;
Спорт ойындары арқылы оқыту	Қорғаныс және шабуыл стратегиясы	10.1.3.3 кең диапазондағы жаттығулар кезінде қимыл комбинациялары мен олардың ретін негіздеу және жеткілікті техникалық деңгейде қолдану, сондай-ақ дене және психологиялық кедергілерді жеңу қабілетін қалыптастыру;
		10.3.6.6 қозғалыс патологиясын ескере отырып денсаулық, қауіпсіздік техникасы бойынша күрделі сұрақтарды, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қатерлерді азайту әдістерін талдау, бағалау және бейімдеу;
		10.1.7.7 қозғалыс қабілеттерін жақсарту мен түзетуге арналған кең диапазондағы дене жаттығуларында әртүрлі тактикаларды, статегияларды және композициялық идеяларды жасау, салыстыру және салғастыру;
		10.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын бағалау;
	Өмірдегі іс-әрекет түрлері үшін дайындық ойындары	10.3.7.7 дене жаттығулары бойынша тәжірибені байытуға бағытталған білім мен дағдыларды талдау және бейімдеу;
		10.1.1.1 тірек-қозғалыс аппаратының бұзылыстарын ескере отырып, спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерінің кең диапазонында дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру;
		10.3.5.5 энергетикалық жүйенің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын талдау, бағалау мен бейімдеу және өзінің дене мүмкіндіктері мен шектеулерін ұғыну;
	Допты лақтыру мен қайтару ойындарын құрастыру	10.2.9.9 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бағалау және бейімдеу;
		10.2.7.7 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін бағалау мен талдау;
		10.1.4.4 қоғамда әрі қарай толыққанды қызмет істеуге қажет болатын мөлшерленген дене жүктемелерін негіздеу және қолдану;
4 - тоқсан
Қозғалмалы және спорттық ойындар	Орташа қашықтықтарға жаттықтыру (шыдамдылық)	10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін білім алушылардың жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бағалау;
		10.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну;
		10.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді бағалау;
	Секіру және тастау: топтық жаттықтыру жоспарлары және жарыстар	10.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру;
		10.2.2.2 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын және өзінің тұлғалық қасиеттерін жақсартуға деген ықыласын бағалау;
		10.2.8.8 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық танытуды талдау;
Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту	Тепе-теңдік және қарсы салмақ, олардың сәйкестігі және салыстырылуы	10.2.6.6 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну;
		10.1.8.8 білім алушылардың қимыл белсенділігімен және жеке білім алу қажеттіліктерімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын бағалау;
	Ауадағы сүйемелді және сүйемелсіз секіру	10.2.4.4 ағзадағы жоқ немесе зақымдалған мүшелер мен жүйелердің орнына басқаларының қызметін дамыту бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеуді бағалау;
		10.1.5.5 өз мүмкіндіктеріне саналы түрде қарай отырып, спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру;
	Құрал-жабдықтағы топтық композициялар	10.2.3.3 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№115 бұйрығына 497 - қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Бағдарламаның мақсаты: тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларда (бұдан әрі – ТҚАБ) қоғамдық мінез-құлық, әртүрлі тұрмыстық және әлеуметтік жағдайларда дербес болуға мүмкіндік беретін арнайы әлеуметтік икемдер мен дағдыларды қалыптастыру.

3. Бағдарламаның міндеттері:

1) білім алушылардың өзіне өзі қызмет көрсету, тамақтану дағдыларын қалыптастыру;

2) тұрмыстық икемдерді қалыптастыру;

3) әлеуметтік мекемелердің ұсынған қызметтерін пайдалана алу және бағдарлық дағдыларды қалыптастыру (сауда, тұрмыстық қызмет, байланыс жасау, мәдени қызметтер, медициналық көмек және қоғамдық көлік);

4) мінез-құлықтың моральды-этикалық нормаларын, адамдар арасындағы өзара қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру;

5) өз бос уақытын ұйымдастыру дағдылары мен мүмкіндіктерін қалыптастыру;

6) адами-тұлғалық қасиеттерді тәрбиелеу: еңбексүйгіштік, жанашырлық сезімі, үлкендерге деген құрмет, патриоттық сезім;

7) ақыл-ой аумағы мен психофизикалық даму кемшіліктерін түзеу, ірі және ұсақ моториктерді дамыту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама концентрикалық тәсіл бойынша құрылған, онда бір ғана оқу материалы бірнеше рет ұсынылады, мұндағы әрбір қайталаулар күрделене түседі және білім берудің мазмұны кеңейеді, нәтижесінде жаңа және тұрақты әлеуметтік-тұрмыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін жан-жақты зерттелген материалды қайталау және тереңдетуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретіноның жекелей элементтері нақтыланып, тереңдей береді.

5. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәні бойынша оқыту процесінде тұлғалық қасиеттерді дамыта оқытудың белсенді әдістерін пайдалану арқылы жүзеге асырылады:

1) білім алушылардың пікірін сыйлау және әрі қарай дамыту мақсатында қалыптасқан білім мен түсініктерді пайдаланудың маңыздылығын білу;

2) қызмет түрлері мен жіті іріктелген тапсырмалардың көмегімен ынталандыра және дамыта оқыту;

3) "Оқытуды бағалау" арқылы оқытуды қолдау;

4) шығармашылық ортаны құру мақсатында әртүрлі тәсілдермен оқытуды дифференциациялау.

6. ТҚАБ оқыту процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдерінің негізінде бүкіл әлеммен қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық концепциясы жатыр. Бұл концепцияға сәйкес білім алушылар түзеу-педагогикалық іс-шаралардың барлық жүйесін жобалау кезіндегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады. Жоспарланған педагогикалық іс-шаралар қоршаған ортаның өзгеруін, әрбір оқушының жеке қызметін стимулдаушы жағдайда білім алушылармен тікелей жұмыс жасауды қамтиды.

7. "Қалыптандыру" концепциясының негізінде арнайы мектеп жағдайында ТҚАБ білім алушыларды оқыту және тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары жиынтықталған.

8. Білім алушылардың құқығын тану қағидасы жекелей қарқында дамиды, ол әрқайсысының жекелей ерекшеліктерін сақтауға мүмкіндік береді. Бұл қағиданы ұстану оқытудың жекелей бағдарламаларының мазмұнын анықтау мақсатында дамудың мүмкіндіктерін ұдайы зерттеуді ұсынады.

9. Әрбір оқушының жекелей мүмкіндіктері мен тұлғалық жетістіктері мониторингінің нәтижелері есебімен педагогтың оқытудың дидактикалық құралдары, формалары, әдістері, мазмұнын іріктеу қағидасы.

10. Білім алушылардың әлеуметтік дағдылары мен тәжірибелік қызметін қалыптастыру үшін сәйкес мектеп ортасын құру қағидасы:

1) икемдер мен дағдыларды қалыптастыру олар қолданысқа түсетін жағдайға сәйкес жүзеге асады. Бұл білім мен дағдыларды жаңа жағдайға ауыстыру қиындығымен байланысты;

2) әртүрлі өмірлік жағдайлардан көрініс беретін кеңістіктің өзгеруі, пәндік орта білім алушылар қажеттіліктерінің өзгеруімен байланысты өзгеріп отырады;

3) ыңғайлы әлеуметтік-тұрмыстық және пәндік-дамытушы орта мектепте білім алушылардың жастық және физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты құрылады.

11. Білім алушылардың мектептегі күнделікті әрекетінің белсендендірілген сипатының қағидасы. Оқу жоспарындағы бірнеше пәндік аумақтардың мазмұнын белсендендіруді ұсынады.

12. ТҚАБ білім алушыларды оқыту процесі мазмұндық ғана емес, сонымен қатар ұйымдастырушылық формасы тұрғысынан да қатаң регламенттелмеген.

13. Білім алушылар қызметтің түрлерін қажет кезде ауыстырып, жекелей жұмыстарды орындайды және педагогтың жекелей көмегін ала алады.

14. Белсенділігі көрініп, ТҚАБ білім алушылардың өз алдына дербестілігі дамитын қызметтің негізгі түрлері мыналар болып табылады:

1) тірі және өлі табиғатты, әлеуметтік өмір көріністерін бақылау;

2) пәндік-тәжірибелік қызмет;

3) ойын әрекеттері және ойын қызметі;

4) шаруашылық-еңбек қызметі;

5) әлеуметтік-тұрмыстық қызмет.

15. Тәжірибелік-көрнекі әдістер оқытудың тәжірибелік қызметтерінің көрнекі әдістерін толықтырады. Мұғалім жаттығу түрлерін, оны сыныпта өткізу орны мен тәсілдерін жіті ойластырады (жұмыс үстелінде, тақтаның алдында, кенептік жинақтарда, ойын бұрышында, кілемде).

16. Дидактикалық ойындар қолданалады. Ойынды өткізу барысында белгілі бір қарқында жүргізіледі, ойын жаттығулары барысында сұрақтар қойылмайды.

17. Сабақтар сәйкес көрнекі көмекші құралдардың жиынтығымен және фронтальды және жекелей жұмыстарға арналған таратпалы пәндік материалдармен қамтамасыздандырылады.

18. Мұғалімнің көмегімен орындалатын тәжірибелік әрекеттерді орындау барысында дербестілік және өз-өзіне деген сенім қалыптасады.

19. Білім алушылардың әлеуметтік-тұрмыстық бағдары сабақтар шеңберімен шектеліп қалмайды және ол тәрбиелік іс-шаралар шеңберінде өзінің логикалық жалғасын табады.

3 - тарау. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

20. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

6) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты құрайды.

21. Бағдарламаның мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылады. Әрбір бөлім белгілі бір сыныпқа арналған оқу мақсаттары түрінде көрсетілген тарауларды қарастырады. Оқыту мақсаттары жүйелі түрде ұйымдастырылған және әрбір тараушалардың ішінде орналасқан, ол мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктері бағалауға, оқытудың келесі деңгейіне өтуі туралы хабар беріп отыруға мүмкіндік береді.

22. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Денсаулық және қауіпсіз өмір салты";

2) 2-бөлім "Мен және менің отбасым";

3) 3-бөлім "Мен және қоғам".

23. "Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) денсаулық және қоршаған орта;

2) тамақтану;

3) киім және аяқ киім.

24. "Мен және менің отбасым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) отбасылық және тұлғааралық қатынастар;

2) бос уақыт және қызығушылықтар;

3) мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер;

4) отбасылық экономика.

25. "Мен және қоғам" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сауда;

2) тұрғын үй;

3) байланыс құралдары;

4) көлік;

5) жұмысқа орналастыру.

26. 5-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Жеке бас тазалығы: таңғы және кешкі туалет. Шаш күтімі (ашты жуу, шаш үлгісі). Құлақ күтімі. Жуынатын бөлме, душқа түсудің қауіпсіздігі; столда, компьютердің алдында отырған кезде арқаны тік ұстау. Көзді күту. Телевизор, электронды планшеттер, смартфондарды қараудың қауіпсіздігі; иіссуларды (дезодорант, әтір, одеколон) пайдалану және жеке бас гигиенасының құралдары; төтенше жағдайлар – жер сілкінісі, жер сілкінісі кезінде өзін-өзі ұстауы;

2) тамақтану. Тамақтанудағы негізгі азық-түліктер, олардың адам организімі үшін маңыздылығы. Азық-түліктердің сақталу мерзімі; тамақ дайындаудағы тазалық талаптары; асүй жабдықтары; құралдар, ыдыстар. Оларға күтім жасаудың ережелері; тамақтану тәртібі;таңғы ас мәзірі. Таңғы ас столын әсемдеу, тамақ дайындау: салаттар, салаттарға арналған дәмдеуіштер; жұмыртқадан жасалған тағмдар, қуырылған жұмыртқа; қарапайым бутербродтар жасау; кесетін құралдар, қайнаған су, ыстық ыдыстар, электрлі және газ плитасын пайдаланудағы қауіпсіздік ережелер;

3) киім және аяқ киім. Мезгіл мен арнайы жағдайға байланысты киімдер мен бас киімдердің түрлері; өлшемі мен фасонына байланысты киімдер мен аяқ киімдерді таңдау; киімге күнделікті күтім жасау (кірлеудің алдын-алу, тазалау); аяқ киім түрлері, оның қызметі. Аяқ киім күтіміне арналған заттар (кептіру, тазалау, мезгілімен киілетін ая киімді сақтауға дайындау);

4) отбасы және тұлғарааралық қатынастар. Отбасы құрамы: аты-жөні, әкесінің аты, жасы, жұмыс орны, отбасы мүшелері. Туыстық қатынастар және ататек (ана, әке, бауыр, әже); отбасылық дәстүрлер, отбасы мүшелерінің туған күндерін атап өту; қарым-қатынас жасау ережесі мен этикеті: үлкендер мен балалардың қарым-қатынасы;

5) бос уақыт және қызығушылықтар. Белсенді демалыс және туризм, спорттық секциялар, мұз айдындарына, ойын алаңқайларына, басейнге бару, табиғатқа шығу, туристік орындар; шығармашылықпен айналысу: тігін, тоқыма, өрнек салу, құрастыру, үлгілеу, суретке түсіру өнері; хайуанаттар бағы, саябақтар мен көңіл көтеру орталықтарына бару;

6) мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер. Мемлекеттік мейрамдар: Жаңа жыл, Халықаралық әйелдер күні, Наурыз мейрамы, Қазақстан халықтарының Бірлігі күні, Жеңіс күні, Отан қорғаушылар күні, Астана күні, Тұңғыш Президент күні, Конститутция күні, Тәуелсіздік күні; туған күн, оны дайындалудың ерекшеліктері және өткізу; қазақтың ұлттық салт-дәстүрлері: "Бесік той" (баланың дүниеге келу мерекесі);

7) отбасылық экономика. Ақша. Заманауи ақша белгілерінің түрлері: қағаз ақшалар, ауысымды монета (теңге, тиын); отбасы бюджетінің құрамдас бөліктері: кіріс және шығыс. Шығындардың негізгі статьясы; терминал төлемін пайдалану;

8) сауда. Дүкен түрлері: шағын маркет, супермаркет, гипермаркет, сауда орталықтары; арнайы дүкендер: киімдер, аяқ-киімдер, кеңсеге арналған тауарлар, маталар; дүкендерден тауар алудың тәртібі; интернет дүкендер: ерекшеліктері;

9) тұрғын үй. Қалалық көпқабатты үйлердегі тұрғын үй ғимараттарының түрлері және ауылдық жерлердегі жеке тұрғын үйлер; тұрғын үй ғимараттарының тазалық талаптары және оларды қамтамасыздандыру талаптары; пәтерді күнделікті жинау (құрғақ және дымқыл). Шаңсорғыш. Ұйықтайтын бөлменің жайлылығы;

10) қатынас құралдары. Қарым-қатынас жасаудың заманауи құралдарын пайдалану. Интернет. Электронды поштаны пайдалану. Пошта. Пошта жіберілімдерінің түрлері (хаттар, бандерольдар, жіберілмдер, ақша аударымдары).Үйдің пошталық адресі. Пошталық конверттерде мекен-жайды жазу; хат түрлері (қарапайым, тапсырыс беруші), хат жіберудің тәртібі;

11) көлік. Қаладағы көлік түрлерін пайдалану. Аялдамадан автобус, троллейбус салонына міну қауіпсіздігі. Метро. Жол қауіпсіздігі ережелері. Бағдаршам. Жол белгілері. Тірек-қозғалыс аппараты жағдайының ерекшеліктеріне байланысты жолда жүрудің ережелері мен әдістері, метрода жүру ережелері; қоғамдық көлікте жүру кезінде көрсетілетін көмекпен байланысты адамдармен қарым-қатынас жасаудың формалары; көмек көрсету туралы өтініштерді қарастыру; жол ақысын төлеу картасын пайдалану;

12) жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас. Қалалық және ауылдық жерлердегі мамандықтар. Завод, фабрикалар, фермалар. Мамандық атаулары: жұмысшылар, тігіншілер, тігін, киім пішіндеу, тігіншілік, фермер, омарташы; Пошта. Көлік. Адамдардың мамандықтары: пошташы, газет таратушы,жүргізуші (шофҰр), автомеханик, құрылыс мамандықтары: сылақшы, әктеуші, тас қалаушы.

27. 6-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Жеке бас тазалығы: денені шынықтыру (жаттығу жасау, денені ысқылау, мерзім бойынша киіну, дене жаттығуларын жасау). Қол, аяқ терісі мен тырнақ күтімі; қайшы және маникюрлік заттарды қолданудағы қауіпсіздік техникасының ережелері; медициналық мекемелер (поликлиникалар, дәріханалар, ауруханалар), олардың қызметтері; медициналық мекеме қызметкерлері, дәріхана қызметкері (провизор); медициналық көмек түрлері, "жедел жәрдемс", ауруханаға жатқызу; жедел жәрдем мен дәрігерді үйге шақыру; карапайым медициналық процедуралар: дене қызуын өлшеу, жарақаттарды дауалау және таңу; төтенше жағдайлар – су тасқыны, су тасқыны кезіндегі адамның өзін-өзі ұстауы;

2) тамақтану. Тамақ дайындаудағы тазалық. Азық-түліктерді сақтау; электр және газ плитасы. Срінке мен электрозажигалка қолдану; асүйдегі қауіпсіздік техникасының ережелері; кеспе өнімдерінің түрлері. жіңішке жұмыр кеспеден жасалатын көмеш, кеспеден жасалатын гарнир; жарма түрлері. Жарманы бірінші рет және жылылай өңдеу. Ботқа дайындау: қарақұмық, күріш және сұлы ботқасы; көкөніс гарнирлерін және салаттар дайындау (пюре);

3) киім және аяқ киім. Киім затбелгісінде көрсетілген шартты мағыналар; киімдерге жасалатын ұсақ жөндеу жұмыстары (түйме қадау, жамау); киімді кір мәшинеде жуудың ережелері. Кірді қолымен жуу. Түрлі-түсті киімдер. Жуатын заттар; киімдер мен іш киімдерді үтіктеу;

4) отбасы және тұлғааралық қатынастар. Отбасы мүшелерінің арасындағы міндеттерді бөлу; туысқандармен біріккен іс-шаралар өткізу; қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережесі: кинода, театрда, музейде, кітапханада, көшеде;

5) бос уақыт және қызығушылықтар. Үй жануарлары. Үй жағдайында ит пен мысықты асырау ерекшеліктері. Оларды асырау кезіндегі санитарлық-тазалық талаптарын ұстану; аквариум құрылымы, балық асырау; өз қолымен сыйлықтар дайындау;

6) мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер. Мейрамдар: Жаңа жыл, Халықаралық әйелдер күні, Наурыз мейрамы, Қазақстан халықтарының бірлігі күні, Жеңіс күні, Отан қорғаушылар күні, Астана күні, Тұңғыш Президент күні, Конститутция күні, Тәуелсіздік күн; мұсылман мейрамдары: Құрбан айт; қазақтың ұлттық дәстүрлері: "Тұсау кесер" дәстүрі;

7) отбасылық экономика. Ақшаның рөлі мен қызметі: тауар мен қызметтерді иеленген кезде сату-сатып алу төлемі; тауар құны мен бағасының өлшемі; қорлар мен ақша жинақтары; заманауи ақша түрлері; қолма-қол және карточкамен төлеу; пластиалық карточкалар;

8) сауда. Дүкендер және оның бөлімшелері; тауарлардың құны, азық-түлікке арналған себеттер мен тележкалар; аспаздық және тәттілер дүкені. Тауар түрлері; қызмет көрсетудің түрлері: тұрмыстық техниканы, ұялы телефондарды және өзге де техникалық заттарды жөндеу;

9) тұрғын үй. Үй жинау: жұмсақ және корпустық жиһаздар күтімі; мектеп білім алушысының жұмыс орнын ұйымдастырудың негізгі ережелері. Дене жағдайының ерекшеліктерін ескере отырып жұмыс орнына икемделу. Ақыл-ой және дене жүктемесін бөлу; жарықтандырушы құралдарды пайдалану. Қауіпсіздік ережелері;

10) байланыс құралдары. Негізгі байланыс құралдары: пошта, телефон, факс, радио, мобильді байланыс, интернет; факсимильді байланыс: факспен құжаттарды жіберу; байланыс құралдары мекемелеріндегі өзін-өзі ұстау ережелері;

11) көлік. Қала сыртына қатынайтын көлік түрін пайдалану. Жол ақысын төлеу ерекшеліктері (бір реттік, жол жүру картасы, жол ақысын төлеудің көліктік картасы). Қала сыртына қатынайтын көліктердің жүру ережесі; қоғамдық көлікте өзін-өзі ұстаудың ережелері (отырғызу кезінде, төлеу барысында, салонда және көшеге шығу кезіндегі өзін-өзі ұстау ережелері; автобусқа отырудың қауіпсіздік ережелері (ұстағыштарды, белгі беруші батырман пайдалану, көмек сұрау); электропоезд, метро, экскалаторға отыру кезіндегі өзін-өзі ұстау ежелері;

12) жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас. Еңбек және қызмет түрлері; еңбек түрлері; біліктілік: кәсіби талаптардың белгілі бір деңгейге сәйкес келуі.

28. 7-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Жеке бас тазалығы: күн тәртібі, тамақтану. Төсек орын, төсек орынды өз күшімен және үлкендердің көмегімен ауыстырудың жиілігі; үй дәріханасы. Емдік өсімдіктер. Суық тию. Асқазан жолдарының ауруы. Тіс ауруы; жарақат кезіндегі алғашқы көмек: жараларда, көгерген, буын шыққан кезде, сүйек сынғанда. Халық емі; төтенше жағдайлар – өрт, өрт кезіндеадамның өзін-өзі ұстауы;

2) тамақтану. Ас дайындау. Көкөніс, ет және балық өнімдерін өңдеу тәсілдері. Ас дайындау кезінде, қайнаған су, тұрмыстық техника құралдарымен жұмыс жасау барысындағы қауіпсіздік техникасының ережелері; түскі ас үстелін дайындау және асүй құралдарын пайдалану ережелері. Үстел басында өзін-өзі ұстаудың ережелері; сорпа мен борщ дайындау. Картоп котлеті мен көкөніс гарнирін дайындау. Кисель және кептірілген жемістерден компот дайындау;

3) киім және аяқ киім. Жүннен жасалған киім күтімі. Сақтауға дайындау; теріден жасалған киім күтімі; сақтауға дайындау; тоқыма киім күтімі. Жуу, кептіру, үтіктеу, ерекшеліктері;

4) отбасы және тұлғааралық қатынастар. Қақтығыстық жағдайлар және одан шығудың жолдары; ата-ана міндеттері, балаларға деген махаббат және оларды қамқорлыққа алу; қонақ күтудің ережелері. Қонаққа барған кездегі өзін-өзі ұстаудың мәнері мен этикеті. Әңгіме жүргізудің қағидалары;

5) бос уақыт және қызығушылықтар. Кітапханаға бару: кітаптар, газеттер, журналдар; теледидарлық бағдарламалар, оларға таңдау жасау және көру; әлеуметтік желілердегі қарым-қатынас;

7) отбасы экономикасы. Үй шаруашылығындағы үнемдеулер; төлем терминалын пайдалана білу және есепшоттарды толтыру; сатып алуларды жоспарлау (киім, жиһаз);

8) сауда. Тауар сатып алудың тәсілдері: көтерме және бөлшек сауда, жеке-жеке сатып алу, өлшеммен сатып алу. Бөлек қаптамаларда; өнім қаптамаларындағы тауардың жарамдылық мерзімін тексеру және өндіру мерзімінің таңбалануын түсіну; жөндеу шеберханалары: аяқ киім, киім жөндеу;

9) тұрғын үй. Тұрғын үйді тазалау; Ғимараттарды мерзімдік тазалау; терезелер күтімі; косметикалық жөндеу жұмыстары; еденді, қабырғаларды бояу; тұрғын ғимаратының интерьері;

10) байланыс құралдары. Бандероль түрлері (қарапайым, қымбат, тапсырыспен). Сәлемдемелер. Қаптау және жіберу тәртібі; жіберу құны; бланктерді толтыру; хаттар мен хабарламаларды элеткронды пошта бойынша жібер;

11) көлік. Теміржол көлікы; вокзалдар. Вокзлалдардағы анықтамалық қызметтер; поездардың жүру тәртібі. Жолаушылар вагондарының түрлері; жеткізу пунктіне дейінгі жол құны; теміржол билеттерін алу; жол сөмкелерін сақтау камералары;

12) жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас. Жеке меншік – адамдар, еңбек нысандары, заттар арасындағы қарым-қатынас формалары (нысан және меншік иесі). "Менікі", "Сенікі", "Біздікі" түсініктері; меншік формалары: мемлекеттік, жекелей, біріккен; халыққа қызмет көрсету орталықтары: электронды кезекке тұру және анықтама қызметін пайдалану.

29. 8-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Жеке бас тазалығы; бет күтімі. Косметикалық құралдар (лосьондар, кремдер). Қырыну. Қырыну жиілігі. Электр ұстарасы және қырыну құралын пайдаланудың техникасы. Декоративті косметика және оны пайдалану; ішкі паразиттік аурулар және олардың алдын-алу; қышыма, оның алдын-алу; күресу жолдары; оқыс оқиғалар кезіндегі алғашқы көмек (терінің ашық жарақатаны өңдеу ережелері; санация; улану кезіндегі шектерді шаю, үсіп қалудың әртүрлі деңгейлері; бастан күн өтіп кету);

2) тамақтану. Қамыр түрлері. Құймақ, оладий және пісірмелерге арналған қамыр. Құмшекерлі қамыр, піспенан пісіру. Бисквитке арналған қамыр. Балкүлше пісірмесі. Қатпарлы қамыр; духовканы пайдалану, микротолқынды пештер, мультиваркаларды пайдалану; Қауіпсіздік техниканың ережелері; қазақтың ұлттық тағамдары: Ашымалы сусындар (қымыз, шұбат, айран);

3) киім мен аяқ киім. Киім мен аяқ киім өлшемдерін білу. Өлшеу. Киім жапсырмаларындағы маркировака. Дене жағдайына байланысты ыңғайлы киім мен аяқ киім таңдау; жағдайға байланысты киім таңдау (күнделікті, мерекелік, спорттық, тауға шығуға арналған); іскерлік және өндірістік киім: дресс-код, комбинезон, алжапқыш, халат;

4) отбасы және тұлғааралық қатынастар. Қарама-қарсы жыныстағы адаммен өзара қарым-қатынас орнату; адамның сексуалды физиологиясы және адам психологиясы; жас жігіттер мен қыздардың танысу жағдайын үлгілеу, қарым-қатынас жасау мәдениеті. Махаббат пен ғашық болу, күту;

5) бос уақыт пен қызығушылықтар. Бағбандық: топырақ дайындау, дәндерді отырғызуға дайындау (қияр). Көкөністердің көшеттерін отырғызу. Есік алдындағы қысқы бақша; мәдени іс-шаралар: кино, театр, концерт, көрмелерге бару;

6) мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер. Мемлекеттік мейрамдар: Жаңа жыл, Халықаралық әйелдер күні, Наурыз мейрамы, Қазақстан халықтарының бірлігі күні, Жеңіс күні, Отан қорғаушылар күні, Астана күні, Тұңғыш Президент күні, Конститутция күні, Тәуелсіздік күні; кәсіби мерекелер: Білім күні, Медициналық қызметкерлердің күні; Мұғалімдер күні; Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбалар күні; Қазақстан халықтарының тілдер күні; қазақтың ұлттық салт-дәстүрлері: құдалық, қалыңдықты шығарып салу кеші;

7) отбасы экономикасы. Жаздық демалысты жоспарлау. Тұрғын үйді қамтамасыз ету. Екінші деңгейдегі банктер мен байланыс бөлімшелерінде коммуналдық қызметтің төлемін жасау; ағымдық шығындар және мәдени қажеттіліктерді өтеу (киноға, театр, жол жүру билеттері, тазалық құралдарын алып жүру, әртүрі қызмет көрсетулерді пайдалану);

8) сауда. Сауда орталықтары. Бутиктер. Жұмыс ерекшеліктері мен тәртібі. Тауарларға таңдау жасау; жапсырмада көрсетілген өнім құрамы, тағам құндылығы және зиянды қоспалар; сұлулық салондары және шаштараздар;

9) тұрғын үй. Пәтердегі жиһаздардың орналасуы: қонақүй интерьері; қозғалту мүмкіндіктеріне байланысты жиһаздарды тиімді орналастыру; асүйді, санузелді тазалау, жуынатын орындарды жуу. Жуу құралдары;

10) байланыс құралдары. Телефон. Телефон анықтамалығын пайдалану. Шұғыл шақыру номерлері: полицияны, өрт сөндірушілерді, газ шыққан кезде аппаттық қызметті шұғыл шақыру. Телефон бойынша анықтамалар алу; халықаралық телефон байланысы; телефонмен сөйлесу тарифтері, телефонмен сөйлесу мәдениеті; мобильді байланыс. Интернет;

11) көлік. Халықаралық автотасымалдау. Автовокзал. Негізгі автобустық маршруттар; автовокзалдардың қызметі; жол құны. Билеттерді сатып алу тәртібі;

12) жұмысқа орналастыру және іскерлік қарым-қатынас. Жұмысқа тұрғызу. Нормативтік құжаттар; өндірістегі қарым-қатынас. Субординация. Қызметтермен қарым-қатынас жасау; халықққа қызмет көрсету орталықтары: мекен-жай анықтамасын алу.

30. 9-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Салауатты өмір салты: шылым, алкаголь, нашаның зияны; венерологиялық, инфекциялық аурулар және олардың алдын-алу; ауруларды күту; еңбекке қабілетсіздігі қағазы (аурухана қағазы), Медициналық сақтандырулар. Диагностикалық орталықтар, жеке клиникалар; поликлиникаға қаралу. Дәрігер қарауына талон алу; "Электронды кезек" терминалын пайдалану;

2) тамақтану. Ет тағамдарын дайындау: қайнатылған ет, котлеттер, фрикаделькалар, фаршпен бұрыш; диетаға отыру, оның ерекшеліктері; қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшеліктері: ұлттық тағамдарды дайындау; (бешбармақ, қуырдақ), үстелді сәндеу;

3) киім және аяқ киім. Киім стилі, мода, моданың пайда боу тарихы; киімдерді жаңарту; базарлар мен нарықтағы киімдер сапасы және оларды таңдау, химиялық тазалау; көрсетілетін қызмет түрлері; киімдерді өткізуге дайндау ережелері; ұлттық нақыштағы зергерлік бұйымдар; зергерлік бұйымдар ұлттық костюмге қосымша ретінде;

4) отбасы және тұлғааралық қатынастар. Некеге тұру. Салттар, некеге тіркелу. Қазақ халқының дәстүріндегі үйлену тойы; некелік қарым-қатынас: өзара түсінісу, өзара сыйлау; күйзелістік жағдайларды үлгілеу және олардан шығу, психотерапевтикалық түзету;

5) бос уақыт және қызығушылықтар. Бағбан, өсімдіктерді күту (бір жылдық және көпжылдық өсімдіктер, гүлдерді көбейту әдістері); үйірмелер, әртүрі клубтар, курстар;

7) отбасылық экономика. Сақтандыру – мүлік пен денсаулықты қорғаудың тәсілі; міндетті сақтандыру, ерікті сақтандыру, сақтандыру келісімшрты, жарна, ақша мөлшері, сақтандыру жағдайы; несиелеу жүйесі. Қарыз алуға қажетті құаттар; банк салымдарының түрлері;

8) сауда. Комиссионды дүкендер (секонд-хенд, сток). Тауарларға мерзімдік жеңілдіктер; базарлар мен нарықтар: ерекшеліктері; фотосалондар, полиграфиялық қызметтер, таксопарк қызметі;

9) тұрғын үй. Үйді тазалау: жұмсақ жабынғыларға күтім жасау ережелері (кілемдер, төсемелер); пәтерге ағымдық жөндеу жұмыстарын жасау; эмульсиялық бояу жағу. Қабырғаға обой жапсыру; киіз үй; киіз интерьеріндегі халықтық декоративті-қолданбалы шығармашылық өнімінің рөлі;

10) байланыс құралдары. Ақша аударымдары. Аударым түрлері (пошталық, банктік); бланктерді толтыру; қызме құны; Қазақстан Республикасының мобильді операторлардың түрлері;

11) көлік. Авиатасымалдау. Аэропорт. Аэровокзал. Маршруттар; жол құны. Билеттерді сатып алу тәртібі (авиакассы); жол сөмкелерін рәсімдеу; интернетпен билет сатып алу және оны төлеу тәртібі;

12) жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынастар. Жұмысқа орналастыру бойынша ұйымдар мен бөлімшелер (кадрлар бөлімі, халықты жұмысқа орналастыру бойынша бюро); уақытша жұмыс, үй жұмысы, шағын бизнес. Жұмыссыздық. Жәрдемақылар; халыққа қызмет көрсету орталықтары: құжаттарды алу.

31. 10-сыныпқа арналған "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және қоршаған орта. Демалысын ұйымдастыру. Көкке шығу. Демалыс аймағы. Шипажай. Демалыс үйі. Жолдама сатып алу және дербес демалыс. Контрацепция тәсілдері. Түсік және оның салдары. Жүктілік, оның белгілері;

2) тамақтану. Асхана, дәмхана, мейрамхана. Мақсаты мен ерекшеліктері. Мәзір. Банкет. Фуршет. Тағамдарды әзірлеу ерекшеліктері және үстел дайындау. Коктейлдер, алкогольсіз және фитококтейлдер дайындау. Шейкер, миксер, құрылымы, нысаны, пайдалану ережесі;

3) киім және аяқ киім. Жағдайларға сәйкес (жұмысқа, қонаққа, театрға, спортпен айналысу үшін, демалыс үшін) киім мен аяқ киім таңдау; қазақтың ұлттық костюмдері;

4) отбасылық және тұлғааралық қатынастар. Неке - отбасылық өмірдің негізі. Отбасылық бақыттың құрама бөліктері. Бала тууын жоспарлау. Отбасының психологиялық климаты. Отбасылық өмірдің қиындықтары және оларды жеңу жолдары. Балалар - отбасының тірегі, бала тууына отбасының дайындығы;

5) бос уақыт және қызығушылықтар. Бау-бақша, бақша учаскесін жоспарлау. Жемісті бұталар және ағаштар, олардың күтімі;

6) мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер. Мемлекеттік мерекелер: Тәуелсіздік Күні, Конституция Күні, Республика Күні, Тұңғыш Президент күні, Халықаралық әйелдер күні, Наурыз мейрамы, Қазақстан халықтарының бірлігі күні, Отан қорғаушылар күні; мерекелеудегі қазақ халқының ұлттық дәстүрлері: "Бесік той", "Тұсау кесер той", "Сүндет той", "Тілашар". Оларды дайындау мен өткізуінің ерекшеліктері;

7) отбасы экономика. Жөндеу шеберханалары. Аяқ киім, киім, қолшатыр, телефон жөндеу. Фотоателье. Қызметтерін пайдалану ережелері;

8) сауда. Жәрмеңке: халықаралық, қалалық, ауылдық; жәрмеңке-көрмелер, үлгілер жәрмеңкелері;

9) тұрғын үй. Тұрғын үйді сатып алу және сату. Алу-сату мәмілелерін ресімдеу үшін қажетті құжаттар. Тұрғын үй құжаттарын сақтау. Нотариус, нотариуспен міндетті түрде куәландырылатын мәмілендер, нотариус қызметінің ақысын төлеу. Тұрмыстық қызмет және халыққа тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындары: заттарды жалға алу, пәтерлер жөндеу, тұрмыстық техниканы жөндеу;

10) байланыс құралдары. Автоматты түрде нөмір анықтауышы бар телефон (бұдан әрі - АНА); ұялы телефон байланысы. Мақсаты. Пайдалану ережесі;

11) көлік. Транзит. Жолға билет алу. Бару орнына дейін және кері қарай билеттерді сатып алу;

12) жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас. Еңбекақы: мерзімді, кесімді, келісімді, нақты. Келісімді еңбекақы. Ең төменгі жалақы. Ең төменгі күнкөріс деңгейі, кедейшілік шегі. Халықты әлеуметтік қорғау: еңбек жағдайлары, еңбекті қорғау, жеңілдіктер, еңбек тәртібі. Еңбек заңнамасының негіздері.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

32. Бағдарламада оқыту мақсаттарын пайдалану және мониторинг өткізу ыңғайлы болу үшін кодтау енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бағдарламаның бөлімі мен бөлімшесін көрсетеді. Мысалы, 5.1.2.1 кодындағы: "5" - сынып; "1.2" - бөлімше, "1" - оқыту мақсаттарының реттік нөмірі.

33. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Денсаулық және қауіпсіз өмір салты":

1 - кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Денсаулық пен қоршаған орта	5.1.1.1 жуынатын бөлмедегі қауіпсіздік, жеке тазалық ережелерін білу; 5.1.1.2 жер сілкінісі мен өрт кезінде өзін-өзі ұстаудың қарапайым ережелерін білу; 5.1.1.3 смартфон, электронды планшеттер, теледидар және компьютер алдында жұмыс жасау кезінде арқаны дұрыс ұстау; 5.1.1.4 жеке бастың тазалық құралдары мен иіссуларды дұрыс пайдалану; ережелерге сәйкес төтенше жағдайлар кезінде әрекет алу	6.1.1.1 денсаулығында ауытқушылықтарды ескере отырып негізгі қозғалыс дағдыларын білу және қолдана алу; әртүрлі тәсілдермен емдік-түзеу жаттығуларын орындау; 6.1.1.2 аяқ, қол терісін, тырнаққа күтім жасау; маникюр заттары, қайшыны дұрыс қолдануды білу; 6.1.1.3 жедел жәрдем шақыру; медициналық мекеме түрлерін білу; 6.1.1.4 дене температурасын өлшеуді білу; су тасқыны кезінде өзін-өзі ұстау ережелері, жараны таңу	7.1.1.1 күн тәртібін білу; төсек-орнын тысын ауыстыру жиілігі; 7.1.1.2 суық тию аурулары кезіндегі дәрілік өсімідіктердің тұнбасы мен қайнатпаларын білу; жарақат, шығарып алу кезінде алғашқы медициналық көмек көрсете алу; емдеудің халықтық құралдарын білу; 7.1.1.3 өрт кезінде өзін-өзі ұстаудың қарапайым ережелерін білу	8.1.1.1 бет терісі тазалық талаптарын ұстана алу; 8.1.1.2 арнайы құралдардың көмегімен сақтану шаралары мен санитарлы-гигиеналық талаптарын ұстана алу; 8.1.1.3 арнайы құралдардың көмегімен сақтану шаралары мен санитарлы-гигиеналық талаптарын ұстана алу; 8.1.1.4 әртүрлі деңгейдегі үсік шалу кезінде, оқыс оқиғалар кезінде алғашқы көмек көрсете алу; денені жылыту, ыстық сусын ішу; зақымдалған бөліктерді сабынмен жуу, қатты үсік шалу кезінде қармен ысқыламау, ауруханаға жеткізу	9.1.1.1 салауатты өмір салтын жүргізу алу; 9.1.1.2 венерологиялық аурулар алдын-алу шараларын білу; 9.1.1.3 ауруларға дұрыс күтім жасауды білу; еңбекке жарамсыздық туралы қағазды толтыруды білу 9.1.1.4 тұрғылықты жері бойынша дәрігерге талон алу жолдарын білу; 9.1.1.5 терминалды дұрыс пайдалана алу, электронды кезек арқылы кезекті бақылауға алу	10.1.1.1 пикникке қатысу немесе өз бетінше ұйымдастыру; 10.1.1.2 әр түрлі контрацепция әдістері туралы түсінік болу
1.2 Тамақтану	5.1.2.1 азық-түліктердің жарамдылық мерзімдеріне бағыттала алу; 5.1.2.2 тамақ дайындауға қойылатын санитарлық-тазалық ережелерін ұстану; 5.1.2.3 ас-үй құралдарын дұрыс тазалауды білу; 5.1.2.4 тамақтану тәртібі, үстелді безендіру; 5.1.2.5 қарапайым салаттарды жасай алу; шәй қайнату; жұмыртұа пісіру; 5.1.2.6 кесетін құралдардың қауіпсіздік техникасын ұстану (қайнатпа, электр газ плитасы)	6.1.2.1 тамақ әзірлеу және азық-түліктерді сақтаудың санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 6.1.2.2 сіріңке мен электртұтатқышды пайдалану, электрлі газ пешін пайдалануды білу; 6.1.2.3 асүйдегі техниканы жылжыту кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 6.1.2.4 макароннан жасалған гарнирлер, макаронды пайдалану ережелерін білу; 6.1.2.5 жарма түрлерін білу; ботқа мен жармалардың бірінші өңделуі; 6.1.2.6 өңдей алу; көкөністердің бірінші жылыдай өңделуін жүзеге асыру; көкөніс салаттарының дайындалу тәсілдерін білу	7.1.2.1 бірінші, екінші, үшінші тағамдарды дайындай алу; 7.1.2.2 үстелді дұрыс безендіре алу; үстел үстінде өзін-өзі ұстау ережелерін білу; 7.1.2.2 сорпа, борщ, гарнир, кисель және кептірілген жемістерден компот дайындай алу	8.1.2.1 қамыр түрлерін білу, оның оның неге арналғандығын білу; 8.1.2.2 микротолқынды пештер, әмбебап ас пісіру құралының қызметтерін білу және ҚТ ережелерін білу; 8.1.2.3 қышқыл-сүтті сусындар қандай қандай сүттен жасалатынын білу; (қымыз, шұбат, айран)	9.1.2.1 ет өнімдерінің дайындалу тәсілін білу; 9.1.2.2 диеталық тамақтану өнімдерінің түрлерін білу; 9.1.2.3 ұлттық тағамдардың дайындалуын білу (бешбармақ, қуырдақ) үстелді безендіру	10.1.2.1 асхана, кафе, мейрамхана мәнін ажырата білу. Тағам дайындау және үстел, банкет, фуршет жасау; 10.1.2.2 алкогольсіз коктейль, шейкер, миксер дайындау
1.3 Киім мен аяқ-киім	5.1.3.1 киім, бас киім түрлерін білу; 5.1.3.2 киім мен аяқ-киімнің қлшемі мен фасонын таңдай алу; 5.1.3.4 киімге күтім жасай алуды білу (тазалау); 5.1.3.5 күнделікті аяқ-киімге күтім жасауды білу;	6.1.3.1 киім затбелгісіндегі белгілерді білу; (қысымы, үтіктеу, жуу); 6.1.3.2 қадау, жамау, қысқартып тігу сияқты ұсақ жөндеу жұмыстарын орындай алу; 6.1.3.3 жуу құралдарынң түрлерін, олардың қолмен жууда және жуу мәшинесімен жуудағы қызметтерін білу; 6.1.3.4 әрбір матаның түрлеріне байланысты үтікті басқара алу	7.1.3.1 теріден жасалған киімге күтім жасауды білу; 7.1.3.2. теріден жасалған киімге күтім жасауды білу; 7.1.3.3 тоқыма киімді жуу, үтіктеу ерекшеліктерін білу	8.1.3.1 киім мен аяқ киім өлшемдеріне бағыттала алу; 8.1.3.2 жағдайларға байланысты киім таңдай алу; 8.1.3.3 кәсібіне байланысты іскерлік және өндірістік киімге таңдау жасай алу	9.1.3.1 соңғы сін үлігісіне және киім стиліне бағыттала алу; 9.1.3.2 сапалы киім мен аяқ киімге таңдау жасай алу; 9.1.3.3 химиялық тазалау қызметтерінің түрін білу; 9.1.3.4 өз стилін ұлттық әшекейлермен безендіре алуды білу	10.1.3.1 жағдайларға сәйкес (жұмысқа, театрға жиналғанда); киім және аяқ киім таңдай білу; 10.1.3.2 қазақтың ұлттық киімдерінің түрлерін білу

2) "Мен және менің отбасым":

2-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	5.2.1.1 отбасы құрамы мен туыстық байланыстырады білу; 5.1.1.2 отбасылық дәстүрлерді ұстану (туған күндерді тойлау); 5.2.1.3 этикет ережелері, үлкендер мен балалар қатынастарының ережелерін білу	6.2.1.1 отбасы мүшелерінің арасындағы міндеттерді бөле алу; 6.2.1.2 туысқандармен жиындарда бас қосу; 6.2.1.3 кино, театр, кітапханада өзін-өзі ұстаудың ережелерін білу	7.2.1.1 қонақ күту ережелерін және қонақта өзін-өзі ұстау этикеті мен әдебін білу	8.2.1.1 қызды шақыра алу, оған сыпайы қарым-қатынас таныту; 8.2.1.2 қарама-қарсы жыныстағы адаммен дұрыс қарым-қатынас құруды, адамның сексуалды физиологиясы мен психологиясын білу; 8.2.1.3 қызбен мәдени қарым-қатынас жасай алу, әдепті сөйлесу (сәлемдеус, өтініш айту, кешірім сұрау, кешірім сұраған кезде жауап беру)	9.2.1.1 некеге тұру жоралғысын, өз халқының салт-дәстүрлерін білу; 9.2.1.2 некелік қарым-қатынастың ерешеліктерін білу; 9.2.1.3 күйзелістік жағдайларды үлгілей алу	10.2.1.1 отбасылық өмірдің негізіндей неке туралы, отбасылық бақыттың құрайтын бөліктері туралы, отбасының психологиялық климаты туралы, отбасылық өмірдің қиындықтары және оларды жеңу жолдары турылы түсінік болу; 10.2.1.2 жаңа туған балалға қараудың кезеңдерін білу
2.2 Бос уақыт және қызығушылықтар	5.2.2.1 белсенді демалыс пен туризм түрлерін білу, табиғатқа шығу; 5.2.2.2 қызығушылықтарды таңдау (тігін тігу, тоқыма, құрастыру, үлгілеу); 5.2.2.3 ойын-сауық орталықтарын білу, саябақтар мен жануарлар саябақтарына бару	6.2.2.1 үй жануарларына күтім жасай алу және өз қолымен сыйлықтар дайындау, сонымен қатар оларға қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды білу; 6.2.2.2 аквариумға күтім жасай алу ережелерін білу 6.2.2.3 өз қолымен сыйлықтар дайындай алу	7.2.2.1 кітапханаларға білу; 7.2.2.2 теледидар бағдарламаларына таңдау жасай алу; 7.2.2.3 әлеуметтік желілерде қарым-қатынас жасай алу	8.2.2.1 топырақ дайындау, дән егу, көшеттерді тере алдына отырғызу; 8.2.2.2 театрға баруды ұйымдастыру	9.2.2.1 өсімдіктерге күтім жасай алу; 9.2.2.2 қызығушылықтары бойынша үйірмелер мен бос уақытты қызықты өткізе алу	10.2.2.1 бау-бақша негіздері туралы түсінік болу; бау-бақша учаскесін жоспарлауға қатынасу; жеміс-жидектер бұталар мен ағаштарды ажырата білу, оларды күту
2.3 Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	5.2.3.1 халықаралық және мемлекеттік мерекелерді білу; 5.2.3.2 туған күндерді білу, сыйлықтар жасау және оны өткізуге дайындық жасау; 5.2.3.3 қазақтың ұлттық әдет-ғұрыптарын, салт-дәстүрлерін білу; "Бесік Той"	6.2.3.1 Қазақстан Республикасының ұлттық мерекелерінің тарихы мен күндерін білу, оларды өткізу ерешеліктеріне талдай жасай алу; 6.2.3.2 мұсылман мерекелерін өткізу ғұрыптарын білу, "Құрбан айт"; 6.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп-ғұрыптарын білу; "Тұсау кесер"	7.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу; 7.2.3.2 православиелік мерекелерді өткізілуін білу; 7.2.3.3 "Сүндет тойды" өткізу ережелерін білу	8.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу; 8.2.3.2 Білім күнін, Қазақстан Республикасының тәуелсіздік күнін, Қазақстан халықтарының достастығы күнін білу; 8.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптарын білу; құда түсу,қалыңдықты шығарып салу	9.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу; 9.2.3.2 тарих пен күндерді білу, зейнеткерлікке шығу; 9.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптарын білу "Беташар"	10.2.3.1 қазақ халқының дәстүрлі әдет-ғұрыптарын өткізуге қатысу және ұйымдастыру; 10.2.3.2 "Бесік той", "Тұсаукесу той", "Сүндет той", "Тілашар" әдет-ғұрыптарды және олардың мәнін білу
2.4 Отбасылық экономика	5.2.3.4 ақша белгілерінің түрлерін білу (қағаз және монеталық); 5.2.3.5 отбасы бюджетінің құрамдас бөліктері туралы түсінікке ие болу (кіріс, шығыс); 5.2.3.6 төлем терминалын пайдалана алу	6.2.4.1. ақшаның қызметінің білу, алынған тауар мен қызмет үшін төленетін қолма-қолсыз ақша түрлерін білу; 6.2.4.2 ақша қорлары мен жинақтарын білу; 6.2.4.3 қолма-қол және қолма-қолсыз есептесу жинақтарының түрлерін білу	7.2.4.1 үй шаруашылығындағы экономика туралы білу; 7.2.4.2 есепшоттарды толтыру және төлем терминалын пайдалана алу жолдарын білу; 7.2.4.3 киім мен жиһазды сатып алу жоларын білу және жоспарлау	8.2.4.1 жазғы демалысты жоспарлай алу, қызмет көрсету қызметіне тоөлем жасау және дұрыс толтыру; 8.2.4.2 әртүрлі қызмет көрсету түрлерін білу, ағымдық шығындардың есебін жүргізу; 8.2.4.3 әртүрлі қызмет түрлерін пайдалана алу және оларды қажеттіліктері бойынша бөлу	9.2.4.1 сақтандыру тәсілдері және өз мүлкі мен денсаулығын қорғай алу; 9.2.4.2 қарыз алу үшін құжаттар мен жүйелерін білу; 9.2.4.3 жинақтарды сақтау тәсілдері мен банктегі салым түрлерін білу	10.2.4.1 жөндеу шеберханалары жұмысы туралы (аяқ-киім, қолшатыр) жалпы түсінік болу; 10.2.4.2 фотоателье қызметтерін пайдалану ережесін білу

3) "Мен және қоғам":

3-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Сауда	5.3.1.1 дүкен түрлерін білу; 5.3.1.2 арнайы дүкендерді және дүкендерден тауар алу жолдарын білу; 5.1.1.3 интернет-дүкеннің ерекшеліктерін білу	6.3.1.1 дүкен бөлімдері мен тауар бағаларын білу; 6.3.1.2 тауарлар сұрыптамасын, құнын білу; 6.3.1.3 кондитерлік және аспаздық өнім түрлерінің дүкендерін білу; 6.3.1.4 қызмет көрсету түрлерін білу (мобильді телефондар, тұрмыстық техника)	7.3.1.1 тауарды сатып алу тәсілдерін білу (көтерме және бөлшек сауда); 7.3.1.2 азық-түліктердің жарамдылық мерзімдерін білу; 7.3.1.3 киім мен аяқ-киімдерді жөндейтін шеберхана түрлерін білу	8.3.1.1 сауда орталықтары, бутиктер мен олардың жұмыс тәртіптерін білу; 8.3.1.2 өнім затбелгісіндегі зиянды қоспаларды анықтай алу; 8.3.1.3 әртүрлі сұлулық салондары мен шаштараздарды білу	9.3.1.1 комиссионды дүкендер мен олардың қызметтерін білу; 9.3.1.2 базарлар мен сауда-саттық орындарын білу (бөлшек, көтерме); 9.3.1.3 фотосалн, полиграфиялық қызметтер, қызметтер, таксопарк түрлерін білу	10.3.1.1 жәрмеңкелер туралы түсінік болу; 10.3.1.2 көрме-жәрмеңкенің мәні туралы түсінік болу
3.2 Тұрғын үй	5.3.2.1 тұрғын үй түрлерін білу "үй", "уақытша" тұрақ"; 5.3.2.2 пәтерге күтім жасаудың санитарлы-гигиеналық талаптарын сақтау; 5.3.2.3 ұйықтайтын бөлмеде жайлы жағдай жасау	6.3.2.1 копусты жиһазға күтім жасау ережелерін білу; 6.3.2.2 өзінің физикалық жағдайының ерекшеліктеріне қарай жұмыс орнын ұйымдастыру және бейімдеудің негізгі ережелерін білу; жарық беруші құралдарды пайдалана алу; 6.3.2.3 жарықшамдардың түрлерін білу және оларды пайдалана алу	7.3.2.1 маусымдық тазалау жұмысының ережелерін білу; 7.3.2.2 косметикалық жөндеу-жұмыстарының қызметін білу; 7.3.2.3 жиһаздарды дұрыс қоюды білу	8.3.2.1 үй, қонақ бөлмеге интерьер таңдай алу; 8.3.2.2 қозалту мүмкіндігіне қарай жиһаздарды қоя алу; 8.3.2.3 санитарлық торапқа тазалық жүргізе алу және жуатын құралдарды пайдалана алу	9.3.2.1 үйді тазалау ережелерін білу және жұмсақ еден жабындыларына кұтім жасау; 9.3.2.2 ағымдық жөндеу жұмыстарының кейбір үрдістерін білу; 9.3.2.3 қазақ үй интерьерін рәсімдеуде халықтық декоративтік шығармашылық өнімдерінің маңызын білу	10.3.2.1 тұрғын үй сату және сатып алу, құжаттардың тізбесі туралы бағдарлай білу; нотариустың қызметтерін төлеуін білу; 10.3.2.2 тұрмыс қызметін (жалға, пәтер жөндеу, тұрмыстық техниканы жөндеу) білу
3.3 Байланыс құралдары	5.3.3.1 электронды пошта, интернетті дұрыс пайдалана лау; 5.3.3.2 пошта жіберілімдерінің түрлерін білу (үйлердің мекен-жайлары); 5.3.3.3 хаттарды жіберу тәртібін білу	6.3.3.1 телефон құралдарын пайдалану алу, құжаттарды факспен жіберу; 6.3.3.2 құжаттпарды мекемелерге жіберу мен байланыс құралдарын білу	7.3.3.1 бандероль түрлерін білу, бандерольдерді қаптау және жіберу тәртібін білу; 7.3.3.2 қайта жіберу құнын білу; 7.3.3.3 электронды пошта бойынша хаттарды жіберді білу	8.3.3.1 телефон, мобильді телефон, анықтамаларды пайдалана алу және жедел әрекет ету тобын шақыру; 8.3.3.2 телефонды пайдалана алу және халықаралық сөйлесулердің тарифін білу; 8.3.3.3 мобильді байланыс пен интернетті пайланала алу	9.3.3.1 ақша аударымдарын жіберуге арналған бланктерді толыра алу; 9.3.3.2 аударым түрлері мен қызмет құнын білу; 9.3.3.3 Қазақстан Республикасындағы мобильді операторлардың түрлерін білу	10.3.3.1 АНАсы бар телефонды пайдалана білу; 10.3.3.2 ұялы телефон байланысын пайдалану ережесін сақтау
3.4 Көлік	5.3.4.1 қоғамдық көлік және метроны пайдалана алу; 5.3.4.2 тірек-қозғалыс аппараты жағдайының ерекшеліктерін ескере отырып, жол қауіпсіздігі ережелерін білу; 5.3.4.3 қоғамдық көлікте көмек көрсету туралы өтінішке жауап бере алуды білу	6.3.4.1 қала жанындағы көліктерді пайдалана алу, көлікке жолаушыларды қауіпсіз түрде отырғызудың ерекшеліктерін білу; 6.3.4.2 жан-жақтағы адамдардан көмек сұрай алу; автобусқа қауіпсіз түрде отырғызудың ережелерін білу; 6.3.4.3 экскалатор мен метроға отырғызу кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін білу	7.3.4.1 теміржол көлігі, вокзал, анықтама қызметтерінің ерекшеліктерін білу; 7.3.4.2 поездардың кестесін, жолақысы, поезға билет алуды білу; 7.3.4.3 жүк сөмкесін тапсыру ережелерін білу	8.3.4.1 халықаралық, автокөлік, автобекетттердің ерекшелігін білу, билеттер алу; 8.3.4.2 автобустардың қозғалыс кестесін білу; бағыт бойынша билет құны және қажетті бағыттар бойынша билеттер алу	9.3.4.1 автокөлік, аэропортды пайдалану ерекшеліктерін білу; 9.3.4.2 ұшу құнын білу, билеттерді алу тәртібін білу; 9.3.4.3 жүк сөмкесін дұрыс рәсімдеуді білу; 9.3.4.4 интернет бойынша билеттерді алу ерекшелігін білу	10.3.4.1 транзит, билет броньдау туралы түсінік болу
3.5 Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас	5.3.5.1 қалалық және ауылдық жерлердегі кәсіп түрлерін білу; 5.3.5.2 адамдардың кәсіптерін білу (дәрігер); 5.3.5.3 құрылысшы кәсібінің мәнін білу (сылақшы, тас қалаушы)	6.3.5.1 еңбек қызметінің түрлерін білу 6.3.5.2 біліктіліктің кәсіби талаптарына сәйкестік деңгейін білу	7.3.5.1 еңбек нысандарына қатысты адамдар арасындағы қатынас формаларын білу;менікі, сенік, біздікі түсініктері; 7.3.5.2 жеке, меншіктік, мемлекеттік және біріккен кәсіп түрлерін білу; 7.3.5.3 халыққа қызмет көрсету бойынша орталықтарды білу, электронды кезекке тұру және анықтама қызметін пайдалану	8.3.5. .нормативтік құжаттарды іріктеу және жұмысқа орналастыру ережелерін білу; 8.3.5.2 әріптестермен қатынас жасаудың арақашықтығын сақтау, халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін пайдалану	9.3.5.1. халықты жұмыспен қамтамасыздандырумен айналысатын ұйым жұмысы туралы білу; 9.3.5.2 жұмысқа орналастыру бойынша орталықтар туралы білу; 9.3.5.3 халыққа қызмет көрсету орталығы туралы білу	10.3.5.1 тарифтік біліктілік разрядтарын пайдалана отырып жалақы есептеуден бағдарлай болу; 10.3.5.2 еңбек заңнамасының негіздерін, жеңілдіктер түрін, еңбек тәртібін білу

34. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

35. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Әлеуметтік-
тұрмыстық бағдарлау"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1 - кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	Жеке бас тазалығы	5.1.1.1 жеке бас тазалық ережелерін білу; жуынатын бөлмеде болу қауіпсіздігі
	Компьютерде жұмыс жасау ережелері	5.1.2.2 теледидар, электронды планшет, смартфон және компьютерде жұмыс жасау кезінде арқаны тік ұстау
	Иіссуларды пайдалану	5.1.1.4 иіссу мен жеке бас тазалық құралдарын дұрыс пайдалану; төтенше жағдайлар кезінде қағидаларға сәйкес әрекет ету
	Төтенше жағдайлар	5.1.1.2 өрт және жер сілкінісі кезінде өзін-өзі ұстаудың қарапайым ережелерін білу
Тамақтану	Тамақтанудағы азық-түліктер	5.1.2.1 азық-түліктің жарамдылық мерзіміне бағыттала алу
	Тамақ дайындауға қойылатын талаптар	5.1.2.2 тамақ дайындауға кезінде санитарлы-гигиеналық талаптарды ұстану
	Асүй құралдары	5.1.2.3 асүй жабдықтарын дұрыс тазалауды білу
	Тамақтану тәртібі	5.1.2.4 тамақтану тәртібін білу, үстелді безендіру мәзірі
	Тамақ дайындау	5.1.2.5 қарапайым салаттар жасай алу, шәй қайнату, жұмыртқа пісіру
	Жұмыс жасаудағы қауіпсіздік	5.1.2.6 кесетін құралдармен жұмыс жасауда қауіпсіздік техникасын ұстану (қайнаған су, эл. газ плита)
Одежда и обувь	Киім түрлері	5.1.3.1 киім мен бас киім түрлерін білу
		5.1.3.2 киім мен аяқ киімді өлшемі мен фасонына қарай таңдауды білу
		5.1.3.4 киімге кұтім жасауды білу(тазалау)
		5.1.3.5 күнделікті аяқ киімге кұтім жасауды білу
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	Отбасы құрамы	5.2.1.1отбасы құрамы мен туыстық қатынастарды білу
		5.1.1.2 отбасылық дәстүрді ұстану (туған күндерді атап өту)
		5.2.1.3 үлкендер мен балалар қатынастарының әдебін білу
Бос уақыт және қызығушылықтар	Белсенді демалыс	5.2.2.1 белсенді демалыс түрлері пен туризмді білу, табиғатқа шығу
		5.2.2.2 өзі қызығатын іспен айналысу (тігін тігу, тоқу, кесте тігу, құрастыру, үлгілеу)
		5.2.2.3 ойын-сауық орталықтарын білу, саябақтар мен жануарлар саябақтарды білу
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мерекелер	5.2.3.1 халықаралық және мемлекеттік мерекелерді білу
		5.2.3.2 туған күндерді білу, сыйлықтар жасау және оны өткізуге дайындық жасау
		5.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптарын білу "Бесік Той"
Отбасы экономика	Отбасы бюджеті	5.2.3.4 заманауи ақша белгілерінің түрлерін білу (ақшалай және монеталық)
		5.2.3.5 отбасы бюджетінің құрамдас бөліктері туралы түсінікке ие болу (кіріс, шығыс)
		5.2.3.6 төлем жасадва терминалды пайдалана алу
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда және қызмет	Дүкен түрлері	5.3.1.1 дүкен түрлерін білу
		5.3.1.2 арнайы дүкендерді білу және дүкендерден зат алу
		5.1.1.3 интернет-дүкеннің ерекшелігін білу
Тұрғын үй	Тұрғын үй ғимараттары	5.3.2.1 тұрғын үй түрлерін білу "үй", "уақытша" тұрақ"
		5.3.2.2 .пәтердің санитарлық-тазалық талаптарын сақтау
		5.3.2.3 ұйықтайтын бөлмеде жайлы жағдай жасауды білу
Байланыс құралдары	Қатынас жасаудың заманауи құралдары	5.3.3.1 электронды пошта, интернетті дұрыс қолдану
		5.3.3.2 пошта жіберілімдерінің түрлерін білу (үйлердің мекен-жайы)
		5.3.3.3 хаттарды жіберу тәртібін білу
Көлік	Көліктің түрлері	5.3.4.1 қоғамдық көлік пен метроны пайдалана алу
		5.3.4.2 ТҚАБ ерекшелігін есепке ала отырып жолдағы ЖЖЕ білу
		5.3.4.3 қоғамдық көлікте көмек көрсету туралы өтінішті дұрыс жеткізу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарысм-қатынас	Кәсіп	5.3.5.1 қалалық және аулдық жерлердегі кәсіп түрлерін білу
		5.3.5.2 адам кәсіптерін білу (дәрігер)
		5.3.5.3 кұрылысшы кәсібінің маңыздылығын білу (сылақшы тас қалаушы)

2) 6 - сынып:

2 - кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	Жеке бас тазалығы	6.1.1.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен негізгі қозғалыс дағдыларын білу және жасай алу; әртүрлі тәсілдермен емдік-түзеу жаттығуларын жасау
		6.1.1.2 аяқ-қол терісі жәнетырнақ күтімі; қайшы, маникюрдің өзге заттарын дұрыс пайдалану
	Медициналық мекемелер	6.1.1.3 медициналық мекеме қызметкерлері; жедел жәрдем шақыру
		6.1.1.4 дене қызуын өлшеуді білу; жараларды таңу және су тасқыны кезінде өзін-өзі ұстау
Тамақтану	Тамақ дайындау	6.1.2.1 тамақ дайындау және азық-түлікті сақтау кезіндегі санитарлық-тазалық талаптарды білу; 6.1.2.6 көкөніс алғашқы рет жылылай өңдеуді жүзеге асыру, оны дайындауды білу
		6.1.2.2 электр плитасын пайдалана алуды білу сіріңке мен электртұтатқышды пайдалану
		6.1.2.3 асүйде қозғалы кезінде қауіпсіздік ережесін ұстану
		6.1.2.4 макарон өнімдерін дайынндауды білу; макроннан жасалған гарнир
		6.1.2.5 жарма түрлерін білу; ботқа мен жармалардың бірінші өңделуі
		6.1.2.6 көкөністердің бірінші жылыдай өңделуін жүзеге асыру; дайындау тәсілдері
Киім мен аяқ киім	Киім күту	6.1.3.1 киім затбелгісіндегі шартты белгілерді білу (қысымы,үтіктеу, жуу)
		6.1.3.2 ұсақ киім жөндеу (түйме тағу, жамау)
		6.1.3.3 жуу құралдарының типтерін білу, олардың қолмен жууда және жуу мәшинесімен жуудағы қызметтерін білу
		6.1.3.4 әрбір матаның түрлеріне байланысты үтікті басқара алу
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	Отбасы мүшелері	6.2.1.1 отбасы мүшелерінің арасында міндеттемелерді бөлу; 6.2.1.2 туысқандармен өткізілетін іс-шараларды білу
	Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелері	6.2.1.3 кино, театре, кітапханада өзін-өзі ұстау ережелерін білу
Бос уақыт және қызығушылықтар	Үй жануарлары	6.2.2.1 үй жануарларына күтім жасай алу және өолдан сыйлық дайындау және олардың мазмұнын білу; оларды асыруда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу
		6.2.2.2 аквариумге күтім жасау ережелерін білу; 6.2.2.3 өз қолымен сыйлықтар дайындау
Праздники, торжества, традиции	Мерекелер	8.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу
		6.2.3.2 құрбан-айт" мұсылман мерекесін өткізу дәстүрлерін білу
		6.2.3.3 қазақтың әдеп-ғұрыптарын білу: "Тұсау кесер"
Отбасы экономикасы	Ақша	6.2.4.1 ақшаның қызметінің білу, алынған тауар мен қызмет үшін төленетін қолма-қолсыз ақша түрлерін білу; 6.2.4.3 жиналған қолма-қол және қолма-қолсыз жиналған ақшаның түрлерін білу
		6.2.4.2 ақша қорлары мен жинақтарын білу
		6.2.4.3 карточка бойынша қолма-қол және қолма-өолсыз есептеу түрлері
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда мен қызметтер	Дүкендер және оның бөлімдері	6.3.1.1 тауар құны, дүкен бөлімшелерін білу; 6.3.1.2 тауарлар сұрыптамасын, құнын білу
		6.3.1.3 кондитерлік және аспаздық өнім түрлерінің дүкендерін білу және кондитерлік тауар ассортиментін білу
	Қызмет көрсету түрлері	6.3.1.4 қызмет көрсету түрлерін білу (мобильді телефондар, тұрмыстық техника)
Тұрғын үй	Үй жинау	6.3.2.1 корпустық жиһаздарға күтім жасау ережелерін білу;
	Мектеп оқушысының жұмыс орнын ұйымдастырудың негізгі ережелері	6.3.2.2 мектеп оқушысының жұмыс орнын ұйымдастырудың негізгі ережелерін білу, жарық беруші құралдарды пайдалану
	Жарық беруші құралдарды	6.3.2.3 жарық шамдар түрлерін білу және оларды қолдана алу
Байланыс құралдары	Негізгі байланыс құралдар	6.3.3.1 телефон құралдарын пайдалана алу, құжаттарды факспен жіберу
Көлік	Көліктің қаладан тыс түрлерін пайдалана алу	6.3.4.1 қала сыртындағы көлікті пайдалану ерекшелігін білу, көлікке қауіпсіз міну және жолда өзін-өзі ұстау ережелерін білу
	Қоғамдық көлікте өзін-өзі ұстау ережелері	6.3.4.2 жан-жақтағы адамдрдан көмек сұрай алу; автобусқа қауіпсіз отырғызу ережелерін білу
		6.3.4.3 көлік құралдары, метро, экскалаторға отырғызу кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін білу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қатынас	Еңбек қызметі	6.3.5.1 еңбек қызметінің түрлерін білу
		6.3.5.2 кәсіби талаптардың белгілі бір деңгейіне сәйкес болуды білу

3) 7 - сынып:

3 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	ж\Жеке бас тазалығы	7.1.1.1 күн тәртібін білу; төсек тысын ауыстыру жиілігі
	Үйдегі дәрілік заттар қорапшасы	7.1.1.2 суық тиіп ауыру кезінде дәрілік тұнбалар мен қайнатпаларды білу: жараларда, зақымдауларда, шығарып алған кезде, сыну кезінде алғашқы медициналық көмек көрсету; емдеудің халықтық түрлерін білу
	Төтенше жағдайлар	7.1.1.3 өрт кезінде өзін-өзі ұстаудың қарапайым ережелерін білу
Тамақтану	Тамақ жасау	7.1.2.1 бірінші, екінші, үшінші тағамдарды дайындай алу
		7.1.2.2 үстелді дұрыс безендіруді білу үстел үстінді өзін-өзі ұстау ережелері
		7.1.2.3 сорпа мен борщ, кисель және жемістерден компот дайындай алу
Киім мен аяқ киім	Әр түрлі киімге күтім жасау	7.1.3.1 теріден жасалған киімге күтім жасауды білу
		7.1.3.2 былғарыдан жасалған киімге күтім жасауды білу
		7.1.3.3 тоқылған заттарды жуу, үтіктеу ерекшілктері
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасы және тұлғаралық қатынастар	Қонақ күту ережелері	7.2.1.1 қонақ күту ережелерін білу және қонақта өзін-өзі ұстаудың әдебін білу
Бос уақыт пен қызығушылықтар	Кітапханаға бару	7.2.2.1 кітпаханаға баруды білу
	Теледидар бағдарламалары	7.2.2.2 теледидар бағдарламаларына таңдау жасау және оны көру
	Әлеуметтік желідегі қарым-қатынас	7.2.2.3 әлеуметтік желіде қарым-қатынас жасай алу
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мерекелер	7.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу
		7.2.3.2 православиелік мерекелердің өткізілуін білу
		7.2.3.3 "Сундет той" өткізу ережелерін білу
Отбасы экономикасы	Үй шаруашылығындағы үнемдеулер	7.2.4.1 үй шаруашылығындағы үнемдеулер туралы білу
	Терминал арқылы төлеуді пайдалану	7.2.4.2 терминалды пайдалануды білу және шоттарды толықтыру
	сатып алуды жоспарлау	7.2.4.3 киім мен жиһаз сатып алуды білу және жоспарлау
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда мен қызметтер	Тауар сатып алу	7.3.1.1 тауар сатып алу тәсілдерін білу (бөлшек және көтерме)
	Өім қамтамасындағы жарамдылық мерзімі	7.3.1.2 өнімнің жарамдылық мерзімін білу
	Жөндеу шеберханасы	7.3.1.3 киім мен аяқ киімді жөндеу бойынша шеберхана түрлерін білу
Тұрғын үй	Тұрғын үй	7.3.2.1 ғимаратты маусым бойынша тазалау ережелерін білу
		7.3.2.2 косметикалық жөндеу жұмыстарының маңыздылығын түсін
		7.3.2.3 жиһазды дұрыс қоюды білу
Байланыс құралдары	Бандероль түрлері	7.3.3.1 бандероль түрлерін білу, қаптау тәртібі мен бандерольі жіберуді білу
	Бандероль түрлері	7.3.3.2 жіберу құнын білу
	Хат жіберу	7.3.3.3 электронды пошта арқылы хат жіберуді білу
Көлік	Темір жол көлігі	7.3.4.1 теміржол көлігі, бекет, анықтама қызметтерінің ерекшеліктерін білу
		7.3.4.2 поезд кестесін білу, жол жүру құны, темір жол жол жүру билеттерін иемден
		7.3.4.3 жол сөмкесін өткізу ережелерін білу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас	Меншік обьектісі мен субьектісі	7.3.5.1 адамдар, еңбек және заттар арасындағы қатынас формаларын білу, "менікі", "сенікі", "біздің", "өзгенікі" түсініктері
	Меншік обьектісі мен субьектісі	7.3.5.2 меншік формаларын білу: мемлекеттік, жеке, біріккен
	Халыққа қызмет көрсету орталықтары	7.3.5.3 халыққа қызмет көрсету орталықтарын, электронды кезекке тұру және анықтама қызметін пайдалануды білу

4) 8 - сынып:

4 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	Жеке тазалық: бет күтімі.	8.1.1.1 бет терісі тазалығының талаптарын сақтай алу
	Паразитттік инвазивті аурулар	8.1.1.2 тазалық-гигиеналық талаптарды сақтай алу және арнайы құралдардың көмегімен алдын-алу шараларын ұстану
		8.1.1.3 тазалық-гигиеналық талаптарды сақтай алу және арнайы құралдардың көмегімен алдын-алу шараларын ұстану
	Төтенше жағдайлар кезіндегі алғашық көмек	8.1.1.4 оқыс оқиғалар кезінде. Үсудің әртүрлі деңгейлері кезінде алғашық көмек көрсете алуденені жылыту; ыстық ішу; сабынмен зақымдалған бөліктерді жуу, қармен ысқыламау. Қатты үсіген кезде ауруханаға жеткіз
Тамақтану	Қамыр түрлері	8.1.2.1 қамыр түрлерін білу және оның қызметін білу
		8.1.2.2 микротолқынды пештер, әмбебап ас пісіру құралының қызметтерін білу және қауіпсіздік техникасы ережелерін білу
	Қышқыл-сүтті сусындар	8.1.2.3 қышқыл-сүтті сусындар қандай қандай сүттен жасалатынын білу (қымыз, шұбат, айран)
Киім мен аяқ-киім	Киім мен аяқ киім өлшемдер.	8.1.3.1 киім мен аяқ киім өлшемдеріне бағыттала алу
	Жағдайға сәйкес киім таңдау	8.1.3.2 жағдайларға байланысты киім таңдай алу
		8.1.3.3 кәсібіне байланысты іскерлік және өндірістік киімге таңдау жасай алу
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	Қарама-қайшы жыныстағы адаммен қатынас құру	8.2.1.1 қызды шақыра алу, оған сыпайы қарым-қатынас таныту
		8.2.1.2 қарама-қарсы жыныстағы адаммен дұрыс қарым-қатынас құруды, адамның сексуалды физиологиясы мен психологиясын білу
		8.2.1.3 қызбен мәдени қарым-қатынас жасай алу, әдепті сөйлесу (сәлемдеус, өтініш айту, кешірім сұрау, кешірім сұраған кезде жауап беру)
Бос уақыт және қызығушылықтар	Бақша егу	8.2.2.1 топырақ дайындау, дән егу, көшеттерді тере алдына отырғызу
	Мәдени іс-шаралар	8.2.2.2 театрға баруды ұйымдастыра алу
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мерекелер	8.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу
	Кәсіби мерекелер	8.2.3.2 Білім күнін, Қазақстан Республикасының тәуелсіздік күнін, Қазақстан халықтарының достастығы күнін білу;
	Қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптары	8.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптарын білу;құда түсу,қалыңдықты шығарып салу
Отбасы экономика	Жазғы демалысты жоспарлау	8.2.4.1 жазғы демалысты жоспарлай алу, қызмет көрсету қызметіне тоөлем жасау және дұрыс толтыру
	Тұрғын үйде қамтамасыздандыру	8.2.4.2 әртүрлі қызмет көрсету түрлерін білу, ағымдық шығындардың есебін жүргізу
	Мәдени қажеттіліктерді өтеуге кететін ағымдық шығындар	8.2.4.3 әртүрлі қызмет түрлерін пайдалана алу және оларды қажеттіліктері бойынша бөлу
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда мен қызметтер	Сауда орталықтары	8.3.1.1 сауда орталықтары, бутиктер мен олардың жұмыс тәртіптерін білу
		8.3.1.2 өнім затбелгісіндегі зиянды қоспаларды анықтай алу
	Сұлулық салондары мен шаштараздар	8.3.1.3 әртүрлі сұлулық салондары мен шаштараздарды білу
Тұрғын үй	Пәтерді (үйді) орналастыру	8.3.2.1 үй, қонақ бөлмеге интерьер таңдай алу
		8.3.2.2 қозалту мүмкіндігіне қарай жиһаздарды қоя алу
	Жуу (жинау)	8.3.2.3 санитарлық торапқа тазалық жүргізе алу және жуатын құралдарды пайдалана алу
Байланыс құралдары	Телефон	8.3.3.1 телефон, мобильді телефон, анықтамаларды пайдалана алу және жедел әрекет ету тобын шақыру
		8.3.3.2 телефонды пайдалана алу және халықаралық сөйлесулердің тарифін білу
		8.3.3.3 мобильді байланыс пен интернетті пайдалана алу
Көлік	Халықаралық автокөлік	8.3.4.1 халықаралық, автокөлік, автобекетттердің ерекшелігін білу, билеттер алу
		8.3.4.2 автобустардың қозғалыс кестесін білу; бағыт бойынша билет құны және қажетті бағыттар бойынша билеттер алу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас	Жұмысқа орналасу	8.3.5.1 нормативтік құжаттарды іріктеу және жұмысқа орналастыру ережелерін білу
		8.3.5.2 әріптестермен қатынас жасаудың арақашықтығын сақтау, халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін пайдалану

5) 9 - сынып:

5 - кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	Салауатты өмір салты	9.1.1.1 дұрыс өмір сүре алу
		9.1.1.2 венерологиялық аурулар алдын-алу шараларын білу
		9.1.1.3 ауруларға дұрыс күтім жасау; еңбекқабілетсіздігі туралы қағазды толтыру
		9.1.1.4 тұрғылықты жері бойынша дәрігерге қаралу талонын алуды білу
		9.1.1.5 терминалды дұрыс пайдалана алу, электронды кезек арқылы кезекке тұру
Тамақтану	Ет тағамдарын дайындау бұрыш.	9.1.2.1 ет тағамдарын дайындау тәсілдерін білу
	Диетамен тамақтану	9.1.2.2 диеталық тамақтану өнімдерінің түрлерін білу
	Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшеліктері	9.1.2.3 ұлттық тағамдарды дайындауды білу (бесбармак, қуырдак), үстелді безендіру
Киім мен аяқ киім	Киім стилі	9.1.3.1 киім үлгісі мен стиліне бағыттала алу
		9.1.3.2 сапалы киім мен аяқ киімді таңдай алу
		9.1.3.3 химтазалау қызметінің түрлерін білу
	Ұлттық нақыштағы әшекейлер	9.1.3.4 өз стилін ұлттық әшекейлермен безендіруді білу
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасы және тұлғаралық қатынастар	Некеге тұру	9.2.1.1 некеге тұру ғұрыптарын білу, өз халқының дәстүрлерін білу
		9.2.1.2 некелік қатынас ерекшеліктерін білу
		9.2.1.3 күйзеліс жағдайын үлгілей алу
Бос уақыт пен қызығушылықтар	Өсімдіктерге күтім жасау	9.2.2.1 өсімдіктерге күтім жасай алу
Бос уақыт пен қызығушылықтар	Қызығушылықтар бойынша үйірмелер	9.2.2.2 бос уақытты қызықты өткізе алу және қызығушылықтары бойынша үйірмелерге қатысу
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мейрамдар	9.2.3.1 ұлттық мерекелердің тарихы мен күндерін білу, Қазақстан Республикасының мерекелерінің тарихын білу, оларды өткізу ерекшеліктерін, өткізу дәстүрлерін білу
	Мерейтойлар	9.2.3.2 тарих пен күндерді білу, зейнеткерлікке шығу
	Қазақтың құлттық дәстүрлері	9.2.3.3 қазақтың ұлттық әдеп –ғұрыптарын білу "Беташар"
Отбасы экономикасы	Сақтандыру	9.2.4.1 сақтандыру тәсілдері туралы білу және өз меншігі мен денсаулығын сақтандыру
Отбасы экономикасы	Несиелер	9.2.4.3 жинақтарды сақтау тәсілдері мен банктегі салым түрлерін білу
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда және қызмет	Комиссиялық дүкендер	9.3.1.1 комиссиялық дүкен және оның түрлері мен маңыздылығы
	Базарлар мен нарық	9.3.1.2 базарлар мен нарықты, олардың маңыздылықтарын білу (бөлшек, көтерме)
	Полиграфиялық қызметтер	9.3.1.3 фотосалондар, полиграфиялық қызмет түрлерін білу, таксопарк қызметтері
Тұрғын үй	Үй жинау	9.3.2.1 үй жинау ережелері және жұмсақ еден төсеніштеріне күтім жасау
	Пәтердің ағымдық-жөндеу жұмысы	9.3.2.2 ағымдық жөндеу жұмыстарының кейбір үрдістерін білу
	Киіз үй	9.3.2.3 қазақ үй интерьерін рәсімдеуде халықтық декоративтік шығармашылық өнімдерінің маңызын білу
Байланыс құралдары	Ақша аударымдары	9.3.3.1 ақша аударымдарын жіберуге арналған бланктерді толтыра алу
	Ақша аударымдары	9.3.3.2 аударым түрлері мен қызмет құнын білу
	Қазақстан Республикасының мобильді оператор түрлері	9.3.3.3 Қазақстан Республикасының мобильді операторлардың түрлерін білу
Көлік	Авиакөлік	9.3.4.1 автокөлік, аэропортты пайдалану ерекшелігін білу
		9.3.4.2 қайта ұшу құнын білу. Билет алу тәртібі білу
		9.3.4.3 жүк сөмкесін дұрыс рәсімдеуді білу
		9.3.4.4 интернет арқылы билет алу ерекшеліктерін
Жұмысқа орналастыру	Жұмысқа орналастыру ұйымдары және бөлімдері	9.3.5.1 халықты жұмыспен қамтамасыздандырумен айналысатын ұйым жұмысы туралы білу
	Жұмысқа орналастыру ұйымдары және бөлімдері	9.3.5.2 жұмысқа орналастыру бойынша орталықтар туралы білу
	Халыққа қызмет көрсету орталықтары	9.3.5.3 халыққа қызмет көрсету орталығы туралы білу

6) 10 - сынып:

6- кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
"Денсаулық және қауіпсіз өмір салты" бөлімі
Денсаулық және қоршаған орта	Демалысын ұйымдастыру	10.1.1.1 пикникке қатысу немесе өз бетінше ұйымдастыру
Денсаулық және қоршаған орта	Контрацепция тәсілдері	10.1.1.2 әр түрлі контрацепция әдістері туралы түсінік болу
Тамақтану	Асхана, дәмхана, мейрамхана	10.1.2.1 асхана, кафе, мейрамхана мәнін ажырата білу. Тағам дайындау және үстел, банкет, фуршет жасау стола, банкета, фуршета
Тамақтану	Коктейлдер	10.1.2.2 алкогольсіз коктейль, шейкер, миксер дайындау
Киім және аяқ киім	Жағдайларға сәйкес киім мен аяқ киім таңдау	10.1.3.1 жағдайларға сәйкес (жұмысқа, театрға жиналғанда); киім және аяқ киім таңдай білу
Киім және аяқ киім	Қазақтың ұлттық костюмдері	10.1.3.2 қазақтың ұлттық киімдерінің түрлерін білу
"Мен және менің отбасым" бөлімі
Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	Отбасының психологиялық климаты	10.2.1.1 отбасылық өмірдің негізіндей неке туралы, отбасылық бақыттың құрайтын бөліктері туралы, отбасының психологиялық климаты туралы, отбасылық өмірдің қиындықтары және оларды жеңу жолдары турылы түсінік болу
Отбасылық және тұлғааралық қатынастар	Бала тууына отбасының дайындығы	10.2.1.2 жаңа туған балалға қараудың кезеңдерін білу
Бос уақыт және қызығушылықтар	Бау-бақша	10.2.2.1 бау-бақша негіздері туралы түсінік болу; бау-бақша учаскесін жоспарлауға қатынасу; жеміс-жидектер бұталар мен ағаштарды ажырата білу; оларды күту
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мерекелер	10.2.3.1 қазақ халқының дәстүрлі әдет-ғұрыптарын өткізуге қатысу және ұйымдастыру
Мерекелер, салтанаттар, дәстүрлер	Мерекелеудегі қазақ халқының ұлттық дәстүрлері	10.2.3.2 "Бесік той", "Тұсаукесу той", "Сүндет той", "Тілашар" әдет-ғұрыптарды және олардың мәнін білу
Отбасы экономика	Жөндеу шеберханалары	10.2.4.1 жөндеу шеберханалары жұмысы туралы (аяқ-киім, қолшатыр) жалпы түсінік болу
Отбасы экономика	Фотоателье	10.2.4.2 фотоателье қызметтерін пайдалану ережесін білу
"Мен және қоғам" бөлімі
Сауда	Жәрмеңке	10.3.1.1 жәрмеңкелер туралы түсінік болу
Сауда	Жәрмеңке	10.3.1.2 көрме-жәрмеңкенің мәні туралы түсінік болу
Тұрғын үй	Тұрғын үйді сатып алу және сату	10.3.2.1 тұрғын үй сату және сатып алу, құжаттардың тізбесі туралы бағдарлай білу; нотариустың қызметтерін төлеуін білу
Тұрғын үй	Тұрмыстық қызмет	10.3.2.2 тұрмыс қызметін (жалға, пәтер жөндеу, тұрмыстық техниканы жөндеу) білу
Байланыс құралдары	Телефон. Ұялы телефон байланысы	10.3.3.1 АНАсы бар телефонды пайдалана білу
Байланыс құралдары	Телефон. Ұялы телефон байланысы	10.3.3.2 ұялы телефон байланысын пайдалану ережесін сақтау
Көлік	Транзит	10.3.4.1 транзит, билет броньдау туралы түсінік болу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас	Еңбекақы	10.3.5.1 тарифтік біліктілік разрядтарын пайдалана отырып жалақы есептеуден бағдарлай болу
Жұмысқа орналастыру. Іскерлік қарым-қатынас	Халықты әлеуметтік қорғау	10.3.5.2 еңбек заңнамасының негіздерін, жеңілдіктер түрін, еңбек тәртібін білу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№115 бұйрығына 498 -қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген

2. "Емдік дене шынықтыру" пәнін оқытудың мақсаты: білім алушының физикалық организімін жалпы нығайту, тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі – ТҚАБ) білім алушылардың танымдық және қозғалыс қызметтерінің бұзылуын еңсеру.

3. "Емдік дене шынықтыру" пәнінің міндеттері:

1) денсаулықты нығайту, организімді шынықтыру және ауруды төмендету;

2) қозғалысын ерікті түрде тежей алу қабілетін дамыту;

3) оңтайлы дене дене жүктемесі арқылы организм жүйесі және органдардың қызметтік деңгейін арттыру, бұлшықеттердің әлсіз топтарын бекіту және бұлшықет тонусын қалыпқа келтіру;

4) тірек-қозғалыс аппаратының қызметтік бұзылыстарын, организімнің көру, жүйке, жүрек қан тамырлары, тыныс салу жүйелерін түзетуді жүзеге асыру;

5) сымбатты дұрыс қалыптастыру, қозғалыс координациясын жақсарту;

6) еңбек және ақыл-ой еңбегінің қабілетін арттыру;

7) паталогиялық синергия мен синкинезияны, паталогиялық тоникалық рефлекстерді басып отыру;

8) жаңа қозғалыс дағдылары мен дұрыс қозғалыстарды үйрету, қозғалыс координациясын жақсарту, буындардағы қозғалыс амплитудасын арттыру.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "Емдік дене шынықтыру" түзету курсы білім алушыларға төмендегідей мүмкіндіктер береді:

1) пәндік білімді, дағдылар мен машықтарды күнделікті өмірді қолдану;

2) қозғалыс құзырлықтары мен дене дамуын жақсарту қажеттілігін бағалау;

3) дене дамуын түзету арқылы оңалту әлеуетін арттыру;

4) денені түзеу жаттығуларының адамның дене және морфофункционалды жүйесіне ықпалы туралы білу;

5) өзінің және өзге білім алушылардың денсаулық жағдайын бағалау;

6) сыни, хабар алмасушылық және шығармашылық ойлау дағдыларын дамыту, мәселелерді шешу.

5. "Емдік дене шынықтыру" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері арнайы педагогиканың қағидаларына негізделген, оны жүзеге асыру ТҚАБ білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.

6. Емдік дене шынықтыру сабақтарында білім алушының қарым-қатынасқа деген ынтасын оятатын жағдаяттар мен қозғалыстық ойындар қамтылады.

7. Сабақ тиімділігін арттыру үшін қолда айна, гимнастикалық (шведтік) қабырғалар, орындықтар, сәкілер, еңкеюге арналған жазықшалар, қол теннисіне арналған столдар, көтерілгіштер, баспалдақтар, ізді жолдар, рельефті және қырлы қозғалмалы тақталар, еңіс тақталар, шағын батуттар, тренажерлар, ауа толтырылған заттар болады.

8. Әрбір нозология арнайы жарықтандыру мен жабдықтарды қажет етеді. Жұлын зақымдалған кезде дене бөліктерін бекіту мақсатында белдіктер, кенеп баулар, иықбаулар, манжеттер, корсеттер қолданылады. Бала сал ауруы кезінде қозғалысты жеңілдендіретін әртүрлі заманауи құрылғылар қолданылады (антигравитациялық костюмдер, Гросс аппараттары).

9. Білім беру процесінің нәтижелері мен оқыту мақсаттары жүйесінің басымдылығын арттыру үшін құндылықты-бағдарлық, қызметтік, тұлғалық-бағдарлық, коммуникативтік тәсілдер, сондай-ақ білім берудің классикалық үлгілері қолданылады.

10. Құндылықты-бағдарлық тәсіл:

1) құндылықты-бағдарлық оқу процесі білім алушы тұлғасының құндылықтар жүйесін мақсатты түрде қалыптастырады;

2) құндылықтар мәні белгілі бір қоғамды қалыптастыруға қажетті өмір сүру үлгісін, әдет-дағдыларды, нормаларды қалыптастыру аумағында көрінеді;

3) құндылықтар тұлға мотивациясының маңызды факторы ретінде әрекет ете отырып, мінез-құлық пен әрекетерді ынталандырады;

4) орта білім құндылықтары "Мәңгілік ел" ұлттық идеясына негізделген.

11. Әрекеттік тәсіл:

1) әрекеттік тәсілдің мәні сол онда білім алушы білімді дайын күйінде емес өзі іздену арқылы алады, өзінің оқу қызметінің мазмұын мен формаларын түсінетін болады, олардың нормаларының жүйесін түсінеді және қабылдайды, оларды жетілдіруге белсенді түрде қатысады, ол өз кезегінде оның білімінің, кеңауқымды оқу дағдылары мен машықтарының белсенді түрде қалыптастуына ықпал етеді;

2) арнайы түзету мектебіндегі әрекеттік тәсіл ТҚАБ білім алушылардың тұлғалық дамуы қызметтің олар үшін қолжетімді болуын ұйымдастыру сипатымен анықталады (пәндік-тәжірибелік және оқытушылық).

12. Тұлғалық-бағдарлық тәсіл:

1) тұлғалық-бағдарлық тәсілдің мақсаты оқу процесін жекелендіру, оқу процесіндегі білім алушылардың тұлғасын үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның психикалық және физикалық дамуының жекелей ерекшелігін есепке ала отырып, шығармашылығын жан-жақты ашу, мінез-құлық мотивтері мен қажеттіліктерін анықтау;

2) емдік дене шынықтыру бойынша әрбір оқыту бағдарламасын игерудің жекелей қарқыны (әрбір баланы өз замандастарымен емес, дамуда өз-өзімен таныстыру, оқыту мен тәрбилеудің келесі деңгейі келесі деңгейдің мазмұнын игеру негізінде құрылады).

13. Коммуникативтік тәсіл:

1) оқыту процесі шынайы коммуникацияның баламалық жағдайындағы жұмыс тәртібі мен қарым-қатынас жасау дағдысын қалыптастыруға ықпал етуші тапсырмаларды қамтиды (сыңар және топтық жұмыс);

2) коммуникациялық тәсілдің әлеуметтік мәні: ақпараттың әрқилы түрлерін игеру; әртүрлі мәселелер бойынша пікірталастар жүргізу, аталмыш сұрақтар бойынша өзіндік ұстанымды қалыптастыру;

3) коммуникациялық тәсілдің жекелей мәні: достар, сыныптастар әрекетін талдау және бағалау; заманауи және дене тәрбиесі және сауықтыру технологияларына сүйенген емдік дене шынықтырунің дербес сабақтары үшін ұсыныстар жасай алу; өз күшін дұрыс бағалай алу, не нәрсе болады, не нәрсе болмайтынын білу: ас ішуде, дене жаттығуларында, әртүрлі жағдайларда жеке адаптивті және ассистивті құралдарды пайдалана алу (көзілдірік, арнайы кресло, жекелей бейімделген жұмыс орны, компьютердің арнайы клавиатурасы, дәстүрлі тышқан ауыстырғыштар).

14. Сараланған тәсіл:

1) дифференциалды жұмысты ұйымдастыру жағдайы дегеніміз оқытушы тарапынан көрсетілетін көмектің сипаты, күрделілігі бойынша өзара ажыратылатын дифференциалды тапсырмаларды қолдану болып табылады;

2) дифференциалды тәсіл бір категориядағы бұзылыстарға ұшыраған білім алушылардағы вариативті типологиялық ерекшеліктердің болуына негізделеді. Педагог оқыту мотивациясы және бақылаудың әрқайсысының тәсілдері мен формалары, жұмыс әдістері мен тәсілдері, күрделілігі, көлемі, қарқыны мен мазмұны арқылы топтардың өзіндік сипаттамалары бойынша біртекті болуына байланысты түзеу-білім беру процесін ұйымдастырады.

15. Дифференциалды тәсіл кезінде келесі терапевтикалық ұсыныстарды ұстанады:

1) жалпы дамытушы жаттығуларды орындағанда және ойындар ойнағанда күш түсіретін (мысалы, аяқ басымен немесе өкшемен отыру) бұлшықеттердің (бұлшықет жүйесі ауруларына ұшыраған білім алушыларға қатысты) қатты созылуынан алшақ болған жөн. Орындарынан түрған кезінде оларға көмек көрсетіледі және көмекші құралдар қарастырылады;

2) түзету жаттығуларын жүргізу барысында спастикалық дисплегиясы бар білім алушылар мүмкіндігінше екі қолы пайдаланылады;

3) жамбас-бел бұзылыстарына ие, тепе-теңдігін ұстап тұруы әлсіз болғанымен жүре алатын білім алушылар қоларбада отырып, қарқындылығы жоғары жаттығулар мен ойындарға қатысу немесе дифференциалды тапсырмалар қарастырылады;

4) сіңір тартылу ұстамасына ұшыраған білім алушыларға байланысты (таңдаулы түрде) кейбір тапсырмалардың ауыр болып, олардың талып қалу мүмкіндігі бойынша нақты түсіндірмелер қарастырылады. Сондықтан да снарядтармен орындалатын гимнастикалық жаттығулар, айналмалы қозғалыстарды орындаудан барынша алшақ болған жөн;

5) қозғалысқа бағынбайтын (гиперкенезді), күш салу арқылы икемделетін білім алушыларды барлық түзету жаттығулары үш деңгейде өңделеді: айна арқылы бақылау, айна бақылауынсыз, жұмылған көздермен.

16. Ойын арқылы оқыту:

1) оқыту әдісі ретінде ойын формаларын пайдалану білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын белсендендіруге ықпал етеді;

2) оқыту қызметі ойын ережелеріне бағынады, оқу материалдары ойын құралдары болып табылады. Әрекеттің ұжымдық формаларын ұйымдастыруға бағытталған ойын тәсілдері білім алушылардың шағын топтарда өзге топ мүшлерінің пікірін сыйлауға, соңғы нәтижелерге болжам жасау, қызметтерді өздігінен жоспарлауға, әрекеттерді өз алдына жоспарлауға, мақсатқа жету әдістерін анықтауды үйретеді.

17. Жобалық тәсіл:

1) аталмыш тәсіл білім алушы өз алдына бір мәселені қояды және оны шешудің жолдарын қарастырады;

2) орта мектепте жобалық тәсіл білім алушылардың жас ерекшелігін есепке алумен жүзеге асады. Бірақ жобалық қызметтің алгоритімі толығымен сақталады. Бөлім мазмұнымен танысу шеңберінде жобалардың ұжымдық/топтық дайындығы бойынша білім алушылардың қызметі ұйымдастырылады.

18. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) пайдалану:

1) АКТ-ды пайдаланудағы құзырлық базалық АКТ дағдылар негізінде құрылады және жұмыс, бос уақыт және коммуникация үшін технологияларды шығармашылық қолдану;

2) білім алушылар АКТ бойынша дағдыларды барлық оқу пәндері бойынша ақпараттарды іздестіру, құру және олармен жұмыс жасай отырып, ақпараттар мен идеялармен алмасу, бағалау және жабдықтар мен қосымшалардың кең спектрін пайдалана отырып өз жұмысын жетілдіру;

3) Бағдарлама мыналарды қамтиды: бұқаралық ақпарат құралдарының мультимедиялық ресурстары; сандық және Интернет көздері мәліметтерін өңдеу; олардың нақтылығы, сенімділігі және маңыздылығы туралы пікір бере алу; ақпараттарды жасау және өңдеуге арналған АКТ;

4) оқу процесінде АКТ білім алушының жекелей мүмкіндігі есебі мөлшерімен пайдаланылады.

3 - тарау. "Емдік дене шынықтыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

19. "Емдік дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

3) 7 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

4) 8 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

5) 9 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

6) 10 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.

20. Бағдарламаның мазмұны оқытудың төрт бөлімі бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімнің мазмұны белгілі бір сыныпқа арналған оқу мақсаттары түрінде берілген. Әрбір бөлімшелердің ішіндегі кезекті және жүйелі ұйымдастырылған оқыту мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оқытудың келесі этаптары туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

21. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзеу;

2) кеңістік пен жазықтыққа бейімделу;

3) түзету-дамытумен сауықтыру арқылы сыни ойлау мен шығармашылық қабілет;

4) денсаулық және салауатты өмір салтына ынталандыру.

22. "Тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзеу" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзету;

2) негізгі қозғалыс дағдылары үшін қозғалыс қызметін саналы басқару және олардың жаттығулардың әрқилы түрлеріндегі кезектілік;

3) дене дамуы кемшіліктерін түзеудің негізгі элементтерін өздігінен игеруге оқыту;

4) бармақ буындарының қозғалмалылығын арттыру;

5) жаттығуларды тиімді орындау және дене жаттығулары қатарындағы құрылымдық идея және стратегия, тактикалардың кезектілігін бақылау;

6) өмірге қажетті қозғалыс икемі мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі өзіндік және өзгелердегі кемішіліктер мен әлеует, икемдерді анықтау;

7) қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді есепке алу және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын дамыту.

23. "Кеңістік пен жазықтыққа бейімделу" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) кеңістіктік қатынастарды дамыту;

2) кеңістік пен жазықтыққа бейімделудің қозғалыстық қызметтерін жетілдіру және дамыту үшін білім алушылар организіміне емдік дене шынықтыру құралдаырмен ықпал ету.

24. "Түзету-дамытумен сауықтыру арқылы сыни ойлау мен шығармашылық қабілет" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) білім алушының қозғалыстық және жекелей түзеу қажеттіліктерін есепке ала отырып, жағдайларға бейімделу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстарға байланысты идея, стратегия мен жоспарларға бейімделу;

2) командалық көшбасшының рөлін атқара отырып, ауыспалы түрде мақсаттарға қол жеткізу үшін дербес түрде және біріге жұмыс жасау;

3) организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, жағымды оқу жағдайының түзетуші және дамытушы бағытын жүзеге асыру бойынша біріге жұмыс жасаудың дағдыларын білу және түсіну;

4) дене жаттығуларының қатарында құрылымдық тәсілдер мен ережелерді құру, пайдалану, қолдану;

5) ауытқушылықтарды ескере отырып, конструктивті ұсыныстар беру, шығармашылық тапсырмаларды сыни тұрғыдан қарау;

6) өз дене мүмкіндіктері мен шектеулерді сезіну, өз денесін қабылдаудағы көңіл-күй мен эмоцияны көрсетуге арналған әртүрлі жағдайлардағы шығармашылық қабілеттер мен идеяларды қолдану;

7) емдік дене қызметтерін орындау кезіндегі жекелей және топтық тапсырмаларды орындауда паториотизм сезімін дамыту;

8) өз дене қызметтерін бақылауда қолжетімді тәсілдерді игеру және олардың айырмашылықтары мен әртүрлі қозғалыс контекстеріне негізделген рөлдерді атқару.

25. "Денсаулық және салауатты өмір салтына ынталандыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) денсаулық және салауатты өмір салты үшін емдік дене шынықтырудың маңыздылығы туралы білімді қалыптастыру, ұдайы, дебес және жүйелі сабақтарға деген қызығушылықты арттыру;

2) білім алушының қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларын орындау қажеттілігін түсіну;

3) қозғалыс кемістіктерін түзету, организм өзгерістеріндегі әртүрлы мен орындауға байланысты дене жаттығулары жүктемесінің ықпал ету түсінігі және ол туралы білім;

4) дене жағдайы мен оны орындауға байланысты әртүрлі тыныс алу жаттығуларын орындау нәтижесінде тыныс алу қызметтерін қалыпқа келтіру;

5) денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене жаттығуларында қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денеге түсетін күш қарқынын болжауда қиындықтар мен тәуекелдерді анықтау;

6) психогимнастика элементтері, емдік дене шынықтыру сабақтарының дәстүрлі емес формалары.

26. 5-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негізі: сабақтардағы қауіпсіздік техникасы; дене жаттығулары тазалығы; бұзылған қызметтерді түзеу бойынша тапсырмаларды орындау; адамның дене дамуы; дене дайындығы және оның денсаулықты нығайтумен, дене қасиеттерін дамуымен байланысы; ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы мәлімет. Күн тәртібі, оның негізгі мазмұны мен жоспарлау ережелері;

2) диагностика: жекелей және дербес жұмыстардың тәсілдеріне таңдау жасау және дифференциалды тұзеу ықпалы құралдарын анықтау үшін дененің даму бұзылысының сипатын анықтау үшін тексеру;

3) бұзылған қызметтерді алдын-алу және түзеу: денсаулықты нығайту дағдыларына ие болу; тірек-қимыл аппараты дұрыс емес орналасуын түзеу; бұлшықет тонусын қалыпқа келтіру; жеке бұлшықет топтарындағы әлсіздіктердің алдын-алу; буын қозғалмалылығын жақсарту; сенсорлық байту; бұлшықет-буын сезімталдылығын жақсарту; вестибулярлы реакцияны қалыптастыру; емдік дене шынықтыру сабақтарын дайындау, ұйымдастыру және өткізу; жаттығуларға таңдау жасау және жаттығулардың жекелей кешенін құру. Тыныс алу гимнастикасының элементтері;

4) емдік дене шынықтыру сабақтарының тиімділігін бағалау. Өзіндік бақылау және қадағалау дағдыларына үйрену.

27. 6-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негіздері: сабақтардағы қауіпсіздік техникасы, спорттық снарядтар мен тренажерларды пайдалану кезінде қауіпсіздік техникаларын білу; дене жаттығуларының тазалығы; күн тәртібі, оның негізгі мазмұны мен жоспарлау ережелері; ТҚАБ түзеуі бойынша тапсырмаларды орындау; адамның дене дамуы туралы білімі, ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы; дене қасиеттерін дамыту бойынша өзіндік сабақтарды ұйымдастыру және жоспарлау;

2) диагностика: дене дамуы бұзылысының сипатын анықтау және дифференциалды түзеу ықпалының құралдарын анықтау және дене дамуы бұзылыстарының сипатын анықтау үшін тексеру;

3) бұзылған қызметтердің алдын-алу және түзеу: дербес сабақтарды дайындау және жүргізуді ұйымдастыру; жаттығуларға таңдау жасау және жаттығулардың жекелей кешенін құру. Тыныс алу гимнастикасының элементтері. Тренажерларда жекелей жаттығулар жасау, зерделенген тәсілдермен келген сауықтырушы кешендер;

4) сабақ тиімділігін бағалау: өзіндік бақылау және бақылау; арнайы жаттығуларды орындау техникасындағы қателіктерді анықтау және жою тәсілдері; тест тапсырмаларының көмегімен мұғалімнің бақылауында денсаулық жағдайы мен организмнің резервін өлшеу.

28. 7-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негіздері: қауіпсіздік техникасына қойылатын талаптар және табиғатқа қатысты ұқыпты қатынас (экологиялық талаптар), спорттық снарядтар мен тренажерлар пайдалану кезінде қауіпсіздік техникасын білу; дене жаттығуларының тазалығы; адам денесінің дамуы; адамның дене қасиеттерін дамыту бойынша өзіндік сабақтарды жоспарлау және ұйымдастыру; ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы білім; тұлғаның оң қасиеттерін қалыптастыруда емдік дене шынықтыру сабақтарының ықпалы; күн тәртібі, оның негізгі мазмұны мен жоспарлау ережелері;

2) диагностика: дене дамуы бұзылысының сипатын анықтау және дифференциалды түзеу ықпалының құралдарын анықтау және жекелей және дербес жұмыс тәсілдеріне таңдау жасау;

3) қызмет бұзылуларының алдын-алу және түзету: арнайы түзету жаттығуларын орындау кезіндегі техникалық дайындық, қозғалыс техникасы және оның негізгі көрсеткіштері; өз алдына жеке сабақтарды ұйымдастыру және өткізу; жаттығуларға таңдау жасау және жаттығулардың жекелей кешендерін құру; тыныс алу гимнастикасының қарастырылған әдістерін қолдану; тренажерлардағы жекелей жаттығулар; сауықтырушы гимнастика кешені;

4) тиімділікті бағалау: өзіндік дербес бақылау және өз-өзін бақылау; қозғалыс техникасын бағалау, арнайы жаттығуларды орындау кезінде қателіктерді анықтау және жою тәсілдері, организімін резервін өлшеу және мұғалімнің көмегімен тес арқылы денсаулық жағдайын бағалау.

29. 8-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негіздері: спорттық снарядтар мен тренажерларды пайдалану кезінде қауіпсіздік техникасын білу, дене жаттығуларының тазалығы; адам денесінің дамуы; ТҚАБ түзетуі бойынша тапсырмаларды орындау; адамның дене қасиеттерін дамыту бойынша өзіндік сабақтарды жоспарлау және ұйымдастыру; ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы білім;

жан-жақты және үйлесімді дене дамуы; күн тәртібі, оның негізгі мазмұны мен жоспарлау ережелері;

2) диагностика: дене дамуы бұзылысының сипатын анықтау үшін тексеру және дифференциалды түзеу ықпалының құралдарын анықтау; жекелей және дербес жұмыс тәсілдеріне таңдау жасау;

3) бұзылған қызметтердің алдын алу және түзету: түзеу және тыныс алу гимнастикасының жекелей кешендерін жүзеге асыру, негізгі дене қасиеттерін дамытуға арналған жалпы дамыту жаттығулары; дене мен сымбатты түзеу бойынша дербес сабақтарды ұйымдастыру және өткізу; жаттығуларға таңдау жасау және жекелей жаттығулар кешенін құру. Тыныс алу гимнастикасының зерделенген әдістерін қолдану. Тренажерлардағы жекелей жаттығулар, сауықтырушы гимнастикалардың кешені және сауықтырудың дәстүрлі емес тәсілдерін пайдалану;

30. 9-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негіздері: сабақта өзін-өзі ұстау ережелері, емдік гимнастика дегеніміз не? Оның адам организіміндегі рөлі мен ықпалы. Емдік дене шынықтыру сабақтарына және үй және мектеп жағдайындағы дербес сабақтарына қойылатын тазалық талаптары. Ауа және күн ванналарын қабылдау ережелері; ашық ауада өтетін сабақтардың мәні, қысымдық тәртіп; сабақтарда зерделенген қозғалыс ойындарының ережелерін білу;

3) бұзылған қызметтердің алдын алу және түзету: дене мен сымбатты түзеу бойынша дербес сабақтарды ұйымдастыру және өткізу; жаттығуларға таңдау жасау және жекелей жаттығулар кешенін құру. Тренажерлардағы жекелей жаттығулар, сауықтырушы гимнастикалардың кешені және сауықтырудың дәстүрлі емес тәсілдерін пайдалану. Босаңсу тәсілдерін жетілдурі және өзінің дене жағдайын бақылауға алу, тыныс алу мүмкіндіктерін дамыту және өз-өзіне массаж жасау, тірек-қимыл аппаратының бұзылуы мен бұзылыстардың алдын-алу және түзету;

31. 10-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:

1) білім негіздері: сабақтардағы қауіпсіздік техникасы, денсаулық сақтайтын өмір қызметін ұйымдастыра алу дағдысын игеру (күн тәртібі, таңғы жаттығу, сауықтырушы іс-шаралар); сыртқы белгілері бойынша шаршаңқылықты анықтай алу;

3) қызмет бұзылысының алдын алу және түзеу: дене дамув бұзылыстарын түзеу және компенсациялау; түзету жаттығуларының кешенін күрделендіру, олардың көлемін арттыру, мөлшері мен мазмұны; дене бұзылыстары, қозғалыстағы бұзылыстарды түзеу (бұзылыс, координация, кеңістікте бағыттала алу, қозғалыстағы нақтылық, тепе-теңдік); қозғалыс және өзге қасиеттерді дамытудағы кемшіліктердің алдын-алу (күш, жылдамдық, шапшаңдық, төзімділік, серпімділік); жаттығулардың жекелей кешендерін құру; тыныс алу және түзеу гимнастикасының зерделенген әдістерін пайдалану; сауықтырудың дәстүрлі емес тәсілдерін пайдаланумен тренажерларда жекелей жаттыңулар орындау;

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

32. Бағдарламада оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы және мониторинг жүргізу үшін кодтық белгі берілген. Кодтағы бірінші сан сынып, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімше, төртінші сан оқу мақсаттарын көрсетеді. Мысалы, 5.1.2.1 кодындағы "5" - сынып, "1.2" - бөлімше, "1" - оқу мақсаттарының реттік нөмірі.

33. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзеу":

1 кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзеу	5.1.1.1 қозғалыс дағдыларын білу және түсіну және әртүрлі жағдайлардағы олардың қолданылуы үшін негіз құру; негізгі қозғалыс дағдылары мен икемдерді орындай алу	6.1.1.1 негізгі қозғалыс дағдылары және оны денсаулығы мен дене дамуы кемістіктері тұрғысынан орындай алу; емдік-түзеу жаттығуларын әртүрлі тәсілдермен орындау	7.1.1.1 әртүрі тәсілдерде орындалатын емдік-дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту;	8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі түзеу және бейімдік әдістерді қолдана отырып негізгі қозғалыс дағдыларын жақсартуды білу, түсіну және жақсарту	9.1.1.1 әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі икемдер және қозғалыс дағдыларын салғастыру	10.1.1.1 әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен машықтарын талдау
1.1 Тірек-қозғалыс аппараты бұзылыстарын түзеу	5.1.1.2 мұғалімнің көмегімен омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру: омыртқаны түзеу, белсенді және пассивті созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау	6.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру, білу, түсіну: омыртқаны түзеуге арналған жаттығулар, оны белсенді түрде және баяу созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау	7.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеу кезіндегі негізгі қозғалыс сапасын жақсарту	8.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін негізгі емдік дене жаттығуларын білу, түсіну және жақсартуды жалғастыру	9.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен икемдерді салғастыру	10.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен машықтарын талдау
1.2 Негізгі қозғалыс дағдылары үшін қозғалыс қызметін саналы басқару және олардың жаттығулардың әрқилы түрлеріндегі кезектілік	5.1.2.1 қозғалыстардың аралас түрлерін білу, жасай алу және ондағы өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын игеру үшін кейбір жаттығулардың реттілігі	6.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін жүзеге асыру және олардың емдік дене шынықтыру сабақтарындағы ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастырудағы кейбір жаттығулардың кезектілігі	7.1.2.1 дұрыс мүсінді қалыптаструға бағытталған жаттығулар кешенін орындау; өз денесін игеру	8.1.2.1 аралас қозғалыстарды түсіндіру және дене дайындығы мен дене дамуын өз алдына бақылауға ала алу, көрсету	9.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін қолдану, негіздеу және дене дайындығы мен дене дамуын өздігінен бақылауға ала алу	10.1.2.1 қозғалыс комбинациясын өздігінен талдау және қолдану, дене дайындығы мен дамуын өздігінен бақылауға ала алу
	5.1.2.2 негізгі дене жаттығуларын білу және жүрістің бұзылысын түзету үшін оларды пайдалана алу: түзеуші жүріс;қозғалыстың әртүрлі нұсқаларын қоса отырып жүруді тыныс алумен үйлестіру; қол жағдайын өзгерте тырып жүру; тірек жанындағы жаттығулар	6.1.2.2 жүріс бұзылысын түзету үшін және қозғалыс кешендерін жасай алу, жүзеге асыру	7.1.2.2 жүрісті түзетуге бағытталған жаттығулар кешенін орындау	8.1.2.2 өз жүрісін түзеу, өздігінен бақылауға алу және жаттығулар кешенін түсіндіре алу және көрсету	9.1.2.2 жаттығулар кешенін негіздеу және қолдана алу, қалыптасқан жағдайларға байланысты өз жүрісін түзеу және бақылауға ала алу	10.1.2.2 жаттығулар кешенін талдау және пайдалану; қалыптасқан жағдайларға байланысты өз жүрісін өздігінен бақылауға ала алу және түзеу
1.3 Дене дамуы кемшіліктерін түзеудің негізгі элементтерін өздігінен игеруге оқыту	5.1.3.1 негізгі дене жаттығуларн білу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу: тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу	6.1.3.1 негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу: тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу	7.1.3.1 негізгі қозғалыс дағдыларын жақсарту және жетілдіру, оларды бір-бірімен байланыстыра алу, қажет емес немесе істей алмайтын қозғалыстардың алдын алу, оларды жою	8.1.3.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізуге қол жеткізе отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысында қозғалыстарды түсіну және көрсете алу	9.1.3.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және олардың алдын алу, дене дамуына ықпал ететін әртүрлі реттік жаттығуларды орындау сапасын арттыруды негіздеу және көрсету	10.1.3.1 қозғалудағы қателіктерді түзеу және оның алдын-ала алу, дене дамуына әсерін тигізетін әртүрлі реттік жаттығулардағы қимылдарды орындау сапасын талдау
1.4 Бармақ буындарының қозғалмалылығын арттыру	5.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі қозғалыстардың реттілігі және ондай дағдыларды білу және анықтау	6.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі жекелей икемдерді білу және анықтау	7.1.4.1 дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру, буын серпімділігін арттыруға арналған жаттығуларды пайдалану, бұлшықет массасын, тонусын, күшін қалыптастыру, тіректер мен қозғалыстар, қозғалыс координациялары және шапшаңдық, тепе-теңдік немесе орын ауыстыратын дағдыларды игеру	8.1.4.1 дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу, бармақтар саулығының деформациясы және омыртқа деформациясының күрделілігінің алдын алу және буын серпімділігінің қызметтік мүмкіндіктерінің қол жеткізген деңгейін арттыра түсу, ұстап тұру	9.1.4.1 субьективті сезімдерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалыс амплитудасын анағұрлым айқын басқара алатын жаттығуларды түсіну және көрсету	10.1.4.1 субьективті сезінулерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалысының амплитудасын анағұрлым нақты реттеуге мүмкіндік беретін жаттығуларды пайдалану және талдау
	5.1.4.2 негізгі дене жаттығуларын білу және қол бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету	6.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу	7.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру	8.1.4.2 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу	9.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу	10.1.4.2 қол бармақтарының буындарындағы қозғалмалықты арттыруға арналған жаттығулар кешенін өздігінен қолдану
	5.1.4.3 негізгі дене жаттығуларын білу және аяқ бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету	6.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу	7.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру	8.1.4.3 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу	9.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу	10.1.4.3 аяқ бармақтарының буындарындағы қозғалмалықты арттыруға арналған жаттығуларды үйрету үшін негізгі дене қозғалысын туралы білімді талдау және қолдана алу
	5.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен дене жаттығуларын білу және жасай алу	6.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттармен дене жаттығуларын жасай алу және білу	7.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру	8.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дене жаттығуларын түсіндіре алу және көрсету	9.1.4.4 негізгі дене жаттығуларн білу және ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен орындалатын жаттығуларға үйрете алу	10.1.4.4 ұсақ моториктерді түзеу үшін заттармен жаттығу жасауды өзгелерге үйрету үшін негізгі дене жаттығулары туралы білімді талдау
1.5 Жаттығуларды тиімді орындау және дене жаттығулары қатарындағы құрылымдық идея және стратегия, тактикалардың кезектілігін бақылау	5.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулардың кішігірім диапазонындағы реттіліктің сақталуын сипаттау және оны білу	6.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен стратегиялар,тактикаларды тиімді қолдану және түсіну	7.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен қарапайым стратегиялар,тактикаларды жасау, бағалай алу	8.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығуларының кең ауқымдағы композиционды идеялары мен стратегиялар, тактикаларды анықтау және бағалау	9.1.5.1 дене жаттығуларының кең ауқымындағы композиционды идеялар мен әртүрлі тактика, тсратегияларды жасау, талдау және салғастыру	10.1.5.1 дене жаттығуларының кең диапазонындағы композициялық идеялар мен стратегиялар, әртүрлі тактикаларды үйрене алу
1.6 Өмірге қажетті қозғалыс икемі мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі өзіндік және өзгелердегі кемішіліктер мен әлеует, икемдерді анықтау	5.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимыл мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктерді, жеке және өзге икемдерді анықтау, білу және жасай алу	6.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимылдар мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегікемшіліктедің алдын-алу бойынша икемге байланысты білімді түсіне білу және қолдану	7.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыст қимылдары мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша икемдер жасау және қолдану	8.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша қимылдардың жеке және өзге сапасын анықтау және бағалау	9.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктердің алдын-алу бойынша өзіндік және өзге қимылдарды талдау және салстыру, жасау	10.1.6.1 өмірлік маңызы бар дағдылар мен машықтарды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктердің алдын-алу бойынша өзге дағдыларды пайдалана алу және талдау
1.7 Қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді есепке алу және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын дамыту	5.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтарды жеңудің қарапайым дағдыларын анықау және білу	6.1.7.1 белсенділіктің қозғал ыстық қабілеттерін түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтарды жеңу дағдыларын білу және жүзеге асыра алу	7.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс қимылдарын орындау барысындағы тәжірибеде тәуекелдер туралы білуі және алдын-алу	8.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын жақсарта алу	9.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын бағалау	10.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелге жауап қату қиындықтарының алдын алу дағдыларын үйрету үшін қолдана алу және талдау

2) "Кеңістік пен жазықтыққа бейімделу":

2 – кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Кеңістіктік қатынастарды дамыту	5.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді білу және пайдалана алу	6.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін білу және анықтау	7.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді қолдануды түсіну және жасай алу	8.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін түсіндіру және көрсету	9.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді негіздеу және қолдана алу	10.2.1.1 кеңістік қатынастарды игеру үшін жаттығулардың өзге кешенін талдау және оны үйрете алу
2.2 Кеңістік пен жазықтыққа бейімделудің қозғалыстық қызметтерін жетілдіру және дамыту үшін білім алушылар организіміне емдік дене шынықтыру құралдаырмен ықпал ету	5.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу және түсіну	6.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді қолдану	7.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді жетілдіру	8.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірудегі бірлік, сөйлеуді дамыту арқылы кеңістіктік терминология сөздігін белсендендіру және нақтылау, байытуғ көрсету	9.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіру, тәжірибелік тұрғыдан кеңістіктіктік бейімдеуге және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауға оқыту	10.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен бірге кеңстіктік бағытталу мен кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауды талдау

3) "Түзету-дамытумен сауықтыру арқылы сыни ойлау мен шығармашылық қабілетті дамыту":

3 – кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Білім алушының қозғалыстық және жекелей түзеу қажеттіліктерін есепке ала отырып, жағдайларға бейімделу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстарға байланысты идея, стратегия мен жоспарларға бейімделу	5.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді білу және түсіну	6.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді анықтау және қолдану	7.3.1.1 әрқилы үйлескен кемістіктермен қатар келген қиындықтардң алдын-алу баламаларын түсінуді көрсете отырып, қозғалыс идеялары, стратегия мен жоспарларын талқылау және көрсету	8.3.1.1 кемістіктер құрылымының кемшіліктері және мүмкіндіктерді білумен байланысты қозғалыс идея, стратегия мен жоспарлар қатарларындағы баламалық шешімдерді талқылау және көрсету	9.3.1.1 өмір сүру ортасының балама шешімдеріндегі қозғалыс идеялары, стратегиялары мен жоспарларын ұйымдастыру және бағалауды анықтау	10.3.1.1 өмір сүру қабілеті ортасындағы балама шешімдердегі стратегиялар мен жоспарлар, қозғалыс идеяларын тәжірибеде қолдана алу және талдау
	5.3.1.2 босаңсуды түзетуде организмнің жекелей ерекшелігін ескере отырып анықтау және түсіну: бұлшықеттердің жеке топтарының босаңсуына барынша күш салудан ауытқу; қолдардың қалыпты ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің босаңсуы; ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар	6.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсытуды пайдалану және анықтау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар	7.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсыту үшін әдіс-тәсілдер қатарын көрсету және талқылау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар	8.3.1.2 организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, босаңсытуды түзетудегі әдістер мен икемдерді көрсету және қолдана алу	9.3.1.2 босаңсытудың зерттелген әдістерін пайдалана отырып, организм бұлшықеттерінің жеке топтарын босаңсыту бойынша жұмыстарды бағалау, анықтау	10.3.1.2 босаңсытудың зерделенген әдістерін қолдана отырып, организм бұлшықеті жеке топтарын босаңсыту бойынша әдістерді көрсете алу және талдау
3.2 Командалық көшбасшының рөлін атқара отырып, ауыспалы түрде мақсаттарға қол жеткізу үшін дербес түрде және біріге жұмыс жасау	5.3.2.1 біріккен және дербес жұмыстар барысында командадағы жұмыс дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды түсіну	6.3.2.1 командадағы жұмыс жасау дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды анықтау және пайдалану	7.3.2.1 командадағы дербес және біріккен жұмыстардың дағдыларын талқылау және көрсету	8.3.2.1 командадағы жұмыс және көшбасшылық дағдыларды көрсету және қолдана алу	9.3.2.1 командадағы жұмыстың көшбасшылық дағдыларын бағалау	10.3.2.1 командада жұмыс жасауда өзінің және өзгенің көшбасшылық дағдыларына талдау жасау
3.3 Организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, жағымды оқу жағдайының түзетуші және дамытушы бағытын жүзеге асыру бойынша біріге жұмыс жасаудың дағдыларын білу және түсіну	5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну	6.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын анықтау және пайдалану	7.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын талқылау және көрсету	8.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын көрсету және қолдану	9.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдыларының қатарын талқылау бағалау	10.3.3.1 жекелей ерекшеліктерді есепке ала отырып, түзеу және дамыту бағытының жағымды оқу ортасын құру бойынша өзінің және өзгенің тиімді және біріккен жұмыстарын талдау және қолдана алу
3.4 Дене жаттығуларының қатарында құрылымдық тәсілдер мен ережелерді құру, пайдалану, қолдану	5.3.4.1 білім алушыларды дамыту мәселелерінің ерекшелігін ескере отырып, мөлшерленген күш жүктемесін пайдалана отырып, дене жаттығуларын орындау барысында қарапайм ережелерді пайдалану бойынша білімді түсіне білу	6.3.4.1 дене және түзету жаттығуларын орындау кезіндегі құрлымдық тәсілддер мен қарапайым ережелерді анықтау және пайдалана алу	7.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың әртүрлі дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді талқылау мен жетілдіру	8.3.4.1 білім алушылардың дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығулары қатарындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелер туралы білімді көрсету және қолдана алу	9.3.4.1 қозғалыс паталогиясы балалардың дене ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді жасау және қолдану	10.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың дене ерекшеліктерін есепке ала отырып әртүрлі дене жаттығулары орындау кезіндегі ережелер мен құрылымдық тәсілдерді талдау және қолдана алу
3.5 Денсаулықтағы ауытқушылықтарды ескере отырып, конструктивті ұсыныстар беру, өзгелердің және өзіндік шығармашылық тапсырмаларды сыни тұрғыдан қарау	5.3.5.1 дене дамуының ерешелігін есепке ала отырып шығармашылық тапсырмаларды игеру бойынша алдын-ала жұмыс жасау	6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану	7.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып шғармашылық тапсырмалары пайдалану	8.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып шығармашылық тапсырмаларды салыстыру және көрсету	9.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып шығармашылық тапсырмаларды талдау және бағалауды біріктіру	10.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылытар есебінен конструктивті ұсыныстар жасай отырып, шығармашылық міндеттерін талдау және қолдана алу
3.6 Өз дене мүмкіндіктері мен шектеулерді сезіну, өз денесін қабылдаудағы көңіл-күй мен эмоцияны көрсетуге арналған әртүрлі жағдайлардағы шығармашылық қабілеттер мен идеяларды қолдану	5.3.6.1 дене дамуы есебімен шығармашлық қабілеттер мен идеяларды анықтау, моториктер, соматикалқ жағдай, өзіндік дене мүмкіндіктері мен шектеулерді саналы түрде түйсіну	6.3.6.1негізгі шығармашлық стратегиялар мен идеяларды түсіну және пайдалану, денесін қабылдауда тәжірибені оны ұстаздарына беру	7.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды жалпыландыру және көрсету, оны әріде ұстаздар мен замандастарна беру	8.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды және басқаларды анықтау және талдау, оны әріде ұстаздар мен замандастарына беру	9.3.6.1 іртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді жасау үшін шығармашылық қабілеттер мен идеяларды біріктіру	10.3.6.1 әртүрлі жағдайларда берілетін өзгелердің жаңа элементтерді құру идеялары мен өзінің шығармашылық қабілетін сараптау
3.7 Емдік дене қызметтерін орындау кезіндегі жекелей және топтық тапсырмаларды орындауда паториотизм сезімін дамыту	5.3.7.1 патриотизм сезімі туралы түсінік қалыптастыру, ұжымдық қызметті қалыптастыру үшін жағдай жасау	6.3.7.1 паториотизмнің мәнін түсіну және жекелей және топтық қызметті орындау барысында өзара әрекет ету	7.3.7.1 патриотизм сезімі не екенін білу, талықлау және әділ бәсекелестіктің мәнін түсіну, өзара біріге әрекет ету	8.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметіндегі патриотизм мен бәсекелестікті көрсететін мінез-құлықты бағалау	9.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметтерінде патриотизм сезімін көрсету	10.3.7.1 патриотизмнен көрініс беретін мінез-құлықты көрсету, патриотизм сезімін және жекелей және топтық дене қызметіндегі бәсекелестікті көрсете алу
3.8 Өз дене қызметтерін бақылауда қолжетімді тәсілдерді игеру және олардың айырмашылықтары мен әртүрлі қозғалыс контекстеріне негізделген рөлдерді атқару	5.3.8.1 қозғалыстар контексіндегі рөлдерді орындай алу және білу; өз денесі қызметтерін бақылауға алу тәсілдерін игеру	6.3.8.1 өз рөлін түсіну және білу және қарапайым қозғалыстарды орындау кезіндегі өзге рөлдерді тани бастау; өзіндік дене қызметтері бақылай алу тәсілі	7.3.8.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындаудағы айырмашылықты түйсіну және қозғалыстардың әртүрлі контекстеріне негізделген рөлдерді түсіну және қолдану	8.3.8.1 өзіндік рөлді және айырмашылығын түсіндіре отырып, қарапайым қозғалыстарды орындау барысындағ өзге рөлдерді көрсету	9.3.8.1 айырмашлығын көрсете отырып, іртүрлі қозғалыс қимылдарын орындау барысында әртүрлі тәжірибе жасау	10.3.8.1 олардың айырмашылықтарын түсіне отырып, қозғалысты орындау кезінде әртүрлі рөлдермен тәжірибе жасай алу және талдау

4) "Денсаулық және салауатты өмір салтына ынталандыру":

4 - кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Денсаулық және салауатты өмір салты үшін емдік дене шынықтырунің маңыздылығы туралы білімді қалыптастыру, ұдайы, дебес және жүйелі сабақтарға деген қызығушылықты арттыру	5.4.1.1 дербес сабақтардағы қажеттіліктерге байланысты салауатты өмір салты мен емдік дене шынықтырунің маңызын білу және түсіну	6.4.1.1 дене ауытқушылықтарын түзету және қалыпқа келтіруге арналған жүйелі жаттығулар, денсаулық туралы жалпы түсінікке ие болу, емдік дене шынықтыру туралы білімді пайдалану	7.4.1.1емдік дене жаттығуларының емдік пайдасын талықлау және сипаттау алу, түсіну, оларды өз қызметін жоғалтқан қызметтерді түсіну үшін өздігінен қолдану	8.4.1.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының пайдасын түсіну және оны көрсете алу;	9.4.1.1 денсаулық және салауатты өмір салты үшін ден е қызметінің маңыздылығын сараптау және оны түсіну	10.4.1.1 денсаулықты жақсарту үшін дене қызметінің маңыздлығы туралы өзінің және өзгенің білімін талдау
	5.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының мәнін білу және түсіну. Тыныс алу ережелеін пайдалану алу	6.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығу туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу	7.4.1.2 тыныс алу органдарының сауықтырушы пайдасын талқылау, сипаттай алу және түсіну, тыныс алу ережелерін пайдалана алу	8.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу	9.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу	10.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің білімін сараптау, тыныс алу ережелерін пайдалану
4.2 Білім алушының қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларын орындау қажеттілігін түсіну	5.4.2.1 өзіне қызмет көрсете алу дағдыларын қалыптастыру үшін емдік дене жаттығуларын орындаудың маңыздылығын білу және түсіну	6.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін білу және пайдалану	7.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін ұсыну және көрсету	8.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін құру және көрсету	9.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін жасау және көрсету	10.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешенін талдау және үйрете алу
4.3 Қозғалыс кемістіктерін түзету, организм өзгерістеріндегі әртүрлы мен орындауға байланысты дене жаттығулары жүктемесінің ықпал ету түсінігі және ол туралы білім	5.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу	6.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу	7.4.3.1 қозғалыс кемістіктерін түзеу және оның алдын-алуға бағытталған дене жаттыңуларын орындау кезінде организмдегі дене өзгерістері туралы білу, бақылауға алу (дамымау, қозғалыс қызметтерінің бұзылуы және жойылуы)	8.4.3.1 емдік дене жаттыңуларын орындау барысында дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіру	9.4.3.1 дене жаттыңуларын орындау кезінде және одан кейінгі белгілі бір дене өзгерістерін көру үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана алу	10.4.3.1 дене жаттығуы мен жүктемесін орындағаннан кейін және орындау барысында дене өзгерістерін анықтау үшін өзінің және өзгелердің стартегияларын қолдануды талдау
4.4 Дене жағдайы мен оны орындауға байланысты әртүрлі тыныс алу жаттығуларын орындау нәтижесінде тыныс алу қызметтерін қалыпқа келтіру	5.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу	6.4.4.1 тыныс алу гимнастикасын пайдаланумен дене жаттығулары қатарын орындау барысындағы қиындықтар мен тәуекелдерді түсіну және анықтай алу	7.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу	8.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын құрастыру және көрсету	9.4.4.1 емдік дене жаттыңуларының арнайы кешінін орындау барысында әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын қолдану және көрсету	10.4.4.1 емдік дене жаттығуларының арнайы кешендерін орындау кезінде тыныс алу гимнастикасының өзге де әртүрлі әдістеріне үйрете алу
4.5 Денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене жаттығуларында қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денеге түсетін күш қарқынын шамалалауда қиындықтар мен тәуекелдерді анықтау	5.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы мәселелерінен хабардар болу	6.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелер, қауіпсіздік техникасын түсіну	7.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене жаттығуларының әртүрлі контекстеріндегі қауіп пен тәуекелдің әлеуетін анықтау	8.4.5.1 қауіпсіздік техникасының күрделі мәселелерін түсіну, қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған денсаулыққа төнген қауіпті төмендетудің тәсілдері	9.4.5.1 денсаулық, қауіпсіздік техникасы, сондай-ақ қозғалыс бұзлыс ерекшелігі есебімен әлеуетті қауіпті төмендетудің тәсілдері	10.4.5.1 өзгелерді қауіпсіздік техникасына үйрету және талдау, сонымен қатар қозғалыс бұзылысын есепке ала отырып, денсаулықтың әлеуетті қаупін төмендету
4.6 Психогимнастика элементтері, емдік дене шынықтыру сабақтарының дәстүрлі емес формалары	5.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтері мәселелерімен таныс болу	6.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін білу және пайдалана алу	7.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну, сипаттай аду және талқылау	8.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну және оны көрсете алу	9.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін талдай алу және оған бейімделу	10.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарын ерекшелігі есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған психогимнастика элементтеріне талдау жасау және оларды пайдалана алу
	5.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерінің мәселелерінен хабардар болу	6.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін білу және пайдалана алу	7.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну, сипаттай алу және талқылау	8.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну және ол туралы білімін көрсете алу	9.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін талдай алу және оған бейімделу	10.4.6.2 өзге зерделенген әдістерді үйрете алу және қозғалыс бұзылыстарының ерекшеліктерін есепке ала отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлік емес формаларының элементтерін талдау
	5.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау мәселелеріне байланысты хабардар болу	6.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін білу және пайдалана алу	7.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және пайдалана алу	8.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және көрсете алу	9.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтеріне талдау жасау және бейімделе алу	10.4.6.3 өзін және өзгелерді өз-өзіне массаж жасауға үйрету және қозғалыс бұзылыстарының ерекшеліктері есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған өзіндік массаж бен релаксацияның өзге элементтеріне үйрету
	5.4.6.4 зақымдалуына байланысты тренажерлы гимнастиканы пайдаланудың пайдасы мен зияны туралы мәлімет алу	6.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен пайдалануды білу және оны пайдалана алу	7.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен өткен сабақты түсіну және сипаттай алу	8.4.6.4 қозғалыстарда бұлшықет-буынды дамыту үшін тенажерларда жаттығу жасаудың түсіну, білу және көрсете алу	9.4.6.4 жұмысы бұзылған қызметтерді түзеу үшін жаттығу құралдарымен жасалатын гимнастика элементтерін жасай алу және оған бейімделу	10.4.6.4 бұлшықет-буын қозғалысын дамыту үшін тренажерларда жаттығу жасаудың өзге де ерекшеліктерін үйрену, үйрету және талдау

34. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

35. Бөлімдерді және тақырыптарды меңгеру сағаттарын қою мұғалімнің басшылығына сай жүргізіледі.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Емдік дене
шынықтыру" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 сынып:

1 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Денсаулық туралы білім және түсінік	Қауіпсізідік техникалары. Емдік дене шынықтырунің негізі.	5.1.3.1 негізгі дене жаттығуларын білу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу: тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу; 5.3.8.1 қозғалыстар контексіндегі рөлдерді орындай алу және білу; өз денесі қызметтерін бақылауға алу тәсілдерін игеру
	Күн тәртібі, таңғы жаттығу, Режим дня, утренняя зарядка, денеге бөлінетін уақыт	5.1.2.1 қозғалыстардың аралас түрлерін білу, жасай алу және ондағы өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын игеру үшін кейбір жаттығулардың реттілігі; 5.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимыл мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктерді, жеке және өзге икемдерді анықтау, білу және жасай алу
	Түзетуші және дұрыс қалыптастырушы жаттығулар	5.1.1.1 қозғалыс дағдыларын білу және түсіну және әртүрлі жағдайлардағы олардың қолданылуы үшін негіз құру; негізгі қозғалыс дағдылары мен икемдерді орындай алу; 5.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі қозғалыстардың реттілігі және ондай дағдыларды білу және анықтау;
	Тірек-қозғалыс аппараты және оның мәні. Дене сымбаты – дене саулығының көрсеткіші.	5.1.1.2 мұғалімнің көмегімен омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру: омыртқаны түзеу, белсенді және пассивті созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау; 5.1.2.2 негізгі дене жаттығуларын білу және жүрістің бұзылысын түзету үшін оларды пайдалана алу: түзеуші жүріс; қозғалыстың әртүрлі нұсқаларын қоса отырып жүруді тыныс алумен үйлестіру; қол жағдайын өзгерте тырып жүру; тірек жанындағы жаттығулар; 5.3.6.1 дене дамуы есебімен шығармашлық қабілеттер мен идеяларды анықтау, моториктер, соматикалық жағдай, өзіндік дене мүмкіндіктері мен шектеулерді саналы түрде түйсіну
	Заттармен жаттығу жасау	5.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен дене жаттығуларын білу және жасай алу; 5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну
Емдік дене шынықтырумен айналысу арқылы қарым-қатынас жасау дағдылары мен өзара қарым-қатынасты дамыту	Сабақтардың дәстүрлік емес формаларының элементтері, сюжеттік- рөлдік қозғалыстық ойындар	5.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтарды жеңудің қарапайым дағдыларын анықау және білу; 5.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтері мәселелерімен таныс болу; 5.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді білу және түсіну
	Қозғалыс дағдыларының ауқымды қатары	5.1.2.2 негізгі дене жаттығуларын білу және жүрістің бұзылысын түзету үшін оларды пайдалана алу: түзеуші жүріс; қозғалыстың әртүрлі нұсқаларын қоса отырып жүруді тыныс алумен үйлестіру; қол жағдайын өзгерте тырып жүру; тірек жанындағы жаттығуларын білу; 5.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерінің мәселелерінен хабардар болу
	Шағын топтар мен сабақтарда қарым-қатынас жасаудың дағдылары	5.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимыл мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктерді, жеке және өзге икемдерді анықтау, білу және жасай алу; 5.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді білу және түсіну
	Емдік дене сабақтарының пайдасы	5.1.4.2 негізгі дене жаттығуларын білу және қол бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету
2 - тоқсан
Денсаулық және дене жүктемелері	Емдік дене шынықтыру сабақтарындағы қауіпсіздік ережелері. Қол және аяқ бас бармақтарының зақымдалуы кезінде алғаш көмек көрсету.	5.1.3.1 негізгі дене жаттығуларн білу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу: тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу; 5.3.7.1 патриотизм сезімі туралы түсінік қалыптастыру, ұжымдық қызметті қалыптастыру үшін жағдай жасау
	Тыныс алу қызметтерін қалыпқа келтіру	5.4.1.1 дербес сабақтардағы қажеттіліктерге байланысты салауатты өмір салты мен емдік дене шынықтырунің маңызын білу және түсіну; 5.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының мәнін білу және түсіну. Тыныс алу ережелеін пайдалану алу; 5.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу
	Сенің дене мүмкіндіктерің	5.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулардың кішігірім диапазонындағы реттіліктің сақталуын сипаттау және оны білу; 5.1.4.2 негізгі дене жаттығуларын білу және қол бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету; 5.3.6.1 дене дамуы есебімен шығармашлық қабілеттер мен идеяларды анықтау, моториктер, моматикалқ жағдай, өзіндік дене мүмкіндіктері мен шектеулерді саналы түрде түйсіну
	Қалыптасқан тірек-қозғалыс аппаратының қызметтік бұзылыстарды түзетуге арналған жаттығулар	5.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі қозғалыстардың реттілігі және ондай дағдыларды білу және анықтау; 5.1.4.3 негізгі дене жаттығуларын білу және аяқ бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету; 5.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтарды жеңудің қарапайым дағдыларын анықау және білу; 5.3.8.1 қозғалыстар контексіндегі рөлдерді орындай алу және білу; өз денесі қызметтерін бақылауға алу тәсілдерін игеру; 5.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау мәселелеріне байланысты хабардар болу
Мақсаттық және жаттықтырушы ұлттық ойындар	Қазақ халқының дәстүрі мен мәдениетімен танысу Ойын арқылы процестерге ену	5.1.1.1 қозғалыс дағдыларын білу және түсіну және әртүрлі жағдайлардағы олардың қолданылуы үшін негіз құру; негізгі қозғалыс дағдылары мен икемдерді орындай алу; 5.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді білу және пайдалана алу; 5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну; 5.3.7.1 патриотизм сезімі туралы түсінік қалыптастыру, ұжымдық қызметті қалыптастыру үшін жағдай жасау; 5.4.6.4 зақымдалуына байланысты тренажерлы гимнастиканы пайдаланудың пайдасы мен зияны туралы мәлімет алу
3 - тоқсан
Ойын арқылы қозғалыс дағдыларына үйрету	Қауіпсіздік техникасы. Арнайы жаттығуларды орындау барысында тыныс алу мен жүрек соғысы өзгерісін бақылауға алу	5.4.1.1 дербес сабақтардағы қажеттіліктерге байланысты салауатты өмір салты мен емдік дене шынықтырунің маңызын білу және түсіну; 5.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының мәнін білу және түсіну. Тыныс алу ережелеін пайдалану алу; 5.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы мәселелерінен хабардар болу
	Жеке дене қасиеттерін дамыту	5.1.1.2 мұғалімнің көмегімен омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру: омыртқаны түзеу, белсенді және пассивті созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау; 5.1.4.3 негізгі дене жаттығуларын білу және аяқ бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларға үйрету; 5.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі коз-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу және түсіну; 5.3.5.1 дене дамуының ерешелігін есепке ала отырып шығармашылық тапсырмаларды игеру бойынша алдын-ала жұмыс жасау
	Кеңістіктегі қозғалыс және динамика	5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну 5.3.6.1 дене дамуы есебімен шығармашлық қабілеттер мен идеяларды анықтау, моториктер, соматикалқ жағдай, өзіндік дене мүмкіндіктері мен шектеулерді саналы түрде түйсіну
Қозғалыстық ойындар арқылы тірек-қозғалыс аппартын дамыту	Заттар арқылы жүзеге асатын қозғалыстық ойындар Имитациялық жаттығулар арқылы денені басқару дағдылары	5.4.2.1 өзіне қызмет көрсете алу дағдыларын қалыптастыру үшін емдік дене жаттығуларын орындаудың маңыздылығын білу және түсіну; 5.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы мәселелерінен хабардар болу; 5.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтері мәселелерімен таныс болу; 5.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау мәселелеріне байланысты хабардар болу
	Тірек-қозғалыс аппаратын дамыту	5.1.2.1 қозғалыстардың аралас түрлерін білу, жасай алу және ондағы өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын игеру үшін кейбір жаттығулардың реттілігі; 5.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулардың кішігірім диапазонындағы реттіліктің сақталуын сипаттау және оны білу; 5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну
	Аурудуың ерекшелігімен тікелей байланысты қозғалыс бұзылыстарының алдын-алу жаттығулары	5.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимыл мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктерді, жеке және өзге икемдерді анықтау, білу және жасай алу; 5.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу; 5.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерінің мәселелерінен хабардар болу
	Доппен ойналатын ойындар	5.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен дене жаттығуларын білу және жасай алу; 5.3.2.1 біріккен және дербес жұмыстар барысында командадағы жұмыс дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды түсіну
	Ойындар және секіргішпен жасалатын жаттығулар	5.3.4.1 білім алушыларды дамыту мәселелерінің ерекшелігін ескере отырып, мөлшерленген күш жүктемесін пайдалана отырып, дене жаттығуларын орындау барысында қарапайм ережелерді пайдалану бойынша білімді түсіне білу; 5.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу
4 - тоқсан
Қолданбалы жаттығулар арқылы жасалатын шығармашылық және коммуникативтік дағдылар	Қауіпсіздік техникасы. Арнайы жаттығулар арқылы пайда болатын шығармашылық қабілеттер	5.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимыл мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктерді, жеке және өзге икемдерді анықтау, білу және жасай алу; 5.3.2.1 біріккен және дербес жұмыстар барысында командадағы жұмыс дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды түсіну; 5.4.2.1 өзіне қызмет көрсете алу дағдыларын қалыптастыру үшін емдік дене жаттығуларын орындаудың маңыздылығын білу және түсіну
	Әлсізденген қызметтерді түзету үшін жаттығулардың арнайы жекелей кешендерін құруға арналған шығармашылық идеялар	5.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтарды жеңудің қарапайым дағдыларын анықау және білу; 5.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді білу және пайдалана алу; 5.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерінің мәселелерінен хабардар болу; 5.4.6.4 зақымдалуына байланысты тренажерлы гимнастиканы пайдаланудың пайдасы мен зияны туралы мәлімет алу
	Қозғалыс қызметіндегі белсенділік пен дербестік	5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну; 5.3.5.1 дене дамуының ерешелігін есепке ала отырып шығармашылық тапсырмаларды игеру бойынша алдын-ала жұмыс жасау
Салауатты өмір салтын қалыптастыру	Қозғалыс қызметіндегі белсенділік пен дербестік	5.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын білу және түсіну;
Салауатты өмір салтын қалыптастыру	Жалпы және ұсақ моториктерді түзету және дамыту	5.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен дене жаттығуларын білу және жасай алу; 5.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу және түсіну; 5.3.4.1 білім алушыларды дамыту мәселелерінің ерекшелігін ескере отырып, мөлшерленген күш жүктемесін пайдалана отырып, дене жаттығуларын орындау барысында қарапайым ережелерді пайдалану бойынша білімді түсіне білу; 5.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу

2) 6-сынып:

2 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Денсаулық туралы білім және түсінік	Қауіпсіздік техникасы. Емдік дене шынықтыру	6.1.3.1 негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу: тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу; 6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану; 6.3.8.1 өз рөлін түсіну және білу және қарапайым қозғалыстарды орындау кезіндегі өзге рөлдерді тани бастау; өзіндік дене қызметтері бақылай алу
	Күн тәртібі, таңғы жаттығу, денеге бөлінетін уақыт	6.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін жүзеге асыру және олардың емдік дене шынықтыру сабақтарындағы ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастырудағы кейбір жаттығулардың кезектілігі; 6.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимылдар мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша икемге байланысты білімді түсіне білу және қолдану; 6.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсытуды пайдалану және анықтау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар
	Түзетуші және дұрыс қалыптастырушы жаттығулар	6.1.1.1 негізгі қозғалыс дағдылары және оны денсаулығы мен дене дамуы кемістіктері тұрғысынан орындай алу; емдік-түзеу жаттығуларын әртүрлі тәсілдермен орындау; 6.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі жекелей икемдерді білу және анықтау
	Заттармен және заттарсыз жасалатын жаттығулар	6.1.2.2 жүріс бұзылысын түзету үшін және қозғалыс кешендерін жасай алу, жүзеге асыру; 6.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттармен дене жаттығуларын жасай алу және білу
Емдік дене шынықтырумен айналысу арқылы қарым-қатынас жасау дағдылары мен өзара қарым-қатынасты дамыту	Сабақтардың дәстүрлік емес формаларының элементтері, сюжеттік-рөлдік қозғалыстық ойындар	6.1.7.1 белсенділіктің қозғал ыстық қабілеттерін түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуе келдерді ескеру және қиындықтарды жеңу дағдыларын білу және жүзеге асыра алу; 6.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсытуды пайдалану және анықтау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар орындау; 6.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді анықтау және қолдану; 6.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін білу және пайдалана алу
	Қозғалыс дағдыларының ауқымды қатары	6.1.2.2 жүріс бұзылысын түзету үшін және қозғалыс кешендерін жасай алу, жүзеге асыру; 6.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін білу және пайдалана алу
	Шағын топтар мен сыңарлармен қарым-қатынас жасау дағдылары	6.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимылдар мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегікемшіліктедің алдын-алу бойынша икемге байланысты білімді түсіне білу және қолдану; 6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану; 6.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді анықтау және қолдану
	Емдік дене жаттығуларының пайдасы	6.1.2.2 жүріс бұзылысын түзету үшін және қозғалыс кешендерін жасай алу, жүзеге асыру; 6.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу; 6.3.6.1.негізгі шығармашлық стратегиялар мен идеяларды түсіну және пайдалану, денесін қабылдауда тәжірибені оны ұстаздарына беру
2 - тоқсан
Денсаулық және дене жүктемелері	Қауіпсіздік техникасы. Сымбат және координация	6.1.3.1 негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу және дене дамуы кемістіктерін түзеу үшін оларды тұрақты орындап тұру, жетекші қозғалыстардың негізгі техникасына үйрете алу; тұрақтылық, статистикалық және динамикалық тепе-теңдік, өз денесіне бейімделе алу; 6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану; 6.3.7.1 паториотизмнің мәнін түсіну және жекелей және топтық қызметті орындау барысында өзара әрекет ету
	Тыныс алу қызметтерін қалыпқа келтіру	6.4.1.1 дене ауытқушылықтарын түзету және қалыпқа келтіруге арналған жүйелі жаттығулар, денсаулық туралы жалпы түсінікке ие болу, емдік дене шынықтыру туралы білімді пайдалану; 6.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығу туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу; 6.4.4.1 тыныс алу гимнастикасын пайдаланумен дене жаттығулары қатарын орындау барысындағы қиындықтар мен тәуекелдерді түсіну және анықтай алу
	Сенің дене мүмкіндіктерің	6.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу; 6.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен стратегиялар,тактикаларды тиімді қолдану және түсіну; 6.3.6.1 негізгі шығармашылық стратегиялар мен идеяларды түсіну және пайдалану, денесін қабылдауда тәжірибені оны ұстаздарына беру
	Қалыптасқан тірек-қозғалыс аппаратының қызметтік бұзылыстарды түзетуге арналған жаттығулар	6.1.4.1 контрактур мен буын қатып қалуының алдын алу, бармақтар мен буындардың серпімділігін арттыру үшін жаттығуларды іріктеудегі жекелей икемдерді білу және анықтау; 6.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу; 6.1.7.1 белсенділіктің қозғал ыстық қабілеттерін түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуе келдерді ескеру және қиындықтарды жеңу дағдыларын білу және жүзеге асыра алу; 6.3.8.1 өз рөлін түсіну және білу және қарапайым қозғалыстарды орындау кезіндегі өзге рөлдерді тани бастау; өзіндік дене қызметтері бақылай алу тәсілі; 6.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін білу және пайдалана алу
Мақсаттық және жаттықтырушы ұлттық ойындар	Қазақ халқының дәстүрі мен мәдениетімен танысу	6.1.1.1 негізгі қозғалыс дағдылары және оны денсаулығы мен дене дамуы кемістіктері тұрғысынан орындай алу; емдік-түзеу жаттығуларын әртүрлі тәсілдермен орындау; 6.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игеру бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін білу және анықтау; 6.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын анықтау және пайдалану; 6.3.7.1 паториотизмнің мәнін түсіну және жекелей және топтық қызметті орындау барысында өзара әрекет ету; 6.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен пайдалануды білу және оны пайдалана алу
Мақсаттық және жаттықтырушы ұлттық ойындар	Ойын арқылы процестерге ену	6.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен стратегиялар,тактикаларды тиімді қолдану және түсіну; 6.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді анықтау және қолдану
3 - тоқсан
Ойын арқылы қозғалыс дағдыларына үйрету	Қауіпсіздік техникасы. Арнайы жаттығуларды орындау барысында тыныс алу мен жүрек соғысы өзгерісін бақылауға алу	6.4.1.1 дене ауытқушылықтарын түзету және қалыпқа келтіруге арналған жүйелі жаттығулар, денсаулық туралы жалпы түсінікке ие болу, емдік дене шынықтыру туралы білімді пайдалану; 6.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығу туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу; 6.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелер, қауіпсіздік техникасын түсіну
	Жеке дене қасиеттерін дамыту	6.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру, білу, түсіну: омыртқаны түзеуге арналған жаттығулар, оны белсенді түрде және баяу созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау; 6.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін негізгі дене жаттығуларын білу және қолдана алу; 6.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді қолдану; 6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану
	Кеңістіктегі қозғалыс және динамика	6.3.6.1 негізгі шығармашлық стратегиялар мен идеяларды түсіну және пайдалану, денесін қабылдауда тәжірибені оны ұстаздарына беру
Қозғалыстық ойындар арқылы тірек-қозғалыс аппартын дамыту	Заттар арқылы жүзеге асатын қозғалыстық ойындар Имитациялық жаттығулар арқылы денені басқару дағдылары	6.3.4.1 дене және түзету жаттығуларын орындау кезіндегі құрлымдық тәсілддер мен қарапайым ережелерді анықтау және пайдалана алу; 6.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін білу және пайдалану; 6.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін білу және пайдалана алу; 6.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін білу және пайдалана алу
	Тірек-қозғалыс аппаратын дамыту	6.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен стратегиялар,тактикаларды тиімді қолдану және түсіну; 6.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын анықтау және пайдалану; 6.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған нормалар мен ережелер, қауіпсіздік техникасын түсіну
	Аурудуың ерекшелігімен тікелей байланысты қозғалыс бұзылыстарының алдын-алу жаттығулары	6.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимылдар мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегікемшіліктедің алдын-алу бойынша икемге байланысты білімді түсіне білу және қолдану; 6.3.4.1 дене және түзету жаттығуларын орындау кезіндегі құрлымдық тәсілддер мен қарапайым ережелерді анықтау және пайдалана алу; 6.4.4.1 тыныс алу гимнастикасын пайдаланумен дене жаттығулары қатарын орындау барысындағы қиындықтар мен тәуекелдерді түсіну және анықтай алу; 6.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін білу және пайдалана алу
	Доппен ойналатын ойындар	6.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттармен дене жаттығуларын жасай алу және білу; 6.3.2.1 командадағы жұмыс жасау дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды анықтау және пайдалану
	Ойындар және секіргішпен жасалатын жаттығулар	6.3.4.1 дене және түзету жаттығуларын орындау кезіндегі құрлымдық тәсілддер мен қарапайым ережелерді анықтау және пайдалана алу; 6.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу
4 - тоқсан
Қолданбалы жаттығулар арқылы жасалатын шығармашылық және коммуникативтік дағдылар	Қауіпсіздік техникасы. Арнайы жаттығулар арқылы пайда болатын шығармашылық қабілеттер	6.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық қимылдар мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегікемшіліктедің алдын-алу бойынша икемге байланысты білімді түсіне білу және қолдану; 6.3.2.1 командадағы жұмыс жасау дағдылары мен көшбасшылық дағдыларды анықтау және пайдалану; 6.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін білу және пайдалану
	Күшін жоғалтқан қызметтерді түзету үшін жаттығулардың арнайы жекелей кешендерін құруға арналған шығармашылық идеялар	6.1.7.1 белсенділіктің қозғал ыстық қабілеттерін түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуе келдерді ескеру және қиындықтарды жеңу дағдыларын білу және жүзеге асыра алу; 6.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін білу және анықтау; 6.3.1.1 білім алушылардың қозғалыстық және жекелей түзету қажеттіліктерін есепке ала отырып өзгерістерге бейімделе алу үшін балама шешімдердің көмегімен қозғалыстармен байланысты стратегия мен жоспарлар, идеяларға бейімдеу бойынша қалыптасқан білімді анықтау және қолдану; 6.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін білу және пайдалана алу; 6.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен пайдалануды білу және оны пайдалана алу
	Қозғалыс қызметіндегі белсенділік пен дербестік	6.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын анықтау және пайдалану; 6.3.5.1 қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және бұзуды түзету бойынша шығармашылық тапсырмаларды түсіну және қолдану
Салауатты өмір салтын қалыптастыру	Қозғалыс қызметіндегі белсенділік пен дербестік	6.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеуді жүзеге асыру, білу, түсіну: омыртқаны түзеуге арналған жаттығулар, оны белсенді түрде және баяу созу, омыртқаның барлық бөліктеріндегі серпімділікті дамыту үшін қозғау; 6.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін жүзеге асыру және олардың емдік дене шынықтыру сабақтарындағы ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастырудағы кейбір жаттығулардың кезектілігі
Салауатты өмір салтын қалыптастыру	Жалпы және ұсақ моториктерді түзету және дамыту	6.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттармен дене жаттығуларын жасай алу және білу; 6.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді қолдану; 6.3.4.1 дене және түзету жаттығуларын орындау кезіндегі құрлымдық тәсілддер мен қарапайым ережелерді анықтау және пайдалана алу; 6.4.3.1 сыртқы белгілері бойынша әртүрлі дене жүктемесі жаттығулары арасындағы айырмашылықты анықтау, және организмдегі дене өзгерістерін бақылауға ала алу

3) 7 - сынып:

3 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Салауатты өмір салты – дені сау ұрпақ	Қауіпсіздік техникасы Баяу өсуші күш жүктемесіне бейімделу	7.3.1.1 әрқилы үйлескен кемістіктермен қатар келген қиындықтардң алдын-алу баламаларын түсінуді көрсете отырып, қозғалыс идеялары, стратегия мен жоспарларын талқылау және көрсету; 7.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шғармашылық тапсырмалары пайдалану; 7.3.8.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындаудағы айырмашылықты түйсіну және қозғалыстардың әртүрлі контекстеріне негізделген рөлдерді түсіну және қолдану
	Дене паталогиясын түзеу және алдын-алу	7.1.1.1 әртүрі тәсілдерде орындалатын емдік-дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту; 7.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен қарапайым стратегиялар,тактикаларды жасау, бағалай алу; 7.4.1.2 тыныс алу органдарының сауықтырушы пайдасын талқылау, сипаттай алу және түсіну, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Әртүрлі доптармен жасалатын тәжірибелер	7.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру; 7.4.1.1 емдік дене жаттығуларының емдік пайдасын талықлау және сипаттау алу, түсіну, оларды өз қызметін жоғалтқан қызметтерді түсіну үшін өздігінен қолдану
	Арнайы жекелей жаттығуларды өздігімен орындау	7.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру; 7.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен өткен сабақты түсіну және сипаттай алу
Ортопедиялық тәртіпті ұстану	Дұрыс сымбат қалыптастыру дағдыларын бекіту және қалыптастыруға арналған жаттығулар	7.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеу кезіндегі негізгі қозғалыс сапасын жақсарту; 7.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсыту үшін әдіс-тәсілдер қатарын көрсету және талқылау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар орындау
	Омыртқа тізбегі және бұлшықеттердің созылмалылығы мен серпімділігін дамытуға арналған жаттығулар	7.1.3.1 негізгі қозғалыс дағдыларын жақсарту және жетілдіру, оларды бір-бірімен байланыстыра алу, қажет емес немесе істей алмайтын қозғалыстардың алдын алу, оларды жою; 7.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және пайдалана алу
	Техникасы қарапайым элементтерден тұратын тапсырмалар	7.1.2.2 жүрісті түзетуге бағытталған жаттығулар кешенін орындау; 7.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді жетілдіру
	Кеңістік түсініктерді тәрбиелеуге арналған жаттығулар	7.1.2.1 дұрыс мүсінді қалыптаструға бағытталған жаттығулар кешенін орындау; өз денесін игеру; 7.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді қолдануды түсіну және жасай алу
	Командағы жұмыстың негізі	7.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс қимылдарын орындау барысындағы тәжірибеде тәуекелдер туралы білуі және алдын-алу; 7.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды жалпыландыру және көрсету, оны әріде ұстаздар мен замандастарна беру
2 - тоқсан
Жалпы дене жаттығуын түзеу	Қаурпсіздік техникасы Микромоториктер дамуын түзеу; психотүзету	7.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыст қимылдары мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша икемдер жасау және қолдану; 7.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды иегру бойынша кешендерді қолдануды түсіну және жасай алу; 7.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу; 7.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну, сипаттай аду және талқылау
	Қозалыс дағдыларын түзетуге арналған дәстүрлік емес әдістердің элементтері	7.1.4.1 дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру, буын серпімділігін арттыруға арналған жаттығуларды пайдалану, бұлшықет массасын, тонусын, күшін қалыптастыру, тіректер мен қозғалыстар, қозғалыс координациялары және шапшаңдық, тепе-теңдік немесе орын ауыстыратын дағдыларды игеру; 7.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың әртүрлі дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді талқылау мен жетілдіру; 7.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну, сипаттай алу және талқылау
	Дене күші мен мөлшерлемесін есептей алумен қатар жаттығу құралдары арқылы жасалатын жаттығуларды орындай алу	7.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру; 7.4.6.4 денсаулыққа пайдалы жаттығу құралдарын пайдаланумен өткен сабақты түсіну және сипаттай алу
	Түзетуші инвентармен жасалатын жаттығулар	7.1.1.1 әртүрі тәсілдерде орындалатын емдік-дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту; 7.1.4.1 дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру, буын серпімділігін арттыруға арналған жаттығуларды пайдалану, бұлшықет массасын, тонусын, күшін қалыптастыру, тіректер мен қозғалыстар, қозғалыс координациялары және шапшаңдық, тепе-теңдік немесе орын ауыстыратын дағдыларды игеру
	Заттармен және заттарсыз жасалатын жаттығулар	7.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру; 7.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін ұсыну және көрсету
Қазақи ұлттық ойындар	Ұлттық қозғалыстық және танымдық ойындар	7.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді жетілдіру; 7.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын талқылау және көрсету; 7.3.7.1 патриотизм сезімі не екенін білу, талықлау және әділ бәсекелестіктің мәнін түсіну, өзара біріге әрекет ету
3 - тоқсан
Емдік дене жаттығулары сабақтарының адам иммунитетіне ықпалы	Қауіпсізідік техникасы. Дене жағдайының компоненттерін дамыту.	7.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығулар қатарындағы композиционды идеялар мен қарапайым стратегиялар,тактикаларды жасау, бағалай алу; 7.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шғармашылық тапсырмалары пайдалану; 7.4.1.2 тыныс алу органдарының сауықтырушы пайдасын талқылау, сипаттай алу және түсіну, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Түзету жаттығуларының пайдасы	7.1.3.1 негізгі қозғалыс дағдыларын жақсарту және жетілдіру, оларды бір-бірімен байланыстыра алу, қажет емес немесе істей алмайтын қозғалыстардың алдын алу, оларды жою; 7.4.3.1 қозғалыс кемістіктерін түзеу және оның алдын-алуға бағытталған дене жаттыңуларын орындау кезінде организмдегі дене өзгерістері туралы білу, бақылауға алу (дамымау, қозғалыс қызметтерінің бұзылуы және жойылуы)
	Емдік дене шынықтыру сабақтарындағы айналма жаттығулар	7.1.7.1 қозғалыстық қабілеттерді түзеу және жақсарту үшін оқытудың деңгейлеріндегі қозғалыс қимылдарын орындау барысындағы тәжірибеде тәуекелдер туралы білуі және алдын-алу; 7.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың әртүрлі дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді талқылау мен жетілдіру; 7.4.1.1.емдік дене жаттығуларының емдік пайдасын талықлау және сипаттау алу, түсіну, оларды өз қызметін жоғалтқан қызметтерді түсіну үшін өздігінен қолдану; 7.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну, сипаттай алу және талқылау
Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	Көшбасшылық және ынтымақтастық	7.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен қатар кеңістіктегі көру-моторлы координациясы, құлақпен бейімделу реакциясы және есту арқылы назар салуды түзетуді білу бойынша қалыптасқан білімді жетілдіру; 7.3.2.1 командадағы дербес және біріккен жұмыстардың дағдыларын талқылау және көрсету; 7.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды жалпыландыру және көрсету, оны әріде ұстаздар мен замандастарна беру; 7.3.7.1 патриотизм сезімі не екенін білу, талықлау және әділ бәсекелестіктің мәнін түсіну, өзара біріге әрекет ету
	Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	7.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыст қимылдары мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша икемдер жасау және қолдану; 7.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын пайдалана алу; 7.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене жаттығуларының әртүрлі контекстеріндегі қауіп пен тәуекелдің әлеуетін анықтау; 7.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және пайдалана алу
	Ойындардағы елестетуді дамыту	7.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру; 7.3.1.1 әрқилы үйлескен кемістіктермен қатар келген қиындықтардң алдын-алу баламаларын түсінуді көрсете отырып, қозғалыс идеялары, стратегия мен жоспарларын талқылау және көрсету; 7.3.1.1 әрқилы үйлескен кемістіктермен қатар келген қиындықтардң алдын-алу баламаларын түсінуді көрсете отырып, қозғалыс идеялары, стратегия мен жоспарларын талқылау және көрсету; 7.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін ұсыну және көрсету
	Сөйлеу диалогтары арқылы ойындарда қозғалыстық сапаны дамыту	7.3.1.2 бұлшықеттердің жеке топтарына барынша күш салудан бірден босаңсыту үшін әдіс-тәсілдер қатарын көрсету және талқылау; қолдың босаң ротациялық қозғалысы; мойын бұлшықеттерінің қозғалысы; организімнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, берілетін ойындардағы көңіл аударушы және бекітуші тапсырмалар орындау; 7.3.8.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындаудағы айырмашылықты түйсіну және қозғалыстардың әртүрлі контекстеріне негізделген рөлдерді түсіну және қолдану; 7.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну, сипаттай аду және талқылау
4 - тоқсан
Өзара әрекет ету ойындары	Қауіпсіздік техникасы. Әртүрлі салмақтағы допты игеру арқылы дағдыларды дамыту	7.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыст қимылдары мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша икемдер жасау және қолдану; 7.3.1.1 әрқилы үйлескен кемістіктермен қатар келген қиындықтардң алдын-алу баламаларын түсінуді көрсете отырып, қозғалыс идеялары, стратегия мен жоспарларын талқылау және көрсету
	Допты пайдаланумен жасалатын жаттығулар кешенін жасау	7.1.2.1 дұрыс мүсінді қалыптаструға бағытталған жаттығулар кешенін орындау; өз денесін игеру; 7.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды жалпыландыру және көрсету, оны әріде ұстаздар мен замандастарна беру; 7.4.3.1 қозғалыс кемістіктерін түзеу және оның алдын-алуға бағытталған дене жаттыңуларын орындау кезінде организмдегі дене өзгерістері туралы білу, бақылауға алу (дамымау, қозғалыс қызметтерінің бұзылуы және жойылуы)
	Арнайы жаттығуларды орындау барысында көрсетілетін көмек	7.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығуларды пайдалана алу және жалпыландыру, жетілдіру; 7.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және пайдалана алу
	Модификацияланған ойындар	7.3.2.1 командадағы дербес және біріккен жұмыстардың дағдыларын талқылау және көрсету; 7.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын талқылау және көрсету;
Денсаулық туралы білім және тәжірибе арқылы дағдыларды игеру	Ойын қозғалыстары арқылы келетін дене саулығының компоненттері	7.1.2.2 жүрісті түзетуге бағытталған жаттығулар кешенін орындау; 7.3.2.1 командадағы дербес және біріккен жұмыстардың дағдыларын талқылау және көрсету
	Денсаулық жаттығулары арқылы денсаулықты сақтау және бекіту	7.1.1.2 омыртқа бұзылысын түзеу кезіндегі негізгі қозғалыс сапасын жақсарту; 7.4.5.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене жаттығуларының әртүрлі контекстеріндегі қауіп пен тәуекелдің әлеуетін анықтау
	Емдік дене шынықтыру арқылы денсаулықты дамыту	7.1.4.1 дағдыларды жалпыландыру және жетілдіру, буын серпімділігін арттыруға арналған жаттығуларды пайдалану, бұлшықет массасын, тонусын, күшін қалыптастыру, тіректер мен қозғалыстар, қозғалыс координациялары және шапшаңдық, тепе-теңдік немесе орын ауыстыратын дағдыларды игеру; 7.4.1.2 тыныс алу органдарының сауықтырушы пайдасын талқылау, сипаттай алу және түсіну, тыныс алу ережелерін пайдалана алу

4) 8 - сынып:

4 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Салауатты өмір салты – дені сау ұрпақ	Қауіпсіздік техникасы Баяу өсуші күш жүктемесіне бейімделу	8.3.1.1 кемістіктер құрылымының кемшіліктері және мүмкіндіктерді білумен байланысты қозғалыс идея, стратегия мен жоспарлар қатарларындағы баламалық шешімдерді талқылау және көрсету; 8.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шығармашылық тапсырмаларды салыстыру және көрсету; 8.3.8.1 өзіндік рөлді және айырмашылығын түсіндіре отырып, қарапайым қозғалыстарды орындау барысындағ өзге рөлдерді көрсету
	Дене паталогиясын түзеу және алдын-алу	8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі түзеу және бейімдік әдістерді қолдана отырып негізгі қозғалыс дағдыларын жақсартуды білу, түсіну және жақсарту; 8.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығуларының кең ауқымдағы композиционды идеялары мен стратегиялар, тактикаларды анықтау және бағалау; 8.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Әртүрлі доптармен жасалатын тәжірибелер	8.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дене жаттығуларын түсіндіре алу және көрсету; 8.4.1.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының пайдасын түсіну және оны көрсете алу
	Арнайы жекелей жаттығуларды өздігінен орындау	8.1.4.2 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу; 8.4.6.4 қозғалыстарда бұлшықет-буынды дамыту үшін тенажерларда жаттығу жасаудың түсіну, білу және көрсете алу
Ортопедиялық тәртіпті ұстану	Дұрыс сымбатты қалыптастыру дағдыларын қалыптастыру және бекітуге арналған жаттығулар	8.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін негізгі емдік дене жаттығуларын білу, түсіну және жақсартуды жалғастыру; 8.3.1.2 организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, босаңсытуды түзетудегі әдістер мен икемдерді көрсету және қолдана алу
	Омыртқа тізбегі және бұлшықеттердің созылмалылығы мен серпімділігін дамытуға арналған жаттығулар	8.1.3.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізуге қол жеткізе отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысында қозғалыстарды түсіну және көрсете алу; 8.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және көрсете алу
	Техникасы қарапайым элементтерден тұратын тапсырмалар	8.1.2.2 өз жүрісін түзеу, өздігінен бақылауға алу және жаттығулар кешенін түсіндіре алу және көрсету; 8.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірудегі бірлік, сөйлеуді дамыту арқылы кеңістіктік термионология сөздігін белсендендіру және нақтылау, байытуғ көрсету
	Кеңістік түсініктерді тәрбиелеуге арналған жаттығулар	8.1.2.1 аралас қозғалыстарды түсіндіру және дене дайындығы мен дене дамуын өз алдына бақылауға ала алу, көрсету; 8.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін түсіндіру және көрсету
	Командағы жұмыстың негізі	8.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын жақсарта алу; 8.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды және басқаларды анықтау және талдау, оны әріде ұстаздар мен замандастарына беру
2 - тоқсан
Жалпы дене дамуын түзету	Қауіпсіздік техникасы Микромоториктер дамуын түзеу; психотүзету	8.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша қимылдардың жеке және өзге сапасын анықтау және бағалау; 8.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді игерудің қарқындылығы мен жітілігі, тереңдігі, көлемі, кезектілігін түсіндіру және көрсету; 8.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын құрастыру және көрсету; 8.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну және оны көрсете алу
	Қозалыс дағдыларын түзетуге арналған дәстүрлік емес әдістердің элементтері	8.1.4.1 дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу, бармақтар саулығының деформациясы және омыртқа деформациясының күрделілігінің алдын алу және буын серпімділігінің қызметтік мүмкіндіктерінің қол жеткізген деңгейін арттыра түсу, ұстап тұру; 8.3.4.1 білім алушылардың дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығулары қатарындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелер туралы білімді көрсету және қолдана алу; 8.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну және ол туралы білімін көрсете алу
	Дене күші мен мөлшерлемесін есептей алумен қатар тренажерлардағы жаттығуларды орындай алу	8.1.4.3 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу; 8.4.6.4 қозғалыстарда бұлшықет-буынды дамыту үшін тенажерларда жаттығу жасаудың түсіну, білу және көрсете алу
	Түзетуші инвентармен жасалатын жаттығулар	8.1.4.1 дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу, бармақтар саулығының деформациясы және омыртқа деформациясының күрделілігінің алдын алу және буын серпімділігінің қызметтік мүмкіндіктерінің қол жеткізген деңгейін арттыра түсу, ұстап тұру; 8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі түзеу және бейімдік әдістерді қолдана отырып негізгі қозғалыс дағдыларын жақсартуды білу, түсіну және жақсарту
	Заттармен және заттарсыз жасалатын жаттығулар	8.1.4.4 ұсақ моториктерді түзету үшін (үлкен және шағын заттар) заттарды пайдаланумен орындалатын дене жаттығуларын түсіндіре алу және көрсету; 8.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін құру және көрсету
Қазақтың ұлттық ойындары	Ұлттық қозғалыстық және танымдық ойындар	8.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірудегі бірлік, сөйлеуді дамыту арқылы кеңістіктік термионология сөздігін белсендендіру және нақтылау, байытуғ көрсету; 8.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын көрсету және қолдану; 8.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметіндегі патриотизм мен бәсекелестікті көрсететін мінез-құлықты бағалау
3 - тоқсан
Емдік дене жаттығуларымен айналысудың адам иммунитетіне ықпалы	Қауіпсізідк техникасы. Дене жағдайының компоненттерін дамыту.	8.1.5.1 дене дамуы кемістіктерін түзетуге арналған жаттығуларының кең ауқымдағы композиционды идеялары мен стратегиялар, тактикаларды анықтау және бағалау; 8.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шығармашылық тапсырмаларды салыстыру және көрсету; 8.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Түзету жаттығуларының пайдасы	8.1.3.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізуге қол жеткізе отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысында қозғалыстарды түсіну және көрсете алу; 8.3.8.1 өзіндік рөлді және айырмашылығын түсіндіре отырып, қарапайым қозғалыстарды орындау барысындағы өзге рөлдерді көрсету; 8.4.3.1 емдік дене жаттыңуларын орындау барысында дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіру
	Емдік дене шынықтыру сабақтарындағы айналма жаттығулар	8.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын жақсарта алу; 8.3.4.1 білім алушылардың дене ерекшелігін ескере отырып, дене жаттығулары қатарындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелер туралы білімді көрсету және қолдана алу; 8.4.1.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының пайдасын түсіну және оны көрсете алу; 8.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін түсіну және ол туралы білімін көрсете алу
Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	Көшбасшылық және ынтымақтастық	8.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірудегі бірлік, сөйлеуді дамыту арқылы кеңістіктік термионология сөздігін белсендендіру және нақтылау, байытуды көрсету; 8.3.2.1 командадағы жұмыс және көшбасшылық дағдыларды көрсету және қолдана алу; 8.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды және басқаларды анықтау және талдау, оны әріде ұстаздар мен замандастарына беру; 8.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметіндегі патриотизм мен бәсекелестікті көрсететін мінез-құлықты бағалау
	Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	8.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша қимылдардың жеке және өзге сапасын анықтау және бағалау; 8.4.4.1 емдік дене жаттығуларын орындау және дене жағдайына байланысты әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын құрастыру және көрсету; 8.4.5.1 қауіпсіздік техникасының күрделі мәселелерін түсіну, қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған денсаулыққа төнген қауіпті төмендетудің тәсілдерін орындау; 8.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және көрсете алу
	Ойындардағы елестетуді дамыту	8.1.4.2 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу; 8.3.1.2 организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, босаңсытуды түзетудегі әдістер мен икемдерді көрсету және қолдана алу; 8.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін құру және көрсету
	Сөйлеу диалогтары арқылы ойындарда қозғалыстық сапаны дамыту	8.3.1.2 организмнің жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, босаңсытуды түзетудегі әдістер мен икемдерді көрсету және қолдана алу; 8.3.8.1 өзіндік рөлді және айырмашылығын түсіндіре отырып, қарапайым қозғалыстарды орындау барысындағ өзге рөлдерді көрсету; 8.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін түсіну және оны көрсете алу
4 - тоқсан
Өзара әрекет ету ойындары	Қауіпсіздік техникасы. Әртүрлі салмақтағы допты игеру арқылы дағдыларды дамыту	8.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктедің алдын-алу бойынша қимылдардың жеке және өзге сапасын анықтау және бағалау; 8.3.1.1 кемістіктер құрылымының кемшіліктері және мүмкіндіктерді білумен байланысты қозғалыс идея, стратегия мен жоспарлар қатарларындағы баламалық шешімдерді талқылау және көрсету
	Допты пайдаланумен жасалатын жаттығулар кешенін жасау	8.1.2.1 аралас қозғалыстарды түсіндіру және дене дайындығы мен дене дамуын өз алдына бақылауға ала алу, көрсету; 8.3.6.1 шығармашылық қабілеттер мен идеяларды және басқаларды анықтау және талдау, оны әріде ұстаздар мен замандастарына беру; 8.4.3.1 емдік дене жаттыңуларын орындау барысында дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіру
	Арнайы жаттығуларды орындау барысында көрсетілетін көмек	8.1.4.3 дағдыларды түсіндіре алу және көрсету, аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыруға арналған жаттығуларды орындау барысында қол жеткізген деңгейді арттыру және оны ұстап түру, дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу; 8.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтерін түсіну және көрсете алу
	Модификацияланған ойындар	8.3.2.1 командадағы жұмыс және көшбасшылық дағдыларды көрсету және қолдана алу; 8.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдылар қатарын көрсету және қолдану
Денсаулық және тәжірибе арқылы дағдыларды игеру туралы білім	Ойын қозғалыстары арқылы келетін дене саулығының компоненттері	8.1.2.2 өз жүрісін түзеу, өздігінен бақылауға алу және жаттығулар кешенін түсіндіре алу және көрсету; 8.3.2.1 командадағы жұмыс және көшбасшылық дағдыларды көрсету және қолдана алу
	Денсаулық жаттығулары арқылы денсаулықты сақтау және бекіту	8.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін негізгі емдік дене жаттығуларын білу, түсіну және жақсартуды жалғастыру; 8.4.5.1 қауіпсіздік техникасының күрделі мәселелерін түсіну, қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсаулықты нығайтуға бағытталған денсаулыққа төнген қауіпті төмендетудің тәсілдерін орындау
	Емдік дене шынықтыру арқылы денсаулықты дамыту	8.1.4.1 дағдыларды түсіндіре алу және көрсете алу, бармақтар саулығының деформациясы және омыртқа деформациясының күрделілігінің алдын алу және буын серпімділігінің қызметтік мүмкіндіктерінің қол жеткізген деңгейін арттыра түсу, ұстап тұру; 8.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу

5) 9 - сынып:

5 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспардың мазмұны/тақырыптары	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Салауатты өмір салты – дені сау ұрпақ	Қауіпсіздік техникасы Баяу өсуші күш жүктемесіне бейімделу	9.3.1.1 өмір сүру ортасының балама шешімдеріндегі қозғалыс идеялары, стратегиялары мен жоспарларын ұйымдастыру және бағалауды анықтау; 9.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шығармашылық тапсырмаларды талдау және бағалауды біріктіру; 9.3.8.1 айырмашлығын көрсете отырып, іртүрлі қозғалыс қимылдарын орындау барысында әртүрлі тәжірибе жасау
	Дене паталогиясын түзеу және алдын-алу	9.1.1.1 әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі икемдер және қозғалыс дағдыларын салғастыру; 9.1.5.1 дене жаттығуларының кең ауқымындағы композиционды идеялар мен әртүрлі тактика, тсратегияларды жасау, талдау және салғастыру; 9.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Әртүрлі доптармен жасалатын тәжірибелер	9.1.4.4 негізгі дене жаттығуларн білу және ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен орындалатын жаттығуларға үйрете алу; 9.4.1.1 денсаулық және салауатты өмір салты үшін ден е қызметінің маңыздылығын сараптау және оны түсіну
	Арнайы жекелей жаттығуларды өздігімен орындау	9.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу; 9.4.6.4 жұмысы бұзылған қызметтерді түзеу үшін жаттығу құралдарымен жасалатын гимнастика элементтерін жасай алу және оған бейімделу
Ортопедиялық тәртіпті ұстану	Дұрыс сымбат қалыптастыру дағдыларын бекіту және қалыптастыруға арналған жаттығулар	9.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен икемдерді салғастыру; 9.3.1.2 босаңсытудың зерттелген әдістерін пайдалана отырып, организм бұлшықеттерінің жеке топтарын босаңсыту бойынша жұмыстарды бағалау, анықтау
	Омыртқа тізбегі және бұлшықеттердің созылмалылығы мен серпімділігін дамытуға арналған жаттығулар	9.1.3.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және олардың алдын алу, дене дамуына ықпал ететін әртүрлі реттік жаттығуларды орындау сапасын арттыруды негіздеу және көрсету; 9.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтеріне талдау жасау және бейімделе алу
	Техникасы қарапайым элементтерден тұратын тапсырмалар	9.1.2.2 жаттығулар кешенін негіздеу және қолдана алу, қалыптасқан жағдайларға байланысты өз жүрісін түзеу және бақылауға ала алу; 9.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіру, тәжірибелік тұрғыдан кеңістіктіктік бейімдеуге және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауға оқыту
	Кеңістік түсініктерді тәрбиелеуге арналған жаттығулар	9.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін қолдану, негіздеу және дене дайындығы мен дене дамуын өздігінен бақылауға ала алу; 9.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игреу бойынша кешендерді негіздеу және қолдана алу
	Командадағы жұмыстың негізі	9.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын бағалау; 9.3.6.1 іртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді жасау үшін шығармашылық қабілеттер мен идеяларды біріктіру
2 - тоқсан
Жалпы дене дамуын түзеу	Қауіпсіздік техникасы. Микромоториктер дамуын түзеу; психотүзету	9.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктердің алдын-алу бойынша өзіндік және өзге қимылдарды талдау және салстыру, жасау; 9.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игеру бойынша кешендерді негіздеу және қолдана алу; 9.4.4.1 емдік дене жаттыңуларының арнайы кешінін орындау барысында әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын қолдану және көрсету; 9.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін талдай алу және оған бейімделу
	Қозғалыс дағдыларын түзетуге арналған дәстүрлік емес әдістердің элементтері	9.1.4.1 субьективті сезімдерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалыс амплитудасын анағұрлым айқын басқара алатын жаттығуларды түсіну және көрсету; 9.3.4.1 қозғалыс паталогиясы балалардың дене ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді жасау және қолдану; 9.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін талдай алу және оған бейімделу
	Дене күші мен мөлшерлемесін есептей алумен қатар жаттығу құралдарымен орындалатын жаттығуларды орындай алу	9.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу; 9.4.6.4 жұмысы бұзылған қызметтерді түзеу үшін жаттығу құралдарымен жасалатын гимнастика элементтерін жасай алу және оған бейімделу
	Түзетуші инвентармен жасалатын жаттығулар	9.1.1.1 әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі икемдер және қозғалыс дағдыларын салғастыру; 9.1.4.1 субьективті сезімдерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалыс амплитудасын анағұрлым айқын басқара алатын жаттығуларды түсіну және көрсету
	Заттармен және заттарсыз жасалатын жаттығулар	9.1.4.4 негізгі дене жаттығуларн білу және ұсақ моториктерді түзету үшін заттармен орындалатын жаттығуларға үйрете алу; 9.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін жасау және көрсету
Қазақтың ұлттық ойындары	Ұлттық қозғалыстық және танымдық ойындар	9.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіру, тәжірибелік тұрғыдан кеңістіктіктік бейімдеуге және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауға оқыту; 9.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдыларының қатарын талқылау бағалау; 9.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметтерінде патриотизм сезімін көрсету
3 - тоқсан
Емдік дене жаттығуларымен айналысудың адам иммунитетіне ықпалы	Қауіпсіздік техникасы. Дене жағдайын компоненттерін дамыту	9.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шығармашылық тапсырмаларды талдау және бағалауды біріктіру; 9.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу
	Түзеу жаттығуларының пайдасы	9.1.3.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және олардың алдын алу, дене дамуына ықпал ететін әртүрлі реттік жаттығуларды орындау сапасын арттыруды негіздеу және көрсету; 9.4.3.1 дене жаттыңуларын орындау кезінде және одан кейінгі белгілі бір дене өзгерістерін көру үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана алу; 9.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін талдай алу және оған бейімделу
	Емдік дене шынықтыру бойынша айналма жаттығулар	9.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелдерді ескеру және қиындықтардың алдын-алу дағдыларын бағалау; 9.3.4.1 қозғалыс паталогиясы балалардың дене ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі дене жаттығуларын орындау барысындағы құрылымдық тәсілдер мен ережелерді жасау және қолдану; 9.4.1.1 денсаулық және салауатты өмір салты үшін ден е қызметінің маңыздылығын сараптау және оны түсіну; 9.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формалары элементтерін талдай алу және оған бейімделу
Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	Көшбасшылық және ынтымақтастық	9.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіру, тәжірибелік тұрғыдан кеңістіктіктік бейімдеуге және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауға оқыту; 9.3.2.1 командадағы жұмыстың кқшбасшылық дағдыларын бағалау; 9.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебімен конструктивтік ұсыныстарды жасай отырып, шығармашылық тапсырмаларды талдау және бағалауды біріктіру; 9.3.6.1 іртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді жасау үшін шығармашылық қабілеттер мен идеяларды біріктіру; 9.3.7.1 жекелей және топтық дене қызметтерінде патриотизм сезімін көрсету
	Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	9.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктердің алдын-алу бойынша өзіндік және өзге қимылдарды талдау және салстыру, жасау; 9.4.4.1 емдік дене жаттыңуларының арнайы кешінін орындау барысында әртүрлі тыныс алу гимнастикаларын қолдану және көрсету; 9.4.5.1 денсаулық, қауіпсіздік техникасы, сондай-ақ қозғалыс бұзлыс ерекшелігі есебімен әлеуетті қауіпті төмендетудің тәсілдерін орындау; 9.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтеріне талдау жасау және бейімделе алу
	Ойындардағы елестетуді дамыту	9.1.4.2 қол бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу; 9.3.1.2 босаңсытудың зерттелген әдістерін пайдалана отырып, организм бұлшықеттерінің жеке топтарын босаңсыту бойынша жұмыстарды бағалау, анықтау; 9.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешінін жасау және көрсету
	Сөйлеу диалогтары арқылы ойындардағы қозғалыстық сапаны дамыту	9.3.1.2 босаңсытудың зерттелген әдістерін пайдалана отырып, организм бұлшықеттерінің жеке топтарын босаңсыту бойынша жұмыстарды бағалау, анықтау; 9.3.8.1 айырмашлығын көрсете отырып, іртүрлі қозғалыс қимылдарын орындау барысында әртүрлі тәжірибе жасау; 9.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған психогимнастика элементтерін талдай алу және оған бейімделу
4 - тоқсан
Өзара әрекет ету ойындары	Қауіпсіздік техникасы. Әртүрлі салмақтағы допты игеру арқылы дағдыларды дамыту	9.1.6.1 өмірлік қажетті қозғалыстық икемдер мен дағдыларды қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктердің алдын-алу бойынша өзіндік және өзге қимылдарды талдау және салстыру, жасау; 9.3.1.1 өмір сүру ортасының балама шешімдеріндегі қозғалыс идеялары, стратегиялары мен жоспарларын ұйымдастыру және бағалауды анықтау
	Допты пайдаланумен жасалатын жаттығулар кешенін жасау	9.1.2.1 қозғалыстың аралас түрлерін қолдану, негіздеу және дене дайындығы мен дене дамуын өздігінен бақылауға ала алу; 9.3.6.1 іртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді жасау үшін шығармашылық қабілеттер мен идеяларды біріктіру; 9.4.3.1 дене жаттыңуларын орындау кезінде және одан кейінгі белгілі бір дене өзгерістерін көру үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана алу
	Арнайы жаттығуларды орындау барысында көрсетілетін көмек	9.1.4.3 аяқ бас бармақтары буындарындағы серпімділікті арттыру үшін жаттығулар кешенін түсіну және көрсете алу; 9.4.6.3 қозғалыс бұзылыстарының ерекшелігін ескере отырып, денсауықты нығайтуға бағытталған релаксация мен өзін-өзі уқалау элементтеріне талдау жасау және бейімделе алу
	Модификацияланған ойындар	9.3.2.1 командадағы жұмыстың кқшбасшылық дағдыларын бағалау; 9.3.3.1 организімнің жекелей ерекшелігін ескере отырып, түзетуші және дамытушы бағыттағы оң оқу ортасын құру бойынша біріге жұмыс жасау дағдыларының қатарын талқылау бағалау
Денсаулық және тәжірибе арқылы дағдыларды игеру туралы білім	Ойын қозғалыстары арқылы келетін дене саулығының компоненттері	9.1.2.2 жаттығулар кешенін негіздеу және қолдана алу, қалыптасқан жағдайларға байланысты өз жүрісін түзеу және бақылауға ала алу; 9.3.2.1 командадағы жұмыстың кқшбасшылық дағдыларын бағалау
	Денсаулық жаттығулары арқылы денсаулықты сақтау және нығайту	9.1.1.2 омыртқаны түзеу үшін әртүрлі емдік дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен икемдерді салғастыру; 9.4.5.1 денсаулық, қауіпсіздік техникасы, сондай-ақ қозғалыс бұзлыс ерекшелігі есебімен әлеуетті қауіпті төмендетудің тәсілдерін орындау
	Емдік дене шынықтыру арқылы денсаулықты дамыту	9.1.4.1 субьективті сезімдерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалыс амплитудасын анағұрлым айқын басқара алатын жаттығуларды түсіну және көрсету; 9.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдаарының маңыздылығы туралы білімді пайдалана алу, тыныс алу ережелерін пайдалана алу

6) 10 - сынып:

6 – кесте

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі	Тақырып/ ұзақмерзімді жоспардың мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Салауатты өмір салты – дені сау ұрпақ	Қауіпсіздік техникасы. Баяу өсуші жүктемеге бейімделу	10.3.1.1 өмір сүру қызметіндегі баламалық шешімдердегі стратегиялар мен жоспарлар, қозғалыс идеяларын тәжірибеде талдай алу және қолдана алу; 10.3.5.1 денсаулықтағы бұзылыстар есебімен конструкциялық ұсыныстарды ұсына отырып, шығармашылық міндеттерді талдау және қолдана алу; 10.3.8.1 олардың айырмашлыығын түсіне отырып, қозғалыстарды орындау кезіндегі әртүрлі рөлдермен тәжірибе жасай алу және талдай алу;
	Дене паталогиясына түзеу және оның алдын-алу	10.1.1.1 емдік дене жаттығуларын орындау кезінде қозғалыс дағдылары мен машықтарына талдау жасау; 10.1.5.1 дене жаттығуларының кең диапазонындағы композициялық идеялар мен стратегиялар, әртүрлі тактикаларды үйрене алу; 10.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің білімін сараптау, тыныс алу ережелерін пайдалану
	Әртүрлі доптармен тәжірибе жасау	10.1.4.4 ұсақ моториктерді түзетуге арналған оқытудың негізгі физикалық қозғалыстары туралы білімге талдау жасау; 10.4.1.1денсаулықты нығайту үшін физикалық қызметтің маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің білімін сараптау
	Арнайы жекелей жаттығуларды өздігінен орындау	10.1.4.2 қол бармақтары буындарындағы қозғалмалылықты артттыру үшін жаттығулар кешенін өздігінен қолдану; 10.4.6.4 бұлшықет-буын қозғалыстарын дамыту үшін тренажерлардағы жаттығулардың өзге ерекшеліктеріне үйрету және өзі қолдана алу сараптау
Ортопедиялық тәртіпті сақтау	Дұрыс сымбат дағдыларын қалыптастыру және бекітуге арналған жаттығулар	10.1.1.2 омыртқаны түзеуге арналған әртүрлі емдік физикалық жаттығуларды орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен машықтарын сараптау; 10.3.1.2 және көрсете алу босаңсытудың зерделенген әдістерін қолдана отырып, организм бұлшықеттерінің жеке топтарын босаңсыту бойынша сараптай алу және көрсету
	Омыртқа байланыстары мен бұлшықеттердің созылуы және оның серпімділігін дамытуға арналған жаттығулар	10.1.3.1 қозғалыс қателіктерін түзеу және оның алдын ала алу мен физикалық дамуына ықпал етуші әртүрлі жаттығулардағы қозғалысты орындау сапасын талдау; 10.4.6.3 өзін және өзгелерді өз-өзіне массаж жасауға үйрету және қозғалыс бұзылыстарының ерекшеліктері есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған өзіндік массаж бен релаксацияның өзге элементтеріне үйрету
	Техникалық элементтері жеңіл тапсырмалар	10.1.2.2 жаттығулар кешенін сараптау және пайдалану; қалыптасқан жағдайға орай өз жүрісін өздігінен бақылау және түзей алу; 10.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдірумен тәжірибелік тұрғыдан кеңістіктік бағытталу және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауды сараптау
	Кеңістіктік түсініктерді тәрбиелеуге арналған жаттығулар	10.1.2.1 қозғалыс комбинациясын өздігінен сараптау және қолдана алу және дене дамуы мен дене дайындығынын өздігінен бақлай алу; 10.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игеру бойынша өзге жаттығулар кешенін сараптау және үйрете алу
	Командадағы жұмыс негіздері	10.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелге қиындықтары мен әсер етуінің алдын-алу дағдыларына оқытуды сараптай алу және пайдалана алу; 10.3.6.1 әртүрлі жағдайларда берілетін өзгелердің жаңа элементтерді құру идеялары мен өзінің шығармашылық қабілетін сараптау
2 - тоқсан
Жалпы физикалық дамуды түзеу	Қауіпсіздік техникасы. Микромоториктерді дамытуды түзеу; психокоррекция	10.1.6.1 өмірлік маңызы зор қозғалыс дағдылары мен машықтарын қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктің алдын алу бойынша өзгенің дағдысын пайдалана алу және сараптау; 10.2.1.1 кеңістіктік қатынастарды игеру бойынша өзге де жаттығулар кешеніне үйрете алу және сараптау; 10.4.4.1 емдік дене жаттығуларының арнайы кешендерін орындау кезінде тыныс алу гимнастикасының өзге де әртүрлі әдістеріне үйрете алу; 10.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарын ерекшелігі есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған психогимнастика элементтеріне талдау жасау және оларды пайдалана алу
	Қозғалыс дағдыларын түзеуге арналған дәстүрлі емес әдістердің элементтері	10.1.4.1 субьективті сезінулерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалысы амплитудасын нақты басқара алуға мүмкіндік беретін жаттығуларды талдау және өздігінен қолдана алу; 10.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың дене ерекшеліктерін есепке ала отырып әртүрлі жаттығуларды орындау кезіндегі құрылымдық тәсілдер мен ережелерді пайдалана алу және талдау; 10.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарның ерекшелігі есебінен денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формаларының элементтерін талдау
	Мөлшер мен жүктемені есептей алумен тренажерларда жаттығуларды орындай алу	10.1.4.3 аяқ бармақтары буындарының қозғалмалылығын арттыруға арналған жаттығуларға оқыту үшін негізгі дене жаттығулары туралы білімді талдау және қолдана алу; 10.4.6.4 бұлшықет-буын қозғалысын дамытуға арналған тренажерлардағы жаттығулардың өзге ерекшеліктеріне үйрету және талдау
	Түзету жаюдықтарымен келген тапсырма	10.1.1.1 әртүрлі емдік дене жаттығулары орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен машықтарын талдау; 10.1.4.1 субьективті сезінулерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалысы амплитудасын нақты реттеп отыруға мүмкіндік беретін жаттығуларды талдау және өздігінен қолдану
	Заттармен және заттарсыз түзеу жаттығулары	10.1.4.4 ұсақ моториктерді түзеуге арналған өзге жаттығуларға оқытуға арналған негізгі дене жаттығулары туралы білімге талдау жасау; 10.4.2. қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жатттығуларының кешеніне талдау жасау және оған
Қазақтың ұлттық ойындары	Ұлттық қозғалыс және танымдық ойындар	10.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіруді біріктірудегі тәжірибелік кеңістіктегі бағытталу және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауды талдау; 10.3.3.1 жекелей ерекшеліктерді есепке ала отырып, түзеу және дамыту бағытының жағымды оқу ортасын құру бойынша өзінің және өзгенің тиімді және біріккен жұмыстарын талдау және қолдана алу; 10.3.7.1 патриотизмнен көрініс беретін мінез-құлықты көрсету, патриотизм сезімін және жекелей және топтық дене қызметіндегі бәсекелестікті көрсете алу
3 - тоқсан
Емдік дене жаттығулары сабақтарының адам иммунитетіне әсеру	Қауіпсіздік техникасы. Дене жағдайының компоненттерін дамыту	10.1.5.1 дене жаттығуларының кең диапазонындағы композициялық идеялар мен стратегиялар, әртүрлі тактикаларды үйрене алу; 10.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебінен конструктивті ұсыныстар жасай отырып, шығармашылық міндеттерін талдау және қолдана алу; 10.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің біліміне талдау жасау
	Түзету жаттығуларының пайдасы	10.1.3.1 қозғалыс қателіктерін түзеу және оның алдын-алу, дененің дамуына ықпал етуші әртүрлі реттік жаттығулардағы қозғалысты орындау сапасын талдау; 10.4.3.1 дене жаттығулары мен жүктемесін орындаға,аннан кейін немесе сол кездегі дене өзгерісін анықтау үшін өзінің және өзгенің стратегияларын қолдануды сараптау; 10.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарын ерекшелігі есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған психогимнастика элементтеріне талдау жасау және оларды пайдалана алу
	Емдік дене шынықтыру сабақтарындағы айналымдық жаттығу	10.1.7.1 қозғалыс қабілетін түзеу және жақсарту үшін оқытудың әртүрлі деңгейлеріндегі қозғалыс белсенділігімен байланысты тәуекелге қиындықтары мен әсер етуінің алдын-алу дағдыларына оқытуды сараптай алу және пайдалана алу; 10.3.4.1 қозғалыс паталогиясы бар балалардың дене ерекшеліктерін есепке ала отырып әртүрлі жаттығуларды орындау кезіндегі құрылымдық тәсілдер мен ережелерді пайдалана алу және талдау; 10.4.1.1 денсаулықты нығайту үшін дене қызметінің маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің біліміне талдау жасау; 10.4.6.2 қозғалыс бұзылыстарның ерекшелігі есебінен денсаулықты нығайтуға бағытталған емдік дене шынықтыру бойынша сабақтардың дәстүрлі емес формаларының элементтерін талдау.
Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	Көшбасшылық және ынтымақтастық	10.2.2.1 қозғалыс қызметтерін жетілдіруді біріктірудегі тәжірибелік кеңістіктегі бағытталу және кеңістіктік әрекеттерді жоспарлауды талдау; 10.3.2.1 командада жұмыс жасауда өзінің және өзгенің көшбасшылық дағдыларына талдау жасау; 10.3.5.1 денсаулықтағы ауытқушылықтар есебінен конструктивті ұсыныстар жасай отырып, шығармашылық міндеттерін талдау және қолдана алу; 10.3.6.1 әртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді құру үшін өзінің және өзгенің шығармашылық қабілеті мен идеяларына талдау жасау; 10.3.7.1 патриотизмнен көрініс беретін мінез-құлықты көрсету, патриотизм сезімін және жекелей және топтық дене қызметіндегі бәсекелестікті көрсете алу
	Біріккен және қызықты тапсырмалар арқылы оқыту	10.1.6.1 өмірлік маңызы зор қозғалыс дағдылары мен машықтарын қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктің алдын алу бойынша өзгенің дағдысын пайдалана алу және сараптау; 10.4.4.1 емдік дене жаттығуларының арнайы кешендерін орындау кезінде тыныс алу гимнастикасының өзге де әртүрлі әдістеріне үйрете алу; 10.4.5.1 өзгелерді қауіпсіздік техникасына үйрету және талдау, сонымен қатар қозғалыс бұзылысын есепке ала отырып, денсаулықтың әлеуетті қаупін төмендету; 10.4.6.3 өзін және өзгелерді өз-өзіне массаж жасауға үйрету және қозғалыс бұзылыстарының ерекшеліктері есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған өзіндік массаж бен релаксацияның өзге элементтеріне үйрету
	Ойындардағы елестетуді дамыту	10.1.4.2 қол бармақтары буындарының қозғалмалылығын арттыруға арналған жаттығуларға оқыту үшін негізгі дене жаттығулары туралы білімді талдау және қолдана алу; 10.3.1.2 босаңсытудың зерделенген әдістерін қолдана отырып, организм бұлшықеті жеке топтарын босаңсыту бойынша әдістерді көрсете алу және талдау; 10.4.2.1 қозғалыс белсенділігін дамытуға бағытталған емдік дене жаттығуларының кешеніне үйрете алу және талдау
	Речетатив, сөйлеу диалогтарымен қатар қимыл сапасын дамыту ойындары	10.3.1.2 босаңсытудың зерделенген әдістерін қолдана отырып, организм бұлшықеті жеке топтарын босаңсыту бойынша әдістерді көрсете алу және талдау; 10.3.8.1 олардың айырмашылығын түсіне отырып, қимылдарды орындау кезінде әртүрлі рөлдермен тәжірибе жасау және талдай алу; 10.4.6.1 қозғалыс бұзылыстарын ерекшелігі есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған психогимнастика элементтеріне талдау жасау және оларды пайдалана алу.
4 - тоқсан
Өзара әрекет ету ойындары	Қауіпсіздік техникасы. Әртүрлі салмақтағы допты игеру дағдыларын дамыту	10.1.6.1 өмірлік маңызы зор қозғалыс дағдылары мен машықтарын қалыптастыру үшін қозғалыс әрекеттеріндегі кемшіліктің алдын алу бойынша өзгенің дағдысын пайдалана алу және сараптау; 10.3.1.1 өмір сүру қабілеті ортасындағы балама шешімдердегі стратегиялар мен жоспарлар, қозғалыс идеяларын тәжірибеде қолдана алу және талдау.
	Допты пайдаланумен жаттығулар кешенін жасау	10.1.2.1 қимыл комбинациясын өздігіне қолдана алу және талдау, дене дамуы мен дене дайындығы өздігінен бақылай алу; 10.3.6.1 әртүрлі жағдайларда берілетін жаңа элементтерді құру үшін шығармашылық өзінің қабілеті мен идеяларын талдау; 10.4.3.1 дене жаттығуы мен жүктемесін орындағаннан кейін және орындау барысында дене өзгерістерін анықтау үшін өзінің және өзгелердің стартегияларын қолдануды талдау.
	Арнайы жаттығуларды орындау кезіндегі көмек	10.1.4.3 аяқ бармақтары буындарындағы қозғалмалылықты арттыруды үшін өзге жаттығуларға үйретуде негізгі дене қозғалыстары туралы білімді қолдана алу және талдау; 10.4.6.3 өзін және өзгелерді өз-өзіне массаж жасауға үйрету және қозғалыс бұзылыстарының ерекшеліктері есебімен денсаулықты нығайтуға бағыталған өзіндік массаж бен релаксацияның өзге элементтеріне үйрету
	Модифицирлі ойындар игры	10.1.2.1 қимыл комбинациясын өздігіне қолдана алу және талдау, дене дамуы мен дене дайындығын өздігінен бақылай алу; 10.3.3.1 жекелей ерекшеліктерді есепке ала отырып, түзеу және дамыту бағытының жағымды оқу ортасын құру бойынша өзінің және өзгенің тиімді және біріккен жұмыстарын талдау және қолдана алу.
Тәжірибе арқылы дағдыларды игеру және денсаулық туралы білім	Ойын қозғалыстарының қатарының дене саулығының компоненттері	10.1.2.2 жаттығулар кешенін талдау және пайдалану: қалыптасқан жағдайларға байланысты өз жүрісін өздігінен бақылау және түзеу; 10.3.2.1 командада жұмыс жасауда өзінің және өзгенің көшбасшылық дағдыларына талдау жасау.
	Түзеу жаттығулары арқылы денсаулықты сақтау және нығайту	10.1.1.2 омыртқаны түзеуге арналған әртүрлі емдік физикалық жаттығуларды орындау кезіндегі қозғалыс дағдылары мен машықтарын сараптау; 10.4.5.1 өзгелерді қауіпсіздік техникасына үйрету және талдау, сонымен қатар қозғалыс бұзылысын есепке ала отырып, денсаулықтың әлеуетті қаупін төмендету
	Емдік дене тәрибесі арқылы денсаулықты дамыту	10.1.4.1 субьективті сезінулерге сәйкес бұлшықет күші мен қозғалысы амплитудасын нақты реттеп отыруға мүмкіндік беретін жаттығуларды талдау және өздігінен қолдану; 10.4.1.2 денсаулық үшін тыныс алу органдарының маңыздылығы туралы өзінің және өзгенің білімін сараптау, тыныс алу ережелерін пайдалану

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 499-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.

3. Оқытудың міндеттері:

1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпиялық, орфографиялық және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;

2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;

3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;

4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;

5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;

6) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;

7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.

4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.

6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.

7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.

8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.

9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.

10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.

11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.

12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).

13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.

14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.

15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;

3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;

4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.

16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.

17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.

18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:

1) шолу әдісі;

2) дидактикалық ойындар;

3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;

4) тірек сызбалар;

5) мәтінді редакциялау;

6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;

7) "дыбыссыз" сұрақ;

8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;

9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;

10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";

11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе

шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.

19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық процестердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.

20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:

1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;

2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;

3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, Web-камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;

4) аудиторлық қабырға тақтасы.

21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:

1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;

2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;

3) "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы, - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.

3 - тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10- сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.

23. Пәндік білімнің мазмұны коммуникативтік әрекеттерге және коммуникативтік дағдыларға негізделген; коммуникативтік дағдылардағы оқу мақсаттары әр сынып деңгейіне сәйкес динамикалық даму бағытында жасалған.

24. Оқу мақсаттары мұғалім мен білім алушыларға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін төмендегідей 5 бөлімді қамтиды:

1) тыңдалым және айтылым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) тілдік нормаларды қолдану;

5) сөйлеу тілін дамыту және түзету.

25. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі мұғалім мен білім алушылардың сөзі, аудио (видео) таспаларды тыңдай білу, сөйлеушінің коммуникативтік мақсаты мен себебін түсіну, естіген әдеби, публицистикалық, ғылыми-танымал мәтіндердегі ақпараттардытүсіну дағдыларын қалыптастыру, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық, адамгершілік-этикалық тақырыптар бойынша өз ойын бірізділікпен ауызша түрде жеткізу және диалогтың әртүріне қатысу дағдыларын дамытуға бағытталған.

26. "Оқылым" бөлімі шығарманы түсініп, дұрыс, мәнерлеп, жылдам оқу; іштей оқу, шығарманың басты ойын айқындау, оқылған шығармалардың мазмұнын талқылау, кітап жайында пікірлер құрастыру, мұғалім тапсырмасы бойынша оқылған шығарманы мазмұндау, басты кейіпкерлерді атау, өз көзқарасын айқындап айту, ақпарат көздерімен жұмыс істеу мәдениетін дамыту жәнеоқылым стратегияларын қолдану дағдыларын жетілдіруге бағытталған.

27. "Жазылым"бөлімі естіген және оқыған мәтіннің мазмұнын жазбаша әрі қысқартылған түрде дұрыс жеткізе білу дағдыларын (мазмұндама, конспект, аннотация, тезистер) қалыптастыру, қажетті ақпараттарды іріктеу негізінде өзекті мәселелерге (әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық, адамгершілік-этикалық) қатысты тақырыптарға өзіндік мәтіндерді құрастырып, өз ойын дәлелдеп жазу,бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқулар мен орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау, тілдің әртүрлі функционалды-мағыналық типтерін (сипаттау, баяндау, пайымдау) пайдалана отырып әртүрлі функционалдық стильде шығарма жазу (оның ішінде пікір және сын пікір) дағдыларын жетілдіругебағытталған.

28. "Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі білім алушылардың қарым-қатынастық дағдыларын дамыту, орфографиялық, орфоэпиялық, лексикалық, грамматикалық, пунктуациялық нормалар менқазақ тілінің этикет формаларын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеруге бағытталған.

29. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) болжау;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) сөзді түсіну және қабылдау;

4) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

5) сөйлеумәдениетін дамыту;

6) сөйлеу тілін дамыту және түзету.

30. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) мәтіннен ақпаратты анықтау;

2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;

5) оқылым стратегияларын қолдану.

31."Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жазу дағдыларын жетілдіру;

2) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

3) іскерлік хат жазу;

4) мәтіндерді түзету.

32. "Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) орфографиялық нормаларды сақтау;

2) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

3) лексикалық нормаларды сақтау;

4) грамматикалық нормаларды сақтау;

5) пунктуациялық нормаларды сақтау.

33. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

34. Сөйлеу әрекеттерінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым: тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; негізгі ойды анықтау; негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздер арқылы өз ойын білдіру;

2) оқылым: мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру; ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтары; оқылым стратегияларын қолдану; қажетті ақапаратты таба білу;

3) жазылым: бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш); шағын маз мұндама жазу; мұғалім ұсынған жоспар бойынша шағын шығарма жазу; хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: қазақ тілінің дыбыстар жүйесі; үндестік заңы; емле заңдылықтары;

орфоэпиялық норма:ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал;

лексикалық норма:сөздердің тура және ауыспалы мағынасы; көп мағыналы сөздер; синоним, антоним;

грамматикалық норма:туынды сөздер; күрделі сөздер: зат есімнің мағыналық түрлері; сын есім, шырай категориясы; сан есім, мағыналық түрлері; төл сөз бен төлеу сөз, автор сөзі;

пунктуациялық норма: төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.

35. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

36. Сөйлеу әрекеттерінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым: иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі көтерілген мәселені талдау; мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; терминдерді орынды қолдану, диалогке қатысу;

2) оқылым: мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтау, түсіну; хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландыру хабарландырудың құрылымы мен өңделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеуді тілдік құралдар арқылы тану; мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сұраққа өздігінен жауап бергенде қолдана білу; оқылым стратегияларын қолдану, комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу; сілтеме жасау;

3) жазылым: бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р, ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с); сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру; оқыған шығармалар бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; сурет бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу;

іс-қағаздарды (хабарландыру, жедел хат, құттықтау) жазу; орфографиялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: жеке, бірге, бөлек, дефис арқылы жазылатын сөздер;

орфоэпиялық норма:сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін;

лексикалық норма: көп мағыналы сөздер мен омонимдер; синонимдердің мағыналық және стилистикалық айырмашылықтары; ауызекі және жазбаша мәтіндерде антонимдерді қолдану;

грамматикалық норма: есімдік; төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдары мен қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану; есімдерден зат есім тудыратын жұрнақтарды қолданып, сөз өзгерту мағынасына көңіл аудару;

пунктуациялық норма: қазақ тіліндегі тыныс белгінің түрлері, даралаушы тыныс белгілері.

37. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

38. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым: мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік мәдени,тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; детальді ақпаратты анықтау; мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру; ойын анық жеткізу, дәлелдеу, қорытынды жасай білу; ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу;

2) оқылым: мәтіннен детальді ақпаратты анықтау, мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу;

3) жазылым: бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш; графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру, жазу; сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; өз бетінше құрастырған жоспар бойынша шығарма жазу; іс-қағаздарды:қабырға газетіне мақала жазу, қолхат, өтініш, мінездеме, сауалнама, өмірбаян толтыру; мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу;

орфоэпиялық норма: екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану;

лексикалық норма: көнерген сөз, неологизм (жалпы тілдік және жеке авторлық) сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу;

грамматикалық норма:есімше; көсемше; тұйық етістік; шақ, рай түрлері; одағай; оқшау сөздер; үстеудің мағыналық түрлері, етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлері; еліктеу сөздер; шылау түрлері;

пунктуациялық норма: сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану; шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану; сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.

39. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

40. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым: мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; факті мен көзқарасты ажырата білу; проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру; пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдау; білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу;

2) оқылым: мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; тілдік құралдар арқылы публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін тану; хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу, мәнерлеп шапшан оқу;

3) жазылым: бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату, оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып шығарма жазу, іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, жарнама, түсініктеме, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыру; мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;

сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану;

лексикалық норма: ежелгі қазақ және кірме сөздер, фразеологизм,

мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану;

грамматикалық норма: оқшау сөздердің қызметі, сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есім, етістікті сөз тіркестері, тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелері, сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелері;

пунктуациялық норма:қабаттаса қолданылатын тыныс белгілері.

41. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

42. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым: дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау, әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи, оқу-еңбек тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас үзінді) автордың көзқарасы мен экспрессивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау, тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау, перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, ой тұжырымдау;

2) оқылым: тұтас және аралас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру, перифразаның түрлі тәсілдерін қолдану, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру, публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану, мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату, ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу, комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу, саналы түрде дауыстап дұрыс оқу;

3) жазылым: графемаларды, олардың элеметтерін байланыстарын дұрыс жазу, мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу, негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу,іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жазу, бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу;

орфоэпиялық норма:сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану;

лексикалық норма: сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану;

грамматикалық норма: жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану, құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, салалас құрмаласт сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану;

пунктуациялық норма: құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.

43. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

44. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым:мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түп нұсқамен салыстыру, әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру,әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру, орта көлемді монолог дайындау;

2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау;

3) жазылым: графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау, сөздердің дыбыстық -әріптік құрамын қатесіз жазу, мәтін құрылымын сақтау, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу, құрылымы және жеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдану, жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу;

орфоэпиялық норма: сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану;

лексикалық норма: лексикалық және стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану;

грамматикалық норма: сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырату, түрлендіріп қолдану, аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану;

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

45. Бағдарламада "оқыту мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" – сынып; "5.1" – бөлімше; "1" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.

46. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Тыңдалым және айтылым" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Болжау	5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау	6.1.1.1 ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау	7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау	8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау	9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру
1.2 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстықтақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы(ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру	6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру	7.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени,тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну	8.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау	9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи, оқу-еңбек тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас үзінді) автордың көзқарасы мен экспрессивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау	10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудиториямен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау
1.3 Cөзді түсіну және қабылдау	5.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; 5.1.3.2 құрбыларының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.1.3.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну	6.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 6.1.3.2 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.1.3.2 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 7.1.3.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау	8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; 8.1.3.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну	9.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлыойды анықтау; 9.1.3.2 мәтінде көтерілген мәселені талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну. Негізгі ойын жеткізу	10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау; 10.1.3.2 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; 10.1.3.3 мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау
1.4 Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру	6.1.4.1 көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру	7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру	8.1.4.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау	9.1.4.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу; 9.1.4.2 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; 9.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10.1.4.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 10.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 10.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру және кейіпкерлердің әрекетін бағалау
1.5 Сөйлеу мәдениетін дамыту	5.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа қатысу	6.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	7.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу; 7.1.5.2 оқыған мәтін бойынша пікір айтуға машықтандыру, ойын анық жеткізу, дәлелдеу, қорытынды жасай білу	8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сайкөркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; 8.1.5.2 білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу	9.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдер мен деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді әрі жүйелі түрде жеткізу	10.1.5.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау

2-кесте

Бөлімше	"Оқылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну, анықтау; 5.2.1.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, ақпаратты анықтау, түсіндіру; 6.2.1.2 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сұраққа өздігінен жауап бергенде қолдана білу	7.2.1.1 мәтіннен детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру; 7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету; 7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылаусұрақтарын құрастыру	9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма,сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.1.2 перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру	10.2.1.1 тұтас емес (кесте,диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; 10.2.1.2 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау
2.2 Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану	5.2.2.1 ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану	6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	8.2.2.1 ресми стиль және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	9.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	10.2.1.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мәтіннің түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	6. 2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен өңделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	7.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	10.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшелік-терін ажырату
2.4 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.4.1 оқулықтың анықтамалық деректерін өз бетінше қолдану	6.2.4.1 мектептің энциклопедресіиялық, фразеологиялық, орфографиялық сөздіктен ақпараттарды іздеу	7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	8.2.4.1 ғаламтор,энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау	9.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу	10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау
2.5 Оқылым стратегияларын қолдану	5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.2.5.2 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау	6.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу	7.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу	8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 8.2.5.2 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) сақтау	9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу	10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 10.2.5.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу

3-кесте

Бөлімше	"Жазылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Жазу дағдыларын жетілдіру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру 5.2.1.2оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; 5.2.1.3 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш)	6.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р,ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 6.2.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с)	7.3.1.1 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш; 7.2.1.2 қазақ тілінің барлық дыбыстарын өз бетінше жазуда ажырату	8.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату	9.3.1.1 дисграфияның алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байланыстарын дұрыс жазуын қадағалау	10.3.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау; 10.3.1.2 сөздердің дыбыстық -әріптік құрамынқатесіз жазу
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу; 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша шағын шығарма жазу;	6.3.2.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу, жазу; 6.3.2.2 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.3.2.3 оқыған шығармалар бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.2.4 сурет бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу	7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.3.2.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру, жазу; 7.3.2.3 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; 7.3.2.4 өз бетінше құрастырған жоспар бойынша шығарма жазу;	8.3.2.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру; 8.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып шығарма жазу; 8.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу	9.3.2.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу; 9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу	10.3.2.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу; 10.3.2.2 шығарма жазу барысында өз ойын білдіріп, дәлелдей, қорытынды жасай білу; 10.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу
3.3 Іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жеделхат, құттықтау) жазуға жаттықтыру	7.3.3.1 іс-қағаздарды:қабырға газетіне мақала жазу, қолхат, өтініш, мінездеме, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, жарнама, түсініктеме, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	9.3.3.1 іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жаза білу	10.3.3.1 құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу
3.4 Мәтіндерді түзету	5.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету	6.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету	7.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету	8.3.4.1 мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу	9.3.4.1 бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау	10.3.4.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу

4-кесте

Бөлімше	"Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; 5.4.1.2 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз дыбыс әріптерінің жазылуын тексере білу	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу
4.2 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	7.4.2.1 екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
4.3 Лексикалық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөз – тілдің негізгі бірлігі. Сөздің басқа тіл бірліктерінен айырмашылығы. Сөздің лексикалық мағынасы; 5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.3.3 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.4.3.1 көп мағыналы сөздер мен омонимдердің айырмашылығын білу, дұрыс қолдану; 6.4.3.2 сөздің лексикалық мағынасын анықтау үшін түсіндірме сөздікті қолдану; 6.4.3.3 ауызекі және жазбаша мәтіндерде синонимдерді қолдануын бақылау. Синонимдердің мағыналық және стилистикалық айырмашылықтарын анықтау; 6.4.3.4 ауызекі және жазбаша мәтіндерде антонимдерді қолдануын бақылау; 6.4.3.5 қазақ тілінің антонимдер сөздігін қолдану	7.4.3.1 көнерген сөз, неологизм (жалпы тілдік және жеке авторлық) сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу; 7.4.3.2 ауызекі және жазбаша мәтіндерде көнерген сөздер мен неологизмді қолдануын бақылау; 7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде,табу, сөздерін орынды қолдана білу	8.4.3.1 ежелгі қазақ және кірме сөздер; 8.4.3.2 шет тілі лексикасын пайдалану мақсаттылығы мен орындылығы тұрғысынан сөйлеу тіліне баға беру; 8.4.3.3 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану	10.4.3.1 лексикалық және стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4.4 Грамматикалық нормаларды сақтау	5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; 5.4.4.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану; 5.4.4.3 сын есімдер, шырай түрлерінің ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу; 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу	6.4.4.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдары мен қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру; 6.4.4.2 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану; 6.4.4.3 есімдерден зат есім тудыра тын жұрнақ тарды қолда нып, сөз өзгерту мағынасына көңіл аудару; 6.4.4.4 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану	7.4.4.1 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріпқолдану; 7.4.4.2 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану; 7.4.4.3 еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну; 7.4.4.4 шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану 7.4.4.5 одағай түрлерін ажырата білу, қолдану;	8.4.4.1 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу; 8.4.4.2 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есім, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; 8.4.4.3 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орны, қызметін түсініп қолдану; 8.4.4.4 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу .	9.4.4.1 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану; 9.4.4.2 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; 9.4.4.3 салалас құрмаласт сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану	10.4.4.1 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; 10.4.4.2 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану
4.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану	7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану	8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану	9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану	10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

47. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

48. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Қазақ тілі" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан Менің мектебім	Тыңдалым және айтылым	5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; 5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну
	Оқылым	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну, анықтау; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.2.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; 5.4.3.1 сөз – тілдің негізгі бірлігі. Сөздің басқа тіл бірліктерінен айырмашылығы. Сөздің лексикалық мағынасы; 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану
2-тоқсан
Менің отбасым Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; 5.1.3.2 құрбыларының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.1.3.3хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну
	Оқылым	5.2.1.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.2.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; 5.2.1.3 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш)
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.1.2 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз дыбыс әріптерінің жазылуын тексере білу; 5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану
3-тоқсан
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі Қоршаған ортаны қорғау Адами құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	5.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру; 5.1.3.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну
	Оқылым	5.2.2.1 ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; 5.2.3.1 мәтіннің түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу; 5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 5.4.3.3 антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.3 сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу
4-тоқсан
Ғарышқа саяхат Жазғы демалыс. Саяхат	Тыңдалым және айтылым	5.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа қатысу
	Оқылым	5.2.4.1 оқулықтың анықтамалық деректерін өзбетінше қолдану; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.2.5.2 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша шағын шығарма жазу; 5.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.3.3 антоним мен синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу; 5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Менің туған өлкем Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.1.1.1 ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; 6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну
	Оқылым	6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, ақпаратты анықтау, түсіну
	Жазылым	6.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р, ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 6.3.2.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.3.1 көп мағыналы сөздер мен омонимдердің айырмашылығын білу, дұрыс қолдану; 6.4.4.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру
2-тоқсан
Астана – бас қала Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау
	Оқылым	6.2.1.2 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сұраққа өздігінен жауап бергенде қолдана білу
	Жазылым	6.2.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с); 6.3.2.2 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу; 6.4.3.2сөздің лексикалық мағынасын анықтау үшін түсіндірме сөздіккі қолдану; 6.4.4.2 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану
3-тоқсан
Мәдени құндылықтар Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз. Табиғат құбылыстары	Тыңдалым және айтылым	6.1.3.2 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау
	Оқылым	6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 6.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
	Жазылым	6.3.2.3 оқыған шығармалар бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жеделхат, құттықтау) жазуды білу
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу; 6.4.3.3ауызекі және жазбаша мәтіндерде синонимдерді қолдануын бақылау. Синонимдердің мағыналық және стилистикалық айырмашылықтарын анықтау; 6.4.4.3 есімдерден зат есім тудыратын жұрнақтарды қолданып, сөзөзгерту, мағынасына көңіл аудару
4-тоқсан
Өнер Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	6.1.4.1 көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 6.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру
	Оқылым	6.2.4.1 энциклопедиялық, фразеологиялық, орфографиялық сөздіктен ақпараттарды іздеу; 6.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу
	Жазылым	6.3.2.4 cурет бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.3.4 ауызекі және жазбаша мәтіндерде антонимдерді қолдануын бақылау; 6.4.3.5 қазақ тілінің антонимдер сөздігін қолдану; 6.4.4.4 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қазақстандағыкөріктіжерлер Денсаулық – зор байлық	Тыңдалым және айтылым	7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; 7.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; 7.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу
	Оқылым	7.2.1.1 мәтіннен детальді ақпаратты анықтау, түсіну; 7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
	Жазылым	7.3.1.1 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 7.2.1.2 қазақ тілінің барлық дыбыстарын өзбетінше жазуда ажырату; 7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; 7.4.3.1 көнерген сөз, неологизм (жалпы тілдік және жеке авторлық) сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу; 7.4.4.1 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану
2-тоқсан
Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер Сәулет өнері	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.1.5.2 оқыған мәтін бойынша пікір айтуға машықтандыру, ойын анық жеткізу, дәлелдеу, қорытынды жасай білу
	Оқылым	7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипаты мен іс-әрекетін тауып, көрсету; 7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру
	Жазылым	7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.3.2.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу 7.4.3.2 ауызекі және жазбаша мәтіндерде көнерген сөздер мен неологизмді қолдануын бақылау; 7.4.4.2 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану
3-тоқсан
Мәдени мұра Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.2 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру
	Оқылым	7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; 7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	Жазылым	7.3.2.3сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; 7.3.3.1 іс-қағаздарды:қабырға газетіне мақала жазу, қолхат, өтініш, мінездеме, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.2.1 екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде, табу сөздерін орынды қолдана білу; 7.4.4.3 еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну; 7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану
4-тоқсан
Жеңіс күні. Достық мерекесі	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау; 7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру
	Оқылым	7.2.3.1 сөйлеу этикеті мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу; 7.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу
	Жазылым	7.3.2.4 өз бетінше құрастырған жоспар бойынша шығарма жазу; 7.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде, табу сөздерін орынды қолдана білу; 7.4.4.4 шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану; 7.4.4.5 одағай түрлерін ажырата білу, қолдану

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сүйіспеншілік пен достық Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; 8.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау
	Оқылым	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; 8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
2-тоқсан
Мамандықтар әлемі Табиғаттағы өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу
	Оқылым	8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; 8.2.2.1 ресми стиль және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.2.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; 8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; 8.4.3.1 ежелгі қазақ және кірме сөздер; 8.4.4.1 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу
3-тоқсан
Әлемнің жеті кереметі Ғылым мен технология жетістіктері Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау және түсіну; 8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу
	Оқылым	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; 8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу; 8.3.4.1 мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; 8.4.3.2 шет тілі лексикасын пайдалану мақсаттылығы мен орындылығы тұрғысынан сөйлеу тіліне баға беру; 8.4.4.2 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; 8.4.4.3 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану
4-тоқсан
Қазақстандағы ұлттар достастығы Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау және түсіну; 8.1.4.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау; 8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздержәне мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; 8.1.5.2 білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізе білу
	Оқылым	8.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; 8.2.5.2 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұы мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) сақтау
	Жазылым	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, жарнама, түсініктеме, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру; 8.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.3.3 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні мен көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; 8.4.4.4 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу; 8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Отбасы және демографиялық өзгеріс Әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау
	Оқылым	9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.1.1 дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.1 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану
2-тоқсан
Адам құқығы мен бостандығы Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи, оқу-еңбек тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас үзінді) автордың көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; 9.1.4.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу
	Оқылым	9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.2 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу
3-тоқсан
Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017 Кәсіп пен еңбек Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	9.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 9.1.3.2 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.1.4.2 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау;
	Оқылым	9.2.1.2 перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру; 9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; 9.3.3.1 іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жаза білу
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.3 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану
4-тоқсан
Ғарышты игеру Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	9.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну. Қысқаша негізгі ойын жеткізу; 9.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 9.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
	Оқылым	9.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; 9.3.4.1 бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Мәңгілік Ел- мұратым Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындал-ған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқа-мен салыстыру; 10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау
	Оқылым	10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу
	Жазылым	10.3.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау; 10.3.1.2 сөздердің дыбыстық-әріптік құрамынқатесіз жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.4.1сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрленді-ріп қолдану
2-тоқсан
Бұқаралық ақпарат құралдары "Қызыл кітапқа" енген жануарлар мен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудиториямен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау
	Оқылым	10.2.1.2 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау және проблемалық сұрақтарын құрастыру
	Жазылым	10.3.1.2 сөздердің дыбыстық-әріптік құрамын қатесіз жазу; 10.3.2.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексика мен стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.4.2 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану
3-тоқсан
Қазақстандағы туризм және экотуризм Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	10.1.3.2 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; 10.1.4.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 10.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	Оқылым	10.2.1.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау
	Жазылым	10.3.2.2 шығарма жазу барысында өз ойын білдіріп, дәлелдей, қорытынды жасай білу; 10.3.3.1 құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексикалық және стилистикалық заңдылықтарды дұрыс қолдану; 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану
4-тоқсан
Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік Қазақ батырлары	Тыңдалым және айтылым	10.1.3.3 мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; 10.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру және кейіпкерлердің әрекетін бағалау; 10.1.5.1 қоғамдық-саяси, ғылыми тақырыптар, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; 10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
	Оқылым	10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; 10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 10.2.5.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
	Жазылым	10.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу; 10.3.3.1құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу; 10.3.4.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексика мен стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына
500-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

3. Оқытудың міндеттері:

1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпиялық, орфографиялық, және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;

2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;

6) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.

14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;

1) шолу әдісі;

2) дидактикалық ойындар;

4) тірек сызбалар;

5) мәтінді редакциялау;

6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;

7) "дыбыссыз" сұрақ;

8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;

11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.

19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.

1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;

2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;

3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб-камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;

4) аудиторлық қабырға тақтасы.

3) "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.

3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

22. ОбъҰм учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

23. Содержание Программы организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

24. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) раздел "Слушание и говорение";

2) раздел "Чтение";

3) раздел "Письмо";

4) раздел "Соблюдение речевых норм".

25. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) определение основной мысли;

3) пересказывание прослушанного материала;

4) прогнозирование событий;

5) участие в диалоге;

6) оценивание прослушанного материала;

7) построение монологического высказывания.

26. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание информации;

2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;

3) понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;

4) определение типов и стилей текстов;

5) формулирование вопросов и оценивание;

6) использование разных видов чтения;

7) извлечение информации из различных источников;

8) сравнительный анализ текстов.

27. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) составление плана;

2) изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;

3) написание текстов с использованием различных форм представления;

4) создание текстов различных типов и стилей;

5) написание эссе;

6) творческое письмо;

7) редактирование текстов.

28. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) соблюдение орфографических норм;

2) соблюдение лексических норм;

3) соблюдение грамматических норм;

4) соблюдение пунктуационных норм.

29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:

1) говорение и слушание: главная информации, тема и основная мысль, повествование, описание, пересказ текста, содержание текста, диалог-расспрос, позиции "говорящий" и "слушающий", оценка звучащей речи с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", типы высказывания;

2) чтение: сплошные и несплошные тексты, основная мысль, содержание и композиция текста, прямое и переносное значение слов, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, описание, повествование, рассуждение, книжный и разговорный стили, письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка, формулирование вопросов, ознакомительное чтение, извлечение информации, тема и композиция текста;

3) письмо: простой план, основное содержание текста, информация в виде рисунка, повествование и описание в художественном и разговорном стилях, целевая аудитория, эссе-повествование, эссе-рассуждение, творческие работы (120-150 слов), представление себя на месте героя, корректура текста с помощью словаря, редактирование предложений;

4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи; слова с прямым и переносным значением, заимствованные слова, эмоционально-окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, с однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения.

30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:

1) слушание и говорение: главная и второстепенная информация, основная мысль, ключевые слова, подробный, краткий, выборочный пересказ, сюжет и его развитие, критерии оценки прослушанного материала: содержание, структура, логика высказывания, монолог-описание с элементами рассуждения, монолог - повествование с элементами рассуждения, с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; орфоэпические нормы;

2) чтение: основная информация, сплошные и несплошные тексты, известная и неизвестная информация; основная мысль, структурные части текста, построение текста, фразеологизмы, обращения, однородные члены предложения, вопросительные, восклицательные, побудительные предложения; описание, повествование, рассуждение; характерные черты, языковые и жанровые особенности, публицистический и художественный стили; вопросы к тексту, актуальность темы, ценность, качество и полезность текста; виды чтения (ознакомительное и комментированное); дискуссия, стилистические особенности стихотворения, сказки, рассказа, заметки, репортажа, интервью;

3) письмо: простой и сложный план, подробное, краткое, выборочное изложение, текст-повествование, текст-описание от 3-го лица, информация в виде иллюстраций, комиксов, тексты (описание, повествование, рассуждение) в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью), эссе-повествование, эссе-рассуждение эссе-описание, творческие работы (150-200 слов), корректура текста, редактирование текста;

4) соблюдение речевых норм: разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитеза, перифраз; падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; степени сравнения имен прилагательных и наречий; знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи.

31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:

1) слушание и говорение: главная и второстепенная, известная и неизвестная информация; основная мысль и структура, подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица; прогнозирование содержания с опорой на основную мысль, диалог и аргументация, оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, языковые средства для привлечения внимания, структура и логика изложения материала; аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), микротема, план, схема, иллюстрация, рекламный ролик;

2) чтение: сплошные и несплошные тексты, главная и второстепенная информация; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), основная мысль; явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, паронимы, вводные слова, повторы, прямой и обратный порядок слов в предложении; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения, информационные); вопросы на основе выводов и заключений; виды чтения, в том числе поисковое; факт и мнение; стилистические особенности текстов, композиция, языковые особенности, целевая аудитория;

3) письмо: простой и сложный план; подробное, краткое, выборочное изложение, текст-повествование, текст-описание, текст-рассуждение с изменением лица, схемы, таблицы, диаграммы, тексты-описания с элементами повествования, тексты-повествования с элементами рассуждения, публицистический и официально-деловой стиль (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения, информационные), собственное мнение, виды эссе, аргументативное эссе; творческие работы (200-250 слов), социальная роль и речевое поведение; смысловые, фактические, логические недочеты; редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений или фрагментов текста;

4) соблюдение речевых норм: гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи, паронимы, термины; аллегория, инверсия, анафора; глагол и его формы, служебные части речи, нормы глагольного управления, знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях.

32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

1) слушание и говорение: открытая и скрытая (подтекст) информация, цель высказывания; определение основной мысли на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; пересказ с изменением лица и сохранением структуры исходного текста; название текста; дискуссия, аргументация, выводы; темп речи, соответствие целевой аудитории; развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2-х микротем на основе блогов и сообщений средств массовой информации;

2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов; особенности письменной формы устной речи, открытая и скрытая (подтекст) информация; особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенные и профессиональные слова, неологизмы, окказионализмы, лексическая сочетаемость; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме), идея, факт и мнение; виды чтения, изучающее чтение; информация из различных источников, актуальность, противоречивость, достоверность; стилистические особенности текста с учетом цели и целевой аудитории;

3) письмо: цитатный план (простой и сложный); подробное, краткое, выборочное изложение, текст смешанного типа с изменением лица; информация сплошных текстов (рисунки, схемы, таблицы, диаграммы); тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами описания, тексты публицистического, официально-делового и научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); виды эссе, академическое эссе; творческие работы (250-300 слов), фрагменты и тексты, контрастные по содержанию; смысловые фактические, логические, стилистические недочеты; редактирование текста, структура текста;

4) соблюдение речевых норм: омонимичные самостоятельные и служебные части речи, профессиональные слова, термины, неологизмы; инверсия, градация; обособленные члены предложения; знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях.

33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

1) слушание и говорение: основная и детальная информация текста, критическое отношение к услышанному; основная мысль, микротема, творческая интерпретация информации; прогнозирование содержания по финалу текста; полемика, синтез различных точек зрения, нормативность речи, содержания, структуры, логики изложения материала, мнение; развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; модель речевого поведения, речевые нормы, речевая ситуация;

2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов, информация из источников и личный опыт; особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; аббревиация, парцелляция, ирония, намҰк, преуменьшение, преувеличение и другие приемы в словосочетаниях; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей; вопросы к тексту, идея, интерпретация содержания текстов; разные виды чтения, просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; извлечение и синтез информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, композиционные, языковые и жанровые особенности различных текстов, цель текста, целевая аудитория и позиция автора;

3) письмо: виды плана, цитатный план, тезисный план; изложение содержания текстов, синтез информации прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; презентация с использованием ссылок, гиперссылок; тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения соответствующих стилей;

4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, аббревиатура, парцелляция, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.

34. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

1) слушание и говорение: критика услышанного, основная и детальная информация текста; основная мысль, микротема, текст смешанного типа, творческая интерпретация информации; синтез различных точек зрения, полемика, нормативность речи, содержания, структуры, логики изложения материала, развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; модели речевого поведения, речевые нормы в конкретной ситуации;

2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация, сплошные и несплошные тексты, личный опыт; аббревиация, парцелляция, ирония, намҰк, преуменьшение, преувеличение; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей, интерпретация, просмотровое чтение, план, тезисы, конспект; выводы на основе полученных сведений, собственное мнение; композиционные, языковые и жанровые особенности текста, цель, целевая аудитория, позиция автора;

3) письмо: цитатный план, тезисный план; пересказ, прочитанный и аудиовизуальный материал; презентация с использованием ссылок, гиперссылок; тексты-описания с элементами рассуждения,

тексты-повествования с элементами рассуждения соответствующих стилей;

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

35. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

36. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Слушание и говорение
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста
1.2 Определение основной мысли	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному	10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному
1.3 Пересказывание прослушанного материала	5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова	6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица	7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста	9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию	10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
1.4 Прогнозирование событий	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста	6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста	8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста	10.1.4.1 обосновывать выбор вариантов окончания текста и прогнозирования событий
1.5 Участие в диалоге	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.5.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой; использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества звучащей речи	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику
1.6 Оценивание прослушанного материала	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала	7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение	10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему
1.7 Построение монологического высказывания	5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы	6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы	8.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы	9.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации	10.1.7.1 составлять развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих

таблица 2

Раздел 2. Чтение
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (контекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личным опытом
2.2 Выявление структурных частей текста и определение основной мысли	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах
2.3 Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения	10.2.3.1 создавать комический эффект собственных реплик с применением слов и выражений абстрактной семантики, идиом, аллегорий, намҰков, преуменьшения, преувеличения
2.4 Определение типов и стилей текстов	5.2.4.1 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)	7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста
2.5 Формулирование вопросов и оценивание	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту	6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности	7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений	8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение	9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов	10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
2.6 Использование разных видов чтения	5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям	6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее	9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов	10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
2.7 Извлечение информации из различных источников	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение	8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию	9.2.7.1 формировать умения извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение	10.2.7.1 в процессе коллективной коммуникации по извлечению и синтезированию информации по показаниям применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
2.8 Сравнительный анализ текстов	5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории	7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)	10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики

таблица 3

Раздел 3. Письмо
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Составление плана	5.3.1.1 составлять простой план	6.3.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев
3.2 Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
3.3 Написание текстов с использованием различных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в том числе с использованием информационно-коммуникационных технологий	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ
3.4 Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории	10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
3.5 Написание эссе	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, с направляющей помощью учителя рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему, для написания дискуссионного эссе
3.6 Творческое письмо	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения	7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя	10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно
3.7 Корректирование и редактирование текстов	5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа	7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста	8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста	9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте	10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь

таблица 4

Раздел 4. Соблюдение речевых норм
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста
4.2 Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцеляцию	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов
4.3 Соблюдение грамматических норм	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления	8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях	10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
4.4 Соблюдение пунктуационных норм	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения	6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи	7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях	8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях	9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях	10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи

37. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

38. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Русский
язык" для 5-10 классов уровня
основного среднего образования
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

1 четверть
Тема: Культура язык и общение
Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
Слушание и говорение	Имя существительное (склонение, род, число, падеж) Имя прилагательное (род, число, падеж)	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию; 5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова
Чтение	Слова-паронимы	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему; 5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи	5.3.1.1 составлять простой план; 5.3.4.1 создавать тексты-повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории; 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения;
Соблюдение речевых норм	Согласование Культура речи	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
Тема: Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура
Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение существительных) Имя прилагательное (склонение прилагательных)	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы; 5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.3.4.1 создавать тексты-повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории
Чтение	Типы текстов	5.2.1.4 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям
Письмо	Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Не с именами существительными	5.3.1.1 составлять простой план; 5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи
Соблюдение речевых норм		5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
2 четверть
Тема: Жизненные ценности
Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы
Чтение	Омонимы и многозначные слова	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Непроизносимые согласные в корне слова; Не с прилагательными; Тире между подлежащими и сказуемыми, выраженными существительными в именительном падеже	5.3.2.1 излагать основное содержание текста
Соблюдение речевых норм	Многозначность	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения
Тема: Мир профессий
Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста
Чтение	Прямое и переносное значение слов	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание суффиксов – чик-, -щик-	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
Соблюдение речевых норм	Прямое и переносное значение слов	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения
3 четверть
Тема: Мир фантазий
Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Прямое и переносное значение слов	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Не с именами числительными	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
Тема: Живые организмы: растения
Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение)	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Прямая речь	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
Тема: Каникулы и отдых
Аудирование и говорение	Имя числительное (порядковые и количественные)	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Основная мысль	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.3.1 понимает применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова; Не с именами числительными	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректирует текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения использует знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
4 четверть
Тема: Астрономия: звезды и созвездия
Аудирование и говорение	Диалог Монолог	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Композиция	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова; Не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения; 5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи
Тема: Чудеса света
Слушание и говорение	Заимствованные слова	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Тема текста Основная мысль текста	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Знаки препинания при однородных членах предложения и обобщающих словах	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Заимствованные слова	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения

2) 6 класс:

таблица 2

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Путешествия и достопримечательности
Аудирование и говорение	Склонение прилагательных, числительных	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица
Чтение	Степени сравнения прилагательных	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; 6.2.2.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное; 6.2.4.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица
Письмо	Имя прилагательное (разряды)	6.3.1.1 составлять простой и сложный план; 6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица
Соблюдение речевых норм	Прямая и косвенная речь	6.4.3.1 правильно писать разделительные Ъ и Ь знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.3.2 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
Тема: Образ жизни и культура: древние цивилизации
Аудирование и говорение	Склонение местоимений	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица; 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам
Чтение	Местоимение (разряды) Виды чтения	6.2.4.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности; 6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
Письмо	Правописание разделительных "Ъ и Ь" Правописание приставок на -з, -с Правописание суффиксов –-ек, -ик в именах существительных	6.3.1.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; 6.3.4.1 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в том числе с использованием информационно-коммуникационных технологий
Соблюдение речевых норм	Местоимение (разряды)	6.4.1.1 правильно писать разделительные Ъ и Ь знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
2 четверть
Тема: Структура семьи и семейные ценности
Аудирование и говорение	Степени сравнения прилагательных	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Метафоры	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности
Письмо	Олицетворения	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; 6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения
Соблюдение речевых норм	Фразеологические обороты	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использует слова в свойственном им значении; 6.4.3.2 использует правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
Тема: Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом
Аудирование и говорение	Антитеза Перифраз	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики, соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Наречие	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения
Письмо	Степени сравнения наречий	6.3.1.1 составлять простой и сложный план; 6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя; себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения
Соблюдение речевых норм	Риторические фигуры	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении; 6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
3 четверть
Выдающиеся личности народа Казахстана
Аудирование и говорение	Прямой и обратный порядок слов	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; 6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
Чтение	Структурные части текста	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; 6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)
Письмо	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями	6.3.4.1 создавать тексты - описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Прямой и переносный смысл	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использует слова в свойственном им значении
Тема: Спорт и диета
Аудирование и говорение	Логика изложения	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Виды вопросов	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности
Письмо	Знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Фразеологизмы	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении; 6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
Тема: Живые организмы: животные
Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала
Чтение	Типы текстов Виды стилей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)
Письмо	Знаки препинания при прямой и косвенной речи	6.3.4.1 создавать тексты-описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Метафора Антитеза	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении
4 четверть
Тема: Жара и холод: экстремальная погода
Аудирование и говорение	Диалог	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
Чтение	Источники информации Композиция текста	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения; 6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) сучетом цели и целевой аудитории
Письмо	Правописание сложных имҰн существительных, прилагательных, числительных; Правописание приставок пре- и при-; Правописание суффиксов –н-, -нн- в именах прилагательных	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Вводные конструкции	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
Тема: Казахстан в будущем: изобретения и энергия
Аудирование и говорение	Содержание, структура и логика высказывания	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала
Чтение	Языковые и жанровые особенности	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью); 6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных; текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории
Письмо	Правописание неопределҰнных местоимений Правописание приставок раз- (рос-) Буквы "О, Е" после шипящих и "Ц" в суффиксах существительных, прилагательных	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Прямая и косвенная речь	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи

3) 7 класс:

таблица 3

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Климат и изменения климата
Аудирование и говорение	Причастие Причастный оборот Паронимы	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица; 7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста
Чтение	Виды чтения	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; 7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
Письмо	Обособление согласованных определений	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; 7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
Соблюдение речевых норм	Правописание гласных "И-Ы" после "Ц" в корне слова	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
Тема: Обычаи и традиции
Аудирование и говорение	Деепричастие Деепричастный оборот	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица
Чтение	Виды чтения	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений; 7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
Письмо	Глагол (спряжение, разноспрягаемые глаголы)	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
Соблюдение речевых норм	Правописание НЕ с разными частями речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
2 четверть
Тема: Знания: мир и изучение иностранных языков
Аудирование и говорение	Союзы Сочинительные и подчинительные союзы	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Предлоги	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение
Письмо	Обособление приложений	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции
Соблюдение речевых норм	Правописание "НЕ" с разными частями речи	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
Тема: Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер?
Аудирование и говорение	Основная мысль	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста
Чтение	Частицы	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении
Письмо	Правописание "НЕ" с причастиями Знаки препинания при вводных словах	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм; 7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение
Соблюдение речевых норм	Термины	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
3 четверть
Тема: Молодежная культура: Интернет и социальные сети
Аудирование и говорение	Аллегория Гипербола Сравнение	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.5.1 участвует в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
Чтение	Структурные части и элементы текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений
Письмо	Знаки препинания в предложениях со сравнительным оборотом	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Правописание безударных гласных в окончаниях глагола	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору
Тема: Проблемы социальной защиты бездомных
Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложнҰнных обстоятельством Знаки препинания при вводных словах	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы; 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение		7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо		7.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм		7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
Тема: Генетически модифицированные продукты
Аудирование и говорение	Паронимы	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение	Смешанные типы текстов	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения); 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений
Письмо	Правописание –н-, -нн- в суффиксах причасти	7.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Глагол (наклонение) Глагольное управление	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору
4 четверть
Тема: День Победы
Аудирование и говорение	Аргументация Точка зрения	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
Чтение	Композиция и языковые особенности текста	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение; 7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо	Корректура текста Редактирование текста	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактирует текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в предложениях, осложнҰнных определениями и обстоятельствами, выраженными причастными и деепричастными оборотами	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдает нормы глагольного управления; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
Тема: Если бы я правил миром
Аудирование и говорение	Аллегория	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста; 7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; 71.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение	Подтекст Инверсия	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения); 7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо	Знаки препинания при вводных словах	7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактирует текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов
Соблюдение речевых норм	Глагол (наклонение)	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдает нормы глагольного управления; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях

4) 8 класс:

таблица 4

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Семья: права и обязанности
Аудирование и говорение	Подтекст Критерии для анализа текста Критерии оценки речевого поведения	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Подтекст Структура текста Смешанные типы текста	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее
Письмо	Цитатный план Жанровое своеобразие	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; 8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; 8.3.4.1 создавать тексты - описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные члены предложения (несогласованные определения, обстоятельства, выраженные существительными с предлогами	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения
Тема: Развлечения и спорт
Аудирование и говорение	Дискуссия Аргументация Оппонирование	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Языковые и жанровые особенности Публицистический, разговорный, научный, официально-деловой стили	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее
Письмо	Простой и сложный цитатный план Текст-описание с элементами рассуждения	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; 8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создает тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные члены предложения (сложные случаи обособления)	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения
2 четверть
Тема: Мир профессий
Аудирование и говорение	Целевая аудитория	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Подразумеваемый смысл Собственная идея Факт и мнение	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Текст-описание Элементы рассуждения Повествование с элементами описания Блог	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создает тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Профессионализмы Термины	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Космос
Аудирование и говорение	Неологизмы Инверсия Градация	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Блог Чат Форум	8.2.3.2 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Публицистический стиль Официально-деловой стиль Научный стиль	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм		8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
3 четверть
Тема: Разнообразие форм жизни
Аудирование и говорение	Дискуссия Аргументация Критерий	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Проблема	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее; 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Эссе Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Омонимы Аспект	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Вода в жизни человека
Аудирование и говорение	Тавтология Штампы	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение; 8.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно-политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Аргументирован ный монолог Микротема	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Знаки препинания при цитировании	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Цитирование	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Еда: необходимость или роскошь?
Аудирование и говорение	Типы текстов: Повествование от 1-го лица, 2-го лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу
Чтение	Основная мысль Подразумеваемый смысл	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Редактирование текста	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в неполных предложениях	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
4 четверть
Тема: Музыка в современном обществе
Слушание и говорение	Дискуссия Аргументация Достоверность	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение; 8.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно - политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Контрастное содержание	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Научные открытия и технологии
Слушание и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно - политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Извлечение информации Синтез информации Комментирование	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию; 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Корректировка текста	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Неологизмы Инверсия Градация	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения

5) 9 класс:

таблица 5

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Конфликты и миротворчество
Слушание и говорение	Микротема Тексты смешанного типа	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.21 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; 9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
Чтение	Союзы (сочинительные и подчинительные)	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
Письмо	Правописание союзов	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; 9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Орфографические нормы	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
Тема: Сухопутные страны
Слушание и говорение	Союзы и союзные слова	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; 9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы
Чтение	Союзы и союзные слова	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные вид чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
Письмо	Слитное, дефисное написание различных частей речи	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; 9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты - описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Средства межфразовой связи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
2 четверть
Тема: Традиции и культура
Слушание и говорение	Аббревиатура	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; 9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
Чтение	Связь слов в словосочетании	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Виды односоставных предложений. Тире в простом предложении	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Стилистически окрашенные слова	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
Ресурсы планеты "Земля"
Слушание и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Парцелляция Виды сложных предложений СложносочинҰнное предложение	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста
Чтение	Виды сложносочиненных предложений	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Знаки препинания в простых предложениях, Знаки препинания в сложносочинҰнном предложении	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные определения и обстоятельства	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
3 четверть
Тема: Подросток в современом мире
Слушание и говорение	Типы сложноподчиненных предложений	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение
Чтение	Виды чтения Стилистика диалога	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	СложноподчинҰнные предложения с придаточными определительными и изъяснительными	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Морфологические средства	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
Тема Всемирная связь в 21-ом веке
Слушание и говорение	СложноподчинҰнные предложения	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; 9.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Структура текста Аббревиация Парцелляция	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными изъяснительными	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Сложноподчиненные предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
4 четверть
Тема: Дилеммы и выбор
Слушание и говорение	СложноподчинҰнные предложения	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Основная мысль Гипербола	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными определительными	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; 9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Союзы и союзные слова	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
Тема: Средства массовой информации
Слушание и говорение	Нормативная речь Аргументированный монолог	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; 9.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Сложное бессоюзное предложение	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.7.1 формировать умения извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Аббревиатура	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях

6) 10 класс:

таблица 6

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Решение конфликтов
Слушание и говорение	Фразеология Морфология Стили речи	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
Чтение	Фонетика Графика Орфография	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
Письмо	Состав слова и словообразование Лексика	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев; 10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Самоконтроль	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
Тема: Геогрфические условия и жизнь
Слушание и говорение	Предложения с однородными членами, обращениями	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику
Чтение	Предложения с вводными словами и вводными конструкциями	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
Письмо	Знаки препинания в простых предложениях, обособленных определений и обстоятельств Предложение Главные, второстепенные члены предложения.	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Вид Время Соответствие	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
2 четверть
Тема: Культурные традиции народов Казахстана
Слушание и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура	10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
Чтение	Предложение с уточняющими обособленными членами	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Предложение с обособленными членами	10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Средства межфразовой связи	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
Тема: Ресурсы планеты "Земля"
Слушание и говорение	Аббревиатура Парцелляция	10.1.4.1 обосновывать выбор вариантов окончания текста и прогнозирования событий
Чтение	Стилистически окрашенные слова	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными определительными и изъяснительными	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в сложносочинҰнном предложении	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
3 четверть
Тема: Риски и угрозы современного мира
Слушание и говорение	СложноподчинҰнные предложения с придаточными обстоятельствами	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему
Чтение	Контекст Подтекст	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными обстоятельственными	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему для написания дискуссионного эссе; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Видо-временное соответствие	10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
Тема: Всемирная связь в 21-ом веке
Слушание и говорение	СложноподчинҰнные предложения с разными видами связи	10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему; 10.1.7.1 составлять развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Прямые, косвенные и альтернативные вопросы	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с разными видами связи	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему для написания дискуссионного эссе; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Взаимо- и самоконтроль орфографии текста	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
4 четверть
Тема: Выбор жизненного пути
Слушание и говорение	Сложное бессоюзное предложение	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.7.1 составлять развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Структура текста Стилистика пересказа текста	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики пересказа текста; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ; 10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Видо-временное соответствие	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
Тема: Масс-медиа и подросток
Слушание и говорение	Сложное бессоюзное предложение	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему; 10.1.7.1 составлять развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Структура текста Извлечение и синтезирование информации	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.7.1 в процессе коллективной коммуникации по извлечению и синтезированию информации по показаниям применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Лексическая сочетаемость	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 501-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.

3. Оқытудың міндеттері:

1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;

2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;

3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;

4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.

4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.

14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын басқа халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).

15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.

16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:

1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;

2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;

3) тірек сызбалар, кестелер;

4) мәтінді редакциялау;

5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);

6) шешендік іскерлік;

7) мен білемін;

8) автор;

9) ақпаратты шығару

10) ең қызықты фактілер;

11) жазушыға, ақынға сұрақтар;

12) "….. сухбат алу";

13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;

14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;

15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі" (суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";

16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.

18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:

1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);

2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;

3) әңгіменің жоспар-картасын құру.

19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету.

20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, өзгелердің пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.

21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.

22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.

23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:

3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.

3-тарау. "Қазақ әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

25. Пәндік білімнің мазмұны коммуникативтік әрекеттер мен коммуникативтік дағдыларға негізделген; коммуникативтік дағдылардағы оқу мақсаттары әр сынып деңгейіне сәйкес динамикалық даму бағытында жасалған.

26. Оқу мақсаттары мұғалім мен білім алушыларға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 3 бөлімді қамтиды:

1) түсіну және жауап беру;

2) анализ және интерпретация;

3) бағалау және салыстырмалы анализ.

27. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) терминдерді түсіну;

2) көркем шығармалар мазмұнын түсіну;

3) жатқа оқу және дәйексөз алу;

4) жоспар құру;

5) мазмұндама;

6) сұрақтарға жауап беру.

28. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жанр;

2) тақырып пен идея;

3) әдеби шығарманың композициясы;

4) кейіпкерлерді сипаттау;

5) көркем шығарманың тілі;

6) автордың көзқарасы;

7) шығармашылық жұмыс.

29. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) көркем шығарманы бағалау;

2) оның тарихи және көркемдік құндылығы;

3) әдеби шығармаларды салыстыру;

4) әдеби сын.

30. 5-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: көркем әдебиет туралы жалпы түсінік; әдеби шығарманың фабуласы мен сюжеттік дамуы; кейіпкерлер портреті мен бейнесі; шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту; қысқаша жоспар; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясы, сұрақтарға қысқаша түрде және толықтай жауап беру;

2) анализ және интерпретация: мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау; мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын белгілеу, мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау; бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейпкерлерге мінездеме беру; шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау; мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; тірек сөздер, иллюстрацияларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу;

3) бағалау және салыстыру: шығарманың тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау; әдеби шығармаларды салыстыру, ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіру; сыни хабар шығарманы талқылауға қатысу, өз ойы мен сезімдерін білдіру; өзінің және сыныптастарының ауызша және жазбаша сөйлеу тілін бағалау.

31. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) "Керқұла атты Кендебай" ертегісі;

2) "Қобыланды батыр" жыры;

3) Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы;

4) Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" өлеңі;

5) Ы. Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" әңгімелері;

6) А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі;

7) Б. Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" хикаяты;

8) М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі;

9) Т. Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі;

10) Н. Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі.

32. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; көркем әдебиет туралы жалпы түсінік, негізгі және қосалқы ақпарат; қарапайым дәйексөз жоспар құрау; көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту; кейіпкерлер мен оқиғалар жайында өз ойын білдіру; сұраққа толық жауап беру;

2) анализ және интерпретация: жанрдың түрін және белгілерін анықтау; құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын белгілеу; мәтіннен дәйексөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау; автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісі, оқиға орны мен кейіпкер бейнесін сипаттап жазу;

33. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) "Аяз би" ертегісі;

2) "Алып Ер Тұңға" жыры;

3) Әл-Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді" өлеңдері;

4) Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары;

5) А. Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба" өлеңдері, қара сөздері: "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз";

6) С. Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы" өлеңдері;

7) С. Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;

8) О. Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;

9) А. Алтай "Прописка" әңгімесі;

10) Е. Жүніс "Менің атым -Тәуелсіздік" өлеңі;

11) Дж. Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі.

34. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: көркем туындының егжей-тегжейлігін түсіну, мәлім де беймәлім ақпарат; әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; мәтіннен көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін сипаттайтын дәйексөздерді өз бетімен табу және мәнерлеп оқу; күрделі жоспар; үзінділерді жатқа айту; шығарманың мазмұны мен үзінділерін қысқаша, толық, ішінара мазмұндау; кейіпкерлер мен оқиғалар жайында өз ойын білдіру; проблемалық сұраққа дәлелді жауап беру;

2) анализ және интерпретация: жанр мен белгілерін анықтау; шығарманың тақырыбы мен идеясын белгілеу; кейіпкерлер, олардың әрекеттері, мінез-құлық себептері, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу; эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру; шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау; оқыған шығармаға қатысты өз көзқарасын білдіре отырып әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып, шығармашылық жұмыс (шығарма, пікір, репортаж) жазу;

3) бағалау және салыстыру: шығарманы талқылауға қатысу; кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау; шығармалар мен кейіпкерлерді өзара салыстыру, олардың тарихи және көркемдік құндылығын анықтау; тақырыпты ашудың толықтығы мен тереңдігі, композициялық бірлігі, дәйексөзді орынды қолдану тұрғысынан өзінің және сыныптастарының ауызша және жазбаша сөйлеу тілін бағалау; әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы сыни шолу жазу.

35. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы";

2) Орхон-Енисей ескерткіштері "Күлтегін" жыры;

3) Ш. Қанайұлы "Зар заман";

4) Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім";

5) Р. Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі;

6) С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы";

8) Ж. Жабаев "Июнь жарлығы";

9) М. Жұмабаев "Батыр Баян";

10) М. Әуезов "Көксерек";

11) Қ. Қайсенов "Жау тылында";

12) Қ. Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты;

13) А.С. Пушкин "Ескерткіш".

36. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілер, эпилог, прологтар; тарихи образ (кейіпкер); көркем шығарманы түсіну; ақпаратты сыни тұрғыдан ұғыну; ашық және жасырын ақпарат; өз бетімен дәйексөздер мен шығарманың тақырыбын ашатын үзінділерді мәтіннен табу және мәнерлеп оқу; күрделі дәйексөз жоспары; шығарманың мазмұнын айтып беру; проблемалық сұраққа дәлелді жауап беру; көркем шығармалардан алған үзінділерді орынды қолдану;

2) анализ және интерпретация: жанрды және оның белгілерін анықтау (трагедия, комедия, поэма); шығарманың мәселесіне байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау; композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау; автордың кейіпкерлерге деген көзқарасын белгілеу тәсілдерін анықтау; модель бойынша автордың көзқарасын жеткізе отырып пайымдау мәтін құру; шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу; әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып кейікерге және оның іс-әрекетіне қатысты өз көзқарасын білдіре отырып шығармашылық жұмыс (әдеби кейіпкерге хат жазу, сценарийлер) жазу;

3) бағалау және салыстыру: шығарманың тақырыбы мен идеясы, тарихи және көркемдік құндылығы; шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстыру және жаңашылдығы; шығарманың көркемдік-идеялық құндылығының гуманистік тұрғысы, әдеби эссе; шығармада жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.

37. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері;

2) Ахмет Йассауи "Даналық кітабы";

3) Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет" толғаулары;

4) "Қыз Жібек" жыры;

5) Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы";

6) М. Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа" өлеңдері;

7) Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі;

8) Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі;

9) С. Сарғасқаев "Тәмпіш қара";

10) М. Шаханов "Нарынқұм зауалы";

11) Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі;

12) Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері.

38. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алынған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану;

2) анализ және интерпретация: шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіріп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырып пен идеясын анықтау; мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, лирикалық шегіністердің мәнін түсіндіру; кейіпкерлер, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау; автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын белгілеу тәсілдерін анықтау; басты және қосалқы кейіпкерлердің әрекетінің алгоритмі мен жоспарын құру; әдеби және еркін тақырыпқа шығарма мен пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру);

3) бағалау және салыстыру: шығарманы өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.

39. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Ж. Баласағұн "Құтты білік";

2) Р. Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі;

3) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;

4) С. Датұлы "Балаби мен Сырым";

5) Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені";

6) "Біржан-Сара" айтысы;

7) Д. Исабеков " Әпке" драмасы;

8) М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы;

9) М. Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі;

10) Т. Әбдіков "Қонақтар".

40. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманы сюжеттік-композициялық тұрғыдан талдау; әдеби шығармадағы психологизм; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану; ақпаратты сыни тұрғыдан түсіну, оқыған шығармаға деген өз көзқарасын дәлелді тұжырымдау; өз бетімен мәтінде шығарманың мәселесіне қатысты үзінділерді табу; қажетті дәлелдемелер келтіру;

2) анализ және интерпретация: көркем шығарманың өзектілігіне қатысты өз ойын оқу, диалогта білдіру және өзінің позициясын дәлелдеу; мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, ішкі және сыртқы композицияның элеметтерін көрсету; лирикалық шегіністердің мәнін түсіндіру; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың түрлерін (троп пен фигура) талдай отырып, автор стиліне баға беру; көркем шығарманың бөлшектері арқылы автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау; өз бетімен шығармашылық жұмыстарын жазу: әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); паравербальді құралдарды пайдалана отырып нақтылау және түсінуге бағытталған сұрақтар қою; шығармашылық жұмыс жазу;

3) бағалау және салыстыру: шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.

41. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз...";

2) Төле би "Ердің бақыты – әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";

3) Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай";

4) М. Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", " Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек";

6) Ш. Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі";

7) І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы;

8) Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят;

9) Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы;

10) Т. Айбергенов "Сағыныш";

11) Ф. Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем";

12) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;

13) К. Гамсун "Аштық" романы.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

42. Бағдарламаның мазмұны бөлім бойынша оқыту ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1 кодында "5" – сынып; "5.1" – бөлімше; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

43. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Түсіну және жауап беру" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Терминдерді түсіну	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер; 5.1.1.2 терминдерді дұрыс айту	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану	8.1.1.1 терминдерді түсіну: романтизм және реализм, тарихи образ (кейіпкер), трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.1.2 әдебиеттану элементтері бар мәтін оқығанда кезең -кезеңдік және қорытынды өз өзін бағалау	9.1.1.1 терминдерді түсіну: жанр, сонет, роман, лирикалық шегініс, типизация, психологизм, ішкі монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 өзінің сөйлеу әрекетін дұрыс бағалау	10.1.1.1 терминдерді түсіну: портрет, пейзаж, символ, символика, көркем деталь, көркем уақыт, көркем кеңестік, ретроспекция, мысқыл, мазақ; 10.1.1.2 сөйлеу әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
1.2 Көркем шығармалар мазмұнын түсіну	5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау	6.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, негізгі және екінші кезектегі ақпаратты түсіну	7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау	8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру	9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну; естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну; естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білу
1.3 Жатқа оқу және дәйек сөз алу	5.1.3.1 көркем шығармалар-дан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмалар-ды орындау сапасын бақылау үшін кинестетика-лық және көру анализаторла-рын пайдалану	6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық); фрагменттерін жатқа айту 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру	7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалар-дан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану	8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 8.1.3.2 критерийлерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау	9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.3.2 оқу тапсырмаларын орындауына шынайы өзін-өзі бағалау	10.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 10.1.3.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету
1.4 Жоспар құру	5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну	6.1.4.1 қарапайым дәйеккөз жоспар құрау	7.1.4.1 күрделі жоспар құрау	8.1.4.1 күрделі дәйеккөз жоспар құрау	9.1.4.1 тезистік жоспар құрау	10.1.4.1 тезистік және дәйеккөз жоспар құрау
1.5 Мазмұндама	5.1.5.1 шығарманың мазмұнын немесе үзіндісін қысқаша қайталап айтып беру; 5.1.5.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету	6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру	7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру	8.1.5.1 дәйексөздің әртүрлі тәсілдерін қолдана отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын айтып беру; 8.1.5.2 өз әрекетін сөздік реттеу	9.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әртүрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру; 9.1.5.2 ісәрекеттері-нің мәнін ашық оймен жеткізу	10.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әр түрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру
1.6 Сұрақтарға жауап беру	5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру; 5.1.6.2 тірек сөздер бойынша өз әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу	6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру; 6.1.6.2 ауызша нұсқаулар бойынша әрекеттену	7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 7.1.6.2 көру моделіне сүйене отырып байланыстырып сөйлеу	8.1.6.1 дәйек сөздерді қолдана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру	9.1.6.1 дереккөздерді пайдалана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою	10.1.6.1 негізгі сюжеттік көріністерді, тірек сөздер мен дерек көздерді пайдалана отырып жайылма сұрақтар құрастыру; 10.1.6.2 мәтінді оқу барысында өзін және өзара бағытталған бақылауды жүзеге асыру

2-кесте

"Анализ және интерпретация" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Жанр	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	7.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	8.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.1.2 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету	10.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау
2.2 Тақырып пен идея	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау	6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекетету және 4-5 әрекетке нұсқау құрау	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау	8.2.2.1 шығарманың мәселе байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байланыстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу	9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіріп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырыбы мен идеясын анықтау	10.2.2.1 көркем шығарманың өзектілігіне қатысты өз ойын оқу диалогта білдіру және өзінің позициясын дәлелдеу; 10.2.2.2 iығарманың тақырыбы мен идеясын талқылауда вербалды және вербалсыз құралдарды дұрыс іріктеу
2.3 Әдеби шығарманың композициясы	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау	6.2.3.1 шығарма композициясынағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну	7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу; эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру	8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау	9.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру	10.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, ішкі және сыртқы композицияның элеметтерін көрсету; лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру 10.2.3.2 сюжеттің композициялық шешімін ұсыну
2.4 Кейіпкерлерді сипаттау	5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге сипаттама беру; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету	6.2.4.1 мәтіннен дәйек сөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау	7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалтогты бастап, аяқтау	8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.4.2 кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 8.2.4.3 мәтінмен жұмыс істей білу (ақпарат алу)	9.2.4.1 кейіпкерлер, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 9.2.5.2 өзінің сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету	10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану
2.5 Көркем шығарманың тілі	5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары-ның (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	7.2.5.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау	8.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	10.2.5.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
2.6 Автордың көз қарасы	5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету	6.2.6.1 автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 6.2.6.2 негізгі және қосалқы ақпаратты ажырату	7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау	8.2.6.1 автордың кейіпкерлерге деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 8.2.6.2 модель бойынша автордың көзқарасын жеткізе отырып пайымдау мәтін құру	9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін белгілеу; 9.2.6.2 басты және қосалқы кейіпкерлердің әрекетінің алгоритмі мен жоспарын құру	10.2.6.1 көркем шығарманың бөлшектері арқылы автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау
2.7 Шығармашылық жұмыс	5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрация-ларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және оны тиімді пайдалана білу; 5.2.7.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету	6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.2.7.1 оқыған шығармаға қатысты өз көғарасын білдіре отырып әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармашылық жұмыс жазу (шығарма, пікір, репортаж)	8.2.7.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу; 8.2.7.2 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып кейікерге және оның іс-әрекетіне қатысты өз көзқарасын білдіре отырып шығармашылық жұмыс жазу (әдеби кейіпкерге хат жазу, сценарийлер) 8.2.9.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету	9.2.7.1 әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); 9.2.7.2 орындалатын іс-әрекеттерін сөзбен суреттеу тәсілін меңгеру	10.2.7.1 өзбетімен шығармашы-лық жұмыстар: әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); 10.2.7.2 паравербалды құралдарды пайдалана отырып нақтылау және түсінуге бағытталған сұрақтар қою

3-кесте

"Бағалау және салыстыру" бөлімі
Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Тарихи және көркемдік құндылығы	5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	10.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
3.2 Көркем шығарманы бағалау	5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 5.3.1.2 предекатив бірліктерін қолдана отырып орындаған әрекеттерін сөзбен қоса алып жүру	6.3.2.1 бас кейіпкерлердің әрекеттерін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 6.3.1.2 мәдени тілдік қарым-қатынас ережелерін білу және орындау	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру	8.3.2.1 кейіпкерлердің әрекетін бағалай отырып және өз көзқарасын қорғай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау	9.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу	10.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып талқылауға, пікір-сайыстарға қатысу
3.3 Әдеби шығармаларды салыстыру	5.3.3.1 мұғалімнің қолдауымен тақырыптары жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 5.3.3.2 өз әрекетін тірек сөздер арқылы айтып беру	6.3.3.1 тақырыптары және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 6.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау	7.3.3.1 тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 7.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау, оның сапасын бақылау	8.3.3.1 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру	9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 9.3.3.2 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениеттің ерек шеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармала-рын (немесе үзінділерін) салыстыру
3.4 Әдеби сын	5.3.4.1 оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау	7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу	8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу	9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиетімен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу	10.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу

44. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

45. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Қазақ әдебиеті"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)

1) 5-сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Таза, мінсіз асыл сөз	"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы	Түсіну және жауап беру	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер; 5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмаларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру анализаторларын пайдалану; 5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну; 5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру; 5.1.6.2 тірек сөздер бойынша өз әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу
		Анализ және интерпретация	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен мінездеме беру; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу
2-тоқсан
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас", Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл" , "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?"	Түсіну және жауап беру	5.1.1.2 терминдерді дұрыс айту; 5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.5.1 шығарманың мазмұны немесе үзіндісін қысқаша қайталап айтып беру
		Анализ және интерпретация	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау; 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және тиімді пайдалана білу; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен мінездеме беру; 5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрацияларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу
		Бағалау және салыстыру	5.3.3.1 мұғалімнің қолдауымен тақырыптары жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 5.3.3.2 өз әрекетін тірек сөздер арқылы айтып беру
3-тоқсан
Адамгершілік – асыл қасиет	А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б. Соқпақбаев "Менің атым Қожа" хикаяты, М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер, гипербола; аллегория, композиция; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.5.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету; 5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру
		Анализ және интерпретация	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен сипаттама беру; 5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету
		Бағалау және салыстыру	5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау
4-тоқсан
Отбасы құндылықтары	Т. Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау; 5.1.3.көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмаларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру анализаторларын пайдалану; 5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну
		Анализ және интерпретация	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау; кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен сипаттама беру; 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және тиімді пайдалана білу; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету; 5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрацияларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу; 5.2.7.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету
		Бағалау және салыстыру	5.3.4.1 оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу

2) 6-сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Туған жерім – аялы алтын бесігім	"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді", Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары.	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора; перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.2.2 үлгі бойынша анықтамалар құрастыру; 6.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, негізгі және екінші кезектегі ақпаратты түсіну; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық) фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру; 6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру
		Анализ және интерпретация	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 6.2.3.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну; 6.2.4.1 мәтіннен дәйек сөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу
		Бағалау және салыстыру	6.3.2.1 бас кейіпкерлердің әрекеттерін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 6.3.1.2 мәдени тілдік қарым-қатынас ережелерін білу және орындау
2-тоқсан
Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз"	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора; перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық), фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру; 6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру; 6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру; 6.1.6.2 ауызша нұсқаулар бойынша әрекеттену
		Анализ және интерпретация	6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекеттену және 4-5 әрекетке нұсқау құрау; 6.2.3.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну; 6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.6.1 автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 6.2.6.2 негізгі және қосалқы ақпаратты ажырату; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау
		Бағалау және салыстыру	6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; 6.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау
3-тоқсан
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...	С. Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", С. Мұратбеков "Жусан иісі", О. Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат", Дж. Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	6.1.4.1 қарапайым дәйеккөз жоспар құрау
		Анализ және интерпретация	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау (әңгіме, пьеса, ертегі); 6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекет ету және 4-5 әрекетке нұсқау құрау; 6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспарды пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу
		Бағалау және салыстыру	6.3.3.1 тақырыптары және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Тәуелсіздік – қасиет тұнған ұлы ұғым	А. Алтай "Прописка", Р. Ғамзатов "Ана тілі", "Менің Дағыстаным" Е. Жүніс "Менің атым –Тәуелсіздік" өлеңі;	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: миф, әңгіме, афиша, портрет, пейзаж, метафора, антитеза, перифраз, лирика, драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық), фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру 6.1.4.1 қарапайым дәйексөз жоспар құрау; 6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру
		Анализ және интерпретация	6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

3) 7-сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	Орхон-Енисей ескерткіштері, "Күлтегін" жыры, Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім", Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы"	Түсіну және жауап беру	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану; 7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану; 7.1.4.1 күрделі жоспар құрау; 7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 7.1.6.2 көру моделіне сүйене отырып байланыстырып сөйлеу
		Анализ және интерпретация	7.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу, эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау, аяқтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру
2-тоқсан
Толғауы тоқсан қызыл тіл	Ш. Қанайұлы "Зар заман", С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы", Ж. Жабаев "Июнь жарлығы"	Түсіну және жауап беру	7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалардан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану
		Анализ және интерпретация	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіруі; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу, эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау және аяқтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру
3-тоқсан
Балалар мен үлкендер	М. Жұмабаев "Батыр Баян", М. Әуезов "Көксерек", Қ. Қайсенов "Жау тылындағы бала" ,	Түсіну және жауап беру	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану; 7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау; 7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалардан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру; 7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру
		Анализ және интерпретация	7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау және аяқтау; 7.2.5.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау; 7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
4-тоқсан
Ұрпақ тәрбиесі	Р. Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі, Қ. Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты, А.С. Пушкин "Ескерткіш"	Түсіну және жауап беру	7.1.4.1 күрделі жоспар құрау; 7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру
		Анализ және интерпретация	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 7.2.7.1 оқыған шығармаға қатысты өз көзқарасын білдіре отырып әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармашылық жұмыс жазу (шығарма, пікір, репортаж)
		Бағалау және салыстыру	7.3.3.1 тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 7.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау, оның сапасын бақылау; 7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

4) 8-сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Дананың сөзі – ақылдың көзі	Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, Ахмет Йассауи "Даналық кітабы", Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет"	Түсіну және жауап беру	8.1.1.1 терминдерді түсіну: романтизм және реализм, тарихи кейіпкер, трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, өмірбаян; 8.1.1.2 әдебиеттану элементтері бар мәтін оқығанда кезең-кезеңдік және қорытынды өз өзін бағалау; 8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру; 8.1.3.2 көрсеткіштерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау
		Анализ және интерпретация	8.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байланыстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу; 8.2.4.3 мәтінмен жұмыс істей білу (ақпарат алу)
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Көркем әдебиет және эпикалық сарын	Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі, Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы", М. Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа",	Түсіну және жауап беру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; 8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту
		Анализ және интерпретация	8.2.2.1 шығарманың мәселесіне байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байланыстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу; 8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
3-тоқсан
Махаббат және абырой	"Қыз Жібек" жыры, Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы М. Шаханов "Нарынқұм зауалы"	Түсіну және жауап беру	8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру; 8.2.2.1 шығарманың мәселесіне байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау
		Анализ және интерпретация	8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.4.2 кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 8.2.6.2 модель бойынша автордың көзқарасын жеткізе отырып пайымдау мәтін құру; 8.2.7.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау; 8.3.3.1 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Қиял мен шындық	Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері	Түсіну және жауап беру	8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 8.1.3.2 критерийлерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау; 8.1.4.1 күрделі дәйеккөз жоспар құрау; 8.1.5.1 дәйексөздің әртүрлі тәсілдерін қолдана отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын айтып беру; 8.1.5.2 өз әрекетін сөздік реттеу; 8.1.6.1 дәйек сөздерді қолдана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру
		Анализ және интерпретация	8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; 8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау; 8.2.6.1 автордың кейіпкерлерге деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 8.2.7.2 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып кейіпкерге және оның іс-әрекетіне қатысты өз көзғарасын білдіре отырып шығармашылық жұмыс жазу (әдеби кейіпкерге хат жазу, сценарийлер)
		Бағалау және салыстыру	8.3.2.1 кейіпкерлердің әрекетін бағалай отырып және өз көзқарасын қорғай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау; 8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

5) 9-сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Ж. Баласағұн "Құтты білік", Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым", Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені", "Біржан-Сара" айтысы	Түсіну және жауап беру	9.1.1.1 терминдерді түсіну: жанр, сонет, роман, лирикалық шегініс, типизация, психологизм, ішкі монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 өзінінің сөйлеу әрекетін дұрыс бағалау; 9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.4.1 тезистік жоспар құрау; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою
		Анализ және интерпретация	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.1.2 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету; 9.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 9.2.5.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету
		Бағалау және салыстыру	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек" ,	Түсіну және жауап беру	9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою; 9.1.3.2 оқу тапсырмаларын орындауына шынайы өзін-өзі бағалау
		Анализ және интерпретация	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырып пен идеясын анықтау; 9.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру; 9.2.5.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету; 9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау
		Бағалау және салыстыру	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; 9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу
3-тоқсан
Адам жанының құпиясы	І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Р. Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі; Д. Исабеков " Әпке" драмасы	Түсіну және жауап беру	9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою; 9.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әр түрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру; 9.1.5.2 беруге мәні орындаған іс-әрекеттерінің мәнісін ашық оймен жеткізу
		Анализ және интерпретация	9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіріп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырыбы пен идеясын анықтау; 9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау; 9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 9.2.7.2 орындалатын іс-әрекеттерін сөзбен суреттеу тәсілін меңгеру
		Бағалау және салыстыру	9.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенаманың өзектілігін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру
4-тоқсан
Мәңгілік ел – мәңгілік мұрат	Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, М. Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі	Түсіну және жауап беру	9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.6.1 дереккөздер пайдалана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою
		Анализ және интерпретация	9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау; 9.2.6.2 басты және қосалқы кейіпкерлердің әрекетінің алгоритмі мен жоспарын құру; 9.2.7.1 әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру)
		Бағалау және салыстыру	9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 9.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру

6) 10-сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз..."; Төле би "Ердің бақыты – әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";	Түсіну және жауап беру	10.1.1.1 терминдерді түсіну: портрет, пейзаж, символ, символика, көркем деталь, көркем уақыт, көркем кеңестік, ретроспекция, мысқыл, мазақ; 10.1.1.2 сөйлеу әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
		Анализ және интерпретация	10.2.1.1 жанрдың түрі мен белгілерін анықтау; 10.2.2.1 көркем шығарманың өзектілігіне қатысты өз ойын оқу диалогта білдіру және өзінің позициясын дәлелдеу; 10.2.2.2 шығарманың тақырыбы мен идеясын талқылауда вербальді және вербальсіз құралдарды дұрыс іріктеу
		Бағалау және салыстыру	10.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек" , Ш. Уәлиханов "Ыстық көл күнделігі";	Түсіну және жауап беру	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысты өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білуі; 10.1.4.1 тезистік және дәйеккөз жоспар құрау
		Анализ және интерпретация	10.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, ішкі және сыртқы композицияның элеметтерін көрсету, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру; 10.2.3.2 сюжеттің композициялық шешімім ұсыну
		Бағалау және салыстыру	10.3.2.1 өз ұстанымын әртүрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып талқылау, пікір-сайыстарға қатысу
3-тоқсан
Адам жанының құпиясы	І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы. К. Гамсун "Аштық" романы	Түсіну және жауап беру	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білуі; 10.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әртүрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру
		Анализ және интерпретация	10.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 10.1.3.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету; 10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану
		Бағалау және салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселенамасы жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Махаббат және абырой	М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы; Т. Айбергенов "Сағыныш"; Ф. Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем"	Түсіну және жауап беру	10.1.6.1 негізгі сюжеттік көріністерді, тірек сөздер мен дерек көздерді пайдалана отырып жайылма сұрақтар құрастыру; 10.1.6.2 мәтінді оқу барысында өз өзін және өзара бағытталған бақылауды жүзеге асыру
		Анализ және интерпретация	10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану; 10.2.5.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру; 10.2.6.1 көркем шығарманың бөлшектері арқылы автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау; 10.2.7.1 өз бетімен шығармашылық жұмыстарын жазу: әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); 10.2.7.2 паравербальді құралдарды пайдалана отырып нақтылау және түсінуге бағытталған сұрақтар қою
		Бағалау және салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 10.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 502-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

3. Оқытудың міндеттері:

4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:

1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;

2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;

3) тірек сызбалар, кестелер;

4) мәтінді редакциялау;

5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);

6) шешендік іскерлік;

7) мен білемін;

8) автор;

9) ақпаратты шығару

10) ең қызықты фактілер;

11) жазушыға, ақынға сұрақтар;

12) "….. сухбат алу";

13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;

15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";

16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе

шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.

18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:

1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);

2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;

3) әңгіменің жоспар-картасын құру.

20. Әдебиет бойынша оқу үдерісін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, пікірлерді тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жүйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.

21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу үдерісі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.

3-тарау. "Орыс әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

24. ОбъҰм учебной нагрузки учебного предмета "Русская литература" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

25. Содержание Программы организовано по разделам, которые состоят из подразделов, содержащих в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

26. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту";

2) раздел "Анализ и интерпретация текста";

3) раздел "Оценка и сравнительный анализ".

27. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) понимание терминов;

2) понимание художественного произведения;

3) чтение наизусть и цитирование;

4) составление плана;

5) пересказ;

6) ответы на вопросы.

28. Задачи обучения по разделу "Понимание и ответы по тексту" призваны сформировать представления обучающихся о специфике литературы как искусства слова, обеспечить развитие умений правильно, бегло, выразительно читать текст-описание, текст-повествование, монологи, диалоги, учитывая жанровое своеобразие произведения (сказка, загадка, басня, стихотворение, поэма рассказ, повесть, роман), умений осознанного чтения, ориентироваться в незнакомой книге (автор, оглавление, предисловие, послесловие), передавать динамику чувств в выразительном чтении лирического стихотворения, монологов героев, подготовить (устно и письменно) краткий, сжатый, выборочный и подробный пересказы, давать развернутый ответ на вопрос и характеристику (сравнительную и индивидуальную) героев произведения, аргументировать оценку героев и событий, воссоздавать в воображении и словесно воспроизводить картины, созданные писателем (пейзаж, портрет).

29. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) жанр;

2) тема и идея;

3) композиция;

4) анализ эпизодов;

5) характеристика героев;

6) художественный мир произведения в разных формах представления;

7) отношение автора;

8) художественно-изобразительные средства;

9) творческое письмо.

30. Задачи обучения по разделу "Анализ и интерпретация текста" призваны сформировать обучающегося как функционально грамотного читателя, что предполагает: овладение умениями творческого чтения, основными способами анализа и интерпретации художественного текста, поступательное расширение общего кругозора, способность понять главную мысль литературного произведения и актуализировать его эмоциональное восприятие, умение грамотно и обоснованно выражать свое мнение, используя литературоведческие знания об изобразительно-выразительных средствах, особенностях построения и языка произведений разных жанров и умение устанавливать причинно-следственные связи между событиями и поступками действующих лиц, способность определить собственное и авторское отношение к изображаемому и написать сочинение-миниатюру.

31. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" включает следующие подразделы:

1) оценивание художественного произведения;

2) сравнение художественного произведения с произведениями разных видов искусства;

3) сопоставление произведений литературы;

4) оценивание высказываний.

32. Задачи обучения по разделу "Оценка и сравнительный анализ" призваны обеспечить формирование у обучающихся аналитических умений, навыков критического мышления, умения различать понятия исторической и историко-литературной обстановки, характерные особенности эпохи, отраженной в изучаемом произведении, определять идейно-художественную роль в произведении элементов сюжета, системы образов, характеризовать героя произведения и его поступки в социально-историческом аспекте и сопоставлять героев одного или нескольких произведений, писать отзыв на самостоятельно прочитанную книгу и развернутое сочинение на заданную тему.

33. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 5 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту": художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; общее представление о художественном произведении, тем произведения; выразительное чтение наизусть фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); простой план; краткий пересказ, краткий и полный ответ на вопрос;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": литературные жанры (былина, сказка, литературная сказка); основная мысль произведения, элементы композиции, характеристика героя, художественное пространство в рисунках, схемах, кластерах; отношение автора к главным героям, изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм), творческие работы (сказка, рассказ, мини-сочинение по опорным словам, иллюстрациям);

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": мысли и чувства; художественное литературное произведение и произведения разных видов искусства, сходства и различия; произведения русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, устные и письменные высказывания о соответствии произведения теме;

4) изучаемые произведения: Былины. Цикл об Илье Муромце,

А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге", М.Ю. Лермонтов. "Бородино",

М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана", В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее", А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях", К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки", Г.Х. Андерсен. "Снежная королева", О. Уайльд. "Соловей и роза", К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб", Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке", А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила", М.М. Пришвин. "Кладовая солнца".

34. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; общее представление о художественном произведении, главная и второстепенная информация; выразительное чтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических), простой цитатный план, краткий, подробный пересказ содержания произведений небольшой эпической или драматической формы, выражение своего мнения о героях и событиях; развернутый ответ на вопрос;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр (рассказ, повесть, пьеса-сказка) и его признаки, основная мысль, структурные элементы композиции, роль структурных элементов в сюжете; эпизоды его значение для характеристики главных героев; характеристика героев с использованием плана и цитат из текста; художественное пространство в рисунках, схемах, кластерах; отношение автора к главным и второстепенным героям; метафоры, олицетворения и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), изобразительные средства языка; понимание прочитанного;

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": поступки главных героев, сходства и различия (план сравнительной характеристики); произведения русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике, полнота раскрытия темы, уместность цитирования;

Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством", Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев. "Ангелочек"), В.Токарева. "Рождественский рассказ", И.С. Тургенев. "Муму", Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник",

В.С. Высоцкий. "Песня о друге", А.Н. Островский. "Снегурочка",

С.Я. Маршак. "Умные вещи", М.Ю. Лермонтов. "Русалка".

35. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту": притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; детали, известная и неизвестная информация; цитата, фрагмент, связанный с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа; сложный план; краткий, подробный, выборочный пересказ мнение о героях и событиях; аргументированный ответ на проблемный вопрос;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ) и его признаки; тема и идеи произведения, мнение о поступках героев; элементы композиции, эпиграф, прозаическое, драматическое и лирическое произведение, эпизоды, важных для характеристики главных и второстепенных героев; характеристика на основе деталей и цитат; сюжет и композиция, художественных образов и оформление своего представления в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; определение отношения автора к главным и второстепенным героям, аргументация своей позиции; анализ изобразительных средств и фигур поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основных приемов комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражение своего отношения к прочитанному, использование изобразительных средств языка;

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": участие в обсуждении произведения, выражение мнения о героях и событиях; сравнение художественного произведения с произведениями разных видов искусства, характеристика сходств и различий в средствах создания образов; сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике/ проблематике/ жанру; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства;

Р. Бредбери. "Зеленое утро", А.Новоселов. "Санькин марал", И.А. Крылов. Басни, Д.И. Фонвизин. "Недоросль", М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил", М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя), В.А. Жуковский. Баллады, В. Набоков. "Рождество", В. Тендряков. "Хлеб для собаки", Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно".

36. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту": романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; открытая и скрытая (подтекст) информации; цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; сложный цитатный план; пересказ, приемы цитирования; аргументированный ответ;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр (трагедия, комедия, поэма) и его признаки; тема и идеи произведения, проблематика; элементы композиции, вставные эпизоды; характеристика героев произведения, их поступков, мотивов поведения, значения имен и фамилий; система образов, хронотоп, структура произведения, способы свҰртывания информации (схема, таблица, интеллект-карта, ментальная карта, диаграмма); авторское отношение к героям; способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); написание творческих работ (письмо литературному герою, сценарии);

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": обсуждение произведения, точка зрения, поступки героев, позиция автора; литературно-художественное произведение и разные виды искусства, специфические средства создания образов в разных видах искусства; сопоставление произведения (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературе, близких по тематике/проблематике/ жанру с учетом особенностей национальной культуры; полнота и глубина раскрытия темы, композиционное единство, фактологическая точность;

4) изучаемые произведения: Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети", В. Распутин. "Уроки французского", Ч. Айтматов. "Белый пароход",

У. Шекспир. "Ромео и Джульетта", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка", Лирика поэтов 19 века, О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета", Н.В. Гоголь. "Ревизор", А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя), В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя), М.Ю. Лермонтов. "Мцыри", А. Грин. "Алые паруса", Антуан де Сент-Экзюпери. "Маленький принц", М. Цветаева. Лирика,

А. Ахматова. "У самого моря".

37. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту": жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; понимание художественного произведения, критическое осмысление информации, выражение отношения к услышанному или прочитанному; самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, связанных с проблематикой произведения; тезисный план; пересказ содержания произведения, использование разных приемов пересказа, творческое переосмысление развития сюжета; развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр (сонет, роман, святочный рассказ); тема и идея произведения, актуальность, аргументация; элементы композиции, виды композиции, лирическое отступление; эпизоды, важные для определения конфликта, социальные и межличностные отношения; художественный мир произведения, способы свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы); способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; средства создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения, метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градации, парцелляции); сочинения на литературные и свободные темы, рецензия (на спектакли и/или экранизации произведения);

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": собственная позиция с учетом различных мнений, актуальность проблематики произведения; индивидуальные авторские приемы; произведения русской литературы и произведения казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, с учетом особенностей национальной культуры, полнота и глубина раскрытия темы как критерии, композиционное и стилевое единство, точность;

4) изучаемые произведения: У. Шекспир. Сонеты, П.Н. Васильев. "Имя твоҰ…", А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы", Н.В. Гоголь. "Шинель",

Л.Н. Толстой. "После бала", А.С. Грибоедов. "Горе от ума", А.П. Чехов. "Анна на шее".

38. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:

1) по разделу "Понимание и ответы по тексту": композиция, завязка, кульминация, гротеск, конфликт, персонаж, сюжет, символ и символизация, символическая деталь, трилогия, очерк, мотив, ремарка, стиль, типизация, оксюморон, хронотоп, историко-литературный процесс, литературный герой, литературный тип; понимание художественного произведения, доводы; цитатный и тезисный план; развитие событий, творческое переосмысление сюжета; развернутый аргументированный ответ со ссылкой на источники;

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр в литературе (роман, роман в письмах, трилогия, очерк); тема и идея произведения, актуальность и аргументация, элементы композиции, виды композиции; эпизоды, важные для определения конфликта, детали и цитаты; черты литературных направлений, способы свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); способы выявления авторской позиции к изображаемой ситуации; форма, языковые средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения, метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации); сочинения на литературные и свободные темы, рецензия (на спектакли или экранизации произведения по алгоритму);

3) по разделу "Оценка и сравнительный анализ": собственная позиция с учетом различных мнений, актуальность проблематики произведения; взаимосвязь и взаимодействие литературы и видов искусства, произведения русской литературы в сравнении с произведениями казахской и мировой литературы по идейно-эстетическому содержанию/ литературному направлению; полнота и глубина раскрытия темы как критерии оценивания ответа, композиционное и стилевое единство, фактологическая точность;

4) изучаемые произведения: И.С. Тургенев "Ася", А.И.Куприн "Олеся", Ф.М.Достоевский "Бедные люди", А.И.Куприн "Гранатовый браслет", Н.В.Гоголь "МҰртвые души", А.С.Пушкин "Пиковая дама", Н.С.Лесков "Жемчужное ожерелье", Ги де Мопассан "Ожерелье".

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

39. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

40. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Понимание и ответы по тексту
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание терминов	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.1.2 правильно произносить базовые термины	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать еҰ
1.2 Понимание художественного произведения	5.1.2.1 общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков	6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу	7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища	10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
1.3 Чтение наизусть ицитирование	5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения	6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания	10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
1.4 Составление плана	5.1.4.1 составлять простой план; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога	6.1.4.1 составлять простой цитатный план	7.1.4.1 составлять сложный план	8.1.4.1 составлять сложный цитатный план	9.1.4.1 составлять тезисный план	10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план
1.5 Пересказ	5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка; 5.1.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая своҰ мнение о героях и событиях	7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; 7.1.5.2 строить монолог – рассуждение по опорным словам и шаблону	8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность	9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании	10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета
1.6 Ответы на вопросы	5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос; 5.1.6.2 оречевлять собственные действия по опорным словам	6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции	7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель	8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты	9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту	10.1.6.1 составлять развернутый вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов

таблица 2

Раздел 2. Анализ и интерпретация текста
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Жанр	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ)	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.4.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк)
2.2 Тема и идея	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6..2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; 7.4.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике; 8.4.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию	10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию; 10.4.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного
2.3 Композиция	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя	6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; 6.4.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания	7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.4.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий	8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов	9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений	10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.4.3.2 предлагать композиционные решения сюжета
2.4 Анализ эпизодов	5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью	6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев	7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами	10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя
2.5 Характеристика героев	5.2.5.1 характеризо вать героев при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог	8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию)	9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге
2.6 Художественный мир произведения в разных формах представления	5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения, понимания произведения	6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений	7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять своҰ представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать еҰ	8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы)	9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы	10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата
2.7 Отношение автора	5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию	7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию	8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения	9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев	10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения
2.8 Литературные приемы и изобразительные средства	5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.8.2 словесно регулировать собственную деятельность	6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)	7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании	8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм)	9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция)	10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
2.9 Творческое письмо	5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.9.2 запрашивать и эффективно использовать направляющую помощь педагога; действовать по схеме и словесной инструкции	6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка	7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая своҰ отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка	8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции	9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий	10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства

таблица 3

Раздел 3. Оценка и сравнительный анализ
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; 5.3.1.2 оречевлять выполняемые действия, используя банк предикативных единиц	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев; 6.3.1.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях; 7.3.1.2 строить монолог – рассуждение по теме	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.3.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать еҰ	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения	10.3.1.1 принимать участие в обсуждениях, дебатах, дискуссиях, объясняя свою позицию, оценивая актуальность проблематики произведения
3.2 Сравнение художественного произведения с произведениями разных видов искусства	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; 5.3.2.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов; 7.3.2.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции
3.3 Сопоставление произведений литературы	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя; 5.3.3.2 оречевлять собственные действия по опорным словам	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике; 6.3.3.2 устно планировать свою деятельность	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру; 7.3.3.2 устно планировать свою деятельность, контролировать еҰ качество	8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов	10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию
3.4 Оценивание высказываний	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме; 5.3.4.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования; 6.3.4.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи	7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства; 7.3.4.2 демонстрировать стремление идти по пути культурного саморазвития	8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности; 8.3.4.2 проявлять уважительное отношение к другому на невербальном уровне при проведении взаимооценивания	9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности	10.3.4.1 характеризовать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности; 10.3.4.2 высказывать критические замечания в корректной форме с приведением доказательств и аргументов при проведении взаимооценивания

41. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе

42. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Русская
литература" для 5-10 классов
уровня основного среднего
образования по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые произведения	Навыки/подразделы	Цели обучения
1 четверть
Героический эпос	1. Былины. Цикл об Илье Муромце 2. А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге" 3. М.Ю. Лермонтов. "Бородино" 4. М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.4.1 составлять простой план 5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос; 5.1.1.2 правильно произносить базовые термины; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков; 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога; 5.1.6.2 оречевлять собственные действия по опорным словам
		Анализ и интерпрета ция	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; 5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддежке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; 5.3.1.2 оречевлять выполняемые действия, используя банк предикативных единиц
2 четверть
Литературная поэтическая сказка	1. В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее" 2. А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" 3. К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; 5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; 5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя; 5.3.3.2 оречевлять собственные действия по опорным словам
3 четверть
Литературная прозаическая сказка	1. Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" 2. О. Уайльд. "Соловей и роза" 3. К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб" 4. Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос
		Анализ и интерпретация	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; 5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения, понимания произведения; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 5.2.8.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; 5.3.2.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания
4 четверть
Фольклорные элементы в литературных произведениях	1. А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" 2. М.М. Пришвин. "Кладовая солнца"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.4.1 составлять простой план; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков; 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога
		Анализ и интерпретация	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; 5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью; 5.4.5.2 оказывать направляющую помощь; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения понимания произведения другим лицом; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 5.2.9.2 запрашивать и эффективно использовать направляющую помощь педагога; действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме; 5.3.4.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Мифы народов мира	1.Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) 2.Е.В. Курдаков. "Псы Актеона" 3.Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии) 4.Тюркская мифология (миф о создании мира) 5.Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре)	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая своҰ мнение о героях и событиях; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); 6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка; 6.2.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев; 6.3.1.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения
2 четверть
Тема Рождества в литературе	1.Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" 2.Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством" 3.Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев."Ангелочек") 4.В.Токарева. "Рождественский рассказ"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая своҰ мнение о героях и событиях; 6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции
		Анализ и интерпретация	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; 6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий; 6.2.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике; 6.3.3.2 устно планировать свою деятельность
3 четверть
Нравственный выбор человека	1.И.С. Тургенев. "Муму" 2.Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник" 3.В.С. Высоцкий. "Песня о друге"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.4.1 составлять простой цитатный план
		Анализ и интерпретция	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); 6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); 6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка; 6.2.2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)
4 четверть
Сказочные и мифологические элементы в литератур ных произведе ниях	1.А.Н. Островский. "Снегурочка" 2.С.Я. Маршак. "Умные вещи" 3.М.Ю. Лермонтов. "Русалка"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды; 6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.4.1 составлять простой цитатный план; 6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции
		Анализ и интерпретация	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время, оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования; 6.3.4.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи

3) 7 класс:

таблица 3

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Притчи и легенды в литературе	1.Притча о блудном сыне, легенда об Арионе 2.А.С. Пушкин "Арион", "Анчар" 3.А.С. Пушкин. "Станционный смотритель" 4.К.Г. Паустовский "Телеграмма"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.4.1 составлять сложный план; 7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель
		Анализ и интерпретация	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.2.4.1; анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях; 7.3.1.2 строить монолог - рассуждение по теме
2 четверть
Человек и природа	1.Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета 2.У. Блейк. "Тигр" 3.О.О. Сулейменов. "Волчата" 4.Р. Бредбери. "Зеленое утро" 5.А.Новоселов. "Санькин марал"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); 7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять своҰ представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; 7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая своҰ отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка; 7.2.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать еҰ; 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/жанру; 7.3.3.2 устно планировать свою деятельность, контролировать еҰ качество
3 четверть
Сатира и юмор в литературе	1.И.А. Крылов. Басни 2.Д.И. Фонвизин. "Недоросль" 3.М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил" 4.М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; 7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос; 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла; 7.1.5.2 строить монолог - рассуждение по опорным словам и шаблону; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель
		Анализ и интерпретация	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять своҰ представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; 7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию; 7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать еҰ; 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов; 7.3.2.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
4 четверть
Мораль, этика, ценности	1.В.А. Жуковский. Баллады 2.В. Набоков. "Рождество" 3.В. Тендряков. "Хлеб для собаки" 4.Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.4.1 составлять сложный план; 7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; 7.1.5.2 строить монолог - рассуждение по опорным словам и шаблону
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объясняет роль эпиграфа и его смысл; 7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию; 7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая своҰ отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
		Оценка и сравнительный анализ	7.2.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства; 7.2.4.2 демонстрировать стремление идти по пути культурного саморазвития

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Дети и взрослые	1.Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" 2.В. Распутин. "Уроки французского" 3.Ч. Айтматов. "Белый пароход"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.4.1 составлять сложный цитатный план; 8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Анализ и интерпретация	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике; 8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов; 8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	8.2.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.2.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать еҰ
2 четверть
Любовь и честь	1.У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" 2. А.С. Пушкин. "Капитанская дочка" 3. Лирика поэтов 19 века 4. О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); 8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике; 8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры; 8.2.7.2 создавать по модели текст - рассуждение с передачей авторского отношения; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру; учитывая особенности национальной культуры; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции
3 четверть
Сатира и юмор	1.Н.В. Гоголь. "Ревизор" 2.А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя) 3.В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Анализ и интерпретация	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию); 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции
4 четверть
Мечты и реальность	1. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" 2. А. Грин. "Алые паруса" 3. А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц" 4. М. Цветаева. Лирика 5. А. Ахматова. "У самого моря"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.4.1 составлять сложный цитатный план; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); 8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности; 8.3.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать еҰ; 8.3.4.2 проявлять уважительное отношение к другому на невербальном уровне при проведении взаимооценивания

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Странности любви	1. У. Шекспир. Сонеты 2. П.Н. Васильев. "И имя твоҰ…" 3. А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 9.1.4.1 составлять тезисный план; 9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.6.1 давать развернутый; аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту
		Анализ и интерпретация	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию; 9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений; 9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения
2 четверть
Тема маленького человека	1.Н.В. Гоголь. "Шинель" 2.Л.Н. Толстой. "После бала".	Понимание и ответы на вопросы	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию; 9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев; 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
3 четверть
Сатира на общество	1.А.С. Грибоедов. "Горе от ума"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании; 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту
		Анализ и интерпретация	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами; 9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
4 четверть
Тайны человеческой души	1.А.П. Чехов. "Анна на шее"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.4.1 составлять тезисный план; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев; 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Странности любви	1. И.С. Тургенев. "Ася" 2. А.И. Куприн. "Олеся"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план; 10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета; 10.1.6.1 составлять развернутый вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники; 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать еҰ; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов
		Анализ и интерпретация	10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию; 10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного; 10.2.3.2 предлагать композиционные решения сюжета; 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.1.1 принимать участие в обсуждениях, дебатах, дискуссиях, объясняя свою позицию, оценивая актуальность проблематики произведения
2 четверть
Тема маленького человека	1. Ф.М. Достоевский. "Бедные люди" 2. А.И. Куприн. "Гранатовый браслет"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой.
		Анализ и интерпретация	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк); 10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию; 10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграмм); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного; 10.2.3.2 предлагать композиционные решения сюжета; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу; 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции
3 четверть
Сатира на общество	1. Н.В. Гоголь. "Мертвые души"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета; 10.1.6.1 составлять развернутый вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать еҰ; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов
		Анализ и интерпретация	10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя; 10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию
4 четверть
Тайны человечес кой души	1. А.С.Пушкин. "Пиковая дама" 2. Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье" 3. Ги де Мопассан. "Ожерелье"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
		Анализ и интерпретация	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк); 10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу; 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.4.1 характеризовать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию; 10.3.4.2 высказывать критические замечания в корректной форме с приведением доказательств и аргументов при проведении взаимооценивания

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 503-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде орыс тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге орыс әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше орыс тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.

3. Міндеттер:

1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;

2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, орыс тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;

3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;

4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;

5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;

6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;

7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;

8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;

9) орыс тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;

10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде, және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.

12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).

13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.

18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.

19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша орыс тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында орыс тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.

20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, орысша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.

21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.

22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:

1) дыбыстамалық тілді тыңдау;

2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;

3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;

4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;

5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;

6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;

7) байланысты сөздер құру;

8) сауатты жазу.

23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрдастары, не айтып жатқанын мұқият тыңдау, сөйлеу тіліндегі қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).

24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.

25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, орыс тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.

26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.

27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау орыс тілінде жүргізіледі; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді аударуға болады.

28. Орыс тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің орыс тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.

29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуында оқытудың төмендегідей стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:

1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;

2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;

3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;

4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.

30. Орыс тілінде оқитындар үшін бірегей (шоғырландырылған) орыс тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.

31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:

3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.

3-тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

33. Количество часов, отведенных на изучение каждого раздела, распределяется из расчета общего количества часов, часы распределяются с учетом индивидуальных особенностей своего класса.

34. Обучение организовано по разделам, включающим виды речевой деятельности и использование языковых единиц. Разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов по классам.

35. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, информировать о следующих этапах обучения.

36. Для определения содержания предмета "Русский язык и литература" выстроена система целей обучения, которая состоит из следующих разделов:

1) раздел 1 "Слушание и говорение" направлен на формирование умений слушать речь учителя и учащихся, аудио (видео) записи, понимать смысл услышанного, содержание художественных произведений с определҰнным лексическим минимумом; выделять основную мысль из общего содержания; на развитие умений выражать мысли, передавать мысли в последовательно в устной форме;

2) раздел 2 "Чтение" понимание прочитанного, развитие умения читать, персказывать прочитанное, формулировать вопросы и ответы, участовать в диалоге, создавать монологическое высказывание, соблюдать речевые нормы;

3) раздел 3 "Письмо" направлен на совершенствование техники письма, умение выполнятъ звуковой анализ слов, соблюдение орфографических, грамматических и пунктуационных норм.

37. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов;

2) понимание лексического значения слов;

3) понимание содержания художественных произведений;

4) расширение словарного запаса;

5) участие в диалоге;

6) развитие связной речи.

38. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) формулирование вопросов и ответов;

3) владение разными видами чтения.

39. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) совершенствование техники письма

2) соблюдение орфографических норм;

3) соблюдение грамматических норм;

4) соблюдение пунктуационных норм.

40. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 5 класса:

1) слушание и говорение: различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; воспринимать и понимать ситуативную речь учителя; понимать значение новых слов по теме; использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; понимать значение единственного и множественного числа существительных; понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы; использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы; владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; создавать связные высказывания по опорным словам; создавать монологические высказывания описательного характера; облюдать орфоэпические нормы;

2) чтение: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетани; понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; прогнозировать содержание текста по вопросам; формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно; правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение; находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; составлять план и перессказывать по плану; пересказывать содержание прочитанного; пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; сравнивать содержание и тему текстов;

3) письмо: алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; правильно произносить звуки русского языка; правильно писать и читать буквы, слоги, слова; уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; уметь производить звуко-буквенный анализ слова; различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; правописание проверяемых безударных гласных в корне слова; использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже; применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами.

41. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 6 класса:

1) слушание и говорение: воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текстапонимать значение слов бытовой тематики; понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; понимать глаголы в зависимости от лица и времени; использовать слова, обозначающие один или несколько предметов; понимание значения синонимов и антонимов понимать содержание небольших текстов; содержащих знакомые лексические и грамматические единицы; владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы участвовать в диалоге этикетного характера; воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; создавать монологические высказывания повествовательного характера;

2) чтение: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; формулировать вопросы по содержанию текста, отвечать на них с опорой на иллюстрацию; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; кратко перессказывать текст; правильно читать календарные даты; различать стихи и прозу; пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; сравнивать содержание и тему текстов;

3) письмо: уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; писать большу букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных; владеть приемами самоконтроля при списывании; правильно писать безударные падежные окончания; правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме; правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; применять знаки препинания в предложениях с прямой речью;

42. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 7 класса:

1) слушание и говорение: понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; понимать вопросы и адекватно на них отвечать; различать интонации повествовательного, вопросительного предложений; понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; понимать значение прочитанного текста; понимать значение прочитанного стихотворения; понимание значения синонимов и антонимов; понимать содержание рассказов; содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; характеризовать персонажей владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы участвовать в диалоге регуляторного характера, создавать связный рассказ по коллективно составленному плану; создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение,повествование) о себе, семье, профессиях;

2) чтение: понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; различать описание, повествование, басни и сказки; самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; составлять сложный план;

3) письмо: списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя; писать адрес на конверте; владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта. правильно писать безударные глагольные окончания; правильно писать гласные после шипящих и "Ц"; правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью.

43. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 8 класса:

1) слушание и говорение: воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; понимать контекстную речь учителя; различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений; понимать значение слов учебно-образовательной тематики; понимать значение слов одинаковых по написанию; понимать содержание небольших прозаических произведений; адекватно отвечать на вопросы; характеризовать персонажей; владеть словарным запасом, включающим эмоциональ-ноокрашенную лексику; употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения; участвовать в диалоге- распросе; строить связные высказывания на заданные темы; использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях /наблюдениях;

2) чтение: понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска;перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола;

3) письмо: самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями;самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; выполнять самостоятельные письменные работы; записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; писать короткое сочинение на заданную тему; правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; правильно использовать косвенные формы местоимений; употребление чистлительных в сочетании с существительными; правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы; применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями.

44. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 9 класса:

1) слушание и говорение: понимать основную и детальную информацию сообщения продолжи-тельностью 4-5 минут; воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним; понимать значение слов тематики социально- культурной тематики; понимать содержание поэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; характеризовать персонажей; владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения на заданную тему; участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года; расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; употрелять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); употрелять в речи предложения с причастным оборотом;

2) чтение: понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов; самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; составлять план прочитанного; строить рассказ-повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); работать с толковым словарем;

3) письмо: выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; писать творческие работы (в том числе на литературные темы); правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами; правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; правильно писать числительные, неопределенные местоимения; правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи; знать правописание нн-в прчастиях, не- с причастиями; правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы); знать правописание наречий (буквы "о-а" на конце наречий, мягкий знак на конце наречий); применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения.

45. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 10 класса:

1) слушание и говорение: понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжи-тельностью до 5-6 минут, определяя тему; воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; понимать значение слов общественно-политической тематики; понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; характеризовать персонажей; владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; самостоятельно составлять рассказ на заданные темы; создавать тексты дискуссионного и полемического характера;

2) чтение: понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; пересказывать текст кратко и выборочно; подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; выделять основную мысль текста; различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; составлять тезисный план; использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении;

3) письмо: писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); писать различные виды деловых бумаг; употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; правильно писать союзы, предлоги, частицы; сформировать навыков соблюдения орфографических норм; правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения; правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

46. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4:

"6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

47. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Подраздел	Раздел 1. Слушание и говорение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание устного сообщения/ аудио/ видеомате риалов	5.1.1.1 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 5.1.1.4 воспринимать и понимать ситуативную речь учителя	6.1.1.1 воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; 6.1.1.2 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 6.1.1.3 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текста	7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; 7.1.1.2 понимать вопросы и адекватно на них отвечать; 7.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного предложений	8.1.1.1 воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; 8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; 9.1.1.2 воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним	10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; 10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; 10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним
1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение новых слов по теме; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.2.3 понимать значение единственного и множественного числа существительных	6.1.2.1 понимать значение слов бытовой тематики; 6.1.2.2 понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; 6.1.2.3 понимать глаголы в зависимости от лица и времени (Я пришел. Она пришла); 6.1.2.4 использовать слова, обозначающие один или несколько предметов	7.1.2.1 понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; 7.1.2.2 понимать значение прочитанного текста; 7.1.2.3 понимать значение прочитанного стихотворения 7.1.2.4 понимание значения синонимов и антонимов	8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.2.2 понимать значение слов одинаковых по написанию	9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики	10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
1.3 Понимание содержания художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы	6.1.3.1 понимать содержание небольших текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы	7.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль: 7.1.3.2 характеризовать персонажей	8.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических произведений, адекватно отвечать на вопросы; 8.1.3.2 характеризовать персонажей	9.1.3.1 понимать содержаниепоэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; 9.1.3.2 характеризовать персонажей	10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; 10.1.3.2 характеризовать персонажей
1.4 Расширение словарного запаса	5.1.4.1 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы	6.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы	7.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омоним	8.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику; 8.1.4.2 Употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; 8.1.4.3 использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения	9.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения на заданную тему	10.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем
1.5 Участие в диалоге	5.1.5.1 называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; 5.1.5.2 участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); 5.1.5.3 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь	6.1.5.1 участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); 6.1.5.2 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний	7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)	8.1.5.1 участвовать в диалоге- распросе;	9.1.5.1 участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года	10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха
1.6 Развитие связной речи	5.1.6.1 создавать связные высказывания по опорным словам; 5.1.6.2 создавать монологические высказывания описательного характера; 5.1.6.3 соблюдать орфоэпические нормы	6.1.6.2 создавать монологические высказыванияповествовательного характера	7.1.6.1 создавать связный рассказ по коллективно составленному плану; 7.1.6.2 создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение,повествование) о себе, семье, профессиях	8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы; 8.1.6.2 использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; 8.1.6.3 оценивать высказывание (монолог/ диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях	9.1.6.1 расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; 9.1.6.2 употрелять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); 9.1.6.3 употрелять в речи предложения с причастным оборотом	10.1.6.1 самостоятельно составлять рассказ на заданные темы; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера

таблица 2

Подраздел	Раздел 2. Чтение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Понимание содержания текста	5.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетани; 5.2.1.2 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; 5.2.1.3 прогнозировать содержание текста по вопросам	6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	7.2.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями	9.2.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; 9.2.1.2 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков	10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов
2.2 Формулирование вопросов и ответов	5.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; 5.2.2.2 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно	6.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию	7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме	8.2.2.1 формулиро вать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни	9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов	10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение
2.3 Владение разными видами чтения	5.2.3.1 правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; 5.2.3.2 самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение; 5.2.3.3 находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану; 5.2.3.5 пересказывать содержание прочитанного; 5.2.3.6 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 5.2.3.7 сравнивать содержание и тему текстов	6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 6.2.3.2 кратко перессказывать текст; 6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу 6.2.3.5 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 6.2.3.6 сравнивать содержание и тему текстов	7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 7.2.3.2 различать описание, повествоавние, басни и сказки 7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); 7.2.3.4 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 7.2.3.5 составлять сложный план	8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска; 8.2.3.3 перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола	9.2.3.1 самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; 9.2.3.2 составлять план прочитанного; 9.2.3.3 строить рассказ- повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); 9.2.3.4 работать с толковым словарем	10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.2 перессказывать текст кратко и выборочно; 10.2.3.3 подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; 10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; 10.2.3.5 выделять основную мысль текста; 10.2.3.6 различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; 10.2.3.7 составлять тезисный план; 10.2.3.8 использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении

таблица 3

Подраздел	Раздел 3. Письмо
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Совершенствование техники письма	5.3.1.1 алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; 5.3.1.2 правильно произносить звуки русского языка; 5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова; 5.3.1.4 уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; 5.3.1.5 уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; 5.3.1.6 уметь производить звуко-буквенный анализ слова; 5.3.1.6 писать творческие работы на литературные темы, выражая свое отношение к поступкам героям художественных произведений	6.3.1.1 уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; 6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; 6.3.1.3 писать большу букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных; 6.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при списывании	7.3.1.1 списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); 7.3.1.2 выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя; 7.3.1.3 писать адрес на конверте; 7.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта	8.3.1.1 самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; 8.3.1.2 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 8.3.1.3 выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; 8.3.1.4 писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; 8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.1.6 записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; 8.3.1.7 представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; 8.3.1.8 писать короткое сочинение на заданную тему	9.3.1.1 выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; 9.3.1.2 писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.1.4 писать творческие работы (в том числе на литературные темы)	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.3 писать заметку о жизни (класса, школы, семьи) 10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи
3.2 Соблюдение орфографических норм	5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.2.2 правописание проверяемых безударных гласных в корне слова	6.3.2.1 правильно писать безударные падежные окончания; 6.3.2.2 правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме	7.3.2.1 правильно писать безударные глагольные окончания; 7.3.2.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц"	8.3.2.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; 8.3.2.2 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	9.3.2.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами; 9.3.2.2 правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения; 9.3.2.4 правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи; 9.3.2.5 знать правописание "нн-" в причастиях, "не-" с причастиями	10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм
3.3 Соблюдение грамматических норм	5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.3.3.1 правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.3.3.1 правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления	8.3.3.1 правильно использовать косвенные формы местоимений; 8.3.3.2 употребление чистлительных в сочетании с существительными; 8.3.3.3 правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы	9.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы)	10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.3.2 правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения
3.4 Соблюдение пунктуационных норм	5.3.4.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами	6.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой речью	7.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью	8.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями	9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения	10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

48. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

49. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Русский
язык и литература" 5-10 классов
уровня основного среднего
образования по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Климат и природа Семья	Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", М.Ю. Лермонтов. "Гроза", С.Есенин. "Буря", Ф.Тютчев. "Весенняя гроза", "Зима недаром злится", "Сказка о ветре" (из цикла "Новые сказки") Русская сказка "Мудрый отец", Болгарская сказка "Сказка о бочке", М. Скребцова. "Сердце матери"	Слушание и говорение	5.1.1.1 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.2.1 понимать значение новых слов по теме; 5.1.3.1 понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		Чтение	5.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; 5.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; 5.2.3.1 правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; 5.2.3.2 самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение
		Письмо	5.3.1.1 алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; 5.3.1.2 правильно произносить звуки русского языка; 5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова
2 четверть
Ценности: дружба и любовь Кем я хочу стать, когда вырасту	Стихи о дружбе для детей. С.Михалков. "Мы с приятелем друзья", Г.Боргуль. "Подружка Маша", Я.Дубенская. "Мы разные", Н.Бичурина. "Чей гриб?", В.Бережная. "Много у меня друзей", О.Чекашова. "Мой друг", Ю.Белоусова. "Дружба – это дар" В.Маяковский. "Кем быть?", Дж.Родари. "Чем пахнут ремесла?"	Слушание и говорение	5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказываний; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.5.1 называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; 5.1.6.1 создавать связные высказывания по опорным словам; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказываний; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета
		Чтение	5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков; 5.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 5.2.3.3 находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану
		Письмо	5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова; 5.3.1.4 уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; 5.3.1.5 уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; 5.3.1.6 уметь производить звуко-буквенный анализ слова; 5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
3 четверть
Жизнь и творчество Мир фантазии	Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али", И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок). Б.Заходер. "Моя вообразилия", Л.Кэролл "Алиса в стране чудес" (фрагменты произведения)	Слушание и говорение	5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 5.1.1.4 воспринимать и понимать ситуативную речь учителя; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.5.2 участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); 5.1.4.1 использовать речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы
		Чтение	5.2.1.2 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; 5.2.1.3 прогнозировать содержание текста по вопросам. 5.2.3.4 составлять план и перессказывать по плану; 5.2.3.5 персказывать содержание прочитанного; 5.3.3.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них;
		Письмо	5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.1.6 писать творческие работы на литературные темы, выражая свое отношение к поступкам героям художественных произведений
4 четверть
Мы выбираем спорт Каникулы и отдых	В.Львовский. "Песенка о зарядке", В.Голышкин. "Вратарь", В. Донникова. "На катке", В. Голявкин. "В любом деле нужно работать" Татьяна Лило. "Каникулы", Тамара Крюкова. "Хрустальный ключ" (фрагмент произведения, глава 48 "Легенда о вольном граде"), СашаЧерный. "Летом"	Слушание и говорение	5.1.2.3 понимать значение единственного и множественного числа существительных; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; 5.1.5.3 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; 5.1.6.2 создавать монологические высказывания описательного характера; 5.1.6.3 соблюдать орфоэпические нормы
		Чтение	5.2.2.2 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану; 5.2.3.6-пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 5.2.3.7 сравнивать содержание и тему текстов
		Письмо	5.3.4.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами; 5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже; 5.3.2.2 правописание проверяемых безударных гласных в корне слова

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Характер и внешность человека Мир вокруг нас: животные и растения	Валентина Осеева "Кто наказал его?" Бахыт Каирбеков, стихи из цикла "Лица друзей" И.А. Крылов "Ворона и Лисица". А.П.Чехов "Хамелеон" Ч.Айтматов "Солдатенок" Леонид Вертель "Пленник" И. Крылов "Ворона и Лисица"	Слушание и говорение	6.1.1.1 воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; 6.1.1.2 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 6.1.1.3 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 6.1.2.1 понимать значение слов бытовой тематики
		Чтение	6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; 6.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию; 6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения
		Письмо	6.3.1.1 уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; 6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова;
2 четверть
Климат; погода и времена года Чудеса света	К. Д. Ушинский "Лето" К.Ушинский. "Пчелки на разведках" С.Маршак Сказка "Двенадцать месяцев" Ф.Тютчев "Чародейкою зимою" С.Есенин "Зима" Роберт Стайн Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки) Марат Джумагазиев Стихотворение "Семь чудес света"	Слушание и говорение	6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текста; 6.1.2.2 понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; 6.1.2.3 понимать глаголы в зависимости от лица и времени (Я пришел. Она пришла)
		Чтение	6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 6.2.3.2 кратко перессказывать текст
		Письмо	6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; 6.3.1.3 писать большу букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных
3 четверть
Древние и современные цивилизации Мир фантазии Язык и общение истории Герои и злодеи: реальные и выдуманные	Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али", И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок) К.Булычев "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения) Мифы об Атлантиде А.Р. Беляев "Последний человек из Атлантиды". Г. Тукай "Родной язык" К. Бальмонт "Язык, великолепный наш язык" И. Бунин "Слово" И. С. Тургенев "Русский язык" Татьяна Лило. "Каникулы", Тамара Крюкова. "Хрустальный ключ" (фрагмент произведения, глава 48 "Легенда о вольном граде"), СашаЧерный. "Летом"	Слушание и говорение	6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3минут, определяя тему текста; 6.1.2.4 использовать слова, обозначающие один или несколько предметов; 6.1.3.1 понимать содержание небольших текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы; 6.1.5.1 участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); 6.1.6.1 создавать связные высказывания по картине
		Чтение	6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу
		Письмо	6.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при списывании; 6.3.2.1 правильно писать безударные падежные окончания; 6.3.2.2 правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме.
4 четверть
Астрономия: планеты и спутники Человек и современные технические устройства	Мифы о Луне и Солнце С.Цыганков "О космическом корабле "Планета Земля" (в стихах и прозе) Н. Носов "Телефон"	Слушание и говорение	6.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы; 6.1.5.2 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 6.1.6.2 создавать монологические высказыванияповествовательного характера;
		Чтение	6.2.3.2 кратко перессказывать текст; 6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу; 6.2.3.5 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 6.2.3.6 сравнивать содержание и тему текстов
		Письмо	6.3.3.1 правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой речью

3) 7 класс:

таблица 3

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Путешествие Времена года	Д.Свифт "Путешествия Гулливера" Г.Скребицкий "Четыре художника" Стихи А.Кунанбаев "Времена года" И.А.Бунин "Листопад" К. Паустовский "Осень"	Слушание и говорение	7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжи тельностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; 7.1.1.2 понимать вопросы и адекватно на них отвечать; 7.1.2.1 понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; 7.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; 7.1.6.1 создавать связный рассказ по коллективно составленному плану
		Чтение	7.2.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; 7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 7.2.3.5 составлять сложный план
		Письмо	7.3.1.1 списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); 7.3.2.1 правильно писать безударные глагольные окончания
2 четверть
Культура: характер и личность Здоровый образ жизни: спорт и еда	Притча "Внешняя и внутренняя красота" Л.Толстой "Кавказский пленник" Н.Заболоцкий "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" Д.Федюкин "Баллада о здоровом образе жизни" В.Высоцкий "Утренняя гимнастика"	Слушание и говорение	7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; 7.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного предложений; 7.1.2.2 понимать значение прочитанного текста; 7.1.3.2 характеризовать персонажей
		Чтение	7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 7.2.3.2 кратко перессказывать текст; 7.2.3.2 различать описание, повествоавние, басни и сказки; 7.2.3.4 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям
		Письмо	7.3.2.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц"; 7.3.1.2 выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя.
3 четверть
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества Хобби и свободное время Музыка в нашей жизни	Н.В.Гоголь "Ночь перед Рождеством" Е.Шварц "Сказка о потерянном времени" М.Кабанбаев "Арстан, я и виолончель" В.Г.Короленко "Слепой музыкант"	Слушание и говорение	7.1.2.3 понимать значение прочитанного стихотворения; 7.1.2.4 понимание значения синонимов и антонимов; 7.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; 7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)
		Чтение	7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); составлять сложный план;
		Письмо	7.3.1.3 писать адрес на конверте; 7.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта; 7.3.3.1 правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
4 четверть
Мир труда	Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться"	Слушание и говорение	7.1.6.2 создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение, повествование) о себе, семье, профессиях; 7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)
		Чтение	7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов)
		Письмо	7.3.3.1 правильно использовать глагола и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; 7.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Семья и подросток Климат; погода и времена года	Притча "Волшебная копейка", Туве Янсон. "Дитя-невидимка", А. Кунанбаев. "Слова назидания": Двадцать пятое слово. С. Есенин. "Закружилась листва золотая", Маргарита Алигер. "Осень только взялась за работу", А. Фет. "Ласточки пропали", С. Михалков "Круглый год".	Слушание и говорение	8.1.1.1 воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; 8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.3.2 характеризовать персонажей; 8.1.5.1 участвовать в диалоге- распросе; 8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы
		Чтение	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; 8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания
		Письмо	8.3.1.1 самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; 8.3.1.2 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 8.3.2.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; 8.3.3.1 правильно использовать косвенные формы местоимений
2 четверть
Культура: характер и личность Здоровый образ жизни: спорт и еда	Притча "Внешняя и внутренняя красота" Л.Толстой "Кавказский пленник" Н.Заболоцкий "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" Д.Федюкин "Баллада о здоровом образе жизни" В.Высоцкий "Утренняя гимнастика"	Слушание и говорение	8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений; 8.1.2.2 понимать значение слов одинаковых по написанию; 8.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику
		Чтение	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; 8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска
		Письмо	8.3.1.3 выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; 8.3.2.2 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 8.3.1.7 представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика
3 четверть
Вода – источник жизни Хобби и свободное время Музыка в нашей жизни	Янка Мавр "Сын воды" П.Н.Васильев "Иртыш" Е.Шварц "Сказка о потерянном времени" М.Кабанбаев "Арстан, я и виолончель" В.Г.Короленко "Слепой музыкант"	Слушание и говорение	8.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; 8.2.3.3 перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола
		Чтение	8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания
		Письмо	8.3.1.4 писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; 8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.3.2 употребление чистлительных в сочетании с существительными
4 четверть
День Победы	А.А.Бек "Волоколамское шоссе" Б.Момышулы "За нами - Москва"	Слушание и говорение	8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы; 8.1.6.2 использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; 8.1.4.2 употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; 8.1.4.3 использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения; 8.1.6.3 оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях
		Чтение	8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска
		Письмо	8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.1.6 записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; 8.3.3.3 правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы; 8.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями; 8.3.1.8 писать короткое сочинение на заданную тему

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Времена года Сила искусства	Н.Некрасов "Несжатая полоса". Б. Пастернак "Золотая осень", Асылбеков С. Зимние каникулы: Повести и рассказы. А.С. Пушкин. "Моцарт и Сальери", К.Г. Паустовский "Старый повар", Екимов Б.П. "Музыка старого дома"	Слушание и говорение	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; 9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики
		Чтение	9.2.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; 9.2.3.1 самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; 9.2.3.2 составлять план прочитанного
		Письмо	9.3.2.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание НЕ с разными словами; 9.3.2.2 правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения.
2 четверть
Культура: характер и личность Космос	В.П. Крапивин "Мальчик со шпагой". О.Сулейменов "Земля, поклонись человеку" Р. Брэдбери "ЗелҰное утро" И.Ефремов "ЗвҰздные корабли"	Слушание и говорение	9.1.1.2 воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним; 9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики; 9.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффетивного общения на заданную тему
		Чтение	9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов; 9.2.3.2 составлять план прочитанного
		Письмо	9.3.1.1 выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения; 9.3.2.4 правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи
3 четверть
Научные открытия и технологии Сатира и юмор в литературе	Е.С. Вельтистов "Приключения Электроника" И.А. Крылов. Басни Д.И. Фонвизин. "Недоросль" М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил"	Слушание и говорение	9.1.3.1 понимать содержание поэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; 9.1.5.1 участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года
		Чтение	9.2.3.3 строить рассказ- повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); 9.2.3.4 работать с толковым словарем
		Письмо	9.3.1.2 писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.1.4 писать творческие работы (в том числена литературные темы); 9.3.2.5 знать правописание "нн-" в прчастиях, "не-" с причастиями; 9.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы); 9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения
4 четверть
День Победы МолодҰжная культура: Интернет и социальные сети	К. Кайсенов "В тылу врага" Р.Гамзатов "Журавли" Муса Джалиль "Варварство" Г.Ф.Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны…"	Слушание и говорение	9.1.6.1 расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; 9.1.6.2 употрелять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); 9.1.6.3 употрелять в речи предложения с причастным оборотом
		Чтение	9.2.1.2 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; 9.2.3.4 работать с толковым словарем
		Письмо	9.3.1.3 писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.4.6 знать правописание наречий (буквы "о-а" на конце наречий, мягкий знак на конце наречий); 9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Культура народов мира Природные ресурсы планеты Земля	Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), А.Кунанбаев. "Слова назидания", Ю. Герт. "Грустная история со счастливым концом", М. Шаханов. "Четыре матери". К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки), Ч.Айтматов. "Плаха" (отрывок), В.Распутин. "Прощание с Матерой" (отрывок)	Слушание и говорение	10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; 10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
		Чтение	10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; 10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.3 писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы
2 четверть
История и личность Реальность и фантазия	В.Г.Короленко. "Парадокс", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка". Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход"), Р.Брэдбери. "ВсҰ лето в один день"	Слушание и говорение	10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; 10.1.3.2 характеризовать персонажей; 10.1.6.1 самостоятельно составлять рассказ на заданные темы
		Чтение	10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.2 перессказывать текст кратко и выборочно
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.2 правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения; 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
3 четверть
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений МолодҰжь и средства массовой информации	У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", К.Г.Паустовский. "Телеграмма" Э.Асадов "Отцы и дети"" С.ЧҰрный. "Диета", "Зеркало"	Слушание и говорение	10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; 10.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.3 подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; 10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему
		Письмо	10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
4 четверть
Знаменитые люди. Чем они интересны? Закон и преступление	М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; Е.А.Евтушенко. "Людей неинтересных в мире нет". Уильям Голдинг. "Повелитель мух" (отрывки)	Слушание и говорение	10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; 10.2.3.5 выделять основную мысль текста; 10.2.3.6 различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; 10.2.3.7 составлять тезисный план; 10.2.3.8 использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении
		Письмо	10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 504 -қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде қазақ тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге қазақ әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше қазақ тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.

3. Міндеттер:

2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, қазақ тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;

3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;

6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;

8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;

9) қазақ тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;

10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.

1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);

18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасалау қарастырылады, олар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.

19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша сөйлеу тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесу, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттау қолданылады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында қазақ тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.

20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, қазақша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.

22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:

1) дыбыстамалық тілді тыңдау;

2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;

3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;

4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;

6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;

7) байланысты сөздер құру;

8) сауатты жазу.

23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрбылары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, сөйлеу тіліндегі қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).

25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, қазақ тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.

27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау қазақ тілінде жүргізіледі; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді аударуға болады.

28. Қазақ тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болу; үлкеннің қазақ тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз жеткізілуі қарастырылады.

1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;

2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;

4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.

30. Екінші тілге оқыту үшін бірегей (шоғырландырылған) қазақ тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.

3-тарау. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.

33. Оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сөйлеу қызметінің төрт дағдысын (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен қатар білім алушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат береді.

34. Оқыту пәнінің мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) тыңдалым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) айтылым;

5) тілдік бағдар.

35. "Тыңдалым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) болжау;

2) назарын шоғырландырып тыңдау;

3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

4) көркем шығармаларды тыңдау;

5) негізгі ойды анықтау;

6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.

36. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;

2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;

3) көркем шығармаларды оқу;

4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;

5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;

6) өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау.

37. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;

2) эссе жазу;

3) көркемдегіш құралдарды қолданып жазу;

4) мәліметтерді жинақтау;

5) орфография және пунктуация.

38. "Айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөздік қорының алуандығы;

2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;

3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

4) мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;

5) сенімді және еркін жауап беру;

6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.

39. "Тілдік бағдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөз таптары;

2) сөйлем.

40. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: тірек сөздер арқылы болжау, негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпаратты анықтау, күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты сөздердің мағынасын түсіну, көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну, негізгі тақырыпты анықтау, сұрақтарға жауап беру;

2) айтылым: қазақ тіліндегі төл дыбыстары мен үндестік заңы, жаңа сөздерді, олардың синонимдер, антонимдер және омонимдермен қатар қолдану, амандасу мәнері мен ұлттық этикет формалары,берілген сұраққа жауап беру, шағын диалогке қатысу, иллюстрацияларды сипаттау;

3) оқылым: негізгі ақпаратты анықтау, хат, хабарлама, стильдік ерекшелігін белгілеу, көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау, мәтіндердің тақырыбы мен мазмұндық құрылымын салыстыру, тақырып бойынша үйренген сөздерін күнделікті өмірде қолдана білу;

4) жазылым: хат жазу, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап беру, суреттерге қарап шағын мәтін құрастыру, мәтінге сай тақырып ойлап табу, жазба жұмыстарында сипаттау әдісін қолдану, үндестік заңына сәйкес және орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.

41. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау, заттың түрі, түсі мен сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін орынды қолдану, болымды және болымсыз етістіктерді ажырата білу;

2) сөйлем: хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.

42. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау, әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну, әңгіменің мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау, тыңдалым материалдары бойынша сұрақтарға жауап беру;

2) айтылым: өз ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу, тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту, шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау, диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру, сюжетті суреттердің желісі бойынша мәтін құрастыру;

3) оқылым: мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау, берілген мәтін мен әңгіменің мазмұнын түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау, мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру;

4) жазылым: берілген мәтін, әңгіме бойынша өз ойын жазу, мәтінге дұрыс тақырып тауып жазу, үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, жалғауларды ережелерді ескере отырып жалғау, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді дұрыс қолдану.

43. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді қолдана білу, болымсыздық, жалпылау, жіктеу есімдіктерін орынды қолдану, етістіктің шақтарының мағынасы мен қызметін білу, оларды ажырату;

2) сөйлем: жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру.

44. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну, әңгіменің тақырыбы мен идеясын талдау, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау;

2) айтылым: мақал-мәтелдер, мәтін мазмұнын дамыту, кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге талдау жасау, мінездеме беру, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші→тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру, кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау;

3) оқылым: кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, шағын шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне сипаттама жасап, лирикалық кейіпкердің образын талдау, мәтіндердің идеясын түсініп, мәтінде көтерілген мәселеге қатысты өз ойын жеткізу;

4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, ресми құттықтаулар жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін жазу, жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер), сөйлем арасында не соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.

45. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жинақтық, топтау сан есімдерін, етістіктің шақтарын (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ажыратып, күнделікті өмірде қолдана білу, септеулік шылаулардың қызметін білу;

2) сөйлем: жазба жұмыстарында жай және құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

46. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау, тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл-күйі арқылы негізгі ойды анықтау, деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру;

2) айтылым: тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу, сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту, мазмұны жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісін салыстыру және талдау, тақырып бойынша өз пікірлерін білдіру және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру, кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру;

3) оқылым: публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру, мәтіндердің түрлері мен қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолданып, мәтінге өзгеріс енгізу, тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстырып, баға беру;

4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу, эссе құрылымын сақтап, берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну, жазба жұмыстарында теңеу мен салыстыруды қолдану, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді түрде қолдану, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер), сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, орфографиялық нормаларды сақтап жазу.

47. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: болжалдық және бөлшектік сан есімдерді орынды қолдану, етістіктің шартты және бұйрық рай қызметін білу, үстеулерді орынды қолдану, демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану;

2) сөйлем: жазба жұмыстарында сабақтас, себеп-салдар, аралас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

48. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау, көтерілген мәселеге көзқарасын білдіру, қойылған сұрақтарға нақты жауап беру;

2) айтылым: берілген тапсырмаға немесе сюжетті суреттерге қарап ауызша мәтін, диалог құрау, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау, тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилог барысында сенімді түрде сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау;

3) оқылым: мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде (пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін талдау, қосымша ақпарат көздерінен керекті мәліметтерді алу, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселелермен байланыстыра отырып баға беру;

4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолдану, мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.

49. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: өздік және өзгелік етістің қызметі, үстеулердің қызметі, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;

2) сөйлем: жазба жұмыстарында (салалас, сабақтас, аралас) құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

50. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым: шығармадағы оқиға желісін бақылап, кейіпкерлерге мінездеме жасау, әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойын анықтау, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру;

2) айтылым: мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, оқиғаны өз ойымен автор болып жалғастыру, аяқтау, тақырып бойынша қажетті сөздерді тауып, орынды қолдану, дәлелмен сөйлеу, диалог пен полилогте сенімді сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау, берілген сұрақтарға нақты және дұрыс жауап беру;

3) оқылым: шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, өз көзқарасын білдіру, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилі мен тілдік ерекшелігін анықтау, жанрлық ерекшеліктерін талдау, ғылыми стильде (пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, мәтінде көтерілген мәселені елдегі мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру;

4) жазылым: берілген тақырып бойынша шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді және мағынасына мән беріп жазу, түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс және түсінікті жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, сауатты жазу.

51. Тілдік бағдар бойынша:

1) сөз таптары: өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, оларды дұрыс қолдану, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды, сауатты қолдану;

2) сөйлем: жазба жұмыстарында (салалас, сабақтас, аралас) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

52. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныбын, екінші және үшінші сандар бөлімнің және бөлімшенің реттік нөмірін, төртінші белгі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 9.2.1.1 кодындағы "9" – сыныбы,

"2.1" – екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.

53. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Тыңдалым" бөлімі
Дағдылар		Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Болжау	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау
1.2 Назарын шоғырландырып тыңдау	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау
1.3 Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің мағынасын түсіну	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	7.1.3.1 тұрмыстық- әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну	10.1.3.1 әлеуметтік- қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
4. Көркем шығармаларды тыңдау	5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну	6. 1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну	7. 1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
1.5 Негізгі ойды анықтау	5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау	6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау	7.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау	8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау	9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл- күйі арқылы негізгі ойды анықтау	10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
1.6 Тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру	6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру	7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру	8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру	9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру	10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру

2-кесте

"Айтылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Сөздік қорының алуандылығы	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану	6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антонимдер, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу	7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, ауызша мәтіндер құрау
2.2 Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттықсөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдану	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу
2.3 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту	6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту	8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
2.4 Мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау	7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
2.5 Сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру	7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру	9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру	10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу
2.6 Визуалды материалдар арқылы тілді дамыту	5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру	7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау	8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау	9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру	10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау

3-кесте

"Оқылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Мәтіндегі ақпаратты анықтау.	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау
3.2 Стильдік ерекшеліктерді анықтау	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме)	8.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау
3.3 Көркем шығармаларды оқу	5.3.3.1 шағын көлемді көркем шығармалады түсіну, тақырыбын анықтау	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау
3.4 Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау	5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымынсалыстыру	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру	8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау	9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау	10.3.4.1 мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
3.5 Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу	5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу	6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру	7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау	8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну	9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау	10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
3.6 Өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау	5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру	6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру	7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру	8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу	9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру	10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру

4-кесте

"Жазылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу
4.2 Эссе жазу	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімді салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу
4.3 Көркемдегіш құралдарды қолданып жазу	5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену	6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу	7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу	8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу	9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу	10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
4.4 Мәліметтерді жинақтау	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау	7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма,кестелер жасау	8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну	9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану	10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
4.5 Орфография және пунктуация	5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу,тыныс белгілерді орынды қолдану	6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану

5-кесте

"Тілдік бағдар" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
5.1 Сөз таптары	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану -		-	-
	5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазбаша және ауызша жұмыстарда қолдану	7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану -			-
	5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану	6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.4 жіктеу есімдігін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.2 белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда қолдану	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
	5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	7.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	8.5.1.3 етістіктің шақтары мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	9.5.1.1 етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.1 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындап үйрену	6.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.4 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.2 күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.2 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.7 талғаулықтынемесекезектестікмәндібілдіретінжәнесебеп-салдарлыққатынастыбілдіретінжалғаулықтардыңқызметінбілу, ауызшажәнежазбажұмыстардаорынды қолдану	8.5.1.5 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.3 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.3 ыңғайластық және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
5.2 Сөйлем	5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу	6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру	7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	10.5.2.1 жазба жұмыстарында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

54. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

55. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Қазақ тілі мен
әдебиеті" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде емес)

1) 5-сынып:

1 – кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер	М.Мақатаев "Тоқта, ботам!" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау
Мектеп өмірі. Әдепті бала – арлы бала	Б.Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" повесі (үзінді).	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау
Қазақстандағы жан-жануарлар мен өсімдіктер әлемі	Жан-жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогқа қатысу
		Оқылым	5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану
2 -тоқсан
Ежелгі көшпелілер мәдениеті	Тұмар ханшайым туралы аңыз	Тыңдалым	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану; 5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану
Су – тіршілік көзі	Ә.Тәжібаев "Сырдария" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.4 жіктеу есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Әлемдегіірі кітапханалар	Абай Құнанбайұлы "Ғылым таппай, мақтанба" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3- тоқсан
Денсаулық – зор байлық	"Ең үлкен байлық" ертегісі	Тыңдалым	5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру 5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Менің Тәуелсіз Қазақстаным	Қ.Сарин "Тәуелсіздік" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану 5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану
		Оқылым	5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Аспан әлемінің құпиялары	Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер	Тыңдалым	5.1.1.1 - тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Компьютердің тілін табу − өнер	Ы.Алтынсарин "Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; 5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу
4-тоқсан
Қазақстандағы ұлттар достастығы	М.Мағауин "Бір атаның балалары" (үзінді)	Тыңдалым	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама, мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; 5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану
Ұлы Дала табиғаты	Қ. Мырзалиев "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.1.4 жіктеу есімдігін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; 5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Ер есімі – ел есінде!	Ғ. Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді)	Тыңдалым	5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің мағынасын түсіну; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындық қолдану; 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Отан отбасынан басталады	М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді)	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеру, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі	Ә.Дүйсенбиев "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға нақта жауап беру
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау
		Жазылым	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану.
Таулар сыры	М. Мақатаев "Мен таулықпын" өлеңі	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қуат көзін үнемдей білеміз бе?	Б.Сүлейменов "Күннен келген адам" кітабы (үзінді).	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру
		Оқылым	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 -мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Астана –мәдениет пен өнер ордасы	Ә.Ысқақ "Күн ұлымын"	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Қазақстан қорықтары	Ө.Тұрманжанов "Қарлығаш, дәуіт, жылан"	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау
		Жазылым	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
3 - тоқсан
Болашақ мамандықтары	А.Машанов "Жер астына саяхат"	Тыңдалым	6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы	Д.Досжан "Жібек жолы" романы (үзінді)	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.2.1 - мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама,жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.6 - мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жер байлығына аяулы көзқарас	Ш.Айтматов "Ана – Жер Ана"	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау
		Айтылым	6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; 6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау
		Оқылым	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы	М.Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі Ә.Дүйсенбиев "Күшті болсам мен егер"	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру
4- тоқсан
Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Қазақ ұлттық қолөнері	Б.Әбілдаұлы "Талас – Тараз" тарихи-деректі романы (үзінді).	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 - эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; 6.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Саяхат және туризм	Шоқан Уалиханов "Жоңғария очерктері" (үзінді)	Тыңдалым	6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама,жарнама мазмұнын түсіну
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану; 6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру

3) 7-сынып:

3-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Қазақстан Республикасы ның мемлекеттік тілі – қазақ тілін оқып-үйренеміз. Үштілді білу – үлкен өнер.	М.Жұмабаев "Қазақ тілі" өлеңі	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; 7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану
Уақыт – ұлы күш	Абай Құнанбай ұлы"Сағаттың шықылдағы емес ермек"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану
Жердегі климаттық өзгерістер	Д.Дефо "Робинзон Крузо" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы	Б.Ұзақов"Жантаза"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Спорт және денсаулық күтімі	Т. Нұрмаған бетов "Он төрт жасар жігіт".	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; 7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме)
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Ұқсатым. Сән. Талғам.	Ақан сері "Жігіт сипаты", "Қыз сипаты"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.3.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	7.2.1.1 - тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; 7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
3 - тоқсан
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет	Жюль Верн "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба
		Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 - коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.4.1-мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы.	І.Жансүгіров "Күйші" поэмасы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.7 - талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын!	М. Мақатев "Наурыз"	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау
		Оқылым	7.3.2.1 - мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.6.1-тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру
4 - тоқсан
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі	Ғ.Мұстафин "Шығанақ" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу; 7.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
		Тілдік бағдар	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; 7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау
		Айтылым	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 7.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; 7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жастықтың оты қайдасың?	М.Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" өлеңі	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 - мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1-қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; 7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру

4) 8-сынып:

4-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары	Майкл Х.Харт "100 ұлы адам атты кітабынан – "Альберт Эйнштейн"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Батыр туса – ел ырысы	Ә.Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді)	Тыңдалым	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.2.1 ресми-іскери салаға қатысты мәтіндердің (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер);
		Тілдік бағдар	8.5.1.2 белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Білім. Ғылым. Инновация.	О.Сүлейменов "Қыш кітап"	Тыңдалым	8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтарымен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Сауда жасай білесің бе?	Абай Құнанбай ұлы "Базарға қарап тұрсам әркім барар"	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Жаһандық энергетикалық дағдарыс	Ш.Айтматов "Кассандра таңбасы"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау
		Айтылым	8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; 8.2.4.1шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; 8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
3- тоқсан
Достық пен татулық – таптырмас бақыт	Т. Айбергенов "Бір тойым бар"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.3.1 әлеуметтік -мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.5 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;
Кәсіп – бақыттың шырағы, Еңбек – ырыстың бұлағы	Д.Исабеков "Ескерткіш"	Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қазақстанның су ресурстары	Ә.Нұрпейісов "Қан мен тер" романы (үзінді)	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау; 8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну; 8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.1.4 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері	Б.Ж.Бопайұлы "Қазақы наурызнама" (үзінді)	Тыңдалым	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Тарихи тұлғалар тағылымы	Т.Әлімқұлов "Қараой" әңгіме	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қызым –жағадағы құндызым, Ұлым – аспандағы жұлдызым	"Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді)	Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.2.1 ресми-іскерлік салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтары мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
		Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау; 8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру
		Оқылым	8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

5) 9-сынып:

5-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер	М.Әуезов "Көксерек"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; 9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу;
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
"Мәңгілік елдің нұрлы жолы!"	Н.Ә. Назарбаев "Қазақстан жолы" (үзінді)	Тыңдалым	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті	Сүйінбай Аронұлы "Сүйінбай мен Қатағанның айтысы"	Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 - одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Қазақстан – Байқоңыр – Ғарыш	Нұртөре Жүсіп "Қыран қазақ" (деректі әңгіме)	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.3 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3 - тоқсан
Қазақ жазуының даму жолы	М. Жұмабаев "Түркістан"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.3 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жолың болсын, жолаушы	М.Мақатаев "Ертең біз жол жүреміз"	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 - одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі	І. Есенберлин "Көшпенділер" (үзінді)	Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіріп, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып мәтінге өзгерістер енгізу
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.5.1-тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.2.1-жазба жұмыстары барысында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Заң – қоғамның тірегі	Айбатыр Сейтақ "Азат елдің ар-намысы – Ата заң"	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
		Тыңдалым	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары	Қ. Аманжолов "Жас дәурен"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстары барысында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

6) 10-сынып:

6-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі	Н.Ә. Назарбаев "Тәуелсіз толғауы"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалармен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырыппен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазбаша және ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; 10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Биотехнология жаңалықтары	Сахиев Жүніс "Уақыт қайтарымы"	Тыңдалым	10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы.	Маралтай Ыбыраев "Елбасыма"	Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге қатысты сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.6.1-мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Болашақ энергия көздері	Медеу Сәрсеке "Жетінші толқын"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу;
		Тілдік бағдар	10.5.1.3 ыңғайластық және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3 - тоқсан
Алаш идеясы мен қайраткерлері	Ж. Аймауытов "Қартқожа"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен терминдің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Жаһандық мәселе: демография	Абай Құнанбайұлы "Адамның кейбір кездері"	Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге қатысты сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу;
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Роботтар мен киборгтар әлемі	Айзек Азимов "Мен – роботпын" жинағынан үзінді.	Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердіңжанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстары барысында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қазақстандағы туризм және экотуризм	І. Жансүгіров "Жетісу суреттері"	Тыңдалым	10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; 10.1.5.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.4.1 мәтіндердіңстилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
		Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 505-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Математиканы оқытудың мақсаты – сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, оның ішінде оқу пәндерімен кіріктіруде жалпы адами құндылықтар және ұлттық мәдениеттің озық дәстүрлері негізінде зияткерлік деңгейін дамыту.

3. Міндеттері:

1) Бағдарламаның бөлімдері бойынша: "Сандар", "Алгебра элементтері", "Геометрия элементтері", "Статистика және ықтималдық теориясы", "Математикалық үлгі және талдау" математикалық білімдерін, біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға себептесуді;

2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қабылдауға, сандық қатынастарды және кеңістіктік пішіндерді зерделеуге көмектесуді;

3) білім алушылардың білімдерін есептерді шешу мақсатымен математикалық үлгі құруға бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық үлгілерді түсіндіруді;

5) практикалық есептерді шешу кезінде қолайлы математикалық әдістерді таңдау үшін логикалық және сын тұрғысынан ойлауын, шығармашылық қабілеттерін алынған нәтижелерді бағалау және олардың нақтылығын анықтауын дамытуды;

6) қарым-қатынас дағдыларын дамыту, оның ішінде ақпаратты нақты және сауатты жеткізу қабілетін, жарияланымдар мен электрондық құралдарды қоса алғанда ақпаратты әртүрлі деректерден пайдалануды;

7) дербес жұмыс үшін, сондай-ақ командалық жұмыс үшін дербестік, жауапкершілік, жігерлілік, табандылық, шыдамдылық және төзімділік сияқты жеке қасиеттерін дамытуды;

8) математиканың даму тарихымен, математикалық терминдердің шығуымен таныстыруды;

9) математикаға оқыту процесінде іздеуді, өңдеуді, ақпаратты жоюды, презентациялар жасауды, ақпаратпен және идеялармен алмасуды, өз жұмысын бағалау мен жетілдіруді қоса отырып, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамытуды;

10) қоғамдық ілгерілеу үшін математиканы түсіну маңыздылығын;

11) түзету қолдауының міндеттерін шешуді қамтамасыз ету.

4. Бағдарлама сөйлеу тілінің әртүрлі жақтарын дамыту бойынша жүйелі жұмысты қамтамасыз етуге бағытталған ерекшеліктерге ие және төмендегідей түзете қолдау міндеттерін шешеді:

1) математикалық терминология материалында сөздік қорын қалыптастыру және кеңейту;

2) еркін сөйлеуде, сабақтан тыс, толыққанды әлеуметтенуіне қажетті термин сөздер мен сөйлемдерді саналы және дұрыс қолдану;

3) білім алушылардың сөйлеу кезіндегі өзін өзі бақылауына, өзін өзі бағалауына, өзінің сөйлеу тілін дамытуға түрткі болатын жағдайларды жасау;

4) тура мағынасын, мәнмәтінді және сөздің астарын түсінуге қажетті ойлау операцияларын құрылымдау;

5) тіректік сигналдарды, алгоритмдерді, нұсқауларды және өз әрекетін айту ережелерін қолдануға қабілеттерді қалыптастыру және дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Түзету-сөйлеу жұмысындағы негізгі орын білім алушылардың математикалық материалды түсінуіне және зияткерлік функцияларын дамытуға бағытталған математикалық қызметтерге оларды тарту арқылы пәннің базалық негізін бір уақытта меңгерумен терминологиялық сөз қорын дамытуға беріледі. Пәндік терминологиялық минимумды жақсы меңгеру үшін сабақтарда барлық арнайы сөздер ірі, нақты, ал күрделі сөздер буындарға бөлініп берілетін көрнекіліктер (жалпы және жеке жұмыс үшін кесте, сызба, карточка) қолданылады.

6. Жұмысты жаңа терминдермен белгілі алгоритм бойынша өткізген дұрыс:

1) сөздің/терминнің мағынасының түсіндірмесі;

2) дұрыс айту жаттығулары;

3) сөздік эквивалентті (синонимдер) таңдау;

4) сөз формаларымен жұмыс: септеу, жіктеу;

5) фразеологизмдерді, мәтелдерді, аналогтарды қосатын мнемотехникалық тәсілдерді қолданып, көп белгілікпен жұмыс;

7. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды оқыту кезінде сөйлеу тілінің лексикалық жағының олқылықтарын, оқу-терминологиялық лексиканы әлсіз меңгеруін, тиісті терминдермен белгіленетін түсініктер туралы формалды ұғымы ескеріледі.

8. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға аталған пәнді оқыту кезінде оқу процесін ерекше ұйымдастыруды талап ететін психологиялық сипаттары ескеріледі және келесідей принциптер:

1) мұқият таңдалған тапсырмалардың көмегімен ынталандырушы және дамытушы оқыту, оның ішінде сөйлеу әрекеті дағдыларын (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) дамыту, пәннің оқу материалында психикалық процестерді түзету (сөйлеу тілі, қабылдау, есте сақтау, ойлау);

2) "бағалау" арқылы оқытуды қолдау;

3) зерттеу әрекеттерін және белсенді оқыту әдістерін міндетті қолдануын мадақтау;

4) сыни ойлау стратегиясын қолдану;

5) бірнеше сезім нүктелеріне сүйену;

6) сабақта сөйлеу тілі қарым-қатынасы жағдайларын құру мақсатымен білім алушылардың жеке, жұптық, топтық әрекеттерін ұйымдастыру;

7) талқылау элементтерімен монологиялық сөйлеу тіл дағдыларын қалыптастыру;

8) білім алушылардың алдына қойылған проблемалық тапсырмаларды шешу жолдарын өз бетінше іздену;

9) мүсінін, көру қабілетін, психоэмоционалдық күшейтпесін алу, ұсақ және жалпы моторикасын, сөйлеу кезіндегі дем алуын түзету үшін денсаулық сақтау технологияларын қолдану;

10) білім алушыларды өзара оқыту (сынып ішінде және сыныптар арасында);

11) практикалық, шығармашылық әрекеттері (теория мен практика арасындағы алшақтықты жою үшін шығармашылық жұмыстардың түрлерін құру);

12) қосымша материалды іздеуді және қолдануды талап ететін тапсырмаларды орындау;

13) аталған пәннің қолданбалы сипатын демонстрациялау мақсатымен пәндік салалармен кіріктірілген тапсырмаларды қолдану;

14) сабақта әртүрлі әрекеттерді жиі ауыстырып отыру;

15) білім алушылардың жеке сезімдік, ойлау және практикалық тәжірибесіне сүйену;

16) сабақтағы жағымды психоэмоционалдық ахуал;

17) мәтіндермен жұмыс кезінде білім алушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру қолданылады.

9. Пән мұғаліміне жалпыдидактикалық тәсілдерді, әдістерді, оқу процесін ұйымдастыру технологияларын пайдалану қарастырылады, яғни:

1) құндылыққа бағдарланған тәсіл оқу әрекетін ұйымдастыру және орындау тәсілі ретінде, оқу процесі білім алушылардың жеке құндылықтар жүйесін қалыптастыру кезінде нақты құндылықтар позициясынан оның нәтижелерін алу және қолдану;

2) тұлғаға бағдарланған тәсіл, мақсаты оқу процесін дербестендіру, білім алушы тұлғасын үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, жеке психикалық және дене даму ерекшеліктерін, қажеттіліктерін мен мінез-құлық мотивтерін, әлеуетті мүмкіндіктерін ескере отырып, оның шығармашылық күшін толық ашу болып табылады;

3) іс-әрекет тәсілі білім алушының білімдерді дайын түрде алмай, керісінше өзі ізденуімен, өз оқу қызметінің мазмұны мен формасын ұғынуымен, оның білімдерін белсенді және табысты қалыптастыруға, кең спектрдағы оқу біліктері мен дағдыларына көмектесетін нормалар жүйесін түсінуімен және қабылдауымен қорытындыланады;

4) сараланған тәсіл білім алушылардың ерекшеліктері ескеріліп, олардың әртүрлі топтары үшін оқу процесін мамандандыруды, оқытуды ынталандыруға әртүрлі тәсілдерді іздеуді, олардың шығармашылық және сыни ойлауын дамытуды түсіндіреді;

5) құзыреттіліктік тәсіл, әлеуметтік тәжірибені қолдану негізінде әртүрлі салалардағы және әрекет түрлеріндегі білім алушылардың өз бетінше шешу қабілеттерін дамытуға бағытталған; білім мазмұнын қамтитын танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық, адмгершіліктік және басқа да проблемаларды өз бетінше шешу тәжірибесін білім алушыларда қалыптастыру үшін жағдайлар жасауды болжайды;

6) "Математика" пәнін оқу пәндерімен байланыстыруға мүмкіндік беретін кіріктіруші тәсіл;

7) білім алушылардың өз бетінше оқу іс-әрекетін ұйымдастыру негізінде құрылатын жүйелі ықпал әмбебап оқу іс-әрекеті жүйесін қалыптастыру мен дамытуды, өз бетімен оқу, өзін өзі дамыту, өзін өзі ұйымдастыру режиміндегі оқу процесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді;

8) ақпарат беруді және хабарлауды, екі немесе одан да көп адамдардың сөйлеу тілдік өзара іс-әрекеті процесіндегі білімдермен, дағдылармен және біліктермен алмасуды болжайтын коммуникативтік тәсіл; коммуникативтік тәсілдің нәтижесі тіл және сөйлеу тілі жүйесін дұрыс қолдана отырып, коммуникативтік тәртіпті, қарым-қатынастың адекватты жағдайын таңдай отырып, өзара іс-әрекет процесінде тіл арқылы қарым-қатынасты жүзеге асыруға қабілеттілігі болып табылады.

10. Оқыту процесі, есепке алу, бұзылған сөйлеу тілі қызметтерімен және барлық оқу процесіндегі екіншілік салдарлармен жұмыс түзету бағыттылығына ие. Түзету бағыттылығы принципі келесідей позициялармен қамтамасыз етіледі:

1) дыбыс айтуын, лексико-грамматикалық жұмысты түзету, байланыстырып сөйлеу тілін дамыту, артта қалған танымдық даму процестерді белсендіруге ілеспелі коммуникативтік дағдыларды жетілдіру;

2) екіншілік ақауларды түзетуге оқыту мазмұнының бағыттылығы: ойлаудың ұғымдық-логикалық нысандарын дамыту, ұсақ моторикасын дамыту, сенсорлық эталондарды нақтылау және саралау, тәртіп еріктілігін қалыптастыру;

3) білім алушылардың білімдерінің, біліктерінің және дағдыларының беріктігі оқу материалын меңгеру сапасының, оның есте сақтау тұрақтылығының, практикада жаңғырту және қолдану жеңілдігінің көрсеткіші ретінде.

11. Мұғалімнің кәсіби қызметі сүйемелдеу қызметінің мамандарымен – логопедпен, психологпен, медицина қызметкерлерімен жүйелі тиімді өзара іс-әрекет дайындығын, сөйлеу тілінің әртүрлі бұзылыстары бар білім алушыларға сабақта жеке түзету қолдауын көрсетуге мүмкіндік беретін арнайы әдістемелерді меңгеруді қамтиды.

12. Ерекше талаптар педагогтың сөйлеу тіліне қойылады: ақпараттылық, дұрыстығы, нақтылығы, логикалығы мен қолжетімділігі, мәнерлілігі, анық дикция, оңтайлы қарқыны мен сөйлеу тілінің ырғағы.

13. Кабинетте міндетті түрде қабырғаға ілетін көрсету, маркерлік, интерактивті тақталар, толымдалған компьютер, сондай-ақ сызбалар, кестелер, көрнекі оқу материалы бар схемалар, дидактикалық материал қарастырылады.

14. "Математика" пәні кабинеті кіші және үлкен топтарда білім алушылардың қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мобильді үстелдері, орындықтары бар кең бөлмені қамтиды. Аталған кабинеттерде жиhазды орын-орнына қою білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестендіріледі.

3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды.

16. 5-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:

1) натурал сандар және нөл. Натурал сандар және нөл саны. Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Натурал сандарды қосу. Натурал сандарды азайту. Натурал сандарды көбейту. Натурал сандарды бөлу. Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Санды және әріпті өрнектердің мәндері. Өрнектерді ықшамдау. Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Тендеудің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Формула. Формула арқылы есептеу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбектері;

2) натурал сандардың бөлінгіштігі. Натурал сандардың бөлгіші мен еселігі. Жай және құрама сандар. Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері. Жұп және тақ сандар. Дәреже. Дәреженің негізі. Дәреженің көрсеткіші. Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу. Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай саңдар. Ең кіші ортақ еселік;

3) жай бөлшектер және оларға амалдар қолдану. Жай бөлшектерді оқу және жазу. Жай бөлшектің негізгі қасиеті. Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер. Аралас сан. Аралас санның бүтін және бөлшек бөліктері. Бұрыс бөлшекті аралас санға айналдыру. Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу. Жай бөлшектер мен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу. Жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру. Жай бөлшектерді косу және азайту. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту. Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар. Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу. Жай бөлшектер мен аралас сандарға арифметикалық амалдар колдану. Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табу. Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер;

4) ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану. Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді қосу және азайту. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту. Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшекті ондық бөлшекке бөлу. Ондық бөлшекті 10; 100; 1000; ... және 0,1; 0,01; 0,001; ... сандарына көбейту және бөлу. Ондық және жай бөлшектерге арифметикалық амалдар қолдану. Ондық бөлшектерді дөңгелектеу. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері;

5) жиын. Жиын. Жиын элементтері. Жиындарды кескіндеу. Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын. Жиындардың бірігуі мен қиылысуы;

6) пайыз. Пайыз. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу. Мәтінді есептерді шығару;

7) бұрыш. Көпбұрыш. Бұрыш. Бұрыштың шамасы. Бұрышты салу және өлшеу. Транспортир. Бұрыштарды салыстыру. Көпбұрыш. Көпбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарын өлшеу, периметрін табу;

8) диаграмма. Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор. Диаграмма. Бағанды, сызықтық және дөңгелек диаграммалар. Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері;

9) кеңістік фигураларының жазбалары. Тік бұрышты параллелепипед (текше). Тік бұрышты параллелепипедтің (текшенің) жазбасы. Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер;

10) 5-сыныптағы математика курсын қайталау.

17. 6-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:

1) 5-сыныптағы математика курсын қайталау;

2) қатынас және пропорция. Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы. Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті. Тура пропорционалдық тәуелділік. Кері пропорционалдық тәуелділік. Мәтінді есептерді пропорция көмегімен шығару. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табуды пропорция арқылы шығару. Масштаб. Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера;

3) рационал сандар және оларға амалдар қолдану. Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар. Бүтін сандар. Рационал сандар. Санның модулі. Рационал сандарды салыстыру. Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы. Рационал сандарды көбейту. Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері. Рационал сандарды бөлу. Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Мәтінді есептерді шығару;

4) алгебралық өрнектер. Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек. Жақшаны ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік. Алгебралық өрнектерді түрлендіру. Мәтінді есептерді шығару;

5) бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер. Санды теңдіктер және олардың қасиеттері. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәтінді есептерді шығару;

6) бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер және олардың жүйелері. Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері. Сан аралықтары. Сан аралықтарының бірігуі мен қиылысуы. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Мәндес теңсіздіктер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу;

7) координаталық жазықтық. Жазықтық. Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер мен кесінділер. Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі. Центрлік симметрия. Осьтік симметрия;

8) кеңістіктегі фигуралар. Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор ұғымы;

9) статистика. Комбинаторика. Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш. Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару;

10) шамалар арасындағы тәуелділіктер. Шамалар арасындағы тәуелділіктерді беру тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл. Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу. Тура пропорционалдық және оның графигі;

11) екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу және оның графигі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен және алмастыру тәсілімен шешу. Мәтінді есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері арқылы шығару;

12) 5-6-сыныптардағы математика курсын қайталау.

18. Оқу пәнінің мазмұны оқу бөлімдері бойынша бөлінген. Күтілетін нәтижелер: дағды немесе біліктер, білімдер немесе түсініктер түріндегі білім алушылардың сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімдер бұдан әрі бөлімшелерге бөлінген.

19. Оқу пәнінің мазмұны 5 бөлімді қамтиды:

1) "Сандар" бөлімі;

2) "Алгебра элементтері" бөлімі;

3) "Геометрия элементтері" бөлімі;

4) "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі;

5) "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі.

20. "Сандар" бөлімі төмендегі бөлімшелерді қамтиды:

1) сандар және шамалар туралы түсініктер;

2) сандарға амалдар қолдану.

21. "Алгебра элементтері" бөлімі төмендегі бөлімшелерді қамтиды:

1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;

2) теңдеу және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары;

3) тізбектер және олардың қосындысы.

22. "Геометрия элементтері" бөлімі төмендегі бөлімшелерді қамтиды:

1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;

2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;

3) метрикалық қатыстар;

4) векторлар және түрлендірулер.

23. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі төмендегі бөлімшелерді қамтиды:

1) жиындар теориясы және логика элементтері;

2) комбинаторика негіздері;

3) статистика және деректерді талдау.

24. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;

2) математикалық тіл және математикалық модель.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

25. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, еінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

26. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1-бөлім. Сандар
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер	5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру; 5.1.1.2 жұп және тақ сандар ұғымдарын меңгеру; 5.1.1.3 натурал санның дәрежесін анықтай білу; 5.1.1.4 бөлгіштің анықтауды және есесленген натурал санды білу; 5.1.1.5 қарапайым және құрама сандарды анықтауды білу; 5.1.1.6 жалпы бөлгіш, жалпы еселеуіш, ең үлкен ортақ бөлгіш және ең кіші ортақ еселік сандарын анықтауды білу; 5.1.1.7 өзара қарапайым сандардың анықтауды білу 5.1.1.8 жай бөлшек ұғымын меңгеру; 5.1.1.9 дұрыс және бұрыс бөлшектерді тану; 5.1.1.10 аралас сандарды анықтай білу; 5.1.1.11 өзара кері сандарды анықтай білу; 5.1.1.12 натурал санды ондық жазба түрінде ұсыну; 5.1.1.13 ондық бөлшектер ұғымын меңгеру; 5.1.1.14 ондық бөлшек түрінде жазылған сандар теңдігін түсіну, мысалы: 1,3 және 1,30 5.1.1.15 сандардың жуық мәндері ұғымын меңгеру; 5.1.1.16 пайыз түсінігін меңгеру; 5.1.1.17 әңгімелесушінің көңіл-күйін сезіну, серіктесінің бір-біріне деген қарым-қатынасын және берілген жағдайларды аңғару; 5.1.1.18 белсенді сөз қорында негізгі пәндік терминдерді қолдану	6.1.1.1 екі санның қатынасы не көрсететінін білу; 6.1.1.2 қандай шамалар тура пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару; 6.1.1.3 қандай шамалар кері пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару; 6.1.1.4 координаталық түзуді анықтауды және оны құруды білу; 6.1.1.5 масштаб ұғымын меңгеру; 6.1.1.6 бүтін сан ұғымын меңгеру; 6.1.1.7 қарама-қарсы сандар ұғымын, оларды координаталық түзуде белгілеуді меңгеру; 6.1.1.8 рационал сан ұғымын меңгеру; 6.1.1.9 сан модулін және оның мәнін таба білу; 6.1.1.10 интонация мен диалог немесе монологтың эмоционалдық құраушы өзара байланысын бақылау; 6.1.1.11 ауызша нұсқау бойынша іс-әрекет жасай білуі
1.2 Сандарға амалдар қолдану	5.1.2.1 натурал сандарды, оның ішінде координаталық сәуле көмегімен салыстыру; 5.1.2.2 амалдар тәртібін орнату және жақшамен және жақшасыз төрт амалдан артықтау тұратын сандық өрнектердің мәндерін табу; 5.1.2.3 сандық өрнектер мәнін табу үшін қосу және көбейту қасиеттерін қолдану; 5.1.2.4 бірдей сандардың көбейтіндісін дәреже түрінде жазу 5.1.2.5 натурал сандардың 2, 5, 10, 3, 9-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану; 5.1.2.6 құрама сандарды қарапайым көбейткіштерге бөлшектеу; 5.1.2.7 натурал сандардың бөлгіштерін табу; 5.1.2.8 натурал сандардың еселіктерін табу; 5.1.2.9 көбейтіндінің берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау 5.1.2.10 қосынды мен айырманың берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау; 5.1.2.11 екі және одан көп сандардың ең үлкен ортақ бөлгішін және ең кіші ортақ еселігін табу; 5.1.2.12 бұрыс бөлшекті аралас санға және аралас санды бұрыс бөлшекке айналдыру; 5.1.2.13 жай бөлшектерді қысқарту кезінде бөлшектің негізгі қасиетін қолдану; 5.1.2.14 жай бөлшектерді жаңа бөлгішке, ең аз ортақ бөлгішке келтіру; аралас сандарды, жай бөлшектерді салыстыру; 5.1.2.15 бірдей бөлгіштермен бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.16 әртүрлі бөлгіштермен бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.17 натурал саннан бөлшекті азайтуды орындау; 5.1.2.18 аралас сандарды қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.19 жай бөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау; 5.1.2.20 берілген санға кері санды табу; 5.1.2.21 жай бөлшектер мен аралас сандарды бөлуді орындау; 5.1.2.22 санның бөлігін және оның бөлігі бойынша санды табу; 5.1.2.23 бір нысанда жазылған бөлшектерді басқаға ауыстыру; 5.1.2.24 ондық бөлшектерді салыстыру; 5.1.2.25 ондық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.26 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейтуді орындау; 5.1.2.27 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001-ге көбейту ережесін қолдану; 5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке бөлуді орындау; 5.1.2.29 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001-ге бөлу ережесін қолдану; 5.1.2.30 ондық бөлшектерді берілген разрядқа дейін дөңгелектеу; 5.1.2.31 бөлшектерді пайыздарға және пайыздарды бөлшектерге айналдыру; 5.1.2.32 берілген санның пайызын табу; 5.1.2.33 бір санның басқаға пайыздық қатынасын табу және керісінше; 5.1.2.34 берілген пайыз бойынша санды табу; 5.1.2.35 белсенді сөздік қорында негізгі пәндік терминдерді қолдану	6.1.2.1 сандар қатынасы ұғымын меңгеру; 6.1.2.2 берілген қатынасқа кері қатынасты табу; 6.1.2.3 пропорцияны анықтай білу; 6.1.2.4 пропорцияны тану және құрастыру; 6.1.2.5 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану; 6.1.2.6 координаталық түзуде рационал сандарды бейнелеу; 6.1.2.7 екі нүктенің арасындағы қашықтықты табу; 6.1.2.8 берілген қатынастағы шамаларды бөлу; 6.1.2.9 шамаларды бөліктерге, керісінше пропорционалдарды берілген сандарға бөлу; 6.1.2.10 бүтін сандарды салыстыру; 6.1.2.11 координаттық түзудің көмегімен бүтін сандармен қосуды және азайтуды орындау; 6.1.2.12 рационал сандарды салыстыру; 6.1.2.13 рационал сандармен қосуды орындау; 6.1.2.14 рационал сандармен азайтуды орындау; 6.1.2.15 рационал сандармен көбейтуді орындау; 6.1.2.16 рационал сандармен бөлуді орындау; 6.1.2.17 рационал сандармен қосудың және көбейтудің қасиеттерін қолдану; 6.1.2.18 қандай жай бөлшектер негізгі ондық бөлшектер ретінде берілгенін тану; 6.1.2.19 рационал санды шексіз периодтық ондық бөлшек түрінде беру; 6.1.2.20 шексіз периодтық ондық бөлшек кезеңін табу; 6.1.2.21 шексіз периодтық ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру; 6.1.2.22 рационал сандардан тұратын сандық өрнектердің мәнін табу; 6.1.2.23 тура пропорционал тәуелділікті табу және мысалдар келтіру; 6.1.2.24 Эйлер-Венн шеңберінің көмегімен рационал сандардың ішкі жиынтығын бейнелеу; 6.1.2.25 толық тыңдау; мұғалімнің және сыныптасының оқыған мәтінінің мазмұнын, жолдасының ауызша жауабын саналы және толық қабылдау

2 - кесте

2 - бөлім. Алгебра элементтері
2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру	5 - сынып	6 - сынып
2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру	5.2.1.1 қосу және көбейту қасиеттерін қолданып, әріптік өрнектерді айналдыру; 5.2.1.2 әріптердің берілген мәндері бойынша әріптік өрнектердің мәндерін табу; 5.2.1.3 айнымалы өрнектерді және мәтін есептерді шығару кезіндегі формулаларды құрастыру; 5.2.1.4 толық тыңдау; мұғалім немесе сыныптасы оқыған мәтіннің мазмұнын, құрбысының ауызша жауабын саналы және толық қабылдау; 5.2.1.5 пәндік лексиканы қолданып, конструктивті диалог құру	6.2.1.1 алгебралық өрнектер ұғымын меңгеру 6.2.1.2 берілген айнымалылардың рационал мәндері кезіндегі алгебралық өрнектердің мәндерін есептеу 6.2.1.3 алгебралық өрнекте рұқсат етілетін айнымалының мәнін табу және қандай айнымалының мәндерінде алгебралық өрнектер кезінде практикалық есептер мәнмәтінінде мағына бар екенін түсіну; 6.2.1.4 жақшаларды ашу ережесін білу; 6.2.1.5 коэффициент, ұқсас қосылғыштар ұғымдарын анықтай білу және ұқсас қосылғыштарды алгебралық өрнектерге келтіру; 6.2.1.6 тепе-тең және тепе-тең түрлендіруді анықтай білу және алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; 6.2.1.7 теңдіктерден бір айнымалыларды басқалар арқылы көрсету; 6.2.1.8 \|a - b\| өрнектердің геометриялық мағынасын түсіну; 6.2.1.9 формуланы білу және тура пропорционал графигін құру; 6.2.1.10 сандармен байланысты есептерді шығару үшін 6.2.1.11 шағын монолог пікір айтуды – авторлық мәтінге сүйеніп аннотация құрастыру
2.2 Теңдеу және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары	5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулер шешу; 5.2.2.2 теңдеулерді шешу дұрыстығын тексеру тәсілдерін қолдану; 5.2.2.3 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуына өзін-өзі бақылауды сақтау	6.2.2.1 мәндес теңдеулердің бір айнымалысымен сызықтық теңдеуді анықтай білу; 6.2.2.2 бір айнымалымен сызықтық теңдеулерді шешу; 6.2.2.3 екі айнымалымен сызықтық теңдеулерді анықтауды және оның қасиеттерін білу; 6.2.2.4 екі айнымалымен сызықтық теңдеулер жүйелері туралы түсініктерінің болуы және екі айнымалымен сызықтық теңдеулер жүйесін шешу реттелген сандар жұбы болып табылатынын түсіну; 6.2.2.5 алмастыру және қосу жолдарымен теңдеулер жүесін шешу; 6.2.2.6 дұрыс сандар теңдігінің қасиеттерін білу және қолдану; 6.2.2.7 a және b – рационал сандар болатын \|x ± a\|=b түріндегі теңдеулерді шешу; 6.2.2.8 дұрыс сандар теңсіздігінің қасиеттерін білу және қолдану; теңсіздіктерді қосу, азайту, көбейту мен бөлуді түсіну және қолдану; 6.2.2.9 сандық аралықтарды жазуға арналған белгілерді қолдану және сандық аралықтарды бейнелеу; 6.2.2.10 сандық аралықтардың бірігуі мен қиылысуын табу; 6.2.2.11 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің сызықтық теңсіздіктерін шешу; 6.2.2.12 теңсіздіктерді алгебралық түрлендіру көмегімен kx>b, kx b, kx<b, kx b теңсіздіктер түріне келтіру; 6.2.2.13 координаталық түзуде теңсіздіктерді шешуді бейнелеу; 6.2.2.14 сандық аралық түрінде теңсіздіктерді шешуді жазу және тесіздік түріндегі берілген сандық аралықты жазу; 6.2.2.15 бір айнымалымен сызықтық теңсіздік жүйесін шешу; 6.2.2.16 координаталық түзуде \|x\|>a, \|x\| a, \|x\|<a, \|x\| a теңсіздік түрімен берілген көптеген нүктелерді бейнелеу; 6.2.2.17 талқылау элементтерімен мәтінді естіп қабылдау және түсіну, өз сөзімен жеткізе білу; 6.2.2.18 теңсіздіктерді қосу, азайту, көбейту мен бөлуді түсіну және қолдану; 6.2.2.19 оқу қызметінің табыстылық критерийлері негізінде орындалған тапсырмаларды өзара және өздігінен талдай алу
2.3 Тізбектер және олардың қосындысы	5.2.3.1 натурал сандардан тізбектерде заңдылықты орнату; 5.2.3.2 натурал сандардан тізбектерде жетіспейтін элементтерді табу; 5.2.3.3 заңдылықты ойлап табу және натурал сандардан тізбектерді құрастыру; 5.2.3.4 бөлшектерден тұратын сандық тізбектерде заңдылық орнату; 5.2.3.5 заңдылықты ойлап табу және жай бөлшектерден тұратын тізбектерді құрастыру; 5.2.3.6 мәтіннің жалпы нақты мазмұнын талқылау элементтерімен қабылдау және түсіну	6.2.3.1 заңдылықты ойлап табу және рационал сандардан тұратын тізбектерді құрастыру; 6.2.3.2 өз қызметін ауызша жоспарлау, өз қызметін ауызша және жазбаша түрде еркін айту

3 - кесте

3 - бөлім. Геометрия элементтері
3.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	5 - сынып	6 - сынып
3.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	5.3.1.1 әртүрлі ұзындық өлшемдерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесіндінің не екенін түсіну; 5.3.1.2 бұрыш ұғымдарын және оның градустық өлшемдерін меңгеру, бұрыштарды белгілеу және салыстыру; 5.3.1.3 бұрыш түрлерін (сүйір, тік, доғал, жазыңқы, толық) ажырату; 5.3.1.4 көпбұрыш ұғымын меңгеру; 5.3.1.5 тікбұрышты параллелепипед (текше) және оларды ұңғылау туралы ұғымының болуы; 5.3.1.6 шеңбер, дөңгелек ұғымдарын және олардың элементтерін (центр, радиус және диаметр) меңгеру; 5.3.1.7 циркуль көмегімен шеңбер салу; 5.3.1.8 айналма сектор ұғымын меңгеру; 5.3.1.9 тікбұрышты параллелепипед (текше) және оларды ұңғылау туралы ұғымының болуы; 5.3.1.10 оқулықтағы ақпаратты (мәтін, графикалық, бейнелеу) табу, оның мазмұнын талдау	6.3.1.1 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасында тұрақты сан бар екенін білу; 6.3.1.2 шеңбер ұзындығының формуласын білу және қолдану; 6.3.1.3 шеңбер ауданының формуласын білу және қолдану; 6.3.1.4 шар және сфера туралы түсінігінің болуы; 6.3.1.5 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру; 6.3.1.6 координаталардың тікбұрышты жүйесін жасау; 6.3.1.7 сандардың реттелген жұбы (х; у) координаталардың тікбұрышты жүйесінде нүкте қоятынын түсіну және әрбір нүктеге нүкте координаталары деп аталатын сандардың жеке реттелген жұбы сәйкес; 6.3.1.8 нүктенің координаталары бойынша координаталар жүйесінде оны құру және координаталық жазықтықта берілген координаталар нүктелерін табу; 6.3.1.9 осьтік және орталық симметрия ұғымдарын меңгеру; 6.3.1.10 симметрия осі немесе центрі бар фигуралар туралы түсінігінің болуы; симметриялық және орталық симметриялық фигураларды тану; 6.3.1.11 өз әрекетін жоспарлау, өз әрекетін ауызша және жазбаша еркін айта білу
3.2 Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы	5.3.2.1 фигураларды кесу және жинау көмегімен есептер шығару; 5.3.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тура сұрақтарды қою; 5.3.2.3 орындау процесінде оқу тапсырмасын ұстану	6.3.2.1 қиып өтетін, параллель, перпендикуляр түзулерді анықтай білу 6.3.2.2 перпендикуляр, параллель түзулерді және кесінділерді тану; 6.3.2.3 кесінділердің, сәулелердің, түзулердің бір бірімен, координаталық осьтермен қиылысу нүктелерінің координаталарын графикалық тәсілмен табу; 6.3.2.4 фигураны оның бейнесі бойынша табу және жазық және кеңістіктік фигураларды бейнелеу; 6.3.2.5 координаталар басына және координатаның тікбұрышты жүйесіндегі координаталық осьтерге қатысты симметриялық нүктелер мен фигураларды сызу; 6.3.2.6 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және интонациясына бағдарланып негізгі логикалық екпінді сөзді естіп тану
3.3 Метрикалық қатыстар	5.3.3.1 транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу және транспортир көмегімен берілген градустық өлшеммен бұрыштар сызу; 5.3.3.2 градустық өлшемдегі бұрышты табу, бұрыштарды салыстыру үшін есептер шығару; 5.3.3.3 пәндік лексиканы қолданып, құрылымдық диалог құру	6.3.3.1 координаталық түзудегі нүктелер арасындағы қашықтықты табу 6.3.3.2 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасында тұрақты сан бар екенін білу; 6.3.3.3 шеңбер ұзындығының формуласын білу және қолдану; 6.3.3.4 дөңгелек ауданының формуласын білу және қолдану; 6.3.3.5 шеңбер ұзындығы мен шеңбер ауданын табуға арналған есептер шығару; 6.3.3.6 сөйлеу тілі ағымындағы барлық дыбыстарды анық айту (сөйлеу аппаратында ауыр органикалық бұзылыстары бар балалардан басқа)

4 – кесте:

4 - бөлім. Статистика және ықтималдықтар теориясы
4.1 Жиындар теориясы және логика элементтері	5 - сынып	6 - сынып
4.1 Жиындар теориясы және логика элементтері	5.4.1.1 жиын және оның элементтері, бос жиындар ұғымын меңгеру; 5.4.1.2 берілген жиындардың бірігуін және қиылысуын анықтай білу және табу, , символдарын қолдана отырып, нәтижелерін жазу; 5.4.1.3 ішкі жиынтық ұғымын меңгеру; 5.4.1.4 жиындар арасындағы (қиылысатын және қиылыспайтын жиындар) қатынастардың сипатын анықтау; 5.4.1.5 жиындар және оның элементтері, бос жиындар, ішкі жиынтық, қиылысатын және қиылыспайтын жиындар ұғымдарын білу; 5.4.1.6 бағыттау көмегіне жүгіну;	6.4.1.1 сандық теңсіздіктерді шығару кезінде жиындардың бірігуі мен қиылысуы ұғымын қолдану; 6.4.1.2 зат есімдермен көрсетілген лексикалық қайталауларды бақылау
4.2 Комбинаторика негіздері		6.4.2.1 іріктеу әдісімен комбинаторлық есептерді шешу; 6.4.2.2 ақпарат іздеу, оны сақтау мен қолдану процесінде өз мінез-құлқына жеке жауапкершілік сезімін таныту
4.3 Статистика және деректерді талдау	5.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар туралы түсінігінің болуы, дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар құру; 5.4.3.2 кесте немесе диаграмма түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты шығару; 5.4.3.3 ұсынылған диаграммалар бойынша ақпарат құрастыру; 5.4.3.4 диалог барысында пәндік лексиканы қолдану; 5.4.3.5 орындау барысында оқу міндеттерін ұстану;	6.4.3.1 бірқатар сандардың, қарқынның, медиананың және сандық деректер қатарының модасын орта арифметикалық анықтай білу; 6.4.3.2 сатистикалық сандық сипатты шығару; 6.4.3.3 негізгі және екінші кезектегі ақпаратты бөліп тастау, іс-қимыл тәртібін құру; 6.4.3.4 ауызша және жазбаша нысанда зерттеу сипатындағы саналы және тиімді хабарлама құру

5 - кесте

5 - бөлім. Математикалық модельдеу және анализ
5.1 Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару	5 - сынып	6 - сынып
5.1 Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару	5.5.1.1 арифметикалық амалдар көмегімен натурал сандармен мәтін есептерді шығару; 5.5.1.2 мәтін есептер шығару кезінде ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті қолдану; 5.5.1.3 арифметикалық амалдар көмегімен жай бөлшектермен мәтін есептер шығару (мысалы, бірлескен жұмысқа арналған есептер); 5.5.1.4 сандар немесе шамалар бөліктерін және оның бөлігі бойынша сандарды немесе шамаларды табуға арналған есептерді құру және шешу; 5.5.1.5 арифметикалық амалдар көмегімен бөлшектермен мәтін есептер шығару; 5.5.1.6 мәтін өрнектерді құрастыру және оларды есептерді шешу үшін қолдану; 5.5.1.7 Эйлер-Венн мәтін есептерін шығару үшін формуланы құрастыру; 5.5.1.8 ондық бөлшектермен арифметикалық амалдарға мәтін есептер шығару; 5.5.1.9 диаграмманы қолданып, есептер шығару; 5.5.1.10 пайыздарға арналған мәтін есептер шығару; 5.5.1.11 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуына өз бақылауын сақтау	6.5.1.1 қозғалыстың орта жылдамдығын табуға есептерді шығару; 6.5.1.2 пропорция көмегімен пайыздарға арналған мәтін есептерді шығару; 6.5.1.3 картамен, жоспармен, сызбамен жұмыс барысында масштабты қолдану; 6.5.1.4 рационал сандарға мәтін есептерді шығару; 6.5.1.5 тура және кері пропорционалмен байланысты шамаларды тану және есептерді шығару; 6.5.1.6 сызықтық теңдеулерді құрастыру көмегімен мәтін есептерді шешу; 6.5.1.7 сызықтық теңдеулердің жүйесін құрастыру көмегімен мәтін есептерді шешу; 6.5.1.8 оқу диалогін тоқтату және аяқтау; 6.5.1.9 сандармен байланысты есептерді шығару үшін жазбаларын қолдану; 6.5.1.10 негізгі және қосымша ақпаратты бөлу, іс-әрекет тәртібін құру
5.2 Математикалық тіл және математикалық модель	5.5.2.1 жай бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.2.2 ондық бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.2.3 координаталық сәуледе натурал сандарды бейнелеу; 5.5.2.4 координаталық сәуледе жай бөлшектерді, аралас сандарды бейнелеу; 5.5.2.5 координаталық сәуледе ондық бөлшектерді бейнелеу; 5.5.2.6 натурал сандарды салыстыру нәтижесін ˃, ˂, = белгілерінің көмегімен жазу; 5.5.2.7 жағдайды зерттеу, натурал сандарды салыстыруды және келтіруді талап ететін жағдайды зерттеу; 5.5.2.8 айнымалылармен өрнектер құрастыру; 5.5.2.9 жиындармен жұмыс барысында , , , , , , символдарын қолдану; 5.5.2.10 жазық фигураларды құру және кеңістіктік геометриялық фигураларды (текше мен тікбұрышты параллепипедті) ұңғылау; 5.5.2.11 оқу кітабымен тиімді жұмыс істеу, орындалған тапсырмалардың нәтижелерін бағалау	6.5.2.1 екі санның қатынасын оқу және жазу 6.5.2.2 пропорцияны оқу және жазу 6.5.2.3 шамаларды сипаттау кезінде бүтін сандарды қолдану 6.5.2.4 шамалар арасындағы тәуелділікке арналған есептерді шығару; 6.5.2.5 шамалар арасындағы тәуелділіктер тапсырмасының тәсілдерін білу; 6.5.2.6 тәуелділік формуласын оны сипаттау бойынша жазу; 6.5.2.7 формуламен немесе графикамен берілген тәуелділіктер үшін кестені құрастыру; 6.5.2.8 формуламен және кестемен берілген тәуелділіктер графикасын құру; 6.5.2.9 нақты процестер графикасын қолданып, шамалар арасындағы тәуелділікті зерттеу; 6.5.2.10 нақты тәуелділіктер мен тура пропорционал шамалар арасындағы графиканы түсіндіру; 6.5.2.11 сипаттау бойынша тура пропорционал формуланы жазу; 6.5.2.12 тура пропорционал графигін құру; 6.5.2.13 ғылыми (оқу) мәтінге ат қою, фразааралық байланыс тәсілдерін қолданып, 2-3 сөйлемді құрастыру

27. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

28. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1 - кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Сандар	Натурал сандар және нөл саны	5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру; 5.1.1.2 жұп және тақ сандар ұғымдарын меңгеру; 5.1.1.7 өзара қарапайым сандардың анықтауды білу
3. Геомерия элементтері	Координаттық сәуле	5.3.1.1 әртүрлі ұзындық өлшемдерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесіндінің не екенін түсіну; 5.3.1.10 оқулықтағы ақпаратты (мәтін, графикалық, бейнелеу) табу, оның мазмұнын талдау
5. Математикалық модельдеу және анализ	Натурал сандарды салыстыру	5.5.2.3 координаталық сәуледе натурал сандарды бейнелеу; 5.5.2.6 натурал сандарды салыстыру нәтижесін ˃, ˂, = белгілерінің көмегімен жазу; 5.5.2.7 жағдайды зерттеу, натурал сандарды салыстыруды және келтіруді талап ететін жағдайды зерттеу
1. Сандар	Арифметикалық амалдардың қасиеттері	5.1.2.1 натурал сандарды, оның ішінде координаталық сәуле көмегімен салыстыру; 5.1.2.2 амалдар тәртібін орнату және жақшамен және жақшасыз төрт амалдан артықтау тұратын сандық өрнектердің мәндерін табу; 5.1.2.3 сандық өрнектер мәнін табу үшін қосу және көбейту қасиеттерін қолдану; 5.1.2.35 белсенді сөздік қорында негізгі пәндік терминдерді қолдану
2. Алгебра элементтері	Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері. Өрнектерді ықшамдау	5.2.1.1 қосу және көбейту қасиеттерін қолданып, әріптік өрнектерді айналдыру; 5.2.1.2 әріптердің берілген мәндері бойынша әріптік өрнектердің мәндерін табу; 5.2.1.3 айнымалы өрнектерді және мәтін есептерді шығару кезіндегі формулаларды құрастыру; 5.2.1.4 толық тыңдау; мұғалім немесе сыныптасы оқыған мәтіннің мазмұнын, құрбысының ауызша жауабын саналы және толық қабылдау; 5.2.1.5 пәндік лексиканы қолданып, конструктивті диалог құру
	Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу	5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулер шешу; 5.2.2.2 теңдеулерді шешу дұрыстығын тексеру тәсілдерін қолдану; 5.2.2.3 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуына өзін-өзі бақылауды сақтау
	Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі	5.2.3.1 натурал сандардан тізбектерде заңдылықты орнату; 5.2.3.2 натурал сандардан тізбектерде жетіспейтін элементтерді табу; 5.2.3.3 заңдылықты ойлап табу және натурал сандардан тізбектерді құрастыру
5. Математикалық модельдеу және анализ	Формула. Формула арқылы есептеу. Мәтін есептерді шешу.	5.5.1.1 арифметикалық амалдар көмегімен натурал сандармен мәтін есептерді шығару; 5.5.1.6 мәтін өрнектерді құрастыру және оларды есептерді шешу үшін қолдану; 5.5.1.7 Эйлер-Венн мәтін есептерін шығару үшін формуланы құрастыру
1. Сандар	Бөлгіштер мен еселіктер, жай және құрама сандар	5.1.1.4 бөлгіштің анықтауды және есесленген натурал санды білу; 5.1.1.5 қарапайым және құрама сандарды анықтауды білу
	Бөлінгіштіктің, қосындының және айырманың негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері	5.1.2.5 натурал сандардың 2, 5, 10, 3, 9-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану; 5.1.2.6 құрама сандарды қарапайым көбейткіштерге бөлшектеу; 5.1.2.7 натурал сандардың бөлгіштерін табу; 5.1.2.8 натурал сандардың еселіктерін табу; 5.1.2.9 көбейтіндінің берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау 5.1.2.10 қосынды мен айырманың берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау;
	Дәреже	5.1.1.3 натурал санның дәрежесін анықтай білу; 5.1.2.4 бірдей сандардың көбейтіндісін дәреже түрінде жазу
	Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу	5.1.2.6 құрама сандарды қарапайым көбейткіштерге бөлшектеу;
	Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар. Ең кіші ортақ еселік	5.1.1.6 жалпы бөлгіш, жалпы еселеуіш, ең үлкен ортақ бөлгіш және ең кіші ортақ еселік сандарын анықтауды білу; 5.1.1.7 өзара қарапайым сандардың анықтауды білу
	Ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті табу	5.1.2.11 екі және одан көп сандардың ең үлкен ортақ бөлгішін және ең кіші ортақ еселігін табу; 5.1.2.35 белсенді сөздік қорында негізгі пәндік терминдерді қолдану
5. Математические моделирование и анализ	Мәтін есептерді шығару кезінде ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті қолдану	5.5.1.2 мәтін есептер шығару кезінде ең үлкен ортақ бөлгішті және ең кіші ортақ еселікті қолдану
2 - тоқсан
1. Сандар	Жай бөлшек. Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер	5.1.1.8 жай бөлшек ұғымын меңгеру; 5.1.1.9 дұрыс және бұрыс бөлшектерді тану;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Жай бөлшектерді оқу және жазу	5.5.2.1 жай бөлшектерді оқу және жазу;
1. Сандар	Жай бөлшектердің негізгі қасиеті	5.1.2.13 жай бөлшектерді қысқарту кезінде бөлшектің негізгі қасиетін қолдану; 5.1.2.14 жай бөлшектерді жаңа бөлгішке, ең аз ортақ бөлгішке келтіру; аралас сандарды, жай бөлшектерді салыстыру;
	Аралас сандар	5.1.1.10 аралас сандарды анықтай білу; 5.1.1.11 өзара кері сандарды анықтай білу;
	Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру	5.1.2.12 бұрыс бөлшекті аралас санға және аралас санды бұрыс бөлшекке айналдыру; 5.1.2.14 жай бөлшектерді жаңа бөлгішке, ең аз ортақ бөлгішке келтіру; аралас сандарды, жай бөлшектерді салыстыру;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Жай бөлшектер мен аралас сандарды кескіндеу	5.5.2.4 координаталық сәуледе жай бөлшектерді, аралас сандарды бейнелеу; 5.5.2.11 оқу кітабымен тиімді жұмыс істеу, орындалған тапсырмалардың нәтижелерін бағалау
2. Алгебра элементтері	Жай бөлшектерден тұратын сандар тізбектері	5.5.2.3 координаталық сәуледе натурал сандарды бейнелеу; 5.5.2.6 натурал сандарды салыстыру нәтижесін ˃, ˂, = белгілерінің көмегімен жазу;
1. Сандар	Жай бөлшектерді косу және азайту Аралас сандарды қосу және азайту Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу	5.1.2.15 бірдей бөлгіштермен бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.16 әртүрлі бөлгіштермен бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;
		5.1.2.17 натурал саннан бөлшекті азайтуды орындау; 5.1.2.18 аралас сандарды қосу және азайтуды орындау;
		5.1.2.19 жай бөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау; 5.1.2.20 берілген санға кері санды табу;
		5.1.2.21 жай бөлшектер мен аралас сандарды бөлуді орындау;
3 - тоқсан
1. Сандар	Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табуға берілген есептер	5.1.2.22 санның бөлігін және оның бөлігі бойынша санды табу;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер	5.5.1.3 арифметикалық амалдар көмегімен жай бөлшектермен мәтін есептер шығару (мысалы, бірлескен жұмысқа арналған есептер); 5.5.1.4 сандар немесе шамалар бөліктерін және оның бөлігі бойынша сандарды немесе шамаларды табуға арналған есептерді құру және шешу;
1. Сандар	Ондық бөлшек	5.1.1.12 натурал санды ондық жазба түрінде ұсыну; 5.1.1.13 ондық бөлшектер ұғымын меңгеру; 5.1.1.14 ондық бөлшек түрінде жазылған сандар теңдігін түсіну, мысалы: 1,3 және 1,30
1. Сандар	Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру	5.1.2.23 бір нысанда жазылған бөлшектерді басқаға ауыстыру; 5.1.2.24 ондық бөлшектерді салыстыру;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Ондық бөлшектерді оқу және жазу.	5.5.2.2 ондық бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.2.5 координаталық сәуледе ондық бөлшектерді бейнелеу; 5.5.2.11 оқу кітабымен тиімді жұмыс істеу, орындалған тапсырмалардың нәтижелерін бағалау
1. Сандар	Ондық бөлшектерді қосу және азайту	5.1.2.25 ондық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;
	Ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейту	5.1.2.26 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейтуді орындау;
	Ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшектерге бөлу	5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке бөлуді орындау;
	Ондық бөлшектерді 10; 100; 1000;... және 0,1; 0,01; 0,001; ... сандарына көбейту және бөлу	5.1.2.27 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001-ге көбейту ережесін қолдану; 5.1.2.29 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001-ге бөлу ережесін қолдану;
	Жуық мәндер	5.1.1.15 сандардың жуық мәндері ұғымын меңгеру;
	Ондық бөлшектерді дөңгелектеу	5.1.2.30 ондық бөлшектерді берілген разрядқа дейін дөңгелектеу;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	5.5.1.5 арифметикалық амалдар көмегімен бөлшектермен мәтін есептер шығару; 5.5.1.11 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуына өз бақылауын сақтау
2. Алгебра элементтері	Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері	5.2.3.4 бөлшектерден тұратын сандық тізбектерде заңдылық орнату;
4 - тоқсан
4. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Жиын. Жиын элементтері.	5.4.1.3 ішкі жиынтық ұғымын меңгеру;
4. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын. Жиындардың бірігуі мен қиылысуы	5.4.1.2 берілген жиындардың бірігуін және қиылысуын анықтай білу және табу, , символдарын қолдана отырып, нәтижелерін жазу; 5.4.1.3 ішкі жиынтық ұғымын меңгеру; 5.4.1.4 жиындар арасындағы (қиылысатын және қиылыспайтын жиындар) қатынастардың сипатын анықтау; 5.4.1.6 бағыттау көмегіне жүгіну;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Жиындарды кескіндеу	5.5.2.9 жиындармен жұмыс барысында , , , , , , символдарын қолдану;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	5.5.1.7 Эйлер-Венн мәтін есептерін шығару үшін формуланы құрастыру;
1. Сандар	Пайыз	5.1.1.16 пайыз түсінігін меңгеру;
1. Сандар	Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу	5.1.2.31 бөлшектерді пайыздарға және пайыздарды бөлшектерге айналдыру; 5.1.2.32 берілген санның пайызын табу; 5.1.2.33 бір санның басқаға пайыздық қатынасын табу және керісінше; 5.1.2.34 берілген пайыз бойынша санды табу
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	5.5.1.10 пайыздарға арналған мәтін есептер шығару;
3. Геометрия элементтері	Бұрыш	5.3.1.2 бұрыш ұғымдарын және оның градустық өлшемдерін меңгеру, бұрыштарды белгілеу және салыстыру; 5.3.1.3 бұрыш түрлерін (сүйір, тік, доғал, жазыңқы, толық) ажырату;
	Көпбұрыш	5.3.1.4 көпбұрыш ұғымын меңгеру;
	Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор	5.3.1.6 шеңбер, дөңгелек ұғымдарын және олардың элементтерін (центр, радиус және диаметр) меңгеру; 5.3.1.7 циркуль көмегімен шеңбер салу; 5.3.1.8 айналма сектор ұғымын меңгеру;
	Бұрыштың градустық өлшемі	5.3.3.1 транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу және транспортир көмегімен берілген градустық өлшеммен бұрыштар сызу; 5.3.3.2 градустық өлшемдегі бұрышты табу, бұрыштарды салыстыру үшін есептер шығару;
4. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Диаграмма	5.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар туралы түсінігінің болуы, дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар құру;
4. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері	5.4.3.2 кесте немесе диаграмма түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты шығару; 5.4.3.4 диалог барысында пәндік лексиканы қолдану;
3. Геометрия элементтері	Тік бұрышты параллелепипедті ұңғылау	5.3.1.5 тікбұрышты параллелепипед (текше) және оларды ұңғылау туралы ұғымының болуы; 5.3.1.10 оқулықтағы ақпаратты (мәтін, графикалық, бейнелеу) табу, оның мазмұнын талдау
5. Математикалық модельдеу және анализ	Жазық фигуралар және кеңістіктік геометриялық фигураларды ұңғылау	5.5.2.10 жазық фигураларды құру және кеңістіктік геометриялық фигураларды (текше мен тікбұрышты параллепипедті) ұңғылау;
3. Геометрия элементтері	Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер	5.3.2.1 фигураларды кесу және жинау көмегімен есептер шығару; 5.3.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тура сұрақтарды қою; 5.3.2.3 орындау процесінде оқу тапсырмасын ұстану
5-сыныптағы математика курсын қайталау

2) 6 - сынып:

2 – кесте

Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
5-сыныптағы математика курсын қайталау
1. Сандар	Екі санның қатынасы	6.1.1.1 екі санның қатынасы не көрсететінін білу; 6.1.1.10 интонация мен диалог немесе монологтың эмоционалдық құраушы өзара байланысын бақылау; 6.1.1.11 ауызша нұсқау бойынша іс-әрекет жасай білуі
1. Сандар	Екі санның пайыздық қатынасы	6.1.2.5 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану; 6.1.2.2 берілген қатынасқа кері қатынасты табу; 6.1.2.8 берілген қатынастағы шамаларды бөлу; 6.1.2.9 шамаларды бөліктерге, керісінше пропорционалдарды берілген сандарға бөлу;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Екі санның қатынасы	6.5.2.1 екі санның қатынасын оқу және жазу 6.5.2.2 пропорцияны оқу және жазу
1. Сандар	Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті	6.1.2.3 пропорцияны анықтай білу; 6.1.2.4 пропорцияны тану және құрастыру; 6.1.2.5 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану;
1. Сандар	Тура және кері пропорционалдық тәуелділік	6.1.1.2 қандай шамалар тура пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару; 6.1.1.3 қандай шамалар кері пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді пропорцияның көмегімен шығару	6.5.1.2 пропорция көмегімен пайыздарға арналған мәтін есептерді шығару; 6.5.1.5 тура және кері пропорционалмен байланысты шамаларды тану және есептерді шығару;
1. Сандар	Масштаб	6.1.1.5 масштаб ұғымын меңгеру;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді пропорцияның көмегімен шығару	6.5.1.3 картамен, жоспармен, сызбамен жұмыс барысында масштабты қолдану;
3. Геометрия элементтері	Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера	6.3.1.1 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасында тұрақты сан бар екенін білу; 6.3.1.4 шар және сфера туралы түсінігінің болуы;
3. Геометрия элементтері	Шеңбердің ұзындығының және дөңгелектің ауданының формулалары	6.3.3.2 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасында тұрақты сан бар екенін білу; 6.3.3.3 шеңбер ұзындығының формуласын білу және қолдану;
2 - тоқсан
1. Сандар	Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар	6.1.1.4 координаталық түзуді анықтауды және оны құруды білу; 6.1.1.7 қарама-қарсы сандар ұғымын, оларды координаталық түзуде белгілеуді меңгеру;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Бүтін сандар. Рационал сандар	6.5.2.3 шамаларды сипаттау кезінде бүтін сандарды қолдану
1. Сандар	Рационал сандар. Сандардың модулі	6.1.1.8 рационал сан ұғымын меңгеру; 6.1.1.9 сан модулін және оның мәнін таба білу;
2. Алгебра элементтері	Өрнектердің геометриялық мәні ;	6.2.1.8 өрнектердің геометриялық мағынасын түсіну;
3. Геометрия элементтері	Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы	6.3.3.1 координаталық түзудегі нүктелер арасындағы қашықтықты табу 6.3.3.6 сөйлеу тілі ағымындағы барлық дыбыстарды анық айту (сөйлеу аппаратында ауыр органикалық бұзылыстары бар балалардан басқа)
1. Сандар	Рационал сандарды салыстыру, қосу және азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы	6.1.2.6 координаталық түзуде рационал сандарды бейнелеу; 6.1.2.10 бүтін сандарды салыстыру; 6.1.2.12 рационал сандарды салыстыру; 6.1.2.24 Эйлер-Венн шеңберінің көмегімен рационал сандардың ішкі жиынтығын бейнелеу; 6.1.2.11 координаттық түзудің көмегімен бүтін сандармен қосуды және азайтуды орындау; 6.1.2.14 рационал сандармен азайтуды орындау;
	Рационал сандарды көбейту және бөлу	6.1.2.15 рационал сандармен көбейтуді орындау; 6.1.2.16 рационал сандармен бөлуді орындау; 6.1.2.17 рационал сандармен қосудың және көбейтудің қасиеттерін қолдану
	Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру	6.1.2.18 қандай жай бөлшектер негізгі ондық бөлшектер ретінде берілгенін тану; 6.1.2.19 рационал санды шексіз периодтық ондық бөлшек түрінде беру; 6.1.2.20 шексіз периодтық ондық бөлшек кезеңін табу; 6.1.2.21 шексіз периодтық ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру; 6.1.2.25 толық тыңдау; мұғалімнің және сыныптасының оқыған мәтінінің мазмұнын, жолдасының ауызша жауабын саналы және толық қабылдау
	Сандарға арифметикалық амалдар қолдану	6.1.2.22 рационал сандардан тұратын сандық өрнектердің мәнін табу;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	6.5.1.4 рационал сандарға мәтін есептерді шығару;
3 - тоқсан
2. Алгебра элементтері	Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек	6.2.1.1 алгебралық өрнектер ұғымын меңгеру 6.2.1.2 берілген айнымалылардың рационал мәндері кезіндегі алгебралық өрнектердің мәндерін есептеу 6.2.1.3 алгебралық өрнекте рұқсат етілетін айнымалының мәнін табу және қандай айнымалының мәндерінде алгебралық өрнектер кезінде практикалық есептер мәнмәтінінде мағына бар екенін түсіну; 6.2.1.4 жақшаларды ашу ережесін білу; 6.2.1.5 коэффициент, ұқсас қосылғыштар ұғымдарын анықтай білу және ұқсас қосылғыштарды алгебралық өрнектерге келтіру; 6.2.1.11 шағын монолог пікір айтуды – авторлық мәтінге сүйеніп аннотация құрастыру
	Алгебралық өрнектерді түрлендіру	6.2.1.6 тепе-тең және тепе-тең түрлендіруді анықтай білу және алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау
	Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік	6.2.2.1 мәндес теңдеулердің бір айнымалысымен сызықтық теңдеуді анықтай білу; 6.2.2.2 бір айнымалымен сызықтық теңдеулерді шешу; 6.2.2.3 екі айнымалымен сызықтық теңдеулерді анықтауды және оның қасиеттерін білу; 6.2.2.19 оқу қызметінің табыстылық критерийлері негізінде орындалған тапсырмаларды өзара және өздігінен талдай алу
	Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері	6.2.2.6 дұрыс сандар теңдігінің қасиеттерін білу және қолдану;
	Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу	6.2.2.7 a және b – рационал сандар болатын \|x ±a\|=b түріндегі теңдеулерді шешу;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Теңдеулер көмегімен мәтінді есептерді шығару	6.5.1.6 сызықтық теңдеулерді құрастыру көмегімен мәтін есептерді шешу; 6.5.1.10 негізгі және қосымша ақпаратты бөлу, іс-әрекет тәртібін құру
2. Алгебра элементтері	Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері	6.2.2.8 дұрыс сандар теңсіздігінің қасиеттерін білу және қолдану; теңсіздіктерді қосу, азайту, көбейту мен бөлуді түсіну және қолдану;
	Сан аралықтар. Сан аралықтардың бірігуі мен қиылысуы	6.2.2.9 сандық аралықтарды жазуға арналған белгілерді қолдану және сандық аралықтарды бейнелеу; 6.2.2.10 сандық аралықтардың бірігуі мен қиылысуын табу
	Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі	6.2.2.11 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің сызықтық теңсіздіктерін шешу; 6.2.2.12 теңсіздіктерді алгебралық түрлендіру көмегімен kx>b, kx b, kx<b, kx b теңсіздіктер түріне келтіру; 6.2.2.13 координаталық түзуде теңсіздіктерді шешуді бейнелеу; 6.2.2.14 сандық аралық түрінде теңсіздіктерді шешуді жазу және тесіздік түріндегі берілген сандық аралықты жазу; 6.2.2.15 бір айнымалымен сызықтық теңсіздік жүйесін шешу; 6.2.2.16 координаталық түзуде \|x\|>a, \|x\| a, \|x\|<a, \|x\| a теңсіздік түрімен берілген көптеген нүктелерді бейнелеу; 6.2.2.17 талқылау элементтерімен мәтінді естіп қабылдау және түсіну, өз сөзімен жеткізе білу;
3. Геометрия элементтері	Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер және кесінділер	6.3.1.5 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру; 6.3.1.6 координаталардың тікбұрышты жүйесін жасау; 6.3.1.7 сандардың реттелген жұбы (х; у) координаталардың тікбұрышты жүйесінде нүкте қоятынын түсіну және әрбір нүктеге нүкте координаталары деп аталатын сандардың жеке реттелген жұбы сәйкес; 6.3.1.8 нүктенің координаталары бойынша координаталар жүйесінде оны құру және координаталық жазықтықта берілген координаталар нүктелерін табу
	Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі	6.3.2.1 қиып өтетін, параллель, перпендикуляр түзулерді анықтай білу 6.3.2.2 перпендикуляр, параллель түзулерді және кесінділерді тану; 6.3.2.3 кесінділердің, сәулелердің, түзулердің бір бірімен, координаталық осьтермен қиылысу нүктелерінің координаталарын графикалық тәсілмен табу; 6.3.2.6 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және интонациясына бағдарланып негізгі логикалық екпінді сөзді естіп тану
	Центрлік симметрия. Осьтік симметрия	6.3.1.9 осьтік және орталық симметрия ұғымдарын меңгеру; 6.3.1.10 симметрия осі немесе центрі бар фигуралар туралы түсінігінің болуы; симметриялық және орталық симметриялық фигураларды тану; 6.3.1.11 өз әрекетін жоспарлау, өз әрекетін ауызша және жазбаша еркін айта білу
	Фигуралардың кеңістікте орналасуы	6.3.2.4 фигураны оның бейнесі бойынша табу және жазық және кеңістіктік фигураларды бейнелеу; 6.3.2.5 координаталар басына және координатаның тікбұрышты жүйесіндегі координаталық осьтерге қатысты симметриялық нүктелер мен фигураларды сызу
4 - тоқсан
4. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Жиындардың бірігуі мен қиылысуы	6.4.1.1 сандық теңсіздіктерді шығару кезінде жиындардың бірігуі мен қиылысуы ұғымын қолдану; 6.4.1.2 зат есімдермен көрсетілген лексикалық қайталауларды бақылау
	Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару	6.4.2.1 іріктеу әдісімен комбинаторлық есептерді шешу; 6.4.2.2 ақпарат іздеу, оны сақтау мен қолдану процесінде өз мінез-құлқына жеке жауапкершілік сезімін таныту
	Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары	6.4.3.1 бірқатар сандардың, қарқынның, медиананың және сандық деректер қатарының модасын орта арифметикалық анықтай білу; 6.4.3.2 сатистикалық сандық сипатты шығару; 6.4.3.3 негізгі және екінші кезектегі ақпаратты бөліп тастау, іс-қимыл тәртібін құру; 6.4.3.4 ауызша және жазбаша нысанда зерттеу сипатындағы саналы және тиімді хабарлама құру
5. Математикалық модельдеу және анализ	Шамалар арасындағы тәуелділіктердің берілу тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл	6.5.2.4 шамалар арасындағы тәуелділікке арналған есептерді шығару; 6.5.2.5 шамалар арасындағы тәуелділіктер тапсырмасының тәсілдерін білу; 6.5.2.6 тәуелділік формуласын оны сипаттау бойынша жазу; 6.5.2.7 формуламен немесе графикамен берілген тәуелділіктер үшін кестені құрастыру; 6.5.2.8 формуламен және кестемен берілген тәуелділіктер графикасын құру; 6.5.2.13 ғылыми (оқу) мәтінге ат қою, фразааралық байланыс тәсілдерін қолданып, 2-3 сөйлемді құрастыру
1. Сандар	Тура пропорционал шамалар	6.1.1.2 қандай шамалар тура пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару;
5. Математикалық модельдеу және анализ	Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу	6.5.2.9 нақты процестер графикасын қолданып, шамалар арасындағы тәуелділікті зерттеу; 6.5.2.10 нақты тәуелділіктер мен тура пропорционал шамалар арасындағы графиканы түсіндіру; 6.5.2.11 сипаттау бойынша тура пропорционал формуланы жазу; 6.5.2.12 тура пропорционал графигін құру;
1. Сандар	Тура пропорционалдық және оның графигі	6.1.2.23 тура пропорционал тәуелділікті табу және мысалдар келтіру;
2. Алгебра элементтері	Түзу пропорционалдық графигі	6.2.1.9 формуланы білу және тура пропорционал графигін құру;
2. Алгебра элементтері	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері және оларды шығару тәсілдері	6.2.2.4 екі айнымалымен сызықтық теңдеулер жүйелері туралы түсініктерінің болуы және екі айнымалымен сызықтық теңдеулер жүйесін шешу реттелген сандар жұбы болып табылатынын түсіну; 6.2.2.5 алмастыру және қосу жолдарымен теңдеулер жүесін шешу
5. Математикалық модельдеу және анализ	Теңдеулер жүйелерін құрастыру көмегімен есептерді шығару	6.5.1.7 сызықтық теңдеулердің жүйесін құрастыру көмегімен мәтін есептерді шешу; 6.5.1.8 оқу диалогін тоқтату және аяқтау; 6.5.1.9 сандармен байланысты есептерді шығару үшін жазбаларын қолдану;
5-6-сыныптардағы математика курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 506 -қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқыту мақсаты – "Алгебра" пәнін сапалы меңгеруді қамтамасыз ету, сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың функционалдық сауаттылығын, оның ішінде оқу пәндерімен кіріктіруді, жалпы адами құндылықтар мен ұлттық мәдениеттің ең озық дәстүрлері негізінде білім алушылардың зияткерлік деңгейін дамытуды қалыптастыру.

3. Міндеттер:

1) Бағдарламаның бөлімдері бойынша: "Сандар", "Алгебра", "Статистика және ықтималдықтар теориясы", "Математикалық модельдеу және анализ" математикалық білімдерін, біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға себептесу;

2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды, сандық қатынастарды және кеңістіктік пішіндерді қабылдауға көмектесу;

3) білім алушылардың білімдерін есептерді шешу мақсатымен математикалық үлгі құруға бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық үлгілерді түсіндіру;

4) физика, химия, биология және теориялық салалардағы және практикалық қызметтер бойынша есептерді зерттеу мен шешу үшін математикалық әдістерді қолданудың қарапайым дағдыларын, өз бетінше зерделеуге және болашақ таңдалған мамандығымен білім алуын жалғастыруға қажетті дағдыларды қалыптастыру;

7) дербес жұмыс үшін, сондай-ақ командалық жұмыс үшін дербестік, жауапкершілік, жігерлілік, табандылық, шыдамдылық және төзімділік сияқты жеке қасиеттерін дамыту;

8) ғылым сияқты алгебраның даму тарихымен, алгебралық терминдердің шығуымен таныстыру;

9) алгебраға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;

10) қоғамдық ілгерілеу үшін алгебраны түсіну маңыздылығын қамтамасыз ету;

11) түзету қолдауының міндеттерін шешуді қамтамасыз ету.

1) математикалық терминология материалында сөздік қорын қалыптастыру және кеңейту;

4) тура мағынасын, мәнмәтінді және сөздің астарын түсінуге қажетті ойлау операцияларын құрылымдау;

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

6. Жұмысты жаңа терминдермен белгілі алгоритм бойынша өткізген дұрыс:

1) сөздің/терминнің мағынасының түсіндірмесі;

2) дұрыс айту жаттығулары;

3) сөздік эквивалентті (синонимдер) таңдау;

4) сөз формаларымен жұмыс: септеу, жіктеу;

5) фразеологизмдерді, мәтелдерді, аналогтарды қосатын мнемотехникалық тәсілдерді қолданып, көп белгілікпен жұмыс.

7. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды оқыту кезінде сөйлеу тілінің лексикалық жағының олқылықтарын, оқу-терминологиялық лексиканы әлсіз меңгеруін, сәйкес терминдермен белгіленетін түсініктер туралы формалды ұғымы ескеріледі.

2) "бағалау" арқылы оқытуды қолдау;

3) зерттеу әрекеттерін және белсенді оқыту әдістерін міндетті қолдануын мадақтау;

4) сыни ойлау стратегиясын қолдану;

5) бірнеше сезім нүктелеріне сүйену;

7) талқылау элементтерімен монологиялық сөйлеу тіл дағдыларын қалыптастыру;

8) білім алушылардың алдына қойылған проблемалық тапсырмаларды шешу жолдарын өз бетінше іздену;

10) білім алушыларды өзара оқыту (сынып ішінде және сыныптар арасында);

12) қосымша материалды іздеуді және қолдануды талап ететін тапсырмаларды орындау;

14) сабақта әртүрлі әрекеттерді жиі ауыстырып отыру;

15) білім алушылардың жеке сезімдік, ойлау және практикалық тәжірибесіне сүйену;

16) сабақтағы жағымды психоэмоционалдық ахуал;

17) мәтіндермен жұмыс кезінде білім алушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру қолданылады.

9. Пән мұғаліміне жалпыдидактикалық тәсілдерді, әдістерді, оқу процесін ұйымдастыру технологиялары пайдаланылады, яғни:

6) "Алгебра" пәнін басқа да оқу пәндерімен байланыстыруға мүмкіндік беретін кіріктіруші тәсіл;

7) білім алушылардың өз бетінше оқу іс-әрекетін ұйымдастыру негізінде құрылатын жүйелі ықпал оларда әмбебап оқу іс-әрекеті жүйесін қалыптастыру мен дамытуды, өз бетімен оқу, өзін өзі дамыту, өзін өзі ұйымдастыру режиміндегі оқу процесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді;

14. "Алгебра" пәні кабинеті кіші және үлкен топтарда білім алушылардың қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мобильді үстелдері, орындықтары бар кең бөлмені қамтиды. Аталған кабинеттерде жиhазды орын-орнына қою білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестендіріледі.

3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Алгебра" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;

4) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.

16. 7-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 5-6 сыныптардағы математика курсының оқу материалын қайталау;

2) натурал сандар және олардың бөлінгіштігі. Натурал сандар және нөл саны. Координаттық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Натурал сандарды қосу. Натурал сандарды азайту. Натурал сандарды көбейту. Натурал сандарды бөлу. Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Санды және әріпті өрнектердің мәндері. Өрнектерді ықшамдау. Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеудің көмегімен мәтінді есептер шығару. Формула. Формула арқылы есептеу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбектері. Натурал сандардың бөлгіші мен еселігі. Жай және құрама сандар. Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері. Жұп және тақ сандар. Дәреже. Дәреженің негізі. Дәреженің көрсеткіші. Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу. Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай саңдар. Ең кіші ортақ еселік;

5) рационал сандар және оларға амалдар қолдану. Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар. Бүтін сандар. Рационал сандар. Санның модулі. Рационал сандарды салыстыру. Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы. Рационал сандарды көбейту. Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері. Рационал сандарды бөлу. Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Мәтінді есептерді шығару;

6) бүтін көрсеткішті дәреже. Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру. Санның стандарт түрі. Өте кіші және өте үлкен сандармен байланысты практикалық есептер шығару. Абсолюттік және салыстырмалы қателік. Құрамында дәрежесі бар сандар тізбектері;

7) көпмүшелер. Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Көпмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүше мен көпмүшенің стандарт түрі. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

8) функция. Функцияның графигі". Функция ұғымы. Функцияның графигі. Сызықтық функция және оның графигі. Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу. у=ах2, у=ах3 и (k

0) түріндегі функциялар, олардың графиктері және қасиеттері;

9) статистика элементтері. Бас жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдары. Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі. Жиілік алқабы;

10) 7-сыныптағы алгебра курсын қайталау.

17. 8-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 7-сыныптағы алгебра курсын қайталау;

2) қысқаша көбейту формулалары. Екі өрнектің квадраттарының айырымының формуласы. Екі өрнектің қосындысының квадраты және айырымының квадратының формулалары. Екі өрнектің қосындысының кубы және айырымының кубының формулалары. Екі өрнектің кубтарының қосындысы және кубтарының айырымының формулалары. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Теңдеу және теңсіздік құру арқылы берілген мәтінді есептерді шығару;

3) алгебралық бөлшектер. Алгебралық бөлшектер және оның негізгі қасиеті. Алгебралық бөлшектерді қосу, азайту, көбейту, бөлу және дәрежеге шығару. Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

4) квадрат түбір және иррационал өрнектер. Иррационал сандар. Нақты сандар. Квадрат түбір. Квадрат түбірдің жуық мәні. Арифметикалық квадрат түбір. Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттері. Көбейткішті түбір таңбасының алдына шығару. Көбейткішті түбір таңбасының ішіне енгізу. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату. Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру.

функциясы, оның қасиеттері және графигі;

5) квадрат теңдеулер. Квадрат теңдеу. Толымсыз квадрат теңдеулер. Келтірілген квадрат теңдеу. Екімүшенің толық квадратын айыру. Квадрат теңдеу түбірлерінің формулалары. Дискриминант. Виет теоремасы. Виет теоремасына кері теорема. Квадрат үшмүше. Квадрат үшмүшенің түбірі. Квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу. Квадрат теңдеуге келтірілетін теңдеулер. Биквадрат теңдеу. Жаңа айнымалы енгізу әдісі. Бүтін рационал теңдеу. Бөлшек-рационал теңдеу. Рационал теңдеу. |ax2+bx|+c = 0; ax2+b|x|+c=0 түріндегі теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару;

6) 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау.

18. 9-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау;

2) статистика элементтері. Жиілік. Жиіліктер кестесі. Интервалдық кесте. Гистограмма. Жинақталған жиілік. Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу. Полигон;

3) квадратичная функция. Квадратичная функция. Функции вида, их свойства и графики. Квадратичная функция вида, ее свойства и график;

4) теңсіздіктер. Квадрат теңсіздік. Квадрат теңсіздіктерді квадраттық функцияның графигі арқылы шығару. Рационал теңсіздік. Интервалдар әдісі. Бір айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесі. Квадрат теңсіздіктер жүйесі;

5) екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықты емес теңдеулер. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі көмегімен мәтінді есептер шығару. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер жүйесі;

6) 9-сыныптағы алгебра курсын қайталау.

19. 10-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:

1) 9-сыныптағы алгебра курсын қайталау;

2) комбинаторика элементтері. Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері). Санның факториалы. Қайталанбайтын "орналастыру", "алмастыру" және "теру" ұғымдары. Комбинаториканың негізгі формулалары. Комбинаторика формулаларын қолдану арқылы есептер шығару. Ньютон биномы және қасиеттері;

3) тізбектер. Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері. Арифметикалық прогрессия. Арифметикалық прогрессияның п-ші мүшесінің формуласы. Арифметикалық прогрессияның алғашқы п мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия мүшелерінің қосындысы. Математикалық индукция әдісі;

4) тригонометрия. Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері. Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің мәндері. Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер. Келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырымының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосбұрышы және жартыбұрышының формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге түрлендіру формулалары. Тригонометриялық функциялардың көбейтіндісін қосынды немесе айырымға түрлендіру формулалары. Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

5) ықтималдықтар теориясының элементтері. Оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға. Элементар оқиға. Қолайлы нәтижелер. Тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық анықтамасы. Статистикалық ықтималдық. Геометриялық ықтималдық;

6) 10-сыныптағы алгебра курсын қайталау.

20. Алгебра оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша қарастырылған. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түріндегі оқыту мақсаттарын: дағдыні немесе білікті, білімдерді немесе түсініктерді қамтитын бөлімшелерге бөлінген.

21. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) "Сандар" бөлімі;

2) "Алгебра" бөлімі;

3) "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі;

4) "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі.

22. "Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сандар және шамалар туралы түсініктер;

2) сандарға амалдар қолдану.

23. "Алгебра" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;

2) теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері мен жиынтықтары;

3) тізбектер және олардың қосындысы;

4) тригонометрия.

24. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) комбинаторика негіздері;

2) ықтималдықтар теориясының негіздері;

3) статистика және деректерді талдау.

25. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) математикалық анализ бастамалары;

2) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;

3) математикалық тіл және математикалық модель.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

26. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімшені білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4 кодындағы "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

27. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1-бөлім. Сандар
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер	7.1.1.1 сандарды стандарт түрде жазу; 7.1.1.2 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және екпініне бағдарланып, негізгі логикалық екпін сөзді есту арқылы тану	8.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымдарын меңгеру; 8.1.1.2 санның квадрат түбірі және арифметикалық квадрат түбірі анықтамаларын білу және ұғымдарын ажырату; 8.1.1.3 жеткілікті дауыс күшімен сөйлемде және еркін сөйлеу тілінде негізгі логикалық екпінді бөле алу		10.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру; 10.1.1.2 бірлік шеңбердің бойында сандарын белгілеу
1.2 Сандарға амалдар қолдану	7.1.2.1 натурал сандарға арифметикалық амалдар шығару; 7.1.2.2 жай бөлшектермен және аралас сандармен амалдар шығару; 7.1.2.3 ондық бөлшектермен амалдар шығару; 7.1.2.4 рационал сандармен амалдар шығару; 7.1.2.5 құрамында жай бөлшектер мен аралас сандар, ондық бөлшектер мен рационал сандар бар жақшалы сандық өрнектердің мәнін табу және ретке келтіру; 7.1.2.6 натурал көрсеткішті дәреже анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.7 санның дәрежесі қандай цифрға аяқталатынын анықтау; 7.1.2.8 нөл және бүтін теріс көрсеткішті дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.9 бүтін көрсеткішті дәреженің санды мәнін анықтау және берілген сандарды дәреже түрінде көрсету; 7.1.2.10 алгебралық өрнектерді ықшамдауда дәрежелердің қасиеттерін қолдану; 7.1.2.11 көрсеткіші нөлге тең дәреженің негізіндегі айнымалының мүмкін мәндерін табу; 7.1.2.12 стандарт түрде жазылған сандарға арифметикалық амалдар қолдану; 7.1.2.13 стандарт түрде жазылған санның мәнді бөлігін және ретін табу; 7.1.2.14 стандарт түрде жазылған сандарды салыстыру; 7.1.2.15 шамаларды бір өлшем бірліктен екінші өлшем бірлікке айналдыру және оны стандарт түрде жазу; 7.1.2.16 шамалардың жуық мәндерін табу және оларды стандарт түрде жазу; 7.1.2.17 жуық шамалардың абсолюттік және салыстырмалы қателіктерін есептеу; 7.1.2.18 калькулятордың көмегімен жуықтап есептеулерді орындау; 7.1.2.19 натурал көрсеткішті дәреженің қасиеттерін қолдану; 7.1.2.20 логикалық негіздемемен дәлелдеу арқылы өзінің және сыныптастарының іс-әрекеттерін түсіндіру	8.1.2.1 қысқаша көбейту формуласын, оның ішінде рационал сан үшін қолдану; 8.1.2.2 арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттерін қолдану; 8.1.2.3 квадрат түбірдің мәнін бағалау; 8.1.2.4 көбейткішті квадрат түбір белгісінің алдына шығару және көбейткішті квадрат түбір белгісінің астына алу; 8.1.2.5 бөлшек бөлімін иррационалдықтан арылту; 8.1.2.6 құрамында түбір таңбасы бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.1.2.7 нақты сандарды салыстыру; 8.1.2.8 орындалған жұмысқа есеп беру және өзін нақты бағалау		10.1.2.1 градусты радианға және радианды градусқа айналдыру

2-кесте

2-бөлім. Алгебра
1 2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1 2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру	7.2.1.1 қосу мен көбейтудің қасиеттерін қолданып, әріпті өрнектерді түрлендіру және олардың мәнін табу; 7.2.1.2 санды өрнектердің мәндерін табуда бүтін көрсеткішті дәреже қасиеттерін қолдану; 7.2.1.3 бірмүше анықтамасын білу, оның коэффициенті мен дәрежесін табу; 7.2.1.4 бірмүшені стандарт түрде жазу; 7.2.1.5 бірмүшелерді көбейтуді орындау және бірмүшені көбейткіштердің көбейтіндісі түрінде көрсету; 7.2.1.6 көпмүше анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; 7.2.1.7 көпмүшені стандарт түрге келтіру; 7.2.1.8 көпмүшелерді қосу және азайтуды орындау; 7.2.1.9 көпмүшені бірмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.10 көпмүшені көпмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.11 алгебралық өрнектерді ортақ көбейткішті жақша сыртына шығару және топтау тәсілдері арқылы көбейткіштерге жіктеу; 7.2.1.12 көпмүшелерге амалдар қолдану, көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау; 7.2.1.13 амалдар тізбегін орнына келтіру, сыныптастарының іс-әрекеттерін бағалау	8.2.1.1 a2 - b2 = (a - b) (a+b); (a ± b)2 = a2 ± 2ab + b2 қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану; 8.2.1.2 (a ± b)3 = a3 ± 3a2b + 3ab2 ± b3a3 ± b3 = (a ± b) (a2 ab + b2) қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану; 8.2.1.3 алгебралық өрнектерді қысқаша көбейту формулалары арқылы көбейткіштерге жіктеу; 8.2.1.4 қысқаша көбейту формулалары арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау; 8.2.1.5 алгебралық бөлшектерді танып білу; 8.2.1.6 алгебралық бөлшектегі айнымалылардың мүмкін мәндер жиынын табу; 8.2.1.7 алгебралық бөлшектің негізгі қасиетін қолдану: ; 8.2.1.8 алгебралық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 8.2.1.9 алгебралық бөлшектерді көбейту және бөлуді, дәрежеге шығаруды орындау; 8.2.1.10 құрамында алгебралық бөлшектері бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.2.1.11 элементтердің топтастырылуы, өрнектердің түрлендірілуі бойынша белгіні анықтау; 8.2.1.12 квадрат үшмүшенің түбірі ұғымын меңгеру; 8.2.1.13 үшмүшеден екімүшенің толық квадратын бөлу; 8.2.1.14 квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу
2.2 Теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері мен жиынтықтары	7.2.2.1 құрамында жай және ондық бөлшектер, аралас және рационал сандар бар теңдеулерді шешу; 7.2.2.2 алмастыру тәсілімен және қосу тәсілімен теңдеулер жүйесін шешу; 7.2.2.3 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің сызықтық теңсіздіктерін шешу; 7.2.2.4 бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу	8.2.2.1 квадрат теңдеудің анықтамасын білу; 8.2.2.2 квадрат теңдеулердің түрлерін ажырату; 8.2.2.3 квадрат теңдеулерді шешу; 8.2.2.4 Виет теоремасын қолдану; 8.2.2.5 бөлшек-рационал теңдеулерді шешу; 8.2.2.6 квадрат теңдеулерге келтірілетін теңдеулерді шешу; 8.2.2.7 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету	9.2.2.1 квадрат теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.2 рационал теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.3 біреуі сызықтық, екіншісі квадрат теңсіздік болатын екі теңсіздіктен құралған жүйелерді шешу; 9.2.2.4 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеулерді ажырату; 9.2.2.5 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу; 9.2.2.6 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.7 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу; 9.2.2.8 құрамында екі квадрат теңсіздігі бар жүйелер мен жиынтықтарды шешу; 9.2.2.9 орындау барысында өзара көмек көрсету
2.3 Тізбектер және олардың қосындысы	7.2.3.1 құрамында дәрежесі бар сандар тізбегінің заңдылығын және жетіспейтін мүшелерін анықтау; 7.2.3.2 амалдар жоспары мен алгоритмін құрастыру			10.2.3.1 сандар тізбегі туралы түсінік болу; 10.2.3.2 тізбектің n-ші мүшесін табу, мысалы: 10.2.3.3 сандар тізбектерінің арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны ажырату; 10.2.3.4 арифметикалық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 10.2.3.5 геометриялық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 10.2.3.6 арифметикалық немесе геометриялық прогрессияларға байланысты есептер шығару; 10.2.3.7 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін қолдану; 10.2.3.8 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын есептер шығаруда қолдану; 10.2.3.9 математикалық индукция әдісін білу және қолдану; 10.2.3.10 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөлеуге дайындалу және оны ұсыну
2.4 Тригонометрия				10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамаларын білу; 10.2.4.2 бірлік шеңбердегі нүктелердің координаталары (cos ∝, sin ∝) мен тригонометриялық функциялардың өзара байланысын білу; 10.2.4.3 бұрыштардың қосындысы мен айырымының, жарты және қос бұрыштың тригонометриялық формулаларын қорытып шығару және қолдану; 10.2.4.4 келтіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; 10.2.4.5 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 10.2.4.6 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың жұптылығын (тақтылығын), периодтылығын, бірсарындылығын және таңба тұрақтылық аралықтарын түсіндіру; 10.2.4.7 тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге және көбейтіндісін қосындыға немесе айырымға түрлендіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; 10.2.4.8 тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; 10.2.4.9 сұрақтар қою, диалогті аяқтау

3-кесте

3-бөлім. Статистика және ықтималдықтар теориясы
3.1. Комбинаторика негіздері	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Комбинаторика негіздері				10.3.1.1 комбинаториканың ережелерін білу (қосу және көбейту ережелері); 10.3.1.2 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру анықтамаларын білу; 10.3.1.3 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын білу; 10.3.1.4 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын қолдана отырып есептер шығару; 10.3.1.5 Ньютон биномы формуласын және оның қасиеттерін білу және қолдану; 10.3.1.6 мәдени сөйлеу тілі қарым-қатынасының ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстану
3.2 Ықтималдықтар теориясының негіздері				10.3.2.1 оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар ұғымдарын меңгеру; 10.3.2.2 элементар және элементар емес оқиғаларды ажырату; 10.3.2.3 ықтималдықтың классикалық анықтамасын білу және есептер шығару үшін оны қолдану; 10.3.2.4 ықтималдықтың статистикалық анықтамасын білу; 10.3.2.5 геометриялық ықтималдықты есептер шығаруда қолдану; 10.3.2.6 сөйлеу тілін еркін баяулату мен жылдамдату тәсілін игеру
3.3 Статистика және деректерді талдау	7.3.3.1 басты жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдарын меңгеру; 7.3.3.2 нұсқалықтың абсолютті және салыстырмалы жиіліктерін есептеу; 7.3.3.3 статистикалық деректерді жинау және оны кесте түрінде көрсету; 7.3.3.4 таңдаманы жиілік кестесі түрінде көрсету; 7.3.3.5 кестедегі деректердің дұрыстығын тексеру; 7.3.3.6 таңдама нәтижесін жиілік алқабы түрінде көрсету; 7.3.3.7 кесте немесе жиіліктер алқабы түрінде берілген статистикалық ақпаратты талдау; 7.3.3.8 мәдени сөйлеу тілі қарым-қатынасының ережесін білу және орындау		9.3.3.1 таңдама нәтижелерін жиіліктердің интервалдық кестесі арқылы беру; 9.3.3.2 жиіліктердің интервалдық кестесінің деректерін жиіліктер гистограммасы арқылы беру; 9.3.3.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу; 9.3.3.4 статистикалық кестемен, алқаппен, гистограммамен берілген ақпаратты талдау; 9.3.3.5 дисперсия, стандартты ауытқу анықтамаларын және оларды есептеу формулаларын білу; 9.3.3.6 тапсырманы орындауда өзіне өзі баға беру

4-кесте

4-бөлім. Математикалық модельдеу және анализ
4.1 Математикалық анализ бастамалары	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Математикалық анализ бастамалары	7.4.1.1 функция және функцияның графигі ұғымдарын меңгеру; 7.4.1.2 функцияның берілу тәсілдерін білу; 7.4.1.3 функцияның анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 7.4.1.4 y = kx функциясының анықтамасын білу, графигін салу, k коэффициентіне қатысты орналасуын анықтау; 7.4.1.5 y = kx + b түріндегі сызықтық функцияның анықтамасын білу, оның графигін салу және графиктің k және b коэффициенттеріне қатысты орналасуын анықтау; 7.4.1.6 сызықтық функция графигінің координата осьтерімен қиылысу нүктелерін графикті салмай табу; 7.4.1.7 у = kx + b сызықтық функциясының графигінен k және b таңбаларын анықтау; 7.4.1.8 сызықтық функция графиктерінің өзара орналасуы олардың коэффициенттеріне тәуелді болатынын негіздеу; 7.4.1.9 графигі берілген функцияның графигіне параллель немесе қиятын сызықтық функцияның формуласын табу; 7.4.1.10 y = ax2(a 0) функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.4.1.11 y = ax3(a 0) функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.4.1.12 функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу 7.4.1.13 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу; 7.4.1.14 графиктердің функциясын зерттеу барысында әртүрлі типтегі сұрақтар қою; 7.4.1.15 өз әрекетін ауызша жоспарлау; 7.4.1.16 өз әрекетін ауызша және жазбша еркін айту	8.4.1.1 функцияның қасиеттерін білу және оның графигін құру; 8.4.1.2 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу	9.4.1.1 y = a(x - m)2, y = ax2+ n, y = a(x -m)2+ n, a 0 түрдегі квадраттық функциялардың қасиеттерін білу және графиктерін салу; 9.4.1.2 y = ax2 + bx + c, a 0 түріндегі квадраттық функцияның қасиеттерін білу және графигін салу; 9.4.1.3 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу;
4.2 Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару	7.4.2.1 өте кіші немесе өте үлкен сандармен берілген шамаларға байланысты есептер шығару; 7.4.2.2 шаршы мен текшенің сызықтық өлшемдерінің өзгеруіне байланысты олардың ауданы мен көлемі қалай өзгеретінін бағалау	8.4.2.1 мәтінді есептерді квадрат теңдеулердің көмегімен шешу; 8.4.2.2 мәтінді есептерді бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен шешу; 8.4.2.3 жоспар және іс-әрекет жүйелілігін құру		10.4.2.1 мәтінді есептерді теңдеулер жүйелері арқылы шығару; 10.4.2.2 геометриялық және арифметикалық прогрессияларға байланысты мәтінді есептерді шығару; 10.4.2.3 өз әрекетін ауызша жоспарлау, бақылау және оны бағалау
4.3 Математикалық тіл және математикалық модель	7.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру	8.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 8.4.3.2 тапсырманы орындау барысында сыныптастарымен нәтижелі серіктесу	9.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 9.4.3.2 шарттар мен есептер шығаруды талқылау барысында диалогке белсенді қатысу	10.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 10.4.3.2 өз сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге ұмтылуды көрсету

28. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

29. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Сандар	Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Жай бөлшектер және аралас сандар. Ондық бөлшектер	7.1.2.1 натурал сандарға арифметикалық амалдар шығару; 7.1.2.2 жай бөлшектермен және аралас сандармен амалдар шығару; 7.1.2.3 ондық бөлшектермен амалдар шығару; 7.1.2.4 рационал сандармен амалдар шығару; 7.1.2.5 құрамында жай бөлшектер мен аралас сандар, ондық бөлшектер мен рационал сандар бар жақшалы сандық өрнектердің мәнін табу және ретке келтіру
2. Алгебра	Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері	7.2.1.1 қосу мен көбейтудің қасиеттерін қолданып, әріпті өрнектерді түрлендіру және олардың мәнін табу
2. Алгебра	Теңдеулер және теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңдеулер жүйесі. Теңсіздіктер жүйесі	7.2.2.1 құрамында жай және ондық бөлшектер, аралас және рационал сандар бар теңдеулерді шешу; 7.2.2.2 алмастыру тәсілімен және қосу тәсілімен теңдеулер жүйесін шешу; 7.2.2.3 kx>b, kx b, kx<b, kx b түрлерінің сызықтық теңсіздіктерін шешу; 7.2.2.4 бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу
2 - тоқсан
1. Сандар	Санның стандарт түрі	7.1.1.1 сандарды стандарт түрде жазу; 7.1.1.2 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және екпініне бағдарланып, негізгі логикалық екпін сөзді есту арқылы тану
	Натурал көрсеткіші бар дәреже және оның қасиеттері	7.1.2.6 натурал көрсеткішті дәреже анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.7 санның дәрежесі қандай цифрға аяқталатынын анықтау; 7.1.2.14 натурал көрсеткішті дәреженің қасиеттерін қолдану
	Бүтін көрсеткіші бар дәреже және оның қасиеттері	7.1.2.8 нөл және бүтін теріс көрсеткішті дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.9 бүтін көрсеткішті дәреженің санды мәнін анықтау және берілген сандарды дәреже түрінде көрсету; 7.1.2.10 алгебралық өрнектерді ықшамдауда дәрежелердің қасиеттерін қолдану; 7.1.2.11 көрсеткіші нөлге тең дәреженің негізіндегі айнымалының мүмкін мәндерін табу; 7.1.2.12 стандарт түрде жазылған сандарға арифметикалық амалдар қолдану; 7.1.2.13 стандарт түрде жазылған санның мәнді бөлігін және ретін табу; 7.1.2.14 стандарт түрде жазылған сандарды салыстыру; 7.1.2.15 шамаларды бір өлшем бірліктен екінші өлшем бірлікке айналдыру және оны стандарт түрде жазу; 7.1.2.16 шамалардың жуық мәндерін табу және оларды стандарт түрде жазу; 7.1.2.17 жуық шамалардың абсолюттік және салыстырмалы қателіктерін есептеу; 7.1.2.18 калькулятордың көмегімен жуықтап есептеулерді орындау; 7.1.2.20 логикалық негіздемемен дәлелдеу арқылы өзінің және сыныптастарының іс-әрекеттерін түсіндіру
2. Алгебра	Дәрежеден тұратын өрнектерді түрлендіру	7.2.3.1 құрамында дәрежесі бар сандар тізбегінің заңдылығын және жетіспейтін мүшелерін анықтау; 7.2.3.2 амалдар жоспары мен алгоритмін құрастыру
4. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	7.4.2.1 өте кіші немесе өте үлкен сандармен берілген шамаларға байланысты есептер шығару; 7.4.2.2 шаршы мен текшенің сызықтық өлшемдерінің өзгеруіне байланысты олардың ауданы мен көлемі қалай өзгеретінін бағалау; 7.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру
3 - тоқсан
2. Алгебра	Бір мүше және оларға амалдар қолдану. Дәреже және бір мүшенің стандарт түрі	7.2.1.2 санды өрнектердің мәндерін табуда бүтін көрсеткішті дәреже қасиеттерін қолдану; 7.2.1.3 бірмүше анықтамасын білу, оның коэффициенті мен дәрежесін табу; 7.2.1.4 бірмүшені стандарт түрде жазу; 7.2.1.5 бірмүшелерді көбейтуді орындау және бірмүшені көбейткіштердің көбейтіндісі түрінде көрсету
	Көпмүше. Дәреже және көпмүшенің стандарт түрі	7.2.1.6 көпмүше анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; 7.2.1.7 көпмүшені стандарт түрге келтіру
	Көпмүшелерге амалдар қолдану	7.2.1.8 көпмүшелерді қосу және азайтуды орындау; 7.2.1.9 көпмүшені бірмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.10 көпмүшені көпмүшеге көбейтуді орындау
	Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу	7.2.1.11 алгебралық өрнектерді ортақ көбейткішті жақша сыртына шығару және топтау тәсілдері арқылы көбейткіштерге жіктеу; 7.2.1.12 амалдар тізбегін орнына келтіру, сыныптастарының іс-әрекеттерін бағалау
	Тепе-тең өрнектерді түрлендіру	7.2.1.13 көпмүшелерге амалдар қолдану, көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау
4. Математикалық модельдеу және анализ	Функция және функция графигі	7.4.1.1 функция және функцияның графигі ұғымдарын меңгеру; 7.4.1.2 функцияның берілу тәсілдерін білу; 7.4.1.3 функцияның анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 7.4.1.12 функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.4.1.13 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу; 7.4.1.14 графиктердің функциясын зерттеу барысында әртүрлі типтегі сұрақтар қою;
	Сызықтық функция және оның графигі	7.4.1.4 y = kx функциясының анықтамасын білу, графигін салу, k коэффициентіне қатысты орналасуын анықтау; 7.4.1.5 y = kx + b түріндегі сызықтық функцияның анықтамасын білу, оның графигін салу және графиктің k және b коэффициенттеріне қатысты орналасуын анықтау; 7.4.1.6 сызықтық функция графигінің координата осьтерімен қиылысу нүктелерін графикті салмай табу; 7.4.1.7 у = kx + b сызықтық функциясының графигінен k және b таңбаларын анықтау; 7.4.1.16 өз әрекетін ауызша және жазбша еркін айту
	Сызықтық функциялар графигінің өзара орналасуы	7.4.1.8 сызықтық функция графиктерінің өзара орналасуы олардың коэффициенттеріне тәуелді болатынын негіздеу; 7.4.1.9 графигі берілген функцияның графигіне параллель немесе қиятын сызықтық функцияның формуласын табу; 7.4.1.15 өз әрекетін ауызша жоспарлау
4 - тоқсан
4. Математикалық модельдеу және анализ	Функции вида у=ах2, у=ах3 және (k 0) түрлерінің функциясы, олардың графиктері мен қасиеттері	7.4.1.10 y = ax2(a 0) функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.4.1.11 y = ax3 (a 0) функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу;
4. Математикалық модельдеу және анализ	Есептер шығару	7.4.2.1 өте кіші немесе өте үлкен сандармен берілген шамаларға байланысты есептер шығару; 7.4.2.2 шаршы мен текшенің сызықтық өлшемдерінің өзгеруіне байланысты олардың ауданы мен көлемі қалай өзгеретінін бағалау
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Түрлендірме қатарлар	7.3.3.1 басты жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдарын меңгеру
	Абсолюттік жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиіліктер кестесі	7.3.3.2 нұсқалықтың абсолютті және салыстырмалы жиіліктерін есептеу; 7.3.3.3 статистикалық деректерді жинау және оны кесте түрінде көрсету; 7.3.3.4 таңдаманы жиілік кестесі түрінде көрсету; 7.3.3.5 кестедегі деректердің дұрыстығын тексеру; 7.3.3.8 мәдени сөйлеу тілі қарым-қатынасының ережесін білу және орындау
	Жиіліктер полигоны	7.3.3.6 таңдама нәтижесін жиілік алқабы түрінде көрсету; 7.3.3.7 кесте немесе жиіліктер алқабы түрінде берілген статистикалық ақпаратты талдау
7-сыныптағы алгебра курсын қайталау

2) 8 - сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
7-сыныптағы алгебра курсын қайталау
2. Алгебра	Қысқаша көбейту формулалары	8.2.1.1 a2 - b2 = (a - b) (a + b); (a ± b)2 = a2 ± 2ab + b2 қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану; 8.2.1.2 a3 ± b3 = (a ± b) (a2 ab + b2); (a ± b)3 = a3 ± 3a2b + 3ab2 ± b3 қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану
2. Алгебра	Қысқаша көбейту формулаларының көмегімен өрнектерді түрлендіру	8.2.1.3 алгебралық өрнектерді қысқаша көбейту формулалары арқылы көбейткіштерге жіктеу;
2 - тоқсан
2. Алгебра	Қысқаша көбейту формулаларының көмегімен өрнектерді түрлендіру	8.2.1.4 қысқаша көбейту формулалары арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау
4. Математикалық модельдеу және анализ	Бөлшек-рационал теңдеулерді шығару	8.4.2.2 мәтінді есептерді бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен шешу
4. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	8.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 8.4.3.2 тапсырманы орындау барысында сыныптастарымен нәтижелі серіктесу
2. Алгебра	Алгебралық бөлшек және оның негізгі қасиеті	8.2.1.5 алгебралық бөлшектерді танып білу; 8.2.1.6 алгебралық бөлшектегі айнымалылардың мүмкін мәндер жиынын табу; 8.2.1.7 алгебралық бөлшектің негізгі қасиетін қолдану:
2. Алгебра	Алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану	8.2.1.8 алгебралық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;
3 - тоқсан
2. Алгебра	Алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану	8.2.1.9 алгебралық бөлшектерді көбейту және бөлуді, дәрежеге шығаруды орындау
2. Алгебра	Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру	8.2.1.10 құрамында алгебралық бөлшектері бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.2.1.11 элементтердің топтастырылуы, өрнектердің түрлендірілуі бойынша белгіні анықтау
1. Сандар	Нақты сандар	8.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымдарын меңгеру
	Квадрат түбір	8.1.1.2 санның квадрат түбірі және арифметикалық квадрат түбірі анықтамаларын білу және ұғымдарын ажырату; 8.1.1.3 жеткілікті дауыс күшімен сөйлемде және еркін сөйлеу тілінде негізгі логикалық екпінді бөле алу
	Қысқаша көбейту формулалары	8.1.2.1 қысқаша көбейту формуласын, оның ішінде рационал сан үшін қолдану; 8.1.2.8 орындалған жұмысқа есеп беру және өзін нақты бағалау
	Квадрат түбірдің қасиеті	8.1.2.2 арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттерін қолдану; 8.1.2.3 квадрат түбірдің мәнін бағалау
	Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру	8.1.2.4 көбейткішті квадрат түбір белгісінің алдына шығару және көбейткішті квадрат түбір белгісінің астына алу; 8.1.2.5 бөлшек бөлімін иррационалдықтан арылту; 8.1.2.6 құрамында түбір таңбасы бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.1.2.7 нақты сандарды салыстыру
4. Математикалық модельдеу және анализ	Функция, оның графигі және қасиеттері	8.4.1.1 функцияның қасиеттерін білу және оның графигін құру; 8.4.1.2 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу
4 - тоқсан
2. Алгебра	Квадрат теңдеу	8.2.2.1 квадрат теңдеудің анықтамасын білу; 8.2.2.2 квадрат теңдеулердің түрлерін ажырату
	Квадрат теңдеулерді шешу	8.2.2.3 квадрат теңдеулерді шешу; 8.2.2.4 Виет теоремасын қолдану; 8.2.2.5 бөлшек-рационал теңдеулерді шешу; 8.2.2.6 квадрат теңдеулерге келтірілетін теңдеулерді шешу; 8.2.2.7 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету
	Квадрат үшмүше	8.2.1.12 квадрат үшмүшенің түбірі ұғымын меңгеру; 8.2.1.13 үшмүшеден екімүшенің толық квадратын бөлу; 8.2.1.14 квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу
4. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	8.4.2.1 мәтінді есептерді квадрат теңдеулердің көмегімен шешу; 8.4.2.2 мәтінді есептерді бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен шешу; 8.4.2.3 жоспар және іс-әрекет жүйелілігін құру
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау

3) 9 - сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Жиіліктер полигоны, Жиіліктер гистограммасы	9.3.3.1 таңдама нәтижелерін жиіліктердің интервалдық кестесі арқылы беру; 9.3.3.2 жиіліктердің интервалдық кестесінің деректерін жиіліктер гистограммасы арқылы беру
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу	9.3.3.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу; 9.3.3.4 статистикалық кестемен, алқаппен, гистограммамен берілген ақпаратты талдау; 9.3.3.5 дисперсия, стандартты ауытқу анықтамаларын және оларды есептеу формулаларын білу; 9.3.3.6 тапсырманы орындауда өзіне өзі баға беру
4. Математикалық модельдеу және анализ	Квадраттық функция және оның графигі	9.4.1.1 y = a(x - m)2, y = ax2 + n, y = a(x - m)2 + n, a 0 түрдегі квадраттық функциялардың қасиеттерін білу және графиктерін салу;
2 - тоқсан
4. Математикалық модельдеу және анализ	Квадраттық функция және оның графигі	9.4.1.2 y = ax2 + bx + c түріндегі квадраттық функцияның қасиеттерін білу және графигін салу; 9.4.1.3 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу
4. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	9.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 9.4.3.2 шарттар мен есептер шығаруды талқылау барысында диалогке белсенді қатысу
3 - тоқсан
2. Алгебра	Квадрат теңсіздік	9.2.2.1 квадрат теңсіздіктерді шешу;
	Рационал теңсіздік	9.2.2.2 рационал теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.9 орындау барысында өзара көмек көрсету
	Теңсіздіктер жүйелерін шешу	9.2.2.3 біреуі сызықтық, екіншісі квадрат теңсіздік болатын екі теңсіздіктен құралған жүйелерді шешу;
	Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер.	9.2.2.4 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеулерді ажырату;
4 - тоқсан
2. Алгебра	Екі айнымалысы бар теңдеулер. Теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер жүйелері	9.2.2.5 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу; 9.2.2.6 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.7 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу; 9.2.2.8 құрамында екі квадрат теңсіздігі бар жүйелер мен жиынтықтарды шешу; 9.2.2.9 орындау барысында өзара көмек көрсету
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау

4) 10 - сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері)	10.3.1.1 комбинаториканың ережелерін білу (қосу және көбейту ережелері); 10.3.1.2 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру анықтамаларын білу; 10.3.1.3 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын білу;
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Комбинаторика формулаларын қолданып есептер шығару	10.3.1.4 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын қолдана отырып есептер шығару; 10.3.1.5 Ньютон биномы формуласын және оның қасиеттерін білу және қолдану; 10.3.1.6 мәдени сөйлеу тілі қарым-қатынасының ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстану
2. Алгебра	Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері	10.2.3.1 сандар тізбегі туралы түсінік болу; 10.2.3.2 тізбектің n-ші мүшесін табу, мысалы: 10.2.3.9 математикалық индукция әдісін білу және қолдану;
2. Алгебра	Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар	10.2.3.3 сандар тізбектерінің арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны ажырату;
2 - тоқсан
2. Алгебра	Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар	10.2.3.4 арифметикалық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 10.2.3.5 геометриялық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 10.2.3.6 арифметикалық немесе геометриялық прогрессияларға байланысты есептер шығару; 10.2.3.7 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін қолдану; 10.2.3.10 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөлеуге дайындалу және оны ұсыну
2. Алгебра	Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия	10.2.3.8 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын есептер шығаруда қолдану; 10.2.3.10 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөлеуге дайындалу және оны ұсыну
4. Математикалық модельдеу және анализ	Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар	10.4.2.1 мәтінді есептерді теңдеулер жүйелері арқылы шығару; 10.4.2.2 геометриялық және арифметикалық прогрессияларға байланысты мәтінді есептерді шығару; 10.4.2.3 өз әрекетін ауызша жоспарлау, бақылау және оны бағалау
4. Математикалық модельдеу және анализ	Мәтінді есептерді шығару	10.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; 10.4.3.2 өз сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге ұмтылуды көрсету
1. Сандар	Бұрыштың градустық және радиандық өлшемдері	10.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру; 10.1.1.2 бірлік шеңбердің бойында сандарын белгілеу
1. Сандар	Градустық өлшемді радиандық өлшемге айналдыру	10.1.2.1 градусты радианға және радианды градусқа айналдыру
3 - тоқсан
2. Алгебра	Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі.	10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамаларын білу; 10.2.4.2 бірлік шеңбердегі нүктелердің координаталары (cos ∝, sin ∝) мен тригонометриялық функциялардың өзара байланысын білу; 10.2.4.9 сұрақтар қою, диалогті аяқтау
	Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері	10.2.4.5 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 10.2.4.6 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың жұптылығын (тақтылығын), периодтылығын, бірсарындылығын және таңбатұрақтылық аралықтарын түсіндіру
	Тригонометрия формулалары	10.2.4.3 бұрыштардың қосындысы мен айырымының, жарты және қос бұрыштың тригонометриялық формулаларын қорытып шығару және қолдану; 10.2.4.4 келтіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; 10.2.4.7 тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге және көбейтіндісін қосындыға немесе айырымға түрлендіру формулаларын қорытып шығару және қолдану
	Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру	10.2.4.8 тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; 10.2.4.9 сұрақтар қою, диалогті аяқтау
4 - тоқсан
3. Статистика және ықтималдықтар теориясы	Кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қарапайым және қарапайым емес оқиғалар	10.3.2.1 оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар ұғымдарын меңгеру; 10.3.2.2 элементар және элементар емес оқиғаларды ажырату; 10.3.2.3 ықтималдықтың классикалық анықтамасын білу және есептер шығару үшін оны қолдану; 10.3.2.4 ықтималдықтың статистикалық анықтамасын білу; 10.3.2.5 геометриялық ықтималдықты есептер шығаруда қолдану; 10.3.2.6 сөйлеу тілін еркін баяулату мен жылдамдату тәсілін игеру
10-сыныптағы алгебра курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 507-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқыту мақсаты – "Геометрия" пәнін сапалы меңгеруді қамтамасыз ету, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын, оның ішінде оқу пәндерімен кіріктіруді, жалпы адами құндылықтар мен ұлттық мәдениеттің ең озық дәстүрлері негізінде білім алушылардың зияткерлік деңгейін дамытуды қалыптастыру.

3. Міндеттер:

1) "Геометриялық фигуралар туралы түсінік", "Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы", "Метрикалық қатыстар", "Векторлар және түрлендірулер" бөлімшелері бойынша математикалық білім және дағдыларын қалыптастыру мен дамытуға жағдай жасау;

8) математиканың даму тарихымен, математикалық терминдердің шығуымен таныстыру;

9) геометрияға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;

10) қоғамдық ілгерілеу үшін математиканы түсіну маңыздылығын;

11) түзету қолдауының міндеттерін шешуді қамтамасыз ету.

1) математикалық терминология материалында сөздік қорын қалыптастыру және кеңейту;

4) тура мағынасын, мәнмәтінді және сөздің астарын түсінуге қажетті ойлау операцияларын құрылымдау;

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

6. Жұмысты жаңа терминдермен белгілі алгоритм бойынша өткізген дұрыс:

1) сөздің/терминнің мағынасының түсіндірмесі;

2) дұрыс айту жаттығулары;

3) сөздік эквивалентті (синонимдер) таңдау;

4) сөз формаларымен жұмыс: септеу, жіктеу;

2) "бағалау" арқылы оқытуды қолдау;

3) зерттеу әрекеттерін және белсенді оқыту әдістерін міндетті қолдануын мадақтау;

4) сыни ойлау стратегиясын қолдану;

5) бірнеше сезім нүктелеріне сүйену;

7) талқылау элементтерімен монологиялық сөйлеу тіл дағдыларын қалыптастыру;

8) білім алушылардың алдына қойылған проблемалық тапсырмаларды шешу жолдарын өз бетінше іздену;

10) білім алушыларды өзара оқыту (сынып ішінде және сыныптар арасында);

12) қосымша материалды іздеуді және қолдануды талап ететін тапсырмаларды орындау;

14) сабақта әртүрлі әрекеттерді жиі ауыстырып отыру;

15) білім алушылардың жеке сезімдік, ойлау және практикалық тәжірибесіне сүйену;

16) сабақтағы жағымды психоэмоционалдық ахуал;

17) мәтіндермен жұмыс кезінде білім алушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру қолданылады.

5) құзыреттіліктік тәсіл, әлеуметтік тәжірибені қолдану негізінде әртүрлі салалардағы және әрекет түрлеріндегі білім алушылардың өз бетінше шешу қабілеттерін дамытуға бағытталған; білім мазмұнын қамтитын танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық, адамгершіліктік проблемаларды өз бетінше шешу тәжірибесін білім алушыларда қалыптастыру үшін жағдайлар жасауды болжайды;

6) "Геометрия" пәнін оқу пәндерімен байланыстыруға мүмкіндік беретін кіріктіруші тәсіл;

14. "Геометрия" пәні кабинеті кіші және үлкен топтарда білім алушылардың қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мобильді үстелдері, орындықтары бар кең бөлмені қамтиды. Аталған кабинеттерде жиhазды орын-орнына қою білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестендіріледі.

3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Геометрия" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты;

4) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты құрайды.

16. 7-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 5-6 сыныптардағы математика курсының оқу материалын қайталау;

2) геометрияның алғашқы мәліметтері. Геометрияның негізгі ұғымдары. Геометрияның қарапайым фигуралары. Аксиома және теорема. Фигуралардың теңдігі. Теореманы дәлелдеу. Дәлелдеудің кері жору әдісі. Сыбайлас және вертикаль бұрыштар және олардың қасиеттері. Бұрыштың биссектрисасы. Перпендикуляр;

3) үшбұрыштар. Үшбұрыш және оның түрлері. Үшбұрыштардың теңдігі. Үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыш. Үшбұрыштың биссектрисасы, медианасы және биіктігі, орта сызығы;

4) түзулердің өзара орналасуы. Екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштар. Түзулердің параллельдік белгілері. Параллель түзулердің қасиеттері. Үшбұрыштардың бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы. Үшбұрыштардың теңсіздігі. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгілері;

5) 7-сыныптағы геометрия курсын қайталау.

17. 8-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 7-сыныптағы геометрия курсын қайталау;

2) түзулердің өзара орналасуы. Тік бұрышты үшбұрыштың қасиеттері. Перпендикуляр түзулер. Көлбеу және оның проекциясы. Түзуге жүргізілген перпендикулярдың біреу ғана болуы;

3) шеңбер. Геометриялық салулар. Шеңбер, дөңгелек және оның элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш. Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы. Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері. Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер. Салу есептері;

4) көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу. Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш. Көпбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы. Көпбұрыштың сыртқы бұрышы. Көпбұрыштың сыртқы бұрыштарының қосындысы. Параллелограмм және оның қасиеттері. Параллелограмның белгілері. Тіктөртбұрыш, ромб және шаршы, олардың қасиеттері және белгілері. Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер. Трапеция. Тікбұрышты және теңбүйірлі трапециялар, олардың қасиеттері. Үшбұрыштың орта сызығы. Трапецияның орта сызығы. Үшбұрыштың тамаша нүктелері. Үшбұрыштың медианаларының қасиеті;

5) тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар. Тікбұрышты үшбұрыштағы сүйір бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Пифагор теоремасы;

6) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау.

18. 9-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау;

2) тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер және оның салдары. Синус, косинус, тангенс және котангенстің 30o, 45o, 60o бұрыштарындағы мәндері. Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу. a және (90o - a) бұрыштарының тригонометриялық функциялары;

3) аудан. Аудан ұғымы. Тең шамалас және тең құрамдас фигуралар. Шаршының, тіктөртбұрыштың, параллелограммның, ромбтың, үшбұрыштың және трапецияның аудандары;

4) жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі. Жазықтықтағы нүктенің координаталары. Кесінді ортасының координаталары. Екі нүктенің арақашықтығы. Шеңбердің теңдеуі. Түзудің теңдеуі. Теңдеулерімен берілген түзулер мен шеңберлердің өзара орналасуы. Координаталарды есептер шығаруда қолдану;

5) жазықтықтағы векторлар. Вектор ұғымы. Нөлдік вектор. Бірлік вектор. Коллинеар векторлар. Вектордың ұзындығы (модулі). Векторлардың теңдігі. Векторларды қосу және оның қасиеттері, векторларды азайту, векторды санға көбейту. Жазықтықтағы векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу. Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану. Векторлардың коллинеарлық белгісі;

6) 9-сыныптағы геометрия курсын қайталау.

19. 10-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:

1) 9-сыныптағы геометрия курсын қайталау;

2) жазықтықтағы векторлар. Нүктенің радиус-векторы. Жазықтықтағы нүктелердің координаталары мен векторлардың координаталары арасындағы байланыс. Векторлардың арасындағы бұрыш. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі. Векторларды есептерді шығаруда қолдану;

3) жазықтықта түрлендіру. Жазықтықты түрлендіру, қозғалыс және оның қасиеттері. Түрлендірулердің композициясы (көбейтіндісі). Фигуралардың теңдігі және оның қасиеттері. Жазықтықтағы қозғалыстар – осьтік және центрлік симметриялар, параллель көшіру, бұру. Гомотетия, ұқсастық түрлендіру және оның қасиеттері. Ұқсас фигуралар. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығы;

4) үшбұрыштарды шешу. Синустар және косинустар теоремалары. Үшбұрыштарды шешу. Практикалық мазмұнды есептерді шешу. Шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштың ауданын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулалары;

5) шеңбер. Дұрыс көпбұрыштар. Іштей сызылған бұрыш және оның қасиеттері. Шеңбердің хордалары мен қиюшы кесінділерінің пропорционалдығы туралы теорема. Шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар және олардың қасиеттері. Шеңбер доғасының ұзындығы. Сектор мен сегмент ауданы. Іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын көпбұрыштың қабырғаларымен, периметрімен және ауданымен байланыстыратын формулалар. Дұрыс көпбұрыштарды салу;

6) 10-сыныптағы геометрия курсын қайталау.

20. Оқу пәнінің мазмұны "Геометрия" бөлімін қамтиды.

21. "Геометрия" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;

2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;

3) метрикалық қатыстар;

4) векторлар және түрлендірулер.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

22. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімшені білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.1.1.4 кодындағы "7" – сынып, "1.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

23. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1-бөлім. Геометрия
1.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып	10 - сынып
1.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік	7.1.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу; 7.1.1.2 нүктелер мен түзулердің тиістілік аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.3 аксиоманың теоремадан айырмашылығын түсіну: теореманың шарты мен қорытындысын ажырату; 7.1.1.4 теоремаларды дәлелдеу әдістерін білу: тура дәлелдеу және "кері жору" әдістері; 7.1.1.5 кесінді, сәуле, бұрыш, үшбұрыш, жарты жазықтық анықтамаларын білу; 7.1.1.6 кесінділер мен бұрыштарды өлшеу аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; 7.1.1.8 кесінділер мен бұрыштарды салу аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.9 сыбайлас және вертикаль бұрыштардың анықтамаларын білу; олардың қасиеттерін қолдану; 7.1.1.10 берілген үшбұрышқа тең үшбұрыштың бар болуы аксиомасын білу; 7.1.1.11 үшбұрыштың медианасы, биссектрисасы, биіктігі, орта перпендикуляры, орта сызығы анықтамаларын білу және оларды салу; 7.1.1.12 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; олардың элементтерін білу; 7.1.1.13 сүйір бұрышты, доғал бұрышты және тікбұрышты үшбұрыштардың биіктіктерінің орналасуын салыстыру; 7.1.1.14 теңбүйірлі үшбұрыштың белгілері мен қасиеттерін қолдану; 7.1.1.15 теңқабырғалы үшбұрыштың қасиеттерін есептер шығаруда қолдану; 7.1.1.16 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін білу және оларды есептеу мен дәлелдеуге арналған есептерді шығару кезінде қолдану; 7.1.1.17 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы мен оның салдары туралы білу және есептерді шығару кезінде оларды қолдану; 7.1.1.18 үшбұрыштың сыртқы бұрышының анықтамасын білу және оларды қолдану; 7.1.1.19 үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғалары арасындағы қатысты білу және есептер шығаруда қолдану; 7.1.1.20 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің қасиеттері мен белгілерін есептер шығаруда білу және қолдану; 7.1.1.21 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және екпініне бағдарланып, негізгі логикалық екпін сөзді есту арқылы тану	8.1.1.1 тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.1.2 шеңбер мен дөңгелектің және олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамаларын білу; 8.1.1.3 центрлік бұрыштың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.1.4 шеңбер диаметрі мен хордасының перпендикулярлығы туралы теоремаларды білу және қолдану; 8.1.1.5 нүктелердің геометриялық орнының анықтамасын білу; 8.1.1.6 перпендикуляр ұғымын біледі; 8.1.1.7 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтері анықтамаларын білу; 8.1.1.8 көпбұрыш тың ішкі бұрыштарының қосындыларының және сыртқы бұрыштарының қосындыларының формулаларын қорытып шығару; 8.1.1.9 параллелограмм анықтамасын , қасиеттері мен белгілерін білу; 8.1.1.10 тіктөртбұрыш, ромб, шаршы анықтамаларын, қасиеттері мен белгілерін білу; 8.1.1.11 Фалес теоремасын білу және қолдану; 8.1.1.12 пропорционал кесінділер туралы теоремаларды білу және қолдану; 8.1.1.13 циркуль мен сызғыштың көмегімен кесіндіні бірдей n бөлікке бөлу; 8.1.1.14 пропорционал кесінділерді салу; 8.1.1.15 трапецияның анықтамасын, түрлерін және қасиеттерін білу; 8.1.1.16 үшбұрыштың орта сызығының қасиетінің анықтамасын білу және қолдану; 8.1.1.17 трапецияның орта сызығының қасиетінің анықтамасын білу және қолдану; 8.1.1.18 сөйлемдегі және еркін сөйлеу тіліндегі негізгі логикалық екпін сөзді жеткілікті дауыс күшімен анықтау		10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын білу және қолдану; 10.1.1.2 сектор мен сегмент ауданының формулаларын білу және қолдану; 10.1.1.3 іштей сызылған бұрыш анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 10.1.1.4 дөңгелектегі кесінділердің пропорционалдылығы туралы теоремаларды білу және қолдану; 10.1.1.5 мәдени сөйлеу тілі қатынасының ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстану
1.2. Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы	7.1.2.1 нүктелердің түзу мен жазықтықта орналасу аксиомаларын білу және қолдану (реттік аксиомасы); 7.1.2.2 түзулердің параллельдік аксиомасын білу; 7.1.2.3 екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштарды танып білу; 7.1.2.4 параллель түзулердің қасиеттері мен түзулердің параллельдік белгілерін білу және оларды есеп шығаруда қолдану; 7.1.2.5 логикалық негізделген дәлелдерді қолданып, өзінің және сыныптастарының іс-әрекеттерін түсіндіру	8.1.2.1 перпендикуляр, көлбеу және көлбеудің проекциясы ұғымдарын меңгеру; 8.1.2.2 нүктеден түзуге түсірілген перпендикулярдың біреу ғана болуы туралы теореманы білу және қолдану; 8.1.2.3 перпендикуляр түзулердің қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.2.4 түзу мен шеңбердің, екі шеңбердің өзара орналасу жағдайларын талдау; 8.1.2.5 шеңберге жүргізілген жанама мен қиюшының анықтамаларын білу және есептер шығаруда жанаманың қасиеттерін қолдану; 8.1.2.6 үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің анықтамаларын білу; 8.1.2.7 үшбұрышқа сырттай және іштей сызылған шеңберлердің центрлерінің орналасуын түсіндіру; 8.1.2.8 берілген бұрышқа тең бұрыш салу, бұрыштың биссектрисасын салу, кесіндіні қақ бөлу; 8.1.2.9 кесіндінің орта перпендикулярын және берілген түзуге перпендикуляр түзу салу; 8.1.2.10 берілген элементтері бойынша үшбұрыш салу; 8.1.2.11 амалдар жүйелілігін орнына келтіру, сыныптастарының іс-әрекеттерін бағалау		10.1.2.1 шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану; 10.1.2.2 дұрыс көпбұрыштардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 10.1.2.3 дұрыс көпбұрыштарды салу; 10.1.2.4 дұрыс көпбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустары арасындағы байланысты білу және қолдану; 10.1.2.5 дұрыс көпбұрыштың қабырғаларын, периметрін, ауданын және оған іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын байланыстыратын формулаларды білу және қолдану; 10.1.2.6 үшбұрыш медианаларының қасиеттерін білу және қолдану; 10.1.2.7 өзінің сөйлеу тілі тәртібін, айналасындағылардың тәртібін адекватты бағалау; сөйлемді өңдеу үшін міндетті серіктестікте өзара көмек көрсету "Жауап ... толық (толық емес), нақты (нақты емес) болды, сөздер анық (анық емес) айтылды"
1.3. Метрикалық қатыстар	7.1.3.1 үшбұрыш теңсіздігін білу және қолдану; 7.1.3.2 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; 7.1.3.3 геометриялық фигураларды салуда әртүрлі типтегі сұрақтарды қою	8.1.3.1 Пифагор теоремасын білу және қолдану; 8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштың тік бұрышының төбесінен гипотенузасына түсірілген биіктігінің қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.3.3 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.3.4 шарттар мен есептер шығаруды талқылауда диалогке белсенді қатысу	9.1.3.1 бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарының қатыстары арқылы берілген анықтамаларын білу; 9.1.3.2 Пифагор теоремасын білу және қолдану; 9.1.3.3 тікбұрышты үшбұрышты 30o, 45o, 60o -қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін табу үшін қолдану; 9.1.3.4 тікбұрышты үшбұрыштың элементтерін табу үшін 30o, 45o, 60o - қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін қолдану; 9.1.3.5 берілген екі элементі бойынша тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғаларын табу; 9.1.3.6 көпбұрыш ауданының анықтамасы мен қасиеттерін білу; 9.1.3.7 тең шамалас және тең құрамдас фигуралардың анықтамаларын білу; 9.1.3.8 параллелограммның және ромбтың ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.1.3.9 үшбұрыштың ауданы формуласын қорытып шығару және қолдану 9.1.3.10 трапецияның ауданы формуласын қорытып шығару және қолдану; 9.1.3.11 жазықтықта координаталарымен берілген екі нүктенің арақашықтықтығын есептеу; 9.1.3.12 кесінді ортасының координаталарын табу; 9.1.3.13 кесіндіні берілген қатынаста бөлетін нүктенің координаталарын табу; 9.1.3.14 центрі (a, b), радиусы r болатын шеңбердің теңдеуін (x - a)2 + (y - b)2 = r2 білу; 9.1.3.15 берілген теңдеуі бойынша шеңбер салу; 9.1.3.16 түзудің теңдеуін және берілген екі нүкте арқылы өтетін түзудің теңдеуін жазу; 9.1.3.17 координаталармен берілген қарапайым есептерді шығару; 9.1.3.18 есептер шығаруда Пифагор теоремасын пайдаланып, sin2 a + cos2 a = 1 формуласын білу және қолдану; 9.1.3.19 негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді білу және қолдану; 9.1.3.20 a және (90 - a) бұрыштарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі арасындағы байланыстарды білу және қолдану; 9.1.3.21 sin a,cos a,tg және ctg a -ның мәндерін олардың біреуінің берілген мәні бойынша табу; 9.1.3.22 кез-келген құрылымдық күрделіліктегі буындар мен сөздерді анық және қосып айту	10.1.3.1 косинустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.2 синустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.3 іштей сызылған үшбұрыштың ауданын ( , мұндағы a, b – үшбұрыштың қабырғалары, R – сырттай сызылған шеңбер радиусы) және сырттай сызылған көпбұрыштың ауданының (S = p . r мұндағы r – іштей сызылған шеңбер радиусы, r - көпбұрыштың жарты периметрi) формуларын білу және қолдану; 10.1.3.4 шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулаларын білу және қолдану; 10.1.3.5 синустар және косинустар теоремаларын үшбұрыштарды шешуде қолдану; 10.1.3.6 сөйлеу тілін еркін баяулату мен жылдамдату тәсілін игеру
1.4. Векторлар және түрлендірулер			9.1.4.1 вектордың, коллинеар векторлардың, тең векторлардың, нөлдік вектордың, бірлік вектордың және вектор ұзындығының анықтамаларын білу; 9.1.4.2 векторлардың коллинеарлық шартын қолдану; 9.1.4.3 векторларды қосу, векторды санға көбейту ережелерін білу және қолдану; 9.1.4.4 векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу; 9.1.4.5 5-7 сөзден тұратын лепті сөйлемдегі негізгі сөзді дауыспен және кідіріспен анықтау	10.1.4.1 вектордың координаталарын және вектордың ұзындығын табу; 10.1.4.2 координаталарымен берілген векторларға амалдар қолдану; 10.1.4.3 векторлардың скаляр көбейтіндісін және оның қасиеттерін білу және қолдану; 10.1.4.4 векторлар арасындағы бұрыштың анықтамасын білу; 10.1.4.5 векторлар арасындағы бұрышты есептеу; 10.1.4.6 векторлардың скаляр көбейтіндісін табу; 10.1.4.7 есептерді векторлық әдіспен шешу; 10.1.4.8 қозғалыстың түрлерін, композициясын және олардың қасиеттерін білу; 10.1.4.9 симметрия, параллель көшіру және бұру кезінде фигуралардың бейнелерін салу; 10.1.4.10 дұрыс көрбұрыштардың симметрияларын білу; 10.1.4.11 гомотетияның анықтамасын және қасиеттерін білу; 10.1.4.12 ұқсас фигуралардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 10.1.4.13 үшбұрыштар ұқсастығы белгілерін білу және қолдану; 10.1.4.14 тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығын білу және қолдану; ұқсас фигуралардың қасиеттері; 10.1.4.15 үшбұрыш биссектрисасының қасиетін білу және қолдану; 10.1.4.16 ұқсас фигуралардың аудандары және ұқсастық коэффициенті арасындағы тәуелділік формуласын білу; 10.1.4.17 өз сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге ұмтылуды көрсету

24. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

25. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
5-6 сыныптардағы математика курсының оқу материалын қайталау
2 - тоқсан
1. Геометрия	Геометрияның негізгі ұғымдары. Аксиома. Теорема	7.1.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу; 7.1.1.2 нүктелер мен түзулердің тиістілік аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.3 аксиоманың теоремадан айырмашылығын түсіну: теореманың шарты мен қорытындысын ажырату; 7.1.1.5 кесінді, сәуле, бұрыш, үшбұрыш, жарты жазықтық анықтамаларын білу; 7.1.1.6 кесінділер мен бұрыштарды өлшеу аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.8 кесінділер мен бұрыштарды салу аксиомаларын білу және қолдану; 7.1.1.10 берілген үшбұрышқа тең үшбұрыштың бар болуы аксиомасын білу
	Нүктелердің түзуде және жазықтықта орналасуы	7.1.2.1 нүктелердің түзу мен жазықтықта орналасу аксиомаларын білу және қолдану (реттік аксиомасы); 7.1.2.2 түзулердің параллельдік аксиомасын білу;
	Фигуралар теңдігі	7.1.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану;
	Теореманы дәлелдеу әдістері: тура дәлелдеу және "кері жору" әдісі	7.1.1.4 теоремаларды дәлелдеу әдістерін білу: тура дәлелдеу және "кері жору" әдістері; 7.1.1.21 сөйлемнің мағынасына, кідірісіне және екпініне бағдарланып, негізгі логикалық екпін сөзді есту арқылы тану
	Сыбайлас және вертикаль бұрыштар, олардың қасиеттері	7.1.1.9 сыбайлас және вертикаль бұрыштардың анықтамаларын білу; олардың қасиеттерін қолдану;
3 - тоқсан
1. Геометрия	Үшбұрыш және оның түрлері	7.1.1.12 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; олардың элементтерін білу;
	Үшбұрыштың биссектрисы, медианасы, биіктігі және орта сызығы	7.1.1.11 үшбұрыштың медианасы, биссектрисасы, биіктігі, орта перпендикуляры, орта сызығы анықтамаларын білу және оларды салу; 7.1.1.13 сүйір бұрышты, доғал бұрышты және тікбұрышты үшбұрыштардың биіктіктерінің орналасуын салыстыру;
	Үшбұрыштар теңдігінің белгілері	7.1.1.16 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін білу және оларды есептеу мен дәлелдеуге арналған есептерді шығару кезінде қолдану;
	Теңбүйірлі үшбұрыш, оның қасиеттері және белгілері	7.1.1.14 теңбүйірлі үшбұрыштың белгілері мен қасиеттерін қолдану; 7.1.1.15 теңқабырғалы үшбұрыштың қасиеттерін есептер шығаруда қолдану;
4 - тоқсан
1. Геометрия	Параллель түзулер, олардың белгілері және қасиеттері	7.1.2.3 екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштарды танып білу; 7.1.2.4 параллель түзулердің қасиеттері мен түзулердің параллельдік белгілерін білу және оларды есеп шығаруда қолдану; 7.1.2.5 логикалық негізделген дәлелдерді қолданып, өзінің және сыныптастарының іс-әрекеттерін түсіндіру
	Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы	7.1.1.17 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы мен оның салдары туралы білу және есептерді шығару кезінде оларды қолдану; 7.1.1.18 үшбұрыштың сыртқы бұрышының анықтамасын білу және оларды қолдану; 7.1.1.19 үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғалары арасындағы қатысты білу және есептер шығаруда қолдану;
	Үшбұрыш теңсіздігі	7.1.3.1 үшбұрыш теңсіздігін білу және қолдану; 7.1.3.2 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; 7.1.3.3 геометриялық фигураларды салуда әртүрлі типтегі сұрақтарды қою
	Тікбұрышты үшбұрыштардың теңдігінің белгілері	7.1.1.20 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің қасиеттері мен белгілерін есептер шығаруда білу және қолдану;
7-сыныптағы геометрия курсын қайталау

2) 8 - сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
7-сыныптағы геометрия курсын қайталау
1. Геометрия	Тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттері	8.1.1.1 тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.1.6 перпендикуляр ұғымын біледі
	Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш	8.1.1.2 шеңбер мен дөңгелектің және олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамаларын білу; 8.1.1.3 центрлік бұрыштың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.1.18 сөйлемдегі және еркін сөйлеу тіліндегі негізгі логикалық екпін сөзді жеткілікті дауыс күшімен анықтау
	Перпендикуляр түзулер. Перпендикуляр, көлбеу және оның проекциясы	8.1.2.1 перпендикуляр, көлбеу және көлбеудің проекциясы ұғымдарын меңгеру; 8.1.2.2 нүктеден түзуге түсірілген перпендикулярдың біреу ғана болуы туралы теореманы білу және қолдану; 8.1.2.3 перпендикуляр түзулердің қасиеттерін білу және қолдану
2 - тоқсан
1. Геометрия	Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш	8.1.1.4 шеңбер диаметрі мен хордасының перпендикулярлығы туралы теоремаларды білу және қолдану; 8.1.1.5 нүктелердің геометриялық орнының анықтамасын білу;
	Шеңберге жүргізілген жанама және оның қасиеттері Секущая.	8.1.2.4 түзу мен шеңбердің, екі шеңбердің өзара орналасу жағдайларын талдау; 8.1.2.5 шеңберге жүргізілген жанама мен қиюшының анықтамаларын білу және есептер шығаруда жанаманың қасиеттерін қолдану; 8.1.2.11 амалдар жүйелілігін орнына келтіру, сыныптастарының іс-әрекеттерін бағалау
	Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер	8.1.2.6 үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің анықтамаларын білу; 8.1.2.7 үшбұрышқа сырттай және іштей сызылған шеңберлердің центрлерінің орналасуын түсіндіру;
	Салу есептері	8.1.2.8 берілген бұрышқа тең бұрыш салу, бұрыштың биссектрисасын салу, кесіндіні қақ бөлу; 8.1.2.9 кесіндінің орта перпендикулярын және берілген түзуге перпендикуляр түзу салу; 8.1.2.10 берілген элементтері бойынша үшбұрыш салу; 8.1.2.11 амалдар жүйелілігін орнына келтіру, сыныптастарының іс-әрекеттерін бағалау
3 - тоқсан
1. Геометрия	Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш	8.1.1.7 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтері анықтамаларын білу; 8.1.1.8 көпбұрыш тың ішкі бұрыштарының қосындыларының және сыртқы бұрыштарының қосындыларының формулаларын қорытып шығару;
	Параллелограмм, ромб, тіктөртбұрыш, шаршы және олардың қасиеттері мен белгілері	8.1.1.9 параллелограмм анықтамасын , қасиеттері мен белгілерін білу; 8.1.1.10 тіктөртбұрыш, ромб, шаршы анықтамаларын, қасиеттері мен белгілерін білу;
	Фалес теоремасы	8.1.1.11 Фалес теоремасын білу және қолдану;
	Пропорционал кесінділер	8.1.1.12 пропорционал кесінділер туралы теоремаларды білу және қолдану; 8.1.1.13 циркуль мен сызғыштың көмегімен кесіндіні бірдей n бөлікке бөлу; 8.1.1.14 пропорционал кесінділерді салу; 8.1.1.18 сөйлемдегі және еркін сөйлеу тіліндегі негізгі логикалық екпін сөзді жеткілікті дауыс күшімен анықтау
	Трапеция, түрлері мен қасиеттері. Трапеция мен үшбұрыштың орта сызықтары	8.1.1.15 трапецияның анықтамасын, түрлерін және қасиеттерін білу; 8.1.1.16 үшбұрыштың орта сызығының қасиетінің анықтамасын білу және қолдану; 8.1.1.17 трапецияның орта сызығының қасиетінің анықтамасын білу және қолдану;
4 - тоқсан
1. Геометрия	Үшбұрыштың тамаша нүктелері	8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштың тік бұрышының төбесінен гипотенузасына түсірілген биіктігінің қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.3.3 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану;
1. Геометрия	Пифагор теоремасы	8.1.3.1 Пифагор теоремасын білу және қолдану; 8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштың тік бұрышының төбесінен гипотенузасына түсірілген биіктігінің қасиеттерін білу және қолдану; 8.1.3.4 шарттар мен есептер шығаруды талқылауда диалогке белсенді қатысу
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау

3) 9 - сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау
1. Геометрия	Тригонометриялық функциялар	9.1.3.1 бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарының қатыстары арқылы берілген анықтамаларын білу; 9.1.3.2 Пифагор теоремасын білу және қолдану;
	Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер	9.1.3.16 есептер шығаруда Пифагор теоремасын пайдаланып, формуласын білу және қолдану; 9.1.3.17 негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді білу және қолдану; 9.1.3.18 a және (90 - a) бұрыштарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі арасындағы байланыстарды білу және қолдану; 9.1.3.19 sin a,cos a,tg a және сtg a-ның мәндерін олардың біреуінің берілген мәні бойынша табу; 9.1.3.20 кез-келген құрылымдық күрделіліктегі буындар мен сөздерді анық және қосып айту
	Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу	9.1.3.3 тікбұрышты үшбұрышты 30о, 45о, 60о -қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін табу үшін қолдану; 9.1.3.4 тікбұрышты үшбұрыштың элементтерін табу үшін 30о, 45о, 60о - қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін қолдану; 9.1.3.5 берілген екі элементі бойынша тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғаларын табу;
	Фигураның ауданы және оның қасиеттері	9.1.3.6 көпбұрыш ауданының анықтамасы мен қасиеттерін білу; 9.1.3.7 тең шамалас және тең құрамдас фигуралардың анықтамаларын білу;
2 - тоқсан
1. Геометрия	Төртбұрыштар мен үшбұрыштардың аудандары	9.1.3.8 параллелограммның және ромбтың ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.1.3.9 үшбұрыштың ауданы формуласын қорытып шығару және қолдану; 9.1.3.10 трапецияның ауданы формуласын қорытып шығару және қолдану;
3 - тоқсан
1. Геометрия	Жазықтықтағы координаталар әдісі. Түзу теңдігі. Шеңбер теңдігі	9.1.3.11 жазықтықта координаталарымен берілген екі нүктенің арақашықтықтығын есептеу; 9.1.3.12 кесінді ортасының координаталарын табу; 9.1.3.13 кесіндіні берілген қатынаста бөлетін нүктенің координаталарын табу; 9.1.3.14 центрі (a, b), радиусы r болатын шеңбердің теңдеуін (x - a)2 + (y + b)2 = r2 білу; 9.1.3.15 берілген теңдеуі бойынша шеңбер салу; 9.1.3.16 түзудің теңдеуін және берілген екі нүкте арқылы өтетін түзудің теңдеуін жазу; 9.1.3.17 координаталармен берілген қарапайым есептерді шығару; 9.1.3.18 есептер шығаруда Пифагор теоремасын пайдаланып, формуласын білу және қолдану; 9.1.3.19 негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді білу және қолдану; 9.1.3.20 a және (90 - a) бұрыштарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі арасындағы байланыстарды білу және қолдану; 9.1.3.21 sin a, cos a, tg a және ctg a-ның мәндерін олардың біреуінің берілген мәні бойынша табу; 9.1.3.22 кез-келген құрылымдық күрделіліктегі буындар мен сөздерді анық және қосып айту
1. Геометрия	Мәтінді есептерді шығару	9.1.3.17 координаталармен берілген қарапайым есептерді шығару;
4 - тоқсан
1. Геометрия	Вектор. Векторларға амалдар қолдану. Коллинеар және коллинеар емес векторлар	9.1.4.1 вектордың, коллинеар векторлардың, тең векторлардың, нөлдік вектордың, бірлік вектордың және вектор ұзындығының анықтамаларын білу; 9.1.4.2 векторлардың коллинеарлық шартын қолдану; 9.1.4.3 векторларды қосу, векторды санға көбейту ережелерін білу және қолдану; 9.1.4.4 векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу; 9.1.4.5 5-7 сөзден тұратын лепті сөйлемдегі негізгі сөзді дауыспен және кідіріспен анықтау
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау

4) 10 - сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау
1. Геометрия	Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану	10.1.4.1 вектордың координаталарын және вектордың ұзындығын табу; 10.1.4.2 координаталарымен берілген векторларға амалдар қолдану; 10.1.4.3 векторлардың скаляр көбейтіндісін және оның қасиеттерін білу және қолдану; 10.1.4.4 векторлар арасындағы бұрыштың анықтамасын білу; 10.1.4.5 векторлар арасындағы бұрышты есептеу; 10.1.4.6 векторлардың скаляр көбейтіндісін табу; 10.1.4.7 есептерді векторлық әдіспен шешу;
	Қозғалыс және оның қасиеттері	10.1.4.8 қозғалыстың түрлерін, композициясын және олардың қасиеттерін білу; 10.1.4.9 симметрия, параллель көшіру және бұру кезінде фигуралардың бейнелерін салу;
	Гомотетия және оның қасиеттері	10.1.4.9 симметрия, параллель көшіру және бұру кезінде фигуралардың бейнелерін салу; 10.1.4.10 дұрыс көрбұрыштардың симметрияларын білу; 10.1.4.11 гомотетияның анықтамасын және қасиеттерін білу;
2 - тоқсан
1. Геометрия	Ұқсас фигуралар және олардың қасиеттері. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері	10.1.4.12 ұқсас фигуралардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 10.1.4.13 үшбұрыштар ұқсастығы белгілерін білу және қолдану; 10.1.4.14 тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығын білу және қолдану; ұқсас фигуралардың қасиеттері; 10.1.4.15 үшбұрыш биссектрисасының қасиетін білу және қолдану; 10.1.4.16 ұқсас фигуралардың аудандары және ұқсастық коэффициенті арасындағы тәуелділік формуласын білу; 10.1.4.17 өз сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге ұмтылуды көрсету
	Үшбұрыштарды шешу	10.1.3.1 косинустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.2 синустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.3 іштей сызылған үшбұрыштың ауданын ( , мұндағы a, b, c – үшбұрыштың қабырғалары, R – сырттай сызылған шеңбер радиусы) және сырттай сызылған көпбұрыштың ауданының (S = p.r мұндағы – іштей сызылған шеңбер радиусы, p - көпбұрыштың жарты периметрi) формуларын білу және қолдану;
3 - тоқсан
1. Геометрия	Үшбұрыштарды шешу	10.1.3.4 шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулаларын білу және қолдану; 10.1.3.5 синустар және косинустар теоремаларын үшбұрыштарды шешуде қолдану; 10.1.3.6 сөйлеу тілін еркін баяулату мен жылдамдату тәсілін игеру
	Шеңбер және дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелек, сектор және сегменттің аудандары	10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын білу және қолдану; 10.1.1.2 сектор мен сегмент ауданының формулаларын білу және қолдану;
4 - тоқсан
1. Геометрия	Шеңбер және дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелек, сектор және сегменттің аудандары	10.1.1.3 іштей сызылған бұрыш анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 10.1.1.4 дөңгелектегі кесінділердің пропорционалдылығы туралы теоремаларды білу және қолдану; 10.1.1.5 мәдени сөйлеу тілі қатынасының ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстану
	Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері және симметриялары	10.1.2.1 шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану; 10.1.2.2 дұрыс көпбұрыштардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 10.1.2.3 дұрыс көпбұрыштарды салу; 10.1.2.4 дұрыс көпбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустары арасындағы байланысты білу және қолдану; 10.1.2.5 дұрыс көпбұрыштың қабырғаларын, периметрін, ауданын және оған іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын байланыстыратын формулаларды білу және қолдану; 10.1.2.6 үшбұрыш медианаларының қасиеттерін білу және қолдану; 10.1.2.7 өзінің сөйлеу тілі тәртібін, айналасындағылардың тәртібін адекватты бағалау; сөйлемді өңдеу үшін міндетті серіктестікте өзара көмек көрсету "Жауап … толық (толық емес), нақты (нақты емес) болды, сөздер анық (анық емес) айтылды"
10-сыныптағы геометрия курсын қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 508 - қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5 - 10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Информатика" пәнін оқыту мақсаты сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды тиімді қолдану үшін олармен жұмыс жасаудағы базалық білімдермен, біліктер мен дағдыларымен қамтамасыз ету.

3. Міндеттері:

1) адам қызметінің әртүрлі салаларындағы ақпараттық технологияларды қолдану болашағы және техникалық мүмкіндіктері, қоғамдағы ақпараттық процестердің рөлін түсінуді қалыптастыру;

2) еңбекте және оқуда, күнделікті өмірде ақпараттық технологияларды тиімді пайдалана алуды дамыту, ақпараттың жекелей сұраныстарына бағытталған өңдеулер мен тұрақты дағдыларды дамыту;

3) білім алушылардың жүйені талдауы үшін шешімдерді жасау, өз өнімін бағалау және бағдарламалық қосымшаларды қалыптастыруы үшін компьютер жұмысының базалық қағидаларын игеруі;

4) білім алушыларда логикалық, алгоритімдік, сонымен қатар, алға қойған тапсырмалардың тиімді түрде шешімін табу, құрамдас бөліктердің ортақ заңдылықтарын бөліп қарастыру мәселелелерін ашып көрету, жалпыландырушы сипатқа ие есептік ойлауды дамыту;

5) білім алушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру – жалпыға ортақ ережелерді ұстану, тұлға және барлық қазақ қоғамының көзқарасын есепке алу.

4. Түзеу міндеттері:

1) қарым-қатынас жағдайына сәйкес нормативтілік, ақпараттылық тұрғысынан тілдік құралдарды таңдау және бағалай алуды қалыптастыру, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың академиялық тілді игеруі және пән бойынша түсініктік аппаратты байыту;

2) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардыың мультимедиялық технологияларды пайдалану арқылы барлық сенсорлық жүйелерді дамытуды түзетуге үйрету;

3) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларын сөйлеуінің коммуникативтік сапасын және олардың коммуникативтік дағдыларын жетілдіру;

4) қозғалыс сферасын дамыту;

5) оқытудың белсенді әдістерін ендіру арқылы сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды мақсатты түрде әлеуметтендіру, ақпараттық-коммуникациялық ортаны құру, өзінің болашақ кәсіби қызметінің бағытын таңдау, функционалдық сауаттылықты дамыту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың "Информатика" оқу пәнін толыққанды игеру қиындығы кең ауқымды терминологиялық сөздікті игеру үшін қажетті пәндердің күрделі бөлімдерінің мазмұнының болуымен, ақпараттық анықтамалардың, кеңістіктік түсінік, ақпараттық алгоритмдік және логикалық ойлаудың тілін түсіне алуымен байланысты.

6. Оқу процесін ұйымдастыру мына қағидалар негізінде жүзеге асырылады:

1) жіті іріктеліп таңдалынып алынған тапсырмалардың көмегімен ынталандыру және дамыту тұрғысынан білім беру, соның ішінде сөйлеу қызметінің дағдыларын дамыту, пәннің оқу материалдарындағы психикалық процестерді түзету;

2) сабақ барысында сөйлеу тәртібін ұстану;

3) "оқытуды бағалау" арқылы оқытуды қолдау;

4) зерттеу қызметін кеңейту және оқытудың белсенді әдістерін міндетті түрде пайдалану;

5) сыни ойлау стратегияларын пайдалану;

6) бірнеше анализаторлардың міндетті тіректері;

7) сабақта сөйлеу қатынасын құру жағдайын жасау мақсатында топтық, қосарлы, жекелей қызметтерді ұйымдастыру; талқылау элементтеріне ие монологиялық сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;

8) сөйлеудің ауыр бұзылыстарына ұшыраған білім алушылар алдындағы қойылған шешімдердің жолдарын өздігінен іздеу;

9) сөйлеудегі тыныс алу, ұсақ және жалпы моториктерді түзету, психоэмоционалды күш түсірудің алдын-алу, арқа, көру бұзылыстарының алдын алатын сақтандырушы технологияларды пайдалану;

10) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың өзара білім алмасуы;

11) тәжірибелік, шығармашылық қызмет;

12) іздестіру және қосымша материалды пайдалануды талап ететін тапсырмаларды орындау;

13) "Информатка" пәнін қолданбалы сипатын көрсету мақсатында пәндік салалармен біріктірілген тапсымаларды пайдалану;

14) сабақтағы қызмет түрлерін жиі ауыстыру; әртүрлі типтегі сабақтарды пайдалану;

15) сөйлеудің ауыр бұзылыстарына ұшыраған білім алушылардың жеке сезімдік, ойлау және тәжірибелік тәжірибесінің тірегі;

16) сабақтың оң психоэмоционалды климаты;

17) мәтіндермен жұмыс жасау кезінде сөйлеудің ауыр бұзылыстарына ұшыраған білім алушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру.

7. Білім берудің жаңартылған мазмұнына өту мақсатында оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері, әдістері, технологиялары қолданылады:

1) "мұғалім - білім алушы" өзара қарым-қатынасының сипатының серіктестік өзгеруіне, сонымен қатар танымдық қызығушылықты тәрбиелеу. Зерттеу тәсілін пайдалану тұлғаның танымдық сферасын дамытуға, өзін-өзі қалыптастырудың дағдылары мен шеберлігін қалыптастыруға ықпал етеді;

2) құндылықтық бағыттық тәсіл оқу қызметін ұйымдастыру және іске асыру тәсілі ретінде, белгілі бір құндылықтар тұрғысынан нәтижелерді алу және пайдалану;

3) тұлғалық-бағыттық тәсілдің мақсаты оқу процесін жекелендіру, оқу тұлғасын жан-жақты қалыптастыру және үйлесімді түрде дамыту болып табылады, олардың әлеуеттік мүмкіндіктері, мінез-құлқының қажеттілікері мен мотивтері, психологиялық және физиологиялық жекелей даму ерекшеліктері ерекшеліктерін есепке ала отырып оның шығармашылық әлеуетін толығымен ашу;

4) қызметтік тәсілдің мәні сол мұнда білім алушылар білімді дайын күйінде алмайды, өзі ізденеді, өзінің оқу қызметінің мазмұны мен формаларын түсінеді, оның нормаларын қабылдайды;

5) олардың әртүрлі ерекшеліктерін ескере отырып, білім алушылардың әртүрлі топтары үшін оқу процесін арнайы сипатқа бағыттайтын сараланған тәсіл, оқытуды мотивациялаудың әртүрлі тәсілдерін іздеу, шығармашылық және сыни ойлауды дамыту;

6) білім алушыларда әлеуметтік тәжірибені пайдалану негізінде қызметтің барлық түрлері мен салаларындағы мәселелерді өздігінене шешуді дамытуға бағытталған құзырлық тәсіл;

7) "Информатика" пәнінің оқу пәндерімен байланысын көрсететін интегративті тәсіл. Аталмыш тәсіл психикалық процестерге әсер етеді, жүктеулерді жеңілдетіп, оқу материалын жаңа, анағұрлым тиімді түрде игеруге мүмкіндік береді;

8) білім алушылардың өзіндік оқу қызметін ұйымдастыру негізінде құрылатын жүйелік тәсіл олардағы бірегей оқу әрекеттерінің жүйесін қалыптастыру және дамытуды, өзін-өзі ұйымдастыру, дамыту, оқыту тәртібіндегі оқу процесін ұйымдастыруды қалыптастырады;

9) ақпарат беруді және хабарлауды, екі немесе одан да көп адамдардың сөйлеу тілдік өзара іс-әрекеті процесіндегі білімдермен, дағдылармен және біліктермен алмасуды болжайтын коммуникативтік тәсіл; коммуникативтік тәсілдің нәтижесі тіл және сөйлеу тілі жүйесін дұрыс қолдана отырып, коммуникативтік тәртіпті, қарым-қатынастың адекватты жағдайын таңдай отырып, өзара іс-әрекет процесінде тіл арқылы қарым-қатынасты жүзеге асыруға қабілеттілігі болып табылады;

10) оқыту әдісі ретінде ойын формаларын пайдалану білім алушылардың танымдық қызметтерін белсендендіруге ықпал етеді. Қызметтің ұжымдық формаларын ұйымдастыруға бағытталған ойындық тәсілдерде білім алушылар шағын топтарда өзгенің пікірін сыйлауды, соңғы нәтижелерді болжамдауды, өз жұмысын жоспарлауды, мақсаттарға қол жеткізу әдістерін анықтауға ықпал етеді;

11) жобалық тәсілдің ортасында білім алушының және топ білім алушыларының ғылыми-зерттеу, шығармашылық немесе тәжірибелік мәселелерін шешуге бағытталған жобалық тәсіл. Ол жалпы мақсатпен, әрекеттер мен әдістердің үйлесімділігімен сипатталады;

12) дамыта отырып білім беру, оның мақсаты білім алушының білімді өздігінен игеруге дайындау, шындықты іздеу, сонымен қатар күнделікті өмірде біреуге тәуелді болмау. Ол сөйлеу, есте, сақтау, ойлауға бағытталған оқыту әдістері, пікірталасты, дидактикалық ойындарды оқытуда пайдалана отырып, білім алушыларды қызметтің әртүрлі түрлеріне тарту формасында жүзеге асады;

13) мәселелі оқыту дүниетанымды қалыптастыратын өзекті құрал. Мәселелік оқытудың тиімділігі сол онда білім алушыларда сыни, шығармашылық, диалектілік ойлау қалыптасады;

14) жекелей оқыту оқыту процесін жекелендіруге және тәрбиелеуге, білім алушылардың ерекшеліктеріне, өзіндік танымдық қызметті қалыптастыруға, өзіндік қалыптасу мен дайындыққа ықпал етеді;

15) зерделенетін материалдың мәні және оларды оқыту қажеттілігін түсіну, тәжірибеде сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың білімі мен дағдысын саналы түрде игеру және қолдануды қамтамасыздандыратын оқыту жұмысының құрылымын құруды талап ететін оқудағы саналылық.

8. Пәннің түзету бағыттылығы:

1) сабақтардың мақсатымен;

2) екіншілік бұзылыстарды түзетудегі оқыту мазмұнының бағыттылығымен;

3) білімділікпен, дағдылармен;

4) ғылыми білімді дұрыс меңгерумен қамтамасыз етіледі.

9. Оқытудың әдістемелік шарттары:

1) танымдық процесті когнитивті қолдау бойынша әдістемелік тәсілдердің кешенін қолдану;

2) материалды күрделендірудің баяулығы, оны жіктеу, кванттау, тиімді дозалау, жаңа жағдайларда бірнеше рет вариацияланатын білім қолданудағы жаттығулардың ұлғайтылған көлемі;

3) білім алушылардың ойлау типін дамыту деңгейін есепке алудың полисенсорлы негізіндегі оқу материалын ұсыну, материалды түсіндіру әртүрлі логикалық тәсілдермен жүргізіледі: индуктивті немесе дедуктивті негізде, талдау негізінде немесе ситуациялар негізінде;

4) материалды ұсыну қарқынымен сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың дұрыс қабылдау мүмкіндігі;

5) бейімделген оқу мәтіндерін қолдану;

6) сөйлеу рәсімін визуалды қолдау.

10. Информатиканың оқу пәндерімен байланысын жүзеге асыру сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды олардың қызығушылығы бар салаларына қатысты білім алып қана қоймай олардың танымдық мотивациясына дамуына оң ықпал етеді.

11. Педагогтың сөйлеу тілініне қойылатын талаптар төмендегілерді:

1) педагогтың сөзі ақпараттық, дұрыс, нақты, логикалық және қолжетімді, таза, мәнді және мағыналы, бай және образды болуды;

2) білім алушылардың пайдасына өз сөздерінің көлемін азайтуды қарастырады.

12. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың пәнге тән академиялық тілінің қалыптасуы – түзету жұмысының базалық бағыттарының бірі.

13. Ғылыми – терминологиялық сөздікті жүйелі қалыптастыру мақсатында мұғалім сынып логопедіне логопедиялық сабақтарда оны нақтылау және білім алушылардың белсенді сөз қорына енгізу үшін пәндік сөздік қорын ұсынады.

14. Информатика кабинеті теоретикалық және тәжірибелік, сыныптық және сыныптан тыс сабақтар өткізу үшін қолданылатын оқу-тәрбиелік бөлімше ретінде ұйымдастырылады.

3 - тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Информатика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

6) 10-сыныпта– аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

16. Оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер күтілетін нәтиже түрінде сыныптар бойынша оқыту мақсаттарынан көрініс беретін бөлімшелерге бөлінген: дағдылар немесе машықтар, білімдер немесе ұғымдар.

17. Оқу пәнінің базалық мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Компьютерлік жүйелер";

2) 2-бөлім "Ақпараттық процестер";

3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау";

4) 4-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік".

18. "Компьютерлік жүйелер" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) компьютердің құрылғылары;

2) бағдарламалық қамтамасыздандыру;

3) компьютерлік желілер.

19. "Ақпараттық процестер" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты ұсыну және өлшеу;

2) ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру.

20. "Компьютерлік ойлау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) үлгілеу;

2) алгоритмдер;

3) бағдарламалау.

21. "Денсаулық және қауіпсіздік" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) эргонометрика;

2) ақпараттық және онлайн қауіпсіздік.

22. 5-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: кіріспе, компьютер және қауіпсіздік, қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру; компьютердің негізгі құрылғылары (жады және қатты диск); өзге жұмысты көшіріп алудың қауіпсіздігі; құжаттарға пароль қою; жалпы қолжетімділіктегі файлдармен жұмыс жасау (орналастыру, редакциялау, тартып алу);

2) ақпараттық процестер: интернеттегі қауіпсіздік, бағдарламалық қамтамасыздандыру; растрлық суреттерді жасау және редакциялау;

3) компьютерлік ойлау: алгоритм; атқарушы, атқарушының командалар жүйесі; алгоритмді сөздік формада ұсыну, бағдарламалау, бағдарламалаудың ойындық ортасы (Лого, Scratch (скратч); бұтақтану; цикл; жобаны әзірлеу; бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғалардың анимациясын жасау (Лого, Scratch (скратч); құжатты баспаға дайындау (беттің параметрлерін қою, алдын-ала қарау); жобаны ұсыну;

4) денсаулық және қауіпсіздік: қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру, интернеттегі қауіпсіздік, өзгенің жұмысын көшіріп алудың заңсыздығы, құжаттарға пароль қою.

23. 6-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: қауіпсіздік техникасы; есептеуіш техниканың даму тарихы; компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеті; операциялық жүйенің негізгі қызметтері, желісіз желілер;

2) ақпараттық процестер: мәтіндік құжаттардағы сілтемелерді ұйымдастыру: сілтемелер; үлкен сілтемелер; тақырып қою; реферат жасау; компьютерлік ойлау: мәтіндік ақпаратты ұсыну; ақпаратты беру; мәтіндік ақпаратты шифрлау; ақпаратты қосарлы түрде ұсыну; компьютерлік графика; векторлы суреттерді жасау; растрлық және векторлық суреттерді салыстыру;

3) компьютерлік ойлау: компьютерлік ойындарды жасау: компьютердегі тапсырмаларды шешу деңгейлері; блок-сызба түріндегі алгоритмді ұсыну; компьютерлік ойын концепциясы; бағдарламалаудың ойындық ортасындағы әзірлеме мен сценарийді жүзеге асыру; ойынды әзірлеу деңгейінде қолданылатын құрамдас бөліктер; бағдарламадағы қателіктерді анықтау және түзету; ойынға арналған құжатнамалар; сілтемелерді ұйымдастыру; пайдаланылған ресурстарға сілтемелер;

4) денсаулық және қауіпсіздік: эргономика, қауіпсіздік техникасы, авторлық құқық, плагиат, сілтемелерді ұсыну (ауқымды сілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқамалары), ресурстарды пайдалану сілтемелері.

24. 7-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: ақпаратты өлшеу бірліктері, бір өлшеу бірліктерінен өзгесіне ауыстыру, компьютер жадысының түрлері (жедел есте сақтаушы құрылғы, ұдайы есте сақтаушы құрылғы, сыртқы жады, кеш-жады); бірдей ақпаратты сақтаушы әртүрлі форматтағы файлдардың өлшемдерін салыстыру; ақпаратты нығыздау, мұрағат-бағдарламалар, мұрағаттарды жасау және қаптау, тағайындалуы, компьютерлік жүйелерді жіктеу (ауқымы жағынан, топологиясы бойынша);

2) ақпараттық процестер: ақпаратты зиянды бағдарламалаудан қорғау, электронды кестелер көмегімен тапсырмаларды шешу: мәтіндік жадыда кестелер жасау, редакциялау және форматтау; электронды кестелер, электронды кестелердің негізгі түсініктері; ендіру, мәліметтерді редакциялау және форматтау; толтыру маркері; мәліметтер типі; формулаларды ендіру; шартты форматтау; диаграммалар жасау;

3) компьютерлік ойлау: шешімдерді бағдарламалау (солардың бірі: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус): бағдарламалау жүйесі; салынған және құрамдық шарттағы тарамдалған алгоритмдерді бағдарламалау; нысандар мен оқиғаларды үлгілеу: 3D-редакторлар; нысандардың үшөлшемді үлгілері; оқиғалардың үшөлшемді үлгілері; үшөлшемді нысандар мен оқиғаларды жасау және редакциялау;

4) денсаулық және қауіпсіздік: жоба интерфейсі, ақпараттарды зиянды бағдарламалардан қорғау.

25. 8-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: компьютер мен желілердің техникалық сипаттамалары, ақпарат көлемін бағалаудың алфавиттік тәсілі, жадынаманың негізгі сипаттамалары, компьютерлік желінің өткізушілік қабілеті;

2) ақпараттық процестер: электронды кестелердегі ақпаратты өңдеу, электронды кестелердегі мәліметтердің форматы, абсолюттік және қатыстық сілтемелер, қызметтер графигін құру, құрылмалы қызметтерді пайдалану: математикалық (сома, өндірістік деңгей), статистикалық (мин, макс, тағандалуы, есептілік, егер), логикалық (егер);

3) компьютерлік ойлау: бағдарламаны жасаудың интеграциялық ортасы (солардың бірі: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), қызметі бойынша бағдарламалық қамтамасыздандырудың жіктелуі, қосымшалар жасаудың интегралды ортасының компоненттері, таңдау жасау операторы, цикл операторы (параметрлі цикл, алғышарттық цикл, сөзден кейінгі цикл), алгоритмнің трассировкасы, әзірлеменің белсенді ортасындағы қолданбалы тапсырмаларды шешу үлгілері;

4) денсаулық және қауіпсіздік: электронды құрылғылардың адам организіміне ықпалы, электронды құрылғылардың теріс ықпалынан қорғау; желідегі қолданушы қауіпсіздігі: алаяқтық, интернеттегі агрессия.

26. 9-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: компьютер конфигурациясы, компьютер конфигурациясына таңдау жасау, оның тағайындалуына байланысты (аппараттық және бағдарламалық қамтамасыздандыру), іздестіру, мәліметтерді іріктеу және фильтрлеу;

2) ақпараттық процестер: мәліметтер базасы, алаңқай, жазба, электронды кестелерде мәліметтер базасын жасау;

3) компьютерлік ойлау: электронды кестелердегі процестер үлгілерін (физикалық, биологиялық, экономикалық және өзгелер) зерттеу, жұмысты жалғасытру шартымен цикл немесе параметрмен келген циклді қамтитын алгоритмдер, бағдарламалау ортасында бағдарламаларды әзірлеу және орындау;

4) денсаулық және қауіпсіздік: эргономика, желідегі этикалық және құқықтық нормалары.

27. 10-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) компьютерлік жүйелер: функциялары бағдарламалық қамтамасыз ету компьютер, ақпараттық технологиялар құралы ретінде практикалық міндеттерді шешу, пайдалану, бұлттық технологиялар;

2) ақпараттық процестер: электронды кестелердегі процестерді үлгілеу, үлгілерді жасау және оны зерттеу (электронды кестедегі мәліметтер базасы), тапсырмаларды шешудің тиімді жолдарын іздестіре отырып, оларды шешу;

3) компьютерлік ойлау: мәліметтер массиві (солардың бірі:С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), бір өлшемді массив, массивті өңдеудің негізгі алгоритмдері: іздестіру, іріктеу, қайта орналастыру, массив элементтерін қою және жою;

4) денсаулық және қауіпсіздік: эргономика: компьютер және денсаулық. Ақпараттық қауіпсіздік: ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың даму болашағы.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

28. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімшені көрсетеді, ал төртінші сан оқыту мақсаттарының санын көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.3: кодында "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "3" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.

29. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1 - кесте

Бөлімше	1-бөлім. Компьютерлік жүйелер
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Компьютер құрылғысы	5.1.1.1 қарапайым тілде жадныма мен қатты дисктің қызметін түсіндіру; 5.1.1.2 белсенді сөздік қордағы базалық пәндік терминді бекіту	6.1.1.1 есептеуіш техниканың тарихы мен даму болашағы туралы айту; 6.1.1.2 компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекетін түсіндіру; 6.1.1.3 базалық терминдерді дұрыс айту және жазу; 6.1.1.4 дыбыстарды айтуды бақылауға алу	7.1.1.1 компьютер жадысы түрлерінің қызметін сипаттау: жедел есте сақтаушы құрылғыла, ұдайы есте сақтаушы құрылғы, сырттай есте сақтау құрылғысы, кеш-жады; 7.1.1.2 үлгілер бойынша анықтамаларды қалыптастыру	8.1.1.1 жадынама және оның негізгі сипаттарын қарапайым деңгейде түсіндіру; 8.1.1.2 өз қызметін жоспарлау, оны бақылау және бағалау	9.1.1.1 оның қызметіне байланысты компьютердің конфигурациясын таңдау; 9.1.1.2 өзінің және қоршаған ортаның сөйлеу мінез-құлқын дұрыс бағалау	10.1.1.1 компьютердің бағдарламалық қамтамасыздандыру қызметтері мен тағайындалуы туралы білімді жүйелеу; 10.1.1.2 тірек сызбалар бойынша талқылау-мәтіндерін құру
1.2 Бағдарламалық қамтамасыздандыру	5.1.2.1 "бағдарламалық қамтамасыздандыру" түсінігін түсіндіру; 5.1.2.2 Өзіндік сөйлеудің дыбысты мәдениетін бақылауға тырысуды көрсету	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі қызметтерін атау; 6.1.2.2 сөйлемдердегі термин-сөздерді дұрыс пайдалану	7.1.2.1 "бағдарламалау жүйесі" және "бағдарламалау тілі" түсініктерін ажырату; 7.1.2.2 әртүрлі форматтағы архивтерді құру және қаптау; 7.1.2.3 бірдей ақпаратты сақтаушы әртүрлі форматтардағы файлдардың өлшемдерін салыстыру	8.1.2.1 бағдарламалау жүйесі мен жүйелік, қолданбалы бағдарламалық қамтамасыздандыруды ажырата алу; 8.1.2.2 талқылаумәтінінің үлгісін құру	9.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне байланысты бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау; 9.1.2.2 мәндік эквиваленттерді пайдалана отырып, сөздерді түрлендіру	10.1.2.1 ақпараттық технология құралдарын пайдалан отырып, адамзат қызметінің әртүрлі салаларынан тапсырмаларды шешудің тәжірибесіне ие болу; 10.1.2.2 өзіндік бағалауыш сөздерді жоспарлау, оны мақсатқа сәйкес түзету
1.3 Компьютерлік желілер	5.1.3.1 жалпы қолжетімді файлдарды тарту, өзгерту, орналастыру; 5.1.3.2 оқу диалогын бастау, ауыстыру, аяқтау	6.1.3.1 желісіз байланыстың басымдықтарын түсіндіру; 6.1.3.2 оқу мәтінімен жұмы жасай алу (талдау, ақпарат алу)	7.1.3.1 компьютерлік желілерді жіктеу; 7.1.3.2 сөйлеу мәдениетін игеруге тырысуды көрсету	8.1.3.1 желінің өткізушілік қабілеттерін анықтау; 8.1.3.2 паравербалды құралдарды пайдалана отырып, түсіну, нақтылау сұрақтары	9.1.3.1 бұлттық технологияларды пайдалану және құжаттармен бірге жұмыс жасауды мұғалімнің басшылығымен жүзеге асыру; 9.1.3.2 белсенді тыңдау дағдысын игеру	10.1.3.1 бұлттық технологияларды өздігінен пайдалануды және құжаттармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.1.3.2 нәтиже түріндегі және қызмет міндеттері мен мақсаттарын қалыптастыра алу

2-кесте

Бөлімше	2-бөлім. Ақпараттық процестер
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну	5.2.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты есепке алу және ұсыну; 5.2.1.2 ақпаратты графикалық түрде ұсыну және көру негізінде сөйлем құрау	6.2.1.1 мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау; 6.2.1.2 компьютерге арналған барлық ақпарат қосарлы түрде ұсынылатынын анықтау; 6.2.1.3 ақпарат көздері мен қабылдау, байланыс каналдарын келтіру; 6.2.1.4 мәтіндерді оқу кезінде өзара бақылау мен өзіндік бақылауды жүзеге асыру	7.2.1.1 ақпаратты өлшеу бірлігін атау; 7.2.1.2 ақпараттың өлшем бірлігін өзгеге ауыстыруды жүзеге асыру; 7.2.1.3 сыныптастарының оқуы ен мен өзіндік оқуда фонемалардың айтылуы мен орфоэпия нормаларын ұстануды бақылауға алу; 7.2.1.4 өлшемдер бойынша өзіндік және өзгенің сөйлеу қызметін бағалау	8.2.1.1 ақпарат көлемін анықтау кезінде алфавиттік тәсілді қолдану; 8.2.1.2 жүзеге асырылатын әрекеттің мәнін кеңінена ашып түсіндіру	9.2.1.1 ақпараттың ерекшелігін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, сенімділігі, құндылығы); 9.2.1.2 мәтінге сұрақтар қою	10.2.1.1 ақпараттың нақтылығын бағалау тәсілдері (ақпарат көздерінің сенімділігін бағалау, әртүрлі уақыт кесіміндегі әртүрлі мәлімет көздерін салыстыру); 10.2.1.2 негізгі және екіншідеңгейлі ақпаратты шектеу
2.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	5.2.2.1 басуға арналған құжатты тиімді ұйымдастыру (бет параметрлерін анықтау, алдын-ала қарауды жүзеге асыру); 5.2.2.2 растрлық суреттерді құру және редакциялау; 5.2.2.3 зерделей оқуды игеру; 5.2.2.4 орындалған операцияларды сөйлету	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (үлкен сілтемелер, тақырып қою, сілтеме атаулар); 6.2.2.2 векторлы суреттерді жасау және редакциялау; 6.2.2.3 растрлық және векторлық графиктердің кемішілігі мен басымдықтарын бағалау; 6.2.2.4 сөйлеуде пәндік термндерді саналы түрде және дұрыс пайдалану, тақырып бойынша ашық сұрақтарды қалыптастыру; 6.2.2.5 пәндік лексиканы пайдалана отырып, жеке әрекеттерді сөйлету; 6.2.2.6 өлшемдер бойынша өзінің және өзгенің сөйлеу қызметін бағалау	7.2.2.1 мәтіндік жадында кесте элементтерін қалыптастыру; 7.2.2.2 электронды кесте кестелер элементтерін қалыптастыру; 7.2.2.3 электронды кестеде диаграммалар құру; 7.2.2.4 электронды кестеде шартты форматтауды пайдалану; 7.2.2.5 әртүрлі тәсілдермен ұсынылған ақпаратпен жұмыс жасау дағдылары және мәнерлеп оқу дағдысын игеру; 7.2.2.6 әртүрлі тәсілдермен ұсынылған ақпаратпен жұмыс жасау дағдыларын игеру	8.2.2.1 электронды кестелердегі міндеттерді шешеуге арналған әртүрлі форматтарды пайдалану; 8.2.2.2 абсолютті және қатыстық сілтемелерді пайдалану; 8.2.2.3 электронды кестелерді қолданумен міндеттерді шешуге арналған құрылмалы қызметті пайдалану; 8.2.2.4 сөздік нұсқаулықтар мен сызба бойынша әрекет ету 8.2.2.5 өз қызметін жоспарлау, ақылауға алу және бағалау; 8.2.2.6 сөйлеу мінез-құлқын бақылауға алу; 8.2.2.7 жазба нұсқаулық бойынша жұмыс жасау	9.2.2.1 алаңдар, жазба, мәліметтер базасының терминін түсіндіру; 9.2.2.2 мұғалімнің басшылығымен электронды кестеде мәліметтер базасын құру; 9.2.2.3 кестелік жады құралдарымен мәліметтер базасының кестелерін құру; 9.2.2.4 топпен жұмыс жасау кезінде коммуникация тапсырмаларын өнімді түрде шешу; 9.2.2.5 тірек-сөздер және шаблон бойынша монолог-талқылауларды құру; 9.2.2.6 көру және сөздік нұсқаулықтары бойынша жұмыс жасау	10.2.2.2 электронды кестеде мәліметтер базасын өз бетінше құру; 10.2.2.3 мәліметтерді іздеуді, іріктеуді және саралауды жүзеге асыру; 10.2.2.4 пәндік лексиканы пайдалана отырып әрекеттер жоспарын сөйлету; 10.2.2.5 өнімді коммуникация вербалды және вербалды емес құралдары дұрыс таңдап алу

3-кесте

Бөлімше	3-бөлім. Компьютерлік ойлау
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Үлгілеу	5.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында нысандар мен шаралардың анимациясын құру (Лого, Scratch (скратч); 5.3.1.2 қызметтің шынайы өзіндік бағалауына баға беру	6.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийді жасау және жүзеге асыру; 6.3.1.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау	7.3.1.1 3D редакторларындағы нысандар мен шаралардың үлгілерін құру; 7.3.1.2 сөздік нұсқаулық бойынша әрекет ету	8.3.1.1 бағдарламалаудың сабақтасқан ортасындағы үлгілерді құру; 8.3.1.2 жеке әрекеттерді қадамдап сөйлету	9.3.1.1 электронды кестелердегі процестер үлгісін зерттеу (физикалық, биологиялық және экономикалық); 9.3.1.2 мәнерлеп қу дағдысын игеру	10.3.1.1 электронды кестелердегі процестер үлгісін өздігінен жасау (физикалық, биологиялық және экономикалық); 10.3.1.2 топта талқылау кезінде этикалық тұрғыдан дәлелдеу, жоққа шығару
3.2 Алгоритмдер	5.3.2.1 алгоритм анықтамасын қалыптастыру; 5.3.2.2 алгоритмді сөздік формада ұсыну; 5.3.2.3 атқарушылар және олардың командалар жүйесінің мысалдарын келтіру; 5.3.2.4 көру үлгісіне сүйене отырып, өзара байланысқан сөйлемдерді құру	6.3.2.1 міндеттемелерді шешуді деңгейлі түрде шешуді талдау; 6.3.2.2 блок-сызба түріндегі алгоритмді ұсыну; 6.3.2.3 орындалатын әрекеттер алгоритмін сөйлету; 6.3.2.4 өзіндік сөйлеу, қоршаған ортаның мінез-құлқын дұрыс бағалау	7.3.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу; 7.3.2.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу; 5.3.2.6 графикалық тірек және тірек сөздер бойынша өзара байланысқан сөйлемдер құру	8.3.2.1 алгоритм трассировкасын жүзеге асыру; 8.3.2.2 қойылған міндеттің шешімін бағалау; 8.3.2.3 өзара байланысты бағалауыштық сипаттағы сөйлемдер құру	9.3.2.1 жұмыстың ұзақтығы жағдайына байланысты цикл немесе параметрлі циклді қамтитын алгоритмдер жазбасы мен оны орындау ережесін қолдану; 9.3.2.2 бағалау талқылауларын қолдана отырып, қарама-қайшылық элементтерін қолдана отырып, оқу диалогын жүргізу	10.3.2.1 әртүрлі тәсілдермен міндеттерді шешу, олардың әрқайсысын сипаттау және ішінен тиімдісін таңдап алу; 10.3.2.2 алға қойылған міндеттердің шешімін зерделеу; 10.3.2.3 шаблондар мен тірек-сөздер бойынша талқылау-монологын құру
3.3 Бағдарламалау	5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы цикл мен тармақтану командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.3.2 мұғалмнің сөздік нұсқаулығы бойынша әрекет ету	6.3.3.1 бағдарламадан қателіктер тауып, түзету; 6.3.3.2 өз жұмысы, өз жолдастарының жұмысын бағалауға арналған сөйлемдерді рәсімдеу	7.3.3.1 мәліметтер типін жіктеу; 7.3.3.2 бағдарлааны жасаудың біріккен ортасындағы тік және тармақталған алгоритмдерді жазу программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 7.3.3.3 мәтіндік ақпаратты графикалық түрде ұсыну	8.3.3.1 бағдарламаны жасаудың біріктірілген ортасындағы циклдер мен таңдау операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 8.3.3.2 бағдарламалаудың біріккен ортасындағы компоненттерді білу және пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)	9.3.3.1 бағдарлаалаудың біріккен ортасындағы бағдарлааларды әзірлеу және орындау бойынша тапсырмаларды шешу; 9.3.3.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындалған әрекеттерді жүзеге асыру	10.3.3.1 бірөлшемді массивтерді пайдаланумен әзірлеменің біріккен ортасындағы бағдарламаны құру (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды және вербалды емес және паравербалды құралдарды пайдалана отырып, дұрыс сөйлеу мінез-құлқынның ережелерін жүзеге асыру

4-кесте

Бөлімше	4 - бөлім. Денсаулық және қауіпсіздік
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Эргономика	5.4.1.1 қауіпсіздік техникасының ережелерін бұзы салдары туралы талқылау; 5.4.1.2. оқу тапсырмаларын орындау кезінде сыныптастармен серіктес болу	6.4.1.1 эргономика міндеттерін қалыптастыру және шешімін табу (барынша жайлылық пен тиімділік үшін); 6.4.1.2 оқулықтағы ақпаратты табу (мәтіндік, графикалық) оның мазмұнын талдау	7.4.1.1 жасалатын жоба интерфейсі құруға қойылатын талаптар; 7.4.1.2 түсіну мен нақтылау үшін тік, жанама және балама сұрақтар қою	8.4.1.1 қорғау әдістерін тиімді пайдалану және әртүрлі электронды құрылғылардың адам организіміне ықпал етуіне мысалдар келтіру; 8.4.1.2 пәндік лексиканы пайдаланумен сөйлеу шаблоны бойынша талқылау-мәтінін құру	9.4.1.1 компьютерді пайдалану ұзақтығымен байланысты тәуекелдерді сыни бағалау; 9.4.1.2 жазбаша формадағы ақпараттық хабарландыруларды құру, оларды редакциялау	10.4.1.1 жеткіншектің соматикалық денсаулығымен байланысты компьютерді пайдалану факторларының өзара байланысы туралы талқылау; 10.4.1.2 көрсетілім түріндегі ел алдында сөйлеуді дайындау және ұсыну
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік	5.4.2.1 бөтен жұмысты көшіріп алудың заңсыздығы туралы талқылау; 5.4.2.2 құжаттарға пароль қою; 5.4.2.3 тірек-сөздер мен шаблон бойынша талқылау мнологын құру; 5.4.2.4 жазбаша және ауызша нұсқаулық бойынша әрекет ету	6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсінігін түсіндіру; 6.4.2.2 авторға сілтеме жасау арқылы ақпаратты аяғына дейін апару; 6.4.2.3 қосымша әдебиетпен жұмыс жасау барысында қарау арқылы оқу тәсілін игеру	7.4.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардан қорғау; 7.4.2.2 ауызша, жазбаша нұсқаулық бойынша жұмыс жасау; 7.4.2.3 қызметті жоспарлау және реттеуге арналған сөйлеуді пайдалану	8.4.2.1 желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасызданыдыру ережелерін ұстану (интернеттегі алаяқтық пен агрессия); 8.4.2.2 жадынмалар мен алгоритмдерді құру	9.4.2.1 желідегі этикалық және құқықық нормалардың бұзылу салдарлары туралы талқылау; 9.4.2.2 оқиғалар мен әрекеттерге қатысты өз пікірін білдіру	10.4.2.1 ақпараттық мәдениет түсінігін пайдалану, ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың даму болашағын бағамдау; 10.4.2.2 жасалған жұмыс сапасы туралы бағамдауды құру

30. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

31. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Информатика"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5 - 10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Компьютер мен қауіпсіздік	Компьютермен жұмыс жасау кезінде адам қалай өз-өзіне зиян келтірмеуіне болады?	5.4.1.1 қауіпсіздік техникасы ережелерін бұзылу нәтижелері туралы талқылау; 5.4.1.2 тапсырманы орындау барысында сыныптастармен бірігу
Компьютер мен қауіпсіздік	Компьютерде қандай маңызды құрылғы бар?	5.1.1.1 қатты диск пен жады қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру; 5.1.1.2 белсенді сөздікте базалық пәндік терминдерді бекіту
Интернеттегі қауіпсіздік	Интернетте жұмыс жасауда қандай қиындықтар бар?	5.4.2.1 біреудің жұмысын заңсыз көшіру туралы талқылау; 5.4.2.3 тірек сөздер мен шаблон бойынша талқылама-монолог құру
	Компьютердегі өз мәліметтеріңді қалай қорғауға болады?	5.4.2.2 құжаттарға пароль қою; 5.4.2.4 ауызша және жазбаша нұсқаулық бойынша әрекет ету; 5.1.3.1 жалпы қолданыстағы файлдарды тартып алу, өзгерту; 5.1.3.2 оқу диалогын белсендендіру, тартып алу
	"Әлемді өзгерткен жаңалықтар" мини-жобасы	5.4.2.2 құжаттарға пароль қою; 5.4.2.4 ауызша және жазбаша нұсқаулық бойынша әрекет ету; 5.1.3.1 жалпы қолданыстағы файларды тартып алу, өзгерту, орналастыру; 5.1.3.2 оқу диалогын белсендендіру, қарастыру және аяқтау
2 - тоқсан
Ақпарат және оны өңдеу	Айналамыздағы ақпарат	5.2.1.1ақпаратты әртүрлі формаларда ұсыну және есепке алу; 5.2.1.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу және көру тіректерінің негізінде байланыстырушы сөйлемдер құру;
	Бағдарламалық қамтамасыздандыру	5.1.2.1 "бағдарламалық қамтамасыздандыру" түсінігін түсіндіру; 5.1.2.2 өзіндік сөйлеу кезіндегі дыбыстық мәдениетті бақылауға тырысуды көрсету
	Жобалық жұмыс	5.2.1.1 ақпаратты әртүрлі формаларда ұсыну және есепке алу; 5.2.1.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу және көру тіректерінің негізінде байланыстырушы сөйлемдер құру; 5.2.2.2 растрлық бейнелеулерді жасау және редакциялау; 5.2.2.4 орындалатын операцияларды жүзеге асыру
3 - тоқсан
Біздің өміріміздегі алгоритмдер	Команданың жолымен	5.3.2.1 алгоритмнің анықтамаларын қалыптастыру; 5.3.2.4 көру үлгісі тірегін қолдана отырып, оқумен байланысты сөйлемдерді құрастыру; 5.3.2.3 орындаушылар мен олардың командасының жүйесіне мысалдар келтіру; 5.3.2.6 графикалық тірек және тірек сөздер бойынша байланыстырушы сөйлемдерді құру; 5.3.2.2 сөйлеу формасында ғы алгоритмдерді ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру
	Шырғалаңнан жол табу	5.3.2.3 орындаушылар мен олардың командасының жүйесіне мысалдар келтіру; 5.3.2.6 графикалық тірек және тірек сөздер бойынша байланыстырушы сөйлемдерді құру; 5.3.2.2 сөйлеу формасындағы алгоритмдерді ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру
	Виртуалды шырғалаңнан шығар жол табу	5.3.2.3 орындаушылар мен олардың командасының жүйесіне мысалдар келтіру; 5.3.2.6 графикалық тірек және тірек сөздер бойынша байланыстырушы сөйлемдерді құру; 5.3.2.2 сөйлеу формасында ғы алгоритмдерді ұсыну; 5.3.2.5пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру
Талқылаймыз және бағдарлама жасаймыз	Менің алғашқы бағдарламам	5.3.2.2 алгоритмдерді сөйлеу формасында ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру; 5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақталу мен циклдердің командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.3.2 оқытушының нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Тірі графика	5.3.2.2 алгоритмдерді сөйлеу формасында ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру; 5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақталу мен циклдердің командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.3.2 оқытушының нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Шындықты іздеу жолында	5.3.2.2 алгоритмдерді сөйлеу формасында ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру; 5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақталу мен циклдердің командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.3.2 оқытушының нұсқаулығы бойынша әрекет ету
4 - тоқсан
Жобаны жасау және көрсету	Анимациялау жасау	5.3.2.2 алгоритмдерді сөйлеу формасында ұсыну; 5.3.2.5 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді орындауды түсіндіру; 5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақталу мен циклдердің командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.1.2 қызметке байланысты есептер беру; 5.3.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақталу мен циклдердің командасын пайдалану (Лого, Scratch (скратч); 5.3.3.2 оқытушының нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Құжаттарды дайындау және басып шығару	5.2.2.1 баспаға арналған құжаттарды тиімді ұйымдастыру (беттің параметрлерін анықтау, алдын-ала қарауды жүзеге асыру және әріде кете береді); 5.2.2.3 зерделей оқуды игеру; 5.4.2.1 өзге жұмысты көшірудің заңсыздығы туралы талқылау; 5.4.2.3 тірек сөздер мен шаблон бойынша талқылау-монологтарын құру; 5.4.2.2 құжаттарға пароль қою; 5.4.2.4 ауызша және жазбаша нұсқаулықтар бойынша әрекет ету
	Жобаның көрсетілімі	5.1.3.1 жалпы қолданыстағы файлдарды тартып алу, өзгерту, орналастыру; 5.1.3.2 оқу диалогын белсендендіру және қарастыру, аяқтау

2) 6 – сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Компьютерлік жүйелер мен желілер	Эргономика дегеніміз не?	6.4.1.1 эрогономика міндеттерін қалыптастыру және шешу (барынша жайлылық пен тиімділік үшін); 6.4.1.2 оқулықтағы ақпараттарды табу (мәтіндік, графикалық), оның мазмұнын талдау
	Есептеуіш техниканың даму тарихы	6.1.1.1 есептеуіш техниканың тарихы мен даму болашағы туралы айтып беру; 6.1.1.3 базалық пәндік терминдерді дұрыс айту және дұрыс жазу;
	Компьютермен қалай жұмыс жасау керек?	6.1.1.2 негізгі компьютерлердің өзара әрекетін түсіндіру; 6.1.1.4 қойылған дыбыстардың айтылуына өзіндік бақылау жасау; 6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі жүйелерін атау; 6.1.2.2 сөйлеудегі термин-сөздерді дұрыс пайдалану
	Желісіз желілер	6.1.3.1 желісіз байланыс басымдықтарын түсіндіру; 6.1.3.2 оқу мәтінімен жұмыс жасай алу; (талдау, ақпарат алу)
2 - тоқсан
Ақпаратты ұсыну	Ақпаратты ұсыну	6.2.1.3 ақпарат таратушылар, ақпарат көздері, байланыс көздерінен ақпараттар келттіру; 6.2.1.6 мәтінді мағынасы жағынан толық аяқталған деп бөлу және олардың ішінде бастыларын белгілеп алу
	Шифрлық ақпараттар	6.2.1.1 мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау; 6.2.1.4 мәтінді оқу кезіндегі өзін-өзі бақылау және мақсатты түрде өзара бақылауды жүзеге асыру;
	Ақпараттарды қосарлы түрде ұсыну	6.2.1.2 компьютерге арналған барлық ақпаратты қосарлы түрде ұсынуды түсіндіру; 6.2.1.5 критерийлер бойынша оқу сапасын бақылау
Компьютерлік графика	Векторлық бейнелеулерді құру	6.2.2.2 векторлық бейнелеулерді құру және редакциялау; 6.2.2.5 пәндік лексиканы пайдалана отырып жеке әрекеттерді жүзеге асыру
Компьютерлік графика	Растрлық және векторлық бейнелеулерді салыстыру	6.2.2.3 растрлық және векторлық графиканың басымдықтары мен кемшіліктерін бағалау; 6.2.2.6 алғышарттар бойынша өзінің және өзгенің сөйлеу қызметін бағалау
3 - тоқсан
Компьютерлік ойындар қалай жасалады?	Идеяны анықтаймыз	6.3.2.1 тапсырмаларды деңгейлі түрде шешу; 6.3.2.3 орындалатын әрекеттердің алгоритімін жүзеге асыру; 6.3.2.2 блок-сызба түріндегі алгоритмдерді ұсыну; 6.3.2.4 жеке сөйлеу мінез-құлқы мен қоршаған ортаның сөйлеу мінез-құлқын дұрыс бағалау
	Сценарийлер жасау	6.3.2.2 блок-сызба түріндегі алгоритмдерді ұсыну; 6.3.2.4 жеке сөйлеу мінез-құлқы мен қоршаған ортаның сөйлеу мінез-құлқын дұрыс бағалау
	Сахна мен персоналдардың суретін салу	6.3.2.1 тапсырмаларды деңгейлі түрде шешу; 6.3.2.3 орындалатын әрекеттердің алгоритімін жүзеге асыру
Компьютерлік ойындарды жасау	Сценарийлерді жүзеге асыру	6.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийлерді жасау және жүзеге асыру; 6.3.3.1 бағдарламадағы қателіктерді табу және түзеу; 6.3.3.2 өз жұмысын, өзгенің жұмысын бағалау үшін дұрыс сөйлеуді рәсімдеу
	Дыбыстық қолдауды жүзеге асыру	6.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийлерді жасау және жүзеге асыру
	Безендірулер жасау	6.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийлерді жасау және жүзеге асыру
	Жеке жобаны жақсартамыз	6.3.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийлерді жасау және жүзеге асыру; 6.3.3.1 бағдарламадағы қателіктерді табу және түзеу; 6.3.3.2 өз жұмысын, өзгенің жұмысын бағалау үшін дұрыс сөйлеуді рәсімдеу
4 - тоқсан
Құжаттармен жұмыс жасау	Сілтемелер	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (үлкен сілтемелер, тақырып қою, атаулары, сілтемелер); 6.2.2.4 тақырып бойынша ашық сұрақтарды қалыптастыру; пәндік терминдермен саналы түрде және дұрыс сөйлеу
	Үлкен сілтемелер	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (үлкен сілтемелер, тақырып қою, атаулары, сілтемелер); 6.2.2.4 тақырып бойынша ашық сұрақтарды қалыптастыру; пәндік терминдермен саналы түрде және дұрыс сөйлеу; 6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру; 6.4.2.3 қосымша әдебиеттермен жұмыс жасау кезінде қарау арқылы оқу тәсілін игеру; 6.4.2.2 авторға сілтеме көрсете отырып ақпараттарды аяғына дейін апару; 6.4.2.4 кілттік сөздерді тірек ретінде қолдана отырып жасалған жұмыстың сапасы туралы сөйлемдер құру
	Мазмұны	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (үлкен сілтемелер, тақырып қою, атаулары, сілтемелер); 6.2.2.4 тақырып бойынша ашық сұрақтарды қалыптастыру; пәндік терминдермен саналы түрде және дұрыс сөйлеу
	Ойынға құжаттарды рәсімдеу	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (үлкен сілтемелер, тақырып қою, атаулары, сілтемелер); 6.2.2.4 тақырып бойынша ашық сұрақтарды қалыптастыру; пәндік терминдермен саналы түрде және дұрыс сөйлеу; 6.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру; 6.4.2.3 қосымша әдебиеттермен жұмыс жасау кезінде қарау арқылы оқу тәсілін игеру; 6.4.2.2 авторға сілтеме көрсете отырып ақпараттарды аяғына дейін апару; 6.4.2.4 кілттік сөздерді тірек ретінде қолдана отырып жасалған жұмыстың сапасы туралы сөйлемдер құру

3) 7 – сынып:

3 - кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпараттарды өлшеу және компьютерлік жады	Ақпараттарды өлшеу бірліктері	7.2.1.1 ақпаратты өлшеу бірліктері; 7.2.1.3 өзінің және сыныптастарының оқудағы айтылулары мен орфоэпия нормаларын ұстануы; 7.2.1.2 ақпараттарды өлшеу бірлігін біріншісінен екіншісіне ауыстыруды жүзеге асыру; 7.2.1.4 криерийлер бойынша өзінің және өзгенің сөйлеу қызметін бағалау
	Компьютерлік жады	7.1.1.1 компьютер жадысының түрлерін атап көрсету (жедел есте сақтаушы құрылғылар, ұдайы есте сақтаушы құрылғы, сыртқы есте сақтаушы құрылғы, кеш-жады); 7.1.1.2 үлгілер бойынша анықтамаларды қалыптастыру
	Файл өлшемдері	7.1.2.3 бірдей ақпараттарды сақтайтын әртүрлі форматтағы файлдардың өлшемдерін салыстыру; 7.1.2.6 өзінің сыни сөйлемдерін жоспарлау, талдау және мақсатқа сәйкес оған түзету ендіру; 7.1.2.2 әртүрлі форматтардың архивтерін құру және қалыптастыру; 7.1.2.5 өз қызметін сөйлеу тұрғысынан реттеу;
Желілер және қауіпсіздік	Компьютерлік желілер және олардың жіктелуі	7.1.3.1 компьютерлік желілерді жіктеу; 7.1.3.2 сөйлеу мәдениетін игеруді тырысуды көрсету
Желілер және қауіпсіздік	Вирусқа қатысты қауіпсіздік	7.4.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардан қорғау; 7.4.2.2 жазбаша және ауызша нұсқаулық бойынша әрекет ету
2 - тоқсан
Электронды кестелердің көмегімен тапсырмаларды шешу	Мәтіндік процессордағы кестелер	7.2.2.1 мәтіндік процессордағы кесте элементерін қалыптастыру; 7.2.2.5 әртүрлі тәсілдермен ұсынылған ақпараттармен жұмыс жасау дағдыларын, ойша оқу дағдысына ие болу
	Электронды кестелердегі элементтерді форматтау	7.2.2.2 электронды кестелердегі элементтерді қалыптастыру; 7.2.2.6 оқу мақсатын қабылдау және сақтау
	Мәліметтердіңформаты	7.3.3.1 мәліметер типтерін жіктеу; 7.3.3.3 мәтіндік ақпаратты графикалық түрде ұсыну
	Шартты форматтаулар ие	7.2.2.4 электронды кестедегі шарттық қалыптастыруды пайдалану; 7.2.2.8 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді жүзеге асыру
	Кестелік мәліметерді графикалық түрде ұсыну	7.2.2.3 электронды кестеде диаграммалар құру; 7.2.2.7 әртүрлі тәсілдемен ұсынлған ақпаратпен жұмыс жасау дағдыларын игеру
	Электронды кестелердегі үлгілеулер	7.2.2.2 электронды кесте элементтерін қалыптастыру; 7.2.2.6 оқу мақсатын қабылдау және сақтау; 7.3.3.1 мәліметтер типтерін жіктеу; 7.3.3.3 мәтіндік ақпаратты графикалық түрде ұсыну; 7.2.2.4 электроны кестеде шарттық форматтауды пайдалану; 7.2.2.8 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді жүзеге асыру; 7.2.2.3 электронды кестеде диаграммалар құру; 7.2.2.7 әртүрлі тәсілдермен ұсынылған ақпаратпен жұмыс жасаудың дағдыларына ие болу
3 - тоқсан
Шешімдерді бағдарламалау	Бағдарламалау тілдері	7.1.2.1 "бағдарламалау тілдері" және "бағдарламалау жүйесі" түсініктерін өзара ажырату; 7.1.2.4 негізгі және екіншідеңгейлі ақпаратты шектеу
	Бағдарламалау жүйелері	7.1.2.1 "бағдарламалау тілдері" және "бағдарламалау жүйесі" түсініктерін өзара ажырату; 7.1.2.4 негізгі және екіншідеңгейлі ақпаратты шектеу
	Мәліметтер типтері	7.3.3.1 мәліметтер типтерін жіктеу; 7.3.3.3 мәтіндік ақпаратты графикалық түрде ұсыну
Шешімдерді бағдарламалау	Интерфейс проекта	7.4.1.1 әзірленетін жобаның интерфейсін жасауға қойылатын талаптар; 7.4.1.2 түсіну мен нақтылау үшін тік, жанама, баламалық сұрақтар
	Тік алгоритмдерді бағдарламалау	7.3.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмдерді жазу; 7.3.2.2 ақпаратты графикалық түрде бере алу; 7.3.3.2 бағдарламаны әзірлеудің белсенді ортасындағы тік алгоримтмдерді жазу (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 қызметті жоспарлау және реттеуге арналған сөйлеуді пайдалану
	Алгоритмнің тармақтануын бағдарламалау	7.3.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу; 7.3.2.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу; 7.3.3.2 бағдарламалаудың жасаудың белсенді ортасындағы тік алгоритмді жазу (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 қызметті жоспарлау және реттеу үшін сөйлеуді пайдалану
	Салымдық шарттарды бағдарламалау	7.3.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу ; 7.3.2.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу; 7.3.3.2 бағдарламалаудың жасаудың белсенді ортасындағы тік алгоритмді жазу (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 қызметті жоспарлау және реттеу үшін сөйлеуді пайдалану
	Құрамдас шарттарды бағдарламалау	7.3.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу ; 7.3.2.2 ақпаратты графикалық түрде ұсына алу; 7.3.3.2 бағдарламалаудың жасаудың белсенді ортасындағы тік алгоритмді жазу (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 қызметті жоспарлау және реттеу үшін сөйлеуді пайдалану
4 - тоқсан
Нысандар мен оқиғаларды үлгілеу	Үшөлшемдік үлгілер	7.3.1.1 3D редактрларындағы нысандар мен оқиғалардың үлгілерін құру; 7.3.1.2 сөйлеу нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Редакторға құрылған нысандар	7.3.1.1 3D редактрларындағы нысандар мен оқиғалардың үлгілерін құру; 7.3.1.2 сөйлеу нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Нысандардың үшөлшемді үлгілері	7.3.1.1 3D редактрларындағы нысандар мен оқиғалардың үлгілерін құру; 7.3.1.2 сөйлеу нұсқаулығы бойынша әрекет ету
	Оқиғалардың үшөлшемді үлгілері	7.3.1.1 3D редактрларындағы нысандар мен оқиғалардың үлгілерін құру; 7.3.1.2 сөйлеу нұсқаулығы бойынша әрекет ету

4) 8 – сынып:

4 – кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Компьютер мен желілердің техникалық сипаттары	Ақпаратты өлшеу	8.2.1.1 ақпарат көлемін анықтау кезінде алфавиттік тәсілді қолдану; 8.2.1.2 ойды жеткізуде әрекеттердің мәнін жеткізу
	Жадынама және оның сипаттамасы	8.1.1.1процессор қызметтерін қарапайым деңгейде түсіндіру; 8.1.1.2 өз қызметін жоспарлау, бақылау және оны бағалау
	Компьютерлік желілер	8.1.3.1 желілердің өткізушілік қабілетін анықтау; 8.1.3.2паравербалды құралдарды пайдалана отырып, түсіндіруге, анықтауға байланысты сұрақтар қою
Денсаулық және қауіпсіздік	Компьютерді пайдалануды теріс аспектілері	8.4.1.1 әртүрлі электронды құрылғылардың адам организіміне әсер ету мысалдарын келтіру және қорғау әдістерін тиімді пайдалану; 8.4.1.2 пәндік лексиканы қолданумен сөйлеу шаблондары бойнша талқылау-мәтінін құру
Денсаулық және қауіпсіздік	Желідегі қауіпсіздік	8.4.2.1 желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамсыздандыру ережелерін ұстану (интернеттегі алаяқтық пен агрессия); 8.4.2.2 алгоритмдер мен ескертпелер жасау
2 - тоқсан
Электронды кестелердегі ақпаратты өңдеу	Статистикалық мәліметтер	8.2.2.2 абсолюттік және қатыстық сілтемелерді пайдалану; 8.2.2.1 электронды кестелердегі тапсымаларды шешу үшін мәліметтердің әртүрлі форматтарын пайдалану; 8.2.2.5 сызба және сөйлеу нұсқаулықтарын пайдалану
	Құрылмалы қызметтер	8.2.2.3 электронды кестелерді қолдана тырып, тапсырмаларды шешуге арналған құрылмалы қызметтерді пайдалану; 8.2.2.7 сөйлеу мінез-құлқына бақылау жасау
	Қолда бар ақпарат негізінде мәліметтерге талдау жасау	8.2.2.3 электронды кестелерді қолданумен құрылмалы кестелерді пайдалану; 8.2.2.7 сөйлеу мінез-құлқын бақылау
	Қолданбалы тапсырмаларды шешу	8.2.2.3 электронды кестелерді қолданумен құрылмалы кестелерді пайдалану; 8.2.2.7 сөйлеу мінез-құлқын бақылауға алу; 8.2.2.1 электронды кестелердегі тапсырмаларды шешуге арналған әртүрлі типтер мен форматтарды пайдалану; 8.2.2.5 сызба және сөйлеу нұсқаулығы бойынша әрекет ету; 8.2.2.4 кестеде келтірілген қызметтердің графигін құру; 8.2.2.8 жазба нұсқаулығы бойынша жұмыс жасау
3 - тоқсан
Бағдарламаларды жасаудың белсенді ортасы	Бағдаламалық қамтамасыздандыруды жіктеу	8.1.2.1 бағдарламалау жүйесі және жүйелік, қолданбалы бағдарламалауды қамтамасыздандыруды ажырату; 8.1.2.2 үлгілер бойынша талқылау-мәтіндерін жасау
	Бағдарламаны жасаудың белсенді ортасының компоненттері	8.3.3.2 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасының компненттерін білу және пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Таңдау операторы	8.3.3.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы циклдар мен таңдау операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Параметрлі цикл	8.3.3.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы циклдар мен таңдау операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Сөйлеуден кейінгі цикл	8.3.3.1бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы циклдар мен таңдау операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Сөйлеу алдындағы цикл	8.3.3.1бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы циклдар мен таңдау операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Алгоритм трассировкасы	8.3.2.1 алгоритм трассировкасын жүзеге асыру
4 - тоқсан
Әзірлемені жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмаларды шешу	Мәселені қою	8.3.1.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалар үлгісін жасау; 8.3.1.2 өзіндік жеке әрекеттерді қадамдық түрде жүзеге асыру
	Алгоритмді жасау	8.3.1.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалар үлгісін жасау; 8.3.1.2 өзіндік жеке әрекеттерді қадамдық түрде жүзеге асыру; 8.3.2.1 алгоритм трассировкасын жүзеге асыру
	Алгоритмді бағдарламалау	8.3.1.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалар үлгілерін жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 8.3.1.2 өзіндік жеке әрекеттерді қадаммен жүзеге асыру; 8.3.3.2 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы компоненттерді білу және пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 8.3.3.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы цикл мен таңдау операцияларын пайдалану (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус)
	Бағдарламаны тестілеу	8.3.1.1 бағдарламаны жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалар үлгісін жасау; 8.3.1.2 өзіндік жеке әрекеттерді қадамдық түрде жүзеге асыру; 8.3.2.1 алгоритм трассировкасын жүзеге асыру

5) 9 – сынып:

5 - кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ақпаратпен жұмыс жасау	Ақпараттың ерекшеліктері	9.2.1.1 ақпараттың ерекшеліктерін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, құндылығы); 9.2.1.2 мәтінге сұрақтар қою; 9.4.1.1 компьютерді ұзақ пайдаланумен байланысты тәуекелді сыни тұрғыдан бағалау; 9.4.1.2 жазбаша формадағы ақпараттық хабарламаларды жасау, оларды редакциялау
	Құжаттармен бірге жұмыс жасау	9.1.3.1 мұғалімнің жетекшілігімен бұлттық технологияларды пайдалана отырып, құжаттармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 9.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын игеру
	Желілік этикет	9.4.2.1 желідегі этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу нәтижелері туралы талқылау; 9.4.2.2 оқиғалар мен іс-шараларға қатысты өз көзқарасын білдіре алу
2 - тоқсан
Компьютерді таңдаймыз	Компьютер конфигурациясы	9.1.1.1 оның қызметіне байланысты компьютер конфигурациясын таңдау; 9.1.1.2 сыни тұрғыдан қоршаған орта мінез-құлқы мен өз мінез-құлқын дұрыс бағалай алу
	Бағдарламалық қамтамасыздандыруға таңдау жасау	9.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне байланысты бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау; 9.1.2.2 мәндік эквивалентті пайдалан отырып сөйлемдерді түрлендіру
	"Компьютер құнын есептеу"	9.1.1.1 оның қызметіне байланысты компьютер конфигурациясын таңдау; 9.1.1.2 сыни тұрғыдан қоршаған орта мінез-құлқы мен өз мінез-құлқын дұрыс бағалай алу; 9.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне байланысты бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау; 9.1.2.2 мәндік эквивалентті пайдалан отырып сөйлемдерді түрлендіру 9.3.1.1 мұғалімнің жетекшілігімен электронды кестедегі процессор үлгілерін жасау және зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық); 9.3.1.2 мәнерлеп оқу дағдыларын игеру
3 - тоқсан
Мәліметтер базасы	Мәліметтер базасы	9.2.2.1 "мәліметтер базасы, жазба, алаң", терминдерін түсіндіру; 9.2.2.4 топпен жұмыс жасау барысында коммуникативтік проблемаларды өнімді түрде шешу
	Электронды кестеде мәліметтер базасын құру	9.2.2.2 мұғалім жетекшілігімен электронды кестеде мәліметтер базасын құру; 9.2.2.5 тірек-сөздер мен шаблондар бойынша монолог-талқылауды құру
	Ақпаратты іздеу әдістері	9.2.2.3 кестелік процессор құралдарымен мәліметтер базасының кестелерін құру; 9.2.2.6 көру және сөйлеу нұсқаулығы бойнша жұмыс жасау
4 - тоқсан
Мәліметтер базасы	Мәліметтерді іріктеу және фильтрация	9.2.2.3 кестелік процессордың құралдарымен мәліметтер базасының кестелерін құру; 9.2.2.6 көру және сөйлеу нұсқаулықтары бойынша жұмыс жасау
Мәліметтер базасы	Мәліметтер базасымен жұмыс жасау	9.2.2.2 мұғалімнің көмегімен электронды кестеде мәліметтер базасын құру; 9.2.2.5 тірек-сөздер мен шаблондар бойынша монолог-талқылауды құру; 9.2.2.3 кестелік процессор құралдарымен мәліметтер базасының кестелерін құру; 9.2.2.6 көру және сөйлеу нұсқаулықтары бойынша жұмыс жасау

6) 10 – сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Мәліметтер массиві	Бірөлшемді массив	10.3.3.1 бірөлшемді массивті пайдаланумен әзірлеменің белсенді ортасында бағдарламалар жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды, паравербалды және вербалды құралдарды пайдаланумен дұрыс сөйлеу мінез-құлқы ережелерін орындау
	Ерекшеліктермен байланысты элементтерді іздеу	10.3.3.1 бірөлшемді массивті пайдаланумен әзірлеменің белсенді ортасында бағдарламалар жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды, паравербалды және вербалды құралдарды пайдаланумен дұрыс сөйлеу мінез-құлқы ережелерін орындау
	Элементтерді қою	10.3.3.1 бірөлшемді массивті пайдаланумен әзірлеменің белсенді ортасында бағдарламалар жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды, паравербалды және вербалды құралдарды пайдаланумен дұрыс сөйлеу мінез-құлқы ережелерін орындау
2 - тоқсан
Мәліметтер масссиві	Іріктеу	10.3.3.1 бірөлшемді массивті пайдаланумен әзірлеменің белсенді ортасында бағдарламалар жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды, паравербалды және вербалды құралдарды пайдаланумен дұрыс сөйлеу мінез-құлқы ережелерін орындау
Мәліметтер масссиві	Элементтерді алып тастау және қою	10.3.3.1 бірөлшемді массивті пайдаланумен әзірлеменің белсенді ортасында бағдарламалар жасау (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); 10.3.3.2 вербалды, паравербалды және вербалды құралдарды пайдаланумен дұрыс сөйлеу мінез-құлқы ережелерін орындау
3 - тоқсан
Электронды кестелердегі процестерді үлгілеу	Мәселелерді анықтау және талдау	10.3.1.1 электронды кестелердегі процестердің үлгілерін жасау және зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық); 10.3.1.2 топтағы талқылаулар барысында аргументтер келтіру, дәлелдеу, жоққа шығару; 10.1.2.1 ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, адам қызметінің әртүрлі салаларынан алынған міндеттерді шешу тәжірибесіне ие болу; 10.1.2.2 өзінің бағалау пікірін жоспарлау, оның мақсатқа сәйкестігін түзету
Электронды кестелердегі процестерді үлгілеу	Шешімдерді жасау	10.3.1.1 электронды кестелердегі процестердің үлгілерін жасау және зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық); 10.3.1.2 топтағы талқылаулар барысында аргументтер келтіру, дәлелдеу, жоққа шығару; 10.2.2.2 электронды кестелерде мәліметтер базасын жасау; 10.2.2.4 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді жүзеге асыру жоспары; 10.2.2.3 мәліметтерді іздестіру, іріктеу және саралау; 10.2.2.5 өнімді коммуникацияның вербалды және вербалды емес құралдарын дұрыс таңдау; 10.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, олардң әрқайсысына сипаттама беру және ішінен тиімдісін таңдап алу; 10.3.2.3 тірек-сөздер мен шаблондар бойынша монолог-талқылауды құру; 10.3.2.2 алға қойылған міндеттердің шешімдерін саралау; 10.3.2.4 қарама-қайшылық элементтері бар оқу диалогын жүргізу, бағалауларды пайдалану; 10.1.3.1 бұлттық технологияларды пайдалана отырып құжаттармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.1.3.2 алынған нәтиже түріндегі қызметтің міндеттері мен мақсаттарын қалыптастыра алу
4 - тоқсан
Электронды кестелердегі процестерді үлгілеу	Шешімдерді жасау	10.3.1.1 электронды кестелердегі процестердің үлгілерін жасау (физикалық, биологиялық, экономикалық және өзгелер); 10.3.1.2 топтағы талқылаулар барысында аргументтер келтіру, дәлелдеу, жоққа шығару; 10.2.2.2 электронды кестеде мәліметтер абазсын құру; 10.2.2.4 пәндік лексиканы пайдаланумен әрекеттерді жүзеге асыру жоспары; 10.2.2.3 мәліметтерді іздестіру, іріктеу және саралау; 10.2.2.5 өнімді коммуникацияның вербалды және вербалды емес құралдарын дұрыс таңдау; 10.3.2.1 тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, олардың әрқайсысына сипаттама беру және ішінен тиімдісін таңдап алу; 10.3.2.3 тірек-сөздер мен шаблондар бойынша монолог-талқылауды құру; 10.3.2.2 алға қойылған міндеттердің шешімін саралау; 10.3.2.4 қарама-қайшылық элементтері бар оқу диалогын жүргізу, бағалауларды пайдалану; 10.1.3.1 бұлттық технологияларды пайдалана отырып құжаттармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.1.3.2 алынған нәтиже түріндегі қызметтің міндеттері мен мақсаттарын қалыптастыра алу
Электронды кестелердегі процестерді үлгілеу	Жобаны қорғау	10.1.1.1 компьютерді бағдарламалық қамтамасыздандыру қызметтері және оның тағайындалу қызеті ту ралы білімді жүйелеу; 10.1.1.2 тірек-сызбалар бойынша талқылау-мәтінін құру; 10.4.2.1 ақпараттық мәдениет түсінігін пайдалану, ақпараттық және коммуникациялық даму болашағын бағамдау; 10.4.2.2 жасалған жұмыстың сапасы туралы бағалауыштық пікір білдіру; 10.1.3.1 бұлттық технологияларды пайдалана отырып, құжаттармен жұмыс жасауды жүзеге асыру

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 509 -қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5 - 6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Музыка пәнін оқытудың мақсаты – қазақтың дәстүрлі музыка өнерінің үздік үлгілеріне, әлем халықтарының шығармашылығына, әлемдік классика және заманауи музыканың үздік үлгілеріне баулу негізінде білім алушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыру және шығармашылық қабілеттерін дамыту.

3. Міндеттері:

1) музыканы әртүрлі өнер түрлерімен және оқу пәндерімен кіріктіру арқылы әлемнің біртұтас бейнесі туралы түсініктерін қалыптастыруға ықпал ету;

2) музыканың сұранысқа ие жалпыадамзаттық құбылыс ретінде, оның адамдар өміріндегі маңыздылығы мен рөлі туралы түсініктерін қалыптастыру;

3) музыкаға, музыкалық іс-әрекетке деген позитивті қатынасты және сыни ойлау дағдыларын дамытуға ықпал ету;

4) білім алушылардың музыкалық шығармаларды, орындаушылықты, импровизацияны, шығармашылық тапсырмалар мен презентацияларды орындауды талдауға баулу арқылы жүйедегі пәндік-тақырыптық білімді, біліктерді және дағдыларды қалыптастыру;

5) әрбір білім алушының музыкалық қабілеттерін анықтау, олардың шығармашылық әлеуетін, орындаушылық және зерттеушілік дағдыларын жүзеге асыру;

6) музыка арқылы коммуникацияның формалары туралы білім негіздерін және түсініктерін қалыптастыру;

7) музыкалық-шығармашылық жұмыстағы (шығармада, импровизацияда және әрлеуде) идеяларды ұсыну арқылы позитивті өзін-өзі бағалау, өзін-өзі тану және өзін-өзі дамытуға ықпал ету;

8) мультмедиялық құралдар мен сандық технологияларды қолдану үдерісінде бірқатар музыкалық-орындаушылық біліктер мен ұғымдарды қалыптастыру.

4. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға бар білім алушыларға музыканы оқыту процесінде түзету міндеттері шешіледі:

1) кеуде-өкпе ауруларының алдын алу мақсатында дұрыс физиологиялық тыныс алу және оңтайлы дауыс шығару дағдыларын дамыту;

2) білім алушылардың психофизиологиялық дамуын есепке алып, балалар даусын қалыптастыру және қорғау үшін жағдайлар құру;

3) әрбір білім алушының психикалық денсаулығын сақтау және нығайту;

4) ерікті сапаларды, төзімділікті және аффектілерді ұстай білу қабілетін тәрбиелеу арқылы сөйлеу тілінде күрделі бұзылыстары бар балалардың екінші тұлғалық (эмоционалды және әлеуметтік) бұзылыстарының алдын алу;

5) сөйлеудің психологиялық базасын құрайтын функцияларды дамыту жағдайларымен қамтамасыз ету: кеңістіктік және уақыттық ұғымдар, сенсорлы процестер, ұсақ моторика, жоғары психикалық функциялар, жылдамдық пен ырғақ сезімдері;

6) сөйлеудің барлық қырларын (просодика, айтылым, грамматикалық құрылым, сөздік), сөйлеудің жалпы ұғынықтылығы мен байланысын, просодиканы жетілдіру;

7) жоғары-дыбыстық, тембрлік және динамикалық естуді дамыту арқылы есту зейінін және фонематикалық есту қабілетін дамытуға ықпал ету;

8) тыныс алу, дауыс және артикуляция арасындағы тепе-теңдікті дамыту;

9) дыбыстардың қалыптасқан артикуляциясын бекіту үшін (логопедиялық сабақтардағы) жағдайлар құру;

10) өзіндік сөйлеуді дыбыстауға жауапты қатынасты дамыту: мәнерлі музыкалық орындау тәсілдерін меңгеру арқылы сөйлеудің дикциялық айқындығына, интонациялауға және мәнерлілікке ұмтылу қабілеті;

11) ансамбльдік іс-әрекетте ұжымішілік іскерлік қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. "Музыка" пәнін оқыту құндылыққа-бағдарланған, тұлғалық-бағдарланған, әрекеттік, дифференциалды және коммуникативтік тәсілдер негізінде жүзеге асырылады.

6. Құндылыққа-бағдарланған тәсіл оқуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушылардың тұлғалық дамуына, олардың шығармашылық әлеуетін, өнерге өзіндік қатынасын көрсету даярлығын жүзеге асыруға, идеялық бағдарларын қалыптастыруға, өзіндік санасының, позитивті өзіндік бағалауын және өмірлік тәжірибесін қалыптастыруға ықпал етеді.

7. Тұлғалық-бағдарланған тәсіл сөйлеудегі ақаудың және оның жекеленген көріністерінің сипатын ескеріп, оқу процесін дараландыру және дифференциациялауда көрінеді; дара-дифференциалды оқыту дифференциалды диагностика барысында анықталған білім алушының ерекше оқу қажеттіліктеріне сәйкес болады, бұл білім алушылардың психикалық және тілдік дамуының ерекшеліктерімен байланысты туындайтын күтпеген қиындықтары жағдайында, мысалы, тілдік артикуляциялық тырысу және дауыс желбезегінің қысылуы туындағанда мұғалімнің қолдау көрсетудің алуан түрлі тәсілдерін қолдану даярлығын қамтиды.

8. Сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылармен жұмыс барысында іс-әрекеттік тәсіл сөздік және музыкалық материалдарды полисенсорлық қабылдауды қамтамасыз етуде; тірек сигналдарды (әрекеттің бағдарлаушылық негіздері) қолдануда; берілген үлгі немес модельге қарап өз ойларын немесе анықтамаларын құрастыруда; алгоритмдерді қолдануда; ережелер мен нұсқауларды кванттауда; әрекеттерін сипаттауда; тақырыптарды оқу темпін оңтайландыруды көрінеді.

9. Дифференциалды тәсіл сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың алуан түрлі топтары үшін оқу процесін мамандандыруды, білім алушылардың ерекшеліктерін ескеріп, топтарды коррекциялық оқытудың алуан түрлі жағдайларын құруды қамтиды, атап айтсақ:

1) моторлы-алалиялық белгілері бар білім алушылар оральды және қол праксисін дамытуда арнайы жаттығуларды қажет етеді;

2) ринолалиясы бар білім алушылар әрбір сабақта күшті бағытталған ауа ағынын дамытуға арналаған тыныс алу жаттығуларын (А.Стрельникованың "Парадоксальды гимнастикасын" қосқанда) және қатты атакадағы дауыс жаттығуларын орындау қарастырылады;

3) ауызша сөйлеуді жылдамдық-ырғақтық ұйымдастырудың бұзылуы бар білім алушылармен жұмыста музыканың седативті немесе белсендіруші эффектісін таңдамалы қолдануды үйлестіру арқылы метроном қолданылады.

10. Оқытудағы коммуникативтік тәсіл – бұл оқытудың негізгі тұғырларының бірі, себебі күрделі тілдік патологиясы бар білім алушылардың бірқатар маңызды коммуникативті қабілеттерінің кенеттен, өз бетімен, дербес қалыптаспайды, атап айтсақ: ой-пікірлерін жеткізе білу және интеллектуалды өзара әрекет барысында, әртүрлі жағдаятта пікір алмасу қабілеті; тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану қабілеті.

null11. Музыканы оқыту процесінің түзету бағыттылығының мақсаты ретінде, музыкалық материалды қолдана отырып, тілдік интенцияны дамыту, сөйлеудің алуан түрлері мен стильдері туралы ұғымдарын, мәдени сөйлеу дағдыларын, қарым-қатынастың вербальды, паравербальды және вербальды емес құралдарын дамыту алынады, атап айтсақ: жылдамдық, қаттылық, үзілістер, ырғақтық, тембр, интонациялар, мимика, қол қимылдары, дене қалыптары.

12. Шығармашылық эмпатия, музыкаға эмоционалды және эстетикалық жауап беру әлеуметтік дамуды қамтамасыз етеді: олар тыңдауға қабілетті, басқа адамның позициясын иелену, диалог жүргізуге, сұрауға және көмек көрсетуге, адамға маңызды өмір мен өнер туралы пікірталасқа қатысуға, ересектермен және ересектермен тиімді қарым-қатынаста болуға мүмкіндік береді.

13. Музыка сабақтарында сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың қатысуымен 3 негізгі спецификалық принцип жүзеге асырылады:

1) онтогенетикалық - бұл принцип музыкалық және арнайы тілдік әсердің мазмұнын құрастыруда, сұрақтарды баламалықтан контекстілі сұрақтар ретінде құрастыру бірізділігін күрделендіріп, жалаң сөйлемнен құрмалас бағыныңқылы сөйлемге дейін сөйлемнің әртүрлі модельдерін білім алушылардың белсенді сөйлеуінде қалыптастыра отырып, онтогенездегі сөйлеудің алуан түрлі формалары мен функцияларын қалыптастырудың заңдылықтары мен бірізділігін есепке алуды қамтиды;

2) этиопатогенетикалық принцип, бұл принцип педагогтардың тілдік бұзылыстардың факторлары мен механизмдерін, мысалы, тұтығатын білім алушылар үшін мүдірмей қолжетімді сөйлеу деңгейін есепке алуын қамтиды;

3) кешенділік принципі, бұл музыканы оқытуда педагогтың әртүрлі профильдегі мамандардың көмегі мен қолдауын пайдаланатынын қамтиды: дәрігер-невролог (тұтығатын және дизартриясы бар білім алушылар), отоларинголог-дәрігер, пластикалық хирург, фониатр және стоматолог-дәрігер (ринолалиясы бар білім алушылар), сурдолог-дәрігер (кохлеарлы импланты, сенсорлы алалиясы бар білім алушылар), психолог, педагог-ритмист және логопед (сөйлеуінде барлық түрдегі патологиясы бар).

14. Педагог сөйлеу тілінің күрделі кемістігі білім алушылардың сөйлеу тілдеріндегі бұзылыстарын максимальды жоюға және әлеуметтік оңалтуға бағытталған әлеуметтік жұмысты ұйымдастырады, аталған Бағдарлама негізінде сөйлеу тілімен жұмысты ұзақ, орта және қысқа мерзімді жоспарлау және арнайы ұйымдастыру қарастырылған.

15. Сабақтағы лексикалық жұмыстың сапасы мен көлемі музыканы әрі қарай оқыту контексінде және білім алушының әлеуметтік өмірінде лексикалық материалдың сұранысқа ие болу дәрежесімен анықталады.

16. Кешенді тәсіл аясындағы педагогикалық талаптардың бірлігін қамтамасыз ету мақсатында, музыка мұғалімі оқу жылының басында логопедке тақырыптарды өту мерзімдерін көрсетіп, міндетті пәндік лексиканың минималды тізімін ұсынады.

17. Музыка сабағында пәндік терминологиялық минимумды жақсы меңгеру үшін, көру тіректері қолданылады (карточка-модельдер, кестелер, сызбалар, жаппай және жеке жұмыс үшін), онда барлық арнайы сөздер ірі, айқын, екпіннің белгіленуімен, ал күрделі құрылымда – буындарға бөлініп беріледі.

18. Базалық сөздік әрдайым балалардың көз алдында болады, ал термин-сөздерді түсіндіруде фразеологизмдерді, мәтелдерді, аналогияларды қолданылады.

19. Сабақтағы жаңа терминдермен жұмыс келесі бірізділікте жүргізіледі:

1) мағынаны түсіндіру;

2) дұрыс айтуға арналған жаттығу;

3) сөздік эквиваленттерді (синонимдер), паронимдер мен антагонистерді іріктеу;

4) сөздің формаларымен жұмыс: септеу, жіктеу;

5) көп мағыналылықпен жұмыс;

6) есте сақтау бойынша тәсілдерді жүргізу (мнемотехника).

20. Педагогтың кәсіби сөйлеуі мінсіз, білім алушылардың сөйлеуін дамыту құралы ретінде қолданылады.

21. Музыка сабағында мәтінмен жұмыс жасау сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың вербальды ақпаратты қабылдау ерекшеліктерін есепке алып жүргізіледі, атап айтсақ: сөйлемдерді жеткілікті түсінбеу, ол ырықсыз етісті, инверсияны, бірізді бағыныңқы байланысты, ілік септігіндегі сөздер тізбегін қамтиды.

22. Педагог басты бөлімді алдын ала белгілеп, мәтіннің түйінді бөлімдеріне білім алушылардың зейінін аударады, таңдамалы оқуды жүргізеді, есімше, көсемше және бағыныңқылы жалғаулықтарды міндетті түрде түсіндіруді жүргізеді. Механикалық қайталаудан аулақ болған жөн

23. Музыка мұғалімі логопедпен бірлесіп ережелер мен анықтамаларды кванттауды (мағынасы бойынша аяқталған үзінділерді бөлу) және трансформациялауды жүргізеді.

24. Сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың оральды праксисін және дыбыстық мәдениетін дамытуға ықпал ететін арнайы тапсырмалардың үлгілері:

1) музыка және есептеу бойынша артикуляциялық жаттығулар;

2) музыка және есептеу бойынша мимикалық және артикуляциялық бұлшық еттердің өзіндік сылап-сипау;

3) контраст бойынша босаңсу түйсіктерін күш түсірумен қалыптастыру – саусақтың бұлшық еттері, артикуляциялық аппараттың органдары, мимикалық бұлшықеттер үшін;

4) вокализдер, речитативтер мен әуенді әндер;

5) парадоксальды және дифференциалды тыныс алу гимнастикалық кешендер;

6) жұмсақ және қатаң атакадағы имитациялық дауыстық жаттығулар, диафрагмальды тыныс алуда дауысты, дауыссыз дыбыстарды және дыбыс қатарының ноталарын айту;

7) музыка ырғағымен қарқынның вариациясы мен сылап-сипау әсерінің күшімен артикуляторлық және мимикалық бұлшық еттерді сылап-сипау және өзіндік сылап-сипау;

8) музыкалық сүйемелдеуде сюжеттік-рөлдік тілдік және қозғалыс ойындары;

9) артикуляциялық праксисті дамытуға бағытталған жаттығулар.

25. Вербальды емес коммуникативті құралдарды және жоғары психикалық функцияларды дамыту үшін арнайы жаттығулар:

1) қол қимылдары, бет қимылы, би қимылдары, музыкалық дыбыстар мен олардың үйлесімі, суреттер мен диаграммалар түріндегі ақпаратты ұсыну;

2) психогимнастика элементтері: қуаныштың, мұңның, таңғалудың, мазасызданудың, үстемдіктің және мимикалық және пантомимикалық позалары – танып білу және көрсету;

3) изотерапия элементтері (түсінік берілген сурет, графикалық диктанттар);

4) тілдік емес дыбыстарды ажырату, кеңістіктегі дыбысты оқшаулау, дыбыстың қайнар көзін анықтау, аспап пен дыбысталудың арақатынасы;

5) қимыл-қозғалыста метрикалық тамыр соғуды және ырғақтық суретті беру.

26. Эмоцияларды тұрақтандыруға және жүйке-психикалық қысымды төмендетуге арналған жаттығулар:

1) органдық музыканы тыңдауды қоса, музыка терапиясы мен ертегі терапиясының белсенді және енжар формалары;

2) эмоционалды күйді реттеу үшін өзін-өзі иландыру формулаларын қолдану; әуеннің сүйемелдеуімен өзіндік толғаныстарды саналы ұғынуды жеңілдету;

3) өзі және өзінің серіктесі үшін музыкалық аспапты таңдаумен музыкалық диалог ("Жаңғырық");

4) аспапқа қол тигізудің әртүрлі сипаты бойынша әртүрлі күші бар дыбыстарды шығару;

5) ауыспалы бұлшық ет қысымы мен босаңсуға арналған жаттығулар.

27. Паравербальды (просодикалық) коммуникативті құралдарды дамытуға арналған жаттығулар: қарқын, ырғақ, екпін, үйлесімділік:

1) шапалақтау, таптау: екпінді буынға, сөзге, "күшті" музыкалық тонға аса қатты шапалақ, екпінсіз буынға – әлсіз шапалақ сәйкес келеді;

2) біртекті заттардың, мысалы әртүрлі көлемдегі моншақтардың көмегімен сызықтық ырғақтық сызбаларды, көлемді ырғақтық модельдерді құрастыру;

3) тілдік немесе екпіндік сүйемелдеумен және онсыз ырғақтық суретті шапалақтап көрсету;

4) қозғалыста және бір дауыстың күші мен биіктігін сигнал бойынша өзгерту;

5) арнайы символдарды қолданып мәтіндерді нотаға түсіру;

6) екпіндік және ырғақтық диктанттар;

7) сахналауды, диалогты және полилогты ойнау (музыкалық материалда – қиял бойынша);

8) сызықтың көмегімен әуендетітін дыбысты метрикалық түрде көрсету; оның ұзақтығы мен модуляциясы;

9) әуенді тану, әуенді орындау барысында жіберілген қателіктерді көрсету.

28. Мағыналық компонентті дамытуға арналған тапсырмалар мен жаттығулар:

1) қойылған мақсатқа сәйкес, сазгердің шығармашылығы туралы ақпаратты тыңдалған мәтіннен анықтап табу;

2) музыкатану саласындағы термин-сөздердің сөздік өзгеруін дыбыстық-буындық және семантикалық талдау, түсіндіру, жаттықтыру;

3) тыңдалған мәтін (ән) негізінде сұрақтарды қою және жауаптарды құрастыру;

4) тыңдалған мәтіндік немесе музыкалық материалдың негізінде жеке әсерлері бойынша пікірлер мен әңгімелерді құрастыру: сөздік суреттеу/сипаттау;

5) музыкалық шығарманың сюжетіндегі оқиғалардың бірізділігін қалпына келтіру, әрекет ететін тұлғалардың әрекетін және оқиғаларды бағалау.

29. Қолданылатын оқытудың әдістері мен тәсілдері:

1) ұзақтығы он минуттан аспайтын музыканы үздіксіз тыңдау кезеңінде: музыкалық шығарманы тыңдағаннан кейін, оны талдауға көшеді, бұл білім алушылардың белсенді қатысуымен, оларды зейінін музыкалық мәнерлі құралдарға аударумен (қарқын, динамика, регистр, әуеннің сипаты, орындаушылар құрамы, шығарманың формасы) және оқытудың техникалық құралдары мен алуан түрлі оқу құралдарын қолданумен орындалады, бұл өз кезегіндегі білім алушылардың симфониялық оркестрдің, аспаптық және вокальды-хор музыкасының дыбысталуынан алған есту әсерлерін түрлендіру мүмкіндігін қамтамасыз етеді;

2) қайта жаңғырту кезеңінде: сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылар вокальды-хор біліктері мен дағдыларын меңгереді, өз бетімен шығармаларды, вокальды және хор импровизацияларын жаттау және орындау барысында музыкалық бейнелерді қайта жаңғырту үшін, мәнерліліктің орындаушылық құралдарын іздеуді жүзеге асырады, сүйемелдеумен және сүйемелдеусіз ән салуда, бір дауыста және екі дауыста, нота жазбасына бағдарлап ән салуда өзін-өзі көрсету дағдыларын меңгереді.

30. Сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылармен арнайы түрде ұжымдық ән салу техникасы дағдыландырылады: балеринаның қалпына тұрып, ішпен терең тыны салу, демді ұстап тұру, дыбысты айта отырып, толықтыныс шығару қуатын қолдану, "дыбыстың жоғары қарай алтын жіппен кететінін" елестету; дауысты дыбыстаудың биіктігі ән салушы үшін қолайлы болу қарастырылады, ұзақтығы – толық тыныс шығарғанға дейін, бір дауысты салу уақыты - 15 секунд.

31. Хормен ән айтудың сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылар үшін үлкен коррекциялық маңызы болады: вокальды-хор дағдыларын дамытып, көпшілік білім алушыларда есту зейінінің жеткіліксіздігі тыныс алу мен дауыстың арасындағы тепе-теңдіктің жеткіліксіз болатыны ескеріледі, соған байланысты ән салуға үйрету дұрыс ән айту бағдарынан басталады: тік тұру (немесе отыру), ешбір қысымсыз, иықты артқа қарай жіберу, бұл фонациялық тыныс алуды дамыту және ән салу дауысын қалыптастырады.

32. Балалар даусын қалыптастыру және қорғау маңызды міндет болып саналады: сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушыларға әнді іріктеуде олардың психофизиологиялық және тілдік дамуындағы бұзылыстардың сипаты есепке алынады, соңғы шарты вокальды және тілдік материалды іріктеу анықтайды.

33. Ән айтуға үйретуді күрделендіру әндер мен жаттығуларды таңдаудағы бірізділікті сақтаумен бірте-бірте жүргізіледі; арнайы вокальды жаттығулар – әндетулер, еркін дауыс шығару мен дауыс беруді, тыныс алу мен дауыстың бұлшық еттің үйлестірілген жұмысын, дыбыстардың қалыптасқан (логопедиялық сабақтарда) артикуляциясын бекітуін қамтамасыз етіп, белгілі ән салу және коррекциялық міндеттерге сәйкес болады.

34. Ән салуға үйрету бойынша жұмыс бірнеше кезеңдерден тұрады: әңгімелескеннен кейін және әнді орындағаннан кейін мәтінге талдау жүргізіледі, содан кейін әннің ырғақтық суреті мәтінді бір мезгілде дыбыстаумен бірге шапалақтау арқылы беріледі; содан кейін – әнді әуендік жаттау жүргізіледі, ол әннің бастамасынан немесе қайырмасынан басталады; мұнда мұғалім қол қимылымен қиын музыкалық сөйлемдерді және жекеленген сөздерді орындауға көмек береді.

35. Сыныптағы әрбір білім алушының жетістіктері есепке алынады: пәндік нәтижелердің жетістіктерін бағалай отырып, мұғалім бесбаллдық жүйені қолданады; білім алушылардың сабақтарға қатынасы, оның тәртібі мен ұмтылысы есепке алынады.

36. Музыкалық әдебиеттер туралы білімдерін бағалауда есепке алынады:

1) музыкалық қолеңбектің эмоционалды мазмұнының ашылу деңгейі;

2) музыкалық қолеңбекті талдауда өз бетімен ой қорытуы;

3) білім алушының қолеңбекті салыстыра алуы және алған білімдерінің негізінде өз бетімен жалпылау алуы.

37. Білім алушылардың тілдік мүмкіндіктерінің шектелуін есепке алып, педагог музыкалық шығарманың мазмұнын талдау барысында эмоционалды, бағыттаушы немесе ұйымдастырушы көмек береді.

38. "Музыка терапияның элементтері" тарауындағы коррекциялық тапсырмалардың орындалуын бағалау үшін баллдық бағалау қолданылмайды, алайда сипаттаушы мотивациялық сипаты бар квалиметриялық бағалау қолданылады.

39. Бағалау критерийлері болып саналатындар: сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың пәндік, метапәндік және тұлғалық нәтижелерінің білім беру бағдарламасын меңгеру нәтижелерінің талаптарына сәйкестігі және тұлғалық және метапәндік оқу әрекеттерінің қалыптасу нәтижелерінің динамикасы; мұнда мақсатты болжаудың коррекциялық компонентінің нәтижелеріне жету дәрежесі анықталады.

40. Сабақтың үзінділері немесе сөйлеу тілінің күрделі кемістігі бар білім алушылардың қатысуымен біртұтас музыка сабақтары "Дыбыстық әсер етуге, логиканы, ойын терапиясын және дыбыстың сапасын, күшін және бағытын дамытуға арналған интербелсенді дыбыстық панельді", "Акустикалық қабырғалық тактильді панельді" қолдану арқылы жүргізілуіне сәйкес қолданылады.

41. "Музыкалық талант" ішкі бағдарламасының аясында практикалық тілдік жұмысты ұйымдастыру үшін интербелсенді панельді, үшшамалы аксессуарлар мен текшелерді қамтитын, "Мультимедиялық интербелсенді оқытушы бағдарламалық-әдістемелік кешеннің" электрондық ресурсы барынша кең қолданылады.

42. Тұтығуы және дизартриясы бар балалармен жұмыста, арнайы тыны салу және дауыс жаттығуларын жүргізуде сөйлеуді өзіндік бақылау тұрғысында дыбыстық сигналды визуализациялайтын "Логопедиялық тренажерді" қолдану тиімді болады.

43. Кеңейтілген фразалық сөйлеуді қажетті дәрежеде игермеген білім алушылар, сонымен бірге тұтығуы бар білім алушылар сөйлеуді шектеу кезеңінде "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арнаған тілдік тренажерді" ассистивті құрылғы ретінде қолданады.

44. Музыка кабинетінде дамытушы және компенсаторлық мультимедиялық құрылғылармен қатар, міндетті түрде қарастырылатын жабдықтар:

1) қабырғалық демонстрациялық, маркерлі, интербелсенді тақталар, жиынтықтары бар компьютер (монитор, жүйелі блок, сабвуфер, колонкалар, микрофон, тышқан, пернетақта, желілік фильтр);

2) музыкалық орталық; топтарда жұмыс істеуге арналған ноутбуктер; бейнекамера; фотоаппарат;

3) музыкалық шығармалар фонотекасы (CD-жинақ): көрнекті отандық және шетелдік сазгерлердің шығармашылығына арналған музыка бойынша аудиожазбалар мен фонохрестоматиялар;

4) опера қойылымдарынан үзінділердің жазбасы бар бейнефильмдер; балет қойылымдарынан үзінділердің жазбасы бар бейнефильмдер; танымал оркестр ұжымдарының жазбасы бар бейнефильмдер; заманауи мюзиклдердің үзінділерінің жазбасы бар бейнефильмдер;

5) әндердің ноталық және поэтикалық мәтіндері; әртүрлі аспаптарда ойнайтын музыканттардың бейнелері; әлемдік музыка мәдениетінің ірі орталықтарындағы суреттер мен картиналардың репродукциясы.

45. "Музыка" пәнінің кабинетін жабдықтауға музыкалық аспаптармен дәстүрлі дидактикалық құралдар жатады.

46. Аудиторияны әмбебап қолдану үшін, сонымен бірге музыкалық жабдықтар мен аудио-, бейнетехниканы еркін қосу үшін электр розеткаларды кабинеттің әртүрлі жерлерінде орналастыру қарастырылады.

3 - тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

47. "Музыка" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

48. Оқу пәнінің мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Музыка тыңдау, талдау және орындау";

2) 2-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру";

3) 3-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды презентациялау және бағалау";

4) 4-бөлім "Музыка терапия элементтері".

49. "Музыка тыңдау, талдау және орындау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) музыка тыңдау және талдау;

2) музыкалық-шығармашылық іс-әрекет;

3) музыкалық сауаттылық негіздері.

50. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) шығармашылық ойларды дамыту және материалдарды жинақтау;

2) түсіну. Шығарма және импровизация.

51. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды презентациялау және бағалау" бөлімі келесідей бөлімшені қамтиды:

1) презентациялаужәне музыкалық-шығармашылық жұмыстарды бағалау.

52. "Музыка терапия элементтері" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөйлеу тілінің психологиялық базасын дамыту үшін арналған музыка терапия элементтері;

2) жүйкелік-психикалық қобалжу мен эмоцияны тұрақтандыру үшін арналған музыка терапия элементтері;

3) сөйлеу тілінің кемшіліктерін жою мен алдын алу үшін арналған музыка терапия элементтері.

53. 5-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) қазақ халқының музыкалық мұрасы. Қазақ халық әндерінің әуезділігі. Айтыс өнері. Күйдің сиқырлы құдыреті. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

2) қазақтың дәстүрлі ғұрыптық-тұрмыстық әндері мен заманауи музыка. Қазақтың ұлттық дәстүрі мен салттарының әндік қазыналары. Ғұрыптық-тұрмыстық әндер мен заманауилық. Халық музыкасын интерпретациялау. Халық музыкасын өңдеу. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

3) әлем халықтарының музыкалық дәстүрлері. Түркі және шығыс халықтарының музыкалық дәстүрлері.Еуропа халықтарының музыкалық дәстүрлері.Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

4) музыка тілі – достық тілі. Қазақстан халықтарының музыкасы. Бір шаңырақ астында. Менің Отаным! Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну.

54. 6-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) классикалық музыканың жауһарлары. Органдық музыка. Симфониялық музыка. Опера өнері. Балет өнері. Казақстанның кәсіби музыкасы. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

2) заманауи музыкалық мәдениет. Эстрадалық музыка. Заманауи музыкалық жанрлар. Джаз музыкасы. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

3) музыка және өнер түрлері. Музыка және поэзия. Музыка және бейнелеу өнері. Музыка және театр. Музыка және кино. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну;

4) музыка және технология. Музыкалық компьютерлік бағдарламалар. Анимациядағы музыкалар. Дауыс қосу және музыкалық әрлендіру. Жобаны даярлау және құру. Жоба нәтижелерін ұсыну.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

55. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, кодировкада 6.2.1.4: болса, онда "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірі.

56. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1-бөлім. "Музыка тыңдау, талдау және орындау"
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
1.1 Музыка тыңдау және талдау	5.1.1.1 тыңдалған музыкалық шығармаларды талдау, алгоритмдер мен жадынамаларды пайдаланып, музыкалық мәнерлілік түрлерін, стилін, жанрын және құралдарын анықтау; 5.1.1.2 әлемнің әртүрлі халықтарының музыкалық аспаптарын топтары бойынша жіктеу, оларды әртүрлі контексте салыстыру; 5.1.1.3 құрамы бойынша казақтың халық және орыстың халық оркестрінің аспаптарын ажырату; 5.1.1.4 музыкалық шығармалардағы жоғары дыбыстық және динамикалық өзгерістерді алуан түрлі құралдармен қабылдау, саналы ұғыну және беру; 5.1.1.5 классикалық музыканың жанрлары мен түрлерін; айтыс түрлерін, дәстүрлі ән, аспаптық стильдер мен жанрларды анықтау; 5.1.1.6 қолжетімді тілдік құралдарды қолданып, ауызша және жазбаша формада өзінің музыкалық әсерлерін жеткізе білу	6.1.1.1 тыңдалған музыкалық шығармаларды талдау, олардың түрлерін, стилін, жанрларын анықтау, оның ішінде әртүрлі өнер түрлерімен өзара байланысын педагогтың бағыттаушы көмегімен немесе өз бетімен анықтау; 6.1.1.2 музыкалық аспаптардың дыбысталуын, оркестрдің түрлерін ажырату, оларды топтар бойынша жіктеу; 6.1.1.3 құрамы бойынша халық аспаптар (қазақ және орыс) симфониялық оркестрінің аспаптарын ажырату; 6.1.1.4 музыкалық шығармалардағы жоғары дыбыстық және динамикалық, қарқынды-ырғақтық өзгерістерді алуан түрлі құралдармен қабылдау, саналы ұғыну және беру; музыканы орындауда жіберілген қателерді байқау; 6.1.1.5 өз республикасының, аймақтың әртүрлі этнос өкілдерінің халықтық музыкалық шығармашылығының жекеленген үлгілерін анықтау; 6.1.1.6 музыка туралы тақырыптарға диалогты бастау, қатарластармен және ата-аналармен концерттер, қойылымдар туралы әсерлерімен бөлісу
1.2 Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет	5.1.2.1 әртүрлі әндерді орындауда көркемдік бейнені беру; 5.1.2.2 әртүрлі әндерді орындауда музыканың сипатын жеткізе білу; 5.1.2.3 қарқынды және ырғақтық суретті сақтау арқылы шулы музыкалық және қазақтың халық аспаптарында ойнау; 5.1.2.4 музыкалық шығармалардың күрделі емес үзінділерін аспаптарда бірлесіп орындау; 5.1.2.5 музыкалық және әдеби шығармалар топтамасын жинақтау; 5.1.2.6 педагогтың ұйымдастырушы көмегімен канон формасындағы жеңіл әндерді, шағын әуендерді орындау; 5.1.2.7 музыкалық шығармада берілген диапазонда дауыстың акустикалық сипаттамасын ырықты өзгерту	6.1.2.1 көркемдік бейнені және әуеннің сипатын беру арқылы, канонның элементтерін қолданып, әртүрлі стильдегі және жанрдағы әндерді орындау; 6.1.2.2 көркемдік бейнені және әуеннің сипатын беру арқылы, екідауыстылық элементтерін қолданып, әртүрлі стильдегі және жанрдағы әндерді орындау; 6.1.2.3 үлгі бойынша, педагогпен бірлесіп музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; 6.1.2.4 музыкалық шығармалардың күрделі емес үзінділерін аспаптарда партиялар және (немесе) бойынша ансамбльде орындау және олардың сипатын жеткізе білу; 6.1.2.5 ән салуда, қарапайым музыкалық аспаптарда, пластикада, сахналауда импровизациялау; 6.1.2.6 педагогтың бағыттаушы көмегімен немесе өз бетімен канон формасындағы жеңіл әндерді, шағын әуендерді орындау; 6.1.2.7 дикциялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау арқылы вокальды-хор шығармаларын орындау
1.3 Музыкалық сауаттылық негіздері	5.1.3.1 қарапайым әуендерді тыңдауда нота жазбасында бағдарлануға арналған графикалық белгілер жүйесін қолдану; 5.1.3.2 қазақтың дәстүрлі ғұрыптық-тұрмыстық әндерді олардың заманауи интерпретациясымен салыстыру; 5.1.3.3 ең аз дегенде екі жанр мен стильдегі шығармалардың мазмұнын, екпіндік-бейнелі мағынасын түсіну; 5.1.3.4 дәстүрлі авторлық мектептер мен эстрадалық бағыттағы композиторлардың шығармаларын салыстыру; 5.1.3.5 қазақ халқының және әлемнің өзге халықтарының музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; 5.1.3.6 музыкамен байланысты жұмбақтарды шешу; 5.1.3.7 музыкаға деген тұрақты саналы ұғынылған қызығушылықты көрсету білу; 5.1.3.8 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындауда музыкалық терминологияны қолдану	6.1.3.1 қарапайым әуендерді әуендетуде нота жазбасында бағдарлануға арналған графикалық белгілер жүйесін қолдану; 6.1.3.2 стилі мен жанры бойынша әртүрлі ән салудың түрлері салыстыру; 6.1.3.3 екі және одан көп музыкалық жанр мен стильдегі шығармалардың мазмұнын, екпіндік-бейнелі мағынасын түсіну; 6.1.3.4 эстрадалық музыканың жанрлары мен бағыттарын анықтау; 6.1.3.5 қазақ халқының және әлемнің басқа халықтарының көркемдік бейнесін құруда музыканың мәнерлі құралдары мен әртүрлі өнер түрлерін салыстыру; 6.1.3.6 музыкамен байланысты жұмбақтарды ойдан құрастыру; 6.1.3.7 классикалық музыканың жанрлары мен түрлерін анықтау; 6.1.3.8 тыңдалған музыка туралы өзінің ой-пікірлері мен сезімдерін түсіндірумен ауызша және жазбаша жұмыстарды орындауда музыкалық терминологияны қолдану

2 - кесте

2 - бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру"
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
2.1 Идеялар және материал жинау	5.2.1.1 сыныптың, мектептің музыкалық өмірін белсендіру үшін идеяларды ұсыну; 5.2.1.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегімен музыкалық-шығармашылық жұмысты құру үшін материалды жинау және жоспарлау	6.2.1.1 вербальды емес қолжетімді құралдармен ауданның, қаланың музыкалық өмірін белсендіру үшін идеяларды ұсыну; 6.2.1.2 педагогтың бағыттаушы көмегімен музыкалық-шығармашылық жұмысты құру үшін музыкалық материалды жоспарлау және интерпретациялау
2.2 Музыка шығару және импровизация	5.2.2.1 музыкалық мәнерліліктің қолжетімді құралдарын, дауысты, музыкалық аспаптарды қолданып, күрделі емес композицияларды шығару және импровизациялау; 5.2.2.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегін және компьютерлік бағдарламаларды қолданып, музыкалық композициялардың үзінділерін редакциялау (Алгоритмика,Word, Power point, "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid")	6.2.2.1 музыкалық мәнерліліктің қолжетімді құралдарын, дауысты, музыкалық аспаптарды қолданып, 3/4 өлшемдегі композицияларды шығару және импровизациялау (4-8 такт); 6.2.2.2 педагогтың бағыттаушы көмегін және компьютерлік бағдарламаларды қолданып, музыкалық композициялардың үзінділерін редакциялау және интерпретациялау (Алгоритмика, Word (ворд), Power poin (пауэр пойнт) "Musical talant (мюзикл) талант" of MES (оф МЭС) "Multikid (мультикид)")

3 - кесте

3-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды ұсыну және бағалау"
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
	5 - сынып	6 - сынып
3.1 Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды ұсыну және бағалау	5.3.1.1 өз жұмысын шығармашылықпен ұсыну, оны критерийлерге сәйкес бағалау және өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар беру; 5.3.1.2 әртүрлі музыкалық-шығармашылық тапсырмаларды шешуде қатарластармен өнімді ынтымақтасу (қарым-қатынас жасау, өзара әрекеттесу); 5.3.1.3 авторлар, тыңдаушылар, өзіндік шығармалардың сыншылары рөлінде болу	6.3.1.1 шығармашылық баяндама бағдарламасын көпшілік қауымға ұсыну, оны критерийлерге сәйкес бағалау, жұмысты жақсарту бойынша әртүрлі ұсыныстарды енгізу және талдау; 6.3.1.2 өз бетімен ойластырылған әртүрлі көркемдік бейнелерді ансамбльдік, ұжымдық (хор ж"не аспаптық) жүзеге асыруда қарым-қатынас жасау және өзара әрекеттесу; 6.3.1.3 музыкалық орындаушылық шығармашылықты немесе шығарманы бағалау критерийлерін анықтау

4 - кесте

4 бөлім "Музыка терапия элементтері"
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5 - сынып	6 - сынып
4.1 Сөйлеудің психологиялық базасын дамытуға арналған музыка терапия элементтері	5.4.1.1 әуендетуде тыныс алуды дұрыс бөліп, үлгі бойынша қатты және жай, жоғары және төменгі дауысты баяу және жылдам әуенді тану, содан кейін модельдеу; 5.4.1.2 музыкалық сүйемелдеуде тыйым салынған мимикалық және пантомимикалық позаға арналған тапсырмаларды орындау; 5.4.1.3 шулы немесе әуендік аспапта (қоңыраулар, барабан, цимбал) ойнау арқылы көңіл-күйді немесе серіктестің мінез-құлқын жеткізе білу; 5.4.1.4 оркестрде музыканы ырғақтық сызбаларда есептеу және орындау: баяу ( I I I I I), бірқалыпты ( I I I I I I I I I) және жылдам (IIIIIIIIIIIIIIIIIIII); 5.4.1.5 полифониядағы алуан түрлі аспаптардың дыбысталуын ажырату, кеңістіктегі дыбысты оқшаулау, дыбыстың қайнар көзін анықтау, аспапты оның дыбысталуымен және орналасуымен салыстыру; 5.4.1.6 музыкалық шығарманың контексін түсінуді көрсете білу: тыңдай білу, құлақ түру, шапалақтау, әуендету, әндету, ән салу, ысқыру, мимикалық позаларда тұру;	6.4.1.1 аспапқа сипаты бойынша алуан түрлі қол тигізудің көмегімен әртүрлі күші бар дыбыстарды шығара білу; 6.4.1.2 музыкалық шығарманың сюжетіндегі көңіл-күйлерді, түйсіну сезімдері мен әрекет (оқиға) арасындағы себепті-салдарлы байланысты анықтау; 6.4.1.3 өзі және серіктестер үшін аспапты таңдап, ырғақтық сызбаларды қолданып, "Музыкалық жаңғырық" ойынын ұйымдастыру және жүргізу; 6.4.1.4 ырғақтық сызбаларды оқу, құрастыру және оларды қарқын мен ырғақ бойынша әуенмен салыстыру; 6.4.1.5 бір орында твист-жүруді орындау: әрбір қадамда бас пен денені бір жаққа қарай бұру, жамбас сүйекті саланы және аяқтарды – қарама-қарсы жаққа бұру, қозғалыс қарқынын әуеннің динамикасы мен қарқынына сәйкес құру; 6.4.1.6 музыкалық-шығармашылық іс-әрекеттің алуан түрлеріне тұрақты қызығушылықты көрсете білу: диалогта музыканттардың тегін, шығармалардың атауларын, стильдің атауларын еске түсіру;
4.2 Эмоцияларды тұрақтандыруға және жүйкелік-психикалық қысымды төмендетуге арналған музыкатерапия элементтері	5.4.2.1 релаксациялық тәсілдерді білу және қолдану: қысыммен контраст бойынша босаңсу, нұсқау бойынша босаңсу, өзін-өзі иландырумен босаңсу; 5.4.2.2 тыныс алу-тыныс шығару жиілігін ырықты төмендету көмегімен қозғалыс және эмоционалды қозуды әлсірету; 5.4.2.3 эмбрион және ат айдаушы позасын қабылдау, еркін тербелістерді, баяу қарқында айналуды, әуеннің сүйемелдеуімен бірте-бірте босаңсу үшін сілкіністерді орындау; кинестетикалық материалды қолданып, бұлшық еттерді босаңсыту күйін сезіну; 5.4.2.4 5 минут ішінде үздіксіз органда орындалатын И.С.Бахтың және басқа композиторлардың шығармаларын тыңдау; тыңдау барысында тыныс алу ырғағын басқару; 5.4.2.5 музыкалық шығарманы орындау сәтінде бейнеленген беттің мимикасы бойынша – қызығу, таңғалу, ұялу, қорқу, ашулану сезімдерін анықтау (суретте, фотода, пиктограммада); 5.4.2.6 музыкалық шығармадағы әзілді, оқиғаның күлкілі болатынын сезу, адекватты жауап қайтарудың вербальды емес құралдарын бақылау	6.4.2.1 қиын жағдайларда эмоционалды қысымды және логофобияны түсіруге бағытталған өзін-өзі иландырудың кем дегенде 10 музыкалық формулаларын білу және қолдану; 6.4.2.2 тыныс алу-тыныс шығару жиілігін төмендету және тыныштық күйін иландыру формуласының көмегімен қозғалыс және эмоционалды қозуды әлсірету; 6.4.2.3 пәрмен бойынша бүкіл дененің бұлшық еттерін босаңсытуға және қысымдауға арналған этюдтерді орындау, әуеннің бейнесі, сипаты және көңіл-күйі бойынша пішінді "қыса" және "кеңейтіп жая" білу; 6.4.2.4 әуеннің қарқыны мен ырғағына сәйкес, музыка ырғағымен артикуляция органдары мен көзге арналған гимнастиканы, динмикалық саусақты жаттығуларды, мимикалық және артикуляциялық бұлшық еттерді сылап-сипау; 6.4.2.5 музыкалық шығарманы орындау сәтінде, тікелей қарым-қатынаста, нұсқау бойынша кезектестіріп қызығудың, таңғалудың, ұялудың, қорқудың, ашуланудың мимикалық позаларын көрсету; 6.4.2.6 музыкалық шығармадағы әзілді, оқиғаның күлкілі болатынын түсіну, адекватты жауап қайтарудың вербальды емес құралдарын қолдану
4.3 Сөйлеудің дамуындағы бұзылыстарды жоюға және алдын алуға арналған музыкатерапия элементтері	5.4.3.1 ауа ағынының күшін реттеумен (тыныс шығарудың ұзақтығы 12 секундқа дейін) ауызбен тыныс шығарумен бағытталған төменгі диафрагмальды тілдік тыныс алуды меңгеру; 5.4.3.2 музыкаға салынған сөйлемнің екпініне және үзіліске, мағынасына бағдарланып, басты логикалық тіректі сөзді жеткілікті дауыс күшімен ажырату, есту арқылы тану; 5.4.3.3 жеке көрсетулер бойынша жетекші қолдың саусақтарының қозғалысымен сөйлеуді қамтамасыз ету тәсілдерін меңгеру; көрсеткіштер бойынша алуан түрлі техникалардың элементтерін білу және орындау (А.Н.Стрельникова, А.Г. Ипполитова); 5.4.3.4 әртүрлі күрделіліктегі речетативті ырғақтардың артикуляциясына тірек жасамай қайта жаңғырту; 5.4.3.5 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуын өзіндік бақылауды сақтау, әндерді орындауда барлық дыбыстарды айқын, дәл дыбыстау, айту (*тілдік аппараттың ауыр органикалық зақымдалуы бар білім алушыларға қатысты емес); 5.4.3.6 әуенді баяулатуға және жеделдетуге сәйкес сөйлеуді ырықты баяулату және жеделдету тәсілдерін меңгеру	6.4.3.1 негізінен дауысты дыбыстарға ауыны жұмсап, ән салу және сөйлеу актісінде тыныс алуды дұрыс бөліп, ұтымды дауыс шығаруды меңгеру; тыны салу және дауыс бұлшық етінің жұмысын үйлестіру білу; 6.4.3.2 музыкаға салынған 5-7 сөзден тұратын сұраулы сөйлемдегі басты сөзді дауыспен және үзіліспен ажырату және есту арқылы анықтау; 6.4.3.3 музыкалық-шығармашылық өнерде қолданылатын вербальды емес және паравербальды құралдардың әлеуметтік маңызын қолжетімді деңгейде түсіну және түсіндіру білу 6.4.3.4 ұяң-қатаң, қатты-жұмсақ дауыссыз дыбыстарды кезектестіріп буындық тізбектерді құрастыру және оларды речитативтерде, әуендерде және вокализдерде орындау; 6.4.3.5 белгілі мақсатқа жету үшін қарқынды, күшті, екпінді, ырғақты өз бетімен және үнемі қолдану (өтініш білдіру, көңіл-күйді көрсету, мағынаны нақтылау); 6.4.3.6 өзінің артикуляциялық, мимикалық, саусақты және жалпы қозғалыстарында метрикалық пульсацияны және ырғақтық суретті дауыстың қатты атакасымен белгілеу

57. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

58. Сағаттарды бөлу, сонымен қатар тақырыптарды өту реті мұғалімнің еркіне берілген.

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5- 6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Қазақ халқының музыкалық мұрасы	Қазақтың халық әнінің әуезділігі	5.1.1.1 тыңдалған музыкалық шығармаларды талдау, алгоритмдер мен жадынамаларды пайдаланып, музыкалық мәнерлілік түрлерін, стилін, жанрын және құралдарын анықтау; 5.1.1.5 айтыс түрлерін, дәстүрлі ән, аспаптық стильдер мен жанрларды анықтау; 5.1.2.1 әртүрлі әндерді орындауда көркемдік бейнені және музыканың сипатын жеткізе білу; 5.4.1.1 әуендетуде тыныс алуды дұрыс бөліп, үлгі бойынша қатты және жай, жоғары және төменгі дауыстығ баяу және жылдам әуенді тану, содан кейін модельдеу; 5.1.2.3 қарқынды және ырғақтық суретті сақтау арқылы шулы музыкалық және қазақтың халық аспаптарында ойнау
	Айтыс өнері	5.2.1.1 сыныптың, мектептің музыкалық өмірін белсендіру үшін идеяларды ұсыну; 5.2.2.1 музыкалық мәнерліліктің қолжетімді құралдарын, дауысты, музыкалық аспаптарды қолданып, күрделі емес композицияларды шығару және импровизациялау
	Күйдің сиқырлы құдыреті	5.1.1.2 әлемнің әртүрлі халықтарының музыкалық аспаптарын топтары бойынша жіктеу, оларды әртүрлі контексте салыстыру; 5.1.3.2 қазақтың дәстүрлі ғұрыптық-тұрмыстық әндерді олардың заманауи интерпретациясымен салыстыру; 5.4.2.5 музыкалық шығарманы орындау сәтінде және/немесе музыкалық шығарманы тыңдауда бейнеленген беттің мимикасы бойынша – қызығу, таңғалу, ұялу, қорқу, ашулану сезімдерін анықтау (суретте, фотода, пиктограммада); авторлар, тыңдаушылар, өзіндік шығарманың сыншылары рөлінде болу
	Жобаны даярлау және құру	5.1.3.1 қарапайым әуендерді тыңдауда нота жазбасында бағдарлануға арналған графикалық белгілер жүйесін қолдану; 5.2.1.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегімен музыкалық-шығармашылық жұмысты құру үшін материалды жинау және жоспарлау; 5.2.2.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегін және компьютерлік бағдарламаларды қолданып, музыкалық композициялардың үзінділерін редакциялау (Алгоритмика,Word, Power point, "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid")
	Жобаны даярлау және құру	5.1.3.1 қарапайым әуендерді тыңдауда нота жазбасында бағдарлануға арналған графикалық белгілер жүйесін қолдану; 5.2.1.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегімен музыкалық-шығармашылық жұмысты құру үшін материалды жинау және жоспарлау; 5.2.2.2 педагогтың ұйымдастырушы көмегін және компьютерлік бағдарламаларды қолданып, музыкалық композициялардың үзінділерін редакциялау (Алгоритмика,Word, Power point, "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid")
2 - тоқсан
2. Қазақтың дәстүрлі ғұрыптық-тұрмыстық әндері мен заманауи музыка	Ғұрыптық-тұрмыстық әндер мен заманауилық	5.1.1.4 музыкалық шығармалардағы жоғары дыбыстық және динамикалық өзгерістерді алуан түрлі құралдармен қабылдау, саналы ұғыну және беру; 5.1.2.4 музыкалық шығармалардың күрделі емес үзінділерін аспаптарда бірлесіп орындау
	Халық музыкасын интерпретациялау	5.1.2.5 музыкалық және әдеби шығармалар топтамасын жинақтау; 5.1.3.5 қазақ халқының және әлемнің өзге халықтарының музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау
	Халық музыкасын өңдеу	5.1.1.6 қолжетімді тілдік құралдарды қолданып, ауызша және жазбаша формада өзінің музыкалық әсерлерін жеткізе білу; 5.1.2.6 педагогтың ұйымдастырушы көмегімен канон формасындағы жеңіл әндерді, шағын әуендерді орындау; 5.1.3.6 музыкамен байланысты жұмбақтарды шешу
	Жобаны даярлау және құру	5.1.2.7 музыкалық шығармада берілген диапазонда дауыстың акустикалық сипаттамасын ырықты өзгерту; 5.1.3.7 музыкаға деген тұрақты саналы ұғынылған қызығушылықты көрсету білу; 5.1.3.8 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындауда музыкалық терминологияны қолдану
	Жоба нәтижелерін ұсыну	5.3.1.1 өз жұмысын шығармашылықпен ұсыну, оны критерийлерге сәйкес бағалау және өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар беру; 5.3.1.3 авторлар, тыңдаушылар, өзіндік шығармалардың сыншылары рөлінде болу; 5.4.3.2 музыкаға салынған сөйлемнің екпініне және үзіліске, мағынасына бағдарланып, басты логикалық тіректі сөзді жеткілікті дауыс күшімен ажырату, есту арқылы тану
	Жоба нәтижелерін ұсыну	5.3.1.1 өз жұмысын шығармашылықпен ұсыну, оны критерийлерге сәйкес бағалау және өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар беру; 5.3.1.3 авторлар, тыңдаушылар, өзіндік шығармалардың сыншылары рөлінде болу; 5.4.3.2 музыкаға салынған сөйлемнің екпініне және үзіліске, мағынасына бағдарланып, басты логикалық тіректі сөзді жеткілікті дауыс күшімен ажырату, есту арқылы тану
3 - тоқсан
3. Әлем халықтарының музыкалық дәстүрлері	Түркі және шығыс халықтарының музыкалық дәстүрлері	5.4.2.6 музыкалық шығармадағы әзілді, оқиғаның күлкілі болатынын сезу, адекватты жауап қайтарудың вербальды емес құралдарын бақылау; 5.4.1.2 музыкалық сүйемелдеуде тыйым салынған мимикалық және пантомимикалық позаға арналған тапсырмаларды орындау; 5.4.3.4 әртүрлі күрделіліктегі речетативті ырғақтардың артикуляциясына тірек жасамай қайта жаңғырту; 5.4.3.6 әуенді баяулатуға және жеделдетуге сәйкес сөйлеуді ырықты баяулату және жеделдету тәсілдерін меңгеру
	Еуропа халықтарының музыкалық дәстүрлері	5.4.2.4 5 минут ішінде үздіксіз органда орындалатын И.С.Бахтың және басқа композиторлардың шығармаларын тыңдау; тыңдау барысында тыныс алу ырғағын басқару; 5.4.1.6 музыкалық шығарманың контексін түсінуді көрсете білу: тыңдай білу, құлақ түру, шапалақтау, әуендету, әндету, ән салу, ысқыру, мимикалық позаларда тұру; 5.4.1.4 оркестрде музыканы ырғақтық сызбаларда есептеу және орындау: Баяу ( I I I I I), бірқалыпты ( I I I I I I I I I) және жылдам (IIIIIIIIIIIIIIIIIIII); 5.4.3.5 жеке көрсеткіштер бойынша қойылған дыбыстардың айтылуын өзіндік бақылауды сақтау, әндерді орындауда барлық дыбыстарды айқын, дәл дыбыстау, айту (*тілдік аппараттың ауыр органикалық зақымдалуы бар білім алушыларға қатысты емес)
	Жобаны даярлау және құру	5.3.1.2 әртүрлі музыкалық-шығармашылық тапсырмаларды шешуде қатарластармен өнімді ынтымақтасу (қарым-қатынас жасау, өзара әрекеттесу); 5.4.2.2 тыныс алу-тыныс шығару жиілігін ырықты төмендету көмегімен қозғалыс және эмоционалды қозуды әлсірету; 5.1.2.2 әртүрлі әндерді орындауда музыканың сипатын жеткізе білу
4 - тоқсан
4. Музыка тілі – достық тілі	Жобаны даярлау және құру	5.4.1.3 шулы немесе әуендік аспапта (қоңыраулар, барабан, цимбал) ойнау арқылы көңіл-күйді немесе серіктестің мінез-құлқын жеткізе білу; 5.4.1.5 полифониядағы алуан түрлі аспаптардың дыбысталуын ажырату, кеңістіктегі дыбысты оқшаулау, дыбыстың қайнар көзін анықтау, аспапты оның дыбысталуымен және орналасуымен салыстыру; 5.4.2.3 эмбрион және ат айдаушы позасын қабылдау, еркін тербелістерді, баяу қарқында айналуды, әуеннің сүйемелдеуімен бірте-бірте босаңсу үшін сілкіністерді орындау; кинестетикалық материалды қолданып, бұлшық еттерді босаңсыту күйін сезіну
4. Музыка тілі – достық тілі	Қазақстан халықтарының музыкасы	5.1.3.4 дәстүрлі авторлық мектептер мен эстрадалық бағыттағы композиторлардың шығармаларын салыстыру; 5.4.3.1 ауа ағынының күшін реттеумен (тыныс шығарудың ұзақтығы 12 секундқа дейін) ауызбен тыныс шығарумен бағытталған төменгі диафрагмальды тілдік тыныс алуды меңгеру; 5.4.3.3 жеке көрсетулер бойынша жетекші қолдың саусақтарының қозғалысымен сөйлеуді қамтамасыз ету тәсілдерін меңгеру; көрсеткіштер бойынша алуан түрлі техникалардың элементтерін білу және орындау (А.Н.Стрельникова, А.Г. Ипполитова)
5. Өлкетану	Бір шаңырақ астында	5.1.3.5 қазақ халқының және әлемнің басқа халықтарының музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау; 5.4.3.2 музыкаға салынған сөйлемнің екпініне және үзіліске, мағынасына бағдарланып, басты логикалық тіректі сөзді жеткілікті дауыс күшімен ажырату, есту арқылы тану; 5.4.3.4 әртүрлі күрделіліктегі речетативті ырғақтардың артикуляциясына тірек жасамай қайта жаңғырту

2) 6 - сынып:

2 - кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Классикалық музыканың жауһарлары	Органдық музыка	6.1.1.1 тыңдалған музыкалық шығармаларды талдау, олардың түрлерін, стилін, жанрларын анықтау, оның ішінде әртүрлі өнер түрлерімен өзара байланысын педагогтың бағыттаушы көмегімен немесе өз бетімен анықтау; 6.1.3.7 классикалық музыканың жанрлары мен түрлерін анықтау; 6.1.2.1 көркемдік бейнені және әуеннің сипатын беру арқылы, канонның элементтерін қолданып, әртүрлі стильдегі және жанрдағы әндерді орындау
	Симфониялық музыка	6.2.1.1 вербальды емес қолжетімді құралдармен ауданның, қаланың музыкалық өмірін белсендіру үшін идеяларды ұсыну
	Опера өнері	6.1.1.2 музыкалық аспаптардың дыбысталуын, оркестрдің түрлерін ажырату, оларды топтар бойынша жіктеу; 6.1.3.2 стилі мен жанры бойынша әртүрлі ән салудың түрлерін салыстыру
	Балет өнері	6.1.2.5 ән салуда, қарапайым музыкалық аспаптарда, пластикада, сахналауда импровизациялау; 6.4.1.5 бір орында твист-жүруді орындау: әрбір қадамда бас пен денені бір жаққа қарай бұру, жамбас сүйекті саланы және аяқтарды – қарама-қарсы жаққа бұру, қозғалыс қарқынын әуеннің динамикасы мен қарқынына сәйкес құру; 6.2.2.2 педагогтың бағыттаушы көмегін және компьютерлік бағдарламаларды қолданып, музыкалық композициялардың үзінділерін редакциялау және интерпретациялау (Алгоритмика, Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид")
	Қазақстанның кәсіби музыкасы	6.1.1.3 құрамы бойынша халық аспаптар (қазақ және орыс) симфониялық оркестрінің аспаптарын ажырату; 6.1.2.3 үлгі бойынша, педагогпен бірлесіп музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; 6.1.3.3 екі және одан көп музыкалық жанр мен стильдегі шығармалардың мазмұнын, екпіндік-бейнелі мағынасын түсіну
	Жобаны даярлау және құру	6.1.1.4 музыкалық шығармалардағы жоғары дыбыстық және динамикалық, қарқынды-ырғақтық өзгерістерді алуан түрлі құралдармен қабылдау, саналы ұғыну және беру; музыканы орындауда жіберілген қателерді байқау; 6.1.2.4 музыкалық шығармалардың күрделі емес үзінділерін аспаптарда партиялар және (немесе) бойынша ансамбльде орындау және олардың сипатын жеткізе білу; 6.2.1.2 педагогтың бағыттаушы көмегімен музыкалық-шығармашылық жұмысты құру үшін музыкалық материалды жоспарлау және интерпретациялау; 6.2.2.1 музыкалық мәнерліліктің қолжетімді құралдарын, дауысты, музыкалық аспаптарды қолданып, 3/4 өлшемдегі композицияларды шығару және импровизациялау (4-8 такт)
	Жоба нәтижелерін ұсыну	6.1.1.5 өз республикасының, аймақтың әртүрлі этнос өкілдерінің халықтық музыкалық шығармашылығының жекеленген үлгілерін анықтау; 6.1.3.5 қазақ халқының және әлемнің басқа халықтарының көркемдік бейнесін құруда музыканың мәнерлі құралдары мен әртүрлі өнер түрлерін салыстыру
2 - тоқсан
2. Заманауи музыкалық мәдениет	Эстрадалық музыка	6.1.1.6 музыка туралы тақырыптарға диалогты бастау, қатарластармен және ата-аналармен концерттер, қойылымдар туралы әсерлерімен бөлісу; 6.1.2.6 педагогтың бағыттаушы көмегімен немесе өз бетімен канон формасындағы жеңіл әндерді, шағын әуендерді орындау; 6.1.3.6 музыкамен байланысты жұмбақтарды ойдан құрастыру
	Заманауи музыкалық жанрлар	6.1.2.7 дикциялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау арқылы вокальды-хор шығармаларын орындау; 6.1.3.8 тыңдалған музыка туралы өзінің ой-пікірлері мен сезімдерін түсіндірумен ауызша және жазбаша жұмыстарды орындауда музыкалық терминологияны қолдану
	Джаз музыкасы	6.3.1.1 шығармашылық баяндама бағдарламасын көпшілік қауымға ұсыну, оны критерийлерге сәйкес бағалау, жұмысты жақсарту бойынша әртүрлі ұсыныстарды енгізу және талдау; 6.4.1.1 аспапқа сипаты бойынша алуан түрлі қол тигізудің көмегімен әртүрлі күші бар дыбыстарды шығара білу; 6.4.3.6 өзінің артикуляциялық, мимикалық, саусақты және жалпы қозғалыстарында метрикалық пульсацияны және ырғақтық суретті дауыстың қатты атакасымен белгілеу
	Жобаны даярлау және құру	6.3.1.2 өз бетімен ойластырылған әртүрлі көркемдік бейнелерді ансамбльдік, ұжымдық (хор және аспаптық) жүзеге асыруда қарым-қатынас жасау және өзара әрекеттесу; 6.4.3.5 белгілі мақсатқа жету үшін қарқынды, күшті, екпінді, ырғақты өз бетімен және үнемі қолдану (өтініш білдіру, көңіл-күйді көрсету, мағынаны нақтылау)
	Жоба нәтижелерін ұсыну	6.3.1.3 музыкалық орындаушылық шығармашылықты немесе шығарманы бағалау критерийлерін анықтау; 6.4.2.5 музыкалық шығарманы орындау сәтінде, тікелей қарым-қатынаста, нұсқау бойынша кезектестіріп қызығудың, таңғалудың, ұялудың, қорқудың, ашуланудың мимикалық позаларын көрсету
3 - тоқсан
3. Музыка және өнер түрлері	Музыка және поэзия	6.4.2.1 қиын жағдайларда эмоционалды қысымды және логофобияны түсіруге бағытталған өзін-өзі иландырудың кем дегенде 10 музыкалық формулаларын білу және қолдану; 6.4.1.2 музыкалық шығарманың сюжетіндегі көңіл-күйлерді, түйсіну сезімдері мен әрекет (оқиға) арасындағы себепті-салдарлы байланысты анықтау
	Музыка және бейнелеу өнері	6.4.3.3 музыкалық-шығармашылық өнерде қолданылатын вербальды емес және паравербальды құралдардың әлеуметтік маңызын қолжетімді деңгейде түсіну және түсіндіру білу; 6.4.2.2 тыныс алу-тыныс шығару жиілігін төмендету және тыныштық күйін иландыру формуласының көмегімен қозғалыс және эмоционалды қозуды әлсірету
	Музыка және театр	6.4.2.1 қиын жағдайларда эмоционалды қысымды және логофобияны түсіруге бағытталған өзін-өзі иландырудың кем дегенде 10 музыкалық формулаларын білу және қолдану; 6.4.2.3 пәрмен бойынша бүкіл дененің бұлшық еттерін босаңсытуға және қысымдауға арналған этюдтерді орындау, әуеннің бейнесі, сипаты және көңіл-күйі бойынша пішінді "қыса" және "кеңейтіп жая" білу
	Музыка және кино	6.4.2.4 әуеннің қарқыны мен ырғағына сәйкес, музыка ырғағымен артикуляция органдары мен көзге арналған гимнастиканы, динмикалық саусақты жаттығуларды, мимикалық және артикуляциялық бұлшық еттерді сылап-сипау
	Жобаны даярлау және құру	6.4.1.3 өзі және серіктестер үшін аспапты таңдап, ырғақтық сызбаларды қолданып, "Музыкалық жаңғырық" ойынын ұйымдастыру және жүргізу
	Жоба нәтижелерін ұсыну	6.4.1.4 ырғақтық сызбаларды оқу, құрастыру және оларды қарқын мен ырғақ бойынша әуенмен салыстыру
4 - тоқсан
4. Біздің өміріміздегі музыка	Интеллектуалды музыка	6.4.1.6 музыкалық-шығармашылық іс-әрекеттің алуан түрлеріне тұрақты қызығушылықты көрсете білу: диалогта музыканттардың тегін, шығармалардың атауларын, стильдің атауларын белгілеу 6.4.2.6 музыкалық шығармадағы әзілді, оқиғаның күлкілі болатынын түсіну, адекватты жауап қайтарудың вербальды емес құралдарын қолдану
	Жанға және демалысқа арналған музыка	6.1.3.4 эстрадалық музыканың жанрлары мен бағыттарын анықтау; 6.4.3.1 негізінен дауысты дыбыстарға ауаны жұмсап, ән салу және сөйлеу актісінде тыныс алуды дұрыс бөліп, ұтымды дауыс шығаруды меңгеру; тыныс алу және дауыс бұлшық етінің жұмысын үйлестіру білу; 6.4.2.5 музыкалық шығарманы орындау сәтінде, тікелей қарым-қатынаста, нұсқау бойынша кезектестіріп қызығудың, таңғалудың, ұялудың, қорқудың, ашуланудың мимикалық позаларын көрсету; 6.4.1.3 ырғақтық сызбаларды қолдану арқылы алуан түрлі ойындарды ұйымдастыру және жүргізу
	Музыка және технология	6.4.3.2 музыкаға салынған 5-7 сөзден тұратын сұраулы сөйлемдегі басты сөзді дауыспен және үзіліспен ажырату және есту арқылы анықтау
	Дыбыстау және музыкалық безендіру	6.1.3.1 қарапайым әуендерді әуендетуде нота жазбасында бағдарлануға арналған графикалық белгілер жүйесін қолдану; 6.4.3.3 музыкалық-шығармашылық өнерде қолданылатын вербальды емес және паравербальды құралдардың әлеуметтік маңызын қолжетімді деңгейде түсіну және түсіндіру білу
	Жобаны даярлау және құру	6.1.2.2 көркемдік бейнені және әуеннің сипатын беру арқылы, екідауыстылық элементтерін қолданып, әртүрлі стильдегі және жанрдағы әндерді орындау; 6.4.3.4 ұяң-қатаң, қатты-жұмсақ дауыссыз дыбыстарды кезектестіріп буындық тізбектерді құрастыру және оларды речитативтерде, әуендерде және вокализдерде орындау
	Жоба нәтижелерін ұсыну	6.4.3.5 белгілі мақсатқа жету үшін қарқынды, күшті, екпінді, ырғақты өз бетімен және үнемі қолдану (өтініш білдіру, көңіл-күйді көрсету, мағынаны нақтылау); 6.4.3.6 өзінің артикуляциялық, мимикалық, саусақты және жалпы қозғалыстарында метрикалық пульсацияны және ырғақтық суретті дауыстың қатты атакасымен белгілеу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 510 - қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің мақсаты ағзаның барлық жүйелерін дамыту, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстыры бар білім алушылардың дене қасиеттерін және онымен байланысты қабілеттерін жетілдіру болып табылады.

3. Міндеттері:

1) әлемдік және отандық спорттағы жетістіктерді мақтан тұту түрінде жалпы мәдениеттік және қазақстандық азаматтық сәйкестік негіздерін қалыптастыру;

2) қимыл-қозғалыс мәдениетін тәрбиелеу, жалпы дамытушы және сауықтырушы бағыттағы дене жаттығуларының қимыл тәжірибесін негізгі спорт түрлерінің техникалық әрекеттерімен және тәсілдерімен молайту, спорттық-спецификалық икемдер мен дағдыларды дамыту;

3) салауатты және қауіпсіз өмір салты ережелерін меңгерту, білім алушылардың өз денсаулығына ұқыпты қарауды тұрақты түрде қажетсінуі мен талаптануын қалыптастыру;

4) серіктесімен өзара әрекеттесуін, оған бағдарлануын, бірлесіп және жұмыла жұмыс істеуін дамыту, өзінің және серіктесінің іс-әрекетін дұрыс бағалап, ортақ нәтижеге қол жеткізу мүддесі үшін қажетті түзетулер енгізе алуды үйрету;

5) командалық спорт түрлерінде – ортақ мақсатты және оған жету жолдарын жоспарлау, бірлескен жұмыстағы қызмет пен рөлдерді бөлу, қайшылықтарды сындарлы шешу, өзара бақылауды жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру;

6) өзінің тұлғалық және дене мүмкіндіктерін іске қоса білу негізінде ерік-жігер қасиеттерін тәрбиелеу, мақсатқа жету ынтасын және қиындықтарды жеңіп шығуға дайындығын дамыту.

4. Бағдарлама түзету міндеттерін шешуге бағытталған:

1) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың барлық сенсорлық жүйелерін түзету (көз мөлшерін, кеңістікті және уақытты бағдалауын, сипап сезу және бұлшық ет, кинестетикалық түйсігін дамыту);

2) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың танымдық процестерінің жетіспеушіліктерін дене тәрбиесі шаралары арқылы жеңу, олардың психо-эмоционалдық күйін үйлестіру;

3) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың коммуникативті дағдылары мен коммуникативті қасиеттерін жетілдіру;

4) сөздік қорын байыту, сөйлеу тілінің грамматикалық жағын жетілдіру;

5) сөйлеу тілінің техникалық жағын және дұрыс тыныс алуын жетілдіру;

6) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды өзін-өзі адекватты бағалау мен өзін-өзі реттеу тетіктерін дамыту арқылы мақсатты әлеуметтендіру;

7) дене шынықтыру-сауықтыру іс-әрекетіндегі біліктер мен дағдыларға үйретуде сау сақталған талдағыштарды дамыту және пайдалану.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Дене шынықтыру пәні төмендегілерге бағытталған:

1) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары білім алушылардың қозғалыс сферасын дамыту;

2) олардың зиятының және сенсорлық мүмкіндіктерін жетілдіру;

3) ауызша сөйлеу тілін түзету;

4) әлеуметтік оңалту.

6. Бейімделген дене шынықтыруға оқыту құндылыққа бағытталған, іс әрекеттік, тұлғаға бағытталған, сараланған, коммуникативтік, түзету, полисенсорлық тәсілдерге негізделіп жүзеге асырылады:

1) құндылыққа бағытталған тәсіл, ол мақсатты түрде білім алушы тұлғасының әлеуметтік-маңызды құндылықтар жүйесін қалыптастырады, оларды іске асыру күнделікті өмір талаптарына бағынуды қамтиды;

2) тұлғаға бағытталған тәсіл, оның мақсаты әрбір нақты жағдайдағы сөйлеу тілі патологиясының түрі мен формасын ескере отырып оқу процесін дараландыру, білім алушының тұлғасын үйлесімді қалыптастыру және

жан-жақты дамыту, оның психикалық және дене дамуының жеке дара ерекшеліктерін, мінез-құлқының қажеттіліктері мен ынтасын, әлеуетті мүмкіндіктерін ескере отырып, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушының шығармашылық күш-жігерінің толық ашылуына жағдай жасау болып табылады;

3) сараланған тәсіл, ол оқу процесін арнайыландыруды және медициналық тексеру мәліметтерін, дәрігерлердің, психологиялық-медциналық-педагогикалық консультация нұсқауларын, Бағдарламаға енгізілген бақылау нормативтерін тапсыруға даярлығын алдын-ала тексеру нәтижелерін ескере отырып, білім алушылардың әртүрлі топтары үшін алуан түрлі жағдай жасауды меңзейді;

4) іс-әрекеттік тәсіл, оның мәні сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың білімді дайын күйінде алуында емес, өзінің табуында, өз оқу іс-әрекетінің мазмұны мен түрлерін ұғынуында, оның нормаларын түсініп, қабылдауында, бұл оның білімінің, оқу біліктері мен дағдыларының және кең спектрлі дағдыларының белсенді әрі сәтті қалыптасуына септігін тигізеді;

5) коммуникативтік тәсіл, оның нәтижесі қарым-қатынас жағдаятына сай коммуникативті мінез-құлықты таңдай отырып және тілдік нормалар жүйесін дұрыс пайдалана отырып, өзара әрекеттесу процесінің барысында тіл арқылы қарым-қатынасты жүзеге асыра алу қабілеті болып табылады;

6) түзету тәсілі оқытудың арнайы технологияларымен және құралдарымен қамтамасыз етіледі, солардың мазмұнында, әдістерінде, әртүрлі ұйымдастырылу түрлерінде көрсетілген, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес оқу ақпаратын ерекше құрылымдау арқылы мұндай балалардың сөйлеу тілін және таным процестерін, моторикасын түзетуге бағытталған;

7) полисенсорлық тәсіл оқу процесі сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың ақпарат алуы үшін сақталған талдағыштарын кеңінен пайдалану мүмкіндігін ескере отырып, жүзеге асырылуын қамтиды. Полисенсорлық тұғыр қабылдау процесінің молаюына, оның көру, есту, моторлық (кинестетикалық), тактильді, иіс сезу, дәм сезу және вестибулярлық сияқты сақталған талдағыштар негізінде өткізілуіне жағдай жасайды.

7. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың дене тәрбиесі арнайы білім беру ұйымының түзету-дамыту жұмысының аса маңызды құрамдас бөлігіне айналады.

8. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың сөйлеу тілі мен психомоторлық дамуының бұзылыстарын түзету сабағын жүргізудің дәстүрлі әдістемесіне өзгерістер енгізу, төменде келтірілген ұстанымдарды пайдалана отырып, дене тәрбиесінің арнайы тәсілдері мен жалпыға мәлім әдістерін үйлесімді біріктіру арқылы жүзеге асырылады:

1) мұқият іріктелген тапсырмалар мен әрекет түрлерінің көмегімен ынталандыра және дамыта оқыту, соның ішінде пәннің оқу материалында сөйлеу дағдыларын дамыту, психикалық процестерді (сөйлеу, зейін, түйсік, ес, ойлау) түзету;

2) барлық сабақ барысында сөйлеу тәртібін сақтау: дыбыс айталуын бақылау, әр білім алушының ауызша сөйлеу тіліндегі аграмматизмдерді жою, тұтығатындардың сөйлеу тілін қалпына келтіріп отыру;

3) оқытуды "үйрету үшін бағалау" арқылы демеу;

4) сабақта тілдесу жағдайын, коммуникативті жағдаят үлгісін жасау үшін білім алушылардың жеке, жұптық, топтық әрекетін ұйымдастыру;

5) сабақтағы іс-әрекет түрлерін жиі ауыстырып тұру сабақтың әр алуан түрлерін пайдалану;

6) сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың сөйлеу әрекетін қолдау: пәндік лексикасын, пәннің үлгілік сөз саптамын және сөз орамдарының жиынтығын, тіл конструкцияларын автоматтандыру, ой-пікірін, жауабын құрастырып, ауқымды жеткізуіне көмектесетін ескертпелерді, нобайларды, жоспарларды, кестелерді, алгоритмдерді кеңінен пайдалану.

9. Дене шынықтыру сабақтарының мазмұнына міндетті түрде жұптық және топтық жұмыс кезінде пәндік сөздікті кеңейту мен нақтылауға, және коммуникативті дағдыларын дамытуға бағытталған тапсырмалар енгізіледі.

10. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың білімі, білігі мен дағдыларының беріктігі бай және жан-жақты сенсорлық тәжірибеге, материалдың біртіндеп күрделенуіне, талдануына, квантталуына, ұтымды мөлшерленуіне, көп мәрте ауысып отыратын жағдайларда білімін қолдануға арналған жаттығулардың жеткілікті көлемде берілуіне, шартты символдық көрнекіліктердің (тіректер, сызбалар және қалыптар) пайдаланылуына және оқу материалын берудегі көрнекі құралдардың басым болуына негізделетін өткен материалды бекіту жүйесімен қамтамасыз етіледі.

11. Сабақтардың түзете-дамыту бағыттылығына әр алуан гимнастика түрлері өз үлесін қосады: тыныстық гимнастика, саусақтық гимнастика, сөйлеу аппаратының қызметін жақсартатын артикуляциялық гимнастика, эмоционалдық саулықты сақтау мен қалпына келтіру және психикалық бұзылыстардың алдын алу мақсатымен өткізілетін.

12. Логоритмика элементтері ырғақ сезімін, сөз-қозғалыс және есту талдағыштарын дамытуға, тынысты реттеуге, дұрыс дыбыстауды бекітуге септігін тигізеді. Фронтальды әдісті пайдалана отырып музыкалық-ынталандырылған тапсырмаларды орындау сабақтың моторлық тығыздығын жоғарылатуға мүмкіндік береді, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларды қимыл белсенділігімен барынша түгел қамтуды, сондай-ақ музыканың көмегімен орындалатын жұмыстың субъективті және объективті түрде жеңілдеуін қамтамасыз етеді.

13. Дене шынықтыру сабақтарының тиімділігін қозғалыс белсенділігінің дәстүрлі емес түрлері, мысалы кинезиологиялық бағдарламалар (ми сыңарлары арасындағы байланыстарды дамытуға, ми сыңарлары жұмысын синхрондауға, ұсақ моториканы дамытуға бағыттаған), А.Стрельникова бойынша тыныс гимнастикасы немесе "пилатес" жүйесінің элементтері.

14. Созылумен бірге дұрыс тыныс алу және белсенді күш жаттығуларымен бірге бұлшық еттерді босаңсыту ағзаның қызметтік жүйелерін қалпына келтіреді, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың қимыл-қозғалыс білгірлігін арттырады. Босаңсуға бағытталған жаттығулар бұлшық ет және эмоциялық кернелуді басуға мүмкіндік береді, ал бұл тұтығуы бар білім алушылардың қалыпты сөйлеу тілін тәрбиелеудің басты шарты болып табылады.

15. Пәннің спецификасы, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың өмірі мен денсаулығына деген жоғары жауапкершілік арнайы білім беру ұйымындағы дене шынықтыру мұғалімінің кәсіби және адамгершілік қасиеттеріне ерекше талаптар қояды, олардың ішінде ең маңыздысы болып табылады:

1) дене тәрбиесінің теориялық және әдістемелік негіздерін, педагогиканың заманауи ғылыми-әдістемелік жетістіктерін, медициналық білім, медициналық бақылау, дефектология негіздерін білу;

2) техникалық-тактикалық спорттық дағдыларды игеру;

3) педагогикалық оптимизм, ұйымдастырушылық біліктер мен дағдылар, байқампаздық, аттенциялық қабілеттер (зейінін бір мезгілде бірнеше әрекетке бөле білу қабілеті);

4) білім алушылардың жеке дара ерекшеліктері мен қабілеттерін ескере отырып, олардың болашақ дайындығын жоспарлау;

5) өзі үлгі көрсетіп, білім алушылардың үнемі спортпен шұғылдануға деген құлшынысын тәрбиелей білу;

6) ата-аналарға кәсіби тұрғыда кеңес беру.

16. Арнайы білім беру ұйымындағы дене шынықтыру мұғалімінің кәсіби іс-әрекеті, сонымен қатар мектептегі басқа да мамандармен – логопедпен, психологпен, медициналық қызметкерлермен өзара бірлесіп жүйелі түрдегі нәтижелі іс-әрекет жасауға даярлығын, тұтығуы, ринолалиясы, алалиялық немесе дизартриялық компоненті, аутизмі бар білім алушыларға сабақта жеке түзету көмегін көрсетуге мүмкіндік беретін арнайы әдістемелерді меңгеруін қамтиды.

17. Мұғалімнің сөйлеу тілі ақпаратты, дұрыс, нақты, логикалық және түсінікті, таза, мәнерлі, бай және бейнелі болады. Сөйлеу тілінің техникалық сипаттамаларына анық дикция, орнықты сөйлеу ырғағы мен қарқыны, сәйкес дауыс қаттылығы жатады.

18. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың дербес өмір сүру дағдыларын дамыту және функционалдық сауаттылығын қалыптастыру мақсатымен, арнайы өлшеуіш құралдармен және олардың көмегінсіз дене жағдайын өздігімен диагностикалау біліктеріне, өзіне-өзі массаж жасау дағдыларына үйретуге, алғашқы қарапайым медициналық көмек көрсету дағдыларын қалыптастыру мен автоматтандыруға ерекше назар аударылады.

19. Білім алушылардың "Бейімделген дене шынықтыру" сабақтарында топтарға бөлінуі медициналық тексеру нәтижесі негізінде, міндетті түрде анықтама берілген жағдайда жүргізіледі.

20. Дене шынықтыру сабақтарын жүргізу барысында және дидактикалық материалдарды сақтауда қолданады: тақта, үстел, жұмсақ орындық, шкаф, медициналық аптечка, спорт жабдықтарын қоятын стеллаж, доптарды салатын стеллаж, көтеріп жүретін доп салатын себет, доптарды үрлегіш.

21. Оқыту барысында белсенді түрде техникалық мультимедиялық дидактикалық құралдар пайдаланылады: компьютер жиынтығымен: жүйелік блок, монитор, микрофонды-телефонды гарнитур, акустикалық жүйе, веб-камера, желілік сүзгі, көп атқарымдық құрылғы, дене шынықтыру дайындығы бойынша мультимедиалық оқыту нұсқаулықтары.

22. Сабақта және спорттық-көпшілік шаралар өткізу кезінде сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың спорттық нәтижелері мен жетістіктерін өлшеу үшін арнайы аспаптар мен құралдар қолданылады: секунд санағыш, пластикалық жай табло, электрондық табло, 10 метрлік ұзындық өлшеуіш, 50 метрлік ұзындық өлшеуіш, қол динамометрі, ойын ысқырығы, электромегафон, механикалық шахмат сағаты, төреші мұнарасы.

23. Спорт залы мен секциялардың жабдықталуына кіреді: биік бөрене, едендік бөрене, түрлі биіктікті қоссырықтар жиынтығы (қыздарға арналған), параллель қоссырық (ұлдарға арналған), өрмелейтін арқан, өрмелеуге арналған сырық, гимнастикалық ешкі, гимнастикалық ат, гигиеналық жабындылы гимнастикалық төсеніштер, серіппелі гимнастикалық көпір, гимнастикалық тік көпір, төсеніштерді сақтау және тасымалдауға арналған арба, металл шығыршық, гимнастикалық таяқша, тартатын арқан, әмбебап гимнастикалық керме, гимнастикалық орындық, гимнастикалық қабырға.

24. Шаңғы жарысын және конькимен жүгіру дайындығын өткізу үшін қолданылады: шаңғы бекітпесі, ағаш-пластик шаңғылар, шаңғы бәтеңкелері, шаңғы таяқтарының жиынтығы, коньки.

25. Бағдарламаны жүзеге асыру үшін: сөре станогы немесе тіреуіш, лақтыруға арналған доп, лақтыруға арналған нысана, лақтыруға арналған граната 500 грамм, лақтыруға арналған граната 700 грамм, биіктікке секіруге арналған тұғыр теңдегіш, биіктікке секіруге арналған баған, тұғыр теңдегіштің биіктігін өлшегіш, эстафеталық таяқша қарастырылады.

3 - тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

26. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

3) 7 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

4) 8 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

5) 9 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

6) 10 сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

27. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Қозғалыс әрекеті";

2) 2-бөлім "Шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау қозғалыс дағдылары арқылы";

3) 3-бөлім "Денсаулық және салауатты өмір салты".

28. "Қозғалыс әрекеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) әртүрлі спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерін орындау кезінде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту;

2) әртүрлі дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін құру және қолдану;

3) спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру;

4) қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау;

5) бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды қолдану және бағалау;

6) қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын дамыту.

29. "Шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау қозғалыс дағдылары арқылы" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бейімдеу;

2) көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын дамыту және қолдану;

3) қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын көрсету;

4) дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау;

5) өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін сыни тұрғыдан бағалау және баламалы шешімдер ұсыну;

6) жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу;

7) жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық таныту;

8) қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді орындау және олардың айырмашылықтарын түсіну.

30. "Денсаулық және салауатты өмір салты" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін қалыптастыру;

2) қызмет түріне сай ширату мен қалпына келтіру техникаларын құрастыру және өткізу;

3) әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды зерделеу және тәжірибе жүзінде сынау, олардың ағзаның энергетикалық жүйесімен байланысы мен әсері;

4) денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезіндегі қауіптерді басқару стратегияларын құрастыру және қолдану;

5) дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану.

31. 5-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын үйрету. Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету. Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету. Орнынан және екпінмен ұзындыққа секіру техникасын үйрету. Әртүрлі заттар мен құралдарды нысанаға және алысқа тастау мен лақтырудың техникасы. Эстафетадағы командалық жұмыс;

2) модификацияланған командалық ойындар. Ойындардағы техникалық амалдарды үйрету. Негізгі тактикалық тәсілдерді үйрету. Ойында көшбасшылық дағдыларды тәрбиелеу;

3) ағзаны гимнастика арқылы нығайту. Қауіпсіздік техникасы. Жалпы дамытушы жаттығулар кешендерін құрастыру негіздері. Акробатикалық жаттығуларды орындау. Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету. Гимнастикалық композициялар құрастыру негіздері;

4) қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары. Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрету;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Сәйкес іс-әрекет түрі үшін ширату мен қалпына келу техникасына шолу жасау. Қозғалу техникасы элементтеріне үйрету. Ара қашықтықты өту тактикасының негіздері;

6) өзара әрекеттесуге арналған қызықты ойындар. Ойын кезіндегі өзара әрекеттесу және көшбасшылық. Мәселелерді ойын арқылы шешудің негізгі дағдыларына үйрету. Қызықты ойындарды құрастыруға қажетті шығармашылық қабілеттер. Қызықты ойындарды құрастыру;

7) шабуыл-ойындардағы дағдыларға үйрету. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игеру. Ойын кеңістігінде бағдарлану дағдыларына үйрету. Ойындағы жеке, командалық әрекеттер. Стратегия дағдыларын дамытуға бағытталған ойындар құрастыру;

8) жеңіл атлетикалық дағдыларға шолу және оларды дамыту. Жеңіл атлетикалық дағдыларды ойындар арқылы дамыту. Ширату мен қалпына келу шаралары. Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту.

32. 6-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту. Қауіпсіздік техникасы. Ағзаның әртүрлі дене жүктемесіне реакциясы. Жүгіру мен секірудегі реттілік. Әртүрлі құралдарды тастау және лақтыру. Эстафетадағы командалық жұмыс;

2) командалық спорттық ойындар. Ойын техникасы дағдыларын дамыту. Спорт ойындарындағы тактикалық әрекеттердің пайдаланылуы. Командада жұмыс істеуде көшбасшылық дағдыларды дамыту;

3) ағзаны гимнастика арқылы нығайту. Қауіпсіздік техникасы. Саптық жаттығулардың элементтері. Акробатикалық жаттығулар мен композицияларды орындау. Құрал-жабдықтарда жаттығу орындау кезінде өзін-өзі бақылау. Топтық композициялар;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Спецификалық қозғалыс қабілеттерін дамыту. Күш пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар. Ара қашықтықты өтуге арналған шығармашылық тапсырмалар;

6) шытырман ойындар. Серіктестік дағдыларын дамыту. Мәселелерді ойын арқылы шешу. Шытырман ойындар арқылы сыни ойлауды дамыту. "Адал ойын" және серіктестік;

7) ойын арқылы дағдыларды жақсарту. Қауіпсіздік техникасы. Допты игеру техникасының негізгі элементтерін дамыту. Ойын кеңістігін бағдарлау дағдылары. Тактикалық әрекет негіздері. Өз ойындарына шолу жасау және көрсету;

8) жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын жақсарту. Ағзаның бейімделу қабілеттерін дамыту. Динамикалық ширату элементтері. Қимыл-қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту.

33. 7-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту және жақсарту. Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру. Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру. Секіру және оның түрлері. Әртүрлі заттар мен құралдарды тастау мен лақтыру. Эстафеталық жүгірудің модификациялары;

2) командалық спорттық ойындар арқылы өзара әрекеттесу. Ойын техникасын жақсарту. Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер. Көшбасшылық дағдылар және командадағы жұмыс дағдылары;

3) гимнастика арқылы когнитивті дағдылары және денесін басқару дағдылары. Қауіпсіздік техникасы. Саптық жаттығуларды үйрену. Акробатикалық элементтер кешендері. Гимнастикалық құрал-жабдықтарда орындалатын жаттығулардың түрлері. Көріністі құрастыру процесі және топта бағалау;

4) ұлттық және зияткерлік ойындар. Қазақтың ұлттық ойындары. Зияткерлік ойындар;

5) шаңғы (кросс) коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Сәйкес әрекеттерге арналған ширату және қалпына келтіру техникалары. Күш пен шыдамдылықты жақсартуға арналған қимыл әрекеттері. Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығулар;

6) шытырман және команда-түзуші ойындар. Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық. Ойын арқылы мәселені шешу дағдыларын жетілдіру. Балама ойын жағдаяттарын құрастыру. Топтарда шытырман-ойын құрастыру;

7) шабуыл-ойындардағы дағдыларды дамыту. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдаяттарында допты игеруді орындау техникасы. Кеңістікті бағдарлау және допты беру дағдыларын дамыту. Тактикалық әрекеттер: жеке, топтық, командалық. Өзінің шабуыл-ойындарын құрыстыру және өткізу;

8) жеңіл атлетика арқылы белсенді өмір салты. Сауықтыратын жүгіріс. Белгілерге лезде жауап беруді талап ететін ойындар. Ширату және қалпына келу шаралары. Спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезінде қимылдарды жетілдіру. Қимыл-қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту.

34. 8-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық және фитнес жеңіл атлетикалық әрекет арқылы. Қауіпсіздік техникасы. Төменгі сөре және сөре екпіні. Орта қашықтыққа жүгіру дағдыларын дамыту. Секіргіштікті дамытуға бағытталған іс-әрекет. Лақтыру және тастау кезінде бұлшық ет күші мен төзімділігін дамыту;

2) ойын арқылы мәселені шешу дағдылары. Ойын жағдаяттарында амалдарды іске асыру. Ойын функциясы. Жарысу ойын әрекетін ұйымдастыру;

3) гимнастика элементтері және оның түрлері. Қауіпсіздік техникасы. Орнында және қозғалыста орындалатын саптық амалдар. Акробатикалық жаттығуларды біріктіру: секіру және теңгеру. Гимнастикалық құрал-жабдықтардағы комбинациялар. Ырғақты гимнастика еркін жаттығуларының кешені;

4) қазақтың халық дәстүрлеріне сүйенетін ойындар. Қозғалмалы ойындар. Қазақтың халық ойындары;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Дене қасиеттерін дамытуға бағытталған ширату және қалпына келтіру техникалары. Арнайы жаттығулар техникасы дағдыларын бекіту. Әртүрлі кедергілерден өте отырып жүгіру;

6) командалық ойындар белсенді іс-әрекет түрі ретінде. Командалық ойындардағы көшбасшылық дағдылар. Қимыл үйлесімділігін дамытуға арналған ойындар. Логикалық ойлауды дамытатын ойындар. Зеректікті, зейінділікті және тапқырлықты дамытатын ойындар;

7) командалық ойындардағы негізгі дағдылар. Қауіпсіздік техникасы. Ойын техникасы. Ойын тактикасы. Ойындағы шығармашылық белсенділік

8) жеңіл атлетика дағдылары арқылы денсаулықты нығайту. Ойлы-қырлы жермен жүгіру. Шыдамдылықты дамытуға бағытталған әрекет. Секіру кезеңдерін қолдану. Лақтыру мен тастау түріндегі фитнес компоненттері.

35. 9-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жүгіру, секіру және лақтыру техникаларын жетілдіру. Қауіпсіздік техникасы. Спринтерлік жүгіруді жетілдіру. Жүгірудегі шыдамдылық дағдыларын жақсарту. Секірудің әртүрлі модификациялары. Лақтыру мен тастау дағдыларын жетілдіруге арналған жаттығулар кешендерін құрастыру;

2) командалық спорттық ойындардар арқылы өзара әрекеттесу. Ойын техникасы. Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер;

3) гимнастика арқылы денесін басқару дағдылары. Қауіпсіздік техникасы. Топтағы саптық жаттығулар. Акробатикалық элементтер комбинациясын құрастыру. Гимнастикалық құрал-жабдықтарда орындалатын жаттығулар ретін құру;

4) Қазақстан халықтарының ойындары. Халықаралық ойындар. Зияткерлік ойындар;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Ширату және қалпына келу техникасы кешендерін құрастыру. Күш пен төзімділікті жақсартуға арналған жаттығулар кешені. Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығуларды жетілдіру;

6) команда-түзуші ойындар. Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық. Спорттық ойындарда мәселені шешу дағдыларын жетілдіру. Ойын комбинацияларын құрастыру;

7) командалық іс-әрекеттегі әлеуметтік дағдылар және міндеттердің шешілуі. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдаяттарында допты игеру техникасы. Ойын кеңістігін бағдарлау дағдыларын жетілдіру. Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер;

8) денсаулық және фитнес қозғалыс белсенділігі арқылы. Бұлшық еттердің әртүрлі топтары үшін ширату және қалпына келу кешенін жасау. Стайерлік жүгіру дағдыларын дамыту. Секіру және лақтыру дағдыларын дамыту. Қозғалыс қабілеттері арқылы денсаулықты нығайту.

36. 10-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жүгіру, секіру және лақтыру техникаларын жетілдіру. Қауіпсіздік техникасы. Жүгірудегі шыдамдылық дағдыларын жақсарту. Секірудің әртүрлі модификациялары. Лақтыру мен тастау дағдыларын жетілдіру. Жүгіру эстафетасын құрастыру және өткізу;

2) командалық спорттық ойындардар арқылы өзара әрекеттесу. Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер. Жарысатын ойын әрекетін ұйымдастыру. Көшбасшылық дағдылар және командада жұмыс істеу дағдылары;

3) гимнастика арқылы денесін басқару дағдыларын жетілдіру. Қауіпсіздік техникасы. Топтағы саптық жаттығулар. Акробатикалық элементтер комбинациялары. Көріністі құрастыру процесі және топта бағалау;

4) Қазақстан халықтарының ойындары. Халықаралық ойындар. Зияткерлік ойындар;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Қауіпсіздік техникасы. Ширату және қалпына келу техникасы кешендері. Күш пен төзімділікті жақсартуға арналған жаттығулар. Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығуларды жетілдіру;

6) команда-түзуші ойындар. Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық. Спорттық ойындарда мәселені шешу дағдыларын жетілдіру. Баламалы ойын құрастыру;

8) денсаулық және фитнес қозғалыс белсенділігі арқылы. Бұлшық еттердің әртүрлі топтарына арналған ширату және қалпына келу кешені. Жүгіру дағдыларын жетілдіру. Секіру және лақтыру дағдыларын жетілдіру. Қозғалыс қабілеттері арқылы денсаулықты нығайту.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

37. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен көрсетілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту және түзету мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.3 кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "3" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

38. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1 - бөлім "Қозғалыс әрекеті"
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Әртүрлі спорттық-спецификалыққимыл әрекеттерін орындау кезінде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту	5.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын білу және түсіну; 5.1.1.2 белсенді сөздік қорында базалық пәндік терминдерді бекіту	6.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану; 6.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану	7.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру; 7.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру талдағыштарын пайдалану	8.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсете алу; 8.1.1.2 өткізілген жұмыстың орындалуына есеп беру және өзіне-өзі шын баға беру	9.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру; 9.1.1.2 орындау кезінде өзара көмек көрсету	10.1.1.1 үлкен диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларының тиімділігін бағалау; 10.1.1.2 өткізілген жұмыстың сапасы туралы айтатын бағалау пікірін құрастыру
1.2 Әртүрлі дене жаттығуларында қимыл комбинацияларымен олардың ретін құру және қолдану	5.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинацияларымен олардың ретін білу және орындай алу; 5.1.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тікелей сұрақтар қою	6.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинацияларымен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу; 6.1.2.2 орындау техникасын нақтылау үшін тікелей, жанама және балама сұрақтар қою	7.1.2.1 әртүрлі дене жаттығуларынорындауда қимыл комбинацияларымен олардың ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.2.2 алдын ала, кезекті және қорытынды өзін-өзі бақылауды орындау	8.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда қимыл комбинацияларымен олардың ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.2.2 өзін-өзі бақылаудың барлық түрін орындау	9.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинацияларымен олардың ретін қолдану; 9.1.2.2 оқу тапсырмасынорындауынаөзіне-өзі баға беру	10.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинацияларымен олардың ретін таңдауды негіздеу және қолдану
1.3 Спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдыларымен ретін қиыстыру	5.1.3.1 қарапайым спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдыларымен ретін білу және анықтау; 5.1.3.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, конструктивті диалог құру	6.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимылдағдыларымен ретін таңдай алу; 6.1.3.2 ауызша нұсқау бойынша әрекет жасай алу	7.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдыларымен ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.3.2 іс-әрекет жоспары мен алгоритмін құрастыру	8.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдыларымен ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.3.2 жолдасының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету	9.1.3.1 мұғалімнің бағыттаушы көмегімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдыларымен ретін қиыстыру; 9.1.3.2 орындау барысында көмекке жүгіну	10.1.3.1 өздігімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру
1.4 Қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау	5.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау; 5.1.4.2 бағыттаушы көмекке жүгіну	6.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін түсіну және түсіндіру	7.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін жақсарта алу; 7.1.4.2 өз әрекетін реттеу үшін сөйлеу тілін пайдалану	8.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру; 8.1.4.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру	9.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау	10.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.1.4.2 әдеби тіл ережелеріне сәйкес, сөйлеу тілінің сан алуан түрлері мен нақышын пайдалана отырып өз пікірін білдіру
1.5 Бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды қолдану және бағалау	5.1.5.1 шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау; 5.1.5.2 орындау барысында оқу міндетін сақтау	6.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану	7.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды жасап шығара алу және бағалай алу; 7.1.5.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру	8.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды анықтау және бағалау; 8.1.5.2 оқу міндетін орындау кезінде сыныптастарымен бірлесе отырып, тиімді жұмыс істеу	9.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды құру, талдау; 9.1.5.2 топта нәтижелі қарым-қатынасты жүзеге асыру	10.1.5.1 кең диапазондағыдене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды салыстыру және салғастыру; 10.1.5.2 пәндік лексиканы қолдана отырып баға беру пайымын құру
1.6 Қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын дамыту	5.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын білу және анықтау	6.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу	7.1.6.1 әртүрлі қозғалыс белсенділігін орындауда тәжірибе өткізу кезіндегі қауіпті білу және алдын алу	8.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын жақсарта алу	9.1.6.1 мұғалімнің эмоционалдық көмегімен қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын бағалау; 9.1.6.2 өзінің және айналасындағы адамдардың сөйлеу жосығын дұрыс бағалау	10.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын өздігінен бағалау

2-кесте

2-бөлім "Шығармашылық қабілеттері және сыни тұрғыдан ойлау қозғалыс дағдылары арқылы"
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бейімдеу	5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін білу және түсіну; 5.2.1.2 диалог барысында пәндік лексиканы пайдалану	6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану; 6.2.1.2 тікелей және баламалы сұрақтар құрастыру	7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру; 7.2.1.2 паравербальды тәсілдерді пайдалана отырып нақтылауға, түсінуге бағытталған сұрақтар қою	8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету; 8.2.1.2 орындап жатқан әрекеттеріне ауызша түсініктеме беру	9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспенбайланысты алған білімін бағалау; 9.2.1.2 осы білімнің қажеттігі туралы байланыстырып айтатын бағалау пікірін құрастыру	10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімінің өмірлік қажеттілігін дәйектеу; 10.2.1.2 өзінің сөз сөйлеуін жоспарлау, содан соң талдау, мақсатқа сәйкес түзету
2.2 Көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын дамыту және қолдану	5.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларынтүсіну көмекке жүгіну, өзінің қиындықтарын тұжырымдау; 5.2.2.2 тиімді оқу диалогына бастама беру	6.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.2.2 өзара көмек көрсету	7.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын талқылай алу және көрсете алу; 7.2.2.2 мәдениетті тілмен қарым-қатынас жасау ережелерін білу және орындау	8.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын көрсету және қолдану; 8.2.2.2 топтағы нәтижелі қарым-қатынас дағдыларын меңгеру	9.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын бағалау	10.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.2.2.2 тақырып бойынша монолог-пайымдау құру
2.3 Қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын көрсету	5.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау; 5.2.3.2 ауызша нұсқау бойынша физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын іске асыру	6.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.3.2 физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын көрсету	7.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылап, көрсете алу; 7.2.3.2 талқылау кезінде диалогқа белсенді қатысу физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларының айырмашылығын түсіндіру	8.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету; 8.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолдану	9.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау; 9.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолданудың тиімділігін бағалау	10.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларының тиімділігін саралау; 10.2.3.2 эмоциялық кернеуді жою үшін өзін-өзі сендіру формулаларын және тыныс техникаларын қолдану
2.4 Дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау	5.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну; 5.2.4.2 бейне және ауызша нұсқау бойынша релаксация техникаларын жүзеге асыру	6.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдану; 6.2.4.2 релаксация техникаларын орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану	7.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету; 7.2.4.2 релаксация техникаларын әртүрлі жағдайларда қолдану	8.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану және талқылай алу; 8.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және қолдану	9.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді салғастыру; 9.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және орындау	10.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау; 10.2.4.2 эмоциялық кернеуді жою үшін өздігінен жаттығулар кешенін құру
2.5 Өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін сыни тұрғыдан бағалау және баламалы шешімдер ұсыну	5.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және қарапайым баламалы шешімдер ұсыну; 5.2.5.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау	6.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну; 6.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау	7.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну	8.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну; 8.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау, оны бақылау және бағалау	9.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдау; 9.2.5.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын қолдану	10.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну
2.6 Жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу	5.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу; 5.2.6.2 түсіну мен нақтылау үшін ашық сұрақтарды тұжырымдау	6.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну	7.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін қолдану; 7.2.6.2 өзінің сөйлеу әдебін дұрыс бағалау	8.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін салыстыру	9.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін бағалау және талдау	10.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білетінін ойын барысында көрсету
2.7 Жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлық таныту	5.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты білу және түсіндіру; 5.2.7.2 сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге деген ынтасын көрсету	6.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты түсіну және қолдану; 6.2.7.2 өзінің сөйлеу тіл мәдениетін жетілдіруге деген ынтасын көрсету	7.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты талқылау және бейімдеу; 7.2.7.2 вербальды және бейвербальды деңгейде қарсыласына құрметпен қарайтындығын білдіру	8.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты бағалау; 8.2.7.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын құрастыру	9.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты сақтау; 9.2.7.2 өз көзқарасын сендіре дәйектеу	10.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты талдау; 10.2.7.2 синтондық қарым-қатынастың базалық дағдыларын көрсету
2.8 Қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді орындау және олардың айырмашылықтарын түсіну	5.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау; 5.2.8.2 орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту	6.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын ұғыну және түсіндіру; 6.2.8.2 нақтылау, түсіну үшін сұрақ қою	7.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану; 7.2.8.2 бағытталған өзара- және өзін-өзі бақылауды жүзеге асыру	8.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын көрсету және салыстыру; 8.2.8.2 сөз сөйлеуді жоспарлау, оны үлгіге сәйкес өзгерту	9.2.8.1 қимыл-қозғалыс контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бағалау; 9.2.8.2 өзінің сөз сөйлегенін талдау, оны үлгіге сәйкес өзгерту	10.2.8.1 қимыл-қозғалыс контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бейімдеу

3-кесте

3 - бөлім "Денсаулықжәнесалауаттыөмірсалты"
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Өз денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімін қалыптастыру	5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну; 5.3.1.2 тірек сөздер бойынша оқу пайымын құрастыру	6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіпті анықтай алу; 6.3.1.2 жоспар және тірек сөздер бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру	7.3.1.1 салауатты өмір салтының әсерін өз денсаулығына қатысты түсіну және түсіндіру; 7.3.1.2 жоспар бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру	8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен көрсету	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалыменсалауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен дәлелдеу; 9.3.1.2 тиімді қарым-қатынас үшін вербальды және бейвербальды тәсілдерді сай таңдау	10.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін әртүрлі әдістермен белсенді насихаттау; 10.3.1.2 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөйлеуді даярлау және ұсыну
3.2 Қызмет түріне сай ширату мен қалпына келтіру техникаларын құрастыру және өткізу	5.3.2.1 дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі ширатудың өзекті компоненттерін және қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну	6.3.2.1 ширату мен қалпына келтіру техникаларының өзекті компоненттерінің ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындай алу; 6.3.2.2 оқу диалогын өрбіту және аяқтау	7.3.2.1 дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасының компоненттерін көрсету	8.3.2.1 ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешенін құрастырып және көрсете отырып, олардың маңыздылығын ұғыну	9.3.2.1 нақты дене жаттығулары үшін ширатулар құрастыру, түсіндіру және ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау; 9.3.2.2 топтағы жұмыс кезіндегі қарым-қатынас міндеттерін тиімді шешу	10.3.2.1 өздігінен нақты дене жаттығулары үшін ширатулар өткізу, ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау
3.3 Әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды зерделеу және тәжірибе жүзінде сынау, олардың ағзаның энергетикалық жүйесімен байланысы мен әсері	5.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша анықтау; 5.3.3.2 пәндік терминдерді өзінің тіл конструкцияларына енгізу	6.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды ұсыну және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін көрсету; 6.3.3.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін әртүрлі талдағыштарды пайдалану	7.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындауда ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша түсіну; 7.3.3.2 оқу тапсырмасын орындау сапасына өзіндік дұрыс баға беру	8.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның энергетикалық жүйесінің қызметін түсіндіру; 8.3.3.2 үлгі бойынша монолог-пайымдау құру	9.3.3.1 энергетикалық жүйесінің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру және сипаттау; 9.3.3.2 өзінің және өзгелердің сөйлеу тілінің қызметін критерийлер бойынша бағалау	10.3.3.1 энергетикалық жүйе қызметі мен әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы байланысты тексеру; 10.3.3.2 мәтін-пайымдауға сүйене отырып, өз ұстанымын сенімді түрде дәлелдеу
3.4 Денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезіндегі қауіптерді басқару стратегияларын құрастыру және қолдану	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау
3.5 Дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану	5.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау; 5.3.5.2 сөйлеу әрекетін өзара және өздігінен бағытты қадағалауды жүзеге асыру	6.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану	7.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау; 7.3.5.2 диалог барысында оқу мақсатына қол жеткізу	8.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білімі мен дағдыларын көрсету	9.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау	10.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды шығармашылық деңгейде насихаттау; 10.3.5.2 іс-әрекет мақсаты мен міндеттерін қалайтын нәтиже түрінде тұжырымдау

39. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

40. Сағаттарды бөлу, сонымен қатар тақырыптарды өту реті мұғалімнің еркіне берілген.

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 - сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын үйрету	Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту
	Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету	5.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша анықтау; 5.3.3.2 пәндік терминдерді өзінің тіл конструкцияларына енгізу; 5.3.2.1 дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі ширатудың өзекті компоненттерін және қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну
	Орнынан және екпінмен ұзындыққа секіру техникасын үйрету	5.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу; 5.1.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тікелей сұрақтар қою
	Әртүрлі заттар мен құралдарды нысанаға және алысқа тастау мен лақтырудың техникасы	5.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын білу және түсіну; 5.1.1.2 белсенді сөздік қорында базалық пәндік терминдерді бекіту
	Эстафетадағы командалық жұмыс	5.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау; 5.3.5.2 сөйлеу әрекетін өзара және өздігінен бағытты қадағалауды жүзеге асыру
2. Модификацияланған командалық ойындар	Ойындардағы техникалық амалдарды үйрету	5.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын білу және түсіну; 5.1.1.2 белсенді сөздік қорында базалық пәндік терминдерді бекіту; 5.1.3.1 қарапайым спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау; 5.1.3.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, конструктивті диалог құру; 5.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну; 5.2.4.2 бейне және ауызша нұсқау бойынша релаксация техникаларын жүзеге асыру
	Негізгі тактикалық тәсілдерді үйрету	5.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу; 5.1.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тікелей сұрақтар қою; 5.1.5.1 шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау; 5.1.5.2 орындау барысында оқу міндетін сақтау
	Ойында көшбасшылық дағдыларды тәрбиелеу	5.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын түсіну көмекке жүгіну, өзінің қиындықтарын тұжырымдау; 5.2.2.2 тиімді оқу диалогына бастама беру; 5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін білу және түсіну; 5.2.1.2 диалог барысында пәндік лексиканы пайдалану
2 - тоқсан
3. Ағзаны гимнастика арқылы нығайту	Қауіпсіздік техникасы. Жалпы дамытушы жаттығулар кешендерін құрастыру негіздері	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту; 5.3.2.1 дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі ширатудың өзекті компоненттерін және қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну
	Акробатикалық жаттығуларды орындау	5.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу; 5.1.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тікелей сұрақтар қою
	Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету	5.1.5.1 шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау; 5.1.5.2 орындау барысында оқу міндетін сақтау; 5.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау; 5.1.4.2 бағыттаушы көмекке жүгіну
	Гимнастикалық композициялар құрастыру негіздері	5.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын түсіну көмекке жүгіну, өзінің қиындықтарын тұжырымдау; 5.2.2.2 тиімді оқу диалогына бастама беру; 5.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және қарапайым баламалы шешімдер ұсыну; 5.2.5.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау
4. Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары	Қазақтың ұлттық ойындары	5.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты білу және түсіндіру; 5.2.7.2 сөйлеу тілінің дыбыстық мәдениетін жетілдіруге деген ынтасын көрсету; 5.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау; 5.2.3.2 ауызша нұсқау бойынша физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын іске асыру; 5.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған дағдыларды білу және орындау; 5.3.5.2 сөйлеу әрекетін өзара және өздігінен бағытты қадағалауды жүзеге асыру
4. Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары	Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрету	5.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу; 5.2.6.2 түсіну мен нақтылау үшін ашық сұрақтарды тұжырымдау; 5.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және қарапайым баламалы шешімдер ұсыну; 5.2.5.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау;
3 - тоқсан
5. Шаңғы/кросс/конькидайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Сәйкес іс-әрекет түрі үшін ширату мен қалпына келу техникасына шолу жасау	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту; 5.3.2.1 дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі ширатудың өзекті компоненттерін және қалпына келтіру техникаларын білу және түсіну
	Қозғалу техникасы элементтеріне үйрету	5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну; 5.3.1.2 тірек сөздер бойынша оқу пайымын құрастыру; 5.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау; 5.1.4.2 бағыттаушы көмекке жүгіну
	Ара қашықтықты өту тактикасының негіздері	5.1.3.1 қарапайым спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау; 5.1.3.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, конструктивті диалог құру; 5.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша анықтау; 5.3.3.2 пәндік терминдерді өзінің тіл конструкцияларына енгізу
6. Өзара әрекеттесуге арналған қызықты ойындар	Ойын кезіндегі өзара әрекеттесу және көшбасшылық	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту; 5.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын түсіну көмекке жүгіну, өзінің қиындықтарын тұжырымдау; 5.2.2.2 тиімді оқу диалогына бастама беру
	Мәселелерді ойын арқылы шешудің негізгі дағдыларына үйрету	5.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау; 5.2.8.2 орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту; 5.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін білу және анықтау; 5.1.4.2 бағыттаушы көмекке жүгіну
	Қызықты ойындарды құрастыруға қажетті шығармашылық қабілеттер	5.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын түсіну және анықтау; 5.2.3.2 ауызша нұсқау бойынша физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын іске асыру; 5.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және қарапайым баламалы шешімдер ұсыну; 5.2.5.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау
	Қызықты ойындарды құрастыру	5.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін білу және түсіну; 5.2.1.2 диалог барысында пәндік лексиканы пайдалану; 5.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білу; 5.2.6.2 түсіну мен нақтылау үшін ашық сұрақтарды тұжырымдау
4 - тоқсан
7. Шабуыл-ойындардағы дағдыларға үйрету	Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игеру	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту
	Ойын кеңістігінде бағдарлану дағдыларына үйрету	5.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін білу және орындай алу; 5.1.2.2 орындау техникасын нақтылау және түзету үшін тікелей сұрақтар қою; 5.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну; 5.2.4.2 бейне және ауызша нұсқау бойынша релаксация техникаларын жүзеге асыру
	Ойындағы жеке, командалық әрекеттер	5.1.5.1 шамалы диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды білу және сипаттау; 5.1.5.2 орындау барысында оқу міндетін сақтау
	Стратегия дағдыларын дамытуға бағытталған ойындар құрастыру	5.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді анықтау; 5.2.8.2 орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту
	Стратегия дағдыларын дамытуға бағытталған ойындар құрастыру	5.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын білу және анықтау
8. Жеңіл атлетикалық дағдыларға шолу және оларды дамыту	Жеңіл атлетикалық дағдыларды ойындар арқылы дамыту	5.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы сұрақтары жайлы хабардар болу; 5.3.4.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, орындап жатқан әрекеттерін сөзбен айту; 5.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу мен түсіну және қарапайым баламалы шешімдер ұсыну; 5.2.5.2 оқу мақсатын қабылдау және сақтау
	Ширату мен қалпына келу шаралары	5.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша анықтау; 5.3.3.2 пәндік терминдерді өзінің тіл конструкцияларына енгізу; 5.1.3.1 қарапайым спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін білу және анықтау; 5.1.3.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, конструктивті диалог құру
	Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту	5.3.1.1 денсаулық сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну; 5.3.1.2 тірек сөздер бойынша оқу пайымын құрастыру

1) 6 – сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту	Қауіпсіздік техникасы. Ағзаның әртүрлі дене жүктемесіне реакциясы	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану
	Жүгіру мен секірудегі реттілік	6.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды ұсыну және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін көрсету; 6.3.3.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін әртүрлі талдағыштарды пайдалану; 6.3.2.1 ширату мен қалпына келтіру техникаларының өзекті компоненттерінің ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындай алу; 6.3.2.2 оқу диалогын өрбіту және аяқта
	Әртүрлі құралдарды тастау және лақтыру	6.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу; 6.1.2.2 орындау техникасын нақтылау үшін тікелей, жанама және балама сұрақтар қою
	Әртүрлі құралдарды тастау және лақтыру	6.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану; 6.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану
	Эстафетадағы командалық жұмыс	6.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану
2. Командалық спорттық ойындар	Ойын техникасы дағдыларын дамыту	6.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану; 6.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану; 6.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу; 6.1.3.2 ауызша нұсқау бойынша әрекет жасай алу; 6.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдану; 6.2.4.2 релаксация техникаларын орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану
	Спорт ойындарындағы тактикалық әрекеттердің пайдаланылуы	6.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу; 6.1.2.2 орындау техникасын нақтылау үшін тікелей, жанама және балама сұрақтар қою; 6.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану
	Командада жұмыс істеуде көшбасшылық дағдыларды дамыту	6.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.2.2 өзара көмек көрсету; 6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану; 6.2.1.2 тікелей және баламалы сұрақтар құрастыру
2 - тоқсан
3. Ағзаны гимнастика арқылы нығайту	Қауіпсіздік техникасы. Саптық жаттығулардың элементтері	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану
	Акробатикалық жаттығулар мен композицияларды орындау	6.3.2.1 ширату мен қалпына келтіру техникаларының өзекті компоненттерінің ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындай алу; 6.3.2.2 оқу диалогын өрбіту және аяқтау; 6.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу; 6.1.2.2 орындау техникасын нақтылау үшін тікелей, жанама және балама сұрақтар қою
	Құрал-жабдықтарда жаттығу орындау кезінде өзін-өзі бақылау	6.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану; 6.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін түсіну және түсіндіру
	Топтық композициялар	6.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.2.2 өзара көмек көрсету; 6.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну; 6.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау
4 бөлім. Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары	Қазақтың ұлттық ойындары	6.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты түсіну және қолдану; 6.2.7.2 өзінің сөйлеу тіл мәдениетін жетілдіруге деген ынтасын көрсету; 6.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.3.2 физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын көрсету; 6.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды қолдану
4 бөлім. Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары	Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрету	6.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну; 6.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну; 6.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау
3 - тоқсан
5. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Спецификалық қозғалыс қабілеттерін дамыту	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану; 6.3.2.1 ширату мен қалпына келтіру техникаларының өзекті компоненттерінің ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындай алу; 6.3.2.2 оқу диалогын өрбіту және аяқтау
	Күш пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар	6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіпті анықтай алу; 6.3.1.2 жоспар және тірек сөздер бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру; 6.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін түсіну және түсіндіру
	Ара қашықтықты өтуге арналған шығармашылық тапсырмалар	6.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу; 6.1.3.2 ауызша нұсқау бойынша әрекет жасай алу; 6.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды ұсыну және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін көрсету; 6.3.3.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін әртүрлі талдағыштарды пайдалану
6 бөлім. Шытырман ойындар	Серіктестік дағдыларын дамыту	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану; 6.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.2.2 өзара көмек көрсету
	Мәселелерді ойын арқылы шешу	6.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын ұғыну және түсіндіру; 6.2.8.2 нақтылау, түсіну үшін сұрақ қою; 6.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін түсіну және түсіндіру
	Шытырман ойындар арқылы сыни ойлауды дамыту	6.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын анықтау және пайдалану; 6.2.3.2 физиологиялық және сөйлеу тынысының техникаларын көрсету; 6.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну; 6.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау
	"Адал ойын" және серіктестік	6.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін анықтау және қолдану; 6.2.1.2 тікелей және баламалы сұрақтар құрастыру; 6.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін түсіну
4 - тоқсан
7. Ойынарқылыдағдылардыжақсарту	Қауіпсіздік техникасы. Допты игеру техникасының негізгі элементтерін дамыту.	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану; 6.1.1.1 шамалы диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын қолдану; 6.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану
	Ойын кеңістігін бағдарлау дағдылары	6.1.2.1 кейбір дене жаттығуларында қимыл комбинациялары мен олардың ретін құрастыра алу және орындай алу; 6.1.2.2 орындау техникасын нақтылау үшін тікелей, жанама және балама сұрақтар қою; 6.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдану; 6.2.4.2 релаксация техникаларын орындау сапасын бақылау үшін көру талдағышын пайдалану
	Тактикалық әрекет негіздері	6.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды түсіну және қолдану
	Өз ойындарына шолу жасау және көрсету	6.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын ұғыну және түсіндіру; 6.2.8.2 нақтылау, түсіну үшін сұрақ қою; 6.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу
8. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын жақсарту	Ағзаның бейімделу қабілеттерін дамыту	6.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған спорттық-спецификалық қауіпсіздік техникасын, нормалар мен ережелерді түсіну; 6.3.4.2 бейвербальды қарым-қатынас әдістерін саналы түрде пайдалану; 6.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну мен қолдану және баламалы шешімдер ұсыну; 6.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау
	Динамикалық ширату элементтері	6.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды ұсыну және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін көрсету; 6.3.3.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін әртүрлі талдағыштарды пайдалану; 6.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін таңдай алу; 6.1.3.2 ауызша нұсқау бойынша әрекет жасай алу
	Қимыл-қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту	6.3.1.1 өз денсаулығына қатысты қауіпті анықтай алу; 6.3.1.2 жоспар және тірек сөздер бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру; 6.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын түсіну және қолдана алу

3) 7 – сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын дамыту және жақсарту	Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану
	Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру	7.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындауда ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша түсіну; 7.3.3.2 оқу тапсырмасын орындау сапасына өзіндік дұрыс баға беру; 7.3.2.1 дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасының компоненттерін көрсету
	Секіру және оның түрлері	7.1.2.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындауда қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.2.2 алдын ала, кезекті және қорытынды өзін-өзі бақылауды орындау
	Әртүрлі заттар мен құралдарды тастау мен лақтыру	7.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру; 7.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру талдағыштарын пайдалану
	Эстафеталық жүгірудің модификациялары	7.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау; 7.3.5.2 диалог барысында оқу мақсатына қол жеткізу
2. Командалық спорттық ойындар арқылы өзара әрекеттесу	Ойын техникасын жақсарту	7.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру; 7.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру талдағыштарын пайдалану; 7.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.3.2 іс-әрекет жоспары мен алгоритмін құрастыру; 7.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету; 7.2.4.2 релаксация техникаларын әртүрлі жағдайларда қолдану
	Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер	7.1.2.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындауда қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.2.2 алдын ала, кезекті және қорытынды өзін-өзі бақылауды орындау; 7.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды жасап шығара алу және бағалай алу
	Көшбасшылық дағдылар және командадағы жұмыс дағдылары	7.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын талқылай алу және көрсете алу; 7.2.2.2 мәдениетті тілмен қарым-қатынас жасау ережелерін білу және орындау; 7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру; 7.2.1.2 паравербальды тәсілдерді пайдалана отырып нақтылауға, түсінуге бағытталған сұрақтар қою
2 - тоқсан
3. Гимнастика арқылы когнитивті дағдылары және денесін басқару дағдылары	Қауіпсіздік техникасы. Саптық жаттығуларды үйрену	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану
	Акробатикалық элементтер кешендері	7.3.2.1 дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасының компоненттерін көрсету; 7.1.2.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындауда қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.2.2 алдын ала, кезекті және қорытынды өзін-өзі бақылауды орындау
	Гимнастикалық құрал-жабдықтарда орындалатын жаттығулардың түрлері	7.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды жасап шығара алу және бағалай алу; 7.1.5.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру; 7.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін жақсарта алу; 7.1.4.2 өз әрекетін реттеу үшін сөйлеу тілін пайдалану
	Көріністі құрастыру процесі және топта бағалау	7.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын талқылай алу және көрсете алу; 7.2.2.2 мәдениетті тілмен қарым-қатынас жасау ережелерін білу және орындау; 7.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну
4. Ұлттық және зияткерлік ойындар	Қазақтың ұлттық ойындары	7.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты талқылау және бейімдеу 7.2.7.2 вербальды және бейвербальды деңгейде қарсыласына құрметпен қарайтындығын білдіру; 7.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылап, көрсете алу; 7.2.3.2 талқылау кезінде диалогқа белсенді қатысу; 7.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды анықтау; 7.3.5.2 диалог барысында оқу мақсатына қол жеткізу
4. Ұлттық және зияткерлік ойындар	Зияткерлік ойындар	7.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін қолдану; 7.2.6.2 өзінің сөйлеу әдебін дұрыс бағалау; 7.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну
3 - тоқсан
5. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Сәйкес әрекеттерге арналған ширату және қалпына келтіру техникалары	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану; 7.3.2.1 дене жаттығуларының алдында жалпы ширату өткізу және ағзаны қалпына келтіру техникасының компоненттерін көрсету
	Күш пен шыдамдылықты жақсартуға арналған қимыл әрекеттері	7.3.1.1 салауатты өмір салтының әсерін өз денсаулығына қатысты түсіну және түсіндіру; 7.3.1.2 жоспар бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру; 7.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін жақсарта алу; 7.1.4.2 өз әрекетін реттеу үшін сөйлеу тілін пайдалану
	Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығулар	7.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.3.2 іс-әрекет жоспары мен алгоритмін құрастыру; 7.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындауда ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша түсіну; 7.3.3.2 оқу тапсырмасын орындау сапасына өзіндік дұрыс баға беру
6 бөлім. Шытырман және команда-түзуші ойындар	Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану; 7.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын талқылай алу және көрсете алу; 7.2.2.2 мәдениетті тілмен қарым-қатынас жасау ережелерін білу және орындау
	Ойын арқылы мәселені шешу дағдыларын жетілдіру	7.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану; 7.2.8.2 бағытталған өзара және өзін-өзі бақылауды жүзеге асыру; 7.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін жақсарта алу; 7.1.4.2 өз әрекетін реттеу үшін сөйлеу тілін пайдалану
	Балама ойын жағдаяттарын құрастыру	7.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын талқылап, көрсете алу; 7.2.3.2 талқылау кезінде диалогқа белсенді қатысу; 7.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну
	Топтарда шытырман-ойын құрастыру	7.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін жетілдіру; 7.2.1.2 паравербальды тәсілдерді пайдалана отырып нақтылауға, түсінуге бағытталған сұрақтар қою; 7.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін қолдану; 7.2.6.2 өзінің сөйлеу әдебін дұрыс бағалау
4 - тоқсан
7. Шабуыл-ойындардағы дағдыларды дамыту	Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдаяттарында допты игеруді орындау техникасы	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану; 7.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын жетілдіру; 7.1.1.2 оларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру талдағыштарын пайдалану
	Кеңістікті бағдарлау және допты беру дағдыларын дамыту	7.1.2.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындауда қимыл комбинациялары мен олардың ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.2.2 алдын ала, кезекті және қорытынды өзін-өзі бақылауды орындау; 7.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсету; 7.2.4.2 релаксация техникаларын әртүрлі жағдайларда қолдану
	Тактикалық әрекеттер: жеке, топтық, командалық	7.1.5.1 бірқатар дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды жасап шығара алу және бағалай алу
	Өзінің шабуыл-ойындарын құрыстыру және өткізу	7.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдерді қолдану; 7.2.8.2 бағытталған өзара және өзін-өзі бақылауды жүзеге асыру; 7.1.6.1 әртүрлі қозғалыс белсенділігін орындауда тәжірибе өткізу кезіндегі қауіпті білу және алдын алу
8. Жеңіл атлетика арқылы белсенді өмір салты.	Сауықтыратын жүгіріс	7.3.4.1 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығуларының әртүрлі контекстіндегі ықтимал қауіп-қатерді анықтау; 7.3.4.2 өз пікірін айтуда пәндік терминдерді сәйкесінше пайдалану
	Белгілерге лезде жауап беруді талап ететін ойындар	7.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін пайдалану және баламалы шешімдер ұсыну
	Ширату және қалпына келу шаралары	7.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындауда ағзаның дене дайындығына қойылатын талаптарды және олардың ағзаның энергетикалық жүйесіне тигізетін әсерін сыртқы белгілер бойынша түсіну; 7.3.3.2 оқу тапсырмасын орындау сапасына өзіндік дұрыс баға беру
	Спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезінде қимылдарды жетілдіру	7.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін жетілдіру және жинақтау; 7.1.3.2 іс-әрекет жоспары мен алгоритмін құрастыру
	Қимыл-қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту	7.3.1.1 салауатты өмір салтының әсерін өз денсаулығына қатысты түсіну және түсіндіру; 7.3.1.2 жоспар бойынша ой-пікір мәтінін құрастыру

4) 8 – сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1 бөлім. Денсаулық және фитнес жеңіл атлетикалық әрекет арқылы	Қауіпсіздік техникасы. Төменгі сөре және сөре екпіні	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру
	Орта қашықтыққа жүгіру дағдыларын дамыту	8.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету; 8.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолдану; 8.3.2.1 ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешенін құрастырып және көрсете отырып, олардың маңыздылығын ұғыну
	Секіргіштікті дамытуға бағытталған іс-әрекет	8.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.2.2 өзін-өзі бақылаудың барлық түрін орындау
	Лақтыру және тастау кезінде бұлшық ет күші мен төзімділігін дамыту	8.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсете алу; 8.1.1.2 өткізілген жұмыстың орындалуына есеп беру және өзіне-өзі шын баға беру; 8.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білімі мен дағдыларын көрсету
2. Ойын арқылы мәселені шешу дағдылары	Ойын жағдаяттарында амалдарды іске асыру	8.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсете алу; 8.1.1.2 өткізілген жұмыстың орындалуына есеп беру және өзіне-өзі шын баға беру; 8.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.3.2 жолдасының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету; 8.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану және талқылай алу; 8.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және қолдану
	Ойын фун¬кциясы.	8.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.2.2 өзін-өзі бақылаудың барлық түрін орындау
	Жарысу ойын әрекетін ұйымдастыру	8.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды анықтау және бағалау; 8.1.5.2 оқу міндетін орындау кезінде сыныптастарымен бірлесе отырып, тиімді жұмыс істеу; 8.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын көрсету және қолдану; 8.2.2.2 топтағы нәтижелі қарым-қатынас дағдыларын меңгеру; 8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету; 8.2.1.2 орындап жатқан әрекеттеріне ауызша түсініктеме беру
2 - тоқсан
3 бөлім. Гимнастика элементтері және оның түрлері	Қауіпсіздік техникасы. Орнында және қозғалыста орындалатын саптық амалдар	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру
	Акробатикалық жаттығуларды біріктіру: секіру және теңгеру	8.3.2.1 ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешенін құрастырып және көрсете отырып, олардың маңыздылығын ұғыну; 8.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.2.2 өзін-өзі бақылаудың барлық түрін орындау
	Гимнастикалық құрал-жабдықтардағы комбинациялар	8.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды анықтау және бағалау; 8.1.5.2 оқу міндетін орындау кезінде сыныптастарымен бірлесе отырып, тиімді жұмыс істеу; 8.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру; 8.1.4.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру
	Ырғақты гимнастика еркін жаттығуларының кешені	8.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын көрсету және қолдану; 8.2.2.2 топтағы нәтижелі қарым-қатынас дағдыларын меңгеру; 8.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білімі мен дағдыларын көрсету
4. Қазақтың халық дәстүрлеріне сүйенетін ойындар	Қозғалмалы ойындар	8.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты бағалау; 8.2.7.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын құрастыру; 8.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету; 8.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолдану; 8.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білімі мен дағдыларын көрсету
4. Қазақтың халық дәстүрлеріне сүйенетін ойындар	Қазақтың халық ойындары	8.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін салыстыру; 8.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну; 8.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау, оны бақылау және бағалау
3 тоқсан
5. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Дене қасиеттерін дамытуға бағытталған ширату және қалпына келтіру техникалары	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру; 8.3.2.1 ширату мен қалпына келтіруге арналған жаттығулар кешенін құрастырып және көрсете отырып, олардың маңыздылығын ұғыну
	Арнайы жаттығулар техникасы дағдыларын бекіту	8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен көрсету; 8.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру; 8.1.4.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру
	Әртүрлі кедергілерден өте отырып жүгіру	8.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету
6 бөлім. Командалық ойындар белсенді іс-әрекет түрі ретінде	Командалық ойындардағы көшбасшылық дағдылар	8.1.3.2 жолдасының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету; 8.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның энергетикалық жүйесінің қызметін түсіндіру; 8.3.3.2 үлгі бойынша монолог-пайымдау құру; 8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру; 8.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын көрсету және қолдану; 8.2.2.2 топтағы нәтижелі қарым-қатынас дағдыларын меңгеру
	Қимыл үйлесімділігін дамытуға арналған ойындар	8.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын көрсету және салыстыру; 8.2.8.2 сөз сөйлеуді жоспарлау, оны үлгіге сәйкес өзгерту; 8.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін салғастыру; 8.1.4.2 әрекеттің жоспары мен ретін құру
	Логикалық ойлауды дамытатын ойындар	8.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын қолдану және көрсету; 8.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолдану; 8.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну; 8.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау, оны бақылау және бағалау
	Зеректікті, зейінділікті және тапқырлықты дамытатын ойындар	8.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін көрсету; 8.2.1.2 орындап жатқан әрекеттеріне ауызша түсініктеме беру; 8.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін салыстыру
4 - тоқсан
7. Командалық ойындардағы негізгі дағдылар	Қауіпсіздік техникасы. Ойын техникасы	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру; 8.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын көрсете алу; 8.1.1.2 өткізілген жұмыстың орындалуына есеп беру және өзіне-өзі шын баға беру
	Ойын тактикасы	8.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда қимыл комбинациялары мен олардың ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.2.2 өзін-өзі бақылаудың барлық түрін орындау; 8.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді пайдалану және талқылай алу; 8.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және қолдану
	Ойындағы шығармашылық белсенділік	8.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды анықтау және бағалау; 8.1.5.2 оқу міндетін орындау кезінде сыныптастарымен бірлесе отырып, тиімді жұмыс істеу; 8.2.8.1 қимыл-қозғалыстың әртүрлі контекстімен байланысты рөлдер мен олардың айырмашылықтарын көрсету және салыстыру; 8.2.8.2 сөз сөйлеуді жоспарлау, оны үлгіге сәйкес өзгерту; 8.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын жақсарта алу
8. Жеңіл атлетика дағдылары арқылы денсаулықты нығайту	Ойлы-қырлы жермен жүгіру	8.3.4.1 қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын, сондай-ақ денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерін түсіну; 8.3.4.2 үлгі бойынша қисынды ақпаратты пайымдау құрастыру
	Шыдамдылықты дамытуға бағытталған әрекет	8.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету мен салыстыру және баламалы шешімдер ұсыну; 8.2.5.2 өз іс-әрекетін ауызша жоспарлау, оны бақылау және бағалау
	Секіру кезеңдерін қолдану	8.3.3.1 әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығуларды орындау кезіндегі ағзаның энергетикалық жүйесінің қызметін түсіндіру; 8.3.3.2 үлгі бойынша монолог-пайымдау құру
	Лақтыру мен тастау түріндегі фитнес компоненттері	8.1.3.1 спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін түсіндіру және көрсету; 8.1.3.2 жолдасының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету; 8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен көрсету

5) 9 – сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Жүгіру, секіру және лақтыру техникаларын жетілдіру	Қауіпсіздік техникасы. Спринтерлік жүгіруді жетілдіру	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру
	Жүгірудегі шыдамдылық дағдыларын жақсарту	9.3.3.1 энергетикалық жүйесінің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру және сипаттау; 9.3.3.2 өзінің және өзгелердің сөйлеу тілінің қызметін критерийлер бойынша бағалау; 9.3.2.1 нақты дене жаттығулары үшін ширатулар құрастыру, түсіндіру және ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау; 9.3.2.2 топтағы жұмыс кезіндегі қарым-қатынас міндеттерін тиімді шешу
	Секірудің әртүрлі модификациялары	9.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін қолдану; 9.1.2.2 оқу тапсырмасын орындауына өзіне-өзі баға беру
	Лақтыру мен тастау дағдыларын жетілдіруге арналған жаттығулар кешендерін құрастыру	9.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру; 9.1.1.2 орындау кезінде өзара көмек көрсету
2. Командалық спорттық ойындардар арқылы өзара әрекеттесу	Ойын техникасы	9.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру; 9.1.1.2 орындау кезінде өзара көмек көрсету; 9.1.3.1 мұғалімнің бағыттаушы көмегімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру; 9.1.3.2 орындау барысында көмекке жүгіну; 9.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді салғастыру; 9.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және орындау;
2. Командалық спорттық ойындардар арқылы өзара әрекеттесу	Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер	9.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін қолдану; 9.1.2.2 оқу тапсырмасын орындауына өзіне-өзі баға беру; 9.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімін бағалау; 9.2.1.2 осы білімнің қажеттігі туралы байланыстырып айтатын бағалау пікірін құрастыру
2 - тоқсан
3. Гимнастика арқылы денесін басқару дағдылары	Қауіпсіздік техникасы. Топтағы саптық жаттығулар	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру
	Акробатикалық элементтер комбинациясын құрастыру	9.3.2.1 нақты дене жаттығулары үшін ширатулар құрастыру, түсіндіру және ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау; 9.3.2.2 топтағы жұмыс кезіндегі қарым-қатынас міндеттерін тиімді шешу; 9.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін қолдану; 9.1.2.2 оқу тапсырмасын орындауына өзіне-өзі баға беру
	Гимнастикалық құрал-жабдықтарда орындалатын жаттығулар ретін құру	9.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды құру, талдау; 9.1.5.2 топта нәтижелі қарым-қатынасты жүзеге асыру; 9.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау
4. Қазақстан халықтарының ойындары	Халықаралық ойындар	9.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты сақтау; 9.2.7.2 өз көзқарасын сендіре дәйектеу; 9.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау; 9.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолданудың тиімділігін бағалау; 9.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды бағалау
4. Қазақстан халықтарының ойындары	Зияткерлік ойындар	9.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін бағалау және талдау; 9.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдау; 9.2.5.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын қолдану
3 тоқсан
5. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Ширату және қалпына келу техникасы кешендерін құрастыру	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру; 9.3.2.1 нақты дене жаттығулары үшін ширатулар құрастыру, түсіндіру және ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау; 9.3.2.2 топтағы жұмыс кезіндегі қарым-қатынас міндеттерін тиімді шешу
	Күш пен төзімділікті жақсартуға арналған жаттығулар кешені	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалыменсалауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен дәлелдеу; 9.3.1.2 тиімді қарым-қатынас үшін вербальды және бейвербальды тәсілдерді сай таңдау; 9.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау
	Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығуларды жетілдіру	9.1.3.1 мұғалімнің бағыттаушы көмегімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру; 9.1.3.2 орындау барысында көмекке жүгіну; 9.3.3.1 энергетикалық жүйесінің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру және сипаттау; 9.3.3.2 өзінің және өзгелердің сөйлеу тілінің қызметін критерийлер бойынша бағалау
6. Команда-түзуші ойындар	Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық.	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру; 9.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын бағалау
	Спорттық ойындарда мәселені шешу дағдыларын жетілдіру	9.2.8.1 қимыл-қозғалыс контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бағалау; 9.2.8.2 өзінің сөз сөйлегенін талдау, оны үлгіге сәйкес өзгерту; 9.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін бағалау
	Ойын комбинацияларын құрастыру	9.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларын бағалау; 9.2.3.2 тыныс техникаларын эмоциялық кернеуді жою үшін қолданудың тиімділігін бағалау; 9.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдау; 9.2.5.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын қолдану
4 - тоқсан
7. Командалық іс-әрекеттегі әлеуметтік дағдылар және міндеттердің шешілуі	Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдаяттарында допты игеру техникасы	9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру; 9.1.1.1 кең диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларын салғастыру; 9.1.1.2 орындау кезінде өзара көмек көрсету
	Ойын кеңістігін бағдарлау дағдыларын жетілдіру	9.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін қолдану; 9.1.2.2 оқу тапсырмасын орындауына өзіне-өзі баға беру; 9.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді салғастыру; 9.2.4.2 эмоциялық кернеуді жоюға арналған релаксация техникаларын білу және орындау
	Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер	9.1.5.1 кең диапазондағы дене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды құру, талдау; 9.1.5.2 топта нәтижелі қарым-қатынасты жүзеге асыру
8. Денсаулық және фитнес қозғалыс белсенділігі арқылы	Бұлшық еттердің әртүрлі топтары үшін ширату және қалпына келу кешенін жасау	9.3.3.1 энергетикалық жүйесінің қызметін және оның әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулармен байланысын түсіндіру және сипаттау; 9.3.3.2 өзінің және өзгелердің сөйлеу тілінің қызметін критерийлер бойынша бағалау; 9.1.6.1 мұғалімнің эмоционалдық көмегімен қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын бағалау; 9.1.6.2 өзінің және айналасындағы адамдардың сөйлеу жосығын дұрыс бағалау
	Стайерлік жүгіру дағдыларын дамыту	9.1.3.1 мұғалімнің бағыттаушы көмегімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру; 9.1.3.2 орындау барысында көмекке жүгіну
	Секіру және лақтыру дағдыларын дамыту	9.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдау; 9.2.5.2 пәндік лексиканы пайдалана отырып, баға беру пайымдарын қолдану; 9.3.4.1 денсаулық пен қауіпсіздік техникасының күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 9.3.4.2 іс-әрекет сапасы жайлы оң баға беретін ауызша пікір білдіруді құрастыру
	Қозғалыс қабілеттері арқылы денсаулықты нығайту	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалыменсалауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз мысалымен дәлелдеу; 9.3.1.2 тиімді қарым-қатынас үшін вербальды және бейвербальды тәсілдерді сай таңдау

6) 10 – сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
1. Жүгіру, секіру және лақтыру техникаларын жетілдіру	Қауіпсіздік техникасы	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау
	Жүгірудегі шыдамдылық дағдыларын жақсарту	10.3.3.1 энергетикалық жүйе қызметі мен әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы байланысты тексеру; 10.3.3.2 мәтін-пайымдауға сүйене отырып, өз ұстанымын сенімді түрде дәлелдеу; 10.3.2.1 өздігінен нақты дене жаттығулары үшін ширатулар өткізу, ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау
	Секірудің әртүрлі модификациялары	10.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін таңдауды негіздеу және қолдану
	Лақтыру мен тастау дағдыларын жетілдіру	10.1.1.1 үлкен диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларының тиімділігін бағалау; 10.1.1.2 өткізілген жұмыстың сапасы туралы айтатын бағалау пікірін құрастыру
	Жүгіру эстафетасын құрастыру және өткізу	10.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды шығармашылық деңгейде насихаттау; 10.3.5.2 іс-әрекет мақсаты мен міндеттерін қалайтын нәтиже түрінде тұжырымдау
2. Командалық спорттық ойындардар арқылы өзара әрекеттесу	Жарысатын ойын әрекетін ұйымдастыру	10.1.5.1 кең диапазондағыдене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды салыстыру және салғастыру; 10.1.5.2 пәндік лексиканы қолдана отырып баға беру пайымын құру
	Жарысатын ойын әрекетін ұйымдастыру	10.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.2.2.2 тақырып бойынша монолог-пайымдау құру; 10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімінің өмірлік қажеттілігін дәйектеу; 10.2.1.2 өзінің сөз сөйлеуін жоспарлау, содан соң талдау, мақсатқа сәйкес түзету
	Спорттық ойындардағы тактика және тактикалық әрекеттер	10.1.5.1 кең диапазондағыдене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды салыстыру және салғастыру; 10.1.5.2 пәндік лексиканы қолдана отырып баға беру пайымын құру
	Көшбасшылық дағдылар және командада жұмыс істеу дағдылары	10.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.2.2.2 тақырып бойынша монолог-пайымдау құру; 10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімінің өмірлік қажеттілігін дәйектеу; 10.2.1.2 өзінің сөз сөйлеуін жоспарлау, содан соң талдау, мақсатқа сәйкес түзету
2 - тоқсан
3. Гимнастика арқылы денесін басқару дағдыларын жетілдіру	Қауіпсіздік техникасы. Топтағы саптық жаттығулар.	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау
	Акробатикалық элементтер комбинациялары.	10.3.2.1 өздігінен нақты дене жаттығулары үшін ширатулар өткізу, ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау; 10.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін таңдауды негіздеу және қолдану
	Көріністі құрастыру процесі және топта бағалау	10.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.2.2.2 тақырып бойынша монолог-пайымдау құру; 10.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларының тиімділігін саралау; 10.2.3.2 эмоциялық кернеуді жою үшін өзін-өзі сендіру формулаларын және тыныс техникаларын қолдану
4. Қазақстан халықтарының ойындары	Халықаралық ойындар	10.2.7.1 жарыс кезінде шыншыл ойынды, отансүйгіштікті, ынтымақтастықты паш ететін мінез-құлықты талдау; 10.2.7.2 синтондық қарым-қатынастың базалық дағдыларын көрсету; 10.2.3.1 қолайлы оқу ортасын құру бойынша бірлесіп және ұтымды жұмыс істеудің бірқатар дағдыларының тиімділігін саралау; 10.2.3.2 эмоциялық кернеуді жою үшін өзін-өзі сендіру формулаларын және тыныс техникаларын қолдану; 10.3.5.1 дене жаттығулары бойынша басқа адамдардың тәжірибесін байытуға бағытталған білім мен дағдыларды шығармашылық деңгейде насихаттау; 10.3.5.2 іс-әрекет мақсаты мен міндеттерін қалайтын нәтиже түрінде тұжырымдау
4. Қазақстан халықтарының ойындары	Зияткерлік ойындар	10.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білетінін ойын барысында көрсету; 10.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну
3 тоқсан
5. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік техникасы. Ширату және қалпына келу техникасы кешендері	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 10.3.2.1 өздігінен нақты дене жаттығулары үшін ширатулар өткізу, ағзаны қалпына келтірудің тиімділігін бағалау
	Күш пен төзімділікті жақсартуға арналған жаттығулар кешендері	10.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін әртүрлі әдістермен белсенді насихаттау; 10.3.1.2 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөйлеуді даярлау және ұсыну; 10.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.1.4.2 әдеби тіл ережелеріне сәйкес, сөйлеу тілінің сан алуан түрлері мен нақышын пайдалана отырып өз пікірін білдіру
	Кедергілерден өтуге арналған арнайы-спецификалық жаттығуларды жетілдіру	10.1.3.1 өздігімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру; 10.3.3.1 энергетикалық жүйе қызметі мен әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы байланысты тексеру; 10.3.3.2 мәтін-пайымдауға сүйене отырып, өз ұстанымын сенімді түрде дәлелдеу
6. Команда-түзуші ойындар	Ойындағы командалық іс-әрекет және көшбасшылық	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 10.2.2.1 көшбасшылық және командада жұмыс істеу дағдыларын өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.2.2.2 тақырып бойынша монолог-пайымдау құру
	Спорттық ойындарда мәселені шешу дағдыларын жетілдіру	10.2.8.1 қимыл-қозғалыс контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бейімдеу; 10.1.4.1 қимыл әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктерін өз бетімен жасаған критерийлер бойынша бағалау; 10.1.4.2 әдеби тіл ережелеріне сәйкес, сөйлеу тілінің сан алуан түрлері мен нақышын пайдалана отырып өз пікірін білдіру
	Баламалы ойын құрастыру	10.2.1.1 өзгергіш жағдайларға жауап беру үшін қимыл-қозғалыспен байланысты алған білімінің өмірлік қажеттілігін дәйектеу; 10.2.1.2 өзінің сөз сөйлеуін жоспарлау, содан соң талдау, мақсатқа сәйкес түзету; 10.2.6.1 жарыс қызметінің ережелері мен төрешілік ережелерін білетінін ойын барысында көрсету
4 - тоқсан
7. Командалық іс-әрекеттегі әлеуметтік дағдылар және міндеттердің шешілуі	Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдаяттарында допты игеру техникасы	10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау; 10.1.1.1 үлкен диапазондағы спорттық-спецификалық қимыл әрекеттерде дәлдікті, бақылауды және ептілікті дамыту үшін қимыл дағдыларының тиімділігін бағалау; 10.1.1.2 өткізілген жұмыстың сапасы туралы айтатын бағалау пікірін құрастыру
	Ойын кеңістігін бағдарлау дағдыларын жетілдіру	10.1.2.1 кең диапазондағы жаттығуларда жеткілікті техникалық деңгейде қимыл комбинациялары мен олардың ретін таңдауды негіздеу және қолдану; 10.2.4.1 дене жаттығулары шеңберінде іс-әрекетті оңтайландыру және баламаларды құрастыру үшін ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау; 10.2.4.2 эмоциялық кернеуді жою үшін өздігінен жаттығулар кешенін құру
	Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер	10.1.5.1 кең диапазондағыдене жаттығуларында тактикаларды, статегияларды және құрылымдық идеяларды салыстыру және салғастыру; 10.1.5.2 пәндік лексиканы қолдана отырып баға беру пайымын құру
	Топта қызықты ойындар құрастыру	10.2.8.1 қимыл-қозғалыс контекстімен байланысты әртүрлі рөлдерді бейімдеу; 10.1.6.1 қимыл белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіпке төтеп беру дағдыларын өздігінен бағалау
8. Денсаулық және фитнес қозғалыс белсенділігі арқылы	Бұлшық еттердің әртүрлі топтарына арналған ширату және қалпына келу кешені	10.3.3.1 энергетикалық жүйе қызметі мен әртүрлі дене жүктемесін беретін жаттығулар арасындағы байланысты тексеру; 10.3.3.2 мәтін-пайымдауға сүйене отырып, өз ұстанымын сенімді түрде дәлелдеу
	Жүгіру дағдыларын жетілдіру	10.1.3.1 өздігімен спорттық-спецификалық техникаларды орындау кезіндегі қимыл дағдылары мен ретін қиыстыру
	Секіру және лақтыру дағдыларын жетілдіру	10.2.5.1 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау мен талдау және баламалы шешімдер ұсыну; 10.3.4.1 денсаулыққа төнуі ықтимал қауіпті азайту тәсілдерінің күрделі сұрақтарын түсіну және егжей-тегжейлі сипаттау
	Қозғалыс қабілеттері арқылы денсаулықты нығайту	10.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін әртүрлі әдістермен белсенді насихаттау; 10.3.1.2 презентация түрінде жұрт алдында сөз сөйлеуді даярлау және ұсыну

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 511-қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінің мақсаты- сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың сөйлеу тіл құралдарын, қарым-қатынас, таным дағдыларын жетілдіру болып табылады.

3. Міндеттері:

1) сөйлеу тілі жеке дыбыстарын дұрыс айтуындағы және сөздердің дыбыстық-буындық құрылымын бұзылыстарын жою машықтандыру;

2) сөздік қорын анықтау, молайту, жүйелеу;

3) импрессивті және экспрессивті аграмматизмнің белгілерін түзету;

4) тұжырымдама элементтері бар ауызекі және сипаттамалы және нұсқаулы сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және бекіту;

5) оқу мен жазуындағы жеке бұзылыстарын тұзету;

сөздерді меңгеру негізінде айқын бірқалыпты, ырғақты сөйлеу тілін қалыптастыру;

5) қажетті ақпаратты алу және түрлендіру, сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамыту;

6) сөйлеу коммуникация процессінде вербальді дұрыс дағдыларын жетілдіру;

7) сын тұрғыдан ойлау, ақпаратты іздеу, қажетті ақпаратты алу және өзгерту дағдыларын дамыту;

8) қарым-қатынас құралы, білім көзі ретінде сөйлеу тілге саналы көзқарас қалыптастыру, қоғамға әлеуметтенуіне ықпал ететін мәдени капитал ретінде рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру;

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Логопедиялық-түзету әрекеті педагогикалық стратегияларды қолдану арқылы өз-өзіне сенімді, мақастты, қызығушылығы мен жауакершілігі мол және интеллектуалды дамыған, коммуникативті құзырлы тұлғаны қалыптастыру бағытталған:

1) әр білімалушының ойын тыңдап, қалыптасқан сөйлеу дағдыларын қолдану маңыздылығын мойындау;

2) мұқият түрде іріктеліп алынған коррекциялық тапсырмалар мен әрекет түрлерінің көмегімен ынталандыра және дамыта оқыту;

3) әр сабақта сөздік қарым-қатынасқа түсуге жағдай жасау;

4) сын тұрғыдан ойлау арқылы түзете оқытуға ықпал ету;

5) белсенді оқыту, білалушылардың іздену әрекеті мен элементтерін қолдау;

6) сөйлеу тілі күрделі бұзылған біліалушыларда сын тұрғыдан ойлау элементтерін дамыту;

7) өзбетімен мәтінмен танысуда "дамыдың жақын аймағында" жұмыс істеу, топта талқылау;

8) практикалық, шығармашылық әрекет;

9) іздену мен қосымша материалды қолдануды талап ететін тапсырмаларды орындау;

10) ізденушілік тәсіл ;

11) ойын әрекеті;

12) логопедиялық ықпалдың дәстүрлі және жаңа әдістері мен құралдарын ұштастыру;

13) сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларды өз-өзін бағалаға және дамытуға ынталандыру үшін жағдай жасау;

14) білімалушылардың сөйлеу дағдыларына жүйелі мониторинг жасау.

5. Бағдарламада:

1) жалпы педагогикалық принциптер;

2) арнайы педагогиканың ерекшеленген принциптері: онтогенетикалық; этиопатогенетикалық;

3) арнайы тәсілдер:

тіл материалдарын бейімдеу, оқу маьериалдарын жеңілдету;

материалды полисенсорлы қабылдау;

тірек сигналдарды қолдану;

алгоритмдерді қолдану, берілген үлгі анықтамаларды айту;

ережелер мен нұсқауларды бөлшектеу;

әрекеттерге пікір білдіру;

тақырыптарды өту жылдамдығын оптимизациялау іске асырылады.

6. Сөйлеу тілі бұзылыстарын түзету келесі педагогикалық тәсілдерге негізделіп жүргізіледі:

1) құндылыққа бағдарланған тәсіл оқу қызметін ұйымдастыруды, білім алушының жеке құндылықтары жүйесін қалыптастыруды қарастырады;

2) адамгершілікке бағытталған тәсіл, оқу процесін дараландыру, білімалушының тұлғасының үйлесімді қалыптасуы мен жан-жақты дамуы, оның шығармашылық күштерінің толыққанды ашылуы, оның психикалық және физикалық дамуының жеке қасиеттерін, мінез-құлықтың қажеттіліктері мен мотивтерін, әлеуетті мүмкіндіктерін ескеруді көздейді;

3) әрекеттік тәсіл белсенділік тәсілі өз бетінше білімді меңгеруді, оқытудың мазмұны мен формасын түсінуді, оның нормаларының жүйесін түсіну мен қолдануды, білімді белсенді және табысты қалыптастыруды, кең ауқымды оқыту дағдыларын және дағдыларын меңгеруді көздейді;

4) дифференциалды тәсіл, олардың сипаттамаларын ескере отырып, оқытудың әртүрлі топтары үшін оқу үдерісінің мамандануын, оқытудың уәждемесіне әртүрлі тәсілдерді іздеуді, шығармашылық және сыни ойлауды дамытуды білдіреді;

5) құзыреттілік тәсілі, əлеуметтік тəжірибені пайдалануға негізделген əртүрлі салалардағы жəне әрекеттердегі мəселелерді өз бетінше шешуге үйрету қабілетін дамытуға бағытталған;

6) интегративтік тәсіл, аталған пәннің оқу пәндерімен пәнаралық байланысын қарастырады;

7) жүйелік тәсіл - білім алушылардың өз бетінше оқу іс-әрекетін ұйымдастыруға негізделген, әмбебап оқу қызметінің жүйесін қалыптастыруды және дамытуды қамтамасыз етеді;

8) коммуникативті тәсіл, екі немесе одан да көп адамның сөйлесу үдерісінде ақпарат алмасу мен байланысын, білімдерімен, дағдыларымен және қабілеттерімен алмасуды қамтиды; коммуникативті тәсілдің

нәтижесі - басқалармен өзара әрекеттесу процесінде тілдік және сөйлеу нормаларының жүйесімен дұрыс байланыс жасап, қарым-қатынас жағдайына сәйкес коммуникативтік мінез-құлықты таңдай отырып тілмен қарым-қатынас жасау.

7. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәні әлем туралы ғылыми түсініктерінің қалыптасуына және ғылым негіздерін меңгеруге жалпы білім беру негізін қалайды.

8. Логопедиялық кабинеттің жабдықталуы сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың оқу-коррекциялық материалдарды тиімді меңгерудің қажетті шарты болып табылады: стационарлық айналар, логопедиялық зондттар, шпательдер, массажға арналған төсек, дәстүрлі дидактикалық нысандар: жеке және топтық жұмысқа қажет үлестірмелі материалдар (карточкалар), суреттер, оқу, әдістемелік әдебиет, жұмыс дәптерлері, дәптерлер.

9. Оқытуда техникалық құралдар пайдалынады: мультимедиялық құралдар, интерактивті панель, блокнот, проектор, интерактивті тақта немесе экран, DVD жазылған видеофильмдер, компьютер ұшөлшемді аксессуарлардан құралған электронды ресурстар.

10. Дизартрия, ринолалия, сөйлем тілінің ырғақтылығы мен жылдамдығы бұзылған балалармен арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізген кезде дыбыстық сигнал беретін "Логопедиялық тренажер" пайдалынады.

11. Тұтықпасы бар, фразалық сөйлеу тілі жетілмеген білімадушылар сөйлеуге шектеу қойған кезеңде "Сөйлеу коммуникациясын дамыту және меңгерту" коммуникативті құрал қолданылады.

3 - тарау. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

12. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету"пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 8 сағат, оқу жылында – 272 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 8 сағат, оқу жылында – 272 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 6 сағат, оқу жылында – 204 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 6 сағат, оқу жылында – 204 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.

13. Пәндік білімнің мазмұны коммуникативтік әрекеттер мен коммуникативтік дағдыларға негізделген. Коммуникативтік дағдылардағы оқу мақсаттары әр сынып деңгейіне сәйкес динамикалық даму бағытында жасалған.

14. Бағдарламадағы материал концентриялық қағиданы ұстанып құрастырылған.

15. Түзеу компонентін жоғары психикалық функцияларын, фонематикалық естуін, сөйлеу кезінде тыныс алуын, артикуляциялық және ұсақ моторикасын, сөйлеу тілінің қарқыны мен әуезділігін дамытуға арналған тапсырмалар мен жаттығулар қамтиды.

16. Әр сабақта міндетті түрде дыбыстарды машықтандыру, фонетикалық ұқсас дыбыстарды ажырату, сөйлеу моторикасын, фонематикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын ары қарай жетілдіру жұмысы жоспарланады.

17. Фонетикалық ұқсас дыбыстарды ажырату жұмысы күрделі сөздік материал негізінде жүргізіледі. Фонематикалық талдау дыбыстарды тиімді машықтандыру мен ажыратуға, оқу мен жазудың бұзылуын алдан алуға ықпал етеді.

18. Бағдарлама оқыту мақсаттарын қамтитын 4 бөлімді қарастырады:

1) 1-бөлім "Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары";

2) 2-бөлім "Тыңдалым және айтылым";

3) 3-бөлім "Оқылым";

4) 4-бөлім "Жазылым".

19. "Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) қатынастың вербальді емес құралдары;

2) қатынастың паравербальді құралдары;

3) талдау-жинақтау әрекет.

20. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөзді түсіну және қабылдау;

2) дыбыс айтуы мен сөздің дыбыстық-буындық құрамын машықтандыру;

3) сөздің семантикалық құрылымын қалыптастыру;

4) грамматикалық түсініктерін қалыптастыру және аграмматизмдерді түзеу;

5) байланыстырып сөйлеу тілін дамыту және түзеу.

21. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) әріп және буын деңгейіндегі түзету жұмысы;

2) сөз бен фраза деңгейіндегі түзету жұмысы;

3) фраза мен мәтін деңгейіндегі түзету жұмысы;

4) талдап және бағалап оқу;

5) әртүрлі көздерден ақпарат алу.

22. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) әріп және буын деңгейіндегі түзету жұмысы;

2) сөз бен фраза деңгейіндегі түзету жұмысы;

3) фраза мен мәтін деңгейіндегі түзету жұмысы;

4) дизорфографияны алдын алу және түзету;

5) өзіндік жазбаша сөйлеу тілін қалыптастыру.

23. Оқу жылының басында екі апта ішінде білім алушылардың сөйлеу тілін тексеру ұйымдастырылады. Осы тексеру нәтижелері бойынша логопед білім алушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілінің бұзылыстарын алдын алу және түзету жұмысын жоспарлайды.

24. Байланыстырып сөйлеуін дамытуда білім алушылардың өзіндік мүмкіндіктері ескеріледі. Байланыстырып сөйлеуін қалыптастыруда білім алушылардың өз ойын нақты білдіру, себеп салдар байланысын орнату, әрекеттер мен құбылыстардың реттілігін анықтау дағдаларын дамытуға аса назар аударылады.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

25. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен көрсетілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту және түзету мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4 кодындағы: "5" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

26. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

Бөлімше	Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары" бөлімі
	"Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Қатынастың вербальді емес құралдары	5.1.1.1 қатынасқа түсі кезінде адамның көңіл күйін аңғару: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң; 5.1.1.2 жағдаяттқа байланысты сөйлеудің вербальді емес құралдарын түсіну, қолдану	6.1.1.1 суретте бейнеленген кейіпкердің көңіл күйін аңғару: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң;	7.1.1.1 қатынасқа түсі кезінде нұсқау бойынша бет қимылымен әртүрлі көңіл күйін келтіру: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң; 7.1.1.2 көрген немесе естіген ақпараттқа өз қатынасын бет қимылы арқылы (қуаныш, мұң, таңғалу) білдіру	8.1.1.1 көрген немесе естіген ақпараттқа өз қатынасын бет қимылы арқылы (қуаныш, мұң, таңғалу) білдіру; 8.1.1.2 әртүрлі дене тұрысының мағынасын түсіну ("мен өзімді жақсы сезінемін", "менің көңіл күйім жоқ", "мен ойға баттым")	9.1.1.1 әрекеттің (оқиғаның, одан кейін сезімдердің, көңіл күйдің) себеп салдарын анықтау; 9.1.1.2 үлгі және сөз нұсқауы бойынша әртүрлі дене тұрысын көрсету ("мен өзімді жақсы сезінемін", "менің көңіл күйім жоқ", "мен ойға баттым")	10.1.1.1 эмоциялық шиеленісу мен сөйлеуге қорқу сезімін жеңе білу; 10.1.1.2 сөйлеу қарқыны реттеуін білу (жылдамдату немесе баяулату)
1.2 Қатынастың паравербальді құралдары	5.1.2.1 сөйлеу тіліне қатысы жоқ дыбыстарды ажырату және оларды топтастыру; 5.1.2.2 екі немесе үш сөз тіркестерін әуезділігі мен дауыс ырғағына байланысты ажырату; 5.1.2.3 сөйлеу қарқынын, дауыс күшін және жоғары немесе төмен болуын ажырату	6.1.2.1 сөйлеу кезінде диафрагмалды тыныс алуын меңгеру; 6.1.2.2 ауа ағымының күшін дұрыс реттей отырып ауыздан демді дұрыс бағытта шығару 6.1.2.3сөйлеу кезінде дұрыс тыныс алу және дауыс шығару (ауаны дұрыс бөлу)	7.1.2.1 сөзде және сөз тіркестерінде логокалық екпінді табу және дауыспен білдіру; 7.1.2.2 сөзбен берілген нұсқау және үлгі бойынша ақырын, қатты шыққан дауыстың, жоғары немесе төмен тондағы дауыстың үлгісін жасау. Сөйлеу кезінде дұрыс тыныс алу.	8.1.2.1 сөзтіркестерінің мазмұны, кідіріске, дауыс ырғағына қарай есту арқылы сұрақ білдіретін сөзді тану; 8.1.2.2 әдеби шығармаларда дауыс ырғағы мен эмоциялық құрамдас бөлігінің өз ара байланысын аңғару	9.1.2.1 сөйлемде сұрақ білдіретін сөзді кідіріс және дауыс арқылы білдіру; 9.1.2.2 шығарманың тақырыбына, басты ойына сай дауыс ырғағын келтіре сөйлеу 9.1.2.3 паравербальді құралдарды (ырғақ, жылдамдық, логикалық екпін, кідіріс) қолдану арқылы сұрақ қою; 9.1.2.4 жеке көрсеткіштері бойынша тыныс алу жаттығуларын орындау	10.1.2.1 сөйлеу арқылы қатынасқа түсі мәдениетін білу, сақтау; 10.1.2.2 алдыға қойған белгілі бір мақсатқа жету үшін сөз қарқынын, ырғағын, дауыс ырғағын қолдану (өтініш білдіру, көңіл күйін байқату,мағынасын дәлелдеу); 10.1.2.3 сөйлеу мақсатына қарай сөз тіркестер қатарының ырғағын еске түсіріп қайталау
1.3 Талдау-жинақтау әрекеті	5.1.3.1 жанындағы адамның көңіл күйін сезу, серіктестердің бір бірімен қарым-қатынасының жағдайын түсіну; 5.1.3.2 дыбыс, сөз, бейнелер қатарын ұқсастың негізінде құру	6.1.3.1 монолог немесе диалогтың эмоциялық және дауыс ырғағының байланысын аңғару; 6.1.3.2 7-9 элементтен құралған сериялы сюжетті суреттердің логикалық реттілігін орнату	7.1.3.1 кейіпкерлердің қылықтарының себептерін түсіндіру, дәлел келтіру; 7.1.3.2 дыбыстар,сөздер, заттарды топтастыру негізіне алынған белгіні анықтау	8.1.3.1 дыбыстар, сөздер, заттарды топтастыру негізіне алынған белгіні анықтау

2-кесте

Бөлімше	"Тыңдалым және айтылым" бөлімі
	Оқыту мақсатары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Cөзді түсіну және қабылдау	5.2.1.1 оқылған қысқа шығарманы, мұқият тыңдап, мазмұнын қабылдап, түсіну; 5.2.1.2 құрбылырының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.2.1.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну	6.2.1.1 әртүрлі жанырдағы шығармаларды естіп түсіну және олардың мазмұны бойынша өз ойын білдіру; 6.2.1.2 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 6.2.1.3 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	7.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.2.1.2 оқиғалардың кезектілігін еске түсіру, кейіпкерлердің іс-әрекеттерін бағалау; 7.2.1.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау	8.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; 8.2.1.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.2.1.3 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну	9.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 9.2.1.2 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.2.1.3 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулы, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық) көтерілген мәселені талдау	10.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау; 10.2.1.2 құрбыларын мұқият тыңдап, сұрақ қоя білу
2.2 Дыбыс айтуы мен сөздің дыбыстық-буындық құрамын машықтандыру	5.2.2.1 үлгі бойынша өзбетімен қол саусақтарын ұқалау; 5.2.2.2 тақпақ, өлеңнің ырғағын ажырату; 5.2.2.3 тыныс алу, дауыс, артикуляциялық, бет бұлшықеттерін дамытуға бағытталған жаттығуларды орындау; 5.2.2.4 қойылған дыбыстарды дұрыс айтуында өз өзін бақылау	6.2.2.1 сөз нұсқаулар бойынша өзбетімен қол саусақтарын ұқалау; 6.2.2.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстарды ажырату; 6.2.2.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздарды (б-п; т-д; р-л; н-ң), олардың емлесін білу; 6.2.2.4 дыбыстық талдау жасау; 6.2.2.5 сөйлеу аппаратында ауыр бұзылыстары бар балалардан басқалары ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс, анық айту	7.2.2.1 дыбыс айтуының тетіктерін нақтылау үшін кинестетикалық және көру талдауытарын қолдану; 7.2.2.2 2-4 элементтерден құылған буын тіркестерін дауысты, дауыссыз дыбыстарын ауыстыра отырып өзгерту; 7.2.2.3 қойылған дыбыстың акустикалық артикуляциялық сипаттамасын білу, артикуляциялық мүшелерінің қажетті қалпын еске түсіріп, көрсете білу; 7.2.2.4 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу	8.2.2.1 күрделігі әртүрлі ырғақ үлгілерін құру және оқу; 8.2.2.2 берілген ырғаққа сәйкес мәтінді таңдау; 8.2.2.3 дауыссыз дыбыстары қатар келген (жұмыртқа, сауысқан, домбыра) сөздерды айту кезінде қатар тұрған дауссыздарды бірсарынды айту; 8.2.2.4 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану	9.2.2.1 буын тіркестерін дауысты, дауыссыздыбыстарын ауыстыра отырып өзгерту; 9.2.2.2 буындық құрамы күрделі кезкелген сөздерді анық, тұтас айту(А.К.Маркова бойынша) 9.2.2.3 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын сақтап, сөйлеу	10.2.2.1 жалпы және ұсақ моторикасын үйлестуруге арналған жаттығуларды нұсқауға сүйеніп орындау; 10.2.2.2 сөйлеу мәнерлігін сақтау
2.3 Cөздің семантикалық құрылымын қалыптастыру сөздің семантикалық құрылымын қалыптастыру	5.2.3.1 заттың мағнасына қарай қоршаған ортадаңы нысандар мен құбылыстарын тану,анықтау, атау; 5.2.3.2 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу; 5.2.3.3 түбір және қосымша. Олардың бір-бірінен айырмашылығын еске түсіру; 5.2.3.4 қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі. Әрқайсысының өзіндік белгілері, қызметін ажырату	6.2.3.1 зат есімдерді семантикалық белгілері бойынша ажырату; 6.2.3.2 есімдіктерді түсіну және қолдану (жіктеу, сілтеу, өздік, сұрау, болымсыздық). Олардың емлесі; 6.2.3.3 есімдерден зат есім тудыратын жұрнақтарды қолданып, сөзөзгерту, мағынасына көңіл аудару	7.2.3.1 зат есімнің жіктік жалғаулары, олардың жекеше, көпше түрлерін қолдану; 7.2.3.3 омоним, синоним, антоним сөздерін орынды қолдану	8.2.3.1 етістіктен зат есім тудыратын жұрнақтарды пайдаланып, сөзөзгерту; 8.2.3.2 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру; 8.2.3.3 есептік, реттік сан есімдерді ауызекі сөйлеуіндеорынды қолдану. Есептік және реттік сан есімді ажырата білу	9.2.3.1 сын есімнің шырайлары; 9.2.3.2 ауызекі сөйлеуінде түбірлес сөздерді, қарсы мәндес, мағнасы құсас сөздерді қолдану; 9.2.3.3 күрделі сөздердің түрлерін қолдану (біріккен сөздер, құрама сөз, қос сөздер). Олардың емлесін қолдану; 9.2.3.4 етістіктің шақтарын қолдану.	10.2.3.1 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану; 10.2.3.2 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану; 10.2.3.3 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану; 10.2.3.4 мәтінде түбірлес сөздерді табу, олардың қай сөз таптарына жататынын анықтау
2.4 Грамматикалық түсініктерін қалыптастыру және аграмматизмдерді түзеу	5.2.4.1 "сөз", "сөз тіркесі", "сөйлем" ұғымдарын ажырату; 5.2.4.2 сөйлемнің белгілерін білу, атап беру; 5.2.4.3 жай сөйлемді толықтауышпен толықтыру; 5.2.4.4 тірек сөздерді қолдану арқылы сурет бойынша сөйлем құрау; 5.2.4.5 бастапқы формада берілген сөздерден грамматикалық дұрыс құралған сөйлем құрау	6.2.4.1 зат есімдердің септік жалғаулары арқылы түрлендіру; 6.2.4.2 сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. Сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру; 6.2.4.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу	7.2.4.1 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем; 7.2.4.2 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқату, меңгерту; 7.2.4.2 сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру, қолдану Олардың тыныс белгілерін білу; 7.2.4.3 сөйлемге қатысты берілген білімді қайталап, жинақтау	8.2.4.1 ауызекі сөйлеу кезінде сапалық сын есімдердін белсенді қолдану; 8.2.4.2 Күрделі синтаксистік құрылымдарды белсенді құру және қолдану; 8.2.4.3 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрау	9.2.4.1 мектеп және қоғамдық өмір туралы, құрдастарымен, мұғаліммен қарым-қатынасы, сабақтың мазмұны(сыныпта, шеберханада, спортзалында) туралы сөйлемдерді құру және түрлендіру; 9.2.4.2 құрмалас сөйлемнің уақыттық –түрлік ережелерін предикативті бірлікте сәйкестендіруді сақтау	10.2.4.1 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу; 10.2.4.2 сөйлеу үлгісін құру; 10.2.4.3 ретсіз берілген сөздерден дұрыс сөйлем құрау
2.5 Байланыстырып сөйлеу тілін дамыту және түзеу	5.2.5.1 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау; 5.2.5.2 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау	6.2.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	7.2.5.1 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету; 7.2.5.2 диалогтық сөйлеу тілін дамыту	8.2.5.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу	9.2.5.1 диалогтық сөйлеуін дамыту. Сұрақ қоюға жаттықтыру.	10.2.5.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу

3-кесте

Бөлімше	"Оқылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Әріп және буын деңгейіндегі түзету жұмысы	5.3.1.1 ұқсас әріптері\дыбыстарды ажырату; 5.3.1.2 барлық модальдылықтың: тері-кинестетикалық, көру, тактильді-қозғалыс, есту түйсіктерін қолдана отырып, аралас әріптердің бейнесін және кеңістіктік ұйымдастырылуын тану; 5.3.1.3 мәтіннен бөліп алу және ұяң жұп дауыссыздары бар сөздерді оқу кезінде дыбыстық-әріптік талдауды қолдану	6.3.1.1 нұсқау бойынша кинезиологиялық жаттығуларды орындау: аралас әріптер бейнесін дене қалпымен және жесттермен ұқсастыру, барлық әріптерді жетекші және жетекші емес қолмен жазу; 6.3.1.2 ұяң, қатаң жұп дауыссыздары бар сөздерді оқу кезінде дыбыстық-әріптік талдауды қолдану 6.3.1.3 әріп, буын, сөз материалдарында "корректуралық сынаманы" орындау	7.3.1.1 элементтерді ауыстыру, арқылы графемаларды түрлендіру тәсілдерін; әріптер мен буындардың орнын ауыстыру арқылы лексемаларды түрлендіруді меңгеру; 7.3.1.2 оппозициялық дыбыстарды\әріптерді қамтитын мәтіндерді оқу кезінде саналы, мақсатты бағытталған өзара бақылау мен өзіндік бақылауды іске асыру	8.3.1.1 ысқырық және ызың, ұяң және қатаң, жуан және жіңішке дыбыстарды айту кезінде артикуляция мүшелері қалпының айырмашылығын атау	9.3.1.1 пароним сөздерде мағынаны ажырататын белгілерді көрсету: ысқырық немесе ызың дыбыс па; ұяң немесе қатаң жұп дауыссыз ба; ұяң дауыссыз ба.	10.3.1.1 шатастыратын дыбыстардың айтылуы мен оқылуын бақылау (жеке көрсеткіштері бойынша)
3.2 Сөз бен фраза деңгейіндегі түзету жұмысы	5.3.2.1 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау; 5.3.2.2 өзбетімен мәтінде кейіпкерлерді, табиғатты суреттейтін сөздер мен сөзтіркестерін табу; 5.3.2.3 кейіпкерлердің қылықтарын түсініп, олардың ойы, сезімдерімен салыстыру; 5.3.2.4 тірек сөздер арқылы мәтін мазмұнын еске түсіру	6.3.2.1 3-7 элементтерден құралған фразаларды логопедтен кейін қайталау; 5.3.2.2 сөздерді есте сақтау және олардың реттілігін қайта еске түсіру); 6.3.2.3 дыбыстар мен әріптер тобынан сөздерді бөліп алу; 6.3.2.4 сөздің басы бойынша толық сөзді табу; 6.3.2.5 жаңа сөздерді ойлаған кезде сөзжасам құралдарын қолдану	7.3.2.1 демеулік-шылаулық арқылы меңгеру шеңберінде атаулы сөз таптарының сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру; 5.3.2.2 атаулы сөз таптарын жекеше, көпше түрде, септіктерде қиыстыру шеңберінде сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру; 7.3.2.3 оқуға байланысты әртүрлі тапсырмаларды орындау негізінде бағалау; 7.3.2.4 қағида бойынша жаңа ғылыми мәліметтерді саралау: нені білді, нені енді білді, нені білгісі келді	8.3.2.1 ғылыи және көркем мәтіндерді іштей оқу, таныс емес сөздерді белгілеу; 8.3.2.2 атаулы сөз таптарын жекеше, көпше түрде, септіктерде қиыстыру шеңберінде сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру	9.3.2.1 өз бетінше белгіленген грамматикалық белгілерге бағдарлана отырып, қатардағы артық сөзді табу; 9.3.2.2 көпмағыналы сөздерді мәтінде анықтау, оларды мағынасы ұқсас сөзбен ауыстыру; 9.3.2.3 жаңа сөздерді жасау кезінде көптеген сөзжасамдық құралдарды дұрыс қолдану	10.3.2.1 тіл ерекшеліктерін меңгеру, қызығушылық таныту; 10.3.2.2 аналогия бойынша оқыған мәтінді мазмұндау; 10.3.2.3 өзінің және сыныптастарының оқуында орфоэпиялық нормаларды және дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау
3.3 Фраза мен мәтін деңгейіндегі түзету жұмысы	5.3.4.1 мәтін мазмұнын түсіну.Мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру	6.3.4.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	7.3.4.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	8.3.3.1 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұы мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқыны (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны); 8.3.3.2 мәтін ішінде өткір сөздерді, көркем анықтамалар мен салыстырма сөздерді табу; 8.3.3.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын анықтау; 8.3.3.4 жай және күрделі сөйлемдердің грамматикалық ерекшеліктерінажырату	9.3.3.1 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту; 9.3.3.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу; 9.3.3.3 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 8.3.3.4 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету	10.3.3.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 10.3.3.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу; 10.3.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау. Түсіну. Қысқаша негізгі ойын жеткізу
3.4Талдап және бағалап оқу	5.3.4.1 көркем шығармалардағы мәліметтерді шынайы болған тарихи оқиғалармен сәйкестендіру; 5.3.4.2 кейіпкерлердің сырт келбетіне салыстырмалы сипаттама беру, оқыған бойынша өз ойын жеткізу	6.3.4.1 өз бетінше немесе логопедтің көмегімен шығармадағы негізгі әрекет етуші тұлғалардың мінез-құлқы мен жүріс-тұрысына мінездеме беру; 6.3.4.2 кейіпкерлердің әрекеттерін, әрекеттерінің себептерін, сезімдерін түсініп, салыстыру	7.3.4.1 басқа білім алушының ауызша жауабының мағынасын жылдам меңгеру; 7.3.4.2 орындаған тапсырмалар бойыншаоқу әрекетінің табыстылық өлшемдері негізінде өз өзін бағалау	8.3.4.1 көркем шығарманы толық қабылдау, оқығанына эмоционалды жауап қайтару; 8.3.4.2 мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату	9.3.4.1 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттапберу; 9.3.4.2 өзбетінше кейіпкерлерге салыстырма мінездеме беру	10.3.4.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 10.3.4.2 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
3.5 Әртүрлі көздерден ақпарат алу	5.3.5.3 оқулықтың анықтамалық деректерін өзбетінше қолдану	6.3.5.2 мектептіңэнциклопедиялық, фразеологиялық, орфографиялықсөздіктенақпараттардыіздеу	7.3.5.2 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	8.3.5.2 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу	9.3.5.2 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу	10.3.5.2 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу

4-кесте

Бөлімше	"Жазылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1Әріп және буын деңгейіндегі түзету жұмысы	5.4.1.1 1-3 секунд аралығында сызылған бас әріп, кіші әріптерді тану және атау; 5.4.1.2 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 5.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р, ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 5.4.1.4 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш)	6.4.1.1 барлық әріптерді жетекші қолмен жазу; 6.4.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с); 6.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р,ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 5.4.1.4 ызың, ысқырық, ұяң, қатаң дыбыстардың артикуляциялық қалпын ажырату; 6.4.1.5 аралас әріптерді ажырататын, "тірек", "сигналдық" белгілерді өз бетінше бөліп алу	7.4.1.1 барлық әріптерді көзі ашық және жабық кезінде жазу; 7.4.1.2 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 7.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату; 7.4.1.4 берілген оппозициялық дыбыстар мен буындармен сөз құрастыру; 7.4.1.5 қазақ тілінің барлық дыбыстарынөзбетінше жазуда ажырату	8.4.1.1 нұсқау бойынша кинезиологиялық жаттығуларды орындау: аралас әріптер бейнесін дене қалпымен және жесттермен ұқсастыру, барлық әріптерді жетекші және жетекші емес қолмен жазу; 8.4.1.2 сызықтық және позициялық үлгінің қажеттігі кезінде бірқатарға орналастыра отырып, сөздің дыбыстық-буындық құрамын талдау	9.4.1.1 кинетикалық дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау; 9.4.1.2 фонематикалық дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау	10.4.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау; 10.4.1.2 сөздердің дыбыстық – әріптік құрамын қатесіз жазу
4.2 Сөз бен фраза деңгейіндегі түзету жұмысы	5.4.2.1 жазу техникасын жетілдіру	6.4.2.1 сөйлеутіліндежәнежазудаакустикалық-артикуляциялыққалыптуралыбілімдергесүйенеотырып, африкаттарды [ц]-[ч], [ц]-[ть], қуыстық [щ]-[с’], африкаттардыжәнеқуыстықдыбыстарды [ч]-[щ], [щ]-[ч]-[ц]; [қ]-[к],[қ]-[ғ], [ү]-[ұ ], [о]-[ө ]ажырату,	7.4.2.1 жазбаша сөйлеу тілінде ұяң, қатаң дыбыстары бар пароним сөздерді ажырату	8.4.2.1 көмекші сөздерді басқа сөздерден ажырату	9.4.2.1 орфографиялық режимнің ережелерін сақтау (сөйлемде барлық сөздер бөлек жазылады); 9.4.2.2 өз бетінше сөйлеуінде қосымша сөздерді дұрыс қолдану	10.4.2.1 кез келген сөздің дыбыстық, буындық құрамын қатесіз еске түсіру; 10.4.2.2 сөзжасам, сөзөзгерту дағдыларын еркін қолдану
4.3 Фраза мен мәтін деңгейіндегі түзету жұмысы	5.4.3.1 есту арқылы мәтінді сөйлемге, сөйлемді сөзге бөлу; 5.4.3.2 шағын мазмұндама жаза білу	6.4.3.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу; 6.4.3.2 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу	7.4.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.4.3.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру	8.4.3.1 атаулы сөз таптарын жекеше және көпше түрде, септікте сәйкестендіру	9.4.3.1 грамматикалық белгілерге бағдарлана отырып, меңгеру түріндегі сөз тіркестерінде таныс немесе таныс емес зат есім жалғауларының жазылуын анықтау	10.4.3.1 зат есімнің, сын есімнің, есімдіктің, сан есімнің және етістіктің жалғауларына берілген орфографиялық тапсырмаларды анықтама бойынша шешу
4.4 Дизорфографияны алдын алу және түзету	5.4.4.1 жалпы және жалқы есімдерді жазу және естіп ажырату; 5.4.4.2 әртүрлі күрделі буындармен сәйкестікте сөзді және сөйлемді жазбаша түрде және есту арқылы тану; 5.4.4.3 ортақ түбірі, ортақ жұрнағы, ортақ жалғауы бар сөздерді есту арқылы тану; 5.4.4.4 екпінді және екпінсіз морфемаларды белгілеу, екпінсіз сөз түбірі бар сөздерді басқа түбірлес сөздерден естіп тану	6.4.4.1 жалқы есімдерді дұрыс жазу; 6.4.4.2 әртүрлі күрделі буындармен сәйкестікте және дауыссыз әріптер қатар келген сөзді, сөйлемді дұрыс жазу; 6.4.4.3 үлгілер бойынша тәжірибелік сөзөзгертуді меңгеру	7.4.4.1 жат жазу кезінде қазақ тілінің орфографиялық ережелерін сақтау 7.4.4.2 кез келген сөйлеу тілінің тәжірибелік жағдайында дауыссыз дыбыстың күмәнді жағдайын анықтауға берілген орфографиялық тапсырманы орындау	8.4.4.1 реферат жазу, сұхбаттасу кезінде орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 барлық шығармашылық тапсырмаларды орындау барысында өз өзін бақылау	10.4.4.1 шығарма, эсседе жазған өз ойын, пікірін дәлелдей білу
4.5 Өзіндік жазбаша сөйлеу тілін қалыптастыру	5.4.5.1 дайын үлгілерді талдау бойынша мәтін және мәтін емес екенін естіп ажырату және жазу; 5.4.5.2 мәтіннің маңызды белгісін анықтау: дайын бейне талдауының негізінде ортақ тақырыптың бар болуы; 5.4.5.3 шығарманың "идеясы" деген терминді түсіну және мәтіннің тақырыбы мен идеясын ажырату; 5.4.5.4 мәтіннің маңызды белгісін анықтау: дайын бейне талдауының негізінде бөліктердің құрылымдық және логикалық бірлігі	6.4.5.1 ұсынылған тақырыпқа сәйкес сурет пен сөздерді іріктеу, осы сөздерден сөйлем құрау; 6.4.5.2 мәтіннің негізгі ойы тұжырымдалған сөйлемді табу; 6.4.5.3 дайын мәтіннің негізгі ойын анықтау - сұрақтарға жауап бере алу: "автор не айтқысы келді? Ол бізді немен сендіргісі келді"; 6.4.5.4 мәтіннің кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімін бөліп қарастыру және әр бөліміне тақырып қою; 5.4.5.5 мәтіннің негізгі ойы негізінде жоспар құру	7.4.5.1 фраза аралық байланыс құралдарын қолдана отырып, 2-3 сөйлемді тізбектеп құрастырып, мәтінге тақырып қою; 7.4.5.2 тұрақты сөз тіркесі, мақал-мәтелі бар мәтіннің негізгі ойын сәйкестендіру; 7.4.5.3 алдағы мәтіннің негізгі ойын анықтау,- сұрақтарға жауап бере алу: "сен не айтқын келеді? Сен бізді немен көндіргің келеді?"; 7.4.5.4 шығарма мәтініне қатынасты анықтау үшін сұрақтар қою; 7.4.5.5 дайын жоспар бойынша мазмұндама жазу; 7.4.5.6 сөздік қолдана отырып орфографиялық қателерін түзету	8.4.5.1 фраза аралық байланыстың әртүрлі құралдарын қолдана отырып, шығарма тақырыбын ашу (эмоциональді бояу сөздер, төл сөздер, тұспалдау)	9.4.5.1 сөздің астарын түсіну, шығармада ұсынылған өз ұстанымын, өз ойын дәлелдеу	10.4.5.1 әдеби тіл нормаларына сәйкес реттілікпен өзіндік бақылаумен қатар, өз ойын жазбаша білдіру

27. Осы Бағдарлама сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

28. Сағаттарды бөлу, сонымен қатар тақырыптарды өту реті мұғалімнің еркіне берілген.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-10 сыныптарына
арналған "Сөйлеу тілінің даму
кемшіліктерін түзету" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	5.1.1.1 қатынасқа түсі кезінде адамның көңіл күйін аңғару: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң; 5.1.2.1 сөйлеу тіліне қатысы жоқ дыбыстарды ажырату және оларды топтастыру; 5.1.3.1 жанындағы адамның көңіл күйін сезу, серіктестердің бір бірімен қарым-қатынасының жағдайын түсіну
Тыңдалым және айтылым	5.2.1.1 оқылған қысқа шығарманы, мұқият тыңдап, мазмұнын қабылдап, түсіну; 5.2.2.1 үлгі бойынша өзбетімен қол саусақтарын ұқалау; 5.2.3.1 заттың мағнасына қарай қоршаған ортадағы нысандар мен құбылыстарын тану,анықтау, атау; 5.2.4.1 "сөз", "сөз тіркесі", "сөйлем" ұғымдарын ажырату
Оқылым	5.3.1.1 ұқсас әріптері\дыбыстарды ажырату; 5.3.2.1 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау
Жазылым	5.4.1.1 1-3 секунд аралығында сызылған бас әріп, кіші әріптерді тану және атау; 5.4.2.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.4.4.1 жалпы және жалқы есімдерді жазу және естіп ажырату; 5.4.5.1 дайын үлгілерді талдау бойынша мәтін және мәтін емес екенін естіп ажырату және жазу
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	5.1.1.2 жағдаяттқа байланысты сөйлеудің вербальді емес құралдарын түсіну, қолдану; 5.1.2.2 екі немесе үш сөз тіркестерін әуезділігі мен дауыс ырғағына байланысты ажырату; 5.1.3.2 дыбыс, сөз, бейнелер қатарын ұқсастың негізінде құру
Тыңдалым және айтылым	5.2.1.2 құрбылырының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.2.2.2 тақпақ, өлеңнің ырғағын ажырату; 5.2.3.2 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу; 5.2.4.2 сөйлемнің белгілерін білу, атап беру; 5.2.5.1 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау
Оқылым	5.3.1.2 барлық модальдылықтың: тері-кинестетикалық, көру, тактильді-қозғалыс, есту түйсіктерін қолдана отырып, аралас әріптердің бейнесін және кеңістіктік ұйымдастырылуын тану; 5.3.2.2 өзбетімен мәтінде кейіпкерлерді, табиғатты суреттейтін сөздер мен сөзтіркестерін табу; 5.3.4.1 мәтін мазмұнын түсіну. мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру; 5.3.4.1 көркем шығармалардағы мәліметтерді шынайы болған тарихи оқиғалармен сәйкестендіру
Жазылым	5.4.1.2бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 5.4.2.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.4.3.1 есту арқылы мәтінді сөйлемге, сөйлемді сөзге бөлу; 5.4.4.2 әртүрлі күрделі буындармен сәйкестікте сөзді және сөйлемді жазбаша түрде және есту арқылы тану; 5.4.5.2 мәтіннің маңызды белгісін анықтау: дайын бейне талдауының негізінде ортақ тақырыптың бар болуы
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	5.1.2.3 сөйлеу қарқынын, дауыс күшін және жоғары немесе төмен болуын ажырату; 5.1.3.2 дыбыс, сөз, бейнелер қатарын ұқсастың негізінде құру; 5.2.4.3 жай сөйлемді толықтауышпен толықтыру
Тыңдалым және айтылым	5.2.1.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну; 5.2.2.3 тыныс алу, дауыс, артикуляциялық, бет бұлшықеттерін дамытуға бағытталған жаттығуларды орындау; 5.2.4.4 тірек сөздерді қолдану арқылы сурет бойынша сөйлем құрау
Оқылым	5.3.2.3 кейіпкерлердің қылықтарын түсініп, олардың ойы, сезімдерімен салыстыру; 5.3.4.2 кейіпкерлердің сырт келбетіне салыстырмалы сипаттама беру, оқыған бойынша өз ойын жеткізу
Жазылым	5.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р,ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 5.4. 3.2 шағын мазмұндама жаза білу; 5.4.4.3 ортақ түбірі, ортақ жұрнағы, ортақ жалғауы бар сөздерді естуарқылы тану
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	5.1.2.3 сөйлеу қарқынын, дауыс күшін және жоғары немесе төмен болуын ажырату
Тыңдалым және айтылым	5.2.2.4 қойылған дыбыстарды дұрыс айтуында өз өзін бақылау; 5.2.4.5 бастапқы формада берілген сөздерден грамматикалық дұрыс құралған сөйлем құрау; 5.2.5.2 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау
Оқылым	5.3.2.4 тірек сөздер арқылы мәтін мазмұнын еске түсіру; 5.3.5.3 оқулықтың анықтамалық деректерін өзбетінше қолдану
Жазылым	5.4.1.4бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 5.4.4.4 екпінді және екпінсіз морфемаларды белгілеу, екпінсіз сөз түбірі бар сөздерді басқа түбірлес сөздерден естіп тану; 5.4.5.3 шығарманың "идеясы" деген терминді түсіну және мәтіннің тақырыбы мен идеясын ажырату; 5.4.5.4 мәтіннің маңызды белгісін анықтау: дайын бейне талдауының негізінде бөліктердің құрылымдық және логикалық бірлігі

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	6.1.1.1 суретте бейнеленген кейіпкердің көңіл күйін аңғару: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң; 6.1.2.1 сөйлеу кезінде диафрагмалды тыныс алуын меңгеру
Тыңдалым және айтылым	6.2.1.1 әртүрлі жанырдағы шығармаларды естіп түсіну және олардың мазмұны бойынша өз ойын білдіру; 6.2.1.2 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 6.2.2.1 сөз нұсқаулар бойынша өзбетімен қол саусақтарын ұқалау; 6.2.2.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстарды ажырату; 6.2.2.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздарды (б-п; т-д; р-л; н-ң), олардың емлесін білу; 6.2.2.4 дыбыстық талдау жасау
Оқылым	6.3.1.1 нұсқау бойынша кинезиологиялық жаттығуларды орындау: аралас әріптер бейнесін дене қалпымен және жесттермен ұқсастыру, барлық әріптерді жетекші және жетекші емес қолмен жазу; 6.3.2.1 3-7 элементтерден құралған фразаларды логопедтен кейін қайталау
Жазылым	6.4.1.1 барлық әріптерді жетекші қолмен жазу; 6.4.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с); 6.4.3.2 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу; 6.4.4.2 әртүрлі күрделі буындармен сәйкестікте және дауыссыз әріптер қатар келген сөзді, сөйлемді дұрыс жазу; 6.4.5.1 ұсынылған тақырыпқа сәйкес сурет пен сөздерді іріктеу, осы сөздерден сөйлем құрау
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	6.1.2.2 ауа ағымының күшін дұрыс реттей отырып ауыздан демді дұрыс бағытта шығару
Тыңдалым және айтылым	6.2.1.1 әртүрлі жанырдағы шығармаларды естіп түсіну және олардың мазмұны бойынша өз ойын білдіру; 6.2.3.1 зат есімдерді семантикалық белгілері бойынша ажырату; 6.2.4.1 зат есімдердің септік жалғаулары арқылы түрлендіру
Оқылым	6.3.1.1 нұсқау бойынша кинезиологиялық жаттығуларды орындау: аралас әріптер бейнесін дене қалпымен және жесттермен ұқсастыру, барлық әріптерді жетекші және жетекші емес қолмен жазу; 5.3.2.2 сөздерді есте сақтау және олардың реттілігін қайта еске түсіру); 6.3.4.1 өз бетінше немесе логопедтің көмегімен шығармадағы негізгі әрекет етуші тұлғалардың мінез-құлқы мен жүріс-тұрысына мінездеме беру
Жазылым	6.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р,ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 6.4.3.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу; 6.4.4.1 жалқы есімдерді дұрыс жазу; 6.4.5.2 мәтіннің негізгі ойы тұжырымдалған сөйлемді табу
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	6.1.2.3 сөйлеу кезінде дұрыс тыныс алу және дауыс шығару (ауаны дұрыс бөлу); 6.1.3.1 монолог немесе диалогтың эмоциялық және дауыс ырғағының байланысын аңғару; 6.2.2.5 сөйлеу аппаратында ауыр бұзылыстары бар балалардан басқалары ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс, анық айту
Тыңдалым және айтылым	6.2.3.2 есімдіктерді түсіну және қолдану ( жіктеу, сілтеу, өздік, сұрау, болымсыздық) олардың емлесі; 6.2.4.2 сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру
Оқылым	6.3.1.2 ұяң, қатаң жұп дауыссыздары бар сөздерді оқу кезінде дыбыстық-әріптік талдауды қолдану; 6.3.2.3 дыбыстар мен әріптер тобынан сөздерді бөліп алу; 6.3.4.2 кейіпкерлердің әрекеттерін, әрекеттерінің себептерін, сезімдерін түсініп, салыстыру
Жазылым	5.4.1.4 ызың, ысқырық, ұяң, қатаң дыбыстардың артикуляциялық қалпын ажырату; 6.4.2.1 сөйлеу тілінде және жазуда акустикалық-артикуляциялық қалып туралы білімдерге сүйене отырып, африкаттарды [ц]-[ч], [ц]-[ть], қуыстық [щ]-[с’], африкаттарды және қуыстық дыбыстарды [ч]-[щ], [щ]-[ч]-[ц]; [қ]-[к], [қ]-[ғ], [ү]-[ұ ], [о]-[ө ] ажырату; 6.4.4.4 үлгілер бойынша тәжірибелік сөзөзгертуді меңгеру; 6.4.5.3 дайын мәтіннің негізгі ойын анықтау,-сұрақтарға жауап бере алу: "автор не айтқысы келді? ол бізді немен сендіргісі келді"
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	6.1.3.2 7-9 элементтен құралған сериялы сюжетті суреттердің логикалық реттілігін орнату
Тыңдалым және айтылым	6.2.1.3 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 6.2.3.3 есімдерден зат есім тудыратын жұрнақтарды қолданып, сөзөзгерту, мағынасына көңіл аудару; 6.2.4.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу; 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру
Оқылым	6.3.1.3әріп, буын, сөз материалдарында "корректуралық сынаманы" орындау; 6.3.2.4 сөздің басы бойынша толық сөзді табу; 6.3.2.5 жаңа сөздерді ойлаған кезде сөзжасам құралдарын қолдану; 6.3.4.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; 6.3.5.2 мектептің энциклопедиялық, фразеологиялық, орфографиялық сөздіктен ақпараттарды іздеу
Жазылым	6.4.1.5 аралас әріптерді ажырататын, "тірек", "сигналдық" белгілерді өз бетінше бөліп алу; 6.4.5.4 мәтіннің кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімін бөліп қарастыру және әр бөліміне тақырып қою; 5.4.5.5 мәтіннің негізгі ойы негізінде жоспар құру

3) 7-сынып:

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	7.1.1.1 қатынасқа түсі кезінде нұсқау бойынша бет қимылымен әртүрлі көңіл күйін келтіру: қуаныш, таңғалу, ұялу, мұң;
Тыңдалым және айтылым	7.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.2.1.2 оқиғалардың кезектілігін еске түсіру, кейіпкерлердің іс-әрекеттерін бағалау; 7.2.2.1 дыбыс айтуының тетіктерін нақтылау үшін кинестетикалық және көру талдауытарын қолдану; 7.2.4.1 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем; 7.2.4.2 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқату, меңгерту
Оқылым	7.3.1.1 элементтерді ауыстыру, арқылы графемаларды түрлендіру тәсілдерін; әріптер мен буындардың орнын ауыстыру арқылы лексемаларды түрлендіруді меңгеру; 7.3.2.1 демеулік-шылаулық арқылы меңгеру шеңберінде атаулы сөз таптарының сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру
Жазылым	7.4.1.1 барлық әріптерді көзі ашық және жабық кезінде жазу; 7.4.1.2 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т,л-м,і-и, и-ш); 7.4.4.1 жат жазу кезінде қазақ тілінің орфографиялық ережелерін сақтау; 7.4.5.2 тұрақты сөз тіркесі, мақал-мәтелі бар мәтіннің негізгі ойын сәйкестендіру
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	7.1.1.2 көрген немесе естіген ақпараттқа өз қатынасын бет қимылы арқылы (қуаныш, мұң, таңғалу) білдіру; 7.1.2.1 сөзде және сөз тіркестерінде логокалық екпінді табу және дауыспен білдіру
Тыңдалым және айтылым	7.2.1.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау; 7.2.2.2 2-4 элементтерден құылған буын тіркестерін дауысты, дауыссыз дыбыстарын ауыстыра отырып өзгерту; 7.2.4.2 сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру, қолдану олардың тыныс белгілерін білу; 7.2.4.3 сөйлемге қатысты берілген білімді қайталап, жинақтау
Оқылым	7.3.1.2 оппозициялық дыбыстарды\әріптерді қамтитын мәтіндерді оқу кезінде саналы, мақсатты бағытталған өзара бақылау мен өзіндік бақылауды іске асыру; 5.3.2.2 атаулы сөз таптарын жекеше, көпше түрде, септіктерде қиыстыру шеңберінде сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру; 7.3.4.1 басқа білім алушының ауызша жауабының мағынасын жылдам меңгеру
Жазылым	7.4.1.3 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату; 7.4.1.4 берілген оппозициялық дыбыстар мен буындармен сөз құрастыру; 7.4.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.4.4.2 кез келген сөйлеу тілінің тәжірибелік жағдайында дауыссыз дыбыстың күмәнді жағдайын анықтауға берілген орфографиялық тапсырманы орындау; 7.4.5.3 алдағы мәтіннің негізгі ойын анықтау,- сұрақтарға жауап бере алу: "сен не айтқын келеді? сен бізді немен көндіргің келеді?"
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	7.1.2.2 сөзбен берілген нұсқау және үлгі бойынша ақырын, қатты шыққан дауыстың, жоғары немесе төмен тондағы дауыстың үлгісін жасау. сөйлеу кезінде дұрыс тыныс алу
Тыңдалым және айтылым	7.2.2.3 қойылған дыбыстың акустикалық артикуляциялық сипаттамасын білу, артикуляциялық мүшелерінің қажетті қалпын еске түсіріп, көрсете білу; 7.2.3.1 зат есімнің жіктік жалғаулары, олардың жекеше, көпше түрлерін қолдану
Оқылым	7.3.2.3 оқуға байланысты әртүрлі тапсырмаларды орындау негізінде бағалау; 7.3.4.2 орындаған тапсырмалар бойыншаоқу әрекетінің табыстылық өлшемдері негізінде өз өзін бағалау
Жазылым	7.4.1.5 қазақ тілінің барлық дыбыстарынөзбетінше жазуда ажырату; 7.4.3.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру; 7.4.5.1 фраза аралық байланыс құралдарын қолдана отырып, 2-3 сөйлемді тізбектеп құрастырып, мәтінге тақырып қою; 7.4.5.4 шығарма мәтініне қатынасты анықтау үшін сұрақтар қою
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	7.1.3.1 кейіпкерлердің қылықтарының себептерін түсіндіру, дәлел келтіру; 7.1.3.2 дыбыстар,сөздер, заттарды топтастыру негізіне алынған белгіні анықтау
Тыңдалым және айтылым	7.2.2.4 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу; 7.2.3.3 омоним, синоним, антоним сөздерін орынды қолдану; 7.2.5.1 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету; 7.2.5.2 диалогтық сөйлеу тілін дамыту
Оқылым	7.3.2.4 қағида бойынша жаңа ғылыми мәліметтерді саралау: нені білді, нені енді білді, нені білгісі келді; 7.3.4.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; 7.3.5.2 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Жазылым	7.4.2.1 жазбаша сөйлеу тілінде ұяң, қатаң дыбыстары бар пароним сөздерді ажырату; 7.4.5.5 дайын жоспар бойынша мазмұндама жазу; 7.4.5.6 сөздік қолдана отырып орфографиялық қателерін түзету

4) 8-сынып:

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	8.1.1.1 көрген немесе естіген ақпараттқа өз қатынасын бет қимылы арқылы (қуаныш, мұң, таңғалу) білдіру
Тыңдалым және айтылым	8.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; 8.2.2.1күрделігі әртүрлі ырғақ үлгілерін құру және оқу; 8.2.3.1 етістіктен зат есім тудыратын жұрнақтарды пайдаланып, сөзөзгерту; 8.2.4.1 ауызекі сөйлеу кезінде сапалық сын есімдердін белсенді қолдану
Оқылым	8.3.1.1 ысқырық және ызың, ұяң және қатаң, жуан және жіңішке дыбыстарды айту кезінде артикуляция мүшелері қалпының айырмашылығын атау; 8.3.3.1 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұы мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқыны (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны)
Жазылым	8.4.1.1 нұсқау бойынша кинезиологиялық жаттығуларды орындау: аралас әріптер бейнесін дене қалпымен және жесттермен ұқсастыру, барлық әріптерді жетекші және жетекші емес қолмен жазу
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	8.1.1.2 әртүрлі дене тұрысының мағынасын түсіну ("мен өзімді жақсы сезінемін", "менің көңіл күйім жоқ", "мен ойға баттым")
Тыңдалым және айтылым	8.2.1.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.2.2.2 берілген ырғаққа сәйкес мәтінді таңдау; 8.2.3.2 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру; 8.2.4.2 күрделі синтаксистік құрылымдарды белсенді құру және қолдану
Оқылым	8.3.2.1 ғылыи және көркем мәтіндерді іштей оқу, таныс емес сөздерді белгілеу; 8.3.3.2 мәтін ішінде өткір сөздерді, көркем анықтамалар мен салыстырма сөздерді табу
Жазылым	8.4.1.2 сызықтық және позициялық үлгінің қажеттігі кезінде бірқатарға орналастыра отырып, сөздің дыбыстық-буындық құрамын талдау
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	8.1.2.1 сөз тіркестерінің мазмұны, кідіріске, дауыс ырғағына қарай есту арқылы сұрақ білдіретін сөзді тану
Тыңдалым және айтылым	8.2.2.3 дауыссыз дыбыстары қатар келген (жұмыртқа, сауысқан, домбыра) сөздерды айту кезінде қатар тұрған дауссыздарды бірсарынды айту; 8.2.3.3 есептік, реттік сан есімдерді ауызекі сөйлеуінде орынды қолдану. есептік және реттік сан есімді ажырата білу; 8.2.4.3 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрау
Оқылым	8.3.2.2 атаулы сөз таптарын жекеше, көпше түрде, септіктерде қиыстыру шеңберінде сөз өзгерту парадигмаларын тәжірибелік деңгейде меңгеру; 8.3.3.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. неізгі ойын анықтау; 8.3.3.4 жай және күрделі сөйлемдердің грамматикалық ерекшеліктері ажырату
Жазылым	8.4.2.1 көмекші сөздерді басқа сөздерден ажырату; 8.4.4.1 реферат жазу, сұхбаттасу кезінде орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	8.1.2.2 әдеби шығармаларда дауыс ырғағы мен эмоциялық құрамдас бөлігінің өз ара байланысын аңғару; 8.1.3.1 дыбыстар, сөздер, заттарды топтастыру негізіне алынған белгіні анықтау
Тыңдалым және айтылым	8.2.1.3 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; 8.2.2.4буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану; 8.2.5.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
Оқылым	8.3.4.1 көркем шығарманы толық қабылдау, оқығанына эмоционалды жауап қайтару; 8.3.4.2 мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату; 8.3.5.2 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
Жазылым	8.4.3.1атаулы сөз таптарын жекеше және көпше түрде, септікте сәйкестендіру; 8.4.5.1 фраза аралық байланыстың әртүрлі құралдарын қолдана отырып, шығарма тақырыбын ашу(эмоциональді бояу сөздер, төл сөздер, тұспалдау)

5) 9-сынып:

5-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	9.1.1.1 әрекеттің (оқиғаның, одан кейін сезімдердің, көңіл күйдің) себеп салдарын анықтау; 9.1.1.2 үлгі және сөз нұсқауы бойынша әртүрлі дене тұрысын көрсету ("мен өзімді жақсы сезінемін", "менің көңіл күйім жоқ", "мен ойға баттым")
Тыңдалым және айтылым	9.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 9.2.2.1 буын тіркестерін дауысты, дауыссыз дыбыстарын ауыстыра отырып өзгерту; 9.2.3.1 сын есімнің шырайлары; 9.2.3.2 ауызекі сөйлеуінде түбірлес сөздерді, қарсы мәндес, мағнасы құсас сөздерді қолдану
Оқылым	9.3.1.1 пароним сөздерде мағынаны ажырататын белгілерді көрсету: ысқырық немесе ызың дыбыс па; ұяң немесе қатаң жұп дауыссыз ба; ұяң дауыссыз ба; 9.3.3.1 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту
Жазылым	9.4.1.1 кинетикалық дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау; 9.4.2.1 орфографиялық режимнің ережелерін сақтау (сөйлемде барлық сөздер бөлек жазылады)
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	9.1.2.2 шығарманың тақырыбына, басты ойына сай дауыс ырғағын келтіре сөйлеу
Тыңдалым және айтылым	9. 2.1.2 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.2.2.2 буындық құрамы күрделі кезкелген сөздерді анық, тұтас айту (А.К.Маркова бойынша); 9.2.3.3 күрделі сөздердің түрлерін қолдану (біріккен сөздер, құрама сөз, қос сөздер) олардың емлесін қолдану
Оқылым	9.3.2.1 өз бетінше белгіленген грамматикалық белгілерге бағдарлана отырып, қатардағы артық сөзді табу; 9.3.3.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу; 9.3.4.1 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттапберу
Жазылым	9.4.1.2 фонематикалық дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау; 9.4.2.2 өз бетінше сөйлеуінде қосымша сөздерді дұрыс қолдану
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	9.1.2.1 сөйлемде сұрақ білдіретін сөзді кідіріс және дауыс арқылы білдіру; 9.1.2.3 паравербальді құралдарды (ырғақ, жылдамдық, логикалық екпін, кідіріс) қолдану арқылы сұрақ қою
Тыңдалым және айтылым	9.2.1.3 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулы, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық) көтерілген мәселені талдау; 9.2.3.4 етістіктің шақтарын қолдану; 9.2.2.3 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын сақтап, сөйлеУ
Оқылым	9.3.2.2 көпмағыналы сөздерді мәтінде анықтау, оларды мағынасы ұқсас сөзбен ауыстыру; 9.3.3.3 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 9.3.4.2 өзбетінше кейіпкерлерге салыстырма мінездеме беру
Жазылым	9.4.3.1 грамматикалық белгілерге бағдарлана отырып, меңгеру түріндегі сөз тіркестерінде таныс немесе таныс емес зат есім жалғауларының жазылуын анықтау; 9.4.4.1 барлық шығармашылық тапсырмаларды орындау барысында өз өзін бақылау
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	9.1.2.4 жеке көрсеткіштері бойынша тыныс алу жаттығуларын орындау
Тыңдалым және айтылым	9.2.4.1 мектеп және қоғамдық өмір туралы, құрдастарымен, мұғаліммен қарым-қатынасы, сабақтың мазмұны(сыныпта, шеберханада, спортзалында) туралы сөйлемдерді құру және түрлендіру; 9.2.4.2 құрмалас сөйлемнің уақыттық –түрлік ережелерін предикативті бірлікте сәйкестендіруді сақтау; 9.2.5.1 диалогтық сөйлеуін дамыту. сұрақ қоюға жаттықтыру
Оқылым	9.3.2.3 жаңа сөздерді жасау кезінде көптеген сөзжасамдық құралдарды дұрыс қолдану; 8.3.3.4 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету; 9.3.5.2 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
Жазылым	9.4.5.1 сөздің астарын түсіну, шығармада ұсынылған өз ұстанымын, өз ойын дәлелдеу

6) 10-сынып:

6-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	10.1.1.1 эмоциялық шиеленісу мен сөйлеуге қорқу сезімін жеңе білу
Тыңдалым және айтылым	10.2.1.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау; 10.2.2.1 жалпы және ұсақ моторикасын үйлестуруге арналған жаттығуларды нұсқауға сүйеніп орындау; 10.2.3.1 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану
Оқылым	10.3.1.1 шатастыратын дыбыстардың айтылуы мен оқылуын бақылау (жеке көрсеткіштері бойынша);
Жазылым	10.4.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау
2-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	10.1.1.2 сөйлеу қарқыны реттеуін білу (жылдамдату немесе баяулату; 10.1.2.1 сөйлеу арқылы қатынасқа түсі мәдениетін білу, сақтау
Тыңдалым және айтылым	10.2.1.2 құрбыларын мұқият тыңдап, сұрақ қоя білу; 10.2.3.2 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану
Оқылым	10.3.2.1 тіл ерекшеліктерін меңгеру, қызығушылық таныту; 10.3.2.2 аналогия бойынша оқыған мәтінді мазмұндау; 10.3.3.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
Жазылым	10.4.1.2 сөздердің дыбыстық – әріптік құрамын қатесіз жазу; 10.4.3.1 зат есімнің, сын есімнің, есімдіктің, сан есімнің және етістіктің жалғауларына берілген орфографиялық тапсырмаларды анықтама бойынша шешу
3-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	10.1.2.2 алдыға қойған белгілі бір мақсатқа жету үшін сөз қарқынын, ырғағын, дауыс ырғағын қолдану (өтініш білдіру, көңіл күйін байқату, мағынасын дәлелдеу
Тыңдалым және айтылым	10.2.2.2 сөйлеу мәнерлігін сақтау; 10.2.3.3 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану; 10.2.4.1 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
Оқылым	10.3.2.3 өзінің және сыныптастарының оқуында орфоэпиялық нормаларды және дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау; 10.3.3.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу; 10.3.4.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау;
Жазылым	10.4.2.1 кез келгенсөздің дыбыстық, буындық құрамын қатесіз еске түсіру; 10.4.2.2 сөзжасам, сөзөзгерту дағдыларын еркін қолдану
4-тоқсан
Қатынастың вербальді және паравербальді құралдары	10.1.2.3 сөйлеу мақсатына қарай сөз тіркестер қатарының ырғағынеске түсіріп қайталау
Тыңдалым және айтылым	10.2.3.4 мәтінде түбірлес сөздерді табу, олардың қай сөз таптарына жататынын анықтау; 10.2.4.2 сөйлеу үлгісін құру; 10.2.4.3 ретсіз берілген сөздерден дұрыс сөйлем құрау; 10.2.5.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
Оқылым	10.3.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау. түсіну. қысқаша негізгі ойын жеткізу; 10.3.4.2 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; 10.3.5.2 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
Жазылым	10.4.4.1 шығарма, эсседе жазған өз ойын, пікірін дәлелдей білу; 10.4.5.1 әдеби тіл нормаларына сәйкес реттілікпен өзіндік бақылаумен қатар, өз ойын жазбаша білдіру

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 512- қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушылардың тілдік базасын кеңейту, сөйлеу тілінің дамуындағы кемістіктердің орнын толтыру; грамматикалық және орфографиялық материалдарды практикалық түрде меңгеру; сөйлеу тілін қарым-қатынас құралы ретінде, танымдық әрекетті түзету және мектептен кейін бейімделуін жеңілдету әдісі ретінде қалыптастыру.

3. Негізгі оқыту міндеттері:

1) грамматика бойынша толыққанды білім жүйесін беру;

2) білім алушылардың танымдық әрекетіндегі кемістіктерінің орнын толтыруға ықпал ету, жағымды эмоционалды-еріктік және тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру;

3) білім алушылардың сөйлеу тілін дамыту;

4) сөздік қорын байыту және қолданатын грамматикалық құралдар аясын кеңейту;

5) сөз байлығын дамыту, жетілдіру;

6) сұрақтарға жауап беріп, диалог жүргізу;

7) ауызша және жазбаша байланыстырып сөйлеу тілін қолдануға үйрету;

8) білім алушылардың деңгейіне сәйкес мәтінді дұрыс және саналы оқуға үйрету;

9) тілдің дыбыстық құрамы, грамматика бойынша қарапайым мәліметтер емле ережелері негізінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру;

10) өз ойларын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және бірізді жеткізуге үйрету;

11) сабақтарға қызығушылығын арттыру, құрдастармен және ересектермен өзара әрекеттесуге үйрету.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Оқу процесін ұйымдастыруға арналған педагогикалық тәсілдердің іске асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың арнайы оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы білім беру принциптеріне негізделген:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың даму ерекшеліктері мен дайындық деңгейіне білім беру жүйесінің бейімділігі принципі;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағытты тұлғаның бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды білдіреді; білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады;

4) білім берудегі әрекеттік ықпал ету ақыл-ой кемістігі бар білім алушының тұлғасын дамыту ерекшелігін ескере отырып білім берудің негізгі заңдылықтары мен құрылымын айқындайтын психологиялық ғылымның теориялық қағидаларына негізделеді. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушының тұлғасын дамыту олар жасай алатын әрекетті (заттық-практикалық және оқу) ұйымдастыру сипатымен анықталатындығын мойындауға құрылады;

5) оқытудың практикалық бағыттылығы оқылатын материал мен білім алушылардың практикалық әрекетімен арасындағы өзара тығыз байланысты анықтауды, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешу үшін маңызды білім мен біліктерді қалыптастыруды білдіреді;

6) ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға саралап және даралап ықпал ету бағдарлама мазмұнын меңгеру мүмкіндіктерінің әркелкілігінен, әр түрлі типологиялық ерекшеліктері оқу материалын меңгеруде және алынатын білім, білік және дағдылардың сапасынан көрінетін ерекше білім беруге қажеттіліктерін есепке алуды қарастырады. Зерде бұзылыстары бар білім алушылар үшін білім беру процесі 4 типологиялық топты құрайтын педагогикалық жіктелу негізінде іске асырылады (В.В.Воронкова бойынша): әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, оқушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады;

7) оқу және практикалық әрекетті арнайы педагогикалық басшылық ету қажеттілігі жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың төмен танымдық белсенділігі мен ойлаудың талдау және жалпылау қызметінің әлсіздігіне байланысты болады. Мұғалім білім алушылардың танымдық-оқу әрекетін олардың жеке білім алу мүмкіндіктеріне сәйкес ұйымдастырып бағыттайды.

5. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу материалын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада көрсетілген мақсатты тұжырымға негізделген және білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастыру кезінде бірыңғай тәсілдерді іске асыруға бағытталған.

6. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктеріне баға беру ішкі бағалау тәсілдерімен жүзеге асырылады. Мұғалім Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін сабақтарда білім беру барысында бағалайды. Педагог бақылаушы бағалау әрекетін жүйелі түрде қолданады.

7. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтың) және қорытынды бақылау түрінде болады.

8. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен іске асырылады. Әр сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бұндай бақылау білім алушыларға қатысты ынталандырушы және тәрбиелеуші сипатқа ие.

9. Мерзімді бақылау бағдарлама тақырыбы мен бөлімін зерделеп болған соң жүргізіледі. Нақты тақырып шеңберіндегі оқу материалын зерделеу нәтижелері білім алушыларда типологиялық топтар әркелкі болады.

1-типологиялық топ (В.В. Воронкова бойынша) білім алушылары оқу материалы бойынша білімдерді қолдану деңгейінде меңгергенін көрсетеді.

2-типологиялық топ білім алушылары тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді. 3-типологиялық топ білім алушылары тану деңгейінде материалды игере алады және өз білімдерін өзекті етуде мұғалім көмегін талап етеді.

4-типологиялық топ білім алушылары олардың жетістіктерін бағалауды іске асыру шеңберіндегі жеке бағдарлама бойынша білім алады.

10. Қорытынды бақылау жартыжылдық және жылдың соңында жүргізіледі. Педагог әрбір білім алушының даму динамикасы мен табыстылығын талдайды. Мониторинг нәтижелері білім алушылардың жетістіктерінің жиынтық картасында тіркеледі.

11. Бағалау рәсімінің көмегімен педагог алатын ақпарат дағдылар мен біліктерді меңгеру процесінде туындайтын қиындықтарға уақытылы және дұрыс әрекеттесуге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмектің мазмұны мен тәсілдерін негіздеп анықтайды.

12. Байланыстырылған жазбаша тіл мен іскерлік хаттар бойынша тапсырмалар оқу пәнінің бағдарламалық материалын оқыту процесінде беріледі.

13. Оқыту пәннің мазмұнымен және құрылымымен анықталатын түзетушілік және практикалық бағытта болады. Бағдарламалық материалдың түзетушілік бағыты, ең алдымен, балалардың тілдік даму саласында көрінеді.

14. Әрбір ақыл-ой кемістігі бар білім алушының оқу материалын жеке қарқында және көлемде меңгеру мен дамыту құқығын іске асыра отырып, мұғалім әр тақырыпты, бөлімді оқыту үшін қажетті уақытты өздігінен анықтайды.

15. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін пән бойынша сабақ сәйкес көрнекі және дидактикалық материалмен қамтамасыз етіледі.

16. Сыныптағы жиһаз түрлі формада (жеке, жұптық және топтық) және түрде жұмыстарды жүргізу мақсатында жеңіл түрде қозғалмалы болуы керек. Білім алушылардың жұмыстарын көрмеге қою және көрнекі құралдар үшін кітап сөрелері мен стендтері ойластырылады.

3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

17. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

18. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұны:

1) бағдарлама концентрлік жүйе бойынша құрастырылған, яғни өткен тақырыптар қайталанып, тереңдетіліп кеңейтіліп білім алушылардың білімі жүйеленіп отырады;

2) білім алушылардың өзіне тән қабілеттері мен мүмкіндіктеріне қарай мұғалімдер оқу материалдарын білімалушының қабылдау деңгейіне байланысты жеңілдетіп беруге мұқтаж болады;

3) сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктері мен ерекше оқыту қажеттілігіне байланысты тақырыпты меңгеруге қажет сағат санын мұғалім өзі анықтап, жоспарлайды.

19. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";

2) 2-бөлім "Оқылым";

3) 3-бөлім "Жазылым";

4) 4-бөлім "Тілдік нормаларды қолдану".

20. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) дыбыс және әріп;

2) буын;

3) сөз;

4) сөз құрамы;

5) сөз таптары;

6) сөйлем;

7) байланыстырып сөйлеу;

8) қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.

21. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) оқылым стратегияларын қолдану;

5) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

22. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жазу дағдыларын қалыптастыру;

2) әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну;

3) іскерлік хат жазу.

23. "Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) орфографиялық нормаларды сақтау;

2) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

3) пунктуациялық нормаларды сақтау.

24. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауыссыз және дауысты; жуан, жіңішке дауысты дыбыстар; қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар; "и" дыбысы; и, й әріптерінің емлесі;

буын: буынның түрлері; ашық және бітеу буынның анықтамасы;

сөз: сөз туралы түсінік; сөздің лексикалық мағынасы; мәндес сөздер мағынасы; бір-біріне қарама-қайшы сөздер; көп мағыналы сөздер туралы түсінік;

сөз құрамы: түбір және қосымша, олардың айырмашылығы; қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі, өзіндік белгілері; түбір сөзбен туынды сөздер;

сөз таптары: сөз таптары туралы жалпы түсінік, зат есім, оның мағынасы; жалқы есім және жалпы есім; зат есімнің жекеше, көпше түрлері, олардың анықтамасы. көптік жалғаулары; зат есімнің септелуі туралы жалпы түсінік; септік жалғауларының сұрақтарын қою арқылы зат есімді өзгерту;

етістік, анықтамасы, сұрақтары; дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату;

сөйлем: сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы; жалаң және жайылма сөйлем, анықтамасы; жалаң мен жайылма сөйлемді ажырата білу;

байланыстырып сөйлеу: әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау; сұрақ бойынша сөйлем немесе әңгіме құрастыру; әртүрлі тақырып бойынша тірек сөздер пайдалана отырып әңгіме құру;

қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу;

2) оқылым: мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру; мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат); мәтінді түсініп, дұрыс оқу; іштей оқу; мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу;

3) жазылым: оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу; сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу; 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу; туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу;

4) тілдік нормаларды қолдану: тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану.

25. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауыссыз және дауысты; жуан, жіңішке дауысты дыбыстар; қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар; "э" дыбысы. э-е дыбыстарын салыстыру. Дыбысталу ерекшеліктері; "в" дыбысы, в-б дыбыстарын салыстыру; "в" дыбысына қатысты сөздердің емлесін меңгеру; ф-п дыбыстарын салыстыру, дыбысталу ерекшеліктері; х, h дыбыстары, дыбысталу ерекшеліктері, "х, Һ" дыбыстарын өзара және қ дыбысымен салыстыру; "ц" дыбысы. ц-с дыбыстарын салыстыру; "ч, щ" дыбыстары, олардың дыбысталу ерекшеліктері;

буын: дыбыс үндестігі туралы түсінік, дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруі; буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну;

сөз: дара, күрделі сөз туралы түсінік; біріккен сөз анықтамасы, жиі кездесетін түрлері; кісі аттарын білдіретін біріккен сөздер және олардың емлесі; жер-су және үй жануарларының атын білдіретін біріккен сөздер, олардың емлесі;

сөз құрамы: түбірлес сөздер туралы түсінік, анықтамасы; бір түбірден тараған сөздер; қосымшалардың емлесі; қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы;

сөз таптары: зат есім, негізгі зат есім, оның анықтамасы; туынды зат есім, оның анықтамасы; туынды зат есім жасайтын жұрнақтар; септік жалғаулардың емлесі, жалғауларды тәжірибе жүзінде (үлгі, сұрақ бойынша) меңгеру;

сын есім: сын есімнің мағынасы, сұрақтары; жай шырайдың анықтамасы; салыстырмалы шырайдың анықтамасы; негізгі және туынды сын есім;

сөйлем: тұрлаусыз мүшелер, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш; сөйлемдегі сөздердің байланысы; сөйлемнің дара және күрделі мүшелері, сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдау;

байланыстырып сөйлеу: ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру; басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау; сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау;

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау

2) оқылым: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну; мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру; хабарландыру, хат, жеделхат, жарнама нұсқаулықтың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; дауыстап, түсініп оқу; іштей оқу; мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу;

3) жазылым: "э, ф, ч, щ" дыбыстарына қатысты сөздердің жазылуын меңгеру; оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу; іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазу, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру;

4) тілдік нормаларды қолдану: түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу; екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану.

26. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату, дыбыстық талдау жасау;

буын: буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу); сөздерді буынға бөлу;

сөз: түбір сөз,туынды сөз. туынды сөз жасайтын жұрнақтар; түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу; туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу;

сөз құрамы: сөз құрамына талдау жүргізу; қосымша түрлерін білу, ажырату, дұрыс қолдануға жаттықтыру; жұрнақ және оның түрлерін ажырату; жалғау және оның түрлерін ажырату;

сөз таптары: сан есім. сан есімнің анықтамасы; есептік және реттік сан есімдерді ажырату. сұрақ қою (неше? нешінші?); етістік, етістіктің анықтамасы; зат есімнің орнына қажет есімдікті қойып, айта білу;

сөйлем: жай сөйлем, жайылма сөйлем; сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері; бірыңғай мүшелерінің интонациясы, тыныс белгілері; бірыңғай мүшелермен сөйлем құрау, талдау; жай сөйлем мен құрмалас сөйлем; оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқату, меңгерту; үлгі және сызба бойынша сөйлем құрату; қаратпа және қыстырма сөз, олардың тыныс белгілері;

байланыстырып сөйлеу: саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрау; оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу; диалогтық сөйлеу тілін дамыту;

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау;

2) оқылым: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату;

3) жазылым: сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу; мазмұндама жазу барысында пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу; оқыған шығармалар, сурет бойынша шығарма жазу; саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу; 50-55 сөзден тұратын диктант жаза білу; іс-қағаздарды: қабырға газетіне мақала жазу (мазмұндық таңдау, өндірістік практика, мектепте жүргізілген қоғамдық жұмыстар тақырыбында), қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету; қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету;

4) тілдік нормаларды қолдану: қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.

27. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату; дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу; сөздерге дыбыстық талдау жасай білу;

буын: буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу); сөздерді буынға бөлу; тасымалдау ережесін білу; тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру;

сөз: қысқарған сөздер туралы жалпы түсініктер; сөз құрамының бөліктерін білу; шартты белгілерін қолданып, сөз құрамын талдау; біріккен сөздердің анықтамасы, жасалу жолын білу, мысал келтіру; қос сөздердің анықтамасы, түрлерін ажырата білу; қысқарған сөз анықтамасын, емлесін білу, мысалдар келтіру;

сөз құрамы: түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау; түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеру;

сөз таптары: сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру; есептік және реттік сан есімді ажырата білу; сын есімнің шырайларын білу, ажырату; жай (әдемі), салыстырмалы шырай (әдемірек); күшейтпелі шырай, оның емлесі; сілтеу,сұрау, өздік есімдіктер; болымды және болымсыз етістік; болымсыз етістіктің жасалуы; етістіктің шақтары (өткен, осы, келер), сұрақтарын білу, ажырату; етістіктің жекеше және көпше түрде жіктелу үлгісі;

сөйлем: құрмалас сөйлемдер құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу тәсілдерін байқату; салалас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік; сабақтас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік. олардың тыныс белгілері; төл сөз бен төлеу сөз, олардың тыныс белгілері;

байланыстырып сөйлеу: дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру; басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау; тірек сөздер бойынша әңгіме құрау;

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру

2) оқылым: мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру; мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; дауыстап, түсініп оқу; мәнерлеп оқу; жүгіртіп оқу; іштей оқу; энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу;

3) жазылым: ережелерді сақтап жазу; сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; сурет бойынша шығарманы толықтырып жазу; тірек сөздер бойынша әңгіме құрау, жазу; саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу; 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу; іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру;

4) тілдік нормаларды қолдану: қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.

28. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауысты және дауыссыз дыбыстар; қатаң, ұяң дауыссыздар; дыбыс үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану; сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау;

буын: буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану;

сөз: қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі; мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу;

сөз құрамы: сөз құрамын талдау; қосымшалардың емлесі;

сөз таптары: зат есімнің түрлері; өтілген жалғау турлерін мәтіннен табу, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану; сын есімнің түрлері. олардың емлесі; есімдік: белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері; жинақтық, топтау, болжамдық, бөлшектік сан есімдер туралы түсінік беру; үстеу туралы түсінік; үстеудің мағыналық топтары: мезгіл, мекен сын (бейне), мақсат, күшейткіш, себеп-салдар үстеулері; шылау туралы түсінік, олардың мәні; мен (бен, пен) және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе),үшін, туралы, дейін (шейін) шылаулары; шылаулардың емлесі; одағай сөздер. олардың мағынасы мен емлесімен танысу; еліктеу сөздер туралы түсінік;

сөйлем: сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері; бірыңғай мүшелі сөйлемдер құрастыру; қаратпа сөйлем, олардың тыныс белгілері; құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері; үлгі бойынша, өз бетінше сөйлем құрау; бірыңғай мүшелердің интонациясы, тыныс белгілері; сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгілері;

байланыстырып сөйлеу: оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу;

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;

2) оқылым: мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау; мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну; жүгіртіп оқу; іріктеп оқу; рөлге бөліп оқу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу;

3) жазылым: шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы. шылаулардың емлесі; мазмұндама жазу; оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу; 60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу; іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу;

4) тілдік нормаларды қолдану: жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.

29. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауысты және дауыссыз дыбыстар; қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану;

буын: буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану;

сөз: сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау;

сөз құрамы: қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану; антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану;

сөз таптары: зат есімнің сөйлемдегі қызметін білу, сөйлем мүшесіне талдау; сөзжасам дағдыларын бекіту, белсенді сөз қорында қолдану; сан есімнің емлесін, сөйлемдегі қызметін білу; сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану; етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану; етістіктің шақтарын дұрыс қолдану, сұрақ қоя білу; есімдіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, талдай білу; үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану; шылауларды қатыстырып сөйлем құрау, ауызша және жазбаша түрде қолдану, емлесін білу; одағай сөзді қатыстырып сөйлемдер құрастыру, емлесін білу; еліктеу сөздерді қатыстырып сөйлемдер құру, емлесін білу, мәтіннен табу;

сөйлем: сөйлемнің түрлерін ажырату; әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу;

байланыстырып сөйлеу: мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу;

2) оқылым: сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау; мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; комментарий жасау; іріктеп оқу ; талдап оқу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;

3) жазылым: пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу; мазмұндама жаза білу; шағын шығарма жаза білу; 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу; өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыру;

4) тілдік нормаларды қолдану: тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

30. Бағдарламаның мазмұны бөлім бойынша ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

31. Күтілетін нәтижелер оқу мақсаттары бойынша көрсетілген:

1) тыңдалым және айтылым:

1-кесте

Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Дыбыс және әріп	5.1.1.1 дауыссыз және дауысты дыбыстар 5.1.1.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар 5.1.1.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар (б-п; т-д; р-л; н-ң). Олардың емлесі 5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі	6.1.1.1 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар 6.1.1.2 қатаң, ұяң, үнді дауыссыз дыбыстар 6.1.1.3 "э" дыбысы; э-е дыбыстарын салыстыру. Дыбысталу ерекшеліктерін байқау 6.1.1.4 "в" дыбысы. оның ұяң дауысты дыбыс екендігі. в-б дыбыстарын салыстыру "в" дыбысына қатысты сөздердің емлесін меңгерту 6.1.1.5 ф-п дыбыстарын салыстыру, дыбысталу ерекшеліктерін ажырату 6.1.1.6 х, h дыбыстары, дыбысталу ерекшеліктері 6.1.1.7 "х, Һ" дыбыстарын өзара және қ дыбысымен салыстыру. Әрқайсысының дыбысталу ерекшелігін ажырату 6.1.1.8 "ц" дыбысы. ц-с дыбыстарын салыстыру 6.1.1.9 "ч, щ" дыбыстары, олардың дыбысталу ерекшеліктері білу	7.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату 7.1.1.2 дыбыстық талдау жасау 7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу	9.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 9.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. 9.1.1.3 дыбыс үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану 9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
1.2 Буын	5.1.2.1 буынның түрлері туралы түсінік алу 5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру 5.1.2.3 тұйық буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру 5.1.2.4 бітеу буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқату 6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу) 7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу	8.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу) 8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу, тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
1.3 Сөз	5.1.3.1 сөз туралы түсінікті кеңейту. 5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту 5.1.3.3 тілдік мысалдар арқылы сөздің лексикалық мағынасын білдіру 5.1.3.4 мәндес сөздер мағынасы 5.1.3.5 бір-біріне қарама-қайшы сөздер 5.1.3.6 көп мағыналы сөздер туралы түсінік. Бір сөздің бірнеше мағынада жұмсалатынын аңғарту	6.1.3.1 дара, күрделі сөз туралы түсінік 6.1.3.2 біріккен сөз анықтамасы, жиі кездесетін түрлері 6.1.3.3 кісі аттарын білдіретін біріккен сөздер және олардың емлесі 6.1.3.4 жер-су және үй жануарларының атын білдіретін біріккен сөздер, олардың емлесі	7.1.3.1 түбір сөз, қосымша, жалғау, жұрнақ 7.1.3.2 туынды сөз. туынды сөз жасайтын жұрнақтар 7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу 7.1.3.4 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу	8.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсініктер 8.1.3.2 сөз құрамының бөліктерін білу 8.1.3.3 шартты белгілерін қолданып,сөз құрамына талдау 8.1.3.4 біріккен сөздердің анықтамасы, жасалу жолын білу, мысал келтіру 8.1.3.5 қос сөздердің анықтамасы, түрлерін ажырата білу 8.1.3.6 қысқарған сөз анықтамасын, емлесін білу, мысалдар келтіру	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі 9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
1.4 Сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. олардың бір-бірінен айырмашылығы 5.1.4.2 қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі. әрқайсысының өзіндік белгілері, қызметі 5.1.4.3 сөздерді сөз құрамына байланыстыталдау, түбір сөзбен туынды сөздерді мысалдар арқылы салыстыру	6.1.4.1 түбірлес сөздер туралы түсінік, анықтамасы 6.1.4.2 бір түбірден тараған сөздерді таныту 6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы	7.1.4.1 сөз құрамына талдау жүргізу 7.1.4.2 қосымша түрлерін білу, ажырату, дұрыс қолдануға жаттықтыру 7.1.4.3 жұрнақ және оның түрлерін ажырату 7.1.3.4 жалғау және оның түрлерін ажырату	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау 8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі	9.1.4.1 сөз құрамын талдау 9.1.4.2 қосымшалардың емлесі	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану 10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
1.5 Сөз таптары	5.1.5.1 сөз таптары туралы жалпы түсінік, зат есім, оның мағынасы 5.1.5.2 жалқы есім және жалпы есім 5.1.5.3 Зат есімнің жекеше, көпше түрлері, олардың анықтамасы, көптік жалғаулары 5.1.5.4 зат есімнің септелуі туралы жалпы түсінік, септік жалғауының аттары 5.1.5.5 етістік. анықтамасы, сұрақтары, дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату (тұр– тұрып қалды, кел – келіп қалды	6.1.5.1 зат есім, негізгі зат есім, оның анықтамасы 6.1.5.2 туынды зат есім, оның анықтамасы. туынды зат есім жасайтын жұрнақтар 6.1.5.3 септік жалғаулардың емлесі. жалғауларды тәжірибе жүзінде (үлгі, сұрақ бойынша) меңгеру 6.1.5.4 сын есім. сын есімнің мағынасы, сұрақтары 6.1.5.5 жай шырайдың анықтамасын білу, мысал келтіру 6.1.5.6 салыстырмалы шырайдың анықтамасын білу, мысалдар келтіру. білу, мысал келтіру, емлесін білу 6.1.5.7 негізгі және туынды сын есім	7.1.5.1 зат есім, зат есімнің түрлерін білу, анықтамаларын еске түсіру 7.1.5.2 зат есімнің септелуін еске түсіру, зат есімдерді үлгіге қарап септеу 7.1.5.3 зат есімнің тәуелденуі, тәуелдік жалғаулары 7.1.5.4 сан есім, сан есімнің анықтамасы 7.1.5.5 септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?) 7.1.5.6 етістік, етістіктің анықтамасы	8.1.5.1 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру 8.1.5.2 есептік және реттік сан есімді ажырата білу 8.1.5.3 сын есімнің шырайларын білу, ажырату 8.1.5.4 жай (әдемі), салыстырмалы шырай (әдемірек) 8.1.5.5 күшейтпелі шырай, оның емлесі; 8.1.5.6 сілтеу, сұрау, өздік есімдіктер 8.1.5.7 болымды және болымсыз етістік 8.1.5.8 болымсыз етістіктің жасалуы. 8.1.5. 9 етістіктің шақтары ( өткен, осы, келер),сұрақтарын білу, ажырату 8.1.5.10 етістіктің жекеше және көпше түрде жіктелу үлгісі	9.1.5.1 зат есімнің түрлері 9.1.5.2 өтілген жалғау турлерін мәтіннен табу, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану 9.1.5.3 сын есімнің түрлері, олардың емлесі 9.1.5.4 есімдік: белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері 9.1.5.5 жинақтық, топтау, болжамдық, бөлшектік сан есімдер туралы түсінік беру 9.1.5.6 үстеу туралы түсінік 9.1.5. 7 үстеудің мағыналық топтары: мезгіл, мекен сын (бейне), мақсат, күшейткіш, себеп-салдар үстеулері 9.1.5.8 шылау туралы түсінік, олардың мәні 9.1.5.9 мен (бен, пен) және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе),үшін, туралы, дейін (шейін) шылаулары 9.1.5.10 шылаулардың емлесі 9.1.5.11 одағай сөздер. олардың мағынасы мен емлесімен танысу 9.1.5.12 еліктеу сөздер туралы түсінік	10.1.5.1 зат есімнің сөйлемдегі қызметін білу, сөйлем мүшесіне талдау 10.1.5.2 сөзжасам дағдыларын бекіту, белсенді сөз қорында қолдану 10.1.5.3 сан есімнің емлесін, сөйлемдегі қызметін білу 10.1.5.4 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану 10.1.5.5 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану. 10.1.5.6 етістіктің шақтарын дұрыс қолдану, сұрақ қоя білу 10.1.5.7 есімдіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, талдай білу 10.1.5.8 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану 10.1.5.9 шылауларды қатыстырып сөйлем құрау, ауызша және жазбаша түрде қолдану, емлесін білу 10.1.5.10 одағай сөзді қатыстырып сөйлемдер құрастыру, емлесін білу 10.1.5.11 еліктеу сөздерді қатыстырып сөйлемдер құру, емлесін білу, мәтіннен табу
1.6 Сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы 5.1.6.2 жалаң және жайылма сөйлем, анықтамасы 5.1.6.3 жалаң мен жайылма сөйлемді ажырата білу	6.1.6.1 тұрлаусыз мүшелер, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш6.1.6.2 сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру 6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу	7.1.6.1 жай сөйлем, жайылма сөйлем 7.1.6.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері 7.1.6.3 бірыңғай мүшелерінің интонациясы, тыныс белгілері 7.1.6.4 бірыңғай мүшелермен сөйлем құрау,талдау 7.1.6.5 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем 7.1.6.6 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқату, меңгерту 7.1.6.6 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрату 7.1.6.7 қаратпа және қыстырма сөз. олардың тыныс белгілері	8.1.6.1 құрмалас сөйлемдер құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу тәсілдерін байқату 8.1.6.2 салалас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік 8.1.6.3 сабақтас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік. олардың тыныс белгілері 8.1.6.4 төл сөз бен төлеу сөз, олардың тыныс белгілері	9.1.6.1 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері 9.1.6.2 бірыңғай мүшелі сөйлемдер құрастыру 9.1.6.3 қаратпа сөйлем, олардың тыныс белгілері 9.1.6.4 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері 9.1.6.5 үлгі бойынша, өз бетінше сөйлем құрау 9.1.6.6 бірыңғай мүшелердің интонациясы, тыныс белгілері 9.1.6.7 сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгілері	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
1.7 Байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау 5.1.7.2 сұрақ бойынша сөйлем немесе әңгіме құрастыру 5.1.7.5 әртүрлі тақырып бойынша тірек сөздер пайдалана отырып әңгіме құру	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру 6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрау 7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету 7.1.7.3 диалогтік сөйлеу тілін дамыту	8.1.7.1 дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру 8.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
1.8 Қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау	8.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру	9.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру

2) оқылым:

2-кесте

Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау	10.2.1.1 сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
2.2 Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру	6.2.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну	6.2.3.1 хабарландыру, хат, жеделхат, жарнама нұсқаулықтың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
2.4 Оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу 5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу 5.2.4.3 іштей оқу	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу	7.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3 жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3 жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
2.5 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану

3) жазылым:

3-кесте

Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру 5.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу 5.3.1. 3 дыбыс пен әріпті сәйкестендіріп, сөйлем ішінде әріп таңбасын дұрыс жазу	6.3.1.1 "э, ф, ч, щ" дыбыстарына қатысты сөздердің жазылуын меңгеру 6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу	7.3.1.1 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу 7.3.1.2 қалтырылып кеткен әріптер мен сөздерді орнына қойып, сөздер мен сөйлемдерді көшіріп жазу 7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы. шылаулардың емлесі	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
3.2 Әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрау 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу 5.3.2.3 сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу 5.3.2.4 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу 6.3.2.2 сурет бойынша әңгіме жаза білу 6.3.2.3 45-50 сөзден тұратын диктант жаза білу	7.3.2.1 мазмұндама жазу барысында пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету 7.3.2.2 оқыған шығармалар, сурет бойынша шығарма жазу 7.3.2.3 саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 7.3.2.4 50-55 сөзден тұратын диктант жаза білу	8.3.2.1 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу 8.3.2.2 сурет бойынша шығарманы толықтырып жазу 8.3.2.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау, жазу 8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу	9.3.2.1 мазмұндама жазу 9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу 9.3.2.3 60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
3.3 Іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу 5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыру

4) тілдік нормаларды қолдану:

4-кесте

Дағдылар	Оқу мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфография лық нормаға сай жазу	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу	7.4.1.1. қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	9.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	10.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
4.2 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

Ескерту: байланыстырып сөйлеуге дағдыландыру жаттығулары қазақ тілі сабақтарында үнемі өткізіледі.

33. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

34. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-10
сыныптары үшін "Қазақ тілі"
пәнінен үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.1 дауыссыз және дауысты дыбыстар 5.1.1.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар
		1.2 буын	5.1.2.1 буынның түрлері туралы түсінік алу 5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру
		1.3 сөз	5.1.3.1 сөз туралы түсінікті кеңейту. 5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. Олардың бір-бірінен айырмашылығы
		1.5 сөз таптары	5.1.5.1 сөз таптары туралы жалпы түсінік, зат есім, оның мағынасы 5.1.5.2 жалқы есім және жалпы есім
		1.6 сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу 5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу
Қоршаған орта		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру 5.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар (б-п; т-д; р-л; н-ң). Олардың емлесі
		1.2 буын	5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру
		1.3 сөз	5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. олардың бір-бірінен айырмашылығы
		1.5 сөз таптары	5.1.5.3 зат есімнің жекеше, көпше түрлері, олардың анықтамасы, көптік жалғаулары
		1.6 сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрау 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу
Мен өскен кезімде кім болғым келеді	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі
		1.2 буын	5.1.2.3 тұйық буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру
		1.3 сөз	5.1.3.3 тілдік мысалдар арқылы сөздің лексикалық мағынасын білдіру 5.1.3.4 мәндес сөздер мағынасы
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.2 қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі. әрқайсысының өзіндік белгілері, қызметі
		1.5сөз таптары	5.1.5.4 зат есімнің септелуі туралы жалпы түсінік, септік жалғауының аттары
		1.6 сөйлем	5.1.6.2 жалаң және жайылма сөйлем, анықтамасы
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.2 сұрақ бойынша сөйлем немесе әңгіме құрастыру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу 5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.3 дыбыс пен әріпті сөйлем ішінде сәйкестендіріп, әріп таңбасын дұрыс жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру
Біз спортты таңдаймыз	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану
4-тоқсан
Мерекелер (Достық мерекесі. Жеңіс күні)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі
		1.2 буын	5.1.2.4 бітеу буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру
		1.3 сөз	5.1.3.5 бір-біріне қарама-қайшы сөздер 5.1.3.6 көп мағыналы сөздер туралы түсінік. Бір сөздің бірнеше мағынада жұмсалатынын аңғарту
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.3 сөздерді сөз құрамына байланыстыталдау, түбір сөзбен туынды сөздерді мысалдар арқылы салыстыру
		1.5 сөз таптары	5.1.5.5 етістік. анықтамасы, сұрақтары, дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату (тұр– тұрып қалды, кел – келіп қалды)
		1.6 сөйлем	5.1.6.3 жалаң мен жайылма сөйлемді ажырата білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.3 әртүрлі тақырып бойынша тірек сөздер пайдалана отырып әңгіме құру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу 5.2.4.3іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1. 3дыбыс пен әріпті сәйкестендіріп, сөйлем ішінде әріп таңбасын дұрыс жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.3 сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу 5.3.2.4 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру
Жазғы демалыс	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.1 жуан, жіңішке дауысты дыбыстарды ажырату 6.1.1.2 қатаң, ұяң, үнді дауыссыз дыбыстарды танып, ажырату
		1.2 буын	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқату
		1.3 сөз	6.1.3.1 дара, күрделі сөз туралы түсіну
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.1 түбірлес сөздер туралы түсінік. анықтамасын білу
		1.5сөз таптары;	6.1.5.1 зат есім, негізгі зат есім, оның анықтамасын білу 6.1.5.2 туынды зат есім, оның анықтамасы. туынды зат есім жасайтын жұрнақтарын білу
		1.6 сөйлем	6.1.6.1 тұрлаусыз мүшелер, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш туралы түсініктері болу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.2.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.3.1 хабарландыру, хат, жеделхат, жарнама нұсқаулықтың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу
Қоршаған орта		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1.1 "э, ф, ч, щ" дыбыстарына қатысты сөздердің жазылуын меңгеру
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.3 "э" дыбысы; э-е дыбыстарын салыстыру. Дыбысталу ерекшеліктерін байқау 6.1.1.4 "в" дыбысы. оның ұяң дауысты дыбыс екендігі. в-б дыбыстарын салыстыру "в" дыбысына қатысты сөздердің емлесін меңгеру
		1.2 буын	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқау
		1.3 сөз	6.1.3.2 біріккен сөз анықтамасы, жиі кездесетін түрлерін білу
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.2 бір түбірден тараған сөздерді таныту
		1.5сөз таптары;	6.1.5.3 септік жалғаулардың емлесі. жалғауларды тәжірибе жүзінде (үлгі, сұрақ бойынша) меңгеру
		1.6 сөйлем	1.6.6. 2. сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
Мен өскен кезімде кім болғым келеді	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.5 ф-п дыбыстарын салыстыру, дыбысталу ерекшеліктерін ажырату 6.1.1.6х, h дыбыстары, дыбысталу ерекшеліктері 6.1.1.7"х, Һ" дыбыстарын өзара және қ дыбысымен салыстыру. Әрқайсысының дыбысталу ерекшелігін ажырату
		1.2 буын	6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну
		1.3 сөз	6.1.3.3 кісі аттарын білдіретін біріккен сөздер және олардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы
		1.5сөз таптары	6.1.5.4 сын есім. сын есімнің мағынасы, сұрақтары 6.1.5.5 жай шырайдың анықтамасын білу, мысал келтіру
		1.6 сөйлем	6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.2 сурет бойынша әңгіме жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
Біз спортты таңдаймыз	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
4-тоқсан
Мерекелер (Достық мерекесі. Жеңіс күні)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.8 "ц" дыбысы. ц-с дыбыстарын салыстыру 6.1.1.9"ч, щ" дыбыстары, олардың дыбысталу ерекшеліктері білу
		1.2 буын	6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну
		1.3 сөз	6.1.3.4 жер-су және үй жануарларының атын білдіретін біріккен сөздер, олардың емлесін меңгеру
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы туралы білу
		1.5сөз таптары;	6.1.5.6 салыстырмалы шырайдың анықтамасын білу, мысалдар келтіру. білу, мысал келтіру, емлесін білу 6.1.5.7 негізгі және туынды сын есімдерді білу
		1.6 сөйлем	6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.3 45-50 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату
		1.2 буын	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу)
		1.3 сөз	7.1.3.1 түбір сөз, қосымша, жалғау, жұрнақ туралы түсінігі болу
		1.4 сөз құрамы	7.1.4.1 сөз құрамына талдау жүргізу
		1.5 сөз таптары	7.1.5.1 зат есім, зат есімнің түрлерін білу, анықтамаларын еске түсіру 7.1.5.2 зат есімнің септелуін еске түсіру, зат есімдерді үлгіге қарап септеу
		1.6 сөйлем	7.1.6.1 жай сөйлем, жайылма сөйлем туралы түсіну 7.1.6.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыра білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
Денсаулық – зор байлық		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.2 қалтырылып кеткен әріптер мен сөздерді орнына қойып, сөздер мен сөйлемдерді көшіріп жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.1 мазмұндама жазу барысында пікір айту, дәлелдей, қорытынды жасай білу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.2 дыбыстық талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу)
		1.3 сөз	7.1.3.2 туынды сөз, туынды сөз жасайтын жұрнақтарын білу
		1.4 сөз құрамы;	7.1.4.2 қосымша түрлерін білу, ажырату, дұрыс қолдану
		1.5сөз таптары;	7.1.5.3 зат есімнің тәуелденуі, тәуелдік жалғаулары 7.1.5.4 сан есім, сан есімнің анықтамасы
		1.6 сөйлем	7.1.6.3 бірыңғай мүшелерінің интонациясы, тыныс белгілері 7.1.6.4 бірыңғай мүшелермен сөйлем құрай білу,талдау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрай білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыра білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.1 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.2 оқыған шығармалар, сурет бойынша шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Өнер	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу
		1.3 сөз	7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу
		1.4 сөз құрамы	7.1.4.3 жұрнақ және оның түрлерін ажырату
		1.5сөз таптары	7.1.5.5 септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?)
		1.6 сөйлем	7.1.6.5 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем туралы білу 7.1.6.6 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқау, меңгеру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыруды білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.3 саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу
		1.3 сөз	7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу 7.1.3.4 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу
		1.4 сөз құрамы	7.1.3.4 жалғау және оның түрлерін ажырату
		1.5 сөз таптары	7.1.5.5септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?) 7.1.5.6 етістік, етістіктің анықтамасы
		1.6 сөйлем	7.1.6.6 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрау 7.1.6.7 қаратпа және қыстырма сөз, олардың тыныс белгілері дұрыс қолдану
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу 7.1.7.3 диалогтік сөйлеуге өзбетімен түсе білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыруды білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.1.сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу 7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.4 50-55 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Саяхат жане туризм	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу).
		1.3 сөз	8.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсініктері болу
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау
		1.5 сөз таптары	8.1.5.1 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру
		1.6 сөйлем	8.1.6.1 құрмалас сөйлемдер құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу тәсілдерін байқау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.1 дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу
Денсаулық – зор байлық		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.1 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу.
		1.3 сөз	8.1.3.2 сөз құрамының бөліктерін білу 8.1.3.3 шартты белгілерін қолданып,сөз құрамына талдау
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау
		1.5сөз таптар;	8.1.5.2 есептік және реттік сан есімді ажырата білу 8.1.5.3 сын есімнің шырайларын білу, ажырату
		1.6 сөйлем	8.1.6.2 салалас құрмалас сөйлемдер туралы түсінігінің болуы
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.2 Басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.2 сурет бойынша шығарманы толықтырып жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Өнер	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу,тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру
		1.3 сөз	8.1.3.4 біріккен сөздердің анықтамасы, жасалу жолын білу, мысал келт 8.1.3.5 қос сөздердің анықтамасы, түрлерін ажырата білу
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі
		1.5 сөз таптары	8.1.5.4 жай (әдемі), салыстырмалы шырай (әдемірек) 8.1.5.5 күшейтпелі шырай, оның емлесі 8.1.5.6 сілтеу, сұрау, өздік есімдіктер
		1.6 сөйлем	8.1.6.3 сабақтас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік. олардың тыныс белгілері
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2.1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу,тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру
		1.3 сөз	8.1.3.6 қысқарған сөз анықтамасын, емлесін білу, мысалдар келтіру
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі
		1.5сөз таптары	8.1.5.7 болымды және болымсыз етістік 8.1.5.8 болымсыз етістіктің жасалуы. 8.1.5.9 етістіктің шақтары ( өткен, осы, келер), сұрақтарын білу, ажырату 8.1.5.10 етістіктің жекеше және көпше түрде жіктелу үлгісі
		1.6 сөйлем	8.1.6.4 төл сөз бен төлеу сөз, олардың тыныс белгілері
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2.1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Саяхат жане туризм	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 9.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар.
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.1 сөз құрамын талдау
		1.5 сөз таптары	9.1.5.1 зат есімнің түрлерін білу 9.1.5.2 өтілген жалғау турлерін мәтіннен табу, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.6 сөйлем	9.1.6.1 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін ажырату 9.1.6.2 бірыңғай мүшелі сөйлемдер құрастыру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
Қазақстандағы көрікті жерлер		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.1 мазмұндама жазу 9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.3 дыбыс үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.1 сөз құрамын талдау
		1.5сөз таптар	9.1.5.3 сын есімнің түрлері, олардың емлесі 9.1.5.4 есімдік: белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері 9.1.5.5 жинақтық, топтау, болжамдық, бөлшектік сан есімдер туралы түсінік беру
		1.6 сөйлем	9.1.6.3 қаратпа сөйлем, олардың тыныс белгілерін білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді табу
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.2 қосымшалардың емлесі
		1.5сөз таптары	9.1.5.6 үстеу туралы түсінігі болу 9.1.5. 7 үстеудің мағыналық топтары: мезгіл, мекен сын (бейне), мақсат, күшейткіш, себеп-салдар үстеулерін білу 9.1.5.8 шылау туралы түсінік, олардың мәнін түсіну 9.1.5.9 мен (бен, пен) және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе),үшін, туралы, дейін (шейін) шылауларын қолдану 9.1.5.10 шылаулардың емлесін білу
		1.6 сөйлем	9.1.6.4 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін дұрыс қолдану 9.1.6.5 үлгі бойынша, өз бетінше сөйлем құрау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Кәсіп пен еңбек	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.2 қосымшалардың емлесі
		1.5сөз таптары	9.1.5.11одағай сөздер. олардың мағынасы мен емлесімен танысу 9.1.5.12 еліктеу сөздер туралы түсінік
		1.6 сөйлем	9.1.6.6 бірыңғай мүшелердің интонациясы, тыныс белгілерін дұрыс қолдану 9.1.6.7 сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгілері туралы білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.3 60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Мәдени құндылықтар	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажырату 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану
		1.5 сөз таптары	10.1.5.1 зат есімнің сөйлемдегі қызметін білу, сөйлем мүшесіне талдау жасау 10.1.5.2 сөзжасам дағдыларын бекіту, белсенді сөз қорында қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
Қазақстандағы көрікті жерлер		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану
		1.5сөз таптар	10.1.5.3 сан есімнің емлесін, сөйлемдегі қызметін білу 10.1.5.4 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2.1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1 сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану 10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
		1.5 сөз таптары	10.1.5.5 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану 10.1.5.6 етістіктің шақтарын дұрыс қолдану, сұрақ қоя білу 10.1.5.7 есімдіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, талдай білу 10.1.5.8 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Кәсіп пен еңбек	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
		1.5сөз таптары	10.1.5.9 шылауларды қатыстырып сөйлем құрау, ауызша және жазбаша түрде қолдану, емлесін білу 10.1.5.10 одағай сөзді қатыстырып сөйлемдер құрастыру, емлесін білу. 10.1.5.11 еліктеу сөздерді қатыстырып сөйлемдер құру, емлесін білу, мәтіннен табу
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. Оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Мәдени құндылықтар	4. Тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 513- қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

3. Негізгі оқыту міндеттері:

1) грамматика бойынша толыққанды білім жүйесін беру;

3) білім алушылардың сөйлеу тілін дамыту;

4) сөздік қорын байыту және қолданатын грамматикалық құралдар аясын кеңейту;

5) сұрақтарға жауап беріп, диалог жүргізу;

6) орфографиялық біліктер мен дағдыларды қалыптастыру;

7) ауызша және жазбаша байланыстырып сөйлеу тілін қолдануға үйрету;

8) оқушылардың деңгейіне сәйкес мәтінді дұрыс және саналы оқуға үйрету;

10) өз ойларын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және бірізді жеткізуге үйрету;

11) сабақтарға қызығушылығын арттыру, құрдастармен және ересектермен өзара әрекеттесуге үйрету.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың

түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады;

7. Ақыл-ойы жеңіл түрде бұзылған білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтың) және қорытынды бақылау түрінде болады.

8. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен іске асырылады. Әр сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бақылау ынталандырушы және оқушыларға қатысты тәрбиелеуші сипатқа ие.

16. Сыныптағы жиһаз түрлі формада (жеке, жұптық және топтық) және түрде жұмыстарды жүргізу мақсатында жеңіл түрде қозғалмалы болуы керек. Оқушылардың жұмыстарын көрмеге қою және көрнекі құралдар үшін кітап сөрелері мен стендтері ойластырылады.

3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

17. Объем учебной нагрузки по предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе - 4 часа в неделю 136 часов в учебном году;

2) в 6 классе - 3 часа в неделю 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

18. В 5-10 классах изучается элементарный курс практической грамматики. Основу курса русского языка в специальной школе для обучающихся с легкой умственной отсталостью составляют практические упражнения по грамматике и правописанию. Изучаются те разделы грамматики, которые практически необходимы для развития речи и повышения орфографической грамотности обучающихся.

19. Учебный курс имеет концентрическое строение, что позволяет возвращаться к изученному материалу, восполнять пробелы, повторять, углублять и систематизировать знания обучающихся.

20. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Слушание и говорение";

2) раздел "Чтение";

3) раздел "Письмо";

4) раздел "Соблюдение речевых норм".

21. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) пересказ;

3) ответы на вопросы.

22. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание информации;

2) определение жанров текстов;

3) использование разных видов чтения.

23. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) составление плана;

2) изложение содержания прослушанного, прочитанного материала;

3) написание текстов с использованием различных форм представления;

4) создание текстов разных типов и стилей.

24. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) соблюдение орфографических норм;

2) соблюдение лексических норм;

3) соблюдение пунктуационных норм.

25. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:

1) слушание и говорение: понимание содержания текста; пересказ содержания произведения или отрывка по плану, предложенному учителем; ответы на вопрос, с использованием слов вопроса; участие в диалоге-расспросе, с изменением позиции "говорящий" на "слушающий";

2) чтение: понимание основной информации текстов, определение темы; различение жанра и его признаков (рассказ, сказка, стихотворение, басня); ознакомительный вид чтения, чтение "про себя";

3) письмо: деление текста на законченные по смыслу части по данным заглавиям; составление плана с помощью педагога; основное содержание текста; представление информации в виде рисунков; создание текстов-повествование и описание;

4) соблюдение речевых норм: составление предложения по схеме на заданную учителем тему; выделение предложения из речи и текста; написание предложение с заглавной буквы, ставить в конце предложения точку. составление предложения с употреблением вопросов падежей; восстановление нарушенного порядка слов в предложении; знание алфавита, умение правильно расположить слова в алфавитном порядке; нахождение нужных слов в словаре; самостоятельное деление слова на слоги; называть гласных, образующие слог; самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; определение количество звуков и букв в слове; соблюдение правил переноса; правильное написание слов с буквами "Е, Ң, Ю, Я" в начале слова и после гласных; различение ударных и безударных гласных; твердых и мягких согласных; правильное написание слов с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ"; различение звонких и глухих согласных; правильное написание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова; различение слов, обозначающие предметы, действия, признаки; различение их по вопросам; умение согласовывать эти слова со словами в предложении; различение их по вопросам; различение основных категории слов (название предмета, действия, признака); умение находить имена собственные в тексте; написание собственных имҰн с большой буквы; правильное написание своего имени и фамилии; умение находить предлоги тексте; правильное написание предлогов; правильное написание словарных слов; различение предложений по цели высказывания (по знакам в конце предложения); правильно ставить знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); выделение в предложении слов, обозначающих о ком, или о чем говорится в тексте, что говорится; нахождение подлежащего, сказуемого, второстепенных членов; подчеркивание подлежащего одной чертой, сказуемого – двумя чертами, второстепенных членов – волнистой чертой; умение распространять предложения второстепенными членами.

26. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:

2) чтение: понимание основной информации текстов, определение темы; различение жанра и его признаков (рассказ, сказка, стихотворение, басня); использование ознакомительного вида чтения и чтение "про себя";

3) письмо: деление текста на законченные по смыслу части по данным заглавиям; составление плана с помощью педагога; изложение основного содержания текста; представление информации в виде рисунков; создание текстов - повествование и описание;

4) соблюдение речевых норм:

составление предложения по схеме на заданную учителем тему; выделение предложения из речи и текста; написание предложение с заглавной буквы, ставить в конце предложения точку составление предложения с употреблением вопросов падежей; восстановление нарушенного порядка слов в предложении; знание алфавита, умение правильно расположить слова в алфавитном порядке;

нахождение нужных слов в словаре; самостоятельное деление слова на слоги; называть гласных, образующие слог; самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; определение количество звуков и букв в слове; соблюдение правил переноса; правильное написание слов с буквами "Е, Ң, Ю, Я" в начале слова и после гласных; различение ударных и безударных гласных; твердых и мягких согласных; правильное написание слов с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ";

различение звонких и глухих согласных; правильное написание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова; различение слов, обозначающие предметы, действия, признаки; различение их по вопросам; умение согласовывать эти слова со словами в предложении; различение их по вопросам; различение основных категории слов (название предмета, действия, признака); умение находить имена собственные в тексте; написание собственных имҰн с большой буквы; правильное написание своего имени и фамилии; умение находить предлоги тексте; правильное написание предлогов; правильное написание словарных слов; различение предложений по цели высказывания (по знакам в конце предложения);

правильно ставить знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); имена существительное; изменение имҰн существительных по числам, родам, падежам; нахождение в тексте имҰн существительных; одушевлҰнные и неодушевлҰнные имена существительные; собственные и нарицательные имена существительные; правописание собственных имҰн существительных; изменение существительных по падежам; три склонения имҰн существительных; правописание существительных с основой на шипящую;

образование существительных единственного и множественного числа, правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения

27. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:

1) слушание и говорение: понимание содержания текста; понимание главной и второстепенной информации; пересказывание содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану; краткие и полные ответы на вопрос; участие в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме;

2) чтение: понимание основной информации текстов, извлечение главной и второстепенной информации; различение жанра и его признаков (рассказ, повесть, пьеса-сказка); использование видов чтения: ознакомительное, комментированное;

3) письмо: составление простого плана под руководством учителя с использованием слов самого текста; составление простого и сложного плана; и подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; представление информации в виде различных схем, таблиц, диаграмм; создание текстов- описаний с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения; исправление орфографических ошибок с помощью словаря;

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; нахождение в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; подбор родственных слов; выделение корня в словах; разбор слов по составу; различение приставки и предлога; различение категорий слов по вопросам и их значению; различение частей речи; изменение имҰн существительных по числам, родам, падежам; нахождение в тексте имҰн существительных; одушевлҰнные и неодушевлҰнные имена существительные; собственные и нарицательные имена существительные; правописание собственных имҰн существительных; изменение существительных по падежам; три склонения имҰн существительных; правописание существительных с основой на шипящую; образование существительных единственного и множественного числа; имя прилагательное; различение рода, числа и падежа имени прилагательного по роду, числу и падежу имени существительного; согласование имҰн прилагательных с именами существительными в роде, числе и падеже.

28. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

2) чтение: понимание основной информации текстов, извлечение главной и второстепенной информации; различение жанра и его признаков (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ); использование видов чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное;

3) письмо: составление простого плана; подробное, краткое, выборочное изложение содержание текстов; предоставление информации текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм; создание текстов- описания с элементами рассуждения, повествования с элементами описания;

4) соблюдение речевых норм:

подбор однокоренных слов, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; правильное написание звонкие и глухие согласных, ударных и безударных гласных в корнях слов; самостоятельное объяснение правила их написания; правописание приставок;

правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; самостоятельное выделение приставки, корня, суффикса, окончания в слове; образование новых слов;

пользование орфографическим словарҰм; нахождение имҰн существительных в тексте; с помощью учителя по схеме делать разбор имени существительного; изменение существительных по падежам во множественном числе; нахождение имҰн прилагательных в текстах, правильное использование их в речи; нахождение местоимений в тексте; замена имҰн существительных местоимением; правильное употребление местоимений в речи; определение числа и лица местоимений; склонение местоимений; использование местоимений в различных падежах в устной и письменной речи; различение глаголов в тексте; роль глагола в предложении; времена глаголов; правописание частицы "не" с глаголами; изменение глаголов по числам и лицам; различение времҰн глагола; правописание глаголов на "ся (сь)".

29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

1) слушание и говорение: понимание прочитанного; различение открытой и скрытой (подтекста) информации; пересказывание (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; использование развернутого ответа на вопрос; участие в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения;

2) чтение: понимание открытой и скрытой (подтекст) информации текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников, личным опытом; различение жанра и его признаков (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ); использование разных видов чтения, в том числе поисковое;

3) письмо: составление плана самостоятельно: составление разных видов плана; изложение содержания текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала; представление информации в виде презентаций; создание текстов- описаний с элементами рассуждения, повествования с элементами рассуждения;

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; правильно писать сложные слова; самостоятельный морфологический разбор имени существительного; несклоняемые имена существительные; использование их речи; самостоятельный морфологический разбор имени прилагательного; согласование прилагательных с существительными; правописание прилагательных на –ИЙ, -ЬЯ, ЬЕ, ЬИ; самостоятельный морфологический разбор местоимения; правильное употребление личных местоимений 3 лица единственного числа в устной и письменной речи; самостоятельный морфологический разбор глагола; спряжение глагола; определение спряжения глагола по личным окончаниям; неопределҰнная форма глагола; имя числительное как часть речи; правописание имҰн числительных.

30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

1) слушание и говорение: понимание прочитанного; выражение своего отношения к услышанному или прочитанному; пересказывание содержания произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; умение ответить на проблемный вопрос, используя цитаты; участие в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения;

2) чтение: понимание открытой и скрытой (подтекст) информации текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников, личным опытом; различение жанра и его признаков (трагедия, комедия, поэма); использование разных видов чтения, в том числе поисковое;

3) письмо: составление сложного плана; составление разных видов плана; изложение содержания текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала; представление информации в виде презентаций; создание текстов- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения;

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; самостоятельно разобрать слово по составу; правильное написание слов с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; объяснение их правописания; образование слов с приставками на "З и С"; объяснение правописания приставок на "З и С"; употребление сложносокращҰнных слов в речи; образование сложносокращҰнных слов; замена словосочетания сложносокращҰнным словом; самостоятельное проведение морфологического разбора имени существительного; правильное употребление несклоняемых фамилий в письмах, телеграммах и деловых бумагах; самостоятельный морфологический разбор имени прилагательного; изменение прилагательных по числам и падежам, согласование их с существительными в роде, числе и падеже; замена существительные личными местоимениями; склонение личных местоимений и использование их в устной и письменной речи; самостоятельный разбор глагола как части речи; знание глаголов повелительной формы; правильное употребление их в речи; порядковые и количественные числительные; правильное их написание; нахождение наречий в тексте; роль наречий в предложении; различение наречий; правописание наречий; самостоятельное определение частей речи.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

31. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.1: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

32. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Слушание и говорение":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в тексте	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
1.2 Пересказ	5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем	6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения	9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях	10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
1.3 Ответы на вопросы	5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;	6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос	7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос	8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
1.4 Участие в диалоге	5.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"	6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"	7.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	8.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	9.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения	10.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения

2) раздел "Чтение":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом	10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
2.2 Определение жанров текстов	5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)	6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)	9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)	10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
2.3. Использование различных видов чтения	5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"	6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"	7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное	9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое

3) раздел "Письмо":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Составление плана	5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям; 5.1.1.1 составлять план с помощью педагога	6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя; 6.1.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста 7.1.1.1 составлять простой и сложный план	8.3.11 составлять простой план; 8.1.1.1 составлять план	9.3.1.1 составлять план самостоятельно 9.1.1.1 составлять разные виды плана	10.3.1.1 составлять сложный план 10.1.1.1 составлять разные виды плана
3.2 Изложение содержания прослушанного, прочитанного материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстовописаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала	10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
3.3 Написание текстов с использованием разных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций	10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
3.4 Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения	10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения

4) раздел "Соблюдение речевых норм":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5. самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Ң, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;	6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласными правильно писать слова с двойными согласными	7.4.1.1 разбирать слова по составу с помощью учителя; 7.4.1.2 находить однокоренные слова; 7.4.1.3 определять ударный и безударный слоги; 7.4.1.4 подбирать однокоренные слова, ставить ударение; 7.4.1.5 правильно писать слова со звонкими и глухими согласными в корне слова; 7.4.1.6 пользоваться орфографическим словарҰм; 7.4.1.7 находить в тексте слова с непроверяемыми согласными; 7.4.1.8 правильно их писать, проверять по словарю; 7.4.1.9 различать приставку и предлог по их значению;	8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарҰм для проверки написания этих слов.	9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;	10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
4.2 Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки со словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен.	6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;	использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имҰн существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;	8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределҰнной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –СЯ (-СЬ), грамотно писать их;	9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.4 самостоятельно делать морфологический разбор имени существительного; 9.4.2.5 находить несклоняемые имена существительные в тексте; 9.4.2.6 правильно употреблять несклоняемые имена существительные; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными; 9.4.2.9 определять род и число прилагательных; 9.4.2.10 уметь склонять прилагательные на –ИЙ, -ЬИ, -ЬЯ,-ЬҢ; 9.4.2.11 самостоятельно делать морфологический разбор местоимения9.4.2.12 правильно употреблять личные местоимения 3 лица единственного числа в устной и письменной речи; 10.4.2.13 самостоятельно делать морфологический разбор глагола; 9.4.2.14 знать, что глаголы изменяются по лицам и числам (спрягаются) 9.4.2.15 определять спряжение глаголов по личным окончаниям; 9.4.2.16 различать глаголы в неопределҰнной форме и глаголы 3-го лица по вопросам ЧТО ДЕЛАТЬ? ЧТО ДЕЛАЕТ? и правильно писать их; 9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные;	1использовать слова с прямым и переносным значением синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.4 образовывать слова с приставками на З и С; 10.4.2.5 объяснять правописание приставок на З и С; 10.4.2.6 употреблять сложносокращҰнные слова в речи; 10.4.2.7 образовывать сложносокращҰнные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращҰнным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращҰнное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращҰнное слово; 10.4.2.11 самостоятельно проводить морфологический разбор имени существительного; 10.4.2.12 правильно употреблять несклоняемые фамилии в письмах, телеграммах и деловых бумагах; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределҰнной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий "О или А", определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
4.3 Соблюдение пунктуационных норм	5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)	6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 6.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); 6.4.3.5 ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом и	7.4.3.1 Правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях; ставить знаки препинания при однородных членах; 10.4.3.5 правильно ставить знаки препинания при обращении	8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 Правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.	9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 Правильно писать предложения с прямой речью;	10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 Правильно писать предложения с прямой речью;

36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновлҰнному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

37. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Русский
язык" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
5-10 классов по обновлҰнному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновлҰнному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.1 Слушание и говорение	Синтаксис. Повторение Практическое построение простого предложения. Составление предложений с употреблением слов в косвенных падежах по вопросам, из слов, данных в начальной форме; заканчивание предложений; восстановление нарушенного порядка слов в предложении Фонетика. Звуки и буквы Алфавит. Употребление "Ь" на конце и в середине слова. Разделительный "Ь" перед гласными "Е, Е, Ю, Я, И". Сочетание гласных с шипящими. Правописание "ЖИ, ШИ, ЧА, ЧУ, ЩА, ЩУ".	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными "И, Е,Ң, Я, Ю" в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ";
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы,
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
2 четверть
Моя Родина – Казахстан. Кем я хочу стать когда вырасту.	1.1 Слушание и говорение	Фонетика. Звуки и буквы Правописание звонких и глухих согласных в конце и в середине слова. Проверка написания путем изменения формы слова и подбора (по образцу) родственных слов. Ударение. Различение ударных и безударных гласных в корне. Проверка написания путем изменения формы слова.	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.3.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными "И, Е, Ң, Я, Ю" в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ"; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы,
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
3 четверть
Национальные и семейные традиции. Мы выбираем спорт.	1.1 Слушание и говорение	Лексика Слово Различение основных категорий слов (названия предметов, действий, качеств) в тексте по вопросам, правильное употребление их в связи друг с другом. Имена собственные. Расширение круга имен собственных: названия рек, гор, морей. Большая буква в именах собственных.	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными "И, Е,Ң, Я, Ю" в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ"; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки с другими словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
4 четверть
Праздники. Летние каникулы	1.1 Слушание и говорение	Лексика. Предлог Предлоги "До, без, под, над, около, перед". Раздельное написание предлогов со словами Синтаксис и пунктуация. Предложение Членение речи на предложения, выделение в предложениях слов, обозначающих, о ком или о чем говорится в тексте, что говорится. Упражнения в составлении предложений. Распространение предложений. Установление связи между словами в предложении по вопросам. Знаки препинания в конце предложения (точка, вопросительный и восклицательный знаки). Главные члены предложения: подлежащее, сказуемое. Второстепенные члены предложения (без деления на виды)	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4 Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными "И, Е,Ң, Я, Ю" в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ"; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки с другими словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен.
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)

2) 6 класс:

таблица 2

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Моя школа. Окружающий мир.	1.1 Слушание и говорение	Синтаксис. Предложение. Практическое построение простого предложения. Составление предложений с употреблением слов в косвенных падежах по вопросам, из слов, данных в начальной форме; заканчивание предложений; восстановление нарушенного порядка слов в предложении. Фонетика. Звуки и буквы. Алфавит. Употребление "Ь" на конце и в середине слова. Разделительный "Ь" перед гласными "Е, Е, Ю, Я, И". Сочетание гласных с шипящими. Правописание "ЖИ, ШИ, ЧА, ЧУ, ЩА, ЩУ". Связная письменная речь Восстановление несложного деформированного текста по вопросам. Описание знакомый предмет по коллективно составленному плану в виде вопросов. Деловое письмо Адрес на конверте;	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласными правильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным "Ъ"; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания (по знакам в конце предложения)
2 четверть
Моя Родина – Казахстан. Кем я буду когда вырасту.	1.1 Слушание и говорение	Фонетика. Звуки и буквы. Правописание звонких и глухих согласных в конце слова. Проверка написания путем изменения формы слова и подбора (по образцу) родственных слов. Ударение. Различение ударных и безударных гласных в корне. Проверка написания путем изменения формы слова. Морфология Слово Родственные слова. Общая часть родственных слов (корень). Правописание слов с непроверяемыми написаниями в корне. Связная письменная речь Восстановление несложного деформированного текста по вопросам. Описание знакомый предмет по коллективно составленному плану в виде вопросов. Деловое письмо Письмо другу	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласными правильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным "Ъ"; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания (по знакам в конце предложения)
3 четверть
Национальные и семейные традиции. Мы выбираем спорт.	1.1 Слушание и говорение	Морфология Имя существительное Понятие об имени существительном. Собственные и нарицательна, одушевлҰнные и неодушевлҰнные имена существительные. Изменение имҰн существительных по числам (единственное и множественное); по родам (мужской, женский и средний). Правописание мягкого знака после щипящих на конце слов у существительных мужского и женского рода. Изменение существительных по падежам. Понятие о 1, 2 и 3 склонениях имҰн существительных. Связная письменная речь Составление рассказа по сюжетной картинке и подробному вопроснику после коллективного разбора. Составление и запись небольшого рассказа по серии картинок под руководством учителя и самостоятельно Деловое письмо поздравительная открытка, письмо родителям.	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласными правильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)
4 четверть
Праздники. Летние каникулы	1.1 Слушание и говорение	Морфология Имя существительное Понятие о 1, 2 и 3 склонениях имҰн существительных. Синтаксис и пунктуация. Предложение. Главные и второстепенные члены предложения. Предложения нераспространҰнные и распространҰнные. Однородные члены предложения. Однородные подлежащие, сказуемые и второстепенные члены предложения. Перечисления без союзов и с одиночным союзом "И". Знаки препинания при однородных членах.	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласными правильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным "Ъ"; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)

3) 7 класс:

таблица 3

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край. Здоровье – богатство.	1.1Слушание и говорение	Синтаксис и пунктуация. Предложение. Повторение Практические упражнения в составлении и распространении предложений. Связь слов в предложении. Главные и второстепенные члены предложения. Различение предложений по интонации. Фонетика. Звуки и буквы Звуки и буквы. Звуки гласные и согласные. Согласные твҰрдые и мягкие. Обозначение мягкости согласных буквами Ь, Е.Ң.И, Ю.Я. Согласные звонкие и глухие. Правописание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова. Буквы "Е, Ю, Я" в начале слова и после гласных. Гласные ударные и безударные. Проверка написания путем изменения формы слова. Алфавит. Лексика. Слово Корень и однокоренные слова. Окончание, приставка, суффикс. Упражнения в образовании слов при помощи приставок и суффиксов. Правописание проверяемых безударных гласных, звонких и глухих согласных в корне слова Непроверяемые гласные в корне слова. Правописание приставок. Приставка и предлог. Разделительный "Ъ". Морфология. Имя существительное. Значение имҰн существительных и его основные грамматические категории: род, число, падеж. Правописание падежных окончаний имҰн существительных единственного числа.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждении
	1.4 Соблюдение речевых норм		7.4.1.1 разбирать слова по составу с помощью учителя; 7.4.1.2 находить однокоренные слова; 7.4.1.3 определять ударный и безударный слоги; 7.4.1.4 подбирать однокоренные слова, ставить ударение; 7.4.1.5 правильно писать слова со звонкими и глухими согласными в корне слова; 7.4.1.6 пользоваться орфографическим словарҰм; 7.4.1.7 находить в тексте слова с непроверяемыми согласными; 7.4.1.8 правильно их писать, проверять по словарю; 7.4.1.9 различать приставку и предлог по их значению;
			использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имҰн существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом "И"; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях;
2 четверть
Явления природы. Искусство	1.1 Слушание и говорение	Морфология. Имя существительное Склонение имҰн существительных во множественном числе. Знакомство с именами существительными, употребляемыми только в единственном числе или только во множественном числе. Морфология. Имя прилагательное Понятие об имени прилагательном. Значение имени прилагательного в речи. Связь имҰн прилагательных с именами существительными.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждении использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имҰн существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам;
	1.4 Соблюдение речевых норм
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом;
3 четверть
Традиции и обычаи народов Казахстана. Мир животных и растений.	1.1Слушание и говорение	Морфология. Имя прилагательное Различение рода, числа и падежа имени прилагательного по роду, числу и падежу имени существительного. Согласование имҰн прилагательных с именами существительными в роде, числе и падеже.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения; использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имҰн существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
	1.4 Соблюдение речевых норм
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях;
4 четверть
Мир профессии. Путешествие и туризм.	1.1 Слушание и говорение	Синтаксис и пунктуация. Предложение Простое предложение. Простое предложение с однородными членами. Главные и второстепенные члены предложения в качестве однородных. Перечисления без союзов с одиночным союзом "И", с союзами "А, НО". Знаки препинания при однородных членах. Сложное предложение. Сложные предложения с союзами "И, А, НО". Знаки препинания перед союзами. Практическое употребление обращения. Знаки препинания при обращении	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях

4) 8 класс:

таблица 4

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край. Здоровье – богатство.	1.1 Слушание и говорение	Главные и второстепенные члены предложения. Предложения распространҰнные и нераспространҰнные. Однородные члены предложения. Перечисления без союзов и с одиночным союзом И. Знаки препинания при однородных членах. Звуки и буквы. Алфавит. Звуки гласные и согласные. Правописание безударных гласных, звонких и глухих согласных. Слова с разделительным Ь. Двойные и непроизносимые согласные. Основные грамматические категории имени существительного: род, число, падеж, склонение. Правописание падежных окончаний имҰн существительных в единственном и множественном числе	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8. 1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарҰм для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределҰнной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –СЯ (-СЬ), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.
2 четверть
Явления природы. Искусство.	1.1 Слушание и говорение	Значение имени прилагательного в речи. Согласование имҰн прилагательных с именем существительным в единственном и множественном числе. Понятие о местоимении. Роль местоимений в речи. Основные грамматические признаки местоимений: лицо, число, склонение	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарҰм для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам
3 четверть
Традиции и обычаи народов Казахстана Мир животных и растений	1.1 Слушание и говорение	Понятие о глаголе. Изменение глагола по временам (настоящее, прошедшее и будущее) и числам. НеопределҰнная форма глагола. Правописание "НЕ" с глаголами. Изменение глаголов прошедшего времени по родам и числам. Глаголы на –СЯ. – СЬ.	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарҰм для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределҰнной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –СЯ (-СЬ), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.
4 четверть
Мир профессий. Путешествие и туризм.	1.1 Слушание и говорение	Глагол как часть речи Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Обращение. Знаки препинания при обращении. Прямая речь (после слов автора). Знаки препинания при прямой речи.	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания;
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарҰм для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределҰнной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –СЯ (-СЬ), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.

5) 9 класс:

таблица 5

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии. Красивые места Казахстана.	1.1 Слушание и говорение	Простое и сложное предложения. Простое предложение с однородными членами. Перечисления без союзов, с одиночным союзом И, с союзами А, НО. Сложные предложения с союзами И, А., НО. Корень, приставка, суффикс и окончание. Правописание гласных и согласных в корне слова и в приставках. Непроизносимые гласные и согласные в корне слова. Сложные слова. Простейшие случаи написания сложных слов с соединительными гласными О. Е. Основные грамматические категории имени существительного: род, число, падеж, склонение. Склонения имҰн существительных. Несклоняемые имена существительные.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1..1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.4 самостоятельно делать морфологический разбор имени существительного; 9.4.2.5 находить несклоняемые имена существительные в тексте; 9.4.2.6 правильно употреблять несклоняемые имена существительные; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 Правильно писать предложения с прямой речью;
2 четверть
Исторические личности. Ценности: любовь и дружба.	1.1 Слушание и говорение	Согласование имҰн прилагательных с именем существительным в роде, числе, падеже. Имена прилагательные на "-ИЙ, -ЬЕ, -ЬЯ". Их склонение и правописание. Лицо и число местоимений. Склонение местоимений. Правописание личных местоимений. Роль местоимений 3-го лица единственного числа.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1.1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными; 9.4.2.9 определять род и число прилагательных; 9.4.2.10 уметь склонять прилагательные на –ИЙ, -ЬИ, -ЬЯ,-ЬҢ; 9.4.2.11 самостоятельно делать морфологический разбор местоимения 9.4.2.12 правильно употреблять личные местоимения 3 лица единственного числа в устной и письменной речи;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
3 четверть
Мир космоса. Профессия и труд.	1.1 Слушание и говорение	Значение глагола в речи. Изменение глагола по временам и числам. НеопределҰнная форма глагола. Правописание глаголов на ТСЯ и ТЬСЯ. Спряжение глаголов. Понятие об имени числительном. Порядковые и количественные числительные. Правописание числительных от 5 до 20; 30; от 50 до 80; от 500 до 900; 200, 300; 400 и 90.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1..1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; существительные; 9.4.2.13 самостоятельно делать морфологический разбор глагола; 9.4.2.14 знать, что глаголы изменяются по лицам и числам (спрягаются) 9.4.2.15 определять спряжение глаголов по личным окончаниям; 9.4.2.16 различать глаголы в неопределҰнной форме и глаголы 3-го лица по вопросам что делать? что делает? и правильно писать их; 9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
4 четверть
Развлечения и спорт. Культурное наследие	1.1 Слушание и говорение	Имя числительное как часть речи Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Сравнение простых предложений с однородными членами и сложных предложений. Прямая речь (перед словами автора). Знаки препинания при прямой речи.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1..1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;

6) 10 класс:

таблица 6

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мәңгілік Ел- наша цель Достопримечательности Казахстана	Слушание и говорение	Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Однокоренные слова; подбор однокоренных слов, относящихся к разным частям речи. Написание звонких и глухих согласных, ударных и безударных гласных в корне слова. Образование слов с помощью приставок и суффиксов. Сложные слова. Образование сложных слов с соединительными гласными и без соединительных гласных.	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание; использовать слова с прямым и переносным значениемсинонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.4 образовывать слова с приставками на З и С; 10.4.2.5 объяснять правописание приставок на З и С; 10.4.2.6 употреблять сложносокращҰнные слова в речи; 10.4.2.7 образовывать сложносокращҰнные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращҰнным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращҰнное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращҰнное слово; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределҰнной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
2 четверть
Казахстан в годы независимости. Любовь и дружба	1.1 Слушание и говорение	Роль глагола в речи. НеопределҰнная форма глагола. Спряжение глагола. Повелительная форма глагола. Правописание глаголов повелительной формы единственного и множественного числа. Частица "Не" с глаголами	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределҰнной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.1 Слушание и говорение	Числительные количественные и порядковые. Правописание числительных. Понятие о наречии. Наречия, обозначающие время, место и способ действия. Правописание наречий с О и А на конце	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.2 использовать слова с прямым и переносным значением синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; образовывать сложносокращҰнные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращҰнным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращҰнное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращҰнное слово; 10.4.2.11 самостоятельно проводить морфологический разбор имени существительного; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределҰнной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это. 10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
4 четверть
Права и свободы человека. Культурное наследие	1.1 Слушание и говорение	Наречие как часть речи Простое предложение. Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО, со словами КОТОРЫЙ, ГДЕ, ЧТО, КОГДА, ПОТОМУ ЧТО, ЧТОБЫ. Составление простых и сложных предложений. Постановка знаков препинания в предложениях. Прямая речь. Знаки препинания при прямой речи	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.2 использовать слова с прямым и переносным значением синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий "О или А", определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 514-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Оқу және тіл дамыту" пәнінің негізгі мақсаты – оқыған материалды дұрыс, жылдам, саналы түрде түсініп және мәнерлеп оқуға дағдыландыру, байланыстырып сөйлеуін дамыту, көркем шағармаларды қабылдау мен талдау негізінде білім алушылардың коммуникативті дағдыларын жетілдіру және рухани құндылықтарын қалыптастыру.

3. Оқыту міндеттері:

2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;

3) білім алушылардың ұғымына лайықты мәтіндерді дауыстап және іштей оқу, оқыған шығармаларды саналы түрде түсіну дағдыларын қалыптастырып жетілдіру;

4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту;

5) білім алушылардың байланыстырып сөйлеуін, ойлау қабілетін дамыту, өз ойына тұжырымдама жасай білу, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау дағдыларын қалыптастыру;

6) оқуға деген қажеттілікті қалыптастыру, білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып оқу дағдыларын жетілдіру;

7) білім алушыларда адамгершілік қасиеттерін, еңбекке, Отанына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру.

4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзету міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; еңжар және белсенді сөздік қорын өсіру; тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылыстарын түзеу; дислексияны, дисграфияны и дизорфографияны алдын алу және жеңу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Оқу процесін ұйымдастыруға арналған педагогикалық тәсілдердің іске асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың арнайы оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы білім беру принциптеріне негізделген:

1) білім беру жүйесін жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың даму ерекшеліктері мен деңгейіне және дайындығына сәйкес бейімдеу принципі;

2) оқытудың түзете-дамыта оқыту қағидасы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады;

5) оқытудың практикалық бағыттылығы оқылатын материал мен білім алушылардың практикалық әрекетімен арасындағы өзара тығыз байланысты анықтауды, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешу үшін маңызды білім мен икемділіктерді қалыптастыруды білдіреді;

6. "Оқу және тіл дамыту" оқу пәнін оқыту процесінде "Қазақ тілі", "Орыс тілі", "Айналадағы әлем", "Математика", "Жаратылыстану", "География", "Қазақстан тарихы", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлдау", "Бейнелеу өнері", "Музыка және ән", "Дене тәрбиесі" сабақтарымен пәнаралық байланыс орнатылады.

7. Сынып бөлмесіндегі жиһаз жеке, жұп немесе топ ішіндегі жұмыс түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік беру үшін қозғалмалы болады.

8. Бағдарламаны меңгеру барысында көрнекілік пен техникалық құралдарды ұтымды пайдалану білім алушылардың тілін дамытуға, сөздік қорын молайтуға, материалды жеңіл меңгеруіне ықпал етеді, сабаққа деген ынтасы мен қызығушылығын арттырады.

9. Сыныптан тыс оқу сабақтары айына 1 рет жүргізіледі. Сабақтан тыс оқу сабақтарында білімалушылар олардың түсінуіне қол жетімді балалар әдебиетімен танысады.Оқуға деген қызығушылығын арттыру, қызығушылық тудыратын кітаптарды таңдауға, балаларға арналған кітаптардағы, газеттер мен журналдардағы әңгіме, ертегілерді, мақалаларды өз бетімен оқу әдетін қалыптастыру.

10. Сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктерімен ерекше оқыту қажеттілігіне байланысты тақырыпты меңгеруге қажет сағат санын мұғалім өзі анықтап, жоспарлайды; өткен материалды қайталау және бекіту барысында мұғалім білім алушыларға топтық және жеке жұмыстарды ұйымдастырады.

3-тарау. "Оқу және тіл дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

11. "Оқу және тіл дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

12. "Оқу және тіл дамыту" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";

2) 2-бөлім "Оқылым";

3) 3-бөлім "Тілдесу".

13. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтіннен ақпаратты анықтау;

3) негізгі ойды анықтау;

4) сахналау және драмалау.

14. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) оқылым стратегияларын қолдану;

2) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

3) сыныптан тыс оқу;

4) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

15. "Тілдесу" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынастық дағдыларын дамыту;

2) жағдаятты болжау.

16. Пәнді оқыту барысында келесі тақырыптар қамтылады: қазақ халқының өмірі мен еңбегі, саяси-қоғамдық оқиғалар, кең-байтақ Ұлы Отанымыз, адамдардың достық қарым-қатынасы, бейбітшілік жолындағы қызметі; табиғат, оны қорғау; Тәуелсіздік күні, Президент күні, Астана күні, Конституция күні, Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, Жеңіс күні, Балалар күні, Наурыз, Білім күні. Ұлы Отан соғысы кезіндегі ерліктер жөнінде жазылған әңгімелер, мақалалар, өлеңдер. Осы тақырыптар сыныптан сыныпқа қайталанып, күрделеніп, толықтырылып оқытылады.

17. "Оқу және тіл дамыту" пәнін оқыту лексикалық тақырыптар және жазушылар мен ақындардың шығармаларымен білім алушыларды таныстыруды көздейді (таңдау бойынша).

18. 5-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын; аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну; мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру; мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу; астарлы сөздерді қолдану; кейіпкерлерді, оқиғаларды, табиғат көріністерін сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді іріктеу; мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау; мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу; ертегілерді сахналауға қатысу;

2) оқылым: тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу; мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны); рөлге бөлініп оқу ( "драматизация"); қойылған сұраққа жауап табу; тақпақтар жаттау; мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау;

3) тілдесу: мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; тақырыптық диалогтар құру, құрастырған диалогтың мағынасын дұрыс түсіну; мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау.

19. 5-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

1) халық ауыз әдебиеті: "Әлди, әлди бөпешім" (бесік жыры); мақал- мәтелдер; жұмбақтар; жанылтпаштар; санамақтар; ертегілер: "Қыз бен аю" "Ақымақ қасқыр", "Мысық неге тамақ ішкен соң жуынады?"; "Жүзім жегісі келген қасқыр"; "Мақтаншақ қоян";

2) туған табиғат көріністері (күз): "Күз айлары" А.Мусина; "Күз келді" М.Әлімбаева; "Бидай мен шырмауық" Әдина Жүсіп; "Отынға барғанда" Ә.Шынбатыров; "Нан" Е.Елубаев; "Нан қадірі";

3) менің достарым: "Дос" Қ.Ыбыраев; "Баға" Г.Бірімжанова; "Адал дос" М.Төрежанов; "Шың достық" Қ.Көпішев; "Игілік" Е.Өтетілеу ұлы; "Сәкенің жеңісі" Д.Төлебаев; "Үш жолдас" Д.Көбеева; "Жүз теңген болғанша" О.Жұматаева; "Достық" А.Әбутәліп; "Бірлік" Е.Ететілеуов; "Досым және мен" М.Әлімбаев; "Садақ жебесі"Ә.Қосанов; "Үш дос" М.Төрежанов;

4) менің Қазақстаным: "Отаным" К.Тұяқбай; "Біздің ту. Елтаңба.Әңұран"; "Отан деген" А.Ілиясова; "Сенің Отаның"Б.Ысқақов; "Астана"Д.Төлепбек; "Елбасы" Д.Өтепберген; "Тәуелсіздәк деген не?" Ш.Күмісбайұлы; "Тәуелсіздік" Нұрлан Қалқа; "Киіз үй мен ағаш үй"Ы.Алтынсарин; "Жайлау" А.Нұрмаханов; "Жайлаудағы той"А.Мусина; "Армысын ауыл" Сұлтан Калиұлы; "Ана тілі"; Әлдібай Тобылды; "Заңды білсең, адаспайсың" Б.Әділден; "Отан тобасы" "Ұлан" газетінен; Отаным менің Э.Жәрімова;

5) туған табиғат көріністері (қыс): "Қыс айлары"А.Мусина; "Қар жауған күн" Г.Мұқышева; "Қыз қызығы" Бекен Датұлы; "Қар тоқтату"; "Суықторғай" Қ. Баянбаев; "Жаңа жыл" Ә.Асылбеков; "Шыршада" Р. Мұқанова; "Терезедегі өрнек"; "Қар жауғанда" Алмат Исәділ; "Төбешік" Н.Носов; "Аяз" Қ.Толыбаев;

6) жануарлар әлемі: "Төлдерді қалай шақырады" О.Тұрманжанов; "Ақ ешкі"С.Сауытбековтан; "Бота мен бұзау"Қ.Толыбаевтан; "Кішкентай кірпі" Қуанышбек Қожахмет; "Саққұлақ" Бердібек Сопақбаев; "Бұғының мүйізі"Т.Жексенбайдан; "Түлкі мен ешкі" Ы.Алтынсарин; "Тиін мен қасқыр" Л.Н.Толстой; "Әдемі тиін" Т. Жексенбай; "Керік" Б.Үсенбаевтан; "Ақылды күшігім"А.Мұхитова; "Қоян мен қарақұстар" І.Қожабаевтан; "Балапан" "Ұлан"газетінен; "Қаңғыбас көжек"Т.Әдебиет;

7) туған табиғат көріністері (көктем): "Көктем айлары"А.Мусина; "Тәтті сәбіз" Б.Мұстафин; "Көктем келді" Зура Мейірханова; "Ең жақсы маусым" С.Оспанов "Құс ұясын бұзбайық" Ө.Тұрманжанов; "Кім бұрын өсер екен" С.Баруздиннен Аударған Л.Әсенова; "Көктем" Даулет Жетпіс; "Табиғатты қорға"Қ.Аймағамбетова; "Қызыл гүл" Ж.Әлмешов; "Сегізінші наурыз күні" С.Оспанов, "Сыйлық" Т.Әбдірайым; "Сарышымшық" М.Төрежанов; "Наурыз жыры" О.Асқар "Наурыз көже"; "Бата"; "Маржан мен жауқазын" З.Мейірхановадан; "Күміс жаңбыр төгілді" М.Әлімбаев; "Көк шыбық";

8) жақсылыққа асығындар: "Еңбек" Н.Жанаев; "Еңбек жемісі" Б.Әділ; "Жанар қалай кір жуды" Т.Әбдірайым; "Қолғанат" Н.Қадырбаев; "Асыл шөп" Ы.Алтынсарин; "Бақыт деген не?" Жәнібек Кәрбозин; "Кішентай көмекшілер" А.Хасенова; "Сақманшы" М.Құрманалин; "Тілазар" С.Аймаханқызы; "Дүкенде" М.Гумеров; "Қатқан нан" В.Сухомлинский; "Жалқау" Д.Қасенов; "Екі қыздың оқиғасы" А. К. Кусниденова; "Дәмді сорпа" Мәдіхат Төрежанов; "Манаттың кемшілігі" Әдина Жүсіптен;

9) туған табиғат көріністері (жаз): "Жаз айлары" А.Мусина;"Жаз келді"М.Амандықова; "Лагерьде" А.Мусина; "Көңілді жаз" Ө. Ақыпбеков; "Жаздың бір аптасы" Ш.Мамасерікова; "Балаларды қорғау күні" Е.Өтетілеуов.

20. 6-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: аудио таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну; мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу; шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу; шағын шығармаларды сахналауға қатысу;

2) оқылым: шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну; әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу; іштей оқу; тақпақтарды жатқа айту; мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу; сыныптан тыс оқу; мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты алу;

3) тілдесу: мәтін, сурет, ертегі, іс-әрекеттер бойынша; таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қою; диалогке даярлықсыз қатысу.

21. 6-cынып бойынша оқытылатын шығармалар:

1) халық ауыз әдебиеті: "Қарға, қарға қарғалар...".; тұрмыс-салт жырлары: "Әлди бөпем, әлди ау!" (бесік жыры), "Қаз-қаз балам, қаз балам" (тұсау кесер жыры), "Наурыз жыры", "Арыстан мен кісі", "Аю, түлкі және қойшы" "Күшік пен мысық" ертегілері; мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, санамақтар;

2) туған табиғат көріністері (жаз, күз):А. Құнанбаев "Жаз", "Күз", С. Торайғыров "Шілде".Қ. Мырза Әлі "Жаз", "Табиғат- жаратылыс пернесі". Е.Өтетілеуов "Күз", К. Г. Паустовский "Жазбен қоштасу", Ғ. Қожахмет "Күз әуені"; табиғат құбылыстарытуралы әңгімелер, мақал-мәтелдер;

3) менің достарым: С.Қалиұлы "Сәлем саған, мектебім", О.Асқар "Достық", С. Михалков "Достар өлеңі",Ж.Өтегенова "Бізде оқитын Алшабек";

4) менің Қазақстаным:Ө. Тұрманжанов "Туған өлкем", О. Асқар "Үйрен ана тіліңді", "Өз туым", Бақытбек Бәмішұлы "Ту", "Әнұран";

5) туған табиғат көріністері (қыс): А.Құнанбаев "Қыс", Е.Елубаев "Шаңғы жол", М.Пришвин "Соңғы аяз", "Қар астындағы құстар". С. Есенин "Қыс";

6) жақсылыққа асығындар: Зейнел-Ғаби Иманбаев "Достар", Л.Н.Толстой "Дәнек (сүйек)", А. К. Кусниденова"Екі қыздың оқиғасы І- бөлім - Іскергүл", "Екі қыздың оқиғасы. І бөлім - Жалқаугүл"; В.Сухомлинский"Қатқан нан"; Е.Елубай "Ерлік мәңгі есте";

7) туған табиғат көріністері (көктем): Б.Қозыкеев "Құс келеді". Д.Қанатбаев "Күлімде күн күлімде", Ө.Тұрманжанов "Көктем келді гүл алып", Нұрхан Жанаев "Гүл өсірсең, терлеп...", М.Пришвин " Көбелек";

8) жануарлар әлемі: Ө. Тұрманжанов "Ай мүйізді ақ қошқар", Зейнел-Ғаби Иманбаев "Айқас", "Мақтаншақ маса" мысал, "Жекпе жек", "Түлкі мен қоян", Хайуанаттар жайындағы ертегілер: "Арыстан мен түлкі", "Батыл есек", С.Боранбаев "Қайсысы қалай ішеді?", С. Оспанұлы "Тырна", "Көкек", "Қырғауыл", "Бөдене". Л.Н.Толстой "Қорқақ қояндар", "Құмырсқалар туралы".

22. 7- сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: карапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну; аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату; мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу; шығарманың негізгі ойын анықтау; әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу;

2) оқылым: әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; тақпақтарды жатқа айту, мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу; жазушылардың өмірінен негізгі ақпараттарды білу; балаларға арналған газет, журналдардан шағын мақалаларды өзбетімен оқу; кейіпкерлердің қылықтарын бағалау;

3) тілдесу: көрнекілік, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: сұрақтарға, үлгілерге сүйеніп, диалогтік сөйлеуге қатысу; шағын мазмұндама, құрастыру (тірек сөздер, ретсіз сөйлемдер, сурет бойынша); тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау, мазмұнын ауызша айтып беру.

23. 7-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

1) халық ауыз әдебиеті: Тұрмыс-салт жырлары (малдың баласын сүюі - қой, сиыр, жылқы, түйе); төрт түлік малға қатысты тыйым сөздер; шешендік сөздер: "Бала Әйтекенің билігі"; "Халқыңа адал бол"; "Қазыбек би жайлы әңгіме"; Сырым шешен; мақал-мәтелдер: еңбек туралы, оқу-тәрбие туралы. Ертегілер: "Ұр, тоқпақ"; "Ақыл, білім, бақыт"; "Торғай мен тышқан"; "Құмырсқаның қанағаты". Аңыз әңгімелер: "Асан қайғының жерұйықты іздеуі"; "Жиренше шешен"; "Алдар көсе мен Бай баласы"; "Қожанасырдың есек суаруы";

2) ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: Д.Бабатайұлы "О, Ақтан жас";"Аягөз қайда барасың?". М.Өтемісұлы "Қызғыш құс"; "Біз ер едік". Ы.Алтынсарин "Атымтай Жомарт"; "Ананың сүюі"; "Әке мен бала"; "Сәтемір хан"; "Таза бұлақ". Ш.Құдайбердиев "Бір кесе меруерт". А. Құнанбайұлы "Әсемпаз болма әрнеге"; "Ғылым таппай мақтанба"; "Берекелі болса ел....";

3) ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: С.Көбеев "Түлкі мен қырғауыл"; "Атасы мен немересі"; "Өсиет". М.Дулатов "Оқымысты бала"; "Мектептен". Ж.Аймауытов "Қартқожаның туған жері"; "Айт, шүу, ала атым!". М.Жұмабаев "Балалық шақ"; "Мен жастарға сенемін". С.Торайғыров "Кедей"; "Шәкірт ойы". С.Сейфулин "Қызыл шұнақ"; "Туған ел". Б.Майлин "Күлпаш". І.Жансүгіров "Малта". А.Тоқмағамбетов "Бидай мен қаңбақ";

4) заманауи қазақ әдебиеті: Д.Әбілев "Астанаға ақбата". С.Сарғасқаев "Шыбық". Н.Қазыбеков "Наурыз көже". Е.Өтетілеуов "Отан". С.Қалиұлы "Елтаңбасы елімнің", Күмісбайұлы "Көктудің желбірегені". З.Бейсенбаев "Астана қаласы – жаңа астана". Ш.Сариев "Тәуелсіздік монументі" Ө.Ақыпбекұлы "Сөз сиқырын ұғайық";

5) әлем әдебиеті: А.С.Пушкин "Күтушіге". М.Ю.Лермонтов "Бұлбұл мен көкек"; "Желкен". Ф.В.Сухомлинский "Орманда бәрі ән шырқайды"; "Қалтадағы бал". И.В.Крылов "Аққу, Шортан, Шаян"; "Құмырсқа мен шегіртке". Ханс Крестиан Андерсен "Тебен ине". Р. Киплинг "Рикки-Тикки-Тави". Марк Твен "Том Сойердің басынан кешкендері" Д. Родари "Алисаның арманы" Назым Хикмет "Үш жігіт туралы хикая", Р. Гамзатов "Ана тілі".

24. 8-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау, неізгі ойын түсіну; мұғалімнің көмегімен кейіпкерлерге мінездеме беру; мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту; әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу;

2) оқылым: әдеби шығармаларды саналы түрде оқу; тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау; қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу; мұғалімнің көмегімен талқыланып жатқан оқиғаны бағалау; мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу;

3) тілдесу: қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдау, орынды сұрақ қою; өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беру; тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау.

25. 8-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

1) ауыз әдебиеті: "Аяз би" ертегісі; Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары; ертегілер: "Қарлығашпен дәуіт", "Алтын сақа", "Түлкі, тасбақа, кене", "Бір үзім нан". "Қожанасырдың хикаялары", мысалы, "Ер-азамат екі сөйлемес болар"; білім, еңбек туралы мақал-мәтелдер. Жаңылтпаш пен жұмбақтар;

2) ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: Ш.Құдайбердиев "Жаз келер", "Ақылшыл торғай", М. Сұлтанқожаұлы "Артық қой халыққа қылған бір әділ іс" өлеңі, "Жолдас болсаң жақсымен"-үзіндісі, Ы.Алтынсарин "Тазша бала" Ж.Аймауытов "Қыс", "Жаз келді". "Жазғытұрым";

3) ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті:С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі; О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі; Т. Жароков "Ауыл күзі" өлеңі, М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі. І. Жансүгіров "Қара бауыр".С. Сейфуллин "Жер қазғандар", "Көкшетау", М. Мақатаев "Жасыл бағым жайнаған". Ж. Бөдеш "Қандай жақсы" С. Бегалин "Саяхатшылар" өлеңі, "Жас бұтақ", "Мектеп бағында"әңгімелері, Ә. Шәріпова "Партизан қызы". Ж.Жабаев "Атамның әлдиі", "Балаларға";

4) заманауи қазақ әдебиеті: З.Наурзбаева, Л. Калаус"Алтын тостаған іздеу. Бату және оның достарының оқиғалары". С. Дуйсенбиев "Алматының апорты" әңгіме. Н. Айтов "Отан";

5) әлем әдебиеті: М.Ю.Лермонтов "Ақ желкен" "Бородино", И.А.Крылов "Қарға мен түлкі", "Піл мен қанден", Л.Н.Толстой "Қасқыр күшігін қалай үйретеді", "Жел неден пайда болады?", А.С. Пушкин "Бұлт". Г.Х. Андерсен "Түйме қыз" ертегісі. М.Пришвин "Сәуір күні", "Серуен". Д. Лондон "Әппақ тыныштық".

26. 9-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: басылымдардағы шағын (газет, журнал) мақалаларды түсіну; шығарманың негізгі идеясын түсіну; мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну; күрделі сөздерді түсіну; аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау, неізгі ойын түсіну; өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау;

2) оқылым: орфоэпиялық норманы және негізгі ерекшеліктерді сақтап әдеби шығармаларды оқу; жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту; сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау; қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу;

3) тілдесу: мәтінмен жұмыс істеу кезінде әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) логикалық кезектілігін сақтап, себепті - салдарын ашу, тілдің лексикалық грамматикалық құралдарын дұрыс қолдану; басталған әңгімені жалғастыру; қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу, сұрақ қою, диалогті қолдау; мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау.

27. 9-cынып бойынша оқу пәнінен оқылатын шығармалар:

1) халық ауыз әдебиеті: қиял-ғажайып ертегілер: "Алтын мүйізді киік", "Молда, үста, тігінші","Керқұла атты Кендебай" ертегісі. Алдар көсе жайындағы аңыздар, мысалы "Алдар көсе мен шық бермес Шығайбай". Елдік туралы мақал-мәтелдер. Өнер-білім турлы мақал-мәтелдер. Жаңылтпаш пен жұмбақтар. Өтірік өлеңдер;

2) ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Сабырсыз, арсыз, еріншек" өлеңдері, қара сөздері: "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз". Шәкәрім Құдайберді ұлы "Ұлыстың ұлы күнінде";

3) ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: М.Дулатов "Оқымысты бала", "Мектептен". Б.Майлин "Наурыз", Ж.Жабаев "Июнь жарлығы", "Шәкірт балаларға". Б.Соқпақбаев "Менің атым Қожа"; Н.Ақыш "Қиырдан келген көгершін". С.Мұқанов "Батыр кыз", "Бақташының баласы" С.Бегалин "Ойламаған жүріс", "Ұрыншақ", М.Әуезов "Қараш-қараш оқиғасы" (үзіндісі), С.Сарғасқаев "Сұлутөрде достар көп" Е.Өтетілеуов "Ана тілегі", "Алтай";

4) заманауи қазақ әдебиеті: М. Шаханов "Нарынқұм зауалы"; Е.Жүніс "Менің атым -Тәуелсіздік" өлеңі, К.Салықов "Астана - азияның ару қызы", М.Әлімбаев "Ана тілі", "Сен ортақ дастарқансың бәрімізге";

5) әлем әдебиеті: Н.А.Некрасов "Мазай атай мен қояндар", А.Пушкин "Қысқы кеш", И.А.Крылов "Ат пен есек", Л.Н.Толстой "Өртсөндіргіш иттер", "Филипок", "Мюнхаузен хикаялары" неміс ертегісі, "Көлеңке сатып алған жігіт" корей халық ертегісі.

28. 10-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым: мәтіннің мазмұнын толық айту; газет, журнал, мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну, сұраққа жауап беру; қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;

3) тілдесу: диалог, монолог құрастыру; әртүрлі жағдаяттар жағдайында сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; өз ойын түсінікті, толық жеткізу; мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау; қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау.

29.10-cынып бойынша оқу пәнінен оқылатын шығармалар:

1) халық ауыз әдебиеті: Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы; "Қобыланды батыр" жыры; Қиял-ғажайып ертегілер: "Достық", "Үш батыр", "Ішкі сұлулық пен сыртқы сұлулық" әңгімесі, Батырлық, ерлік туралы мақал-мәтелдер. Адамгершілікке байланысты мақал-мәтелдер. Жаңылтпаш пен жұмбақтар. Өтірік өлеңдер;

2) ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті:Ы. Алтынсарин "Өсиет өлеңдер", "Әй жігіттер". Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі;

Ж.Жабаев "Ленинградтық өрендерім", "Жастық жыры". С.Мұқанов "Бақташының баласы" ("Жаралы құлын").С. Сарғасқаев "Тәмпіш қара" (үзіндісі).Ш. Мұртаза "Интернат наны". Сағынғали Сейітов "Науан Наурыз, армысың!";

4) заманауи қазақ әдебиеті: М. Шаханов "Желтоқсан алаңы". Қ. Сарин "Тәуелсіздік", "Астана". Е.Жүніс "Астана метаморфозасы" (үзінді).

М.Қаназов "Жер кіндігі". Н.Айтов "Қазағым". Ф.Тайтелиев "Өмір жаңғырығы", "Құнды сурет" өсиет әңгімелер;

5) әлем әдебиеті: А.С.Пушкин "Ескерткіш"; М.Шолохов "Адамның тағдыры". Джек Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі. Л.Н. Толстой "Балалық шақ". (үзінділері), "Федотка", М.Пришвин "Батпақ". В.Осеева "Васек Трубачев және оның жолдастары".

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

30. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді; кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, мысалы, 5.5.1.1 кодында "5" - сынып; "5.1" - дағдылар; "1" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

31. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) тыңдалым және айтылым:

1-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну 5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну 6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну	7.1.1.1 карапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну 7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату	8.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау 8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну	9.1.1.1 басылымдардағы шағын (газет, журнал) мақалаларды түсіну 9.1.1.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну 9.1.1.3 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну 9.1.1.4 күрделі сөздерді түсіну 9.1.1.5 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну	10.1.1.1 естіген мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну 10.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау. Түсіну. Қысқаша негізгі ойын жеткізу
1.2 Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру 5.1.2.2 мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу; астарлы сөздерді қолдану 5.1.2.3 мәтіндегі сөздер мен сөйлемдерді қолдану 5.1.2.4 кейіпкерлерді, оқиғаларды, табиғат көріністерін сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді іріктеу	6.1.2.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну 6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдануға үйрету 6.1.1.3 түсініксіз сөздерді табу 6.1.2.4 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу	7. 1.2.1 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету 7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу	8.1.2.1 мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату 8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлерге мінездеме беру 8.1.2.3 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттап беру 8.1.2.4 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
1.3 Негізгі ойды анықтау	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау 5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау	6.1.3.1 шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау	7.1.3.1 шығарманың негізгі ойын анықтау	8.1.3.1 шығарманың негізгі идеясын анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау	10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
1.4 Сахналау және драмалау	5.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 5.1.4.3 ертегілерді сахналауға қатысу	6.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 6.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу	7.1.4.1 әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету	8.1.4.1 әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу 8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау

2) оқылым:

2-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Оқылым стратегияларынқолдану	5.2.1.1 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу 5.2.1.2 мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) 5.2.1.3 рөлге бөлініп оқу ("драматизация") 5.2.1.4 іштей оқу негізінде әртүрлі тапсырмаларды орындау 5.2.1.5 жеңіл әңгімелерді өзбетімен оқу 5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дайындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау жатқа 6-8 тақпақ білу	6.2.1.1 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну 6.2.1.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу 6.2.1.3 іштей оқу 6.2.1.4 алдын ала берілген тапсырмаларды орындау мақсатымен (мәнерлеп оқуға дайындалу, сұрақтар бойынша белгіленген бөліктерін анықтау, мазмұндауға дайындалу) 6.2.1.5 тақпақтар жаттау. жатқа 8-10 тақпақ білу	7.2.1.1 әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу 7.2.1.2 оқу техникасын, тыныс белгілеріне сәйкес келмейтін логикалық кідірістерді сақтау дағдыларын жетілдіру 7.2.1.3 тақпақтар жаттау; жатқа 10 тақпақ білу	8.2.1.1 қазақ тілі орфоэпиясының нормаларын сақтай отырып оқу 8.2.1.2 әдеби шығармаларды саналы түрде оқу 8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау. жатқа 10 тақпақ білу	9.2.1.1 орфоэпиялық норманы және негізгі ерекшеліктерді сақтап әдеби шығармаларды оқуын жетілдіру 9.2.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту 9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау; жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу	10.2.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру 10.2.1.2 мәтіннің мазмұнын толық айту 10.2.1.3 газет, журнал, мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну, сұраққа жауап беру
2.2 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
2.3 Сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру 5.2.3.2 мұғалім берген тақырып бойынша тәрбиеші көмегімен мектеп кітапханасынан кітап таңдау 5.2.3.3 оқыған материалдар бойынша әңгімелесу 5.2.3.4 қызықты үзінділер оқу және мазмұндау 5.2.3.5 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 5.2.3.6 мұғалімнің қалауы бойынша сыныптан тыс оқуын бақылайтын карточкаларын талдау	6.2.3.1 балалар көркем әдебиетін, балаларға арналған газет, журналдарды жүйелі түрде оқу 6.2.3.2 мұғалім берген форма бойынша сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу 6.2.3.3 оқыған шығарманы талқылау 6.2.3.4 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 6.2.3.5 мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқыған мәтінді 6.2.3.6 бас кейіпкерлерді атау және оларға деген өз көзқарасын білдіру	7.2.3.1 жазушылардың өмірінен негізгі ақпараттарды білу 7.2.3.2 мектеп кітапханадан кітаптар алып оқу 7.2.3.3 балаларға арналған газет, журналдардан шағын мақалаларды өзбетімен оқу 7.2.3.4 мұғалімнің көмегімен пікірлер құрастыру 7.2.3.5 шығарманың негізгі ойын жеткізе білу 7.2.3.6 кейіпкерлердің қылықтарын бағалай білу	8.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу 8.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау 8.2.3.3 кітапқа пікір құрастыру 8.2.3.4 талқылау мақсатымен бір тақырыпта мерзімді баспа сөздегі мақалаларды оқу 8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен талқыланып жатқан оқиғаны бағалау 8.2.3.6 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу	9.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу 9.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау 9.2.3.3 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру 9.2.3.4 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру 10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
2.4 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу	9.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану

3) тілдесу:

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу 5.3.1.2 сюжетті - рөлдік ойындар арқылы диалогтық және монологтік сөйлеуін дамыту 5.3.1.3 тақырыптық диалогтар құру. құрастырған диалогтың мағынасын дұрыс түсіну 5.3.1.4 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 5.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке қатысу (мұғалімнің басшылығымен)	6.3.1.1 мәтін, сурет, ертегі, іс-әрекеттер бойынша үлгілерді пайдаланып сұрақтарға жауап қайтару, әңгімелесу 6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу 6.3.1.3 коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу	7.3.1.1 көрнекілік, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: сұрақтарға, үлгілерге сүйеніп, диалогтік сөйлеге қатысу 7.3.1.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтар құру 7.3.1.3 шағын мазмұндама, құрастыру (тірек сөздер, ретсіз сөйлемдер, сурет бойынша) 7.3.1.4 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтық сөйлеуге қатысу 7.3.1.5 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау, мазмұнын ауызша айтып беру 7.3.1.6 коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	8.3.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу 8.3.1.2 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдау, орынды сұрақ қою 8.3.1.3 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогтық сөйлеуге қатысу 8.3.1.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама құрастыру 8.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу, ойын анық жеткізу	9.3.1.1 диалог, монолог құру 9.3.1.2 мәтінмен жұмыс істеу кезінде әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) логикалық кезектілігін сақтап, себепті - салдарын ашу, тілдің лексикалық грамматикалық құралдарын дұрыс қолдану 9.3.1.3 басталған әңгімені жалғастыру 9.3.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту 9.3.1.5 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу, сұрақ қою, диалогті қолдау; 9.3.1.6 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді еркін қолданып, диалогке қатысу	10.3.1.1 диалогтық, монологтық сөйлеу құрастыру 10.3.1.2 әртүрлі жағдаяттар жағдайында сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою 10.3.1.3 өз ойын түсінікті, толық жеткізу 10.3.1.4 мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау 10.3.1.5 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту 10.3.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 10.3.1.8 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монологта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
3.2 Жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау	9.3.2.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау

32. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

33. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-10
сыныптар үшін "Оқу және тіл
дамыту" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
Туған табиғат көріністері (жаз, күз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.1 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу;
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
Менің достарым	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу
2-тоқсан
Менің Қазақстаным	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.2мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.2 мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны)
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
Жануарлар туралы Туған табиғат көріністері (қыс)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.2 мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу; астарлы сөздерді қолдану
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.3 рөлге бөлініп оқу ("драматизация") 5.2.1.4 іштей оқу негізінде әртүрлі тапсырмаларды орындау
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.2 мұғалім берген тақырып бойынша тәрбиеші көмегімен мектеп кітапханасынан кітап таңдау 5.2.3.3 оқыған материалдар бойынша әңгімелесу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала біл
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.2 сюжетті - рөлдік ойындар арқылы диалогтық және монологтық сөйлеуін дамыту; 5.3.1.3 тақырыптық диалогтар құру. Құрастырған диалогтың мағынасын дұрыс түсіну
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Жақсылыққа асығындар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну.
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.2.1.5 жеңіл әңгімелерді өзбетімен оқу. 5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дай ындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау, жатқа 6-8 тақпақ білу
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау 5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау
Туған табиғат көріністері (көктем)		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 5.1.4.3 ертегілерді сахналауға қатысу
Туған табиғат көріністері (жаз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дай ындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау, жатқа 6-8 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.4 қызықты үзінділер оқу және мазмұндау 5.2.3.5 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 5.2.3.6 мұғалімнің қалауы бойынша сыныптан тыс оқуын бақылайтын карточкаларын талдау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.4 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 5.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке қатысу (мұғалімнің басшылығымен)
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.2.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну;
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
Туған табиғат көріністері (күз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.1 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.1 балалар көркем әдебиетін, балаларға арналған газет, журналдарды жүйелі түрде оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Менің достарым	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.1 мәтін, сурет, ертегі, іс-әрекеттер бойынша үлгілерді пайдаланып сұрақтарға жауап қайтару, әңгімелесу
2-тоқсан
Менің Қазақстаным	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдануға үйрету
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.2 мұғалім берген форма бойынша сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
Жануарлар әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдану 6.1.1.3 түсініксіз сөздерді табу
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу
Туған табиғат көріністері (қыс)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.3 іштей оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.3 оқыған шығарманы талқылау 6.2.3.4 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Туған табиғат көріністері (көктем)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.2.4 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу
Жақсылыққа асығындар Туған табиғат көріністері (жаз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.4 алдын ала берілген тапсырмаларды орындау мақсатымен (мәнерлеп оқуға дайындалу, сұрақтар бойынша белгіленген бөліктерін анықтау, мазмұндауға дайындалу) 6.2.1.5 тақпақтар жаттау, жатқа 8-10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.5 мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқыған мәтінді 6.2.3.6 бас кейіпкерлерді атау және оларға деген өз көзқарасын білдіру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.3 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	7.1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.1әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.1 әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.1 жазушылардың өмірінен негізгі ақпараттарды білу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.1 көрнекілік, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша сұрақтарға, үлгілерге сүйеніп, диалогтік сөйлеуге қатысу
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы шетелдік әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7. 1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.1әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.2 мектеп және аудандық кітапханадан кітаптар алып оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтар құру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну 7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7. 1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету 7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.2 оқу техникасын, тыныс белгілеріне сәйкес келмейтін логикалық кідірістерді сақтау дағдыларын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.2 мектеп кітапханадан кітаптар алып оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.3 шағын мазмұндама, құрастыру (тірек сөздер, ретсіз сөйлемдер, сурет бойынша) 7.3.1.4 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтық сөйлеуге қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.3 тақпақтар жаттау, жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.5 шығарманың негізгі ойын жеткізе білу 7.2.3.6 кейіпкерлердің қылықтарын бағалай білу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.5 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау, мазмұнын ауызша айтып беру 7.3.1.6 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.1мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.1мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.1әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.1 қазақ тілі орфоэпиясының нормаларын сақтай отырып оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.1мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлерге мінездеме беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.1әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.2 әдеби шығармаларды саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.2 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдау, орынды сұрақ қою
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.3 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттап беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау. Жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.3 кітапқа пікір құрастыру 8.2.3.4 талқылау мақсатымен бір тақырыпта мерзімді баспа сөздегі мақалаларды оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.3өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогтік сөйлеуге қатысу 8.3.1.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама құрастыру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.1.2.4 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен талқыланып жатқан оқиғаны бағалау 8.2.3.6 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.1 басылымдардағы шағын (газет, журнал) мақалаларды түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.1 орфоэпиялық норманы және негізгі ерекшеліктерді сақтап әдеби шығармаларды оқуын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өз бетімен оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.1 диалог, монолог құру
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.2 мәтінмен жұмыс істеу кезінде әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) логикалық кезектілігін сақтап, себепті - салдарын ашу, тілдің лексикалық грамматикалық құралдарын дұрыс қолдану
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.3 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну 9.1.1.4 күрделі сөздерді түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.3 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.3 басталған әңгімені жалғастыру 9.3.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.5 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. негізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.4 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.5 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу, сұрақ қою, диалогті қолдау 9.3.1.6 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді еркін қолданып, диалогке қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.1.1 естіген мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.1 диалогтік, монологтік сөйлеу құрастыру
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.2 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.2 әртүрлі жағдаяттар жағдайында сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.3өз ойын түсінікті, толық жеткізу 10.3.1.4 мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау 10.3.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.3 газет, журнал, мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну, сұраққа жауап беру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.5 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту 10.3.1.8 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монологта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 515-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

3. Оқыту міндеттері:

4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту;

7) білім алушыларда адамгершілік қасиеттерін, еңбекке, Отанына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5) оқытудың практикалық бағыттылығы оқылатын материал мен білім алушылардың практикалық әрекетімен арасындағы өзара тығыз байланысты анықтауды, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешу үшін маңызды білім мен икемділіктерді қалыптастыруды білдіреді;

3-тарау. "Оқу және тіл дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

11. Объем учебной нагрузки составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

12. Содержание программы по учебному предмету "Чтение и развитие речи" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

13. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту";

2) раздел "Анализ и интерпретация текста";

3) раздел "Оценка и сравнительный анализ".

14. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) понимание художественного произведения;

2) владение разными видами чтения;

3) составление плана;

4) пересказ;

5) ответы на вопросы.

15. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) жанр;

2) тема и идея;

3) характеристика героев.

16. Раздел "Оценка произведения" включает следующий подраздел:

1) оценивание художественного произведения;

17. Изучение предмета "Чтение и развитие речи" дается по лексическим темам. Каждая лексическая тема предусматривает изучение произведении устного народного творчества, поэтов и писателей (по выбору).

18. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 5 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать о чҰм говорится в произведении; правильно читать доступный текст произведений целыми словами, про себя, бегло; читать наизусть стихотворения и басни; делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям; пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем; давать полный ответ на вопрос, используя слова вопроса;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня); уметь ответить на вопрос о чҰм это произведение; характеризовать героев с помощью вопросов учителя;

3) оценка произведения: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев.

19. Изучаемые произведения в 5 классе:

1) устное народное творчество: колыбельные песни; казахские народные сказки: "Зайчонок", "Как человек подружился с кошкой и собакой"; русские народные сказки: "О тяжелом и легком"; "Мужик и медведь"; заклички;

2) картины родной природы: "Осень" А. Пушкин; "Приметы осени" М.Алимбаев; "Степной пейзаж" по М. Ауэзову; "Помогай, осень!" А. Береснев; "Жатва" Э. Шим; "Пришла осень" по Г.Скребицкому; "Золотой дождь" Н. Сладков; "Воробей" В. Орлов; "Поровну" А. Береснев;

3) мои друзья: "Главное-быть человеком" В. Сухомлинский; "Уроки вежливости" М. Алимбаев; "Шар в окошке" А. Митта; "Для чего нужны нам руки?" М. Геллер; "Друг или враг?" по Н. Сладкову; "Тигр и мышь" (сказка); "Уважай его" М. Алимбаев; "Бабушка Зере" (Отрывок из романа "Путь Абая") М.Ауэзов; "Дружба" М. Митаров;

4) мой Казахстан: "Мой родной Казахстан!" Т. Жароков; "Отчизна" Т. Айбергенов; "Родная земля" С. Сейфуллин; "Степь" С. Калиев; "Казахстан" К. Аманжолов; "Как делают кумыс" К. Хасенова; "Глаза голубые земли" М. Алимбаев; "Аул" Д. Джумагельдинова; "Маншук" по М. Козыбаеву, С.Честнову; "Мир всем народам" С. Михалков; "Моя Родина" Е. Задруцкий; "Праздники Казахстана" М. Утеубаев;

5) картины родной природы – зима: "Прилетели метели" Г. Ладонщиков; "Зима" Д. Джумагельдинова; "О снежинках" по Н. Калининой; "Сказка о праздничных стихах" по Ю. Ковалю; "В гостях у дедушки Мороза" (сказка) по В.Одоевскому;

6) о животных: "Друзья-помощники"; "Кто живҰт у нас в сарае?" Ю. Коринец; "Ваня и Буян" Л. Толстой; "Наша собака" О. Аскаров; "Допрыгался" П. Мисько; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Непослушные малыши" (из лесных сказок). Н. Сладков; "Страшный рассказ" Е. Чарушин; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Как кот зверей напугал" (сказка); "Не знает ли щенок об этом" М. Алимбаев; "Давайте будем дружить" И. Мазнин;

7) картины родной природы: "Всему своҰ время" Н. Сладков; "ЛҰд-ледок" В. КостылҰв; "Февраль" К. Калина; "Ледоход" Д. Джумагельдинова; "Последний снег" М. Алимбаев; "Песня о весне" Я. Колас; "Березка" М. Жумабаев; "Сок белой березы" А. Табылдиев; "Праздник мам" В. Берестов; "Весной" А. Чехов; "Ласточка" К. Ушинский; "Жаворонок" В. Бианки; "Дождик, дождик поливай" Н.Жанаев; "День победы" А. Митяев;

8) добрые дела: "Яблоня солдата" по В. Бочарникову; "Бабушкина вешалка" А. Соколовский; "Бабушка" А. Кайманов; "Лесная кормушка" по В. Чаплиной; "Так бы и сказал!" В. Голявкин; "Важные слова" В. КудлачҰв; "Пичугин мост" по Е. Пермяку; "Польза чтения" А. Табылдиев; "ТҰплый хлеб" по В. Путилиной; "Чем пахнут ремҰсла?" Д. Родари; "Аист и соловей" по В. Берестову; "Мастер Али" (сказка); "Бревно" С. Баруздин; "Счастливый день" М. Пляцковский;

9) картины родной природы – лето: "Лето" по Г. Скребицкому; "В лесу" М. Алимбаев; "Гроза в лесу" Л. Толстой; "Летнее утро" по М. Жумабаеву; "Дети, бегущие от грозы" А. УсачҰв; "Приехали" (отрывок из повести "Аяжан") Б. Сокпакбаев.

20. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 6 класса:

1) понимание и ответы по тексту: иметь общее представление о художественном произведении; читать наизусть выразительно стихотворения и басни; делить текст на части с помощью учителя; пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану; давать полный ответ на вопрос;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; определять основную мысль произведения при поддержке учителя; характеризовать героев с помощью вопросов учителя;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога; оценивать устные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты ответа;

21. Изучаемые произведения в 6 классе:

1) сказки, как вид устного народного творчества: "Находчивый заяц"; "Золотой чуб"; "Красавица Айбарша, живущая под луной"; "Жихарка"; "Сказка о серебряном блюдечке и наливном яблочке";

2) картины родной природы: "Ласточка"; "Сентябрь" В. Бианки; "На лесном привале" Бочарников; "Белый домик" Б.Житков; "Праздник леса" С.Маршак; "Звонкие ключи" А.Белорусец; "Заячьи лапы" Паустовский; "Белогрудка" по Астафьеву; "Белый козленок" С. Успанов; "Осенний день в березовой роще" И.Тургенев; "Октябрь" В. Бианки; "Осень – рыжая лиса по джайляу бродит" К.Баянбаев; "Осень в лесу" И.Соколов-Микитов; "Осень" К. Бальмонт; "Ноябрь" В.Бианки;

3) мои друзья: "Сказка про спички" С.Маршак; "Сам пропадай, а товарища выручай" М.Кабанбаев; "Ломоть хлеба" К.Ерсарин; "Товарищи" В.Осеева; "Друг в беде не бросит" поэтический родник;

4) мой Казахстан: "Моя Республика" Т. Айбергенов; "Родная земля" М. Абылкасымова; "Родник земли родной" М. Алимбаев; "Степной пейзаж" по М. Ауезову;

5) картины родной природы: "Декабрь" В. Бианки; "Музыкант", "Аришка-трусишка", "Приключения муравьишки" В. Бианки; "Лисичкин хлеб", "Птицы под снегом" М. Пришвин; "Кот Епифан", "Друзья", "Томкины сны" Е. Чарушин; "Всему свое время", "Почему год круглый" Н. Сладков; "Как белочка зимует", "Чем дятел кормится" Г. Скребицкий; "Про пингвинов" Г. Снегирев; "Каштанка" А. Чехов; "Двенадцать месяцев" С. Маршак; "Первая поделка" А. Тулебасов; "Спасибо, матушка зима!" М. Зверев; "Апрель" В. Бианки; "Родная степь" С. Муканов; "Весна" А. Асылбеков; "Жаворонок" С. Сейфуллин; "Весной" Г. Снегирев; "Май" В. Бианки; "День Победы" К. Жумагалиев; "Белые журавлики" Ю. Яковлев; "Красная ромашка" М. Джалиль; "Волшебное письмо" Ю. Коринец; "Лето красное идет" поэтический дневник стихотворения казахстанский и зарубежных авторов о лете (по выбору учителя).

22. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 7 класса:

1) понимание и ответы по тексту: иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста; пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану; отвечать полным ответом на вопрос; отвечать кратким и полным ответом на вопрос;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); определять основную мысль произведения; характеризовать героев, используя план и выражения из текста;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства.

23. Изучаемые произведения в 7 классе:

1) устное народное творчество: народные песни; "Белый голубь; … я по лесу по зелҰному ...", "Встало солнышко рано"; обрядовые песни; колыбельная (казахская народная песня); Шуточные песни; Сказки: "Чудесная птица" (казахская сказка); "Умный мужик"; поговорки и пословицы; казахские пословицы и поговорки; загадки;

2) произведения казахской литературы 19 века: Д. Бабатайулы, биография: "Могу подарить"; Ловчему ястребу гон не впрок"; "О, вершин этих горных гряда..."; "Разве красива гор высота…" (отрывок); М. Утемисов, биография: "Беркут мой", "Великая мечта", Г"Нарын" И. Алтынсарин, биография: "Отец и сын", "Золотой Чуб" (сказка), "Чистый родник"; А. Кунанбаев, биография: "Детство поэта" (отрывок), "Летом, когда тенисты деревья", "Лето – солнечная пора…", "Осень", "Если смолоду честь не терял...", "О казахи мои! Мой бедный народ!" (отрывок); Ш. Кудайбердиев, биография: "Своим потомкам стих я передам", "Кто ты ныне, казах?", "Чаша жемчуга";

3) произведения русской литературы 19 века: А. С. Пушкин, биография: "В разлуке, "Няне", "Осень" (отрывок), "Уж небо осенью дышало", "Вот ветер тучи нагоняет", "Зимнее утро" (по выбору); М.Ю. Лермонтов- биография: "Парус", "Казачья колыбельная песня", "На севере диком…", "Родина", "Тучи" (по выбору), И.А. Крылов- биография: "О басне", "Волк и ЯгнҰнок, Ворона и Лисица", "Трудолюбивый Медведь" (по выбору), А. П.Чехов- биография: "Белолобый", Н. А. Некрасов- биография: "Крестьянские дети" (отрывок), "Славная осень", "Однажды, в студҰную зимнюю пору…", "Не ветер бушует над бором", "Дед Мазай и зайцы"; Л.Н.Толстой - биография: "Отец и сыновья" (басня), "Белка и Волк" (сказка), "КотҰнок" (быль), "Воробей на часах";

4) произведения казахских писателей 20 века: Ж. Жабаев- биография: "Богатство земли", "Учись, мой друг!", "Ответ сыну", М. Жумабаев - биография: "Как красивы нежный теплый ветерок", "Язык отцов", "Родина моя – Сассыколь", "Зимняя дорога", "Я верю тем, кто юн!", "МотылҰк", С.Сейфуллин- биография: "Рабочим", "А ну-ка, джигиты!" (отрывок), "Летом в степи", М. Ауезов - биография: "В дебрях" (отрывок из романа М. Ауезова "Путь Абая"), "Сирота", "Серый Лютый"; Е. Елубаев- биография: 14.032018"Если любишь маму", "Современный мальчик", "Легенда о ласточке"; М.Д. Зверев- биография: "Барса-Кельмес";

5) произведения русской литературы 20 века: М. Горький- биография: "Детство", "Бабушкин скворец", "Воробьишко"; С. А. Есенин- биография: "С добрым утром!", "Спит ковыль, равнина дорогая…", "Черемуха", "Весенний вечер"; К. Симонов - биография: "Сын артиллериста", "Тот самый длинный день в году"; С.В. Михалков - биография: "Друзья в походе", "Заяц-обманщик", "Будь человеком"; К.Г. Паустовский- биография: "Кот-ворюга", "Барсучий нос"; А. Г. Алексин- биография: "Подарок".

24. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 8 класса включает:

1) понимание и ответы по тексту: понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; с помощью учителя находить в тексте и выразительно читать наизусть, фрагменты, отражающие тематику произведения; составлять простой план; пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения; отвечать кратким и полным ответом на вопрос; отвечать развернутым ответом на вопрос;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ); определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; характеризовать героев, используя план и выражения из текста;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев.

25. Изучаемые произведения в 8 классе:

1) устное народное творчество, сказки: "Добро порождает добро", "Волшебное кольцо", народные легенды и былины: "Или и Каратал", "Батыр Еленке", "Добрыня и змей"; пословицы и поговорки;

2) произведения казахской литературы 19 века: И. Алтынсарин: "Умный мальчик" (сказка), "Спор животных" (сказка), А.Кунанбаев: "Зима", "Весна", "Лето", "Искандер" (отрывки из поэмы);

3) произведения русской литературы 19 века: И.И. Пущин "Записки о Пушкине" (отрывки), А. С. Пушкин: "Памятник", "Во глубине сибирских руд…", "Зимнее утро", "СожжҰнное письмо", "Я вас любил", "Сказка о попе и работнике его Балде"; М.Ю. Лермонтов: "Смерть поэта" (отрывок), "Родина", "Парус", "Сосна"; И.А. Крылов: "Волк на псарне" (басня), "ОсҰл и Соловей" (басня), "Муха и пчела" (басня); Н.А.Некрасов: "Размышления у парадного подъезда", "В полном разгаре страда деревенская"; И.С.Тургенев: "Муму";

Б. Канапьянов: "Сын пожарного", "Аист", "Плоды"; И. Жансугуров: "Картины Жетысу", "Домбра"; А. Дусенбиев: "Могила неизвестного солдата"; М.Алимбаев: "Юный Казах", "Художник из Семипалатинска"; "Родной язык"; Б.Сокпакбаев: "Меня зовут Кожа"; М. Каназов: "Мальчишки верхнего и нижнего аула";

5) произведения русских писателей 20 века: Л.Н.Толстой: "После бала"; А.П.Чехов: "Лошадиная фамилия"; С.А.Есенин: "Спит ковыль", "Отговорила роща золотая", "Пороша"; А.П.Платонов: "Разноцветная бабочка"; А.Н.Толстой: "Русский характер"; Заболоцкий: "Некрасивая девочка"; Л.А.Кассиль: "Петькины бутсы"; А.Твардовский: "Василий ТҰркин"; В.М.Шукшин: "Гринька Малюгин"; Р.П.Погодин: "Алфред".

26. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 9 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать художественное произведение; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть, фрагменты, отражающие тематику произведения; составлять план самостоятельно: пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; отвечать кратким и полным ответом на вопрос; отвечать развернутым ответом на вопрос;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев;

27. Изучаемые произведения в 9 классе:

1) устное народное творчество: русские и казахские народные сказки. "Сказка про Василису Премудрую"; "Искатель счастья"; "Сказание о золотом человеке" былины; "На заставе богатырской. Первый поход Алпамыса" (отрывок из эпоса);

2) из произведений казахской литературы 19 века: Ы. Алтынсарин: "Щедрый человек", "Кара Батыр" (легенда, казахский эпос); М. Утемисов: "Песень о себе", "Великая мечта", "Пичуга", "Тот не герой"; А. Кунанбаев: "Слова назидания" (слово первое семнадцатое, восемнадцатое, девятнадцатое), "Если смолоду честь не терял";

3) из произведений русской литературы 19 века: В.А.Жуковский: "Три пояса"; И.А. Крылов: "Кот и повар" (басня); А. С. Пушкин: Поэма "Руслан и Людмила", Повесть "Барышня – крестьянка"; М.Ю. Лермонтов "Тучи", "Баллада", "Морская царевна"; Н.В. Гоголь: "Майская ночь, или Утопленница"; Н.А. Некрасов: "Рыцарь на час", "Саша" (отрывок из стихотворения); А.А. Фет: "Помню я: старушка няня…", "Это утро, радость эта";

4) из произведений казахской литературы 20 века: С.Торайгыров: "Родному народу", "Молодое сердце", "Зачем я живу". Ш. Кудайбердиев: "Явился ты в мир голышом", "Разные мысли";

5) афоризмы. С. Сейфуллин: "В степи", "Весною", "РазлучҰнные лебеди". Т. Молдагалиев: "Мой Байконур", "Атака", "Родина"; Ж. Жабаев: "Ленинградцы, дети мои!", "Казахстан"; Б. Момышулы: "Наша семья" (отрывки из повести);

6) из произведений русской литературы 20 века: М. Горький: "Песня о Соколе"; М.И. Цветаева: "Красною кистью", "Вчера ещҰ в глаза глядел";

К.Г. Паустовский: "Стекольный мастер"; С. Есенин "Нивы сжаты, рощи голы…", "Собаке Качалова"; М. А. Шолохов: "Судьба человека";

7) из произведений зарубежной литературы: Р. Стивенсон: "Вересковый мҰд"; Э. Сетон – Томпсон "Снап"; Д. Даррелл: "Живописный жираф".

28. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 10 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть, фрагменты, отражающие тематику произведения; составлять сложный план; пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях; отвечать развернуты ответом на вопрос; отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ); определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение; характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях.

29. Изучаемые произведения в 10 классе:

1) устное народное творчество: пословицы, поговорки, загадки, сказки, сказания, легенды, басни, былины, баллады, песни, предания; "Лиса и тетерев"; легенда "Белая птица памяти"; былина "На заставе богатырской" (в сокращении); "Сказание о золотом человеке"; "Первый поход Алпамыса" (отрывок из эпоса);

2) произведения казахской литературы 19 века: Ы.Алтынсарин: "Отец и сын", А. Кунанбаев: слова-назидания (отрывки) "Слово первое, слово четвертое, слово четырнадцатое, слово пятнадцатое"; Ш. Кудайбердиев притча "Странник";

3) произведения русской литературы 19 века: А. С. Пушкин: "Унылая пора! Очей очарованье!", "Сказка о рыбаке и рыбке"; И.А. Крылов: "Кот и повар", Басня "Волк и ягненок"; М.Ю. Лермонтов: "Тучи", "Морская царевна" (в сокращении); Н. В.Гоголь: "Майская ночь или утопленница" (в сокращении);

4) произведения казахской литературы 20 века: Ж. Жабаев: "Сказка о лентяе"; "Поэма любви и гнева"; С.Сейфуллин: стихотворение "Новый год"; М. Ауэзов: "Апрельский джут" (отрывок из романа "Путь Абая"); М. Шаханов: поэма "Приговор отца" (отрывок); А. Лекеров: стихотворение "Сапоги";

С. Бегалин: стихотворение "Мать";

5) произведения русской литературы 20 века: М. Горький: "Песня о Соколе" (в сокращении) – глава I, II; К. Г. Паустовский: "Стекольный мастер"; С. А. Есенин: "Береза"; М. А. Шолохов: "Судьба человека" (отрывки в сокращении), "Судьба человека" (отрывки в сокращении); Е. И. Носов: "Трудный хлеб"; Н. М. Рубцов: "Русский огонек" (в сокращении).

Ю.И. Коваль: "Приключения Васи Куролесова" (отрывки).

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

30. Цели обучения в учебной программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

31. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание художественного произведения	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в произведении	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,	7.1.1.1 понимать главную и второстепенную информацию	8.1.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую информацию	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
1.2 Владение разными видами чтения	5.1.2.1 правильно читать текст: 5.1.2.2 читать наизусть стихотворения	6.1.2.1 читать целыми словами текст; 6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;	7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов;	8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;	9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;	10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;
1.3 Составление плана	5.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя; заглавиям	6.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным	7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста	8.1.3.1 составлять простой план;	9.1.4.1 составлять план самостоятельно;	10.1.4.1 составлять сложный план;
1.4 Пересказ	5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем	6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения	9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях	10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
1.5 Ответы на вопросы	5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;	6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос	7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос	8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты

2) раздел "Анализ и интерпретация текста":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Жанр	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)	10.2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
2.2 Тема и идея	5.2.2.1 отвечать на вопрос о чҰм это произведение;	6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	7.2.2.1 определять основную мысль произведения,	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение	10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
2.3 Характеристика героев	5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;	6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;	7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста	8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста	9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий	10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий

3) раздел "Оценка произведения":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 Оценивать произведение: понравилось или не понравилось	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях

32. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана

к Типовой учебной программе по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для 5-10 классов для учащихся с лҰгкой умственной отсталостью по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

33. Распределение часов в четверти по разделам и внутри разделов варьируется по усмотрению учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Чтение
и развитие речи" для
обучающихся с легкой
умственной отсталостью 5-10
классов по обновлҰнному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновлҰнному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Картины родной природы (осень) Мои друзья	Колыбельные песни; сказки: "Зайчонок", "Как человек подружился с кошкой и собакой"; "О тыжедом и легком"; Заклички; "Приметы осени" М.Алимбаев; "Степной пейзаж" По М. Ауэзову; "Помогай, осень!" А. Береснев; "Жатва" Э. Шим; "Пришла осень" по Г. Скребицкому; "Золотой дождь" Н. Сладков; "Воробей" В. Орлов; "Поровну" А. Береснев; "Главное - быть человеком" В. Сухомлинский; "Уроки вежливости" М. Алимбаев; "Шар в окошке" А. Митта; "Ослик пляшет" М. Алимбаев; "Для чего нужны нам руки?" М. Геллер; "Друг или враг?" по Н.Сладкову; "Тигр и мышь" (Сказка); "Уважай его" М. Алимбаев; "Бабушка Зере" (Отрывок из романа "Путь Абая"). М. Ауэзов; "Дружба" М. Митаров; "Дети Земли" А. Дуйсенбиев;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чҰм это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось
2 четверть
Мой Казахстан Картины родной природы (зима)	"Мой родной Казахстан!" Т. Жароков; "Отчизна" Т. Айбергенов; "Родная земля" С. Сейфуллин; "Степь" С. Калиев; "Казахстан" К. Аманжолов; "Как делают кумыс" К. Хасенова; "Глаза голубые земли" М. Алимбаев; "Аул" Д. Джумагельдинова; "Маншук" по М. Козыбаеву, С. Честнову; "Праздники Казахстана" М. Утеубаев; "Если скажут слово "Родина" З. Александрова; "Нет тех сражений и в помине" Т. Малдагалиев; "Мир всем народам" С. Михалков "Прилетели метели" Г. Ладонщиков; "Зима" Д. Джумагельдинова; "Песня для Ңлочки" А. УсачҰв; "О снежинках" по Н. Калининой; "С неба падают пушинки" И. СемҰнова; "Сказка о праздничных стихах" по Ю.Ковалю; "В гостях у дедушки Мороза" (сказка) по В.Одоевскому;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чҰм это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 Оценить произведение: понравилось или не понравилось
3 четверть
О животных Картины родной природы (зима) Картины родной природы (весна)	"Друзья-помощники"; "Кто живҰт у нас в сарае?" Ю.Коринец; "Ваня и Буян" Л. Толстой; "Наша собака" О. Аскаров; "Допрыгался" П. Мисько; "В шутку про утку" А. Дуйсенбиев; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Непослушные малыши" (Из лесных сказок). Н. Сладков; "Страшный рассказ" Е. Чарушин; "Упрямая кошка" К. Мусрепов; "Как кот зверей напугал"; "Не знает ли щенок об этом" М. Алимбаев; Как найти дорожку? (Сказка). В. Берестов; "Давайте будем дружить" И. Мазнин; "Всему своҰ время" Н. Сладков; ЛҰд-ледок В. КостылҰв; Февраль К. Калина; Ледоход Д. Джумагельдинова; Последний снег. М. Алимбаев; Песня о весне. Я.Колас; Снова пришла весна. И. Есенберлин; Весной. А. Чехов; БерҰзка. М. Жумабаев Сок белой берҰзы. А. Табылдиев; Я посадил цветы. Н. Жанаев; Праздник мам. В. Берестов; Ласточка. К. Ушинский; Паук, муравей и ласточка. (Сказка). И. Алтынсарин; Письмо ко всем детям по одному очень важному делу. Ю. Тувим; Весна на джайляу	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чҰм это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось
4 четверть
Картины родной природы (весна) Добрые дела Картины родной природы (лето)	К. Баянбаев; Первомай. Г. Ладонщиков; Жаворонок. По В. Бианки; Дождик, дождик, поливай. Шубат.Н. Жанаев; День Победы. А. Митяев; Слышишь песенку ручья? М. Пляцковский; Хобот слона. А. Боске; Яблоня солдата. По В. Бочарникову; ТҰтя Паша. А. Береснев; Бабушкина вешалка. А. Соколовский; Бабушка. А. Кайманов; Лесная кормушка. По В. Чаплиной; Худо тому, кто добра не делает никому. К. Ушинский; Так бы и сказал!В.Голявкин; Важные слова. В. КудлачҰв; Юрта. К. Баянбаев Аргамак; Пичугин мост. По Е.Пермяку; Ох, устала я. А. Дуйсенбиев; Польза чтения. А. Табылдиев; ТҰплый хлеб. По В. Путилиной; Чем пахнут ремҰсла? Д. Родари; Мастер Али. (Сказка); Куда лето прячется? (сказка) Б. Сергуненков; Летнее утро. По М. Жумабаеву; Лето. По Г. Скребицкому; В лесу. М. Алимбаев; Дети, бегущие от грозы. А. УсачҰв; Выдумщик. П. Мочалов;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чҰм говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чҰм это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Картины родной природы (осень) Мои друзья	Сказки как вид устного народного творчества. Казахские народные сказки: "Находчивый заяц"; "Золотой чуб"; "Красавица Айбарша, живущая под луной"; Русские народные сказки; "Жихарка"; "Сказка о серебрянном блюдечке и наливном яблочке"; "Ласточка" (корейская народная сказка); "Сентябрь" В.Бианки "На лесном привале" Бочарников "Белый домик" Б.Житков "Праздник леса" С.Маршак "Звонкие ключи" А.Белорусец "Заячьи лапы" Паустовский "Белогрудка" по Астафьеву "Белый козленок" Сейткул Успанов "Осенний день в березовой роще" И.Тургенев" Бианки "Октябрь" С.Маршак "Сказка про спички"; М.Кабанбаев "Сам пропадай, а товарища выручай"; К.Ерсарин "Ломоть хлеба"; В.Осеева "Товарищи"; Поэтический родник "Друг в беде не бросит";	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
2 четверть
Мой Казахстан Картины родной природы (зима)	К.Баянбаев "Осень – рыжая лиса по джайляу бродит" И.Соколов- Микитов "Осень в лесу" К. Бальмонт "Осень" В.Бианки "Ноябрь"	Анализ и интерпретация текста	6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
3 четверть
О животных Картины родной природы (зима) Картины родной природы (весна)	Т. Айбергенов "Моя Республика"; М. Абылкасымова "Родная земля"; М. Алимбаев "Родник земли родной"; "Степной пейзаж" по М. Ауэзову; В. Бианки: "Декабрь"; "Музыкант", "Аришка-трусишка", "Приключения муравьишки" ; М.Прищвин: "Лисичкин хлеб", "Птицы под снегом"; Е.Чарушин: "Кот Епифан", "Друзья", "Томкины сны"; Н.Сладков: "Всему свое время", "Почему год круглый"; Г.Скребицкий:"Как белочка зимует", "Чем дятел кормится"; Г.СнегирҰв: "Про пингвинов"; А. Чехов "Каштанка" С.Маршак "Двенадцать месяцев"; А. Тулебасов "Первая поделка"; М.Зверев "Спасибо, матушка зима!"	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6..1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос7
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
4 четверть
Картины родной природы (весна) Добрые дела Картины родной природы (лето)	В. Бианки "Апрель"; С. Муканов "Родная степь; А. Асылбеков "Весна"; С. Сейфуллин "Жаворонок"; Г. Снегирев "Весной"; В. Бианки "Май"; К. Жумагалиев "День Победы"; Ю. Яковлев "Белые журавлики"; М. Джалиль "Красная ромашка"; Ю. Коринец "Волшебное письмо"; "Лето красное идет" поэтический дневник стихотворения казахстанский и зарубежных авторов о лете (по выбору учителя)	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6..1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога

3) 7 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Произведения казахской литературы 19 века	Народные песни Белый голубь Обрядовые песни Колыбельная (казахская народная песня) Уходите льды, сугробы … Скоро, скоро снег растает Скворушка прилетай Дождик, дождик Шуточные песни Сказки Чудесная птица (казахская сказка) Умный мужик Казахские пословицы и поговорки Загадки Д. Бабатайулы: Биография Могу подарить Ловчему ястребу гон не впрок О, вершин этих горных гряда... Разве красива гор высота… (отрывок) М. Утемисов: Биография Беркут мой Великая мечта Нарын И.Алтынсарин: Биография Отец и сын Золотой Чуб (сказка) Чистый родник	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века Произведения зарубежной литературы 19 века	А. Кунанбаев: Биография Детство поэта (отрывок) Летом, когда тенисты деревья Лето – солнечная пора… Осень Если смолоду честь не терял... О казахи мои! Мой бедный народ! (отрывок) Ш.Кудайбердиев Биография Кто ты ныне, казах? Чаша жемчуга А. С. Пушкин Биография В разлуке Няне Осень (отрывок) … Уж небо осенью дышало … Вот ветер тучи нагоняет Зимнее утро М. Ю. Лермонтов Биография Парус Казачья колыбельная песня На севере диком… Родина Тучи И. А. Крылов Биография О басне Волк и ЯгнҰнок Ворона и Лисица Трудолюбивый Медведь А. П. Чехов Биография Белолобый Н.А. Некрасов Биография Крестьянские дети (отрывок) Славная осень Однажды, в студҰную зимнюю пору… Не ветер бушует над бором Дед Мазай и зайцы Л. Н. Толстой Биография Отец и сыновья Белка и Волк КотҰнок (быль) Воробей на часах	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
3 четверть
Произведения казахской литературы 20 века	Ж. Жабаев Биография "Богатство земли" Учись, мой друг! Ответ сыну М. Жумбаев Биография Как красивы нежный теплый ветерок; Язык отцов Родина моя – Сассыколь Зимняя дорога Я верю тем, кто юн! МотылҰк С. Сейфуллин Биография Рабочим А ну-ка, джигиты! (Отрывок) Летом в степи М. Ауезов Автобиография дебрях (Отрывок из романа М. Ауезова "Путь Абая") Сирота Серый Лютый Е. Елубаев Биография Если любишь Современный мальчик Легенда о ласточке М. Зверев Биография Барса-Кельмес	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
4 четверть
Произведения русской литературы 20 века	М. Горький Биография Детство Бабушкин скворец Воробьишко С. А. Есенин Биография С добрым утром! Спит ковыль, равнина дорогая… Черемуха Весенний вечер К.М. Симонов Биография Сын артиллериста Тот самый длинный день в году С. В. Михалков Биография "Друзья" в походе "Заяц-обманщик"; "Будь человеком" К. Г. Паустовский Биография Кот-ворюга Барсучий нос А. Г. Алексин Биография Подарок	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество. Произведения казахских писателей 19 века	Сказки: "Добро порождает добро" "Волшебное кольцо" Народные легенды и былины. "Или и Каратал" "Батыр Еленке" "Добрыня и змей" Пословицы и поговорки. И. Алтынсарин биография. "Умный мальчик" (сказка) "Спор животных" (сказка) А. Кунанбаев биография. "Зима" "Весна" "Лето" "Искандер" (отрывки из поэмы)	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
2 четверть
Произведения русских писателей 19 века	А. С. Пушкин биография. И.И.Пущин "Записки о Пушкине" (отрывки) А.С.Пушкин "Памятник" "Воглубине сибирских руд…" "Зимнее утро" "СожжҰнное письмо" "Я вас любил" "Сказка о попе и работнике его Балде" М.Ю. Лермонтов биография. "Смерть поэта" (отрывок). "Родина" "Парус" "Сосна" И.А.Крылов биография. "Волк на псарне" (басня) "ОсҰл и Соловей" )басня) "Муха и пчела" (басня) Н.А.Некрасовбио6рафия. "Размышления у парадного подъезда" "В полном разгаре страда деревенская" И.С.Тургенев биография. "Муму"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
3 четверть
Произведения казахских писателей 20 века. Произведения русских писателей 20 века	С. Сейфуллин биография. "Поэма "Раненная сайга" М. Ауезов биография. "Возвращение" "Серый Лютый Т. Жароков биография. "Земля Казахстана" С.Бегалин биография. "Поток" "Песня жизни" "ЖеребҰнок" Б. Канапьянов родился в "Сын пожарного" "Аист" "Плоды" И. Жансугуров биография. "Картины Жетысу" "Домбра" А.Дусенбиев "Могила неизвестного солдата" М.Алимбаев "Юный Казах" "Художник из Семиполатинска"; "Родной язык" Б. Сокпакбаев биография. "Меня зовут Кожа" М. Каназов "Мальчишки верхнего и нижнего вула" Л.Н.Толстой биография. "После бала"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
4 четверть
Произведения русских писателей 20 века	А.П.Чехов биография. "Лошадиная фамилия" С.А.Есенин биография. "Спит ковыль" "Отговорила роща золотая" "Пороша" А.П.Платонов биография. "Разноцветная бабочка" А.Н.Толстой биография. "Русский характер" Заболоцкий "Некрасивая девочка" Л.А.Кассиль "Петькины бутсы" А.Твардовский "Василий ТҰркин" В.М.Шукшин "Гринька Малюгин" Р.П.Погодин "Алфред"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество. Произведения казахской литературы 19 века.	Русские и казахские народные сказки. Сказка про Василису Премудрую Искатель счастья Сказание о золотом человеке. Былины. На заставе богатырской. Первый поход Алпамыса. (отрывок из эпоса). Ы. Алтынсарин биография. "Щедрый человек". "Кара Батыр" Легенда. Казахский эпос М. Утемисов биография. "Песень о себе" "Великая мечта" "Пичуга" "Тот не герой"	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века. Произведения русской литературы 19 века.	А. Кунанбаев биография "Слова назидания" (слово первое семнадцатое, восемнадцатое, девятнадцатое). "Если смолоду честь не терял" В.А.Жуковский биография. "Три пояса" И.А.Крылов биография. "Кот и повар" (басня). А. С. Пушкин биография. Поэма "Руслан и Людмила". Повесть "Барышня – крестьянка". М.Ю. Лермонтов биография. "Тучи" "Баллада" "Морская царевна" Н.В. Гоголь биография. "Майская ночь, или Утопленница" Н.А.Некрасов биография. "Рыцарь на час" "Саша" (отрывок из стихотворения)	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
3 четверть
Произведения русской литературы 19 века. Произведения казахской литературы 20 века	А.А.Фет биография. "Помню я: старушка няня…" "Это утро, радость эта" С.Торайгыров биография. "Родному народу" "Молодое сердце" "Зачем я живу" Ш. Кудайбердиев биография. "Явился ты в мир голышом" "Разные мысли" Афоризмы. С. Сейфуллин биография. "В степи" "Весною" "РазлучҰнные лебеди" Т.Молдагалиев биография. "Мой Байконур" "Атака" "Родина" Ж. Жабаев биография. "Ленинградцы, дети мои!" "Казахстан" Б.Момышулы био6рафия. "Наша семья" (отрывки из повести)	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
4 четверть
Произведения русской литературы 20 века. Произведения зарубежной литературы	Максим Горький. Биография "Песня о Соколе" М.И.Цветаева биография. "Красною кистью" "Вчера ещҰ в глаза глядел" К.Г.Паустовский биография. "Стекольный мастер" А.Есенин биография. "Нивы сжаты, рощи голы…" "Собаке Качалова" М.А.Шолохов биография. "Судьба человека" Роберт Луис Стивенсон "Вересковый мҰд" Эрнест Сетон – Томпсон "Снап" Джеральд Даррелл "Живописный жираф	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Произведения казахской литературы 19 века.	Устное народное творчество: пословицы, поговорки, загадки, сказки, сказания, легенды, басни, былины, баллады, песни, предания. "Лиса и тетерев"; "Белая птица памяти"; Русская былина "На заставе богатырской" (в сокращении); "Сказание о золотом человеке"; "Первый поход Алпамыса" (отрывок из эпоса). Ы.Алтынсарин Биография. Рассказ "Отец и сын". А. Кунанбаев Биография. Слова-назидания (отрывки). Слово первое, слово четвертое.. Слово четырнадцатое, слово пятнадцатое	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10.2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века. Произведения русской литературы 19 века.	Ш. Кудайбердиев Биография. Притча "Странник". А. Пушкин Биография. Стихотворение "Унылая пора! Очей очарованье!" "Сказка о рыбаке и рыбке". И. Крылов Биография. Басня "Кот и повар". Басня "Волк и ягненок". М. Лермонтов Биография. Стихотворение "Тучи". Стихотворение "Морская царевна" (в сокращении).	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10..2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
3 четверть
Произведения русской литературы 19 века. Произведения казахской литературы 20 века: Произведения русской литературы 20 века:	Н. Гоголь Биография. Повесть "Майская ночь или Утопленница" (в сокращении Ж. Жабаев Биография. Сказка о лентяе; "Поэма любви и гнева"; С. Сейфуллин Биография. Стихотворение "Новый год". М. Ауэзов Биография. "Апрельский джут" (отрывок из романа "Путь Абая"). М. Шаханов Биография. Поэма "Приговор отца" (отрывок). А. Лекеров Биография. Стихотворение "Сапоги". С. Бегалин Биография. Стихотворение "Мать". М. Горький Биография. "Песня о Соколе" (в сокращении) – глава I. "Песня о Соколе" (в сокращении) – глава II. К. Паустовский Биография. Рассказ "Стекольный мастер". С. Есенин Биография. Стихотворение "Береза"	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2. читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10..2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
4 четверть
Произведения русских писателей 20 века	М. Шолохов Биография "Рассказ "Судьба человека" (отрывки в сокращении). Е. Носов Биография Рассказ "Трудный хлеб". Н. Рубцов Биография. Стихотворение "Русский огонек" (в сокращении). Ю. Коваль Биография. Повесть "Приключения Васи Куролесова" (отрывки).	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10..2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 516-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес)

1-тарау. Жалпы ережелер

2. "Орыс тілі" оқу пәнінің негізгі мақсаты – қарым-қатынас құралы ретінде орыс тілін меңгерудің қарапайым дағдыларын қалыптастыру, сөйлеу этикетінің ережелеріне және сөздік қызметінде лингвистикалық бірліктерді пайдалану нормаларына сәйкес сөйлеу әрекетінің түрлеріне (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) оқыту.

3. "Орыс тілі" пәнінің оқыту міндеттері:

1) әлеуметтік-тұрмыстық және оқу жағдайында қарым-қатынасқа түсуге қажетті тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылыи дағдыларын дамыту;

2) сөйлеу тілінің фонетикалық жағын дамыту: қазақ тіліндегі дыбыстарды жеке, сөзде, сөйлемде дұрыс айтуға дағдыландыру; қазақ тіліне тән үндестік заңын практикалық түрде игеру, жуан, жіңішке дыбыстарды ажырата білу;

3) сөздік қорын дамыту: сөздік қорын заттың атын, сынын, қимылын білдіретін сөздермен толықтыру, молайту; жаңа сөздердің мағынасын түсіну, мағынасы бойынша топтастыру; сөздік қорын молайтуда аударма және түсіндірме сөздіктерді пайдалана білуге үйрету;

4) орыс тілінің грамматикасы туралы білімдерін қалыптастыру; орыс тілінің нормалары мен ережелеріне сәйкес сөйлемдерді синтаксистік дұрыс құру дағдыларын қалыптастыру;

5) байланыстырып сөйлеуін дамыту: диалогтік және монологтік сөйлеу (ауызша, жазбаша тіл) дағдыларын қалыптастыру;

6) қол жетімді мәтінді дұрыс және мұқият оқу дағдыларын қалыптастыру;

7) тілдің дыбыстық құрамын меңгеру, грамматика және емле туралы қарапайым ақпарат негізінде сауатты жазу дағдыларын дамыту;

8) білім алушылардың жалпы танымдық процестерін, интернационалдық, патриоттық, Отанға деген сүйіспеншілік сезімдерін қалыптастыру, ой-өрісін, зейінін, есте сақтауын, сөйлеу белсенділігін дамыту;

9) әртүрлі халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.

4. Екінші тілге оқыту үшін жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту қоршаған ортамен таныстыру, математика, әлеуметтік-тұрмыстық бағдар, кәсіби-еңбекке дайындық пәндермен тығыз байланыста бірыңғай орыс тілі сабағы өткізіледі.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білім беру қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады;

2) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыты тұлғаның бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды білдіреді; білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады;

3) әрекеттік ықпал ету принципі: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), оқушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпы білім беру пәндері бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді;

4) ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға саралап және даралап ықпал ету білім алушылардың жастарына, дене болмысына, психологиялық жағдайына, зиятының ерекшеліктеріне қарай, танымдың қабілетін есепке ала отырып және қосымша кемістіктеріне негізделіп бөлінетін 4 типологиялық топты құрайтын педагогикалық жіктелу негізінде іске асырылады (В.В.Воронкова бойынша). Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, оқушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады;

6) коммуникативтік тәсіл –ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады;

7) арнайы педагогикалық басшылық ету принципі. Ақыл-ой кемістігі бар, әсіресе 3 және 4-типологиялық топтағы оқушылар, оқу міндетін ойдағыдай жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшін үнемі жүйелі педагогтің колдауын талап етеді: білім алушының танымдық мүмкіндіктерін, оқытудың арнайы әдістемелерін біле отырып, оқушының танымдық-оқу әрекетін ұйымдастырып бағыттайды.

6. Сынып бөлмесіндегі жиһаз жеке, жұп немесе топ ішіндегі жұмыс түрлерін ұйымдастыруға ыңғайлы болуы үшін қозғалмалы болғаны дұрыс.

7. Орыс тілі сабағында білім алушылардың тілін дамыту үшін көрнекіліктерді (салыстырма мазмұнды кестелер, заттық суреттер, кітап бетіндегі жаңа суреттер, сюжетті суреттер, сериялы суреттер, картиналық лотолар, картиналық сөздіктер) тиімді пайдалану сөздік қорын молайтып, жалпы сабақты меңгеруге ықпал етеді, білім алушылардың қызығушылығын арттырады;

8. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту үшін мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдер мен технологияларды кеңінен қолданады:

1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы білім алушылардың орыс тіліне деген қызығушылығын арттыру;

2) ойын технологиясын қолдану;

3) тәжірибелік және ойлау іс-әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу;

4) әртүрлі электронды жабдықтарды (принтер, сканер, слайдтарды) пайдалану.

9. Білім алушылардың ауызша сөйлеу тілі мен оқу техникасы сабақтан тыс оқу кезінде жетілдіріледі. Ауызша сөйлеу тілін дамыту күнделікті өмірде әртүрлі әрекеттерде: тұрмыстық, еңбек, ойын әрекеттерінде жүзеге асырылады.

3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

10. Объем учебной нагрузки по предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе -– 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

11. Умственно отсталым обучающимся не предъявляются требования усвоить учебный материал всех образовательных этапов, они имеют право изучать материал в том темпе, объеме и степени сложности, которые доступны их пониманию, и для этого учитель регулирует глубину и объем сообщаемых учащимся знаний с учетом состава обучающихся класса.

12. Содержание по учебному предмету "Русский язык" включает следующие разделы:

1) раздел "Слушание" (аудирование);

2) раздел "Говорение";

3) раздел "Чтение и письмо";

4) раздел "Использование языковых единиц".

13. Раздел "Слушание (аудирование)" включает следующие подразделы:

1) понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;

2) понимание лексического значения слов;

3) понимание содержания кратких художественных произведений.

14. Раздел "Говорение" включает следующие подразделы:

1) пересказ прослушанного/прочитанного текста;

2) участие в диалоге;

3) создание монологического высказывания;

4) соблюдение речевых норм.

15. Раздел "Чтение и письмо" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) формулирование вопросов и ответов;

3) составление плана;

4) владение разными видами чтения;

5) соблюдение орфографических и пунктуационных норм.

16. Раздел "Использование языковых единиц" включает следующие подразделы:

1) использование грамматических форм слов;

2) использование синтаксических конструкций.

17. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 5 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов, понимать значения двух-ступенчатых инструкций, понимание лексического значения слов, понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам; формирование умения строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок, развитие умения логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании, формирование практических умений правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от, понимание содержания кратких художественных произведений; определение основной мысли определять основное содержание предложений;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста; пересказ прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя, участие в диалоге; создание монологического высказывания (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя; использование слов, обозначающих предмет, действия, признаки в активной речи по изучаемым темам, построение устных высказывании при помощи учителя, Обогащение словарного запаса: использование слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам, строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок, развитие умения логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании: практически уметь правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от, соблюдение речевых норм: соблюдать орфоэпические нормы;

3) чтение и письмо. Понимание общего содержания текста с помощью учителя; сознательное, правильное чтение с соблюдением произносительных норм русского языка, пауз, интонации; формулирование вопросов и ответов: ответы на вопросы по содержанию прочитанного текста, пересказ прочитанного текста подробно (близко к тексту) и выборочно; повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений); составление плана: составление плана к небольшим текстам (из 2-3 предложений), владение разными видами чтения; выделение главных действующих лиц из прочитанного произведения, выразительное чтение стихотворений наизусть, понимание прочитанных вслух учителем небольших рассказов, сказок, стихотворений; усвоение написания слов; соблюдение орфографических и пунктуационных норм: правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя;

4) использование языковых единиц. Использование грамматических форм слов: использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; использование синтаксических конструкций: конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя.

18. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 6 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов, слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи; понимание лексического значения слов: понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; практически усвоить образование слов с помощью суффиксов; обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи; понимание содержания кратких художественных произведений; понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему; определение основной мысли, определять основное содержание текста с помощью учителя;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста, пересказ прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя; участие в диалоге; участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя; создание монологического высказывания; создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно, обогащение словарного запаса; формирование умения образования слов с помощью приставок; нахождение приставок; различение приставок и предлога; практическое усвоение образования слов с помощью суффиксов; обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи; соблюдение речевых норм: соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя);

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста. понимать общее содержание текста: формулирование вопросов и ответов, уметь формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно; составление плана, составлять план к текстам (из 3-4 предложений): владеть разными видами чтения, владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя; совершенствование навыка сознательного, правильного, выразительного чтения с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; чтение про себя и вслух незнакомых текстов с предварительным разбором новых слов; соблюдение орфографических и пунктуационных норм, правильно писать безударные падежные окончания;

4) использование языковых единиц. Использование грамматических форм слов, использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя), использование синтаксических конструкций, использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека.

19. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 7 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов: понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее. Понимание лексического значения слов, понимать слова с противоположным значением, близкие по значению, использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы, понимание содержания кратких художественных произведений, понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определение основной мысли:определять основное содержание услышанного;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста: пересказ прослушанного/прочитанного небольшого текста опираясь на план; участие в диалоге. участвовать в диалоге, правильно понимая реплики; создание монологического высказывания. создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций; обогащение словарного запаса: владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики; соблюдение речевых норм. соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов;

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова; формулирование вопросов и ответов; уметь формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно; составление плана, составлять план по опорным словам с помощью учителя; владение разными видами чтения, владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное); самостоятельное внеклассное чтение; правописание собственных имен, мягкий знак в конце существительных женского рода единственного числа. различение таких имен существительных. иметь общее понятие об имени существительном, вопросы, связь с существительным; правописание личных местоимений меня, мне, тебя, тебе, ему; раздельное написание местоимений с предлогами;написание изложений и сочинений по опорным словам, по плану под руководством учителя, составление деловых бумаг: письма, телеграммы, заметки в стенгазету; пользоваться орфографическим словарем; соблюдение орфографических и пунктуационных норм правильно писать глагольные окончания;

4) использование языковых единиц", использование грамматических форм слов: использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; использование синтаксических конструкций использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя).

20. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов: понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2 минут, определяя тему текста; понимание лексического значения слов: понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения: знать общее понятие, вопросы, роль и место слова в предложении, строить словосочетания, предложения с глаголами, понимать и употреблять в речи синонимывремен глаголов (настоящее, будущее, прошедшее); правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам; правильнопроизносить в окончаниях глаголов; уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению.произносить и различать по значению глаголы с приставками (у, в); местоимение 1-го, 2-го, 3-го лица, их склонение; местоимения этот, эта, эти, тот, та, то, такой, такая, такое, употреблять эти местоимения в различных падежах; произносить и писать окончаниместоимений того, этого, таког; составлять предложения с местоимениями; понимание содержания кратких художественных произведений: понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы; определение основной мысли определять основную мысль текста на основе вопросов;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста: пересказывать основное содержание близко к тексту; участие в диалоге: участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; создание монологического высказывания: высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, обогащение словарного запаса: владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы; соблюдение речевых норм. соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов;

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; формулирование вопросов и ответов. уметь формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них; составление плана: составлять план по опорным словам; владение разными видами чтения: владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; осознанное чтение художественных текстов, различение речи автора и персонажей; пересказ по плану, подробный, краткий, выборочный пересказ. пересказ с изменением лица рассказчика; находить в текстах, произведениях сравнений, слов с переносным значением, портретов; развитие навыков и интереса к внеклассному чтению, чтение газет, журналов, правильное чтение предложений с обращением; знаки препинания при обращении, образование сложных предложений из простых с помощью союзов и, а, что, чтобы, где, куда, как, потому что, который; соблюдение орфографических и пунктуационных норм правильно писать гласные и согласные в разных частях слова;

4) использование языковых единиц. Использование грамматических форм слов, образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; использование синтаксических конструкции: использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения.

21. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов: понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; понимание лексического значения слов. понимать родственные слова, понимать родственные слова, уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов, уметь образовать слова путем сложения двух слов (стенгазета, пылесос, автопарк); преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных (стекло – стеклянный, яблоко – яблочный), существительных от глаголов (учить – учитель, петь- певец); уметь употреблять синонимы и антонимы в речи, уметь точно выбирать из данных слов, подбирать слова для образного выражения мыслей; понимать имена существительные, род, число существительных, употребление существительных с предлогами; уметь понимать окончания прилагательных в зависимости от рода, числа, падежа (-ого, -его), замена согласных при произношени; понимать глаголы в повелительной форме (пиши, пишите), прошедшем времени (читал), с приставками (ушел, включил), глаголы 3-го лица единственного числа (моет); понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями: вокруг, всегда, до свидания, здесь, налево, сегодня, сейчас, среди, теперь; понимание содержания кратких художественных произведений: понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; определение основной мысли: определять основную мысль текста на основе ключевых слов;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста: пересказывать подробно содержание текста, участие в диалоге: участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; создание монологического высказывания: создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова; владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; соблюдение речевых норм: соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи;

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать основную информацию, определяя тему текста; формулирование вопросов и ответов, уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме; составление плана: составлять простой план; владение разными видами чтения: использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение; дальнейшее совершенствование чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения; написание слов с разделительными ъ и ь; внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; применятьправила правописания изученных форм местоимений и глаголов, практическое ознакомление с правописанием имен числительных от 1 до 20; устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов; соблюдение орфографических и пунктуационных норм: правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис;

4) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов, использовать существительные в качестве несогласованных определений: использование синтаксических конструкций использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения.

22. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов: понимать сообщение продолжительностью 3-4 минут, извлекая необходимую информацию; понимание лексического значения слов: использовать в речи синонимы, антонимы, уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем, обогащение словаря за счет пополнения словобраз и словоизменения, слов антонимов, синонимов; активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности; понимание содержания кратких художественных произведений, понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей; определение основной мысли: определять основную мысль текста, опираясь на содержание текста;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста: пересказывать содержание выборочно; участие в диалоге, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме, создание монологического высказывания: создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план; обогащение словарного запаса: владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова; соблюдение речевых норм: соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления;

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; формулирование вопросов и ответов: уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; составление плана: составлять сложный план; владение разными видами чтения: использовать виды чтения, включая поисковое; правильно писать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь, ъ в словах; правильное употребление и написание различных частей речи (существительных, глаголов, прилагательных, наречий, местоимений) с соблюдением изученных орфографических правил; осмысленное чтение различных текстов и их пересказ, осознанное чтение и пересказ содержания, уметь высказать свое мнение о прочитанном произведении, стать; уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); ументь проверять правописание слов по словарю; оформление деловых бумаг: заявлений (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка; соблюдение орфографических и пунктуационных норм, правильно выбирать слитное или раздельное написание "не" с разными словами;

4) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов, использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные; использование синтаксических конструкций: использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

23. В программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.1.4: "5" - класс,

"1.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

24. Ожидаемые результаты:

1) раздел 1 "Слушание":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций, связанных с бытовой и учебной деятельностью	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельностью и правильно реагировать на нее	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию
1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов;	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению 7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и расширять словарный запас засчет новых тем	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения 8.1.2.2 иметь общее понятие о слове, о роли и месте слова в предложении, уметь строить словосочетания, предложения с глаголами 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимыглаголов настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам, 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению	9.1.2.1 понимать родственные слова 9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов; 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов; 9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками, глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.7 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы 10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем 10.1.2.3 Обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности
1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений;	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические единицы, определять тему	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений, имеющих знакомые лексические и грамматические единицы,	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы;	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, в которых имеются знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль;	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, характеризовать и оценивать поступки персонажей

2) раздел 2 "Говорение":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики;	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
2.5 Соблюдение речевых норм	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы;	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления

3) раздел 3 "Чтение и письмо":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
null3.1 Понимание содержания текста	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;	6.3.1.1 понимать общее содержание текста	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
null3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)	6.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно	7.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно	8.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них	9.3.2.1 уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме	10.3.2.1 уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме;
null3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя	8.3.3.1 составлять план по опорным словам	9.3.3.1 составлять простой план	10.3.3.1 составлять сложный план
3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя; 6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов.	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявалять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение; 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения. 9.3.4.3 внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; 9.3.4.4 Применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20. 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое; 10.3.4.2 правильнописать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 Правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 Уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка
3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания 7.3.5.2 уметь писать изложение и сочинение по опорным словам, по плану под руководством учителя. 7.3.5.3 составлять письма, сообщения, заметки в стенгазету, пользуясь орфографическим словарем	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова;	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами

4) раздел 4 "Использование языковых единиц":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
null4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
null4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

25. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновлҰнному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

26. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программы
по учебному предмету "Русский
язык" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
5-10 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновлҰнному содержанию (с нерусским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций, связанных с бытовой и учебной деятельностью;
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам; 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок; 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании; 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
		1.4 Определение основной мысли	5.1.4.1 определять основное содержание предложений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок.
		2.5 Соблюдение речевых норм	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений);
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
2 четверть
Моя Родина-Казахстан Кем я хочу быть, когда вырасту	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов	5.1.1.1 понимать значения двух- трехступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя;
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок;
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений);
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений);
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
3 четверть
Национальные и семейные традиции Мы выбираем спорт	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двухступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя;
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок;
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
4 четверть
Праздники (праздник дружбы, День победы) Летние каникулы	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам; 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок; 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании; 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок.
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя

2) 6 класс:

таблица 2

Лексические темы	Раздел/ виды речевой деятельности	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
		1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов 6.1.2.3 обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
		1.4 определение основной мысли	6.1.4.1 определять основное содержание текста с помощью учителя
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя
		2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
		2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги 6.2.4.3 владеть навыками образования слов с помощью суффиксов; 6.2.4.4 обращать внимание на изменение значения слов; употреблять слова в активной речи
		2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
		3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
		3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
		3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
2 четверть
Моя Родина -Казахстан Кем я хочу быть, когда вырасту	2.1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
		1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя;
		2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
		2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги
		2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
		3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно;
		3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
		3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов.
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
3 четверть
Национальные и семейные традиции Мы выбираем спорт	3.1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
		1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя
		2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
		2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги;
		2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя);
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
		3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
		3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
		3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя);
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
4 четверть
Праздники (праздник дружбы, День победы) Летние каникулы	4.1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
		1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 практически усвоить образование слов с помощью суффиксов; обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя;
		2.2 Участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
		2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги;
		2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
		3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
		3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
		3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя 6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя);
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека

3) 7 класс:

таблица 3

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край Здоровье- богатство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее;
		1.2 Понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 Формулирование вопросов и ответов	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова; 7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно;
	2.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное);
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания; 7.3.5.2 Правильно писать собственное имя;
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу;
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
2 четверть
Явления природы Искусство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 уметь пересказать прослушанное/прочитанное небольшой текст опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания; 7.3.5.2 уметь написать изложение и сочинение по опорным словам, по плану под руководством учителя; 7.3.5.3 Составлять письма, сообщения, заметки в стенгазету, пользуясь орфографическим словарем
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 сспользование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
3 четверть
Традиции и Обычаи народов Казахстана Мир животных и растений	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план;
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно;
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
4 четверть
Мир профессий Путешествие и туризм	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению 7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 уметь пересказать прослушанное/прочитанное небольшой текст опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова 7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное) 7.3.4.2 владеть умениями самостоятельного внеклассного чтения; знать и применять правописание собственных имен, мягкий знак в конце существительных женского рода единственного числа;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)

4) 8 класс:

таблица 4

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край Здоровье-богатство!	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста;
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
2 четверть
Явления природы Искусство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.2 иметь общее понятие о слове, о роли и месте слова в предложении, уметь строить словосочетания, предложения с глаголами; 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы,глаголы настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.4 проявалять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
3 четверть
Традиции народа Казахстана Мир животных и растений	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы, глаголы настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 Участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 Создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 Обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 Соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 Составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам;
		3.4 Владение разными видами чтения	8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявлять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
4 четверть
Мир профессий Путешествие и туризм	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста;
		1.2 Понимание лексического значения слов	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы глаголов настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 Участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 Создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 Обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 Соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 Составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 Владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявлять интерес к внеклассному чтению; 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,

5) 9 класс:

таблица 5

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии Красивые места Казахстана	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.1 понимать родственные слова. 9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов (стенгазета, пылесос, автопарк).
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
2 четверть
Исторические личности Ценности: любовь и дружба	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме (пиши, пишите), прошедшем времени (читал), с приставками (ушел, включил), глаголы 3-го лица единственного числа (моет). 9.1.2.7 понимать значение наречий, составлять словосочетания и предложения с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками,глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.8 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи;
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста;
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения; 9.3.4.3 внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; 9.3.4.4 Применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20. 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
4 четверть
Развлечения и спорт Культурное наследие	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов; 9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками, глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.7 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения. 9.3.4.4 применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20. 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

6) 10 класс:

таблица 6

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии Красивые места Казахстана	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы.
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2. Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
2 четверть
Исторические личности Ценности: любовь и дружба	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы. 10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.2 правильнописать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
4 четверть
Развлечения и спорт Культурное наследие	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое; 10.3.4.2 правильно писать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами;
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные;
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 517-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес)

1-тарау. Жалпы ережелер

2. "Қазақ тілі" пәнінің негізгі мақсаты – қарым-қатынас құралы ретінде қазақ тілін меңгерудің қарапайым дағдыларын қалыптастыру, сөйлеу этикетінің ережелеріне және сөздік қызметінде лингвистикалық бірліктерді пайдалану нормаларына сәйкес сөйлеу әрекетінің түрлеріне (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) оқыту.

3. "Қазақ тілі" пәнінің оқыту міндеттері:

1) әлеуметтік-тұрмыстық және оқу жағдайында қарым-қатынасқа түсуге қажетті тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;

4) қазақ тілінің грамматикасы туралы білімдерін қалыптастыру; қазақ тілінің нормалары мен ережелеріне сәйкес сөйлемдерді синтаксистік дұрыс құру дағдыларын қалыптастыру;

5) байланыстырып сөйлеуін дамыту: диалогтік және монологтік сөйлеу (ауызекі, жазбаша тіл) дағдыларын қалыптастыру;

6) қол жетімді мәтінді дұрыс және мұқият оқу дағдыларын қалыптастыру;

9) әртүрлі халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.

4. Екінші тілге оқыту үшін жеңіл ақыл-ой кемістігі бар балаларды оқыту қоршаған ортамен таныстыру, математика, әлеуметтік-тұрмыстық бағдар, кәсіби-еңбекке дайындық пәндерімен тығыз байланыста бірыңғай қазақ тілі сабағы өткізіледі.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

7. Қазақ тілі сабағында білім алушылардың тілін дамыту үшін көрнекіліктерді (салыстырма мазмұнды кестелер, заттық суреттер, кітап бетіндегі жаңа суреттер, сюжетті суреттер, сериялы суреттер, картиналық лотолар, картиналық сөздіктер) тиімді пайдалану сөздік қорды молайтып, жалпы сабақты меңгеруге көмектеседі, білім алушылардың қызығушылығын арттырады;

8. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту үшін мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдер мен технологияларды кеңінен қолдана алады:

1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тимімді қолдану арқылы білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;

2) ойын технологиясын қолдану;

3) тәжірибелік және ойлау іс-әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу;

4) әртүрлі электронды жабдықтарды (принтер, сканер, слайдтарды) пайдалану.

9. Білім алушылардың ауызша сөйлеу тілі мен оқу техникасы сабақтан тыс оқу кезінде жетілдіріледі; ауызша сөйлеу тілін дамыту күнделікті өмірде әртүрлі әрекеттерде: тұрмыстық, еңбек, ойын әрекеттерінде жүзеге асырылады.

3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

10. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты ;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

11. Оқу пәнінің мазмұны:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған арнайы бағдарлама концентрлік жүйе бойынша құрастырылған, яғни өткен тақырыптар қайталанып, тереңдетіліп кеңейтіліп, білім алушылардың білімі жүйеленіп отырады;

2) білім алушылардың өзіне тән қабілет, мүмкіндіктеріне қарай мұғалімдер оқу материалдарын білімалушының қабылдау деңгейіне байланысты жеңілдетіп беруге мұқтаж болады;

3) сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктерімен ерекше оқыту қажеттілігіне байланысты тақырыпты меңгеруге қажет сағат санын мұғалім өзі анықтап, жоспарлайды.

12. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым";

2) 2-бөлім "Айтылым";

3) 3-бөлім "Оқылым";

4) 4-бөлім "Жазылым";

5) 5-бөлім "Тілдік бағдар беру".

13. "Тыңдалым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну;

3) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.

14. "Айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынастық дағдыларын дамыту;

2) қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру;

3) диалогті дамыту;

4) байланыстырып сөйлеу;

5) сенімді және еркін жауап беру.

15. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

2) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;

3) оқылым стратегияларын қолдану.

16. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс жаза білу;

2) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

3) іскерлік хат;

4) орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау.

17. "Тілдік бағдар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) жаңа сөздердің, омоним, синоним, антоним сөздерінің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

2) дыбыстар, буындар; тасымал;

3) түбір мен қосымша; сөз таптары;

4) сөйлем.

18. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: мұғалім мен білім алушылардың сөзін, аудио (видео) таспаларды тыңдай білу, естігенін түсіну, жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру;

2) айтылым: үлгі бойынша затты сипаттау; сұрақ бойынша сөйлемді толықтыру, кеңейту; сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу; мәтін, сурет бойынша сұрақтарға жауап беру, қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру; жиі қолданатын сөздерді меңгеру белсенді сөз қорында қолдану; мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру; сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу; қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстай білу, қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру;

3) оқылым: екі-төрт сөйлемнен тұратын жеңіл мәтіндерді оқып, сұраққа жауап беру; әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып мәтінді тұтас сөзбен дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойын анықтау; мәтінде таныс емес сөздерді табу, түсіну, сөздікті қолдану; жұмбақ, жаңылтпаштарды жаттау; мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу; оқылым стратегияларын қолдана білу;

4) жазылым: қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу; дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) және дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; әріптік, сөздік диктант жазу; өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу; сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау; графикалақ үлгі бойынша сөз, сөйлем құрастыру, талдау; мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу; орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау;

5) тілдік бағдар: жаңа сөздердің мағынасын түсіну; синоним, антоним сөздерді түсіну; жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық талдау; дыбыс үндестік заңы; түбір және қосымша туралы түсініктерді, жалғау түрлері туралы білу, жұрнақтар мағынасын түсіну; сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлерін айтылу интонациясына қарай ажырату; сөйлем соңында қойылатын белгіні білу.

19. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: мәтіннің негізгі мағынасын түсіну; басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты сөйлемдерді (өз бетімен немесе мұғалімнің көмегімен) тауып түсіндіру; аудио таспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару; сұраққа өздігінен жауап беру;

2) айтылым: мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша "не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен?" деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеу құрау; бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу; берілген үлгілер, сызбалар, сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу құру; сурет, ілеспелі сурет, іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту;

3) оқылым: әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып мәтінді жүгіртіп дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқу, негізгі мазмұнын түсіну; шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; шығарманың басты кейіпкерлерінің мінезіндегі ерекшеліктерін анықтау; түсініксіз сөздерді анықтау, мағынасы ұқсас, қарама-қарсы сөздерді іріктеу, ойлау; сөздікті пайдалану; мұғалімнің сұрақтары арқылы оқылған мәтіннің мазмұнын талдау; мәтінді бөліктерге бөлу; оңай тақпақты жаттау; мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу; оқылым стратегияларын қолдану;

4) жазылым: жуан, жіңішке дауысты дыбыстар; қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар. Ң дыбысы, ң-н дыбыстарын салыстыру. Қ-ғ дыбыстарын өзара салыстыру; сөздерді буынға бөліп жазу; сұрақ, сурет бойынша құрастырған сөйлемді ережелерді сақтап жазу; шағын көлемді мәтінді өтілген ережелерді сақтап көшіріп жазу; сөздік диктант, шағын сөзден (5-8 сөз) құралған диктант жазу; досына хат, конвертке мекенжайын жазу; орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау (зат есімнің көпше түрінің жұрнақтарын дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану).

5) тілдік бағдар: мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату; дауыссыз дыбыстардың дыбыс ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту; дауыссыз дыбыстардың түрлерін жіктеп, дұрыс айту; ұқсас дыбыстарды бір-бірімен салыстыру, ажырату; көптік, жіктік жалғауларды тану, ажырату; жіктік жалғауды тану, ажырату; сөз құрамын талдау, негізгі және туынды түбірді ажырату; етістікті жіктеу; есімдікті, есімдік түрлерін білу, ажырату; зат есімнің анықтамасын, сұрақтарын білу; зат есімнің көпше түрінің жұрнақтарын дұрыс айту; тәуелдік, жіктік жалғауларды ажырату; етістікті жіктеу; есімдік, есімдік түрлерімен танысу, ажырату; хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыруды білу.

20. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: жалғау, жұрнақтардың мағынасын түсіну; қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну; аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату; басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру;

2) айтылым: көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша "кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші?" деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; берілген сөйлемдерден мәтін құрау; сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру; тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау; мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу; сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру; сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру;

3) оқылым: шығарманың негізгі ойын анықтау; мұғалімнің көмегімен басты кейіпкерлерді атау, олардың сыртқы келбетін, әрекетін сипаттау; мұғалімнің көмегімен қарапайым жоспар құру, құрылған жоспар бойынша мәтіннің мазмұнын айтып беру; алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) мәтінді өзбетімен оқу; қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; өлең, тақпақтар жаттау; сөздікті пайдалану;

4) жазылым: дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу: ү-ұ дыбыстарды таңбалай, салыстырып ажырата білу; жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы ұғыну; х, һ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу; х, һ өзара және қ дыбысымен салыстыру; тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру; мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру, жазу; мұғалімнің басшылығымен сұрақ бойынша ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру, жазу; мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп мазмұндама жазу; сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып өз-өзін тексеру; шағын сөзден (10-15 сөз) құралған диктант жазу; өз бетімен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу; орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау (жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану);

5) тілдік бағдар: жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу; жалпылама сөздерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою; буын, буын түрлері туралы түсінік беру, буындарды ажырату; буын үндестігі заңын сақтап айту және жазу; тасымалмен танысу, дұрыс тасымалдауға үйрену; жалқы есім мен жалпы есімді ажырату; септік жалғаулармен танысу, ажырату; белсенді сөздік қорын қолдану, сөзжасамдық жұрнақтарды қолдану, сөз құрастыру; сын есімнің шырайларымен танысу, анықтамасын танып білу; сан есімнің түрлерімен танысу, анықтамасын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу; сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату; етістіктің шақтарын білу, ажырату; үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу.

21. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: етістіктің шақтары мен, есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну; сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату; сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарының мағынасын түсіну; аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау, неізгі ойын түсіну; мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жоспар құру; қойылған сұрақтарға жауап беру, себеп-салдарын анықтау;

2) айтылым: қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; талдау барысында жай, жайылма, бірыңғай мүшелі сөйлемдерді қолдану; жаңа сөздердің аудармаларын білу; әртүрлі (орысша-қазақша, қазақша-орысша) сөздіктерді пайдалану; әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасай білу; өтілген және "кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер?" сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу; сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру; сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; басталған әңгімені жалғастыру; қойылған сұрақтарға жауап беру, себеп-салдарын анықтау;

3) оқылым: оқу барысында қазақ тілінің орфоэпиясын сақтау; қаратпа сөздерде кездесетін сөйлемдерді, тыныс белгілерін сақтап дұрыс оқу; мәтіндегі автор мен кейіпкерлердің сөздерін ажырата білу; мәтіннің мағынасын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту; мәтіндегі салыстырған, астарлап айтқан сөздерді табу, мағынасын түсіну; сыныптан тыс оқу; мұғалімнің көмегімен оқыған мәтін бойынша өз пікірін білдіру;

4) жазылым: құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу; көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып жаза білу; сөздік диктант жазу; сөздікті пайдаланып бір-бірін тексеру; шағын мәтінді жатқа жазу; шағын сөзден (16-20 сөз) құралған диктант жазу; мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу; хабарландыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты ісқағаздарын толтыру; тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер);

5) тілдік бағдар: қос сөз, қаратпа сөздердің анықтамасымен танысу, оларды ажырата білу; үстеумен және шылаумен танысу, оларды ажырата білу; жай сөйлемді, оның түрлерін ажырату; сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі туралы түсінігі болу; сөздің тура және ауыспалы мағынасын анықтау; тұрақты сөз тіркестерін табу, ажырату, түсіндіру, орынды қолдану; тасымал туралы білімді орынды пайдалана білу; ауызекі сөйлеуде үлгі бойынша қалыптасқан етістіктердің шақтарын дұрыс қолдану; есімдіктердің септік жалғауларын дұрыс қолдану; сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарының мағынасын ажырату, меңгеру; сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарын мәтіннен табу; өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту.

22. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: біріккен сөздердің анықтамасымен танысу; күрделі зат есімдердікүрделі сөздерді түсіну; басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну; шығарманың негізгі идеясын түсіну; аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау, негізгі ойын түсіну, аудару; мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну; мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою; мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

2) айтылым: мәтінмен жұмыс істеу барысында әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды); логикалық кезектілігін сақтап, себеп-салдарын ашу; басталған әңгімені жалғастыру; қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; өзі, отбасы, жолдастары туралы ойын жеткізіп айта білу; күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу; әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау; тақырыптық диалогтер құру, сұрақ қою, диалогті қолдау; оқыған шығармалардың мазмұнын айту; жеке өмірінен алынған тәжірибе негізінде әңгіме құрастыру; тәжірибелік әрекеттер негізінде әңгіме құрастыру; мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

3) оқылым: қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын және негізгі ерекшеліктерін сақтап әдеби шығармаларды оқу; жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту; сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; қазақ жазушылары туралы негізгі ақпараттарды білу; шығарманың негізгі ойын, желісін анықтау; шығарма кейіпкерлеріне сипаттама беру (мұғалімнің көмегімен); шығарма кейіпкерлерлерінің іс-әрекетінің себептерін түсіндіру (мұғалімнің көмегімен); белгілі тақырып бойынша қысқа әңгіме құрастыру; тақпақ, проза үзінділерін жаттау; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен); оқылым стратегияларын қолдану;

4) жазылым: дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і); жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну; керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу; шығарманың кейбір жеңіл абзацтарының мазмұнын жазу; әртүрлі сөз таптарын өтілген ережелерді сақтап жазу; қосалқы сөздерді жазу; шағын көлемді мазмұнда, шығарма жазу; диктант жазу (22-25 сөз); мұғалімнің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу; тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын

тыныс белгілерді орынды қолдану;

5) тілдік бағдар: біріккен сөздердің анықтамасымен танысу; күрделі зат есімдерді білу, ажырату; сөйлем мүшелерімен танысу, ажырату; сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері туралы білу; сөйлемнің бірыңғай мүшелерін табу; жай сөйлем түрлерімен танысу; жаңа сөздердің мағынасын меңгеру; мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу; өздігінен ауызша сөйлеуде омоним, антоним сөздерді қолдану; қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату; сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу; сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату; етістіктің шақтары мен жақтарын дұрыс қолдану; әртүрлі сөз таптарымен сөйлем құру.

23. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну; аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау, түсіну; қысқаша негізгі ойын жеткізу; мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру;

2) айтылым: өз ойын түсінікті, толық жеткізу; таныс заттарды өзбетімен сипаттау; мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау; мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту; оқыған шығармалар мен мақалалар туралы өз ойын жеткізіп айта білу; қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу; әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау; құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу; әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; диалогтік сөйлеуге белсенді қатысу, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану; мәтіннің мазмұнын толық айту; еркін тақырыпта әңгіме құрастыру; газет-журналдағы оқыған шағын мақалалардың, телефильмдердің мазмұнын ауызша айту; мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру;

3) оқылым: оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру; газет, журнал мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну; сұраққа жауап қайтару; "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын әңгіме құрастыру; мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру; кітап, газет, журналдарды өзбетімен оқу; оқыған кітап, газет, журналдағы мақалалар бойынша әңгімелесу, пікірлерін білдіру; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану; мәтінге түсініктеме жасау (комментарий); іріктеп, талдап оқу; тақпақ, проза үзінділерін жаттау;

4) жазылым: қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу; сұраққа жауап жазу; диктант жазу (30-50 сөз); "Менің сүйікті қалам", "Тандаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын көлемде мазмұндама жазу; белгіленген тақырыптар бойынша шағын шығарма жазу; мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру; тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

5) тілдік бағдар: қазақ тілі мәдениеті туралы ұғыну; сөйлем мүшелерін табу; сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін анықтау, ажырату; құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдермен танысу, ажырату; кәсіби сөздер мен термин сөздерді орынды пайдалана білу; қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату; орфографиялық ережелерді сақтауға дағдылану; өздігінен үндестік заңдылығын тұжырымдау; өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану; өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану; сөйлемнің түрлеріне үлгі бойынша сөйлемдерді құрастыру, жазу, аудармасын білу, шартты белгілермен таңбалау.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

24. Бағдарламаның мазмұны бөлім бойынша ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

25. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) тыңдалым:

1-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудио- таспаға жазылған таныс сөздерді, сөз тіркестерін естіп, айту, аудару; 5.1.1.2 көптік жалғауды тану, ажырату; 5.1.1.3 мәтіндегі сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудио- таспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен, есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 қос сөздер мағынасын түсіну; 8.1.1.3 қаратпа сөздер мағынасын түсіну; 8.1.1.4 үстеу сөздердің мағынасын түсіну; 8.1.1.5 шылаулардың мағынасын түсіну 8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну; 8.1.1.7 сөйлемдердегі сөздердің орын тәртібі туралы білімді түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу; 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну; 9.1.1.3 күрделі сөздердің түрлерін ажырата білу, мысалдар ойлау, аудару	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну;	5.1.2.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну; 5.1.2.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу, 5.1.2.3 аудио таспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау;	6.1.2.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну; 6.1.2.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды (өздігінен немесе мұғалімнің көмегімен) тауып түсіндіру; 6.1.2.3 аудио таспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тыңдау, түсіну; 7.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату;	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату; 8.1.2.2 жалғау, жұрнақ қосылған сөздердің мағынасын түсіну; 8.1.2.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну; 9.1.2.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну 9.1.1.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну, аудару; 9.1.2.4 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну; 10.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну; 10.1.2.3 негізгі ойын қысқаша жеткізу;
1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру; 5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою 8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру; 8.1.3.3 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою 9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру

2) айтылым:

2-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.1 мәтін бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 сурет бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.3 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.4 Жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілерін практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану; 5.2.1.5 сұрақ бойынша сөйлемді толықтыру, кеңейту; 5.2.1.6 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу;	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; 6.2.1.2 сурет бойынша әңгімелесу; 6.2.1.3 күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен? деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 6.2.1.4 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; 6.2.1.5 берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеуін дамыту;	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: септік сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.2 көрнекілік, мәтін, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: үлгілерге сүйеніп монологтік сөйлеуін дамыту; 7.2.1.3 берілген сөйлемдер-ден мәтін құрау; 7.2.1.4 сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; 7.2.1.5 тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру; 7.2.1.6 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау;	8.2.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; 8.2.1.2 қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; 8.2.1.3 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; 8.2.1.4 сөйлемдегі сөздерді талдау; 8.2.1.5 жаңа сөздердің аудармаларын білу; 8.5.1.6 әртүрлі (орысша қазақша, қазақша орысша) сөздіктерді пайдалану;	9.2.1.1 мәтінмен жұмыс істеу барысында әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бө-лім, қорытынды); 9.2.1.2 логикалық кезектілігін сақтап, себеп- салдарын ашу; 9.2.1.3 басталған әңгімені жалғастыру; 9.2.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; 9.2.1.5 өзі, отбасы, жолдас-тары туралы ойын жеткізіп, айта білу; 9.2.1.6 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу;	10.2.1.1 өз ойын түсінікті, толық жеткізу; 10.2.1.2 таныс заттарды өздігінен сипаттау; 10.2.1.3 мәтіннің басты кейіпкерлерін өздігінен сипаттау; 10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту; 10.2.1.5 оқыған шығармалар мен мақалалар туралы өз ойын жеткізіп айта білу; 10.2.1.6 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; 10.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу;
2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру;	5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау; 5.2.2.2 үлкендермен, сыныптастарымен сөйлесу мәдениетін білу;	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдар-мен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу;	7.2.2.1 қоғамдық орындардаөзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау;	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;	9.2.2.1 әртүрлі жағдайлар-да өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;
2.3 диалогті дамыту;	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру; 5.2.3.2 берілген үлгілер бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту;	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту; 6.1.3.2 сюжетті- рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуін дамыту;	7.2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу; 7.2.3.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтер құрау; 7.2.3.3 рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуге қатысу;	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу;	9.2.3.1 тақырыптық диалогтер құру; 9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау;	10.2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу; 10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; 10.1.3.3 диалогтік сөйлеуге белсенді қатысу, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану;
2.4 Байланыстырып сөйлеу;	5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түртүсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану; 5.2.4.2 сурет, бойынша қысқа әңгіме құрастыру;	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.2 іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану; 6.2.4.4 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру;	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру; 7.2.4.2 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру; 7.2.4.3 сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру;	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру; 8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; 8.2.4.3 басталған әңгімені жалғастыру;	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту; 9.2.4.3 жеке өмірінен алынған тәжірибе негізінде әңгіме құрастыру; 9.2.4.4 тәжірибелік әрекеттер негізінде әңгіме құрастыру;	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту; 10.2.4.2 еркін тақырыпта әңгіме құрастыру; 10.2.4.3 газет, журналдағы оқыған шағын мақалалардың, телефильмдердің мазмұнын ауызша айту;
2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6. 2.5.1 сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту; 6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6. 2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану	7. 2.5.1 аудио және видеотаспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру	8. 2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау	9. 2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10. 2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру

3) оқылым:

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;	5.3.1.1 екі-төрт сөйлемнен тұратын жеңіл мәтіндерді оқып, сұраққа жауап беру; 5.3.1.2 әдеби сөйлеу нормала-рын сақтай отырып мәтінді тұтас сөзбен дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 5.3.1.3 драматизация. Мәтінді рөлге бөліп оқу; 5.3.1.4 мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойын анықтау; 5.3.1.5 мәтінде таныс емес сөздерді табу, түсіну. сөздікті қолдану; 5.3.1.6 жұрнақтар мен жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілері бойынша практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану; 5.3.1.7 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айтып беру, мәнерлеп оқу) қысқа, жеңіл мәтінді өздігінен оқу; 5.3.1.8 жұмбақ, жаңылтпаштарды жаттау;	6.3.1.1 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып мәтінді жүгіртіп дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 6.3.1.2 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну; 6.3.1.3 Шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; 6.3.1.4 шығарманың басты кейіпкер-лерінің мінезіндегі ерекшеліктерін анықтау; 6.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары арқылы оқылған мәтіннің мазмұнын талдау; 6.3.1.6 түсініксіз сөздерді анықтау, мағынасы ұқсас, қарама-қарсы сөздерді іріктеу, ойлау; сөздікті пайдалану;	7.3.1.1 шығарманың негізгі ойын анықтау 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен басты кейіпкерлерді атау, олардың сыртқы келбетін, әрекетін сипаттау; 7.3.1.3 мұғалімнің көмегімен қарапайым жоспар құру; 7.3.1.4 құрылған жоспар бойынша мәтіннің мазмұнын айтып беру; 7.3.1.5 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) мәтінді өздігінен оқу; 7.3.1.6 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 7.3.1.7 өлең, тақпақтар жаттау; 7.3.1.8 сөздікті пайдалану;	8.3.1.1 оқу техникасын жетілдіру; 8.3.1.2 оқу барысында қазақ тілінің орфоэпиясын сақтау; 8.3.1.3 қаратпа сөздер кездесетін сөйлемдерді, тыныс белгілерін сақтап дұрыс оқу; 8.3.1.4 әдеби мәтіндерді саналы түрде оқу; 8.3.1.5 мәтіндегі автор мен кейіпкерлердің сөздерін ажырата білу; 8.3.1.6 мәтіннің мағынасын жоспар бойынша толық, қысқа, теріп айту; 8.3.1.7 мәтіндегі салыстыр-ған, астарлап айтқан сөздерді табу, мағынасын түсіну; 8.3.1.8 сыныптан тыс оқуға қызығушылығын арттыру; 8.3.1.9 газет, журнал оқуға ынталану; 8.3.1.10 мұғалімнің көмегімен оқыған мәтін бойынша өз пікірін білдіру;	9.3.1.1 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын және негізгі ерекшелік-терін сақтап әдеби шығармаларды оқу; 9.3.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту; 9.3.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.3.1.4 қазақ жазушылары туралы негізгі ақпараттарды білу; 9.3.1.5 шығарманың негізгі ойын, желісін анықтау; 9.3.1.6 шығарманың кейіпкерлеріне сипаттама беру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.7 шығарма кейіпкерлерлерінің іс-әрекетінің себептерін түсіндіру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.8 белгілі тақырып бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 9.3.1.9 тақпақ, проза үзінділерін жаттау;	10.3.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру; 10.3.1.2 газет, журнал мақалалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну; 10.3.1.3 сұраққа жауап қайтару; 10.3.1.4 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным –Қазақстан" тақырыптарына шағын әңгіме құрас-тыру; 10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру; 10.3.1.6 кітап, газет, журналдарды өз бетімен оқу; 10.3.1.7 оқыған кітап, газет, журналдағы мақалалар бойынша әңгімелесу, пікірлерін білдіру; 10.3.1.8 тақпақ, проза үзінділерін жаттау;
3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу;	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газетжурналдар-дан қажетті ақпаратты ала білу;	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу;	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет- журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу;	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен);	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3.3 оқылым стратегияларын қолдану;	5.3.3.1 сөздерді буындап дауыстап оқу; 5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 6.3.3.2 мәтінді бөліктерге бөлу; 6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу	7.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу; 7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу; 7.3.3.3 жүгіртіп оқу; 7.3.3.4 іштей оқу	8.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу; 8.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу; 8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу 9.3.3.3 рөлдік оқу	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (коммен-тарий) 10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу

4) жазылым:

4-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 қазақ тіліне тән дыбыс-тардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстар-дың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.3 әріптік диктант жаза білу; 5.4.1.4 қазақ тіліне тән дауысты, дауыссыз дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.5 әріптік, буындық диктант жаза білу;	6.4.1.1 ә дыбысы бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 6.4.1.2 o-ө дыбыстарын таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату; 6.4.1.3 құрамында н-ң дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу, есте сақтау; 6.4.1.4 қ-ғ дыбыстарын өзара салыстыру; 6.4.1.5 қ, ғ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу;	7.4.1.1 ү-ұ дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату; 7.4.1.2 х, һ өзара және қ дыбысымен салыстыру; 7.4.1.3 х, һ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жаза, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу;	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу; 8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу;	9.4.1.1 дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну; 9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу;	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу;
4.2 Жазба жұмыс-тарын әртүрлі формада ұсыну;	5.4.2.1 алфавит, дыбыстар мен әріптер; 5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу; 5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау; 5.4.2.4 графилақ үлгі бойынша сөз, сөйлем құрастыру, талдау; 5.4.2.5 сөздік диктант жазу,	6.4.2.1 алдын ала талданған; 2-3 сөйлемді ережелерді сақтап жазу; 6.4.2.2 сурет бойынша құрастырған сөйлемді ережелерді сақтап жазу; 6.4.1.3 шағын көлемді мәтінді өтілген ережелерді сақтап көшіріп жазу; 6.4.2.4 сөздік диктант жазу; 6.4.2.5 шағын сөзден (5- 8 сөз) құралған диктант жазу;	7.4.2.1 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру; 7.4.2.2 мұғалімнің басшылы-ғымен құрған жоспарға сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру, жазу; 7.4.2.3 мұғалімнің басшылығымен сұрақ бойынша ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру, жазу; 7.3.2.4 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп мазмұндама жазу; 7.4.2.5 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып өзін-өзі тексеру; 7.4.1.6 шағын сөзден (10- 15 сөз) құралған диктант жазу;	8.4.2.1 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып, бір-бірін тексеру; 8.4.2.2 шағын мәтінді жатқа жазу; 8.4.2.3 шағын сөзден (16- 20 сөз) құралған диктант жазу; 6.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу;	9.4.2.1 шығарма-ның кейбір жеңіл абзацтарының мазмұнын жазу; 9.4.2.2 әртүрлі сөз таптарын өтілген ережелерді сақтап жазу; 9.4.2.3 біріккен, күрделі сөздерді жазу; 9.4.2.4 шағын көлемді мазмұндама, шығарма жазу; 9.4.2.5 диктант жазу (22-25 сөз);	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу, 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз); 10.4.2.3 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным –Қазақстан" тақырыпта-рына шағын көлемде мазмұндама жазу; 10.4.2.4 белгіленген тақырыптар бойынша шағын шығарма жазу;
4.3 іскерлік хат;	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу;	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу,	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу,	8.4.3.1 хабарлан-дыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты іс-қағаздарын толтыру;	9.4.3.1 мұғалім-нің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу;	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру;
4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау;	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфогрфиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу; 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау; 7.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); 9.4.4.2 сөйлем ішінде қойыла-тын тыныс белгілерді орынды қолдану	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану

5) тілдік бағдар:

5-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
5.1 сөздер-дің, сөз тіркестерінің мағынсын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздер туралы түсінік болу; 5.5.1.3 зат есім, сын есім, етістік туралы түсінік беру;	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату; 6.5.1.3 есімдік сөздердің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу; 7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою; 7.5.1.3 етістіктің шақтарын білу;	8.5.1.1 сөздің тура және ауыспалы мағынасын анықтау; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну; 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну;	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағынала-рын түсіну, орынды қолдана білу; 9.5.1.4 өздігінен ауызша сөйлеуде омоним, антоним сөздерді қолдану; 9.5.1.5 синоним, омоним, антоним сөздердің анықтамасын еске түсіру, оларды ажырату, аудармасын айта білу;	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин-сөздерді орынды пайдалана білу; 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу;
5.2 Дыбыс-тар, буындар;	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық талдау; 5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практика-лық түрде қалыптас-тырып, сөздерді айтуға жаттығу	6.5.2.1 дауыссыз дыбыстардың дыбыс ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айтуға үйрету; 6.5.2.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажыратып, дұрыс айтуын жетілдіру; 6.5.2.3 ұқсас дыбыстар-ды бір-бірімен салыстыру, ажырату	7.5.2.1 буын, буын түрлері туралы түсінік беру, буындарды ажырату, тасымалды дұрыс орындау; 7.5.2.2 буын үндестігі заңын сақтап айту және жазу	8.5.2.1 тасымал туралы түсінік беру; 8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білуге үйрету	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату; 9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату; 10.5.2.2 орфографиялық ережелерді сақтауға дағдыландыру; 10.5.2.3 өздігінен үндестік заңдылығын тұжырымдауға жаттықтыру
5.3 Түбір мен қосымша; сөз таптары;	5.5.3.1 түбір және қосымша туралы түсініктермен таныстыру; 5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөзді талдау; 5.5.3.3 жалғау түрлері туралы түсінік алу; 5.5.3.4 қарама-қарсы іс-әрекеттерді білдіретін -май,-мей, -бай,-бей, -пай,-пей жұрнақта-рының мағынасын түсіну; 5.5.3.5 бұл жұрнақтардың орыс тіліндегі "не" бөлшегі мағынасында қолданатынын түсіну;	6.5.3.1 негізгі және туынды түбір сөздерді білу және ажырату; 6.5.3.2 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс айту; 6.5.3.3 тәуелдік жалғауды тану, ажырату; 6.5.3.4 сөз құрамы, негізгі және туынды түбірді ажырату; 6. 5.3.5 есімдіктің түрлерін ажырату; 6. 5.3.6 жалқы және жалпы зат есімдерді танып білу;	7.5.3.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну; 7.5.3.2 сан есімнің түрлерінің анықтамасын танып білу; 7.5.3.3 сын есімнің шырайларын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу; 7.5.3.4 етістіктің шақтары туралы түсінік алу	8.5.3.1 ауызекі сөйлеуде үлгі бойынша қалыптасқан етістіктердің шақтарын дұрыс қолдану; 8.5.3.2 септік жалғауларды дұрыс қолдану; 8.5.3.3 жалғау, жұрнақ қосылған сөз таптарыныңмағынасын ажырату, меңгеру; 8.5.3.4 сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарын мәтіннен табу;	9.5.3.1 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату; 9.5.3.2 етістіктің шақтары мен жақтарын дұрыс қолдану; 9.5.3.3 сын есімнің шырайларын қолдану;	10.5.3.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану; 10.5.3.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану;
5.4 Сөйлем	5.5.4.1 сөйлем түсінігімен танысу; 5.5.4.2 сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлерін айтылу интонациясына қарай ажырату; 5.5.4.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару; 6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыру дағдыларын жетілдіру	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату; 7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту; 8.5.4.2 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін білу	9.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 9.5.4.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін қолдану, аудару; 9.5.4.3 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін табу; 9.5.4.4 жай сөйлем түрлерін ажырату	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.3 салалас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.4 сабақтас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу

26. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптардағы "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

27. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-10
сыныптардағы "Қазақ тілі"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптардағы "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын (оқыту қазақ тілінде емес) жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудио таспаға жазылған таныс сөздерді естіп, айту, аудару; 5.1.1.2 жуан және жіңішке дауыстылар, дыбыс үндестігі ережелерін білу
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	5.1.2.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.1 мәтін бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 үлгі бойынша затты сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түр-түсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.1 екі-төрт сөйлемнен тұратын жеңіл мәтіндерді оқып, сұраққа жауап беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 сөздерді буындап дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.1 алфавит, дыбыстар мен әріптер
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
Қоршаған орта	5. Тілдік бағдар	5.1 сөз мағынасы	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		5.2 дауысты дыбыстар	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір және қосымша	5.5.3.1 түбір және қосымша, жұрнақтар мен жалғаулар түрлерін анықтау, қолдану
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.2 аудиотаспаға жазылған сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	5.1.1.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.2 сурет бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 сұрақ бойынша сөйлемді толықтыру, кеңейту
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау; 5.2.2.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түр-түсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.2 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып, мәтінді тұтас сөзбен дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 5.3.1.3 драмматизация. мәтінді рөлге бөліп оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 сөздерді буындап, дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу, оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу
		4.4 орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мен өскенде кім болғым келеді?	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		5.2 сөз таптары	5.5.2.1 зат есім, сын есім, етістік туралы түсінік беру; 5.5.2.2 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық талдау
		5.3 түбір мен қосымша	5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөз талдау
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудиотаспаға жазылған сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	5.1.1.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.1.1.3 аудиотаспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.2 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.2 сурет, бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.4 мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойын анықтау; 5.3.1.5 мәтінде таныс емес сөздерді табу, түсіну, сөздікті қолдану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.3 әріптік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу, оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу; 5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау
		4.3 іскерлік хат	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу
		4.4 орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Біз спортты таңдаймыз	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 омоним, синоним, антоним сөздерді ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар	5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практикалық түрде қолданып, сөздерді айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөзді талдау туралы түсініктерді қолдану; 5.5.3.3 сөз таптары туралы түсініктерді қолдану
		5.4 сөйлем	5.2.3.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу
4-тоқсан
Мерекелер	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.3 мәтіндегі сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	5.1.2.3 аудиотаспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.3 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.4 жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілерін практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.2 үлкендермен, сыныптастарымен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.2 берілген үлгілер бойынша диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.7 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) қысқа, жеңіл мәтінді өздігінен оқу; 5.3.1.8 жұмбақ, жаңылтпаштарды жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 мәтінді буындап, дауыстап оқу; 5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу 5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу 5.4.1.3 әріптік, буындық диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау; 5.4.2.4 графилақ үлгі бойынша сөз, сөйлем құрастыру, талдау; 5.4.2.5 сөздік диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жазғы демалыс	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 омоним, синоним, антоним сөздерді түсіну және қолдану
		5.2 дыбыстар, буындар	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық, буындық талдау; 5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практикалық түрде қалыптастырып, сөздерді айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	5.5.3.4 қарама-қарсы іс-әрекеттерді білдіретін -май,-мей, -бай,-бей, -пай,-пей жұрнақтарының мағынасын түсіну және қолдану; 5.5.3.5 бұл жұрнақтардың орыс тіліндегі "не" бөлшегі мағынасында қолданылатынын түсіну
		5.4 сөйлем	5.2.3.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару; 6.1.1.2 дауыссыз дыбыстар, олардың жіктелуі туралы білу, сөздерге дыбыстық талдау жасау
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
	3. Оқылым	2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.1 сұраққа толық жауап беру
		3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.1 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып, мәтінді жүгіртіп дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.1 ә дыбысы бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.1 алдын ала талданған 2-3 сөйлемді ережелерді сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу
Қоршаған орта	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату
		5.2 дыбыстар, олардың түрлері	6.5.2.1 дауыссыз дыбыстардың дыбыс ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.2.2.1 негізгі және туынды түбір сөздерді білу және ажырату
		5.4 сөйлем	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1. 1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды табу (өз бетімен немесе мұғалімнің көмегімен)
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; 6.2.1.2 сурет бойынша әңгімелесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеу құрау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.2 іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.1 сұраққа толық жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.2 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.2 o-ө дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.2 сурет бойынша құрастырған сөйлемді ережелерін сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтай білу	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу
Мен өскенде кім болғым келеді?	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 тәуелдік жалғауды тану, ажырата білу
		5.2 дыбыстар, буындар	6.5.2.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажыратып, дұрыс айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.2.2.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс айту
		5.4 сөйлем	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	6.1.1.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды (өздігінен немесе мұғалімнің көмегімен) тауып, түсіну; 6.1.2.3 аудиотаспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру; 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.3 күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен? деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 6.2.1.4 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 Диалогті дамыту	6.1.3.2 сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6. 2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.3 шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; 6.3.1.4 шығарманың басты кейіпкерлерінің мінезіндегі ерекшеліктерін анықтау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.3 құрамында н-ң дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу, есте сақтау; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.1.3 шағын көлемді мәтінді өтілген ережелерді сақтап көшіріп жазу; 6.4.2.4 сөздік диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу; 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Біз спортты таңдаймыз	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату; 6.5.1.3 есімдік сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	6.5.2.3 ұқсас дыбыстарды бір-бірімен салыстыру, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.5.3.1 тәуелдік жалғауды тану, ажырату; 6.5.3.5 жіктік жалғау, етістіктің жіктелуі
		5.4 сөйлем	6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыруды білу
4-тоқсан
Мерекелер	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудио таспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.3 аудио таспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.5 берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	6.1.3.2 сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану; 6.2.4.4 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6. 2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары арқылы оқылған мәтіннің мазмұнын талдау; 6.3.1.6 түсініксіз сөздерді анықтау, мағынасы ұқсас, қарама-қарсы сөздерді іріктеу, ойлау; сөздікті пайдалану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.4 қ-ғ дыбыстарын өзара салыстыру; 6.4.1.5 қ, ғ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.4 сөздік диктант жазу; 6.4.2.5 шағын сөзден (5-8 сөз) құралған диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік, жіктік жалғауларын дұрыс жазу 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жазғы демалыс	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	6.5.2.3 ұқсас дыбыстарды бір-бірімен салыстыру, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.5.3.6 есімдіктің түрлерін ажырату
		5.4 сөйлем	6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыра білу

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшілер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.4 сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; 7.2.1.3 берілген сөйлемдерден мәтін құрау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 мектепте, сыныпта өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7. 2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыра білу
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7. 2.5.1 аудио және видео таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.1 шығарманың негізгі ойын анықтау 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен басты кейіпкерлерді атау, олардың сыртқы келбетін, әрекетін сипаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.1 ү-ұ дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.1 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау
Денсаулық – зор байлық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу
		5.2 дыбыстар, буындар	7.5.2.1 буын, буын түрлерін ажырату, тасымалдың дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну
		5.4 сөйлем	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші? деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.5 тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.3 мұғалімнің көмегімен қарапайым жоспар құру; 7.3.1.4 құрылған жоспар бойынша мәтіннің мазмұнын айтып беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.2 х, һ өзара және қ дыбысымен салыстыру; 7.4.1.3 х, һ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.2 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру, жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау
Өнер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.1 буын, буын түрлері туралы түсінік беру, буындарды ажырату, тасымалдың дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша, сөз таптары	7.2.2.2 сын есімнің шырайларын танып білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым 3. Оқылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші? деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтер құрау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.2 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
		3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.5 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) мәтінді өздігінен оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жазып, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.3 мұғалімнің басшылығымен сұрақ бойынша ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру, жазу; 7.4.2.5 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып өзін-өзі тексеру
		4.3 іскерлік хат	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою; 7.5.1.2 етістіктің шақтарын білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.1 буын, буын түрлерін білу, буындық талдау жасау, тасмалдарды дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.3 сан есімнің анықтамасын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.2 көрнекілік, мәтін, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: үлгілерге сүйеніп монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.6 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.3 рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.3 сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.6 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 7.3.1.7 өлең, тақпақтар жаттау; 7.3.1.8 сөздікті пайдалану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.3 жүгіртіп оқу; 7.3. 3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жаза, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.2.4 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп мазмұндама жазу; 7.4.1.6 шағын сөзден (10-15 сөз) құралған диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Саяхат жане туризм	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын қайталау, қалыптастыру	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу; 7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.2 буын үндестігі заңын сақтап айту және жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.3 сан есімнің анықтамасын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым	1.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен, есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 қос сөздердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.1 оқу техникасын жетілдіру; 8.3.1.2 оқу барысында қазақ тілінің орфоэпиясын сақтау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.1 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып бір-бірін тексеру
		4.3 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу
Денсаулық – зор байлық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.1 қос сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.1 тасымал туралы білімді дұрыс қолдану
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.1 ауызекі сөйлеуде үлгі бойынша қалыптасқан етістіктердің шақтарын дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлем құрап айту
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 үстеудің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.2 қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.3 қаратпа сөздер кездесетін сөйлемдерді, тыныс белгілерін сақтап дұрыс оқу 8.3.1.7 мәтіндегі салыстырған, астарлап айтқан сөздерді табу, мағынасын түсіну
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.2 шағын мәтінді жатқа жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Өнер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.1 тасымал туралы білімді қолдану
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.2 септік жалғауларды дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт- дәстүрлері	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.2 жалғау, жұрнақтар қосылған сөздердің мағынасын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою; 8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.3 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; 8.2.1.4 сөйлемдегі сөздерді талдау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп-салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.4 әдеби мәтіндерді саналы түрде оқу; 8.3.1.5 мәтіндегі автор мен кейіпкерлердің сөздерін ажырата білу; 8.3.1.6 мәтіннің мағынасын жоспар бойынша толық, қысқа, теріп айту; 8.3.1.8 сыныптан тыс оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар- дан қажетті ақпараттар- ды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.1.3 шағын сөзден (16- 20 сөз) құралған диктант жазу; 6.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	8.4.3.1 хабарландыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты ісқағаздарын толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.1 қос сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.3 сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарының мағынасын ажырату, меңгеру
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну; 8.1.1.7 сөйлемдердегі сөздердің орын тәртібі туралы білімді түсіну орын тәртібі туралы білімі болу
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.3 аудио және видео- таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Неізгі ойын түсіну.
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.3 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп-салдарын анықтау.
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.5 жаңа сөздердің аудармаларын білу; 8.5.1.6 әртүрлі (орысша- қазақша, қазақша-орысша) сөздіктерді пайдалану
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; 8.2.4.3 басталған әңгімені жалғастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.9 газет, журнал оқуға ынталану; 8.3.1.10 мұғалімнің көмегімен оқыған мәтін бойынша өз пікірін білдіру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар- дан қажетті ақпараттар- ды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	8.4.3.1 хабарландыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты ісқағаздарын толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Саяхат жане туризм	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну; 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.5.3.3 жалғау, жұрнақ қосылған сөз таптарының мағынасын ажырату, меңгеру
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлем құрап айту; 8.5.4.2 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін білу

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімш-лер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.1 мәтінмен жұмыс істеу барысында әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды)
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9. 2.3.1 тақырыптық диалогтер құру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.1 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын және негізгі ерекшеліктерін сақтап әдеби шығармаларды оқу; 9.3.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.1 дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.1 шығарманың кейбір жеңіл абзацтарының мазмұнын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
Қазақстандағы көрікті жерлер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.2.2.2 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату
		5.4 сөйлем	9.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну; 9.1.2.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.2 логикалық кезектілігін сақтап, себеп-салдарын ашу; 9.2.1.3 басталған әңгімені жалғастыру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.1 тақырыптық диалогтер құру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.3.1.8 белгілі тақырып бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.1 дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.2 әртүрлі сөз таптарын, өтілген ережелерді сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.2.2.2 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату
		5.4 сөйлем	9.5.4.2 сөйлемнің турлаулы, тұрлаусыз мүшелерін қолдану, аудару
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	9.1.1.3 аудио және видео- таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; 9.2.1.5 өзі, отбасы, жолдастары туралы ойын жеткізіп айта білу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.3 жеке өмірінен алынған тәжірибе негізінде әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.4 қазақ жазушылары туралы негізгі ақпараттарды білу; 9.3.1.5 шығарманың негізгі ойын, желісін анықтау; 9.3.1.6 шығарманың кейіпкерлеріне сипаттама беру (мұғалімнің көмегімен)
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.2 іріктеп оқу; 9.3.3.3 рөлдік оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.3 біріккен, күрделі сөздерді жазу; 9.4.2.4 шағын көлемді мазмұнда, шығарма жазу
		4.3 іскерлік хат	9.4.3.1 мұғалімнің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); 9.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Кәсіп пен еңбек	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.5.2.3 етістіктің шақтары мен жақтарын дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	9.5.4.3 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін табу
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу; 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну; 9.1.1.3 күрделі сөздердің түрлерін ажырата білу, мысалдар ойлау, аудару
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	9.1.2.4 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.6 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.4 тәжірибелік әрекеттер негізінде әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.7 шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетінің себептерін түсіндіру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.9 тақпақ, проза үзінділерін жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу; 9.3.3.3 рөлдік оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.4 шағын көлемді мазмұндама, шығарма жазу; 9.4.2.5 диктант жазу (22-25 сөз)
		4.3 іскерлік хат	9.4.3.1 мұғалімнің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мәдени құндылықтар	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.4 өздігінен ауызша сөйлеуде синоним, омоним, антоним сөздерді қолдану; 9.5.1.5 синоним, омоним, антоним сөздердің анықтамасын еске түсіру, оларды ажырату, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.5.2.4 сын есімнің шырайларын қолдану
		5.4 сөйлем	9.5.4.3 жай сөйлем түрлерін ажырата білу 9.5.4.4 сөйлемнің мағынасына сәйкес тыныс белгілерін қоя білу

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.1.1 өз ойын түсінікті, толық жеткізу; 10.2.1.2 таныс заттарды өздігінен сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру; 10.3.1.3 сұраққа жауап қайтару
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (комментарий)
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу; 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз)
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Қазақстандағы көрікті жерлер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин сөздерді орынды пайдалана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.2.3 мәтіннің басты кейіпкерлерін өздігінен сипаттау; 10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.2 газет-журнал мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну; 10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (комментарий)
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу; 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз)
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің, мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин сөздерді орынды пайдалана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту; 10.2.1.5 оқыған шығармалар мен мақалалар туралы өз ойын жеткізіп айта білу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.2 еркін тақырыпта әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.4 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын әңгіме құрастыру; 10.3.1.6 кітап, газет- журналдарды өздігінен оқу; 10.3.1.7 оқыған кітап, газет- журналдағы мақалалар бойынша әңгімелесу, пікірлерін білдіру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.3 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Кәсіп пен еңбек	5. Тілдік бағдар	5.1 жаңа сөздердің, омоним, синоним, антоним сөздерінің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен терминсөздерді орынды пайдалана білу; 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.2 орфографиялық ережелерді сақтауға дағдыландыру
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.3 салалас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	10.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну; 10.1.2.3 негізгі ойын қысқаша жеткізу
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.2.6 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; 10.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; 10.1.3.3 диалогтік сөйлеуге белсенді қатысу, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.3 газет, журналдағы оқыған шағын мақалалардың, телефильмдердің мазмұнын ауызша айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру; 10.3.1.8 тақпақ, проза үзінділерін жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.4 белгіленген тақырыптар бойынша шағын шығарма жазу
		4.3 іскерлік хат	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мәдени құндылықтар	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен терминсөздерді орынды пайдалана білу 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.3 өздігінен үндестік заңдылығын тұжырымдауға жаттықтыру
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.4 сабақтас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 518-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушылардың әлеуметтік бейімделуіне және оларды дербес еңбек әрекетіне даярлауға ықпал ететін, қолжетімді математикалық білім, білік және дағдыларын қалыптастыру.

3. Математиканы оқыту міндеттері:

1) білім алушыларға тұрмыстық жағдайларда дербес болуға, шаруашылық-еңбек әрекеті және қолжетімді кәсіпті меңгеруге мүмкіндік беретін математикалық білім, білік және дағдыларын қалыптастыру;

2) білім алушылардың танымдық әрекетіндегі олқылықтардың орнын толтыруға ықпал ету, олардың жағымды эмоционалды-ерікті және тұлғалық сапаларын қалыптастыру;

3) білім алушылардың тілін дамыту, оны арнайы математикалық терминдер және ұғымдармен байыту, өздік әрекетін түсіндіруге үйрету, тапсырмаларды шешу, геометриялық құрылымды орындау туралы сөздік есеп беру;

4) оқушылардың көрнекі-әрекеттік және көрнекі-бейнелі ойлауы мен ойлау операцияларын (талдау, салыстыру, жалпылау және жіктеу) дамыту;

5) оқу сабақтарына қызығушылықтарын дамыту, құрдастарымен және ересектермен өзара әрекеттесу біліктілігін дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Құндылықты-бағдарлы, әрекеттік, тұлғалық-бағдарлы, коммуникативті тәсілдер оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапты.

5. Оқыту процесінің негізгі талабы ретінде білім алушылардың пәндік білімдері, әлеуметтік және коммуникативті дағдылары, тұлғалық сапаларын меңгеруге ықпал ететін белсенді әрекетін ұйымдастыру болып табылады.

6. Тұлғалық-бағдарлы білім беруді жүзеге асыру, білім беру процесінің барлық қатысушыларының ынтымақтастығының алғышарттарын құрайтын, оқытудың интербелсенді әдістерін қолдануды көздейді.

7. Бағдарлама аймақтық сипаттағы (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) материалдарды қолдануға бағдарланған оқу әрекетін ұйымдастыру арқылы білім алушылардың танымдық және әлеуметтік белсенділігін дамытуға ықпал етеді. Оқу-тәрбие сипатындағы жобалау әрекеті педагогтың басшылығымен ата-аналармен серіктестікте жүзеге асырылады.

8. Математика пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер, жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруды жүзеге асыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптеріне негізделген.

9. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзете-дамытушы бағыты оқу және оқыту әрекетінің арнайы әдістері мен тәсілдері арқылы қамтамасыз етіледі. Ойлау процестерінің енжарлығы, төмен танымдық белсенділік, ойлаудың жалпылау және абстракциялау қызметтерінің әлсіздігі, сөйлеу тілі дамуындағы ауытқулар ескеріледі. Оқушылармен жұмыс барысында олардың еліктеу қабілеттері және көрнекі-әрекеттік ойлауының сақтау мүмкіндіктеріне сүйенеді. Математиканы оқыту, білім алушылардың қабылдау, есте сақтау, сөйлеу және ойлау сияқты психикалық қызметтерін дамыту үшін жағдайлар жасайды. Басталған жұмысты соңына дейін аяқтау, күш жетерлік қиындықтарды жеңу, ұқыптылық пен дербестікті көрсету біліктілігін қалыптастыруға болады.

10. Оқытудың әлеуметтік-бейімдеуші бағыттағы принципі тұлғаның әлеуметтік дезадаптациясын жоюды көздейді. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысу үшін қажетті мінез-құлық нормаларын меңгеру бойынша арнайы жұмыс қамтылады.

11. Білім алу құралдары ретіндегі ойлау, сөйлеу тілі және коммуникацияны дамыту принципі оқыту және әлеуметтендірудің табысты болуын қамтамасыз ету үшін білім алушылардың сөйлеу тілі, ойлау және қарым-қатынасты дамытудағы қиындықтарының орнын толтыруды қарастырады.

12. Әрекеттік тәсіл принципі білім алушыларды оқыту барысында заттық-практикалық әрекетті жоғары психикалық қызметтердің (қабылдау, сөйлеу, ойлау) сенсомоторлы негізі ретінде қолдануды қамтамасыз етеді, білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толтырады.

13. Дифференциалды және жеке-даралық тәсіл принципі оқу материалын меңгеруде көрінетін және меңгерілетін білім, білік және дағдылардың сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктердің болуымен негізделген. Білім беру процесі 4 типологиялық топтарды (В.В. Воронкова бойынша) қамтитын педагогикалық жіктеу негізінде жүзеге асырылады. Білім алушылардың әрбір типологиялық топтары үшін педагог қолжетімді күрделілік пен көлемді есепке алып, білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес оқу материалының мазмұнын іріктейді. Оқу жұмысының қарқындылығы, білім алушылардың өздік дәрежесі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрлендіріледі. Оқушылар топтарға шартты және қозғалмалы түрде бөлінеді. Дифференциалды тәсіл оқытуды дараландырумен толықтырылады.

14. Арнайы педагогикалық басқарудың қажеттілігі принципі. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу-танымдық әрекеті қиындатылған жағдайда педагог оқу тапсырмасының табысты орындалуын қамтамасыз ету үшін білім алушылардың әрекетінің жетілмеген компоненті қызметін атқарады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға математиканы оқыту процесінде арнайы педагогикалық басқарудың психологиялық негізі ретінде П.Я. Гальпериннің ақыл-ой әрекетін сатылы қалыптастыру теориясы алынады.

15. Педагогикалық міндеттер математиканы оқыту процесін ұйымдастыруда арнайы әдістемелік принциптер негізінде шешіледі. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға жаңа материал аз көлемде беріледі, бұл абстрактілі математикалық ұғымдардың мәнін түсіну бойынша жеткіліксіз зияткерлік ресурстарымен, білім алушылардың зияткерлік қажудың жоғары болуымен шартталады.

16. 5-10 сыныптарда абстрактілі математикалық ұғымдарды қалыптастыруда көрнекі материал және онымен заттық-практикалық әрекет қолданылады. Бұл үлестер мен бөлшектердің қажетті нақты бейнелерін құру, олармен әрекет ету және қайта құру, геометриялық пішіндердің ауданын өлшеу бірліктерін және геометриялық денелердің көлемін құру мен жылдамдық туралы ұғымдарды құруға ықпал етеді.

17. Педагог білім алушылардың сабақтағы практикалық және ақыл-ой жұмысын басқара отырып, оларды өздерінің практикалық немесе ақыл-ой әрекеттері туралы әңгімелеуге ынталандырады. Сөйлеу тілі мен әрекеттің үйлесімі әртүрлі жүзеге асырылады:

1) практикалық немесе ақыл-ой әрекеттері, ұғымдарды қалыптастырудың бірінші сатысында сөйлеу тапсырманы үнсіз орындаудан кейін жүзеге асырылады. Білім алушылар алдымен мұғалімнің бағыттаушы сұрақтарына жауап береді. Сұрақтардың саны біртіндеп азая береді;

2) оқытылатын оқу материалын өңдеудің екінші сатысында білім алушылар өзінің әрекеттерін түсіндіре білуге үйренеді;

3) дағдыны қалыптастырудың үшінші сатысында білім алушы алдымен тапсырманы қалай орындайтыны (есепті шығару, сызба орындау) туралы айтады, және содан соң жұмысты орындайды. Бұл тәсіл ойлаудың дамыған жоспарлаушы қызметіне және тілдік дамудың жақсы деңгейіне, қажетті математикалық терминологияны меңгеруге сүйенеді. Педагог білім алушыларға осындай оқу тапсырмаларын ұсына отырып, олардың жеке-дара мүмкіндіктерін есепке алады.

18. Білім алушылардың жаңа оқу материалын меңгеру процесін жеңілдету үшін "озып кету" педагогикалық стратегиясы қолданылады. Бұл білім алушыларды аса күрделі математикалық материалды қабылдау және меңгеруге бірте-бірте даярлау болып табылады. Дайындық жаттығулары нәтижесінде қалыптасатын дағдылар жаңа ұғымның құрамына енеді. "Озып кету" педагогикалық стратегиясы математика курсының бірқатар тақырыптарына қатысты бағдарламада қамтылған.

19. Оқытылған материалды үздіксіз қайталау және бекітудің қажеттілігі меңгерілген білім мен дағдылардың тез ұмытылуымен түсіндіріледі. Математиканың әрбір сабағында қайталау үшін уақыт бөлінеді. Педагог өз бетімен қайталау ретінде сабаққа қандай материалды енгізудің қажеттілігін анықтайды. Бұл таңдау сынып оқушыларының оқу материалын меңгеру ерекшеліктерімен анықталады. Жаңа тақырыптың негізі болып саналатын материалды қайталау міндетті болып саналады. Бірінші тоқсандағы оқу процесі қайталаудан басталады.

20. Жаңа оқу материалын индуктивті тәсіл арқылы ұсыну қажет, яғни нақты деректерді қарастырудан бастап, жалпыланған қасиетті немесе ұғымды түсіндіруге қарай құрған жөн.

21. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылар қалыптастырылатын ұғымдарды басқа, ұқсас, қарама-қарсы ұғымдардан айрықшалайтын маңызды белгілерін анықтауда қиналады және ұғымдарды ұқсастыруға бейім болады. Оқыту процесінде педагог салыстыру, теңестіру және қарама-қарсы қою тәсілдерін қолданып, жаңа материалды меңгерудегі олқылықтардың алдын алады.

22. Математика сабақтарының оқу пәндерімен пәнаралық байланысы болады. Математиканың кәсіптік еңбек және әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау сабақтарымен байланысы маңызды. Математика сабақтарында әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау сабақтарында қарастырылатын, кәсіптік-еңбек мазмұны мен жағдаятындағы оқу материалына қатысты "озып кету" жүзеге асырылады. Сабақтарда аталған пәндердің бағдарламалық мазмұнында қарастырылған кәсіптік және тұрмыстық мазмұндағы тапсырмалар және жағдаяттық тапсырмалар қолданылады.

23. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау процесіне қойылатын талаптар ізгіліктендіру идеяларына сәйкес қабылданған.

24. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың математика пәні бойынша оқу материалын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары, мақсатты тұжырымдауға негізделген және білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру және бағалауын ұйымдастырудағы бірыңғай тәсілдерді жүзеге асыруға бағытталған.

25. Бағалаушы құралдар ретінде біліктер мен дағдыларды қалыптастыруға арналған тапсырмалар мен жаттығулар алынады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқыту нәтижелерін бағалауда тестілеу қолданылмайды.

26. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау құралдары арқылы жүзеге асырылады. Бағдарламаны меңгеру нәтижелері білім беру процесі барысында бағаланады. Педагогтар жүйелі түрде бақылаушы бағалаушы әрекеттерді жүзеге асырады.

27. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелілігін бағалау ағымдық (сабақ), мерзімді (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асырылады.

28. Ағымдық бақылау білім алушылардың сабақтағы әрекетін бақылау, практикалық және өзіндік жұмыстарын талдау және әрекеттің ұжымдық түрлерін талдау арқылы жүргізіледі. Сабақты бақылау педагогтың оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін қолданатын оқытудың мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бақылаудың ынталандырушы және тәрбиелік сипаты болады.

29. Мерзімді бақылау бағдарламалық тақырып пен тарауды оқытқаннан кейін жүргізіледі. Педагог белгілі тақырып аясында оқу материалын оқыту нәтижелерінің білім алушылардың әртүрлі типологиялық топтарында бірдей болмайтынын түсінеді. 1-типологиялық топтың (В.В. Воронкова бойынша) білім алушылары білімді қолдану деңгейінде оқу материалын меңгергенін көрсетеді. 2-типологиялық топтың білім алушылары тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді. 3-типологиялық топтың білім аушылары тану деңгейінде материалды меңгереді, өз білімдерін өзектілеуде мұғалімнің көмегіне мұқтаж болады. 4-типологиялық топтың білім алушылары жеке бағдарлама бойынша оқытылады, оның аясында олардың жетістіктері бағаланады.

30. Қорытынды бақылау тоқсан және жылдың соңында жүргізіледі. Педагог оқу жылының бойында бақылаған, білім алушылардың дамуының және жетістіктерінің динамикасын талдайды, оның нәтижесі білім алушылардың жетістіктер картасында тіркеледі.

31. Бағалау процесінің көмегімен педагогтың алатын ақпараты, біліктер мен дағдыларды меңгеру процесінде туындайтын қиындықтарға дер кезінде және дұрыс жауап қайтаруға мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке-дара көмек берудің тәсілдері мен мазмұнын негіздемелі түрде анықтайды.

32. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін математика сабақтары соған сәйкес көрнекі және дидактикалық материалмен қамтамасыз етіледі.

33. Сыныптағы жиһаз әртүрлі жұмыс формаларын (жеке, жұптық және топтық) және жұмыс түрлерін жүргізу үшін орнынан оңай қозғайтындай болады. Кітап сөрелері, оқушылардың жұмыстарының көрмесіне арналған стендтер және көрнекі құралдарға арналған орындарды қарастырылады.

34. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған математика курсының негізі, натурал сандар, бөлшектер мен негізгі шамалардың арифметикасын құрайды. Оқу курсының концентрлік құрылымы оқытылған материалға қайта оралу, олқылықтардың орнын толтыру, білім алушылардың білімдерін қайталау, тереңдету және жүйелеуді қарастырады.

3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

35. "Математика" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

2) 6-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

3) 7-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

4) 8-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

5) 9-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;

6) 10-сыныпта – 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды;

36. Осы бағдарламада оқу материалын сыныптар және тоқсандар бойынша бөлу үлгі түрінде болып табылады. Мұғалім оқу материалын білім алушылардың меңгеру ерекшеліктерін ескере отырып бір сыныптан екінші сыныпқа (бір тоқсаннан екінші тоқсанға) ауыстыра алады.

37. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың даму және оқу материалдарын жеке түр мен көлемде меңгеру құқығын жүзеге асыра отыра мұғалім әр тақырып пен тараудың оқытылуына қажет сағаттар санын өздігінен анықтай алады. Оқу материалының келесі тақырыбына өту негіздемесі ретінде бірінші және екінші типологиялық топтардың бағдарламалық материалын меңгеруі алынады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға әр сыныптың материалын толық көлемде меңгеру талабы қойылмайды.

38. "Математика" оқу пәні бойынша мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Сандар және шамалар";

2) 2-бөлім "Көрнекі геометрия элементтері";

3) 3-бөлім "Математикалық модельдеу".

39. "Сандар мен шамалар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) натурал сандар. Бөлшектер;

2) сандармен операциялар;

3) шамалар және олардың өлшем бірліктері.

40. "Көрнекі геометрия элементтері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі;

2) геометриялық пішіндерді бейнелеу және құру.

41. "Математикалық модельдеу" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) есептер;

2) математика тілі.

42. 5-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 100-ге дейін толық сандарды қайталау;

2) 1-1000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі: құрылуы, жазылуы, оқылуы, жүздіктерді салыстыру. Жүздіктердің сандық қатарда реттілігі. Реттік және есептік сандар (тура, кері, берілген саннан, тең дәрежедегі сандық топтармен). Разряд туралы ұғым. Разрядтар: бірліктер, ондықтар, жүздіктер. Сандардың ондық құрамы. Сандық қатардағы сандардың реттілігі. Сандық қатардың негізгі қасиеттері. Біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы сандар. Жұп және тақ сандар. Сандарды ондық және жүздікке дейін дөңгелету. I-ден XII-ге дейінгі сандарды римдік нөмірлеу. Калькулятор құрылғысы және онымен жұмыс істеу ережелері. Үштаңбалы сандарды калькуляторда көрсету;

3) қосу және азайту: 100-ге дейінгі сандарды қосу және алуды қайталау. 100-ге дейінгі сандарды түрлену барысында ауызша қосу және азайту. 1000-ға дейінгі сандарды разрядтан өту арқылы ауызша алу (алу жоғары түрлерден басталып, мысалдар бір жолға жазылады). Жақшасы бар мысалдарда әрекеттер тәртібі. Сандарды салыстыру. 1000-ға дейінгі сандарды түрге ауыспау барысында жазбаша түрде қосу және азайту (мысалдарды тізбектеп жазу). Қосу және азайтуды тексеру. Қосу мен азайту амалдарының белгісіз құрамдарын табу;

4) көбейту мен бөлу: көбейту мен бөлудің кесте түріндегі мысалдарын қайталау. Сандарды еселеп салыстыру. Көбейту мен бөлуде бір мен нөлдің қасиеттері. 100-ге дейінгі кестеден тыс көбейту мен бөлу. 10 мен 100-ге көбейту. 10 мен 100-ге қалдықсыз және қалдықпен бөлу. Жүздіктерді бір сандарға көбейту және бөлу. Толыққанды үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға разрядтан өтпей ауызша есептеу тәсілдерімен бөлу және көбейту. Көбейту мен бөлуді тексеру. Арифметикалық әрекеттерді орындауда калькуляторды қолдану;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар: меңгерген түрлерді қосу мен азайтуға қарапайым мәтіндік амалдар, сандарды әртүрлі салыстыруға мәтіндік амалдар. Сандарды еселеп салыстыру, санның бөлігін табуға қарапайым мәтіндік амалдар. Көлемдерді салыстыруға арналған қарапайым мәтіндік арифметикалық амалдар: құны, саны, бағасы; жолы, уақыты мен арақашықтығы. 2-3 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік арифметикалық амалдар. Амалды қысқаша түрде жазып алу. Жауабы бар не құрамдас қарапайым амалды шешуді жазып алу. Сандарға керек атауларды жазып алу және есепті шешу амалын жазу;

6) көлемдер мен оларды өлшеу бірліктері: құнның өлшемдері. Құн бірлігі: теңге және тиын. Белгілеулер: теңге – тг., тиын – тн. 1 тг. = 100 тн. арақатынасы. Монеталар мен купюралар: 100 тг., 200 тг., 500 тг., 1000 тг. Оларды майдалау мен ауыстыру. Ұзындық өлшемі. Ұзындық бірліктерін қайталау: миллиметр, сантиметр, дециметр, метр. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см. арақатынасы. Километр ұзындығының бірлігі. Км. белгісі. 1 км = 1000 м, 1 м = 1000 мм. арақатынасы. Салмақ өлшемі. Салмақ өлшемі бірліктерін қайталау: килограмм, центнер және олардың арақатынасы. Салмақ бірліктері: грамм, тонна. гр., т. белгілері. 1 т = 10 ц, 1 т = 1000 кг, 1 кг = 1000 г. арақатынасы. Гірлер, таразы, олардың қызметі. Таразыны қолдана отыра заттардың салмағын анықтау бойынша практикалық жұмыстар. Уақыт өлшемі. Уақыт өлшемін қайталау – сағат, минут, секунд, тәулік, апта, ай, жыл. Уақыт өлшемдерінің бірліктік арақатынасы. Бір жылдағы күндер саны. Толы жыл. Заттың құны, ұзындығы мен салмағын өлшеуде алған сандарды санау. Заттың құны, ұзындығы мен салмағын өлшеуде алған сандарды ауызша және жазбаша түрде азайту мен қосу;

7) көрнекі геометрия элементтері. Қайталау: нүкте, сызықтар, бұрыштар. Бұрыштар, тіктөртбұрыштар және квадратты сызбалы үшбұрыштың көмегімен құру. Шеңбер мен дөңгелек. Орталық пен радиус. Берілген радиус бойынша циркульдің көмегімен шеңбер сызу. Бұрыштардың түрлері бойынша үшбұрыштарды жіктеу: тік бұрышты, сүйір бұрышты және доғал бұрышты; жақтарының ұзындығы бойынша: тең жақты, тең бүйірлі және әр жақты. Циркуль және сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша үшбұрыштарды құру. Берілген ұзындықтар бойынша сынық сызықты құру. Тікбұрыш, квадрат, іргелес жақтар мен диагональдар. Куб пен діңгек. Төбелер, қырлар мен шекаралар. Геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын әліпбиінің кейбір әріптерін қолдану. Кеңістікте геометриялық фигуралардың өзара орналасуы: өздігінен болған, өзара қабысады және бір зат екіншісіне тиесілі;

8) қарапайым бөлшектер: біртұтас, сұйық және сусымалы заттың не санның екіншілік, үшіншілік, төртіншілік және бесіншілік бөліктерінің пайда болуын қайталау. Қарапайым бөлшектердің пайда болуы, бөлшектің бөлгіші мен бөлінгіші, олардың мағынасы. Бірдей бөлгіші мен бөлінгіші бар бөлшекті салыстыру. Ірі және майда бөлшектер. Дұрыс не бұрыс бөлшектер, аралас сандар, оларды салыстыру;

9) 5-сыныптың математика курсын қайталау.

43. 6-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 1000-ға дейінгі сандарды қайталау;

2) 1-10000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі. 1, 10, 100, 1000 сандық бірліктер ретінде. 10 000 жаңа түрлік бірлік ретінде. 10 000 көлемінде сандардың құрылуы, жазылуы, оқылуы, салыстырылуы. Жұп және тақ сандар. Сандық қатардың табиғи түрі мен негізгі қасиеттері. Тең сандық топтармен санау. Сандарды ондық және жүздікке дейін дөңгелету. I-ден ХХ-ға дейінгі сандарды римдік нөмірлеу;

3) қосу және азайту. 10 000-ға дейінгі сандарды ауызша (жеңіл мысалдар) және жазбаша қосу және азайту. Қосу және алудың бірліктері мен нәтижелерін атау. Қосу мен азайту амалдарын тексеру. Сандарды әртүрлі салыстыру. Калькулятордың көмегімен қосу және азайту;

4) көбейту мен бөлу. Көбейту мен бөлудің кесте және кесте емес түріндегі мысалдарын қайталау. Сандарды 10, 100, 1 000-ға көбейту мен бөлу. Қалдықпен бөлу. 10, 100, 1 000-ға тең болатын сандарды еселеп салыстыру. 10, 100, 1 000-ға бөліну сипаттары. 10 000 көлемінде бірдей сан не дөңгелек ондықтарға жазбаша түрде көбейту мен бөлу. 2, 3, 5-ке бөліну сипаттары. Көбейту мен бөлуді тексеру. Калькулятордың көмегімен көбейту мен бөлу;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар. Меңгерілген түрлердің мәтіндік амалдарын шешу. Сандардың бір не бірнеше бөлігін табуға мәтіндік амалдар. Тік сызықты қарама-қарсы әрекетке мәтіндік арифметикалық амалдар;

6) көлемдер. Заттың құны, ұзындығы мен салмағын 1-2 бірлікпен өлшеуде алған сандарды түрлендіру. Өлшемдер арасындағы тәуелділік: жылдамдық, жол, уақыт; бағасы, саны мен құны. Құны, ұзындығы мен салмағын өлшеуде алған сандарды ауызша және жазбаша түрде алу мен қосу. Заттың құны, ұзындығы мен салмағын 1-2 бірлікпен өлшеуде алған сандарды ауызша және жазбаша түрде азайту мен қосу;

7) көрнекі геометрия элементтері. Кесінділер, оларды қосу мен азайту. Көлем. Кеңістіктегі орын: горизонталды, вертикалды және көлбеу. Деңгей мен тіктеуіш. Түзулердің кеңістіктегі өзара орналасуы: қабысады (перпендикуляр), қабыспайды (параллель). Параллель түзулер арасындағы арақашықтық және оны өлшеу. Сызғыш және сызба үшбұрыштың көмегімен перпендикуляр және параллель сызықтарды құру. Шеңбер, дөңгелек, шеңбер орталығы, радиус, диаметр, хорда мен доға. Берілген радиус бойынша циркульдің көмегімен шеңбер сызу. Радиус пен диаметрді белгілеу: R пен D. Сынық сызық. Сынық сызықтың ұзындығын өлшеу. Үшбұрыш, квадрат, тікбұрышты тұйық сынық сызықтың мысалдары ретінде шекаралары. Үшбұрыш, квадрат пен тікбұрыштың периметрі. Периметрді белгілеу: P. Квадрат, үшбұрыш пен тікбұрыштың периметрін санау формуласы: P = 4 a; P = 2 a +2 b; P = a + b + c . Симметрия мен симметрия өсі. Симметриялы фигуралар. Симметрия өсіне симметриялы орналасқан фигуралар;

8) қарапайым бөлшектер. 5-сыныптың математика материалын қайталау. Қарапайым бөлшектердің негізгі қасиеттері. Бөлшектің түрленуі: бұдан ірі бөліктерде болуы, дұрыс емес бөлшекті аралас санмен алмастыру. Санның бір не бірнеше бөлігінің болуы;

9) ондық бөлшектер. Құрылуы, бөлгіш. Бөлгіші жоқ ондық бөлшекті жазу. Ондық бөлшектердің нөмірлі кестедегі орны. Ондық бөлшектерді бұдан ірі, кіші не бірдей бөліктерде көрсету. Ондық бөлшектердің негізгі қасиеттері. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектер түрінде (3 м 54 см = 3, 54 м) не толық сандар түрінде (3, 54 м = 3м 54 см) ұзындығы, құны мен салмағы белгіленген сандарды жазу. Бірдей бөліктер түріндегі ондық бөлшектерді қосу мен азайту;

10) 6-сыныптың математика курсын қайталау.

44. 7-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 10 000-ға дейінгі сандарды қайталау;

2) 1-ден 100 000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі. 1, 10, 100, 1000, 10000 сандық бірліктер ретінде. 100 000 жаңа разрядтық бірлік ретінде. 100 000 көлемінде сандардың құрылуы, жазылуы, оқылуы, салыстырылуы. Жұп және тақ сандар. Сандық қатардың табиғи түрі мен негізгі қасиеттері. Тең сандық топтармен санау. Сандарды ондық, жүздік және мыңдыққа дейін дөңгеленту. I-ден ХХ-ға дейінгі сандарды римдік нөмірлеу;

3) қосу және азайту. 100 000-ға дейінгі сандарды ауызша және жазбаша қосу және азайту. Қосу мен азайту амалдарын тексеру. Сандарды әртүрлі салыстыру. Жақшалары бар мысалдардағы әрекеттер тәртібі. Теңестіру. Калькулятордың көмегімен қосу және алу;

4) көбейту мен бөлу. Көбейту мен бөлудің кесте және кесте емес түріндегі мысалдарын қайталау. Сандарды 2, 3, 5 және 10, 100, 1 000-ға бөлу сипаттары. 100 000 көлемінде ауызша және жазбаша түрде көбейту мен бөлу. Көбейту мен бөлуді тексеру. 10, 100, 1000-ға көбейту мен бөлу. Дөңгелек ондықтарға көбейту мен бөлу. Екі белгісі бар санға көбейту. Жақшасы бар және жақшасыз 1- және 2-сатылары бар әрекеттерді орындау тәртібі. Теңестіру. Калькулятордың көмегімен көбейту және бөлу;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар. Меңгерген түрлерді қосу мен алу, көбейту мен бөлуге қарапайым мәтіндік амалдар. Мысалдарды салыстыру. Білім алушылардың мысалдарды құрастыруы. Көлемдерді салыстыруға арналған қарапайым мәтіндік арифметикалық амалдар: құны, саны, бағасы; жолы, уақыты мен арақашықтығы. Қарама-қарсы түзу бағыттағы қозғалыс, бір және қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа мәтіндік амалдар. Санның бір не бірнеше бөлігін не орташа арифметикалық белгісін табуға қарапайым мәтіндік амалдар. 2-4 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік амалдар;

6) көлемдерді өлшеп, олармен әрекет жасағанда алған сандар. Заттың ұзындығы, құны, салмағы мен уақытын өлшегенде алатын сандарды жаңарту. Көлемдерді өлшегенде алған сандарды ауызша және жазбаша түрде қосу және алу. Көлемдерді бір мағыналы сан, ондықтарды өлшегенде алған сандарға ауызша және жазбаша түрде көбейту мен бөлу, екі мағыналы санға көбейту;

7) көрнекі геометрия элементтері. Сызықтар мен бұрыштарды қайталау. Бұрыштардың түрлері. Градус. Бұрыштарды градусқа өлшеу. Транспортирдің көмегімен бұрыштарды өлшеу және құру. Үшбұрыштар, олардың түрлері. Жанамалы бұрыштар, олардың сомасы. Үшбұрыш бұрыштарының сомасы. Берілген жақтардың ұзындығы және олардың арасындағы бұрыш және бір жағының ұзындығы және бұрыштардың градусты өлшемі бойынша үшбұрышты құрау. Шеңбер мен дөңгелек. Шеңбер орталығы, радиус, диаметр, хорда мен доға. Сектор мен сегмент. Нүкте, шеңбер, кескінді симметриялы белгілер және симметрия ортасы бойынша құру. Квадрат пен тікбұрыш. Квадрат пен тікбұрыштың периметрі. Ромб, параллелограмм. Ромб, параллелограммның периметрі;

8) қарапайым бөлшектер. 5 және 6-сыныптың математика материалын қайталау. Бөлшектің түрленуі: бұдан ірі бөліктерде болуы, дұрыс емес бөлшекті аралас санмен алмастыру. Қарапайым бөлшектердің негізгі қасиеттері. Бөлшекті бұдан ірі бөліктерде көрсету (қысқарту). Бірдей бөлгіші бар қарапайым бөлшектерді қосу мен азайту. Бөлшекті бірден не толық саннан азайту. Аралас сандарды қосу мен азайту. Санның бір не бірнеше бөлігін табу;

9) ондық бөлшектер. 6-сыныптың материалын қайталау. Ондық бөлшектерді бір мағыналы санға көбейту және бөлу. Санның ондық бөлшегін табу;

10) 7-сыныптың математика курсын қайталау.

45. 8-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 100 000-ға дейінгі сандарды қайталау; 1, 10, 100, 1000, 10000 сандық бірліктер ретінде;

2) 1-ден 1000 000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі. 1 000 000-ға дейін жүздікпен санау. 1 000 000 жаңа түрлік бірлік ретінде. 1 000 000 көлемінде сандардың құрылуы, жазылуы, оқылуы, салыстырылуы. Жұп және тақ сандар. Сандық қатардың табиғи түрі мен негізгі қасиеттері. Сандарды ондық, жүздік, мыңдық және ондаған мыңдыққа дейін дөңгелету. I-ден ХХХV-ке дейінгі сандарды римдік нөмірлеу;

3) қосу және азайту. 1 000 000-ға дейінгі сандарды ауызша және жазбаша қосу және азайту. Қосу мен азайту амалдарының белгісіз бірліктерін табу. Сандарды әртүрлі салыстыру. Жақшалары бар мысалдардағы әрекеттер тәртібі. Теңестіру. Калькулятордың көмегімен қосу және азайту;

4) көбейту мен бөлу: біртаңбалы сан, 10, 100, 1000-ға, дөңгелек ондықтар, дөңгелек жүздіктер, мыңдықтың бірліктеріне ауызша және жазбаша түрде көбейту мен бөлу. Екі белгісі бар санға көбейту. Көбейту мен бөлуді тексеру. Көбейту мен бөлудің белгісіз бірліктерін табу. Сандарды бірнеше ретте тексеру. Теңестіру. Жақшасы бар мысалдарда әрекеттер тәртібі. Калькулятордың көмегімен көбейту және бөлу;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар. Меңгерген түрлерді қосу мен алу, көбейту мен бөлуге қарапайым мәтіндік амалдар. Әртүрлі қарапайым мәтіндік арифметикалық амалдарды салыстыру. Тіктөртбұрыш (квадрат) периметрі мен алаңын алуға арналған мәтіндік амалдар. Білім алушылардың мысалдарды құрастыруы. 2-4 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік амалдар;

6) көлемдерді өлшеп, олармен әрекет жасағанда алған сандар. Заттың ұзындығы, құны мен салмағын өлшегенде алатын сандарды жаңарту. Көлемдерді өлшегенде алған сандарды ауызша және жазбаша түрде қосу және алу, көбейту мен бөлу. Уақыт өлшемі. Жыл, ай мен күнге дейінгі нақты күнтізбелік санды арифметикалық санмен алмастыру арқылы оқиғаның басталу және аяқталу уақытын табу. Конвертацияланатын валюта: доллар, евро. Доллар мен евроның Қазақстан валютасына қатысты курсы;

7) көрнекі геометрия элементтері. Өске және симметрия ортасына қатысты симметриялы кесінді, үшбұрыш, квадратты құру. Көпбұрыштар, олардың периметрі. Фигура алаңы. Алаң бірліктері: квадрат сантиметр, квадрат дециметр, квадрат метр, квадрат миллиметр. S, кв. см; см2 , кв.дм, дм2, кв.м, м2, кв.км, км2, кв. мм, мм2 белгілеулері. Квадрат пен тіктөртбұрыштың алаңдарын өлшеп, табу. S = a x a; S = a x b формулаларын практикалық тұрғыдан шығару. Геометриялық денелер: цилиндр, конус, пирамида, шар. Куб, параллелепипед. Қыры, қабырғасы, төбесі бірліктері мен олардың қасиеттері. Жоғары және төменгі негізі, алдыңғы және артқы қырлары, оң және сол бүйірлі қырлары, қабырғалары. Куб пен параллелепипедті айналдыру, олардың модельдерін шығару. Куб пен параллелепипедтің бүйірлі және толық бетінің алаңын шығару;

8) қарапайым бөлшектер. 5-7 сыныптардың математика материалын қайталау. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын қарапайым бөлшектер бар амалдардың тәртібі;

9) ондық бөлшектер. 6-7 сыныптардың материалын қайталау. Ондық бөлшектерді бір мағыналы сан, 10, 100, 1000-ға және дөңгелек ондықтарға көбейту мен бөлу. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын ондық бөлшектер бар амалдардың тәртібі. Ондық бөлшек бойынша санды табу: 0,2, 0,5, 0,02, 0,25, 0,75, 0, 125. Ондық бөлшек түрінде жазылған әрі заттың ұзындығы, салмағы мен құнын өлшегенде алған сандарды қосу, азайту, көбейту мен бөлу;

10) 8-сыныптың математика курсын қайталау.

46. 9-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 100 000-ға дейінгі сандарды қайталау;

2) 1-ден 1 000 000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі. 1 000 000 көлемінде сандардың құрылуы, жазылуы, оқылуы, салыстырылуы. Жұп және тақ сандар. Сандық қатардың табиғи түрі мен негізгі қасиеттері. Тең сандық топтармен санау. Сандарды дөңгеленту. I-ден ХХХV-ке дейінгі сандарды римдік нөмірлеу;

3) қосу және алу. Толық сандар мен ондық бөлшектерді қосу және азайту. Қосу мен азайту амалдарының белгісіз бірліктерін табу. Жақшалары бар мысалдардағы әрекеттер тәртібі. Сандарды әртүрлі салыстыру. Теңестіру. Калькулятордың көмегімен қосу және алу;

4) көбейту мен бөлу. Толық сандар және ондық бөлшектерді бір белгілі санға көбейту мен бөлу. Толық сандарды екі және үш белгісі бар санға көбейту (жеңіл мысалдар). Толық сандарды екі белгісі бар санға бөлу. Толық сандар мен ондық бөлшектерді 10, 100, 1 000-ға, дөңгелек ондықтар мен жүздіктерге көбейту мен бөлу. Калькулятордың көмегімен көбейту және бөлу;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар. Қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық амалдар (2-4 әрекетті орындауды талап ететін). Тіктөртбұрыш пен квадраттың периметрі және алаңын алуға арналған мәтіндік амалдар. Сандардың пайызын табуды талап ететін қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық амалдар;

6) көлемдерді өлшеп, олармен әрекет жасағанда алған сандар.

5-8 сыныптар материалын қайталау. Заттың өлшемдерін өлшегенде алатын сандарды бір санды, дөңгелек ондық, екі санды санға көбейту мен бөлу. Конвертацияланатын валюта: доллар, евро. Доллар мен евроның Қазақстан валютасына қатысты курсы;

7) көрнекі геометрия бірліктері. Сызықтар: түзу, қисық, сынық, бөлік, параллель және перпендикуляр түзулер. Бұрыштар, транспортирдің көмегімен бұрыштарды құрып, өлшеу. Көршілес бұрыштар, олардың сомасы, үшбұрыштың көршілес бұрыштары. Шеңбер мен дөңгелек. Ортасы, радиус, диаметр. Сектор, сегмент. Шеңбер ұзындығы. Шеңбер ұзындығын санау формуласы: C = 2ПR. Көпбұрыштар. Көпбұрыштардың периметрі. Фигура алаңы. Алаңдар бірліктері: квадрат сантиметр, квадрат дециметр, квадрат метр, квадрат миллиметр. S, кв. см; см2, кв. дм, дм2, кв. м, м2, кв. км, км2, кв. мм, мм2 белгілеулері. Квадрат пен тіктөртбұрыштың алаңдарын өлшеп, табу. Геометриялық денелер: цилиндр, конус, пирамида, шар. Куб, параллелепипед. Қыры, қабырғасы, төбесі бірліктері мен олардың қасиеттері. Жоғары және төменгі негізі, алдыңғы және артқы қырлары, оң және сол бүйірлі қырлары, қабырғалары. Куб пен параллелепипедті айналдыру, олардың модельдерін шығару. Куб пен параллелепипедтің бүйірлі және толық бетінің алаңын шығару. Геометриялық фигураның көлемі. V белгісі. Көлемді өлшеу бірліктері: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм 3, куб м, м 3, куб. км, км 3. 1 куб. дм = 1 000 куб. см., 1 куб. м = 1 000 куб. дм, 1 куб. м = 1 000 000 куб. см арақатынасы. Тікбұрышты параллелепипед (куб) көлемін өлшеп, шығару;

8) қарапайым бөлшектер. 5-8-сыныптардың математика материалын қайталау. Бөлшектерді бірдей бөлгішке алып келу. Түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді салыстыру. Түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу. Бөлшектер және аралас сандарды толық санға көбейту мен бөлу. Алдын ала қысқарту. Қарапайым бөлшектері бар құрамдас бөліктер мен әрекеттер нәтижелерін атау. Амалды кері әрекетпен тексеру. Белгісіз бөлікті табу. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын әрекеттердің тәртібі. Санның бір не бірнеше бөлігін табу;

9) ондық бөлшектер мен пайыздар. 6-8-сыныптардың материалын қайталау. Ондық бөлшектерді бір мағыналы сан, 10, 100, 1000-ға және дөңгелек ондықтарға көбейту мен бөлу. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын ондық бөлшектер бар амалдардың тәртібі. Қарапайым және ондық бөлшектермен біріккен жұмыс. Пайыз туралы түсінік. Жүздік бөліктің үш түрлі жазылуы (қарапайым бөлшек, ондық бөлшек және пайыз түрінде). 100 % - бүкіл сан мен бүкіл мөлшері. Санның пайыздарын (1%, 10%, 20%, 25%, 50%, 75%) табу және 100-ге бөлу және пайыздар санына көбейту;

10) 9-сыныптың математика курсын қайталау.

47. 10-сыныпқа арналған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) 100 000-ға дейінгі сандарды қайталау. 1, 10, 100, 1000, 10 000 – сандық бірілктер ретінде;

2) 1-ден 1 000 000-ға дейінгі сандардың нөмірленуі. 1 000 000-ға дейін жүздіктермен санау. 1 000 000 көлемінде сандардың құрылуы, жазылуы, оқылуы, салыстырылуы. Жұп және тақ сандар. Сандық қатардың табиғи түрі мен негізгі қасиеттері. Тең сандық топтармен санау. Сандарды дөңгеленту. I-ден ХХХV-ке дейінгі сандарды римдік нөмірлеу;

3) қосу және алу. 100 000 көлемінде қосу мен алуды қайталау. 1 000 000 көлемінде ауызша және жазбаша қосу мен алу. Сандарды әртүрлі салыстыру. Жақшалары бар мысалдардағы әрекеттер тәртібі. Қосу мен алу амалдарын тексеру. Теңестіру. Калькуляторды қолдану;

4) көбейту мен бөлу. Кестелі және кестесіз көбейту мен бөлу. Бір белгілі сан, 10, 100, 1000-ға, дөңгелек ондықтар, дөңгелек жүздіктер, мыңдықтың бірліктеріне ауызша және жазбаша түрде көбейту мен бөлу. Жақшасы бар мысалдарда әрекеттер тәртібі. Екі белгісі бар санға көбейту мен бөлу. Көбейту мен бөлуді тексеру. Көбейту мен бөлудің белгісіз бірліктерін табу. Сандарды бірнеше ретте тексеру. Теңестіру. Калькулятордың көмегімен көбейту және бөлу;

5) мәтіндік арифметикалық амалдар. Қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық амалдар (2-4 әрекетті орындауды талап ететін). Тіктөртбұрыш пен квадраттың периметрі және алаңын алуға арналған мәтіндік амалдар. Сандардың бірнеше бөлігі, пайызы мен бөлігі бойынша санын табуды талап ететін қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық амалдар. Қарама-қарсы тура сызықты қозғалысқа мәтінді амалдар;

6) көлемдерді өлшеп, олармен әрекет жасағанда алған сандар. 5-9-сыныптар материалын қайталау. Заттың өлшемдерін өлшегенде алатын сандарды бір санды, дөңгелек ондық, екі санды санға көбейту мен бөлу. Көлемдерді өлшеу кезінде алған және ондық бөлшек ретінде жазылған сандарды қосу, алу, көбейту және бөлу. Конвертацияланатын валюта: АҚШ доллары, евро. Доллар мен евроның Қазақстан валютасына қатысты курсы;

7) көрнекі геометрия бірліктері. Сызықтар: түзу, қисық, сынық, бөлік, параллель және перпендикуляр түзулер. Бұрыштар, бұрыштардың градусын өлшеу. Транспортирдің көмегімен бұрыштарды құрып, өлшеу. Шеңбер мен дөңгелек. Ортасы, радиус, диаметр. Шеңбер алаңы. Шеңбер алаңын санау формуласы: S=ПR2. Көпбұрыштар. Көпбұрыштардың периметрі. Фигура алаңы. Алаңдар бірліктері: квадрат сантиметр, квадрат дециметр, квадрат метр, квадрат миллиметр. S, кв. см; см2, кв. дм, дм2, кв. м, м2, кв. км, км2, кв. мм, мм2 белгілеулері. Квадрат пен тіктөртбұрыштың алаңдарын табу. Геометриялық фигуралар көлемі. V белгісі. Көлемді өлшеу бірліктері: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм3, куб м, м3, куб. км, км3. Тікбұрышты параллелепипед (куб) көлемін өлшеп, шығару;

8) қарапайым бөлшектер. 5-9-сыныптардың материалын қайталау. Бөлшектер мен аралас сандарды толық санға көбейту мен бөлу. Алдын ала қысқарту. Қарапайым бөлшектері бар құрамдас бөліктер мен әрекеттер нәтижелерін атау. Амалды кері әрекетпен тексеру. Белгісіз бөлікті табу. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын әрекеттердің тәртібі. Санды бөлігі бойынша табу;

9) ондық бөлшектер мен пайыздар. 6-9-сыныптардың материалын қайталау. 3-4 арифметикалық амалдардан тұратын әрекеттердің тәртібі. Қарапайым және ондық бөлшектермен біріккен жұмыс. Пайыз туралы түсінік. Жүздік бөліктің үш түрлі жазылуы (қарапайым бөлшек, ондық бөлшек және пайыз түрінде). 100 % - бүкіл сан мен бүкіл мөлшері. Санның пайыздарын (1%, 10%, 20%, 25%, 50%, 75%) табу және 100-ге бөлу және пайыздар санына көбейту. Санды пайыздары бойынша табу;

10) 10-сыныптың математика курсын қайталау.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

48. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолданудың қолайлылығы және мониторинг жүргізу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгіде бірінші белгі білім беру сатысын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.1.1.4 кодында "5" – білім беру сатысы, "1.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

49. Оқыту мақсататры бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Сандар және шамалар":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	5.1.1.1 ықшамдал ған жүздіктерді алу, атау және жазу; тура және кері ретте ықшамдал ған жүздіктер ді атау; 1000-ға дейін толық сандарды алу, атау және жазу 5.1.1.2 1000-ға дейін сандарды тура және кері ретте есептік және реттік тәртіпте санау 5.1.1.3 санның 1000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 5.1.1.4 ХII-ге дейінгі рим нөмірленуін оқу, жазу және қолдану 5.1.1.5 1000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 5.1.1.6 1000-ға дейін дейінгі сандарды оқу және жазу 5.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы және үштаңбалы сандарды айыру; сандарды ондықтар мен жүздіктерге дейін дөңгеленту 5.1.1.8 сандарды разрядты торға жазу; санның разрядты құрамын анықтау 5.1.1.9 сандарды разрядты сомаға салу, разрядтық құрамын анықтау; 1000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 5.1.1.10 сұйық және сусымалы заттарды қоса, тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы үлестерін алу 5.1.1.11 қарапайым бөлшектердің құрылуын көрсету; ірі және майда бөлшектерді ажырату 5.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 5.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру 5.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектер, аралас сандарды ажырату	6.1.1.1 10 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу 6.1.1.2 1000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша 6.1.1.3 санның 10 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 6.1.1.4 ХХ-ға дейінгі рим нөмірленуін оқу, жазу және қолдану 6.1.1.5 10 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 6.1.1.6 10 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру 6.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар мен жүздіктерге дейін дөңгеленту 6.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау 6.1.1.9 сандарды разрядты сомаға салу, разрядтық құрамын анықтау; 10 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 6.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу 6.1.1.11 қарапайым бөлшектердің құрылуын көрсету 6.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 6.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру 6.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді ажырату 6.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру 6.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру, ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру 6.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу 6.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру 6.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау	7.1.1.1 100 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу 7.1.1.2 100 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша 7.1.1.3 санның 100 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 7.1.1.4 ХХ-ға дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану 7.1.1.5 100 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 7.1.1.6 100 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру 7.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы және бестаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер мен мыңдықтарғадейін дөңгеленту 7.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау 7.1.1.9 100 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 7.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу 7.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету 7.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 7.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру 7.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді алу 7.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру 7.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру 7.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу 7.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру 7.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау	8.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу 8.1.1.2 100 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша 8. 1.1.3 санның 1 000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 8. 1.1.4 ХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану 8.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 8.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру 8.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар мен онмыңдықтарға дейін дөңгеленту 8.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау 8.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 8.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу 8.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету 8.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 8.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру 8.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау 8.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру 8.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру 8.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу 8.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру 8.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау	9.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу 9.1.1.2 1 000 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша 9. 1.1.3 санның 1000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 9. 1.1.4 ХХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану 9.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 9.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру 9.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар мен онмыңдықтарға дейін дөңгеленту 9.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау 9.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 9.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу 9.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету 9.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 9.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру 9.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау 9.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру; бөлшектерді бірдей бөлігіне әкелу 9.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру 9.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу 9.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру 9.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау	10.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу 10.1.1.2 1 000 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша 10. 1.1.3 санның 1000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау 10. 1.1.4 ХХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану 10.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану 10.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру 10.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар мен онмыңдықтарға дейін дөңгеленту 10.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау 10.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау 10.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу 10.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету 10.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну 10.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру 10.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау 10.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру; бөлшектерді бірдей бөлігіне әкелу
1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер						10.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру 10.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу 10.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру 10.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау
1.2 Сандар мен әрекет ету	5.1.2.1 100-ге дейін қосу мен алудың ауызша және жазбаша амалдарын ондықтан кейін ауысумен қолдану 5.1.2.2 1000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 5.1.2.3 1000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану 5.1.2.4 сандарды жан-жақты салыстыруды орындау 5.1.2.5 қосу мен азайтудың белгісіз бірліктерін табу; қосу мен алуды тексеруді орындау 5.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану 5.1.2.7 көбейту және бөлудің кестелі мысалдарын қолдану; кестеден тыс көбейту мен бөлуді орындау: 30х3, 60:3; 12х3, 36:3 5.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 5.1.2.9 100-ға дейінгі дөңгеленген ондықтар, жүздіктер, толық екітаңбалы және үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға көбейту мен бөлуді орындау 5.1.2.10 1 мен 0-ден көбейту және азайту; 10, 100 сандарымен көбейту және азайтуды орындау 5.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 5.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу 5.1.2.13 жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану	6.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау 6.1.2.2 қосу мен азайтуды 10 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 6.1.2.3 10 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдар мен әрекет ету ретін ұстану 6.1.2.4 10 000-ға дейін сандарды әртүрлі салыстыруды орындау 6.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыш тарын табу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру 6.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуля торды қолдану 6.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік түрлерін білуді қолдану 6.1.2.8 жекелеген дері 10, 100, 1 000 болғанда сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 6.1.2.9 бір таңбалы сан, 10 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 10-ға, 100-ге және 1000-ға көбейту мен бөлуді, сонымен бірге қалдықпен бөлуді орындау 6.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу 6.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 6.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу 6.1.2.13 10 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану 6.1.2.14 10 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну 6.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу 6.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу 6.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау	7.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау 7.1.2.2 қосу мен азайтуды 100 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 7.1.2.3 100 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану 7.1.2.4 100 000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау 7.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыш тарын табу; 100 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру 7.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуля торды қолдану 7.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік түрлерін білуді қолдану 7.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 7.1.2.9 бір таңбалы сан, 100 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау 7.1.2.10 100 00-ға дейін екі таңбалы санға көбейтуді орындау; сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу 7.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 7.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу 7.1.2.13 100 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану 7.1.2.14 100 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну 7.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу 7.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу 7.1.2.17 ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау 7.1.2.18 ондық бөлшектерді бір таңбалы санға көбейту мен бөлуді орындау 7.1.2.19 саннан ондық бөлшекті табу 7.1.2.22 ондық бөлшектерді қосу мен азайтуды орындау;	8.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау 8.1.2.2 қосу мен азайтуды 1000 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 8.1.2.3 1000 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдар мен әрекет ету ретін ұстану 8.1.2.4 1000 000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау 8.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыш тарын табу; 1000 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру 8.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуля торды қолдану 8.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік түрлерін білуді қолдану 8.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 8.1.2.9 бір таңбалы сан, 1000 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау 8.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу 8.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 8.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу 8.1.2.13 1000 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану 8.1.2.14 1000 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну 8.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу 8.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу 8.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау 8.1.2.18 1- және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау 8.1.2.19 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифме тикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу 8.1.1.20 ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау 8.1.2.21 бір таңбалы сан, 10-ға, 100-ге, 1 000-ға, ондықтарға көбейту мен бөлуді орындау 8.1.2.22 саннан ондық бөлшектерді табу; санды оның ондық бөлшегі бойынша табу 8.1.2.23 заттың ұзындығы мен салмағын өлшегенде алған ондық бөлшектер түрінде берілген сандарды қосу мен алу, көбейту мен бөлуді орындау	9.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелері нің құрамын атау 9.1.2.2 қосу мен азайтуды 1000 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 9.1.2.3 1000 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдар мен әрекет ету ретін ұстану 9.1.2.4 1 000000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау 9.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыш тарын табу; 1000 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру 9.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуля торды қолдану 9.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік түрлерін білуді қолдану 9.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 9.1.2.9 бір таңбалы сан, 1000 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау 9.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу 9.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 9.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу 9.1.2.13 1000 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану 9.1.2.14 1000 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну 9.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу 9.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу 9.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау 9.1.2.18 қарапайым бөлшектер мен қосу мен алу, көбейту мен бөлу әрекеттері нің белгісіз бірліктерін табу 9.1.2.19 1- және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау 9.1.2.20 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифме тикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу 9.1.2.21 саннан ондық бөлшекті табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу 9.1.2.22 саннан 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% табу; санды пайыздары бойынша табу	10.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелері нің құрамын атау 10.1.2.2 қосу мен азайтуды 1000 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану 10.1.2.3 1000 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдар мен әрекет ету ретін ұстану 10.1.2.4 1 000000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау 10.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыш тарын табу; 1000 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру 10.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуля торды қолдану 10.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік түрлерін білуді қолдану 10.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау 10.1.2.9 бір таңбалы сан, 1000 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау 10.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу 10.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау 10.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу 10.1.2.13 1000 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану 10.1.2.14 1000 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну 10.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу 10.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу 10.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау 10.1.2.18 қарапайым бөлшектер мен қосу мен алу, көбейту мен бөлу әрекеттері нің белгісіз бірліктерін табу 10.1.2.19 1- және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау 10.1.2.20 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифме тикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу 10.1.2.21 саннан ондық бөлшекті табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу 10.1.2.22 саннан 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% табу; санды пайыздары бойынша табу 10.1.2.23 саннан ондық бөлшекті табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу 10.1.2.24 жақшасы бар ондық бөлшектер мен әрекеттер тәртібін анықтау 10.1.2.25 саннан 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% табу; санды пайыздары бойынша табу 10.1.2.26 қарапайым және ондық бөлшектермен әрекететр жасау
1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.1 шамаларды айыру: құны, ұзындығы, салмағы, уақыты, оларды өлшеудің құралдарын таңдау 5.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 5.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 5.1.3.4 тиындарды тану: 50 тг, 100 тг 5.1.3.5 50 тг, 100 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 5.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге тиындарды пайдалану 5.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау 5.1.3.8 1 минут дәлдікпен сағат бойынша уақытты анықтау; күні бойынша апта күнін анықтау үшін табель-күнтізбені пайдалану 5.1.3.9 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау	6.1.3.1 шамаларды айыру: құны, ұзындығы, салмағы, уақыты, оларды өлшеудің құралдарын таңдау 6.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 6.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 1 жыл = 365 ; толық жыл = 366 күн; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 6.1.3.4 ақшаны тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг. 6.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 6.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге 200тг, 500 тг, 1000 тг ақшаларын пайдалану 6.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау 6.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды қайта құруды орындау (санның аса ұсақ шамадағы көрінісі, санның аса ірі шамадағы көрінісі)	7.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру 7.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 7.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 1 жыл = 365 ; толық жыл = 366 күн; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 7.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 7.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 7.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану 7.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау 7.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды қайта құруды орындау (санның аса ұсақ шамадағы көрінісі, санның аса ірі шамадағы көрінісі) құн, ұзындық, салмақ, уақытты өлшеуде алынған сандарды жазбаша қосу мен азайтуды орындау	8.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру 8.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 8.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 1 жыл = 365 ; толық жыл = 366 күн; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 8.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 8.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 8.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану 8.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау 8.1.3.8 көлемдерді өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау	9.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру 9.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 9.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 1 жыл = 365 ; толық жыл = 366 күн; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 9.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 9.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10000 және 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 9.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану 9.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау; әртүрлі мемлекеттердің валютасын айыра білу: доллар, еуро; валютаны айырбастау курсында бағдарлану 9.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды қайта құруды орындау (санның аса ұсақ шамадағы көрінісі, санның аса ірі шамадағы көрінісі) құн, ұзындық, салмақ, уақытты өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау	10.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру 10.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру 10.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 тн.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу, 1 тәу.= 24 сағ, 1 сағ =60 мин, жарты сағат – 30 мин, 1 мин =60 с. 1 ц = 100 кг 1 жыл = 365 ; толық жыл = 366 күн; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 10.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 10.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10000 және 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау 10.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану 10.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау; әртүрлі мемлекеттердің валютасын айыра білу: доллар, еуро; валютаны айырбастау курсында бағдарлану 10.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды қайта құруды орындау (санның аса ұсақ шамадағы көрінісі, санның аса ірі шамадағы көрінісі) құн, ұзындық, салмақ, уақытты өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау

2) "Көрнекі геометрия элементтері" тарауы:

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.1 түзу, кесінді, сынық, бұрыш, шеңбер, дөңгелек (ортасы, радиус), доғаны сызбада тану және атау 5.2.1.2 бұрыштың түрлері мен элементтерін тану және атау: ұшы, қабырғалары 5.2.1.3 фигураларды ажыратып, атау: квадрат, тікбұрыш, жанама жақтар, диагональдар 5.2.1.4 жақтарының түрлері мен бұрыштары бойынша үшбұрыштарды жіктеу 5.2.1.5 геометриялық денелерді тану: куб, шаршы, олардың элементтері: төбесі, ұшы, жақтары 5.2.1.6 сызба мен жазықтықта орналасқан геометриялық фигураларды тану: өзара қиылысады, сыртта орналасқан, жатады; сызбада пішіндердің қиылысу нүктесін табу	6.2.1.1 кесінділердің ұзындығын қосу мен алуды орындау 6.2.1.2 шеңбер мен дөңгелек, орталығы, радиусы, диаметрі, доға мен хорданы айыру және атау 6.2.1.3 кеңістікте кесінділер мен тура сызықтар дың орналасуын анықтап, атау: горизонталды, вертикалды және көлбең 6. 2.1.4 заттардың горизонталды және вертикалды деңгейі мен тіктеуішті қолдану 6.2.1.5 сызбада сынық сызықты тану және атау; үшбұрыш, квадрат пен тікбұрыштың шекарасын сынық тұйық сызық ретінде түсіну 6.2.1.6 үшбұрыш, квадрат, тікбұрыш тың периметріне анықтама беру; периметр дің формуласын шығара білу: P=a+b+c; P = 4a; P = 2a+2b 6.2.1.7 симметрияның өсі мен ортасын тауып, атау; симметриялы фигуралар және өске не симметрия ортасына қатысты симметриялы орналасқан фигуралар, 6.2.1.8 бейнеленіп отырған объектінің өлшеміне қатысты өлшемінің қатысы ретінде бейненің масштабын түсіну (1:2, 1:5, 1:10, 1:100) 6.2.1.9 түзу сызықтар дың жазықтық та өзара орналасуын анықтау: өзара қиылысады (онымен қоса перпендикуляр), қиыспайды (оның ішінде параллель) 6.2.1.10 перпенди куляр және параллель сызықтарды белгілеу белгілерін танып, қолдану	7.2.1.1 бұрыштардың түрлерін айыру; тік бұрыш, доғал бұрыш, сүйір бұрыш, толық бұрыштың өлшемдерін атау 7.2.1.2 бұрыштың шамасын өлшеу амалы (градус) және оны өлшеуге арналған құралды (транспортир) таңдау 7.2.1.3 бұрыштардың түрлерін тану және анықтау; жанама бұрышты табу; жанама бұрыштардың және үшбұрыштар дың сомасын атау 7.2.1.4 квадрат, тікбұрыш, ромб, параллелограммалардың периметріне анықтама беру; периметрдің формуласын қолдану 7.2.1.5 бұрыштардың түрлерін айырып, атау: тура, доғал, сүйір, толық 7.2.1.6 бұрыштың (градус) шамасын өлшеу амалы және оны өлшеуге арналған құралды (транспортир) таңдау 7.2.1.7 шеңбер мен дөңгелекті айыру және атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау 7.2.1.8 төртбұрыш тарды тану және айыру: квадрат, тік төртбұрыш, ромб, параллелограмм	8.2.1.1 сызбадағы сызықтар, бұрыштар және көпбұрыш тарды тану және атау 8.2.1.2 ауданның бірліктерін атау: квадратты сантиметр, квадратты дециметр, квадратты метр, квадратты миллиметр; ауданды белгілеу үшін жазбаның түрлерін пайдалану: S, кв. см; см2, кв. дм; дм2, кв. м; м 2, кв. км; км2, кв. мм; мм2; квадрат пен тікбұрыштың ауданын формуласын шығарудың практикалық шешімі 8.2.1.3 квадрат пен тікбұрыштың ауданын өлшеп, санау; квадрат пен тікбұрыштың ауданын палетканың көмегімен өлшеп, санау; 8.2.1.4 геометрия лық денелерді танып, атау: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед 8.2.1.5 куб пен ипараллелепипедтің элементтерін көрсетіп, атау: төбесі, қабырғалары мен қырлары (алдыңғы, артқы, оң, сол, жоғарғы, төменгі негіздері) 8.2.1.6 куб пен параллелепипедті тану және ашу 8.2.1.7 куб пен параллелепипедтің ауданы мен қырлары және толық жазықтығын санау	9.2.1.1 сызбада сызықтар, бұрыштар, көпбұрыш тарды тану және атау; параллельді және перпендику лярлы түзулерді ажыратып, атау 9.2.1.2 бұрыштардың түрлерін атау: тура, доғал, үшкір; бұрыштың шамасын өлшеу амалы (градус) және оны өлшеуге арналған құралды (транспортир) таңдау; жанама бұрыштардың және үшбұрыштардың бұрыштары сомасын атау 9.2.1.3 шеңбер мен дөңгелекті айыру және атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау; дөңгелектің бөліктерін айырып, атау: сектор мен сегмент 9.2.1.4 C= 2ПR формуласы ның көмегімен шеңбердің ұзындығын анықтау 9.2.1.5 периметрді санау формуласынқолдану: P = 4a; P = 2a+2b 9.2.1.6 аудан бірліктерін айырып, атау: квадратты сантиметр, квадратты дециметр, квадратты метр, квадратты миллиметр 9.2.1.7 геометриялық денелерді танып, атау: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед; геометрия лық денелердің бірліктерін танып, атау: қырлары, мен қабырғалары, төбелері мен олардың қасиеттері 9.2.1.8 квадрат, тік төртбұрыш, куб пен параллелепипедтің ауданы мен толық және қырлы кеңістігін санау 9.2.1.9 көлем бірліктерін ажыратып, санау: куб. мм, мм3, куб. см, см3, куб. дм, дм3, куб м, м3, куб. км, км3 9.2.1.10 куб пен тікбұрышты параллелепипедтің көлемін өлшеп, санау	10.2.1.1 сызбада сызықтар, бұрыштар, көпбұрыш тарды тану және атау; параллельді және перпендикулярлы түзулерді ажыратып, атау 10.2.1.2 бұрыштар дың түрлерін атау: тура, доғал, үшкір 9.2.1.3 шеңбер мен дөңгелекті атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау; дөңгелектің бөліктерін айырып, атау: сектор мен сегмент 9.2.1.4 C= 2ПR формуласы ның көмегімен шеңбердің ұзындығын анықтау 10.2.1.5 көпбұрыш тардың периметрін санау 10.2.1.6 квадрат пен тікбұрыш тың ауданын санау 10.2.1.7 куб пен тікбұрышты параллелепипедтің ауданын санау
2.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және құру	5.2.2.1 берілген ұзындықтың кесіндісін құруды орындау; кесінді ұзындығын өлшеу 5.2.2.2 кесінділердің берілген ұзындықтары бойынша сынық сызықты құруды орындау 5.2.2.3 сызбалы үшбұрыштың көмегімен әртүрлі бұрыштарды құруды орындау 5.2.2.4 берілген жақтардың ұзындығы бойынша сызбалы үшбұрыштың көмегімен квадрат пен тікбұрышты құруды орындау 5.2.2.5 циркульдің көмегімен берілген диаметр, радиус бойынша шеңбердің құруды орындау 5.2.2.6 циркуль және сызғыштың көмегімен бүйірлердің берілген ұзындығымен үшбұрыштарды құруды орындау	6.2.2.1 параллель түзулер арасындағы арақашық тықты өлшеу 6.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпенди кулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау 6.2.2.3 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау 6.2.2.4 ұзындықты сынық сызықпен өлшеу	7.2.2.1 транспортир дің көмегімен бұрыштарды өлшеу және құру 7.2.2.2 циркульдің көмегімен берілген радиус, диаметр бойынша шеңбердің құруды орындау 7.2.2.3 симметрия ортасы және өске қатысты симметрия лық мәліметтерді кесінді, шеңбер және нүктені құруды орындау 7.2.2.4 циркульдің көмегімен берілген диаметр, радиус бойынша шеңбердің құруды орындау 7.2.2.5 бүйірлердің берілген ұзындығы және бұрыштың градустың шамасы бойынша үшбұрышты құруды орындау	8.2.2.1 симметрия ортасы және өске қатысты симметрия лық мәліметтерді кесінді, үшбұрыш, квадрат, шеңберді, нүктені құруды орындау 8.2.2.2 куб және параллелепипед модельдерін дайындау	9.2.2.1 берілген ұзындықта ғы кесіндіні құруды орындау 9.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпендикулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау 9.2.2.3 транспортирдің көмегімен бұрышты құру мен өлшеуді орындау 9.2.2.4 куб және параллелепипед модельдерін дайындау 9.2.2.5 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау	10.2.2.1 берілген ұзындықта ғы кесіндіні құруды орындау 10.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпендикулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау 10.2.2.3 транспортирдің көмегімен бұрышты құру мен өлшеуді орындау 10.2.2.4 куб және параллелепипед модельдерін дайындау 10.2.2.5 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау

3) "Математикалық модельдеу":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Есептер	5.3.1.1 қосынды мен қалдықты табуға, санның бірнеше бірлікке арттыруға және азайтуға, белгісіз қосылғыштарды азайтқыштар, азайғыштар ды табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу; сандарды әртүрлі қырынан салыстыру 5.3.1.2 көбейтіндіні табу, теңдей бөліктерге бөлу, мазмұны бойынша бөлу, санды бірнеше есе арттыру және азайтуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу; сандарды әртүрлі қырынан салыстыру; өлшемдерді салыстыру: бағасы, саны, құны; жолы, арақашықтығы; санның бөлігін табу 5.3.1.3 2 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік арифметика лық амалды шешу 5.3.1.4 шартты белгілерді қолданумен бірге есептің мазмұнын қысқаша жазуды орындау 5.3.1.5 жауабы бар қарапайым есеп, түсініктемесі не әр әрекетке қоятын сұрағы бар еаепті шешуді жазып алуды орындау 5.3.1.6 есепті шешуді жазып алуда атауларды белгілеу	6.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 6.3.1.2 санның бір немесе бірнеше бөлігін табуға мәтіндік есептерді шешу; шамалардың арақатынасына арналған есептер: жылдамдығы, жолы, уақыты, бағасы, саны, құны; қарама-қарсы біркелкі тура әрекеттер 6.3.1.3 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметика лық есептерді шешу 6.3.1.4 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау 6.3.1.5 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау 6.3.1.6 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу	7.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 7.3.1.2 санды бірнеше бірлікке арттыруға (азайту) және санды бірнеше рет арттыруға (азайту) арналған есептерді салыстыру; сандарды әртүрлі және бірнеше есе салыстыруға есептерді салыстыруды орындау 7.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты, бір бағытта не қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа арналған қарапайым мәтіндік есептерді шешу 7.3.1.4 санның бір және бірнеше үлестері, орташа арифметикалық норманы табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу 7.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу 7.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау 7.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау 7.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу	8.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 8.3.1.2 көбейтіндіні табуға, теңдей бөліктерге бөлуге, мазмұны бойынша бөлуге, санды бірнеше есе арттыруға және азайтуға, сандарды бірнеше рет салыстыруға арналған жай мәтіндік есептерді шешу 8.3.1.3 санды бірнеше бірлікке арттыруға (азайту) және санды бірнеше рет арттыруға (азайту) арналған есептерді салыстыру 8.3.1.4 сандарды айырымдық және еселеп салыстыруға арналған есептерді салыстыру 8.3.1.5 шамалардың арақатынасына арналған жай мәтіндік арифметикалық есептерді шешу: бағасы, саны, құны, жолы, уақыты, арақашықтығы 8.3.1.6 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа, бір бағыттағы және қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа арналған жай мәтіндік есептерді шешу 8.3.1.7 санның бір және бірнеше үлестерін, орташа арифметикалық норманы табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу 8.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу	9.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 9.3.1.2 санның пайызын табуға арналған қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу 9.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа арналған мәтіндік есептерді шешу 9.3.1.4 саннан бөлшек пен пайызды табуға арналған жай және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу 9.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу 9.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау 9.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен 9.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу	10.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 10.3.1.2 санның пайызын табуға арналған қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу; тікбұрыш (квадрат) ауданын табу 10.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа арналған мәтіндік есептерді шешу 10.3.1.4 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа арналған мәтіндік есептерді шешу 10.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу 10.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау 10.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен 10.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
3.2 Математика тілі	5.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 5.3.2.2 сызбада геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын алфавитінің кейбір әріптерін пайдалану	6.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 6.3.2.2 сызбада геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын алфавитінің кейбір әріптерін пайдалану; радиус пен диаметрді латын алфавитінің әріптерімен белгілеу: R, D; периметрді белгілеу: P	7.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 7.3.2.2 бұрыштың градустық өлшемін белгілеу үшін "^о" белгісін қолдану	8.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 8.3.2.2 геометриялық пішіннің ауданын белгілеу: S	9.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 9.3.2 геометриялық дененің көлемін белгілеуді пайдалану: V; пайызды белгілеу үшін % белгісін қолдану	10.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "=" 10.3.2.2 геометриялық дененің көлемін белгілеуді пайдалану: V; пайызды белгілеу үшін % белгісін қолдану

50. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптардағы "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

51. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-10
сыныптардағы "Математика"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптардағы "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар мен өлшемдер	1.1 Натурал сандар. Бөлшектер	5.1.1.1 дөңгелек жүздіктерді алу, атау және жазу; дөңгелек жүздіктерді тура және кері ретте атау; 1000-ға дейінгі толық сандарды алу, атау және жазу
		5.1.1.2 берілген саннан берілген санға дейін, 1000-ға дейінгі толық сандардың тең сандық топтарымен тура және кері ретте реттік және есептік санауды жүргізу
		5.1.1.3 1000-ға дейінгі сандардың табиғи қатарында санның орнын орнын анықтау
		5.1.1.5 1000-ға дейінгі сандардың табиғи қатарының қасиеттерін түсініп, қолдану
		5.1.1.6 1000-ға дейінгі сандарды оқу, жазу және салыстыру
		5.1.1.7 жұп және тақ сандарды ажырату; бір, екі, үш белгілі сандарды ажырату
		5.1.1.8 сандарды разрядты кестеге жазу; санның разрядты кестесінің құрамын анықтау
		5.1.1.9 сандарды разрядты қосындылар сомасына салу, сандарды 1000-ға дейінгі разрядты қосындылар сомасы бойынша құру
	1.2 Сандармен әрекет ету	5.1.2.2 10 000-ға дейінгі сандарды қосу және алуда ауызша (разряд арқылы көшусіз) санау әдістерін қолдану
		5.1.2.3 1000-ға дейін дейінгі сандарды қосу мен алуда әрекеттер тәртібін ұстану
		5.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік мысалдарын қолдану
		5.1.2.4 сандарды әртүрлі салыстыруды орындау
		5.1.2.13 Жақшасы бар және жоқ мысалдарда 1- және 2-сатылардағы әрекеттер тәртібін ұстану
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.1 мм, см, дм, м, км, г, кг, ц, т және сәйкес келетін құралдарды қолдана отыра шамаларды өлшеуді жасау; шаламдарды атаумен сандарды жазу арқылы өлшеу нәтижелері
		5.1.3.2 атаулары бір мағыналарды салыстыру
		5.1.3.3 шамалар бірліктерінің арақатынасын орнату: 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг
		5.1.3.7 шамаларды өлшеген кездегі сандарды түрлендіруді орындау
		5.1.3.9 құн, ұзындық пен салмақтың бір не екі бірліктерін өлшеуде алған сандарды ауызша түрде қосу мен алуды орындау
3. Математи калық модельдеу	3.1 Есептер	5.3.1.1 қосынды мен қалдықты табуға, санның бірнеше бірлікке арттыруға және азайтуға, белгісіз қосылғыштарды азайтқыштар, азайғыштарды табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу
		5.3.1.5 2 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік арифметикалық амалды шешу
		5.3.1.6 шартты белгілерді қолданумен бірге есептің мазмұнын қысқаша жазуды орындау
		5.3.1.7 жауабы бар қарапайым есеп, түсініктемесі не әр әрекетке қоятын сұрағы бар есепті шешуді жазып алуды орындау
		5.3.1.8 есепті шешуді жазып алуда атауларды белгілеу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.2 бұрыштың түрлері мен элементтерін тану және атау: ұшы, қабырғалары
	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.1 шеңбер мен дөңгелекті (ортасы, радиус) сызбада тану және атау
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	5.2.2.4 берілген жақтардың ұзындығы бойынша сызбалы үшбұрыштың көмегімен квадрат пен тікбұрышты құруды орындау
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	5.2.2.5 циркульдің көмегімен берілген радиус бойынша шеңбердің құруды орындау
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	5.1.1.10 сұйық және сусымалы заттарды қоса, тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы үлестерін алу
		5.1.1.11 қарапайым бөлшектердің құрылуын көрсету; ірі және майда бөлшектерді ажырату
		5.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		5.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру
		5.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектер, аралас сандарды ажырату
		5.1.2.4 сандардың әртүрлі салыстыруын орындау
		5.1.2.8 сандардың еселік салыстыруын орындау
		5.1.1.7 сандарды ондыққа дейін дөңгеленту
	1.2 Сандармен әрекет ету	5.1.2.2 1000-ға дейін қосу мен алудың жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.1 ай, жыл бірліктерін қолдана отыра көлемдерід өлшеуді орындау
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: 1 жыл = 12 ай, 1апта.= 7 тәу, 1 жыл = 365; толық жыл = 366 жыл; 1 ай = 28, 29, 30, 31 тәу,
3. Математикалық модельдеу	3.1 Есептер	5.3.1.1 сандарды әртүрлі салыстыруына қарапайым мәтіндік есептер шешу
		5.3.1.2 сандардың еселік салыстыруы және санның бөлігін табуға қарапайым мәтіндік есептерді шешу
		5.3.1.3 2 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік арифметикалық амалды шешу
		5.3.1.4 шартты белгілерді қолданумен бірге есептің мазмұнын қысқаша жазуды орындау
		5.3.1.5 жауабы бар қарапайым есеп, түсініктемесі не әр әрекетке қоятын сұрағы бар есепті шешуді жазып алуды орындау
		5.3.1.6 септі шешуді жазып алуда атауларды белгілеу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.4 жақтарының түрлері мен бұрыштары бойынша үшбұрыштарды жіктеу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	5.2.2.6 циркуль және сызғыштың көмегімен бүйірлердің берілген ұзындығымен үшбұрыштарды құруды орындау
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	5.1.2.7 көбейту және бөлудің кестелі мысалдарын қолдану; кестеден тыс көбейту мен бөлуді орындау: 30х3, 60:3; 12х3, 36:3
		5.1.2.10 1 мен 0-ден көбейту және азайту; 10, 100 сандарымен көбейту және азайтуды орындау
		5.1.1.4 ХII-ге дейінгі рим нөмірленуін оқу, жазу және қолдану
		5.1.2.9 1000-ға дейінгі дөңгеленген ондықтар, жүздіктер, толық екітаңбалы және үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға көбейту мен бөлуді (разряд арқылы көшусіз) орындау
		5.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.9 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау
3. Математикалық модельдеу	3.1 Есептер	5.3.1.2 бағасы, саны, құнының арақатынасына қарапайым мәтіндік есептерді шешу
		5.3.1.5 2 әрекетті орындауды талап ететін құрамдас мәтіндік арифметикалық амалды шешу
		5.3.1.6 шартты белгілерді қолданумен бірге есептің мазмұнын қысқаша жазуды орындау
		5.3.1.7 жауабы бар қарапайым есеп, түсініктемесі не әр әрекетке қоятын сұрағы бар есепті шешуді жазып алуды орындау
		5.3.1.8 септі шешуді жазып алуда атауларды белгілеу
		5.3.2.2 сызбада геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын алфавитінің келесі әріптерін пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
	3.2. Матема тика тілі	5.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.3 5.2.1.3 фигураларды ажыратып, атау: квадрат, тікбұрыш, жанама жақтар, диагональдар
	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.5 геометриялық денелерді тану: куб, шаршы, олардың элементтері: төбесі, ұшы, жақтары
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	5.2.2.1 берілген ұзындықтың кесіндісін құруды орындау; кесінді ұзындығын өлшеу
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	5.2.2.2 кесінділердің берілген ұзындықтары бойынша сынық сызықты құруды орындау
4-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	5.1.2.1 100-ге дейін қосу мен алудың ауызша және жазбаша амалдарын ондықтан кейін ауысумен қолдану
		5.1.2.5 қосу мен азайтудың белгісіз бірліктерін табу; қосу мен алуды тексеруді орындау
		5.1.2.13 жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
		5.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	5.1.3.8 1 минут дәлдікпен сағат бойынша уақытты анықтау; күні бойынша апта күнін анықтау үшін табель-күнтізбені пайдалану
		5.1.3.4 тиындарды тану: 50 тг, 100 тг; купюраларды тану: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг.;
		5.1.3.5 50 тг, 100 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау; 200 тг, 500 тг, 1000 тг айырбастау және ауыстыруды орындау
		5.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге тиындарды пайдалану
		5.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау
		5.1.3.9 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	5.2.1.6 сызба мен жазықтықта орналасқан геометриялық фигураларды тану: өзара қиылысады, сыртта орналасқан, жатады; сызбада пішіндердің қиылысу нүктесін табу
Жыл бойы оқығанды қайталау

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	6.1.1.1 10 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу
		6.1.1.2 1000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша
		6.1.1.3 санның 10 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау
		6.1.1.4 ХХ-ға дейінгі рим нөмірленуін оқу, жазу және қолдану
		6.1.1.5 10 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану
		6.1.1.6 10 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру
		6.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар мен жүздіктерге дейін дөңгеленту
		6.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау
		6.1.1.9 сандарды разрядты сомаға салу, разрядтық құрамын анықтау; 10 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау
	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау
		6.1.2.2 қосу мен азайтуды 10 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
		6.1.2.3 10 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану
		6.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыштарын табу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру
		6.1.2.4 10 000-ға дейін сандарды әртүрлі салыстыруды орындау
		6.1.2.9 10-ға, 100-ге және 1000-ға көбейту мен бөлуді, сонымен бірге қалдықпен бөлуді орындау
		6.1.2.10 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу
		6.1.2.14 10 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну
		6.1.2.8 сандардың еселеген салыстыруын орындау; жекелегендері 10, 100, 1 000 болғанда сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	6.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату
		6.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		6.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау
		6.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды қайта құруды орындау
		6.1.3.4 ақшаны тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг;
		6.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг-ні айырбастау және ауыстыруды орындау
		6.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге 200тг, 500 тг, 1000 тг ақшаларын пайдалану
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	6.2.1.1 кесінділердің ұзындығын қосу мен алуды орындау
		6.2.1.3 кеңістікте кесінділер мен тура сызықтардың орналасуын анықтап, атау: горизонталды, вертикалды және көлбең
		6.2.1.4 заттардың горизонталды және вертикалды деңгейі мен тіктеуішті қолдану
		6.2.1.9 түзу сызықтардың жазықтықта өзара орналасуын анықтау: өзара қиылысады (онымен қоса перпендикуляр), қиыспайды (оның ішінде параллель)
		6.2.1.10 перпендикуляр және параллель сызықтарды белгілеу белгілерін танып, қолдану
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	6.2.2.1 параллель түзулер арасындағы арақашықтықты өлшеу
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	6.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпендикулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау
3. Математикалық модельдеу	3.1 Есептер	6.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу
		6.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		6.3.1.6 4 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		6.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		6.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік және кестелік емес түрлерін білуді қолдану
		6.1.2.9 бір таңбалы санға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану
		6.1.2.10 сандардың 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу
		6.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	6.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		6.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		6.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		6.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру
		6.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді ажырату
		6.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру
	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	6.3.1.2 санның бір немесе бірнеше бөлігін табуға мәтіндік есептерді шешу
		6.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		6.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		6.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		6.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
	3.2. Матема тика тілі	6.3.2.2сызбада геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын алфавитінің кейбір әріптерін пайдалану; радиус пен диаметрді латын алфавитінің әріптерімен белгілеу: R, D; периметрді белгілеу: P
	3.2. Матема тика тілі	6.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	6.2.1.2 шеңбер мен дөңгелек, орталығы, радиусы, диаметрі, доға мен хорданы айыру және атау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	6.2.2.3 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.9 сандарды белгісі бір сандар, 10 000-ға дейін дейінгі дөңгелек ондықтарға көбейту мен бөлуді қолдану
		6.1.2.11 көбейту мен бөлуді тексеруді орындау
		6.1.2.12 көбейту мен бөлудің белгісіз бірліктерін табу
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	6.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату
		6.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		6.1.3.8 1-2 бірлікпен құн, ұзындық, салмақтв өлшегенде алынған сандарға ауызша және жазбаша түрде көбейту мен бөлу
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	6.3.1.2 санның бір немесе бірнеше бөлігін табуға мәтіндік есептерді шешу; шамалардың арақатынасына арналған есептер: жылдамдығы, жолы, уақыты, бағасы, саны, құны; қарама-қарсы біркелкі тура әрекеттер
		6.3.1.3 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		6.3.1.4 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		6.3.1.5 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		6.3.1.6 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
1. Сандар мен өлшемдер	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	6.1.1.10 тұтас заттың оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		6.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түріндегі 10, 100, 1000 азайтқыштары бар бөлшектерді алып, жазу ондық бөлшектерді оқып, салыстыру, ондық бөлшектерді оқып, санау; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру
		6.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу
		6.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру
		6.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау
	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	6.2.1.5 сызбада сынық сызықты тану және атау; үшбұрыш, квадрат пен тікбұрыштың шекарасын сынық тұйық сызық ретінде түсіну
		6.2.1.6 үшбұрыш, квадрат, тікбұрыштың периметріне анықтама беру; периметрдің формуласын шығара білу: P=a+b+c; P = 4a; P = 2a+2b
		6.2.1.8 бейнеленіп отырған объектінің өлшеміне қатысты өлшемінің қатысы ретінде бейненің масштабын түсіну (1:2, 1:5, 1:10, 1:100)
	2.2 Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	6.2.2.4 ұзындықты сынық сызықпен өлшеу
3. Математикалық модельдеу	3.2. Матема тика тілі	6.3.2.2 сызбада геометриялық фигураларды белгілеу үшін латын алфавитінің кейбір әріптерін пайдалану
4-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.6 10 000-ға дейінгі қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды сандарды қолдану
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	6.1.2.13 10 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	6.2.1.7 симметрияның өсі мен ортасын тауып, атау; симметриялы фигуралар және өске не симметрия ортасына қатысты симметриялы орналасқан фигуралар
Жыл бойы оқығанды қайталау

3) 7-сынып:

3-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	7.1.1.1 100 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу
		7.1.1.2 100 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша
		7.1.1.3 санның 100 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау
		7.1.1.4 ХХ-ға дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану
		7.1.1.5 100 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану
		7.1.1.6 100 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру
		7.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы және бестаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер мен мыңдықтарғадейін дөңгеленту
		7.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау
		7.1.1.9 100 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау
	1.2 Сандармен әрекет ету	7.1.2.2 қосу мен азайтуды 100 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
		7.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау
		7.1.2.3 100 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану
		7.1.2.4 100 000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау
		7.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыштарын табу; 100 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру
		7.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік және кестелік емес түрлерін қолдану
		7.1.2.14 100 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну
		7.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау
		7.1.2.9 100 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау
		7.1.2.10 100 00-ға дейін екі таңбалы санға көбейтуді орындау; сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу
		7.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
		7.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу
		7.1.2.13 100 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
		7.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	7.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг
		7.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау
		7.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану
3. Математикалық модельдеу	3.2. Матема тика тілі	7.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу
		7.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		7.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		7.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		7.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	7.2.1.5 бұрыштардың түрлерін айырып, атау: тура, доғал, сүйір, толық
	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	7.2.1.6 бұрыштың (градус) шамасын өлшеу амалы және оны өлшеуге арналған құралды (транспортир) таңдау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	7.2.2.1 транспортирдің көмегімен бұрыштарды өлшеу және құру
3. Математикалық модельдеу	3.2. Матема тика тілі	7.3.2.2 бұрыштың градустық өлшемін белгілеу үшін "^о" белгісін қолдану
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	7.1.3.1 көлемдерді өлшем бірліктерін қолдана отыра шамаларды өлшеу; заттарды есептеуде алынған сандарды шама атауларымен бірге сандарды жазу
		7.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		7.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату: құны, ұзындығы, салмағы мен уақыты
		7.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау
		7.1.3.8 көлемдерді өлшеуде алынған сандарды ауызша және жазбаша қосу мен азайтуды орындау; көлемдерді өлшеуде алынған сандарды бір белгісілі санға, дөңгеленген ондықтар мен екі белгілі санға көбету мен бөлу
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	7.3.1.4 санның бір және бірнеше үлестері, орташа арифметикалық норманы табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу
		7.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		7.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		7.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		7.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	7.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		7.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		7.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		7.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру
		7.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді алу
		7.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру
	1.2 Сандармен әрекет ету	7.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
	1.2 Сандармен әрекет ету	7.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	7.2.1.3 бұрыштардың түрлерін тану және анықтау; жанама бұрышты табу; жанама бұрыштардың және үшбұрыштардың сомасын атау
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	7.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру
		7.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу
		7.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру
		7.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау
	1.2 Сандармен әрекет ету	7.1.2.17 ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау
		7.1.2.18 ондық бөлшектерді бір таңбалы санға көбейту мен бөлуді орындау
		7.1.2.19 саннан ондық бөлшекті табу
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	7.3.1.4 санның бір және бірнеше үлестері, орташа арифметикалық норманы табуға арналған жай мәтіндік есептерді шешу
		7.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты, бір бағытта не қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа арналған қарапайым мәтіндік есептерді шешу
		7.3.1.5 2-3 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		7.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		7.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		7.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	7.2.2.4 циркульдің көмегімен берілген диаметр, радиус бойынша шеңбердің құруды орындау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	7.2.2.5 бүйірлердің берілген ұзындығы және бұрыштың градустың шамасы бойынша үшбұрышты құруды орындау
3. Математикалық модельдеу	3.2. Матема тика тілі	7.3.2.2 бұрыштың градустық өлшемін белгілеу үшін "^о" белгісін қолдану
4-тоқсан
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	7.2.1.7 шеңбер мен дөңгелекті айыру және атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау
		7.2.2.9 төртбұрыштарды тану және айыру: квадрат, тік төртбұрыш, ромб, параллелограмм
		7.2.1.4 квадрат, тікбұрыш, ромб, параллелограммалардың периметріне анықтама беру; периметрдің формуласын қолдану
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	7.2.2.2 циркульдің көмегімен берілген радиус, диаметр бойынша шеңбердің құруды орындау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	7.2.2.3 симметрия ортасы және өске қатысты симметриялық мәліметтерді кесінді, шеңбер және нүктені құруды орындау
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	7.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	7.3.1.2 санды бірнеше бірлікке арттыруға (азайту) және санды бірнеше рет арттыруға (азайту) арналған есептерді салыстыру; сандарды әртүрлі және бірнеше есе салыстыруға есептерді салыстыруды орындау
Жыл бойы оқығанды қайталау

4) 8-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	8.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу
		8.1.1.2 100 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте есептік және реттік санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша
		8.1.1.3 санның 1 000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау
		8.1.1.4 ХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану
		8.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану
		8.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру
		8.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондық
		8.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау
		8.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау
	1.2 Сандармен әрекет ету	8.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау
		8.1.2.2 қосу мен азайтуды 1000 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
		8.1.2.3 1000 000-ға дейін жақшаның ішіндегі мысалдар мен әрекет ету ретін ұстану
		8.1.2.4 1000 000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау
		8.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыштарын табу; 1000 000-ға дейін сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру
		8.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік және кестелік емес түрлерін қолдану
		8.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау
		8.1.2.9 бір таңбалы сан, 1000 000-ға дейінгі дөңгеленген ондықтарға көбейту мен бөлудің жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау; 1000 000-ға дейін10-ға,100-ге, 1000-ға қалдықпен бірге бөлу
		8.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу знать
		8.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
		8.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу
		8.1.2.13 1000 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
		8.1.2.14 1000 000-ға дейін көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	8.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		8.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау
		8.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.1.1 сызбадағы сызықтар, бұрыштар және көпбұрыштарды тану және атау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	8.2.2.1 симметрия ортасы және өске қатысты симметриялық мәліметтерді кесінді, үшбұрыш, квадрат, шеңберді, нүктені құруды орындау
3. Математи калық модельдеу	3.1. Есептер	8.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 8.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение; қарама-қарсы түзу бағыттағы қозғалысқа арналған жай мәтіндік есептерді шешу
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	8.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		8.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		8.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		8.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру
		8.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау
		8.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру
	1.2 Сандармен әрекет ету	8.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
		8.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу
		8.1.2.17 қарапайым бөлшектер және аралас сандарды кһбейту мен бөлуді орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау
		8.1.2.19 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифметикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу
		8.1.2.18 1- және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.1.2 ауданның бірліктерін атау: квадратты сантиметр, квадратты дециметр, квадратты метр, квадратты миллиметр; ауданды белгілеу үшін жазбаның түрлерін пайдалану: S, кв. см; см2, кв. дм; дм2, кв. м; м2, кв. км; км2, кв. мм; мм2; квадрат пен тікбұрыштың ауданын формуласын шығарудың практикалық шешімі
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.1.3 квадрат пен тікбұрыштың ауданын өлшеп, санау; квадрат пен тікбұрыштың ауданын палетканың көмегімен өлшеп, санау;
3. Математи калық модельдеу	3.1. Есептер	8.3.1.2 тікбұрыш (квадрат) ауданын санауға мәтіндік есептерді шешу
		8.3.1.4 санның бір және бірнеше үлестерін табуға арналған мәтіндік есептерді шешу;
		8.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік есептерді шешу
		8.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		8.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		8.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен орындау
		8.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
	3.2. Матема тика тілі	8.3.2.2 геометриялық пішіннің ауданын белгілеу: S
	3.2. Матема тика тілі	8.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	8.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру
		8.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		8.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату:
		8.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау
		8.1.3.8 көлемдерді өлшеуде алынған сандарды жазбаша және ауызша қосу мен азайтуды орындау
	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	8.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру
		8.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу
		8.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру
		8.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау
	1.2 Сандармен әрекет ету	8.1.2.20 ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау
		8.1.2.21 бір таңбалы сан, 10-ға, 100-ге, 1 000-ға, ондықтарға көбейту мен бөлуді орындау
		8.1.2.22 саннан ондық бөлшектердітабу; санды оның ондық бөлшегі бойынша табу
		8.1.2.23 заттың ұзындығы мен салмағын өлшегенде алған ондық бөлшектер түрінде берілген сандарды қосу мен алу, көбейту мен бөлуді орындау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.1.4 геометриялық денелерді танып, атау: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед
		8.2.1.5 куб пен ипараллелепипедтің элементтерін көрсетіп, атау: төбесі, қабырғалары мен қырлары (алдыңғы, артқы, оң, сол, жоғарғы, төменгі негіздері)
		8.2.1.6 куб пен параллелепипедті тану
4-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	8.1.2.19 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифметикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	8.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.1.7 куб пен параллелепипедтің ауданы мен қырлары және жазықтығын санау толық
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	8.2.2.2 куб және параллелепипед модельдерін дайындау
Жыл бойы оқығанды қайталау

5) 9-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	9.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу
		9.1.1.2 1 000 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте есептік және реттік санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша
		9.1.1.3 санның 1000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау
		9.1.1.4 ХХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану
		9.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану
		9.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру
		9.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар мен онмыңдықтарға дейін дөңгеленту
		9.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау
		9.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау
		9.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		9.1.1.11 ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		9.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру
		9.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу
		9.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру
	1.2 Сандармен әрекет ету	9.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау
		9.1.2.2 қосу мен азайтуды 1000 000-ға дейін қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
		9.1.2.3 жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану
		9.1.2.4 1 000000-ға дейін сандарды айырымдық салыстыруды орындау
		9.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыштарын табу; сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру
		9.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
		9.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік және кестелік емес түрлерін білуді қолдану
		9.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау
		9.1.2.9 бір таңбалы сан, 1000 000-ға дейінгі ондықтарға көбейту мен бөлудің ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін қолдану; 100 000-ға дейін дөңгелек ондықтарға, бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлуді орындау
		9.1.2.21 саннан ондық бөлшекті табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу
		9.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу
		9.1.2.13 1000 000-ға дейін жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
		9.1.2.14 көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну
		9.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
		9.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу
3. Математи калық модельдеу	3.1. Есептер	9.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа арналған мәтіндік есептерді шешу
		9.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		9.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		9.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен
		9.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
	3.2. Матема тика тілі	9.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	9.2.1.1 сызбада сызықтар, бұрыштар, көпбұрыштарды тану және атау; параллельді және перпендикулярлы түзулерді ажыратып, атау
	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	9.2.1.5 периметрді санау формуласын қолдану: P = 4a; P = 2a+2b;
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	9.2.2.1 берілген ұзындықтағы кесіндіні құруды орындау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	9.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпендикулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	9.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		9.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		9.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		9.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру
		9.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау
		9.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру; бөлшектерді бірдей бөлігіне әкелу
	1.2 Сандармен әрекет ету	9.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
		9.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу
		9.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау
		9.1.2.18 қарапайым бөлшектермен қосу мен алу, көбейту мен бөлу әрекеттерінің белгісіз бірліктерін табу
		9.1.2.19 1 және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау
		9.1.2.20 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифметикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу
3. Математи калық модельдеу	3.1. Есептер	9.3.1.3 санның пайызын табуға арналған құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу
		9.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		9.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен
		9.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	9.2.1.6 аудан бірліктерін айырып, атау: квадратты сантиметр, квадратты дециметр, квадратты метр, квадратты миллиметр
		9.2.1.8 квадрат, тік төртбұрыштың ауданын санау
		9.2.1.7 геометриялық денелерді танып, атау: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед; геометриялық денелердің бірліктерін танып, атау: қырлары, мен қабырғалары, төбелері мен олардың қасиеттері
		9.2.1.8 куб пен параллелепипедтің ауданы мен толық және қырлы кеңістігін санау
		9.2.2.4 куб және параллелепипед модельдерін дайындау
		9.2.1.9 көлем бірліктерін ажыратып, санау: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм 3, куб м, м 3, куб. км, км 3
		9.2.1.10 куб пен тікбұрышты параллелепипедтің көлемін өлшеп, санау
		9.3.2.2 геометриялық дененің көлемін белгілеуді пайдалану: V;
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	9.1.2.22 саннан 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% табу; санды пайыздары бойынша табу
3. Математикалық модельдеу	3.2. Матема тика тілі	9.3.2.2 пайызды белгілеу үшін % белгісін қолдану
	3.1. Есептер	9.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу 9.3.1.4 саннан бөлшек пен пайызды табуға арналған жай және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу
	3.2. Матема тика тілі	9.3.1.2 санның пайызын табуға арналған қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу
1. Сандар және шамалар	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	9.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру
		9.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		9.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату
		9.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг және 20 000 тг
		9.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10000 және 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау
		9.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану
		9.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау; әртүрлі мемлекеттердің валютасын айыра білу: доллар, еуро; валютаны айырбастау курсында бағдарлану
		9.1.3.8 құн, ұзындық, салмақ, уақыттың бір, екі бірліктерін өлшеуде алынған сандарды ауызша және жазбаша қосу мен азайтуды орындау; бірдей сандар, дөңгелек ондықтарды өлшеуде алынған сандарға көбейту мен бөлу, екі белгілі санға көбейту
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	9.2.1.2. бұрыштардың түрлерін атау: тура, доғал, үшкір; бұрыштың шамасын өлшеу амалы (градус) және оны өлшеуге арналған құралды (транспортир) таңдау; жанама бұрыштардың және үшбұрыштардың бұрыштары сомасын атау
		9.2.1.3 шеңбер мен дөңгелекті айыру және атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау; дөңгелектің бөліктерін айырып, атау: сектор мен сегмент
		9.2.1.4 C= 2ПR формуласының көмегімен шеңбердің ұзындығын анықтау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	9.2.2.3 транспортирдің көмегімен бұрышты құру мен өлшеуді орындау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	9.2.2.5 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау
4-тоқсан
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	9.2.1.3 шеңбер мен дөңгелекті айыру және атау; орта, радиус, диаметр, хорда, доғаны тану мен атау; дөңгелектің бөліктерін айырып, атау:
	2.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі	9. 2.1.4 C= 2ПR формуласының көмегімен шеңбердің ұзындығын анықтау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	9.2.2.5 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау
1. Сандар және шамалар	1.2 Сандармен әрекет ету	9.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
Жыл бойы оқығанды қайталау

6) 10-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	10.1.1.1 1 000 000-ға дейінгі сандарды алу, атау және жазу
		10.1.1.2 1 000 000-ға дейін сандарды тура және кері ретте есептік және реттік санау: берілген саннан берілгенге дейін, тең сандар және топтар бойынша
		10.1.1.3 санның 1000 000-ға дейінгі сандардың натурал қатарындағы орнын анықтау
		10.1.1.4 ХХХV-ке дейін сандардың римдік нөмірленуін оқу, жазу және пайдалану
		10.1.1.5 1 000 000-ға дейін натурал қатардағы сандардың қасиетін түсіну және пайдалану
		10.1.1.6 1 000 000-ға дейін сандарды оқу, жазу және салыстыру
		10.1.1.7 жұп/тақ сандарды айыру; біртаңбалы, екітаңбалы, үштаңбалы, төрттаңбалы, бестаңбалы және алтытаңбалы сандарды ажырату; сандарды ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар мен онмыңдықтарға дейін дөңгеленту
		10.1.1.8 сандарды топтар мен разрядтар кестесіне жазу; санның разрядты және топтық құрамын анықтау
		10.1.1.9 1000 000-ға дейін дейінгі разрядты қосынды сандар сомасына сандарды құрау
	1.2 Сандармен әрекет ету	10.1.2.1 қосу мен алудың нәтижелерінің құрамын атау
		10.1.2.2 қосу мен алудың ауызша (разряд арқылы ауысусыз) және жазбаша (разряд арқылы ауысумен) амалдарын қолдану
		10.1.2.3 жақшаның ішіндегі мысалдармен әрекет ету ретін ұстану
		10.1.2.4 сандарды айырымдық салыстыруды орындау
		10.1.2.5 қосу мен алудың белгісіз қосылғыштарын табу; сандарды қосу мен алуға мысалдарды шешу; қосуды алумен және кері ретпен тексеру
		10.1.2.6 қосу мен алу, көбейту мен бөлуде калькуляторды қолдану
		10.1.2.7 көбейту мен бөлудің кестелік және кестелік емес түрлерін білуді қолдану
		10.1.2.8 сандарды бірнеше рет салыстыруды орындау
		10.1.2.9 бір таңбалы сан, екі таңбалы сан, дөңгелек ондықтар, дөңгелек жүздіктер, сыңдықтарға көбейту мен бөлуді орындау
		10.1.2.10 сандардың 10-ға,100-ге, 1000-ға бөлу сипаттарын білу; 2-ге, 3-ке және 5-ке бөлу сипаттарын білу
		10.1.2.11 көбейту және азайтуды тексеруді орындау
		10.1.2.12 көбейту және азайтудың белгісіз құралдарын табу; мысалдарды шешу
		10.1.2.13 жақшасы бар және жақшасы жоқ 1 және 2 сатыдағы мысалдарда әрекеттер тәртібін ұстану
		10.1.2.14 көбейту мен бөлуде бірлік пен нөлдің қасиетін түсіну
	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	10.1.3.4 ақшаларды тану: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		10.1.3.5 200 тг, 500 тг, 1000 тг, 2000 тг, 5000 тг, 10000 және 20 000 тг тиындарды айырбастау және ауыстыруды орындау
		10.1.3.6 сатып алу үшін есептесуге ақшаларды пайдалану
		10.1.3.8 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды көбейту мен бөлуді орындау; көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды бір таңбалы санға, дөңгелек ондықтар мен екі таңбалы санға көбейту мен бөлу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	10.2.1.1 сызбада сызықтар, бұрыштар, көпбұрыштарды тану және атау; параллельді және перпендикулярлы түзулерді ажыратып, атау
		10.2.1.2 бұрыштардың түрлерін атау: тура, доғал, үшкір
		10.2.1.6 көпбұрыштардың периметрін санау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	10.2.2.1 берілген ұзындықтағы кесіндіні құруды орындау
		10.2.2.3 транспортирдің көмегімен бұрышты құру мен өлшеуді орындау
		10.2.2.2 сызғыш пен сызбалы үшбұрыштың көмегі арқылы, перпендикулярлы, параллельды түзулерді құруды орындау
		10.2.1.4 S=ПR2 формуласының көмегімен шеңбердің аумағын анықтау;
3. Математи калық модельдеу	3.1 Есептер	10.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу
		10.3.1.3 қарама-қарсы түзу сызықты қозғалысқа арналған мәтіндік есептерді шешу
		10.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		10.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		10.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен
		10.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
2-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	10.1.1.10 тұтас заттың екінші, үшінші, төртінші, бесінші, оныншы, жүзінші және мыңыншы үлестерін алу
		10.1.1.11 қарапайым және ондық бөлшектердің құрылуын көрсету
		10.1.1.12 қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды оқу, жазу; бөлшектердің алымы мен бөлімінің мағынасын түсіну
		10.1.1.13 бөлімі бірдей бөлшектерді салыстыру, алымы бірдей бөлшектерді салыстыру, аралас сандарды салыстыру
		10.1.1.14 дұрыс және дұрыс емес бөлшектерді атау
		10.1.1.15 бөлшектерді ірірек бөліктерде білдіру, дұрыс емес бөлшекті тұтас не аралас санмен алмастыру; аралас санды дұрыс емес бөлшекпен алмастыру; бөлшектерді бірдей бөлігіне әкелу
	1.2 Сандармен әрекет ету	10.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
		10.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу
		10.1.2.17 бөлшектер мен аралас сандарды толық санға көбейту мен бөлуді орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау
		10.1.2.18 қарапайым бөлшектермен қосу мен алу, көбейту мен бөлу әрекеттерінің белгісіз бірліктерін табу
		10.1.2.19 1 және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау
		10.1.2.20 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифметикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	10.2.1.3 шеңбер мен дөңгелекті атау; орта, радиус, диаметр, тану мен атау
		10.2.1.5 квадрат пен тікбұрыш ауданын санау
		10.2.1.4 S=ПR2 формуласының көмегімен шеңбердің аумағын анықтау
	2.2. Геомет риялық фигура ларды бейне леу және құру	10.2.2.4 берілген радиус пен диаметр бойынша циркульдің көмегімен шеңберді құруды орындау
3. Математикалық модельдеу	3.1. Есептер	10.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу
		10.3.1.5 2-4 әрекеттің орындалуын талап ететін, құрамдас мәтіндік, арифметикалық есептерді шешу
		10.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		10.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен
		10.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
3-тоқсан
1. Сандар және шамалар	1.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері	10.1.3.1 шамаларды өлшеуде және заттарды есептеуде алынған сандарды айыру
		10.1.3.2 бір атаулы шамалардың мәнін салыстыру
		10.1.3.3 шамалардың арақатынасын орнату
		10.1.3.7 көлемдерді өлшеген кезде алған сандарды жаңартуды орындау; әртүрлі мемлекеттердің валютасын айыра білу: доллар, еуро; валютаны айырбастау курсында бағдарлану
		10.1.3.8 көлемді өлшеуде алынған сандарды сандарды қосу мен азайтуды орындау; бірдей сандар, дөңгелек ондықтарды өлшеуде алынған сандарға көбейту мен бөлу, екі белгілі санға көбейту
	1.1 Натурал сандар. Бөлшек тер	10.1.1.16 қарапайым және ондық бөлшек түрінде бөлімі 10, 100, 1000 болатын бөлшектерді алып, жазу; ондық бөлшектерді оқып, салыстыру; ондық бөлшектер мен толық сандарды салыстыру
		10.1.1.17 нөмірлік кестеге ондық бөлшектерді жазу; жүздік бөлшектердің үш түрін (қарапайым бөлшек, ондық бөлшек және пайыз түрінде) қолдану
		10.1.1.18 бұдан ірі және майда, не бірдей бөліктерде бөлшектерді білдіру
		10.1.1.19 ондық бөлшек түрінде алынған заттың ұзындығы, салмағы мен құнын есептеу кезінде қол жеткізген сандарды жазып алу, кері операцияны орындау
	1.2 Сандармен әрекет ету	10.1.2.21 саннан ондық бөлшекті табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу
		10.1.2.22 ондық бөлшекті бір таңбалы санға, 10-ға,100-ге, 1000-ға, дөңгелек ондықтар мен жүздіктерге көбейту мен бөлуді орындау
		10.1.2.23 саннан табу; санды ондық бөлшегі бойынша табу
		10.1.2.24 жақшасы бар ондық бөлшектер мен әрекеттер тәртібін анықтау
		10.1.2.25 саннан 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% табу; санды пайыздары бойынша табу
		10.1.2.26 қарапайым және ондық бөлшектермен әрекеттер жасау
2. Көрнекі геометрия элементтері	2.1 Геометрия лық пішіндер және олардың жіктелуі	10.2.1.7 куб пен тікбұрышты параллелепипедтің көлемін өлшеп, санау
3. Математикалық модельдеу	3.1 Есептер	10.3.1.1 оқыған түрлердің қарапайым мәтіндік есептерін шешу
		10.3.1.2 санның пайызын табуға арналған қарапайым және құрамдас мәтіндік арифметикалық есептерді шешу
		10.3.1.6 шартты белгілерді қолданып, есептің мазмұнын қысқаша жазба түрінде орындау
		10.3.1.7 жауабы бар жай есепті шешудің жазбасын, құрамдас есепті – түсініктемесімен немесе толық жауабымен және әрбір әрекетке берілген сұрақпен
		10.3.1.8 есептің шешуінің жазбасында сандардың атауын жазу
	3.2 Математика тілі	10.3.2.1 келесі белгілерді пайдалану: "+", "-", "х", ":", "="
	3.2 Математика тілі	10.3.2.2 геометриялық дененің көлемін белгілеуді пайдалану: V; пайызды белгілеу үшін % белгісін қолдану
4-тоқсан
Жыл бойы оқығанды қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 519-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Информатика" пәнін оқыту мақсаты – білім алушыларды негізгі білім, заманауи ақпараттық технологияны тиімді қолдану үшін жұмыс жасау дағдысы және біліктілігімен қамтамасыз ету болып табылады.

3. Негізгі міндеттері:

1) ақпарат түрлері және оны адам әрекетінің түрлі саласында қолдану тәсілдеріне қатысты түсінік қалыптастыру;

2) түрлі бағдарламалық қосымшалар және дербес компьютермен жұмыс жасаудың негізгі біліктер мен дағдыларын қалыптастыру;

3) күнделікті өмірде ақпараттық-коммуникациялық құралдарды қолдану дағдысын қалыптастыру;

4) компьютерлік ойындарды қолдану арқылы танымдық процестерді (зейін, естіп, көріп есте сақтау, көрнекі-бейнелі және сөздік-логикалық ойлау, қиялдау) дамыту;

5) ақпараттық мәдениет негізін қалыптастыру – ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) құралдарын қолданудың жалпыға бірдей ережелерін сақтау, алынған ақпаратқа қатысты жауапты және талғамалы қатынасқа тәрбиелеу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Пән бойынша оқыту процесін ұйымдастырудың педагогикалық әдіс-тәсілдері арнайы педагогиканың принциптеріне сәйкес орындалады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың дайындығы, даму ерекшеліктері және деңгейіне білім беру жүйесінің бейімділік принципі;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту процесінің түзете-дамытушылық бағыты олардың мүмкіндіктері мен білім алудағы ерекше қажеттіліктерін ескере отырып оқыту әрекетінің арнайы әдіс-тәсілдерімен қамтамасыз етіледі;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік икемсіздігін төмендету немесе оны еңсеруді болжайды. Білім алушылардың өмірлік дағдысы және әлеуметтік өмірде қалыпты өмір сүруге қажетті арнайы жұмыстар қарастырылады. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың қарапайым компьютерлік сауаттылықты меңгеруі олардың заманауи қоғам өміріне әлдеқайда табысты енуіне және әлеуметтік дамуына жағдай жасайды;

4) оқытудағы әрекеттік тәсіл ақыл-ойы зақымдалған білім алушылардың жеке даму ерекшеліктерін ескере отырып білім беру құрылымының негізгі заңдылықтарын ашатын психология ғылымының теориялық қағидаларына негізделеді. Сонымен қоса жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жеке дамуы оларға тиімді қызметті (оқыту және заттық-тәжірибелік) ұйымдастырумен анықталатынын мойындауға негізделеді;

5) оқытудың практикалық бағыттылығы өтілген материал мен енді өтілетін материал және білім алушылардың тәжірибелік әрекеті арасындағы тығыз байланысты болжайды, тәжірибелік-бағдарлау міндеттерін шешу үшін бірінші реттік мағынаға ие білік пен дағдыларын қалыптастыруға негізделеді;

6) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға қатысты сараланған және жеке ықпал ету тәсілі бағдарламаның мазмұнын әртүрлі меңгеру мүмкіндігімен сипатталатын ерекшеліктерін ескеруді болжайды және оқу материалын меңгеру біліктілік пен дағды, алған білімнің сапасында көрініс табады. Ақыл-ой бұзылысы бар оқушыларды оқыту процесі В.В. Воронкова бойынша 4 типологиялық топтың негізінде жүзеге асады. Білім алушылардың әр типологиялық тобы үшін педагог оқыту материалдарының қиындығын ескере отырып мүмкіндіктеріне сай іріктеп алады. Сонымен қатар оқыту жұмысының қарқыны, білім алушылардың әрекетті өздігінен орындау деңгейі, оқытудың әдіс-тәсілдері түрленеді. Білім алушыларды топқа бөлу шартты әрі жылжымалы түрде болады. Сараланған тәсіл оқытуды жекешелендірумен толықтырылады;

7) оқыту-танымдық және тәжірибелік қызметін арнайы педагогикалық басшылық ету қажеттілігі танымдық белсенділіктің төмендігі, ойлаудың аналитикалық және жалпылама қызметінің әлсіздігіне байланысты. Педагог ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың даму заңдылықтары мен сыныптағы әрбір оқушының танымдық мүмкіндіктерін біле отырып, оқытудың арнайы әдістемесін ұйымдастырады және білім алушылардың оқу-танымдық әрекетін бағыттайды.

5. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың информатика бойынша оқу материалдарын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада көрсетілген мақсатты тұжырымдамаға негізделген және оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау мен тексеруді ұйымдастырудың бірегей тәсілдерін жүзеге асыруға бағытталған.

6. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау құралдарымен жүзеге асады. Оқыту бағдарламасын меңгерудің нәтижелері сыныпта тікелей мұғалімнің қатысуымен оқыту үдерісі барысында бағаланады, педагог бақылап бағалау әрекетін жүйелі түрде жүзеге асырады.

7. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелілігін бағалау ағымдық (әр сабақта), мерзімдік (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүргізіледі.

8. Ағымдық бақылау білім алушыларды сабақ үстінде бақылау, өзіндік және тәжірибелік жұмыстарды талдау, қызметтің ұжымдық түрлерінің көмегімен орындалады. Әр сабақтағы бақылау оқыту үдерісінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагогтардың қолданған оқыту әдістерінің мазмұнын түзету мақсатында жүргізіледі. Мұндай бақылау білім алушылардың қарым-қатынасында тәрбиелік және ынталандырушы сипатқа ие.

9. Мерзімдік бақылау бөлімнің бағдарламалық тақырыбы және тарауды меңгерген соң жүргізіледі. Белгілі тақырып шеңберіндегі оқу материлдарын меңгерудің нәтижесі білім алушылардың әр типологиялық тобында әртүрлі болады (В.В. Воронкова бойынша). 1-типологиялық топтағы білім алушылар білімін қолдану деңгейінде оқыту материалын меңгереді.

2-типологиялық топтағы білім алушылар тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді. 3-типологиялық топтағы білім алушылар тану деңгейінде материалды меңгереді және өз білімін өзекті етуде мұғалімнің көмегін қажет етеді. 4-типологиялық топтың білім алушылары олардың жетістігі жеке бағдарлама шеңберінде жүзеге асырылады.

10. Қорытынды бақылау тоқсан мен жылдың соңында жүргізіледі. Педагог сыныптағы әр білім алушының жетістіктері еркін картаға тіркелген оқу жылында бақыланған жетістігін және даму динамикасын міндетті түрде талдайды.

11. Бағалау шаралары көмегімен алынған мәлімет білік пен дағдыны меңгеру барысында туындаған қиындықтарға уақытылы жауап беруге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмек беру тәсілдері мен мазмұнын негіздей отырып анықтайды.

12. Бағдарлама келесі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі - АКТ) қолдануды көздейді:

1) шынайы өмірлік жағдайларға еліктеу және оларды ары қарай түсіну үшін компьютерлік үлгілерді қолдану;

2) мәтін, сурет, кесте, аудио және бейнематериалдарды өңдеу мақсатында және тәжірибелік тапсырмаларды шешу үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдану;

3) практикалық міндеттерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық құралдарды қолдануда шығармашылық тәсіл;

4) белгілі тақырыпта біріккен топтық жұмысты жүргізуге мүмкіндік беретін электронды құралдар көмегімен материал жинау және тәжірибе алмасу;

5) АКТ құралдарын өздігінен қолдану дағдылары;

6) белгілі мақсат пен аудиторияны анықтау үшін түрлі дереккөздерден материалдарды іріктеуді көздейтін коммуникациялық дағдыларды дамыту.

13. "Информатика" пәнін меңгеру барысында "Математика", "Оқу және сөйлеу тілін дамыту", "Орыс тілі", "Қазақ тілі", "Жаратылыстану", "География", "Қазақстан тарихы", "Қоғам және құқық", "Бейнелеу өнері", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәндерімен пәнаралық байланыс орнатылады.

14. Оқытудың техникалық құралдары:

1) стандартты кешенмен жабдықталған дербес компьютер: жүйелі блок, монитор, мәтіндік ақпаратты басу және экрандағы объектілерді қозғалту құралдары (пернетақта, тінтуір);

2) дыбыстық ақпаратты енгізіп, шығаратын құралдар: колонкалар, құлаққаптар, микрофон;

3) интербелсенді тақта, принтер, мультимедиялық проектор;

4) мұғалім мен білім алушылардың арасында ақпаратты бөлісуді қамтамасыз ететін жоғары сапалы желі.

15. Оқу-тәжірибелік құралдар:

1) пернетақталы тренажер;

2) вирусқа қарсы бағдарламалар;

3) оқулықтар, жұмыс дәптерлері, безендірілген құралдар.

3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

16. "Информатика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

3) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

17. Оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер дағды мен біліктілік, білім және түсіну ретінде күтілетін нәтижелер түріндегі сыныптар бойынша оқыту мақсаттарына бөлінген.

18. Мұғалімнің әрбір шағын бөлімнің реттілігіне өзгерту енгізуге құқығы бар, сонымен қатар сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып айтылған мәліметтердің тереңдігі мен көлемін реттей алады.

19. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Ақпараттық үдерістер";

2) 2-бөлім "Компьютерлік жүйелер";

3) 3-бөлім "Денсаулық пен қауіпсіздік".

20. "Ақпараттық үдерістер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты алу және өлшеу;

2) ақпараттық объектілерді құрастырып, қайта жасау.

21. "Компьютерлік жүйелер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) компьютердің құрылымы;

2) компьютерлік желілер.

22. "Денсаулық пен қауіпсіздік" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қауіпсіздік техникасы;

2) ақпараттық және онлайн қауіпсіздік.

23. 8-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) ақпараттық үдерістер. Ақпартты алу және өлшеу: ақпарат туралы түсінік, оны өңдеу мен алудың тәсілдері; ақпарат түрлері; мәтіндік ақпарат, оны өңдеу мен сақтау тәсілдері; графикалық ақпарат, оны түрлі бейнелеу құралдары және тәсілдерінің көмегімен өңдеу, сурет, бейне, мүсін түрінде сақтау; дыбыстық ақпарат, оны өңдеу және компакт-диск, магниттік лента көмегімен сақтау; бейнеақпарат, оны кино және бейнетехниканың көмегімен өңдеу және кинотаспа, бейнекассета, компакт-диск түрінде сақтау; телефон, теледидар, радио, күйтабақ ойнатқыш ақпарат дереккөзі ретінде. Ақпараттық объектілерді құрып, жаңарту. Windows (виндоус) жұмыс үстелі: жұмыс үстелінің түрі, Windows (виндоус) жұмыс үстелінің элементтерімен танысу; "Пуск" бастырмасы, тапсырма жинақтамасы; "тышқан" манипуляторы, онымен жұмыс істеу тәсілдері: "тышқан" манипуляторымен жұмыстың негізгі тәсілдері: "тышқан" манипуляторы жұмысының көмегімен орындалатын компьютерлік ойындар; пернетақта клавиша топтарын тағайындау; алфавиттік және цифрлік клавишалар, олардың орналасуы; меңзерді клавишанының көмегімен орындау; шағын цифрлік пернетақта; пернетақта клавишалары көмегімен орындалатын компьютерлік ойындар; "Пуск" мәзірінің құрылымы, мәзір бойынша ауыстыру, мәзірді жабу; Windows (виндоус) терезелерімен танысу (мысал ретінде "менің компьютерім" папкасының терезесі), терезенің негізгі элементтері, терезені жабу, қайта қондыру, терезені жабу, терезе көлемін өзгерту, терезені айналдыру; стандартты Windows қосымшасы: бағдарламаны "Пуск" (Калькулятор) мәзірінен қосу; стандартты "Калькулятор" қосымшасымен жұмыс жасауды меңгеру, алу амалын орындау, мәзірді жабу;

2) компьютерлік жүйелер – компьютердің құрылымы: дербес компьютермен танысу, дербес компьютер әртүрлі ақпаратты (мәтін, графикалық, дыбыстық, бейнеақпарат) алу, беру, өңдеу және сақтау құралы ретінде; дербес компьютердің негізгі құралдары: монитор, пернетақта, жүйелік блок; әр құрылғының қызметі; қуат көзін қосу-сөндіру бастырмасы; дербес компьютердің қосымша құрылғылары: "тышқан" манипуляторы, принтер, дыбыстық колонкалар, олардың қызметтері; компьютерді қосу және сөндіру тәртібі, олардың кезектілігі;

24. 9-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) ақпараттық үдерістер: ақпарат туралы түсінік, оны өңдеу мен алудың тәсілдері. Заманауи әлемдегі ақпарат түрлері. Ақпаратты іздестіру. Ақпараттық объектілерді құрып, жаңарту: Microsoft Windows (майкрасофт виндоус) терезе элементтерін қолдану: тақырыпша, құралдар панелі (стандартты), жұмыс алаңы, айналдыру жолағы, қалқымалы сыбыр; "Пуск" бастырмасын қолдану; мәтінмен негізгі операциялар: мәтінді теру ережелері (бас әріп, тыныс белгілері, қызыл жол, белгіні өшіру, меңзердің көмегімен сол (оң) жақтағы белгіні өшіру); панель құралдарында "сақтау" белгісінің көмегімен құжатты сақтау; панель құралдарында "болдырмау" белгісінің көмегімен әрекеттерді болдырмау; құжатты редакциялау: құжатты ашу, құжат көлемі; "тышқан" манипуляторы, пернетақта, айналдыру жолағының көмегімен мәтінде орын ауыстыру; жаңа папкалар мен файлдарды құру; файлдар мен папкаларды алмастыру; "Жетекші" бағдарламасының көмегімен "менің құжаттарым" папкасын ашу, папкалар мен файлдарды сақтау; құжатты теру, мәтінде тыныс белгілерін қою; мәтінді редакциялау және форматтау; құжатты сақтау; құжатты басып шығару: принтерді қосу мен сөндіру реттілігі; принтерде қағазды қондыру; "басу" пәрменінің көмегімен құжатты теру;

2) компьютерлік жүйелер – компьютердің құрылымы: компьютердің негізгі құрылғыларының қызметі; Microsoft Word (майкрасофт виндоус) бағдарламасын қосу тәртібі; Microsoft Word (майкрасофт виндоус) бағдарламасының элементтері: тақырыпша, құралдар панелі (стандартты), жұмыс алаңы, айналдыру жолағы, қалқымалы сыбыр; Windows (виндоус)-тағы файлдық құрылым; "Жетекші" бағдарламасының мағынасы: файлдар мен папкалар, папкалардың аттары; компьютердің ішкі және сыртқы жады; принтерді қосу және өшіру тәртібі;

25. 10-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) ақпараттық үдерістер – ақпараттық объектілерді құрып, жаңарту: Microsoft Windows (майкрасофт виндоус) бағдарламасын қолдану (тақырыпша, құралдар панелі, жұмыс алаңы, айналдыру жолағы); "Пуск" бастырмасын қолдану, "Пуск" бастырмасынан бағдарламаларды қосу; Windows (виндоус) терезесінің негізгі элементтері; терезені ашып, орына келтіру, жинақтау және жабу, терезенің мөлшерін өзгерту және айналдыру; Microsoft Word (майкрасофт виндоус) мәтін процессоры: құралдар панелі (стандартты, форматтау), бет параметрлері (азат жол, қағаз өлшемі, беттер нөмірлерін қою), мәтінді басу ережелері; құжатты алдын-ала көріп, басу; мәтінді көшіріп, орын алмастыру; нөмірленген және таңбаланған тізім құру; құжатты түрлі тәсілдермен сақтау; сөз бен мәтін бөліктерін белгілеу және көшіру, орын алмастыру; мәтінді форматтау: панельдер тақтасындағы белгілердің көмегімен шрифттің көлемі мен сызбасын белгілеу; азат жолдарды түзулеу, түзулеу түрлері; беттерді басып шығару, үзіндіні белгілеу; "Enter" (интер), "Shift" ()шифт, "Caps Lock" (капс лок) клавишаларын қолдану; Windows (виндоус) - тағы файлдық құрылым: жұмысқа дайындау, "Жетекші" бағдарламасындағы папкалардың құрылымын қарап шығу; "Менің компьютерім" белгісі арқылы берілген папканың құрамын қарап өту; "Жетекші" бағдарламасында файлдар мен папкаларды көшіру және орын алмастыру; файлдар мен папкаларды қайта атау және жою; "кәрзеңке" белгісі; "кәрзеңке" папкасын тазалау; экранның қосымшасын қондыру, сағат пен күнтізбені жөнге келтіру, тілді таңдау; файлдар мен папкаларды флеш-карта мен дискіде сақтау; дискіден файлдар мен папкаларды ашу;

2) компьютерлік жүйелер – компьютердің құрылымы: компьютердің негізгі және қосымша құрылғылары; Windows (виндоус) операциялық жүйесі; Microsoft Word (майкрасофт виндоус) мәтін процессоры; папкадағы мәлімет, "Менің компьютерім" белгісінің қызметтері; "Жетекші" бағдарламасының мағынасы: файлдар мен папкалар, олардың аттары; компьютердің ішкі және сыртқы жады; Windows (виндоус) анықтамалық жүйесі: анықтамалық жүйені шақыру; "Жетекші" бағдарламасынан анықтамалық жүйені шақыру; анықтамалық жүйенің тарауларынан ақпаратты іздеу; заттық меңзегіштің ("Калькулятор") негізгі сөздерінен ақпаратты іздеу; компьютердің ішкі және сыртқы жады (оперативті, ұзақ мерзімді), флеш-карталар, дискілер; компьютер желілері: Internet (интернет) ғаламторы: Internet (интернет) глобалды желісі туралы түсінік; Internet Explorer (интернет эксплорер) бағдарламасын қосу; іздеу жүйелері, проводсыз желі, компьютер желілері;

3) денсаулық пен қауіпсіздік: дербес компьютермен жұмыс жасауда қауіпсіздік техникасы. Компьютерлік сыныпта болудың тәртіп ережелері. Компьютерде жұмыс жасау кезіндегі гигиеналық талаптар. Көру қабілетін сақтау және көзге жүктемені азайту амалдары. Электронды құралдардың адам ағзасына әсері; ақпараттық және онлайн қауіпсіздік: компьютерді зиянды бағдарламалардан сақтау амалдары; компьтерлік вирустар туралы түсінік; вирусқа қарсы бағдарламалар.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

26. Бағдарламада оқу мақсатын оңтайлы қолдану үшін кодтама берілген. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сан – тарау мен бөлім, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалы, 8.2.1.4 кодында "8" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі.

27. Оқу мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Ақпараттық үдерістер":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Ақпаратты өлшеу және ұғыну	8.1.1.1 қабылдау амалына қарай (көру, иіс пен дәм сезу, есту, тактильді) ақпараттың түрлерін атау және тани білу 8.1.1.2 адам ақпаратты қалайша алатынын түсіндіру 8.1.1.3 ақпарат алу тәсілдерін түсіндіру 8.1.1.4 ақпаратты беру амалдарын (телеграф, телефон, теледидар, интернет арқылы) атау 8.1.1.5 беру әдісіне қарай (саны, мәтіні, графика, дыбыс, бейне) ақпаратты ажырату 8.1.1.6 ақпаратты сақтаудың негізгі әдістерін атау 8.1.1.7 ақпарат көздері мен алу түрлерін ажырату 8.1.1.8 компьютер ақпараттың әртүрлі нұсқаларын (мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне) алу, бері, талдау және сақтау құралы екендігін түсіну 8.1.1.9 компьютерді өмірде қолдану мысалдарын беру	9.1.1.1 ақпаратты (графикалық, мәтіндік, дыбыстық, бейне) ажырату 9.1.1.2 ақпарат алу тәсілдеріне мысалдар келтіру 9.1.1.3 ақпаратты талдау әдістерін білу 9.1.1.4 ақпаратты сақтау әдістерін білу 9.1.1.5 қажетті ақпаратты іздей алу 9.1.1.6 ақпараттың қасиеттерін (толық, толық емес, қажетті, қажет емес) білу 9.1.1.7 компьютердің ақпараттың әртүрлі нұсқаларын (мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне) алу, бері, талдау және сақтау құралы екендігін білу
1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	8.1.2.1 жалпы жұмыс үстелінің түрін білу 8.1.2.2 "Бастау" мәзірінің құрылымын білу 8.1.2.3 жұмыс үстелінің нысандарын белгілеу және алмастыру 8.1.2.4 "тышқан" манипуляторы көмегімен әрекеттерді орындау 8.1.2.5 Windows (виндоус) терезесі, "Менің компьютерім" папкасын білу, терезелерді ашу және жабу 8.1.2.6 пернетақтадағы сандар мен әріптер клавишаларының орналасуын білу 8.1.2.7 меңзерді басқару клавишілерін білу 8.1.2.8 "Калькулятор" бағдарламасын қосу кезектілігін білу 8.1.2.9 "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен негізгі арифметикалық есептерді орындау	9.1.2.1 Microsoft Word (майкрасофт ворд) бағдарламасын орындау үшін қосу 9.1.2.2 жұмыс үстелінің элементтерін білу 9.1.2.3 "Бастау" мәзірін қолдану, мәзір бойынша ауыстыру, мәзірді жабу 9.1.2.4 жұмыс үстеліндегі нысандарды белгілеу және алмастыру 9.1.2.5 терезені бұру, жылжытып қою, жабу 9.1.2.6 меңзерді басқару клавишін қолдану 9.1.2.7 пернетақтағы сандар мен әріптер клавиштерін қолдану 9.1.2.8 үлгі бойынша мәтінді басу 9.1.2.9 қаріп өлшемін таңдау 9.1.2.10 құжатты сақтау 9.1.2.11 "Бастау" мәзірінен "Калькулятор" бағдарламасын қосу 9.1.2.12 "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен негізгі арифметикалық есептерді орындау 9.1.2.13 принтер басып шығарғышты қосу және өшіруді білу	10.1.2.1 Microsoft Word (майкрасофт виндоус) мәтіндік бағдарламасын қолдану (тақырып атауы, құралдар панелі, жұмыс жиегі, айналдыру жиегі) 10.1.2.2 мәтінді дұрыс теру ережесін білу (кіші әріптер, тыныс белгілері, сөздер арасындағы бос орын, абзац пен символдарды өшіру) 10.1.2.3 "Enter" (интер), "Shift" (шифт), "CapsLock" (капс лок), "Delete" (делет), бос орын функционалдық клавиштерін қолдану 10.1.2.4 әртүрлі шрифтідегі мәтінді теру 10.1.2.5 құжаттарды сақтаудың әртүрлі әдістерін қолдану 10.1.2.6 мәтінді редакциялау және жиынтықтың негізгі ережелерін қолдану ("тышқан" манипуляторы және пернетақтаның көмегімен мәтін ішінде жылжу, жолақтарды айналдыру, сөз бен мәтінді белгілеу, мәтінді көшіру) 10.1.2.7 мәтінді құрастыра білу (қаріптің жазылуы және өлшемін белгілеу, абзацтарды теңестіру) 10.1.2.8 құжатты сақтаудың негізгі әдістерін білу 10.1.2.9 кестемен жұмыстың негізгі әдістерін білу 10.1.2.10 Paint графикалық редакторын қолдану 10.1.2.11 құжатты шығарудың реттілігін білу

2) 2-бөлім "Компьютерлік жүйелер":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Компьютер құрылғысы	8.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларын (монитор, пернетақта, жүйелік блок) көрсету 8.2.1.2 компьютерді қуаттандыруға қосу және өшіру кезектілігін білу 8.2.1.3 компьютердің қосымша құрылғыларының атауын білу (манипулятор "тышқан", принтер, дыбыс күшейткіш) 8.2.1.4 Windows (виндоус) терезесінің негізгі бірліктерін білу 8.2.1.5 Windows (виндоус) жұмыс үстелінің элементтерін және түрлерін білу 8.2.1.6 пернетақта клавиштерінің топтарын атай білу 8.2.1.7 "тышқан" манипуляторы батырмасының атауын білу 8.2.1.8 "Калькулятор" бағдарламасын жіберудің кезектілігін білу 8.2.1.9 принтерді қосу және өшіру кезектілігін білу 8.2.1.10 дыбыс күшейткіштер дің атауын білу	9.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларын (монитор, пернетақта, жүйелік блок) анықтау 9.2.1.2 компьютердің негізгі құрылғыларының қызметін білу 9.2.1.3 пернетақта клавишаларының қызметін білу 9.2.1.4 Microsoft Word (майкрасофт ворд) бағдарламасын қосу тәртібін білу 9.2.1.5 окон Microsoft Word (майкрасофт виндоус) терезесінің элементтерін білу: тақырыпша, құралдар панелі, жұмыс алаңы 9.2.1.6 "Жетекші" бағдарламасының мақсатын білу 9.2.1.7 Windows (виндоус) -тағы файлдық құрылымдарды білу 9.2.1.8 компьютер жадының түрлері туралы түсінік болу: ішкі (оперативті) және сыртқы (ұзақ мерзімдік) 9.2.1.9 принтерді қосу және өшіру кезектілігін білу	10.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларының мақсатын мен қызметін білу 10.2.1.2 Windows (виндоус) операциялық жүйесін (жұмыс үстелі, Windows (виндоус) терезесінің негізгі элементтері) білу 10.2.1.3 Windows (виндоус) баптауын және файлдық құрылымын білу 10.2.1.4 "Жетекші" бағдарламасының мақсатын білу 10.2.1.5 Windows (виндоус) ақпараттық жүйесін білу 10.2.1.6 Windows (виндоус) баптауын білу 10.2.1.7 "Кәрзеңке" таңбасының қызметін білу 10.2.1.8 "Менің компьютерім" таңбасының қызметін білу 10.2.1.9 компьютер жадының түрлерін атау ішкі (оперативті) және сыртқы (ұзақ мерзімдік): диск, флеш-картаны сипаттау 10.2.1.10 принтермен жұмыс әрекетінің кезектілігін білу
2.2 Компьютер желісі			10.2.2.1 Ғаламдық Internet (интернет) желісі туралы түсінігі болу 10.2.2.2 Internet (интернет) арқылы қарапайым сұраныстарды (бір сипаты бойынша) қолдана отыра керекті ақпаратты іздеу 10.2.2.3 қарапайым деңгейде сымсыз байланыс артықшылықтарын түсіндіру 10.2.2.4 компьютер желілері туралы түсініктің болуы

3) 3-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Қауіпсіздік техникасы	8.3.1.1 компьютерлік сыныптағы тәртіп ережелерін білу 8.3.1.2 дербес компьютермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасы талаптарын білу 8.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 8.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау	9.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 9.3.1.2 компьютермен жұмыс орнын ұйымдастыра алу (ыңғайлылық және тиімділік үшін) 9.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 9.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау	10.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 10.3.1.2 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 9.3.1.3 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау 10.3.1.4 әртүрлі электрондық құрылғылардың адам ағзасына әсері мысалдарын білу
3.2 Ақпараттық және онлайн қауіпсіздігі			10.3.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардан қорғаутуралы түсініктің болуы 10.3.2.2 вирусқа қарсы бағдарламалар туралы түсініктің болуы

28. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптардағы "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

29. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 8-10
сыныптардағы "Информатика"
пәнінен жаңартылғн мазмұндағы
оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптардағы "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 8-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.1 Ақпаратты түсіну және өлшеу	8.1.1.1 қабылдау амалына қарай (көру, иіс пен дәм сезу, есту, тактильді) ақпараттың түрлерін атау және тани білу 8.1.1.2 адам ақпаратты қалай алатынын қарапайым түрде түсіндіру 8.1.1.3 ақпарат алу тәсілдерін түсіндіру 8.1.1.4 ақпаратты беру амалдарын (телеграф, телефон, теледидар, интернет арқылы) атау 8.1.1.5 беру әдісіне қарай (саны, мәтіні, графика, дыбыс, бейне) ақпаратты ажырату
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	8.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларын (монитор, пернетақта, жүйелік блок) көрсету 8.2.1.2 компьютерді қуаттандыруға қосу және өшіре білу 8.2.1.3 компьютердің қосымша құрылғыларының атауын білу (манипулятор "тышқан", принтер, дыбыс күшейткіш)
3.Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	8.3.1.1 компьютерлік сыныптағы тәртіп ережелерін білу 8.3.1.2 дербес компьютермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасы талаптарын білу
2-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.1. Ақпаратты түсіну және өлшеу	8.1.1.6 ақпаратты сақтаудың негізгі әдістерін атау 8.1.1.7 ақпарат көздері мен алу түрлерін ажырату 8.1.1.8 компьютер ақпараттың әртүрлі нұсқаларын (мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне) алу, бері, талдау және сақтау құралы екендігін түсіну 8.1.1.9 компьютерді күнделікті өмірде қолдану мысалдарын беру
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	8.1.2.1 жалпы жұмыс үстелінің түрін білу 8.1.2.2 "Бастау" мәзірінің құрылымын білу 8.1.2.3 жұмыс үстелінің нысандарын белгілеу және алмастыру 8.1.2.4 "тышқан" манипуляторы көмегімен әрекеттерді орындау
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	8.2.1.4 Windows (виндоус) терезесінің негізгі бірліктерін білу 8.2.1.5 Windows (виндоус) жұмыс үстелінің элементтерін және түрлерін білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	8.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 8.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
3-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	8.1.2.5 Windows (виндоус) терезесі, "Менің компьютерім" папкасын білу, терезелерді ашу және жабу 8.1.2.6 пернетақтадағы сандар және әріптер клавишаларының орналасуын білу 8.1.2.7 меңзерді басқару клавишаларын білу
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	8.2.1.6 пернетақта клавишаларының топтарын атай білу 8.2.1.7 "тышқан" манипуляторы батырмасының атауын білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	8.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 8.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
4-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	8.1.2.8 "Калькулятор" бағдарламасын қосу кезектілігін білу 8.1.2.9 "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен негізгі арифметикалық есептерді орындау
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	8.2.1.8 "Калькулятор" бағдарламасын жіберудің кезектілігін білу 8.2.1.9 принтерді қосу және өшіру кезектілігін білу 8.2.1.10 дыбыс күшейткіштердің қызметін білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	8.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 8.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау

2) 9-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.1 Ақпаратты түсіну және өлшеу	9.1.1.1 ақпаратты (графикалық, мәтіндік, дыбыстық, бейне) ажырату 9.1.1.2 ақпарат алу тәсілдеріне мысалдар келтіру 9.1.1.3 ақпаратты талдау әдістерін білу
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	9.1.2.1 MicrosoftWord (майкрасофт виндоус) бағдарламасын орындау үшін қосу, жұмыс істеу, бағдарламаны жабу 9.1.2.2 жұмыс үстелінің элементтерін білу 9.1.2.3 "Бастау" мәзірін қолдану, мәзір бойынша ауыстыру, мәзірді жабу
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	9.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларын (монитор, пернетақта, жүйелік блок) анықтау 9.2.1.2 компьютердің негізгі құрылғыларының қызметін білу 9.2.1.3 пернетақта клавишаларының қызметін білу 9.2.1.4 Microsoft Word (майкрасофт виндоус) бағдарламасын қосу тәртібін білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	9.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 9.3.1.2 компьютермен жұмыс орнын ұйымдастыра алу (ыңғайлылық және тиімділік)
2-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.1 Ақпаратты түсіну және өлшеу	9.1.1.4 ақпаратты сақтау әдістерін білу 9.1.1.5 қажетті ақпаратты іздей алу 9.1.1.6 ақпараттың қасиеттерін (толық, толық емес, қажетті, қажет емес) білу 9.1.1.7 ақпаратты талдау әдістерін білу, компьютерден ақпараттың әртүрлі нұсқаларын (мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне) алу, бері, талдау және сақтау құралы екендігін білу
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	9.1.2.4 жұмыс үстеліндегі нысандарды белгілеу және алмастыру 9.1.2.5 терезені бұру, жылжытып қою, жабу 9.1.2.6 меңзерді басқару клавишасын қолдану
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	9.2.1.5 окон Microsoft Word (майкрасофт виндоус) терезесінің элементтерін білу: тақырыпша, құралдар панелі, жұмыс алаңы
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	9.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 9.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
3-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	9.1.2.7 пернетақтадағы сандар мен әріптер клавиштерін қолдану 9.1.2.8 үлгі бойынша мәтінді басу 9.1.2.9 қаріп өлшемін таңдау 9.1.2.10 құжатты сақтау
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	9.2.1.6 "Жетекші" бағдарламасының мақсатын білу 9.2.1.7 Windows (виндоус) -тағы файлдық құрылымдарды білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	9.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 9.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
4-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	9.1.2.11 "Бастау" мәзірінен "Калькулятор" бағдарламасын қосу 9.1.2.12 "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен негізгі арифметикалық есептерді орындау 9.1.2.13 принтерді қосу және өшіруді білу
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	9.2.1.8 компьютер жадының түрлері туралы түсінік болу: ішкі (оперативті) және сыртқы (ұзақ мерзімдік) 9.2.1.9 принтерді қосу және өшіру кезектілігін білу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	9.3.1.3 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 9.3.1.4 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау

3) 10-сынып:

3-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	10.1.2.1 MicrosoftWord (майкрасофт виндоус) мәтіндік бағдарламасын қолдану (тақырып атауы, құралдар панелі, жұмыс жиегі, айналдыру жиегі) 10.1.2.2 мәтінді дұрыс теру ережесін білу (кіші әріптер, тыныс белгілері, сөздер арасындағы бос орын, абзац пен символдарды өшіру) 10.1.2.3 "Enter" (интер), "Shift" (шифт), "CapsLock" (капс лок), "Delete" (делет), бос орын функционалдық клавиштерін қолдану
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	10.2.1.1 компьютердің негізгі құрылғыларының мақсатын мен қызметін білу 10.2.1.2 Windows (виндоус) операциялық жүйесін (жұмыс үстелі, Windows (виндоус) терезесінің негізгі элементтері) білу 10.2.1.3 Windows (виндоус) баптауын және файлдық құрылымын білу
2. Компьютер жүйелері	2.2 Компьютер желілері	10.2.2.1 Ғаламдық Internet (интернет) желісі туралы түсінігі болу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	10.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 10.3.1.2 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 10.3.1.3 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
2-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	10.1.2.4 мәтінді әртүрлі шрифтімен теру 10.1.2.5 құжаттарды сақтаудың негізгі әдістерін қолдану 10.1.2.6 мәтінді редакциялау және жиынтықтың негізгі ережелерін қолдану ("тышқан" манипуляторы және пернетақтаның көмегімен мәтін ішінде жылжу, жолақтарды айналдыру, сөз бен мәтінді белгілеу, мәтінді көшіру)
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	10.2.1.4 "Жетекші" бағдарламасының мақсатын білу 10.2.1.5 Windows (виндоус) ақпараттық жүйесін білу 10.2.1.6 Windows (виндоус) баптауын білу
2. Компьютер жүйелері	2.2 Компьютер желілері	10.2.2.2 Internet (интернет) арқылы қарапайым сұраныстарды (бір сипаты бойынша) қолдана отыра керекті ақпаратты іздеу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	10.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 10.3.1.2 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 10.3.1.3 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
3-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	10.1.2.7 мәтінді құрастыра білу (қаріптің жазылуы және өлшемін белгілеу, абзацтарды теңестіру) 10.1.2.8 құжатты сақтаудың негізгі әдістерін білу 10.1.2.9 кестемен жұмыстың негізгі әдістерін білу
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	10.2.1.7 "Кәрзеңке" таңбасының қызметін білу 10.2.1.8 "Менің компьютерім" таңбасының қызметін білу
2. Компьютер жүйелері	2.2 Компьютер желілері	10.2.2.2 Internet (интернет) арқылы қарапайым сұраныстарды (бір сипаты бойынша) қолдана отыра керекті ақпаратты іздеу
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	10.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 10.3.1.2 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 10.3.1.3 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.2 Ақпараттық және онлайн қауіпсіздігі	10.3.1.4 әртүрлі электрондық құрылғылардың адам ағзасына әсері мысалдарын білу
4-тоқсан
1. Ақпараттық үдерістер	1.2 Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	10.1.2.10 Paint (пейнт) графикалық редакторын қолдану 10.1.2.11 құжатты шығарудың реттілігін білу10.1.2.10 Paint (пейнт) графикалық редакторын қолдану 10.1.2.11 құжатты принтерде шығарудың реттілігін білу
2. Компьютер жүйелері	2.1 Компьютер құрылғысы	10.2.1.9 компьютер жадының түрлерін атау ішкі (оперативті) және сыртқы (ұзақ мерзімдік): диск, флеш-картаны сипаттау 10.2.1.10 принтермен жұмыс әрекетінің кезектілігін білу
2. Компьютер жүйелері	2.2 Компьютер желілері	10.2.2.3 қарапайым деңгейде сымсыз байланыс артықшылықтарын түсіндіру 10.2.2.4 компьютер желілері туралы түсініктің болуы
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.1 Қауіпсіздік техникасы	10.3.1.1 дербес компьютермен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы талаптарын орындау 10.3.1.2 көздің шаршауының алдын алу мақсатында жаттығулар орындау 10.3.1.3 статикалық шаршауды алу бойынша жаттығулар орындау
3. Денсаулық және қауіпсіздік	3.2 Ақпараттық және онлайн қауіпсіздігі	10.3.1.4 әртүрлі электрондық құрылғылардың адам ағзасына әсері мысалдарын білу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 520-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Айналадағы әлем" пәнін оқу мақсаты – білім алушыларға табиғат туралы қарапайым түсінікті меңгерту, олардың табиғат пен қоғамның өзара байланысы, табиғаттағы заңдылықтардың біртұтастығы туралы білім, ұғым, түсініктерін жинақтау және жүйелеу, алған білімді күнделікті өмірде қолдана білулерін дамыту.

3. "Айналадағы әлем" пәні бойынша келесі міндеттерді шешуге бағытталған:

1) жалпы және сөйлеу тілі дамуындағы кемшіліктерді түзету;

2) танымдық әрекеттерді дамыту;

3) қоршаған әлем туралы түсініктерді кеңейту және байыту;

4) негізгі оқу пәндерін оқу барысында қажетті қарапайым түсініктер мен ұғымдарды қалыптастыру;

5) көру, салыстыру, жинақтау, нақтылау, қарапайым тұжырымдама жасау, қарапайым себеп-салдарлық байланысты табу қабілетін дамыту;

6) білім алушылардың сөздік қорын байыту;

7) әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру;

8) өз халқының, әртүрлі халықтардың мәдениеті мен салт-дәстүріне, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарға деген сыйласымдылық сезімін қалыптастыру;

9) өмірлік іс-әрекеттердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жаратылыстану ғылыми білімді күнделікті өмірде қолдану, заманауи технологияларды сауатты пайдалану, денсаулық және қоршаған ортаны қорғау дағдыларын дамыту;

10) қоршаған ортаға, қоғамның табиғи және мәдени құндылықтарына жағымды қатынасты қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама келесі ойлау және қатынас дағдылары мен икемділіктердің негізін қалыптастыруға бағытталған:

1) өлі және тірі табиғат құбылыстарын бақылау және зерделеу;

2) бақылау және тәжірибе жұмысы барысында алынған мәліметтерді ауызша сипаттау;

3) себеп-салдардық байланысты табу;

4) өсімдіктер, жануарлар (жәндіктер, құстар) және адам өміріндегі өзгерістерді бақылау процесінде алынған білімді жинақтау;

5) бақылау және зерделеу нәтижелерін әңгіме түрінде ұсыну.

5. "Айналадағы әлем" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдерінің жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптерге негізделген.

6. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту принципі білім алушының даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды білдіреді.

7. Берілген курстың маңызды түзету мақсаты – қоршаған болмыстың заттары мен құбылыстарымен танысу негізінде ауызша сөйлеу тілін, танымдық әрекетін дамыту. Коммуникативті құрал ретінде сөйлеу тілін дамыту - ересектермен, құрдастармен сөйлесе алуды қалыптастыру болып табылады. Сөйлеу тілінің лексикалық, синтаксистік жақтары, ауызша байланыстырып сөйлеу тілін дамытылады.

8. Түзете дамыту бағыттылығы оқу әрекетін арнайы әдіс-тәсілдермен қамтамасыз етеді:

1) оқыту процесін баяулату;

2) оқылатын материалды көп рет қайталау және оны әр түрлі жағдайларда жаңғырту үшін жағдай тудыру;

3) білім алушылардың жеке мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін есепке ала отырып сараланған тапсырмаларды әзірлеу;

4) өзінің пікірін айтуға және дәлелдеуді дамытуға арналған уәждік жағдайларды тудыру;

5) білім алушылармен қолжетімді зерттеу жұмыстарды өткізуге негізделген белсенді оқыту түрін ұйымдастыру.

9. Педагогикалық міндеттер сабақтағы білім алушылардың әрекет түрлері дұрыс таңдалған жағдайда табысты шешіледі. Оқылатын құбылыстар мен заттарды тікелей бақылау (экскурсияда), білім алушының заттық-тәжірибелік, ақыл-ой және сөйлеу тілдік әрекеттері, сондай-ақ ойын әрекеттері (дидактикалық, жағдаяттық-рөлдік, үстел үстілік ойындар, ереже бойынша ойындар) жетекші әрекеттер болады.

10. Саралау және жекелеу тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға қатыстысараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы оқушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады.Жекешелеу тәсілі саралау тәсілінің нақтыламасы болып табылады.

11. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік принципі. Педагог жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушы дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, білім алушылардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл процессті басқара алады.

12. Білім алушылардың бақылау және тәжірибе әрекеттері процесіндежинаған білім, түсініктері сөйлеу тілінде (айтылымда, әңгімеде, сипаттамада) жалпыланады. Байланыстырылған сөйлеу тілін қалыптастыруға және мәдениетті қарым-қатынас дағдыларын тәрбиелеуге үлкен көңіл бөлінеді.

13. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі -АКТ) дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді.

14. Сабақтарда АКТ-ны қолдануда ұсынылатын мақсаттар:

1) оқу процесің даралау;

2) тікелей бақылаудан жасырын және кез келген қажетті күрделі белгілік пішіндегі танымдық нысандарды үлгілеу;

3) білім алушының өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт тәртібінде талдау үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру; топтық оқыту жағдайындағы жекеленген өнімдік әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету; жекеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.

15. "Айналадағы әлем" пәнін сапалы және тиімді оқыту процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті құрал-жабдықтармен жарақтандырылады:

1) сынып бөлмесіндегі жиһаз жұмысты әр түрлі түрде (жеке, жұп немесе топ ішінде) және әр түрлі түрін ұйымдастыру үшін қозғалмалы болады;

2) білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерді, кітап сөрелерін орналастыратын орындарды қарастырылады;

3) зертханалық және тәжірибе жұмыстарын жүргізу үшін қажетті жаратылыстану және география кабинеттерінің жабдықтары;

4) Microsoft Office (майкрософт офис) пакеті орнатылған және интернетке қосылған компьютерлер; әр түрлі тақырыптардағы аудио және бейне материалдар жиынтығы;

5) тақырыптарға сәйкес анықтамалар, энциклопедиялар, плакаттар, үлгілер.

16. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау құралдарымен жүзеге асады. Оқыту бағдарламасын меңгерудің нәтижелері сыныпта тікелей мұғалімнің қатысуымен оқыту процесі барысында бағаланады. Педагог бақылап бағалау әрекетін жүйелі түрде жүзеге асырады.

17. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелілігін бағалау ағымдық (әр сабақта), мерзімдік (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүргізіледі.

18. Ағымдық бақылау білім алушыларды сабақ үстінде бақылау, өзіндік және тәжірибелік жұмыстарды талдау, қызметтің ұжымдық түрлерінің көмегімен орындалады. Әр сабақтағы бақылау оқыту үдерісінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагогтардың қолданған оқыту әдістерінің мазмұнын түзету мақсатында жүргізіледі. Мұндай бақылау білім алушылардың қарым-қатынасында тәрбиелік және ынталандырушы сипатқа ие.

19. Мерзімдік бақылау бөлімнің бағдарламалық тақырыбы және тарауды меңгерген соң жүргізіледі. Белгілі тақырып шеңберіндегі оқу материлдарын меңгерудің нәтижесі білім алушылардың әр типологиялық тобында әртүрлі болады (В.В. Воронкова бойынша). 1-типологиялық топтағы білім алушылар білімін қолдану деңгейінде оқыту материалын меңгеруді көрсетеді.

2-типологиялық топтағы білім алушылар тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді. 3-типологиялық топтағы білім алушылар тану деңгейінде материалды меңгереді және өз білімін өзекті етуде мұғалімнің көмегін қажет етеді. 4-типологиялық топтың білім алушылары олардың жетістігін бағалау жүргізілетін жеке бағдарлама шеңберінде жүзеге асырылады.

20. Қорытынды бақылау тоқсан мен жылдың соңында жүргізіледі. Педагог сыныптағы әр білім алушының жетістіктері еркін картаға тіркелген, оқу жылында бақыланған жетістігін және даму динамикасын талдайды.

21. Бағалау шаралары көмегімен алынған мәлімет білік пен дағдыны меңгеру барысында туындаған қиындықтарға уақытылы жауап беруге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмек беру тәсілдері және мазмұнын анықтайды.

22. Бағдарлама "Жаратылыстану", "География", "Тарих"пәндерін ары қарай оқуға бағытталған кіріктірілген курс болып табылады.

3-тарау. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

23. "Айналадағы әлем" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта– аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

24. Бағдарламаның мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде берілген оқу мақсаттарынан құралған бөлімшелерден тұрады.

25. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері";

2) 2-бөлім "Табиғат";

3) 3-бөлім "Менің Отаным – Қазақстан";"Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру".

26. "Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) күзгі жемістер – денсаулық көзі. Күзгі өзгерістер туралы мәліметтерді қорытындылау;

2) қысқы табиғаттағы өзгерістердің адамдар еңбегіне тигізетін әсері;

3) көктемнің әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер;

4) табиғаттағы жаздық байқалымдар туралы мәліметтерді қорытындылау.

27. "Табиғат" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) тірі табиғаттағы процесстер;

2) өлі табиғаттағы процесстер.

28. "Менің Отаным – Қазақстан" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Қазақстанның өнеркәсібі;

2) Қазақстандағы ауыл шаруашылық.

29. "Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сөздік қорды кеңейту;

2) байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту.

30. 5-сыныпқа арналған "Айналадағы әлем" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Күннің табиғаттағы өзгерістерге (ауа, су температурасы, жылулық көлемі) тигізетін әсері туралы алған білімін жалпылау. Жыл мезгілінің ауысуына байланысты табиғаттағы өзгерістер. Жыл айларының атауларын бекіту. Жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі өсімдіктер. Жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі бақ, бақша, егістік, орман, дала, тау. Жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі жабайы және үй жануарлары. Жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі қаладағы және ауылдағы адамдардың еңбегі;

2) менің Отаным – Қазақстан. Қазақстан Республикасының өнеркәсібі. Республикадағыөнеркәсіптік ірі қалалар. Қазақстандағы пайдалы қазбалар – көмір, мұнай, газ, сондай-ақ осы жергілікті жердегі пайдалы қазбалар. Олардың адам өміріндегі маңызы. Қазақстандағы аса бір ірі кен орындары. Қазақстанның ауылшаруашылығы: мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы. Бидай өсіру аймақтары. Нанның адам өміріндегі рөлі. Нанға ұқыптылықпен қарау. Суретшілер мен жазушылар шығармаларындағы Қазақстанның табиғаты;

3) табиғат. Су – барлық тіршіліктің өмір сүру шарты. Судың табиғаттағы рөлі. Суды өнімдерді өндіруде пайдалану. Судың ластану себептері. Су қоймаларының жанындағы тәртіп ережелері. Суды үнемдеу. Ауа – тыныс алу негізі. Ауаның өсімдіктер, жануарлар, адамдар өміріндегі рөлі. Ауаның ластану көздері – фабрикалар, зауыттар, көліктер. Лас және таза ауаның адамның денсаулығына, жануарлар мен өсімдіктердің жағдайына тигізетін әсері. Топырақ. Топырақтың өсімдіктер, жануарлар, адам үшін маңызы. Адамның топырақтың құнарлылығын сақтаудағы рөлі. Табиғатқа ұқыпты қарау, адамның оның алдындағы жауапкершілігі. Тірі табиғат. Өсімдіктер. Ағаштардың, бұталардың, шөптесін өсімдіктердің ортақ және айырмашылық белгілері. Өсімдіктің өмір сүру шарты – топырақ, су, ауа, жарық. Өсімдіктің сыртқы түрінен жеке талаптардың жетіспеушілігін анықтау. Мәдени өсімдіктер (бақ, бақша, егістік өсімдіктері). Сыртқы түрі, өсу шарты, өсу орны, адам күтіміне тәуелділігі. Жабайы өсетін өсімдіктер – сыртқы түрі, өсу орны мен ерекшеліктері. Өсімдіктердің тұқыммен және шыбықпен көбеюі. Топырақты тұқым себуге дайындау. Өсімдік дамуының шарты және кезеңдері (тұқым, өскін, жапырақтары бар сабақ, гүл, жеміс), өсімдіктерді күтудің негізгі және қосымша ережелері. Тірі табиғат. Жануарлар. Жануарлар әлемі өкілдерінің сан алуан түрлері – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер. Жануарлардың өсімдіктен айырмашылықтары. Жануарлардың өсімдіктерді пайдалануы. Жануарлардың, құстардың қозғалу, жауларынан қорғану үшін бейімделуі. Үй және жабайы жануарлар – сыртқы түрі, мекендеу орны бойынша ұқсастықтары және айырмашылықтары. Шөпқоректі жануарлар – қоян, тиін, сиыр, ешкі. Олардың қоректену тәсілдері. Ересек жануарлар мен олардың төлдерінің атаулары. Жыртқыш жануарлар – қасқыр, түлкі. Қылықтары, қоректену ерекшеліктері, төлдері. Қорек талғамайтын жануарлар – аю, кірпі, шошқа. Жыртқыш жануарлармен шөп қоректі жануарлардың қоректену тәсілі бойынша айырмашылықтары. Пайдалы және зиянды жануарлар (адам, жануарлар үшін зияны және пайдасы);

4) байланыстырып сөйлеуді дамыту: сөздік қорын кеңейту; бақылау және заттық-тәжірибелік іс-әрекеттің нәтижесінде сөйлем құрастыру; диалогпен сөйлеуді дамыту; сурет, сюжеттік суреттер бойынша қысқаша әнгімелерді құрастыру; білім алушылардың сөйлеу тілі грамматикалық құрылысын, сөйлеу мәнерлігін жетілдіру.

31. Бағдарламадағы оқу материалын тоқсандар бойынша бөлу үлгілік болып табылады, білім алушылардың оқу материалын меңгеруін есепке ала отырып мұғалімнің тоқсандар арасында ауыстыруға құқығы бар. Мұғалім тақырыптарды оқу бірізділігін жергілікті табиғи жағдайларға байланысты анықтайды. Әр сыныптағы оқу өткен материалдарды қайталаудан басталады. төртінші тоқсанның негізгі уақыты жыл бойы өткенді қайталауға және жеке білім алушылардың біліміндегі кемістіктерін түзетуге арналады.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

32. Бағдарламада оқу мақсатын оңтайлы қолдану үшін кодтама берілген. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сан – тарау мен бөлім, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалы, 5.2.2.1 кодындағы "5" – сынып, "2.2" –бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік саны.

33. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
1.1 Күзгі жемістер – денсаулық көзі. Күзгі өзгерістер туралы мәліметтерді қорыту	5.1.1.1 күннің табиғаттағы (ауаның, судың температурасы, жылылық көлемі) өзгерістерге, жыл мезгілінің ауысуына әсері туралы алған білімді қорытындылау 5.1.1.2 адамның тамақтануындағы көкөністер мен жемістердің маңызын ұғыну; негізгі дәрумендер, олардың адам денсаулығын нығайтудағы рөлі туралы түсініктердің болуы; тиімді тамақтану ережелерін білу 5.1.1.3 өсімдіктердің, жануарлардың (жәндіктер, құстар), адамның күздегі өміріндегі өзгерістер туралы бақылау барысында алған білімді қорытындылау 5.1.1.4 табиғаттағы күзгі өзгерістер себебін түсіндіре білу 5.1.1.5 күздің әр түрлі кезеңдерінде ауа мен су температурасын өлшеу, өлшеу нәтижелерін табиғатты бақылау күнделігінде тіркеу 5.1.1.6 "Тиімді тамақтану ерекшеліктері" журналын ауызша дайындау 5.1.1.7 "пайдалы – пайдалы емес" ойынына қатысу 5.1.1.8 салауатты мәзірді құрастыру – жаңа піскен көкөністер мен жемістерден дайындалған тағамдар 5.1.1.9 жаңа піскен көкөністер, жемістер мен аскөктен жеңіл тағам дайындай білу 5.1.1.10 күзгі көкөністерді дайындауға – қырыққабатты және қиярды тұздауға көмектесу 5.1.1.11 аспаздық тағамдарды дайындау үшін тамақ өнімдерін өлшеу 5.1.1.12 ауа райына қарай киіне білу 5.1.1.13 бақшадағы, бақтағы, мектеп жанындағы үлескедегі күзгі жұмыстарға қатысу
1.2 Қысқы табиғаттағы өзгерістердің адамдар еңбегіне тигізетін әсері	5.1.2.1 қыстағы табиғаттағы өзгерістер, олардың адам еңбегіне әсері туралы түсініктерді қорытындылау және жүйелеу 5.1.2.2 өлі табиғат пен тірі табиғат нысандары мен құбылыстарының арасындағы байланысты табу, қыста жабайы жануарларға көмек көрсетудің қажеттілігін түсіну 5.1.2.3 қыс мезгіліндегі қаладағы және ауылдағы (егістікте қар тоқтату, көктемгі егіске техника мен тұқым дайындау) адамдардың еңбектері туралы түсініктерінің болуы 5.1.2.4 бақтағы қысқы жұмыстарға, мектеп ауласын қардан тазарту, мектеп үлескесіндегі ағаштар мен бұталардың астын қармен көму жұмыстарына қатысу 5.1.2.5 қыс туралы (қыстың әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер, өсімдіктер мен жануарлардың қыстағы өмірі, адамдардың қыс кезіндегі еңбегі) туралы әңгіме құрастыру 5.1.2.6 тал түстегі күннің биіктігін, күн жарығының ұзақтығын белгілеу, ауа райын бақылау, оны кешегі ауа райымен салыстыру 5.1.2.7 табиғаттағы тәуелділіктің себеп-салдарын анықтау 5.1.2.8 ағаштар мен бұталардың тамырын қармен жауып, өсімдіктерді үсіп кетуден қорғай білу 5.1.2.9 шынықтыру жаттығуларын жүйелі түрде орындау, суық тиюдің алдын алу шараларын орындау; 5.1.2.10қыстап қалатын құстарды тамақтандыруға арналған қарапайым жемсалғыш жасай білу
1.3 Көктемнің әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер	5.1.3.1 көктемгі табиғаттағы өзгерістер туралы білімді қорытындылау және жүйелеу 5.1.3.2 табиғаттың әр түрлі нысандарының арасындағы байланысты анықтау білуді қалыптастыру 5.1.3.3 көктемгі табиғаттың әдемілігін көре білу, табиғаттағы өз тәртібіне баға беру 5.1.3.4 өсімдіктер мен жануарлардың өміріндегі өзгерістердің өлі табиғаттағы өзгерістерге тәуелділігін көрсету 5.1.3.5 бақыланатын өзгерістердің себептерін түсіндіре білу, табиғатты қорғау жұмысына қатысу тілегін білдіру 5.1.3.6 бақтағы ағаштарды әктеуге қатысу 5.1.3.7 ағаштарды, бұталарды, бақша өсімдіктерін отырғызуға, гүлзарға гүл тұқымын себуге қатысу 5.1.3.8 өсіп тұрған өсімдіктерді күту 5.1.3.9 "Бұл қашан болады?", "Артығын алып таста" (суреттердегі белгілер бойынша жыл мезгілін анықтау) ойындарына қатысу 5.1.3.10 мұз сүңгісі бойынша оңтүстік, солтүстікті анықтай білу 5.1.3.11 қыстан кейін мектеп ауласын тазарту, жайлардағы көктемгі тазарту
1.4 Табиғаттағы жаздық байқалымдар туралы мәліметтерді қорытындылау	5.1.4.1 табиғаттағы мезгілдік өзгерістер туралы білімді қорытындылау және жүйелеу 5.1.4.2 өсімдіктер мен жануарлардың өміріндегі өзгерістердің өлі табиғаттағы өзгерістерге тәуелділігін көрсету 5.1.4.3 табиғатты қорғау нормаларына сәйкес келетін дұрыс дағдыларды, бақытсыздық жағдайдың (мысалы, суға түскенде, орманда алау жаққанда) алдын алу мақсатындағы тәртіп дағдыларын байқату 5.1.4.4 жаздың ыстық күндерінде дұрыс киіне білу 5.1.4.5жаздағы шынықтыру шараларын білу және орындау 5.1.4.6 "Судағы тәртіп ережелері", "Жазғы ормандағы тәртіп ережелері" тақырыбына ұжымдық плакаттардың суретін салуға қатысу 5.1.4.7 бақ, бақша өсімдіктерін күту 5.1.4.8 ерте пісетін жеміс, көкөніс өнімдерін жинауға қатысу 5.1.4.9 үй жануарларын күте білу 5.1.4.10 суда шомылғанда өзін дұрыс ұстай білу, орманда демалғанда өзін дұрыс ұстай білу 5.1.4.11бақ, бақша, гүлзардағы өсімдіктерді, бөлме өсімдіктерін күте білу

2) 2-бөлім "Табиғат":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
2.1 Тірі табиғаттағы процесстер	5.2.1.1 өсімдік әлемі туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.1.2 ағаш, бұта, шөп тектес өсімдіктердің ортақ белгілері мен айырмашылықтарын ерекшелей білу 5.2.1.3 өсімдіктер өмірі (топырақ, ауа, су, жарық) туралы білімді бекіту 5.2.1.4 кейбір жағдайлардың жетіспеушілігін өсімдіктің сыртқы түріне қарап байқай білу 5.2.1.5 "Мәдени өсімдіктер" (бақ, бақша, егін дақылдары) түсінігі туралы ұғынымы бар 5.2.1.6 мәдени өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу жағдайын, өсу орнын, адамның күтіміне тәуелділігін (көкөніс, жеміс) білу 5.2.1.7 "Жабайы өсетін өсімдіктер": ағаштар – қарағай, шырша, қайың, шетен, мойыл; бұталар – итмұрын, аршашөптер – жоңышқа, бақбақ, ермен туралы ұғынымы бар 5.2.1.8 жабайы өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу орнын және өсу ерекшеліктерін білу 5.2.1.9 өсімдіктіекі тәсілмен: тұқыммен және шыбықты телу арқылы көбейту туралы түсінігі болу 5.2.1.10 өсімдік бөліктерін көрсете және атай білу 5.2.1.11 өсімдіктің даму талабы мен кезеңдерін (тұқым, өскін, жапырағы бар сабақ, гүл, жеміс) білу 5.2.1.12 өсімдікті күтудің негізгі және қосымша ережелерімен танысу 5.2.1.13 бөлме өсімдіктерін күте білу 5.2.1.14 бақ пен бақшаның (мектеп жанындағы үлескедегі, үй жанындағы бақ пен бақшадағы) мәдени өсімдіктерін күте білу 5.2.1.15 орманға, егістікке, шалғынға экскурсияға бару 5.2.1.16 өсімдіктің өсуін бақылау 5.2.1.17 табиғи материалдарды жинау 5.2.1.18 дәптерде жабайы өсімдіктердің сыртқы түрін, өсу орны мен ерекшеліктерін сипаттауға талпыну 5.2.1.19 дала гүлдерінен гүлшоқ жасай білу 5.2.1.20 қызанақ, қияр, болғар бұрышының тұқымынан көшет өсіре білу; 5.2.1.21 өсімдіктің өсуін бақылау, оларды күту 5.2.1.22 тұқым себу үшін топырақты дайындай білу 5.2.1.23 тұқымды топыраққа себу және сәбіз бен қызылшаны өсіру әрекеттерін орындау 5.2.1.24 алма, алмұрт ағаштарды телу тәсілімен көбейтуді бақылау 5.2.1.25 өсімдіктің сыртқы түріне қарай олардың жақсы өсуіне ылғалдың, жарықтың, ауаның, топырақтың жетіспейтіндігін анықтау 5.2.1.26 өсімдіктерді отырғызуды жүзеге асыру 5.2.1.27 туған өлкенің өсімдік әлемін көре, сақтай және көбейте білу 5.2.1.28 мәдени өсімдікті (раушангүл – итмұрын, шие – шетен) жабайы өсімдіктен айырмашылық белгілері бойынша ажырата білу 5.2.1.29қандай өсімдіктердің тұқым арқылы, қандай өсімдіктердің шыбықты телу арқылы көбейетінін анықтау 5.2.1.30 өсімдіктерге ұқыптылықпен қарай білу 5.2.1.31 бөлме өсімдіктерін суғара білу 5.2.1.32 бақ пен бақшадағы мәдени өсімдіктерді күту ережелерін (түптеу, малалау, суғару) орындау 5.2.1.33 гүл сыйлау ережелерін білу 5.2.1.34 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.35 жануарлардың өсімдікті қорек ретінде пайдаланатыны туралы білу 5.2.1.36 жануарлар мен құстардың қозғалу, жауынан қорғану үшін бейімделетіні туралы түсігіні бар 5.2.1.37 үй жануарлары мен жабайы жануарларды сыртқы түрі, мекендеу жері бойынша ажырата білу 5.2.1.38 шөпқоректі жануарлар (қоян, тиін, сиыр, ешкі), олардың қоректену тәсілдері, ересек жануарлар мен олардың төлдерінің атауларытуралы түсінігінің болуы 5.2.1.39 жыртқыш жануарлар (қасқыр, түлкі) және олардың сыртқы түрі, қоректену ерекшеліктері, олардың қылықтары, төлдері туралы түсінігінің болуы 5.2.1.40 қорек талғамайтын жануарлар (аю, кірпі, шошқа) және олардың қоректену тәсіліне қарай жыртқыш жануарлар мен шөпқоректі жануарлардан айырмашылықтары туралы түсінігінің болуы 5.2.1.41 пайдалы және зиянды жануарларды (адам, жануарлар үшін зиянды және пайдалы) ажырата білу 5.2.1.42 үй жануарларын өздігінен күтуге талпыну 5.2.1.43 қыста құстарды өздігінен тамақтандыра білу 5.2.1.44 аквариумдағы балықтарды өздігінен күте білу
2.2 Өлі табиғаттағы процесстер	5.2.2.1 өлі табиғат туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.2.2 барлық тіршілік көзінің өмір сүруінің басты талабы ретіндегі су туралы, табиғаттағы судың рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.3 суды өнімдерді өндіруде пайдалану туралы түсініктің болуы 5.2.2.4 судың ластану себептерін және оның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі салдарын білу 5.2.2.5ауаның тыныс алу негізі екені туралы, ауаның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.6 ласжәне таза ауаның адам денсаулығына, жануарлар мен өсімдіктердің жағдайына тигізетін әсері туралы білу 5.2.2.7 топырақ және топырақтың адам, жауарлар мен өсімдіктер үшін маңызы туралы түсінікті нақтылау және кеңейту 5.2.2.8 топырақтың құнарлылығын сақтаудағы адамның рөлі туралы білу 5.2.2.9 адамның табиғат алдындағы жауапкершілігі туралы түсінігінің болуы 5.2.2.10 өнеркәсіптерге, ауыл шаруашылық және мал фермаларына экскурсияға бару 5.2.2.11 мектеп жанындағы үлескеде мезгілдік жұмыстарға, бөлме өсімдіктерін күтуге қатысу 5.2.2.12 ауа температурасын өлшей білу 5.2.2.13 жел бағытын анықтай білу 5.2.2.14 ауа райын бақылау және табиғат күнделігін жүргізу 5.2.2.15 "Табиғатты қорғау" тақырыбына плакаттар мен постер жасауға қатысу 5.2.2.16 табиғат күнделігі бойынша әр түрлі күндердің ауа райын салыстыру 5.2.2.17 тәжірибе жүргізу: бір өсімдікті терезе алдына, екіншісін қараңғы бөлмеге қой. Бір өсімдікті суғар, екіншісіне су құйма. Бір өсімдікті жылы бөлмеге, ал екінші өсімдікті суық бөлмеге қой. Қорытынды жасай білу: өсімдіктің өсуі үшін жылы ауа, жарық, су қажет 5.2.2.18 табиғатта тәртіп мәдениетін сақтау 5.2.2.19судың жағасында және суда қауіпсіздік ережелерін сақтау 5.2.2.20 өз денсаулығын салқын тиюден қорғау 5.2.2.21 бақтағы және бақшадағы мезгілдік жұмыстарды орындау 5.2.2.22бөлме өсімдіктерін күту 5.2.2.23 табиғат алдындағы өз жауапкершілігін сезіну

3) 3-бөлім "Менің Отаным – Қазақстан":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
3.1 Қазақстан өнеркәсібі	5.3.1.1 Қазақстан Республикасының өнеркәсібі туралы түсінігі болу 5.3.1.2 Республиканың ірі өнеркәсіптік – Атырау, Қарағанды, Екібастұз, Қостанай қалаларын білу 5.3.1.3 Қазақстандағы пайдалы қазбалар (көмір, мұнай, газ), сондай-ақ жергілікті жердегі пайдалы қазбалар, олардың адам өміріндегі маңызы туралы түсінігі болу 5.3.1.4 Қазақстанның физикалық картасымен және пайдалы қазбалар картасымен жұмыс істеуге үйрену 5.3.1.5 картадан Қазақстанның ірі қалаларын және мұнай, газ, көмір кен орындарын табу бойынша тәжірибелік тапсырмаларды орындау 5.3.1.6 бензинның қайдан алынатыны және оның қайда пайдаланылатыны туралы білу 5.3.1.7 үйге газдың қалай келетіні туралы түсінігі болу 5.3.1.8 тұрмыста газды, электрді, көмірді үнемдеп шығындауға тырысу 5.3.1.9 әр түрлі кен орындарындағы пайдалы қазбалардың санын салыстыру бойынша математикалық есептеу әрекетін орындау 5.3.1.10 әр түрлі кен орындары бойынша салыстырылатын мәліметтер графигін және диаграммасын жасауға үйрену
3.2. Қазақстанның ауыл шаруашылығы	5.3.2.1 Қазақстанның ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы) туралы түсінігі болу 5.3.2.2 бидай өсірілетін аймақтарды білу, картадан көрсету 5.3.2.3мал шаруашылығының негізгі аймақтарын білу, картадан көрсету 5.3.2.4нанның неден жасалатынын және нанның адам өміріндегі рөлін білу 5.3.2.5 нанға ұқыптылықпен қарай білу 5.3.2.6 жергілікті жерде қандай ауыл шаруашылық дақылдардың өсірілетінін білу 5.3.2.7 әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарының соңғы 2-3 жылдағы өнімін жинау диаграммасын құруға, салыстыруға үйрену 5.3.2.8 суретшілер мен жазушылардың шығармаларындағы Қазақстанның табиғаты 5.3.2.9 Қазақстан суретшілерінің көрмесіне бару 5.3.2.10 Қазақстан жазушылары мен ақындарының шығармаларын оқу 5.2.3.11 өз елінің қадірлі азаматы болу дегенді түсіндіре білу

4) 4-бөлім "Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
4.1 Сөздік қорды кеңейту	5.4.1.1 сөздік қорға бұрын пайдаланылмаған зат есімдерді, сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді ендіруге тырысу 5.4.1.2 келесі сөз тіркестерін құра білу: көктемгі тамшы, бұлақтың сылдыры, көшкен бұлттар, табиғаттың жандануы, табиғатты қорғау, өлі табиғаттағы өзгерістер, пайдалы ас, табиғи дәрумендер, мәдени өсімдіктер, жабайы өсімдіктер, өсу орны, сыртқы түрі, өсу талабы, күту ережелері, өсімдік әлемі 5.4.1.3бір түбірлі сөздерді: көктем, көктемгі; бұлт, бұлтты; өсімдік, өседі, өскен түрлендіре білу
4.2 Байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту	5.4.2.1 сөз тіркестері мен сөйлемдерді өздігінен құрастыра білу 5.4.2.2 табиғат туралы, жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістер туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.3 жаңа сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып, өсімдіктер әлемі туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.4 көкөністер мен жемістерден дайындалатын жеңіл тағамды дайындау процесін дәйектілікпен айта білу 5.4.2.5 табиғаттың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістердің себеп-салдарлық байланысы туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.6 "Қаз келсе, жаз келер. Қарға келсе, қатқақ келер", "Қыстағы суық, жаздағы ыстық", "Жаздың бір күні, қыстың мың күні", "Күркіреген бұлттың жаңбыры аз" мақалдарды түсіндіруге талпыну 5.4.2.7 "Егер ... болса, сен не істейсің?" сөздік логикалық тапсырмаларлды шешуге талпыну 5.4.2.8 жүргізген бақылаулар, орындалған тапсырмалар, аяқталған еңбек процесінің негізінде ұсынылған тақырыпқа байланысты әңгімеге белсенді қатысу 5.4.2.9 Қазақстан туралы, оның табиғаты, қаладағы және ауылдағы адамдардың өмірі, суретшілер мен жазушылардың Қазақстан туралы шығармалары туралы әңгіме құрастыруға талпыну

34. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

35. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған
5-сыныбы үшін "Айналадағы
әлем" пәнінен жаңартылғн
мазмұндағы оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері	1.1 Күзгі жемістер – денсаулық көзі. Күзгі өзгерістер туралы мәліметтерді қорыту	5.1.1.1 күннің табиғаттағы (ауаның, судың температурасы, жылылық көлемі) өзгерістерге, жыл мезгілінің ауысуына әсері туралы алған білімді қорытындылау 5.1.1.2 адамның тамақтануындағы көкөністер мен жемістердің маңызын ұғыну; негізгі дәрумендер, олардың адам денсаулығын нығайтудағы рөлі туралы түсініктердің болуы; тиімді тамақтану ережелерін білу 5.1.1.3 өсімдіктердің, жануарлардың (жәндіктер, құстар), адамның күздегі өміріндегі өзгерістер туралы бақылау барысында алған білімді қорытындылау 5.1.1.4 табиғаттағы күзгі өзгерістер себебін түсіндіре білу 5.1.1.5 күздің әр түрлі кезеңдерінде ауа мен су температурасын өлшеу, өлшеу нәтижелерін табиғатты бақылау күнделігінде тіркеу 5.1.1.6 "Тиімді тамақтану ерекшеліктері" журналын ауызша дайындау 5.1.1.7 "пайдалы – пайдалы емес" ойынына қатысу 5.1.1.8 салауатты мәзірді құрастыру – жаңа піскен көкөністер мен жемістерден дайындалған тағамдар 5.1.1.9 жаңа піскен көкөністер, жемістер мен аскөктен жеңіл тағам дайындай білу 5.1.1.10 күзгі көкөністерді дайындауға – қырыққабатты және қиярды тұздауға көмектесу 5.1.1.11 аспаздық тағамдарды дайындау үшін тамақ өнімдерін өлшеу 5.1.1.12 ауа райына қарай киіне білу 5.1.1.13 бақшадағы, бақтағы, мектеп жанындағы үлескедегі күзгі жұмыстарға қатысу
2. Табиғат	2.1 Тірі табиғаттағы процесстер	5.2.1.1 өсімдік әлемі туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.1.2 ағаш, бұта, шөп тектес өсімдіктердің ортақ белгілері мен айырмашылықтарын ерекшелей білу 5.2.1.3 өсімдіктер өмірі (топырақ, ауа, су, жарық) туралы білімді бекіту 5.2.1.4 кейбір жағдайлардың жетіспеушілігін өсімдіктің сыртқы түріне қарап байқай білу 5.2.1.5 "Мәдени өсімдіктер" (бақ, бақша, егін дақылдары) түсінігі туралы ұғынымы бар 5.2.1.6 мәдени өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу жағдайын, өсу орнын, адамның күтіміне тәуелділігін (көкөніс, жеміс) білу 5.2.1.7 бақ пен бақшаның (мектеп жанындағы үлескедегі, үй жанындағы бақ пен бақшадағы) мәдени өсімдіктерін күте білу 5.2.1.8 орманға, егістікке, шалғынға экскурсияға бару 5.2.1.9 өсімдіктің өсуін бақылау 5.2.1.10 табиғи материалдарды жинау 5.2.1.11 дала гүлдерінен гүлшоқ жасай білу 5.2.1.12 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.13 жануарлардың өсімдікті қорек ретінде пайдаланатыны туралы білу
2. Табиғат	2.2 Өлі табиғаттағы процесстер	5.2.2.1 өлі табиғат туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.2.2 барлық тіршілік көзінің өмір сүруінің басты талабы ретіндегі су туралы, табиғаттағы судың рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.3 суды өнімдерді өндіруде пайдалану туралы түсініктің болуы 5.2.2.4 судың ластану себептерін және оның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі салдарын білу 5.2.2.5 табиғат күнделігі бойынша әр түрлі күндердің ауа райын салыстыру 5.2.2.6 судың жағасында және суда қауіпсіздік ережелерін сақтау 5.2.2.7 бақтағы және бақшадағы мезгілдік жұмыстарды орындау 5.2.2.8 бөлме өсімдіктерін күту
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.1 Қазақстан өнеркәсібі	5.3.1.1 Қазақстан Республикасының өнеркәсібі туралы түсінігі болу 5.3.1.2 Республиканың ірі өнеркәсіптік – Атырау, Қарағанды, Екібастұз, Қостанай қалаларын білу 5.3.1.3 картадан Қазақстанның ірі қалаларын табу бойынша тәжірибелік тапсырмаларды орындау
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.2. Қазақстанның ауыл шаруашылығы	5.3.2.1 Қазақстанның ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы) туралы түсінігі болу 5.3.2.2 бидай өсірілетін аймақтарды білу, картадан көрсету 5.3.2.3 мал шаруашылығының негізгі аймақтарын білу, картадан көрсету 5.3.2.4 нанның неден жасалатынын және нанның адам өміріндегі рөлін білу 5.3.2.5 нанға ұқыптылықпен қарай білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.1 Сөздік қорды кеңейту	5.4.1.1 сөздік қорға бұрын пайдаланылмаған зат есімдерді, сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді ендіруге тырысу 5.4.1.2 келесі сөз тіркестерін құра білу: көктемгі тамшы, бұлақтың сылдыры, көшкен бұлттар, табиғаттың жандануы, табиғатты қорғау, өлі табиғаттағы өзгерістер, пайдалы ас, табиғи дәрумендер, мәдени өсімдіктер, жабайы өсімдіктер, өсу орны, сыртқы түрі, өсу талабы, күту ережелері, өсімдік әлемі 5.4.1.3 бір түбірлі сөздерді: көктем, көктемгі; бұлт, бұлтты; өсімдік, өседі, өскен түрлендіре білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.2 Байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту	5.4.2.1 сөз тіркестері мен сөйлемдерді өздігінен құрастыра білу 5.4.2.2 табиғат туралы, жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістер туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.3 жаңа сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып, өсімдіктер әлемі туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.4 көкөністер мен жемістерден дайындалатын жеңіл тағамды дайындау процесін дәйектілікпен айта білу 5.4.2.5 табиғаттың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістердің себеп-салдарлық байланысы туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.6 "Күркіреген бұлттың жаңбыры аз" мақалдарды түсіндіруге талпыну
2-тоқсан
1. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері	1.2 Қысқы табиғаттағы өзгерістердің адамдар еңбегіне тигізетін әсері	5.1.2.1 қыстағы табиғаттағы өзгерістер, олардың адам еңбегіне әсері туралы түсініктерді қорытындылау және жүйелеу 5.1.2.2 өлі табиғат пен тірі табиғат нысандары мен құбылыстарының арасындағы байланысты табу, қыста жабайы жануарларға көмек көрсетудің қажеттілігін түсіну 5.1.2.3 қыс мезгіліндегі қаладағы және ауылдағы (егістікте қар тоқтату, көктемгі егіске техника мен тұқым дайындау) адамдардың еңбектері туралы түсініктерінің болуы 5.1.2.4 бақтағы қысқы жұмыстарға, мектеп ауласын қардан тазарту, мектеп үлескесіндегі ағаштар мен бұталардың астын қармен көму жұмыстарына қатысу 5.1.2.5 қыс туралы (қыстың әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер, өсімдіктер мен жануарлардың қыстағы өмірі, адамдардың қыс кезіндегі еңбегі) туралы әңгіме құрастыру 5.1.2.6 тал түстегі күннің биіктігін, күн жарығының ұзақтығын белгілеу, ауа райын бақылау, оны кешегі ауа райымен салыстыру 5.1.2.7 табиғаттағы тәуелділіктің себеп-салдарын анықтау 5.1.2.8 ағаштар мен бұталардың тамырын қармен жауып, өсімдіктерді үсіп кетуден қорғай білу 5.1.2.9 шынықтыру жаттығуларын жүйелі түрде орындау, суық тиюдің алдын алу шараларын орындау; 5.1.2.10 қыстап қалатын құстарды тамақтандыруға арналған қарапайым жемсалғыш жасай білу
2. Табиғат	2.1 Тірі табиғаттағы процесстер	5.2.1.1 "Жабайы өсетін өсімдіктер": ағаштар – қарағай, шырша, қайың, шетен, мойыл; бұталар – итмұрын, арша шөптер – жоңышқа, бақбақ, ермен туралы ұғынымы бар 5.2.1.2 жабайы өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу орнын және өсу ерекшеліктерін білу 5.2.1.3 өсімдікті екі тәсілмен: тұқыммен және шыбықты телу арқылы көбейту туралы түсінігі болу 5.2.1.4 өсімдік бөліктерін көрсете және атай білу 5.2.1.5 өсімдіктің даму талабы мен кезеңдерін (тұқым, өскін, жапырағы бар сабақ, гүл, жеміс) білу 5.2.1.6 өсімдікті күтудің негізгі және қосымша ережелерімен танысу 5.2.1.7 бөлме өсімдіктерін күте білу 5.2.1.8 дәптерде жабайы өсімдіктердің сыртқы түрін, өсу орны мен ерекшеліктерін сипаттауға талпыну 5.2.1.9 туған өлкенің өсімдік әлемін көре, сақтай және көбейте білу 5.2.1.10 мәдени өсімдікті (раушангүл – итмұрын, шие – шетен) жабайы өсімдіктен айырмашылық белгілері бойынша ажырата білу 5.2.1.11 қандай өсімдіктердің тұқым арқылы, қандай өсімдіктердің шыбықты телу арқылы көбейетінін анықтау 5.2.1.12 өсімдіктерге ұқыптылықпен қарай білу 5.2.1.13 бөлме өсімдіктерін суғара білу 5.2.1.14 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.15 үй жануарлары мен жабайы жануарларды сыртқы түрі, мекендеу жері бойынша ажырата білу 5.2.1.16 шөпқоректі жануарлар (қоян, тиін, сиыр, ешкі), олардың қоректену тәсілдері, ересек жануарлар мен олардың төлдерінің атаулары туралы түсінігінің болуы 5.2.1.17 жыртқыш жануарлар (қасқыр, түлкі) және олардың сыртқы түрі, қоректену ерекшеліктері, олардың қылықтары, төлдері туралы түсінігінің болуы 5.2.1.18 аквариумдағы балықтарды өздігінен күте білу
2. Табиғат	2.2 Өлі табиғаттағы процесстер	5.2.2.1 өлі табиғат туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.2.2 барлық тіршілік көзінің өмір сүруінің басты талабы ретіндегі су туралы, табиғаттағы судың рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.3 судың ластану себептерін және оның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі салдарын білу 5.2.2.4 адамның табиғат алдындағы жауапкершілігі туралы түсінігінің болуы 5.2.2.5 өнеркәсіптерге, ауыл шаруашылық және мал фермаларына экскурсияға бару 5.2.2.6 мектеп жанындағы үлескеде мезгілдік жұмыстарға, бөлме өсімдіктерін күтуге қатысу 5.2.2.7 ауа температурасын өлшей білу 5.2.2.8 жел бағытын анықтай білу 5.2.2.9 ауа райын бақылау және табиғат күнделігін жүргізу 5.2.2.10 "Табиғатты қорғау" тақырыбына плакаттар мен постер жасауға қатысу 5.2.2.11 табиғат күнделігі бойынша әр түрлі күндердің ауа райын салыстыру 5.2.2.12 тәжірибе жүргізу: бір өсімдікті терезе алдына, екіншісін қараңғы бөлмеге қой. Бір өсімдікті суғар, екіншісіне су құйма. Бір өсімдікті жылы бөлмеге, ал екінші өсімдікті суық бөлмеге қой. Қорытынды жасай білу: өсімдіктің өсуі үшін жылы ауа, жарық, су қажет 5.2.2.13 табиғатта тәртіп мәдениетін сақтау 5.2.2.14 өз денсаулығын салқын тиюден қорғау 5.2.2.15 бөлме өсімдіктерін күту 5.2.2.16 табиғат алдындағы өз жауапкершілігін сезіну
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.1 Қазақстан өнеркәсібі	5.3.1.1 Қазақстан Республикасының өнеркәсібі туралы түсінігі болу 5.3.1.2 Қазақстандағы пайдалы қазбалар (көмір, мұнай, газ), сондай-ақ жергілікті жердегі пайдалы қазбалар, олардың адам өміріндегі маңызы туралы түсінігі болу 5.3.1.3 Қазақстанның физикалық картасымен және пайдалы қазбалар картасымен жұмыс істеуге үйрену 5.3.1.4 картадан Қазақстанның ірі қалаларын және мұнай, газ, көмір кен орындарын табу бойынша тәжірибелік тапсырмаларды орындау
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.2. Қазақстанның ауыл шаруашылығы	5.3.2.1 Қазақстанның ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы) туралы түсінігі болу 5.3.2.2 жергілікті жерде қандай ауыл шаруашылық дақылдардың өсірілетінін білу 5.3.2.3 әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарының соңғы 2-3 жылдағы өнімін жинау диаграммасын құруға, салыстыруға үйрену 5.3.2.4 суретшілер мен жазушылардың шығармаларындағы Қазақстанның табиғаты 5.3.2.5 Қазақстан суретшілерінің көрмесіне бару 5.3.2.6 Қазақстан жазушылары мен ақындарының шығармаларын оқу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.1 Сөздік қорды кеңейту	5.4.1.1 сөздік қорға бұрын пайдаланылмаған зат есімдерді, сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді ендіруге тырысу 5.4.1.2 келесі сөз тіркестерін құра білу: көктемгі тамшы, бұлақтың сылдыры, көшкен бұлттар, табиғаттың жандануы, табиғатты қорғау, өлі табиғаттағы өзгерістер, пайдалы ас, табиғи дәрумендер, мәдени өсімдіктер, жабайы өсімдіктер, өсу орны, сыртқы түрі, өсу талабы, күту ережелері, өсімдік әлемі 5.4.1.3 бір түбірлі сөздерді: көктем, көктемгі; бұлт, бұлтты; өсімдік, өседі, өскен түрлендіре білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.2 Байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту	5.4.2.1 сөз тіркестері мен сөйлемдерді өздігінен құрастыра білу 5.4.2.2 табиғат туралы, жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістер туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.3 жаңа сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып, өсімдіктер әлемі туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.4 табиғаттың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістердің себеп-салдарлық байланысы туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.5 жүргізген бақылаулар, орындалған тапсырмалар, аяқталған еңбек процесінің негізінде ұсынылған тақырыпқа байланысты әңгімеге белсенді қатысу
3-тоқсан
1. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері	1.2 Қысқы табиғаттағы өзгерістердің адамдар еңбегіне тигізетін әсері	5.1.2.1 қыстағы табиғаттағы өзгерістер, олардың адам еңбегіне әсері туралы түсініктерді қорытындылау және жүйелеу 5.1.2.2 өлі табиғат пен тірі табиғат нысандары мен құбылыстарының арасындағы байланысты табу, қыста жабайы жануарларға көмек көрсетудің қажеттілігін түсіну 5.1.2.3 қыс мезгіліндегі қаладағы және ауылдағы (егістікте қар тоқтату, көктемгі егіске техника мен тұқым дайындау) адамдардың еңбектері туралы түсініктерінің болуы 5.1.2.4 қыс мезгіліндегі қаладағы және ауылдағы (егістікте қар тоқтату, көктемгі егіске техника мен тұқым дайындау) адамдардың еңбектері туралы түсініктерінің болуы 5.1.2.5 қыс туралы (қыстың әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер, өсімдіктер мен жануарлардың қыстағы өмірі, адамдардың қыс кезіндегі еңбегі) туралы әңгіме құрастыру 5.1.2.7 табиғаттағы тәуелділіктің себеп-салдарын анықтау 5.1.2.8 ағаштар мен бұталардың тамырын қармен жауып, өсімдіктерді үсіп кетуден қорғай білу 5.1.2.9 шынықтыру жаттығуларын жүйелі түрде орындау, суық тиюдің алдын алу шараларын орындау;
1. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері	1.3 Көктемнің әр түрлі кезеңдеріндегі табиғаттағы өзгерістер	5.1.3.1 көктемгі табиғаттағы өзгерістер туралы білімді қорытындылау және жүйелеу 5.1.3.2 табиғаттың әр түрлі нысандарының арасындағы байланысты анықтау білуді қалыптастыру 5.1.3.3 көктемгі табиғаттың әдемілігін көре білу, табиғаттағы өз тәртібіне баға беру 5.1.3.4 өсімдіктер мен жануарлардың өміріндегі өзгерістердің өлі табиғаттағы өзгерістерге тәуелділігін көрсету 5.1.3.5 бақыланатын өзгерістердің себептерін түсіндіре білу, табиғатты қорғау жұмысына қатысу тілегін білдіру 5.1.3.6 бақтағы ағаштарды әктеуге қатысу 5.1.3.7 ағаштарды, бұталарды, бақша өсімдіктерін отырғызуға, гүлзарға гүл тұқымын себуге қатысу 5.1.3.8 өсіп тұрған өсімдіктерді күту 5.1.3.9 "Бұл қашан болады?", "Артығын алып таста" (суреттердегі белгілер бойынша жыл мезгілін анықтау) ойындарына қатысу 5.1.3.10 мұз сүңгісі бойынша оңтүстік, солтүстікті анықтай білу 5.1.3.11 қыстан кейін мектеп ауласын тазарту, жайлардағы көктемгі тазарту
2. Табиғат	2.1 Тірі табиғаттағы процесстер	5.2.1.1 өсімдік әлемі туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.1.2 ағаш, бұта, шөп тектес өсімдіктердің ортақ белгілері мен айырмашылықтарын ерекшелей білу 5.2.1.3 өсімдіктер өмірі (топырақ, ауа, су, жарық) туралы білімді бекіту 5.2.1.4 кейбір жағдайлардың жетіспеушілігін өсімдіктің сыртқы түріне қарап байқай білу 5.2.1.5 өсімдікті екі тәсілмен: тұқыммен және шыбықты телу арқылы көбейту туралы түсінігі болу 5.2.1.6 өсімдік бөліктерін көрсете және атай білу 5.2.1.7 өсімдіктің даму талабы мен кезеңдерін (тұқым, өскін, жапырағы бар сабақ, гүл, жеміс) білу 5.2.1.8 дәптерде жабайы өсімдіктердің сыртқы түрін, өсу орны мен ерекшеліктерін сипаттауға талпыну 5.2.1.9 қызанақ, қияр, болғар бұрышының тұқымынан көшет өсіре білу; 5.2.1.10 өсімдіктің өсуін бақылау, оларды күту 5.2.1.11 тұқым себу үшін топырақты дайындай білу 5.2.1.12 тұқымды топыраққа себу және сәбіз бен қызылшаны өсіру әрекеттерін орындау 5.2.1.13 алма, алмұрт ағаштарды телу тәсілімен көбейтуді бақылау 5.2.1.14 өсімдіктің сыртқы түріне қарай олардың жақсы өсуіне ылғалдың, жарықтың, ауаның, топырақтың жетіспейтіндігін анықтау 5.2.1.15 өсімдіктерді отырғызуды жүзеге асыру 5.2.1.16 туған өлкенің өсімдік әлемін көре, сақтай және көбейте білу 5.2.1.17 мәдени өсімдікті (раушангүл – итмұрын, шие – шетен) жабайы өсімдіктен айырмашылық белгілері бойынша ажырата білу 5.2.1.18 қандай өсімдіктердің тұқым арқылы, қандай өсімдіктердің шыбықты телу арқылы көбейетінін анықтау 5.2.1.19 өсімдіктерге ұқыптылықпен қарай білу 5.2.1.20 бөлме өсімдіктерін суғара білу 5.2.1.21 бақ пен бақшадағы мәдени өсімдіктерді күту ережелерін (түптеу, малалау, суғару) орындау 5.2.1.22 гүл сыйлау ережелерін білу 5.2.1.23 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.24 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.25 пайдалы және зиянды жануарларды (адам, жануарлар үшін зиянды және пайдалы) ажырата білу 5.2.1.26 үй жануарларын өздігінен күтуге талпыну 5.2.1.27 қыста құстарды өздігінен тамақтандыра білу
2. Табиғат	2.2 Өлі табиғаттағы процесстер	5.2.2.1 өлі табиғат туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.2. топырақ және топырақтың адам, жауарлар мен өсімдіктер үшін маңызы туралы түсінікті нақтылау және кеңейту 5.2.2.3 топырақтың құнарлылығын сақтаудағы адамның рөлі туралы білу 5.2.2.4 адамның табиғат алдындағы жауапкершілігі туралы түсінігінің болуы 5.2.2.5 өнеркәсіптерге, ауыл шаруашылық және мал фермаларына экскурсияға бару 5.2.2.6 мектеп жанындағы үлескеде мезгілдік жұмыстарға, бөлме өсімдіктерін күтуге қатысу 5.2.2.7 уметь измерять температуру воздуха; ауа температурасын өлшей білу 5.2.2.8 жел бағытын анықтай білу 5.2.2.9 ауа райын бақылау және табиғат күнделігін жүргізу 5.2.2.10 "Табиғатты қорғау" тақырыбына плакаттар мен постер жасауға қатысу 5.2.2.11 табиғат күнделігі бойынша әр түрлі күндердің ауа райын салыстыру 5.2.2.12 табиғатта тәртіп мәдениетін сақтау 5.2.2.13 табиғатта тәртіп мәдениетін сақтау 5.2.2.14 бақтағы және бақшадағы мезгілдік жұмыстарды орындау 5.2.2.15 бөлме өсімдіктерін күту 5.2.2.16 табиғат алдындағы өз жауапкершілігін сезіну
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.1 Қазақстан өнеркәсібі	5.3.1.1 Қазақстан Республикасының өнеркәсібі туралы түсінігі болу 5.3.1.2 бензинның қайдан алынатыны және оның қайда пайдаланылатыны туралы білу 5.3.1.3 үйге газдың қалай келетіні туралы түсінігі болу 5.3.1.4 тұрмыста газды, электрді, көмірді үнемдеп шығындауға тырысу 5.3.1.5 әр түрлі кен орындарындағы пайдалы қазбалардың санын салыстыру бойынша математикалық есептеу әрекетін орындау 5.3.1.6 әр түрлі кен орындары бойынша салыстырылатын мәліметтер графигін және диаграммасын жасауға үйрену
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.2. Қазақстанның ауыл шаруашылығы	5.3.2.1 Қазақстанның ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы) туралы түсінігі болу 5.3.2.2 мал шаруашылығының негізгі аймақтарын білу, картадан көрсету 5.3.2.3 жергілікті жерде қандай ауыл шаруашылық дақылдардың өсірілетінін білу 5.3.2.4 суретшілер мен жазушылардың шығармаларындағы Қазақстанның табиғаты 5.3.2.5 Қазақстан суретшілерінің көрмесіне бару 5.3.2.6 Қазақстан жазушылары мен ақындарының шығармаларын оқу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.1 Сөздік қорды кеңейту	5.4.1.1 сөздік қорға бұрын пайдаланылмаған зат есімдерді, сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді ендіруге тырысу 5.4.1.2 келесі сөз тіркестерін құра білу: көктемгі тамшы, бұлақтың сылдыры, көшкен бұлттар, табиғаттың жандануы, табиғатты қорғау, өлі табиғаттағы өзгерістер, пайдалы ас, табиғи дәрумендер, мәдени өсімдіктер, жабайы өсімдіктер, өсу орны, сыртқы түрі, өсу талабы, күту ережелері, өсімдік әлемі 5.4.1.3 бір түбірлі сөздерді: көктем, көктемгі; бұлт, бұлтты; өсімдік, өседі, өскен түрлендіре білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.2 Байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту	5.4.2.1 сөз тіркестері мен сөйлемдерді өздігінен құрастыра білу 5.4.2.2 табиғат туралы, жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістер туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.3 жаңа сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып, өсімдіктер әлемі туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.4 табиғаттың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістердің себеп-салдарлық байланысы туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.5 "Егер ... болса, сен не істейсің?" сөздік логикалық тапсырмаларлды шешуге талпыну 5.4.2.6 жүргізген бақылаулар, орындалған тапсырмалар, аяқталған еңбек процесінің негізінде ұсынылған тақырыпқа байланысты әңгімеге белсенді қатысу 5.4.2.7 Қазақстан туралы, оның табиғаты, қаладағы және ауылдағы адамдардың өмірі, суретшілер мен жазушылардың Қазақстан туралы шығармалары туралы әңгіме құрастыруға талпыну
4-тоқсан
1. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Жыл мезгілдері	4. Табиғаттағы жаздық байқалымдар туралы мәліметтерді қорытындылау	5.1.4.1 табиғаттағы мезгілдік өзгерістер туралы білімді қорытындылау және жүйелеу 5.1.4.2 өсімдіктер мен жануарлардың өміріндегі өзгерістердің өлі табиғаттағы өзгерістерге тәуелділігін көрсету 5.1.4.3 табиғатты қорғау нормаларына сәйкес келетін дұрыс дағдыларды, бақытсыздық жағдайдың (мысалы, суға түскенде, орманда алау жаққанда) алдын алу мақсатындағы тәртіп дағдыларын байқату 5.1.4.4 жаздың ыстық күндерінде дұрыс киіне білу 5.1.4.5жаздағы шынықтыру шараларын білу және орындау 5.1.4.6 "Судағы тәртіп ережелері", "Жазғы ормандағы тәртіп ережелері" тақырыбына ұжымдық плакаттардың суретін салуға қатысу 5.1.4.7 бақ, бақша өсімдіктерін күту 5.1.4.8 ерте пісетін жеміс, көкөніс өнімдерін жинауға қатысу 5.1.4.9 үй жануарларын күте білу 5.1.4.10 суда шомылғанда өзін дұрыс ұстай білу, орманда демалғанда өзін дұрыс ұстай білу 5.1.4.11 бақ, бақша, гүлзардағы өсімдіктерді, бөлме өсімдіктерін күте білу
2. Табиғат	1.Тірі табиғаттағы процесстер	5.2.1.1 өсімдік әлемі туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.1.2 ағаш, бұта, шөп тектес өсімдіктердің ортақ белгілері мен айырмашылықтарын ерекшелей білу 5.2.1.3 өсімдіктер өмірі (топырақ, ауа, су, жарық) туралы білімді бекіту 5.2.1.4 кейбір жағдайлардың жетіспеушілігін өсімдіктің сыртқы түріне қарап байқай білу 5.2.1.5 "Мәдени өсімдіктер" (бақ, бақша, егін дақылдары) түсінігі туралы ұғынымы бар 5.2.1.6 мәдени өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу жағдайын, өсу орнын, адамның күтіміне тәуелділігін (көкөніс, жеміс) білу 5.2.1.7 "Жабайы өсетін өсімдіктер": ағаштар – қарағай, шырша, қайың, шетен, мойыл; бұталар – итмұрын, арша шөптер – жоңышқа, бақбақ, ермен туралы ұғынымы бар 5.2.1.8 жабайы өсімдіктердің айырмашылық белгілерін – сыртқы түрін, өсу орнын және өсу ерекшеліктерін білу 5.2.1.9 қызанақ, қияр, болғар бұрышының тұқымынан көшет өсіре білу; 5.2.1.10 өсімдіктің өсуін бақылау, оларды күту 5.2.1.11 тұқым себу үшін топырақты дайындай білу 5.2.1.12 тұқымды топыраққа себу және сәбіз бен қызылшаны өсіру әрекеттерін орындау 5.2.1.13 алма, алмұрт ағаштарды телу тәсілімен көбейтуді бақылау 5.2.1.14 өсімдіктің сыртқы түріне қарай олардың жақсы өсуіне ылғалдың, жарықтың, ауаның, топырақтың жетіспейтіндігін анықтау 5.2.1.15 өсімдіктерді отырғызуды жүзеге асыру 5.2.1.16 туған өлкенің өсімдік әлемін көре, сақтай және көбейте білу 5.2.1.17 өсімдіктерге ұқыптылықпен қарай білу 5.2.1.18 бөлме өсімдіктерін суғара білу 5.2.1.19 бақ пен бақшадағы мәдени өсімдіктерді күту ережелерін (түптеу, малалау, суғару) орындау 5.2.1.20 жануарлар әлемінің сан алуан түрлілігі – аңдар, құстар, балықтар, жәндіктер туралы түсінігі болу 5.2.1.21 үй жануарлары мен жабайы жануарларды сыртқы түрі, мекендеу жері бойынша ажырата білу 5.2.1.22 шөпқоректі жануарлар (қоян, тиін, сиыр, ешкі), олардың қоректену тәсілдері, ересек жануарлар мен олардың төлдерінің атаулары туралы түсінігінің болуы 5.2.1.23 жыртқыш жануарлар (қасқыр, түлкі) және олардың сыртқы түрі, қоректену ерекшеліктері, олардың қылықтары, төлдері туралы түсінігінің болуы 5.2.1.24 қорек талғамайтын жануарлар (аю, кірпі, шошқа) және олардың қоректену тәсіліне қарай жыртқыш жануарлар мен шөпқоректі жануарлардан айырмашылықтары туралы түсінігінің болуы 5.2.1.25 пайдалы және зиянды жануарларды (адам, жануарлар үшін зиянды және пайдалы) ажырата білу 5.2.1.26 үй жануарларын өздігінен күтуге талпыну
2. Табиғат	2.2 Өлі табиғаттағы процесстер	5.2.2.1 өлі табиғат туралы білімді қорытындылау, нақтылау және жүйелеу 5.2.2.2 барлық тіршілік көзінің өмір сүруінің басты талабы ретіндегі су туралы, табиғаттағы судың рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.3 суды өнімдерді өндіруде пайдалану туралы түсініктің болуы 5.2.2.4 судың ластану себептерін және оның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі салдарын білу 5.2.2.5 ауаның тыныс алу негізі екені туралы, ауаның адам, жауарлар мен өсімдіктер өміріндегі рөлі туралы түсінікті бекіту 5.2.2.6 лас және таза ауаның адам денсаулығына, жануарлар мен өсімдіктердің жағдайына тигізетін әсері туралы білу 5.2.2.7 топырақ және топырақтың адам, жауарлар мен өсімдіктер үшін маңызы туралы түсінікті нақтылау және кеңейту 5.2.2.8 топырақтың құнарлылығын сақтаудағы адамның рөлі туралы білу 5.2.2.9 адамның табиғат алдындағы жауапкершілігі туралы түсінігінің болуы 5.2.2.10 мектеп жанындағы үлескеде мезгілдік жұмыстарға, бөлме өсімдіктерін күтуге қатысу 5.2.2.11 ауа температурасын өлшей білу 5.2.2.12 жел бағытын анықтай білу 5.2.2.13 ауа райын бақылау және табиғат күнделігін жүргізу 5.2.2.14 "Табиғатты қорғау" тақырыбына плакаттар мен постер жасауға қатысу 5.2.2.15 табиғат күнделігі бойынша әр түрлі күндердің ауа райын салыстыру 5.2.2.16 табиғатта тәртіп мәдениетін сақтау 5.2.2.17 судың жағасында және суда қауіпсіздік ережелерін сақтау 5.2.2.18 өз денсаулығын салқын тиюден қорғау 5.2.2.19 бақтағы және бақшадағы мезгілдік жұмыстарды орындау 5.2.2.20 бөлме өсімдіктерін күту 5.2.2.21 табиғат алдындағы өз жауапкершілігін сезіну
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.1 Қазақстан өнеркәсібі	5.3.1.1 Қазақстан Республикасының өнеркәсібі туралы түсінігі болу 5.3.1.2 Республиканың ірі өнеркәсіптік – Атырау, Қарағанды, Екібастұз, Қостанай қалаларын білу 5.3.1.3 Қазақстандағы пайдалы қазбалар (көмір, мұнай, газ), сондай-ақ жергілікті жердегі пайдалы қазбалар, олардың адам өміріндегі маңызы туралы түсінігі болу 5.3.1.4 Қазақстанның физикалық картасымен және пайдалы қазбалар картасымен жұмыс істеуге үйрену 5.3.1.5 картадан Қазақстанның ірі қалаларын және мұнай, газ, көмір кен орындарын табу бойынша тәжірибелік тапсырмаларды орындау 5.3.1.6 бензинның қайдан алынатыны және оның қайда пайдаланылатыны туралы білу 5.3.1.7 үйге газдың қалай келетіні туралы түсінігі болу 5.3.1.8 тұрмыста газды, электрді, көмірді үнемдеп шығындауға тырысу 5.3.1.9 әр түрлі кен орындарындағы пайдалы қазбалардың санын салыстыру бойынша математикалық есептеу әрекетін орындау 5.3.1.10 әр түрлі кен орындары бойынша салыстырылатын мәліметтер графигін және диаграммасын жасауға үйрену
3. Менің Отаным – Қазақстан	3.2. Қазақстанның ауыл шаруашылығы	5.3.2.1 Қазақстанның ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы) туралы түсінігі болу 5.3.2.2 бидай өсірілетін аймақтарды білу, картадан көрсету 5.3.2.3 мал шаруашылығының негізгі аймақтарын білу, картадан көрсету 5.3.2.4 нанның неден жасалатынын және нанның адам өміріндегі рөлін білу 5.3.2.5 нанға ұқыптылықпен қарай білу 5.3.2.6 жергілікті жерде қандай ауыл шаруашылық дақылдардың өсірілетінін білу 5.3.2.7 әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарының соңғы 2-3 жылдағы өнімін жинау диаграммасын құруға, салыстыруға үйрену 5.3.2.8 суретшілер мен жазушылардың шығармаларындағы Қазақстанның табиғаты 5.3.2.9 Қазақстан суретшілерінің көрмесіне бару 5.3.2.10 Қазақстан жазушылары мен ақындарының шығармаларын оқу 5.2.3.11 өз елінің қадірлі азаматы болу дегенді түсіндіре білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.1 Сөздік қорды кеңейту	5.4.1.1 сөздік қорға бұрын пайдаланылмаған зат есімдерді, сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді ендіруге тырысу 5.4.1.2 келесі сөз тіркестерін құра білу: көктемгі тамшы, бұлақтың сылдыры, көшкен бұлттар, табиғаттың жандануы, табиғатты қорғау, өлі табиғаттағы өзгерістер, пайдалы ас, табиғи дәрумендер, мәдени өсімдіктер, жабайы өсімдіктер, өсу орны, сыртқы түрі, өсу талабы, күту ережелері, өсімдік әлемі 5.4.1.3 бір түбірлі сөздерді: көктем, көктемгі; бұлт, бұлтты; өсімдік, өседі, өскен түрлендіре білу
4. Сөйлеу тілдік дағдыларды қалыптастыру	4.2 Байланыстырылған сөйлеу тілін дамыту	5.4.2.1 сөз тіркестері мен сөйлемдерді өздігінен құрастыра білу 5.4.2.2 табиғат туралы, жылдың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістер туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.3 жаңа сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып, өсімдіктер әлемі туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.4 көкөністер мен жемістерден дайындалатын жеңіл тағамды дайындау процесін дәйектілікпен айта білу 5.4.2.5 табиғаттың әр түрлі мезгілдеріндегі адам, өсімдіктер, жануарлар өміріндегі өзгерістердің себеп-салдарлық байланысы туралы әңгіме құрастыруға талпыну 5.4.2.6 "Қаз келсе, жаз келер. Қарға келсе, қатқақ келер", "Қыстағы суық, жаздағы ыстық", "Жаздың бір күні, қыстың мың күні", "Күркіреген бұлттың жаңбыры аз" мақалдарды түсіндіруге талпыну 5.4.2.7 "Егер ... болса, сен не істейсің?" сөздік логикалық тапсырмаларлды шешуге талпыну 5.4.2.8 жүргізген бақылаулар, орындалған тапсырмалар, аяқталған еңбек процесінің негізінде ұсынылған тақырыпқа байланысты әңгімеге белсенді қатысу 5.4.2.9 Қазақстан туралы, оның табиғаты, қаладағы және ауылдағы адамдардың өмірі, суретшілер мен жазушылардың Қазақстан туралы шығармалары туралы әңгіме құрастыруға талпыну

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 521-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Жаратылыстану" оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларда айналадағы әлем, өлі табиғат, өсімдіктер, жануарлар, адам ағзасының құрылысы мен қызметтері туралы қолжетімді білімдерін қалыптастыру.

3. Оқу пәнінің міндеттері:

1) өлі және тірі табиғаттың негізгі элементтері туралы, сондай-ақ адам ағзасы мен оның денсаулығы туралы білімдерін қалыптастыру;

2) табиғи құбылыстар (жаңбыр, қар, жел, тұман, күз, қыс, көктем, жаз) туралы түсініктерін қалыптастыру;

3) кейбір өсімдіктерді өсіру және оларды күту дағдылары, үй жануарларына күтім жасау тәсілдерін қалыптастыру;

4) салауатты өмір салтын ұстану, өз денсаулығын сақтау және нығайту дағдыларын қалыптастыру;

5) табиғатқа деген қарым-қатынасын қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама "Айналадағы әлем" пәні шеңберіндегі білім алушылардың бұрынғы дайындығын ескере отырып құрылған. Курсты меңгеру барысында "География" (Қазақстан географиясы, құрлықтар мен мұхиттар географиясы), "Тарих" (Біздің өлкенің тарихы), сондай-ақ ана тілінің, оқу және математиканың курстарымен пәнаралық байланыс орнатылады.

5. "Жаратылыстану" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер арнайы педагогика принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығы оқу әрекетінің арнайы әдістері және тәсілдерімен қамтамасыз етіледі. Ойлау процестерінің енжарлығы, танымдық белсенділіктің төмендігі, ойлау қызметінің жалпылау және абстракциялаудың әлсіздігі, сөйлеу тілі дамуының кешеуілдеуі ескеріледі. Білім алушылармен жұмыс барысында еліктеу қабілеттері және сақталған көрнекі-әрекеттік ойлау мүмкіндіктеріне сүйенеді. Тірі және өлі табиғат туралы қалыптасқан түсініктері білім алушылардың мынадай психикалық қызметтерін: қабылдау, есте сақтау, сөйлеу және ойлауды дамыту үшін жағдай жасайды. Бастаған жұмысты аяғына дейін жеткізу, күш жетерлік қиындықтарды жеңу, ұқыптылық пен дербестік көрсете білуі сияқты тұлғалық қасиеттері қалыптастырылады;

2) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыттылығы тұлғаның әлеуметтік бейімсіздігін жеңу немесе азайтуды болжайды. Әлеуметтік өмірге қатысуға қажетті тәртіп нормалары мен өмірлік дағдыларды білім алушылардың меңгеруі бойынша арнайы жұмыс қарастырылады;

3) оқытудағы әрекеттік тәсіл оқыту процесінде педагогтың басшылығымен оқу материалын ұғынуға жағдай жасайтын заттық-тәжірибелік әрекет қолдануды қарастырады. Заттық-тәжірибелік әрекет жоғары психикалық қызметтердің сенсомоторлық негізін дамытады (қабылдау, сөйлеу, ойлау), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігін қалпына келтіреді, сонымен қоса білім, біліктер мен дағдыларды меңгеруге мүмкіндік береді. Оқу пәнінің мазмұнын меңгеру білім алушылардың бақылау жүргізуі, зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды орындауы, тәжірибелер жүргізуі және экскурсияларға қатысуын қарастырады;

4) саралау және жекелеу тәсілі білім алушылардың оқу материалын меңгеру кезінде көрініс табатын вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуымен шартталған және алған білімі, біліктері мен дағдыларының сапасына әсер етеді. Білім беру процесі 4 типологиялық топты (В.В. Воронкова бойынша) қосатын педагогикалық топтастыру негізінде іске асырылады. Білім алушылардың әрбір типологиялық тобына педагог білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес күрделілігі мен көлемінің қолжетімділігін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдайды. Оқу жұмысының жылдамдығы, білім алушының дербестік дәрежесі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрленеді. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы. Саралау тәсілі оқытуды жекешелендірумен толықтырылады;

5) оқу-танымдық және практикалық әрекетке арнайы педагогикалық басшылық ету қажеттілігі танымдық белсенділігінің төмендігі, ойлау қызметінің талдау және жалпылау әлсіздігімен шартталған.

6. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) білім беру, дамыту және түзету міндеттерін шешуге қажетті оқыту шарттарын "салып бітіруге" көмектесе отырып, педагог тәсілдерінің арсеналын кеңейтеді.

7. Сабақтарда АКТ-ны келесі мақсаттарда қолданылады:

1) үздіксіз бақылаудан күрделі және жасырын таным объектілерін үлгілеу;

2) шынайы режимдегі және мерзімі ұзартылған уақыттағы зерделенетін табиғи құбылыстарды білім алушылардың талдауы үшін қосымша визуалды динамикалық сүйеніштерді құру.

8. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың "Жаратылыстану" пәні бойынша оқу материалдарын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада берілген мақсаттылыққа бағытталып, білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру және бағалауды ұйымдастыру кезінде бірыңғай тәсілдерді жүзеге асыруға бағытталған.

9. Бағалау тәсілдері оқыту мақсаттарына сәйкес дағдылардың көмегімен қалыптастырылған тапсырмалар мен жаттығулар болып табылады. Ақыл-ой кемістіктері бар білім алушыларды оқыту нәтижелерін бағалау кезінде тестілеу қолданылмайды.

10. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау тәсілдерімен жүзеге асырылады. Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін сабақтарда мұғалім білім беру процесі барысында бағалайды. Педагог жүйелі түрде бақылаушы бағалау әрекеттерін атқарады.

11. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтың), мерзімді (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асады.

12. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және өздік жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен жүзеге асырылады. Әр сабақты бақылау оқыту процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бақылау ынталандырушы және білім алушыларға қатысты тәрбиелеуші сипатқа ие.

13. Мерзімді бақылау бағдарлама тақырыбы мен бөлімін зерделеп болған соң жүргізіледі. Нақты тақырып шеңберіндегі оқу материалын зерделеу нәтижелері білім алушыларда типологиялық топтар әркелкі болады.

1-типологиялық топ (В.В. Воронкова бойынша) білім алушылары білімдерді қолдану деңгейінде оқу материалын меңгергенін көрсетеді. 2-типологиялық топ білім алушылары тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді.

3-типологиялық топ білім алушылары білу деңгейінде материалды игереді және өз білімдерін көкейкесті етуде мұғалім көмегін талап етеді. 4-типологиялық топ білім алушылары олардың жетістіктерін бағалауды іске асыру шеңберіндегі жеке бағдарлама бойынша білім алады.

14. Қорытынды бақылау тоқсан не жылдың соңында жүреді. Оқу жылы ағымында бақыланып, білім алушылардың жетістіктерінің жиынтық картасында тіркелетін сыныптың әрбір білім алушысының даму динамикасы мен табыстылығын педагог талдайды.

15. Бағалау процесінің көмегімен педагог арқылы алынатын ақпарат дағдылар мен біліктерді меңгеру барысында туындайтын қиындықтарға уақтылы және дұрыс әрекеттесуге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмектің мазмұны мен тәсілдерін анықтайды.

16. Тиімді түрде қарым-қатынас болу мақсатында сынып жиһаздары түрлі формада (жеке, жұптық және топтық) және түрде жұмыстарды жүргізу мақсатында қозғалмалы болады.

17. "Жаратылыстану" пәні бойынша оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру мақсатында сабақ сәйкес келетін көрнекі және дидактикалық материалмен қастамасыз етіледі.

18. Сынып бөлмесіндегі жиһаз түрлі формада (жеке, жұптық және топтық) және әртүрлі жұмыстарды ұйымдастыру мақсатында қозғалмалы болады. Білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стендтер, кітап сөрелерін орналастыратын орындарды қарастырады.

3-тарау. "Жаратылыстану" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

19. "Жаратылыстану" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 6-сыныпта – 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

2) 7-сыныпта – 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

3) 8-сыныпта – 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

4) 9-сыныпта – 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

20. "Жаратылыстану" пәні бойынша бағдарламаға оқу материалдарын құрылымға бөлу негізіне білім алушыларға беріп отырған ақпаратты біртіндеп және ретпен күрделендіруге мүмкіндік беретін сызбалы әдіс салынған. "Жаратылыстану" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Өлі табиғат" (6-сынып);

2) 2-бөлім "Өсімдіктер" (7-сынып);

3) 3-бөлім "Жануарлар" (8-сынып);

4) 4-бөлім "Адам" (9-сынып).

21. "Өлі табиғат" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) табиғат. Тірі және өлі табиғат;

2) су;

3) ауа;

4) пайдалы қазбалар;

5) топырақ.

22. "Өсімдіктер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) өсімдіктердің көп түрлілігі және оларды қорғау;

2) өсімдік – біртұтас ағза (гүлдейтін өсімдіктермен жалпы таныстыру);

3) өсімдік әлемінің көп түрлігігі: бактериялар, саңырауқұлақтар, мүктер, папоротниктер;

4) Қазақстанның ағаш өсімдіктері;

5) Қазақстанның екпе өсімдіктері;

6) Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері;

7) Қазақстанның шөптесін өсімдіктері;

8) сәндік гүл өсімдіктері.

23. "Жануарлар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жануарлар әлемінің көп түрлілігі;

2) омыртқасыз жануарлар;

3) омыртқалы жануарлар: балықтар; қосмекенділер, бауырымен жорғалаушылар; құстар; сүтқоректілер; ауылшаруашылығы шөппен қоректенетін сүтқоректілер.

24. "Адам" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) адам – тірі табиғаттың бөлігі;

2) адам ағзасының жалпы ерекшеліктері;

3) тірек пен қозғалыс;

4) ас қорыту;

5) қан және қан айналымы;

6) тыныс алу;

7) зат бөлу;

8) тері;

9) жүйке жүйесі;

10) сезім органдары;

11) көбею мен даму;

12) денсаулықты сақтау.

25. 6-сыныпқа арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) табиғат: тірі және өлі табиғат. Өлі табиғат объектілері мен құбылыстары, олардың өзгеруі. Қатты денелер, сұйықтықтар мен газдар. Қатты денелердің сұйықтықтарға, сұйықтықтардың газдарға ауысуы. Біз тұратын планета – Жер. Жердің формасы мен көлемі. Күн мен түннің ауысуы, жыл мезгілдерініңі ауысуы. Экскурсиялар: өлі табиғат объектілерімен таныстыру;

2) су. Су – өмірдің қажетті шарты. Табиғаттағы су: шық, тұман, бұлт, жауын-шашын, бұлақтар, су қоймалары (өзен, көл, тоған, теңіз). Судың қасиеттері: формасының тұрақсыздығы, ағысы, жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы. Судың кейбір қатты заттарды еріту қасиеті. Судың қасиеттерін есептеу және қолдану. Еритін және ерімейтін заттар. Мөлдір және лай су. Лай суды тазалау. Ерітінділер, оларды қолдану. Табиғаттағы ерітінділер: минералды және теңіз суы. Ауызсуы. Судың үш күйі. Су температурасы және оны өлшеу. Температура өлшем бірлігі – градус. Суды тұрмыста, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, көлік, демалыс пен шынығу үшін қолдану және суды пайдалану мысалдарын келтіру. Тұрмыста суға ұқыпты қарау. Экскурсиялар: жергілікті су қайнаркөздерімен таныстыру. Тәжірибелер: жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы. Суда тұз бен қанттың еруі. Лай суды фильтрлеу әдісімен тазарту. Тұздарды ауызсу, минералды және теңіз суынан булау. Практикалық жұмыс: судың (суық, ыстық, жылы) температурасын өлшеу;

3) ауа. Ауа – өмірдің қажетті шарты. Ауаның қасиеттері: мөлдірлік, түссіздік пен тығыздығы. Ауаның тығыздығын қолдану. Ауаның жылу өткізгіштігі. Ауаның жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы. Жылы ауа суық ауадан жеңілірек, жылы ауа жоғары көтеріледі, суық ауа төмен түседі. Ауа қозғалысы. Ауа құрамы: оттегі, көмірқышқыл газы мен азот. Оттегі, оттегінің жануын үдету қасиеті. Өсімдіктер, жануарлар мен адам үшін оттегі мен ауаның маңыздылығы. Оттегін медицинада қолдану. Көмірқышқыл газы мен оның жануды қолдамау қасиеті. Көмірқышқыл газын өртті сөндіруде қолдану. Таза және лас ауа. Ауадағы қосындылар (су буы, түтін, шаң). Ауаны ластанудан қорғау қажеттілігі. Адамның ауада ұшуы. Ғарышты игеруі. Тәжірибелер: күбіртік заттарда (қант, кепкен нан, көмір, топырақ) ауаны байқау. Ауа көлемді алады. Тығыз ауа. Ауаның жылуды нашар өткізгіш қасиеті. Ауаны кеңейту мен сығу. Оттегі мен көмірқышқыл газын алу. Практикалық жұмыс: майшамның жалынының өзгеруін бақылау;

4) пайдалы қазбалар. Пайдалы қазбалардың әртүрлілігі (қатты, газ тәріздес). Қазақстанның пайдалы қазбаларының байлығы. Құрылыс материалдары ретінде қолданылатын пайдалы қазбалар: гранит, әктастар, балшық, құм. Жанатын пайдалы қазбалар: шымтезек, тас көмір, мұнай, табиғи газ. Минералды тыңайтқыштарды алуда пайдаланылатын пайдалы қазбалар: калий тұзы мен фосфаттар. Металлдарды алу үшін қолданылатын пайдалы қазбалар: темір және мыс кендері. Экскурсиялар: өлкетану мұражайларына. Тәжірибелер: ыстық пайдалы қазбалардың кейбір қасиеттерін анықтау, калий тұзы мен фосфориттердің ерігіштігін анықтау. Практикалық жұмыстар: қара және түсті металдарды тану. Тас көмірдің жануын бақылау;

5) топырақ. Топырақтың құрылуы мен құрамы. Топырақтың минералды және органикалық бөліктері. Құмды және сазды топырақтар. Топырақтың негізгі қасиеті – құнарлылық. Жергілікті топырақ түрлері. Топырақты өңдеу. Топырақтың жалаңаштануы жерлеріне экскурсиялар. Тәжірибелер: ауаны су мен топырақтан шығару. Құм мен сазды шығару. Практикалық жұмыстар: құм мен сазды топырақты ажырату. Мектеп жанындағы жер телімінде топырақты өңдеу.

26. 7-сыныпқа арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі және оларды қорғау. Гүлді өсімдіктердің бөліктері туралы жалпы түсінік. Экскурсиялар: ботаникалық бақ немесе саябаққа;

2) өсімдік – тірі ағза (гүлді өсімдіктермен жалпы танысу). Гүлі, тұқымы, тамыры, сабағы, жапырағы, өсімдік – біртұтас ағза. Өсімдіктердің вегетативті көбею туралы түсінік. Тәжірибелер: тұқымның өнуі үшін қандай жағдайлар қажет екенін түсіну; жарықта жапырақтарда крахмалдың пайда болуы; судың жапырақтардың көмегімен булануы; өсімдіктердің тыныс алуы; минералды заттар мен судың діңгек бойымен ауысуы. Лабораторлық жұмыстар: гүлді өсімдіктердің ағзалары; гүлдің құрылысы; үрме бұршақтың құрылысы; бидайдың құрылысы. Практикалық жұмыстар: тұқымның өнуін анықтау, жапырақтың түскен нұсқаларын жинау;

3) өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі: бактериялар, саңырауқұлақтар, мүктер мен қырықжапырақтар. Өсу жерлері;

4) Қазақстанның ағаш өсімдіктері. Қазақстанның орманды даласының жапырақты өсімдіктері, Қазақстан тауларының қылқанды өсімдіктері, Қазақстан тауларының бұталы өсімдіктері, Қазақстан тауларының жемісті өсімдіктері, Қазақстанның шөлді аймағының ағаш өсімдіктері;

5) Қазақстанның екпе өсімдіктері. Лалагүлділер, ауылдық, бұршақ тұқымдастар, алаботалар тұқымдастар, асқабақтар, шаршыгүлділер;

6) Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері. Дәнді дақылдар, бақша дақылдары, техникалық дақылдар. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері;

7) Қазақстанның шөптесін өсімдіктері. Бау-бақша өсімдіктері, Қазақстанның шөптесін өсімдіктері, дәрілік өсімдіктер, улы шөптер;

8) сәндік гүл өсімдіктері. Күрделігүлділер, бөлме өсімдіктері. Практикалық жұмыстар: бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу бойынша жұмыс. Бақша мен жер телімінде қопсыту және отау. Лабораторлық жұмыс: картоп түйнегінің құрылысы.

27. 8-сыныпқа арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) жануарлар әлемінің көптүрлілігі. Жануарлардың табиғатта және адам өміріндегі маңызы. Сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан жануарларды қорғау;

2) омыртқасыз жануарлар. Омыртқасыз жануарлардың жалпы белгілері. Жауын құрты. Жәндіктер. Зиянды жәндіктер. Адамға пайдалы жәндіктер. Өрмекшілер. Экскурсиялар: жәндіктердің құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктерін бақылау үшін табиғатқа шығу. Бақылаудың қысқаша сипаттамасын қалдыру;

3) омыртқалы жануарлар: балықтар (алабұға, шортан, тұқы, бекіре, ақсерке, жайын мен сазан); қосмекенділер (бақа), бауырымен жорғалаушылар (сужылан, улы сұр жылан, боз жылан, алабажақ кесіртке, ширақ кесіртке); құстар (дала, жыртқыш, суда жүзетін және үй); сүтқоректілер, кеміргіштер, қоян тәріздестер, жыртқыш, терісі бағалы жыртқыш аңдар, кит тәрізді теңіз жануарлары, өсімдік қоректі жануарлар, өсімдік қоректі жабайы және үй жануарлары; өсімдік қоректі ауылшаруашылық сүтқоректілері (сиыр, қой, ат, түйе). Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы. Картамен жұмыс: сүтқоректілердің оқыған түрлерін Қазақстанның биогеографиялық картасында көрсету. Қазақстанның биогеографиялық картасын физикалық және табиғат аймақтарының картасымен салыстыру. Экскурсиялар: жануарлар бағы, қорық, мал шаруашылығы фермасы мен тәлімбаққа бару.

28. 9-сыныпқа арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) адам – тірі табиғаттың бөлігі. Адам мен жануарлардың ұқсастықтары және айырмашылықтары;

2) адам ағзасының жалпы ерекшеліктері. Жасуша, тіндер және олардың түрлері. Ағзалар мен мүшелер жүйесі (тірек-қимыл, ас қорыту, қанайналымы, шығару, тыныс алу, жүйке, көру және көбею). Лабораторлық жұмыстар: микроскоптың құрылымы, жасушаның құрылысы;

3) тірек-қимыл мен қозғалыс. Тірек-қимыл жүйесінің маңызы. Сүйектердің құрылысы мен құрамы. Адам денесінің қаңқасы. Зақымдану, сіңірі созылу, буындарының шығуы және сүйектерінің сынуында алғашқы көмек. Бұлшықеттердің негізгі топтары, бұлшықет жұмысы. Омыртқаның қисаюы және майтабанның алдын алу жолдары. Практикалық жаттығулар: зақымдану, сіңірі созылу, буындарының шығуы және сүйектерінің сынуында алғашқы көмек көрсету;

4) ас қорыту. Ас қорытудың маңызы, ас қорыту ағзалары. Қоректік заттар мен ас өнімдері. Ауыз қуысы, асқазан және ішектегі ас қорыту. Қоректік заттарды қанға сіңіру. Ақуыздар, майлар, көмірсулар, минералды тұздардың ағзаға пайдасы. Тамақтану гигиенасы мен асқазан-ішек, азықтан улану және ішек құрт ауруларының алдын алу. Шылым шегу мен ішімдіктің ас қорыту ағзаларына зиянды әсері;

5) қан және қан айналымы. Қан және қан айналымының маңызы. Қан құрамы, қан плазмасы. Қан айналымы ағзалары: жүрек және көк тамырлар. Жүректің жұмысы, қанның көк тамырлар бойынша қозғалуы. Қан кетуі кезінде алғашқы көмек көрсету. Никотин мен ішімдіктің адам жүрегі және қан тамырларына теріс әсері. Лабораторлық жұмыстар: қан тамшысын микроскоп астында көру. Тамырдың соғуын қолмен байқау және санау;

6) тыныс алу. Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу ағзалары, олардың құрылысы мен қызметі. Дыбыстау аппараты. Өкпе мен тіндерде газ алмасу. Ауа жолымен таралатын аурулар. Тыныс алу ағзаларының гигиенасы. Никотиннің тыныс алу ағзаларына теріс әсері. Ауа ортасын қорғау;

7) бөліну. Зәр шығару жүйесі ағзалары, олардың маңызы. Бүйректердің сыртқы көрінісі, олардың ағзада орналасуы. Бүйрек ауруларының алдын алу;

8) тері. Адам терісі мен оның маңызы. Жылуды реттеуде терінің рөлі. Ағзаны шынықтыру. Тері гигиенасы мен киімге деген гигиеналық талаптар. Жылу, күн өту, күю, үсу белгілерінің алдын алу және алғашқы көмек. Практикалық жаттығулар: жылу, күн өту, күю, үсу кезінде алғашқы көмек көрсету;

9) жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің (бас миы және жұлын) құрылысы және маңызы. Ой еңбегінің гигиенасы. Адамның жүйке жүйесіне ішімдік пен никотиннің зиянды әсері. Ұйқы және оның маңызы;

10) сезім органдары. Сезім мүшелерінің маңызы. Көру мүшесінің құрылысы, қызметтері мен гигиенасы. Көру қабілетін сақтау тәсілдері. Есту мүшесінің құрылысы. Иіс сезу және дәм сезу мүшелері;

11) көбею мен даму. Ер және әйел адамдардың ағзаларының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері. Ұрықтану және жүктілік туралы түсініктер. Ерте жастан жыныстық қатынасқа түсудің зияны туралы түсінік. Отбасын жоспарлау, тууды реттеу. Жоспарланбаған жүктіліктен сақтану тәсілдері. Қабыну және венерологиялық аурулар, жүре пайда болған иммун тапшылығы синдромы туралы қысқаша мәліметтер, олардың алдын алу тәсілдері;

12) денсаулықты сақтау. Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесі туралы заңнама. Қазақстанда денсаулық сақтау мекемелерінің жүйесі. Медициналық көмек. Кәрілік, ауру және еңбекке қабілеттілігінен айырылу бойынша әлеуметтік қамсыздандыру.

29. Бағдарламада күтілетін нәтижелер түрінде әр бөлімше үшін берілген оқыту мақсаттары қамтылған.

30. Мұғалім әр бөлімшенің мақсаттарын жүзеге асыру кезектілігіне өзгерістер енгізу, сондай-ақ білім алушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, білім алушылар хабарлайтын жаратылыстану-ғылыми мәліметтердің тереңдігі мен көлемін реттеу құқығына ие.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

31. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануда қолайлық және мониторингты жүргізу үшін кодтар берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші – тарауды, үшінші – бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалға, 6.1.1.4 кодында: "6" – сынып, "1" – тарау, "1.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі:

32. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Өлі табиғат":

1-кесте

6-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1.1 Табиғат	6.1.1.1 тірі және өлі табиғат объектілері мен белгілерін атау, ажырату
	6.1.1.2 қатты заттарды, сұйықтық пен газдарды атау және ажырату
	6.1.1.3 заттың бір күйден басқасына ауысуына мысал келтіре білу
	6.1.1.4 жыл мезгілдерінің белгілерін тірі және өлі табиғатта білу және атау
1.2 Су	6.1.2.1 табиғаттағы судың әртүрлі күйін атау: шық, тұман, бұлт, жауын-шашын; бұлақтар, су қоймалары (өзен, тоған, көл, теңіз), су асты сулары
	6.1.2.2 судың қасиеттерін түсіну және атау: формасының, ағысының тұрақсыздығы, жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы, су-еріткіш
	6.1.2.3 адамның судың қасиеттерін тұрмыста пайдалануына мысал келтіру
	6.1.2.4 су ерітінділерін атау, оларды пайдалануға мысал келтіру (жуатын, ішетін)
	6.1.2.5 табиғаттағы ерітінділерді: минералды және теңіз суын атау, адам үшін олардың маңызы мен пайдасын әңгімелеу
	6.1.2.6 судағы ерімейтін заттарды атау
	6.1.2.7 мөлдір және лай суды ажырату; лай суды тазалау тәсілдерін атау, ауыз су құндылығы туралы атау
	6.1.2.8 градусникты және температура өлшем бірлігі – градусты қолдана отырып, судың температурасын өлшеу
	6.1.2.9 судың үш күйін атау
	6.1.2.10 тұрмыста және адам шаруашылығында суды пайдалану мысалдарын келтіру
	6.1.2.11 тұрмыста суға ұқыпты қарау тәсілдері туралы әңгімелеу
1.3 Ауа	6.1.3.1 тірі ағзалар үшін ауаның маңызын түсіндіру
	6.1.3.2 ауаның қасиеттерін атау: жеңілдігі, мөлдірлігі, түссіздігі, тұрақты формасының болмауы, орын алу қабілеттілігі, ауаның тығыздығы мен сығымдылығы; адамның ауаның қасиеттерін пайдалануы туралы әңгімелеу
	6.1.3.3 табиғатта және тұрмыста ауаны қыздыру көздерін атау, ғимараттағы жылы және суық ауаның қозғалуы туралы, ғимаратты желдету маңыздылығы туралы әңгімелеу
	6.1.3.4 табиғаттағы жылы және салқын ауаның (желдің) қозғалуы туралы, табиғатта желдің пайдасы туралы айту
	6.1.3.5 табиғат апатының себептерін атау, ауа райының маңызын түсіну
	6.1.3.6 ауа құрамын атау (газдардың қосындысы: азот, оттегі, көмірқышқыл газы)
	6.1.3.7 оттегінің жануын үдету қасиеті және көмірқышқыл газының жануын үдетпеу қасиетін атау
	6.1.3.8 күнделікті өмірде көмірқышқыл газын пайдалану түрлерін атау (құрғақ мұз, газдалған сусындар, отсөндіргіш)
	6.1.3.9 ауадағы қосындыларды атау (су буы, шаң, күл бөліктері, күйелер)
	6.1.3.10 ауаны ластаушы көздерді атау; оның тазалығы үшін күрестің мәнін түсіну
1.4 Пайдалы қазбалар	6.1.4.1 пайдалы қазбалардың әр түрлерін, оларды табу тәсілдерін атау
	6.1.4.2 адам үшін пайдалы қазбалардың маңызы, геолог мамандығы туралы айту
	6.1.4.3 құрылыста қолданылатын пайдалы қазбаларды (гранит, әктастар, балшық, құм), олардың қасиеттерін, табу тәсілдерін, қолдану тәсілдерін, Қазақстандағы кен орнын атау
	6.1.4.4 шыны, кірпіш пен керамикалар өндірісі бойынша Қазақстанның ірі кәсіпорындары мен зауыттарын атау
	6.1.4.5 жанатын пайдалы қазбаларды (шымтезек, тас көмір, мұнай, табиғи газ) атау, сырқы көрінісі мен қасиеттері, табу тәсілдері, пайдалану тәсілдері туралы әңгімелеу. Сыртқы көрінісі және қасиеттері. Табу және пайдалану тәсілдері. Жану қауіпсіздігі. Кенші, мұнайшы мамандықтары
	6.1.4.6 жанатын пайдалы қазбалардың жану қауіпсіздігі туралы білу;
	6.1.4.7 Қазақстандағы жанатын пайдалы қазбалардың ірі кен орнын атау
	6.1.4.8 сыртқы көрінісі бойынша тасты тұзды білу және атау, оның қасиеттері туралы айту. Қазақстандағы орны мен табу тәсілдері. Тасты тұзды пайдалану
	6.1.4.9 Қазақстанда тасты тұздың орны мен табу тәсілдерін атау
	6.1.4.10 минерал тыңайтқыштар (калий тұзы, фосфориттер) үшін пайдаланылатын пайдалы қазбаларды атау, олардың сыртқы көрінісі, қасиеттері, пайда болуы, Қазақстандағы табу тәсілдері, тыңайтқыштармен қауіпсіздік ережелері туралы айту
	6.1.4.11 металл (темір және мыс кендерін) алу үшін қолданылатын пайдалы қазбаларды, олардың сыртқы көрінісі мен қасиеттерін атау
	6.1.4.12 қара және түсті металдарды, металл кенінің қорытпасын (шойынды, болатты, мысты, алюминийді) алу туралы айту
	6.1.4.13 адамның металлды және қоспаларды қолдану мысалдарын келтіру; металл бұйымдарының қасиеттері мен сапасы туралы айту
1.5 Топырақ	6.1.5.1 топырақты жоғарғы құнарлы жер қабаты ретінде анықтау
	6.1.5.2 топырақтың құрамын атау: саз, құм, минералды тұздар, су, ауа және оның негізгі бөлігі – құнарлы жер
	6.1.5.3 құмды және сазды топырақтарға сипаттама беру; оларды су қасиеттері бойынша: суды сіңіру, оны өткізу және ұстап қалу қасиетін салыстыру
	6.1.5.4 құнарлы топырақтың өсімдік тіршілігі үшін қажеттілігін түсіну
	6.1.5.5 топырақты өңдеу тәсілдерін атау (жырту, тырмалау), топырақты өңдеуге арналған ауылшаруашылық көліктерді білу және атау
	6.1.5.6 топырақты өңдеу процесінде гигиена ережелерін сақтау және атау
	6.1.5.7 жыраға сипаттама беру; олардың пайда болуы туралы айту, жыралармен күрес шараларын атау
	6.1.5.8 Қазақстандағы топырақтарға сипаттама беру және оларды пайдалану туралы айту
	6.1.5.9 топырақтың ластануымен байланысты экологиялық проблемаларды атау және оларды шешу жолдары

2) 2-бөлім "Өсімдіктер":

2-кесте

7-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
2.1 Өсімдіктердің маңызы мен оларды қорғау	7.2.1.1 өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі туралы ұғымдардың болуы; өсімдіктер тірі табиғаттың бөлігі екенін түсіну
	7.2.1.2 жердегі өсімдіктердің маңызы туралы айту
	7.2.1.3 өсімдіктерді қорғаудың түрлі тәсілдерін айту және қолдану
2.2 Өсімдік – біртұтас ағза	7.2.2.1 гүлді өсімдіктердің жерасты мен жерүсті мүшелерін: тамырын, сабағын, жапырағын, гүлін, жемісін (күзде гүлдейтін өсімдіктер негізінде) көрсету және атау
	7.2.2.2 гүлдің құрылысы туралы түсініктерінің болуы
	7.2.2.3 гүлдеуін білу және ажырату (шоқ, шатыршагүл, масақ, собық, себетше)
	7.2.2.4 гүлді өсімдіктерді тозаңдандыру маңызын түсіну, тозаңдандыру тәсілдерін білу, қуарғыш шөп туралы түсінігінің болуы
	7.2.2.5 шырынды және құрғақ жемістерді ажырату, жемістер мен тұқымдар қалай пайда болатынын, өсімдіктердің тұқымдары қалай таралатынын айту
	7.2.2.6 қос жарнақты өсімдіктердің құрылысы туралы айту (үрме бұршақ негізінде)
	7.2.2.7 дара жарнақты өсімдіктер тұқымдарының құрылысы туралы айту (бидай негізінде)
	7.2.2.8 тұқымның өнуі үшін қандай жағдайлар қажет екенін түсіну
	7.2.2.9 шығымды және шығымсыз тұқымдарды ажырату
	7.2.2.10 тұқымдарды егу агротехникасын білу (мерзімдері, топыраққа егу тереңдігі)
	7.2.2.11 тамырдың маңызын түсіндіру, оның құрылысы мен дамуы туралы айту. Оның құрылысы. Тамыр түкшелері
	7.2.2.12 тамыр түкшелерінің маңызын түсіндіру
	7.2.2.13 тамыр жүйелерінің түрлерін білу және атау (өзекті, шашақты)
	7.2.2.14 түрі өзгертілген тамырларды білу және атау (тамыр жеміс, тамыр түйнек)
	7.2.2.15 жапырақтың сыртқы құрылысы туралы айту
	7.2.2.16 қарапайым және күрделі жапырақтарды ажырату
	7.2.2.17 хлорофилл туралы түсінігінің болуы
	7.2.2.18 өсімдік тіршілігіндегі жапырақтардың маңызы – жапырақтардағы нәрлі заттардың жарыққа пайда болуын түсіндіру
	7.2.2.19 жапырақтармен судың булану маңызын түсіндіру
	7.2.2.20 жапырақтың түсінің маңызын түсіндіру
	7.2.2.21 ағаш сабақтың ішкі құрлысы мен маңызы туралы, қабықтың, түзуші ұлпаның рөлін айту
	7.2.2.22 жылдық шеңбердің маңызын түсіну
	7.2.2.23 сабақтардың әр түрлілігін ажырату (тік тұратын, ирелең, жабысқақ, төселмелі, ықшамдалған)
	7.2.2.24 өзгерген өркен туралы түсінігінің болуы (жер үсті және жер асты): тамыр сабақ, түйнек, бадана, олардың биологиялық және практикалық рөлдері
	7.2.2.25 өсімдік ағзасының мекендеу ортасымен өзара байланысын түсіну
2.3 Бактериялар, саңырауқұлақтар, мүктер, қырықжапырақтар	7.2.3.1 бактериялар туралы жалпы түсінігінің болуы: көбеюі мен таралуы, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы
	7.2.3.2 қалпақты саңырауқұлақтың құрылысын білу: жемісті денені, саңырауқұлақ жіпшесін; жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтарды ажырату; саңырауқұлақтарды теру ережелерін білу және орындау
	7.2.3.3 көпжылдық споралы өсімдіктер ретінде мүк туралы түсінігінің болуы
	7.2.3.4 мүктердің өсу орнын атау; шымтезектің пайда болуы мен оның қолданылуы туралы айту
	7.2.3.5 қырыққұлақтардың құрылысы, өсу орындары туралы айту
2.4 Қазақстанның ағаш өсімдіктері	7.2.4.1 Қазақстанның орманды даласының жапырақты өсімдіктерін білу және атау: қайың, көктерек; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	7.2.4.1 Қазақстан тауларының қылқанды өсімдіктерін білу және атау: қарағай, шырша; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	7.2.4.3 Қазақстан тауларының бұталы өсімдіктерін білу және атау: шырғанақ, итмұрын; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	7.2.4.4 Қазақстанның жемісті өсімдіктерін: алма ағашын, алмұрт, алхоры, өрік, грек жаңғағын білу және атау; құрылысының ерекшеліктерін атау; піскен жемістерін жинай білу
	7.2.4.5 Қазақстанның шөлді аймағының ағаш өсімдіктерін: ақ және қара сексеуілді білу және атау; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау; табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну; әр түрлі ағаштардың сүректерін қолдану, ағаштарды қорғау туралы айту
2.5 Қазақстанның екпе өсімдіктері	7.2.5.1 сызықтық: жуа, сарымсақ – көпжылдық көкөніс өсімдіктерді білу және атау; көбейту мен өсіру ерекшеліктерін, адамның пайдалану тәсілдерін білу
	7.2.5.2 алқа тұқымдастар: картопты, қызанақты, баялдыны, бұрышты білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егу, күту, жинау; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	7.2.5.3 бұршақты: ас бұршақ, лобия, сояны білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу және атау
	7.2.5.4 алаботалар тұқымдасы: асхана қызылшасын білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	7.2.5.5 асқабақтар: қияр, асқабақты білу және атау; өсіру ерекшеліктері: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	7.2.5.6 крестгүлділер: орамжапырақты білу және атау; орамжапырақтың әр түрлілігін білу, өсіру ерекшеліктерін, адамның пайдалану тәсілдерін білу
2.6 Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері	7.2.6.1 дәнді дақылдар: бидай, қарабидай, арпа, сұлы, жүгеріні білу және атау; олардың құрылысының ерекшеліктерін (тамыр жүйесі, сабағы, жапырағы, гүл шоғыры) білу
	7.2.6.2 дәнді дақылдар өнімін алу шарттарын атау; шаруашылықта пайдалану ерекшеліктері
	7.2.6.3 бақша дақылдары: қарбыз және қауынды білу және атау; Қазақстан жағдайында өсіру ерекшеліктері, адамның пайдалануын білу
	7.2.6.4 техникалық дақылдар: қант қызылшасы, мақта, күнбағыс, темекіні білу және атау; өсіру ерекшеліктері, адамның пайдалануын білу
	7.2.6.5 бау-бақша өсімдіктері: қарақат, таңқурай, бүлдіргенді білу және атау; олардың көбею ерекшеліктерін білу; зиянкестерден бау-бақша өсімдіктерін қорғау шараларын білу
2.7 Қазақстанның шөптесін өсімдіктері	7.2.7.1 дәрілік өсімдіктерді білу және атау; тұрмыста пайдалану тәсілдерін білу
2.7 Қазақстанның шөптесін өсімдіктері	7.2.7.2 улы шөптерді білу және атау; улы өсімдіктермен қауіпсіздік ережелерін білу және ұстану
2.8 Сәндік гүл өсімдіктер	7.2.8.1 күрделігүлділер: біржылдық гүлді өсімдіктер – қырмызыгүл, барқытгүл, шырайгүл, екіжылдық өсімдік – дәстүргүл, көпжылдық гүлді өсімдік – нарғызгүлді білу және атау; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін және осы өсімдіктерді өсіруді білу
2.8 Сәндік гүл өсімдіктер	7.2.8.2 бөлме гүлдері, оларды көбейту және өсіру ерекшеліктері туралы жалпы мәліметтердің болуы; вегетативтік жолмен көбейте білуі және оларды күту

3) 3-бөлім "Жануарлар":

3-кесте

7-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
3.1 Жануарлар әлемінің көптүрлілігі	8.3.1.1 жануарлар әлемінің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; жануарлардың өсімдіктерден айырмашылықтарын атау; жануарлардың мекендеу орындары, өмірлік жағдайларға олардың бейімделу жолдарын атау
	8.3.1.2 жануарлардың табиғаттағы рөлі және адам үшін практикалық маңызын атау
	8.3.1.3 жануарлардың әр түрлілігі мен санына адам әрекетінің әсерін түсіну
	8.3.1.4 қорықтық аймақтар, Қазақстанның қызыл кітабына енген жануарларды атау
3.2 Омыртқасыз жануарлар	8.3.2.1 омыртқасыз жануарлардың жалпы белгілері: омыртқасының болмауы және сүйекті қаңқасын санап шығу
	8.3.2.2 жауын құртының сыртқы құрылысының ерекшеліктері, өмір бейнесі және мекендеу ортасымен байланысын айту; оның тіршілік әрекетінің негізгі процестері туралы түсініктерінің болуы; табиғаттағы жауын құртының рөлін түсіну
	8.3.2.3 жұмыр құрттар – паразиттерді (жылан құрт, бөсір) білу және атау; адамға және жануарларға паразит-құрттармен келетін зияндарды айту; ішек құрт ауруларын алдын алу және олармен күрес бойынша шараларды атау
	8.3.2.4 жәндіктердің құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктерін атап шығу және түсіндіру; жәндіктердің дене бөліктерін, жабынын, аяқ-қолдарын атау; жәндіктердің көптүрлілігі туралы түсініктерінің болуы; жәндіктердің табиғаттағы рөлін түсіну
	8.3.2.5 зиянды жәндіктер: ақ көбелек (және оның жұлдызқұрты), зауза қоңыз, маса, бөлше шыбынын білу және атау; сыртқы құрылысы, тіршілігі, қоректенуі және көбеюін сипаттау
	8.3.2.6 зиянды жәндіктерден келетін залалдар (өсімдіктерді зақымдау және ауру тудыратын бактериялардың түсуі) неден тұратынын білу; зиянды жәндіктермен күрес шараларын атап шығу
	8.3.2.7 пайдалы жәндіктер: ара мен жібеккөбелекті білу және атау; сыртқы құрылысы, тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау
	8.3.2.8 араның отбасы мен оның тіршілігін сипаттау; жібек көбелекті ұстау тәсілдерін сипаттау; халық шаруашылығында үйдегі жәндіктердің маңызын түсіну; оларды күту туралы түсінігінің болуы
	8.3.2.9 өрмекшілердің сыртқы құрлысы, тіршілігі және мекендеу ортасын сипаттау; өрмекші тәріздестердің жәндіктерден айырмашылығын атау
	8.3.2.10 өрмекшілердің табиғаттағы рөлін айту; Қазақстанның шөл далаларында мекендейтін улы өрмекшілер: бұзау бас бүйіні, қарақұртты, шаянды білу және атау; улы өрмекші шаққан кездегі алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау
	8.3.2.11 кенелердің әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы. Кенелер – адамның және жануарлардың қауіпті ауруларын таратушы. Қотырлық кенелер. Қансорғыш кенелердің тістеуінен сақтану шаралары. Қотырдың жұғуы
3.3 Омыртқалы жануарлар	8.3.3.1 су омыртқалылары ретінде балықтардың ерекшеліктерін атау; мекендеу ортасына балықтардың бейімделу белгілерін атап шығу
	8.3.3.2 Қазақстанның су көздерінде мекендейтін балықтардың көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; балықтардың ішкі ағзаларын атау; балықтардың көбею жолдары мен дамуы туралы айту
	8.3.3.3 өзен балықтары: алабұға, шортан мен тұқыны білу және атау; теңіз балықтары: бекіре, ақсерке мен сазанды білу және атау; балықтардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	8.3.3.4 балық байлықтарын қорғау мен арттыруға (балықтарды өсіруге) бағытталған шараларды атап шығу
	8.3.3.5 қосмекенділердің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; қосмекенді бақаның өкілін білу және атау; бақаның мекендеу орнын атау, бақаның тіршілігі, сыртқы құрлысы, оның қозғалу амалы, ішкі ағзалары мен көбеюін сипаттау; қосмекенділер тіршілігінің мезгілдік құбылыстары туралы айту
	8.3.3.6 құрылысы, тіршілігі мен көбеюі бойынша қосмекенділердің балықтармен ұқсастығы және айырмашылығын атау; қосмекенділердің табиғаттағы маңызы, қосмекенділерді қорғау тәсілдерін түсіну
	8.3.3.7 Қазақстандағы бауырымен жорғалаушыларды білу және атау (ширақ кесіртке, батбат, алабажақ кесіртке, сужылан, улы сұр жылан, боз жылан)
	8.3.3.8 бауырымен жорғалаушылардың құрылысы, қоректенуі, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесінің ерекшеліктері, көбеюі туралы айту
	8.3.3.9 жыландардың әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы; бауырымен жорғалаушылардың табиғаттағы маңызын түсіну; оларды қорғау бойынша негізгі шараларды атап шығу; бауырымен жорғалаушылар және қосмекенділердің ұқсастығы мен айырмашылығын атау
	8.3.3.10 улы және улы емес жыландарды (су жылан және улы сұр жылан негізінде) атау және ажырату
	8.3.3.11 Қазақстанда мекендейтін құстардың жасақтары түрлерінің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; құстарға жалпы сипаттама беру
	8.3.3.12 құстардың мекендеу ортасы, сыртқы құрылысы, қоректену ерекшеліктері, ішкі құрлысының ерекшеліктері, көбеюі және дамуын сипаттау; құстардың тұқымдарының құрылысы туралы айту; балапандарға ұя салу және азықтандыру туралы айту; құстардың маңызы және оларды қорғау қажеттілігін түсіну
	8.3.3.13 дала құстары: дуадақ, тырна мен бозторғайды білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	8.3.3.14 жыртқыш құстар: дала қыраны, лашын мен үкіні білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	8.3.3.15 суда жүзетін құстар: үйрек, бірқазан мен қоқиқазды білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	8.3.3.16 адамға жақын мекендейтін құстар: көк кептер, торғай мен сары шымшықты білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	8.3.3.17 үй құстары: тауық, қаз бен үйректі білу және атау; үй құстарын құс фабрикаларында өсіру, азықтандыру мен асырау жолдарын атау
	8.3.3.18 сүтқоректілердің әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы; Қазақстан территориясында мекендейтін жануарларды атап шығу
	8.3.3.19 сүтқоректілердің жалпы белгілері: түк басуы, төлдерінің туылуы және оларды сүтпен азықтандыруды атау
	8.3.3.20 сүтқоректілердің қаңқасы және ішкі құрлысы: ас қорыту ағзасы, тыныс алуы, қан айналымы мен бөлуін сипаттау
	8.3.3.21 кеміргіштер: сарышұнақ, қосаяқ, құмтышқанды білу және атау, кеміргіштердің жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау; кеміргіштердің табиғаттағы және адамның шаруашылық қызметіндегі маңызын түсіну
	8.3.3.22 қоян тәріздестерд: орқоян, құм қоян, үй қоянын білу және атау; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, қоян тәріздестердің тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау; үй қояндарын өсіру жағдайларын атау
	8.3.3.23 жыртқыш аңдар: қасқыр, аю, сілеусін, қар барысын білу және атау; жыртқыш аңдардың жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, тіршілігі, азық табуы және көбеюін сипаттау; Қазақстан территориясындағы жыртқыш аңдардың кеңеюі туралы түсінігінің болуы; осы жануарлардың маңызы мен оларды қорғау туралы айту
	8.3.3.24 терісі бағалы жыртқыш аңдар: сусар, түлкі, бұлғын, қаракүзенді білу және атау; терісі бағалы аңдардың тіршілігі, таралуы және маңызын, терісі бағалы аңдарды өсіруді сипаттау
	8.3.3.25 ескекаяқты теңіз жануарлары: итбалық, морж, теңіз мысығын білу және атау; ескекаяқтылардың жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың ерекше өзгешеліктері, таралуы және маңызын атап шығу; теңіз аңдарын қорғау жолдарын атау
	8.3.3.26 кит тәрізділер: кит пен дельфинді білу және атау; кит тәрізділердің жалпы белгілерін атап шығу; кит пен дельфиннің сыртқы құрылысын сипаттау; төлдерінің қоректенуі мен қозғалуы, тыныс алуы, азықтануы, осы жануарлардың маңызы және оларды қорғау туралы айту
	8.3.3.27 өсімдік қоректі жануарлар: бөкен-ақбөкен, қарақұйрық, құлан, Пржевальский жылқысын білу және атау; өсімдік қоректі жануарлардың сыртқы құрылысы, қоректенуі, мекендеу ортасына бейімділігін атау
	8.3.3.28 күйіс қайыратын және күйіс қайырмайтын жануарларды, ашатұяқтыларды және ашатұяқты еместерді ажырату және атау; төлдерінің көбеюі, азықтануы туралы түсінігінің болуы
	8.3.3.29 ауылшаруашылық сүтқоректілерді ажырату және атау; сиырдың сыртқы құрылысы, оның ас қорыту жүйесі, сүт өнімдерін сипаттау; заманауи мал фермалары, онда сиырларды асырау жағдайлары мен бұзауларды өсіру туралы түсінігінің болуы; Қазақстанның халық шаруашылығында сиырдың маңызын түсіну
	8.3.3.30 қойлардың сыртқы көрінісі мен қоректенуі, қойларды асырау және қозыларды өсіру ерекшеліктерін сипаттау; Қазақстанның халық шаруашылығында қойлардың маңызын түсіну
	8.3.3.31 жылқының сыртқы құрылысы: денесі, басы, аяқтары, тері жабындысы мен қоректену ерекшеліктерін сипаттау; жылқыларды асырау, күту мен азықтандыру туралы түсінігінің болуы; Қазақстанның халық шаруашылығында жылқының маңызын түсіну
	8.3.3.32 түйенің сыртқы құрылысы, оның өмірдің құрғақ жағдайларына бейімділігін сипаттау; түйенің қоректену мен көбею ерекшеліктері туралы айту, Қазақстанның халық шаруашылығында түйенің маңызын түсіну
	8.3.3.33 үйде асырайтын: ит пен мысықты білу және атау; сыртқы көрінісі, асырау және оларды күту ерекшеліктерін сипаттау; үй жануарларын асырауға қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптарды атау; үйде асыраланушылардың аурулары мен оларға алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау

4) 4-бөлім "Адам":

4-кесте

9-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
4.1 Адам – тірі табиғаттың бөлігі	9.4.1.1 адам – тірі табиғаттың бөлігі екенін түсіну; адам мен жануарлардың ұқсастықтары және айырмашылықтарын атау
	9.4.1.2 адам денсаулығы – оның негізгі байлығы екенін түсіну; өз денсаулығына жауапты қарым-қатынасын көрсету; сырқаттанушының тәртіп ережесін атау; Қазақстандағы медициналық мекемелер және медициналық көмек түрлерін атау
	9.4.1.3 адамның пайдалы әдеттері: шынығу, дұрыс тамақтану, спортпен шұғылдануын атау және құрметтеу; зиянды әдеттер: артық тамақтану, гиподинамия, араққұмарлық, шылым тарту, нашақорлық пен таксикоманияны атау және талқылау
4.2 Адам ағзасының жалпы ерекшеліктері	9.4.2.1 жасушаның негізгі құраушы бөліктерін атау; жасушаның химиялық құрамын сипаттау
	9.4.2.2 жабынды, бұлшықетті, жүйке, дәнекер тіндерді білу және атау
	9.4.2.3 мүшелер жүйесін және адам денесінің қуыстарын атау; адам ағзасы біртұтас екенін түсіну
	9.4.2.4 адам ағзасы мен қоршаған ортаның байланысын түсіну; адам денсаулығының қоршаған орта жағдайына байланысты екенін түсіндіру, табиғатта адамдардың өз тәртібіне жауапкершілігін түсіну
4.3 Тірек-қимыл және қозғалыс	9.4.3.1 тірек-қозғалыс аппараты, оның құрылысы мен маңызы туралы жалпы мәліметтердің болуы; сүйектерді біріктіру тәсілдерін түсіну, буынның құрлысы туралы айту
	9.4.3.2 сүйектердің құрылысы мен құрамы туралы түсінігінің болуы; сүйек түрлері, олардың қызметтерін атау; сүйектердің өсуі туралы айту
	9.4.3.3 бас қаңқасы туралы түсінігінің болуы; бас сүйегінің бөліктері мен олардың маңызын білу және атау; бас сүйектері қалай бірігетінін айту
	9.4.3.3 дене қаңқасы туралы түсінігінің болуы; омыртқа бөліктері мен олардың маңызын білу және атау; омыртқа құрылысын сипаттау; көкірек қуысының құрылысын сипаттау және оның маңызы туралы айту
	9.4.3.4 адам денсаулығы үшін дұрыс мүсіннің маңызын түсіну; мүсіннің бұзылуы туралы айту; омыртқаның қисаюының алдын алу жолдары және мүсін бұзылысын түзету жолдарын атау
	9.4.3.5 аяқ-қол сүйектерін атау; тірек-қозғалыс аппаратының зақымдануын атау; алғашқы көмек көрсету тәсілдерін айту және көрсету
	9.4.3.6 бұлшықеттер, олардың құрылысы мен маңызы туралы жалпы мәліметтердің болуы; адам денесіндегі бұлшықеттердің негізгі топтарын атау; бұлшықет жұмысы туралы айту, қаңқа мен бұлшықеттің дамуы және нығаюы үшін қимыл белсенділігінің маңызын түсіну
4.4 Қан және қан айналым	9.4.4.1 қан және қан айналымының маңызын түсіну; қан құрамын атау; қан айналымы органдары: жүрек және көк тамырларды атау
	9.4.4.2 жүрек, қан тамырлары, қан айналым шеңберінің құрылысы мен жұмысы туралы айту
	9.4.4.3 көк тамырлар бойынша қанның қозғалуын сипаттау; қан қысымы, оны өлшеу тәсілі туралы түсінігінің болуы; жүрек қағысының жиілігін (пульсті) анықтай білуі
	9.4.4.4 қан тамырларының зақымдалуын атап шығу; әртүрлі қан кетуі кезінде алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау және көрсету
	9.4.4.5 адам өмірі мен денсаулығын сақтау жолы ретінде қан құю туралы айту; қан топтары, донорлық туралы түсінігінің болуы
	9.4.4.6 жүрек-тамыр аурулары, оларды ескерту тәсілдерін атау және сипаттау; ішімдік, никотин мен есірткінің адам жүрегіне және қан тамырларына теріс әсерін түсіну
4.5 Тыныс алу	9.4.5.1 тыныс алудың маңызын түсіну; тыныс алу жүйсінің құрылысы мен қызметін сипаттау; тыныс алу ағзаларын атау; дыбыстау аппаратын сипаттау
	9.4.5.2 өкпе құрылысын сипаттау; өкпе мен тіндерде газ алмасу қалай жүретінін айту
	9.4.5.3 тыныс алу қозғалысы, олардың қалыптылығы, тыныс алу және шығару кезіндегі кеуде жасушасы көлемінің өзгеруін бақылау
	9.4.5.4 ауа-тамшылық жолмен таралатын ауруларды атау; салқын тигеннен болатын ауруларды ескерту тәсілдерін атау; тыныс алу ағзасына никотиннің теріс әсерін атау; ауа ортасын қорғау тәсілдерін атап шығу
4.6 Ас қорыту	9.4.6.1 тамақтану – ағзаның өмір әрекетіне қажетті жағдай екенін түсіну; негізгі қоректік заттарға (ақуыздар, майлар, көмірсулар) сипаттама беру, оларды құрайтын азықтарды атау; өсімдіктер мен жануарлар тегінің қоректену өнімдерін атау және сипаттау
	9.4.6.2 дәрумендерді атау, адам денсаулығын сақтаудағы олардың рөлін айту; тамақ өнімдеріндегі дәрумендерді сақтау тәсілдерін атау
	9.4.6.3 ас қорытудың маңызы туралы айту; ас қорыту жүйесінің құрылысын сипаттау; ас қорыту ағзаларының жұмысы туралы айту
	9.4.6.4 ас қорыту процесінде тістердің рөлі туралы айту; тіс пен ауыз қуысы гигиенасы тәсілдерін атау және көрсету
	9.4.6.5 ауыз қуысы, асқазан, ішектегі ас қорыту туралы түсінігінің болуы; қоректік заттардың қанға сіңу процесін сипаттау; адамның тамақтану гигиенасы мен нормалары туралы айту; асқазан-ішек және ішек құрт ауруларын ескерту, азықтан улануды ескерту жолдарын атау
	9.4.6.6 шылым тарту мен ішімдіктің ас қорыту ағзаларына зиянды әсерін түсіну
4.7 Бөліну	9.4.7.1 тағамдардың ағзадан зат алмасуын жоюдың маңызын айту; зәр шығару жүйесі ағзаларын атау
4.7 Бөліну	9.4.7.2 бүйректердің сыртқы көрінісі, олардың ағзада орналасуын сипаттау; бүйрек ауруларын ескерту тәсілдерін атау
4.8 Тері	9.4.8.1 тері құрылысының ерекшеліктері мен оның маңызы туралы айту; жылу реттелуде терінің рөлін түсіну
	9.4.8.2 жылу, күн өту, күю, үсу белгілерін атау; оларды ескеру жолдарын атау және олар болған жағдайда алғашқы көмек тәсілдерін көрсету
	9.4.8.3 тері, шаш, тырнақтар гигиенасы жолдарын атау; теріні күту бойынша косметикалық заттарды атау; сабын, жөке мен сусабынды қолдану ережелерін сипаттау
	9.4.8.4 таза шаштың әдемілігі мен саулығын көре және бағалай білу; тырнақтарға күтім қажеттілігін түсіну, тері зақымдалған кезде алғашқы көмек көрсете білу
	9.4.8.5 ағзаны шынықтыру тәсілдерін атап шығу; күн, су және ауамен шынығу ережелерін атау
4.9 Жүйке жүйесі	9.4.9.1 жүйке жүйесінің құрылысын сипаттау және маңызын түсіндіру; рефлекс және рефлекторлық доға туралы түсінігінің болуы
	9.4.9.2 жұлын құрылысы мен маңызын сипаттау
	9.4.9.3 адам денсаулығы үшін еңбек гигиенасының маңызы туралы айту; адам денсаулығын қолдау үшін күн тәртібі мен ұйқының маңызы туралы айту; адамның жүйке жүйесіне ішімдік және никотиннің зиянды әсерін түсіну
4.10 Сезім органдары	9.4.10.1 адам өмірі, оның еңбек әрекетінде сезім мүшелердің маңызын түсіндіру; сезім мүшелері ауруларын алдын алу тәсілдерін атау
	9.4.10.2 көру мүшесінің құрылысы мен қызметтері туралы айту; алыстан көру мен жақыннан көруге сипаттама беру; көру қабілетін сақтаудың қарапайым тәсілдерін атау; көз зақымдалған кездегі алғашқы көмек көрсету жолдарын атау
	9.4.10.3 есту мүшесінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту
	9.4.10.4 иіс сезу және дәм сезу мүшелерінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту
	9.4.10.5 түйсіну мүшесінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту; теріге тиген кезде пайда болған сезімдер (жұмсақ-қатты, тегіс-бұжыр, жылы-мұздай) ажырату және атау
4.11 Денсаулық сақтау	9.4.11.1 Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесі туралы түсінігінің болуы; еңбекті қорғау және демалысты ұйымдастыру бойынша біздің елде іске асырылатын шараларды атау
	9.4.11.2 медициналық көмек түрлерін атап шығу; кәрілік, дерт және еңбекке қабілеттілігінен айырылу бойынша әлеуметтік қамсыздандыру туралы түсінігінің болуы
	9.4.11.3 ағза жүйелеріне және адам денсаулығына қоршаған ортаның толықтай әсерін сипаттау; өркениет аурулары: ұшық, онкология, АИТВ инфекциясы туралы түсінігінің болуы; алдын алу шараларын атап шығу

33. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптар үшін "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

34. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 6-9
сыныптар үшін
"Жаратылыстану" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптар үшін "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 6-сынып:

1-кесте

Бөлімше	Тақырыптар/мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Табиғат	Тірі және өлі табиғат. Өлі табиғат объектілері мен құбылыстары, олардың өзгеруі. Қатты денелер, сұйықтықтар мен газдар. Қатты денелердің сұйықтықтарға, сұйықтықтардың газдарға ауысуы. Біз тұратын планета – Жер. Жердің формасы мен көлемі. Күн мен түннің ауысуы, жыл мезгілдерінің ауысуы. Экскурсиялар: өлі табиғат объектілерімен таныстыру	6.1.1.1 тірі және өлі табиғат объектілері мен белгілерін атау, ажырату
		6.1.1.2 қатты заттарды, сұйықтық пен газдарды атау және ажырату
		6.1.1.3 заттың бір күйден басқасына ауысуына мысал келтіре білу
		6.1.1.4 жыл мезгілдерінің белгілерін тірі және өлі табиғатта білу және атау
Су	Табиғаттағы су. Судың қасиеттері: формасының тұрақсыздығы, ағысы, жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы. Судың қасиеттерін есептеу және қолдану.	6.1.2.1 табиғаттағы судың әртүрлі күйін атау: шық, тұман, бұлт, жауын-шашын; бұлақтар, су қоймалары (өзен, тоған, көл, теңіз), су асты сулары
		6.1.2.2 судың қасиеттерін түсіну және атау: формасының, ағысының тұрақсыздығы, жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы, су-еріткіш
		6.1.2.3 адамның судың қасиеттерін тұрмыста пайдалануына мысал келтіру
	Судың кейбір қатты заттарды еріту қасиеті. Ерітінділер, оларды қолдану. Табиғаттағы ерітінділер: минералды және теңіз суы. Ауызсуы. Еритін және ерімейтін заттар	6.1.2.4 су ерітінділерін атау, оларды пайдалануға мысал келтіру (жуатын, ішетін)
		6.1.2.5 табиғаттағы ерітінділерді: минералды және теңіз суын атау, адам үшін олардың маңызы мен пайдасын әңгімелеу
		6.1.2.6 судағы ерімейтін заттарды атау
	Мөлдір және лай су. Лай суды тазалау	6.1.2.7 мөлдір және лай суды ажырату; лай суды тазалау тәсілдерін атау, ауыз су құндылығы туралы атау
	Судың үш күйі. Су температурасы және оны өлшеу. Температура өлшем бірлігі – градус.	6.1.2.8 градусникты және температура өлшем бірлігі – градусты қолдана отырып, судың температурасын өлшеу
		6.1.2.9 судың үш күйін атау
2-тоқсан
Су	Суды тұрмыста, өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, көлік, демалыс пен шынығу үшін қолдану. Тұрмыста суға ұқыпты қарау. Экскурсиялар: жергілікті су қайнаркөздерімен таныстыру.	6.1.2.10 тұрмыста және адам шаруашылығында суды пайдалану мысалдарын келтіру
		6.1.2.11 тұрмыста суға ұқыпты қарау тәсілдері туралы әңгімелеу
Ауа	Ауа – өмірдің қажетті шарты. Өсімдіктер, жануарлар мен адам үшін оттегі мен ауаның маңыздылығы. Оттегін медицинада қолдану.	6.1.3.1 тірі ағзалар үшін ауаның маңызын түсіндіру
	Ауаның қасиеттері: мөлдірлік, түссіздік пен тығыздығы. Ауаның тығыздығын қолдану.	6.1.3.2 ауаның қасиеттерін атау: жеңілдігі, мөлдірлігі, түссіздігі, тұрақты формасының болмауы, орын алу қабілеттілігі, ауаның тығыздығы мен сығымдылығы; адамның ауаның қасиеттерін пайдалануы туралы әңгімелеу
	Ауаның жылу өткізгіштігі. Ауаның жылытқан кезде судың кеңеюі мен салқындатқан кездегі сығылуы.	6.1.3.3 табиғатта және тұрмыста ауаны қыздыру көздерін атау, ғимараттағы жылы және суық ауаның қозғалуы туралы, ғимаратты желдету маңыздылығы туралы әңгімелеу
	Ауа қозғалысы. Жылы ауа суық ауадан жеңілірек, жылы ауа жоғары көтеріледі, суық ауа төмен түседі.	6.1.3.4 табиғаттағы жылы және салқын ауаның (желдің) қозғалуы туралы, табиғатта желдің пайдасы туралы айту
		6.1.3.5 табиғат апатының себептерін атау, ауа райының маңызын түсіну
	Ауа құрамы: оттегі, көмірқышқыл газы мен азот. Оттегі, оттегінің үдету қасиеті..	6.1.3.6 ауа құрамын атау (газдардың қосындысы: азот, оттегі, көмірқышқыл газы)
		6.1.3.7 оттегінің жануын үдету қасиеті және көмірқышқыл газының жануын үдетпеу қасиетін атау
	Көмірқышқыл газы мен оның жануын жануды қолдамау қасиеті. Көмірқышқыл газын өртті сөндіруде қолдану.	6.1.3.8 күнделікті өмірде көмірқышқыл газын пайдалану түрлерін атау (құрғақ мұз, газдалған сусындар, отсөндіргіш)
	Ауадағы қосындылар (су буы, түтін, шаң)	6.1.3.9 ауадағы қосындыларды атау (су буы, шаң, күл бөліктері, күйелер)
3-тоқсан
Ауа	Таза және лас ауа. Ауаны ластанудан қорғау қажеттілігі. Адамның ауада ұшуы. Ғарышты игеруі.	6.1.3.10 ауаны ластаушы көздерді атау; оның тазалығы үшін күрестің мәнін түсіну
Пайдалы қазбалар	Пайдалы қазбалардың әртүрлілігі (қатты, газ тәріздес). Қазақстанның пайдалы қазбаларының байлығы. Экскурсиялар: өлкетану мұражайларына.	6.1.4.1 пайдалы қазбалардың әр түрлерін, оларды табу тәсілдерін атау
		6.1.4.2 адам үшін пайдалы қазбалардың маңызы, геолог мамандығы туралы айту
	Құрылыс материалдары ретінде қолданылатын пайдалы қазбалар: гранит, әктастар, балшық, құм.	6.1.4.3 құрылыста қолданылатын пайдалы қазбаларды (гранит, әктастар, балшық, құм), олардың қасиеттерін, табу тәсілдерін, қолдану тәсілдерін, Қазақстандағы кен орнын атау
		6.1.4.4 шыны, кірпіш пен керамикалар өндірісі бойынша Қазақстанның ірі кәсіпорындары мен зауыттарын атау
	Жанатын пайдалы қазбалар: шымтезек, тас көмір, мұнай, табиғи газ.	6.1.4.5 жанатын пайдалы қазбаларды (шымтезек, тас көмір, мұнай, табиғи газ) атау, сырқы көрінісі мен қасиеттері, табу тәсілдері, пайдалану тәсілдері туралы әңгімелеу. Сыртқы көрінісі және қасиеттері. Табу және пайдалану тәсілдері. Жану қауіпсіздігі. Кенші, мұнайшы мамандықтары
		6.1.4.6 жанатын пайдалы қазбалардың жану қауіпсіздігі туралы білу;
		6.1.4.7 Қазақстандағы жанатын пайдалы қазбалардың ірі кен орнын атау
	Минералды тыңайтқыштарды алуда пайдаланылатын пайдалы қазбалар: калий тұзы мен фосфаттар.	6.1.4.8 сыртқы көрінісі бойынша тасты тұзды білу және атау, оның қасиеттері туралы айту. Қазақстандағы орны мен табу тәсілдері. Тасты тұзды пайдалану
		6.1.4.9 Қазақстанда тасты тұздың орны мен табу тәсілдерін атау
		6.1.4.10 минерал тыңайтқыштар (калий тұзы, фосфориттер) үшін пайдаланылатын пайдалы қазбаларды атау, олардың сыртқы көрінісі, қасиеттері, пайда болуы, Қазақстандағы табу тәсілдері, тыңайтқыштармен қауіпсіздік ережелері туралы айту
	Металлдарды алу үшін қолданылатын пайдалы қазбалар: темір және мыс кендері.	6.1.4.11 металл (темір және мыс кендерін) алу үшін қолданылатын пайдалы қазбаларды, олардың сыртқы көрінісі мен қасиеттерін атау
		6.1.4.12 қара және түсті металдарды, металл кенінің қорытпасын (шойынды, болатты, мысты, алюминийді) алу туралы айту
4-тоқсан
Пайдалы қазбалар	Металлдарды алу үшін қолданылатын пайдалы қазбалар: темір және мыс кендері.	6.1.4.11 металл (темір және мыс кендерін) алу үшін қолданылатын пайдалы қазбаларды, олардың сыртқы көрінісі мен қасиеттерін атау
		6.1.4.12 қара және түсті металдарды, металл кенінің қорытпасын (шойынды, болатты, мысты, алюминийді) алу туралы айту
		6.1.4.13 адамның металлды және қоспаларды қолдану мысалдарын келтіру; металл бұйымдарының қасиеттері мен сапасы туралы айту
Топырақ	Топырақтың құрылуы мен құрамы. Топырақтың минералды және органикалық бөліктері.	6.1.5.1 топырақты жоғарғы құнарлы жер қабаты ретінде анықтау
		6.1.5.2 топырақтың құрамын атау: саз, құм, минералды тұздар, су, ауа және оның негізгі бөлігі – құнарлы жер
	Құмды және сазды топырақтар. Тәжірибелер: ауаны су мен топырақтан шығару. Құм мен сазды шығару.	6.1.5.3 құмды және сазды топырақтарға сипаттама беру; оларды су қасиеттері бойынша: суды сіңіру, оны өткізу және ұстап қалу қасиетін салыстыру
	Топырақтың негізгі қасиеті – құнарлылық.	6.1.5.4 құнарлы топырақтың өсімдік тіршілігі үшін қажеттілігін түсіну
	Топырақты өңдеу. Практикалық жұмыстар: құм мен сазды топырақты ажырату. Мектеп жанындағы жер телімінде топырақты өңдеу	6.1.5.5 топырақты өңдеу тәсілдерін атау (жырту, тырмалау), топырақты өңдеуге арналған ауылшаруашылық көліктерді білу және атау
		6.1.5.6 топырақты өңдеу процесінде гигиена ережелерін сақтау және атау
	Жергілікті топырақ түрлері. Топырақтың жалаңаштануы жерлеріне экскурсиялар	6.1.5.7 жыраға сипаттама беру; олардың пайда болуы туралы айту, жыралармен күрес шараларын атау
		6.1.5.8 Қазақстандағы топырақтарға сипаттама беру және оларды пайдалану туралы айту
		6.1.5.9 топырақтың ластануымен байланысты экологиялық проблемаларды атау және оларды шешу жолдары

2) 7-сынып:

2-кесте

Бөлімше	Тақырыптар/мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
2.1 Өсімдіктердің маңызы мен оларды қорғау	Гүлді өсімдіктердің бөліктері туралы жалпы түсінік. Экскурсиялар: ботаникалық бақ немесе саябаққа	7.2.1.1 өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі туралы ұғымдардың болуы; өсімдіктер тірі табиғаттың бөлігі екенін түсіну
		7.2.1.2 жердегі өсімдіктердің маңызы туралы айту
		7.2.1.3 өсімдіктерді қорғаудың түрлі тәсілдерін айту және қолдану
2.2 Өсімдік – біртұтас ағза	Гүлді өсімдіктермен жалпы танысу. Гүлі, тұқымы, тамыры, сабағы, жапырағы, өсімдік – біртұтас ағза.	7.2.2.1 гүлді өсімдіктердің жерасты мен жерүсті мүшелерін: тамырын, сабағын, жапырағын, гүлін, жемісін (күзде гүлдейтін өсімдіктер негізінде) көрсету және атау
	Гүл. Лабораторлық жұмыстар: гүлді өсімдіктердің ағзалары; гүлдің құрылысы;	7.2.2.2 гүлдің құрылысы туралы түсініктерінің болуы
		7.2.2.3 гүлдеуін білу және ажырату (шоқ, шатыршагүл, масақ, собық, себетше)
		7.2.2.4 гүлді өсімдіктерді тозаңдандыру маңызын түсіну, тозаңдандыру тәсілдерін білу, қуарғыш шөп туралы түсінігінің болуы
	Тұқым. Үрме бұршақтың құрылысы; бидайдың құрылысы	7.2.2.5 шырынды және құрғақ жемістерді ажырату, жемістер мен тұқымдар қалай пайда болатынын, өсімдіктердің тұқымдары қалай таралатынын айту
		7.2.2.6 қос жарнақты өсімдіктердің құрылысы туралы айту (үрме бұршақ негізінде)
		7.2.2.7 дара жарнақты өсімдіктер тұқымдарының құрылысы туралы айту (бидай негізінде)
	Практикалық жұмыстар: тұқымның өнуін анықтау, жапырақтың түскен нұсқаларын жинау	7.2.2.8 тұқымның өнуі үшін қандай жағдайлар қажет екенін түсіну
		7.2.2.9 шығымды және шығымсыз тұқымдарды ажырату
		7.2.2.10 тұқымдарды егу агротехникасын білу (мерзімдері, топыраққа егу тереңдігі)
	Тамыр	7.2.2.11 тамырдың маңызын түсіндіру, оның құрылысы мен дамуы туралы айту. Оның құрылысы. Тамыр түкшелері
		7.2.2.12 тамыр түкшелерінің маңызын түсіндіру
		7.2.2.13 тамыр жүйелерінің түрлерін білу және атау (өзекті, шашақты)
		7.2.2.14 түрі өзгертілген тамырларды білу және атау (тамыр жеміс, тамыр түйнек)
	жарықта жапырақтарда крахмалдың пайда болуы; судың жапырақтардың көмегімен булануы; өсімдіктердің тыныс алуы. Жапырақтың түскен нұсқаларын жинау	7.2.2.15 жапырақтың сыртқы құрылысы туралы айту
		7.2.2.16 қарапайым және күрделі жапырақтарды ажырату
		7.2.2.17 хлорофилл туралы түсінігінің болуы
		7.2.2.18 өсімдік тіршілігіндегі жапырақтардың маңызы – жапырақтардағы нәрлі заттардың жарыққа пайда болуын түсіндіру
		7.2.2.19 жапырақтармен судың булану маңызын түсіндіру
		7.2.2.20 жапырақтың түсінің маңызын түсіндіру
2-тоқсан
2.2 Өсімдік – біртұтас ағза	Діңгек. Минералды заттар мен судың діңгек бойымен ауысуы	7.2.2.21 ағаш сабақтың ішкі құрлысы мен маңызы туралы, қабықтың, түзуші ұлпаның рөлін айту
		7.2.2.22 жылдық шеңбердің маңызын түсіну
		7.2.2.23 сабақтардың әр түрлілігін ажырату (тік тұратын, ирелең, жабысқақ, төселмелі, ықшамдалған)
		7.2.2.24 өзгерген өркен туралы түсінігінің болуы (жер үсті және жер асты): тамыр сабақ, түйнек, бадана, олардың биологиялық және практикалық рөлдері
	Өсімдіктердің вегетативті көбею	7.2.2.25 өсімдік ағзасының мекендеу ортасымен өзара байланысын түсіну
	Өсімдіктердің вегетативті көбею	7.2.2.26
2.3 Бактериялар, саңырауқұлақтар, мүктер, қырықжапырақтар	Өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі: бактериялар, саңырауқұлақтар, мүктер мен қырықжапырақтар. Өсу жерлері	7.2.3.1 бактериялар туралы жалпы түсінігінің болуы: көбеюі мен таралуы, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы
		7.2.3.2 қалпақты саңырауқұлақтың құрылысын білу: жемісті денені, саңырауқұлақ жіпшесін; жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтарды ажырату; саңырауқұлақтарды теру ережелерін білу және орындау
		7.2.3.3 көпжылдық споралы өсімдіктер ретінде мүк туралы түсінігінің болуы
		7.2.3.4 мүктердің өсу орнын атау; шымтезектің пайда болуы мен оның қолданылуы туралы айту
		7.2.3.5 қырыққұлақтардың құрылысы, өсу орындары туралы айту
2.4 Қазақстанның ағаш өсімдіктері	Қазақстанның орманды даласының жапырақты өсімдіктері, Қазақстанның шөлді аймағының ағаш өсімдіктері	7.2.4.1 Қазақстанның орманды даласының жапырақты өсімдіктерін білу және атау: қайың, көктерек; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	Қазақстан тауларының қылқанды өсімдіктері	7.2.4.2 Қазақстан тауларының қылқанды өсімдіктерін білу және атау: қарағай, шырша; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	Қазақстан тауларының бұталы өсімдіктері	7.2.4.3 Қазақстан тауларының бұталы өсімдіктерін білу және атау: шырғанақ, итмұрын; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
	Қазақстанның жемісті өсімдіктері	7.2.4.4 Қазақстанның жемісті өсімдіктерін: алма ағашын, алмұрт, алхоры, өрік, грек жаңғағын білу және атау; құрылысының ерекшеліктерін атау; піскен жемістерін жинай білу
3-тоқсан
2.4 Қазақстанның ағаш өсімдіктері	Қазақстанның жемісті өсімдіктері	7.2.4.4 Қазақстанның жемісті өсімдіктерін: алма ағашын, алмұрт, алхоры, өрік, грек жаңғағын білу және атау; құрылысының ерекшеліктерін атау; піскен жемістерін жинай білу
2.4 Қазақстанның ағаш өсімдіктері	Қазақстанның шөлді аймағының ағаш өсімдіктері	7.2.4.5 Қазақстанның шөлді аймағының ағаш өсімдіктерін: ақ және қара сексеуілді білу және атау; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін атау; табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну; әр түрлі ағаштардың сүректерін қолдану, ағаштарды қорғау туралы айту
2.5 Қазақстанның екпе өсімдіктері	Лалагүлділер өсімдіктер. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.1 сызықтық: жуа, сарымсақ – көпжылдық көкөніс өсімдіктерді білу және атау; көбейту мен өсіру ерекшеліктерін, адамның пайдалану тәсілдерін білу
	Ауылдық өсімдіктер. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.2 алқа тұқымдастар: картопты, қызанақты, баялдыны, бұрышты білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егу, күту, жинау; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	Бұршақ тұқымдастар. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.3 бұршақты: ас бұршақ, лобия, сояны білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу және атау
	Алабота тұқымдастар. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.4 алаботалар тұқымдасы: асхана қызылшасын білу және атау; өсіру ерекшеліктерін: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	Асқабақты өсімдіктер. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.5 асқабақтар: қияр, асқабақты білу және атау; өсіру ерекшеліктері: егуді, күтуді, жинауды; адамның пайдалану тәсілдерін білу
	Шаршыгүлді өсімдіктер. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.5.6 крестгүлділер: орамжапырақты білу және атау; орамжапырақтың әр түрлілігін білу, өсіру ерекшеліктерін, адамның пайдалану тәсілдерін білу
2.6 Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері	Дәнді-дақылдар. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.6.1 дәнді дақылдар: бидай, қарабидай, арпа, сұлы, жүгеріні білу және атау; олардың құрылысының ерекшеліктерін (тамыр жүйесі, сабағы, жапырағы, гүл шоғыры) білу
2.6 Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері		7.2.6.2 дәнді дақылдар өнімін алу шарттарын атау; шаруашылықта пайдалану ерекшеліктері
4-тоқсан
2.6 Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері	Бақша дақылдары. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.6.3 бақша дақылдары: қарбыз және қауынды білу және атау; Қазақстан жағдайында өсіру ерекшеліктері, адамның пайдалануын білу
2.6 Қазақстанның ауылшаруашылық өсімдіктері	Техникалық дақылдар. Өсіру, отырғызу, күтім жасау, жинау мен қолдану ерекшеліктері	7.2.6.4 техникалық дақылдар: қант қызылшасы, мақта, күнбағыс, темекіні білу және атау; өсіру ерекшеліктері, адамның пайдалануын білу
2.7 Қазақстанның шөптесін өсімдіктері	Қазақстанның шөптесін өсімдіктері. Бау-бақша өсімдіктері, Қазақстанның шөптесін өсімдіктері, дәрілік өсімдіктер, улы шөптер	7.2.7.1 дәрілік өсімдіктерді білу және атау; тұрмыста пайдалану тәсілдерін білу
2.7 Қазақстанның шөптесін өсімдіктері		7.2.7.2 улы шөптерді білу және атау; улы өсімдіктермен қауіпсіздік ережелерін білу және ұстану
2.8 Сәндік гүл өсімдіктер	Күрделігүлділер, бөлме өсімдіктері. Практикалық жұмыстар: бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу бойынша жұмыс. Бақша мен жер телімінде қопсыту және отау.	7.2.8.1 күрделігүлділер: біржылдық гүлді өсімдіктер – қырмызыгүл, барқытгүл, шырайгүл, екіжылдық өсімдік – дәстүргүл, көпжылдық гүлді өсімдік – нарғызгүлді білу және атау; сыртқы құрылысының ерекшеліктерін және осы өсімдіктерді өсіруді білу
2.8 Сәндік гүл өсімдіктер		7.2.8.2 бөлме гүлдері, оларды көбейту және өсіру ерекшеліктері туралы жалпы мәліметтердің болуы; вегетативтік жолмен көбейте білуі және оларды күту

3) 8-сынып:

3-кесте

Бөлімше	Тақырыптар/мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
3.1 Жануарлар әлемінің көптүрлілігі	Жануарлардың табиғатта және адам өміріндегі маңызы. Сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан жануарларды қорғау	8.3.1.1 жануарлар әлемінің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; жануарлардың өсімдіктерден айырмашылықтарын атау; жануарлардың мекендеу орындары, өмірлік жағдайларға олардың бейімделу жолдарын атау
		8.3.1.2 жануарлардың табиғаттағы рөлі және адам үшін практикалық маңызын атау
		8.3.1.3 жануарлардың әр түрлілігі мен санына адам әрекетінің әсерін түсіну
		8.3.1.4 қорықтық аймақтар, Қазақстанның қызыл кітабына енген жануарларды атау
3.2 Омыртқасыз жануарлар	Омыртқасыз жануарлардың жалпы белгілері	8.3.2.1 омыртқасыз жануарлардың жалпы белгілері: омыртқасының болмауы және сүйекті қаңқасын санап шығу
	Жауын құрты.	8.3.2.2 жауын құртының сыртқы құрылысының ерекшеліктері, өмір бейнесі және мекендеу ортасымен байланысын айту; оның тіршілік әрекетінің негізгі процестері туралы түсініктерінің болуы; табиғаттағы жауын құртының рөлін түсіну
	Жұмыр құрттар – паразиттер	8.3.2.3 жұмыр құрттар – паразиттерді (жылан құрт, бөсір) білу және атау; адамға және жануарларға паразит-құрттармен келетін зияндарды айту; ішек құрт ауруларын алдын алу және олармен күрес бойынша шараларды атау
	Жәндіктер. Экскурсиялар: жәндіктердің құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктерін бақылау үшін табиғатқа шығу. Бақылаудың қысқаша сипаттамасын қалдыру	8.3.2.4 жәндіктердің құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктерін атап шығу және түсіндіру; жәндіктердің дене бөліктерін, жабынын, аяқ-қолдарын атау; жәндіктердің көптүрлілігі туралы түсініктерінің болуы; жәндіктердің табиғаттағы рөлін түсіну
	Зиянды жәндіктер	8.3.2.5 зиянды жәндіктер: ақ көбелек (және оның жұлдызқұрты), зауза қоңыз, маса, бөлше шыбынын білу және атау; сыртқы құрылысы, тіршілігі, қоректенуі және көбеюін сипаттау
	Зиянды жәндіктер	8.3.2.6 зиянды жәндіктерден келетін залалдар (өсімдіктерді зақымдау және ауру тудыратын бактериялардың түсуі) неден тұратынын білу; зиянды жәндіктермен күрес шараларын атап шығу
	Адамға пайдалы жәндіктер	8.3.2.7 пайдалы жәндіктер: ара мен жібеккөбелекті білу және атау; сыртқы құрылысы, тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау
	Адамға пайдалы жәндіктер	8.3.2.8 араның отбасы мен оның тіршілігін сипаттау; жібек көбелекті ұстау тәсілдерін сипаттау; халық шаруашылығында үйдегі жәндіктердің маңызын түсіну; оларды күту туралы түсінігінің болуы
	Өрмекшілер	8.3.2.9 өрмекшілердің сыртқы құрлысы, тіршілігі және мекендеу ортасын сипаттау; өрмекші тәріздестердің жәндіктерден айырмашылығын атау
	Өрмекшілер	8.3.2.10 өрмекшілердің табиғаттағы рөлін айту; Қазақстанның шөл далаларында мекендейтін улы өрмекшілер: бұзау бас бүйіні, қарақұртты, шаянды білу және атау; улы өрмекші шаққан кездегі алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау
	Кенелер	8.3.2.11 кенелердің әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы. Кенелер – адамның және жануарлардың қауіпті ауруларын таратушы. Қотырлық кенелер. Қансорғыш кенелердің тістеуінен сақтану шаралары. Қотырдың жұғуы
3.3 Омыртқалы жануарлар: балықтар	Балықтар (алабұға, шортан, тұқы, бекіре, ақсерке, жайын мен сазан). Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.1 су омыртқалылары ретінде балықтардың ерекшеліктерін атау; мекендеу ортасына балықтардың бейімделу белгілерін атап шығу
		8.3.3.2 Қазақстанның су көздерінде мекендейтін балықтардың көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; балықтардың ішкі ағзаларын атау; балықтардың көбею жолдары мен дамуы туралы айту
		8.3.3.3 өзен балықтары: алабұға, шортан мен тұқыны білу және атау; теңіз балықтары: бекіре, ақсерке мен сазанды білу және атау; балықтардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіну
		8.3.3.4 балық байлықтарын қорғау мен арттыруға (балықтарды өсіруге) бағытталған шараларды атап шығу
2-тоқсан
3.3. Қосмекенділер	Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы	8.3.3.5 қосмекенділердің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; қосмекенді бақаның өкілін білу және атау; бақаның мекендеу орнын атау, бақаның тіршілігі, сыртқы құрлысы, оның қозғалу амалы, ішкі ағзалары мен көбеюін сипаттау; қосмекенділер тіршілігінің мезгілдік құбылыстары туралы айту
3.3. Қосмекенділер		8.3.3.6 құрылысы, тіршілігі мен көбеюі бойынша қосмекенділердің балықтармен ұқсастығы және айырмашылығын атау; қосмекенділердің табиғаттағы маңызы, қосмекенділерді қорғау тәсілдерін түсіну
3.3. Омыртқалы жануарлар: бауырымен жорғалаушылар	Бауырымен жорғалаушылар (сужылан, улы сұр жылан, боз жылан, алабажақ кесіртке, ширақ кесіртке). Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені	8.3.3.7 Қазақстандағы бауырымен жорғалаушыларды білу және атау (ширақ кесіртке, батбат, алабажақ кесіртке, сужылан, улы сұр жылан, боз жылан)
	Азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.8 бауырымен жорғалаушылардың құрылысы, қоректенуі, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесінің ерекшеліктері, көбеюі туралы айту
		8.3.3.9 жыландардың әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы; бауырымен жорғалаушылардың табиғаттағы маңызын түсіну; оларды қорғау бойынша негізгі шараларды атап шығу; бауырымен жорғалаушылар және қосмекенділердің ұқсастығы мен айырмашылығын атау
		8.3.3.10 улы және улы емес жыландарды (су жылан және улы сұр жылан негізінде) атау және ажырату
3.3. Омыртқалы жануарлар: құстар	Құстар (дала, жыртқыш, суда жүзетін және үй). Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені	8.3.3.11 Қазақстанда мекендейтін құстардың жасақтары түрлерінің көптүрлілігі туралы түсінігінің болуы; құстарға жалпы сипаттама беру
	Тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.12 құстардың мекендеу ортасы, сыртқы құрылысы, қоректену ерекшеліктері, ішкі құрлысының ерекшеліктері, көбеюі және дамуын сипаттау; құстардың тұқымдарының құрылысы туралы айту; балапандарға ұя салу және азықтандыру туралы айту; құстардың маңызы және оларды қорғау қажеттілігін түсіну
	Дала құстары	8.3.3.13 дала құстары: дуадақ, тырна мен бозторғайды білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	Жыртқыш құстары	8.3.3.14 жыртқыш құстар: дала қыраны, лашын мен үкіні білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
	Суда жүзетін құстар	8.3.3.15 суда жүзетін құстар: үйрек, бірқазан мен қоқиқазды білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
3-тоқсан
3.3. Омыртқалы жануарлар: құстар	Адамға жақын мекендейтін құстар	8.3.3.16 адамға жақын мекендейтін құстар: көк кептер, торғай мен сары шымшықты білу және атау; олардың тіршілігін сипаттау
3.3. Омыртқалы жануарлар: құстар	Үй құстары	8.3.3.17 үй құстары: тауық, қаз бен үйректі білу және атау; үй құстарын құс фабрикаларында өсіру, азықтандыру мен асырау жолдарын атау
3.3. Омыртқалы жануарлар: сүтқоректілер	Сүтқоректілер. Жалпы сипаттамасы. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.18 сүтқоректілердің әр түрлілігі туралы түсінігінің болуы; Қазақстан территориясында мекендейтін жануарларды атап шығу
		8.3.3.19 сүтқоректілердің жалпы белгілері: түк басуы, төлдерінің туылуы және оларды сүтпен азықтандыруды атау
		8.3.3.20 сүтқоректілердің қаңқасы және ішкі құрлысы: ас қорыту ағзасы, тыныс алуы, қан айналымы мен бөлуін сипаттау
	Кеміргіштер. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.21 кеміргіштер: сарышұнақ, қосаяқ, құмтышқанды білу және атау, кеміргіштердің жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау; кеміргіштердің табиғаттағы және адамның шаруашылық қызметіндегі маңызын түсіну
	Қоян тәріздестер. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.22 қоян тәріздестер: орқоян, құм қоян, үй қоянын білу және атау; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, қоян тәріздестердің тіршілігі, қоректенуі мен көбеюін сипаттау; үй қояндарын өсіру жағдайларын атау
	Жыртқыш аңдар. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы	8.3.3.23 жыртқыш аңдар: қасқыр, аю, сілеусін, қар барысын білу және атау; жыртқыш аңдардың жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың әрқайсысының сыртқы көрінісі және ерекше өзгешеліктері, тіршілігі, азық табуы және көбеюін сипаттау; Қазақстан территориясындағы жыртқыш аңдардың кеңеюі туралы түсінігінің болуы; осы жануарлардың маңызы мен оларды қорғау туралы айту
		8.3.3.24 терісі бағалы жыртқыш аңдар: сусар, түлкі, бұлғын, қаракүзенді білу және атау; терісі бағалы аңдардың тіршілігі, таралуы және маңызын, терісі бағалы аңдарды өсіруді сипаттау
	Ескекаяқты теңіз жануарлары. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы.	8.3.3.25 ескекаяқты теңіз жануарлары: итбалық, морж, теңіз мысығын білу және атау; ескекаяқтылардың жалпы белгілерін атап шығу; осы жануарлардың ерекше өзгешеліктері, таралуы және маңызын атап шығу; теңіз аңдарын қорғау жолдарын атау
4-тоқсан
3.3. Омыртқалы жануарлар: сүтқоректілер	Кит тәрізді теңіз жануарлары. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы	8.3.3.26 кит тәрізділер: кит пен дельфинді білу және атау; кит тәрізділердің жалпы белгілерін атап шығу; кит пен дельфиннің сыртқы құрылысын сипаттау; төлдерінің қоректенуі мен қозғалуы, тыныс алуы, азықтануы, осы жануарлардың маңызы және оларды қорғау туралы айту
	Өсімдік қоректі жабайы жануарлар. Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы	8.3.3.27 өсімдік қоректі жануарлар: бөкен-ақбөкен, қарақұйрық, құлан, Пржевальский жылқысын білу және атау; өсімдік қоректі жануарлардың сыртқы құрылысы, қоректенуі, мекендеу ортасына бейімділігін атау
		8.3.3.28 күйіс қайыратын және күйіс қайырмайтын жануарларды, ашатұяқтыларды және ашатұяқты еместерді ажырату және атау; төлдерінің көбеюі, азықтануы туралы түсінігінің болуы
3.3 Ауылшаруашылық сүтқоректілерді	Өсімдік қоректі ауылшаруашылық сүтқоректілері (сиыр). Сыртқы құрылысы, қозғалу әдісі, тұру мекені, азығы, тыныс алуы, қан айналымы, жүйке жүйесі, көбеюі. Табиғат пен адам өміріндегі маңызы	8.3.3.29 ауылшаруашылық сүтқоректілерді ажырату және атау; сиырдың сыртқы құрылысы, оның ас қорыту жүйесі, сүт өнімдерін сипаттау; заманауи мал фермалары, онда сиырларды асырау жағдайлары мен бұзауларды өсіру туралы түсінігінің болуы; Қазақстанның халық шаруашылығында сиырдың маңызын түсіну
	Өсімдік қоректі ауылшаруашылық сүтқоректілері (қой)	8.3.3.30 қойлардың сыртқы көрінісі мен қоректенуі, қойларды асырау және қозыларды өсіру ерекшеліктерін сипаттау; Қазақстанның халық шаруашылығында қойлардың маңызын түсіну
	Өсімдік қоректі ауылшаруашылық сүтқоректілері (жылқы)	8.3.3.31 жылқының сыртқы құрылысы: денесі, басы, аяқтары, тері жабындысы мен қоректену ерекшеліктерін сипаттау; жылқыларды асырау, күту мен азықтандыру туралы түсінігінің болуы; Қазақстанның халық шаруашылығында жылқының маңызын түсіну
	Өсімдік қоректі ауылшаруашылық сүтқоректілері (түйе)	8.3.3.32 түйенің сыртқы құрылысы, оның өмірдің құрғақ жағдайларына бейімділігін сипаттау; түйенің қоректену мен көбею ерекшеліктері туралы айту, Қазақстанның халық шаруашылығында түйенің маңызын түсіну
	Үйде асырайтын жануарлар	8.3.3.33 үйде асырайтын: ит пен мысықты білу және атау; сыртқы көрінісі, асырау және оларды күту ерекшеліктерін сипаттау; үй жануарларын асырауға қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптарды атау; үйде асыраланушылардың аурулары мен оларға алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау

4) 9-сынып:

4-кесте

Бөлімше	Тақырыптар/мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
4.1 Адам – тірі табиғаттың бөлігі	Адам мен жануарлардың ұқсастықтары және айырмашылықтары	9.4.1.1 адам – тірі табиғаттың бөлігі екенін түсіну; адам мен жануарлардың ұқсастықтары және айырмашылықтарын атау
		9.4.1.2 адам денсаулығы – оның негізгі байлығы екенін түсіну; өз денсаулығына жауапты қарым-қатынасын көрсету; сырқаттанушының тәртіп ережесін атау; Қазақстандағы медициналық мекемелер және медициналық көмек түрлерін атау
		9.4.1.3 адамның пайдалы әдеттері: шынығу, дұрыс тамақтану, спортпен шұғылдануын атау және құрметтеу; зиянды әдеттер: артық тамақтану, гиподинамия, араққұмарлық, шылым тарту, нашақорлық пен таксикоманияны атау және талқылау
4.2 Адам ағзасының жалпы ерекшеліктері	Жасуша. Лабораторлық жұмыстар: микроскоптың құрылымы, жасушаның құрылысы	9.4.2.1 жасушаның негізгі құраушы бөліктерін атау; жасушаның химиялық құрамын сипаттау
	Тіндер және олардың түрлері	9.4.2.2 жабынды, бұлшықетті, жүйке, дәнекер тіндерді білу және атау
	Ағзалар мен мүшелер жүйесі (тірек-қимыл, ас қорыту, қанайналымы, шығару, тыныс алу, жүйке, көру және көбею)	9.4.2.3 мүшелер жүйесін және адам денесінің қуыстарын атау; адам ағзасы біртұтас екенін түсіну
		9.4.2.4 адам ағзасы мен қоршаған ортаның байланысын түсіну; адам денсаулығының қоршаған орта жағдайына байланысты екенін түсіндіру, табиғатта адамдардың өз тәртібіне жауапкершілігін түсіну
4.3 Тірек-қимыл және қозғалыс	Тірек-қимыл мен қозғалыс аппараты туралы жалпы мәліметтер. Тірек-қимыл жүйесінің маңызы	9.4.3.1 тірек-қозғалыс аппараты, оның құрылысы мен маңызы туралы жалпы мәліметтердің болуы; сүйектерді біріктіру тәсілдерін түсіну, буынның құрлысы туралы айту
	Сүйектердің құрылысы мен құрамы. Сүйектің сынуында алғашқы көмек көрсету	9.4.3.2 сүйектердің құрылысы мен құрамы туралы түсінігінің болуы; сүйек түрлері, олардың қызметтерін атау; сүйектердің өсуі туралы айту
	Адам денесінің қаңқасы. Зақымдану, сіңірі созылу, буындарының шығуы және сүйектерінің сынуында алғашқы көмек. Бұлшықеттердің негізгі топтары, бұлшықет жұмысы. Омыртқаның қисаюы және майтабанның алдын алу жолдары. Практикалық жаттығулар: зақымдану, сіңірі созылу, буындарының шығуы және сүйектерінің сынуында алғашқы көмек көрсету	9.4.3.3 бас қаңқасы туралы түсінігінің болуы; бас сүйегінің бөліктері мен олардың маңызын білу және атау; бас сүйектері қалай бірігетінін айту
		9.4.3.3 дене қаңқасы туралы түсінігінің болуы; омыртқа бөліктері мен олардың маңызын білу және атау; омыртқа құрылысын сипаттау; көкірек қуысының құрылысын сипаттау және оның маңызы туралы айту
		9.4.3.4 адам денсаулығы үшін дұрыс мүсіннің маңызын түсіну; мүсіннің бұзылуы туралы айту; омыртқаның қисаюының алдын алу жолдары және мүсін бұзылысын түзету жолдарын атау
		9.4.3.5 аяқ-қол сүйектерін атау; тірек-қозғалыс аппаратының зақымдануын атау; алғашқы көмек көрсету тәсілдерін айту және көрсету
	Бұлшықеттердің негізгі топтары, бұлшықет жұмысы.	9.4.3.6 бұлшықеттер, олардың құрылысы мен маңызы туралы жалпы мәліметтердің болуы; адам денесіндегі бұлшықеттердің негізгі топтарын атау; бұлшықет жұмысы туралы айту, қаңқа мен бұлшықеттің дамуы және нығаюы үшін қимыл белсенділігінің маңызын түсіну
2-тоқсан
4.4 Ас қорыту	Қоректік заттар. Ақуыздар, майлар, көмірсулар, минералды тұздардың ағзаға пайдасы. Тамақтану гигиенасы мен асқазан-ішек, азықтан улану және ішек құрт ауруларының алдын алу.	9.4.4.1 тамақтану – ағзаның өмір әрекетіне қажетті жағдай екенін түсіну; негізгі қоректік заттарға (ақуыздар, майлар, көмірсулар) сипаттама беру, оларды құрайтын азықтарды атау; өсімдіктер мен жануарлар тегінің қоректену өнімдерін атау және сипаттау
	Дәрумендер. Адам денсаулығын сақтаудағы олардың рөлі	9.4.4.2 дәрумендерді атау, адам денсаулығын сақтаудағы олардың рөлін айту; тамақ өнімдеріндегі дәрумендерді сақтау тәсілдерін атау
	Ас қорытудың маңызы, ас қорыту ағзалары	9.4.4.3 ас қорытудың маңызы туралы айту; ас қорыту жүйесінің құрылысын сипаттау; ас қорыту ағзаларының жұмысы туралы айту
	Ауыз қуысы, асқазан және ішектегі ас қорыту. Қоректік заттарды қанға сіңіру.	9.4.4.4 ас қорыту процесінде тістердің рөлі туралы айту; тіс пен ауыз қуысы гигиенасы тәсілдерін атау және көрсету
		9.4.4.5 ауыз қуысы, асқазан, ішектегі ас қорыту туралы түсінігінің болуы; қоректік заттардың қанға сіңу процесін сипаттау; адамның тамақтану гигиенасы мен нормалары туралы айту; асқазан-ішек және ішек құрт ауруларын ескерту, азықтан улануды ескерту жолдарын атау
	Шылым шегу мен ішімдіктің ас қорыту ағзаларына зиянды әсері	9.4.4.6 шылым тарту мен ішімдіктің ас қорыту ағзаларына зиянды әсерін түсіну
4.5 Қан және қан айналым	Қан және қан айналымының маңызы. Қан құрамы, қан плазмасы. Қан айналымы ағзалары: жүрек және көк тамырлар. Лабораторлық жұмыстар: қан тамшысын микроскоп астында көру.	9.4.5.1 қан және қан айналымының маңызын түсіну; қан құрамын атау; қан айналымы органдары: жүрек және көк тамырларды атау
4.5 Қан және қан айналым	Жүректің жұмысы, қанның көк тамырлар бойынша қозғалуы.	9.4.5.2 жүрек, қан тамырлары, қан айналым шеңберінің құрылысы мен жұмысы туралы айту
3-тоқсан
4.5 Қан және қан айналым	Жүректің жұмысы, қанның көк тамырлар бойынша қозғалуы. Тамырдың соғуын қолмен байқау және санау	9.4.5.3 көк тамырлар бойынша қанның қозғалуын сипаттау; қан қысымы, оны өлшеу тәсілі туралы түсінігінің болуы; жүрек қағысының жиілігін (пульсті) анықтай білуі
	Қан тамырларының зақымдалуы. Қан кетуі кезінде алғашқы көмек көрсету.	9.4.5.4 қан тамырларының зақымдалуын атап шығу; әртүрлі қан кетуі кезінде алғашқы көмек көрсету тәсілдерін атау және көрсету
		9.4.5.5 адам өмірі мен денсаулығын сақтау жолы ретінде қан құю туралы айту; қан топтары, донорлық туралы түсінігінің болуы
	Жүрек-тамыр ауруларының алдын алу. Никотин мен ішімдіктің адам жүрегі және қан тамырларына теріс әсері	9.4.5.6 жүрек-тамыр аурулары, оларды ескерту тәсілдерін атау және сипаттау; ішімдік, никотин мен есірткінің адам жүрегіне және қан тамырларына теріс әсерін түсіну
4.6 Тыныс алу	Тыныс алудың маңызы. Дыбыстау аппараты. Өкпе мен тіндерде газ алмасу.	9.4.6.1 тыныс алудың маңызын түсіну; тыныс алу жүйсінің құрылысы мен қызметін сипаттау; тыныс алу ағзаларын атау; дыбыстау аппаратын сипаттау
	Тыныс алу ағзалары, олардың құрылысы мен қызметі.	9.4.6.2 өкпе құрылысын сипаттау; өкпе мен тіндерде газ алмасу қалай жүретінін айту
	Тыныс алу ағзалары, олардың құрылысы мен қызметі.	9.4.6.3 тыныс алу қозғалысы, олардың қалыптылығы, тыныс алу және шығару кезіндегі кеуде жасушасы көлемінің өзгеруін бақылау
	Ауа жолымен таралатын аурулар. Тыныс алу ағзаларының гигиенасы. Никотиннің тыныс алу ағзаларына теріс әсері. Ауа ортасын қорғау	9.4.6.4 ауа-тамшылық жолмен таралатын ауруларды атау; салқын тигеннен болатын ауруларды ескерту тәсілдерін атау; тыныс алу ағзасына никотиннің теріс әсерін атау; ауа ортасын қорғау тәсілдерін атап шығу
4.7 Бөліну	Зәр шығару жүйесі ағзалары, олардың маңызы	9.4.7.1 тағамдардың ағзадан зат алмасуын жоюдың маңызын айту; зәр шығару жүйесі ағзаларын атау
4.7 Бөліну	Бүйректердің сыртқы көрінісі, олардың ағзада орналасуы. Бүйрек ауруларының алдын алу	9.4.7.2 бүйректердің сыртқы көрінісі, олардың ағзада орналасуын сипаттау; бүйрек ауруларын ескерту тәсілдерін атау
4.8 Тері	Адам терісі мен оның маңызы. Жылуды реттеуде терінің рөлі	9.4.8.1 тері құрылысының ерекшеліктері мен оның маңызы туралы айту; жылу реттелуде терінің рөлін түсіну
	Тері гигиенасы мен киімге деген гигиеналық талаптар. Жылу, күн өту, күю, үсу белгілерінің алдын алу және алғашқы көмек	9.4.8.2 жылу, күн өту, күю, үсу белгілерін атау; оларды ескеру жолдарын атау және олар болған жағдайда алғашқы көмек тәсілдерін көрсету
		9.4.8.3 тері, шаш, тырнақтар гигиенасы жолдарын атау; теріні күту бойынша косметикалық заттарды атау; сабын, жөке мен сусабынды қолдану ережелерін сипаттау
	Практикалық жаттығулар: жылу, күн өту, күю, үсу кезінде алғашқы көмек көрсету	9.4.8.4 таза шаштың әдемілігі мен саулығын көре және бағалай білу; тырнақтарға күтім қажеттілігін түсіну, тері зақымдалған кезде алғашқы көмек көрсете білу
	Ағзаны шынықтыру	9.4.8.5 ағзаны шынықтыру тәсілдерін атап шығу; күн, су және ауамен шынығу ережелерін атау
4.9 Жүйке жүйесі	Жүйке жүйесінің (бас миы және жұлын) құрылысы және маңызы.	9.4.9.1 жүйке жүйесінің құрылысын сипаттау және маңызын түсіндіру; рефлекс және рефлекторлық доға туралы түсінігінің болуы
4.9 Жүйке жүйесі	Жүйке жүйесінің (бас миы және жұлын) құрылысы және маңызы.	9.4.9.2 жұлын құрылысы мен маңызын сипаттау
4-тоқсан
4.9 Жүйке жүйесі	Ой еңбегінің гигиенасы. Адамның жүйке жүйесіне ішімдік пен никотиннің зиянды әсері. Ұйқы және оның маңызы	9.4.9.3 адам денсаулығы үшін еңбек гигиенасының маңызы туралы айту; адам денсаулығын қолдау үшін күн тәртібі мен ұйқының маңызы туралы айту; адамның жүйке жүйесіне ішімдік және никотиннің зиянды әсерін түсіну
4.10 Сезім органдары	Сезім мүшелерінің маңызы	9.4.10.1 адам өмірі, оның еңбек әрекетінде сезім мүшелердің маңызын түсіндіру; сезім мүшелері ауруларын алдын алу тәсілдерін атау
	Көру мүшесінің құрылысы, қызметтері мен гигиенасы	9.4.10.2 көру мүшесінің құрылысы мен қызметтері туралы айту; алыстан көру мен жақыннан көруге сипаттама беру; көру қабілетін сақтаудың қарапайым тәсілдерін атау; көз зақымдалған кездегі алғашқы көмек көрсету жолдарын атау
	Есту мүшесінің құрылысы.	9.4.10.3 есту мүшесінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту
	Иіс сезу және дәм сезу мүшелері	9.4.10.4 иіс сезу және дәм сезу мүшелерінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту
	Түйсіну мүшесі	9.4.10.5 түйсіну мүшесінің құрылысы, қызметтері, гигиенасы туралы айту; теріге тиген кезде пайда болған сезімдер (жұмсақ-қатты, тегіс-бұжыр, жылы-мұздай) ажырату және атау
4.11 Көбею мен даму	Ер және әйел адамдардың ағзаларының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері. Ұрықтану және жүктілік туралы түсініктер. Ерте жастан жыныстық қатынасқа түсудің зияны туралы түсінік. Отбасын жоспарлау, тууды реттеу. Жоспарланбаған жүктіліктен сақтану тәсілдері. Қабыну және венерологиялық аурулар, АИТВ туралы қысқаша мәліметтер, олардың алдын алу тәсілдері	9.4.11.1 ер және әйел адамдардың ағзаларының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері 9.4.11.2 ұрықтану және жүктілік туралы түсініктер 9.4.11.3 жоспарланбаған жүктіліктен сақтану тәсілдері 9.4.11.4 ерте жастан жыныстық қатынасқа түсудің зияны туралы түсінік 9.4.11.5 Қабыну және венерологиялық аурулар, АИТВ туралы қысқаша мәліметтер, олардың алдын алу тәсілдері
4.12 Денсаулық сақтау	Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесі туралы заңнама. Қазақстанда денсаулық сақтау мекемелерінің жүйесі.	9.4.11.1 Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесі туралы түсінігінің болуы; еңбекті қорғау және демалысты ұйымдастыру бойынша біздің елде іске асырылатын шараларды атау
	Медициналық көмек. Кәрілік, ауру және еңбекке қабілеттілігінен айырылу бойынша әлеуметтік қамсыздандыру	9.4.11.2 медициналық көмек түрлерін атап шығу; кәрілік, дерт және еңбекке қабілеттілігінен айырылу бойынша әлеуметтік қамсыздандыру туралы түсінігінің болуы
	Адам денсаулығына қоршаған ортаның әсері	9.4.11.3 ағза жүйелеріне және адам денсаулығына қоршаған ортаның толықтай әсерін сипаттау; өркениет аурулары: ұшық, онкология, АИТВ инфекциясы туралы түсінігінің болуы; алдын алу шараларын атап шығу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 522-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "География" пәнінен жаңартылған мазмұнындағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "География" пәнінен жаңартылған мазмұнындағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "География" оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларға қолжетімді географиялық түсініктерді және оларды күнделікті әрекетте пайдалану біліктерін қалыптастыру.

3. Негізгі міндеттер:

1) білім алушыларға айналадағы әлемнің табиғи объектілері мен территориялық әркелкілігі туралы қарапайым мағлұматтарды қалыптастыру;

2) жеке табиғи құбылыстар арасындағы; адам мен табиғат арасындағы байланысты түсіндіру;

3) табиғатқа диалектикалық, ғылыми көзқарастарын қалыптастыру;

4) табиғатты және табиғи құбылыстарды жүйелі бақылау көмегімен білім алушылардың жеке тәжірибесін байыту;

5) білім алушылардың табиғатты қорғау сезімдерін тәрбиелеу;

6) білім алушылардың көрнекі-бейнелік және сөз-логикалық ойлауын дамытуға, сөздік қорын кеңейтуге, байланыстырып сөйлеуін дамытуға себептесу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама "Айналадағы әлем" пәні шеңберіндегі білім алушылардың бұрынғы дайындығын ескере отырып құрылған. География курсын зерделеу процесінде "Жаратылыстану" (топырақ, пайдалы қазбалар, су ресурстары), "Тарих" (біздің өлкеміздің тарихы) курстарымен, сондай-ақ ана тілімен, әдебиетпен, математикамен пәнаралық байланыс орнатылады.

5. География бойынша оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер арнайы педагогика принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығы оқу әрекетінің арнайы әдістерімен және тәсілдерімен қамтамасыз етіледі. Ойлау процестерінің енжарлығы, танымдық белсенділіктің төмендігі, ойлау қызметінің жалпылау және абстракциялау әлсіздігі, сөйлеу тілі дамуының кешеуілдеуі ескеріледі. Тірі және өлі табиғат туралы түсініктерін қалыптастыру білім алушыларда қабылдау, есте сақтау, сөйлеу,ойлау психикалық қызметтердің дамуына жағдай жасайды. бастаған жұмысты аяқтау, шамасы жететін қиындықтарды жеңу, ұқыптылық пен дербестік сияқты жеке қасиеттер қалыптастырылады;

2) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыттылығы тұлғаның әлеуметтік бейімсіздігін жеңу немесе азайтуды болжайды. Әлеуметтік өмірге қатысуға қажетті тәртіп нормаларын, өмірлік дағдыларды білім алушылардың меңгеруі бойынша арнайы жұмыс қарастырылады;

6. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) білім беру, дамыту және түзету міндеттерін шешуге қажетті оқыту шарттарын "салып бітіруге" көмектесе отырып, педагог тәсілдерінің арсеналын кеңейтеді.

7. Сабақтарда АКТ-ны қолдану келесі мақсаттарды қамтиды:

1) үздіксіз бақылаудан күрделі және жасырын таным объектілерін үлгілеу;

8. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың география бойынша оқу материалын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада көрсетілген мақсатты тұжырымға негізделген және білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастыру кезінде бірыңғай тәсілдерді іске асыруға бағытталған.

9. Бағалау тәсілдері оқыту мақсаттарына сәйкес дағдылардың көмегімен қалыптастырылған тапсырмалар мен жаттығулар болып табылады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелерін бағалау кезінде тестілеу қолданылмайды.

10. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау тәсілдерімен іске асырылады. Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін сабақтарда мұғалім білім беру процесі барысында бақылаушы бағалау іс-әрекетін жүйелі түрде іске асырады.

11. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтық), мерзімді (тақырыптық) және қорытынды бақылау.

12. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен іске асырылады. Әр сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында және оқушыларға қатысты ынталандыру, тәрбиелеу сипатында жүргізіледі.

13. Мерзімді бақылау бағдарлама тақырыбын, бөлімін зерделеп болған соң жүргізіледі. Нақты тақырып шеңберіндегі оқу материалын зерделеу нәтижелері білім алушылардың әр түрлі типологиялық топтарында әркелкі болатынын педагог түсінеді және оған дайын.

14. Қорытынды бақылау жылдың соңғы жарты жылдығында жүреді. Оқу жылы ағымында бақыланып, білім алушылардың жетістіктерінің жиынтық картасында тіркелетін сыныптың әрбір білім алушысының даму динамикасы мен табыстылығын педагог талдайды.

15. Бағалау рәсімі көмегімен педагог арқылы алынатын ақпарат дағдылар мен біліктерді меңгеру процесінде туындайтын қиындықтарға уақтылы және адекватты әрекеттесуге мүмкіндік береді және педагогтың білім алушыларға жеке көмегінің мазмұны мен тәсілдерін анықтайды.

16. Оқу процесін тиімді ұйымдастыру үшін, түрлі формадағы жұмыстарды өткізу үшін (жеке, сыңарымен, топпен) сыныптағы жиһаз қозғалмалы болады. Кітап сөрелері мен оқушылар бұйымдарының көрмесіне арналған стендтер, көрнекі құралдар үшін орын қарастырылады.

3-тарау. "География" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

17. "География" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

2) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

3) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

4) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

18. Бағдарлама концентрикалық (шиыршықтық) қағидаға сәйкес құрылған. Қазақстан географиясы әр концентрдің мазмұнды негізін құрайды.

6-сыныпта білім алушылар Қазақстанның географиялық жағдайымен, оның шекараларымен, Қазақстанның физикалық картасымен, жер бетінің формаларымен танысады. 7-сыныпта Қазақстанның табиғаты, 8-сыныпта – табиғи жағдайлар, ресурстар, халық зерделенеді. 9-сыныпта Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы, өз облысының географиясы зерделенеді. Бағдарлама бөлімдері бөлімшелерден тұрады.

19. "География" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Физикалық географияның бастапқы курсы" (6-сынып);

2) 2-бөлім "Қазақстанның және тәуелсіз мемлекет достастығына кіретін елдердің физикалық географиясы" (7-сынып);

3) 3-бөлім "Материктер мен мұхиттар географиясы" (8-сынып);

4) 4-бөлім "Қазақстанның экономикалық географиясы негіздері"

(9-сынып).

20. "Физикалық географияның бастапқы курсы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) география нені зерттейді;

2) аймаққа бағдарлану;

3) план және карта;

4) жер бетінің формалары;

5) жер бетіндегі су;

6) жер шары;

7) Қазақстанның физикалық картасы.

21. "Қазақстанның және тәуелсіз мемлекеттер достастығына (бұдан әрі - ТМД) кіретін елдердің физикалық географиясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) физикалық картадағы ТМД шекаралары;

2) арктикалық шөл аймағы. Картадағы орналасуы;

3) тундра аймағы;

4) орман аймағы;

5) дала аймағы;

6) шөл және шөлейтті аймақ;

7) субтропиктер аймағы;

8) таулы аймақтар;

9) Қазақстан табиғаты.

22. "Материктер мен мұхиттар географиясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) мұхиттар;

2) материктер;

3) еуропа мемлекеті;

4) Азия мемлекеттері;

5) Қазақстан және жақын шетел елдер.

23. "Қазақстанның экономикалық географиясы негіздері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Қазақстан жері туралы бастапқы географиялық мәліметтер;

2) табиғат және Қазақстанның табиғи ресурстары;

3) Қазақстан халқы;

4) Қазақстан шаруашылығына жалпы шолу;

5) Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы;

6) өз облысының географиясы.

24. 6-сыныпқа арналған "География" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) география нені зерттейді. География – Жер табиғаты, тұрғындары мен олардың шаруашылығы туралы ғылым;

2) аймаққа бағдарлану. Көкжиек. Көкжиек сызығы мен бағыттары.Компас және оны қолдану ережелері. Бағдарлау. Негізгі бағыттарды күнге, компасқа, жергілікті белгілер мен табиғат нысаналарына қарап анықтау. Көкжиек бағыттарын анықтауға жаттығу;

3) план және карта. Суреті мен жоспары. Масштаб. Арақашықтықты өлшеу және оны масштаб бойынша планға сызу. Планды адамның практикалық іс-әрекетінде қолдануы. Мектеп жер телімінің планы. Жергілікті пландағы шартты белгілер. План және географиялық карта. Картадағы негізгі бағыттар. Карта масштабы. Физикалық картаның шартты түстері. Физикалық картаның шартты белгілері (шекара, қала, өзендер, теңіздер, каналдар, таулар);

4) жер бетінің формалары. Жергілікті аймақтың рельефі. Оның негізгі формалары. Қазақстанды физикалық картада көрсету.Жазық дала-құрлықтың ең өнімді бөлігі.Физикалық картада жазық даланың орналасуы. Таулар. Тауларды биіктігіне қарай ажырату;

5) жер бетіндегі су. Мұхиттар – алып су кеңістігі. Теңіздер – мұхиттың шетіндегі, құрлыққа жанасатын үлкен тұзды сулар.Мұхиттар мен теңіздердің картада орналасуы. Аралдар. Өзендер. Тау өзендері мен жазық дала өзендері. Көлдер. Көлдерді қорғау. Суқоймалары. Оларды пайдалану. Бұлақ және оның пайда болуы. Құдық. Суқұбыры.Оларды адаммен пайдалануы. Жақын жердегі сулар. Суды ластанудан қорғау.Қазақстанның теңздерін, өзендерін, көлдерін физикалық картадан көрсету (нақты атаусыз);

6) жер шары. Жердің формасы. Глобус- Жер шарының моделі.Жер осі, экваторы,полюстары.Жердегі сумен құрлықтың өзара бөлінуі. Глобустағы және картадағы мұхиттар. Глобустағы және картадағы құрлықтар: Еуразия, Африка, Солтүстік америка, Оңтүстік Америка, австралия, Антарктида. Климат туралы түсінік. Климаттың негізгі түрлері. Жарықтану белдігі: ыстық, жеткілікті жәнесуық. Олардың глобустағы және жартышар картасында бейнеленуі;

7) Қазақстанның физикалық картасы. Қазақстанның бас қаласы Астана. Қазақстанның глобустағы, картағы орналасуы. Қазақстан жер бетінің жалпы сипаты (дала, таулар, өзен-көлдер). Ірі кең орындары.шығыс-Еуропалық жазық дала. Батыс-Сібір жазық даласы. Тұран жазық даласы. Орал таулары, Алтай таулары, Жоңгар Алатауы.Тянь-Шань таулары. Қазақстанның өзендері мен көлдері. Балқаш көлі. Ертіс. Урал, Сырдарь, Іле өзендері. Табиғат нысаналарын қорғау.

25. 7-сыныпқа арналған "География" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) физикалық картадағы ТМД шекаралары. ТМД-нің жердегі және судағы шекаралары. ТМД рельефінің ерекшелігі. ТМД ірі өзендері мен көлдері. Табиғи аймақтар;

2) арктикалық шөл аймағы. Картадағы орналасуы. Теңіздер мен аралдар. Климат. Оның табиғат жағдайына әсері. Арктиканың өсімдіктер мен жануарлар әлемі. Арктикалық аймақтың тұрғындары, олардың негізгі кәсібі. Солтүстік теңіз жолы;

3) тундра аймағы. Картадағы орналасуы. Аралдар мен түбектер. Климат. Тундра суайдындары. Өсімдіктер әлемі.Тундраның жануарлары. Тұрғындары мен негізгі кәсіптері. Тундра қалалары. Табиғатты қорғау;

4) орман аймағы. Картадағы орналасуы Орман аймағының беті мен пайдалы қазбалары. Климат. Орман аймағының табиғат ерекшелігі. Өзендер, көлдер, каналдар. Өсімдіктер мен арша орманы. Аралас және жапырақты орман. Орман аймағының жануарлары. Орман аймағының тұрғындары, олардың негізгі кәсібі. Орман кәсібі. Аңшылық. Балық аулау. Орман аймағының қалалары. Орманды қорғау. Ормандағы тәртіп ережесі;

5) дала аймағы. Картадағы орналасуы. Жер беті мен пайдалы қазбалар. Климат. Өзендер. Сумен қамту проблемасы. Даланың табиғат ерекшелігі. Даланың өсімдік әлемі. Даланың жануарлар әлемі. Тұрғындары мен негізгі кәсіптері. Дала аймағының қалалары. Дала аймағының табиғатын қорға;

6) шөл және шөлейтті аймақ. Картадағы орналасуы. Жер беті. Пайдалы қазбалар. Климат. Өзендер. Сумен қамтамасыз ету мәселесі. Шөл даланың табиғат ерекшелігі. Өсімдік әлемі. Жануарлар әлемі Шөл даладағы қалалар. Шөл аймағының табиғатын қорғау;

7) субтропиктер аймағы. Картадағы орналасуы. Жер беті. Климат. Субторопиканың табиғат ерекшелігі. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі. Субтропик аймағының тұрғындары, олардың негізгі кәсібі. Субтропика аймағының курортты қалалары. Табиғатты қорғау;

8) таулы аймақтар. Картадағы орналасуы. Тегіс беті. Пайдалы қазбалар. Климат. Таудағы биіктік белдеулігі. Таудың өсімдіктер мен жануарлар әлемі. Тұрғындары, олардың негізгі кәсібі. Қалалары. Табиғатты қорғау. Қорықтар;

9) Қазақстан табиғаты. Тәуелсіз Қазақстанның құрылуы. Саяси және физикалық картадағы орналасуы. Рельефтің негізгі формалары. Пайдалы қазбалар. Рельефтің табиғатқа, шаруашылыққа және адам өміріне ықпалы. Ішкі сулардың ерекшеліктері. Өзендерді Қазақстан территориясына бөлу. Өзендер мен көлдерді шаруашылықта пайдалану. Суларды қорғау. Өсімдіктердің алуан түрлілігі. Табиғаттағы және адам өміріндегі өсімдіктердің мәні. Қазақстанның табиғи аймақтары: орманды-далалық, дала, шөлді және таулы аймақ.

26. 8-сыныпқа арналған "Георгафия" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) мұхиттар. Атлантикалық мұхит. Солтүстік мұзды мұхит. Тынық мұхиты, Үнді мұхиты. Шаруашылық мәні. Кеме қатынасы.

2) материктер. Африка: геграфиялық орналасуы және жағалау көрінісі. Аралдар мен түбектер. Рельефтің, климаттың және табиғи жағдайының ерекшеліктері.Тропикалық орманның өсімдіктері мен жануарлары. Саванна мен африка шөл аймағының өсімдіктері мен жануарлары. Табиғатты қорғау. Африка тұрғындары. Африка мемлекеттері, олардың астаналары. Австралия: георгафиялық орналасуы мен жағалау көрінісі. Аралдар. Рельефтің, климаттың ерекшелігі. Н.Н. Миклухо-Маклайдың Австралияға саяхаты. Австралияның табиғат ерекшелігі. Австралия тұрғынары. Антарктида: географиялық орналасуы. Антарктиданы орыс теңізшілерімен ашылуы. Табиғат ерекшелігі.Солтүстік Америка: географиялық орналасуы. Жағалау көрінісі. Аралдар мен түбектер. Рельеф. Климат. Өзендер мен көлдер. Солтүстік Американвң табиғат ерекшеліктері. Тұрғындары. Солтүстік Америка мемлекеттері (мұғалімнің таңдауы бойынша). Оңтүстік Америка: георгафиялық орналасуы, жағалау көрінісі. Рельеф, климат, өзендер. Табиғат ерекшеліктері, тұрғындары, мемлекетттері (мұғалімнің таңдауы бойынша). Евразия: георгафиялық орналасуы. Европа мен Азия арасындағы шартты шекара. Евразия жағалау көрінісі. Ірі аралдар мен түбектер. Рельеф. Климат Табиғат жағдайының алуан түрлігі. Евразия табиғатының алуан түрлілігі. Евразия өзендері мен көлдері. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі. Табиғатты қорғау бойынша Халықаралық серіктестігі. Евразия тұрғындары;

3) Еуропа мемлекеті. Ұлыбритания. Франция. Германия. Испания. Италия. Сербия. Хорватия.Финляндия. Швеция.Норвегия. Болгария. Картадағы орналасуы;

4) Азия мемлекеттері. Туркия. Иран. Ирак. Ауғанстан. Монғол. Кытай.Үндістан. Корея. Жапония. Картадағы орналасуы;

5) Қазақстан және жақын шетел елдері. Қазақстан – географиялық орналасуы. Табиғат жағдайы мен ресурстары. Халқы. Ірі қалалар. Ресей: географиялық орналасуы, табиғат жағдайы мен ресурстары, халқы, ірі қалалары. Орта Азия мемлекеттері: Өзбекстан, Түркменстан, Тәжікстан, Қырғызстан. Географиялық орналасуы, табиғат жағдайы мен ресурстары, халқы, ірі қалалары. Кавказ республикалары: Грузия. Әзірбайжан. Армения. Молдова, Украина. Беларусь. Беларусь. Эстония, Латвия, Литва. Географиялық орналасуы. табиғат жағдайы мен ресурстары, халқы, ірі қалалары.

27. 9-сыныпқа арналған "География" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) Қазақстан табиғаты мен табиғи ресурстары. Табиғи ресуртстарының алуан түрлілігі. Тегіс беті мен пайдалы қазбалар. Климат, оның жерді өңдеуге ықпалы. Су көздері. Қазақстанның өсімдіктері және жануарлар әлемі. Жер ресурстары;

2) Қазақстан тұрғындары;

3) Қазақстан шаруашылығына жалпы шолу.шаруашылықтың жетекші салалары: өнеркәсіп, ауылшаруашылығы, көлік. Өнеркісіп орындарының түрлері. Ауылшаруашылығы. Ауылшаруашылығының негізіг салалары, түрлері. Көлік, көлік түрлері;

4) Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы. Экономикалық аудан туралы түсінік. Орталық Қазақстан. Батыс Қазақстан. Солтүстік Қазақстан. Оңтүстік Қазақстан Шығыс Қазақстан. Географиялық орналасуы. Табиғи аймақтары, қойнау байлығы. Қалалары;

5) өз облысының географиясы. Картадағы орналасуы, шекарасы. Тегіс беті мен пайдалы қазбалар. Табиғат жағдайының ерекшелігі. Өсімдіктер және жануарлар әлемі. Тұрғындары. Шаруашылық сипаты. Көлігі.

28. Оқыту мақсаттарының жүйесі. Бағдарламада күтілетін нәтижелер түрінде әр бөлімше үшін берілген оқыту мақсаттары қамтылған.

29. Мұғалім әр бөлімшенің мақсаттарын жүзеге асыру кезектілігіне өзгерістер енгізу, сондай-ақ білім алушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, оқушылар хабарлайтын географиялық мәліметтердің тереңдігі мен көлемін реттеу құқығына ие.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

30. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдану қолайлығы және мониторинг жүргізу үшін кодтар берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші – бөлімді, үшінші – бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында: "7" - сынып, "2" - бөлім, "2.1" - бөлімше, "4" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

31. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Физикалық географияның бастапқы курсы":

1-кесте

6-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
1.1 География нені зерттейді	6.1.1.1 география Жер табиғатын, халықты және оның шаруашылық әрекетін зерттейтінін білу
	6.1.1.2 Күнің биіктігінің және ауа-райының өзгерістеріне бақылау жүргізу; ауа-райы компоненттерін: жауын-шашынды, желді, бұлтты білу және атау, жыл мезгілдерінің белгілерін атап шығу
	6.1.1.3 өзінің жері мен халықтың еңбегі туралы қарапайым географиялық мәліметтердің болуы
1.2 Аймаққа бағдарлану	6.1.2.1 көкжиекке анықтама беру, көкжиек жақтарын атау
	6.1.2.2 Күн, жергілікті белгілер мен табиғи объектілер боынша көкжиек жақтарын анықтау
	6.1.2.3 түсбағдар құрылғысымен бағыт алу, тілінің белгіленуін түсіну
	6.1.2.4 түсбағдарды қолдану арқылы жеріне бағдарлану
1.3 План және карта	6.1.3.1 суретті және заттың планын ажырату
	6.1.3.2 масштабы туралы түсінігінің болуы; ара қашықтықты өлшеу және мұғалім басшылығымен масштаб бойынша оларды планда бейнелеу
	6.1.3.3 мұғалім басшылығымен сынып планын, мектеп учаскесін құру
	6.1.3.4 іскерлік ойындарда, жағдаяттық тапсырмаларды шешу кезінде планды қолдану
	6.1.3.5 жер планының шартты белгілерін түсіну; шартты белгілер бойынша қарапайым белгілерді оқу
	6.1.3.6 планды және географиялық картаны ажырату
	6.1.3.7 план және карта бойынша жер бағыттарын анықтау; мұғалім басшылығымен пландағы және контурлық картадағы бағыттарды белгілеу
	6.1.3.8 шартты түстер мен физикалық картадағы белгілерді түсіну (шекаралар, қалалар, теңіздер, өзендер, арықтар, жазықтар, таулар)
	6.1.3.9 географиялық картаның тағайындалуын түсіну; Қазақстанның физикалық картасы туралы түсінігінің болуы
1.4 Жер бетінің формалары	6.1.4.1 жергілікті жердің бедері, оның негізгі формалары туралы түсінігінің болуы
	6.1.4.2 экскурсия іздері бойынша өзінің жергілікті жерінің ерекшеліктеріне өз бақылауларын айту
	6.1.4.3 тегіс және адырлы жазықтарды ажырату; теңіз деңгейінің биіктігі бойынша жазықтарды ажырату (ойпат, қырат, үстірт)
	6.1.4.4 физикалық картада жазықтардың орналасуын көрсету
	6.1.4.5 жыралардың пайда болу себептерін, жыралармен күресу жолдарын атау
	6.1.4.6 таулар биіктігі бойынша ажыратылатынын түсіну
	6.1.4.7 физикалық картада таулардың орналасуын көрсету
	6.1.4.8 дымқыл құмнан, балшықтан, ермексаздан жазықтың, төбешіктің, таудың, жыраның үлгісін жасау
	6.1.4.9 Қазақстанның физикалық картасында жер бетінің формаларын көрсету
	6.1.4.10 жер сілкінісінің және жанартаудың атқылауының себептері мен көріністерін атау
1.5 Жер бетіндегі су	6.1.5.1 өмір сүру үшін Жер бетіндегі судың маңызын айту
	6.1.5.2 табиғаттағы су айналымын сипаттау
	6.1.5.3 бұлақтың пайда болуы, құдықтың, су құбырының тағайындалуы мен қолданылуы туралы, адамның суды үнемдеп пайдалануы туралы айту
	6.1.5.4 өзен бөліктерін атау, қасиеттері бойынша таудағы және жазықтағы өзендерді ажырату; адамның өзендерді пайдалануы туралы айту
	6.1.5.5 көлдерді, су қоймаларын, тоғандарды атау және ажырату; балықтарды, құстарды өсіру туралы айту
	6.1.5.6 батпақтар, оларды құрғату жолдары туралы түсінігінің болуы
	6.1.5.7 мұхиттар мен теңіздерді ажырату; табиғи құбылыстар: құйын, дауыл, цунами туралы түсінігінің болуы
	6.1.5.8 аралдар мен түбектердің белгілерін ажырату
	6.1.5.9 біздің жергілікті жердің су қоймалары туралы айту; суды ластанудан қорғау жолдарын атау
1.6 Жер шары	6.1.6.1 Жер, Күн, Ай туралы жалпы түсініктерінің болуы
	6.1.6.2 планета ретінде Жер туралы түсінігінің болуы; Жердің шар тәріздес екеніне дәлелінің болуы
	6.1.6.3 жер шарының үлгісін ермексаз немесе саздан жасау, онда экватор мен полюстарды белгілеу
	6.1.6.4 Жердің алғашқы ғарышкерінің және Қазақстанның алғашқы ғарышкерлерінің есімдерін атау (Ю.Гагарин, Т.Әубәкіров, Т.Мұсабаев)
	6.1.6.5 глобус – жер шарының үлгісі екенін түсіну; глобуста экваторды, полюстарды көрсете білуі; глобуста құрлық пен суды бейнелеу ерекшеліктерін түсіну
	6.1.6.6 жартышардағы физикалық карта туралы түсінігінің болуы; физикалық картада Жер суы мен құрлықты бөліп көрсету
	6.1.6.7 глобуста және жартышар картасында мұхиттарды көрсету
	6.1.6.8 глобуста және жартышар картасында материктерді көрсету (Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия, Антарктида)
	6.1.6.9 контурлы картада материктер мен мұхиттарды белгілеу
	6.1.6.10 алғашқы жер шарын айналу саяхатын атау
	6.1.6.11 Жерде өмір сүру үшін Күннің маңызын түсіндіру; жер бетін Күнмен жарықтандыру және қыздыру (тік, көлбеу және жылжымалы күн сәулелерін) ерекшелігін түсіну
	6.1.6.12 ауа райынан климатты ажырату; климаттың негізгі типтерін сипаттау
	6.1.6.13 жарықтылық белдеулерді атау: ыстық, қоңыржай, салқын
	6.1.6.14 жарықтылық белдеу бейнесін глобуста және жартышар картасында тану
	6.1.6.15 тропикалық, қоңыржай және полярлық белдеулердің табиғатын сипаттау
1.7 Қазақстанның физикалық картасы	6.1.7.1 өмір сүретін елін, өз Отанының астанасын атау
	6.1.7.2 Қазақстанның орналасуын глобуста, жартышар картасында, физикалық картада көрсету
	6.1.7.3 Қазақстанның физикалық картасында теңіз және құрлық шекараларын көрсету
	6.1.7.4 контурлық картада Қазақстанның шекарасын белгілеу
	6.1.7.5 Қазақстанның физикалық картасында Каспий теңізін, Арал теңізін көрсету және атау
	6.1.7.6 Қазақстандағы ірі кен орындарын көрсету және атау
	6.1.7.7 Қазақстанның жер бетіне жалпы сипаттама беру (жазықтар, қыраттар, таулар)
	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Шығыс-Еуропа жазығын, Батыс-Сібір жазығын, Тұран жазығын көрсету және атау
	6.1.7.7 Қазақстанның физикалық картасында қазақтың ұсақ шоқылығын көрсету және атау (Сары-Арқа)
	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Орал тауларын, Алтай тауларын, Жоңғар Алатауын, Солтүстік Тянь-Шаньді көрсету және атау
	6.1.7.9 Қазақстанның физикалық картасында Қазақстанның өзендері мен көлдерін көрсету және атау (Балхаш көлі, Алакөл көлі, Ертіс өзені, Орал өзені, Сырдария өзені, Іле өзені)
	6.1.7.10 Қазақстанның контурлы картасына зерделенген объектілердің атауларын түсіру
	6.1.7.11 Қазақтанның табиғи объектілерін қорғау қажеттілігін түсіндіру; табиғатты қорғауда мемлекет пен қоғамның рөлін түсіндіру

2) 2-бөлім "Қазақстанның және ТМД-ға кіретін елдердің физикалық географиясы":

2-кесте

7-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
2.1 Физикалық картадағы ТМД шекаралары	7.2.1.1 тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің құрылу күнін атау физикалық және саяси картада Қазақстанның географиялық жағдайын көрсету
	7.2.1.2 ТМД-ның құрылу күнін атау; физикалық картада ТМД-ның географиялық жағдайын, ТМД-ның құрлық және теңіз шекараларын көрсету; ТМД бедерінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.1.3 физмкалық картада ТМД-ның ірі туаларын, жазықтарын, ірі өзендері мен көлдерін көрсету
	7.2.1.4 ТМД-ның табиғи жағдайларының әркелкілігі туралы жалпы түсінігінің болуы; ТМД елдерінің территориясындағы табиғи аймақтарды атау, олардың картада орналасуын көрсету
2.2 Арктикалық шөл аймағы	7.2.2.1 арктикалық аймақ шекараларын картада көрсету
	7.2.2.2 контурлы картада арктикалық аймақ шекараларын белгілеу және бояу
	7.2.2.3 арктикалық аймақтың климатын сипаттау, оның табиғи жағдайларға әсерін түсіндіру
	7.2.2.4 арктикалық аймақтың өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау; табиғатты қорғау тәсілдерін атау
	7.2.2.5 арктикалық аймақтың халқына, оның негізгі тіршілігіне мінездеме беру
	7.2.2.6 Солтүстік Мұзды мұхит теңіздерін атау, навигации ерекшеліктерін сипаттау; контурлы картаға солтүстік теңіз жолын түсіру
2.3 Тундра аймағы	7.2.3.1 тундра аймақтарының шекараларын картада көрсету; контурлы картада тундра шекараларын белгілеу және бояу; тундра аймағының аралдары мен түбектерін атау, ірі қалаларды және кемежайларды атау, оларды картада көрсету
	7.2.3.2 бедерді сипаттау және пайдалы қазбаларды атау
	7.2.3.3 тундраның климатына, су қоймасына сипаттама беру
	7.2.3.4 тундраның өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау
	7.2.3.5 халыққа және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	7.2.3.6 солтүстіктің экологиялық проблемаларын; тундра табиғатын қорғау жолдарын түсіндіру
2.4 Орман аймағы	7.2.4.1 орман аймағын картада көрсету; орман аймағының шекараларын картада көрсету; контурлы картада орман аймағының шекараларын белгілеу және бояу; орман аймағының ірі қалаларын контурлы картаға түсіру
	7.2.4.2 бедерді сипаттау және пайдалы қазбаларды атау
	7.2.4.3 орман аймағының климатына сипаттама беру, өзендерді, көлдерді, арықтарды атау
	7.2.4.4 өсімдік әлемінің өсімдіктер гербарийлеріне сүйеніш арқылы орман аймағының өсімдік әлемін сипаттау; қылқанды (тайга) ормандарды, аралас және жапырақты ормандарды ажырату; өсімдік әлемінің кестелерін толтыру
	7.2.4.5 орман аймағының жануарлар әлемін сипаттау; терісі бағалы аңдарға сипаттама беру; орман жануарларының бірі туралы әңгіме құрастыру
	7.2.4.6 орман аймағының халқын және оның негізгі тіршілігін: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығын сипаттау
	7.2.4.7 орман кәсібін сипаттау
	7.2.4.8 ормандағы тәртіп ережелерін атау; орманды қорғау қажеттілігін негіздеу
2.5 Дала аймағы	7.2.5.1 дала аймағы шекараларын картада көрсету; контурлы картада дала аймағы шекараларын белгілеу және бояу; ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	7.2.5.2 бедерлер мен пайдалы қазбалардың ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.5.3 климатқа сипаттама беру; өзендерді атау және сумен жабдықтау проблемаларын түсіндіру
	7.2.5.4 дала өсімдіктерінің гербарийлеріне сүйене отырып, дала өсімдіктері әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.5.5 иллюстрацияға сүйене отырып, дала жауарлары әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.5.6 дала аймаңының халқын және оның тіршілігін: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығын сипаттау
	7.2.5.7 дала аймағының табиғатын қорғау қажеттілігін негіздеу
2.6 Шөл және шөлейтті аймақ	7.2.6.1 шөл және шөлейтті аймақтардың шекараларын картада көрсету; шөл және шөлейтті аймақтардың шекараларын контурлы картада белгілеу және бояу; ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	7.2.6.2 бедерлер мен пайдалы қазбалардың ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.6.3 климатқа сипаттама беру; өзендерді атау және сумен жабдықтау проблемаларын түсіндіру
	7.2.6.4 өсімдік гербарийлеріне сүйене отырып, шөлдің өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.6.5 иллюстрацияға сүйене отырып, шөл жауарлары әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.6.6 шөлді аймақтың халқын және оның тіршілігін сипаттау
2.7 Субтропиктер аймағы	7.2.7.1 субтропиктер аймағының шекараларын картада көрсету; субтропиктер аймағының шекараларын контурлы картада белгілеу және бояу
	7.2.7.2 ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	7.2.7.3 бедерлер мен климат ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.7.4 өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.7.5 субтропиктердің жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.7.6 халқына және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	7.2.7.7 субтропиктердің табиғатын қорғау жолдарын айту
2.8 Таулы аймақтар	7.2.8.1 таулы аймақтардың орналасуын картада көрсету
	7.2.8.2 таулы аймақтардың шекараларын контурлы картада белгілеу
	7.2.8.3 бедерлерге сипаттама беру және таулы аймақтардың пайдалы қазбаларын атау
	7.2.8.4 климат ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.8.5 биіктік белдеулігін сипаттау
	7.2.8.6 таулы аймақтардың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	7.2.8.7 таулы аймақ халқына және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	7.2.8.8 таулы аймақтың табиғатын қорғау маңыздылығын, қорықтардың міндеттерін негіздеу
2.9 Қазақстан табиғаты	7.2.9.1 Қазақстанның географиялық жағдайын физикалық картада көрсету
	7.2.9.2 Қазақстанның шекараларын контурлы картада белгілеу
	7.2.9.3 Қазақстан бедерінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатқа, шаруашылық әрекетке және адам өміріне бедердің әсерін түсіндіру
	7.2.9.4 негізгі пайдалы кен орындарын картада атау және көрсету
	7.2.9.5 Қазақстанның климаттық жағдайларын, оның территориялық ерекшелігін; жергілікті жағдайларды қалыптастыруға және адам денсаулығына әсерін сипаттау
	7.2.9.6 Қазақстанның ішкі суларының ерекшеліктерін сипаттау; Қазақстан территориясы бойынша өзендердің бөлінуін сипаттау, шаруашылықта өзендер мен көлдерді пайдалану туралы, су көздерін қорғау туралы айту
	7.2.9.7 Қазақстанның өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; адам өміріндегі өсімдіктердің маңызын түсіндіру; Қазақстанның сирек және азайып бара жатқан өсімдіктер түрлерін атау; өсімдіктерді қорғау маңызын түсіндіру
	7.2.9.8 Қазақстанның жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатта және адам өмірінде жануарлардың маңызын түсіндіру; жанурлар әлемін қорғау маңызын түсіндіру
	7.2.9.9 Қазақстанның табиғи аймақтарын: орманды дала, далалы, шөлді, таулы аймақтарын картада көрсету
	7.2.9.10 республика халқына сипаттама беру; Қазақстан территориясында өмір сүретін ұлттар мен халықтарды атау; халықтардың кейбір дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын атау
	7.2.9.11 Қазақстанның астанасын, ірі қалаларын, елдің ғылыми, мәдени және өнеркәсіп орталықтарын атау

3) 3-бөлім "Материктер мен мұхиттар географиясы":

3-кесте

8-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
3.1 Мұхиттар	8.3.1.1 география материктер мен мұхиттарды зерттейтіні туралы жалпы түсінігінің болуы; глобуста және жартышар физикалық картасында материктер мен мұхиттарды көрсету
	8.3.1.2 глобуста және жартышар физикалық картасында Атлант мұхитын көрсету және атау; контурлы картада Атлант мұхитын белгілеу және таңбалау; оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	8.3.1.3 глобуста және жартышар физикалық картасында Солтүстік Мұзды мұхитты көрсету және атау; Солтүстік Мұзды мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау; оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	8.3.1.4 глобуста және жартышар физикалық картасында Тынық мұхитын белгілеу және атау; Тынық мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау, оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	8.3.1.5 глобуста және жартышар физикалық картасында Үнді мұхитты белгілеу және атау; Үнді мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау, оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
3.2 Материктер	8.3.2.1 жартышар физикалық картасында Африканың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету
	8.3.2.2 Мадагаскарды, Сомали түбегін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.3 Жерорта теңізін, Қызыл теңізді физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.4 Африка бедерін және климатының әр түрлілігін сипаттау; контурлы картада Атлас тауларын, Эфиоп таулы қыратын белгілеу
	8.3.2.5 өзендерді (Ніл, Нигер, Конго), Африка көлдерін (Виктория, Чад), Суэц каналын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.6 Африканың тропикалық ормандарының өсімдік және жануарлар әлемінің ерешеліктерін сипаттау
	8.3.2.7 африкалық саванналардың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	8.3.2.8 африкалық шөлдердің өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; Сахара шөлін физикалық картада көрсету
	8.3.2.9 Африка мемлекеттерін, оның астанасын атау (Египет, Эфиопия, Танзания, Оңтүстік Африка Республикасы, Судан – мұғалімнің таңдауы бойынша), зерделенген мемлекеттерді әлемнің саяси картасында көрсету
	8.3.2.10 Африка халқына сипаттама беру, Африка ұлттарының өмірі мен тұрмысын сипаттау
	8.3.2.11 Австралияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін жартышар физикалық картасында көрсету
	8.3.2.12 Жаңа Гвинея аралын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.13 Австралия бедерін және климатының әр түрлілігін сипаттау
	8.3.2.14 Австралияға Н.Н.Миклухо-Маклаяның саяхаты туралы әңгімелеу
	8.3.2.15 өзендер (Муррей) мен көлдерді физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.16 Австралияның өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	8.3.2.17 халыққа (тұрғылықты және келгін) сипаттама беру, Австралия астанасын (Канберра) атау
	8.3.2.18 жартышар физикалық картасында Антарктиданың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету; Оңтүстік полюсті физикалық картада көрсету
	8.3.2.19 Антарктиданың орыс теңіз саяхатшыларымен ашылуы туралы айту; Антарктиданың заманауи зерттеулері туралы айту
	8.3.2.20 Антарктиданың бедері мен климатын сипаттау
	8.3.2.21 Антарктиданың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатты қорғау қажеттілігін түсіндіру
	8.3.2.22 жартышар физикалық картасында Солтүстік Американың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету; Американың Колумбпен ашылуы туралы айту
	8.3.2.23 Солтүстік Американың табиғи жағдайларын, бедерін және климатын сипаттау
	8.3.2.24 аралдар мен түбектерді (Гренландия, Куба, Аляска, Флорида, Калифорния), өзендер мен сарқырамаларды (Миссисипи, Миссури, Ниагара), көлдерді (Ұлы көлдер), теңіздерді (Кариб), тауларды (Кордильера) физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.25 Солтүстік Американың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	8.3.2.26 Солтүстік Американың халқына сипаттама беру; Солтүстік Американың мемлекеттері мен астанасын атау (Америка құрама штаттары. Канада. Мексика. Куба – мұғалім таңдауы бойынша); зерделенген мемлекеттерді саяси картада көрсету
	8.3.2.27 жартышар физикалық картасында Оңтүстік Американың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету
	8.3.2.28 Оңтүстік Американың табиғи жағдайларын, бедерін, климатын сипаттау
	8.3.2.29 Отты Жер аралын, Панама каналын, Магеллан бұғазын, Амазонка өзенін, Амазанка жазығын, Анд тауын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.30 Оңтүстік Америка халқына сипаттама беру; Оңтүстік Американың мемлекеттерін және астанасын атау (Бразилия, Аргентина, Перу, Чили – мұғалім таңдауы бойынша); зерделенген мемлекеттерді саяси картада көрсету
	8.3.2.31 жер шарының ұлы материгі – Еуразияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін физикалық картада көрсету; дүние бөліктерін атау: Еуропа және Азия, контурлы картада олардың арасынан шартты шекараларды сызу
	8.3.2.32 Еуразияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін: Солтүстік Мұзды және Атлант мұхиттарының теңіздерін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.33 Еуразияның жағалау көрінісін: Тынық және Үнді мұхиттарының теңіздерін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.34 Еуразияның табиғи жағдайларын, бедерін, климатын және пайдалы қазбаларын сипаттау
	8.3.2.35 теңіздерді (Солтүстік, Оңтүстік-Қытай, Шығыс-Қытай, Сары, Каспий, Арал), шығанақтарды (Фин, Бенгал, Парсы), аралдарды (Ұлыбритания, Исландия, Жапон Сицилиясы, Индонезия, Шри Ланка); түбектерді (Скандинавия, Апеннин, Балқан, Үндістан, Үндіқытай, Аравия, Кіші Азия), тауларды (Альпі, Пиреней, Апеннин, Гималай, Скандинавия), өзендерді (Висла, Дунай, Эльба, Хуанхэ, Янцзы, Инд-Ганг, Сырдария, Әмудария), көлдерді (Байкал, Балхаш) физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	8.3.2.36 Еуразияның өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау
	8.3.2.37 Еуразия халқына сипаттама беру; Еуразия ұлттарын атау, олардың мәдениеті мен тұрмысын сипаттау
3.3 Еуропа мемлекеті	8.3.3.1 Еуропа мемлекеттерін: Ұлыбритания, Франция, Германия, Испания, Италия, Сербия, Хорватия, Албания, Греция, Польша, Чехия, Словакия, Венгрия, Румыния, Болгария, Норвегия, Швеция, Финляндия саяси картада көрсету; еуропалық мемлекеттердің астаналарын атау
	8.3.3.2 зерделенген мемлекет арқылы шекаралас елдерді көрсету
	8.3.3.3 зерделенген мемлекет туралы қысқаша әңгіме құрастыру
3.4 Азия мемлекеті	8.3.4.1 Азия мемлекеттерін: Түркия, Иран, Ирак, Ауғанстан, Моңғолия, Қытай, Үндістан, Оңтүстік және Солтүстік Корея, Вьетнам, Лаос, Жапония саяси картада көрсету, азияттық мемлекеттердің астаналарын атау
	8.3.4.2 зерделенген мемлекет арқылы шекаралас елдерді көрсету
	8.3.4.3 зерделенген мемлекет туралы қысқаша әңгіме құрастыру
3.5 Қазақстан және жақын шетелдер	8.3.5.1 Қазақстан Республикасын саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Қазақстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.2 Ресейді саяси картада көрсету; называть столицу елордасын және ірі қалаларды атау; Ресейдің географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.3 Өзбекстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Өзбекстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.4 Түркменстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Түркменстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.5 Тәжікстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Тәжікстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.6 Қырғызстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Қырғызстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.7 Грузияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Грузияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.8 Әзірбайжанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Әзірбайжанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.9 Арменияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Арменияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.10 Молдованы саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Молдованың географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.11 Украинаны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Украинаның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.12 Беларусьті саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Беларусьтің географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.13 Эстонияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Эстонияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.14 Латвияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Латвияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	8.3.5.15 Литваны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Литваның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру

4) 4-бөлім "Қазақстанның экономикалық географиясы негіздері":

4-кесте

9-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
4.1 Қазақстан жері туралы алғашқы географиялық мәліметтер	9.4.1.1 әлемдік картада Қазақстан Республикасының географиялық жағдайын көрсету; Қазақстанның мемлекеттік шекараларын саяси картада көрсету; шекаралас мемлекеттерді атау; Қазақстан территориясының көлемін атау
	9.4.1.2 Қазақстанның ірі тауларын, өзендерін, көлдерін физикалық картада көрсету; ірі ойпаттар мен қыраттарды, тауларды контурлы картада белгілеу; пайдалы қазбалар өндіру орындарын контурлы картаға түсіру; маңызды өзендер мен көлдерді контурлы картаға таңбалау; Қазақстанның солтүстіктен оңтүстікке қарай табиғи аймақтарын физикалық картада көрсету
	9.4.1.3 палеолит дәуіріндегі ежелгі қоныстарды атау, мыс және қола металлургиясының дамуын сипаттау; Қазақстанның табиғаты, халықтары мен олардың шаруашылық әрекеттері туралы алғашқы мәліметтерді берген көне ғалымдарды (Геродот, Страбон, Птоломей) атау
4.2 Табиғат және Қазақстанның табиғи ресурстары	9.4.2.1 Қазақстан табиғатының әркелкілігін, бедерінің ерекшеліктерін сипаттау; пайдалы қазбаларды, олардың Қазақстан территориясындағы негізгі орнын атау
	9.4.2.2 климатты, оның қалыптасуының негізгі факторларын сипаттау
	9.4.2.3 Қазақстанның су көздерін, олардың халық шаруашылығында пайдаланылуын атау; суды күтіп ұстау маңызын түсіндіру
	9.4.2.4 Қазақстанның жер ресурстарын сипаттау (топырақ, топырақтың негізгі түрлерін); Қазақстандағы егін шаруашылығының дамуын; топырақтарды қорғау жолдарын айту
	9.4.2.5 Қазақстан өсімдігі мен жануарлар әлемін сипаттау; өсімдіктер мен жануарларды қорғау туралы айту (қорықтарды, кіші қорықтарды); Қазақстанның Қызыл кітабына енген жануарлар мен өсімдіктерді атау
4.3 Қазақстан халқы	9.4.3.1 Қазақстан халқының санын атау; республика территориясы бойынша халықтың орналасуын сипаттау
	9.4.3.2 Қазақстан территориясында тұратын халықтарды атау
	9.4.3.3 Қазақстанның еңбек ресурстарын, олардың саны мен құрамын атау; еңбекке қабілетті халықтың республиканың әр түрлі шаруашылық салаларында жұмыспен қамтылуын сипаттау
4.4 Қазақстан шаруашылығына жалпы шолу	9.4.4.1 жетекші шаруашылық салаларын атау: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік
	9.4.4.2 Қазақстан шаруашылығындағы өнеркәсіп рөлін түсіндіру; өнеркәсіптің салалық құрамын, өнеркәсіп мекемелерінің түрлерін атау
	9.4.4.3 Қазақстанда ауыл шаруашылығының дамуы туралы айту; ауыл шаруашылығының негізгі салаларын атап шығу, ауыл шаруашылық мекемелерінің түрлерін атау
	9.4.4.4 Қазақстанның көлік түрлерін атап шығу; оның шаруашылықтағы рөлін түсіндіру; көлік кәсіпорындарын атау
4.5 Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы	9.4.5.1 Қазақстан территориясындағы бес экономикалық аудандарды атау және картада көрсету (Орталық, Батыс, Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс); Қазақстанның экономикалық аудандарын контурлы картаға түсіру
	9.4.5.2 Қазақтанның Орталық экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; табиғи жағдайларына сипаттама беру; табиғи ресурстарының географиялық әркелкілігін, судың айрықша жеткіліксіздігін сипаттау
	9.4.5.3 картада қалаларды: Карағандыны, Теміртауды, Жезқазғанды, Балхашты атау және көрсету; контурлы картада ауданның ірі қалаларының атауларын бетіне жазу
	9.4.5.4 Қазақтанның Орталық экономикалық ауданының көмір, металлургия және машина жасау өнеркәсіптерінің дамуы туралы айту
	9.4.5.5 Қазақтанның Батыс экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Батыс Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (дала және шөл)
	9.4.5.6 жер қойнауларының: мұнай және газ орындарының байлығы туралы айту; балық аулау кәсібі туралы айту; Қазақтанның Батыс экономикалық ауданының табиғатын қорғау маңызын түсіндіру
	9.4.5.7 қалалард: Ақтөбе, Атырау, Орал атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларының атауларын контурлы картада бетіне жазу; Қазақтанның Батыс экономикалық ауданында өндірілетін пайдалы қазбаларды контурлы картаға түсіру
	9.4.5.8 Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Солтүстік Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (орманды дала, дала, шөлейттер)
	9.4.5.9 жер қойнауларының: темір кендері және тас көмір өндіру байлығы туралы айту
	9.4.5.10 қалаларды: Қазақстан елордасы – Астананы, Қостанайды, Петропавлды, Павлодарды, Көкшетауды атау және картада көрсету; астананы және ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу; Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданында өндірілетін пайдалы қазбаларды контурлы картаға түсіру
	9.4.5.11 ауданның ауыл шаруашылығы: астық өсіру және мал шаруашылығы туралы айту
	9.4.5.12 Қазақтанның Оңтүстік экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Оңтүстік Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (шөлдер мен таулар)
	9.4.5.13 химиялық шикізат өндірісі
	9.4.5.14 қалаларды: Алматыны, Таразды, Шымкентті, Талдықорғанды, Түркістанды атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу
	9.4.5.15 суармалы егіншілігі, бағбаншылық, жүзім шаруашылығы туралы айту
	9.4.5.16 Қазақтанның Шығыс экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Шығыс Қазақстанның таулы және жазықты жерлерінің табиғи жағдайларының әркелкілігін сипаттау
	9.4.5.17 жер қойнауларының полиметаллдармен байлығы туралы айту
	9.4.5.18 қалаларды: Өскеменді, Семейді, Риддерді атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу
	9.4.5.19 өнеркәсіп өндірісінің дамуын сипаттау
	9.4.5.20 ауыл шаруашылығының және көліктің дамуын сипаттау
4.6 Өз облысының географиясы	9.4.6.1 өз елді мекенін, облысын және аудан орталығын атау, картада орналасуын көрсету; бедеріне, пайдалы қазбалардың болуына сипаттама беру
	9.4.6.2 өз елді мекенінің атауын контурлы картада белгілеу
	9.4.6.3 ауа райы мәліметінің күнтізбесі негізінде өз облысының климаты туралы айту
	9.4.6.4 өз жерінің, облысының өзендері мен көлдерін ату, олардың шаруашылықтағы қолданысы туралы айту
	9.4.6.5 өз жерінің, облысының өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғи байлықтарды қорғау қажеттілігін түсіндіру
	9.4.6.6 ауыл шаруашылығын: егіншілік шаруашылығын және мал шаруашылығын дамыту үшін табиғи жағдайлардың ерекшеліктерін сипаттау
	9.4.6.7 өз жерінің, облысының халқына сипаттама беру
	9.4.6.8 өнеркәсіпті және оның жетекші салаларын дамыту ерекшеліктерін, көлік тасымалын дамыту ерекшеліктерін сипаттау
	9.4.6.9 өз облысы мен аудан орталығы, елді мекені (қала, ауыл) туралы айту

32. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларына арналған 6-9 сыныптары үшін "Геграфия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

33. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларына арналған 6-9
сыныптары үшін "География"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларына арналған 6-9 сыныптары үшін "Геграфия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 6-сынып:

1-кесте

Бөлімше	Тақырып, мазмұны	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1.1 География нені зерттейді	География –Жердің табиғаты, тұрғындары мен олардың шаруашылығы туралы ғылым	6.1.1.1 география Жер табиғатын, халықты және оның шаруашылық әрекетін зерттейтінін білу
	Күн мен табиғаттың қзгеруі мен биіктігін бақылау. Жыл мезгілдерінің белгілері	6.1.1.2 Күнің биіктігінің және ауа-райының өзгерістеріне бақылау жүргізу; ауа-райы компоненттерін: жауын-шашынды, желді, бұлтты білу және атау, жыл мезгілдерінің белгілерін атап шығу
	Өзінің тұрғылықты жері мен оның тұрғындары туралы географиялық мәлімет	6.1.1.3 өзінің жері мен халықтың еңбегі туралы қарапайым географиялық мәліметтердің болуы
1.2 Аймаққа бағдарлану	Көкжиек. Көкжиек сызығы	6.1.2.1 көкжиекке анықтама беру, көкжиек жақтарын атау
	Көкжиек бағыттары	6.1.2.2 Күн, жергілікті белгілер мен табиғи объектілер боынша көкжиек жақтарын анықтау
	Компас және оны қолдану	6.1.2.3 түсбағдар құрылғысымен бағыт алу, тілінің белгіленуін түсіну
	Бағдарлау. Негізгі бағыттарды Күнге, компасқа және тұрғылықты жердің табиғат белгілері бойынша анықтау	6.1.2.4 түсбағдарды қолдану арқылы жеріне бағдарлану
1.3 План және карта	Заттың суреті мен жоспары	6.1.3.1 суретті және заттың планын ажырату
	Масштаб. Арақашықтыты масштабпен өлшеу және картаға сызу Жоспарды адамның практикалық іс-әрекетінде қолдану.	6.1.3.2 масштабы туралы түсінігінің болуы; ара қашықтықты өлшеу және мұғалім басшылығымен масштаб бойынша оларды планда бейнелеу
	Мектеп жер телімінің жоспары	6.1.3.3 мұғалім басшылығымен сынып планын, мектеп учаскесін құру
	Мектеп жер телімінің жоспары	6.1.3.4 іскерлік ойындарда, жағдаяттық тапсырмаларды шешу кезінде планды қолдану
	Жоспардағы шартты белгілер	6.1.3.5 жер планының шартты белгілерін түсіну; шартты белгілер бойынша қарапайым белгілерді оқу
	Жоспар жәнеи географиялық карта. Картадағы негізгі бағыттар. Картаның масштабы	6.1.3.6 планды және географиялық картаны ажырату
		6.1.3.7 план және карта бойынша жер бағыттарын анықтау; мұғалім басшылығымен пландағы және контурлық картадағы бағыттарды белгілеу
	Физикалық картаның шартты түстері	6.1.3.8 шартты түстер мен физикалық картадағы белгілерді түсіну (шекаралар, қалалар, теңіздер, өзендер, арықтар, жазықтар, таулар)
	Физическая карта Казахстана. Значение физической карты в жизни и деятельности людей.	6.1.3.9 географиялық картаның тағайындалуын түсіну; Қазақстанның физикалық картасы туралы түсінігінің болуы
1.4 Жер бетінің формалары	Тұрғылықты жердің рельефі	6.1.4.1 жергілікті жердің бедері, оның негізгі формалары туралы түсінігінің болуы
1.4 Жер бетінің формалары	Тұрғылықты жердің рельефімен танысу үшін экскурссия жүргізу	6.1.4.2 экскурсия іздері бойынша өзінің жергілікті жерінің ерекшеліктеріне өз бақылауларын айту
2-тоқсан
1.4 Жер бетінің формалары	Тегіс және адырлы жазықтарды ажырату; теңіз деңгейінің биіктігі бойынша жазықтарды ажырату (ойпат, қырат, үстірт). Физикалық картада жазықтардың орналасуын көрсету	6.1.4.3 тегіс және адырлы жазықтарды ажырату; теңіз деңгейінің биіктігі бойынша жазықтарды ажырату (ойпат, қырат, үстірт)
		6.1.4.4 физикалық картада жазықтардың орналасуын көрсету
		6.1.4.5 жыралардың пайда болу себептерін, жыралармен күресу жолдарын атау
		6.1.4.6 таулар биіктігі бойынша ажыратылатынын түсіну
	Жыралардың пайда болу себептерін, жыралармен күресу жолдары	6.1.4.5 жыралардың пайда болу себептерін, жыралармен күресу жолдарын атау
	Жыралардың пайда болу себептерін, жыралармен күресу жолдары	6.1.4.8 дымқыл құмнан, балшықтан, ермексаздан жазықтың, төбешіктің, таудың, жыраның үлгісін жасау
	Таулар . Биіктігі бойынша ажырату Физикалық картада таулардың орналасуын көрсету	6.1.4.6 таулар биіктігі бойынша ажыратылатынын түсіну
		6.1.4.7 физикалық картада таулардың орналасуын көрсету
		6.1.4.8 дымқыл құмнан, балшықтан, ермексаздан жазықтың, төбешіктің, таудың, жыраның үлгісін жасау
		6.1.4.9 Қазақстанның физикалық картасында жер бетінің формаларын көрсету
		6.1.4.10 жер сілкінісінің және жанартаудың атқылауының себептері мен көріністерін атау
1.5 Жер бетіндегі су	Мұхиттар мен теңіздер. Олардың картадағы орналасуы	6.1.5.1 өмір сүру үшін Жер бетіндегі судың маңызын айту
		6.1.5.2 табиғаттағы су айналымын сипаттау
		6.1.5.7 мұхиттар мен теңіздерді ажырату; табиғи құбылыстар: құйын, дауыл, цунами туралы түсінігінің болуы
	Аралдар мен түбектер	6.1.5.8 аралдар мен түбектердің белгілерін ажырату
	Өзендер.Олардың бөліктері. Картадағы орналасуы.	6.1.5.4 өзен бөліктерін атау, қасиеттері бойынша таудағы және жазықтағы өзендерді ажырату; адамның өзендерді пайдалануы туралы айту
	Таудағы және жазықтағы өзендер. Оларды пайдалану және қорғау
	Көлдер, су қоймалары, тоғандар; балықтарды, құстарды өсіру	6.1.5.4 өзен бөліктерін атау, қасиеттері бойынша таудағы және жазықтағы өзендерді ажырату; адамның өзендерді пайдалануы туралы айту
	Суқоймалары. Табиғи және қолдан жасалған	6.1.5.5 көлдерді, су қоймаларын, тоғандарды атау және ажырату; балықтарды, құстарды өсіру туралы айту
	Батпақтар, олардың пайда болуы, құрғауы	6.1.5.6 батпақтар, оларды құрғату жолдары туралы түсінігінің болуы
	Бұлақтың пайда болуы	6.1.5.3 бұлақтың пайда болуы, құдықтың, су құбырының тағайындалуы мен қолданылуы туралы, адамның суды үнемдеп пайдалануы туралы айту
	Құдық Суқұбыры. Оларды пайдалану	6.1.5.3 бұлақтың пайда болуы, құдықтың, су құбырының тағайындалуы мен қолданылуы туралы, адамның суды үнемдеп пайдалануы туралы айту
	Жергілікті жердің су қоймалары.Оларды қорғау	6.1.5.9 біздің жергілікті жердің су қоймалары туралы айту; суды ластанудан қорғау жолдарын атау
3-тоқсан
1.6 Жер шары	Жер формасы	6.1.6.1 Жер, Күн, Ай туралы жалпы түсініктерінің болуы
		6.1.6.2 планета ретінде Жер туралы түсінігінің болуы; Жердің шар тәріздес екеніне дәлелінің болуы
		6.1.6.4 Жердің алғашқы ғарышкерінің және Қазақстанның алғашқы ғарышкерлерінің есімдерін атау (Ю.Гагарин, Т.Әубәкіров, Т.Мұсабаев)
	Глобус – жер шарының үлгісі ; глобуста экваторды, полюстарды белгілеу.	6.1.6.3 жер шарының үлгісін ермексаз немесе саздан жасау, онда экватор мен полюстарды белгілеу
		6.1.6.5 глобус – жер шарының үлгісі екенін түсіну; глобуста экваторды, полюстарды көрсете білуі; глобуста құрлық пен суды бейнелеу ерекшеліктерін түсіну
		6.1.6.7 глобуста және жартышар картасында мұхиттарды көрсету
	Жартышардағы физикалық картасы	6.1.6.6 жартышардағы физикалық карта туралы түсінігінің болуы; физикалық картада Жер суы мен құрлықты бөліп көрсету
	Жердегусу мен құрлықтардың орналасуы	6.1.6.7 глобуста және жартышар картасында мұхиттарды көрсету
	Жердегусу мен құрлықтардың орналасуы	6.1.6.8 глобуста және жартышар картасында материктерді көрсету (Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия, Антарктида)
	Глобуста және жартышар картасында мұхиттар	6.1.6.7 глобуста және жартышар картасында мұхиттарды көрсету
	Глобуста және жартышар картасында материктер	6.1.6.8 глобуста және жартышар картасында материктерді көрсету (Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия, Антарктида)
	Материктер. Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Австралия, Антарктида	6.1.6.9 контурлы картада материктер мен мұхиттарды белгілеу
	Алғашқы жер шарын айналу саяхаты	6.1.6.10 алғашқы жер шарын айналу саяхатын атау
	Жер бетін Күнмен жарықтандыру және қыздыру (тік, көлбеу және жылжымалы күн сәулелерін	6.1.6.11 Жерде өмір сүру үшін Күннің маңызын түсіндіру; жер бетін Күнмен жарықтандыру және қыздыру (тік, көлбеу және жылжымалы күн сәулелерін) ерекшелігін түсіну
	Ауа райы. Климат.Климаттың негізгі типтері	6.1.6.12 ауа райынан климатты ажырату; климаттың негізгі типтерін сипаттау
	Жарықтылық белдеулері: ыстық, қоңыржай, салқын	6.1.6.13 жарықтылық белдеулерді атау: ыстық, қоңыржай, салқын
	Жарықтылық белдеулері: ыстық, қоңыржай, салқын	6.1.6.14 жарықтылық белдеу бейнесін глобуста және жартышар картасында тану
	Тропикалық, белдеу	6.1.6.15 тропикалық, қоңыржай және полярлық белдеулердің табиғатын сипаттау
	Қоңыржай және полярлық белдеу	6.1.6.15 тропикалық, қоңыржай және полярлық белдеулердің табиғатын сипаттау
1.7 Қазақстанның физикалық картасы	Қазақстан меніңОтаным	6.1.7.1 өмір сүретін елін, өз Отанының астанасын атау
	Қазақстанның глобустағы, картадағы орналасуы	6.1.7.2 Қазақстанның орналасуын глобуста, жартышар картасында, физикалық картада көрсету
	Теңіз және құрлық шекаралары	6.1.7.3 Қазақстанның физикалық картасында теңіз және құрлық шекараларын көрсету
	Картамен практикалық жұмыс	6.1.7.4 контурлық картада Қазақстанның шекарасын белгілеу
	Каспий теңізі	6.1.7.5 Қазақстанның физикалық картасында Каспий теңізін, Арал теңізін көрсету және атау
	Арал теңізі	6.1.7.5 Қазақстанның физикалық картасында Каспий теңізін, Арал теңізін көрсету және атау
4-тоқсан
1.7 Қазақстанның физикалық картасы	Қазақстанның жер бетіне жалпы сипаты	6.1.7.7 Қазақстанның жер бетіне жалпы сипаттама беру (жазықтар, қыраттар, таулар)
	Қазақстандағы ірі кең орындары	6.1.7.6 Қазақстандағы ірі кең орындарын картадан көрсету
	Шығыс-Еуропа жазығы	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Шығыс-Еуропа жазығын көрсету және атау
	Батыс-Сібір жазығы	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Батыс-Сібір жазығын көрсету және атау
	Тұран жазығы	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Тұран жазығын көрсету және атау
	Қазақстан жер бетінің сипаты	6.1.7.7 Қазақстанның жер бетіне жалпы сипаттама беру (жазықтар, қыраттар, таулар)
	Орал таулары	6.1.7.10 Қазақстанның контурлы картасына зерделенген объектілердің атауларын түсіру
	Алтай таулары	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Орал тауларын, Алтай тауларын, Жоңғар Алатауын, Солтүстік Тянь-Шаньді көрсету және атау
	Жқңғар Алатау таулары	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Орал тауларын, Алтай тауларын, Жоңғар Алатауын, Солтүстік Тянь-Шаньді көрсету және атау
	Солтүстік Тянь-Шань таулары	6.1.7.8 Қазақстанның физикалық картасында Орал тауларын, Алтай тауларын, Жоңғар Алатауын, Солтүстік Тянь-Шаньді көрсету және атау
	Қазақстанның өзендері мен көлдері	6.1.7.9 Қазақстанның физикалық картасында Қазақстанның өзендері мен көлдерін көрсету және атау (Балхаш көлі, Алакөл көлі, Ертіс өзені, Орал өзені, Сырдария өзені, Іле өзені)
	Балхаш көлі	6.1.7.9 Қазақстанның физикалық картасында Балхаш көлін көрсету
	Ертіс өзені, Орал өзені	6.1.7.9 Қазақстанның физикалық картасында Қазақстанның өзендері мен көлдерін көрсету және атау ( Ертіс өзені, Орал өзені)
	Сырдария өзені, Іле өзені	6.1.7.9 Қазақстанның физикалық картасында Қазақстанның өзендері мен көлдерін көрсету және атау ( Сырдария өзені, Іле өзені)
	Қазақтанның табиғи объектілерін қорғау	6.1.7.11 Қазақтанның табиғи объектілерін қорғау қажеттілігін түсіндіру; табиғатты қорғауда мемлекет пен қоғамның рөлін түсіндіру

2) 7-сынып:

2-кесте

Бөлімше	Тақырып,мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қазақстанның және тәуелсіз мемлекет достастығына кіретін елдердің физикалық географиясы
2.1 Физикалық картадағы ТМД шекаралары	Тәуелсіз Мемкеттер Достығының құрылуы	7.2.1.2 Тәуелсіз Мемкеттер Достығының құрылу күнін атау (ТМД); физикалық картада ТМД-ның географиялық жағдайын, ТМД-ның құрлық және теңіз шекараларын көрсету; ТМД бедерінің ерекшеліктерін сипаттау
	ТМД-ның құрлық және теңіз шекаралары	7.2.1.2 Тәуелсіз Мемкеттер Достығының құрылу күнін атау (ТМД); физикалық картада ТМД-ның географиялық жағдайын, ТМД-ның құрлық және теңіз шекараларын көрсету; ТМД бедерінің ерекшеліктерін сипаттау
	ТМД рельефінің ерекшелігі	7.2.1.2 Тәуелсіз Мемкеттер Достығының құрылу күнін атау (ТМД); физикалық картада ТМД-ның географиялық жағдайын, ТМД-ның құрлық және теңіз шекараларын көрсету; ТМД бедерінің ерекшеліктерін сипаттау
	ТМД рельефінің ерекшелігі	7.2.1.3 физикалық картада ТМД-ның ірі туаларын, жазықтарын, ірі өзендері мен көлдерін көрсету
	ТМД-ның ірі туаларын, жазықтарын, ірі өзендері мен көлдері	7.2.1.3 физикалық картада ТМД-ның ірі туаларын, жазықтарын, ірі өзендері мен көлдерін көрсету
	ТМД-ның табиғи жағдайларының әркелкілігі	7.2.1.4 ТМД-ның табиғи жағдайларының әркелкілігі туралы жалпы түсінігінің болуы; ТМД елдерінің территориясындағы табиғи аймақтарды атау, олардың картада орналасуын көрсету;
	ТМД елдерінің территориясындағы табиғи аймақтар, олардың картада орналасуы	7.2.1.4 ТМД-ның табиғи жағдайларының әркелкілігі туралы жалпы түсінігінің болуы; ТМД елдерінің территориясындағы табиғи аймақтарды атау, олардың картада орналасуын көрсету;
2.2 Арктикалық шөл аймағы	Теңіз бен аралдар	7.2.2.1 арктикалық аймақ шекараларын картада көрсету
	Теңіз бен аралдар	7.2.2.2 контурлы картада арктикалық аймақ шекараларын белгілеу және бояу
	Климат. Табиғи құбылыстарға ықпалы	7.2.2.3 арктикалық аймақтың климатын сипаттау, оның табиғи жағдайларға әсерін түсіндіру
	Арктикалық аймақтың өсімдік және жануарлар әлемі	7.2.2.4 арктикалық аймақтың өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау; табиғатты қорғау тәсілдерін атау
	Арктикалық аймақтың халқы, оның негізгі тіршілігі	7.2.2.5 арктикалық аймақтың халқына, оның негізгі тіршілігіне мінездеме беру
	Арктикалық аймақтың халқы, оның негізгі тіршілігі	7.2.2.6 Солтүстік Мұзды мұхит теңіздерін атау, навигации ерекшеліктерін сипаттау; контурлы картаға солтүстік теңіз жолын түсіру
2.3 Тундра аймағы	Тундра аймақтарының шекаралары. Тундра аймағының аралдары мен түбектері	7.2.3.1 тундра аймақтарының шекараларын картада көрсету; контурлы картада тундра шекараларын белгілеу және бояу; тундра аймағының аралдары мен түбектерін атау, ірі қалаларды және кемежайларды атау, оларды картада көрсету
	Бедерлер. Пайдалы қазбалар.	7.2.3.2 бедерді сипаттау және пайдалы қазбаларды 7.2.3.3 тундраның климатына, су қоймасына сипаттама беру атау
	Тундраның өсімдік және жануарлар әлемі	7.2.3.4 тундраның өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау
	Тундраныңжануарлары	7.2.3.4 тундраның өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау
	Халқы және тіршілігі	7.2.3.5 халыққа және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	Тундраның қалалары. Тундраны қорғау	7.2.3.6 солтүстіктің экологиялық проблемаларын; тундра табиғатын қорғау жолдарын түсіндіру
2-тоқсан
2.4 Орман аймағы	Картадағы орналасуы. Белгілеуі.	7.2.4.1 орман аймағын картада көрсету; орман аймағының шекараларын картада көрсету; контурлы картада орман аймағының шекараларын белгілеу және бояу; орман аймағының ірі қалаларын контурлы картаға түсіру
	Картадағы орналасуы. Белгілеуі.	7.2.4.2 бедерді сипаттау және пайдалы қазбаларды атау
	Орман аймағының климаты	7.2.4.3 орман аймағының климатына сипаттама беру, өзендерді, көлдерді, арықтарды атау
	Орман аймағының өсімдік әлемі	7.2.4.4 өсімдік әлемінің өсімдіктер гербарийлеріне сүйеніш арқылы орман аймағының өсімдік әлемін сипаттау; қылқанды (тайга) ормандарды, аралас және жапырақты ормандарды ажырату; өсімдік әлемінің кестелерін толтыру
	Орман аймағының жануарлар әлемі	7.2.4.5 орман аймағының жануарлар әлемін сипаттау; терісі бағалы аңдарға сипаттама беру; орман жануарларының бірі туралы әңгіме құрастыру
	Орман аймағының халқы және оның негізгі тіршілігі.	7.2.4.6 орман аймағының халқын және оның негізгі тіршілігін: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығын сипаттау
	Орман кәсібі	7.2.4.7 орман кәсібін сипаттау
	Ормандағы тәртіп ережелері	7.2.4.8 ормандағы тәртіп ережелерін атау; орманды қорғау қажеттілігін негіздеу
2.5 Дала аймағы	Картада дала аймағы шекараларын белгілеу	7.2.5.1 дала аймағы шекараларын картада көрсету; контурлы картада дала аймағы шекараларын белгілеу және бояу; ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	Картада дала аймағы шекараларын белгілеу	7.2.5.2 бедерлер мен пайдалы қазбалардың ерекшеліктерін сипаттау
	Өзен климаты	7.2.5.3 климатқа сипаттама беру; өзендерді атау және сумен жабдықтау проблемаларын түсіндіру
	Дала аймағының өсімдіктер ерекшелігі	7.2.5.4 дала өсімдіктерінің гербарийлеріне сүйене отырып, дала өсімдіктері әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
3-тоқсан
2.5 Дала аймағы	Дала аймағының жануарлары	7.2.5.5 иллюстрацияға сүйене отырып, дала жауарлары әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Дала аймағының халқы, негізгі кәсібі	7.2.5.6 дала аймаңының халқын және оның тіршілігін: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығын сипаттау
	Дала аймағын қорғау	7.2.5.7 дала аймағының табиғатын қорғау қажеттілігін негіздеу
2.6 Шөл және шөлейтті аймақ	Положение на карте. Поверхность	7.2.6.1 шөл және шөлейтті аймақтардың шекараларын картада көрсету; шөл және шөлейтті аймақтардың шекараларын контурлы картада белгілеу және бояу; ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	Пайдалы қазбалар	7.2.6.2 бедерлер мен пайдалы қазбалардың ерекшеліктерін сипаттау
	Климат. Өзендер. Суғару мәселесі	7.2.6.3 климатқа сипаттама беру; өзендерді атау және сумен жабдықтау проблемаларын түсіндіру
	Шөл дала өсімдіктері	7.2.6.4 өсімдік гербарийлеріне сүйене отырып, шөлдің өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Шөлдала жануарлары	7.2.6.5 иллюстрацияға сүйене отырып, шөл жауарлары әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Халқы, тіршілігі	7.2.6.6 шөлді аймақтың халқын және оның тіршілігін сипаттау
2.7 Субтропиктер аймағы	Картада орналасуы	7.2.7.1 субтропиктер аймағының шекараларын картада көрсету; субтропиктер аймағының шекараларын контурлы картада белгілеу және бояу
	Картада орналасуы	7.2.7.2 ірі қалаларды контурлы картаға түсіру
	Бедерлер мен климат ерекшеліктері	7.2.7.3 бедерлер мен климат ерекшеліктерін сипаттау
	Субтропиктердің жануарлар әлемінің ерекшеліктері	7.2.7.4 өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Субтропиктердің жануарлар әлемінің ерекшеліктері	7.2.7.5 субтропиктердің жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Халқына және оның негізгі тіршіліг	7.2.7.6 халқына және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	Курортты қалалары	7.2.7.8 картадан субтропикалық қалаларды көрсету және атау
	Табиғатын қорғау	7.2.7.7 субтропиктердің табиғатын қорғау жолдарын , маңызын айту
2.8 Таулы аймақтар	Картада орналасуы. Климаты.	7.2.8.1 таулы аймақтардың орналасуын картада көрсету
		7.2.8.2 таулы аймақтардың шекараларын контурлы картада белгілеу
		7.2.8.3 бедерлерге сипаттама беру және таулы аймақтардың пайдалы қазбаларын атау
		7.2.8.4 климат ерекшеліктерін сипаттау
	Биіктік белдеулігін сипаттау	7.2.8.5 биіктік белдеулігін сипаттау
	Таулы аймақтардың өсімдік және жануарлар әлемі	7.2.8.6 таулы аймақтардың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Халқына және оның негізгі тіршілігі	7.2.8.7 таулы аймақ халқына және оның негізгі тіршілігіне сипаттама беру
	Қалалар. Қорықтар	7.2.8.8 таулы аймақтың табиғатын қорғау маңыздылығын, қорықтардың міндеттерін негіздеу
	Қалалар. Қорықтар	7.2.8.9 таулы аймақтарының ірі қалаларын атау
4-тоқсан
2.9 Қазақстан табиғаты	Қазақстан менің Отаным	7.2.9.1 Қазақстанның географиялық жағдайын физикалық картада көрсету
		7.2.9.10 республика халқына сипаттама беру; Қазақстан территориясында өмір сүретін ұлттар мен халықтарды атау; халықтардың кейбір дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын атау
		7.2.9.11 Қазақстанның астанасын, ірі қалаларын, елдің ғылыми, мәдени және өнеркәсіп орталықтарын атау
	Қазақстанның картасы	7.2.9.2 Қазақстанның шекараларын контурлы картада белгілеу
	Рельефтің негізгі формасы. Шаруашылығы	7.2.9.3 Қазақстан бедерінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатқа, шаруашылық әрекетке және адам өміріне бедердің әсерін түсіндіру
	Рельефтің негізгі формасы. Шаруашылығы	7.2.9.4 негізгі пайдалы кен орындарын картада атау және көрсету
	Климат ерекшелігі . Територриялық аймақтардағы климат ерекшеліктері	7.2.9.5 Қазақстанның климаттық жағдайларын, оның территориялық ерекшелігін; жергілікті жағдайларды қалыптастыруға және адам денсаулығына әсерін сипаттау
	Қазақстанның ішкі суларының ерекшеліктері	7.2.9.6 Қазақстанның ішкі суларының ерекшеліктерін сипаттау; Қазақстан территориясы бойынша өзендердің бөлінуін сипаттау, шаруашылықта өзендер мен көлдерді пайдалану туралы, су көздерін қорғау туралы айту
	Қазақстанның сирек және азайып бара жатқан өсімдіктері. Табиғатты қорғау	7.2.9.7 Қазақстанның өсімдік әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; адам өміріндегі өсімдіктердің маңызын түсіндіру; Қазақстанның сирек және азайып бара жатқан өсімдіктер түрлерін атау; өсімдіктерді қорғау маңызын түсіндіру
	Қазақстанның жануарлар әлемі. Табиғатты қорғау	7.2.9.8 Қазақстанның жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатта және адам өмірінде жануарлардың маңызын түсіндіру; жанурлар әлемін қорғау маңызын түсіндіру
	Қазақстанның табиғи аймақтары	7.2.9.9 Қазақстанның табиғи аймақтарын: орманды дала, далалы, шөлді, таулы аймақтарын картада көрсету

3) 8-сынып:

3-кесте

Бөлімшелер	Тақырып мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Материктер мен мұхиттар географиясы
3.1 Мұхиттар	Материктер мен мұхиттардың географиясы. Глобустағы және картадағы бейнеленуі	8.3.1.1 география материктер мен мұхиттарды зерттейтіні туралы жалпы түсінігінің болуы; глобуста және жартышар физикалық картасында материктер мен мұхиттарды көрсету
	Атлант мұхитын және контурлы картада белгілеу. Ұқсастығы	8.3.1.2 глобуста және жартышар физикалық картасында Атлант мұхитын көрсету және атау; контурлы картада Атлант мұхитын белгілеу және таңбалау; оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	Солтүстік Мұзды мұхит және контурлы картада белгілеу. Ұқсастығы	8.3.1.3 глобуста және жартышар физикалық картасында Солтүстік Мұзды мұхитты көрсету және атау; Солтүстік Мұзды мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау; оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	Тынық мұхитты контурлы картада белгілеу. Ұқсастығы	8.3.1.4 глобуста және жартышар физикалық картасында Тынық мұхитын белгілеу және атау; Тынық мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау, оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
	Үнді мұхитты белгілеу. Ұқсастығы	8.3.1.5 глобуста және жартышар физикалық картасында Үнді мұхитты белгілеу және атау; Үнді мұхитты контурлы картада белгілеу және таңбалау, оның шаруашылық маңызын түсіндіру, кеме қатынасы туралы айту
3.2 Материктер	Африканың географиялық жағдайы.	8.3.2.1 жартышар физикалық картасында Африканың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету
		8.3.2.2 Мадагаскарды, Сомали түбегін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
		8.3.2.3 Жерорта теңізін, Қызыл теңізді физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Африка бедері және климатының әр түрлілігі	8.3.2.4 Африка бедерін және климатының әр түрлілігін сипаттау; контурлы картада Атлас тауларын, Эфиоп таулы қыратын белгілеу
	Африка бедері және климатының әр түрлілігі	8.3.2.5 өзендерді (Ніл, Нигер, Конго), Африка көлдерін (Виктория, Чад), Суэц каналын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Африканың тропикалық ормандарының өсімдіктері және жануарлары	8.3.2.6 Африканың тропикалық ормандарының өсімдік және жануарлар әлемінің ерешеліктерін сипаттау
	Африкалық шөлдердің өсімдік және жануарлар әлемі.	8.3.2.7 африкалық саванналардың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Африкалық шөлдердің өсімдік және жануарлар әлемі.	8.3.2.8 африкалық шөлдердің өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; Сахара шөлін физикалық картада көрсету
	Африка мемлекеттерін, оның астаналары	8.3.2.9 Африка мемлекеттерін, оның астанасын атау (Египет, Эфиопия, Танзания, Оңтүстік Африка Республикасы, Судан – мұғалімнің таңдауы бойынша), зерделенген мемлекеттерді әлемнің саяси картасында көрсету
	Африка халқы	8.3.2.10 Африка халқына сипаттама беру, Африка ұлттарының өмірі мен тұрмысын сипаттау
	Австралия. Географиялық жағдайын және жағалау көрінісі.	8.3.2.11 Австралияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін жартышар физикалық картасында көрсету
	Австралия. Географиялық жағдайын және жағалау көрінісі.	8.3.2.12 Жаңа Гвинея аралын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Рельефі, климаты, өзендері	8.3.2.13 Австралия бедерін және климатының әр түрлілігін сипаттау
	Н.Н.Миклухо-Макладыңсаяхаты	8.3.2.14 Австралияға Н.Н.Миклухо-Маклаяның саяхаты туралы әңгімелеу
	Н.Н.Миклухо-Макладыңсаяхаты	8.3.2.15 өзендер (Муррей) мен көлдерді физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Австралияның табиғаты және ерекшелігі	8.3.2.16 Австралияның өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Австрали халқы. Ненберра	8.3.2.17 халыққа (тұрғылықты және келгін) сипаттама беру, Австралия астанасын (Канберра) атау
2-тоқсан
3.2 Материктер	Антарктида. Антарктиданың географиялық жағдайы.	8.3.2.18 жартышар физикалық картасында Антарктиданың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету; Оңтүстік полюсті физикалық картада көрсету
	Антарктиданың заманауи зерттеулері	8.3.2.19 Антарктиданың орыс теңіз саяхатшыларымен ашылуы туралы айту; Антарктиданың заманауи зерттеулері туралы айту
	Антарктиданың бедері мен климат	8.3.2.20 Антарктиданың бедері мен климатын сипаттау
	Антарктиданың бедері мен климат	8.3.2.21 Антарктиданың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғатты қорғау қажеттілігін түсіндіру
	Солтүстік Американың географиялық жағдайы	8.3.2.22 жартышар физикалық картасында Солтүстік Американың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету; Американың Колумбпен ашылуы туралы айту
	Рельефі, климаты	8.3.2.23 Солтүстік Американың табиғи жағдайларын, бедерін және климатын сипаттау
	Рельефі, климаты	8.3.2.24 аралдар мен түбектерді (Гренландия, Куба, Аляска, Флорида, Калифорния), өзендер мен сарқырамаларды (Миссисипи, Миссури, Ниагара), көлдерді (Ұлы көлдер), теңіздерді (Кариб), тауларды (Кордильера) физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Солтүстік Американың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерң Табиғатты қорғау	8.3.2.25 Солтүстік Американың өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау
	Солтүстік Американың мемлекеттері мен астанасы.	8.3.2.26 Солтүстік Американың халқына сипаттама беру; Солтүстік Американың мемлекеттері мен астанасын атау (Америка құрама штаттары. Канада. Мексика. Куба – мұғалім таңдауы бойынша); зерделенген мемлекеттерді саяси картада көрсету
	Оңтүстік Американың географиялық жағдайы.	8.3.2.27 жартышар физикалық картасында Оңтүстік Американың географиялық жағдайын және жағалау көрінісін көрсету
	Рельефі, климаты	8.3.2.28 Оңтүстік Американың табиғи жағдайларын, бедерін, климатын сипаттау
	Табиғат ерекшеліктері	8.3.2.29 Отты Жер аралын, Панама каналын, Магеллан бұғазын, Амазонка өзенін, Амазанка жазығын, Анд тауын физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Оңтүстік Америка халқы	8.3.2.30 Оңтүстік Америка халқына сипаттама беру; Оңтүстік Американың мемлекеттерін және астанасын атау (Бразилия, Аргентина, Перу, Чили – мұғалім таңдауы бойынша); зерделенген мемлекеттерді саяси картада көрсету
3-тоқсан
3.2 Материктер	Евразия. Еуразияның географиялық жағдайы.	8.3.2.31 жер шарының ұлы материгі – Еуразияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін физикалық картада көрсету; дүние бөліктерін атау: Еуропа және Азия, контурлы картада олардың арасынан шартты шекараларды сызу
	Еуразияның жағалау көрінісі: Тынық және Үнді мұхиттары	8.3.2.32 Еуразияның географиялық жағдайын және жағалау көрінісін: Солтүстік Мұзды және Атлант мұхиттарының теңіздерін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Еуразияның жағалау көрінісі: Тынық және Үнді мұхиттары	8.3.2.33 Еуразияның жағалау көрінісін: Тынық және Үнді мұхиттарының теңіздерін физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Рельефі, климаты, табиғатының әртүрлігі	8.3.2.34 Еуразияның табиғи жағдайларын, бедерін, климатын және пайдалы қазбаларын сипаттау
	Евразия теңіздері көлдері, өзендері	8.3.2.35 теңіздерді (Солтүстік, Оңтүстік-Қытай, Шығыс-Қытай, Сары, Каспий, Арал), шығанақтарды (Фин, Бенгал, Парсы), аралдарды (Ұлыбритания, Исландия, Жапон Сицилиясы, Индонезия, Шри Ланка); түбектерді (Скандинавия, Апеннин, Балқан, Үндістан, Үндіқытай, Аравия, Кіші Азия), тауларды (Альпі, Пиреней, Апеннин, Гималай, Скандинавия), өзендерді (Висла, Дунай, Эльба, Хуанхэ, Янцзы, Инд-Ганг, Сырдария, Әмудария), көлдерді (Байкал, Балхаш) физикалық картада көрсету, атау, контурлы картада белгілеу
	Еуразияның өсімдік және жануарлар әлемі	8.3.2.36 Еуразияның өсімдік және жануарлар әлемін сипаттау
	Европа мемлекеттері.	8.3.2.37 Еуразия халқына сипаттама беру; Еуразия ұлттарын атау, олардың мәдениеті мен тұрмысын сипаттау
		8.3.3.1 Еуропа мемлекеттерін: Ұлыбритания, Франция, Германия, Испания, Италия, Сербия, Хорватия, Албания, Греция, Польша, Чехия, Словакия, Венгрия, Румыния, Болгария, Норвегия, Швеция, Финляндия саяси картада көрсету; еуропалық мемлекеттердің астаналарын атау
		8.3.3.2 зерделенген мемлекет арқылы шекаралас елдерді көрсету
		8.3.3.3 зерделенген мемлекет туралы қысқаша әңгіме құрастыру
	Азия мемлекеттері	8.3.4.1 Азия мемлекеттерін: Түркия, Иран, Ирак, Ауғанстан, Моңғолия, Қытай, Үндістан, Оңтүстік және Солтүстік Корея, Вьетнам, Лаос, Жапония саяси картада көрсету, азияттық мемлекеттердің астаналарын атау
		8.3.4.2 зерделенген мемлекет арқылы шекаралас елдерді көрсету
		8.3.4.3 зерделенген мемлекет туралы қысқаша әңгіме құрастыру
3.5 Қазақстан және жақын шетелдер	Қазақстанның географиялық жағдайы	8.3.5.1 Қазақстан Республикасын саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Қазақстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	Рельефі. Климаты Өзендері мен көлдері	8.3.5.1 Қазақстанның географиялық орналасуын, табиғи жағдайы мен ресурстарын сипаттау;
	Жануарлар мен өсімдіктер әлемі	8.3.5.1 Қазақстанның өсімдіктержәне жануарлар әлемінің түрлі екенін сипаттау;
	Ресейдің географиялық жағдайы, табиғаты	8.3.5.2 Ресейді саяси картада көрсету; называть столицу елордасын және ірі қалаларды атау; Ресейдің географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
4-тоқсан
3.5 Қазақстан және жақын шетелдер	Азия мемлекеттері. Халқы,тіршілігі.	8.3.5.3 Өзбекстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Өзбекстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.4 Түркменстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Түркменстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.5 Таджікстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Тәжікстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.6 Қырғызстанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Қырғызстанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.7 Грузияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Грузияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	Кавказ елі.Халқы. Қалалары	8.3.5.8 Әзірбайжанды саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Әзірбайжанның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру 8.3.5.9 Арменияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Арменияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	. Географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстары	8.3.5.10 Молдованы саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Молдованың географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.11 Украинаны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Украинаның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.12 Беларусті саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Беларустің географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
	Балтика елдері. Географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстары	8.3.5.13 Эстонияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Эстонияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.14 Латвияны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Латвияның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру
		8.3.5.15 Литваны саяси картада көрсету; елордасын және ірі қалаларды атау; Литваның географиялық жағдайын, табиғат жағдайы мен ресурстарын сипаттау; халқына сипаттама беру

4) 9-сынып:

4-кесте

Бөлімше	Тақырып, мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
4.1 Қазақстан жері туралы алғашқы географиялық мәліметтер	Қазақстан Республикасының географиялық жағдайы	9.4.1.1 әлемдік картада Қазақстан Республикасының географиялық жағдайын көрсету; Қазақстанның мемлекеттік шекараларын саяси картада көрсету; шекаралас мемлекеттерді атау; Қазақстан территориясының көлемін атау
	Рельефі, табиғи аймақтары	9.4.1.2 Қазақстанның ірі тауларын, өзендерін, көлдерін физикалық картада көрсету; ірі ойпаттар мен қыраттарды, тауларды контурлы картада белгілеу; пайдалы қазбалар өндіру орындарын контурлы картаға түсіру; маңызды өзендер мен көлдерді контурлы картаға таңбалау; Қазақстанның солтүстіктен оңтүстікке қарай табиғи аймақтарын физикалық картада көрсету
	Қазақстан туралы алғашқы мәліметтер	9.4.1.3 палеолит дәуіріндегі ежелгі қоныстарды атау, мыс және қола металлургиясының дамуын сипаттау; Қазақстанның табиғаты, халықтары мен олардың шаруашылық әрекеттері туралы алғашқы мәліметтерді берген көне ғалымдарды (Геродот, Страбон, Птоломей) атау
4.2 Табиғат және Қазақстанның табиғи ресурстары	Қазақстан табиғатының әркелкілігі. Пайдалы қазбалар	9.4.2.1 Қазақстан табиғатының әркелкілігін, бедерінің ерекшеліктерін сипаттау; пайдалы қазбаларды, олардың Қазақстан территориясындағы негізгі орнын атау
	Климаы. Оның тіршілік етуге ықпалы .	9.4.2.2 климатты, оның қалыптасуының негізгі факторларын сипаттау
	Климаы. Оның тіршілік етуге ықпалы .	9.4.2.4 Қазақстанның жер ресурстарын сипаттау (топырақ, топырақтың негізгі түрлерін); Қазақстандағы егін шаруашылығының дамуын; топырақтарды қорғау жолдарын айту
	Қазақстанның су көздері	9.4.2.3 Қазақстанның су көздерін, олардың халық шаруашылығында пайдаланылуын атау; суды күтіп ұстау маңызын түсіндіру
	Қазақстан өсімдігі мен жануарлар әлемі	9.4.2.5 Қазақстан өсімдігі мен жануарлар әлемін сипаттау; өсімдіктер мен жануарларды қорғау туралы айту (қорықтарды, кіші қорықтарды); Қазақстанның Қызыл кітабына енген жануарлар мен өсімдіктерді атау
4.3 Қазақстан халқы	Қазақстан халқының саны. Ерекшеліктері. Еңбек ресурстары	9.4.3.1 Қазақстан халқының санын атау; республика территориясы бойынша халықтың орналасуын сипаттау
		9.4.3.2 Қазақстан территориясында тұратын халықтарды атау
		9.4.3.3 Қазақстанның еңбек ресурстарын, олардың саны мен құрамын атау; еңбекке қабілетті халықтың республиканың әр түрлі шаруашылық салаларында жұмыспен қамтылуын сипаттау
4.4 Қазақстан шаруашылығына жалпы шолу	Қазақстанның жетекші шаруашылық салалары	9.4.4.1 жетекші шаруашылық салаларын атау: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік
	Өнеркәсібі	9.4.4.2 Қазақстан шаруашылығындағы өнеркәсіп рөлін түсіндіру; өнеркәсіптің салалық құрамын, өнеркәсіп мекемелерінің түрлерін атау
	Шаруашылығы	9.4.4.3 Қазақстанда ауыл шаруашылығының дамуы туралы айту; ауыл шаруашылығының негізгі салаларын атап шығу, ауыл шаруашылық мекемелерінің түрлерін атау
	Көліктер	9.4.4.4 Қазақстанның көлік түрлерін атап шығу; оның шаруашылықтағы рөлін түсіндіру; көлік кәсіпорындарын атау
2-тоқсан
4.5 Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы	Қазақстан экономикасы	9.4.5.1 Қазақстан территориясындағы бес экономикалық аудандарды атау және картада көрсету (Орталық, Батыс, Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс); Қазақстанның экономикалық аудандарын контурлы картаға түсіру
	Қазақтанның Орталық экономикалық ауданы	9.4.5.2 Қазақтанның Орталық экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; табиғи жағдайларына сипаттама беру; табиғи ресурстарының географиялық әркелкілігін, судың айрықша жеткіліксіздігін сипаттау
	Қазақтанның Орталық экономикалық ауданының қалалары	9.4.5.3 картада қалаларды: Карағандыны, Теміртауды, Жезқазғанды, Балхашты атау және көрсету; контурлы картада ауданның ірі қалаларының атауларын бетіне жазу
	Қазақтанның Орталық экономикалық ауданның дамуы	9.4.5.4 Қазақтанның Орталық экономикалық ауданының көмір, металлургия және машина жасау өнеркәсіптерінің дамуы туралы айту
	Қазақтанның Батыс экономикалық ауданы	9.4.5.5 Қазақтанның Батыс экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Батыс Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (дала және шөл)
	Мұнай және газ орындары	9.4.5.6 Қазақтанның Батыс жер қойнауларының: мұнай және газ орындарының байлығы туралы айту
	Балық аулау шаруашылығы	9.4.5.6 Қазақтанның Батыс экономикалық ауданының табиғатын қорғау маңызын түсіндіру экономикалық ауданының табиғатын қорғау маңызын түсіндіру; балық аулау кәсібі туралы айту
	Батыс Қазақстан қалалары	9.4.5.7 қалаларды картадан көрсету және атау: Ақтөбе, Атырау, Орал атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларының атауларын контурлы картада бетіне жазу; Қазақтанның Батыс экономикалық ауданында өндірілетін пайдалы қазбаларды контурлы картаға түсіру
3-тоқсан
4.5 Қазақстанның экономикалық аудандарының географиясы	Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданы. Табиғи аймағының сипаты.	9.4.5.8 Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Солтүстік Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (орманды дала, дала, шөлейттер)
	темір кендері және тас көмір өндіру байлығы.	9.4.5.9 жер қойнауларының: темір кендері және тас көмір өндіру байлығы туралы айту
	Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданы	9.4.5.10 қалаларды: Қазақстан елордасы – Астананы, Қостанайды, Петропавлды, Павлодарды, Көкшетауды атау және картада көрсету; астананы және ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу; Қазақтанның Солтүстік экономикалық ауданында өндірілетін пайдалы қазбаларды контурлы картаға түсіру
	Астық өсіру және мал шаруашылығы	9.4.5.11 ауданның ауыл шаруашылығы: астық өсіру және мал шаруашылығы туралы айту
	Қазақтанның Оңтүстік экономикалық ауданы.	9.4.5.12 Қазақтанның Оңтүстік экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Оңтүстік Қазақстанның табиғи аймақтарына сипаттама беру (шөлдер мен таулар)
	Химиялық шикізат өндірісі	9.4.5.13 химиялық шикізат өндірісі
	Қалалары	9.4.5.14 қалаларды: Алматыны, Таразды, Шымкентті, Талдықорғанды, Түркістанды атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу
	Суармалы егіншілігі, бағбаншылық, жүзім шаруашылығы	9.4.5.15 суармалы егіншілігі, бағбаншылық, жүзім шаруашылығы туралы айту
	Қазақтанның Шығыс экономикалық ауданы	9.4.5.16 Қазақтанның Шығыс экономикалық ауданының географиялық жағдайын картада көрсету; Шығыс Қазақстанның таулы және жазықты жерлерінің табиғи жағдайларының әркелкілігін сипаттау
	Жер қойнауларының полиметаллдармен байлығы	9.4.5.17 жер қойнауларының полиметаллдармен байлығы туралы айту
	Қалалары	9.4.5.18 қалаларды: Өскеменді, Семейді, Риддерді атау және картада көрсету; ауданның ірі қалаларын контурлы картада бетіне жазу
	Өнеркәсіп өндірісінің дамуы	9.4.5.19 өнеркәсіп өндірісінің дамуын сипаттау
	Ауыл шаруашылығының және көліктің дамуы	9.4.5.20 ауыл шаруашылығының және көліктің дамуын сипаттау
4-тоқсан
4.6 Өз облысының географиясы	Өз елді мекенін, облысын және аудан орталығын атау, картада орналасуы	9.4.6.1 өз елді мекенін, облысын және аудан орталығын атау, картада орналасуын көрсету; бедеріне, пайдалы қазбалардың болуына сипаттама беру
		9.4.6.2 өз елді мекенінің атауын контурлы картада белгілеу
		9.4.6.9 өз облысы мен аудан орталығы, елді мекені (қала, ауыл) туралы айту
	Өз мекенінің климат ерекшелігі	9.4.6.3 ауа райы мәліметінің күнтізбесі негізінде өз облысының климаты туралы айту
		9.4.6.4 өз жерінің, облысының өзендері мен көлдерін ату, олардың шаруашылықтағы қолданысы туралы айту
		9.4.6.6 ауыл шаруашылығын: егіншілік шаруашылығын және мал шаруашылығын дамыту үшін табиғи жағдайлардың ерекшеліктерін сипаттау
	Өз жерінің, облысының өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктері	9.4.6.5 өз жерінің, облысының өсімдік және жануарлар әлемінің ерекшеліктерін сипаттау; табиғи байлықтарды қорғау қажеттілігін түсіндіру
	Халқы, құрамы	9.4.6.7 өз жерінің, облысының халқына сипаттама беру
	Өнеркәсібі, шаруашылығы. Көліктері	9.4.6.8 өнеркәсіпті және оның жетекші салаларын дамыту ерекшеліктерін, көлік тасымалын дамыту ерекшеліктерін сипаттау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 523-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 сыныптары үшін "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 сыныптары үшін "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – тарихи процестің маңызды жақтарын ашатын Қазақстан тарихының жеке оқиғаларын жеткізу.

3. Міндеттері:

1) білім алушыларда отандық тарихтың елеулі оқиғалары мен тұлғалары туралы түсінік қалыптастыру;

2) білім алушыларда әртүрлі тарихи дәуірлердегі адамдардың өмірі, тұрмысы мен еңбегі туралы түсініктерді қалыптастыру;

3) білім алушыларда тарихи оқиғалар мен құбылыстар арасындағы қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды түсінуді қалыптастыру;

4) оқулық мәтіні, тарихи құжаттар, карталар және безендірулермен өзіндік жұмыс дағдыларын қалыптастыру;

5) коммуникативті дағдылар, өз ойын ауызша және жазбаша түрде жеткізу икемділіктері, топта жұмыс істеу, әртүрлі дереккөздерден ақпаратты қолдануды қалыптастыру;

6) өз Отаны мен халқына деген сүйіспеншілік; өткен тарихқа құрмет, бүгінгі күні болып жатқан оқиғаларға ортақтастық сезімдерін тәрбиелеу.

4. "Қазақстан тарихы" оқу пәнін оқыту барысында түзете-дамыту міндеттері шешіледі: білім алушылардың танымдық әрекеті, сөйлеу тілі, эмоционалды-ерік саласы және жеке қасиеттерін дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Бағдарлама жергілікті сипаттағы материалдарды (объектілер, кәсіпорындар, ақпарат көздерін) пайдалануға бағытталған оқу әрекетін ұйымдастыру жолымен білім алушының танымдық және әлеуметтік тұрғыдағы белсенділігін дамытады. Оқу-тәрбие сипатындағы жобалық әрекет педагогтың басшылығымен ата-аналармен серіктестік жағдайда жүзеге асырылады.

6. "Қазақстан тарихы" пәні жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тұлғасын дамыту мен тәрбиелеу процесінде, білім алушылардың азаматтық позициясын қалыптастыруда, оларды патриотизм және өз Отаны, оның тарихын құрметтеу рухында тәрбиелеуде маңызды рөл атқарады.

7. Оқу пәнінің мазмұны ата-бабаларымыздың бірегей мәдениеті, әлем тарихындағы Қазақстанның алатын орны мен рөлі, оның жалпыәлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесімен таныстырады. "Қазақстан тарихы" оқу пәні ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды қабылдайтын, адамдардың құқықтары мен бостандықтарын құрметтейтін және Отанының дамуына өзіндік үлес қосуды қалайтын тұлғаны тәрбиелеуді білдіретін "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық біріктіруші идеясын жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады.

8. Танымдық әрекетінің бұзылысына байланысты ақыл-ойы зақымдалған білім алушыларға тарихи білімді игеру қиындығы деректер мен хронологиялық мәліметтердің көлемділігі, тарихи процестер мен оқиғалардың жаһаңдығымен байланысты, сондықтан олардың заңдылықтарын түсіну қиын.

9. "Қазақстан тарихы" пәнінің мазмұнында білім алушылардың осы санатына қысқартылған көлемдегі оқу ақпараты беріледі, айтылатын терминдер саны азайтылып, курс құрылымы өзгертілген. Бағдарлама шиыршық қағидасына сәйкес құрылған, ол білім алушыларға өткен деректерді қажетті түрде қайталауға, берілетін тарихи ақпаратты кеңейту мен қиындатуға мүмкіндік береді.

10. Қазіргі кезеңдегі оқыту процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі ретінде білім алушының белсенді қызметін ұйымдастыру болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімдер, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сондай-ақ тұлғалық қасиеттерді игеруге ықпал етеді.

11. "Қазақстан тарихы" бойынша оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер арнайы педагогика принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың даму және дайындық деңгейі мен ерекшеліктеріне білім беру жүйесінің бейімделу қағидасы;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығы олардың ерекше білім алу қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып оқу әрекетін арнайы әдістер және тәсілдермен қамтамасыз етеді;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыттылығы тұлғаның әлеуметтік бейімсіздігін жеңу немесе азайтуды болжайды. Әлеуметтік өмірге қатысуға қажетті тәртіп нормалары мен өмірлік дағдыларды білім алушылардың меңгеруі бойынша арнайы жұмыс қарастырылады;

4) білім берудегі әрекеттік тәсіл ақыл-ой бұзылысы бар білім алушыларды тұлғалық тұрғыдан дамуы ерекшелігіне байланысты білім беру құрылымы мен оның негізгі заңдылықтарын ашатын психология ғылымының теориялық ережелеріне негізделеді. Онымен қоса жеңіл түрде ақыл-ой бұзылысы бар тұлғаны дамыту оларға қолжетімді қызметті ұйымдастыру сипатымен (заттық-тәжірибелік және оқу) анықталады;

5) оқытудың тәжірибелік бағыты зерттелетін материал мен білім алушылардың тәжірибелік әрекеті арасында тығыз байланыс орнату, тәжірибелік-бағыттық тапсырмаларды шешуге арналған бастапқы мәнге ие білім мен икемдерді қалыптастыру қарастырылады;

6) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға саралау және жекелеу тәсілі олардың бағдарлама мазмұнын игеру мүмкіндіктерінің біртекті еместігі, оқу материалдарын игеру кезінде көрінетін және алынған білім, дағды мен біліктер сапасына ықпал ететін вариативті типологиялық ерекшеліктердің болуымен олардың ерекше білім алу қажеттіліктерін ескеруді болжайды. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған білім беру процесі 4 типологиялық топ (В.В. Воронкова бойынша) негізінде жүзеге асады. Әрбір типологиялық топқа педагог білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес күрделілігі мен көлемінің қолжетімділігін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдайды. Бұл жағдайда оқу жұмысының жылдамдығы, білім алушының дербестік дәрежесі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрленеді. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы. Саралау тәсілі оқытуды жекешелендірумен толықтырылады;

7) оқу-танымдық және практикалық әрекетке арнайы педагогикалық басшылық ету қажеттілігі төменгі танымдық белсенділігі және ойлау қызметінің талдау және жалпылау әлсіздігімен шартталған. Ақыл-ойы жеңіл түрде бұзылған білім алушылардың дербес оқу-танымдық әрекеті, әсіресе 3- және 4-типологиялық топтар үшін қиындыққа ұшыраған жағдайда педагог оқу тапсырмасын табысты орындауды қамтамасыз ету үшін білім алушы әрекетінің жетілмеген компоненті қызметін алады. Арнайы педагог ақыл-ой бұзылысы бар білім алушының жалпы даму заңдылықтарын біле отырып сыныптың әрбір білім алушысының танымдық мүмкіндіктері, оқытудың арнайы әдістемесін ұйымдастырады және білім алушылардың оқу-танымдық қызметтерін бағыттайды.

12. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу материалын меңгеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада көрсетілген мақсатты тұжырымға негізделген және білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастыру кезінде бірыңғай тәсілдерді іске асыруға бағытталған.

13. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктеріне баға беру ішкі бағалау тәсілдерімен жүзеге асырылады. Мұғалім Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін сабақтарда білім беру барысында бағалайды. Педагог бақылаушы бағалау әрекетін жүйелі түрде қолданады.

14. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтың), мерзімді (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде болады.

15. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен іске асырылады. Әр сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бақылау ынталандырушы және білім алушыларға қатысты тәрбиелеуші сипатқа ие.

16. Қорытынды бақылау жартыжылдық және жылдың соңында жүргізіледі. Педагог әрбір білім алушының даму динамикасы мен табыстылығын талдайды. Мониторинг нәтижелері білім алушылардың жетістіктерінің жиынтық картасында тіркеледі.

17. Бағалау рәсімінің көмегімен педагог алатын ақпарат дағдылар мен біліктерді меңгеру процесінде туындайтын қиындықтарға уақтылы және дұрыс әрекеттесуге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмектің мазмұны мен тәсілдерін негіздемемен анықтайды.

18. Сипаттамалы бағалау даму мен оқытылғанның бар деңгейін ғана емес, онымен қоса білім алушымен жасалатын жұмыстың одан кейінгі қадамдарын анықтайды. Сипаттамалы баға білім алушылардың бойында дұрыс түрде өзін бағалаудың қалыптасуына ықпал етеді. Мұндай жағдайда білім алушыларды бір-бірімен салыстыруға болмайды. Білім алушының жетістіктерін өзінің бұған дейінгі табыстарымен салыстыруға болады. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға қатысты оқу жетістігі пайызы мен білім сапасын анықтау дұрыс емес.

19. Бағдарлама ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі - АКТ) қолданудың келесі дағдыларын қамтиды:

1) шынайы өмірлік жағдаяттардағы еліктемелер, сондай-ақ оларды ары қарай түсіну үшін аталмыш жағдаяттарды зерделеу үшін компьютерлік үлгілерді қолдану;

2) тәжірибелік тапсырмаларды шешу мақсатында мәтіндер, кестелер, кескіндемелер, аудио- және бейнематериалдарды өңдеу үшін бағдарламалық қамсыздандыруды пайдалану;

3) тәжірибелік тапсырмаларды шешу барысында ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын пайдаланудың шығармашылық тәсілдері;

4) белгілі бір тақырып бойынша топпен бірігіп жұмыс жасауға мүмкіндік беретін электрондық құралдар арқылы материал жинау және тәжірибе алмасу;

5) АКТ технологияларды дербес қолдану дағдылары;

6) белгілі бір аудитория және мақсаттар үшін әртүрлі ақпарат көздерінен материалдарды іріктеуді қосатын коммуникациялық дағдыларды дамыту.

20. "Қазақстан тарихы" пәнін оқыту барысында келесі пәндермен пәнаралық байланыстар орнатылады:

1) ана тілі – тарихи мазмұндағы сөз, сөйлем, қорытынды мен түйін құрылымда ана тілі ережелерін қолдану;

2) математика – уақыт туралы түсінік, уақытты өлшеу бірліктері мен олардың арақатынасы туралы білімді пайдалану;

3) география – картамен жұмыс;

4) оқу және тіл дамыту – тарихи оқиғалар туралы ғылыми-көпшілік мақалаларды оқу және өз сөзімен айту.

21. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін тарих кабинеті санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып сәйкесінше мектеп құралдарымен қамтамасыз етіледі.

22. Сыныптағы жиһаз түрлі формада (жеке, жұптық және топтық) және түрде жұмыстарды жүргізу мақсатында жеңіл түрде қозғалмалы болады. Білім алушылардың жұмыстарын көрмеге қою және көрнекі құралдар үшін кітап сөрелері мен стендтерді ойластыру қарастырылады.

3-тарау. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

23. "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

24. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Әлеуметтік қатынастардың дамуы";

2) 2-бөлім "Мәдениеттің дамуы";

3) 3-бөлім "Мемлекеттің дамуы";

4) 4-бөлім "Қазақстанның экономикалық дамуы".

25. "Әлеуметтік қатынастардың дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) этникалық қатынастар;

2) әлеуметтік қатынастар.

26. "Мәдениеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) дүниетаным мен дін;

2) өнер мен әдебиет;

3) білім және ғылым.

27. "Мемлекеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) мемлекеттің ішкі саясаты;

2) мемлекеттің сыртқы саясаты.

28. "Экономикалық даму" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) шаруашылық;

2) өндірістік қатынастар және сауда.

29. 7-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) тарих туралы бастапқы түсініктер: тарих ұғымы, тарих нені зерттейді. Тарихи дереккөздер. Тарихи дереккөздердің түрлері (ауызша, жазбаша және археологиялық). Тарихи уақыт туралы түсініктер: ғасыр (жүзжылдық), мыңжылдық, тарихи дәуір, біздің заманымызға дейін, біздің заман, "уақыт таспасы". Өткен уақыт, қазіргі кез, болашақ ұғымдары. Ғасыр бөліктері: ғасырдың басы, ортасы, соңы. Тарихи оқиғалар. Тарихи карта. Мемлекет шекаралары. Қазақстан тарихы – дүниежүзілік тарих бөлігі, Қазақстан тарихын кезеңдерге бөлу (ежелгі, ортағасырлық, жаңа және қазіргі заманғы тарих);

2) Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі: Тас дәуіріндегі Қазақстан: алғашқы адамның пайда болуы. Адамның пайда болуына ғылыми көзқарас, Қазақстан территориясындағы алғашқы адамдар. Палеолит – ежелгі тас ғасыры. Әлеуметтік ұйымдасудың алғашқы формалары. Ежелгі адамдардың кәсібі (аң аулау мен терімшілік). Қазақстан территориясындағы тас дәуірінің тұрақтары. Егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуы. Ежелгі еңбек құралдары. Адамдар табыны, табиғат, климат, мұз басу. Мезолит – орта тас ғасыры, жылыну, мұздықтардың шегінуі, шағын тез қимылдайтын жануарларға аңшылық жасау үшін садақ пен оқты, бумерангты ойлап табу, дербес аңшылық, жаңа еңбек құралдарының пайда болуы. Неолит – жаңа тас ғасыры, микролиттік мәдениет, егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы. Қола дәуіріндегі Қазақстан: Қазақстан территориясындағы мыс пен қалайы металдарының кен орындары. Андронов мәдениеті. Қола дәуірі кезіндегі шаруашылық пен қоғамдық құрылыс;

3) ежелгі көшпенділердің өмірі: темір дәуірінің ерекшеліктері. Қазақстанның ежелгі металлургиясы. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы. Алғашқы көшпенділердің өмір сүру жүйесі. Көшпенділердің жылжымалы баспанасы. Алғашқы көшпенділердің дүниетанымы;

4) ежелгі Қазақстан тұрғындары: (сақ, үйсін, қаңлы, ғұн, сарматтар): түрлі тайпалар туралы тарихи деректер, қоғамдық құрылысы, шаруашылығы мен тұрмысы, олардың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары, билеушілері мен басқару жүйесі. Шаньюй Модэ – ғұндар мемлекетінің негізін қалаушы. халықтардың ұлы қоныс аударуы (ғұндардың батысқа қоныс аударуы), Аттила және оның жорықтары. Түрлі тайпалардың мәдениеті. Ежелгі тайпалардың археологиялық ескерткіштері. Есік олжасы – "Алтын адам". Шілікті алқабының патша қорғандары. Берел қорымы. Бесшатыр қорғандары. Тасмола мәдениеті;

5) Қазақстан территориясындағы ежелгі түркілер: Ұлы Түрік қағанатының құрылуы. "Түрік" ұғымы. Бумын қаған – Түрік Қағанатының негізін салушы. Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер: Батыс Түрік қағанаты, Түргеш қағанаты, Карлук қағанаты, Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты. Атлах шайқасының тарихи маңызы. Түркілердің әскери өнері. Шаруашылығы. Сауда және қала мәдениетінің дамуы. Ұлы Жібек жолы: тарихи маңызы. Қазақстанның ортағасырлық қалалары (Түркістан, Сығанақ, Сайрам, Тараз). Көшпелі және отырықшы-егіншілік шаруашылығы. Сауда-саттық. Қала мәдениеті. Исламның тарала бастауы. Түркі әлемінің көрнекі ғұламалары;

6) моңғол жаулаушылық соғыстары: қазақ даласындағы моңғолдар. Отырар – батыр-қала (Отырар қорғанысы, Отырардың күйреуі). Қазақ халқы мен Қазақ хандығының қалыптасу тарихы. "Қазақ" этнонимінің пайда болуы мен мағынасы. Алтын Орданың ыдырауы, Ақ Орданың құрылуы, Әбілқайыр хандығы, Жәнібек пен Керей сұлтандарының бөлінуі және өз руларымен Моғолстан территориясына қоныс аударуы. Қазақ хандығының құрылуы мен жүздердің қалыптасуы. Қасым хан билігі тұсындағы Қазақ хандығының нығаюы. Қазақ хандығының құрылымы;

7) өлкетану. Туған өлке тарихы мен аңыздары. Өлке тарихының ескерткіштері. Өлкенің тарихы тұлғалары. Өлкетану мұражайы мен тарихы экспонаттар.

30. 8-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) тарихқа саяхат: сақтар – құдыретті ерлер. Өмір салты, шаруашылығы мен тұрмысы. Көшпелі мал шаруашылығы. Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі. "Алтын адам". Ежелгі ғұндар. Мөде – ғұн мемлекетінің негізін салушы. Ғұндардың өмірі мен тұрмысы. Ғұн жорықтары. Аттила. Халықтардың ұлы қоныс аударуы. Ежелгі түркілер. Территориялар. Түрік қағанаты. Ежелгі түрік жазулары. Білге-қаған, Күлтегін, Тоныкөк. Ұлы Жібек жолы. Әл-Фараби. Қазақстанның ортағасырлық қалалары. Қазақ халқы мен Қазақ хандығының қалыптасуы. Қазақ хандары, билері мен батырларының тарихы. Хан – халық билеушісі, аты аңызға айналған қазақ хандары (Алаша хан, Уыз (Оғыз) хан), қазақ хандары – Керей, Жәнібек, Бұрындық, Қасым, Хақназар, Тәуке. Қазақ қоғамындағы билердің рөлі, билер (дана, шешен, сот), қазақ қоғамындағы батырлардың рөлі, XVIII ғасырдың ұлы батырлары. Қазақ-жоңғар соғыстары. Қазақстанның Ресейге қосылуы. Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресей бодандығын қабылдауы, А.Тевкелев елшілігі. Абылай хан. Абылай ханның өмірі мен саяси қызметі. Қазақ ағартушылары: Шоқан Уәлиханов – ұлы қазақ ғалымы, Абай Құнанбайұлы – ұлы ойшыл, қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, Ыбырай Алтынсарин – ағартушы-ғалым;

2) әсемдік әлемінде: қазақ халқының материалдық мәдениеті. Қазақтардың тұрғын үйлері (киіз үй, киіз үйдің жиһаздары), қазақ халқының ұлттық киімдері, қазақтардың қолөнер бұйымдары. Сәулет өнері ескерткіштері. Қазақстан территориясындағы ежелгі құрылыстар. Орта ғасырлардағы сәулет өнері ескерткіштері мен мазарлар (Қозы Көрпеш-Баян Сұлу, Бабаджа-қатын, Айша бибі, Алаша хан, Сырлытам, Қожа Ахмет Яассауи кесенелері). Қазақ халқының рухани мәдениеті. Қазақ халқының ұлттық мейрамдары. Наурыз мейрамы. Халық ауыз әдебиеті және қазақ халқының шешендік өнері. Қазақ халқының жыр-дастандары, аңыздары, шежірелері, шешендік өнер (Жиренше шешен, Аяз би, Алдар Көсе). Қазақ халқының музыка өнері, күй өнері (Құрманғазы, Тәттімбет, Ықылас, Қорқыт). Діннің пайда болуы, ежелгі адамдардың діни түсініктері және қазақ халқының діни наным-сенімдері;

3) ХХ ғасырдағы Қазақстан: Қазақстан Ресей құрамында. Патша билігінің Қазақстандағы аграрлық және қоныс аудару саясаты. 1917 жылы патшаны тақтан тайдыру. 1917 жылдың қазанында большевиктердің билікті алуы. Қазақстанда Кеңес билігінің орнауы, азамат соғысы, ҚазақКСР-нің құрылуы. Қазақ ұлттық зиялылары: Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов. Қазақстан 1941–1945 жылдар аралығындағы Ұлы Отан соғысында. Германияның КСРО-ға қарсы фашистік әскери жоспары. Ұлы Отан соғысының басталуы. Ұлы Жеңіске қазақстандықтардың қосқан үлесі. Қазақстан – майдан арсеналы. Қазақстандықтардың соғыс жылдарындағы еңбектегі ерлігі. Тыңды игеру. Тың және тыңайған жерлерді игерудің себептері, тың және тыңайған жерлерді игеру, тың игеру қорытындылары. Қазақстанда ғылым мен мәдениеттің дамуы. Қ.И. Сәтпаев – қазақтың тұңғыш академигі, Қазақ Ғылым академиясының алғашқы президенті. "Мәдени мұра" бағдарламасы. Ғарышты игеру. Қазақстан – ғарыш айлағы (Байқоңыр, қазақстың ғарышкерлері Тоқтар Әубәкіров пен Талғат Мұсабаев);

4) тәуелсіз Қазақстан: Қазақстан – егеменді мемлекет. КСРО-ның құлауы. Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялау. Н.Ә. Назарбаев – тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш президенті. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері (мемлекеттік рәміздер туралы түсінік, қазақ халқының мемлекеттік рәміздері тарихынан, Қазақстан Республикасының рәміздері, Қазақстан Республикасының азаматтарының конституциялық міндеттері – мемлекеттік рәміздерді құрметтеу). Астана – Қазақстанның жаңа астанасы. Қазақстан астаналары (Орынбор, Қызылорда, Алматы, 1997 жылы Астана қаласының еліміздің елордасы болып жариялануы);

5) өлкетану. Туған өлке тарихы мен аңыздары. Өлке тарихының ескерткіштері. Өлкенің тарихы тұлғалары. Өлкетану мұражайы мен тарихы экспонаттар.

31. 9-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) Қазақстан тарихының кезеңделуі: ежелгі Қазақстан (2 млн. жылдан бұрын –V ғ.), орта ғасырлық Қазақстан (V–XVIII ғ.ғ.), жаңа дәуір тарихы (XVIII–XIX ғ.ғ.);

2) Қазақстан Ұлы Отан соғысы соғыс жылдары кезінде: республика өмірінің соғыс жағдайына ауысуы (1941-1945 жж.). Қазақстандықтардың фашисттік басқыншыларға қарсы соғыс жылдарындағы ірі шайқастарға қатысуы және олардың ерліктері (1941-1945 жж.). Қазақстан – соғыс арсеналы (1941-1945 жж.). Майданға және оккупациядан босатылған аудандарға жалпыхалықтық көмек. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы (1941-1945 жж.) Қазақстанның мәдениеті;

3) соғыстан кейінгі Қазақстан (1946-1980 жж.): Қазақстандағы қоғамдық-саяси өмір. Өнеркәсіптің дамуы. Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру. "Байқоңыр" ғарыш айлағы. Экономиканың шикізаттық бағыты. Урбанизация. Ауыл шаруашылығы. Жұмысшылардың әлеуметтік жағдайы мен өмірлік деңгейі. Советтік Қазақстанның мәдениеті;

4) "Қайта құру" кезеңіндегі Қазақстан: Қазақстандағы 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы, себептері және салдарлары. Қайта құрудың қарама-қайшылығы. Республикадағы қоғамдық-саяси қозғалыс. Жаңаөзен мен Қарағандыдағы оқиғалар. 80-90 жылдардың басындағы Қазақстанның әлеуметтік ахуалы мен мәдениеті;

5) тәуелсіз Қазақстан (1991 жылдан осы уақытқа дейін): Қазақстан 90 жылдардың басындағы саяси оқиғалар легінде. Жалпыхалықтық президент сайлауы. Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының алғашқы Президенті. Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялау. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері – ту, елтаңба, әнұранды бекіту. Астана – жаңа Елорда. Қазақстан тәуелсіздігінің негізгі межелері. Экономика, білім беру, ғылым, мәдениет салаларындағы өзгерістер, жетістіктер мен қиындықтар. Егеменді Қазақстан Президентінің жолдаулары. Елдің бүгінгі дамуы. Біздің Отан әлем картасында. Қазақстанның сыртқы байланыстары, оның халықаралық процестердегі рөлі. Қазіргі Қазақстанның мәдениеті. Мемлекеттің білім және ғылым саласындағы саясаты. Этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделі. Қазақстан халқы ассамблеясы;

6) өлкетану: туған өлкенің халық кәсібі; өлкенің туристік маршруттары; туған өлке тарихының куәлары.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

32. Бағдарламада оқу мақсаттарының кодтары берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші – бөлімді, үшінші – бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында: "7" – сынып,

"2" – бөлім, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі:

33. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Әлеуметтік қатынастардың дамуы":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Этникалық қатынастар	7.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін ажырата білу 7.1.1.2 тарихи дәуірлер туралы түсініктің болуы 7.1.1.3 ежелгі тайпалар туралы айту 7.1.1.4 көрнекілікке сүйене отырып ежелгі адамдардың тұрмыс заттарын сипаттау 7.1.1.5 алғашқы адамдардың антропологиясын суреттеу 7.1.1.6 тарихи картада ғұндардың қоныс аудару бағытын көрсету 7.1.1.7 "уақыт таспасы" туралы түсініктің болуы 7.1.1.8 түркі тайпаларын атау және картада олардың орналасуын көрсету 7.1.1.9 мұғалімнің ежелгі Қазақстан тұрғындары туралы сұрақтары бойынша әңгіме құрастыру 7.1.1.10 орта ғасырлардағы Қазақстан тұрғындары туралы айту	8.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін білу 8.1.1.2 тарихи дәуірлердің атауларын білу 8.1.1.3 ежелгі және ортағасырлық Қазақстанның негізгі тайпаларын атау 8.1.1.4 картада әртүрлі тайпалардың орналасуын көрсету 8.1.1.5 Қазақстанның ортағасырлық қалаларының атауларын білу 8.1.1.6 негізгі тарихи термин-ұғымдар туралы түсініктің болуы 8.1.1.7 қазақ халқының қалыптасуының негізгі кезеңдерін анықтау 8.1.1.8 "қазақ" этнонимінің мағынасын түсіндіру 8.1.1.9 тарихи оқиғалардың реттілігі мен ұзақтығын даталар бойынша анықтау, "уақыт таспасын" пайдалану	9.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін білу 9.1.1.2 тарихи дәуірлерді ажырата білу 9.1.1.3 ежелгі және ортағасырлық Қазақстанның негізгі тайпаларын ажырата білу 9.1.1.4 жоңғар шапқыншылығы кезіндегі демографиялық өзгерістер және миграциялық процестер туралы түсініктің болуы 9.1.1.5 демографиялық өзгерістердің себебі мен салдарын анықтау 9.1.1.6 Ресей империясының қоныстандыру саясатының себептері мен салдарларын білу 9.1.1.7 зерттелетін нысандар мен оқиғаларды тарихи картада табу және көрсету 9.1.1.8 негізгі тарихи түсініктер туралы түсініктің болуы
1.2 Әлеуметтік қатынастар	7.1.2.1 ежелгі заманда әлеуметтік топтардың қалыптасуы туралы сұрақтарға жауап бере отыра айту 7.1.2.2 алғашқы адамдардың өмірі мен тұрмысы туралы сұрақтарға жауап бере отыра шығармашылық формада (әңгіме, сурет, қойылым, макет) айту 7.1.2.3 өмір салтының кәсіптер, сауда-саттық пен мәдениетке әсері туралы жоспар бойынша айту 7.1.2.4 орта ғасырлардағы әлеуметтік топтардың өмірінің ерекшеліктері туралы білу 7.1.2.5 ортағасырлық адамдардың өмірі мен тұрмысы туралы сұрақтарға жауап бере отыра шығармашылық формада (әңгіме, сурет, қойылым, макет) айту	8.1.2.1 қазақ хандары, билері мен батырларының өмірінің ерекшеліктерін сипаттау 8.1.2.2 Қазақ хандығының өкілдерін атау 8.1.2.3 Қазақ хандығындағы әртүрлі әлеуметтік топтардың өмірі мен тұрмыс ерекшеліктерін сипаттау 8.1.2.4 қазақ қоғамында билердің рөлі туралы білу 8.1.2.5 қазақ зиялыларының қалыптасуының маңызын білу 8.1.2.6 әртүрлі әлеуметтік топтардың қалыптасуы туралы түсініктің болуы	9.1.2.1 дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау 9.1.2.2 әртүрлі әлеуметтік топтарды ажырата білу 9.1.2.3 көрнекіліктерге негізделе отыра тарихи тұлғаларды сипаттау 9.1.2.4 соғыс жылдарындағы халықтың әлеуметтік жағдайын сипаттау 9.1.2.5 әскери қолбасшылар мен майдан ерлерінің суреттерін сипаттау описывать портреты 9.1.2.6 майдан мен еңбек ерлері туралы әдеби шығармалардан мысалдар келтіру 9.1.2.7 соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік жағдайды сипаттау 9.1.2.8 кеңестік кезеңдегі әлеуметтік топтарды сипаттау 9.1.2.6 қазіргі Қазақстандағы әлеуметтік топтарды сипаттау

2) 2-бөлім "Мәдениеттің дамуы":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Дүниетаным мен дін	7.2.1.1 алғашқы адамдардың наным-сенімдері туралы айту 7.2.1.2 ежелгі тайпалардың дүниетанымын мұғалімнің сұрақтары бойынша сипаттау 7.2.1.3 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды атау	8.2.1.1 түркілердің дүниетанымдық ерекшеліктерін білу 8.2.1.2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалы туралы түсініктің болуы 8.2.1.3 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды білу 8.2.1.4 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды картадан көрсету	9.2.1.1 Қазақстан халықтарының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының құндылықтарын сипаттау 9.2.1.2 Қазақстан халықтарының негізгі мейрамдарын білу 9.2.1.3 ресми діни ұйымдардың қызметі туралы түсініктің болуы; 9.2.1.4 Қазақстан халқы Ассамблеясының дінаралық, этносаралық келісім мен ішкі тұрақтылықты нығайтудағы ықпалы туралы түсініктің болуы 9.2.1.5 "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясының маңыздылығы туралы түсініктің болуы
2.2 Өнер мен әдебиет	7.2.2.1 ежелгінің заттары, оқиғалары және тарихи кейіпкерлерін көрнекілікке сүйене отырып сипаттау 7.2.2.2 археологиялық ескерткіштер туралы жоспар бойынша айту 7.2.2.3 археологиялық деректерге сүйене отырып, Андронов мәдениетінің белгілерін анықтау 7.2.2.4 ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау 7.2.2.5 "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде сипаттау 7.2.2.6 көшпенділердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну 7.2.2.7 көшпенділердің әлемдік өркениетке қосқан үлесі туралы шағын әңгіме құрастыру 7.2.2.8 күй, аңыз, шежіре және эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығы туралы түсініктің болуы 7.2.2.9 археологиялық ескерткіштер туралы түсініктің болуы	8.2.2.1 мұғалімнің сұрақтары бойынша ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктері туралы айту 8.2.2.2 "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде жоспар бойынша сипаттау 8.2.2.3 көшпенділердің әскери өнерінің жетістіктері туралы түсініктің болуы 8.2.2.4 түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде Махмұд Қашғари, Жүсіп Баласағұни және Ахмет Яссауи еңбектерінің тарихи құндылығы туралы түсініктің болуы 8.2.2.5 көшпенділердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау 8.2.2.6 күй, аңыз, шежіре және эпостық жырлардың тарихи дереккөз бөлігі ретіндегі маңыздылығы туралы айту	9.2.2.1 тарихи материалды құрастырылған жоспар бойынша айту 9.2.2.2 халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындылары туралы құнды тарихи дереккөз ретінде түсініктің болуы 9.2.2.3 А.Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі рөлін түсініп, білу 9.2.2.4 ұлттық музыкалық аспаптардың қолдану ерекшеліктеріне қарай білу 9.2.2.5 қазақтардың ұлттық киім үлгілерінің ерекшеліктерін білу 9.2.2.6 қазақ шеберлерінің қолданбалы өнер ерекшеліктерін білу 9.2.2.7 қазақтардың халық ауыз әдебиеті ерекшеліктерін білу
2.3 Білім және ғылым	7.2.3.1 танымал мәдениеттің тарихи қайраткерлерінің аттарын білу 7.2.3.2 қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу	8.2.3.1 көне түркі жазуының тарихи маңызы туралы түсініктің болуы 8.2.3.2 әл-Фараби және ғалымдардың ортағасырлық ғылымның дамуына қосқан үлесі туралы түсініктің болуы 8.2.3.3 М.Х. Дулатидің "Тарихи-Рашиди" еңбегінің тарихи маңызы туралы түсініктің болуы 8.2.3.4 Жәңгір ханның ағарту ісіне қосқан үлесін туралы түсініктің болуы	9.2.3.1 қазақ ағартушылары мен ғалымдарының өмірі мен қызметі туралы айту 9.2.3.2 Ы.Алтынсариннің өмірі мен Қазақстанның ағарту саласын дамытудағы қызметі туралы айту 9.2.3.3 А.Құнанбаевтың қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы ретіндегі өмірі мен қызметі туралы айту 9.2.3.4 ұлы қазақ ғалымы Ш.Уәлихановтың өмірі мен қызметі туралы айту 9.2.3.5 А.Байтұрсыновтың қазақ лингвистикасының негізін салушы және қоғам қайраткері ретінде қызметі туралы айту 9.2.3.6 соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызы туралы түсініктің болуы 9.2.3.7 Мұхтар Әуезов шығармаларының әлем әдебиетіндегі орны туралы түсініктің болуы 9.2.3.8 Ш.Құдайбердіұлы, М.Ж.Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерінің тарихи дерек ретіндегі маңызы туралы түсініктің болуы 9.2.3.9 ғарыштың алғашқы ерлері мен негізгі тарихи қайраткерлерді білу

3) 3-бөлім "Мемлекеттің дамуы":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	7.3.1.1 картадан тайпалық одақтардың орналасуын көрсету 7.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттары туралы түсініктің болуы 7.3.1.3 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің қалыптасуы туралы айту 7.3.1.4 мұғалімнің көмегімен картамен жұмыс жасау	8.3.1.1 ежелгі дүние мен ортағасырлардағы тарихи оқиғалар арасында байланыстар орнату 8.3.1.2 оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын білу 8.3.1.3 Қазақстан территориясындағы ортағасырлық мемлекеттердің атауларын білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.4 Х-XIII ғасырлардағы мемлекеттердің атауларын білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.5 Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігі туралы айту 8.3.1.6 XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.7 ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі себептерін білу 8.3.1.8 Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктері туралы түсініктің болуы 8.3.1.9 Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызын білу 8.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлі туралы түсініктің болуы 8.3.1.11 танымал сұлтан, би, хан және батырлардың аттарын білу	9.3.1.1 халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдыруда Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының рөлін білу 9.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайы туралы түсініктің болуы 9.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдары туралы түсініктің болуы 9.3.1.4 патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістер туралы түсініктің болуы 9.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдары туралы түсініктің болуы 9.3.1.6 ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының есімдерін білу 9.3.1.7 Қазақстан тарихының маңызды оқиғаларының даталарын білу 9.3.1.8 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының тарихи маңыздылығы туралы түсініктің болуы 9.3.1.9 Қазақстан тәуелсіздігінің жариялануының тарихи маңызын білу 9.3.1.10 Қазақстан территориясын әлем картасында көрсету 9.3.1.11 Қазақстанның тұңғыш президенті – Н.Ә.Назарбаевты тану 9.3.1.12 тарихи тақырыптағы әңгімеге қатысу
3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	7.3.2.1 сақ, сармат тайпаларының халықаралық сахнадағы орны туралы түсініктің болуы 7.3.2.2 Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасы туралы түсініктің болуы	8.3.2.1 түркі тілдес тайпалардың миграциясы туралы түсініктің болуы 8.3.2.2 Атлах шайқасының тарихи маңызы туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша айту 8.3.2.3 Ұлы Түркі қағанатының сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы түсініктің болуы 8.3.2.4 Атлах шайқасының тарихи маңызы туралы айту 8.3.2.5 Еуразия тарихында қыпшақтардың орнын анықтау 8.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясаты туралы түсініктің болуы 8.3.2.7 Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігі туралы айту 8.3.2.8 екінші дүниежүзілік соғысындағы қазақстандық батырлардың аттарын білу	9.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлі туралы айту 9.3.2.2 Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау 9.3.2.3 Абылай ханның дипломатиялық шеберлігі мен саясаты туралы айту 9.3.2.4 Қазақстан Республикасының халықаралық сахнадағы танылуы туралы түсініктің болуы 9.3.2.5 Қазақстанмен көршілес елдерді атау

4) 4-бөлім "Экономикалық даму":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Шаруашылық	7.4.1.1 ежелгі адамдардың алғашқы кәсібін сипаттау 7.4.1.2 көшпелі мал шаруашылығы туралы айту 7.4.1.3 отырықшылардың тұрмысы туралы айту	8.4.1.1 көшпелілер мен отырықшылар арасындағы шаруашылық құрылысты ажырату 8.4.1.2 көшпенділердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін білу 8.4.1.3 отырықшылардың дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін білу 8.4.1.4 жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау 8.4.1.5 күштеп ұжымдастыру туралы түсініктің болуы 8.4.1.6 Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығының дамуы мен өзгерістер туралы түсініктің болуы	9.4.1.1 отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсері туралы білу 9.4.1.2 жекешелендіру процесі туралы түсініктің болуы 9.4.1.3 аграрлық сектордағы модернизациялаудың негізгі бағыттары туралы түсініктің болуы
4.2 Өндірістік қатынастар және сауда	7.4.2.1 ежелгі еңбек құралдары мен қару-жарақ түрлерін сипаттау 7.4.2.2 металлургияның дамуының шаруашылық салаларына тигізген ықпалын білу 7.4.2.3 Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру	8.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау 8.4.2.2 Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау 8.4.2.3 Қазақстандағы индустрияландырудың жетістіктері мен кемшіліктерін білу 8.4.2.4 соғыс кезіндегі Қазақстан экономикасы туралы айту 8.4.2.5 өнеркәсіптің дамуы туралы айту 8.4.2.6 картада Ұлы Жібек жолының қалаларын көрсету	9.4.2.1 капиталистік қатынастардың Қазақстан экономикасына ықпалын анықтау 9.4.2.2 сауда қатынастарына жәрмеңкелердің дамуына байланысты өзгерістерді анықтау 9.4.2.3 сыртқы сауданың экономикаға әсері туралы түсініктің болуы 9.4.2.4 Қазақстанның әлемдік экономикаға кірігуі туралы түсініктің болуы

34. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 сыныптары үшін "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

35. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
сыныптар үшін "Қазақстан
тарихы" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 сыныптары үшін "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	7.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін ажырата білу 7.1.1.2 тарихи дәуірлер туралы түсініктің болуы 7.1.1.3 ежелгі тайпалар туралы айту
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	7.1.2.1 ежелгі заманда әлеуметтік топтардың қалыптасуы туралы сұрақтарға жауап бере отыра айту
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	7.2.1.1 алғашқы адамдардың наным-сенімдері туралы айту
2. Мәдениеттің дамуы	2.2 Өнер мен әдебиет	7.2.2.1 ежелгінің заттары, оқиғалары және тарихи кейіпкерлерін көрнекілікке сүйене отырып сипаттау 7.2.2.3 археологиялық деректерге сүйене отырып, Андронов мәдениетінің белгілерін анықтау 7.2.2.8 археологиялық ескерткіштер туралы түсініктің болуы
2-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1. Этникалық қатынастар	7.1.1.4 көрнекілікке сүйене отырып ежелгі адамдардың тұрмыс заттарын сипаттау 7.1.1.5 алғашқы адамдардың антропологиясын суреттеу 7.1.1.6 тарихи картада ғұндардың қоныс аудару бағытын көрсету
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	7.1.2.2 алғашқы адамдардың өмірі мен тұрмысы туралы сұрақтарға жауап бере отыра шығармашылық формада (әңгіме, сурет, қойылым, макет) айту
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	7.2.1.2 ежелгі тайпалардың дүниетанымын мұғалімнің сұрақтары бойынша сипаттау
	2.2 Өнер мен әдебиет	7.2.2.2 археологиялық ескерткіштер туралы жоспар бойынша айту 7.2.2.7 көшпенділердің әлемдік өркениетке қосқан үлесі туралы шағын әңгіме құрастыру
	2.3 Білім және ғылым	7.2.3.2 қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу
4. Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	7.4.1.1 ежелгі адамдардың алғашқы кәсібін сипаттау
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	7.4.2.1 ежелгі еңбек құралдары мен қару-жарақ түрлерін сипаттау
3-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1. Этникалық қатынастар	7.1.1.7 "уақыт таспасы" туралы түсініктің болуы 7.1.1.8 түркі тайпаларын атау және картада олардың орналасуын көрсету
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2. Әлеуметтік қатынастар	7.1.2.3 өмір салтының кәсіптер, сауда-саттық пен мәдениетке әсері туралы жоспар бойынша айту 7.1.2.4 ортағасырлардағы әлеуметтік топтардың өмірінің ерекшеліктері туралы білу
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	7.2.1.3 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды атау
2. Мәдениеттің дамуы	2.2 Өнер мен әдебиет	7.2.2.4 ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау 7.2.2.5 "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде сипаттау
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	7.3.1.1 картадан тайпалық одақтардың орналасуын көрсету 7.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттары туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	7.3.2.1 сақ, сармат тайпаларының халықаралық сахнадағы орны туралы түсініктің болуы
4. Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	7.4.1.2 көшпелі мал шаруашылығы туралы айту
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	7.4.2.2 металлургияның дамуының шаруашылық салаларына тигізген ықпалын білу
4-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1. Этникалық қатынастар	7.1.1.9 мұғалімнің ежелгі Қазақстан тұрғындары туралы сұрақтары бойынша әңгіме құрастыру 7.1.1.10 орта ғасырлардағы Қазақстан тұрғындары туралы айту
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2. Әлеуметтік қатынастар	7.1.2.5 ортағасырлық адамдардың өмірі мен тұрмысы туралы сұрақтарға жауап бере отыра шығармашылық формада (әңгіме, сурет, қойылым, макет) айту
2. Мәдениеттің дамуы	2.2 Өнер мен әдебиет	7.2.2.7 күй, аңыз, шежіре және эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығы туралы түсініктің болуы 7.2.2.6 көшпенділердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	7.3.1.3 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің қалыптасуы туралы айту 7.3.1.4 мұғалімнің көмегімен картамен жұмыс жасау
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	7.3.2.2 Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасы туралы түсініктің болуы
4. Экономикалық даму	4.1. Шаруашылық	7.4.1.3 отырықшылардың тұрмысы туралы айту
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	7.4.2.3 Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру

2) 8-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	8.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін білу 8.1.1.2 тарихи дәуірлердің атауларын білу
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	8.1.2.1 қазақ хандары, билері мен батырларының өмірінің ерекшеліктерін сипаттау 8.1.2.2 Қазақ хандығының өкілдерін атау
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	8.2.1.1 түркілердің дүниетанымдық ерекшеліктерін білу
	2.2 Өнер мен әдебиет	8.2.2.1 мұғалімнің сұрақтары бойынша ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктері туралы айту 8.2.2.2 "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде жоспар бойынша сипаттау
	2.3 Білім мен ғылым	8.2.3.1 көне түркі жазуының тарихи маңызы туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	8.3.1.1 ежелгі дүние мен ортағасырлардағы тарихи оқиғалар арасында байланыстар орнату 8.3.1.2 оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын білу
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	8.3.2.1 түркі тілдес тайпалардың миграциясы туралы түсініктің болуы 8.3.2.2 Атлах шайқасының тарихи маңызы туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша айту
4. Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	8.4.1.1 көшпенділер мен отырықшылар арасындағы шаруашылық құрылысты ажырату
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	8.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау 8.4.2.2 Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау
2-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	8.1.1.3 ежелгі және ортағасырлық Қазақстанның негізгі тайпаларын атау 8.1.1.4 картада әртүрлі тайпалардың орналасуын көрсету 8.1.1.5 Қазақстанның ортағасырлық қалаларының атауларын білу
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	8.1.2.3 Қазақ хандығындағы әртүрлі әлеуметтік топтардың өмірі мен тұрмыс ерекшеліктерін сипаттау
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	8.2.1.2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалы туралы түсініктің болуы
	2.2 Өнер мен әдебиет	8.2.2.3 көшпенділердің әскери өнерінің жетістіктері туралы түсініктің болуы 8.2.2.4 түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде Махмұд Қашғари, Жүсіп Баласағұни және Ахмет Яссауи еңбектерінің тарихи құндылығы туралы түсініктің болуы
	2.3 Білім мен ғылым	8.2.3.2 әл-Фараби және ғалымдардың ортағасырлық ғылымның дамуына қосқан үлесі туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	8.3.1.3 Қазақстан территориясындағы ортағасырлық мемлекеттердің атауларын білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.4 Х-XIII ғасырлардағы мемлекеттердің атауларын білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.5 Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігі туралы айту
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	8.3.2.3 Ұлы Түркі қағанатының сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы түсініктің болуы 8.3.2.4 Атлах шайқасының тарихи маңызы туралы айту
4. Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	8.4.1.2 көшпенділердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін білу 8.4.1.3 отырықшылардың дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін білу
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	8.4.2.6 картада Ұлы Жібек жолының қалаларын көрсету
3-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	8.1.1.7 қазақ халқының қалыптасуының негізгі кезеңдерін анықтау
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	8.1.2.4 қазақ қоғамында билердің рөлі туралы білу 8.1.2.5 қазақ зиялыларының қалыптасуының маңызын білу
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	8.2.1.3 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды білу
	2.2 Өнер мен әдебиет	8.2.2.5 көшпенділердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау
	2.3 Білім мен ғылым	8.2.3.3 М.Х. Дулатидің "Тарихи-Рашиди" еңбегінің тарихи маңызы туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	8.3.1.6 XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу және оларды тарихи картадан көрсету 8.3.1.7 ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі себептерін білу 8.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлі туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	8.3.2.5 Еуразия тарихында қыпшақтардың орнын анықтау 8.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясаты туралы түсініктің болуы
4. Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	8.4.1.4 жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау 8.4.1.5 күштеп ұжымдастыру туралы түсініктің болуы
4. Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	8.4.2.3 Қазақстандағы индустрияландырудың жетістіктері мен кемшіліктерін білу 8.4.2.4 соғыс кезіндегі Қазақстан экономикасы туралы айту
4-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	8.1.1.8 "қазақ" этнонимінің мағынасын түсіндіру 8.1.1.9 тарихи оқиғалардың реттілігі мен ұзақтығын даталар бойынша анықтау, "уақыт таспасын" пайдалану
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	8.1.2.6 әртүрлі әлеуметтік топтардың қалыптасуы туралы түсініктің болуы
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	8.2.1.4 Қазақстан территориясындағы көне діни ғимараттарды картадан көрсету
	2.2 Өнер мен әдебиет	8.2.2.6 күй, аңыз, шежіре және эпостық жырлардың тарихи дереккөз бөлігі ретіндегі маңыздылығы туралы айту
	2.3 Білім мен ғылым	8.2.3.4 Жәңгір ханның ағарту ісіне қосқан үлесін туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	8.3.1.8 Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктері туралы түсініктің болуы 8.3.1.9 Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызын білу
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	8.3.2.7 Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігі туралы айту 8.3.2.8 екінші дүниежүзілік соғысындағы қазақстандық батырлардың аттарын білу
4.Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	8.4.1.6 Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығының дамуы мен өзгерістер туралы түсініктің болуы
4.Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	8.4.2.5 өнеркәсіптің дамуы туралы айту

3) 9-сынып:

3-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	9.1.1.1 тарихи дереккөздердің негізгі түрлерін білу 9.1.1.2 тарихи дәуірлерді ажырата білу
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	9.1.2.1 дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау 9.1.2.2 әртүрлі әлеуметтік топтарды ажырата білу
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	9.2.1.1 Қазақстан халықтарының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының құндылықтарын сипаттау
	2.2 Өнер мен әдебиет	9.2.2.1 тарихи материалды құрастырылған жоспар бойынша айту 9.2.2.2 халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындылары туралы құнды тарихи дереккөз ретінде түсініктің болуы
	2.3 Білім мен ғылым	9.2.3.1 қазақ ағартушылары мен ғалымдарының өмірі мен қызметі туралы айту 9.2.3.2 Ы.Алтынсариннің өмірі мен Қазақстанның ағарту саласын дамытудағы қызметі туралы айту
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	9.3.1.1 халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдыруда Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының рөлін білу 9.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайы туралы түсініктің болуы 9.3.1.10 Қазақстан территориясын әлем картасында көрсету
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	9.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлі туралы айту
4.Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	9.4.1.1 қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы туралы айту
4.Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	9.4.2.1 капиталистік қатынастардың Қазақстан экономикасына ықпалын анықтау
2-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	9.1.1.3 ежелгі және ортағасырлық Қазақстанның негізгі тайпаларын ажырата білу 9.1.1.4 жоңғар шапқыншылығы кезіндегі демографиялық өзгерістер және миграциялық процестер туралы түсініктің болуы
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	9.1.2.3 көрнекіліктерге негізделе отыра тарихи тұлғаларды сипаттау 9.1.2.4 соғыс жылдарындағы халықтың әлеуметтік жағдайын сипаттау
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	9.2.1.2 Қазақстан халықтарының негізгі мейрамдарын білу
	2.2 Өнер мен әдебиет	9.2.2.4 ұлттық музыкалық аспаптардың қолдану ерекшеліктеріне қарай білу 9.2.2.5 қазақтардың ұлттық киім үлгілерінің ерекшеліктерін білу
	2.3 Білім мен ғылым	9.2.3.3 А.Құнанбаевтың қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы ретіндегі өмірі мен қызметі туралы айту 9.2.3.4 ұлы қазақ ғалымы Ш.Уәлихановтың өмірі мен қызметі туралы айту
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	9.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдары туралы түсініктің болуы 9.3.1.4 патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістер туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	9.3.2.2 Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
4.Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	9.4.1.2 отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсері туралы білу
4.Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	9.4.2.2 сауда қатынастарына дамуына байланысты жәрмеңкелердің өзгерістерді анықтау
3-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	9.1.1.5 демографиялық өзгерістердің себебі мен салдарын анықтау 9.1.1.6 Ресей империясының қоныстандыру саясатының себептері мен салдарларын білу
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	9.1.2.5 әскери қолбасшылар мен майдан ерлерінің суреттерін сипаттау описывать портреты 9.1.2.6 майдан мен еңбек ерлері туралы әдеби шығармалардан мысалдар келтіру 9.1.2.7 соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік жағдайды сипаттау
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	9.2.1.3 ресми діни ұйымдардың қызметі туралы түсініктің болуы; 9.2.1.4 Қазақстан халқы Ассамблеясының дінаралық, этносаралық келісім мен ішкі тұрақтылықты нығайтудағы ықпалы туралы түсініктің болуы
	2.2 Өнер мен әдебиет	9.2.2.3 А. Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі рөлін түсініп, білу 9.2.2.6 қазақ шеберлерінің қолданбалы өнер ерекшеліктерін білу
	2.3 Білім мен ғылым	9.2.3.5 А. Байтұрсыновтың қазақ лингвистикасының негізін салушы және қоғам қайраткері ретінде қызметі туралы айту 9.2.3.6 соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызы туралы түсініктің болуы 9.2.3.7 Мұхтар Әуезов шығармаларының әлем әдебиетіндегі орны туралы түсініктің болуы
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	9.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдары туралы түсініктің болуы 9.3.1.6 ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының есімдерін білу 9.3.1.7 Қазақстан тарихының маңызды оқиғаларының даталарын білу 9.3.1.11 Қазақстанның тұңғыш президенті – Н.Ә.Назарбаевты тану
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	9.3.2.3 Абылай ханның дипломатиялық шеберлігі мен саясаты туралы айту 9.3.2.4 Қазақстан Республикасының халықаралық сахнадағы танылуы туралы түсініктің болуы
4.Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	9.4.1.3 жекешелендіру процесі туралы түсініктің болуы
4.Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	9.4.2.3 сыртқы сауданың экономикаға әсері туралы түсініктің болуы
4-тоқсан
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.1 Этникалық қатынастар	9.1.1.7 зерттелетін нысандар мен оқиғаларды тарихи картада табу және көрсету 9.1.1.8 негізгі тарихи түсініктер туралы түсініктің болуы
1. Әлеуметтік қатынастардың дамуы	1.2 Әлеуметтік қатынастар	9.1.2.8 кеңестік кезеңдегі әлеуметтік топтарды сипаттау 9.1.2.6 қазіргі Қазақстандағы әлеуметтік топтарды сипаттау
2. Мәдениеттің дамуы	2.1 Дүниетаным мен дін	9.2.1.5 "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясының маңыздылығы туралы түсініктің болуы
	2.2 Өнер мен әдебиет	9.2.2.7 қазақтардың халық ауыз әдебиеті ерекшеліктерін білу
	2.3 Білім мен ғылым	9.2.3.8 Ш. Құдайбердіұлы, М.Ж. Көпейұлы, Қ. Халид еңбектерінің тарихи дерек ретіндегі маңызы туралы түсініктің болуы 9.2.3.9 ғарыштың алғашқы ерлері мен негізгі тарихи қайраткерлерді білу
3. Мемлекеттің дамуы	3.1 Мемлекеттің ішкі саясаты	9.3.1.8 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының тарихи маңыздылығы туралы түсініктің болуы 9.3.1.9 Қазақстан тәуелсіздігінің жариялануының тарихи маңызын білу 9.3.1.12 тарихи тақырыптағы әңгімеге қатысу
3. Мемлекеттің дамуы	3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	9.3.2.5 Қазақстанмен көршілес елдерді атау
4.Экономикалық даму	4.1 Шаруашылық	9.4.1.4 аграрлық сектордағы модернизациялаудың негізгі бағыттары туралы түсініктің болуы
4.Экономикалық даму	4.2. Өндірістік қатынастар және сауда	9.4.2.4 Қазақстанның әлемдік экономикаға кірігуі туралы түсініктің болуы

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 524-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Қоғам және құқық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Қоғам және құқық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Қоғам және құқық" оқу пәнінің мақсаты – жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың әлеуметтік бейімделуі үшін олардың құқықтық сауаттылығын көтеру, мемлекет заңдары мен қоғам нормаларын құрметтеу жолымен жағдайлар құру, өзінің азаматтық құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыруға қажетті білім мен дағдыларды қалыптастыру.

3. Пәннің міндеттері:

1) қазақстандық құқық салаларының негізгі түсініктері жайлы білімдерді қалыптастыру;

2) қарапайым құқықтық және әлеуметтік құндылықтар жүйесі туралы білімдерін қалыптастыру: адам құқықтары, демократия, азаматтық қоғам, заңдылық пен құқықтық тәртіп;

3) оқу және практикалық әрекетте құқықтық ақпаратты қолдану біліктерін қалыптастыру;

4) сәйкес тәртіп нысандары заңы және қалыпты өмірлік жағдайлардағы әрекеттерді таңдау кезінде құқықтық білімдер мен дағдыларды қолдану біліктерін қалыптастыру;

5) қоғамда қабылданған жалпы адамгершілік рухани-этикалық және құқықтық нормаларды меңгеру негізінде әлеуметтік тәртіпті қалыптастыру;

6) қоғамда қабылданған жалпы адамгершілік рухани-этикалық және құқықтық нормаларды меңгеру негізінде әлеуметтік тәртібін түзету.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Берілген пән бойынша оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер арнайы педагогика принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың дамуы және дайындық деңгейі мен ерекшеліктеріне білім беру жүйесінің бейімделу принципі;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығы олардың ерекше білім беру қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып оқу әрекетінің арнайы әдістері және тәсілдерімен қамтамасыз етіледі;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыттылығы тұлғаның әлеуметтік бейімсіздігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Әлеуметтік өмірге қатысуға қажетті тәртіп нормалары, өмірлік дағдыларды білім алушылардың меңгеруі бойынша арнайы жұмыс қарастырылады;

4) білім берудегі әрекеттік тәсіл жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды тұлғалық тұрғыдан дамуы ерекшелігіне байланысты білім беру құрылымы мен оның негізгі заңдылықтарын ашатын психология ғылымының теориялық ережелеріне негізделеді. Онымен қоса, жеңіл ақыл-ой кемістігі бар тұлғаны дамыту қолжетімді әрекетті (пәндік-тәжірибелік және оқу) ұйымдастыру сипатымен анықталатындығын мойындауға құрылады;

5) оқытудың тәжірибелік бағыты зерттелетін материал мен білім алушылардың тәжірибелік әрекеті арасында тығыз байланыс орнату, тәжірибелік-бағыттық тапсырмаларды шешуге арналған бастапқы мәнге ие білім мен біліктерді қалыптастыруды ұсынады;

6) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға саралау және жекелеу тәсілі олардың бағдарлама мазмұнын игеру мүмкіндіктерінің біртекті еместігі, оқу материалдарын игеру кезінде көрінетін және алынған білім, дағды мен біліктер сапасына ықпал ететін вариативті типологиялық ерекшеліктердің болуымен олардың ерекше білім алу қажеттіліктерін ескеруді болжайды. Білім беру процесі педагог білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес оқу материалының мазмұнын таңдайтын 4 типологиялық топ (В.В. Воронкова бойынша) негізінде жүзеге асады.Оқу жұмысының қарқыны, жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушының дербестік дәрежесі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрленеді. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы. Саралау тәсілі оқытуды жекешелендірумен толықтырылады;

7) оқу-танымдық және практикалық әрекетке арнайы педагогикалық басшылық ету қажеттілігі төменгі танымдық белсенділігі және ойлау қызметінің талдау және жалпылау әлсіздігіне байланысты. Педагог ақыл-ой кемістігі бар білім алушының жалпы даму заңдылықтарын, сыныптың әрбір білім алушысының танымдық мүмкіндіктері мен оқытудың арнайы әдістемесін біле отырып білім алушылардың оқу-танымдық қызметтерін ұйымдастырады және бағыттайды.

6. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау тәсілдерімен жүзеге асырылады. Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін сабақтарда мұғалім білім беру процесі барысында бағалайды. Педагог жүйелі түрде бақылаушы бағалау әрекетін атқарады.

7. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижелілігін бағалау ағымдағы (әр сабақтың), мерзімді (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде болады.

8. Ағымдағы бақылау білім алушының әрекетін сабақта бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарын талдау, әрекеттің ұжымдық түрлері көмегімен жүзеге асады. Әр сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагог қолданатын оқыту мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бақылау ынталандырушы және білім алушыларға қатысты тәрбиелеуші сипатқа ие.

9. Мерзімді бақылау бағдарлама тақырыбы мен бөлімін зерделеп болған соң жүргізіледі. Оның нәтижелері білім алушылардың оқу жетістіктерінің карталарында курс тақырыптары бойынша көрсетіледі.

10. Қорытынды бақылау жарты жылдық пен жылдың соңында болады. Оқу жылы ағымында бақыланып, білім алушылардың жетістіктерінің жиынтық картасында тіркелетін сыныптың әрбір білім алушысының даму динамикасы мен табыстылығы педагогпен талданады.

11. Бағалаудың көмегімен педагог арқылы алынатын ақпарат дағдылар мен біліктерді меңгеру барысында туындайтын қиындықтарға уақытылы және дұрыс әрекеттесуге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмектің мазмұны мен тәсілдерін негізді түрде анықтайды.

12. "Қоғам және құқық" пәнін оқу кезінде курстың практикалық бағыттылығын күшейту маңызды. Оқу материалының көп бөлігін рөлдік ойындар арқылы саналы түрде меңгеру және бекіту, практикалық тапсырмаларды (стандартты бланктерді толтыру, арыздар, өтініштер, қолхаттар, өтінішхаттар, хаттар жазу) орындау, мәселесі бар тапсырмаларды шешу, өмірдегі тақырыптық жағдаяттар, әр түрлі мемлекеттік мекемелер мен халыққа қызмет көрсету орталықтарына барудағы қалыпты жағдаяттары талқылау үшін беріледі. Берілетін жағдаяттар бастапқыда сыныпта, одан кейін әлеуметтік орта объектілерінде орындалатын кезеңдік әрекеттер бағдарламасын береді.

13. Құқық қорғау органдары, түрлі әлеуметтік қызметтер және әкімшілік органдарының өкілдерімен кездесу сабақтары жоспарланады. Бұндай жағдай білім алушылардың бойында білім, білік, құнды бағдарлар мен қоғамдық нормаларға негізделген қажетті әлеуметтік құзыреттіліктерді қалыптастыруға ықпалдасады.

14. Әртүрлі әлеуметтік міндеттерді жүзеге асыруға қатысты білім алушылардың бойында прогностикалық дайындықты қалыптастыруға бағытталған жаттығуларды оқыту барысында қосу. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға мүмкіндіктеріне қарай өзінің қалауы, істері мен әрекеттерінің салдарын болжауға оқыту қажет болып табылады. Түрлі практикалық жағдаяттарды сыныпта модельдеу барысында болжау ("егер мен тиянақты, нақты және анық сөйлесем, онда …", "егер мен лас болсам, не айтуды білмесем, онда …", "егер мен ақша алсам, оны тез жұмсасам, онда …") бойынша жаттығуларды қосылады. Осындай тәсілдер жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға өз қалауының салдарын түсініп, өзінің әрекеттері үшін жауапкершілікті сезінуге ықпалдасады.

15. Педагогикалық тәсілдерді жүзеге асыру оқытудың әр түрлі стратегияларын қолдануды қарастырады:

1) мұғалім мен білім алушы арасындағы сенім ахуалын құру;

2) әр білім алушының пікірін тыңдау;

3) білім алушылардың танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес мұқият жинақталған тапсырмалар мен әрекет түрлерінің көмегімен ынталандырушы және дамытушы оқыту;

4) білім алушыларға түсінікті мысалдар негізінде мәселелерді шешу стратегияларын үлгілеу;

5) білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, сараланған тапсырмаларды құрастыру;

6) білім алушылардың жеке, топтық қызметтері және барлық сынып жұмысын ұйымдастыруды қосады.

16. "Қоғам және құқық" пәнін меңгеру барысында білім алушыларда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту үшін жағдайлар жасалады. "Қоғам және құқық" пәнін оқыту кезінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:

1) құқықтық ақпаратты іздеу, оны таңдау және қолданумен байланысты дербес жұмыс дағдыларын дамыту;

2) білім алушылардың білімдерін кеңейту үшін мультимедиялық ресурстарды қолдану;

3) белсенді оқытуды ұйымдастыруды техникалық тұрғыдан қолдау үшін интерактивті тақталарды қолдану;

4) электрондық оқулықтарды қолдану;

5) компьютерлік презентациялардың әртүрлі түрлерін қолдана отырып, таңдалған тақырып бойынша шығармашылық жобаларды құруды көздейді.

17. "Қоғам және құқық" пәні бойынша оқыту процесінің мазмұны оқыту мақсаттарының жүйесіне бағынышты және білім алушылардың алған білімдері, біліктері мен дағдыларын өздігінен еңбек ету және әртүрлі өмірлік жағдайларда қолдануға дайындықты қалыптастыруға бағытталған.

18. "Қоғам және құқық" пәнін оқу білім алушылардың қоғамда әлеуметтенуі және қоршаған ортамен өзара әрекеттестікке қажет қарапайым құқықтық білімдер мен дағдыларды меңгеруді қамтамасыз етеді.

19. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған "Қоғам және құқық" курсының мазмұнында құрылымы жеңілдетілген, көлемі анағұрлым қысқартылған және білімдер жүйесінің жалпылау деңгейі қарапайым бағдарлама берілген. Сонымен қатар, осы салаға тән білімдердің құрылымдық біртұтастығы сақталады.

20. "Қоғам және құқық" пәнін меңгеру барысында "Математика", "География", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәндерімен пәнаралық байланыстар орнатылады.

3-тарау. "Қоғам және құқық" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

21. "Қоғам және құқық" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

3) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

22. "Қоғам және құқық" пәні бойынша бағдарламаның оқу материалының құрылымының негізіне білім алушыларға берілетін ақпаратты біртіндеп күрделендіре түсетін сызбалы әдіс енген.

23. "Қоғам және құқық" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Құқық және мемлекет";

2) 2-бөлім "Конституциялық құқық";

3) 3-бөлім "Отбасы құқығы";

4) 4-бөлім "Еңбек құқығы";

5) 5-бөлім "Қылмыстық құқық";

6) 6-бөлім "Әкімшілік құқық";

7) 7-бөлім "Азаматтық құқық".

24. "Құқық және мемлекет" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) адам және қоғам;

2) құқықтық мемлекет және қоғам.

25. "Конституциялық құқық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары;

2) мемлекеттік органдардың конституциялық жүйесі.

26. "Отбасы құқығы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) отбасы құқығы түсінігі;

2) отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері;

3) отбасының қоғамдағы маңызы.

27. "Еңбек құқығы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек құқығы түсінігі;

2) еңбек жағдайлары мен қорғау;

3) еңбек шарты.

28. "Қылмыстық құқық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қылмыстық құқық түсінігі;

2) қылмыс түсінігі;

3) қылмыстық жауапкершілік.

29. "Әкімшілік құқық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) әкімшілік құқық түсінігі;

2) әкімшілік жауапкершілік;

3) әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу.

30. "Азаматтық құқық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) азаматтық құқық түсінігі;

2) меншік құқығы;

3) азаматтық құқықтағы міндеттемелер және жауапкершілік;

4) тұтынушылардың құқығын қорғау.

31. 8-сыныпқа арналған "Қоғам және құқық" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) құқық және мемлекет – Адам және қоғам: қоғам ортақ өмір мен әрекеттердің белгілі бір түрлерімен біріктірілген адамдар қауымдастығы ретінде; неліктен қоғам арнайы ережелерге мұқтаж; ережелердің қоғам өміріндегі рөлі; қоғам өмірінің салалары; қоғамдық қатынастар; әлеуметтік нормалар – адамдардың қоғамда тәртіп ережелері; негізгі әлеуметтік нормалар: мораль, құқық, тыйымдар, салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар; мораль, адамгершілік; жалпыадамзаттық құндылықтар; жақсылық пен жамандық, ақиқат пен жалған түсініктері; өмір – ең үлкен құндылық; моралды талаптар мен адамдардың мінез-құлығы; сыпайылық ережелері; қоғамдағы адам;

2) құқықтық мемлекет және қоғам: "мемлекет" деген не; азамат ұғымы; Біздің Отан – Қазақстан Республикасы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері; мемлекет пен құқықтың өзара байланысы; басқа қоғамдық бірлестіктерден мемлекетті айыратын белгілер; құқық және заң; құқықтың қайнаркөздері; заңнамалық билік; Қазақстан Республикасында заңдар қалай қабылданады; құқық жүйесі; құқық салалары: мемлекеттік құқық, конституциялық құқық, азаматтық құқық, еңбек құқығы, отбасы құқығы, әкімшілік құқық, қылмыстық құқық; халықаралық құқық; Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы, Бала құқықтары туралы Конвенция; адамның бостандығы мен жауапкершілігінің шарасы ретінде "құқық" ұғымы; қоғам мен мемлекет өмірінде құқықтың рөлі;

3) конституциялық құқық: Қазақстан Республикасының Конституциясы – негізгі заңы; Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау тарихы; Қазақстан Республикасының Конституциясының құрылымы; Қазақстан Республикасының заңнамалық билік органдары: Парламент, Сенат, Мәжіліс; олардың құрамы, сайлануы, өкілеттілігі; сот билігі; Қазақстан Республикасының сот билігінің құрылымы мен өкілеттілігі; Прокуратура және құқық қорғау органдары; жергілікті атқарушы органдар; Қазақстан Республикасының Президенті, оның мемлекет билігі жүйесіндегі рөлі мен орны; тұлғаның ажырамас құқықтары: өмір сүру, жеке басқа қол сұқпаушылық пен ар-намыс құқығы; адамның әлеуметтік құқықтары; тұрғын үй құқықтары; медициналық қызметке құқығы; демалуға құқығы; саяси құқықтар мен бостандықтар; діни нанымдар және олардың заманауи әлемдегі орны; ар-намыс бостандығы; білім алу құқығы; мәдени құндылықтарға қолжетімділік құқығы; Қазақстан Республикасының азаматтығы; азаматтардың негізгі міндеттемелері.

32. 9-сыныпқа арналған "Қоғам және құқық" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) отбасы құқығы: отбасы құқығының негіздері; адам өмірі және қоғамда отбасының рөлі; отбасы құрамы, отбасындағы рөлдік қарым-қатынастар; отбасында әке мен ананың рөлі; отбасы мүшелерінің жауапкершілігі; үй шаруашылығы; ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттері; ата-аналардың құқықтары мен міндеттері; Бала құқықтары мен міндеттері туралы Конвенция;

2) еңбек құқығы: еңбек құқығы негіздері; еңбек және еңбек қатынастары; Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі; еңбекке құқығы; Жеке еңбек шарты; қызметкер мен жұмыс берушінің құқықтары және міндеттері; жұмыс уақыты және демалыс уақыты; еңбекақыны төлеу; кепілдіктер мен өтемақылар; еңбекті қорғау; еңбек тәртібі; қызметкерлердің тәртіптік және материалдық жауапкершілігі; еңбек даулары – шешу жолдары; еңбек даулары бойынша комиссия; еңбек шартын тоқтату және бұзу негіздемесі; кәмелеттік жасқа жетпегендердің еңбек ерекшеліктері;

3) қылмыстық құқық: қылмыстық құқық түсінігі; тағайындалу, қайнаркөздер мен қағидалар; қылмыс ұғымы; қылмыс санаттары мен түрлері; қылмысқа араласқаны және қатысқаны үшін жауапкершілік; қылмыстық жауапкершілікке тарту кезеңдері; қылмыстық жаза, оның түрлері; мәжбүрлеу шаралары; қылмыстық жауапкершілік пен жазадан босату; кәмелетке толмағандардың жауапкершілігі; жазаны ауырлататын және жеңілдететін жағдайлар; елдегі құқық қорғау органдары.

33. 10-сыныпқа арналған "Қоғам және құқық" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) әкімшілік құқық: әкімшілік құқық ұғымы және қайнаркөздері;. әкімшілік құқықтық қатынастарының субъектілері; әкімшілік реттеу әдістері; әкімшілік құқық бұзушылық белгілері мен түрлері; әкімшілік жаза; атқарушы билік; жергілікті өкілдік органдары: жүйе, құрылымы, міндеттері, сайлау тәртібі; мемлекеттік қызмет;

2) азаматтық құқық: азаматтық құқық ұғымы; азаматтық құқық жүйесі, жалпы және ерекше бөлімдері; меншік және мүліктік қатынастар; меншік иесі болу деген не; мүліктік қатынастарды заңмен реттеу; азаматтардың меншік құқықтарын қорғау; кәмелетке толмағандардың мүліктік құқықтары мен жауапкершілігі; зияткерлік меншік құқығы; мұрагерлік құқығы.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

34. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдану қолайлығы үшін кодтар берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші – бөлімді, үшінші сан – бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін білдіреді. Мысалы, 8.2.1.4 кодында: "8" – сынып, "2" – бөлім, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі.

35. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Құқық және мемлекет":

1-кесте

8-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1.1 Адам және қоғам	8.1.1.1 "қоғам" ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 8.1.1.2 ережелер не үшін керек екендігі туралы қарапайым деңгейде түсіндіру 8.1.1.3 адамдардың қоғамда тәртіп ережелері туралы айту 8.1.1.4 адам өмірінде құқықтың рөлі туралы түсініктің болуы 8.1.1.5 қоғамның әлеуметтік нормалары (тыйымдар, салт-дәстүрлер, мораль, этикет) туралы педагогтың көмегімен айтып, белгілеу 8.1.1.6 қоғамда қалыптасқан сыпайылық пен мінез-құлық ережелерін (көлікте қарттарға орын беру, яғни мораль қарттар мен ауруларға күтім жасауды белгілейді) мысалдар арқылы түсіндіру 8.1.1.7 өзінің әрекеттері үшін жеке жауапкершілік туралы білу 8.1.1.8 жақсылық пен жамандық, ақиқат пен жалған түсініктері ажырата білу 8.1.1.9 жалпыадамзаттық құндылықтардың мағынасын түсіну 8.1.1.10 этикет пен сыпайылықтың негізгі ережелерін қолдану 8.1.1.11 қоғамда қалыптасқан негізгі салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды білу
1.2 Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғам	8.1.2.1 мемлекеттік рәміздердің атауларын білу және оларды ажырату 8.1.2.2 "қоғам" ұғымы туралы өз түсініктерін қарапайым сөздермен түсіндіру 8.1.2.3 "мемлекет" ұғымы және мемлекетті анықтайтын белгілер туралы түсініктерінің болуы 8.1.2.4 мемлекеттің сыртқы қызметтерін (ел қорғанысы, сыртқы саяси қызметтер, халықаралық ынтымақтастық) білу 8.1.2.5 мемлекеттің ішкі қызметтерін (адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау, тәртіп құқығын қамтамасыз ету) білу 8.1.2.6 құқықтық мемлекеттің негізгі белгілерін (заң алдында барлығының теңдігі, мемлекет пен тұлғаның жауапкершілігі) білу 8.1.2.7 құқықтың қалыптасу негізі (құқықтың қайнаркөздері) туралы білу 8.1.2.8 құқық салаларын атап шығу 8.1.2.9 құқық қорғау органдарын педагогтың көмегімен атау және олардың қызметтерін сипаттау 8.1.2.10 Бала құқықтары туралы Конвенцияның мазмұны туралы жалпы түсінігінің болуы 8.1.2.11 өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, балалардың өмірін жақсартуға бағытталған негізгі мемлекеттік минималды әлеуметтік стандарттарды сақтау (тегін медициналық көмек көрсету; дене және психикалық күштеуден қорғау; қажетті өмір деңгейі; ата-аналардан қажетті көмекті алу) туралы түсініктің болуы 8.1.2.12 азаматтар алдындағы мемлекеттің жауапкершілігі туралы өз түсінігін қарапайым сөздермен түсіндіру 8.1.2.13 адам мен азаматтың негізгі құқықтары және бостандықтары (белгілі бір әрекеттерді жасау мүмкіндігі, өз қажеттіліктері мен қызығушылықтарын қанағаттандыру үшін нақты құқықтарды қолдану) туралы түсініктің болуы 8.1.2.14 "адам құқықтары" мен "азамат құқықтары" түсінігінің қарапайым деңгейін ажырату және түсіндіру 8.1.2.15 адамның жеке құқықтарын атау: өмір сүруге құқығы, жеке бостандығына құқығы, тұрғын үйге қол сұқпаушылық, орын ауыстыру және тұрғылықты жерін таңдау құқығы 8.1.2.16 азамат құқығы туралы (мемлекет істерін басқаруға қатысу құқығы, сайлау және мемлекеттік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайлану құқығы; референдумға қатысу құқығы; мемлекеттік қызметке тең қолжетімділік құқығы) айту 8.1.2.17 Қазақстан Республикасы азаматтығын алу үшін қандай органдарға жүгіну керек екендігін білуі 8.1.2.18 табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарларын ескерту мен жоюға қандай ұйымдар жауап беретінін айту 8.1.2.19 халыққа жедел медициналық және психологиялық көмекті қандай ұйымдар көрсететінін атау 8.1.2.20 төтенше жағдайда қандай ұйымдар көмек көрсететінін атау 8.1.2.21 өрт сөндіру қызметін қандай ұйымдар қамтамасыз ететіні туралы түсінігінің болуы

2) 2-бөлім "Конституциялық құқық":

2-кесте

8-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
2.1 Адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары	8.2.1.1 бостандық ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 8.2.1.2 азамат ретінде өз құқықтарын атап өту 8.2.1.3 медициналық қызметке өз құқықтарын білу 8.2.1.4 білім алуға өз құқықтарын білу 8.2.1.5 әлеуметтік қамтамасыз етуге өз құқықтарын білу 8.2.1.6 Қазақстанда бар негізгі діни конфессияларды атау 8.2.1.7 әлеуметтік құқықтарына қысым жасалған кезде жүгінуге болатын ұйымдардың атауларын білу 8.2.1.8 мемлкеттік органдарға жүгіну рәсімін білу
2.2 Мемлекеттік органдардың конституциялық жүйесі 1)	2)8.2.2.1 Қазақстан Республикасы Конституциясы туралы түсінігінің болуы 3)8.2.2.2 Қазақстан Республикасы Конституциясының қабылданған күнін білу 4)8.2.2.3 конституциялық құқық қайнаркөздерін (Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдары) білу 5)8.2.2.4 адамның негізгі конституциялық құқықтарын атау: өмір сүру, бостандық пен жеке басқа қол сұқпаушылық құқығы 6)8.2.2.5 әрбір азамат адам, әр адам азамат екенін білу 7)8.2.2.6 Қазақстан Республикасы азаматтарының конституциялық міндеттерін атау 8)8.2.2.7 адамдардың құқықтары, бостандықтары, абыройы және адамгершілігін құрметтеу міндетін білу 9)8.2.2.8 Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін құрметтеу міндетін білу 10)8.2.2.9 заңда белгіленген салықтар, алымдар және төлемдерді төлеу міндетін білу 11)8.2.2.10 өз Отанын қорғау міндеті мен борышын білу 12)8.2.2.11 тарихи және мәдени ескерткіштерді сақтау мен қамқорлық таныту міндетін білу 13)8.2.2.12 табиғатты сақтау және табиғи байлықтарды күтіп ұстау міндетін білу 14)8.2.2.13 Қазақстан Республикасында сайлау қалай өтетіні туралы түсініктің болуы 15)8.2.2.14 Қазақстан Республикасының заңнамалық, орындаушы және сот билігі туралы түсінігінің болуы 16)8.2.2.15 Қазақстан Республикасының әрбір билігінің құрылымы мен өкілеттігін қарапайым деңгейде сипаттау 17)8.2.2.16 жергілікті билік органдары туралы мәліметтерді білу 18)8.2.2.17 мемлекеттік билік жүйесінде Қазақстан Республикасы Президентінің рөлі (Президенттің жарлықтары мен өкімдерінің заңды күші болуы; мемлекеттік бағдарламаларды бекіту; халықаралық келіссөздерді жүргізу және шарттарға қол қою; төтенше және әскери жағдайды енгізу) туралы айту

3) 3-бөлім "Отбасы құқығы":

3-кесте

9-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
3.1 Отбасы құқығы ұғымы	9.3.1.1 отбасы құқығы ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.3.1.2 "отбасы" не екенін түсіндіре алу 9.3.1.3 неке мен отбасы, ана, әке және балалық шақ мемлекет қорғауында екендігін білу 9.3.1.4 неке ер мен айелдің тең құқылы одағы екенін білу 9.3.1.5 ер мен айелдің қай жаста некеге тұратынын білу 9.3.1.6 азаматтық хал актілерін тіркеу мемлекеттік органдарында жасалған неке ресми танылатынын білу 9.3.1.7 ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқықтары мен міндеттерін білу 9.3.1.8 адамдардың бірі басқа некеде тіркеліп тұрған жағдайда адамдар арасындағы неке рұқсат етілмейтінін білу 9.3.1.9 жоғары көтерілетін және төмен түсетін сызық бойынша тікелей туысқандар (ата-аналармен және балалармен, атамен, әжемен және немерелермен), толық және толық емес туысқандықтағы әкесі мен анасы ортақ аға-інілер және әпке-сіңлілер арасында неке жасау рұқсат етілмейтінін білу 9.3.1.10 ерлі-зайыптылардың неке уақытында жинаған мүліктері жалпы ортақ меншік болып табылатынын білу 9.3.1.11 неке шарты туралы түсінігінің болуы 9.3.1.12 әрбір ерлі-зайыптының жеке қолдану заттары меншігі болып табылатынын білу 9.3.1.13 алименттік қатынастар туралы түсінігінің болуы 9.3.1.14 отбасында үй шаруашылығын жүргізуге өзінің қатысуы туралы айту 9.3.1.15 бағу мен қамқоршылық туралы түсініктің болуы 9.3.1.16 мұрагерлік құқық туралы түсініктің болуы 9.3.1.17 отбасы бюджетін жүргізу туралы түсініктің болуы 9.3.1.18 отбасы құқықтары мен міндеттеріне қатысты практикалық міндеттерді шешу үшін жүгінетін ұйымдардың атауын білу
3.2 Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері	9.3.2.1 отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері туралы қарапайым деңгейде айту 9.3.2.2 ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттері туралы білу 9.3.2.3 отбасының әр мүшесінің міндеттері туралы айту 9.3.2.4 ата-аналардың міндеттерін білу: өз балаларының денсаулығының қамын ойлау, өз балаларын тәрбиелеу құқығына ие және міндетті 9.3.2.5 балалардың міндеттерін білу 9.3.2.6 балалардың отбасында өмір сүру және тәрбиеленуіне құқығы, өзінің ата-аналарын білу құқығы, олардың қамқорлығына ие болу құқығы, өзінің ата-аналары, аталары, әжелері, аға-інілері, әпке-сіңлілері және туысқандарымен қарым-қатынас құру құқығын білу 9.3.2.7 Бала құқықтары туралы Конвенция туралы түсінігінің болуы 9.3.2.8 отбасы қатынастарының қарапайым әдеп ережелерін білу
3.3 Отбасының қоғамдағы маңызы	9.3.3.1 адам және қоғам өміріндегі отбасының рөлі туралы түсініктің болуы 9.3.3.2 тату отбасы ұғымы туралы түсініктің болуы

4) 4-бөлім "Еңбек құқығы":

4-кесте

9-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
4.1 Еңбек құқығы ұғымы	9.4.1.1 еңбек құқығы ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.4.1.2 жеке еңбек шартын толтыру 9.4.1.3 жеке және ұжымдық еңбек шарттарын ажырату 9.4.1.4 еңбек шартының негізгі тармақтарын (жұмыс уақыты, демалыс уақыты, демалыс ұзақтығы, еңбекақы мөлшері) таба білу 9.4.1.5 еңбек тәртібі туралы негізгі түсініктің болуы 9.4.1.6 ішкі тәртіп ережелерін білу 9.4.1.7 кәмелетке толмағандардың еңбегінің негізгі ережелерін білу 9.4.1.8 еңбек кітапшасын кім толтыратынын білу 9.4.1.9 педагогтың көмегімен іскерлік қағаздар және стандартты бланктерді толтыру 9.4.1.10 еңбек дауларын шешу үшін жүгінетін ұйымдардың атауларын білу 9.4.1.11 қызметкерлердің кәсіпорын, мекеме не ұйымға келтіретін зиянға материалдық жауапкершілігі туралы білу 9.4.1.12 қызметкердің кінәсі болған жағдайда ғана келтірілген зиянға материалдық жауапкершілікті арту туралы білу 9.4.1.13 қызметкер мен кәсіпорын арасында мүлікті сақтауға қызметкердің жауапкершілікті өзіне алу туралы жазбаша шарт жасалатыны туралы білу
4.2 Еңбек шарттары және қорғау	9.4.2.1 әртүрлі кәсіпорындардағы еңбек жағдайлары туралы білу 9.4.2.2 еңбек гигиенасының негізгі ережелерін білу 9.4.2.3 "кәсіби ауру" ұғымы туралы түсініктің болуы
4.3 Еңбек шарты	9.4.3.1 еңбек шартының негізгі тармақтарын білу 9.4.3.2 еңбек шарты қандай жақтар арасында жасалатынын білу, жұмыс беруші және қызметкер 9.4.3.3 еңбек шартын оқу және қол қою 9.4.3.4 еңбек шартының түрлерін ажырата білу: белгісіз мерзімге, 5 жылдан аспайтын белгілі мерзімге, уақытша қызметкермен, мезгілдік қызметкермен 9.4.3.5 жұмысқа қабылдау туралы өтініш жаза алу 9.4.3.6 жұмыстан шығу туралы өтініш жаза алу 9.4.3.7 демалыс беру туралы өтініш жаза алу 9.4.3.8 түсініктеме қағаз жазу

5) 5-бөлім "Қылмыстық құқық":

5-кесте

9-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
5.1 Қылмыстық құқық ұғымы	9.5.1.1 қылмыстық құқық ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.5.1.2 қылмыстық құқықта қолданылатын терминдер туралы түсініктің болуы: айып, рақымшылық, бопсалаушылық, серіктесу, тұтқынға алу 9.5.1.3 полиция қызметтері туралы түсініктің болуы: құқық бұзушылықтардың алдын алу; қоғамдық тәртіпті қорғау; қылмыспен күрес; қылмыстық жазалау және әкімшілік жазаларды орындау
5.2 Қылмыс ұғымы	9.5.2.1 "қылмыс" ұғымы туралы түсініктің болуы 9.5.2.2 "арандатушы", "дәлдеуші", "қатысушы", "орындаушы" және "астыртын айдап салушы" ұғымдары туралы түсініктің болуы 9.5.2.3 қылмыстық жазаны өтейтін құқық бұзушылықтар туралы мәліметтердің болуы 9.5.2.4 жазалау мен оның мақсаттары туралы түсініктің болуы 9.5.2.5 "мәжбүрлеу шаралары" ұғымы туралы түсініктің болуы 9.5.2.6 негізгі жазалар: айыппұл, нақты қызметпен айналысу құқығынан айрылу, қоғамдық жұмыстарға тарту, түзету жұмыстары, тұтқынға алу, бостандықтан айыру туралы түсініктің болуы 9.5.2.7 өмірдегі практикалық мәселелерді шешу үшін жүгінетін құқықтық ұйымдардың атауын білу
5.3 Қылмыстық жауапкершілік	9.5.3.1 қылмысқа араласу мен қатысуға жауапкершілік туралы түсініктің болуы 9.5.3.2 қылмыстық жауапкершіліктен босатуға негіз болатын факторлар туралы мәліметтердің (қажетті қорғанысты арттыру, жәбірленушімен табысу, өкіну) болуы

6) 6-бөлім "Әкімшілік құқық":

6-кесте

10-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
6.1 Әкімшілік құқық ұғымы	10.6.1.1 әкімшілік жауапкершілік ұғымы туралы түсініктің болуы 10.6.1.2 әкімшілік құқық бұзушылықтың алдын алу шараларын жүзеге асыруға қатысу
6.2 Әкімшілік жауапкершілік	10.6.2.1 кішігірім бұзақылықтың не екенін (қоғамдық орындардағы балағат сөздер, азаматтарға тіл тигізу, қоғамдық тәртіп пен азаматтардың сабырлығын бұзатын әрекеттер) білу 10.6.2.2 кішігірім бұзақылыққа айыппұл тағылатынын білу 10.6.2.3 қоғамдық орындарда жүріп-тұру ережелерінің талаптарын орындау 10.6.2.4 жер және су ресурстарын тиімді қолданудың негізгі ережелері мен нормалары туралы түсініктің болуы 10.6.2.5 атмосфералық ауаның ластануынан сақтау ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.2.6 жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғау туралы түсініктің болуы 10.6.2.7 Қызыл кітаптың маңызы туралы түсініктің болуы 10.6.2.8 Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктерді атау 10.6.2.9 жол жүру қозғалысының негізгі ережелерін білу 10.6.2.10 негізгі кеден ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.2.11 әкімшілік құқық бұзушылықтар кезінде жүгінетін ұйымдардың аталуын білу
6.3 Әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу	10.6.3.1 "Құқық бұзушылықтардың алдын алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жалпы ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.3.2 құқық бұзушылықтардың алдын алу кешеніне кіретін ұғымдар туралы түсініктің болуы: әлеуметтік бейімдеу, әлеуметтік оңалту, құқықтық тәрбие

7) 7-бөлім "Азаматтық құқық":

7-кесте

10-сынып
Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
7.1 Азаматтық құқық түсінігі	10.7.1.1 азаматтық құқық туралы түсініктің болуы 10.7.1.2 мүліктік қатынастармен байланысты әрекеттерге (ұрлық, тонау, бопсалаушылық) жауапкершілік туралы мәліметтерге ие болу 10.7.1.3 азаматтық құқықтарда келіспеушіліктерді шешу үшін жүгінетін құқықтық ұйымдардың атауын білу
7.2 Меншік құқығы	10.7.2.1 меншік туралы түсініктің болуы 10.7.2.2 меншік мемлекетпен қорғалатынын білу 10.7.2.3 меншік құқықтарын қорғауға тартылған органдарды білу 10.7.2.4 азаматтардың кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқығы бар екенін білу 10.7.2.5 мемлекеттік және жеке меншікті ажырата білу
7.3 Азаматтық құқық міндеттемелері және жауапкершілік	10.7.3.1 азаматтық-құқықтық жауапкершілік туралы түсініктің болуы 10.7.3.2 азаматтың негізгі міндеттерін білу 10.7.3.3 азаматтың азаматтық құқықтағы міндеті (мүлікті беру, жұмысты орындау, ақша төлеу) туралы түсініктің болуы 10.7.3.4 кредит беруші, қарыздар, жалдау, өсімпұл, кепіл ұғымдары туралы түсініктің болуы 10.7.3.5 материалдық жауапкершілік, тұрақсыздық төлемі, кепілдеме ұғымдары туралы түсініктің болуы
7.4 Тұтынушылар құқығын қорғау	10.7.4.1 тұтынушылардың құқықтарын қарапайым деңгейде қорғауды түсіндіру 10.7.4.2 сатып алу, қызметтер көрсету және лайықсыз тауарды ауыстыру немесе қайтару жұмыстарын орындау кезінде алған білімдерін қолдана алу 10.7.4.3 өз құқықтарын білу және тауардың тиісті сапасын талап ете алу 10.7.4.4 өз құқықтарын білу және тауар, жұмыс не қызметтің жеткіліксіздігі салдарынан туындаған шығындарын талап ете алу

36. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Қоғам және құқық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 8-10
сыныптары үшін "Қоғам және
құқық" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 8-10 сыныптары үшін "Қоғам және құқық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 8-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Құқық пен мемлекет	1.1 Адам және қоғам	8.1.1.1 "қоғам" ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 8.1.1.2 ережелер не үшін керек екендігі туралы қарапайым деңгейде түсіндіру 8.1.1.3 адамдардың қоғамда тәртіп ережелері туралы айту 8.1.1.4 адам өмірінде құқықтың рөлі туралы түсініктің болуы 8.1.1.5 қоғамның әлеуметтік нормалары (тыйымдар, салт-дәстүрлер, мораль, этикет) туралы педагогтың көмегімен айтып, белгілеу 8.1.1.6 қоғамда қалыптасқан сыпайылық пен мінез-құлық ережелерін (көлікте қарттарға орын беру, яғни мораль қарттар мен ауруларға күтім жасауды белгілейді) мысалдар арқылы түсіндіру
1. Құқық пен мемлекет	1.2 Құқықтық мемлекет және қоғам	8.1.2.1 мемлекеттік рәміздердің атауларын білу және оларды ажырату 8.1.2.2 "қоғам" ұғымы туралы өз түсініктерін қарапайым сөздермен түсіндіру 8.1.2.3 "мемлекет" ұғымы және мемлекетті анықтайтын белгілер туралы түсініктерінің болуы
2-тоқсан
1. Құқық пен мемлекет	1.1 Адам және қоғам	8.1.1.7 өзінің әрекеттері үшін жеке жауапкершілік туралы білу 8.1.1.8 жақсылық пен жамандық, ақиқат пен жалған түсініктері ажырата білу 8.1.1.9 жалпыадамзаттық құндылықтардың мағынасын түсіну: адам өмірінің құндылығы 8.1.1.10 этикет пен сыпайылықтың негізгі ережелерін қолдану 8.1.1.11 қоғамда қалыптасқан негізгі салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды білу
1. Құқық пен мемлекет	1.2 Құқықтық мемлекет және қоғам	8.1.2.4 мемлекеттің сыртқы қызметтерін (ел қорғанысы, сыртқы саяси қызметтер, халықаралық ынтымақтастық) білу 8.1.2.5 мемлекеттің ішкі қызметтерін (адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау, тәртіп құқығын қамтамасыз ету) білу 8.1.2.6 құқықтық мемлекеттің негізгі белгілерін (заң алдында барлығының теңдігі, мемлекет пен тұлғаның жауапкершілігі) білу
3-тоқсан
1. Құқық пен мемлекет	1.2 Құқықтық мемлекет және қоғам	8.1.2.7 құқықтың қалыптасу негізі (құқықтың қайнаркөздері) туралы білу 8.1.2.8 құқық салаларын атап шығу 8.1.2.9 құқық қорғау органдарын педагогтың көмегімен атау және олардың қызметтерін сипаттау 8.1.2.10 Бала құқықтары туралы Конвенцияның мазмұны туралы жалпы түсінігінің болуы 8.1.2.11 өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, балалардың өмірін жақсартуға бағытталған негізгі мемлекеттік минималды әлеуметтік стандарттарды сақтау (тегін медициналық көмек көрсету; дене және психикалық күштеуден қорғау; қажетті өмір деңгейі; ата-аналардан қажетті көмекті алу) туралы түсініктің болуы 8.1.2.12 азаматтар алдындағы мемлекеттің жауапкершілігі туралы өз түсінігін қарапайым сөздермен түсіндіру 8.1.2.13 адам мен азаматтың негізгі құқықтары және бостандықтары (белгілі бір әрекеттерді жасау мүмкіндігі, өз қажеттіліктері мен қызығушылықтарын қанағаттандыру үшін нақты құқықтарды қолдану) туралы түсініктің болуы 8.1.2.14 "адам құқықтары" мен "азамат құқықтары" түсінігінің қарапайым деңгейін ажырату және түсіндіру 8.1.2.15 адамның жеке құқықтарын атау: өмір сүруге құқығы, жеке бостандығына құқығы, тұрғын үйге қол сұқпаушылық, орын ауыстыру және тұрғылықты жерін таңдау құқығы 8.1.2.16 азамат құқығы (мемлекет істерін басқаруға қатысу құқығы, сайлау және мемлекеттік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайлану құқығы; референдумға қатысу құқығы; мемлекеттік қызметке тең қолжетімділік құқығы) туралы айту 8.1.2.17 Қазақстан Республикасы азаматтығын алу үшін қандай органдарға жүгіну керек екендігін білу
4-тоқсан
1. Құқық пен мемлекет	1.2 Құқықтық мемлекет және қоғам	8.1.2.18 табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарларын ескерту мен жоюға қандай ұйымдар жауап беретінін айту 8.1.2.19 халыққа жедел медициналық және психологиялық көмекті қандай ұйымдар көрсететінін атау 8.1.2.20 төтенше жағдайда қандай ұйымдар көмек көрсететінін атау 8.1.2.21 өрт сөндіру қызметін қандай ұйымдар қамтамасыз ететіні туралы түсінігінің болуы
2.Конститутия лық құқық	2.1 Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары	8.2.1.1 бостандық ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 8.2.1.2 азамат ретінде өз құқықтарын атап өту 8.2.1.3 медициналық қызметке өз құқықтарын білу 8.2.1.4 білім алуға өз құқықтарын білу 8.2.1.5 әлеуметтік қамтамасыз етуге өз құқықтарын білу 8.2.1.6 Қазақстанда бар негізгі діни конфессияларды атау 8.2.1.7 әлеуметтік құқықтарына қысым жасалған кезде жүгінуге болатын ұйымдардың атауларын білу 8.2.1.8 мемлекеттік органдарға жүгіну рәсімін білу

2) 9-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
3.Отбасы құқығы	3.1 Отбасы құқығы ұғымы	9.3.1.1 отбасы құқығы ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.3.1.2 "отбасы" не екенін түсіндіре алу 9.3.1.3 неке мен отбасы, ана, әке және балалық шақ мемлекет қорғауында екендігін білу 9.3.1.4 неке ер мен айелдің тең құқылы одағы екенін білу 9.3.1.5 ер мен айелдің қай жаста некеге тұратынын білу 9.3.1.6 азаматтық хал актілерін тіркеу мемлекеттік органдарында жасалған неке ресми танылатынын білу 9.3.1.7 ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқықтары мен міндеттерін білу 9.3.1.8 адамдардың бірі басқа некеде тіркеліп тұрған жағдайда адамдар арасындағы неке рұқсат етілмейтінін білу 9.3.1.9 жоғары көтерілетін және төмен түсетін сызық бойынша тікелей туысқандар (ата-аналар және балалар, ата, әже және немерелермен), толық және толық емес туысқандықтағы әкесі мен анасы ортақ аға-інілер және әпке-сіңлілер арасында неке жасау рұқсат етілмейтінін білу 9.3.1.10 ерлі-зайыптылардың неке уақытында жинаған мүліктері жалпы ортақ меншік болып табылатынын білу 9.3.1.11 неке шарты туралы түсінігінің болуы 9.3.1.12 әрбір ерлі-зайыптының жеке қолдану заттары меншігі болып табылатынын білу 9.3.1.13 алименттік қатынастар туралы түсінігінің болуы 9.3.1.14 отбасында үй шаруашылығын жүргізуге өзінің қатысуы туралы айту 9.3.1.15 бағу мен қамқоршылық туралы түсініктің болуы 9.3.1.16 мұрагерлік құқық туралы түсініктің болуы 9.3.1.17 отбасы бюджетін жүргізу туралы түсініктің болуы 9.3.1.18 отбасы құқықтары мен міндеттеріне қатысты практикалық міндеттерді шешу үшін жүгінетін ұйымдардың атауын білу
2-тоқсан
3. Отбасы құқығы	3.2 Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері	9.3.2.1 отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері туралы қарапайым деңгейде айту 9.3.2.2 ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттері туралы білу 9.3.2.3 отбасының әр мүшесінің міндеттері туралы айту 9.3.2.4 ата-аналардың өз балаларының денсаулығының қамын ойлау, өз балаларын тәрбиелеу құқығына ие және міндетті екендіктерін білу: 9.3.2.5 балалардың міндеттерін білу 9.3.2.6 балалардың отбасында өмір сүру және тәрбиеленуіне құқығы, өз ата-аналарын білу құқығы, олардың қамқорлығына ие болу құқығы, өз ата-аналары, аталары, әжелері, аға-інілерім, әпке-сіңлілерім және туысқандарымен қарым-қатынас құру құқығын білу 9.3.2.7 Бала құқықтары туралы Конвенция туралы түсінігінің болуы 9.3.2.8 отбасы қатынастарының қарапайым әдеп ережелерін білу
3. Отбасы құқығы	3.3 Отбасының қоғамдағы маңызы	9.3.3.1 адам және қоғам өміріндегі отбасының рөлі туралы түсініктің болуы 9.3.3.2 тату отбасы ұғымы туралы түсініктің болуы
3-тоқсан
4. Еңбек құқығы	4.1 Еңбек құқығы ұғымы	9.4.1.1 еңбек құқығы ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.4.1.2 жеке еңбек шартын толтыру 9.4.1.3 жеке және ұжымдық еңбек шарттарын ажырату 9.4.1.4 еңбек шартының негізгі тармақтарын (жұмыс уақыты, демалыс уақыты, демалыс ұзақтығы, еңбекақы мөлшері) таба білу 9.4.1.5 еңбек тәртібі туралы негізгі түсініктің болуы 9.4.1.6 ішкі тәртіп ережелерін білу 9.4.1.7 кәмелетке толмағандардың еңбегінің негізгі ережелерін білу 9.4.1.8 еңбек кітапшасын кім толтыратынын білу 9.4.1.9 педагогтың көмегімен іскерлік қағаздар және стандартты бланктерді толтыру 9.4.1.10 еңбек дауларын шешу үшін жүгінетін ұйымдардың атауларын білу 9.4.1.11 қызметкерлердің кәсіпорын, мекеме не ұйымға келтіретін зиянға материалдық жауапкершілігі туралы білу 9.4.1.12 қызметкердің кінәсі болған жағдайда ғана келтірілген зиянға материалдық жауапкершілікті арттыру туралы білу 9.4.1.13 қызметкер мен кәсіпорын арасында мүлікті сақтауға қызметкердің жауапкершілікті өзіне алу туралы жазбаша шарт жасалатыны туралы білу
4-тоқсан
4. Еңбек құқығы	4.2 Еңбек шарттары және қорғау	9.4.2.1 әртүрлі кәсіпорындардағы еңбек жағдайлары туралы білу 9.4.2.2 еңбек гигиенасының негізгі ережелерін білу 9.4.2.3 "кәсіби ауру" ұғымы туралы түсініктің болуы
4. Еңбек құқығы	4.3 Еңбек шарты	9.4.3.1 еңбек шартының негізгі тармақтарын білу 9.4.3.2 еңбек шарты қандай жақтар арасында жасалатынын білу, жұмыс беруші және қызметкер 9.4.3.3 еңбек шартын оқу және қол қою 9.4.3.4 еңбек шартының түрлерін ажырата білу: белгісіз мерзімге, 5 жылдан аспайтын белгілі мерзімге, уақытша қызметкермен, мезгілдік қызметкермен 9.4.3.5 жұмысқа қабылдау туралы өтініш жаза алу 9.4.3.6 жұмыстан шығу туралы өтініш жаза алу 9.4.3.7 демалыс беру туралы өтініш жаза алу 9.4.3.8 түсініктеме қағаз жазу

3) 10-сынып:

3-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
5. Қылмыстық құқық	5.1 Қылмыстық құқық ұғымы	9.5.1.1 қылмыстық құқық ұғымы туралы қарапайым деңгейде айту 9.5.1.2 қылмыстық құқықта қолданылатын терминдер туралы түсініктің болуы: айып, рақымшылық, бопсалаушылық, серіктесу, тұтқынға алу 9.5.1.3 полиция қызметтері туралы түсініктің болуы: құқық бұзушылықтардың алдын алу; қоғамдық тәртіпті қорғау; қылмыспен күрес; қылмыстық жазалау және әкімшілік жазаларды орындау
5. Қылмыстық құқық	5.2 Қылмыс ұғымы	9.5.2.1 "қылмыс" ұғымы туралы түсініктің болуы 9.5.2.2 "арандатушы", "дәлдеуші", "қатысушы", "орындаушы" және "астыртын айдап салушы" ұғымдары туралы түсініктің болуы 9.5.2.3 қылмыстық жазаны өтейтін құқық бұзушылықтар туралы мәліметтердің болуы 9.5.2.4 жазалау мен оның мақсаттары туралы түсініктің болуы 9.5.2.5 "мәжбүрлеу шаралары" ұғымы туралы түсініктің болуы 9.5.2.6 негізгі жазалар: айыппұл, нақты қызметпен айналысу құқығынан айрылу, қоғамдық жұмыстарға тарту, түзету жұмыстары, тұтқынға алу, бостандықтан айыру туралы түсініктің болуы 9.5.2.7 өмірдегі практикалық мәселелерді шешу үшін жүгінетін құқықтық ұйымдардың атауын білу
2-тоқсан
5. Қылмыстық құқық	5.3 Қылмыстық жауапкершілік	9.5.3.1 қылмысқа араласу мен қатысуға жауапкершілік туралы түсініктің болуы 9.5.3.2 қылмыстық жауапкершіліктен босатуға негіз болатын факторлар туралы мәліметтердің (қажетті қорғанысты арттыру, жәбірленушімен табысу, өкіну) болуы
6. Әкімшілік құқық	6.1 Әкімшілік құқық ұғымы	10.6.1.1 әкімшілік жауапкершілік ұғымы туралы түсініктің болуы 10.6.1.2 әкімшілік құқық бұзушылықтың алдын алу шараларын жүзеге асыруға қатысу
6. Әкімшілік құқық	6.2 Әкімшілік жауапкершілік	10.6.2.1 кішігірім бұзақылықтың не екенін (қоғамдық орындардағы балағат сөздер, азаматтарға тіл тигізу, қоғамдық тәртіп пен азаматтардың сабырлығын бұзатын әрекеттер) білу 10.6.2.2 кішігірім бұзақылыққа айыппұл тағылатынын білу 10.6.2.3 қоғамдық орындарда жүріп-тұру ережелерінің талаптарын орындау 10.6.2.4 жер және су ресурстарын тиімді қолданудың негізгі ережелері мен нормалары туралы түсініктің болуы 10.6.2.5 атмосфералық ауаның ластануынан сақтау ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.2.6 жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғау туралы түсініктің болуы
3-тоқсан
6. Әкімшілік құқық	6.2 Әкімшілік жауапкершілік	10.6.2.7 Қызыл кітаптың маңызы туралы түсініктің болуы 10.6.2.8 Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктерді атау 10.6.2.9 жол жүру қозғалысының негізгі ережелерін білу 10.6.2.10 негізгі кеден ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.2.11 әкімшілік құқық бұзушылықтар кезінде жүгінетін ұйымдардың аталуын білу
6. Әкімшілік құқық	6.3 Әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу	10.6.3.1 "Құқық бұзушылықтардың алдын алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жалпы ережелері туралы түсініктің болуы 10.6.3.2 құқық бұзушылықтардың алдын алу кешеніне кіретін ұғымдар туралы түсініктің болуы: әлеуметтік бейімдеу, әлеуметтік оңалту, құқықтық тәрбие
7. Азаматтық құқық	7.1 Азаматтық құқық түсінігі	10.7.1.1 азаматтық құқық туралы түсініктің болуы 10.7.1.2 мүліктік қатынастармен байланысты әрекеттерге (ұрлық, тонау, бопсалаушылық) жауапкершілік туралы мәліметтерге ие болу 10.7.1.3 азаматтық құқықтарда келіспеушіліктерді шешу үшін жүгінетін құқықтық ұйымдардың атауын білу
4-тоқсан
7. Азаматтық құқық	7.2 Меншік құқығы	10.7.2.1 меншік туралы түсініктің болуы 10.7.2.2 меншік мемлекетпен қорғалатынын білу 10.7.2.3 меншік құқықтарын қорғауға тартылған органдарды білу 10.7.2.4 азаматтардың кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқығы бар екенін білу 10.7.2.5 мемлекеттік және жеке меншікті ажырата білу
7. Азаматтық құқық	7.3 Азаматтық құқық міндеттемелері және жауапкершілік	10.7.3.1 азаматтық-құқықтық жауапкершілік туралы түсініктің болуы 10.7.3.2 азаматтың негізгі міндеттерін білу 10.7.3.3 азаматтың азаматтық құқықтағы міндеті (мүлікті беру, жұмысты орындау, ақша төлеу) туралы түсініктің болуы 10.7.3.4 кредит беруші, қарыздар, жалдау, өсімпұл, кепіл ұғымдары туралы түсініктің болуы 10.7.3.5 материалдық жауапкершілік, тұрақсыздық төлемі, кепілдеме ұғымдары туралы түсініктің болуы
7. Азаматтық құқық	7.4 Тұтынушылар құқығын қорғау	10.7.4.1 тұтынушылардың құқықтарын қарапайым деңгейде қорғауды түсіндіру 10.7.4.2 сатып алу, қызметтер көрсету және лайықсыз тауарды ауыстыру немесе қайтару жұмыстарын орындау кезінде алған білімдерін қолдана алу 10.7.4.3 өз құқықтарын білу және тауардың тиісті сапасын талап ете алу 10.7.4.4 өз құқықтарын білу және тауар, жұмыс не қызметтің жеткіліксіздігі салдарынан туындаған шығындарын талап ете алу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 525-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің мақсаты – адамгершілігі жоғары, мәдениетті, жан-жақты дамыған тұлғаны қалыптастыруға ықпал ету.

3. Тәртіп мәдениетіне оқыту міндеттері:

1) білім алушыларды қоғамдық орындардағы этикет ережелерімен және тәртіп нормаларымен таныстыру;

2) адамның тұлғасына қатысты сыйластық және әдептілік қатынасты қалыптастыру;

3) білім алушылардың тұрақты түрде өзін-өзі жағымды бағалай білуін қалыптастыру;

4) әр түрлі жағдайлардағы тәртіп мәдениетіне үйрету;

5) коммуникативтік қабілеттерін дамыту;

6) білім алушыларды өзін өзі жетілдіруге, жан-жақты үйлесімді дамытуғаынталандыру;

7) эстетикалық талғамды, қоршаған әлем сұлулығын байқай білуді дамыту;

8) әр түрлі іс-әрекеттердегі өзара жағымды қарым-қатынасты қалыптастыру;

9) алған білімін өмірде қолдана білуге көмектесу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "Тәртіп мәдениеті" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптерге негізделген.

5. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту принципі баланың даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды білдіреді.

6. Білім беруге ерекше қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме принципі психологияның "жетекші әрекет" түсінігіне негізделеді. Заттық-тәжірибелік әрекет жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды дамытудың, оқу және еңбек әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше орнын толтыру құралы болып табылады.

7. Саралау және жекелеу тәсілдеме принципі бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің болуымен шартталған. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекешелеу тәсілі саралау тәсілінің нақтыламасы болып табылады.

8. Тәртіп мәдениетіне тәрбиелеу жүйелі түрде жүзеге асырылады, өмірдің барлық жақтары ендіріледі және білім алушылардың тәртібіне қойылатын талаптардың әр түрлі болуына рұқсат берілмейді. Тәртіп мәдениетіне оқыту тәсілдері: үйрету, жаттығулар, үйрететін жағдайлар (жағдаяттық есептер, іскерлік ойындар), қолдау, ескерту, еліктеуге берілген мысалдар, сан алуан түрлі сөздік тәсілдер, түсіндіру, этикалық әңгіме жүргізу.

9. Ақпараттық-коммуникациялық технология (бұдан әрі – АКТ) әдетте қолданылатын құралдардың көмегімен құрылмай, дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді. Білім алушылардың тәжірибелік әрекеттері нақты ұйымдастырылады. Ұсынылатын тапсырмалардың мазмұнына меңгерілетін білім сапасы ғана емес, сондай-ақ білім алушылардың байқампаздығы мен ойлау қабілеті де тәуелді болады.

10. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизм идеяларына, осы санаттағы білім алушыларлдың мектепте оқуының табиғатына сәйкестігіне шартты болады.

11. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың икемділіктер мен дағдыларды меңгеру нәтижелерін бағалау нормасы мақсатты тұжырымдауға негізделген және білім алушылардың оқудағы жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастырудағы біріңғай тәсілдемені жүзеге асыруға бағытталған.

12. Біліктер мен дағдылары қалыптастыруға көмектесетін тапсырмалар мен жаттығулар бағалау құралдары болып табылады.

13. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелері білім беру процесі барысында мұғаліммен сабақтарда тікелей бағаланады.

14. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелілігін бағалау ағымды (сабақтағы), әлсін-әлсін (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асырылады.

15. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін критериалды сипаттамалық бағалауды қолдану педагогтардың бағалау әрекеттерінің әділ болуын қамтамасыз етеді. Оқыту нәтижесін бағалау көрсеткіштері:

1) тәжірибеде меңгерілген әрекет тәсілдерін, тәртіп мәдениетінің дағдыларын басшылыққа ала білу;

2) тәртіп мәдениетін, оларға деген қажеттілікті білдіретін әрекеттерге деген қызығушылық байқату;

3) құрдастарының, айналасындағылардың тәртібіндегі жағымсыз байқалымдарға адекватты көзқарас;

4) тәртіп мәдениетінің сыртқы түрінің білім алушының ішкі тұлғалық қасиеттерімен өзара байланысы.

3-тарау. "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

16. "Тәртіп мәдениеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

17. Этикалық және эстетикалық нормалармен бекітілген тәртіп ережелері тәртіп мәдениеті сабақтарының басты мазмұны болып табылады. Оларға жататындар: әңгімелесу, ойын, театрланған қойылымдар, мерекелік кештер, қызықты адамдармен кездесулер, ата-аналарды шақыру, экскурсия, театрға, мұражайға, кафеге, кітапханаға бару, бұлардың барлығы қоғамда қабылданған тәртіп ережелерін тиімді, сапалы меңгеруге қажетті жағдайларды тудырады. Тәжірибелік сабақтар қандай да бір тәртіп дағдысын техникалық тұрғыда жаттықтырады, мысалы, қоғамдық көлікте орын беру, сыйлық үшін алғысын білдіру, үстел басынан тұру, қошамет сөз айту.

18. "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Сыртқы түр мәдениеті";

2) 2-бөлім "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті";

3) 3-бөлім "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті".

19. "Сыртқы түр мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) мәдени-гигиеналық дағдылар;

2) киім мәдениеті.

20. "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет;

2) қызмет мәдениеті;

3) еңбек мәдениеті (8-9 сыныптар).

21. "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті;

2) іскерлік этикет мәдениеті (8-9 сыныптар).

22. Бағдарламадағы оқу материалы шоғырландыру қағидасының негізінде құрамдастырылған, бұл жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларда дағдыларды қалыптастырудың шынайы қиындықтарын есепке алуға мүмкіндік береді.

23. 5-сыныпқа арналған"Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) гигиеналық дағдылар. Өздігінен дұрыс киінуге, киіну әрекетінің ретін білуі. Күнделікті бір уақытта жатып тұруды, бөлмені желдетіп, жаттығу жасауды білуі.мәдениетті тамақтану дағдылары. Құрбыларымен танысуды, кесдескен кезде амандасуды, кетер кезінде басын сәл изеп қоштасуды және амандасуды күлімдеп, нақты, ергек айтуды білуі. Қарым-қатынаста сыпайы сөздерді қолдану. Сыныпта, жатын бөлмеде, ойын бөлмесінде, жуынатын бөлмеде және дәретханада, киім ауыстыру бөлмесінде бағдарлау дағдылары. Заттарын, мектеп құралдарын өз орындарына қоюды, оларды ұқыпты пайдалануды білуі.

24. 6-сыныпқа арналған"Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) гигиеналық құралдарды күту. Жатын бөлменіұйықтауға дайындау, ұйқы алдында бөлмені желдету. Ұйқы көлегі, пижама. Қолдану ережесі мен күтімі. Ішке кіру. Ішке кіру кезіндегі ұлдардың бас киімді шешуі. Ішке кіру кезінде аяқкиім табанын сүрту;

2) мектпетегі тәртіп ережесі: айна алдында киімін жөндеу; сабақтағы ұйымдастырылуы. Жақын адамдарға махаббат сезімін білдіру - анасына, әкесіне, әпке-сіңіліне, аға-інілеріне ; отабасына жақын болуы; отбасында анасы, әкесі, әжесі, атасы орындайтын кейбір еңбек әрекеттерін байқау қабілеті;

3) білім алушылардың мұғаліммен, ұлдардың қыздармен, кішілердің үлкендермен амандасу ережесі. Адамдардың амандығына жауап беру. Жасы үлкендерге "сіз" деп айту. Қарым-қатынастың сыпайы сөздерін қолдану: "Кешіріңіз", "Кіруге рұқсат па?", "Шығуға бола ма?". Мұғалімді мұқият тыңдай білуі, сұрақтарға жауап беруі. Құрдастарымен араласу мәдениетінің ережелері.

25. 7-сыныпқа арналған"Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) сабақтан кейінгі білім алушының сырт бейнесі: ескертусіз үй киімін ауыстыру, өз киіміне, аяқкиіміне ұқыпты қарау, оның тазалығын өздігінен күту. Майда киімдерді қолмен жуу. Кір жуумәшинесінде жуу. Кешке мектеп киімін дайындау. Сырт киімдерді дайындау. Ақ киімді тазалау. Қоғамдық жерлердегі тәртіп ережелері. Тротуармен жүру ережесі. Жақын адамдарға етене жақын болу – анасы, әкесі, аға-інілері, әпке-сіңілдері, әжесі, атасы. Ересек адамдардың күнделікті еңбегіне сыйластық, қамқорлық үшін ата-аналарға алғыс білдіру. Балалардың өзара мейірімді болуы, мейірімді әрекетерге ынталандыру. Күнделікті өмірде сыпайы сөздерді қолдану: "Қайырлы таң", "Қайырлы күн", "Қайырлы кеш", "Қайырлы түн". Өз уақытын бөлу ережесі. Қоғамдық жұмысқақатысу, мұғалімге, тәрбмешіге, ата-анаға көмек. Қамқорлық пен жауапкершіліктің көрінісі. Келісімді түрдеәрекет ете білуі, бір біріне көмектесу.

26. 8-сыныпқа арналған "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) шашқа арналған тазалық құралдармен қолдану ережелері. Қол мен аяқтағы тырнақтардың күтімі. кезектілікпен киіну ережесі. Қонаққа барғанда, мерекеге арналған киім. Ауа-райына байланысты киіну. Көліктегі тәртіп ережелері. Жолаушылаға сыпайы қарым-қатынас жасау, үлкен жастағы кісілер мен кіші жастағы балалары бар жолаушыларға орын беру. Ескертусіз өз ниетімен айналадағыларға мейірімділік таныту. Өз жолдастарына, олардың адамгершілік қасиеттаріне, әрекеттеріне қызығушылық білдіру. "Алғыс білдіремін", "өтінемін" деген сыпайы қарым-қатынас сөздерін қолдану. Жолдасының сөзін бөлмей соңына дейін тыңдау – әдептілік ережесі. Әдептілік ережесіне сәйкестілігіне байланысты өз әрекеттерін сараптау. Балалардың жеке қызығушылықтары. Шағын міндеттерді белгілеп, оларды соңына дейін жеткізу.

27. 9-сыныпқа арналған "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) қоғамдық жерлерде тамақтану, асхана құралдарын пайдалану ережелері. Қызмет көрсету саласына экскурссия. Қызмет көрсету саласы халыққа ұсынатын қызметтер – шаштараз, химиялық тазалау, киім тігу ательесі, аяқкиім жөндеу. Жақсы қылық ережелері. Қонақта құрбыларымен және ересектермен танысу ережелері. Ересектердің және достарының сенімін ақтай білуі. Қонақта, кафеде, ресторандағытәртіп ережелері. Кинотеатрда, театрда, мұражайдағы тәртіп ережелері. Сыпай қатынас сөздерін қолдану: "сәлеметсізбе", "сау болыңыз", "Мархабат", "Көңіл бөлсеңіз", "Кешіріңіз", "Рақмет", "Алғыс білдірем", "Кіруге зұқсат етіңіз". Ересектердің әңгімесін бөлмеуге және араласпауға үйрену. Тапсырмалар арқылы сыпайы сөздерді қолдануды бекіту бойынша практикум-тренингтер. Сыныптағы, оқу шеберханасындағы, ойын бөлмесіндегі, үйдегі өз жұмыс орнын таза ұстау ережелері. Кез-келген тапсырмаларды орындау ережелері – кез-келген жұмысты жақсы орындау қарастырлады. Кітаптар мен оқулықтарды пайдалану ережелері. Бүгін жасалатын жұмысты ертеңге қалдырмауды білу.

28. Бағдарламада оқу материалын сынып (тоқсан) бойынша бөлу шартты түрде берілген, мұғалім білім алушылардың ерекшелігін ескере отырып, оқу материалын меңгеруді бір сыныптан келесі сыныпқа (бір тоқсаннан келесі тоқсанға) ауыстыруға құқылы. Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар білім алушының жеке қарқында және көлемде оқу материалын меңгеру, даму құқығын жүзеге асыруда мұғалім әр тақырыпты, тарауды меңгеруге қажетті сағат санын өзігінен анықтайды. Әр сыныптағы оқыту бұрын өтілген материалды қайталаудан басталады.

4-тарау Оқыту мақсаттарының жүйесі

29. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.2.1 кодындағы "5" – сынып, "2.2" – бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік саны.

30. Оқыту мақсаттарының мазмұны:

1) "Сыртқы түр мәдениеті":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту 5.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 5.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау 5.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 5.1.1.8 шашын жуғанда сусабынды пайдалану 5.1.1.9 қол мен аяқтың тырнақтарынкүте білу 5.1.1.10 сыныптастарының және өзінің қолы мен тынағының жағдайының дұрыс еместігін байқау	6.1.1.1 бетін, қолын, киімін және аяқ киімін таза ұстау 6.1.1.2 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 6.1.1.3 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 6.1.1.4 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту 6.1.1.5 ғимаратқа (үйге, мектепке) кірерде аяғын мұқият сүрту 6.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 6.1.1.7 тамақ ішкен кезде майлық қағазды пайдалану, үстел басында түзу отыру, шынтағын үстел үстіне салмау	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау; 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 7.1.1.5 ас ішу құралдарын дұрыс пайдалану; 7.1.1.6 асықпай, ұқыпты, дыбысын шығармай тамақ ішу, тамақты мұқият шайнау 7.1.1.7 тамақтан кейін ауызын шаю; 7.1.1.8 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою; 7.1.1.9 кешкілік гигиеналық шараларды орындау 7.1.1.10 суды үнемдеп ұстау (шүмекті жақсылап жабу)	8.1.1.1 таңертеңгілік гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.2 құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 8.1.1.3 гигиена заттарын күте білу 8.1.1.4 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану 8.1.1.5 дастархан басындағы тәртіп ережесін орындау, тамақ ішіп болғаннан кейін, ас ішетін құралды дастарханға емес, тәрелкеге салу 8.1.1.6 кешкі гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.7 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою 8.1.1.8 сыныптастары мен өзінің шашының дұрыс таралмағанын байқау	9.1.1.1 шынықтыру шараларын орындау 9.1.1.2 шашын әдемілеп тарай білу, мерекелік және күнделікті шаш тарасты ажырату 9.1.1.3 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану 9.1.1.4 қыз балалар күнделікті және мерекелік бет күтімін ажырата білу 9.1.1.5 дезодорант, иісу, сағыз және сергіткіш құралдарды пайдалана білу
1.2 Киім мәдениеті	5.1.2.1 мектепке ұқыпты киініп бару 5.1.2.2 киімді әр түрлі жағдайға (мектеп, үй, мереке, театр) қарай дұрыс таңдау 5.1.2.3 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 5.1.2.4 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 5.1.2.5 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 5.1.2.6 киімді ауа райына сәйкес таңдай білу	6.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 6.1.2.2 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану; 6.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 6.1.2.4 мерекеге, саяхатқа шығуға, қонаққа баруға арналған киімді таңдай білу; 6.1.2.5 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу 6.1.2.6 су киім мен аяқ киімді кептіру 6.1.2.7 сыртқы түрінің өмірлік жағдайға сәйкес келмейтінін байқау	7.1.2.1 сыртқы түрдің тек киімге ғана тәуелді емес екенін түсіну 7.1.2.2 әдемі табиғи жүруге: басын жоғары ұстауға, қолының қимылы аяқтың басқан қадамының мөлшері мен ырғағына сәйкес келуіне үйрену; қыз балалардың қадамының мөлшері киім мен аяқ киімнің түріне (шалбар немесе белдемше, өкшесі бар туфли немесе кроссовки) тәуелді болады 7.1.2.3 мүсінді дұрыс (арқасы түзу, иығы тіктелген, басы жоғары көтерілген) ұстауға үйрену 7.1.2.4 адамның сүйкімділігі туралы түсінігінің болуы 7.1.2.5 сыртқы түрді (адамның дұрыс мүсіні, жүрісі, ым-ишыраты) дұрыс ұстаудың маңыздылығын түсіну	8.1.2.1 адамның сыртқы түрінің адамдармен қарым-қатынасы үшін маңыздылығын сезіну 8.1.2.2 бірінші әсердің маңыздылығын түсіну 8.1.2.3 сыртқы түрдің адамның ішкі әлеміне тигізер әсерін сезіну 8.1.2.4 сыртқы түрдің неден (дене келбеті, қалпы және қимыл-қозғалыс) құралатынын білу 8.1.2.5 киімнің негізгі атқарымымен танысу 8.1.2.6 киімді әр түрлі жағдайға қарай дұрыс таңдай білуге үйрену 8.1.2.7 ер адамдар дың кос тюмдерін ажырату; бозбаланың іскерлік және күнделікті киім киісі 8.1.2.8 әйел адамдардың костюмін ажырату іскерлік және салтанатты киім ки 8.1.2.9 нәзіктік және кербездік туралы түсініктердің болуы 8.1.2.10 күнделікті этикеттегі маңызды ұсақ-түйектерді білу	9.1.2.1 костюмдердің ертедегіден осы күнге дейінгі қысқаша тарихымен танысу 9.1.2.2 қазақ ұлттық киім салт-дәстүрімен танысу 9.1.2.3 адамның стилі, талғамы, имиджі (бастық, мұғалім, ата-ана стилі – "қатал", "мейрімді", "шыншыл", "ымырасыз") туралы түсінігінің болуы 9.1.2.4 дресс-код туралы түсінігінің болуы 9.1.2.5 мода ережелеріне: ауа райына, жағдайға, жасына және адамның жеке ерекшеліктеріне сәйкес киінуге үйрену 9.1.2.6 киімдерді қолданысына қарай ажырату 9.1.2.7 арнайы киімнің жұмыс киімінің бір түрі екені туралы білу 9.1.2.8 киімдегі ансамбль және тәртіп туралы түсінігінің болуы

2) 2-бөлім "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.2.1.1 әр түрлі халықтарда қабылданған қарым-қатынастың негізгі этикеттерімен (сынып білім алушыларының ұлттық құрамына қарай) танысу 5.2.1.2 туысқандық қатынастарды түсіну: немесе аға, немере әпке 5.2.1.3 жақын туысқандарының есімін, әкесінің есімін, тегін білу 5.2.1.4 өзінің ата-анасының, ағаларының, әпкелерінің, әжелері мен аталарының туылған күндерін білу 5.2.1.5 тұрған және отырған қалыпта сөйлескен кезде дұрыс қалып қабылдауға тырысу 5.2.1.6 сөйлесіп тұрған адамын соңына дейін тыңдау, қойылған сұраққа бет-аузын қисаңдатпай, артық им-ишыратсыз, қысқа жауап беруге тырысу 5.2.1.7 қазақ халқында ерсектерге қатысты қабылданған әдеттегі қарым-қатынасты ұстану 5.2.1.8 сөйлеу тілінде сөйлесіп тұрған адамның ұлтына қарай әр түрлі қаратпа сөздерді пайдалану 5.2.1.9 қазақ тілінде амандасып, қазақ тілінде қоштасу 5.2.1.10 адамдарды біріне бірін таныстыра білу: "Апа, танысып қойыңыз", "Балалар, танысыңдар!" кішілерді үлкендерге, ұл баланы қыз балаға таныстырады	6.2.1.1 мінсіз мұғалім мен білім алушы туралы түсінігінің болуы 6.2.1.2 мұғалім мен білім алушының серіктестігі туралы түсінігінің болуы 6.2.1.3 мұғаліммен қарым-қатынастағы білім алушының рөлін сезіну; 6.2.1.4 мұғалім жұмысының ерекшеліктерін түсіндіру 6.2.1.5 сабақтағы стандартты жағдайлардағы қарым-қатынас ережелерін орындау 6.2.1.6 білім алушының негізгі ережелерін білу және орындау 6.2.1.7 ұқыпты жүру 6.2.1.8 сабаққа кешікпеу 6.2.1.9 оқулықтарын тәртіпте ұстау 6.2.1.10 сыныпты, мектеп дәлізін былықтырмау 6.2.1.11 сыныпқа мұғалім немесе ересектер кіргенде үндемей, жылдам орнынан тұру 6.2.1.12 сабақта алаңдамай, мұғалім мен сыныптастарына бөгет жасамау 6.2.1.13 егер мұғалімге немесе ересек білім алушыға қандай да бір сұрақ қою қажет болса, алдымен қол көтеру, қойылған сұрақты немесе айтылған өтінішті орнынан тұрып тыңдау 6.2.1.14 үзілісте жүгіруге, итерісуге болмайды 6.2.1.15 ересектердің алдында жүрісін ақырындату 6.2.1.16 сөйлесе білу (әңгімені бастау, жалғастыру және аяқтау) 6.2.1.17 сөзді қолдау мәдениетіне үйрену 6.2.1.18 телефонмен сөйлесе білу, телефонды байланыс және қысқа қарым-қатынас құралы ретінде пайдалану	7.2.1.1 "этикеттің" белгілі бір әлеуметтік ортада қабылданған, тәртіп ережелерінің жинағы ретінде түсінігі болуы 7.2.1.2 әр түрлі елдердегі этикет ережелеріндегі айырмашылықтар туралы түсінігінің болуы 7.2.1.3 бейтаныс адамдармен (кафедегі даяшылар, вокзалдағы кассирлермен, вагондағы жолаушылармен, ұшақтағы көршісімен) қатынасқа түсуге үйрену 7.2.1.4 жақын туыстарына, достарына, жақсы таныстарына, ер адамдар мен әйел адамдарға және балаларға сыйлық таңдауға және сыйлауға үйрену 7.2.1.5 жанұялық ішкі байланыстарды (келін, күйеу бала, ене, ата) зерделеуді жалғастыру 7.2.1.6 сөйлеу тілдік этикет және сөйлеу т ілдік мәдениет туралы түсінігінің болуы 7.2.1.7 дауыс интонациясының, екпінінің, сәтсіз айтылымдарды, сөйлеу тілдік қателіктерді, адамдардың қарым-қатынасындағы дөрекі сөздерді, осының адамдар арасындағы қарым-қатынасқа тигізер салдарының мәнін түсіну 7.2.1.8 "Егер қиын болмаса, қол жалғап жіберіңізші", "Сіздің рұқсатыңызбен", "Рақым етіңіз" сыпайыгершілік сөздер мен айтылымдарды меңгеруді жалғастыру	8.2.1.1 телефонмен сөйлесу мәдениет ережелерін, ұялы телефонды қоғамдық орындарда және мектепте пайдалану ережелерін білу және орындау 8.2.1.2 СМС-хабарлама, WhatsApp жіберуді үйрену 8.2.1.3 хат жаза білу 8.2.1.4 интернетті пайдалану ережелерін білу 8.2.1.5 электронды поштамен жұмыс ережелерін білу 8.2.1.6 скайп арқылы қатынас ережелерін білу 8.2.1.7 жанұядағы тәртіп ережелерін оқытуды жалғастыру 8.2.1.8 өзінің шығу тегіне, бабаларына деген қызығушылық таныту 8.2.1.9 өзінің жанұясына деген құрмет және сүйіспеншілік сезімін білдіру 8.2.1.10 жақындарына, қарт адамдарға, көршілеріне тілектестік пейіл білдіру 8.2.1.11 жанұя мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін білу 8.2.1.12 жанұялық салтанатты шараны, жанұялық салт-дәстүрді ұйымдастыру мәдениетін байқату 8.2.1.13 тұрмыс мәдениетін арттыру 8.2.1.14 үстел басындағы тәртіп ережелерін орындау 8.2.1.15 әлемнің кейбір елдерінің дастархан басындағы салт-дәстүрлерімен танысу 8.2.1.16 өз жанұясының сыйлы екенін мақтан тұту 8.2.1.17 өзінің ата-тегіне деген қызығушылықты білдіру 8.2.1.18 өзінің әрекеттерін этикалық тәртіп нормаларымен байланыстыруға тырысу 8.2.1.19 айналасындағылар үшін қайырымды және жұбаныш сөздерін табу 8.2.1.20 сөйлеу тілінде қисынсыз сөздерді қолданудан қашық болу 8.2.1.21 ересек адамдардың арасында танысу және қоштасу, қол алысу мәдениетіне үйрену 8.2.1.22 қазақтың амандасу сөздерін білу және қолдану 8.2.1.23 Қазақстанда тұратын халықтардың амандасу салтымен танысу	9.2.1.1 ресми шаралардағы этикет туралы түсінігінің болуы 9.2.1.2 қоғамдағы тәртіп ережелері мен нормаларын орындау 9.2.1.3 әр түрлі жағдайларда қарым-қатынас мәдениетін байқатуға тырысу 9.2.1.4 жолдастарымен және айналасындағы ересек адамдармен сыпайы қатынаста болу 9.2.1.5 сыпайылықтың дәлдікпен және ұқыптылықпен байланысын табу 9.2.1.6 қарым-қатынастағы сын туралы түсінігінің болуы 9.2.1.7 сөйлесіп тұрған адамды ренжітпей, сын айта білу 9.2.1.8 сынды дұрыс қабылдай білу 9.2.1.9 бір адамды таныстыруға қатысты қоғамда қабылданған нормалар мен сөйлеу тіл түрін білу 9.2.1.10 нағыз достық, адал ойын мен жарыстың ережелерін білу 9.2.1.11 сөйлеу тілдік қарым-қатынас дағдыларын дамыту 9.2.1.12 әңгімелесу өнеріне, әңгімедегі әдептілікке үйрену 9.2.1.13 дауласу мәдениетін меңгеру 9.2.1.14 кешірім сұрағандағы және кешірген кездегі этикеттік байқалымдарды, мимика мен ым-ишаратты меңгеру 9.2.1.15 сөйлеу тілдік этикеттегі мимика мен ым-ишараттың рөлін түсіну 9.2.1.16 диалогты жүргізудің жалпы ережелерімен танысу 9.2.1.17 сөйлеп тұрғанға арналған ережелерді (тілектестік, сыпайыгершілік, аз сөзділік, ойын анық жеткізу, эмоциясының орташа деңгейде болуы, сөйлеу тілдік мәдениет) білу және орындау 9.2.1.18 тыңдаушыға арналған ережелерді (зейін, сөйлеп тұрғанды сыйлау, қатынасты қолдау) білу және орындау 9.2.1.19 тіл тигізгенге жауап беру тәсіліне үйрену
2.2 Қызмет мәдениеті	5.2.2.1 бөлмедегі, сыныптағы шашылғанды байқап, өз ынтасы бойынша барлығын жинастыру 5.2.2.2 ата-анасына қонақ қарсы алуға көмектесу 5.2.2.3 өздігінен мектеп дәрігерінен көмек сұрау, сыныптан тыс уақытта мұғалімнің, тәрбиешінің тапсырмаларын орындау 5.2.2.4 табиғи қалыпта, шын көңілмен, тілектес болуға тырысу 5.2.2.5 тәртіптегі ұялшақтықты немесе керісінше әдепсіздік көрсеткенді жеңу 5.2.2.6 қарт адамдарды сыйлау, қажетілігіне қарай оларға көмек көрсету	6.2.2.1 кішкентайларға қамқорлық (оларға үнемі көңіл аударып, қамқорлық көрсету) жасауға тырысу 6.2.2.2 шын көңілімен және риясыз көмегін ұсыну 6.2.2.3 өзінің сөзінде тұрып, берген уәдесін орындауға тырысу 6.2.2.4 ұжымда жұмыс істеу, тапсырманы орындау, орындалған жұмыс туралы есеп беру 6.2.2.5 үй жануарларының өмірі мен денсаулығына деген жауапкершілікті сезіну, қамқорлық көрсету	7.2.2.1 оқу және еңбек әрекетін жоспарлауға, өзінің бос уақытын тиімді пайдалануға үйрену 7.2.2.2 алдына қолынан келерлік мақсаттарды қою және соларға жету 7.2.2.3 уақытын үнемдеуге тырысу, пайдалы (оқу, еңбек) және пайдасыз (бос кеткен) істерге кеткен уақытты есепке алу дәптерін жүргізу 7.2.2.4 өткен күн, аптаның пайдалылығын талдау, уақытты бос өткізуді азайту тәсілін ойлау	8.2.2.1 қонақтарды қарсы алу ережелерін зерделеуді жалғастыру 8.2.2.2 әр түрлі халықтардың қонақжайлық салт-дәстүрімен танысу 8.2.2.3 қонаққа бару және қонақтағы тәртіп ережелерін орындау; қонақтың сыртқы түрі; дастархандық этикет, ас іші құралдарымен пайдалана білу 8.2.2.4 қонақжайлылық этикетін: қонақтарды шақыру, дастархан жаю ережелерін, шәй ішу дәстүрін, қонақтардың көңілін аулауды білу 8.2.2.5 салтанатты шарадағы тәртіп ережелерін білу және орындау 8.2.2.6 ашық хатты әшекейлеуге үйрену 8.2.2.7 сыйлықты таңдау, алу және сыйлау ережелерін білу, сыйлықтарды безендіру 8.2.2.8 гүлге қатысты этикет туралы түсінігінің болуы 8.2.2.9 қошемет сөздерді айту және қабылдай білу 8.2.2.10 би кезіндегі бойжеткен мен бозбаланың тәртіп ережелерімен, биге шақыру, биден бас тарту, "ақ би" ережелерімен танысу	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу; 9.2.2.5 (Мен – тұлға) туралы түсінігі болу; 9.2.2.6 өзінің тәртібі мен айналағысындардың пікірі ара қатынасын білу, өзінің тәртібін талдау 9.2.2.7 өзін өзі көруге, түсінуге және бағалауға тырысу 9.2.2.8 салауат ты өмір салтын әдеттендіру 9.2.2.9 бозбалаларға салауатты өмір салтына тілектестікпен, сергек қарауға тырысу оған қатысты жауапкершілік дағдыларды, анасына, қыз балаларға, әйел адамдарға сыйласымдылықпен қарау дағдысын әдеттендіру
2.3 Еңбек мәдениеті				8.2.3.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сұхбаттасу ержелерімен танысу 8.2.3.2 бет-әлпет, дауыс үні жағымды әсер тудыратынын түсіну 8.2.3.3 ым-ишыратты, дене қимылын қадағалау 8.2.3.4 сыртқы түрдің алғашқы әсер үшін маңызын түсіну; 8.2.3.5 жұмысқа орналасқандағы бастапқы кездегі тәртіп ережелерін меңгеру 8.2.3.6 әріптестері мен бастығының ескертулерін дұрыс қабылдауға үйрену 8.2.3.7 еңбек әрекеттерін өтінішсіз, айтпай-ақ орындау	9.2.3.1 өзінің өзінің әріптестерімен амандаса білу 9.2.3.2 жұмыстағы әріптестерімен жақсы қарым-қатынас орнату ережелермен танысу 9.2.3.3 жұмыста өзге істермен шұғылдануға және жаман көңіл күйді көрсетуге болмайтынын білу 9.2.3.4 бастықпен қатынас ережелерін меңгеру 9.2.3.5 қызмет бабылық ережелерді білу 9.2.3.6 жұмыста жанжалды жағдайды тудырмау, ондай жағдайдан дұрыс шыға білу 9.2.3.7 корпоративтік этика ережелерімен танысу 9.2.3.8 корпоративтік шаралардағы тәртіп ережелерін білу 9.2.3.9 жұмыстағы жиналыс тәртіп ережесін білу

3) 3- бөлім "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 мұражайда, сурет галереясында, көрмеде, театр немесе концерт залында өзін дұрыс ұстай білу 5.3.1.2 қоғамдық орындардағы күтпеген жерде болатын әр түрлі жағдайларды үлгілеу 5.3.1.3 күтпеген жерде болатын жағдайларда (театр билетін ұмытып кету, киім тапсырған нөмірін жоғалтып алу, мұражайдың ішінде өз тобынан қалып қалу) дұрыс шешім қабылдауға тырысу	6.3.1.1 мектеп кешінде, дискотекада, ойын кешінде тәртіп ережелерін орындау 6.3.1.2 кітапханада, оқу залында өзін дұрыс ұстау 6.3.1.3 көліктегі тәртіп ережелерін білу және орындау 6.3.1.4 дүкендегі, супермаркеттегі, емханадағы тәртіп ережелерін білу және орындау	7.3.1.1 кафеде, дискоклубта, саябақта, саяхатта, вокзалда және пойыз вагонында, ұшақтың тәртіп мәдениеті ережелерін орындау 7.3.1.2 сапардың мақсатына қарай жолға дұрыс жинала (киіну, заттарын жолдорбаға, шемоданға салу) білу 7.3.1.3 театр және кинотеатрдағы тәртіп мәдениеті ережелерін (билетті алдын ала сатып алу, кешікпеу, киімін тапсыру, өз орнын табу, антракт, қойылым кезінде тыныштық сақтау, жақсы қойылым үшін әртістерге алғысын білдіру) білу және орындау 7.3.1.4 киімді (меркелік киім, шаш тару түрі) дұрыс таңдай білуге үйрену	8.3.1.1 серуендеген кездегі, көшедегі айналасындағылармен қарым-қатынасқа, жол жүру ержелеріне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.2 қоғамдық көліктегі (авт обус, троллейбус, метро) бозбала мен бойжеткеннің тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.3 жалпы қабылданған "Жолаушылардың құқықтары және міндеттерін" зерделеу 8.3.1.4 ересек адамның ауруханадағы тәртіп ережелерін (ауру адамның көңілін сұрау, дәрігер мен ауру адамның өзара қарым-қатынасы) білу және орындау 8.3.1.5 мұражайдағы, концерттегі, стадиондағы, сауда орталығындағы тәртіп ережелерін білу және орындау	9.3.1.1 әр түрлі жағдайларда өзін тәртіп нормаларына, ережелеріне сәйкес дұрыс ұстау 9.3.1.2 бакент кезіндегі дастархан, швед үстеліне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 9.3.1.3 дастарханды мерекелік түскі асқа жаю ережелерін меңгеру 9.3.1.4 қонақүйде тұру (тіркелу, нөмірде көрсетілетін қызмет түрлерін, қонақүй қызметкерлерімен өзара қарым-қатынас) ережелерін меңгеру 9.3.1.5 әлемнің әр түрлі елдерінің ұлттық этикет ерекшеліктерімен танысу
3.2 Іскерлік этикет мәдениеті				8.3.2.1. іскерлік этикет негізімен танысу 8.3.2.2 іскерлік этикеттің негізгі ерекшеліктерін (әдептілік және такт, көмекті қабылдау және көрсету) түсіну 8.3.2.3 іскерлік қарым-қатынастағы амандасу ережелерімен танысу 8.3.2.4 әр түрлі жағдайлардағы іскер адамның сыртқы түрі туралы негізгі ережелерді білу	9.3.2.1 іскерлік ортада өзін және айналадағыларды таныстыру ережелеріне үйрену 9.3.2.2 іскерлік әңгіме жүргізу этикетімен танысу 9.3.2.3 телефонмен, кездескенде іскерлік әңгіме жүргізе білу 9.3.2.4 ресми емес жағдайда іскерлік қатынасты қолдай білу 9.3.2.5 қоғамдық орындардағы іскерлік этикет ережелерімен танысу 9.3.2.6 іскерлік және зайырлы әңгіме барысындағыэтикет ережелерін меңгеру 9.3.2.7 күнделікті әдеттегі жағдайларда еркін қарым-қатынас жасауға тырысу

31. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

32. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-9
сыныптары үшін "Тәртіп
мәдениеті" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту 5.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 5.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау 5.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	5.1.2.1 мектепке ұқыпты киініп бару 5.1.2.2 киімді әр түрлі жағдайға (мектеп, үй, мереке, театр) қарай дұрыс таңдау 5.1.2.3 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	5.2.2.1 бөлмедегі, сыныптағы шашылғанды байқап, өз ынтасы бойынша барлығын жинастыру 5.2.2.2 ата-анасына қонақ қарсы алуға көмектесу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 мұражайда, сурет галереясында, көрмеде, театр немесе концерт залында өзін дұрыс ұстай білу
2-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті:	1.1 1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту 5.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 5.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау 5.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 5.1.1.8 шашын жуғанда сусабынды пайдалану
Сыртқы түр мәдениеті:	1.2 Киім мәдениеті	5.1.2.1 мектепке ұқыпты киініп бару 5.1.2.2 киімді әр түрлі жағдайға (мектеп, үй, мереке, театр) қарай дұрыс таңдау 5.1.2.3 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 5.1.2.4 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 5.1.2.5 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.2.1.1 әр түрлі халықтарда қабылданған қарым-қатынастың негізгі этикеттерімен (сынып білім алушыларының ұлттық құрамына қарай) танысу 5.2.1.2 туысқандық қатынастарды түсіну: немеое аға, немере әпке 5.2.1.3 жақын туысқандарының есімін, әкесінің есімін, тегін білу 5.2.1.4 өзінің ата-анасының, ағаларының, әпкелерінің, әжелері мен аталарының туылған күндерін білу 5.2.1.5 тұрған және отырған қалыпта сөйлескен кезде дұрыс қалып қабылдауға тырысу 5.2.1.6 сөйлесіп тұрған адамын соңына дейін тыңдау, қойылған сұраққа бет-аузын қисаңдатпай, артық им-ишыратсыз, қысқа жауап беру
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	5.2.2.1 бөлмедегі, сыныптағы шашылғанды байқап, өз ынтасы бойынша барлығын жинастыру 5.2.2.3 өздігінен мектеп дәрігерінен көмек сұрау, сыныптан тыс уақытта мұғалімнің, тәрбиешінің тапсырмаларын орындау 5.2.2.4 табиғи қалыпта, шын көңілмен, тілектес болуға тырысу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 мұражайда, сурет галереясында, көрмеде, театр немесе концерт залында өзін дұрыс ұстай білу 5.3.1.2 қоғамдық орындардағы күтпеген жерде болатын әр түрлі жағдайларды үлгіле
3-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту 5.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 5.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау 5.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 5.1.1.8 шашын жуғанда сусабынды пайдалану 5.1.1.9 қол мен аяқтың тырнақтарынкүте білу 5.1.1.10 сыныптастарының және өзінің қолы мен тынағының жағдайының дұрыс еместігін байқау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	5.1.2.1 мектепке ұқыпты киініп бару 5.1.2.2 киімді әр түрлі жағдайға (мектеп, үй, мереке, театр) қарай дұрыс таңдау 5.1.2.3 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 5.1.2.4 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 5.1.2.5 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 5.1.2.6 киімді ауа райына сәйкес таңдай білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.2.1.1 әр түрлі халықтарда қабылданған қарым-қатынастың негізгі этикеттерімен (сынып білім алушыларының ұлттық құрамына қарай) танысу 5.2.1.2 туысқандық қатынастарды түсіну: немере аға, немере әпке 5.2.1.3 жақын туысқандарының есімін, әкесінің есімін, тегін білу 5.2.1.4 өзінің ата-анасының, ағаларының, әпкелерінің, әжелері мен аталарының туылған күндерін білу 5.2.1.5 тұрған және отырған қалыпта сөйлескен кезде дұрыс қалып қабылдауға тырысу 5.2.1.6 сөйлесіп тұрған адамын соңына дейін тыңдау, қойылған сұраққа бет-аузын қисаңдатпай, артық им-ишыратсыз, қысқа жауап беру 5.2.1.7 қазақ халқында ерсектерге қатысты қабылданған әдеттегі қарым-қатынасты ұстану 5.2.1.8 сөйлеу тілінде сөйлесіп тұрған адамның ұлтына қарай әр түрлі қаратпа сөздерді пайдалану
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	5.2.2.1 бөлмедегі, сыныптағы шашылғанды байқап, өз ынтасы бойынша барлығын жинастыру 5.2.2.2 ата-анасына қонақ қарсы алуға көмектесу 5.2.2.3 өздігінен мектеп дәрігерінен көмек сұрау, сыныптан тыс уақытта мұғалімнің, тәрбиешінің тапсырмаларын орындау 5.2.2.4 табиғи қалыпта, шын көңілмен, тілектес болуға тырысу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 мұражайда, сурет галереясында, көрмеде, театр немесе концерт залында өзін дұрыс ұстай білу 5.3.1.2 қоғамдық орындардағы күтпеген жерде болатын әр түрлі жағдайларды үлгіле 5.3.1.3 күтпеген жерде болатын жағдайларда (театр билетін ұмытып кету, киім тапсырған нөмірін жоғалтып алу, мұражайдың ішінде өз тобынан қалып қалу) дұрыс шешім қабылдауға тырысу
4-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қол жуу 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау 5.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю 5.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту 5.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 5.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау 5.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 5.1.1.8 шашын жуғанда сусабынды пайдалану 5.1.1.9 қол мен аяқтың тырнақтарынкүте білу 5.1.1.10 сыныптастарының және өзінің қолы мен тынағының жағдайының дұрыс еместігін байқау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	5.1.2.1 мектепке ұқыпты киініп бару 5.1.2.2 киімді әр түрлі жағдайға (мектеп, үй, мереке, театр) қарай дұрыс таңдау 5.1.2.3 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 5.1.2.4 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 5.1.2.5 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 5.1.2.6 киімді ауа райына сәйкес таңдай білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.2.1.1 әр түрлі халықтарда қабылданған қарым-қатынастың негізгі этикеттерімен (сынып білім алушыларының ұлттық құрамына қарай) танысу 5.2.1.2 туысқандық қатынастарды түсіну: немере аға, немере әпке 5.2.1.3 жақын туысқандарының есімін, әкесінің есімін, тегін білу 5.2.1.4 өзінің ата-анасының, ағаларының, әпкелерінің, әжелері мен аталарының туылған күндерін білу 5.2.1.5 тұрған және отырған қалыпта сөйлескен кезде дұрыс қалып қабылдауға тырысу 5.2.1.6 сөйлесіп тұрған адамын соңына дейін тыңдау, қойылған сұраққа бет-аузын қисаңдатпай, артық им-ишыратсыз, қысқа жауап береді 5.2.1.7 қазақ халқында ерсектерге қатысты қабылданған әдеттегі қарым-қатынасты ұстану 5.2.1.8 сөйлеу тілінде сөйлесіп тұрған адамның ұлтына қарай әр түрлі қаратпа сөздерді пайдалану 5.2.1.9 қазақ тілінде амандасып, қазақ тілінде қоштасу 5.2.1.10 адамдарды біріне бірін таныстыра білу: "Апа, танысып қойыңыз", "Балалар, танысыңдар!" кішілерді үлкендерге, ұл баланы қыз балаға таныстырады
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	5.2.2.1 бөлмедегі, сыныптағы шашылғанды байқап, өз ынтасы бойынша барлығын жинастыру 5.2.2.2 ата-анасына қонақ қарсы алуға көмектесу 5.2.2.3 өздігінен мектеп дәрігерінен көмек сұрау, сыныптан тыс уақытта мұғалімнің, тәрбиешінің тапсырмаларын орындау 5.2.2.4 табиғи қалыпта, шын көңілмен, тілектес болуға тырысу 5.2.2.5 тәртіптегі ұялшақтықты немесе керісінше әдепсіздік көрсеткенді жеңу 5.2.2.6 қарт адамдарды сыйлау, қажетілігіне қарай оларға көмек көрсету
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 мұражайда, сурет галереясында, көрмеде, театр немесе концерт залында өзін дұрыс ұстай білу 5.3.1.2 қоғамдық орындардағы күтпеген жерде болатын әр түрлі жағдайларды үлгіле 5.3.1.3 күтпеген жерде болатын жағдайларда (театр билетін ұмытып кету, киім тапсырған нөмірін жоғалтып алу, мұражайдың ішінде өз тобынан қалып қалу) дұрыс шешім қабылдауға тырысу

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	6.1.1.1 бетін, қолын, киімін және аяқ киімін таза ұстау 6.1.1.2 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 6.1.1.3 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 6.1.1.4 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту 6.1.1.5 ғимаратқа (үйге, мектепке) кірерде аяғын мұқият сүрту 6.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 6.1.1.7 тамақ ішкен кезде майлық қағазды пайдалану, үстел басында түзу отыру, шынтағын үстел үстіне салмау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	6.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 6.1.2.2 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 6.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 6.1.2.4 мерекеге, саяхатқа шығуға, қонаққа баруға арналған киімді таңдай білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	6.2.1.1 мінсіз мұғалім мен білім алушы туралы түсінігінің болуы 6.2.1.2 мұғалім мен білім алушының серіктестігі туралы түсінігінің болуы 6.2.1.3 мұғаліммен қарым-қатынастағы білім алушының рөлін сезіну; 6.2.1.4 мұғалім жұмысының ерекшеліктерін түсіндіру 6.2.1.5 сабақтағы стандартты жағдайлардағы қарым-қатынас ережелерін орындау 6.2.1.6 білім алушының негізгі ережелерін білу және орындау 6.2.1.7 ұқыпты жүру 6.2.1.8 сабаққа кешікпеу 6.2.1.9 оқулықтарын тәртіпте ұстау 6.2.1.10 сыныпты, мектеп дәлізін былықтырмау 6.2.1.11 сыныпқа мұғалім немесе ересектер кіргенде үндемей, жылдам орнынан тұру;
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	6.2.2.1 кішкентайларға қамқорлық (оларға үнемі көңіл аударып, қамқорлық көрсету) жасауға тырысу 6.2.2.2 шын көңілімен және риясыз көмегін ұсыну
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	6.3.1.1 мектеп кешінде, дискотекада, ойын кешінде тәртіп ережелерін орындау 6.3.1.2 кітапханада, оқу залында өзін дұрыс ұстау
2-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	6.1.1.1 бетін, қолын, киімін және аяқ киімін таза ұстау 6.1.1.2 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 6.1.1.3 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 6.1.1.4 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту 6.1.1.5 ғимаратқа (үйге, мектепке) кірерде аяғын мұқият сүрту 6.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	6.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 6.1.2.2 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану 6.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 6.1.2.4 мерекеге, саяхатқа шығуға, қонаққа баруға арналған киімді таңдай білу 6.1.2.5 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	6.2.1.1 мінсіз мұғалім мен білім алушы туралы түсінігінің болуы 6.2.1.2 мұғалім мен білім алушының серіктестігі туралы түсінігінің болуы 6.2.1.3 мұғаліммен қарым-қатынастағы білім алушының рөлін сезіну 6.2.1.4 мұғалім жұмысының ерекшеліктерін түсіндіру 6.2.1.5 сабақтағы стандартты жағдайлардағы қарым-қатынас ережелерін орындау 6.2.1.6 білім алушының негізгі ережелерін білу және орындау 6.2.1.7 ұқыпты жүру 6.2.1.8 сабаққа кешікпеу 6.2.1.9 оқулықтарын тәртіпте ұстау 6.2.1.10 сыныпты, мектеп дәлізін былықтырмау 6.2.1.11 сыныпқа мұғалім немесе ересектер кіргенде үндемей, жылдам орнынан тұру 6.2.1.12 сабақта алаңдамай, мұғалім мен сыныптастарына бөгет жасамау
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.3 Еңбек мәдениеті	6.2.2.1 кішкентайларға қамқорлық (оларға үнемі көңіл аударып, қамқорлық көрсету) жасауға тырысу 6.2.2.2 шын көңілімен және риясыз көмегін ұсыну 6.2.2.3 өзінің сөзінде тұрып, берген уәдесін орындауға тырысу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	6.3.1.1 мектеп кешінде, дискотекада, ойын кешінде тәртіп ережелерін орындау 6.3.1.2 кітапханада, оқу залында өзін дұрыс ұстау 6.3.1.3 көліктегі тәртіп ережелерін білу және орындау 6.3.1.4 дүкендегі, супермаркеттегі, емханадағы тәртіп ережелерін білу және орындау
3-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	6.1.1.1 бетін, қолын, киімін және аяқ киімін таза ұстау 6.1.1.2 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 6.1.1.3 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 6.1.1.4 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту 6.1.1.5 ғимаратқа (үйге, мектепке) кірерде аяғын мұқият сүрту 6.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 6.1.1.7 тамақ ішкен кезде майлық қағазды пайдалану, үстел басында түзу отыру, шынтағын үстел үстіне салмау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	6.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 6.1.2.2 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану; 6.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 6.1.2.4 мерекеге, саяхатқа шығуға, қонаққа баруға арналған киімді таңдай білу 6.1.2.5 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу 6.1.2.6 су киім мен аяқ киімді кептіру
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	6.2.1.1 мінсіз мұғалім мен білім алушы туралы түсінігінің болуы 6.2.1.2 мұғалім мен білім алушының серіктестігі туралы түсінігінің болуы 6.2.1.3 мұғаліммен қарым-қатынастағы білім алушының рөлін сезіну 6.2.1.4 мұғалім жұмысының ерекшеліктерін түсіндіру 6.2.1.5 сабақтағы стандартты жағдайлардағы қарым-қатынас ережелерін орындау 6.2.1.6 білім алушының негізгі ережелерін білу және орындау 6.2.1.7 ұқыпты жүру 6.2.1.8 сабаққа кешікпеу 6.2.1.9 оқулықтарын тәртіпте ұстау 6.2.1.10 сыныпты, мектеп дәлізін былықтырмау 6.2.1.11 сыныпқа мұғалім немесе ересектер кіргенде үндемей, жылдам орнынан тұру; 6.2.1.12 сабақта алаңдамай, мұғалім мен сыныптастарына бөгет жасамау 6.2.1.13 егер мұғалімге немесе ересек білім алушыға қандай да бір сұрақ қою қажет болса, алдымен қол көтеру, қойылған сұрақты немесе айтылған өтінішті орнынан тұрып тыңдау 6.2.1.14 үзілісте жүгіруге, итерісуге болмайды 6.2.1.15 ересектердің алдында жүрісін ақырындату 6.2.1.16 сөйлесе білу (әңгімені бастау, жалғастыру және аяқтау)
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	6.2.2.1 кішкентайларға қамқорлық (оларға үнемі көңіл аударып, қамқорлық көрсету) жасауға тырысу 6.2.2.2 шын көңілімен және риясыз көмегін ұсыну 6.2.2.3 өзінің сөзінде тұрып, берген уәдесін орындауға тырысу 6.2.2.4 ұжымда жұмыс істеу, тапсырманы орындау, орындалған жұмыс туралы есеп беру
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	6.3.1.1 мектеп кешінде, дискотекада, ойын кешінде тәртіп ережелерін орындау 6.3.1.2 кітапханада, оқу залында өзін дұрыс ұстау 6.3.1.3 көліктегі тәртіп ережелерін білу және орындау 6.3.1.4 дүкендегі, супермаркеттегі, емханадағы тәртіп ережелерін білу және орындау
4 -тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	6.1.1.1 бетін, қолын, киімін және аяқ киімін таза ұстау 6.1.1.2 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау 6.1.1.3 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру 6.1.1.4 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту 6.1.1.5 ғимаратқа (үйге, мектепке) кірерде аяғын мұқият сүрту 6.1.1.6 қол орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 6.1.1.7 тамақ ішкен кезде майлық қағазды пайдалану, үстел басында түзу отыру, шынтағын үстел үстіне салмау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	6.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу 6.1.2.2 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану; 6.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру 6.1.2.4 мерекеге, саяхатқа шығуға, қонаққа баруға арналған киімді таңдай білу; 6.1.2.5 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу 6.1.2.6 су киім мен аяқ киімді кептіру; 6.1.2.7 сыртқы түрінің өмірлік жағдайға сәйкес келмейтінін байқау
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	6.2.1.1 мінсіз мұғалім мен білім алушы туралы түсінігінің болуы 6.2.1.2 мұғалім мен білім алушының серіктестігі туралы түсінігінің болуы 6.2.1.3 мұғаліммен қарым-қатынастағы білім алушының рөлін сезіну; 6.2.1.4 мұғалім жұмысының ерекшеліктерін түсіндіру 6.2.1.5 сабақтағы стандартты жағдайлардағы қарым-қатынас ережелерін орындау 6.2.1.6 білім алушының негізгі ережелерін білу және орындау 6.2.1.7 ұқыпты жүру 6.2.1.8 сабаққа кешікпеу 6.2.1.9 оқулықтарын тәртіпте ұстау 6.2.1.10 сыныпты, мектеп дәлізін былықтырмау 6.2.1.11 сыныпқа мұғалім немесе ересектер кіргенде үндемей, жылдам орнынан тұру; 6.2.1.12 сабақта алаңдамай, мұғалім мен сыныптастарына бөгет жасамау 6.2.1.13 егер мұғалімге немесе ересек білім алушыға қандай да бір сұрақ қою қажет болса, алдымен қол көтеру, қойылған сұрақты немесе айтылған өтінішті орнынан тұрып тыңдау 6.2.1.14 үзілісте жүгіруге, итерісуге болмайды 6.2.1.15 ересектердің алдында жүрісін ақырындату 6.2.1.16 сөйлесе білу (әңгімені бастау, жалғастыру және аяқтау) 6.2.1.17 сөзді қолдау мәдениетіне үйрену 6.2.1.18 телефонмен сөйлесе білу, телефонды байланыс және қысқа қарым-қатынас құралы ретінде пайдалану
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	6.2.2.1 кішкентайларға қамқорлық (оларға үнемі көңіл аударып, қамқорлық көрсету) жасауға тырысу 6.2.2.2 шын көңілімен және риясыз көмегін ұсыну 6.2.2.3 өзінің сөзінде тұрып, берген уәдесін орындауға тырысу 6.2.2.4 ұжымда жұмыс істеу, тапсырманы орындау, орындалған жұмыс туралы есеп беру 6.2.2.5 үй жануарларының өмірі мен денсаулығына деген жауапкершілікті сезіну, қамқорлық көрсету
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	6.3.1.1 мектеп кешінде, дискотекада, ойын кешінде тәртіп ережелерін орындау 6.3.1.2 кітапханада, оқу залында өзін дұрыс ұстау 6.3.1.3 көліктегі тәртіп ережелерін білу және орындау 6.3.1.4 дүкендегі, супермаркеттегі, емханадағы тәртіп ережелерін білу және орындау

3) 7-сынып:

3-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Киім мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау; 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 7.1.1.5 ас ішу құралдарын дұрыс пайдалану;
Киім мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	7.1.2.1 сыртқы түрдің тек киімге ғана тәуелді емес екенін түсіну 7.1.2.2 әдемі табиғи жүруге: басын жоғары ұстауға, қолының қимылы аяқтың басқан қадамының мөлшері мен ырғағына сәйкес келуіне үйрену; қыз балалардың қадамының мөлшері киім мен аяқ киімнің түріне (шалбар немесе белдемше, өкшесі бар туфли немесе кроссовки) тәуелді болады
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	7.2.1.1 "этикеттің" белгілі бір әлеуметтік ортада қабылданған, тәртіп ережелерінің жинағы ретінде түсінігі болуы 7.2.1.2 әр түрлі елдердегі этикет ережелеріндегі айырмашылықтар туралы түсінігінің болуы 7.2.1.3 бейтаныс адамдармен (кафедегі даяшылар, вокзалдағы кассирлермен, вагондағы жолаушылармен, ұшақтағы көршісімен) қатынасқа түсуге үйрену
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	7.2.2.1 оқу және еңбек әрекетін жоспарлауға, өзінің бос уақытын тиімді пайдалануға үйрену 7.2.2.2 алдына қолынан келерлік мақсаттарды қою және соларға жету
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	7.3.1.1 кафеде, дискоклубта, саябақта, саяхатта, вокзалда және пойыз вагонында, ұшақтың тәртіп мәдениеті ережелерін орындау
2-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 7.1.1.5 ас ішу құралдарын дұрыс пайдалану 7.1.1.6 асықпай, ұқыпты, дыбысын шығармай тамақ ішу, тамақты мұқият шайнау 7.1.1.7 тамақтан кейін ауызын шаю
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	7.1.2.1 сыртқы түрдің тек киімге ғана тәуелді емес екенін түсіну 7.1.2.2 әдемі табиғи жүруге: басын жоғары ұстауға, қолының қимылы аяқтың басқан қадамының мөлшері мен ырғағына сәйкес келуіне үйрену; қыз балалардың қадамының мөлшері киім мен аяқ киімнің түріне (шалбар немесе белдемше, өкшесі бар туфли немесе кроссовки) тәуелді болады
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау; 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	7.2.2.1 оқу және еңбек әрекетін жоспарлауға, өзінің бос уақытын тиімді пайдалануға үйрену 7.2.2.2 алдына қолынан келерлік мақсаттарды қою және соларға жету 7.2.2.3 уақытын үнемдеуге тырысу, пайдалы (оқу, еңбек) және пайдасыз (бос кеткен) істерге кеткен уақытты есепке алу дәптерін жүргізу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	7.3.1.1 кафеде, дискоклубта, саябақта, саяхатта, вокзалда және пойыз вагонында, ұшақтың тәртіп мәдениеті ережелерін орындау 7.3.1.2 сапардың мақсатына қарай жолға дұрыс жинала (киіну, заттарын жолдорбаға, шемоданға салу) білу
3-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау; 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 7.1.1.5 ас ішу құралдарын дұрыс пайдалану 7.1.1.6 асықпай, ұқыпты, дыбысын шығармай тамақ ішу, тамақты мұқият шайнау 7.1.1.7 тамақтан кейін ауызын шаю 7.1.1.8 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою; 7.1.1.9 кешкілік гигиеналық шараларды орындау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	7.1.2.1 сыртқы түрдің тек киімге ғана тәуелді емес екенін түсіну 7.1.2.2 әдемі табиғи жүруге: басын жоғары ұстауға, қолының қимылы аяқтың басқан қадамының мөлшері мен ырғағына сәйкес келуіне үйрену; қыз балалардың қадамының мөлшері киім мен аяқ киімнің түріне (шалбар немесе белдемше, өкшесі бар туфли немесе кроссовки) тәуелді болады 7.1.2.3 мүсінді дұрыс (арқасы түзу, иығы тіктелген, басы жоғары көтерілген) ұстауға үйрену
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	7.2.1.1 "этикеттің" белгілі бір әлеуметтік ортада қабылданған, тәртіп ережелерінің жинағы ретінде түсінігі болуы 7.2.1.2 әр түрлі елдердегі этикет ережелеріндегі айырмашылықтар туралы түсінігінің болуы 7.2.1.3 бейтаныс адамдармен (кафедегі даяшылар, вокзалдағы кассирлермен, вагондағы жолаушылармен, ұшақтағы көршісімен) қатынасқа түсуге үйрену 7.2.1.4 жақын туыстарына, достарына, жақсы таныстарына, ер адамдар мен әйел адамдарға және балаларға сыйлық таңдауға және сыйлауға үйрену 7.2.1.5 жанұялық ішкі байланыстарды (келін, күйеу бала, ене, ата) зерделеуді жалғастыру 7.2.1.6 сөйлеу тілдік этикет және сөйлеу тілдік мәдениет туралы түсінігінің болуы 7.2.1.7 дауыс интонациясының, екпінінің, сәтсіз айтылымдарды, сөйлеу тілдік қателіктерді, адамдардың қарым-қатынасындағы дөрекі сөздерді, осының адамдар арасындағы қарым-қатынасқа тигізер салдарының мәнін түсіну
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	7.2.2.1 оқу және еңбек әрекетін жоспарлауға, өзінің бос уақытын тиімді пайдалануға үйрену 7.2.2.2 алдына қолынан келерлік мақсаттарды қою және соларға жету 7.2.2.3 уақытын үнемдеуге тырысу, пайдалы (оқу, еңбек) және пайдасыз (бос кеткен) істерге кеткен уақытты есепке алу дәптерін жүргізу 7.2.2.4 өткен күн, аптаның пайдалылығын талдау, уақытты бос өткізуді азайту тәсілін ойлау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	7.3.1.1 кафеде, дискоклубта, саябақта, саяхатта, вокзалда және пойыз вагонында, ұшақтың тәртіп мәдениеті ережелерін орындау 7.3.1.2 сапардың мақсатына қарай жолға дұрыс жинала (киіну, заттарын жолдорбаға, шемоданға салу) білу 7.3.1.3 театр және кинотеатрдағы тәртіп мәдениеті ережелерін (билетті алдын ала сатып алу, кешікпеу, киімін тапсыру, өз орнын табу, антракт, қойылым кезінде тыныштық сақтау, жақсы қойылым үшін әртістерге алғысын білдіру) білу және орындау
4-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	7.1.1.1 таңертең үнемі бір уақытта тұру 7.1.1.2 таңертеңгілік жаттығу жасау; 7.1.1.3 жақсылап жуыну, тіс тазарту, шашын ұқыпты етіп тарау 7.1.1.4 шынықтыру шараларын орындау, құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 7.1.1.5 ас ішу құралдарын дұрыс пайдалану; 7.1.1.6 асықпай, ұқыпты, дыбысын шығармай тамақ ішу, тамақты мұқият шайнау 7.1.1.7 тамақтан кейін ауызын шаю; 7.1.1.8 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою; 7.1.1.9 кешкілік гигиеналық шараларды орындау 7.1.1.10 суды үнемдеп ұстау (шүмекті жақсылап жабу)
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	7.1.2.1 сыртқы түрдің тек киімге ғана тәуелді емес екенін түсіну 7.1.2.2 әдемі табиғи жүруге: басын жоғары ұстауға, қолының қимылы аяқтың басқан қадамының мөлшері мен ырғағына сәйкес келуіне үйрену; қыз балалардың қадамының мөлшері киім мен аяқ киімнің түріне (шалбар немесе белдемше, өкшесі бар туфли немесе кроссовки) тәуелді болады 7.1.2.3 мүсінді дұрыс (арқасы түзу, иығы тіктелген, басы жоғары көтерілген) ұстауға үйрену 7.1.2.4 адамның сүйкімділігі туралы түсінігінің болуы 7.1.2.5 сыртқы түрді (адамның дұрыс мүсіні, жүрісі, ым-ишыраты) дұрыс ұстаудың маңыздылығын түсіну
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	7.2.1.1 "этикеттің" белгілі бір әлеуметтік ортада қабылданған, тәртіп ережелерінің жинағы ретінде түсінігі болуы 7.2.1.2 әр түрлі елдердегі этикет ережелеріндегі айырмашылықтар туралы түсінігінің болуы 7.2.1.3 бейтаныс адамдармен (кафедегі даяшылар, вокзалдағы кассирлермен, вагондағы жолаушылармен, ұшақтағы көршісімен) қатынасқа түсуге үйрену 7.2.1.4 жақын туыстарына, достарына, жақсы таныстарына, ер адамдар мен әйел адамдарға және балаларға сыйлық таңдауға және сыйлауға үйрену 7.2.1.5 жанұялық ішкі байланыстарды (келін, күйеу бала, ене, ата) зерделеуді жалғастыру 7.2.1.6 сөйлеу тілдік этикет және сөйлеу т ілдік мәдениет туралы түсінігінің болуы 7.2.1.7 дауыс интонациясының, екпінінің, сәтсіз айтылымдарды, сөйлеу тілдік қателіктерді, адамдардың қарым-қатынасындағы дөрекі сөздерді, осының адамдар арасындағы қарым-қатынасқа тигізер салдарының мәнін түсіну 7.2.1.8 "Егер қиын болмаса, қол жалғап жіберіңізші", "Сіздің рұқсатыңызбен", "Рақым етіңіз" сыпайыгершілік сөздер мен айтылымдарды меңгеруді жалғастыру
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.2 Қызмет мәдениеті	7.2.2.1 оқу және еңбек әрекетін жоспарлауға, өзінің бос уақытын тиімді пайдалануға үйрену 7.2.2.2 алдына қолынан келерлік мақсаттарды қою және соларға жету 7.2.2.3 уақытын үнемдеуге тырысу, пайдалы (оқу, еңбек) және пайдасыз (бос кеткен) істерге кеткен уақытты есепке алу дәптерін жүргізу 7.2.2.4 өткен күн, аптаның пайдалылығын талдау, уақытты бос өткізуді азайту тәсілін ойлау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	7.3.1.1 кафеде, дискоклубта, саябақта, саяхатта, вокзалда және пойыз вагонында, ұшақтың тәртіп мәдениеті ережелерін орындау 7.3.1.2 сапардың мақсатына қарай жолға дұрыс жинала (киіну, заттарын жолдорбаға, шемоданға салу) білу 7.3.1.3 театр және кинотеатрдағы тәртіп мәдениеті ережелерін (билетті алдын ала сатып алу, кешікпеу, киімін тапсыру, өз орнын табу, антракт, қойылым кезінде тыныштық сақтау, жақсы қойылым үшін әртістерге алғысын білдіру) білу және орындау 7.3.1.4 киімді (меркелік киім, шаш тару түрі) дұрыс таңдай білуге үйрену

4) 8-сынып:

4-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	8.1.1.1 таңертеңгілік гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.2 құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 8.1.1.3 гигиена заттарын күте білу 8.1.1.4 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	8.1.2.1 адамның сыртқы түрінің адамдармен қарым-қатынасы үшін маңыздылығын сезіну 8.1.2.2 бірінші әсердің маңыздылығын түсіну 8.1.2.3 сыртқы түрдің адамның ішкі әлеміне тигізер әсерін сезіну
Тұлғааралық қарым-қатынас	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті мен сөйлеу этикеті	8.2.1.1 телефонмен сөйлесу мәдениет ережелерін, ұялы телефонды қоғамдық орындарда және мектепте пайдалану ережелерін білу және орындау 8.2.1.3 хат жаза білу 8.2.1.4 интернетті пайдалану ережелерін білу 8.2.1.5 электронды поштамен жұмыс ережелерін білу 8.2.1.6 скайп арқылы қатынас ережелерін білу 8.2.1.7 жанұядағы тәртіп ережелерін оқытуды жалғастыру
	2.2 Қызмет мәдениеті	8.2.2.1 қонақтарды қарсы алу ережелерін зерделеуді жалғастыру 8.2.2.2 әр түрлі халықтардың қонақжайлық салт-дәстүрімен танысу 8.2.2.3 қонаққа бару және қонақтағы тәртіп ережелерін орындау; қонақтың сыртқы түрі; дастархандық этикет, ас іші құралдарымен пайдалана білу
	2.3 Еңбек мәдениеті	8.2.3.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сұхбаттасу ержелерімен танысу 8.2.3.2 бет-әлпет, дауыс үні жағымды әсер тудыратынын түсіну
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	8.3.1.1 серуендеген кездегі, көшедегі айналасындағылармен қарым-қатынасқа, жол жүру ержелеріне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.2 қоғамдық көліктегі (авт обус, троллейбус, метро) бозбала мен бойжеткеннің тәртіп ережелерін білу және орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	8.3.2.1. іскерлік этикет негізімен танысу
2 тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	8.1.1.1 таңертеңгілік гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.2 құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 8.1.1.3 гигиена заттарын күте білу 8.1.1.4 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану 8.1.1.5 дастархан басындағы тәртіп ережесін орындау, тамақ ішіп болғаннан кейін, ас ішетін құралды дастарханға емес, тәрелкеге салу 8.1.1.6 кешкі гигиеналық шараларды орындау
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	8.1.2.1 адамның сыртқы түрінің адамдармен қарым-қатынасы үшін маңыздылығын сезіну 8.1.2.2 бірінші әсердің маңыздылығын түсіну 8.1.2.3 сыртқы түрдің адамның ішкі әлеміне тигізер әсерін сезіну 8.1.2.4 сыртқы түрдің неден (дене келбеті, қалпы және қимыл-қозғалыс) құралатынын 8.1.2.5 киімнің негізгі атқарымымен танысу 8.1.2.6 киімді әр түрлі жағдайға қарай дұрыс таңдай білуге үйрену
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	8.2.1.1 телефонмен сөйлесу мәдениет ережелерін, ұялы телефонды қоғамдық орындарда және мектепте пайдалану ережелерін білу және орындау 8.2.1.3 хат жаза білу 8.2.1.4 интернетті пайдалану ережелерін білу
	2.2 Қызмет мәдениеті	8.2.2.1 қонақтарды қарсы алу ережелерін зерделеуді жалғастыру 8.2.2.2 әр түрлі халықтардың қонақжайлық салт-дәстүрімен танысу 8.2.2.3 қонаққа бару және қонақтағы тәртіп ережелерін орындау; қонақтың сыртқы түрі; дастархандық этикет, ас іші құралдарымен пайдалана білу 8.2.2.4 қонақжайлылық этикетін: қонақтарды шақыру, дастархан жаю ережелерін, шәй ішу дәстүрін, қонақтардың көңілін аулауды білу 8.2.2.5 салтанатты шарадағы тәртіп ережелерін білу және орындау 8.2.2.6 ашық хатты әшекейлеуге үйрену
	2.3 Еңбек мәдениеті	8.2.3.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сұхбаттасу ержелерімен танысу 8.2.3.2 бет-әлпет, дауыс үні жағымды әсер тудыратынын түсіну 8.2.3.3 ым-ишыратты, дене қимылын қадағалау 8.2.3.4 сыртқы түрдің алғашқы әсер үшін маңызын түсіну
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	8.3.1.1 серуендеген кездегі, көшедегі айналасындағылармен қарым-қатынасқа, жол жүру ержелеріне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.2 қоғамдық көліктегі (авт обус, троллейбус, метро) бозбала мен бойжеткеннің тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.3 жалпы қабылданған "Жолаушылардың құқықтары және міндеттерін" зерделеу 8.3.1.4 ересек адамның ауруханадағы тәртіп ережелерін (ауру адамның көңілін сұрау, дәрігер мен ауру адамның өзара қарым-қатынасы) білу және орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	8.3.2.1. іскерлік этикет негізімен танысу 8.3.2.2 іскерлік этикеттің негізгі ерекшеліктерін (әдептілік және такт, көмекті қабылдау және көрсету) түсіну
3-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	8.1.1.1 таңертеңгілік гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.2 құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 8.1.1.3 гигиена заттарын күте білу 8.1.1.4 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану 8.1.1.5 дастархан басындағы тәртіп ережесін орындау, тамақ ішіп болғаннан кейін, ас ішетін құралды дастарханға емес, тәрелкеге салу 8.1.1.6 кешкі гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.7 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	8.1.2.1 адамның сыртқы түрінің адамдармен қарым-қатынасы үшін маңыздылығын сезіну 8.1.2.2 бірінші әсердің маңыздылығын түсіну 8.1.2.3 сыртқы түрдің адамның ішкі әлеміне тигізер әсерін сезіну 8.1.2.4 сыртқы түрдің неден (дене келбеті, қалпы және қимыл-қозғалыс) құралатынын білу 8.1.2.5 киімнің негізгі атқарымымен танысу 8.1.2.6 киімді әр түрлі жағдайға қарай дұрыс таңдай білуге үйрену 8.1.2.7 ер адамдар дың кос тюмдерін ажырату; бозбаланың іскерлік және күнделікті киім киісі 8.1.2.8 әйел адамдардың костюмін ажырату іскерлік және салтанатты киім кию
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	8.2.1.1 телефонмен сөйлесу мәдениет ережелерін, ұялы телефонды қоғамдық орындарда және мектепте пайдалану ережелерін білу және орындау 8.2.1.3 хат жаза білу 8.2.1.4 интернетті пайдалану ережелерін білу 8.2.1.5 электронды поштамен жұмыс ережелерін білу 8.2.1.6 скайп арқылы қатынас ережелерін білу 8.2.1.7 жанұядағы тәртіп ережелерін оқытуды жалғастыру 8.2.1.8 өзінің шығу тегіне, бабаларына деген қызығушылық таныту 8.2.1.9 өзінің жанұясына деген құрмет және сүйіспеншілік сезімін білдіру 8.2.1.10 жақындарына, қарт адамдарға, көршілеріне тілектестік пейіл білдіру 8.2.1.11 жанұя мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін білу 8.2.1.12 жанұялық салтанатты шараны, жанұялық салт-дәстүрді ұйымдастыру мәдениетін байқату 8.2.1.13 тұрмыс мәдениетін арттыру 8.2.1.14 үстел басындағы тәртіп ережелерін орындау 8.2.1.15 әлемнің кейбір елдерінің дастархан басындағы салт-дәстүрлерімен танысу 8.2.1.16 өз жанұясының сыйлы екенін мақтан тұту 8.2.1.18 өзінің әрекеттерін этикалық тәртіп нормаларымен байланыстыруға тырысу 8.2.1.19 айналасындағылар үшін қайырымды және жұбаныш сөздерін табу 8.2.1.20 сөйлеу тілінде қисынсыз сөздерді қолданудан қашық болу
	2.2 Қызмет мәдениеті	8.2.2.1 қонақтарды қарсы алу ережелерін зерделеуді жалғастыру 8.2.2.2 әр түрлі халықтардың қонақжайлық салт-дәстүрімен танысу 8.2.2.3 қонаққа бару және қонақтағы тәртіп ережелерін орындау; қонақтың сыртқы түрі; дастархандық этикет, ас іші құралдарымен пайдалана білу 8.2.2.4 қонақжайлылық этикетін: қонақтарды шақыру, дастархан жаю ережелерін, шәй ішу дәстүрін, қонақтардың көңілін аулауды білу 8.2.2.5 салтанатты шарадағы тәртіп ережелерін білу және орындау 8.2.2.6 ашық хатты әшекейлеуге үйрену 8.2.2.7 сыйлықты таңдау, алу және сыйлау ережелерін білу, сыйлықтарды безендіру 8.2.2.8 гүлге қатысты этикет туралы түсінігінің болуы
	2.3Еңбек мәдениеті	8.2.3.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сұхбаттасу ержелерімен танысу 8.2.3.2 бет-әлпет, дауыс үні жағымды әсер тудыратынын түсіну 8.2.3.3 ым-ишыратты, дене қимылын қадағалау 8.2.3.4 сыртқы түрдің алғашқы әсер үшін маңызын түсіну; 8.2.3.5 жұмысқа орналасқандағы бастапқы кездегі тәртіп ережелерін меңгеру 8.2.3.6 әріптестері мен бастығының ескертулерін дұрыс қабылдауға үйрену
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	8.3.1.1 серуендеген кездегі, көшедегі айналасындағылармен қарым-қатынасқа, жол жүру ержелеріне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.2 қоғамдық көліктегі (авт обус, троллейбус, метро) бозбала мен бойжеткеннің тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.3 жалпы қабылданған "Жолаушылардың құқықтары және міндеттерін" зерделеу 8.3.1.4 ересек адамның ауруханадағы тәртіп ережелерін (ауру адамның көңілін сұрау, дәрігер мен ауру адамның өзара қарым-қатынасы) білу және орындау 8.3.1.5 мұражайдағы, концерттегі, стадиондағы, сауда орталығындағы тәртіп ережелерін білу және орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	8.3.2.1. іскерлік этикет негізімен танысу 8.3.2.2 іскерлік этикеттің негізгі ерекшеліктерін (әдептілік және такт, көмекті қабылдау және көрсету) түсіну 8.3.2.3 іскерлік қарым-қатынастағы амандасу ережелерімен танысу 8.3.2.4 әр түрлі жағдайлардағы іскер адамның сыртқы түрі туралы негізгі ережелерді білу
4-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	8.1.1.1 таңертеңгілік гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.2 құлағының, көзінің, қол мен аяқ тырнағының тазалығын сақтау 8.1.1.3 гигиена заттарын күте білу 8.1.1.4 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану 8.1.1.5 дастархан басындағы тәртіп ережесін орындау, тамақ ішіп болғаннан кейін, ас ішетін құралды дастарханға емес, тәрелкеге салу 8.1.1.6 кешкі гигиеналық шараларды орындау 8.1.1.7 кешкісін, ұйықтауға жатпас бұрын өзінің киімі мен аяқ киімін жөндеп қою 8.1.1.8 сыныптастары мен өзінің шашының дұрыс таралмағанын байқау.
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	8.1.2.1 адамның сыртқы түрінің адамдармен қарым-қатынасы үшін маңыздылығын сезіну 8.1.2.2 бірінші әсердің маңыздылығын түсіну 8.1.2.3 сыртқы түрдің адамның ішкі әлеміне тигізер әсерін сезіну 8.1.2.4 сыртқы түрдің неден (дене келбеті, қалпы және қимыл-қозғалыс) құралатынын білу 8.1.2.5 киімнің негізгі атқарымымен танысу 8.1.2.6 киімді әр түрлі жағдайға қарай дұрыс таңдай білуге үйрену 8.1.2.7 ер адамдар дың кос тюмдерін ажырату; бозбаланың іскерлік және күнделікті киім киісі 8.1.2.8 әйел адамдардың костюмін ажырату іскерлік және салтанатты киім ки 8.1.2.9 нәзіктік және кербездік туралы түсініктердің болуы 8.1.2.10 күнделікті этикеттегі маңызды ұсақ-түйектерді білу
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	8.2.1.1 телефонмен сөйлесу мәдениет ережелерін, ұялы телефонды қоғамдық орындарда және мектепте пайдалану ережелерін білу және орындау 8.2.1.3 хат жаза білу 8.2.1.4 интернетті пайдалану ережелерін білу 8.2.1.5 электронды поштамен жұмыс ережелерін білу 8.2.1.6 скайп арқылы қатынас ережелерін білу 8.2.1.7 жанұядағы тәртіп ережелерін оқытуды жалғастыру 8.2.1.8 өзінің шығу тегіне, бабаларына деген қызығушылық таныту 8.2.1.9 өзінің жанұясына деген құрмет және сүйіспеншілік сезімін білдіру 8.2.1.10 жақындарына, қарт адамдарға, көршілеріне тілектестік пейіл білдіру 8.2.1.11 жанұя мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін білу 8.2.1.12 жанұялық салтанатты шараны, жанұялық салт-дәстүрді ұйымдастыру мәдениетін байқату 8.2.1.13 тұрмыс мәдениетін арттыру 8.2.1.14 үстел басындағы тәртіп ережелерін орындау 8.2.1.15 әлемнің кейбір елдерінің дастархан басындағы салт-дәстүрлерімен танысу 8.2.1.16 өз жанұясының сыйлы екенін мақтан тұту 8.2.1.18 өзінің әрекеттерін этикалық тәртіп нормаларымен байланыстыруға тырысу 8.2.1.19 айналасындағылар үшін қайырымды және жұбаныш сөздерін табу 8.2.1.20 сөйлеу тілінде қисынсыз сөздерді қолданудан қашық болу 8.2.1.21 ересек адамдардың арасында танысу және қоштасу, қол алысу мәдениетіне үйрену 8.2.1.22 қазақтың амандасу сөздерін білу және қолдану 8.2.1.23 Қазақстанда тұратын халықтардың амандасу салтымен танысу
	2.2 Қызмет мәдениеті	8.2.2.1 қонақтарды қарсы алу ережелерін зерделеуді жалғастыру 8.2.2.2 әр түрлі халықтардың қонақжайлық салт-дәстүрімен танысу 8.2.2.3 қонаққа бару және қонақтағы тәртіп ережелерін орындау; қонақтың сыртқы түрі; дастархандық этикет, ас іші құралдарымен пайдалана білу 8.2.2.4 қонақжайлылық этикетін: қонақтарды шақыру, дастархан жаю ережелерін, шәй ішу дәстүрін, қонақтардың көңілін аулауды білу 8.2.2.5 салтанатты шарадағы тәртіп ережелерін білу және орындау 8.2.2.6 ашық хатты әшекейлеуге үйрену 8.2.2.7 сыйлықты таңдау, алу және сыйлау ережелерін білу, сыйлықтарды безендіру 8.2.2.8 гүлге қатысты этикет туралы түсінігінің болуы 8.2.2.9 қошемет сөздерді айту және қабылдай білу 8.2.2.10 би кезіндегі бойжеткен мен бозбаланың тәртіп ережелерімен, биге шақыру, биден бас тарту, "ақ би" ережелерімен танысу
	2.3 Еңбек мәдениеті	8.2.3.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сұхбаттасу ержелерімен танысу 8.2.3.2 бет-әлпет, дауыс үні жағымды әсер тудыратынын түсіну 8.2.3.3 ым-ишыратты, дене қимылын қадағалау 8.2.3.4 сыртқы түрдің алғашқы әсер үшін маңызын түсіну; 8.2.3.5 жұмысқа орналасқандағы бастапқы кездегі тәртіп ережелерін меңгеру 8.2.3.6 әріптестері мен бастығының ескертулерін дұрыс қабылдауға үйрену 8.2.3.7 еңбек әрекеттерін өтінішсіз, айтпай-ақ орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	8.3.1.1 серуендеген кездегі, көшедегі айналасындағылармен қарым-қатынасқа, жол жүру ержелеріне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.2 қоғамдық көліктегі (авт обус, троллейбус, метро) бозбала мен бойжеткеннің тәртіп ережелерін білу және орындау 8.3.1.3 жалпы қабылданған "Жолаушылардың құқықтары және міндеттерін" зерделеу 8.3.1.4 ересек адамның ауруханадағы тәртіп ережелерін (ауру адамның көңілін сұрау, дәрігер мен ауру адамның өзара қарым-қатынасы) білу және орындау 8.3.1.5 мұражайдағы, концерттегі, стадиондағы, сауда орталығындағы тәртіп ережелерін білу және орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік мәдениеті	8.3.2.1. іскерлік этикет негізімен танысу 8.3.2.2 іскерлік этикеттің негізгі ерекшеліктерін (әдептілік және такт, көмекті қабылдау және көрсету) түсіну 8.3.2.3 іскерлік қарым-қатынастағы амандасу ережелерімен танысу 8.3.2.4 әр түрлі жағдайлардағы іскер адамның сыртқы түрі туралы негізгі ережелерді білу

5) 9-сынып:

5-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	9.1.1.1 шынықтыру шараларын орындау 9.1.1.2 шашын әдемілеп тарай білу, мерекелік және күнделікті шаш тарасты ажырату 9.1.1.3 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	9.1.2.1 костюмдердің ертедегіден осы күнге дейінгі қысқаша тарихымен танысу 9.1.2.2 қазақ ұлттық киім салт-дәстүрімен танысу 9.1.2.3 адамның стилі, талғамы, имиджі (бастық, мұғалім, ата-ана стилі – "қатал", "мейрімді", "шыншыл", "ымырасыз") туралы түсінігінің болуы 9.1.2.4 дресс-код туралы түсінігінің болуы
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	9.2.1.1 ресми шаралардағы этикет туралы түсінігінің болуы; 9.2.1.2 қоғамдағы тәртіп ережелері мен нормаларын орындау 9.2.1.3 әр түрлі жағдайларда қарым-қатынас мәдениетін байқатуға тырысу 9.2.1.4 жолдастарымен және айналасындағы ересек адамдармен сыпайы қатынаста болу 9.2.1.5 сыпайылықтың дәлдікпен және ұқыптылықпен байланысын табу 9.2.1.6 қарым-қатынастағы сын туралы түсінігінің болуы 9.2.1.7 сөйлесіп тұрған адамды ренжітпей, сын айта білу 9.2.1.8 сынды дұрыс қабылдай білу
	2.2 Қызмет мәдениеті	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу
	2.3 Еңбек мәдениеті	9.2.3.1 өзінің өзінің әріптестерімен амандаса білу 9.2.3.2 жұмыстағы әріптестерімен жақсы қарым-қатынас орнату ережелермен танысу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	9.3.1.1 әр түрлі жағдайларда өзін тәртіп нормаларына, ережелеріне сәйкес дұрыс ұстау 9.3.1.2 бакент кезіндегі дастархан, швед үстеліне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	9.3.2.1 іскерлік ортада өзін және айналадағыларды таныстыру ережелеріне үйрену 9.3.2.2 іскерлік әңгіме жүргізу этикетімен танысу
2-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	9.1.1.1 шынықтыру шараларын орындау 9.1.1.2 шашын әдемілеп тарай білу, мерекелік және күнделікті шаш тарасты ажырату 9.1.1.3 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану; 9.1.1.4 қыз балалар күнделікті және мерекелік бет күтімін ажырата білу
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	9.1.2.1 костюмдердің ертедегіден осы күнге дейінгі қысқаша тарихымен танысу 9.1.2.2 қазақ ұлттық киім салт-дәстүрімен танысу 9.1.2.3 адамның стилі, талғамы, имиджі (бастық, мұғалім, ата-ана стилі – "қатал", "мейрімді", "шыншыл", "ымырасыз") туралы түсінігінің болуы 9.1.2.4 дресс-код туралы түсінігінің болуы
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	9.2.1.1 ресми шаралардағы этикет туралы түсінігінің болуы; 9.2.1.2 қоғамдағы тәртіп ережелері мен нормаларын орындау 9.2.1.3 әр түрлі жағдайларда қарым-қатынас мәдениетін байқатуға тырысу 9.2.1.4 жолдастарымен және айналасындағы ересек адамдармен сыпайы қатынаста болу 9.2.1.5 сыпайылықтың дәлдікпен және ұқыптылықпен байланысын табу 9.2.1.6 қарым-қатынастағы сын туралы түсінігінің болуы 9.2.1.7 сөйлесіп тұрған адамды ренжітпей, сын айта білу 9.2.1.8 сынды дұрыс қабылдай білу 9.2.1.9 бір адамды адамға таныстыруға қатысты қоғамда қабылданған нормалар мен сөйлеу тіл түрін білу 9.2.1.10 нағыз достық, адал ойын мен жарыстың ережелерін білу
	2.2 Қызмет мәдениеті	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену; 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу; 9.2.2.5 (Мен – тұлға) туралы түсінігі болу; 9.2.2.6 өзінің тәртібі мен айналағысындардың пікірі ара қатынасын білу, өзінің тәртібін талдау 9.2.2.7 өзін өзі көруге, түсінуге және бағалауға тырысу
	2.3 Еңбек мәдениеті	9.2.3.1 өзінің өзінің әріптестерімен амандаса білу 9.2.3.2 жұмыстағы әріптестерімен жақсы қарым-қатынас орнату ережелермен танысу 9.2.3.3 жұмыста өзге істермен шұғылдануға және жаман көңіл күйді көрсетуге болмайтынын білу 9.2.3.4 бастықпен қатынас ережелерін меңгеру 9.2.3.5 қызмет бабылық ережелерді білу 9.2.3.6 жұмыста жанжалды жағдайды тудырмау, ондай жағдайдан дұрыс шыға білу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	9.3.1.1 әр түрлі жағдайларда өзін тәртіп нормаларына, ережелеріне сәйкес дұрыс ұстау 9.3.1.2 бакент кезіндегі дастархан, швед үстеліне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 9.3.1.3 дастарханды мерекелік түскі асқа жаю ережелерін меңгеру
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	2.3 Еңбек мәдениеті	9.3.2.1 іскерлік ортада өзін және айналадағыларды таныстыру ережелеріне үйрену 9.3.2.2 іскерлік әңгіме жүргізу этикетімен танысу 9.3.2.3 телефонмен, кездескенде іскерлік әңгіме жүргізе білу
3-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	9.1.1.1 шынықтыру шараларын орындау 9.1.1.2 шашын әдемілеп тарай білу, мерекелік және күнделікті шаш тарасты ажырату 9.1.1.3 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану; 9.1.1.4 қыз балалар күнделікті және мерекелік бет күтімін ажырата білу 9.1.1.5 дезодорант, иісу, сағыз және сергіткіш құралдарды пайдалана білу
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	9.1.2.1 костюмдердің ертедегіден осы күнге дейінгі қысқаша тарихымен танысу 9.1.2.2 қазақ ұлттық киім салт-дәстүрімен танысу 9.1.2.3 адамның стилі, талғамы, имиджі (бастық, мұғалім, ата-ана стилі – "қатал", "мейрімді", "шыншыл", "ымырасыз") туралы түсінігінің болуы 9.1.2.4 дресс-код туралы түсінігінің болуы 9.1.2.5 мода ережелеріне: ауа райына, жағдайға, жасына және адамның жеке ерекшеліктеріне сәйкес киінуге үйрену
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	9.2.1.1 ресми шаралардағы этикет туралы түсінігінің болуы; 9.2.1.2 қоғамдағы тәртіп ережелері мен нормаларын орындау 9.2.1.3 әр түрлі жағдайларда қарым-қатынас мәдениетін байқатуға тырысу 9.2.1.4 жолдастарымен және айналасындағы ересек адамдармен сыпайы қатынаста болу 9.2.1.5 сыпайылықтың дәлдікпен және ұқыптылықпен байланысын табу 9.2.1.6 қарым-қатынастағы сын туралы түсінігінің болуы 9.2.1.7 сөйлесіп тұрған адамды ренжітпей, сын айта білу 9.2.1.8 сынды дұрыс қабылдай білу 9.2.1.9 бір адамды таныстыруға қатысты қоғамда қабылданған нормалар мен сөйлеу тіл түрін білу 9.2.1.10 нағыз достық, адал ойын мен жарыстың ережелерін білу 9.2.1.11 сөйлеу тілдік қарым-қатынас дағдыларын дамыту 9.2.1.12 әңгімелесу өнеріне, әңгімедегі әдептілікке үйрену 9.2.1.13 дауласу мәдениетін меңгеру 9.2.1.14 кешірім сұрағандағы және кешірген кездегі этикеттік байқалымдарды, мимика мен ым-ишаратты меңгеру 9.2.1.15 сөйлеу тілдік этикеттегі мимика мен ым-ишараттың рөлін түсіну 9.2.1.16 диалогты жүргізудің жалпы ережелерімен танысу; 9.2.1.17 сөйлеп тұрғанға арналған ережелерді (тілектестік, сыпайыгершілік, аз сөзділік, ойын анық жеткізу, эмоциясының орташа деңгейде болуы, сөйлеу тілдік мәдениет) білу және орындау
	2.2 Қызмет мәдениеті	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу; 9.2.2.5 (Мен – тұлға) туралы түсінігі болу; 9.2.2.6 өзінің тәртібі мен айналағысындардың пікірі ара қатынасын білу, өзінің тәртібін талдау 9.2.2.7 өзін өзі көруге, түсінуге және бағалауға тырысу 9.2.2.8 салауат ты өмір салтын әдеттендіру 9.2.2.9 бозбалаларға салауатты өмір салтына тілектестікпен, сергек қарауға тырысу оған қатысты жауапкершілік дағдыларды, анасына, қыз балаларға, әйел адамдарға сыйласымдылықпен қарау дағдысын әдеттендіру
	2.3Еңбек мәдениеті	9.2.3.1 өзінің өзінің әріптестерімен амандаса білу 9.2.3.2 жұмыстағы әріптестерімен жақсы қарым-қатынас орнату ережелермен танысу 9.2.3.3 жұмыста өзге істермен шұғылдануға және жаман көңіл күйді көрсетуге болмайтынын білу 9.2.3.4 бастықпен қатынас ережелерін меңгеру 9.2.3.5 қызмет бабылық ережелерді білу 9.2.3.6 жұмыста жанжалды жағдайды тудырмау, ондай жағдайдан дұрыс шыға білу 9.2.3.7 корпоративтік этика ережелерімен танысу 9.2.3.8 корпоративтік шаралардағы тәртіп ережелерін білу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	9.3.1.1 әр түрлі жағдайларда өзін тәртіп нормаларына, ережелеріне сәйкес дұрыс ұстау 9.3.1.2 бакент кезіндегі дастархан, швед үстеліне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 9.3.1.3 дастарханды мерекелік түскі асқа жаю ережелерін меңгеру 9.3.1.4 қонақүйде тұру (тіркелу, нөмірде көрсетілетін қызмет түрлерін, қонақүй қызметкерлерімен өзара қарым-қатынас) ережелерін меңгеру
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	9.3.2.1 іскерлік ортада өзін және айналадағыларды таныстыру ережелеріне үйрену 9.3.2.2 іскерлік әңгіме жүргізу этикетімен танысу 9.3.2.3 телефонмен, кездескенде іскерлік әңгіме жүргізе білу 9.3.2.4 ресми емес жағдайда іскерлік қатынасты қолдай білу 9.3.2.5 қоғамдық орындардағы іскерлік этикет ережелерімен танысу
4-тоқсан
Сыртқы түр мәдениеті	1.1 Мәдени-гигиеналық дағдылар	9.1.1.1 шынықтыру шараларын орындау 9.1.1.2 шашын әдемілеп тарай білу, мерекелік және күнделікті шаш тарасты ажырату 9.1.1.3 гигиеналық заттарды (сусабын, бальзам, гель, қолға арналған жақпамай) дұрыс пайдалану; 9.1.1.4 қыз балалар күнделікті және мерекелік бет күтімін ажырата білу 9.1.1.5 дезодорант, иісу, сағыз және сергіткіш құралдарды пайдалана білу
Сыртқы түр мәдениеті	1.2 Киім мәдениеті	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену; 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу; 9.2.2.5 (Мен – тұлға) туралы түсінігі болу; 9.2.2.6 өзінің тәртібі мен айналағысындардың пікірі ара қатынасын білу, өзінің тәртібін талдау 9.2.2.7 өзін өзі көруге, түсінуге және бағалауға тырысу 9.2.2.8 салауат ты өмір салтын әдеттендіру 9.2.2.9 бозбалаларға салауатты өмір салтына тілектестікпен, сергек қарауға тырысу оған қатысты жауапкершілік дағдыларды, анасына, қыз балаларға, әйел адамдарға сыйласымдылықпен қарау дағдысын әдеттендіру
Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті	2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	9.2.1.11 сөйлеу тілдік қарым-қатынас дағдыларын дамыту 9.2.1.12 әңгімелесу өнеріне, әңгімедегі әдептілікке үйрену 9.2.1.13 дауласу мәдениетін меңгеру 9.2.1.14 кешірім сұрағандағы және кешірген кездегі этикеттік байқалымдарды, мимика мен ым-ишаратты меңгеру 9.2.1.15 сөйлеу тілдік этикеттегі мимика мен ым-ишараттың рөлін түсіну 9.2.1.16 диалогты жүргізудің жалпы ережелерімен танысу; 9.2.1.17 сөйлеп тұрғанға арналған ережелерді (тілектестік, сыпайыгершілік, аз сөзділік, ойын анық жеткізу, эмоциясының орташа деңгейде болуы, сөйлеу тілдік мәдениет) білу және орындау 9.2.1.18 тыңдаушыға арналған ережелерді (зейін, сөйлеп тұрғанды сыйлау, қатынасты қолдау) білу және орындау 9.2.1.19 тіл тигізгенге жауап беру тәсіліне үйрену
	2.2 Қызмет мәдениеті	9.2.2.1 әр түрлі елдердің этикетінің қысқаша тарихымен танысу 9.2.2.2 өзіне сырттан қарай білуге үйрену 9.2.2.3 жақсы және жаман әдеттерді салыстыру 9.2.2.4 жаман қылықтан және зиянды әдеттен құтылуға тырысу; 9.2.2.5 (Мен – тұлға) туралы түсінігі болу; 9.2.2.6 өзінің тәртібі мен айналағысындардың пікірі ара қатынасын білу, өзінің тәртібін талдау 9.2.2.7 өзін өзі көруге, түсінуге және бағалауға тырысу 9.2.2.8 салауат ты өмір салтын әдеттендіру 9.2.2.9 бозбалаларға салауатты өмір салтына тілектестікпен, сергек қарауға тырысу оған қатысты жауапкершілік дағдыларды, анасына, қыз балаларға, әйел адамдарға сыйласымдылықпен қарау дағдысын әдеттендіру
	2.3 Еңбек мәдениеті	9.2.3.1 өзінің өзінің әріптестерімен амандаса білу 9.2.3.2 жұмыстағы әріптестерімен жақсы қарым-қатынас орнату ережелермен танысу 9.2.3.3 жұмыста өзге істермен шұғылдануға және жаман көңіл күйді көрсетуге болмайтынын білу 9.2.3.4 бастықпен қатынас ережелерін меңгеру 9.2.3.5 қызмет бабылық ережелерді білу 9.2.3.6 жұмыста жанжалды жағдайды тудырмау, ондай жағдайдан дұрыс шыға білу 9.2.3.7 корпоративтік этика ережелерімен танысу 9.2.3.8 корпоративтік шаралардағы тәртіп ережелерін білу 9.2.3.9 жұмыстағы жиналыс тәртіп ережесін білу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.1 Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	9.3.1.1 әр түрлі жағдайларда өзін тәртіп нормаларына, ережелеріне сәйкес дұрыс ұстау 9.3.1.2 бакент кезіндегі дастархан, швед үстеліне қатысты тәртіп ережелерін білу және орындау 9.3.1.3 дастарханды мерекелік түскі асқа жаю ережелерін меңгеру 9.3.1.4 қонақ үйде тұру (тіркелу, нөмірде көрсетілетін қызмет түрлерін, қонақүй қызметкерлерімен өзара қарым-қатынас) ережелерін меңгеру; 9.3.1.5 әлемнің әр түрлі елдерінің ұлттық этикет ерекшеліктерімен танысу
Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті	3.2 Іскерлік этикет мәдениеті	9.3.2.1 іскерлік ортада өзін және айналадағыларды таныстыру ережелеріне үйрену 9.3.2.2 іскерлік әңгіме жүргізу этикетімен танысу 9.3.2.3 телефонмен, кездескенде іскерлік әңгіме жүргізе білу 9.3.2.4 ресми емес жағдайда іскерлік қатынасты қолдай білу 9.3.2.5 қоғамдық орындардағы іскерлік этикет ережелерімен танысу 9.3.2.6 іскерлік және зайырлы әңгіме барысындағыэтикет ережелерін меңгеру 9.3.2.7 күнделікті әдеттегі жағдайларда еркін қарым-қатынас жасауға тырысу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 526-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Бейнелеу өнері"" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Бейнелеу өнері"" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Бағдарламаның мақсаты: бейнелеу өнері арқылы білім алушылардың танымдық, эмоциональдық және іс-қимыл әрекеттерін дамыта-түзетуге жағдай туғызу, жеке тұлға ретінде дамытып, жағымды дағдылар мен әдеттерді қалыптастыру.

3. Негізгі міндеттері:

1) білім алушылардың бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары туралы, қазақ халқының және әлем халықтарының қол өнері туралы түсініктерін қалыптастыру. Қазақстандағы және мемлекеттердегі әйгілі мұражайлар және галереялар, даңқты суретшілер мен архитекторлар, мүсіншілер туралы мағлұмат беру;

2) бейнелеу өнері туралы қарапайым сауаттылықты дамыту;

3) білім алушылардың графикалық дағдылары мен біліктіліктерін қалыптастыру және дамыту, оны күнделікті өмірлік тәжірибеде қолдануды үйрету;

4) білім алушылардың танымдық қабілеттерін жүйелі әрі мақсатқа бағытталған дамыту арқылы түзету: заттың бейнесі қабылдауы мен сөздік-логикалық ойлауын дамыту, талдау іс-әрекетін қалыптастыру, көріп және логикалық түрде есте сақтау қабілетін дамыту, салыстыру және жалпылау қабілетін дамыту, тапсырмаларды дұрыс қабылдап, жұмысты жоспарлауға үйрету, сурет салу барысындағы бірізділікті сақтауға үйрету, кеңістіктегі зат пішіндерін, көлемін және түсін дұрыс қабылдап, ажыратуды үйрету, суреттердің ұқсастығы мен ерекшеліктерін байқауды үйрету, білім алушылардағы бар сөздік қорын қолдануға үйрету және енжар сөз қорын дамыту;

5) әр түрлі бейнелеу құралдарын пайдалана отырып, қайталанатын іс-қимылдар арқылы баланың қимыл іс-әрекетін дамыту;

6) сәндік және тақырыптық сурет салуды үйрету, затқа қарап сурет салуды үйрету, және бұл дағдыларды қоғамдық маңызды еңбекте қолдануды үйрету;

7) білім алушылардың бейнелеу өнерінің туындыларына деген белсенді эмоционалдық-эстетикалық қарым-қатынасын дамыту, бейнелеу өнерге деген махабаттарын оятып, қызығушылықтарын арттыру және көркемдік талғам қалыптастыру.

2-тарау. Оқыту процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарламаның әдістемелік мазмұны пәнді оқытуға нақты бағдар бере отырып, балалардың саналы түрді білімді игеруіне, қажетті дағдыларды өз беттерінше меңгеруіне және әлеуметтік-қоғамдық кеңістікте бағдарлануына септігін тигізеді.

5. Бағдарламада білім беру процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдердің сипаттамасы мен оқыту-нормативтік құжаттың дәстүрлі қызметтері үйлесім тапқан.

6. Бейнелеу өнері бойынша білім беруді ұйымдастыру арнайы педагогика принциптері негізінде жүзеге асырылады:

1) білім беру жүйесінің жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылар ерекшеліктеріне сай бейімделу принципі;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар балаларды оқытудың түзете-дамытушы бағыты олардың арнайы білім беру қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне сай арнайы әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы жүзеге асады;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдеу бағыты жеке тұлғалық әлеуметтік бейімделмеушіліктің деңгейін азайтуды қамтиды. Білім алушылармен арнайы әлеуметтендіру жұмыстары атқарылып, әлеуметтік мінез-құлық нормалары мен өмірлік маңызды дағдылар қалыптастырылады;

5) оқытудың тәжірибелік бағыты – оқытылатын материал мен тәжірибенің тығыз байланысы білім алушылардың тәжірибеге бағытталған тапсырмаларды орындаулары үшін қажетті білім және дағдыларды меңгеруі арқылы беріледі;

4 типологиялық топ (В.В. Воронкова бойынша) негізінде жүзеге асады. Бұл жағдайда оқу жұмысының жылдамдығы, білім алушының дербестік дәрежесі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрленеді. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы. Саралау тәсілі оқытуды жекешелендірумен толықтырылады;

7. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) білім беру, дамытушы және түзетушілік міндеттерді орындауда педагогтың көмекші құралы болып табылады. АКТ-ны сабақ барысында қолдану оқыту процесін жекелеуге, білім алушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттыруға және олардың танымдық қабілетін дамытуға септігін тигізеді. АКТ білім алушылардың жұмысқа қабілеттігіне байланысты уақытқа шектеу қоя отырып қолданылады.

8. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар балалардың оқу материалдарын меңгеруі нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада берілген мақсаттарға сай айқындалады және білім алушылардың оқу жетістіктерінтексеру мен бағалауда бірегей тұғырды жүзеге асыруға бағытталған.

9. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білімді меңгеру дәрежесін педагог сабақ барысында тек ішкі бағалау құралдарымен тексереді. Бағдарламаны меңгеру нәтижелері білім беру үдерісі кезінде мұғаліммен бағаланады.

10. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелігін бағалау ағымды және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асады.

11. Ағымды бағалау сабақ барысында білім алушының атқарған жұмыстарын бақылау, шығармашылық жұмыстарын және ұжымдық іс-әрекет түрлерін талдау арқылы жүзеге асырылады. Сабақ барысында бағалау оқытудың мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бұндай бағалау білім алушыларды оқу іс-әрекетіне талпындыру мен тәрбиелеу сипатында болады

12. Қорытынды бақылау жарты жылдық аяғында әр білім алушының үлгеріміне мониторинг жасау барысында жүзеге асады және оның нәтижелері тіркеу- карточкасына жазылады.

13. Педагогикалық бағыттарды жүзеге асыру әр түрлі стратегияларды қолданудан тұрады:

1) оқытушы мен білім алушылардың арасында сенім ұялатуды;

2) әр білім алушының өз ойын тыңдай білуді;

3) баланың мүмкіндігіне сай тапсырмалар мен іс-әрекет түрлерін беру арқылы оқуға талпындырып, дамытуды;

4) әр білім алушының мүмкіндігіне сай бөлек тапсырмалар құрастыруды;

5) білім алушылармен жеке барлық сыныптық топтық жұмыстарды ұйымдастыруды қамтиды.

14. "Бейнелеу өнері" курсын оқыту барысында "Оқу және тіл дамыту", "Математика", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәндерімен пәнаралық байланыс іске асырылады.

3-тарау. "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

15. "Бейнелеу өнері" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

16. "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің негізгі мазмұны 3 бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту";

2) 2-бөлім "Шығармашылық заттарды жарату және жасау";

3) 3-бөлім "Шығармашылық жобалау".

17. "Шығармашылық идеаларды зерттеу және дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық ақпарат;

2) әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері;

3) сезімдерді білдіру және идеаларды қолдану.

18. "Шығармашылық заттарды жарату және жасау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сәндеп сурет салу (декоративтік);

2) тақырыптық сурет салу;

3) түп нұсқа затқа қарап сурет салу;

4) орындау тәсілдері;

5) жоспарлау.

19. "Шығармашылық жобалау" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) таныстыру-презентация;

20. 5-сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұмат;

2) сәндеп (декоративті) сурет салу. Жолақ сызық бойына өрнек салу (қарындаш, гуашь). Шаршыдағы өрнек (қарындаш, гуашь). Қарша (үлгі бойынша) (қарындаш, гуашь). Кілемге өрнек салу (қарындаш, гуашь). Ұшбұрыштың ішіне өрнек салу (қарындаш, гуашь). Шеңберге өрнек салу (қарындаш, гуашь). Өңделген тұрмыстық және табиғи заттардан қазах халқының ою өрнектерін жасау (қарындаш, гуашь). Қазақ халқының ою өрнектерінен жапсырма жасау. Дайын бояма суреттерді бояу;

3) тақырыптық сурет салу. Атаулы күндер мен мерекелерге арналған ашық хаттар жасау. Халық ертегілеріне иллюстрация жасау. Ойыншықтар дүкенінде. Жыл мезгілдері.

4) түп нұсқа затқа қарап сурет салу. Емен жапырағы (қарындаш). Натюрморт. Жемістер мен көкеністердің кескіндері (қарындаш, акварель). Ойыншық машиналар. (қарындаш, акварель). Кішкене стакан (қарындаш, акварель). Жиналмалы пирамида (қарындаш, гуашь). Құрылыс зат элементтерінен құрастыру жқмысы (қарындаш, акварель). Садақ тәрізді ағаш арасы (қарындаш). Қазақ халқының музыкалық аспабтары (симметрия) (қарындаш, акварель). Көбелек – орамжапырақ көбелегі (капустница) (қарындаш, акварель). Көктем гүлдерінің шоғы (қарындаш, акварель).

21. 6-сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің негізгі мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұмат. Бейнелеу өнерінің жанрлары: мүсіндеу, портрет. Портретші-суретшілер. Жалпы мағлұмат. Бейнелеу өнерінің көркемдеу құралдары. Анималистика. Қазақ халқының қол өнері;

2) сәндеп (декоративті) сурет салу. "Шексіздік" қазақ ою өрнегі. (жапсырма). "Айшықталған -Ажурный" қазақ халқының ою өрнегі (жапсырма). Жолаққа ою өрнек жасау (қарындаш, гуашь). Шаршыға ою өрнек жасау (қарындаш, гуашь). Өз бетінше жолаққа ою өрнек жасау (қарындаш, гуашь). Карнавал кешіне арналған көзілдірік бет пердесі (қарындаш, гуашь).) Жаңа жылдық кешке шақыру билеті (қарындаш, акварель). Шеңберге ою өрнек салу. (Табақ сызбасы – өрнектелген ағаш немесе металдан жасалған ыдыс) (қарындаш, гуашь). Ою өрнегі бар кесе;

3) тақырыптық сурет салу. Ойыншық дүкенінде (қарындаш, акварель). Қысқы орман (қарындаш, гуашь). Мерекелер мен атаулы күндер. Наурыз (қарындаш, акварель).Көктемгі көңіл-күй (қарындаш, акварель). Жәндіктер;

4) түп нұсқа затқа қарап сурет салу. Күйеңкі ағашының жапырағы (қарындаш, акварель).Сүйікті жұмсақ ойыншығым (қарындаш, акварель). Алма мен кружка (қарындаш, акварель). Өсімдігі бар гүл түбегі (қарындаш, акварель). Жол жүру белгілері (қарындаш, гуашь). Ойыншық жануарлар (қарындаш). Қазақ халқының ұлттық киімдері, бас киім (қарындаш, акварель). Сауысқан (қарындаш, акварель). Қоңыздар (симметрия) (қарындаш, акварель). Шегіртке (симметрия) (қарындаш, акварель). Гүл суретін салу. Құмырадағы көктем гүлдері (қарындаш, акварель).

4-тарау Оқыту мақсаттарының жүйесі

22. Оқыту мақсаттарын қолданудың ыңғайлылығы үшін оларды кодтау қолданылады. Кодтың бірінші саны сыныпты білдіреді, екіншісі мен үшіншісі – бөлім мен бөлімше, ал төртінші сан – мақсаттың нөмірленуі. Мысалы, 5.2.1.2 кодындағы "5" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының сандық белгісі.

23. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу":

1 - кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	5.1.1.1 бейнелеу өнеріндегі келесі жанрларды білу: портрет, натюрморт, пейзаж 5.1.1.2 туындының белгілері мен ерекшеліктеріне байланысты оның жанрын анықтау 5.1.1.3 әйгілі суретші-пейзажисттерді білу 5.1.1.4 Композиция туралы түсінігі болу	6.1.1.1 негізгі бейнелеу құралдары туралы түсініктері болу 6.1.1.2 бейнелеу өнеріндегі мүсіндеудің ерекшеліктерін білу 6.1.1.3 бірнеше әйгілі портретші-суретшілер мен мүсіншілерді білу 6.1.1.4 көркемдік құралдарын білу
1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	5.1.2.1 ұлттық сәндік-қосалқы өнер туралы түсінік болу	6.1.2.1. қазақ халқының ұлттық өнері туралы түсініктері болу
1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	5.1.3.1 суреттегі бейнеленген адамдардың эмоционалдық жағдайын анықтау білу	6.1.3.1 көрген туындысының мазмұнын сипаттай білу 6.1.3.2 суретшінің негізгі ойын анықтау 6.1.3.3 көрмеге дайындалған туындылардың жанрын анықтай білу 6.1.3.4 өнер туындысы немесе халықтық шығармашылықтан алғар эмоционалдық толғанысын сипаттай білу

2) 2-бөлім "Шығармашылық туындыларды жарату және жасау":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
2.1 Сәндеп сурет салу	5.2.1.1 геометриялық және өсімдік элементтерінен сызық бойына, шаршыға, шеңберге және орталыққа бағытталған сызыққа өрнектер жасау 5.2.1.2 сурет контурын сақтай отырып, өрнек элементтерін бояу 5.2.1.3 шаблондарды қолдана отырып, қазақ өрнектерін жасау	6.2.1.1 шаблон көмегімен қазақ өрнектерін жасау және суретін салу 6.2.1.2 дәстүрлі заттарды өрнектеп суретін салу 6.2.1.3 кілемге арналған өрнектер жасау
2.2 Тақырыптық сурет салу	5.2.2.1 үлгіге қарап мерекеге арналған ашық хатты дайындау 5.2.2.2 көріп бақылау немесе оқу арқылы алған сезімдерін суретке түсіре білу 5.2.2.3 автокөлік және ұшақтың суретін салу	6.2.2.1 жануарлардың суретін салу 6.2.2.2 оқытушының айтқан қарапайым сюжет ерекшеліктерін суретпен көрсету 6.2.2.3 сурет сюжетін құрастыруда маңыздысын таңдау
2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	5.2.3.1 жеке бақылауларын суретке түсіре білу 5.2.3.2 суретте бейнеленетін заттардың салыстырмалы көлемін көрсете білу	6.2.3.1 салған суретін түп нұсқа затпен салыстыра білу 6.2.3.2. түп нұсқа затқа қарай отырып, түсін таңдау арқылы көлемді пішінді суретке түсіру
2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	5.2.4.1 әр түрлі көлемді қыл қаламмен жұмыс істей білу, қыл қаламның ұшымен немесе толық көлемімен сурет салу 5.2.4.2 көрініс объектісін талдай білу: пішіні мен түсін анықтау, құрамдық бөліктерінің көлемін салыстыру 5.2.4.3 қол жетімді құралдарды қолдана отырып, зат көлемін көрсету 5.2.4.4 түстің айқындағын бояуға су қосу арқылы әлсірету 5.2.4.5 сурет салуда бірізділікті сақтау 5.2.4.6 суретте заттың пішінін, құрылымын, үйлесімділігі мен түсін бере білу 5.2.4.7 симметриялық пішінді заттардың суретін салу барысында ортаңғы сызық бойымен жұмыс істей білу	6.2.4.1 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті фонда салу 6.2.4.2. "су күйінде" сурет салу әдісін қолдану 6.2.4.3 қабырға газетінің сызбасын жасау 6.2.4.4 карнавалдық бет перделер жасау 6.2.4.5 суретте көлемді заттарды көрсете білу: тікбұрышты заттарды салу, цилиндрлік көлемді салу, дөңгеленген пішінді заттарды сала білу 6.2.4.6 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті қағазға салу 6.2.4.7 "шикілей - по сырому" жұмыс тәсілін қолдану 6.2.4.8 акварель және гуашь бояуларымен жұмыс жасау
2.5 Жоспарлау	5.2.5.1 өрнектің суретін салу кезінде бірізділікті сақтау 5.2.5.2 сурет салу кезінде бірізділікті сақтау	6.2.5.1 заттың пішінін, үйлесімділігін, құрам бөліктерінің байланысы мен түсін анықтай отырып, талдай білу 6.2.5.2 жұмысты алдын ала жоспарлау

3) 3- бөлім "Шығармашылық жобалау":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту максаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
3.1 Презентация	5.3.1.1 өз жұмысының (сызба, сурет) мазмұны, тәсілін, орындалуын түсіндіре отырып, таныстыру 5.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасын талдау	6.3.1.1 шығармашылық жұмыстың тәсілі мен орындалу ерекшеліктерін таныстыру 6.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасы мен мазмұнын талдау

24. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Бейнелеу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

25. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-6
сыныптары үшін "Бейнелеу
өнері" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Бейнелеу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	5.1.1.1 бейнелеу өнеріндегі келесі жанрларды білу портрет, натюрморт, пейзаж 5.1.1.4 композиция туралы түсінігі болу
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	5.1.3.1 суреттегі бейнеленген адамдардың эмоционалдық жағдайын анықтау білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	5.2.1.1 геометриялық және өсімдік элементтерінен сызық бойына, шаршыға, шеңберге және орталыққа бағытталған сызыққа өрнектер жасау 5.2.1.2 сурет контурын сақтай отырып, өрнек элементтерін бояу
	2.2 Тақырыптық сурет салу	5.2.2.2 көріп бақылау немесе оқу арқылы алған сезімдерін суретке түсіре білу
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	5.2.3.1 жеке бақылауларын суретке түсіре білу 5.2.3.2 суретте бейнеленетін заттардың салыстырмалы көлемін көрсете білу
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	5.2.4.1 әр түрлі көлемді қыл қаламмен жұмыс істей білу, қыл қаламның ұшымен немесе толық көлемімен сурет салу 5.2.4.2 көрініс объектісін талдай білу: пішіні мен түсін анықтау, құрамдық бөліктерінің көлемін салыстыру 5.2.4.3 қол жетімді құралдарды қолдана отырып, зат көлемін көрсету 5.2.4.4 түстің айқындағын бояуға су қосу арқылы әлсірету 5.2.4.5 сурет салуда бірізділікті сақтау; 5.2.4.6 суретте заттың пішінін, құрылымын, үйлесімділігі мен түсін бере білу 5.2.4.7 симметриялық пішінді заттардың суретін салу барысында ортаңғы сызық бойымен жұмыс істей білу
	2.5 Жоспарлау	5.2.5.1 өрнектің суретін салу кезінде бірізділікті сақтау 5.2.5.2 сурет салу кезінде бірізділікті сақтау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	5.3.1.1 өз жұмысының (сызба, сурет) мазмұны, тәсілін, орындалуын түсіндіре отырып, таныстыру 5.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасын талдау
2-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	5.1.1.2 туындының белгілері мен ерекшеліктеріне байланысты оның жанрын анықтау
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	5.1.3.1 суреттегі бейнеленген адамдардың эмоционалдық жағдайын анықтау білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	5.2.1.1 геометриялық және өсімдік элементтерінен сызық бойына, шаршыға, шеңберге және орталыққа бағытталған сызыққа өрнектер жасау 5.2.1.2 сурет контурын сақтай отырып, өрнек элементтерін бояу
	2.2 Тақырыптық сурет салу	5.2.2.1 үлгіге қарап мерекеге арналған ашық хатты дайындау 5.2.2.2 көріп бақылау немесе оқу арқылы алған сезімдерін суретке түсіре білу 5.2.2.3 автокөлік суретін салу
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	5.2.3.1 жеке бақылауларын суретке түсіре білу 5.2.3.2 суретте бейнеленетін заттардың салыстырмалы көлемін көрсете білу
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	5.2.4.1 әр түрлі көлемді қыл қаламмен жұмыс істей білу, қыл қаламның ұшымен немесе толық көлемімен сурет салу 5.2.4.2 көрініс объектісін талдай білу: пішіні мен түсін анықтау, құрамдық бөліктерінің көлемін салыстыру 5.2.4.3 қол жетімді құралдарды қолдана отырып, зат көлемін көрсету 5.2.4.4 түстің айқындағын бояуға су қосу арқылы әлсірету 5.2.4.5 сурет салуда бірізділікті сақтау; 5.2.4.6 суретте заттың пішінін, құрылымын, үйлесімділігі мен түсін бере білу 5.2.4.7 симметриялық пішінді заттардың суретін салу барысында ортаңғы сызық бойымен жұмыс істей білу
	2.5 Жоспарлау	5.2.5.1 өрнектің суретін салу кезінде бірізділікті сақтау 5.2.5.2 сурет салу кезінде бірізділікті сақтау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	5.3.1.1 өз жұмысының (сызба, сурет) мазмұны, тәсілін, орындалуын түсіндіре отырып, таныстыру 5.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасын талдау
3-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	5.1.1.3 әйгілі суретші-пейзажисттерді білу
	1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	5.1.2.1 ұлттық сәндік-қосалқы өнер туралы түсінік болу
	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	5.1.3.1 суреттегі бейнеленген адамдардың эмоционалдық жағдайын анықтау білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	5.2.1.2 сурет контурын сақтай отырып, өрнек элементтерін бояу 5.2.1.3 шаблондарды қолдана отырып, қазақ өрнектерін жасау
	2.2 Тақырыптық сурет салу	5.2.2.1 үлгіге қарап мерекеге арналған ашық хатты дайындау 5.2.2.2 көріп бақылау немесе оқу арқылы алған сезімдерін суретке түсіре білу
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	5.2.3.1 жеке бақылауларын суретке түсіре білу 5.2.3.2 суретте бейнеленетін заттардың салыстырмалы көлемін көрсете білу
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	5.2.4.1 әр түрлі көлемді қыл қаламмен жұмыс істей білу, қыл қаламның ұшымен немесе толық көлемімен сурет салу 5.2.4.2 көрініс объектісін талдай білу: пішіні мен түсін анықтау, құрамдық бөліктерінің көлемін салыстыру 5.2.4.3 қол жетімді құралдарды қолдана отырып, зат көлемін көрсету 5.2.4.4 түстің айқындағын бояуға су қосу арқылы әлсірету 5.2.4.5сурет салуда бірізділікті сақтау; 5.2.4.6 суретте заттың пішінін, құрылымын, үйлесімділігі мен түсін бере білу 5.2.4.7 симметриялық пішінді заттардың суретін салу барысында ортаңғы сызық бойымен жұмыс істей білу
	2.5 Жоспарлау	5.2.5.1 өрнектің суретін салу кезінде бірізділікті сақтау 5.2.5.2 сурет салу кезінде бірізділікті сақтау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	5.3.1.1 өз жұмысының (сызба, сурет) мазмұны, тәсілін, орындалуын түсіндіре отырып, таныстыру 5.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасын талдау
4-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	5.1.1.1 бейнелеу өнеріндегі келесі жанрларды білу: портрет, натюрморт, пейзаж 5.1.1.2 туындының белгілері мен ерекшеліктеріне байланысты оның жанрын анықтау 5.1.1.3 әйгілі суретші-пейзажисттерді білу 5.1.1.4 композиция туралы түсінігі болу
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	5.1.3.1 суреттегі бейнеленген адамдардың эмоционалдық жағдайын анықтау білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.2 Тақырыптық сурет салу	5.2.2.1 үлгіге қарап мерекеге арналған ашық хатты дайындау 5.2.2.2 көріп бақылау немесе оқу арқылы алған сезімдерін суретке түсіре білу 5.2.2.3 ұшақтың суретін салу
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	5.2.3.1 жеке бақылауларын суретке түсіре білу 5.2.3.2 суретте бейнеленетін заттардың салыстырмалы көлемін көрсете білу
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	5.2.4.1 әр түрлі көлемді қыл қаламмен жұмыс істей білу, қыл қаламның ұшымен немесе толық көлемімен сурет салу 5.2.4.2 көрініс объектісін талдай білу: пішіні мен түсін анықтау, құрамдық бөліктерінің көлемін салыстыру 5.2.4.3 қол жетімді құралдарды қолдана отырып, зат көлемін көрсету 5.2.4.4 түстің айқындағын бояуға су қосу арқылы әлсірету 5.2.4.5 сурет салуда бірізділікті сақтау; 5.2.4.6 суретте заттың пішінін, құрылымын, үйлесімділігі мен түсін бере білу 5.2.4.7 симметриялық пішінді заттардың суретін салу барысында ортаңғы сызық бойымен жұмыс істей білу
	2.5 Жоспарлау	5.2.5.1 өрнектің суретін салу кезінде бірізділікті сақтау 5.2.5.2 сурет салу кезінде бірізділікті сақтау
Жыл бойыоқығанды қайталау

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	6.1.1.1 негізгі бейнелеу құралдары туралы түсініктері болу
	1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	6.1.2.1 қазақ халқының ұлттық өнері туралы түсініктері болу
	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	6.1.3.1 көрген туындысының мазмұнын сипаттай білу 6.1.3.4 өнер туындысы немесе халықтық шығармашылықтан алғар эмоционалдық толғанысын сипаттай білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	6.2.1.1 шаблон көмегімен қазақ өрнектерін жасау және суретін салу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.2 Тақырыптық сурет салу	6.2.2.2 оқытушының айтқан қарапайым сюжет ерекшеліктерін суретпен көрсету
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	6.2.3.1 салған суретін түп нұсқа затпен салыстыра білу 6.2.3.2. түп нұсқа затқа қарай отырып, түсін таңдау арқылы көлемді пішінді суретке түсіру
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	6.2.4.1 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті фонда салу 6.2.4.8 акварель және гуаш бояларымен жұмыс жасау
	2.5 Жоспарлау	6.2.5.1 заттың пішінін, үйлесімділігін, құрам бөліктерінің байланысы мен түсін анықтай отырып,талдай білу 6.2.5.2 жұмысты алдын ала жоспарлау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	6.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасы мен мазмұнын талдау
2-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	6.1.1.2 бейнелеу өнеріндегі мүсіндеудің ерекшеліктерін білу
	1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	6.1.2.1. қазақ халқының ұлттық өнері туралы түсініктері болу
	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	6.1.3.1 көрген туындысының мазмұнын сипаттай білу 6.1.3.2 суретшінің негізгі ойын анықтау 6.1.3.3 көрмеге дайындалған туындылардың жанрын анықтай білу 6.1.3.4 өнер туындысы немесе халықтық шығармашылықтан алғар эмоционалдық толғанысын сипаттай білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	6.2.1.2 дәстүрлі заттарды өрнектеп суретін салу
	2.2 Тақырыптық сурет салу	6.2.2.1 жануарлардың суретін салу 6.2.2.2 оқытушының айтқан қарапайым сюжет ерекшеліктерін суретпен көрсету 6.2.2.3 сурет сюжетін құрастыруда маңыздысын таңдау
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	6.2.3.1 салған суретін түп нұсқа затпен салыстыра білу 6.2.3.2 түп нұсқа затқа қарай отырып, түсін таңдау арқылы көлемді пішінді суретке түсіру
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	6.2.4.1 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті фонда салу 6.2.4.2 "су күйінде - по- мокрому" сурет салу әдісін қолдану 6.2.4.4 карнавалдық бет перделер жасау 6.2.4.6 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті қағазға салу 6.2.4.8 акварель және гуаш бояларымен жұмыс жасау
	2.5 Жоспарлау	6.2.5.1 заттың пішінін, үйлесімділігін, құрам бөліктерінің байланысы мен түсін анықтай отырып,талдай білу 6.2.5.2 жұмысты алдын ала жоспарлау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	6.3.1.1 шығармашылық жұмыстың тәсілі мен орындалу ерекшеліктерін таныстыру; 6.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасы мен мазмұнын талдау
3-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	6.1.1.3 бірнеше әйгілі портретші-суретшілер мен мүсіншілерді білу
	1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	6.1.2.1 қазақ халқының ұлттық өнері туралы түсініктері болу
	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	6.1.3.1 көрген туындысының мазмұнын сипаттай білу 6.1.3.2 суретшінің негізгі ойын анықтау 6.1.3.3 көрмеге дайындалған туындылардың жанрын анықтай білу 6.1.3.4 өнер туындысы немесе халықтық шығармашылықтан алғар эмоционалдық толғанысын сипаттай білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.1 Сәндеп сурет салу	6.2.1.2 дәстүрлі заттарды өрнектеп суретін салу 6.2.1.3 кілемге арналған өрнектер жасау
	2.2 Тақырыптық сурет салу	6.2.2.2 оқытушының айтқан қарапайым сюжет ерекшеліктерін суретпен көрсету 6.2.2.3 сурет сюжетін құрастыруда маңыздысын таңдау
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	6.2.3.1 салған суретін түп нұсқа затпен салыстыра білу 6.2.3.2. түп нұсқа затқа қарай отырып, түсін таңдау арқылы көлемді пішінді суретке түсіру
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	6.2.4.5 суретте көлемді заттарды көрсете білу: тікбұрышты заттарды салу, цилиндрлік көлемді салу, дөңгеленген пішінді заттарды сала білу; 6.2.4.6 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті қағазға салу 6.2.4.8 акварель және гуаш бояларымен жұмыс жасау
	2.5 Жоспарлау	6.2.5.1 заттың пішінін, үйлесімділігін, құрам бөліктерінің байланысы мен түсін анықтай отырып,талдай білу 6.2.5.2 жұмысты алдын ала жоспарлау
3.Шығармашылық жобалау	3.1 Презентация	6.3.1.1 шығармашылық жұмыстың тәсілі мен орындалу ерекшеліктерін таныстыру; 6.3.1.2 жоспар бойынша жұмыс сапасы мен мазмұнын талдау
4-тоқсан
1.Шығармашылық ойды дамыту және зерттеу	1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мағлұматтар	6.1.1.4 көркемдік құралдарын білу
	1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен дәстүрлері	6.1.2.1 қазақ халқының ұлттық өнері туралы түсініктері болу
	1.3 Сезімдерді білдіру мен идеяларды қолдану	6.1.3.1 көрген туындысының мазмұнын сипаттай білу 6.1.3.2 суретшінің негізгі ойын анықтау 6.1.3.3 көрмеге дайындалған туындылардың жанрын анықтай білу 6.1.3.4 өнер туындысы немесе халықтық шығармашылықтан алғар эмоционалдық толғанысын сипаттай білу
2.Шығармашылық туындыларды жарату және жасау	2.2 Тақырыптық сурет салу	6.2.2.1 жануарлардың суретін салу 6.2.2.2 оқытушының айтқан қарапайым сюжет ерекшеліктерін суретпен көрсету
	2.3 Түпнұсқа затқа қарап сурет салу	6.2.3.1 салған суретін түп нұсқа затпен салыстыра білу 6.2.3.2 түп нұсқа затқа қарай отырып, түсін таңдау арқылы көлемді пішінді суретке түсіру
	2.4 Бейнелеу өнерінің тәсілдері	6.2.4.6 көлемді заттардың суретін ақ және ашық түрлі түсті қағазға салу 6.2.4.7 "шикілей - по сырому" жұмыс тәсілін қолдану 6.2.4.8 акварель және гуаш бояларымен жұмыс жасау
	2.5 Жоспарлау	6.2.5.1 заттың пішінін, үйлесімділігін, құрам бөліктерінің байланысы мен түсін анықтай отырып,талдай білу 6.2.5.2 жұмысты алдын ала жоспарлау
Жыл бойы оқығанды қайталау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 527-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Музыкалық тәрбиелеу мақсаты – білім алушылардың музыкалық мәдениетін, хормен және жалғыз ән айту процессіндегі музыканы эмоциялық саналы түрде қабылдауды, музыкалық шығармаларды тыңдауды, қарапайым этюдтарды аспаптық орындауды дамыту.

3. Музыка сабақтарында білім беру, түзету, дамыту және тәрибелеу міндеттері орындалады. Білім беру міндеттері:

1) білім алушылардың өмір туралы түсініктерін жарқын және қолжетімді музыкалық шығармалардың әсерінің көмегімен кеңейту;

2) білім алушылардың музыкалық тәжірибесін байыту;

3) музыкаға деген қызығушылығын дамыту;

4) білім алушылардың мағынасы бойынша жақын, тақырыбы мен жанры жағынан сан алуан шығармалардан алатын музыкалық әсерін жинақтау;

5) музыкалық-эстетикалық сөздігін қалыптастыру;

6) музыкалық мәнерлеу құралдарында бағдарлауға үйрету.

4. Түзету міндеттері:

1) білім алушылардың танымдық әрекеттерін түзету (ойлауын белсендіру, мақсатты бағытталған әрекетін және зейіннің тұрақтылығын қалыптастыру);

2) дыбысты айтудағы бұзылыстарды түзету;

3) тәртіптің жағымсыз түрлерін жеңу;

4) мимикалық қасиеттерді дамыту;

5) музыканы тыңдағанда және өлеңді орындағандағы өзінің сезімі мен эмоциясын білдіре білуін қалыптастыру.

5. Дамыту міндеттері:

1) білім алушылардың әншілік аппаратын техникалық жетілдіру;

2) білім алушылардың әншілік тыныс алуын қарапайым элементтерден бастап, біртіндеп дамыту;

3) білім алушылардың дауыстарының жалпы дыбысталуын тегістеу;

4) ырғақ сезімін, жоғары дыбысты естуді, музыкалық жадты дамыту;

5) музыкалық орындау дағдыларын қалыптастыру;

6) білім алушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін белсендіру.

6. Тәрбиелеу міндеттері:

1) жинақылық пен тәртіпке тәрбиелеу;

2) музыкалық талғам элементтерін қалыптастыру;

3) айналасындағылармен еркін қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру;

4) Қазақстан халықтарының бірлігі мен достығы сезімін тәрбиелеу.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

7. "Музыка" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдерінің жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптерге негізделген.

8. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту принципі баланың даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды білдіреді. Білім алушылармен жұмыста олардың еліктеу қабілеті, көрнекілік-әрекеттік ойлау қабілетінің сақталуы тірек етіледі. Жетілмеген атқарымдардың дамуын ынталандыру бойынша әрекеттер ұйымдастырылады.

9. Білім алуда ерекше қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме принципі психологияның "жетекші әрекет" түсінігіне негізделеді. Заттық-тәжірибелік әрекет жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыны дамытудың, оқу және музыкалық әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше өтемдік құралы болып табылады

10. Саралау және жекелеу тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекешелеу тәсілі саралау тәсілінің нақтыламасы болып табылады.

11. Ақпараттық-коммуникациялық технология (бұдан әрі - АКТ) дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді. АКТ оқу процесінде білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін есепке ала отырып шамалап қолданылады.

12. Сабақтарда АКТ келесі мақсаттарда қолданылады:

1) көрнекілік пішіндегі қандай да бір заттық мазмұнның біреуінен екіншісіне еркін өтіп, сөйлеу тілінің көмегімен бір тәсілден екіншісіне көше отырып, тікелей бақылаудан жасырын және кез келген қажетті күрделі белгілік пішіндегі танымдық нысандарды үлгілеу;

2) білім алушының өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт түзімінде талдауы үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру;

3) топтық оқыту жағдайында өнімдік жеке әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету;

4) жекешеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.

13. "Музыка" пәнін оқытуды сапалы және тиімді ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жарақтандырылады.

14. Мұғалім "Музыка" сабақтарына дайындалу және өткізу барысында бірқатар педагогикалық талаптарды орындайды. Оларға:

1) музыкалық материалды оның тәрбиелік мәнін, эстетикалық құндылығын, білім алушылардың даму деңгейіне сәйкестігін есепке ала отырып таңдай білу;

2) музыкалық шығарманы орындаудың жоғары деңгейі (оның ішінде жазбада орындалатын);

3) музыкалық шығармалардың мазмұнын түсіндіргенде, жанрлармен таныстырғанда және мәнерлеу құралдарын көрсеткен кезде білім алушылармен арада болатын сөздік қарым-қатынасты алдын ала ойластыру;

4) музыканы тыңдағанда бейнелік көрнекілікті кеңінен қолдану (шығарманың мазмұнына сәйкес келетін суреттер топтамасы, бейнесюжеттер);

5) музыкалық шығарманың ырғақтық суретін, қарқынын, динамикасын жақсы меңгеруге көмектесетін білім алушылардың қимыл-қозғалыстық белсенділігін ұйымдастыру жатады.

15. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды музыкалық мәдениетке тәрбиелеу жұмысы олардың ұлттық мәдениетке деген жағымды қатынасын қалыптастырумен бірге жүргізу үшін мұғалімі сабақ мазмұнына келесілерді қосады:

1) өз республикасының өмірін бейнелейтін Қазақстан композиторларының шығармашылық мұрасын зерделеу;

2) жеке және музыкалық аспаппен орындалатын халық әндері мен күйлерін зерделеу;

3) қазақ халық аспаптарының (домбыра, қобыз, сыбызғы) дыбысталуының тембрлік ерекшеліктерін зерделеу.

16. Білім алушыларды музыкалық тәрбиелеудің негізіне олардың музыкалық қабілеттерін дамытудың ең бір белсенді тәсілі хормен ән айту болып табылатындықтан, өлең репертуарын таңдау, сондай-ақ білім алушыларды вокалдық, хормен ән айтуға үйретудің әдістемелік тәсілдері мен құралдарын пайдалану өте маңызды болады.

17. Сабақ білім алушылардың жағдайына сәйкес таңдалған және оларды музыкамен шұғылдануға, ән айтуға психологиялық дайындауға көмектесетін музыкалық кіріспеден басталады. Мұғалім өлеңді таңдайды және онымен білім алушылардың зерделік даму деңгейіне, олардың музыкалық және ән айту дайындығына сәйкес дәйектілікпен жұмыс жүргізеді. Өлеңді толықтай айтуға қиналатын білім алушылармен жұмыста, мұғалім оларға өлеңнің жеке бөліктерін айтқызумен шектеледі

18. Оқу материалы шектелген көлемде беріледі және біртіндеп күрделендіріледі. Сыныптағы жұмыс үшін үндесуі жағынан ыңғайлы таңдалған өлеңдер жиі жағдайда оларды до1-ре2 жоғары болмайтын әуеннің жоғарғы дыбыстарын айтуға мүмкіндік беретін үндестікке аудару қажеттілігі туындайды.

19. Оқу жылы бойына білім алушыларға бағдарламада көрсетілген 8-10 өлеңді үйрену және келесі дағдыларды: тыныс алу, дыбысты айту, дикция, құрылыс, ансамбльді меңгеру қарастырылады.

20. Бағдарламада музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен, сондай-ақ онсыз да ән айту қарастырылады. Сүйемелдеусіз ән айту (акапелла) интонацияның тазалығына деген зейінді жоғарылатады, әсіресе музыканы ұғыну қабілетін дамытуға көмектеседі.

21. Әншілік дағдыларды дамытудың мақсаты білім алушылардың әншілік аппараттарын техникалық жетілдіру ғана емес, сондай-ақ ең алдымен олардың алған дағдылары мен икемділіктерін өлеңді көркемдеп орындау және білім алушылардың барынша терең эстетикалық әсер алуы үшін қолдану болып табылады.

22. Бағдарламада білім алушылардың әншілік тыныс алуын қарапайым элементтерден бастап, біртіндеп дамыту қарастырылған.

23. Дыбыстаудағы кемшіліктер, сондай-ақ сөздік қорының кедейлігі жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға тән ерекшелік болып табылады, ал бұл оларға мәтіннің мағынасын түсінуге және меңгеруге бөгет жасайды. Бағдарламада анық және нақты дыбыстау, сондай-ақ сөзбен жүйелі жұмыс (түсініксіз сөздерді және жеке айтылымдарды түсіндіру) жүргізу қарастырылған.

24. Білім алушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейтуге көмектесетін және олардың музыкалық талғамын тәрбиелейтін музыканы тыңдау әрбір сабақтың ажырамас бір бөлігі болып табылады.

25. Музыканы тыңдағанда мұғалімнің түсіндірмесі маңызды. білім алушыларда қызығушылықты, эмоциялық жауапты, музыканы тағы да тыңдағысы, оны түсінгісі, есте сақтағысы келетін сезімдерді тудырады. Бейнемен сүйемелденетін музыканы тыңдау арқылы тамаша орындаушыларды, вокалшыларды, аспапшыларды, әр түрлі оркестрлерді тыңдауға және көруге болады. Бұлардың барлығы білім алушыларды жаңа әсермен, түсініктермен, біліммен байытады.

26. Музыканы тыңдау сабағы белгілі бір тәртіпте жабдықталған жақсы музыкалық құрал (фортепиано, баян, аккордеон), музыкалық орталық, музыкалық шығармалар жазылған аудиокассеталар, дискілер жиынтығы, иллюстрациялық материалдар болған кезде ғана толыққанды жүзеге асырылады.

27. Сабақтарда көрнекілік материалдар, сан алуан түрлі оқу құралдары және техникалық құралдар қолданылғанда ән айтудың және музыка сабақтарының танымдық мағынасы өте үлкен болады.

28. "Музыка" пәні бойынша бағалау білім алушылардың зияткерлік және музыкалық жеке даму деңгейін есепке алады.

3-тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

29. "Музыка" пәні бойынша оқу жүктемесін бөлу:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

30. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Ән айту";

2) 2-бөлім "Музыка тыңдау";

3) 3-бөлім "Музыкалық сауаттылық элементтері".

31. "Ән айту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) орындау;

2) динамикалық реңк.

32. "Музыка тыңдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) музыкалық шығармаларды тыңдау;

2) музыкалық аспаптар;

3) композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы.

33. "Музыкалық сауаттылық элементтері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) музыкалық аспаптарда ойнау;

2) музыкалық сауаттылық.

34. 5-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) ән айту. Әншілік дағдылар мен біліктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту. Дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен арықарай жұмыс жүргізу. Оңай, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту. Кантиленамен (созып айту) жұмыс жүргізу. Дыбыстарды әуен қозғалысының биіктігі мен бағытына қарай ажырату бойынша жұмысты жалғастыру. Әуен бағытын (жоғарыдан төмен, төменнен жоғары) қолмен көрсете білуді дамыту. Есту арқылы күшті бөлігін анықтай білуді дамыту. Өлеңді жылдам қарқында және әуені күрделі өлең мәтінін анық айта білуді дамыту. Есту арқылы "до мажор" дыбыс қатарын сүйемелдеумен және сүйемелдеусіз жоғары және төмен орындау. Динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсінікті қалыптастыру;

2) музыка тыңдау. Марштарды (әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы) және билерді (вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді) ажырата білуін дамыту. Музыкадағы ертегі желісі. Тән ерекшеліктері. Идеялық және көркемдік мазмұны. Бейнелер құруға көмектесетін музыкалық құралдар. Музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырата білуді дамыту. Қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті қалыптастыру. Қазақ және орыс халық музыкалық аспаптар оркестерінің дыбысталуын жіктеу. Халық музыкалық аспаптармен: қылқобыз, сыбызғы, асатаяқ, шаңқобыз, сырнай танысу;

3) музыкалық сауаттылық элементтері. Таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту. Әуеннің графикалық жазбасымен танысу. Графикалық жазба бойынша ән айтқанда әуен қозғалысын қадағалай білуді дамыту.

35. 6-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) ән айту. до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау. Өзінде концерттік орындау дағдысын, өзінің күшіне деген сенімділігін, көпшілдігін, ашықтығын дамыту. Әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ вокалдық-хорлық материалдарды әндету кезінде жетілдіру. Өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту. Хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) орындай білуін дамыту. Интонациялау тазалығы бойынша жұмысты: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айтуды жалғастыру. Шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтініннің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру. Үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту. Жеңіл шапшаң дыбыспен және контиленамен жұмыс;

2) музыка таңдау. Қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктері. Жанрды, өлеңге тән ерекшеліктерді анықтау. Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д. Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу. Орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну. Әр түрлі музыкаға деген қызығушылықты, ол туралы айтқысы келуін бекіту. Оқу және тұру жағдайларына байланысты туындаған эмоциялық ширығуларды басу. Қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту. Қазақ халық аспаптары: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау. Орыс халық музыкалық аспаптары: домра, мандолина, баян, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка;

3) музыкалық сауаттылық. Нота жазбасы туралы қарапайым түсініктер: ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс. 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінікті қалыптастыру.

36. Осы бағдарламадағы оқу материалын сынып (тоқсан) бойынша шамамен бөлінген, мұғалім білім алушылардың меңгеру ерекшелігін ескере отырып, оқу материалын бір сыныптан келесі сыныпқа (бір тоқсаннан келесі тоқсанға) ауыстыруға құқылы. Жеңіл ақыл-ойы кем білім алушының жеке темпте, көлемде дамуға және оқу материалын меңгеруге құқысын жүзеге асыра отырып, мұғалім әр тақырыпты меңгеруге қажетті сағат санын өздігінен анықтайды. Әр сыныптағы оқу алдында өтілген материалды қайталаудан басталады.

4-тарау. Оқытудың мақсаттар жүйесі

37. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.4 кодындағы "5" – сынып, "2" – бөлім, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

38. Оқытудың мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Ән айту":

1-кесте

	Оқыту мақсаттары:
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
1.1 Ән айту	5.1.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту 5.1.1.2 дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен жұмыс жүргізу 5.1.1.3 жеңіл, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту 5.1.1.4 дыбыстарды әуен қозғалысының биіктігі мен бағытына қарай ажырату 5.1.1.5 әуен бағытын (жоғарыдан төмен, төменнен жоғары) қолмен көрсету 5.1.1.6 есту арқылы күшті бөлігін анықтау 5.1.1.7 өлеңді жылдам қарқында және әуені күрделі өлең мәтінін анық айтуға тырысу 5.1.1.8 есту арқылы "до мажор" дыбыс қатарын сүйемелдеумен және сүйемелдеусіз жоғары және төмен орындау 5.1.1.9 жеке орындауға арналған заманауи балалар өлеңдерін білу	6.1.1.1 до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау 6.1.1.2 әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ әндету кезіндегі вокалдық және хор материалдарын әндету кезінде жетілдіру 6.1.1.3 хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) сақтау 6.1.1.4 шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтінінің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру 6.1.1.5 үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту 6.1.1.6 жеңіл және жылжымалы дыбыспен, кантинелламен жұмыс істей білу 6.1.1.7 өлеңді өздігінен бастап айта білу 6.1.1.8 өлеңді барлық диапазонда бірқалыпты, еркін дыбыспен саналы түрде және әсерлі орындау 6.1.1.9 есту арқылы айналасындағылардың ән салуын бақылау 6.1.1.10 5-сыныпта үйренген өлеңдерін орындау
1.2 Динамикалық реңктер	5.1.2.1 динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсініктің болуы 5.1.2.2 әуенді дауысты (бірсарынды, үздік-создық, секірмелі түрде) алып жүру ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.3 заманауи балалар өлеңдерінің музыкалық тілінің, оның идеялық және көркемдік мазмұнының ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.4 кантинелламен айту дағдысын жетілдіруге талпыну	6.1.2.1 алған дағдыларын музыкалық шығармаларды көркем орындау кезінде қолдану 6.1.2.2 өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту 6.1.2.3 жұмыс жүргізу: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айту 6.1.2.4 өзінде концерттік орындау дағдысын, өзінің күшіне деген сенімділігін, көпшілдігін, ашықтығын дамыту интонация тазалығы бойынша шапшаң дыбыспен және контиленамен жұмыс жүргізу

2) 2-бөлім "Музыка тыңдау":

2-кесте

Оқыту мақсаттары:
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
2.1 музыкалық шығармаларды тыңдау	5.2.1.1 халық музыкасына қызығушылық таныту 5.2.1.2 Қазақстан Республикасының әнұранын қолын жүрегіне қойып тыңдау 5.2.1.3 өзінің еліне деген мақтаныш сезімін сезіну 5.2.1.4 әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы марш түрлерін ажырату 5.2.1.5 әуені бойынша вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді ажырату 5.2.1.6 музыкадағы ертегі желісіне тән ерекшеліктерді анықтау 5.2.1.7 бейнелерді құруға көмектесетін музыкалық құралдарды ажырату 5.2.1.8 музыкалық шығарманың идеялық және көркемдік мазмұнын түсіндіруге талпыну	6.2.1.1 қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктерін табу 6.2.1.2 қазақ өлеңдеріне тән ерекшеліктерді,жанрларды анықтау 6.2.1.3 орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну 6.2.1.5 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау 6.2.1.6 "Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу 6.2.1.7 музыканың адамдардың өміріндегі, еңбегіндегі және демалысындағы рөлін түсіну
2.2 Музыкалық аспаптар	5.2.2.1 музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырату 5.2.2.2 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінік 5.2.2.3 қазақ және орыс халық музыкалық аспаптар оркестерінің дыбысталуын жіктеу 5.2.2.4 халық музыкалық аспаптармен: қылқобыз, сыбызғы, асатаяқ, шаңқобыз, сырнай танысу 5.2.2.5"Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу	6.2.2.1 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту 6.2.2.2 халық музыкалық аспаптармен: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау білу 6.2.2.3 орыс халық музыкалық аспаптарымен: домра, мандолина, баян, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка білу 6.2.2.4 сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау
2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	5.2.3.1 Композиторлар мен олардың шығармаларын білу: П.И.Чайковский, "Аққу көлі" балеті 5.2.3.2Н.Римский-Корсаков "Салтан патша туралы ертегі" операсы 5.2.3.3 Ғ.Жұбанова "Ақ құс туралы аңыз"	6.2.3.1 Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д.Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу

3) 3-бөлім "Музыкалық сауаттылық элементтері":

3-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
3.1 Музыкалықаспаптарда ойнау	5.3.1.1 таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту 5.3.1.2 музыкалық аспаптарды дыбысталуына қарай тану 5.3.1.3 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.3.1.4 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену 5.3.1.5 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау 5.3.1.6 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 1-2 өлеңді немесе әуенді орындау	6.3.1.1 қарама-қарсы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден басқа регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.3.1.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – си 1 көлеміндегі гамманы орындау 6.3.1.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйренуді жалғастыру 6.3.1.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау 6.3.1.5 берілген ырғаққа сәйкес музыкалық аспаптардан дыбыс шығару
3.2 Музыкалықсауаттылық	5.3.2.1 әуеннің графикалық жазбасымен танысу; 5.3.2.2 графикалық жазба бойынша өлең айтқанда әуен қозғалысын қадағалауға үйрену	6.3.2.1 нота жазбасы туралы қарапайым түсініктері (ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс) болу; 6.3.2.2 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінік болу

39. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

40. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-6
сыныптары үшін "Музыка"
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Ән айту	1.1. Орындау	5.1.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту 5.1.1.2 дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен жұмыс жүргізу 5.1.1.3 жеңіл, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту
1.Ән айту	1.2 Динамикалық реңктер	5.1.2.1 динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсініктің болуы 5.1.2.2 әуенді дауысты (бірсарынды, үздік-создық, секірмелі түрде) алып жүру ерекшеліктерін түсіну
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	5.2.1.1 халық музыкасына қызығушылық таныту 5.2.1.2 Қазақстан Республикасының әнұранын қолын жүрегіне қойып тыңдау 5.2.1.3 өзінің еліне деген мақтаныш сезімін сезіну 5.2.1.4 әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы марш түрлерін ажырату 5.2.1.5 әуені бойынша вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді ажырату
	2.2 Музыкалық аспаптар	5.2.2.1 музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырату
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	5.2.3.1 Композиторлар мен олардың шығармаларын білу: П.И.Чайковский, "Аққу көлі" балеті 5.2.3.2Н.Римский-Корсаков "Салтан патша туралы ертегі" операсы
3. Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	5.3.1.1 таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту
3. Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	5.3.2.1 әуеннің графикалық жазбасымен танысу; 5.3.2.2 графикалық жазба бойынша өлең айтқанда әуен қозғалысын қадағалауға үйрену
2-тоқсан
1. Ән айту	1.1 Ән айту	5.1.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту 5.1.1.2 дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен жұмыс жүргізу 5.1.1.3 жеңіл, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту 5.1.1.4 дыбыстарды әуен қозғалысының биіктігі мен бағытына қарай ажырату 5.1.1.5 әуен бағытын (жоғарыдан төмен, төменнен жоғары) қолмен көрсету
1. Ән айту	1.2 Динамикалық реңк	5.1.2.1 динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсініктің болуы 5.1.2.2 әуенді дауысты (бірсарынды, үздік-создық, секірмелі түрде) алып жүру ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.3 заманауи балалар өлеңдерінің музыкалық тілінің, оның идеялық және көркемдік мазмұнының ерекшеліктерін түсіну
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	5.2.1.1 халық музыкасына қызығушылық таныту 5.2.1.2 Қазақстан Республикасының әнұранын қолын жүрегіне қойып тыңдау 5.2.1.3 өзінің еліне деген мақтаныш сезімін сезіну 5.2.1.4 әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы марш түрлерін ажырату 5.2.1.5 әуені бойынша вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді ажырату 5.2.1.6 музыкадағы ертегі желісіне тән ерекшеліктерді анықтау
	2.2. Музыкалық аспаптар	5.2.2.1 музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырату 5.2.2.2 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінік
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	5.2.3.1 Композиторлар мен олардың шығармаларын білу: П.И.Чайковский, "Аққу көлі" балеті
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	5.3.1.1 таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту 5.3.1.2 музыкалық аспаптарды дыбысталуына қарай тану 5.3.1.3 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.3.1.4 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	5.3.2.1 әуеннің графикалық жазбасымен танысу; 5.3.2.2 графикалық жазба бойынша өлең айтқанда әуен қозғалысын қадағалауға үйрену
3-тоқсан
1.Әнайту	1.1 Ән айту	5.1.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту 5.1.1.2 дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен жұмыс жүргізу 5.1.1.3 жеңіл, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту 5.1.1.4 дыбыстарды әуен қозғалысының биіктігі мен бағытына қарай ажырату 5.1.1.5 әуен бағытын (жоғарыдан төмен, төменнен жоғары) қолмен көрсету 5.1.1.6 есту арқылы күшті бөлігін анықтау
1.Әнайту	1.2 Динамикалық реңк	5.1.2.1 динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсініктің болуы 5.1.2.2 әуенді дауысты (бірсарынды, үздік-создық, секірмелі түрде) алып жүру ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.3 заманауи балалар өлеңдерінің музыкалық тілінің, оның идеялық және көркемдік мазмұнының ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.4 кантинелламен айту дағдысын жетілдіруге талпыну
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	5.2.1.1 халық музыкасына қызығушылық таныту 5.2.1.2 Қазақстан Республикасының әнұранын қолын жүрегіне қойып тыңдау 5.2.1.3 өзінің еліне деген мақтаныш сезімін сезіну 5.2.1.4 әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы марш түрлерін ажырату 5.2.1.5 әуені бойынша вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді ажырату 5.2.1.6 музыкадағы ертегі желісіне тән ерекшеліктерді анықтау
	2.2. Музыкалық аспаптар	5.2.2.1 музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырату 5.2.2.2 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінік
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	5.2.3.1 Композиторлар мен олардың шығармаларын білу: П.И.Чайковский, "Аққу көлі" балеті
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	5.3.1.1 таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту 5.3.1.2 музыкалық аспаптарды дыбысталуына қарай тану 5.3.1.3 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	5.3.2.1 әуеннің графикалық жазбасымен танысу; 5.3.2.2 графикалық жазба бойынша өлең айтқанда әуен қозғалысын қадағалауға үйрену
4-тоқсан
1.Ән айту	1.1 Ән айту	5.1.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту 5.1.1.2 дауыс интонациясының тазалығымен, унисон тұрақтылығымен жұмыс жүргізу 5.1.1.3 жеңіл, жақсы таныс әндерді музыка аспаптарының сүйемелдеуінсіз айта білуді дамыту 5.1.1.4 дыбыстарды әуен қозғалысының биіктігі мен бағытына қарай ажырату 5.1.1.5 әуен бағытын (жоғарыдан төмен, төменнен жоғары) қолмен көрсету 5.1.1.6 есту арқылы күшті бөлігін анықтау 5.1.1.7 өлеңді жылдам қарқында және әуені күрделі өлең мәтінін анық айтуға тырысу
1.Ән айту	1.2 Динамикалық реңк	5.1.2.1 динамикалық реңктердің мәнерлі мәні (форте - қатты, пиано - ақырын) туралы қарапайым түсініктің болуы 5.1.2.2 әуенді дауысты (бірсарынды, үздік-создық, секірмелі түрде) алып жүру ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.3 заманауи балалар өлеңдерінің музыкалық тілінің, оның идеялық және көркемдік мазмұнының ерекшеліктерін түсіну 5.1.2.4 кантинелламен айту дағдысын жетілдіруге талпыну
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	5.2.1.1 халық музыкасына қызығушылық таныту 5.2.1.2 Қазақстан Республикасының әнұранын қолын жүрегіне қойып тыңдау 5.2.1.3 өзінің еліне деген мақтаныш сезімін сезіну 5.2.1.4 әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы марш түрлерін ажырату 5.2.1.5 әуені бойынша вальс, полька, танго, қол ұстасып жүріп билейтін билерді ажырату 5.2.1.6 музыкадағы ертегі желісіне тән ерекшеліктерді анықтау 5.2.1.7 бейнелерді құруға көмектесетін музыкалық құралдарды ажырату 5.2.1.8 музыкалық шығарманың идеялық және көркемдік мазмұнын түсіндіруге талпыну
	2.2. Музыкалық аспаптар	5.2.2.1 музыкалық шығармадағы дыбысталуы жағынан әр түрлі бөліктерді ажырату 5.2.2.2 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінік 5.2.2.3 қазақ және орыс халық музыкалық аспаптар оркестерінің дыбысталуын жіктеу
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	5.2.3.1 Композиторлар мен олардың шығармаларын білу: П.И.Чайковский, "Аққу көлі" балеті 5.2.3.2 Н.Римский-Корсаков "Салтан патша туралы ертегі" операсы
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	5.3.1.1 таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту 5.3.1.2 музыкалық аспаптарды дыбысталуына қарай тану 5.3.1.3 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.3.1.4 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену 5.3.1.5 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау 5.3.1.6 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 1-2 өлеңді немесе әуенді орындау
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	5.3.2.1 әуеннің графикалық жазбасымен танысу; 5.3.2.2 графикалық жазба бойынша өлең айтқанда әуен қозғалысын қадағалауға үйрену

2) 6-сынып

2-кесте

Бөлім	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Ән айту	1.1 Ән айту	6.1.1.1 до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау 6.1.1.2 әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ әндету кезіндегі вокалдық және хор материалдарын әндету кезінде жетілдіру 6.1.1.3 хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) сақтау 6.1.1.4 шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтінінің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру 6.1.1.5 үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту 6.1.1.6 жеңіл және жылжымалы дыбыспен, кантинелламен жұмыс істей білу
1.Ән айту	1.2 Динамикалық реңк	6.1.2.1 алған дағдыларын музыкалық шығармаларды көркем орындау кезінде қолдану 6.1.2.2 өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту 6.1.2.3 жұмыс жүргізу: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айту 6.1.2.4 өзінде концерттік орындау дағдысын, өзінің күшіне деген сенімділігін, көпшілдігін, ашықтығын дамыту, интонация тазалығы бойынша шапшаң дыбыспен және контиленамен жұмыс жүргізу
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	6.2.1.1 қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктерін табу 6.2.1.2 қазақ өлеңдеріне тән ерекшеліктерді,жанрларды анықтау 6.2.1.3 орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну 6.2.1.5 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау 6.2.1.6 "Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу 6.2.1.7 музыканың адамдардың өміріндегі, еңбегіндегі және демалысындағы рөлін түсіну.
	2.2. Музыкалық аспаптар	6.2.2.1 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту 6.2.2.2 халық музыкалық аспаптармен: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау білу 6.2.2.3 орыс халық музыкалық аспаптарымен: домра, мандолина, баян, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка білу 6.2.2.4 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	6.2.3.1 Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д.Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	6.3.1.1 қарама-қарсы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден басқа регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.3.1.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – си 1 көлеміндегі гамманы орындау 6.3.1.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйренуді жалғастыру 6.3.1.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау 6.3.1.5 берілген ырғаққа сәйкес музыкалық аспаптардан дыбыс шығару
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	6.3.2.1 нота жазбасы туралы қарапайым түсініктері (ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс) болу; 6.3.2.2 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінік болу
2-тоқсан
1Ән айту	1.1 Ән айту	6.1.1.1 до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау 6.1.1.2 әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ әндету кезіндегі вокалдық және хор материалдарын әндету кезінде жетілдіру 6.1.1.3 хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) сақтау 6.1.1.4 шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтінінің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру 6.1.1.5 үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту
1Ән айту	1.2 Динамикалық реңк	6.1.2.1 алған дағдыларын музыкалық шығармаларды көркем орындау кезінде қолдану 6.1.2.2 өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту 6.1.2.3 жұмыс жүргізу: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айту 6.1.2.4 өзінде концерттік орындау дағдысын, өзінің күшіне деген сенімділігін, көпшілдігін, ашықтығын дамыту, интонация тазалығы бойынша шапшаң дыбыспен және контиленамен жұмыс жүргізу
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	6.2.1.1 қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктерін табу 6.2.1.2 қазақ өлеңдеріне тән ерекшеліктерді,жанрларды анықтау 6.2.1.3 орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну 6.2.1.5 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау 6.2.1.6 "Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу
	2.2. Музыкалық аспаптар	6.2.2.1 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту 6.2.2.2 халық музыкалық аспаптармен: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау білу 6.2.2.3 орыс халық музыкалық аспаптарымен: домра, мандолина, баян, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка білу
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	6.2.3.1 Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д.Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	6.3.1.1 қарама-қарсы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден басқа регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.3.1.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – си 1 көлеміндегі гамманы орындау
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	6.3.2.1 нота жазбасы туралы қарапайым түсініктері (ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс) болу; 6.3.2.2 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінік болу
3-тоқсан
1.Ән айту	1.1 Ән айту	6.1.1.1 до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау 6.1.1.2 әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ әндету кезіндегі вокалдық және хор материалдарын әндету кезінде жетілдіру 6.1.1.3 хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) сақтау 6.1.1.4 шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтінінің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру 6.1.1.5 үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту 6.1.1.6 жеңіл және жылжымалы дыбыспен, кантинелламен жұмыс істей білу 6.1.1.7 өлеңді өздігінен бастап айта білу 6.1.1.8 өлеңді барлық диапазонда бірқалыпты, еркін дыбыспен саналы түрде және әсерлі орындау 6.1.1.9 есту арқылы айналасындағылардың ән салуын бақылау 6.1.10 5-сыныпта үйренген өлеңдерін орындау
1.Ән айту	1.2 Динамикалық реңк	6.1.2.1 алған дағдыларын музыкалық шығармаларды көркем орындау кезінде қолдану 6.1.2.2 өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту 6.1.2.3 жұмыс жүргізу: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айту
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	6.2.1.1 қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктерін табу 6.2.1.2 қазақ өлеңдеріне тән ерекшеліктерді,жанрларды анықтау 6.2.1.3 орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну 6.2.1.5 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау 6.2.1.6 "Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу 6.2.1.7 музыканың адамдардың өміріндегі, еңбегіндегі және демалысындағы рөлін түсіну
	2.2. Музыкалық аспаптар	6.2.2.1 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту 6.2.2.2 халық музыкалық аспаптармен: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау білу
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	6.2.3.1 Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д.Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу,
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	6.3.1.1 қарама-қарсы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден басқа регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.3.1.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – си 1 көлеміндегі гамманы орындау
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	6.3.2.1 нота жазбасы туралы қарапайым түсініктері (ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс) болу; 6.3.2.2 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінік болу
4-тоқсан
1.Ән айту	1.1 Ән айту	6.1.1.1 до1-ре2 диапазонындағы өлең репертуарын орындау 6.1.1.2 әншілік тыныс алу дағдыларын 5-сыныптағы материалдармен салыстырғанда күрделі, сондай-ақ әндету кезіндегі вокалдық және хор материалдарын әндету кезінде жетілдіру 6.1.1.3 хорда өлеңді көркем орындау талаптарын (ырғақтық сурет, интонациялық құрылыс, ансамбльдік реттілігін, динамикалық реңктер) сақтау 6.1.1.4 шапшаң қарқында айтылатын өлең мәтінінің сөздерін анық және түсінікті айтуын жетілдіру 6.1.1.5 үйренген өлеңдерін сүймелдеусіз орындаудағы вокалдық-хорлық дағдыларды дамыту 6.1.1.6 жеңіл және жылжымалы дыбыспен, кантинелламен жұмыс істей білу 6.1.1.7 өлеңді өздігінен бастап айта білу 6.1.1.8 өлеңді барлық диапазонда бірқалыпты, еркін дыбыспен саналы түрде және әсерлі орындау
1.Ән айту	1.2 Динамикалық реңк .	6.1.2.1 алған дағдыларын музыкалық шығармаларды көркем орындау кезінде қолдану 6.1.2.2 өлеңнің мазмұны мен түріне қарай дыбыстарды сан алуан түрлі етіп түрлендіре ән салу дағдыларын дамыту 6.1.2.3 жұмыс жүргізу: қиын жеке тіркестерді және әуендік айналымдарды топпен немесе жеке әндетіп айту 6.1.2.4 өзінде концерттік орындау дағдысын, өзінің күшіне деген сенімділігін, көпшілдігін, ашықтығын дамыту интонация тазалығы бойынша шапшаң дыбыспен және контиленамен жұмыс жүргізу
2. Музыка тыңдау	2.1 Музыкалық шығармаларды тыңдау	6.2.1.1 қазақ ұлттық фольклорының ерекшеліктерін табу 6.2.1.2 қазақ өлеңдеріне тән ерекшеліктерді,жанрларды анықтау 6.2.1.3 орыс халық өлеңдерінің көп жанрлылығын музыканың халық өмірі және тұрмысымен сан алуан түрлі байланысының бейнесі ретінде түсіну 6.2.1.5 5-сынып бағдарламасынан алынған музыкалық шығармаларды тыңдау 6.2.1.6 "Әуенді тап" музыкалық викторинаға қатысу
	2.2. Музыкалық аспаптар	6.2.2.1 қазақ халық музыкалық аспаптар оркестерінің құрамы және дыбысталуы туралы түсінікті бекіту 6.2.2.2 халық музыкалық аспаптармен: дауылпаз, желбуаз, сақпан, қоңырау білу 6.2.2.3 орыс халық музыкалық аспаптарымен: домра, мандолина, баян, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка білу
	2.3 Композиторлар мен орындаушылардың шығармашылығы	6.2.3.1 Дәулеткерей, Тәттімбет, Құрманғазы, Д.Нүрпейсованың шығармашылық мұрасын зерделеу
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.1 Музыкалық аспаптарда ойнау	6.3.1.1 қарама-қарсы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден басқа регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.3.1.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – си 1 көлеміндегі гамманы орындау 6.3.1.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйренуді жалғастыру 6.3.1.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау
3.Музыкалық сауаттылық элементтері	3.2 Музыкалық сауаттылық	6.3.2.1 нота жазбасы туралы қарапайым түсініктері (ноталық стан, нота, дыбыс, үзіліс) болу; 6.3.2.2 2/4, 3/4, 4/4 өлшемдері туралы қарапайым түсінік болу 6.3.2.3 контрастты регистрлерде тменгі және жоғары дыбыстарды ажырату және бір регистрден басқасына ауыстыру (жоғары-төмен); 6.3.2.4 композитор қолданатын музыкалық мәнерліліктің құралдары туралы түсінігі болу: лад (мажор, минор); динамикалық реңктер (қатты, бәсең қалыпты жоғары, күшейту, бәсеңдету); регистр (жоғары, ортаща, төмен); 6.3.2.5 музыкалық мамандықтар, кәсіптер туралы қарапайым түсініктерінің болуы: композитор, дирижер, музыкант, пианист, скрипкашы, домбырашы, қобызшы, солит, әртіс, әнші, күйші

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 528 -қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Әлеуметтік тұрмыстық бағдарлау" (бұдан әрі - ӘТБ) пәнінің мақсаты жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың әр түрлі тұрмыстық және әлеуметтік жағдайларда белсенді және дербес болуға ықпал ететін арнайы әлеуметтік-бейімдеушілік біліктер мен дағдыларды қалыптастыру болып табылады.

3. Оқу пәнінің міндеттері:

1) білім алушылардың тұрмыстық еңбектік дағдыларын қалыптастыру;

2) білім алушыларды әртүрлі кәсіпорындар мен мекемелерде бағдарлауға (сауда, тұрмыстық қызмет, байланыс, мәдениет, медициналық көмек), ондағы қызмет түрлерін пайдалана білудің қарапайым дағдыларын үйрету;

3) жақын және танымайтын орта адамдарымен қарапайым түрде тұрмыстық қатынас орнату;

4) психофизикалық даму кемшіліктерін түзеуге ықпал ету; сөздікті байыту және жүйелендіру; диалог пен монологты ауызша сөйлеуде дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. ӘТБ бойынша оқу процестерін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері арнайы педагогиканың принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады:

1) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды дайындау және дамыту ерекшеліктері мен ерекшеліктеріне қойылатын білім беру жүйесінің бейімділік қағидасы;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудағы түзеу-дамыту бағыт олардың мүмкіндіктері мен білім алудағы айрықша қажеттіліктеріне байланысты оқыту қызметтері мен арнайы әдістерімен қамтамасыздандырылады;

3) оқытудың әлеуметтік-бейімдік бағыттары тұлғаның әлеуметтік бейімделмеуінің алдын алады немесе оны азайтады. Білім алушыларға әлеуметтік өмірге қажетті дағдыларды, мінез-құлықтарының әлеуметтік нормаларын игерту бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады;

4) білім берудегі әрекеттік тәсіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды тұлғалық тұрғыдан дамыту ерекшелігіне байланысты білім беру құрылымы мен оның негізгі заңдылықтарын ашатын психологиялық ғылымның теоретикалық ережелеріне негізделеді. Және де ол ақыл-ой қалықтығы жеңіл тұлғаны дамыту оларға қолжетімді қызметті ұйымдастыру сипатымен анықталады (пәндік-тәжірибелік және оқу);

5) оқытудың тәжірибелік бағыты зерттелетін материал мен білім алушының тәжірибелік қызметі арасында тығыз байланыс орнатуды, тәжірибелік-бағыттық тапсырмаларды шешуге арналған бастапқы мәнге ие білім мен біліктерді қалыптастыруды қарастырады;

6) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқытудағы дифференциалды және жекелей тәсіл бағдарлама мазмұнын игеру мүмкіндігінің әртектелігімен, оқу материалдарын игеру кезінде көрінетін вариативті типологиялық ерекшеліктердің болуымен көрінеді, ол алынған білім, дағды мен икемдерге ықпал етеді. Ақыл-ойы кемістігі бар білім алушыларға арналған білім беру процесі типологиялық топтардың негізінде жүзеге асады (В.В. Воронкова бойынша). Әрбір типологиялық топтар үшін педагог балалардың мүмкіндіктеріне байланысты олардың күрделілігі мен көлемін есепке ала отырып оқу материалдарын дайындайды. Осымен оқыту жұмыстарының қарқыны, білім алушылардың дербестілік деңгейі, оқыту әдістері мен тәсілдері түрленіп отырады. Білім алушыларды топтарға шартты түрде бөліну. Дифференциалды тәсіл оқытуды жекелендірумен толығады;

7) оқу-танымдық және тәжірибелік қызметке арнайы педагогикалық жетекшілік ету қажеттілігі танымдылық белсенділіктің төмен болуына, ойлаудың сараптамалық және жалпылама қызметтердің әлсіздігіне негізделеді. Ақыл-ойы қалық білім алушылардың дербес оқу-танымдық қызметтері, әсіресе 3 және 4 типологиялық топтар үшін қиын болған жағдайда педагог оқу тапсырмаларын сәтті орындауды қамтамасыз ету үшін білім алушы қызметінің жетілмеген компоненттерінің қызметтерін өзіне алады. Педагог ақыл-ой кемістігі бар білім алушының жалпы даму заңдылықтарын біле отырып сыныптың әрбір білім алушысының танымдық мүмкіндіктерін, оқытудың арнайы әдістемесін ұйымдастырады және білім алушылардың оқу-танымдық қызметтерін бағыттайды.

5. Педагогикалық тәсілдерді жүзеге асыру оқытудың әртүрлі стратегияларын пайдалануды қарастырады:

1) мұғалім мен білім алушы арасындағы сенімділік атмосферасын құру;

2) әрбір білім алушының пікірін тыңдау;

3) білім алушының танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әрекет ету түрлері және жіті таңдалынып алынған тапсырмалардың көмегімен оқытуды дамыту және ынталандыру;

4) білім алушыға түсінікті тілдегі мысалдармен мәселелерді шешу стратегияларын үлгілеу;

5) білім алушының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып дифференциалды тапсырмаларды құрау;

6) барлық сынып жұмысы мен білім алушының топтық, жекелей әрекеттерін ұйымдастыру.

6. Жекелей қарқында даму құқығын тану принципі әрбір баланың жекелей ерекшеліктерін сақтауға мүмкіндік береді. Бұл принципті ұстану бала дамуын ұдайы зерделеп отыруды қарастырады, мақсаты оны оқытудың жекелей бағдарламаларының мазмұнын анықтау.

7. Педагогтың өзбетімен мазмұнды, әдісті, түр, дидактикалық құралдарды білім алушылардың жекелей мүмкіндіктерін, білімдерін және тұлғалық жетістіктерінің мониторингін таңдау принципі.

8. Білім алушылардың заттық және әлеуметтік дағдыларын дамытуда тиісті мектептік ортаны жасау принципі:

1) білімдері мен дағдыларын өздері қолданатын жағдайға мүмкіндігінше жақын қалыптастыру. Бұл білімдері мен дағдыларын жаңа жағдайларда қолдану қиындық тудырумен байланысты;

2) кеңістікті, әртүрлі өмірлік жағдайлардың көрінісіне, заттық орта мезгілімен білім алушылардың қажеттіліктеріне қарай өзгеріп отырады;

3) жайлы әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытушылық орта мектепте жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жасын және физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып құрылады.

9. Мектептегі білім алудың күнделікті әрекеттернінің кешенді сипатының принципі оқу жоспарының бірнеше пәндік салаларының интеграциялық мазмұнын қабылдауды қарастырады, бұл мектепте оқу кезеңінде пәнсіз оқыту идеясын іске асырады. Сабақтар Бағдарламаның мазмұнын қолдана отырып, білім алушылардың жалпы дамуына бағытталған (қарым-қатынастық, қимылдық, сөйлеу тілдік, сенсорлық).

10. Оқыту-тәрбиелеу процесіндегі әлеуметтік бағыт принципі. Оқыту және тәрбиелеу ортасы шарасыз шектетілгендіктен, барынша білім алушылардың ерекшелігіне қарай бейімделгендіктен, сонымен қатар қалыпты дамып келе жатқан серіктестерімен араласуға мүмкіндік бермейтіндіктен, баланы күрделі әлеуметтік ортаға қосатын әлеуметтендіру шараларын жүргізу талап етіледі:

1) кезең-кезеңмен және біртіндеп білім алушының мүмкіндігіне сай өмірлік тәжірибесін және әлеуметтік қарым-қатынасын дамыту;

2) қоғамға жанын жараламай енгізу үшін,төзімді және қолайлы орта құру. Осы мақсатта мектептің жүйелі жұмысы баланың отбасымен және қоғаммен болу қарастырылады.

11. ӘТБ пәнін оқыту процесінде білім алушыларда ақпараттық-технологияларды қолдану дағдыларын дамыту үшін жағдайлар жасалады. ӘТБ пәнін оқыту процесінде ақпараттық-технологияларды қолдану мыналардан тұрады:

1) шынайы өмірлік ситуациялардағы еліктемелер, сондай-ақ оларды ары қарай түсіну үшін аталмыш ситуацияларды зерделеу үшін компьютерлік үлгілерді қолдану;

2) тәжірибелік тапсырмаларды шешуге арналған аудио-, видео материалдарды өңдеу, кескіндеме, кестелерді, мәтіндерді өңдеу үшін бағдарламалық қамтамасыздандыруды пайдалану;

3) тәжірибелік тапсырмаларды шешу кезіндегі ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын пайдаланудың шығармашылық әдістері;

4) белгілі бір тақырып бойынша топпен жұмыс жасауға мүмкіндік беретін электронды құралдар көмегімен материалдарды жинақтау және тәжірибе алмасу;

5) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дербес қолдана алу дағдылары;

6) аудитория мен мақсаттарды анықтау үшін әртүрлі ақпарат көздерінен материалдарды іріктеуді қосатын коммуникациялық дағдыларды дамыту;

7) электронды оқулықтарды пайдалану.

12. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың сабақта белсенділігі мен өз бетімен жұмысты дамытатын негізгі шара түрлері:

1) тірі және өлі табиғатты және әдеуметтік өмірдің құбылысын бақылау;

2) заттық-тәжрібиелік әрекет;

3) ойын әрекеті және ойын қызметі;

4) тұрмыстық-еңбектік қызмет;

5) әлеуметтік-тұрмыстық қызмет.

13. ӘТБ пәнінде педагогикалық іс-шаралары білім алушының жеке белсенділігін дамытуға бағытталған.

14. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу материалдарын игеру нәтижелерін бағалау нормалары бағдарламада ұсынылған мақсатқа негізделген және білім алушыларың оқу жетістіктерін бағалау және тексеруді ұйыдастыр кезіндегі ортақ тәсілдерді жүзеге асыруға бағытталған.

15. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен жүзеге асады. Бағдарламаны игеру нәтижелері сабақ барысында тікелей мұғалім арқылы бағаланады. Ақыл-ойы кем білім алушылармен жұмыс жасаудың негізі саналатын "диагностика және түзеу-дамыту жұмыстарының бірлестігі" арнайы педагогиканың қағидасына сүйене отырып педагогтар бақылаушы бағалау қызметтерін жүзеге асырады.

16. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту нәтижесін бағалау ағымдық (сабақ барысындағы), кезеңдік (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асады.

17. Ағымдық бақылау сабақтағы білім алушылардың әрекеттеріне бақылау жасау, тәжірибелік және өзіндік жұмыстарға талдау жасау, қызметтің ұжымдық түрлері көмегімен жүзеге асады. Оның нәтижелері сабақ карточкаларына тіркеледі (сабақтың ақпараттық картасы, сабақ конспектісі). Сабаққа бақылау жасау оқу процесінің сапасын қамтамасыздандыру үшін педагогпен қолданылатын оқыту әдістері мен мазмұнын түзету мақсатында жүргізіледі. Мүндай бақылау сондай-ақ ынталандырушы және білім алушыларға қатысты тәрбиелік сипатқа ие.

18. Кезеңдік бақылау бағдарламалық тақырыптары, бөлімдерді зерделегеннен кейін жүргізіледі. Оның нәтижелері курс тақырыптары бойынша білім алушы жетістіктерінің картасында көрінеді.Әртүрлі типологиялық топтарда оқитын белгілі бір тақырып негізіндегі оқу материалдарын зерделеу нәтижелері бірдей болмайды. 1-типологиялық топ білім алушылары (В.В. Воронкова бойынша) оқу материалдарын игеруді білімді қолану деңгейінде көрсете алады. 2-типологиялық топ білім алушылары игеруді тақырыптың негізгі мазмұнын түсінумен көрсетеді. 3-типологиялық топ білім алушылары материалды тек танитын болады және өздерінің білімін өзекті ету үшін мұғалімнің көмегіне қажет етеді. 4-типологиялық топ білім алушылары олардың жетістіктерін бағалау жүзеге асатын жеке бағдарламалар бойынша оқиды.

19. Қорытынды бақылау тоқсанның, жылдың аяғында жүргізіледі. Педагогтармен міндетті түрде білім алушы жетістіктерінің жиынтық карталарында тіркелінетін оқу жылы ағымында бақылауға алынған әрбір сынып білім алушыларының дамуы мен жетістігінің қарқыны сарапталынады.

20. Бағалау процесінің көмегімен педагогтармен алынған ақпарат дағдылар мен икемдерді игеру кезінде пайда болған қиындықтарға дер кезінде және уақытында бейімделуге мүмкіндік береді. Педагог мұнда білім алушыларға көмек көрсету тәсілдері мен мазмұнын негіздеп анықтайды.

21. Сипаттамалы бағалау тек даму мен оқытудың деңгейін ғана емес, сонымен қатар оқуышымен жұмыс жасаудың келесі қадамдарын анықтайды. Сипаттамалы бағалау мектеп білім алушыларының баламалық өзін-өзі бағалауын қалыптастыру мүмкіндігін береді. Мұнда білім алушы жетістіктерін бір-бірімен салыстыруға жол жоқ. Білім алушы жетістіктерін салыстыру оның алдыңғы жетістіктерімен байланысты болады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға қатысты білім сапасы мен жетістіктерінің пайызын анықтау дұрыс емес.

22. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін сыни тұрғыдан бағалау педагогтардың бағалау қызметінің обьективтілігін қамтамасыз етеді.

23. ӘТБ пәнін оқу барысында курстың тәжірибелік бағыты мақсатты түрде күшейтіледі. Рөлдік ойындар арқылы бекіту, тәжірибелік тапсырмаларды орындау, мәселелік тапсырмаларды шешу, өмірлік ситуацияларды талқылау, экскурсия және кездесу-сабақтарды ұсыну арқылы оқу материалының үлкен бөлігі қарастырылады. Бұл білім алушыларда қоғамдық нормалар мен құндылықтар, білік, білімге негізделетін қажетті әлеуметтік құзырлықтарды қалыптастыруға ықпал етеді.

24. ӘТБ пәнін оқыту процесінде келесі пәндермен пәнаралық байланыстар орнатылады:

1) қазақ тілі. Тұжырымдарды, ұсыныстарды, ойды дұрыс жеткізуде қазақ тілінің ережелерін қолдану;

2) математика. Есептеуіш және өлшеуіш дағдыларын пайдалануды талап ететін өмірлік ситуацияларды пайдалану;

3) Қазақстан тарихы. Қазақ халықының дәстүрі, тұрмысын көрсететін жағдаяттарды пайдалану.

25. Сабақтар қажетті жабдықтармен жарақтандырылған арнайы кабинетте жүргізіледі.

3-тарау. "Әлеуметтік тұрмыстық бағдарлау" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

26. ӘТБ пәнінің оқу жүктемесі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

27. ӘТБ оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Денсаулық";

2) 2-бөлім "Киім, аяқ киім";

3) 3-бөлім "Тамақтану";

4) 4-бөлім "Тұрғын үй";

5) 5-бөлім "Көлік, көше";

6) 6-бөлім "Отбасы";

7) 7-бөлім "Мерекелер, салтанатты жиындар";

8) 8-бөлім "Кәсіпорындар, мекемелер және байланыс құралдары".

28. "Денсаулық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жеке бас тазалығы;

2) медициналық көмек.

29. "Киім, аяқ киім" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) киім, аяқ киім , бас киім түрлері;

2) киімді, аяқ киімді күту.

30. "Тамақтану" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) азық –түлік;

2) ас үй, асхана ыдыстары, техника;

3) тамақ дайындау.

31. "Тұрғын үй"бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) тұрғын үй түрлері;

2) тұрғын үйді жинау.

32. "Көлік, көше" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) көліктердің түрлері;

2) көліктегі және жолдағы жүріс-тұрыс;

3) қала ішіндегі жүру бағыттары.

33. "Отбасы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) отбасы құрамы;

2) отбасылық қарым-қатынас;

3) Қазақстан Республикасы азаматының құжаттары.

34. "Мерекелер, салтанатты жиындар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) мерекелерді дайындау және өткізу, сыйлықтар мен кәде сыйларды рәсімдеу;

3) құттықтаулар.

35. "Кәсіпорындар, мекемелер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сауда кәсіпорыны;

2) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының (бұдан әрі – ТКШ) кәсіпорындары;

3) қаржы кәсіпорындары;

4) тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорыны;

5) байланыс құралдары кәсіпорыны;

6) мәдени ошақтары, демалыс орындары.

36. ӘТБ оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық: жеке гигиена, өнімдер мен заттар арқылы гигиеналық шаралар; алғашқы көмек көрсету, медициналық мекемелерде бағдарлау;

2) киім, аяқ киім: киімдер мен аяқ киімдердің түрлері, оның қолданылуы, күнделікті күту мен сақтау ережесі; маталардың түрлерінен жасалған заттарды жөндеу және жуу жұмыстары; әртүрлі аяқ киімдердің күту жұмыстары; ді.

3) тамақтану: азық-түліктің әртүрлі өнім топтары; олардың сақталу мерзімінің ережелері мен шарттары; ас үйдің құрылысы, ас және асхана ыдыстары бойынша бағдарлау; пешті пайдалану дағдысы және ең қарапайым тағамдарды мәзірлер мен рецептілер арқылы дайындау; тамақ қабылдау ережелері;

4) тұрғын үй: баспана түрлері; тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімдері; тұрғын үй мен қосалқы үй-жай түрлерін ажыратылуы; үйлер мен пәтерлерде жиһаздарды тиімді орналасуы; әртүрлі жөндеу, жинау жұмыстары;

5) көліктер, көше: қоғалдық және жеке көліктерді тағайындау туралы білімдер; ондағы тәртіп ережелері; автобекеттің, теміржол көлігінің және әуежайдың тағайындалған пунктері; қалалық көліктің түрлері;

6) отбасы: отбасы мүшелері; қалыптасқан отбасылық дәстүрлер; өзара қарым-қатынасты бағдарлау; отбасылық қордың құрылуы; Қазақстан Республикасы азаматының негізгі құжаттары туралы ілімдер;

7) мерекелер мен салтанатты жиындар: әр түрлі халықтардың дәстүрлері бойынша мерекелер мен салтанатты жиындар, мемлекеттік, діни, салт- дәстүрлерге арналған мерекелерді даярлау мен жүргізу дағдылары;

8) кәсіпорындар, мекемелер: дүкендердің түрлері және ондағы тауарлар туралы білімдер; әмбебап және арнайы дүкендерде, базарларда тұтыну; кәсіпорындарда, пошталарда, мәдени ошақтары және демалыс орындарында тұрмыстық қызмет көрсетуді пайдалану.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

37. Бағдарламаның мақсаты кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екігші және үшінші сан – бағдарламаның бөлімін және бөлімшесін, төртінші сан- оқыту мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, кодта 6.2.1.4: "6" - сынып, "2.1" - бөлімшелер, "4" - оқыту мақсатының нөмірі.

38. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Денсаулық":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1.1 Жеке бас тазалығы	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Жеке бас тазалығы	5.1.1.1 гигиеналық құралдарды қолдана білу; 5.1.1.2 гигиеналық құралдардың маңызын білу; 5.1.1.3 қолдана білу: дененің, шаштың тазалығын өз бетімен қадағалау 5.1.1.4 қажетті гигиеналық процедураларды орындай білу;	6.1.1.1 шашты күту (жуу, фенмен кептіру, қарапайым шаш үлгісін жасау); 6.1.1.2 шаш күтіміне арналған құралдарды таңдау және сатып алу; 6.1.1.3 қолдарды, аяқтарды күту ережелерін білу; 6.1.1.4 уақытылы тырнақтарды алуды білу ,	7.1.1.1 шашты күту, жуу, шашты күтуге арналған құралдарды пайдалану ержелерін білу; 7.1.1.2 жеке және интимді гигиеналар ережелерін сақтау және білу; 7.1.1.3 іш киімдерді жуа білу, 7.1.1.4 ваннаға , душқа жуыну мезгілін білу; білу;	9.1.1.1 өз беті мен дененің, шашының тазалығына көңіл бөлу 9.1.1.2 қажетті гигиеналық талаптарды орындай білу ; 9.1.1.3 заттар мен жеке гигиена өнімдерін таңдауға және пайдалануға, оларды дұрыс сақтауға; 9.1.1.4 алкогольдің, темекі шегудің, нашақорлықтың қауіптілігі туралы білу; жаман әдеттермен күрес қажеттілігін білу; 9.1.1.5 жұқпалы және жұқпалы аурулар туралы, олардың алдын алу шаралары туралы білу;	9.1.1.1 өз беті мен дененің, шашының тазалығына көңіл бөлу 9.1.1.2 қажетті гигиеналық талаптарды орындай білу ; 9.1.1.3 заттар мен жеке гигиена өнімдерін таңдауға және пайдалануға, оларды дұрыс сақтауға; 9.1.1.4 алкогольдің, темекі шегудің, нашақорлықтың қауіптілігі туралы білу; жаман әдеттермен күрес қажеттілігін білу; 9.1.1.5 жұқпалы және жұқпалы аурулар туралы, олардың алдын алу шаралары туралы білу;
1.2 Медициналық көмек	5.1.2.1 жәндік (маса, аралар) шаққан кезде көгеру, тырналған, жарақаттанған кезде алғышқы медициналық көмек көрсету)	6.1.2.1 үйдегі дәрі қобдишасы туралы білу; 6.1.2.2. үйдегі дәрі қобдишасының сақталу жерлерін білу; 6.1.2.3. үйдегі дәрі қобдишасының қолдану қауіпсіздігін сақтау және білу.	7.1.2.1 дәріхана қызметін, жақын дәріхананың орналасу жерін, дәрі- дәрмекті сатып алу ережесін; дәріхананы тауып алу, дәріханашымен диалогқа түсе білу	9.1.2.1 медициналық мекемелерге медициналық көмек көрсету үшін хабарласу ережесін білу, үйде дәрігер шақыру; 9.1.2.2 үйде науқастарға күтім жасау; 9.1.2.3 жарақат, мұрынның қанауы, сызаттар, жәндіктердің шағуы, күйік, үсік шалғанда, күнніңөтуі, тағаммен улану, бас ауыруы кезінде алғашқы көмек көрсете білу	9.1.2.1 медициналық мекемелерге медициналық көмек көрсету үшін хабарласу ережесін білу, үйде дәрігер шақыру; 9.1.2.2 үйде науқастарға күтім жасау; 9.1.2.3 жарақат, мұрынның қанауы, сызаттар, жәндіктердің шағуы, күйік, үсік шалғанда, күнніңөтуі, тағаммен улану, бас ауыруы кезінде алғашқы көмек көрсете білу

2) 2-бөлім "Киім. Аяқ киім":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Киім, аяқ киім, бас киім түрлері	5.2.1.1 киім және бас киімдер түрлерін, олардың мерзім бойынша қолданысын білу; 5.2.1.2 киімдерді қолданысқа байланысты ажырату және саралай білу; 5.2.1.3 өз киіміне ұқыпты қарайды	6.2.2.1. зығыр, жүн, жібек, синтетикалық маталардан тігілген киімдерді күту; 6.2.2.2. киім заттарын қолмен жуу, кептіру, үтіктеу және сақтау үшін орналастыра білу; 6.2.2.3 жейде, шалбар, көйлек, юбкаларды үтіктей білу	7.2.1.1 аяқ киім түрлерін, оның қажеттілігін білу; 7.2.1.2 бас киімді күту және сақтау ережелерін білу; 7.2.1.3 бас киім атауларын білу; 7.2.1.4 бас киімді мезгілге және жағдайға қарай таңдай білу	8.2.1.1 дүкенде және базарда сатып алған кезде аяқ киімнің өлшемін және аяқ киім ақауларын білу; 8.2.1.3 кең таралған тігін тігу бойынша жұмыстың кезектілігін білу; 8.2.1.4 үй жағдайындағы жүннен және синтетикалық матаданжасалған заттарды жуу ережелерін білу; 8.2.1.5 киім-кешек жапсырмаларындағы белгілерді анықтау; 8.2.1.6 блузкалар, жейделер, шалбарларды үтіктеу ережелерін білу	9.2.1.1 дүкенге шығып, өз өлшеміңіз бойынша киім мен аяқ киім табуып, киім мен аяқ киім сатыпалуды білу; 9.2.1.2 киіміңіздің өлшемін, сатып алу кезінде киімдегі ақаулар туралы білу; 9.2.1.3 өзіңізден және досыңыздан өзіңіздің киіміңізді өлшеуге арналған өлшемдерді ала білу; 9.2.1.4 киім сатып алған кезде сатушы-консультанттың кеңесінен сыпайы түрде бас тартуа білу 9.2.1.5 киімнің қажетті заттарын таңдауға, көруге және оларды сатып алуды білу; 9.2.1.6 төсек төсеніштерін таңдауды сатып алуды, жууды, және сақтауды білу; 9.2.1.7 маусымдық киімдер мен аяқ киімді сақтауды орналастыра білу
2.2 Киім, аяқ киім күтімі	5.2.2.1. киімді және аяқ киімді күте білу; 5.2.2.2 киімге ұсақ жөндеу түрлерін жүргізу (түймелерді тігу);	6.2.2.1. зығыр, жүн, жібек, синтетикалық маталардан тігілген киімдерді күту; 6.2.2.2. киім заттарын қолмен жуу, кептіру, үтіктеу және сақтау үшін орналастыра білу; 6.2.2.3 жейде, шалбар, көйлек, юбкаларды үтіктей білу.	7.2.2.1киімнің ерекшеліктері мен күтуіне байланысты шартты белгілерді (таңбаны) таңып білу; 7.2.2.2 кір жуудың, кептірудің, үтіктеудің ерекшеліктерін білу; 7.2.2.3 заттаңбада берілген шартты белгі бойынша киімді жуудың, кептірудің, үтіктеудің ерекшеліктерін анықтай білу;	8.2.2.1 дұрыс аяқ киім таңдауға және оны сатып алуға; 8.2.2.2 нұсқау картасындағы тірегі бар таралған тігісті тігу; 8.2.2.3 жапсырманы көргеннен кейін алынған ақпаратты пайдалана отырып, жүннен және синтетикалық матадан жасалған заттарды жуа білу; 8.2.2.4 блузкалар, жейделер, шалбарлардың дәйектілігі бойынша үтіктеуді білу	9.2.2.1 киім, аяқ киімге күнделікті күтім жасай білу; 9.2.2.2 қолмен және кір жуғыш машинада жуа, құрғата, үтіктей, әртүрлі маталарға арналған киімді сақтай білу; 9.2.2.3 кәдімгі рәміздер бойынша киімді жуу, кептіру және үтіктеу талаптарын анықтай білу; 9.2.2.4 үйде киімнен дақтарды кетіре білу; 9.2.2.5 жасалған материалына байланысты аяқ киімге күтім жасай білу

3) 3-бөлім "Тамақтану":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Азық-түлік өнімдері	5.3.1.1 азық-түлік топтарын ажырата алу (көкөністер, жемістер, жидектер, сүт, ұн, ет өнімдері, балық, жармалар. Кондитерлік өнімдер тәттілер)	6.3.1.1 азық-түліктердің сақталу мерзімін білу; 6.3.1.2 азық-түліктерді сақтау орындарына, тоңазтқышқа орналастыра білу; 6.3.1.3 дайын тағамдарды сақтау; 6.3.1.4 сапалы және бұзылған азық-түліктерді, тағамдарды анықтай білу; 6.3.1.5 уақытында тамақ қалдықтарым мен бұзылған тамақтарды тастау	7.3.1.1 көкөністердің, еттің, балықтың алғашқы жылулық өндеуінің жолдарын білу; 7.3.1.2 көкөністерді қоймада, жерқоймада сақтау ережесін білу;	8.3.1.1 өнім мақсатын білу 8.3.1.2 өнімдерді сынақтан өткізу шарттарын және мерзімін білу; 8.3.1.3 болашақта пайдалану үшін өнімдерді сатып алу, сатып алу тәсілдері туралы білу	9.3.1.1 түрлі топтардан тағамды ажырату; 9.3.1.2 (пайдалы) және бүлінген (тұтынуға жарамсыз) өнімдерді ажырату 9.3.1.3 тағамды тиісті орындарға орналастыруға;
3.2 Асүй ыдыстары, техникасы	5.3.2.1 ас үйдегі ыдыстардың түрлері, құралдар мен жабдықтарды ажырата білу 5.3.2.2 оларды күту және сақтау ережелерін білу; 5.3.2.3 мектептің асханасындағы дастарқанды әзірлей білу	6.3.2.1 плитаны пайдалану; (газ, электр), оны пайдалануда техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау; 6.3.2.2 азық-түліктердің тоңазтқышта орналасу тәртіп ережелерін білу; 6.3.2.3 тоңазтқышты пайдалану және оны таза ұстау ережесін білу; 6.3.2.4 азық-түлік өнімдерін тоңазтқыш сөресіне орналастыру тәртібін білу; 6.3.2.5 асүй ыдыстарын жуу және сүрту	7.3.2.1 таңдап алынған мәзір бойынша дастарқанды түскі асқа әзірлей білу; 7.3.2.2 асханалық аспаптарын қолдану ережелерін білу	8.3.2.1 қамырды жасау үшін қолданылатын әдісті білу; 8.3.2.2 өнімдерді дайындаудың техникалық құралдарын білу (консервілеу кілті, темір қақпақ, нейлоннан жасалған қақпақ); 8.3.2.3 консервілеу үшін ыдыстарды стерилизациялау жолдары;	9.3.2.1 ас үй, асхана, шай ыдысы, асхана аспаптары, ас үй аспаптары мен құралдарын, негізгі тұрмыстық ас үй құралдарын дұрыс қолдануға; 9.3.2.2 таңғы, түскі, кешкі асқа және мерекеге арналған үстелге қызмет ету 9.3.2.3 тамақтанғаннан кейін үстелді жинауға ыдыстарды жууға, және тоңазытқышты жібітуге және жуу
3.3 Ас әзірлеу	5.3.3.1 шайды дайындау ережесін білу; 5.3.3.2 жұмыртқадан тағамдар әзірлеу (жұмыртқаны пісіру, құймақ жасау); псісірілмеген көкөністер мен жемістерден салат жасай білу; 5.3.3.3 бутербродтардың түрлерін білу және оларды жасай білу; 5.3.3.4 кесетін құралдармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік ережелерін білу; 5.3.3.5. таңғы асқа үстел даярлай білу	5.3.3.1 шайды дайындау ережесін білу; 5.3.3.2 жұмыртқадан тағамдар әзірлеу (жұмыртқаны пісіру, құймақ жасау); псісірілмеген көкөністер мен жемістерден салат жасай білу; 5.3.3.3 бутербродтардың түрлерін білу және оларды жасай білу; 5.3.3.4 кесетін құралдармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік ережелерін білу; 5.3.3.5. таңғы асқа үстел даярлай білу	7.3.3.1 түскі асты дайындай білу ( жеңіл тамақ, көкөністен жасалған бірінші және екінші тағам, балық және ет тағамдары, жартылай дайын өнімдер); 7.3.3.2 түскі асқа дастарқан әзірлей білу; 7.3.3.3. суып қалған тағамдарды жылыта білу	8.3.3.1 пеште және қыздырма пеште рецепт бойынша қамырдан (құймақ, күлше, торт) дайындауды білу; 8.3.3.2 көкөністерді, жемістерді, жидектерді сақтауды білу; 8.3.3.Аспаздық кітаптап бойынша бағдарлауды білу	9.3.3.1 ұлттық тағамдар дайындау (палау, бауырсақ, тұшпара); 9.3.3.2 аспазкітабына бағдар беріп, рецепт бойынша тағамдарды дайындау; 9.3.3.3 мерекелік үстелдің мәзірін жасау

4) 4-бөлім "Тұрғын үй":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Тұрғын үй ғимараттарының түрлері	5.4.1.1 баспана түрлері: жатахана, пәтерлер, жеке үйлер, пәтердегі тәртіп ережелерін білу; 5.4.1.2 баспана және қосымша ғимараттарды ажырату, 5.4.1.3 баспанадағы және қосымша ғимараттағы заттардың фнукцияналды қолданысын анықтау.	6.4.1.1 жеке және көп қабатты үйлерді ажырату; 6.4.1.2. қаладағы және ауылдағы адамдар тұратын тұрғын үйлерді ажырату; 6.4.1.3. ауылдағы үй құрылысының шаруашылық маңызын түсіндіру; 6.4.1.4 оның жоспары бойынша әрбір бөлменің қызметтерін сипаттау;	7.3.1.1 киіз үй құрылысының ерекшеліктерін білу (дөңгелек, тез жиналады, жеңіл, жылы, тасымалдауға ыңғайлы); 7.3.1.2 жатын бөлме, жатын бөлме жиһаздарын білу;	8.4.1.1 киіз үйде киім мен үй тұрмысындағы заттардың сақталу ерекшеліктері туралы білу; 8.4.1.2 тұрғын үй түрлерін бағдарлай , тұрғын және қосалқы үй-жайларды ажыратып, олардың мақсатын және мазмұнын айқындауды білу; 8.4.1.3 пәтер мен үйдің үй-жайларында жиһаз және интерьер заттарын ұтымды орналастыра білу.	9.4.1.1 киіз үйде киім мен үй тұрмысындағы заттардың сақталу ерекшеліктері туралы білу; 9.4.1.2 тұрғын үй түрлерінде бағдарлауға, тұрғын үй және қосалқы үй-жайларға бөлуге, олардың мақсатын және мазмұнын анықтай алуды 9.4.1.3 пәтер мен үйде жиһаз және интерьер заттарын ұтымды орналастыра білу.
4.2 Үй тазалығы	5.4.2.1 кілемді шаңсорғышпен тазалау; еденді жуу	6.4.2.1 жиһазға күтім жасау (жылтыратылған және жылтыратылмаған жиһаз); 6.4.2.2 тұрғын үйге күнделікті және апта сайын тазалық жұмыстарын жүргізу; 6.4.2.3 үйдегі, пәтердегі үй жануарларын күту	7.3.2.1 терезелерді жуа білу; 7.3.2.2 терезедегі перделерді күте білу; 7.3.2.3 жылу батареяларын күте білу (шаңдарын сүрту, жуу); 7.3.2.4 жарықшамдарды күте білу (сүрту, жуу); 7.3.2.5 тұрғын үй- жайды мезгілдік жинай білу	8.4.2.1 пәтерді (үйді) күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды жүзеге асыру; 8.4.2.2 үйді косметикалық жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуге дайындық бойынша қызметті қамтамасыз етуге басшылық жасай білу; 8.4.2.3 косметикалық жөндеулерге арналған құрылыс материалдарын сатып алу орындарында бағдарлай білу; 8.4.2.4 асүйді, жуынатын бөлмені, тазалай білу; 8.4.2.5 айналарды күте білу; 8.4.2.6 жуғыш заттарды таңдауды және сатып алуды білу	9.4.2.1 пәтерді (үйді) күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды жүзеге асыра білу; 9.4.2.2 үйді косметикалық жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуге дайындық бойынша қызметті қамтамасыз етуге басшылық жасай білу 9.4.2.3 косметикалық жөндеуге арналған құрылыс материалдарын сатып алу орындарын бағдарлай білу (асүйді, жуынатын бөлмені ) тазалай білу 9.4.2.4 айналарды күтуді, жуғыш заттарды таңдай және сатып ала білу таңдау және сатып алу

5) 5-бөлім "Көлік":

5-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1 Көлік құралдарының түрлері	5.5.1.1 жекелеме және қоғамдық көлік түрлерінің қызметі туралы білу; 5.5.1.2 қоғамдық көліктегі жолаушылардың міндеттерін білу; 5.5.1.3 көлікке жолаушылардың көлікке отыру және түсу ережелерін білу; 5.5.1.4 қоғамдық көліктегі адамдардың жұмысы туралы білу;	6.5.1.1 арнайы көліктердің қызметін білу; 6.5.1.2 полицияның, дәрігердің, өртсөндірушінің міндеттерін білу;	7.5.1.1 автобекеттің қызметін білу; 7.5.1.2 қала аймағындағы негізгі бағыттарды білу; 7.5.1.3 автобекеттегі қосымша қызметтерді білу; 7.5.1.4 жолаушыларға қызмет көрсететін адамдардың еңбектері туралы білу; 7.5.1.5 анықтамалық қызметінен автобустар бағыттарының кестесін білу; 7.5.1.6 автобекет кассасынан билетті сатып алу тәртібін білу; 7.5.1.7 қалааралық автокөліктің қызметі туралы білу; 7.5.1.8 қалааралық автобустардың негізгі бағыттарын білу, 7.5.1.9 жүк сақтау камерасы қызметі және оны қолдану тәртібін білу; 7.5.1.10 қала аймағы және қалааралық автобустарға отыру ережесін білу 7.5.1.11 жүкі жинау және қол жүгі ерекшеліктрі	8.5.1.1 вокзалдың негізгі қызметтері туралы білу 8.5.1.2 теміржолдың жолаушыларына қызмет көрсетумен айналысатын адамдардың кәсіптері туралы білу 8.5.1.3 жолаушылар вагондарының типін және билеттің тиісті бағасын білу 8.5.1.4 поездардың қозғалысы, анықтама қызметі, теміржол билеттерін алу тәртібі (билет кассасында сатып алу, телефон бойынша тапсырыс беру) 8.5.1.5 багажды және қол жүгін багажды сақтау қоймасына жеткізу және алу тәртібі туралы білу, 8.5.1.6 теміржолдағы жол-көлік апаттарының түрлерін анықтау, төтенше жағдайларда жолаушылардың мінез-құлық тәртібін;төтенше жағдайлар кезінде зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсету туралы білу;	9.5.1.1 әуежайдың және оның негізгі қызметтері туралы білу 9.5.1.2 әуе көлігінің жолаушыларына қызмет көрсетумен айналысатын адамдардың жұмысын түсіну; 9.5.1.3 ұшу кестесінің мақсаты туралы білу; 9.5.1.4 анықтамалық қызметтің мақсатын білу; 9.5.1.5 авиабилеттерді сатып алу тәртібі туралы білу (қолма-қол ақшаны сатып алу, телефон бойынша тапсырыс беру); 9.5.1.6 багажды және қол жүгі тіркеу тәртібі туралы білу; 9.5.1.7 сақтау қоймасын пайдалану тәртібі туралы білу; 9.5.1.8 терминалды және оның негізгі қызметтерін тағайындау туралы білу
5.2 Көлікте, жолда өзін ұстау тәртібі	5.5.2.1 қолдана білу: қоғамдық көлікте тәртіп ережелерін сақтау (отыру ережелерін, билет сатып алу, салондағы, көшедеге тәртіп); 5.5.2.2. автобус, трамвайды айналып өту; 5.5.2.3 жол жүру ережесін сақтау	6.5.2.1 жол белгілерін білу; 6.5.2.2 көліктен түскен кезінде жолдан өту ережесін білу; 6.5.2.3 көлікті айналып өту ережесін білу (автобус, трамвай, троллейбус); 6.5.2.4 жолда болған төтенше жағдайдың себебін білу; 6.5.2.5 төтенше жағдайдағы тәртіп ережесін білу; 6.5.2.6 арнайы көліктерді сыртынан ажырата білу; 6.5.2.7 жолды көрсетілген жерлерден өте білу; 6.5.2.8 көліктен түскенде дұрыс айналып өтуді білу; 6.5.2.9 жол апаты жағдайында өзін өзі ұстай білу;	7.5.2.1 қала аймағындағы, қалааралық көлікте сапарға жүруде жөн таба білу; 7.5.2.2 автобекет ғимаратында жөн таба білу 7.5.2.3 автобустар бағыты кестесі бойынша жөн таба білу, мүмкіндігінше автобекеттегі анықтамалық және әртүрлі қызметтерді пайдалана білу; 7.5.2.4 билет сатып ала білу (мүмкіндігіне қарай); 7.5.2.5 жүкті және қол жүгін жинай білу; 7.5.2.6 жүк сақтау камерасы қызметін қолдана білу	8.5.2.1 теміржол вокзалының ғимаратында, поезд кестесінде (мүмкіндігіне қарай) бағдарлай алуды білу; 8.5.2.2 Вокзалдың анықтамалық және әртүрлі қызметтерін пайдалана алу, билетті сатып алуға тапсырыс беруді білу 8.5.2.багажды және қол жүгін жинай білу, багажды және қол жүкті жинау үшін сақтау бөлмесін қолданыңыз, сақтау бөлмесін қолдана білу	9.5.2.1 әуежай мен әуежай ғимаратында арнайы таңбалар мен ақпараттық тақталар арқылы бағдарлай білу; 9.5.2.2 әуе кемесінің ұшу кестесін бағдарлай білу; 9.5.2.3 әуежай мен әуежай терминалының анықтамалық қызметтерін және әртүрлі қызметтерді пайдалана білу 9.5.2.4 әуе арқылы саяхат жасау процесіне бейімделе білу
5.3 Қала бойынша қозғалыс бағыты	5.5.3.1 мектептің орналасуын, өзінің тұратын ауданының негізгі бағыттарын бағдарлай білу	6.5.3.1 қоғамдық көлікпен қатынас жасау; (қала ішінде, мектепке қатынау) (маршрут, көлік түрлері)	7.5.3.1 қоғамдық көлікте жүруді іске асыру ( қалалық, мектепке бару, секцияға) (бағыт, көлік түрлері)	8.5.3.11 қалалық көлікте сапарға шығу (мектепке бару (маршрут, көлік түрлерi) туралы білу	9.5.3.1 қоғамдық көлікте (қалалық, қала маңындағы, қалааралық) саяхаттау ережелерін білу және оларды пайдалана алу; 9.5.3.2 негізгі жергілікті көліктік бағыттарда жүре алу, такси қызметтерін пайдалана алу

6) 6-бөлім "Отбасы":

6-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
6.1 Отбасы құрамы	5.6.1.1. отбасы мүшелерін атау (фамилиясы, аты, әкесінің аты, жас мөлшері);	6.6.1.1 өзінің жақын туысқандарының фамилиясы, есімін, әкесінің атын, білу; 6.6.1.2. туысқандық қатынастарды атай білу;	7.6.1.1 өзінің, жақын туыстардың, немере қарындас- ағаларының фамилиясы, атын, әкесінің атын білу; 7.6.1.2 олардың туысқандық дәрежелерін атай білу	8.6.1.1 жақын туыстарды достар мен таныстардан ажырата білу;	9.6.1.1 өзінің атын және отбасы мүшелеренің аттарын атай алу әкесі, анасы, бауыры, апкесі, атасы, әжесі; отбасындағы өзінің әлеуметтік рөлін білу; (қыз немесе ұл, немере немесе немере қыз, бауыр, әпке)
6.2 Отбасылық қарым-қатынастар	5.6.2.1 отбасындағы үлкендерге сыйластықпен қарай білу 5.6.2.2 тұрмыстаға отбасы мүшелерінің міндеттерін анықтай білу; 5.6.2.3 отбасындағы салт-дәстүрлері анықтай білу; 5.6.2.4. отбасының үлкендеріне құрметпен қарау, қазақ халқының дәртіүрлері бойынша отбасы үлкеніне ізеттілік көрсету.	6.6.2.1 үй шаруашылығына қолдан келетін көмек көрсету 6.6.2.2. отбасы мүшелер арасындағы үй шаруашылығына байланысты міндеттерінің бөлінуін білу; 6.6.2.3. отбасы мүшелерінің еңбегін құрметтеу;	7.6.2.1 күнделікті үйдегі міндеттерді орындай білу; 7.6.2.2 отбасы мүшелеріне қамқорлық жасай білу; 7.6.2.3 отбасын құру, отбасылық қарым- қатынас мәдениеті, отбасылық дәстүрлерді үйрену сұрақтары бойынша хабардар болу; 7.6.2.4 ақшалай қаражат бюджетінің құрамдас бөліктерін анықтай білу ( кіріс және шығыс); 7.6.2.5 отбасы кіріс көздерін, шығыс негіздерін анықтау; 7.6.2.6 отбасылық бюджетті жоспарлай білу (күнделікті, айлық шығысты жоспарлау)	8.6.2.1 отбасының кіші және кәрі мүшелеріне қамқорлық жасауды білу; 8.6.2.3 отбасылық дәстүрлерді бағдарлай білу; 8.6.2.4 отбасылық бюджетті жоспарлай білу.	9.6.1.1 өзін және өзінің отбасы мүшелерін: атасы, анасы, ағасы, әпкесі және әжесін атай білу; 9.6.1.2 отбасындағы өзіңіздің әлеуметтік рөліңізді (ұлыңыз немесе қызыңыз, немере не немере, ағаңыз, апайыңыз) анықтай білу;
6.3 Қазақстан Республикасы азаматтарының құжаттары	5.6.3.1 құжаттарды атау, баланың жеке куәлігі (туу туралы куәлік)	6.6.3.1 азаматты жекелеме куәләндіруші құжаттарды білу және атау (туу туралы куәлік); 6.6.3.2 азаматтың жеке куәләндіруге байланысты негізгі құжаттарды білу (жеке сәйкестендіру нөмірін , жеке куәлік)	7.6.3.1 азаматты жекелеме куәләндіруші құжаттарды білу және атау (туу туралы куәлік, жеке куәлік); 7.6.3.2 жеке сәйкестендіру нөмірін білу	8.6.3.1 Қазақстан Республикасының азаматының негізгі құжаттарын бағдарлай білу (туу туралы куәлік, паспорт, білім туралы куәлік)	9.6.2.1 үй шаруашылығын басқаруға, отбасы мүшелеріне қамқорлық жасауға белсенді қатысу, 9.6.2.2 Отбасылық бюджетті жоспарлай: отбасы табысының айлық мөлшерін анықтай, шығыстарды жоспарлай білу; 9.6.2.3 отбасындағы балаларға күтім жасаудың негізгі түрлерін орындау (монша, киім-кешек, тамақтандыру); 9.6.2.4 отбасы мүшелерінің арасында күнделікті өмірдегі міндеттерді бөлуді бағдарлай білу; 9.6.2.5 отбасылық демалыс ұйымдастыру, отбасылық дәстүрлерді бағдарлай білу; 9.6.2.6 мерекелерде құттықтай ала білу; 9.6.2.7 қонақтарды шақыру және қабылдау;

7) 7-бөлім "Мерекелер мен салтанатты жиындар"

7-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
Мерекелерге дайындық және өткізу, сыйлықтар мен базарлықтарды безендіру	5.7.1.1 туған күнге бөлмені безендіру; 5.7.1.2 мерекелік дастарқанды дайындай білу; 5.7.1.3 туған күн иесіне сыйлықты таңдап алу және оны ұсыну ережесін білу; 5.7.1.4 өз қолдарымен шағын сыйлықтар дайындау.	5.7.1.1 негізгі мемлекеттік мерекелерді, олардың аталу күнін білу; 5.7.1.2 Қазақстан Республикасының мемлекеттік мерекелер күніне ғимаратты безендіре білу; 5.7.1.3 мерекелік дастарқанды даялау реті; 5.7.1.4 әжелерге, аналарға, әпкелерге, құрбыларға өз қолдарымен шағын сыйлықтарды жасай білу;	7.7.1.1 әртүрлі халықтың діни мерекелерін: Рождество, Пасха, Масленица, Құрбан –Байрам, Ораза-Айт туралы білу 7.7.1.2 діни мерекелерді мерекелеу дәстүрлерін білу; 7.7.1.3 әртүрлі халықтың дәстүрлі тағамдарының дайындалу жолдарын білу;	8.7.1.1. жерлеу рәсімінің ерекшеліктерін білу 8.7.1.2 рәсімге қатысушылардың мінез-құлық тәртібін 8.7.1.3 киінуге қабілеті бола білу	9.7.1.1 әртүрлі елдердің дәстүрлеріндегі үйлену тойы; 9.7.1.2 мерейтойлар,айтулы күндер, зейнеткерлікке шығу үшін; 9.7.1.3 қазақ халқының ұлттық дәстүрлері бойыншаәртүрлі іс-шараларды өткізу("Бесік той", "Тұсау кесу тойы", "Сүндет той", "Тілашар"); 9.7.1.4 үйлену тойларын, мерейтойларды, қазақ ұлттық салт-жораларын дайындау және өткізу ерекшеліктері
7.2. Құттықтау	5.7.2.1 туған күн иесіне құттықтау сөздерін дайындау 5.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 5.7.2.3 қазақ халқының мақал-мәтелдерін білу	5.7.2.1 құттықтау мәтіндерін құрастыру; 5.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 5.7.2.3 қазақ халқының мақал- мәтелдерін, өлеңдерін, әндерін білу	7.7.2.1 құттықтау мәтіндерін құрастыру 7.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 7.7.2.3 қазақ халқының мақал- мәтелдерін, өлеңдерін, әндерін білу	8.7.2.1 көңіл айту сөздерін білдіру	9.7.2.1 құттықтау нысандары мен шараға сыйлықтар таңдау ережесін білу

8) 8-бөлім "Кәсіпорындар, мекемелер және байланыс құралдары":

8-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
8.1 Сауда кәсіпорындары	5.8.1.1 оқылған дүкен түрлерін, дүкен бөлімшелерін ажырату, 5.8.1.2 тауар түрлерін бағдарлау; 5.8.1.3 дүкеннен керекті тауарды табу, сатушының көмегімен және өзне қызмет көрсету арқылы тауарды сатып алу;	6.8.1.1 сауда кәсіпорындарының жөнін білу: ірі маркет, супемаркет, шағын маркет; 6.8.1.2 кезекте өзін-өзі ұсау әдебін білу;	7.8.1.1 сауда кәсіпорындарының әр алуан сұрыптамасына қарай қызметін білу (әмбебап,мамандандырылған); 7.8.1.2 өнеркәсіп тауарлары дүкені қызметін, тауарларды сатып алу тәртібін білу; 7.8.1.3 өнеркәсіп тауарлары дүкеніндегі кейбір бөлімдердің сұрыптамасын; жеке тауарлардың бағасын білу; 7.8.1.4 өнеркәсіп тауарлары дүкенінен тауарларды сатып алу; 7.8.1.5 сатып алған тауарлардың бағасын санай білу; 7.8.1.6 дүкендегі тәртіп ережесін білу	8.8.1.1 "Сауда үйі" ұғымын білу; 8.8.1.2 сауда үйіндегі тауарлар түрлерінің ерекшеліктерін білу; 8.8.1.3 сауда үйінің жұмыс кестесін білу; 8.8.1.4 қажетті тауарларды таңдай біу;	9.8.1.1 әмбебап, арнайы дүкендерде, базарларда, киосктерде сатып алуды жүзеге асыруға; 9.8.1.2 тауарлардың қаптамасындағы жазулардан жарамдылық мерзімі, қызмет ету мерзімі, тауарды өндіруші туралы анықтай білу;
8.2 Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының кәсіпорындары	5.8.2.1 ТКШ керекті қызметіне төленетін төлем ақыны білу	6.8.2.1. ТКШ керекті қызметіне төленетін төлем ақыны білу; 6.8.2.2. мекен жайы бойынша ТКШ кәсіпорнының орналасқан жерін білу;	7.8.2.1 ТКШ кіретін кәсіпорындар құрамын білу (электрмен жабдықтау, сумен жабдықтау, газбен жабдықтау, жылумен жабдықтау, кәріз жүйесі, лифт шаруашылығы); 7.8.2.2 ТКШ қызметіне арнайы жерлерде төленетін төлемдердің тәртібін білу; 7.8.2.3 мекен жайы бойынша ТКШ кәсіпорнының орналасқан жерін білу;	8.8.2.1 тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге ақы төлеу қажеттілігін түсіне білу.	9.8.2.1 әр түрлі кәсіпорындар мен мекемелердің көрсететін қызметтерін бағдарлау; 9.8.2.2 үй басқармасы ұсынатын қызмет түрлерін бағдарлау, жұмысқа орналасуға өтініш беру;
8.3 Қаржылық кәсіпорындар	5.8.3.1 банктың дербес қаржы кәсіпорны екенін білу	6.8.3.1 терминалдың фуникцианалдық қызметіне байланысты ажырату және білу;	7.8.3.1 коммуналдық қызметке, телефонға, электр қуатына ақы төлеу; 7.8.3.2 нақты ақшамен және банк карточкасымен төлемақы жүргізе білу; 7.8.3.3 банкоматты, терминалды пайдалану;	8.8.3.1 ломбард туралы тәуелсіз қаржылық кәсіпорын ретінде білу	9.8.3.1 салық түрлерін білу; 9.8.3.2 салықтарды алудың мақсатын біледі
8.4 Кәсіпорынның тұрмыстық қызметтері	5.8.4.1 жөндеу шеберханаларының түрлері, оның қызметі, жөндеу шеберханаларын қолдану ережелерін білу	6.8.4.1. фотоателье қызметін білу; 6.8.4.2. фотоателье қызметін пайдалана білу;	7.8.4.1 киім тігетін ателье, киім жөндейтін шеберхана қызметін пайдалану;	8.8.4.1 шаштараз қызметтері, құрғақ тазалау, кір жуу, жалға беру қызметтерін білу;	9.8.4.1 тұрғылықты жердегі ең жақын кәсіпорындар мен халыққа қызмет көрсету секторы мекемелерінің орналасқан жеріне бағдарлау; 9.8.4.2 шаштараз қызметтерін, кірді құрғақ тазалауды, поштаны, жинақ кассаларын, жөндеу цехтарын, жалға беру қызметін, фото студияны, тігін фабрикасын пайдалануға;
8.5 Кәсіпорынның байланыс құралдар	5.8.5.1 пошта туралы оның қызметі, пошталық тапсырыстардың жіберу түрлерін білу	6.8.5.1 үй, ұялы телефондарды қолдана білу, байланыс қызметінің төлем ақысын төлеу;	7.8.5.1 посылка, бандерольдар жіберу;	8.8.5.1 газет, журналдарға жазылуды рәсімдеу; ақша аударымдарын жүзеге асыру;	9.8.5.1 телефонды пайдалану мүмкіндігін білу; 9.8.5.2 авариялық-құтқару қызметтеріне, өрт сөндіру, полиция, жедел жәрдемге телефон шала білу 9.8.5.3 таксиді телефон шақыра білу
8.6 Мәдениет мекемелері, демалыс орындары	5.8.6.1 театр, кинотеатр, мұражайлардың қызметі туралы білу	6.8.6.1 қоғамдық орындарда тәртіп ережелерін сақтау;	7.8.6.1 спорт мекемелерінде тәртіп ережелерін сақтау;	8.8.6.1 театрға бару этикетін сақтау;	9.8.6.1 асхана, кафе қызметін пайдалану; 9.8.6.2 үстел басында әңгімелесу тақырыбын таңдай білу

39. Әрбір бөлімше үшін білім алушылардың икемдері мен дағдылары анықталған. Аталған дағдылар мен икемдерді игеру деңгейі сабақтағы оқу қызметтерін бағалау үшін қарастырылады.

40. Жедел мақсат қою мұғалімге білім алушының танымдық процесін басқаруға, материалды игертудің қадамдық бақылауын жүзеге асыруға, оқыту процесін жекелендіруге мүмкіндік береді.

41. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

42. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-9
сыныптары үшін "Әлеуметтік-
тұрмыстық бағдарлау" пәнінен
жаңартылғн мазмұндағы оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспары

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
2. Киім және аяқ киім	2.1 Киімдер, аяқ киімдер және бас киімдер түрлері	5.2.1.1 киім және бас киімдер түрлерін, олардың мерзім бойынша қолданысын білу; 5.2.1.2 киімдерді қолданысқа байланысты ажырату және саралай білу; 5.2.1.3 өз киіміне ұқыпты қарайды;
2. Киім және аяқ киім	2.2 Киімді және аяқ киімді күту	5.2.2.1. киімді және аяқ киімді күте білу; 5.2.2.2 киімге ұсақ жөндеу түрлерін жүргізу (түймелерді тігу);
4. Тұрғын үй	4.1 Тұрғын үй түрлері	5.4.1.1 баспана түрлері: жатахана, пәтерлер, жеке үйлер, пәтердегі тәртіп ережелерін білу; 5.4.1.2 баспана және қосымша ғимараттарды ажырату, 5.4.1.3 баспанадағы және қосымша ғимараттағы заттардың функцияналды қолданысын анықтау.
4. Тұрғын үй	4.2 Тұрғын үйді тазарту	5.4.2.1 кілемді шаңсорғышпен тазалау; еденді жуу;
2-тоқсан
6. Отбасы	6.1 Отбасы мүшелері	5.6.1.1 отбасы мүшелерін атау (фамилиясы, аты, әкесінің аты, жас мөлшері);
	6.2 Отбасылық қарым-қатынас	5.6.2.1 отбасындағы үлкендерге сыйластықпен қарай білу 5.6.2.2 тұрмыстаға отбасы мүшелерінің міндеттерін анықтай білу; 5.6.2.3 отбасындағы салт-дәстүрлері анықтай білу; 5.6.2.4 отбасының үлкендеріне құрметпен қарау, қазақ халқының дәртіүрлері бойынша отбасы үлкеніне ізеттілік көрсету.
	6.3. Қазақстан Респубикасының азаматының құжаттары	5.6.3.1 құжаттарды атау, баланың жеке куәлігі (туу туралы куәлік)
3-тоқсан
7 Кәсіпорындар, мекемелер және байланыс құралдары	7.1 Сауда кәсіпорындары	5.7.1.1 оқылған дүкен түрлерін, дүкен бөлімшелерін ажырату, 5.7.1.2 тауар түрлерін бағдарлау; 5.7.1.3 дүкеннен керекті тауарды табу, сатушының көмегімен және өзне қызмет көрсету арқылы тауарды сатып алу;
	7.2. Кәсіпорын ТКШ	5.7.2.1 ТКШ керекті қызметіне төленетін төлем ақыны білу
	7.3. Қаржылық кәсіпорындар	5.7.3.1 банктың дербес қаржы кәсіпорны екенін білу
	7.4. Тұрмыс қызметі кәсіпорны	5.7.4.1 жөндеу шеберханаларының түрлері, оның қызметі, жөндеу шеберханаларын қолдану ережелерін білу
	7.5. Байланыс кәсіпорындар	5.7.5.1 пошта туралы оның қызметі, пошталық тапсырыстардың жіберу түрлерін білу
	7.6. Мәдениет мекемелері, демалыс орындар	5.7.6.1 театр, кинотеатр, мұражайлардың қызметі туралы білу
5. Көлік, көше	5.1 Көлік түрлері	5.5.1.1 жекелеме және қоғамдық көлік түрлерінің қызметі туралы білу; 5.5.1.2 қоғамдық көліктегі жолаушылардың міндеттерін білу; 5.5.1.3 көлікке жолаушылардың көлікке отыру және түсу ережелерін білу; 5.5.1.4 қоғамдық көліктегі адамдардың жұмысы туралы білу;
	5.2. Көлікте және жолда жүру тәртібі	5.5.2.1 қолдана білу: қоғамдық көлікте тәртіп ережелерін сақтау (отыру ережелерін, билет сатып алу, салондағы, көшедеге тәртіп); 5.5.2.2 автобус, трамвайды айналып өту; 5.5.2.3 жол жүру ережесін сақтау
	5.3. Қала бойынша жүру бағыттары	5.5.3.1 мектептің орналасуын, өзінің тұратын ауданының негізгі бағыттарын бағдарлай білу
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.1. Мерекелерге дайындық және өткізу, базарлықтар сыйлықтарды әсемдеу.	5.7.1.1 туған күнге бөлмені безендіру; 5.7.1.2 мерекелік дастарқанды дайындай білу; 5.7.1.3 туған күн иесіне сыйлықты таңдап алу және оны ұсыну ережесін білу; 5.7.1.4 өз қолдарымен шағын сыйлықтар дайындау.
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.2. Құттықтаулар	5.7.2.1 туған күн иесіне құттықтау сөздерін дайындау 5.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 5.7.2.3 қазақ халқының мақал-мәтелдерін білу
4-тоқсан
3. Тамақтану	3.1 Азық- түліктер	5.3.1.1 оқылған азық-түліктер топтарын ажырата білу (көкөністер, жемістер, жидектер, сүт, ұнан жасалған, ет, балық тағамдары, дән дақылдары, кондитерлік өнімдер, тәттілер)
	3. Ас үй және асханалық ыдыстар, техника	5.3.2.1 ас үйдегі ыдыстардың түрлері, құралдар мен жабдықтарды ажырата білу, 5.3.2.2 оларды күту және сақтау ережелерін білу; 5.3.2.3 мектептің асханасындағы дастарқанды әзірлей білу
	3.3 Ас даярлау	5.3.3.1 шайды дайындау ережесін білу; 5.3.3.2 жұмыртқадан тағамдар әзірлеу (жұмыртқаны пісіру, құймақ жасау); пісірілмеген көкөністер мен жемістерден салат жасай білу; 5.3.3.3 бутербродтардың түрлерін білу және оларды жасай білу; 5.3.3.4 кесетін құралдармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік ережелерін білу; 5.3.3.5 таңғы асқа үстел даярлай білу
1. Денсаулық	1.1. Дене тазалығы	5.1.1.1 гигиеналық құралдарды қолдана білу; 5.1.1.2 гигиеналық құралдардың маңызын білу; 5.1.1.3 қолдана білу: дененің, шаштың тазалығын өз бетімен қадағалау 5.1.1.4 қажетті гигиеналық процедураларды орындай білу
1. Денсаулық	1.2 Медициналық көмек	5.1.2.1 жарақаттану кезінде, мұрыннан қан кетуде, кішігрім кесіп алуда, тырналғанда, соғып алуда, жәндіктер (ара, маса) шаққанда алғашқы медициналық көмекті көрсете білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
2. Киім және аяқ киім	2.1 Киім, аяқ киім және бас киім түрлері	6.2.1.1 мерзім бойынша киімдерді білу; 6.2.1.2 жыл мезгілдеріне байланысты киілетін киімдерді таңдай алуы; 6.2.1.3 мерзім аралық киімдерді дайындап, шкафтарда сақтауды білу;
2. Киім және аяқ киім	2.2 Киімді, аяқ киімді күту	6.2.2.1. зығыр, жүн, жібек, синтетикалық маталардан тігілген киімдерді күту; 6.2.2.2 киім заттарын қолмен жуу, кептіру, үтіктеу және сақтау үшін орналастыра білу; 6.2.2.3 жейде, шалбар, көйлек, юбкаларды үтіктей білу
3. Тұрғын үй	3.1 Тұрғын үй түрлері	6.4.1.1 жеке және көп қабатты үйлерді ажырату; 6.4.1.2 қаладағы және ауылдағы адамдар тұратын тұрғын үйлерді ажырату; 6.4.1.3 ауылдағы үй құрылысының шаруашылық маңызын түсіндіру; 6.4.1.4 оның жоспары бойынша әрбір бөлменің қызметтерін сипаттау;
3. Тұрғын үй	3.2 Тұрғын үйді жинау	6.4.2.1 жиһазға күтім жасау (жылтыратылған және жылтыратылмаған жиһаз); 6.4.2.2 тұрғын үйге күнделікті және апта сайын тазалық жұмыстарын жүргізу; 6.4.2.3 үйдегі, пәтердегі үй жануарларын күту;
2-тоқсан
6. Отбасы	6.1 Отбасы мүшелері	6.6.1.1 өзінің жақын туысқандарының фамилиясын, есімін, әкесінің атын, білу; 6.6.1.2. туысқандық қатынастарды атай білу;
6. Отбасы	6.2 Отбасылық қарым- қатынас	6.6.2.1 үй шаруашылығына қолдан келетін көмек көрсету, 6.6.2.2 отбасы мүшелер арасындағы үй шаруашылығына байланысты міндеттерінің бөлінуін білу; 6.6.2.3 отбасы мүшелерінің еңбегін құрметтеу;
	6.3 Қазақстан Республикасы азаматының құжаттары	6.6.3.1 азаматты жекелеме куәләндіруші құжаттарды білу және атау ( туу туралы куәлік); 6.6.3.2 азаматтың жеке куәләндіруге байланысты негізгі құжаттарды білу (жеке сәйкестендіру нөмірін, жеке куәлік)
3-тоқсан
7. Кәсіпорындар, мекемелер, байланыс құралдары	7.1.Сауда кәсіпорындары	6.7.1.1 сауда кәсіпорындарының жөнін білу: ірі маркет, супемаркет, шағын маркет; 6.7.1.2 кезекте өзін-өзі ұсау әдебін білу;
	8.2. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының кәсіпорындары	6.8.2.1. ТКШ керекті қызметіне төленетін төлем ақыны білу; 6.8.2.2 мекен жайы бойынша ТКШ кәсіпорнының орналасқан жерін білу;
	8.3.Қаржы кәсіпорындары	6.8.3.1.терминалдың фуникцианалдық қызметіне байланысты ажырату және білу;
	8.4 Кәсіпорнның тұрмыстық қызметі	6.8.4.1 фотоателье қызметін білу; 6.8.4.2 фотоателье қызметін пайдалана білу;
	8.5. Байланыс құралдары кәсіпорны	6.8.5.1 үй, ұялы телефондарды қолдана білу, байланыс қызметінің төлем ақысын төлеу;
	8.6.Мәдениет мекемелері, демалыс орындары	6.8.6.1 қоғамдық орындарда тәртіп ережелерін сақтау;
5. Көлік , көше	5.Көлік түрлері	6.5.1.1 арнайы көліктердің қызметін білу; 6.5.1.2 полицияның, дәрігердің, өртсөндірушінің міндеттерін білу;
	5.2 Көліктегі және жолдағы тәртіп	6.5.2.1 жол белгілерін білу; 6.5.2.2 көліктен түскен кезінде жолдан өту ережесін білу; 6.5.2.3 көлікті айналып өту ережесін білу (автобус, трамвай, троллейбус) ; 6.5.2.4 жолда болған төтенше жағдайдың себебін білу; 6.5.2.5 төтенше жағдайдағы тәртіп ережесін білу; 6.5.2.6 арнайы көліктерді сыртынан ажырата білу; 6.5.2.7 жолды көрсетілген жерлерден өте білу; 6.5.2.8 көліктен түскенде дұрыс айналып өтуді білу; 6.5.2.9 жол апаты жағдайында өзін өзі ұстай білу;
	5.3. Қала бойынша қозғалыс бағыты	6.5.3.1 қоғамдық көлікпен қатынас жасау; (қала ішінде, мектепке қатынау) (маршрут, көлік түрлері)
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.1. Мерекелерге дайындалу және өткізу,сыйлықтарды, базарлықты безендіру	6.7.1.1 негізгі мемлекеттік мерекелерді, олардың аталу күнін білу; 6.7.1.2 Қазастан Республикасының мемлекеттік мерекелер күніне ғимаратты безендіре білу; 6.7.1.3 мерекелік дастарқанды даялау реті; 6.7.1.4 әжелерге, аналарға, әпкелерге, құрбыларға өз қолдарымен шағын сыйлықтарды жасай білу;
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.2. Құттықтаулар	6.7.2.1 құттықтау мәтіндерін құрастыру; 6.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 6.7.2.3 қазақ халқының мақал-мәтелдерін, өлеңдерін, әндерін білу;
4-тоқсан
3. Тағам	3.1. Азық- түліктер	6.3.1.1 азық-түліктердің сақталу мерзімін білу; 6.3.1.2 азық-түліктерді сақтау орындарына, тоңазтқышқа орналастыра білу; 6.3.1.3 дайын тағамдарды сақтау; 6.3.1.4 сапалы және бұзылған азық-түліктерді, тағамдарды анықтай білу; 6.3.1.5 уақытында тамақ қалдықтарым мен бұзылған тамақтарды тастау;
	3.2.Асхана және ас үй ыдыстары, техника	6.3.2.1 плитаны пайдалану; (газ, электр), оны пайдалануда техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау; 6.3.2.2.азық-түліктердің тоңазтқышта орналасу тәртіп ережелерін білу; 6.3.2.3.тоңазтқышты пайдалану және оны таза ұстау ережесін білу; 6.3.2.4 азық-түлік өнімдерін тоңазтқыш сөресіне орналастыру тәртібін білу; 6.3.2.5. асүй ыдыстарын жуу және сүрту;
	3.3. Ас әзірлеу	6.3.3.1 жылы жағдайларда ас дайындау (макарон пісіру, сүтке жіне суға ботқа пісіру, картоп пісіру, оны езу); 6.3.3.2 қайнатылған көкөністерден винегрет салатын дайындай білу; 6.3.3.3. рецепт бойынша салат дайындай білу; 6.3.3.4.кешкі асқа мәзір бойынша дастарқан әзірлеу;
1. Денсаулық	1.1. Дене тазалығы	6.1.1.1. шашты күту (жуу, фенмен кептіру, қарапайым шаш үлгісін жасау); 6.1.1.2 шаш күтіміне арналған құралдарды таңдау және сатып алу; 6.1.1.3 қолдарды, аяқтарды күту ережелерін білу; 6.1.1.4 уақытылы тырнақтарды алуды білу;
1. Денсаулық	1.2. Медициналық көмек	6.1.2.1 үйдегі дәрі қобдишасы туралы білу; 6.1.2.2. үйдегі дәрі қобдишасының сақталу жерлерін білу; 6.1.2.3. үйдегі дәрі қобдишасының қолдану қауіпсіздігін сақтау және білу.

3) 7-сынып:

3-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
2. Киім және аяқ киім	2.1 Киім, аяқ киім және бас киім түрлері	7.2.1.1 аяқ киім түрлерін, оның қажеттілігін білу; 7.2.1.2 бас киімді күту және сақтау ережелерін білу; 7.2.1.3 бас киім атауларын білу; 7.2.1.4 бас киімді мезгілге және жағдайға қарай таңдай білу;
2. Киім және аяқ киім	2.2 Киімді, аяқ киімді күту	7.2.2.1 киімнің ерекшеліктері мен күтуіне байланысты шартты белгілерді (таңбаны) таңып білу; 7.2.2.2 кір жуудың, кептірудің, үтіктеудің ерекшеліктерін білу; 7.2.2.3 заттаңбада берілген шартты белгі бойынша киімді жуудың, кептірудің, үтіктеудің ерекшеліктерін анықтай білу;
3. Тұрғын үй	3.1 Тұрғын үй түрлері	7.3.1.1 киіз үй құрылысының ерекшеліктерін білу (дөңгелек, тез жиналады, жеңіл, жылы, тасымалдауға ыңғайлы); 7.3.1.2 жатын бөлме, жатын бөлме жиһаздарын білу;
3. Тұрғын үй	3.2 Тұрғын үйді жинау	7.3.2.1 терезелерді жуа білу; 7.3.2.2 терезедегі перделерді күте білу; 7.3.2.3 жылу батареяларын күте білу (шаңдарын сүрту, жуу); 7.3.2.4 жарықшамдарды күте білу (сүрту, жуу); 7.3.2.5 тұрғын үй- жайды мезгілдік жинай білу;
2-тоқсан
6. Отбасы	6.1 Отбасы мүшелері	7.6.1.1 өзінің, жақын туыстардың, немере қарындас- ағаларының фамилиясын, атын, әкесінің атын білу; 7.6.1.2 олардың туысқандық дәрежелерін атай білу;
	6.2 Отбасылық қарым- қатынас	7.6.2.1 күнделікті үйдегі міндеттерді орындай білу; 7.6.2.2 отбасы мүшелеріне қамқорлық жасай білу; 7.6.2.3 отбасын құру, отбасылық қарым- қатынас мәдениеті, отбасылық дәстүрлерді үйрену сұрақтары бойынша хабардар болу; 7.6.2.4 ақшалай қаражат бюджетінің құрамдас бөліктерін анықтай білу ( кіріс және шығыс); 7.6.2.5 отбасы кіріс көздерін, шығыс негіздерін анықтау; 7.6.2.6 отбасылық бюджетті жоспарлай білу (күнделікті, айлық шығысты жоспарлау)
	6.3 Қазақстан Республикасы азаматының құжаттары	7.6.3.1 азаматты жекелеме куәләндіруші құжаттарды білу және атау (туу туралы куәлік, жеке куәлік); 7.6.3.2 жеке сәйкестендіру нөмірін білу
3-тоқсан
8.Кәсіпорындар, мекемелер, байланыс құралдары	8.1. Сауда кәсіпорындары	7.8.1.1 сауда кәсіпорындарының әр алуан сұрыптамасына қарай қызметін білу (әмбебап,мамандандырылған); 7.8.1.2 өнеркәсіп тауарлары дүкені қызметін, тауарларды сатып алу тәртібін білу; 7.8.1.3 өнеркәсіп тауарлары дүкеніндегі кейбір бөлімдердің сұрыптамасын; жеке тауарлардың бағасын білу; 7.8.1.4 өнеркәсіп тауарлары дүкенінен тауарларды сатып алу; 7.8.1.5 сатып алған тауарлардың бағасын санай білу; 7.8.1.6 дүкендегі тәртіп ережесін білу
	8.2. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының кәсіпорындары	7.8.2.1 ТКШ кіретін кәсіпорындар құрамын білу (электрмен жабдықтау, сумен жабдықтау, газбен жабдықтау, жылумен жабдықтау, кәріз жүйесі, лифт шаруашылығы); 7.8.2.2 ТКШ қызметіне арнайы жерлерде төленетін төлемдердің тәртібін білу; 7.8.2.3 мекен жайы бойынша ТКШ кәсіпорнының орналасқан жерін білу;
	8.3.Қаржы кәсіпорындары	7.8.3.1. коммуналдық қызметке, телефонға, электр қуатына ақы төлеу; 7.8.3.2 нақты ақшамен және банк карточкасымен төлемақы жүргізе білу; 7.8.3.3 банкоматты, терминалды пайдалану;
	8.4 Кәсіпорын тұрмыс қызметі	7.8.4.1 киім тігетін ателье, киім жөндейтін шеберхана қызметін пайдалану;
	8.5.Байланыс құралдары кәсіпорны	7.8.5.1 посылка, бандерольдар жіберу;
	8.6.Мәдениет мекемелері, демалыс орындары	7.8.6.1 спорт мекемелерінде тәртіп ережелерін сақтау;
5. Көлік, көше	5.1 Көлік түрлері	7.5.1.1 автобекеттің қызметін білу; 7.5.1.2 қала аймағындағы негізгі бағыттарды білу; 7.5.1.3 автобекеттегі қосымша қызметтерді білу; 7.5.1.4 жолаушыларға қызмет көрсететін адамдардың еңбектері туралы білу; 7.5.1.5 анықтамалық қызметінен автобустар бағыттарының кестесін білу; 7.5.1.6 автобекет кассасынан билетті сатып алу тәртібін білу; 7.5.1.7 қалааралық автокөліктің қызметі туралы білу; 7.5.1.8 қалааралық автобустардың негізгі бағыттарын білу, 7.5.1.9 жүк сақтау камерасы қызметі және оны қолдану тәртібін білу; 7.5.1.10 қала аймағы және қалааралық автобустарға отыру ережесін білу: 7.5.1.11жүкті жинау және қол жүгі ерекшеліктері
	5.2. Көліктегі және жолдағы тәртіп	7.5.2.1 қала аймағындағы, қалааралық көлікте сапарға жүруде жөн таба білу; 7.5.2.2 автобекет ғимаратында жөн таба білу 7.5.2.3 автобустар бағыты кестесі бойынша жөн таба білу. мүмкіндігінше автобекеттегі анықтамалық және әртүрлі қызметтерді пайдалана білу; 7.5.2.4 билет сатып ала білу (мүмкіндігіне қарай); 7.5.2.5 жүкті және қол жүгін жинай білу; 7.5.2.6 жүк сақтау камерасы қызметін қолдана білу
	5.3.Қала бойынша қозғалу бағыты	7.5.3.1 қоғамдық көлікте жүруді іске асыру ( қалалық, мектепке бару, секцияға) ( бағыт, көлік түрлері)
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.1. Мерекелерге дайындалу және өткізу,сыйлықтарды,базарлықты безендіру	7.7.1.1 әртүрлі халықтың діни мерекелерін: Рождество, Пасха, Масленица, Құрбан –Байрам, Ораза-Айт туралы білу; 7.7.1.2 діни мерекелерді мерекелеу дәстүрлерін білу; 7.7.1.3 әртүрлі халықтың дәстүрлі тағамдарының дайындалу жолдарын білу;
7. Мерекелер, салтанатты мерекелер	7.2. Құттықтау	7.7.2.1 құттықтау мәтіндерін құрастыру; 7.7.2.2 құттықтау сөздерін айта білу; 7.7.2.3 қазақ халқының мақал- мәтелдерін, өлеңдерін, әндерін білу
4-тоқсан
3. Тағам	3.1. Азық- түліктер	7.3.1.1 көкөністердің, еттің, балықтың алғашқы жылулық өндеуінің жолдарын білу; 7.3.1.2 көкөністерді қоймада, жерқоймада сақтау ережесін білу;
	3.2.Асхана және ас үй ыдыстары, техника	7.3.2.1 таңдап алынған мәзір бойынша дастарқанды түскі асқа әзірлей білу; 7.3.2.2 асханалық аспаптарын қолдану ережелерін білу;
	3.3. Ас әзірлеу	7.3.3.1 түскі асты дайындай білу (жеңіл тамақ, көкөністен жасалған бірінші және екінші тағам, балық және ет тағамдары, жартылай дайын өнімдер); 7.3.3.2 түскі асқа дастарқан әзірлей білу; 7.3.3.3. суып қалған тағамдарды жылыта білу;
1. Денсаулық	1.1 Дене тазалығы	7.1.1.1 шашты күту, жуу, шашты күтуге арналған құралдарды пайдалану ержелерін білу; 7.1.1.2 жеке және интимді гигиеналар ережелерін сақтау және білу; 7.1.1.3 іш киімдерді жуа білу, 7.1.1.4 ваннаға , душқа жуыну мезгілін білу; 7.1.1.5 қарапайым шашты сәндеу үлгілерін жасай білу, 7.1.1.6 бет терісін күте білу;
1. Денсаулық	1.2 Медициналық көмек	7.1.2.1 дәріхана қызметін, жақын дәріхананың орналасу жерін, дәрі- дәрмекті сатып алу ережесін; дәріхананы тауып алу, дәріханашымен диалогқа түсе білу

4) 8-сынып:

4-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
3. Тұрғын үй	3.1 Тұрғын үй түрлері	8.4.1.1 киіз үйде киім мен үй тұрмысындағы заттардың сақталу ерекшеліктері туралы білу; 8.4.1.2 тұрғын үй түрлерін бағдарлай , тұрғын және қосалқы үй-жайларды ажыратып, олардың мақсатын және мазмұнын айқындауды білу; 8.4.1.3 пәтер мен үйдің үй-жайларында жиһаз және интерьер заттарын ұтымды орналастыра білу
3. Тұрғын үй	3.2 Тұрғын үйді жинау	8.4.2.1 пәтерді (үйді) күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды жүзеге асыру; 8.4.2.2 үйді косметикалық жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуге дайындық бойынша қызметті қамтамасыз етуге басшылық жасай білу; 8.4.2.3 косметикалық жөндеулерге арналған құрылыс материалдарын сатып алу орындарында бағдарлай білу; 8.4.2.4 асүйді, жуынатын бөлмені, тазалай білу; 8.4.2.5 айналарды күте білу; 8.4.2.6 жуғыш заттарды таңдауды және сатып алуды білу
2-тоқсан
6. Отбасы	6.1 Отбасы құрамы	8.6.1.1 жақын туыстарды достар мен таныстардан ажырата білу;
	6.2 Отбасылық қарым-қатынас	8.6.2.1 отбасының кіші және кәрі мүшелеріне қамқорлық жасауды білу; 8.6.2.3 отбасылық дәстүрлерді бағдарлай білу; 8.6.2.4 отбасылық бюджетті жоспарлай білу
	6.3 Қазақстан Республикасы азаматының құжаттары	8.6.3.1 Қазақстан Республикасының азаматының негізгі құжаттарын бағдарлай білу (туу туралы куәлік, паспорт, білім туралы куәлік)
3-тоқсан
7.Кәсіпорындар, мекемелер және байланыс құралдары	8.1 Сауда кәсіпорындары	8.8.1.1 "Сауда үйі" ұғымын білу; 8.8.1.2 сауда үйіндегі тауарлар түрлерінің ерекшеліктерін білу; 8.8.1.3 сауда үйінің жұмыс кестесін білу; 8.8.1.4 қажетті тауарларды таңдай білу;
	7.2.Коммуналдық шаруашылық кәсіпорындары	8.7.2.1 тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге ақы төлеу қажеттілігін түсіне білу
	7.3.Қаржылық кәсіпорындары	8.7.3.1 ломбард туралы тәуелсіз қаржылық кәсіпорын ретінде білу
	7.4. Тұрмыстық қызмет көрсетуші кәсіпорындары	8.7.4.1 шаштараз қызметтері, құрғақ тазалау, кір жуу, жалға беру қызметтерін білу;
	7.5. Байланыс құралдарының кәсіпорындары	8.7.5.1 ақша аударымдарын жүзеге асырады;ақша аударымдарын жүзеге асырады; о
	7.6. Мәдениет мекемелері, демалыс орындары	8.7.6.1 театрға бару кезінде этикетті сақтай білу;
5. Көлік, көше	5.1 Көлік құралдарының түрлері	8.5.1.1 вокзалдың негізгі қызметтері туралы білу; 8.5.1.2 теміржолдың жолаушыларына қызмет көрсетумен айналысатын адамдардың кәсіптері туралы білу; 8.5.1.3 жолаушылар вагондарының типін және билеттің тиісті бағасын білу; 8.5.1.4 поездардың қозғалысы, анықтама қызметі, теміржол билеттерін алу тәртібі (билет кассасында сатып алу, телефон бойынша тапсырыс беру); 8.5.1.5 багажды және қол жүгін багажды сақтау қоймасына жеткізу және алу тәртібі туралы білу; 8.5.1.6 теміржолдағы жол-көлік апаттарының түрлерін анықтау, төтенше жағдайларда жолаушылардың мінез-құлық тәртібін;төтенше жағдайлар кезінде зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсету туралы білу;
	5.2. Көліктегі және жолдағы жүріс-тұрыс	8.5.2.1 теміржол вокзалының ғимаратында, поезд кестесінде (мүмкіндігіне қарай) бағдарлай алуды білу; 8.5.2.2 вокзалдың анықтамалық және қызметтерін пайдалана алу, билетті сатып алуға тапсырыс беруді білу; 8.5.2.3 багажды және қол жүгін жинай білу, багажды және қол жүкті жинау үшін сақтау бөлмесін қолданыңыз, сақтау бөлмесін қолдана білу
	5.3. Қаланың ішіндегі қозғалыс бағыттары	8.5.3.11 қалалық көлікте сапарға шығу (мектепке бару (маршрут, көлік түрлерi) туралы білу
7. Мерекелер мен салтанатты жиындар	7.1. Мерекеге дайындық және өткізу, сыйлықтарды, кәдісыйды рәсімдеу	8.7.1.1. жерлеу рәсімінің ерекшеліктерін білу; 8.7.1.2 рәсімге қатысушылардың мінез-құлық тәртібін; 8.7.1.3 киінуге қабілеті бола білу
7. Мерекелер мен салтанатты жиындар	7.2. Құттықтау	8.7.2.1 көңіл айту сөздерін білдіру
4-тоқсан
3. Тамақтану	3.1. Азық-түлік	8.3.1.1. өнім мақсатын білу; 8.3.1.2 өнімдерді сынақтан өткізу шарттарын және мерзімін білу; 8.3.1.3 болашақта пайдалану үшін өнімдерді сатып алу, сатып алу тәсілдері туралы білу
	3.2.Ас үй мен асханалық ыдыстар, техника	8.3.2.1 қамырды жасау үшін қолданылатын әдісті білу; 8.3.2.2 өнімдерді дайындаудың техникалық құралдарын білу (консервілеу кілті, темір қақпақ, нейлоннан жасалған қақпақ); 8.3.2.3 консервілеу үшін ыдыстарды стерилизациялау жолдары;
	3.3. Тағамды дайындау	8.3.3.1 пеште және қыздырма пеште рецепт бойынша қамырдан (құймақ, күлше, торт) дайындауды білу; 8.3.3.2 көкөністерді, жемістерді, жидектерді сақтауды білу; 8.3.3.аспаздық кітаптап бойынша бағдарлауды білу
1. Денсаулық	1.1 Дене гигиенасы	8.1.1.1 денсаулықты сақтау және көтермелеу үшін дене шынықтыру мен спорттың маңыздылығын білу; 8.1.1.2 табиғи күштердің (күн, ауа және су) денсаулыққа пайдасын түсіну; 8.1.1.3 біртіндеп және жүйелі жаттығу принциптерін білу
1. Денсаулық	1.2 Медициналық көмек	8.1.2.1 медициналық мекемелерге (емхана, аурухана, жедел жәрдем қызметі) бағыт беру, өз қызметтерін пайдалану ережелерін білу; 8.1.2.2 дәрігерге үйден қоңырау шалуға, дәрігерге өзіңіздің денсаулығыңыз туралы хабарлауға, үйдегі науқасқа қамқорлық жасай білу; 8.1.2.3 күйік, аяз, күн өту, улану, бас ауыруы кезінде алғашқы көмек көрсете білу

5) 9 сынып:

5-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
2. Киім және аяқ киім	2.1 Киім, аяқ киім және бас киім түрлері	9.2.1.1дүкенге шығып,өз өлшеміңіз бойынша киім мен аяқ киім табуып, киім мен аяқ киім сатыпалуды білу; 9.2.1.2 киіміңіздің өлшемін ,сатып алу кезінде киімдегі ақаулар туралы білу; 9.2.1.3 өзіңізден және досыңыздан өзіңіздің киіміңізді өлшеуге арналған өлшемдерді ала білу; 9.2.1.4 киім сатып алған кезде сатушы-консультанттың кеңесінен сыпайы түрде бас тартуа білу; 9.2.1.5 киімнің қажетті заттарын таңдауға, көруге және оларды сатып алуды білу; 9.2.1.6 төсек төсеніштерін таңдауды сатып алуды, жууды, және сақтауды білу; 9.2.1.7 маусымдық киімдер мен аяқ киімді сақтауды орналастыра білу
2. Киім және аяқ киім	2.2 Киім, аяқ киімге күтім жасау	9.2.2.1 киім, аяқ киімге күнделікті күтім жасай білу; 9.2.2.2 қолмен және кір жуғыш машинада жуа, құрғата, үтіктей, әртүрлі маталарға арналған киімді сақтай білу; 9.2.2.3 кәдімгі рәміздер бойынша киімді жуу, кептіру және үтіктеу талаптарын анықтай білу; 9.2.2.4 үйде киімнен дақтарды кетіре білу; 9.2.2.5 жасалған материалына байланысты аяқ киімге күтім жасай білу
3. Тұрғын үй	3.1 Тұрғын үй түрлері	8.4.1.1 киіз үйде киім мен үй тұрмысындағы заттардың сақталу ерекшеліктері туралы білу; 8.4.1.2 тұрғын үй түрлерінде бағдарлауға, тұрғын үй және қосалқы үй-жайларға бөлуге, олардың мақсатын және мазмұнын анықтай алу; 8.4.1.3 пәтер мен үйде жиһаз және интерьер заттарын ұтымды орналастыра білу.
3. Тұрғын үй	3.2 Тұрғын үйді тазалау	8.4.2.11 пәтерді (үйді) күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды жүзеге асыра білу; 8.4.2.2 үйді косметикалық жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуге дайындық бойынша қызметті қамтамасыз етуге басшылық жасай білу; 8.4.2.3 косметикалық жөндеуге арналған құрылыс материалдарын сатып алу орындарын бағдарлай білу; (асүйді, жуынатын бөлмені) тазалай білу; 8.4.2.4 айналарды күтуді, жуғыш заттарды таңдай және сатып ала білу
2-тоқсан
6.Отбасы	6.1 Отбасы құрамы	9.6.1.1 өзін және өзінің отбасы мүшелерін: атасы, анасы, ағасы, әпкесі және әжесін атай білу; 9.6.1.2 отбасындағы өзіңіздің әлеуметтік рөліңізді (ұлыңыз немесе қызыңыз, немере не немере, ағаңыз, апайыңыз) анықтай білу;
	6.2 Отбасылық қарым-қатынас	9.6.2.1 үй шаруашылығын басқаруға, отбасы мүшелеріне қамқорлық жасауға белсенді қатысу; 9.6.2.2 отбасылық бюджетті жоспарлай: отбасы табысының айлық мөлшерін анықтай, шығыстарды жоспарлай білу; 9.6.2.3 отбасындағы балаларға күтім жасаудың негізгі түрлерін орындау (монша, киім-кешек, тамақтандыру); 9.6.2. отбасы мүшелерінің арасында күнделікті өмірдегі міндеттерді бөлуді бағдарлай білу; 9.6.2.5 отбасылық демалыс ұйымдастыру, отбасылық дәстүрлерді бағдарлай білу; 9.6.2.6 мерекелерде құттықтай ала білу; 9.6.2.7 қонақтарды шақыру және қабылдау;
	6.3 Қазақстан Республикасы азаматының құжаттары	9.6.3.1төлқұжатта, негізгі деректерде (серия, нөмір, жеке нөмір, төлқұжатта берген және кім берген ) оларды бағдарлап жазып алу; 9.6.3.2 жұмысқа қабылдауға арналған құжаттарды жинақтап, рәсімдеу
3-тоқсан
8.Кәсіпорындар, мекемелер және байланыс құралдары	8.1 Сауда кәсіпорындары	9.8.1.1әмбебап, арнайы дүкендерде, базарларда, киосктерде сатып алуды жүзеге асыруға; 9.8.1.2 тауарлардың қаптамасындағы жазулардан жарамдылық мерзімі, қызмет ету мерзімі, тауарды өндіруші туралы анықтай білу;
	8.2. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының кәсіпорындары	9.8.2.1 әр түрлі кәсіпорындар мен мекемелердің көрсететін қызметтерін бағдарлау; 9.8.2.2 үй басқармасы ұсынатын қызмет түрлерін бағдарлау, жұмысқа орналасуға өтініш беру;
	8.3. Қаржылық кәсіпорындары	9.8.3.1 салық түрлерін білу; 9.8.3.2 салықтарды алудың мақсатын біледі
	8.4. Тұрмыстық қызмет көрсетуші кәсіпорындары	9.8.4.1 тұрғылықты жердегі ең жақын кәсіпорындар мен халыққа қызмет көрсету секторы мекемелерінің орналасқан жеріне бағдарлау; 9.8.4.2 шаштараз қызметтерін, кірді құрғақ тазалауды, поштаны, жинақ кассаларын, жөндеу цехтарын, жалға беру қызметін, фото студияны, тігін фабрикасын пайдалануға;
	8.5. Байланыс құралдарының кәсіпорындары	9.8.5.1 телефонды пайдалану мүмкіндігін білу; 9.8.5.2 авариялық-құтқару қызметтеріне,өрт сөндіру, полиция, жедел жәрдемге телефон шала білу: 9.8.5.3 таксиді телефон шақыра білу
	8.6. Мәдениет мекемелері, демалыс орындары	9.8.6.1 асхана, кафе қызметін пайдалану; 9.8.6.2 үстел басында әңгімелесу тақырыбын таңдай білу
5. Көлік, көше	5.1 Көлік түрлері	9.5.1.1 әуежайдың және оның негізгі қызметтері туралы білу; 9.5.1.2 әуе көлігінің жолаушыларына қызмет көрсетумен айналысатын адамдардың жұмысын түсіну; 9.5.1.3 ұшу кестесінің мақсаты туралы білу; 9.5.1.4 занықтамалық қызметтің мақсатын білу; 9.5.1.5 авиабилеттерді сатып алу тәртібі туралы білу (қолма-қол ақшаны сатып алу, телефон бойынша тапсырыс беру); 9.5.1.6 багажды және қол жүгі тіркеу тәртібі туралы білу; 9.5.1.7 сақтау қоймасын пайдалану тәртібі туралы білу; 9.5.1.8 терминалды және оның негізгі қызметтерін тағайындау туралы білу
	5.2 Көліктегі және жолдағы жүріс- тұрыс	9.5.2.1 әуежай мен әуежай ғимаратында арнайы таңбалар мен ақпараттық тақталар арқылы бағдарлай білу; 9.5.2.2 әуе кемесінің ұшу кестесін бағдарлай білу; 9.5.2.3 әуежай мен әуежай терминалының анықтамалық қызметтерін және әртүрлі қызметтерді пайдалана білу; 9.5.2.4 әуе арқылы саяхат жасау процесіне бейімделе білу
	5.3.. Қаланың айналасындағы қозғалыс бағыттары	9.5.3.1 қоғамдық көлікте (қалалық, қала маңындағы, қалааралық) саяхаттау ережелерін білу және оларды пайдалана алу; 9.5.3.2 негізгі жергілікті көліктік бағыттарда жүре алу, такси қызметтерін пайдалана алу
7. Мерекелер, салтанатты жиындар	7.1. Мерекеге дайындық және өткізу, сыйлықтарды, кәдісыйды рәсімдеу	9.7.1.1 әртүрлі елдердің дәстүрлеріндегі үйлену тойы; 9.7.1.2 мерейтойлар,айтулы күндер, зейнеткерлікке шығу үшін; 9.7.1.3 қазақ халқының ұлттық дәстүрлері бойыншаәртүрлі іс-шараларды өткізу("Бесік той", "Тұсау кесу тойы", "Сүндет той", "Тілашар"); 9.7.1.4 үйлену тойларын, мерейтойларды, қазақ ұлттық салт-жораларын дайындау және өткізу ерекшеліктері;
7. Мерекелер, салтанатты жиындар	7.2. Құттықтаулар	9.7.2.1 құттықтау нысандары мен шараға сыйлықтар таңдау ережесін біліңіз
4-тоқсан
3. Тамақтану	3.1. Азық- түлік	9.3.1.1 түрлі топтардан тағамды ажырату; 9.3.1.2 (пайдалы) және бүлінген (тұтынуға жарамсыз) өнімдерді ажырату; 9.3.1.3 тағамды тиісті орындарға орналастыруға;
	3.2.Ас үй мен асханалық ыдыстар, техника	9.3.2.1 ас үй, асхана, шай ыдысы, асхана аспаптары, ас үй аспаптары мен құралдарын, негізгі тұрмыстық ас үй құралдарын дұрыс қолдануға; 9.3.2.2 таңғы, түскі, кешкі асқа және мерекеге арналған үстелге қызмет ету; 9.3.2.3 тамақтанғаннан кейін үстелді жинауға ыдыстарды жууға, және тоңазытқышты жібітуге және жууға
	3.3. Тағамды дайындау	9.3.3.1 ұлттық тағамдар дайындау (палау, бауырсақ, тұшпара); 9.3.3.2 аспазкітабына бағдар беріп, рецепт бойынша тағамдарды дайындау; 9.3.3.3 мерекелік үстелдің мәзірін жасауға;составлять меню праздничного стола;
1. Денсаулық	1.1 Дене гигиенасы	9.1.1.1.өз бетімендененің,шашының тазалығына көңіл бөлу; 9.1.1.2 қажетті гигиеналық талаптарды орындай білу; 9.1.1.3 заттар мен жеке гигиена өнімдерін таңдауға және пайдалануға, оларды дұрыс сақтауға; 9.1.1.4 алкогольдің, темекі шегудің, нашақорлықтың қауіптілігі туралы білу; жаман әдеттермен күрес қажеттілігін білу; 9.1.1.5 жұқпалы және жұқпалы аурулар туралы, олардың алдын алу шаралары туралы білу;
1. Денсаулық	1.2 Медициналық көмек	9.1.2.1 медициналық мекемелерге медициналық көмек көрсету үшін хабарласу ережесін білу, үйде дәрігер шақыру; 9.1.2.2 үйде науқастарға күтім жасау; 9.1.2.3 жарақат, мұрынның қанауы, сызаттар, жәндіктердің шағуы, күйік, үсік шалғанда, күннің өтуі, тағаммен улану, бас ауыруы кезінде алғашқы көмек көрсете білу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 529-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Жалпы еңбекке даярлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Жалпы еңбекке даярлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Жалпы еңбекке даярлау" пәні жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың мүдделері мен психофизикалық мүмкіндіктерін есепке ала отырып, оларды болашақ кәсіпті саналы түрде, өздігінен таңдауға дайындау мақсатында оқу жоспарына ендірілген.

3. "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәнінің міндеттері:

1) жалпы еңбектік біліктер мен дағдыларды: үлгіні талдай білу, тапсырмада бағдарлау, алдағы әрекетті жоспарлау, еңбектің ағымды және соңғы нәтижелерін бақылауды қалыптастыру;

2) білім алушыларды тәртіп талаптарын сақтауға, сөйлеу тілін еңбек процесінде өзара әрекеттену үшін пайдалануға, бастаған ісін аяғына дейін жеткізуге, бұйымның барынша сапалы болуына қол жеткізуге үйрету;

3) еңбек әрекетінің уәждік деңгейін арттыру және еңбекке қажетті жеке тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру;

4) білім алушыларды еңбектің әр түрлі түрлеріне жататын жұмыстармен таныстыру;

5) еңбек тәсілдеріне үйрету процесіндегі еңбектік қимыл дағдыларын қалыптастыру, үйретілетін технологиялық амалдарды орындауды меңгерту;

6) білім алушыларда ауызша және жазбаша нұсқауларды, көрнекіліктің әр түрлі түрлерін пайдаланумен бағдарлау икемділігін дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Оқыту білім беру ұйымының мүмкіндіктеріне қарай бірнеше бағытта жүргізіледі. Әрбір еңбек түрі бойынша 5-6 сыныптарда орындауға жоспарланған жұмыс көлемі үлкен емес. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың қызығушылықтары, икемділіктері мен қабілеттері зерттеледі, әр білім алушымен келесі кезеңде кәсіптік оқыту еңбектің қандай түрінде жүргізілетіні анықталады.

5. Мектеп әкімшілігі жергілікті жағдайға, бітірушілерді жұмысқа орналастыру мүмкіндігіне, білім беру ұйымының материалық базасына сәйкес келетін еңбек түрлерін таңдайды, негізгі бағдарламалар мазмұнын нақтылайды немесе олардың үлгісінде қажетті еңбек түрлері бойынша жаңаларын әзірлейді.

6. "Жалпы еңбекке даярлау" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптерге негізделген.

7. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту принципі баланың даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды білдіреді. Түзете дамыту бағыттылық принципі оқу және оқыту әрекетін арнайы әдіс-тәсілдермен қамтамасыз етеді.

8. Ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме принципі психологияның "жетекші әрекет" түсінігіне негізделеді. Заттық-тәжірибелік әрекет жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыны дамытудың, оқу және еңбек әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше өтемдік құралы болып табылады.

9. Саралау және жекелеу тәсілдеме принципі. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыға қатысты саралау және жекешелеу тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекешелеу тәсілі саралау тәсілінің нақтыламасы болып табылады.

10. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік принципі. Педагог білім алушылардың дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, білім алушылардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл процесті басқара алады.

11. Өткен материалдарды үнемі қайталау және бекіту қажеттілігі Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқыған білімі мен дағдыларын жылдам ұмытып қалатындықтарымен түсіндіріледі. Әр сабақта қайталау үшін уақыт бөлінеді.

12. Ақпараттық-коммуникациялық технология (бұдан әрі – АКТ) дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді. АКТ оқу процесінде білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін есепке ала отырып шамалап қолданылады.

13. Сабақтарда АКТ келесі мақсаттарда қолданылады:

1) көрнекілік пішіндегі және сөйлеу тілінің көмегімен қандай да бір заттық мазмұннан еркін өтіп, тікелей бақылаудан жасырын және кез келген қажетті күрделі белгілік пішіндегі танымдық нысандарды үлгілеу, бір тәсілден басқасына көшу;

2) жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушының өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт түзімінде талдауы үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру; топтық оқыту жағдайындағы жекеленген өнімдік әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету; жекеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.

14. Жалпы еңбекке даярлау сабақтарын ұйымдастыру және өткізу процесінде қажетті педагогикалық талаптар сақталады:

1) мұғалім Бағдарлама негізінде тапсырмаларды орындаудың күрделілік деңгейін, кезеңдерін ерекшелей отырып, өзі жүргізетін еңбек түрі бойынша үлгілік күнтізбелік жоспар әзірлейді; құрал-жабдықтарды, технологиялық құжаттарды, оларды орындауға арналған керек-жарақтарды таңдайды; еңбек тапсырмаларын немесе олардың кезеңдерін орындау бойынша критериалды бағалауды әзірлейді;

2) білім алушыларды оқыту ұйымдастырылатын кәсіптің кәсіби әрекеттің мазмұнына және мамандарға қоятын талаптарымен таныстырады. Мұғалім білім алушыларды осы кәсіп аясындағы заттармен, құралдармен, мақсаттармен, ережелермен, еңбек құралдарымен таныстырады;

3) диагностикалық сынақтама жүзеге асырылады. Сынақтаманы, оның мазмұнын және диагностикалық құндылығын таңдау негізделуге және психологтармен келісілуге міндетті. Диагностикалық сынақтаманы жүргізуге арналған нұсқау мұқият әзірленеді;

4) білім алушылардың кәсіптік икемін және олардың нақты осы әрекеттегі тәжірибесін анықтау. Бұл білім алушылардың қызығушылықтары, олардың білім деңгейі және мүмкіндігі, белгілі бір кәсіптік әрекет аясындағы тәджірибесі туралы түсінікті алуға; білім алушылардың күрделілік деңгейі әр түрлі тапсырмаларды орындауға дайындығын анықтауға мүмкіндік береді;

5) білім алушыларды әрбір еңбек түрі және оларды орындауды ұйымдастыру бойынша оқу жұмысының мазмұнымен таныстыру.

15. Жалпы еңбекке даярлау сабақтарының барысында білім берушілерге кәсіптік әрекеттердің нақты түрлері туралы негізгі мәліметтер беріледі; кәсіптік әрекеттердің әр түрлі түрлерінің негізгі элементтері үлгіленеді; олардың қандай да бір еңбек түрі бойынша тапсырмаларды орындауға деген дайындық деңгейі анықталады; оқу тапсырмаларын сапалы орындау үшін қажетті талаптармен қамтамасыз етіледі.

16. Сабақтарды аптасына 6 сағаттан оқу жылына жоспарлаған кезде негізгі бейін және қосымша еңбек түрі немесе еңбек түрлерін тоқсандар немесе апталар бойынша бөлу таңдалады.

17. "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәні бір мезгілде бірнеше еңбек түрін қамтуды білдіреді.

18. Еңбекке оқыту бейіні білім алушының психофизикалық ерекшелігін, дәрігердің ұсынысын және мектептің мүмкіндігін есепке ала отырып, жеке анықталады.

19. Білім алушының кәсіби қызығушылығы, кәсіби шамасы немесе денсаулық мүмкіндігі болмаса еңбекке оқыту бейіні өзгереді.

20. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизим идеяларына, осы санаттағы білім алушылардың мектептік оқуының табиғатына сәйкестігіне шартты болады.

21. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың қол еңбегі бойынша оқу материалдарын меңгеру нәтижелерін бағалау нормасы мақсатты тұжырымдауға негізделген және білім алушылардың оқудағы жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастырудағы біріңғай тәсілдемені жүзеге асыруға бағытталған

22. Оқытудың деңгейлік мақсатты анықталған дағдыларды қалыптастырған тапсырмалар мен жаттығулар бағалау құралдары болып табылады.

23. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Бағдарламаны жүзеге асыру нәтижелері білім беру процесі барысында мұғаліммен сабақтарда тікелей бағаланады.

24. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелілігін бағалау ағымды (сабақтағы), мерзімдік (тақырыптық) және қорытынды бақылау түрінде жүзеге асырылады.

25. Ағымды бақылау сабақ барысында білім алушыларды бақылау, тәжірибелік және дербес жұмыстарды, әрекеттердің ұжымдық түрін талдау арқылы жүреді. Сабақ барысындағы бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін педагогтың пайдаланатын оқытудың мазмұны мен тәсілдерін түзету мақсатында жүргізіледі. Бұндай бақылау білім алушыларға қатысты ынталандыру және тәрбиелеу сипатында болады.

26. Мерзімдік бақылау жұмысы бағдарламалық тақырыпты, бөлімді өткеннен кейін жүргізіледі. Қорытынды бақылау тоқсанның, оқу жылының соңында жүргізіледі. Педагогпен оқу жылы бойы бақылаған сыныптың әр білім алушысының даму және табыстылық динамикасы талқыланады.

27. Бағалау шараларының көмегімен алынған ақпарат педагогқа дағдылар мен икемділіктерді меңгеру процесінде туындаған қиындықтарды дер кезінде байқауға және сайма-сай бағалауға мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмек көрсетудің мазмұны мен тәсілдерін дәйекті анықтайды.

28. Сапалы оқытуды және білім алушыларлы жалпы еңбекке тиімді дайындау үшін еңбек сабағының кабинеттері санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жарақтандырылады.

3-тарау. "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

29. "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты құрайды.

30. "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын жасау технологиясы";

3) 3-бөлім "Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы";

4) 4-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

31. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер;

2) материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау.

32. "Еңбек заттарын жасау технологиясы" бөліміне кіретін бөлімшелер:

1) ағаш ұстасы;

2) түптеу картонаждық іс;

3) тігін ісі;

4) слесарлық іс;

5) сылақ-майлау ісі;

6) аяқ киім ісі.

33. "Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) гүл өсіру және сәндік бағбаншылық;

2) аула тазартушы;

3) қызмет көрсетуші кіші қызметкер.

34. "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөліміне кіретін бөлімшелер:

1) еңбек заттарын талдау;

2) еңбек заттарын бағалау.

35. 5-сыныпқа арналған "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) берілген әрекет аясындағы ситпат, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсінік; еңбек заттарының ерекшеліктері; еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамалары; кәсіби сынаманы орындау технологиясы; техникалық терминология; құралдар және оларды қолдану ережелері; шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелері және санитарлық-гигиеналық талаптары:

ағаш кесіндісін шектегіші бар стуслода белгі бойынша кесу технологиясы: қолданысы, негізгі техникалық сипаттамасы, стусломен және қол арамен жұмыс ережелері, ағаш ұстасы құралдарын жұмысқа дайындау, ағашты кесу;

қалта мен хатқалтаны жасау технологиясы: өлшеуіш сызғыштың және оның қимаүлгісінің көмегімен хатқалтаның жаймасын белгілеу, жайманы кесіп алу, бүйір және төменгі бөлігін жинастыру және желімдеу, пошта бұйымдарын қысу, есептеу және дайын бұйымдарды бандерольдау;

сәндік тігістерді орындау технологиясы: тамбурлық, ілмекті; қаңылтыр қораптарды жасау (сызба бойынша белгілеу, шеттерін бүгу, өткір жиектерін қайыру);

ағаш бұйымдарды майлы бояу, сулы құраммен сыланған жазықтықты бояу технологиясы.

36. 6-сыныпқа арналған "Жалпы еңбекке даярлау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтер; еңбек заттарының ерекшеліктері; тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау; еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттері; терминдер мен технологиялық операциялардың атаулары:

зерттелген операцияларды орындау және орындалатын әрекеттің алгоритмының технологиясы;

бұйым бөліктерін дөңгелек кесінділерден жасау технологиясы;

қаптама мен құжаттарға арналған қорап жасау технологиясы;

бір бөлікті бұйымдарды (қалталы жастық тысы, спорттық аяқ киімге арналған дорба) орындау технологиясы;

жабындық болаттан қоқысқа арналған қалақша жасау технологиясы;

әр түрлі шаруашылық жайлардың қабырғаларын жөндеген кезде сылау және бояу әрекеттерінің технологиясы.

37. Осы бағдарламадағы оқу материалын сынып (тоқсан) бойынша шамамен бөлінген, мұғалім білім алушылардың меңгеру ерекшелігін ескере отырып, оқу материалын бір сыныптан келесі сыныпқа (бір тоқсаннан келесі тоқсанға) ауыстыруға құқылы. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушының жеке қарқында, көлемде дамуға және оқу материалын меңгеруге құқысын жүзеге асыра отырып, мұғалім әр тақырыпты меңгеруге қажетті сағат санын өздігінен анықтайды. Әр сыныптағы оқу алдында өтілген материалды қайталаудан басталады.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

38. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан білім беру кезеңін, екінші сан бөлімді, үшінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.2.1 кодындағы "5" – сынып, "2.2" – бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік саны.

39. Оқыту мақсатының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар":

1-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	5.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 5.1.1.2 берілген әрекет аясындағыситпаты, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсініктің болуы; 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау; 5.1.1.4 еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамаларын зерделеу; 5.1.1.5 кәсіби сынаманы орындау технологиясын меңгеру; 5.1.1.6 техникалық терминологияны түсіну және өзінің сөйлеу тілінде пайдалану; 5.1.1.7 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану	6.1.1.1 өзінің Отаны үшін мақтаныш сезімін білдіру; 6.1.1.2 орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтері болу; 6.1.1.3 өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыру; 6.1.1.4 еңбек заттарының ең бір маңызды ерекшеліктерін түсінуін және білімін көрсету; 6.1.1.5 өзінің жұмыс орнын өздігінен ұйымдастыру; 6.1.1.6 тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау; 6.1.1.7 жоспар бойынша жұмыс істеу, әрекеттердің орындалу тәртібін сақтау, нұсқауды дұрыс және дәл орындау; 6.1.1.8 еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттерін есепке алу; 6.1.1.9 терминдер мен технологиялық операциялардың атауларын түсіну және сөйлеу тілінде пайдалану
1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	5.1.2.1 материалдарды, құралдарды және жабдықтарды және оларды тәжірибелік сынама үлгісінде пайдалану ережелерін зерделеу; 5.1.2.2 құралдардың атауларын және қолданысын түсіну, мұғалімнің көмегімен жұмыс үшін қажетті материаладар мен құралдарды таңдай білу; 5.1.2.3 шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды ұстану; 5.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 5.1.2.5 құралдармен және жабдықтармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін ұстану; 5.1.2.6 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш көмегімен) қолдану	6.1.2.2 еңбек құралдарын пайдалану және құралды орындалатын операцияға сәйкес тиімді таңдай білу; 6.1.2.3 шеберханада жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды; құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін ұстану; 6.1.2.4 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш және арнайы кәсіби құралдардың көмегімен) қолдану; 6.1.2.5 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану; 6.1.2.6 жасалатын бұйымның қолданысын түсіну; 6.2.1.7 жазбаша және ауызекі нұсқауларды оқу және түсіну, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымды етіп айта білу

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын жасау технологиясы":

2-кесте

Оқыту мақсаттары:
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
2.1 Ағаш ұстасы	5.2.1.1 аралау түрлерін ажырату 5.2.1.2 ағаш кесіндісін шектегіші бар стуслода белгі бойынша кесу технологиясын меңгеру: қолданысы, негізгі техникалық сипаттамасы, стусломен және қол арамен жұмыс ережелері, ағаш ұстасы құралдарын жұмысқа дайындау, ағашты кесу, тегіс бетін құмқағазбен өңдеу 5.2.1.3 білдекте тесік тесуді меңгеру 3.2.1.4 қатар сызықтарды белгілеуге үйрену 5.2.1.5 жақ тәрізді арамен аралау техникасын меңгеру 5.2.1.6 сүргімен бақылау сызғышпен және бұрышпен жону техникасын меңгеру 5.2.1.7 қарындашпен белгі салу және сызғышпен және бұрышпен бақылауды жүзеге асыру 5.2.1.8 бөліктерді бұрама шегенің көмегімен біріктіру 5.2.1.9 тесігі бар кесек ағаштан салғыш жасау 5.2.1.10 шегенің және бұрама шегенің көмегімен жинауды жүзеге асыру 5.2.1.11 ағашты "Күйдіру" техникасымен көркемдеп әшекейлеу техникасын меңгеру	6.2.1.1 ағаштың құрылысын және ағаш түрлерінің қасиеттерін білу; бұйым бөліктерін дөңгелек кесінділерден жасау технологиясын меңгеру 6.2.1.2 сүргімен жону, рейсмуспен белгілеу дағдыларын бекіту 6.2.1.3 ағашта геометриялық ойма сурет салу техникасын меңгеру 6.2.1.4 кесіндінің жарты ағашына бұрыштап кіріге біріктіруді орындау 6.2.1.5 қисық сызықты аралауды орындау, қисық сызықты кесіндінің шеттерін өңдеу 6.2.1.6 бұрғылауды орындау 6.2.1.7 тесіп өткен және бітеу тесіктерді ұңғылауды орындау 6.2.1.8 ағаштардың негізгі түрлерінің қасиеттерін ажырату 6.2.1.9 аралау дағдыларын бекіту 6.2.1.10 кесінділерді айқастырып, бұрыштап, таңба сияқты біріктіруді орындау 6.2.1.11 тесіп өтекен тесіктерді ұңғылауды орындау 6.2.1.12 қисық сызықты аралауды орындау 6.2.1.13 қисық сызықты кесіндінің шеттерін өңдеу 6.2.1.14 асүйлік керек-жарақтарды жасау бойынша жұмыстарды орындау
2.2 Түптеу картонаждық іс	5.2.2.1 дайындық тапсырмаларын: еркін тақырыпқа сурет салу, суреттерді бояу, өсімдік тектес оюдың суретін салу, геометриялық пішіндерді белгілеу, пышақпен және қайшымен пішіп алуды орындау 5.2.2.2 құттықтау ашық хатын сурет–сызбы бойынша жасау технологиясын меңгеру 5.2.2.3 қалта мен хатқалтаны жасау технологиясын меңгеру: өлшеуіш сызғыштың және оның қимаүлгісінің көмегімен хатқалтаның жаймасын белгілеу, жайманы кесіп алу, бүйір және төменгі бөлігін жинастыру және желімдеу, пошта бұйымдарын қысу, есептеу және дайын бұйымдарды бандерольдау; 5.2.2.4 қарапайым сызбылар мен эскиздерді оқу және орындау 5.2.2.5 қағаздарды іріктеп, бүгу және сыммен тігу 5.2.2.6 түптеу жұмыстарын орындау 5.2.2.7 беті таза заттарды жасау 5.2.2.8 баулы папкаларды жасау	6.2.2.1 қалтасы, бауы бар папкаларды жасау 6.2.2.2 блоктарды біріктіру тәсілдерін ажырату 6.2.2.3 бұйым жасағанда қағаздың қасиеттерін падалану 6.2.2.4 бүктеу тәсілдерін ажырату; 6.2.2.5 әр түрлі жұмыс құралдарын пайдалану 6.2.2.6 бұйымның негізгі пішінін ерекшелеуге тырысу, бір негізгі пішіннен екінші негізгі пішінге көшу (бүктеу арқылы шаршыдан үшбұрыш жасау) 6.2.2.7 симметрия туралы қарапайым түсінік болу 6.2.2.8 кестелер мен көрнекілік құралдарды жапсыруды орындау 6.2.2.9 мұқабасы қатты жиектелген қойын дәптер жасау 6.2.2.10 қаптама мен құжаттарға арналған қорап жасау
2.3 Тігін ісі	5.2.3.1 қол жұмысына арналған құралдар мен құрылғыларды пайдалану 5.2.3.2 өсімдік текті талшықты маталардың (сиса, сәтен) қасиеттерімен танысу 5.2.3.3 қол тігістерін орындау 5.2.3.4 сәндік тігістерді (тамбурлық, ілмекті) орындау 5.2.3.5 бұйымдарды (тұқым салуға арналған дорба) қол тігістерін қолдана отырып жасау 5.2.3.6 сәндік қол тігістерімен (тамбурлық, сабақты) кестелеу техникасын меңгеру 5.2.3.7 шытыра моншақпен және пайеткамен кестелеу (белгі бойынша) техникасын меңгеру 5.2.3.8 табиғи көлемдегі (майлық) сызба құру техникасын меңгеру 5.2.3.9 киімдерді қол тігісін пайдалана отырып жөндеу 5.2.3.10 үтікпен жұмыстағы қауіпсіздік техникасының ережелерін орындау	6.2.3.1 жануар текті талшықтан жасалған маталардың (жібек, жүн) қасиеттерімен танысу 6.2.3.2 жұмысты қол тігістерін пайдалана отырып орындауды жалғастыру 6.2.3.3 бұйымдарды қол тігістерін және кесте немесе жапсырмақұрақ түріндегі әшекейді пайдалана отырып жасау 6.2.3.4 сәндік тігістермен нобай бойынша кестелеу 6.2.3.5 сызба бойынша айқас тігіспен кестелеу 6.2.3.6 киімді жөндеуді торлап жамау және жапсырмақұрақпен жамау техникасымен орындау 6.2.3.7 қол жетекті және аяқ жетекті тігін машинкасының құрылысымен танысу 6.2.3.8 тігін машинкасын жұмысқа дайындау (жоғарғы және төменгі жіптерін салу) 6.2.3.9 тігін машинкасымен жұмыс тәсілдерін меңгеру 6.2.3.10 машина тігістерін орындау 6.2.3.11 машина тігістерін меңгеру (қайып тігу, ашық қиықты бүгілген тігіс және жабық қиықты бүгілген тігіс) 6.2.3.12 бір бөлікті бұйымдарды (қалталы жастық тысы, спорттық аяқ киімге арналған дорба) орындау
2.4 Слесарлық іс	5.2.4.1 сымның (алюминий, жез, болат) қасиеттерімен танысу 5.2.4.2 сыммен жұмысқа арналған құралдармен және аспаптармен (темір сызғыш, үшкір тістеуік, тістеуік, сымды майыстыруға арналған жақтау) танысу және жұмыс тәсілдерін меңгеру 5.2.4.3 слесарлық құралдармен жұмыс ережелерін білу және орындау 5.2.4.4 дайындаманың ұзындығын сызғышпен белгілеу 5.2.4.5 сыммен тәжірибе жұмыстарын (үзіп алу, майыстыру, бұрау, жалпайту) орындау 5.2.4.6 ақ және қара қаңылтырдың қасиеттерімен (кесіледі, майысады) танысу 5.2.4.7 қаңылтырмен жұмысқа арналған құралдармен және аспаптармен (сызғыш, темір кесетін қол қайшы, ағаш балға, жатық егеу, слесарлық қысқыш) танысу және жұмыс тәсілдерін меңгеру 5.2.4.8 жұқа темірді белгілеген және кескен кездегі қауіпсіздік ержелерін білу және орындау 5.2.4.9 қаңылтыр қораптарды жасау бойынша жұмыстарды (сызба бойынша белгілеу, шеттерін бүгу, өткір жиектерін қайыру) орындау 5.2.5.9 бұйымды жатық егеумен және құмқағазбен тегістеп өңдеу 5.2.5.10 дөңес және ойыс пішінді жазық бөліктерді қимаүлгі бойынша белгілеп кесіп алу 5.2.5.11 бөліктерде тесік тесу 5.2.5.12 бөліктерді қалпағы жасырын тойтарма шегемен біріктіру 5.2.5.13 жұқа қабатты темірмен жұмыс	6.2.4.1 слесарлық шеберханадағы жұмыс ережелерін білу және орындау 6.2.4.2 5-сынып бағдарламасы бойынша сыммен және қаңылтырмен жұмыстарды орындау 6.2.4.3 слесарлық құралдармен және аспаптармен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелерін білу және орындау 6.2.4.4 сызба бойынша бөліктерді жазықтық белгілеу және өңдеуді орындау 6.2.4.5 бөліктерді қалпағы жартылай дөңгелек тойтарма шегемен біріктіру 6.2.4.6 тақтада шабуды орындау 6.2.4.7 қисық сызықты жиекті кесіп алуды орындау 6.2.4.8 жазық қаңылтырды кесуді орындау 6.2.4.9 бұйымды технологиялық карта бойынша орындау 6.2.4.10 бөліктерді қалпақтары жасырын тойтарма шегемен біріктіру 6.2.4.11 тәжірибе жұмыстарын орындау: қайырылған жері бойынша жырашық орындау, аспаптың өзегінде сақиналап майыстыру, жуандығы 1,5 – 2,0 мм болат қапсырманы қысқышта және жақтауда майыстыру, қалыңдығы 5 мм дейінгі болат тілкем мен тілімдерді майыстыру 6.2.4.12 майыстырудың бақылау мөлшері мен дұрыстығын үлгі және бұрыштама бойынша тексеруді жүзеге асыру 6.2.4.13 жабындық болаттан қоқысқа арналған қалақша жасау 6.2.4.14 2 мм болаттан ағаш бұйымдарын бекітуге арналған бұрыштамалар жасау 6.2.4.15 дайын бұйымды үлгімен салыстыру арқылы бағалау
2.5 Сылақ-майлау ісі	5.2.5.1 сылақшы мамандығы туралы негізгі мәліметтерді білу 5.2.5.2 сылақ жұмыстарын орындауға арналған материалдар туралы түсініктер болу 5.2.5.3 майлы бояудың қасиеті және құрамы (қою және пайдалануға дайын) туралы түсініктер болу 5.2.5.4 майлы бояуды жұмысқа дайындау техникасын меңгеру 5.2.5.5 сулы бояу құрамы (қасиеті, құрамы) туралы мсәліметтер болу 5.2.5.6 сулы бояу құрамын қолдану техникасын меңгеру 5.2.5.7 колер туралы қысқаша мәліметтер болу 5.2.5.8 бұрын боялған беттерді тазартуды жүзеге асыру 5.2.5.9 бояу түрлерін анықтауға (сыныптағы, мектеп жайларындағы, үйдегі) жаттығу 5.2.5.10 жаққыш (қолмен жаққыш, айналма жаққыш, қолдану және олардың күтімі) туралы мәліметтер болу 5.2.5.11 бояу кезінде жұмыс орнын ұйымдастыру 5.2.5.12 жазықтықтың бояуға дайындығын анықтау 5.2.5.13 сылақтың негізгі кемшіліктері туралы түсініктер болу 5.2.5.14 жай сылаудың негізгі амалдарын меңгеру 5.2.5.15 ағаш бұйымдарды майлы бояумен жай ғана бояуды орындау; 5.2.5.16 сулы құраммен сыланған жазықтықты бояу 5.2.5.17 темір заттарды құрамында су жоқ бояумен бояуға дайындау техникасын меңгеру	6.2.5.1 5-сынып бағдарламасы бойынша бояу жұмыстарын орындау 6.2.5.2 бояу жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік техникасы ережелерін білу және орындау 6.2.5.3 жақсартылған сылақ сипаттамасымен танысу 6.2.5.4 қарапайым сылақты жақсартылған сылақтан ажырату 6.2.5.5 сылақ жұмысына арналған құралдарды (темір күрекше, қалақша, әндеме, жартылай әндеме) атау және пайдалану 6.2.5.6 сылақ жұмысына арналған ерітінді қоспаны дайындау 6.2.5.7 иісі бойынша эмаль бояуын майлы бояудан ажырату 6.2.5.8 орындалған жай сылақтың үлгісі бойынша жұмыста бағдарлау 6.2.5.9 жай сылақты орындау мерзімін анықтау 6.2.5.10 жамылғыны орындау мерзімін анықтау 6.2.5.11 жамылғыны әндемемен (темір немесе ағаштан жасалған) жағу 6.2.5.12 оқу қалқандарына бүрку, бояу және жамылғы жағу әрекеттерін орындау 6.2.5.13 үлгіге бағдарлай отырып сылау және бояу әрекеттерін орындау 6.2.5.14 үлгімен салыстыра отырып, орындалған жұмыс сапасын бағалау 6.2.5.15 әр түрлі шаруашылық жайлардың қабырғаларын жөндеген кезде сылау және бояу әрекеттерін орындау
2.6 Аяқ киім ісі	5.2.6.1 аяқ киім тігуші кәсібі туралы негізгі мәліметтер болу 5.2.6.2 аяқ киімнің беткі жағы былғары туралы қарапайым түсініктер болу 5.2.6.3 аяқ киім тігуге арналған былғарының негізгі қасиеттерімен танысу 5.2.6.4 бұйым бөліктерін бекітуге арналған материалдармен (капрон жіп, балауыз) және олардың қасиеттерімен танысу 5.2.6.5 былғарыдан бұйым жасауға арналған құрылғылармен және құралдармен (верстак, түзу буз, ілмек біз, тебен ине) жұмыс техникасын меңгеру 5.2.6.6 бізбен жұмыстағы қауіпсіздік техника ережелерін білу және орындау 5.2.6.7 былғарымен жұмыс кезіндегі сызғышпен және бұрыштамамен жұмыс техникасын меңгеру 5.2.6.8 үлгі бойынша тапсырмаларда бағдарлау 5.2.6.9 тапсырмаларда заттық технологиялық карта көмегімен бағдарлау 5.2.6.10 дайындамаға суретті өлшеу құралдарының (сызғыш, үшбұрыш) көмегімен түсіру 5.2.6.11 бізбен тесік тесу 5.2.6.12 бұйымды жіппен біріктіру 5.2.6.13 сағатқа бау жасау 5.2.6.14 тараққа қаптама жасау 5.2.6.15 көзілдірікке қаптама жасау 5.2.6.16 жасалған бұйымдарды мұғалімнің көмегімен талдау 5.2.6.17 үлгі бойынша бұйымның жасалуын бақылауды көз мөлшерімен және өлшеу құралдарының көмегімен орындау	6.2.6.1 5-сынып бағдарламасы бойынша терімен жұмысты орындау 6.2.6.2 былғары бөліктерін бекіту материалдарымен (капрон және кендір жіптер, балауыз және қарамай) таныстықты жалғастыру 6.2.6.3 тігіс түрлері (қол тігісі, торлау тігісі) туралы қарапайым мәліметтер болу 6.2.6.4 қатты және бос тігіс туралы түсініктер болу 6.2.6.5 тесетін құралдармен (біз, жіп салғыш, қол тігін инесі) жұмыстағы қауіпсіздік ережелерін орындау 6.2.6.6 былғары түрлерімен (табиғи және жасанды былғары) танысу 6.2.6.7 аяқ киім тігу өнеркәсібінде қолданылатын желім түрлерімен (синтетикалық желім, ерітілген желім, казеин желімі, аяқ киімді үй жайында жөндеу жұмысына арналған желім) танысу 6.2.6.8 аяқ киім бөліктері және олардың қолданысы туралы түсініктер болу 6.2.6.9 аяқ киімді жасау үшін қолданылатын материалдар (былғары, резенке, қатырмақағаз) туралы түсініктер болу 6.2.6.10 аяқ киімнің мезгілдік және қолданысы бойынша түрін анықтау 6.2.6.11 аяқ киім бөліктерін жасау 6.2.6.12 жұмысты мұғалімнің түсіндірмесі мен тәжірибе жүзінде көрсеткенінен кейін жоспарлау; 6.2.6.13 аяқ киімді ұсақ жөндеу жұмысына дайындау 6.2.6.14 аяқ киімнің желімдеу арқылы біріктіру тәсілімен орындалатын ұсақ жөндеу жұмысын меңгеру 6.2.6.15 тапсырмада үлгі және техникалық суреттер бойынша бағдарлау 6.2.6.16 аяқ киімді жөндеу жұмысына дайындау бойынша жалпы жұмыс жоспары туралы айту 6.2.6.17 жұмыс үшін қажетті құралдарды таңдау 6.2.6.18 дайын бұйымды үлгімен немесе жұбымен салыстыру арқылы бағалау

3) 3-бөлім "Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы":

3-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
3.1 Гүл өсіру және сәндік бағбаншылық	5.3.1.1 гүлдік өсімдіктер, олардың сан алуандығы, сәндік қасиеті туралы түсінік болу 5.3.1.2 топырақ және гүлдерді өсіруге арналған экологиялық талаптар туралы түсінік болу 5.3.1.3 мәдени және жабайы өсетін гүлдік өсімдіктерді ажырату 5.3.1.4 жергілікті жерде ең бір кеңінен тараған гүлдік өсімдікті атау 5.3.1.5 гүлбақшада және бөлмеде өсірілетін гүлдік өсімдіктермен танысу 5.3.1.6 гүлдік өсімдіктердің тұқымын жинау 5.3.1.7 бір жылдық тұқымдары ірі гүлдік өсімдіктер түрін (қырмызыгүл, настурция, барқытгүл) атау 5.3.1.8 гүлдік өсімдіктердің жемісінің және тұқымының піскен белгілерін байқау 5.3.1.9 кейбір өсімдіктердің жемістері мен тұқымдарының пісуін жеделдету тәсілдері (тамырларын зақымдамай аудару) туралы түсінік болу 5.3.1.10 тұқым жинау тәсілдерін, жинағаннан кейін тұқымды кептіру және сақтау тәсілдерін меңгеру 5.3.1.11 тұқымы бар кеуіп қалған жемісті жинау немесе сабақтың бір бөлігімен кесіп алу 5.3.1.12 жемістерді қатырмақағаздан жасалған қораптарға салу және кептіру үшін сөреге орналастыру 5.3.1.13 жемістері піспеген кейбір өсімдіктерді тамырынан кесіп алып, тұқымы піскенше желдетілетін жайға іліп қою 5.3.1.14 гүлбақшадағы жерді қазу 5.3.1.15 гүлбақшаны тұқым себуге, көшет отырғызуға дайындау 5.3.1.16 гүлбақшаны мезгілдік тазарту, жолды түскен жапырақтардан тазарту 5.3.1.17 гүлбақшадағы жұмысқа арналған құралдарды күту 5.3.1.18 бөлме өсімдіктерін күту: суғару, құнарландыру 5.3.1.19 бөлме өсімдіктеріне арналған топырақтық қоспа дайындау	6.3.1.1 5-сыныпта өткен материалдарды қайталау 6.3.1.2 гүлбақшадағы жұмысқа арналған құралдарды күту 6.3.1.3 гүлбақшадағы гүлдеп болған бір жылдық өсімдіктерді алып тастау 6.3.1.4 жерасты бөлігін қазып алып, келесі жылдың көктеміне дейін сақталатын өсімдіктерді ажырату 6.3.1.5 гүлбақшадағы күзгі жұмыстарды жүзеге асыру 6.3.1.6 гүлбақшаның территориясын өсімдік қалдықтарынан тазарту 6.3.1.7 болу керекті түсініктер: атыз, қазу тереңдігі 6.3.1.8 күректің құрылысын, топырақты қазу тәсілдерін, жұмыс қалпын, қауіпсіздік техникасын білу 6.3.1.9 бірінші атызды қазу техникасын, жерді берілген тереңдік бойынша қазуды меңгеру 6.3.1.10 бөлме өсімдіктеріне арналған топырақтық қоспамен танысу, оның сапасына, құрылымдық бөліктеріне, сақтауға қойылатын талаптар 6.3.1.11 бақшалық немесе шымды жерді дайындау үшін жер таңдау 6.3.1.12 дайындалатын топырақты қазу және босату 6.3.1.13 топырақты сақтау орнына тасу 6.3.1.14 қара шіріндіні дайындау, мұғалімнің көрсетуі бойынша қара шірікті топырақпен араластыру 6.3.1.15 бөлме өсімдіктерінің қоректену қажеттіліктері (жарық, жылу, топырақ пен ауаның белгілі бір ылғалдылығы) туралы жалпы түсініктер болу 6.3.1.16 бөлме өсімдіктерін суғару ережелері мен тәсілдерін білу 6.3.1.17 өсімдікке құйылатын судың температурасын қадағалау 6.3.1.18 сауыттағы топырақтың ылғалдылығын анықтау (ұстап көру) 6.3.1.19 біржылдық және көпжылдық гүлдік өсімдіктер туралы түсініктер болу 6.3.1.20 қыстап қалатын көпжылдық гүлдік өсімдіктер туралы түсініктер болу 6.3.1.21 қыстап қалатын көпжылдық гүлдік өсімдіктердің күтімін жүзеге асыру (мұғалімнің басшылығымен).
3.2 Аула тазартушы	5.3.2.1 әр түрлі кәсіптің қажеттілігін сезіну 5.3.2.2 қарапайым қызмет көрсету кәсібін білу 5.3.2.3 тазалау жұмысына арналған арнайы киімді ажырату: түрі, қолданысы, құрылысы, ұқыптылықпен ұстау 5.3.2.4 шаруашылық құралдарымен (сыпыртқы, күрек, тырма, қалақ, зембіл), олардың құрылысымен, қолданысымен танысу 5.3.2.5 сыпыртқыны, күректі, тырманы, қалақты, зембілді қолдана білу 5.3.2.6 қатты жабыны бар жолдарды сыпыру; 5.3.2.7 қоқысты үю, қоқысты тасымалдау 5.3.2.8 көгалды жинастыру: бұтақтарды және бөгде заттарды жинастыру; тырмамен тырмалау, көгалды тазарту 5.3.2.9 спорт алаңдарын және мектеп айналасындағы үлескелерді жинастыру 5.3.2.10 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру	6.3.2.1 5-сыныпта өткен материалды қайталау 6.3.2.2 аула тазартушының қысқы арнайы киімінің ерекшеліктерін білу 6.3.2.3 қыс мезгілінде тазартуға арналған құралдарды (көшпелі қозғалтқыш, қырғыш, сүймен, қар тазартуға арналған күрек) білу және пайдалана білу 6.3.2.4 шаруашылық құралдарымен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелерін білу және орындау 6.3.2.5 жолдың жабындысын бұзбайтын тазарту тәсілдерін меңгеру 6.3.2.6 қатты мұздың ауа температурасына тәуелділігін түсіну 6.3.2.7 жолдарды қардан тазарту 6.3.2.8 мұзды ою және жинау 6.3.2.9 қарды және мұзды арнайы бөлінген жерге үю 6.3.2.10 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру 6.3.2.11 территорияның жиналған үлгісі бойынша бағдарлау 6.3.2.12 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
3.3 Қызмет көрсетуші кіші қызметкер	5.3.3.1 әр түрлі кәсіптің қажеттілігін сезіну; 5.3.3.2 қызмет көрсетуші еңбегінің қарапайым кәсібін білу; 5.3.3.3 жинастыру жұмыстарына арналған арнайы киімдерді (халат, алжапқыш, үшкіл орамал) пайдалану, оларды ұқыпты ұстау, күту және сақтау; 5.3.3.4 қағазбен және қатырмақағазбен жұмыс: "Тұрғын бөлме", "Мектеп" макеттері мен жапсырмақұрақты, ашық қорапты жасау; 5.3.3.5 қол тігістерін пайдалана отырып, жиһазды сүртуге арналған майлық орамалды тігу; 5.3.3.6 орамалдың қиылған шеттерін қол тігісімен өңдеу 5.3.3.7 киімді жөндеу, сыртқы киімдердің түймелерін, ілгегін қадау 5.3.3.8 электр үтікті меңгеру, қолданысы, күтімі және пайдалану; 5.3.3.9 еден түрлерін: тақтай, боялған, линолеум төселген ажырату 5.3.3.10 едендерді жууға арналған құралдармен және қандай да бір төсемі бар едендерді жууға қарсы көрсетімі бар құралдармен танысу; 5.3.3.11 жинастыру құралдарын (шелек, шлапшын, қалақ, еден сыпыратын щетка, шүберек, швабра) білу және пайдалану 5.3.3.12 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру 5.3.3.13 тақтай, боялған, линолеум және қыш тақта төселген едендерді құрғақ және сумен тазартуға дайындау; 5.3.3.14 швабраны жұмысқа дайындау; 5.3.3.15 еденді шварбрамен сүрту; 5.3.3.16 шүберекті шлапшында шайқап алу; 5.3.3.17 жинастыру құралдарын жұмыстан кейін тазарту және сақтау үшін арнайы бөлінген орынға орналастыру	6.3.3.1 5-сыныпта өткен материалды қайталау; 6.3.3.2 орамалдарды тігу үшін пайдаланылатын маталарды атау; 6.3.3.3 қол жетекті және аяқ жетекті тігін машиналардың құрылысымен танысу; 6.3.3.4 тігін машинасын жұмысқа дайындау (жорғарғы және төменгі жіптерін салу); 6.3.3.5 тігін машинасымен жұмыс тәсілдерін меңгеру; 6.3.3.6 машщина тігістерін орындау; 6.3.3.7 машина тігістерін меңгеру (қайып тігу, ашық қиықты бүгілген тігіс және жабық қиықты бүгілген тігіс); 6.3.3.8 қол орамалын, үшкіл орамалды тігуді орындау; 6.3.3.9 матаны екі қабаттап ұстағыш тігу, шеттерін үлгі бойынша торлау тігісімен өңдеу 6.3.3.10 жинастыруға арналған шүберек түрін, жұмыс түріне қарай қолданысын ажырату 6.3.3.11 жинастыру түріне қарай пайдаланылатын шүберектерді белгілеу; 6.3.3.12 шүберектердің жұмыс кезіндегі және сақтау кезіндегі жағдайына қатысты санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау 6.3.3.13 жайды жинастыру ержелері мен дәйфектілігін орындау 6.3.3.14 терезенің алдын және жылу батареяларын сүрткен кезде қауіпсіздік ережелерін орындау; 6.3.3.15 еденді сулы шүберекпен сүртіп алу 6.3.3.16 шүберекті жұмыс кезінде жуу 6.3.3.17 жұмыс нәтижесін тексеру 6.3.3.18 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау

4) 4-бөлім "Еңбек құралдарын талдау және бағалау":

4-кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
4.1 Еңбек заттарын талдау	5.1.4.1 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық байқату 5.1.4.2 еңбектің бір түрі бойынша кәсіптік дағдыларды меңгеруге деген уәжін байқату 5.1.4.3 мақсатына жетуде тәртіптілік және табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтанышын байқату; 5.4.1.4 орындалған жұмыс сапасына талдау жүргізу 5.4.1.5 өзінің және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға тырысу, жұмыстағы артықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу 5.4.1.6 алған білімін тәжірибелік әрекеттерде қолдану	6.1.4.1 бұйымды орындау процесін мұғалімнің көмегімен және өздігінен мұқият талдауға тырысу 6.1.4.2 орындалған жұмысқа талдау жүргізу 6.1.4.3 орындалған жұмыс сапасын бақылау 6.1.4.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылық байқату 6.1.4.5 өзінің еңбегі үшін тәртіптілік және жауапкершілік байқату 6.1.4.6 мақсатына жетуде табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтаныш және бөтен еңбекке деген сыйласымдық сезімін байқату 6.1.4.7 өзінің жеке ерекшеліктерін еңбектің белгілі бір түріне қатысты кәсіби талаптармен салыстыру
4.2 Еңбек заттарын бағалау	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен алдағы жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.2 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.3 сөзінде оқыған терминдерді пайдалана отырып, жасалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.4 бұйымды үлгіге қарау және өлшеуіш құралдардың көмегімен бақылауды жүзеге асыру; 5.4.2.5 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау	6.4.2.1 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 6.4.2.2 мұғалімнің шамалы көмегімен өзін-өзі ағымды бақылауды жүзеге асыру 6.4.2.3 жұмыс сапасын үлгімен салыстыру арқылы бағалау 6.4.2.4 сөзінде техникалық терминологияны пайдалану 6.4.2.5 жұмыстың сапасы мен нәтижесін тексеру 6.4.2.6 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау

40. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Жалпы еңбекке даярлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

41. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-6
сыныптары үшін "Жалпы
еңбекке даярлау" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Жалпы еңбекке даярлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	5.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну 5.1.1.2 берілген әрекет аясындағы ситпаты, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсініктің болуы 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау 5.1.1.4 еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамаларын зерделеу 5.1.1.5 кәсіби сынаманы орындау технологиясын меңгеру 5.1.1.6 техникалық терминологияны түсіну және өзінің сөйлеу тілінде пайдалану 5.1.1.7 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану
	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	5.1.2.1 материалдарды, құралдарды және жабдықтарды және оларды тәжірибелік сынама үлгісінде пайдалану ережелерін зерделеу 5.1.2.2 құралдардың атауларын және қолданысын түсіну, мұғалімнің көмегімен жұмыс үшін қажетті материаладар мен құралдарды таңдай білу 5.1.2.3 шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды ұстану 5.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру 5.1.2.5 құралдармен және жабдықтармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін ұстану 5.1.2.6 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш көмегімен) қолдану
	2.4 Слесарлық іс	5.2.4.1 сымның (алюминий, жез, болат) қасиеттерімен танысу 5.2.4.2 сыммен жұмысқа арналған құралдармен және аспаптармен (темір сызғыш, үшкір тістеуік, тістеуік, сымды майыстыруға арналған жақтау) танысу және жұмыс тәсілдерін меңгеру 5.2.4.3 слесарлық құралдармен жұмыс ережелерін білу және орындау 5.2.4.4 дайындаманың ұзындығын сызғышпен белгілеу 5.2.4.5 сыммен тәжірибе жұмыстарын (үзіп алу, майыстыру, бұрау, жалпайту) орындау 5.2.4.6 ақ және қара қаңылтырдың қасиеттерімен (кесіледі, майысады) танысу 5.2.4.7 қаңылтырмен жұмысқа арналған құралдармен және аспаптармен (сызғыш, темір кесетін қол қайшы, ағаш балға, жатық егеу, слесарлық қысқыш) танысу және жұмыс тәсілдерін меңгеру 5.2.4.8 жұқа темірді белгілеген және кескен кездегі қауіпсіздік ержелерін білу және орындау 5.2.4.9 қаңылтыр қораптарды жасау бойынша жұмыстарды (сызба бойынша белгілеу, шеттерін бүгу, өткір жиектерін қайыру) орындау 5.2.5.9 бұйымды жатық егеумен және құмқағазбен тегістеп өңдеу 5.2.5.10 дөңес және ойыс пішінді жазық бөліктерді қимаүлгі бойынша белгілеп кесіп алу 5.2.5.11 бөліктерде тесік тесу 5.2.5.12 бөліктерді қалпағы жасырын тойтарма шегемен біріктіру 5.2.5.13 жұқа қабатты темірмен жұмыс.
3.Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.1 Гүл өсіру және сәндік бағбаншылық	5.3.1.1 гүлдік өсімдіктер, олардың сан алуандығы, сәндік қасиеті туралы түсінік болу 5.3.1.2 топырақ және гүлдерді өсіруге арналған экологиялық талаптар туралы түсінік болу 5.3.1.3 мәдени және жабайы өсетін гүлдік өсімдіктерді ажырату 5.3.1.4 жергілікті жерде ең бір кеңінен тараған гүлдік өсімдікті атау 5.3.1.5 гүлбақшада және бөлмеде өсірілетін гүлдік өсімдіктермен танысу 5.3.1.6 гүлдік өсімдіктердің тұқымын жинау 5.3.1.7 бір жылдық тұқымдары ірі гүлдік өсімдіктер түрін (қырмызыгүл, настурция, барқытгүл) атау 5.3.1.8 гүлдік өсімдіктердің жемісінің және тұқымының піскен белгілерін байқау 5.3.1.9 кейбір өсімдіктердің жемістері мен тұқымдарының пісуін жеделдету тәсілдері (тамырларын зақымдамай аудару) туралы түсінік болу 5.3.1.10 тұқым жинау тәсілдерін, жинағаннан кейін тұқымды кептіру және сақтау тәсілдерін меңгеру 5.3.1.11 тұқымы бар кеуіп қалған жемісті жинау немесе сабақтың бір бөлігімен кесіп алу 5.3.1.12 жемістерді қатырмақағаздан жасалған қораптарға салу және кептіру үшін сөреге орналастыру 5.3.1.13 жемістері піспеген кейбір өсімдіктерді тамырынан кесіп алып, тұқымы піскенше желдетілетін жайға іліп қою 5.3.1.14 гүлбақшадағы жерді қазу 5.3.1.15 гүлбақшаны тұқым себуге, көшет отырғызуға дайындау 5.3.1.16 гүлбақшаны мезгілдік тазарту, жолды түскен жапырақтардан тазарту 5.3.1.17 гүлбақшадағы жұмысқа арналған құралдарды күту 5.3.1.18 бөлме өсімдіктерін күту: суғару, құнарландыру 5.3.1.19 бөлме өсімдіктеріне арналған топырақтық қоспа дайындау
4. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	5.1.4.1 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық байқату 5.1.4.2 еңбектің бір түрі бойынша кәсіптік дағдыларды меңгеруге деген уәжін байқату 5.1.4.3 мақсатына жетуде тәртіптілік және табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтанышын байқату 5.4.1.4 орындалған жұмыс сапасына талдау жүргізу; 5.4.1.5 өзінің және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға тырысу, жұмыстағы артықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу 5.4.1.6 алған білімін тәжірибелік әрекеттерде қолдану
4. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен алдағы жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.2 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.3 сөзінде оқыған терминдерді пайдалана отырып, жасалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.4 бұйымды үлгіге қарау және өлшеуіш құралдардың көмегімен бақылауды жүзеге асыру 5.4.2.5 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	5.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну 5.1.1.2 берілген әрекет аясындағы ситпаты, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсініктің болуы 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау 5.1.1.4 еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамаларын зерделеу 5.1.1.5 кәсіби сынаманы орындау технологиясын меңгеру 5.1.1.6 техникалық терминологияны түсіну және өзінің сөйлеу тілінде пайдалану 5.1.1.7 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану
	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	5.1.2.1 материалдарды, құралдарды және жабдықтарды және оларды тәжірибелік сынама үлгісінде пайдалану ережелерін зерделеу 5.1.2.2 құралдардың атауларын және қолданысын түсіну, мұғалімнің көмегімен жұмыс үшін қажетті материаладар мен құралдарды таңдай білу 5.1.2.3 шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды ұстану 5.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру 5.1.2.5 құралдармен және жабдықтармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін ұстану 5.1.2.6 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш көмегімен) қолдану
	2.5 Сылақ-майлау ісі	5.2.5.1 сылақшы мамандығы туралы негізгі мәліметтерді білу 5.2.5.2 сылақ жұмыстарын орындауға арналған материалдар туралы түсініктер болу 5.2.5.3 майлы бояудың қасиеті және құрамы (қою және пайдалануға дайын) туралы түсініктер болу 5.2.5.4 майлы бояуды жұмысқа дайындау техникасын меңгеру 5.2.5.5 сулы бояу құрамы (қасиеті, құрамы) туралы мсәліметтер болу 5.2.5.6 сулы бояу құрамын қолдану техникасын меңгеру 5.2.5.7 колер туралы қысқаша мәліметтер болу 5.2.5.8 бұрын боялған беттерді тазартуды жүзеге асыру 5.2.5.9 бояу түрлерін анықтауға (сыныптағы, мектеп жайларындағы, үйдегі) жаттығу; 5.2.5.10 жаққыш (қолмен жаққыш, айналма жаққыш, қолдану және олардың күтімі) туралы мәліметтер болу; 5.2.5.11 бояу кезінде жұмыс орнын ұйымдастыру; 5.2.5.12 жазықтықтың бояуға дайындығын анықтау; 5.2.5.13 сылақтың негізгі кемшіліктері туралы түсініктер болу; 5.2.5.14 жай сылаудың негізгі амалдарын меңгеру; 5.2.5.15 ағаш бұйымдарды майлы бояумен жай ғана бояуды орындау; 5.2.5.16 сулы құраммен сыланған жазықтықты бояу; 5.2.5.17 темір заттарды құрамында су жоқ бояумен бояуға дайындау техникасын меңгеру
3. Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.2 Аула тазартушы	5.3.2.1 әр түрлі кәсіптің қажеттілігін сезіну 5.3.2.2 қарапайым қызмет көрсету кәсібін білу 5.3.2.3 тазалау жұмысына арналған арнайы киімді ажырату: түрі, қолданысы, құрылысы, ұқыптылықпен ұстау 5.3.2.4 шаруашылық құралдарымен (сыпыртқы, күрек, тырма, қалақ, зембіл), олардың құрылысымен, қолданысымен танысу 5.3.2.5 сыпыртқыны, күректі, тырманы, қалақты, зембілді қолдана білу 5.3.2.6 қатты жабыны бар жолдарды сыпыру 5.3.2.7 қоқысты үю, қоқысты тасымалдау 5.3.2.8 көгалды жинастыру: бұтақтарды және бөгде заттарды жинастыру; тырмамен тырмалау, көгалды тазарту 5.3.2.9 спорт алаңдарын және мектеп айналасындағы үлескелерді жинастыру 5.3.2.10 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	5.1.4.1 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық байқату; 5.1.4.2 еңбектің бір түрі бойынша кәсіптік дағдыларды меңгеруге деген уәжін байқату; 5.1.4.3 мақсатына жетуде тәртіптілік және табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтанышын байқату 5.4.1.4 орындалған жұмыс сапасына талдау жүргізу 5.4.1.5 өзінің және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға тырысу, жұмыстағы артықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу 5.4.1.6 алған білімін тәжірибелік әрекеттерде қолдану
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен алдағы жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.2 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.3 сөзінде оқыған терминдерді пайдалана отырып, жасалған жұмыс туралы ауызша есеп беру; 5.4.2.4 бұйымды үлгіге қарау және өлшеуіш құралдардың көмегімен бақылауды жүзеге асыру 5.4.2.5 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	5.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну 5.1.1.2 берілген әрекет аясындағы ситпаты, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсініктің болуы 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау 5.1.1.4 еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамаларын зерделеу 5.1.1.5 кәсіби сынаманы орындау технологиясын меңгеру 5.1.1.6 техникалық терминологияны түсіну және өзінің сөйлеу тілінде пайдалану 5.1.1.7 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	5.1.2.1 материалдарды, құралдарды және жабдықтарды және оларды тәжірибелік сынама үлгісінде пайдалану ережелерін зерделеу 5.1.2.2 құралдардың атауларын және қолданысын түсіну, мұғалімнің көмегімен жұмыс үшін қажетті материаладар мен құралдарды таңдай білу 5.1.2.3 шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды ұстану 5.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру 5.1.2.5 құралдармен және жабдықтармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін ұстану 5.1.2.6 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш көмегімен) қолдану
2. Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы	5.2.1.1 аралау түрлерін ажырату 5.2.1.2 ағаш кесіндісін шектегіші бар стуслода белгі бойынша кесу технологиясын меңгеру: қолданысы, негізгі техникалық сипаттамасы, стусломен және қол арамен жұмыс ережелері, ағаш ұстасы құралдарын жұмысқа дайындау, ағашты кесу, тегіс бетін құмқағазбен өңдеу 5.2.1.3 білдекте тесік тесуді меңгеру 3.2.1.4 қатар сызықтарды белгілеуге үйрену 5.2.1.5 жақ тәрізді арамен аралау техникасын меңгеру 5.2.1.6 сүргімен бақылау сызғышпен және бұрышпен жону техникасын меңгеру 5.2.1.7 қарындашпен белгі салу және сызғышпен және бұрышпен бақылауды жүзеге асыру 5.2.1.8 бөліктерді бұрама шегенің көмегімен біріктіру 5.2.1.9 тесігі бар кесек ағаштан салғыш жасау 5.2.1.10 шегенің және бұрама шегенің көмегімен жинауды жүзеге асыру 5.2.1.11 ағашты "Күйдіру" техникасымен көркемдеп әшекейлеу техникасын меңгеру
	2.2 Түптеу картонаждық іс	5.2.2.1 дайындық тапсырмаларын: еркін тақырыпқа сурет салу, суреттерді бояу, өсімдік тектес оюдың суретін салу, геометриялық пішіндерді белгілеу, пышақпен және қайшымен пішіп алуды орындау 5.2.2.2 құттықтау ашық хатын сурет–сызбы бойынша жасау технологиясын меңгеру 5.2.2.3 қалта мен хатқалтаны жасау технологиясын меңгеру: өлшеуіш сызғыштың және оның қимаүлгісінің көмегімен хатқалтаның жаймасын белгілеу, жайманы кесіп алу, бүйір және төменгі бөлігін жинастыру және желімдеу, пошта бұйымдарын қысу, есептеу және дайын бұйымдарды бандерольдау 5.2.2.4 қарапайым сызбылар мен эскиздерді оқу және орындау 5.2.2.5 қағаздарды іріктеп, бүгу және сыммен тігу 5.2.2.6 түптеу жұмыстарын орындау 5.2.2.7 беті таза заттарды жасау 5.2.2.8 баулы папкаларды жасау
	2.3 Тігін ісі	5.2.3.1 қол жұмысына арналған құралдар мен құрылғыларды пайдалану 5.2.3.2 өсімдік текті талшықты маталардың (сиса, сәтен) қасиеттерімен танысу 5.2.3.3 қол тігістерін орындау 5.2.3.4 сәндік тігістерді (тамбурлық, ілмекті) орындау 5.2.3.5 бұйымдарды (тұқым салуға арналған дорба) қол тігістерін қолдана отырып жасау 5.2.3.6 сәндік қол тігістерімен (тамбурлық, сабақты) кестелеу техникасын меңгеру 5.2.3.7 шытыра моншақпен және пайеткамен кестелеу (белгі бойынша) техникасын меңгеру 5.2.3.8 табиғи көлемдегі (майлық) сызба құру техникасын меңгеру 5.2.3.9 киімдерді қол тігісін пайдалана отырып жөндеу 5.2.3.10 үтікпен жұмыстағы қауіпсіздік техникасының ережелерін орындау
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	5.1.4.1 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық байқату 5.1.4.2 еңбектің бір түрі бойынша кәсіптік дағдыларды меңгеруге деген уәжін байқату 5.1.4.3 мақсатына жетуде тәртіптілік және табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтанышын байқату 5.4.1.4 орындалған жұмыс сапасына талдау жүргізу 5.4.1.5 өзінің және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға тырысу, жұмыстағы артықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу 5.4.1.6 алған білімін тәжірибелік әрекеттерде қолдану
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен алдағы жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.2 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.3 сөзінде оқыған терминдерді пайдалана отырып, жасалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.4 бұйымды үлгіге қарау және өлшеуіш құралдардың көмегімен бақылауды жүзеге асыру 5.4.2.5 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	5.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну 5.1.1.2 берілген әрекет аясындағы ситпаты, мазмұны; жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттерге қойылатын талаптар туралы жалпы түсініктің болуы 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау 5.1.1.4 еңбек материалдарының қасиеттері мен сипаттамаларын зерделеу 5.1.1.5 кәсіби сынаманы орындау технологиясын меңгеру 5.1.1.6 техникалық терминологияны түсіну және өзінің сөйлеу тілінде пайдалану; 5.1.1.7 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	5.1.2.1 материалдарды, құралдарды және жабдықтарды және оларды тәжірибелік сынама үлгісінде пайдалану ережелерін зерделеу 5.1.2.2 құралдардың атауларын және қолданысын түсіну, мұғалімнің көмегімен жұмыс үшін қажетті материаладар мен құралдарды таңдай білу 5.1.2.3 шеберханада, мектеп жанындағы үлескедегі жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды ұстану 5.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру 5.1.2.5 құралдармен және жабдықтармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін ұстану 5.1.2.6 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш көмегімен) қолдану
2. Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.6 Аяқ киім ісі	5.2.6.1 аяқ киім тігуші кәсібі туралы негізгі мәліметтер болу 5.2.6.2 аяқ киімнің беткі жағы былғары туралы қарапайым түсініктер болу 5.2.6.3 аяқ киім тігуге арналған былғарының негізгі қасиеттерімен танысу 5.2.6.4 бұйым бөліктерін бекітуге арналған материалдармен (капрон жіп, балауыз) және олардың қасиеттерімен танысу 5.2.6.5 былғарыдан бұйым жасауға арналған құрылғылармен және құралдармен (верстак, түзу буз, ілмек біз, тебен ине) жұмыс техникасын меңгеру; 5.2.6.6 бізбен жұмыстағы қауіпсіздік техника ережелерін білу және орындау 5.2.6.7 былғарымен жұмыс кезіндегі сызғышпен және бұрыштамамен жұмыс техникасын меңгеру 5.2.6.8 үлгі бойынша тапсырмаларда бағдарлау 5.2.6.9 тапсырмаларда заттық технологиялық карта көмегімен бағдарлау 5.2.6.10 дайындамаға суретті өлшеу құралдарының (сызғыш, үшбұрыш) көмегімен түсіру 5.2.6.11 бізбен тесік тесу 5.2.6.12 бұйымды жіппен біріктіру 5.2.6.13 сағатқа бау жасау 5.2.6.14 тараққа қаптама жасау 5.2.6.15 көзілдірікке қаптама жасау 5.2.6.16 жасалған бұйымдарды мұғалімнің көмегімен талдау 5.2.6.17 үлгі бойынша бұйымның жасалуын бақылауды көз мөлшерімен және өлшеу құралдарының көмегімен орындау
3. Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.3 Қызмет көрсетуші кіші қызметкер	5.3.3.1 әр түрлі кәсіптің қажеттілігін сезіну 5.3.3.2 қызмет көрсетуші еңбегінің қарапайым кәсібін білу 5.3.3.3 жинастыру жұмыстарына арналған арнайы киімдерді (халат, алжапқыш, үшкіл орамал) пайдалану, оларды ұқыпты ұстау, күту және сақтау 5.3.3.4 қағазбен және қатырмақағазбен жұмыс: "Тұрғын бөлме", "Мектеп" макеттері мен жапсырмақұрақты, ашық қорапты жасау 5.3.3.5 қол тігістерін пайдалана отырып, жиһазды сүртуге арналған майлық орамалды тігу 5.3.3.6 орамалдың қиылған шеттерін қол тігісімен өңдеу 5.3.3.7 киімді жөндеу, сыртқы киімдердің түймелерін, ілгегін қадау 5.3.3.8 электр үтікті меңгеру, қолданысы, күтімі және пайдалану 5.3.3.9 еден түрлерін: тақтай, боялған, линолеум төселген ажырату 5.3.3.10 едендерді жууға арналған құралдармен және қандай да бір төсемі бар едендерді жууға қарсы көрсетімі бар құралдармен танысу 5.3.3.11 жинастыру құралдарын (шелек, шлапшын, қалақ, еден сыпыратын щетка, шүберек, швабра) білу және пайдалану 5.3.3.12 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру 5.3.3.13 тақтай, боялған, линолеум және қыш тақта төселген едендерді құрғақ және сумен тазартуға дайындау 5.3.3.14 швабраны жұмысқа дайындау 5.3.3.15 еденді шварбрамен сүрту 5.3.3.16 шүберекті шлапшында шайқап алу 5.3.3.17 жинастыру құралдарын жұмыстан кейін тазарту және сақтау үшін арнайы бөлінген орынға орналастыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	5.1.4.1 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық байқату 5.1.4.2 еңбектің бір түрі бойынша кәсіптік дағдыларды меңгеруге деген уәжін байқату 5.1.4.3 мақсатына жетуде тәртіптілік және табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтанышын байқату 5.4.1.4 орындалған жұмыс сапасына талдау жүргізу 5.4.1.5 өзінің және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға тырысу, жұмыстағы артықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу 5.4.1.6 алған білімін тәжірибелік әрекеттерде қолдану
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен алдағы жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.2 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.3 сөзінде оқыған терминдерді пайдалана отырып, жасалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 5.4.2.4 бұйымды үлгіге қарау және өлшеуіш құралдардың көмегімен бақылауды жүзеге асыру 5.4.2.5 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	6.1.1.1 өзінің Отаны үшін мақтаныш сезімін білдіру 6.1.1.2 орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтері болу; 6.1.1.3 өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыру 6.1.1.4 еңбек заттарының ең бір маңызды ерекшеліктерін түсінуін және білімін көрсету; 6.1.1.5 өзінің жұмыс орнын өздігінен ұйымдастыру; 6.1.1.6 тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау 6.1.1.7 жоспар бойынша жұмыс істеу, әрекеттердің орындалу тәртібін сақтау, нұсқауды дұрыс және дәл орындау 6.1.1.8 еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттерін есепке алу 6.1.1.9 терминдер мен технологиялық операциялардың атауларын түсіну және сөйлеу тілінде пайдалану
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2. Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	6.1.2.2 еңбек құралдарын пайдалану және құралды орындалатын операцияға сәйкес тиімді таңдай білу; 6.1.2.3 шеберханада жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды; құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін ұстану 6.1.2.4 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш және арнайы кәсіби құралдардың көмегімен) қолдану 6.1.2.5 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану 6.1.2.6 жасалатын бұйымның қолданысын түсіну 6.2.1.7 жазбаша және ауызекі нұсқауларды оқу және түсіну, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымды етіп айта білу
2.Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.1. Ағаш ұстасы	6.2.1.1 ағаштың құрылысын және ағаш түрлерінің қасиеттерін білу; бұйым бөліктерін дөңгелек кесінділерден жасау технологиясын меңгеру; 6.2.1.2 сүргімен жону, рейсмуспен белгілеу дағдыларын бекіту 6.2.1.3 ағашта геометриялық ойма сурет салу техникасын меңгеру 6.2.1.4 кесіндінің жарты ағашына бұрыштап кіріге біріктіруді орындау 6.2.1.5 қисық сызықты аралауды орындау, қисық сызықты кесіндінің шеттерін өңдеу 6.2.1.6 бұрғылауды орындау 6.2.1.7 тесіп өткен және бітеу тесіктерді ұңғылауды орындау 6.2.1.8 ағаштардың негізгі түрлерінің қасиеттерін ажырату 6.2.1.9 аралау дағдыларын бекіту 6.2.1.10 кесінділерді айқастырып, бұрыштап, таңба сияқты біріктіруді орындау 6.2.1.11 тесіп өтекен тесіктерді ұңғылауды орындау 6.2.1.12 қисық сызықты аралауды орындау 6.2.1.13 қисық сызықты кесіндінің шеттерін өңдеу 6.2.1.14 асүйлік керек-жарақтарды жасау бойынша жұмыстарды орындау
2.Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.3 Тігін ісі	6.2.3.1 жануар текті талшықтан жасалған маталардың (жібек, жүн) қасиеттерімен танысу; 6.2.3.2 жұмысты қол тігістерін пайдалана отырып орындауды жалғастыру 6.2.3.3 бұйымдарды қол тігістерін және кесте немесе жапсырмақұрақ түріндегі әшекейді пайдалана отырып жасау 6.2.3.4 сәндік тігістермен нобай бойынша кестелеу 6.2.3.5 сызба бойынша айқас тігіспен кестелеу 6.2.3.6 киімді жөндеуді торлап жамау және жапсырмақұрақпен жамау техникасымен орындау 6.2.3.7 қол жетекті және аяқ жетекті тігін машинкасының құрылысымен танысу 6.2.3.8 тігін машинкасын жұмысқа дайындау (жоғарғы және төменгі жіптерін салу) 6.2.3.9 тігін машинкасымен жұмыс тәсілдерін меңгеру 6.2.3.10 машина тігістерін орындау 6.2.3.11 машина тігістерін меңгеру (қайып тігу, ашық қиықты бүгілген тігіс және жабық қиықты бүгілген тігіс) 6.2.3.12 бір бөлікті бұйымдарды (қалталы жастық тысы, спорттық аяқ киімге арналған дорба) орындау
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	6.1.4.1 бұйымды орындау процесін мұғалімнің көмегімен және өздігінен мұқият талдауға тырысу 6.1.4.2 орындалған жұмысқа талдау жүргізу 6.1.4.3 орындалған жұмыс сапасын бақылау 6.1.4.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылық байқату 6.1.4.5 өзінің еңбегі үшін тәртіптілік және жауапкершілік байқату 6.1.4.6 мақсатына жетуде табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтаныш және бөтен еңбекке деген сыйласымдық сезімін байқату 6.1.4.7 өзінің жеке ерекшеліктерін еңбектің белгілі бір түріне қатысты кәсіби талаптармен салыстыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	6.4.2.1 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 6.4.2.2 мұғалімнің шамалы көмегімен өзін-өзі ағымды бақылауды жүзеге асыру 6.4.2.3 жұмыс сапасын үлгімен салыстыру арқылы бағалау 6.4.2.4 сөзінде техникалық терминологияны пайдалану 6.4.2.5 жұмыстың сапасы мен нәтижесін тексеру 6.4.2.6 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	6.1.1.1 өзінің Отаны үшін мақтаныш сезімін білдіру 6.1.1.2 орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтері болу 6.1.1.3 өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыру 6.1.1.4 еңбек заттарының ең бір маңызды ерекшеліктерін түсінуін және білімін көрсету 6.1.1.5 өзінің жұмыс орнын өздігінен ұйымдастыру 6.1.1.6 тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау 6.1.1.7 жоспар бойынша жұмыс істеу, әрекеттердің орындалу тәртібін сақтау, нұсқауды дұрыс және дәл орындау 6.1.1.8 еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттерін есепке алу 6.1.1.9 терминдер мен технологиялық операциялардың атауларын түсіну және сөйлеу тілінде пайдалану
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	6.1.2.2 еңбек құралдарын пайдалану және құралды орындалатын операцияға сәйкес тиімді таңдай білу 6.1.2.3 шеберханада жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды; құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін ұстану 6.1.2.4 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш және арнайы кәсіби құралдардың көмегімен) қолдану 6.1.2.5 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану 6.1.2.6 жасалатын бұйымның қолданысын түсіну 6.2.1.7 жазбаша және ауызекі нұсқауларды оқу және түсіну, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымды етіп айта білу
2.Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.2 Түптеу картонаждық іс	6.2.2.1 қалтасы, бауы бар папкаларды жасау; 6.2.2.2 блоктарды біріктіру тәсілдерін ажырату; 6.2.2.3 бұйым жасағанда қағаздың қасиеттерін падалану 6.2.2.4 бүктеу тәсілдерін ажырату 6.2.2.5 әр түрлі жұмыс құралдарын пайдалану 6.2.2.6 бұйымның негізгі пішінін ерекшелеуге тырысу, бір негізгі пішіннен екінші негізгі пішінге көшу (бүктеу арқылы шаршыдан үшбұрыш жасау) 6.2.2.7 симметрия туралы қарапайым түсінік болу 6.2.2.8 кестелер мен көрнекілік құралдарды жапсыруды орындау
2.Еңбек заттарын жасау технологиясы	2.4 Слесарлық іс	6.2.4.1 слесарлық шеберханадағы жұмыс ережелерін білу және орындау 6.2.4.2 5-сынып бағдарламасы бойынша сыммен және қаңылтырмен жұмыстарды орындау 6.2.4.3 слесарлық құралдармен және аспаптармен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелерін білу және орындау 6.2.4.4 сызба бойынша бөліктерді жазықтық белгілеу және өңдеуді орындау 6.2.4.5 бөліктерді қалпағы жартылай дөңгелек тойтарма шегемен біріктіру 6.2.4.6 тақтада шабуды орындау 6.2.4.7 қисық сызықты жиекті кесіп алуды орындау 6.2.4.8 жазық қаңылтырды кесуді орындау 6.2.4.9 бұйымды технологиялық карта бойынша орындау 6.2.4.10 бөліктерді қалпақтары жасырын тойтарма шегемен біріктіру 6.2.4.11 тәжірибе жұмыстарын орындау: қайырылған жері бойынша жырашық орындау, аспаптың өзегінде сақиналап майыстыру, жуандығы 1,5 – 2,0 мм болат қапсырманы қысқышта және жақтауда майыстыру, қалыңдығы 5 мм дейінгі болат тілкем мен тілімдерді майыстыру 6.2.4.12 майыстырудың бақылау мөлшері мен дұрыстығын үлгі және бұрыштама бойынша тексеруді жүзеге асыру 6.2.4.13 жабындық болаттан қоқысқа арналған қалақша жасау 6.2.4.14 2 мм болаттан ағаш бұйымдарын бекітуге арналған бұрыштамалар жасау 6.2.4.15 дайын бұйымды үлгімен салыстыру арқылы бағалау
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	6.1.4.1 бұйымды орындау процесін мұғалімнің көмегімен және өздігінен мұқият талдауға тырысу 6.1.4.2 орындалған жұмысқа талдау жүргізу 6.1.4.3 орындалған жұмыс сапасын бақылау 6.1.4.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылық байқату 6.1.4.5 өзінің еңбегі үшін тәртіптілік және жауапкершілік байқату 6.1.4.6 мақсатына жетуде табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтаныш және бөтен еңбекке деген сыйласымдық сезімін байқату 6.1.4.7 өзінің жеке ерекшеліктерін еңбектің белгілі бір түріне қатысты кәсіби талаптармен салыстыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	6.4.2.1 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 6.4.2.2 мұғалімнің шамалы көмегімен өзін-өзі ағымды бақылауды жүзеге асыру 6.4.2.3 жұмыс сапасын үлгімен салыстыру арқылы бағалау 6.4.2.4 сөзінде техникалық терминологияны пайдалану 6.4.2.5 жұмыстың сапасы мен нәтижесін тексеру 6.4.2.6 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	6.1.1.1 өзінің Отаны үшін мақтаныш сезімін білдіру 6.1.1.2 орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтері болу 6.1.1.3 өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыру 6.1.1.4 еңбек заттарының ең бір маңызды ерекшеліктерін түсінуін және білімін көрсету 6.1.1.5 өзінің жұмыс орнын өздігінен ұйымдастыру 6.1.1.6 тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау 6.1.1.7 жоспар бойынша жұмыс істеу, әрекеттердің орындалу тәртібін сақтау, нұсқауды дұрыс және дәл орындау 6.1.1.8 еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттерін есепке алу 6.1.1.9 терминдер мен технологиялық операциялардың атауларын түсіну және сөйлеу тілінде пайдалану
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	6.1.2.2 еңбек құралдарын пайдалану және құралды орындалатын операцияға сәйкес тиімді таңдай білу 6.1.2.3 шеберханада жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды; құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін ұстану 6.1.2.4 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш және арнайы кәсіби құралдардың көмегімен) қолдану; 6.1.2.5 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану; 6.1.2.6 жасалатын бұйымның қолданысын түсіну; 6.2.1.7 жазбаша және ауызекі нұсқауларды оқу және түсіну, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымды етіп айта білу
2.Технологии изготовления предмета труда	2.5.Штукатурно-малярное дело;	6.2.5.1 5-сынып бағдарламасы бойынша бояу жұмыстарын орындау; 6.2.5.2 бояу жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік техникасы ережелерін білу және орындау; 6.2.5.3 жақсартылған сылақ сипаттамасымен танысу; 6.2.5.4 қарапайым сылақты жақсартылған сылақтан ажырату; 6.2.5.5 сылақ жұмысына арналған құралдарды (темір күрекше, қалақша, әндеме, жартылай әндеме) атау және пайдалану; 6.2.5.6 сылақ жұмысына арналған ерітінді қоспаны дайындау; 6.2.5.7 иісі бойынша эмаль бояуын майлы бояудан ажырату; 6.2.5.8 орындалған жай сылақтың үлгісі бойынша жұмыста бағдарлау; 6.2.5.9 жай сылақты орындау мерзімін анықтау; 6.2.5.10 жамылғыны орындау мерзімін анықтау; 6.2.5.11 жамылғыны әндемемен (темір немесе ағаштан жасалған) жағу; 6.2.5.12 оқу қалқандарына бүрку, бояу және жамылғы жағу әрекеттерін орындау; 6.2.5.13 үлгіге бағдарлай отырып сылау және бояу әрекеттерін орындау; 6.2.5.14 үлгімен салыстыра отырып, орындалған жұмыс сапасын бағалау; 6.2.5.15 әр түрлі шаруашылық жайлардың қабырғаларын жөндеген кезде сылау және бояу әрекеттерін орындау.
2.Технологии изготовления предмета труда	2.6. Аяқ киім ісі	6.2.6.1 5-сынып бағдарламасы бойынша терімен жұмысты орындау; 6.2.6.2 былғары бөліктерін бекіту материалдарымен (капрон және кендір жіптер, балауыз және қарамай) таныстықты жалғастыру; 6.2.6.3 тігіс түрлері (қол тігісі, торлау тігісі) туралы қарапайым мәліметтер болу 6.2.6.4 қатты және бос тігіс туралы түсініктер болу 6.2.6.5 тесетін құралдармен (біз, жіп салғыш, қол тігін инесі ) жұмыстағы қауіпсіздік ережелерін орындау 6.2.6.6 былғары түрлерімен (табиғи және жасанды былғары) танысу 6.2.6.7 аяқ киім тігу өнеркәсібінде қолданылатын желім түрлерімен (синтетикалық желім, ерітілген желім, казеин желімі, аяқ киімді үй жайында жөндеу жұмысына арналған желім) танысу 6.2.6.8 аяқ киім бөліктері және олардың қолданысы туралы түсініктер болу 6.2.6.9 аяқ киімді жасау үшін қолданылатын материалдар (былғары, резенке, қатырмақағаз) туралы түсініктер болу 6.2.6.10 аяқ киімнің мезгілдік және қолданысы бойынша түрін анықтау 6.2.6.11 аяқ киім бөліктерін жасау; 6.2.6.12 жұмысты мұғалімнің түсіндірмесі мен тәжірибе жүзінде көрсеткенінен кейін жоспарлау 6.2.6.13 аяқ киімді ұсақ жөндеу жұмысына дайындау 6.2.6.14 аяқ киімнің желімдеу арқылы біріктіру тәсілімен орындалатын ұсақ жөндеу жұмысын меңгеру 6.2.6.15 тапсырмада үлгі және техникалық суреттер бойынша бағдарлау 6.2.6.16 аяқ киімді жөндеу жұмысына дайындау бойынша жалпы жұмыс жоспары туралы айту 6.2.6.17 жұмыс үшін қажетті құралдарды таңдау 6.2.6.18 дайын бұйымды үлгімен немесе жұбымен салыстыру арқылы бағалау
3.Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.3 Қызмет көрсетуші кіші қызметкер	6.3.3.1 5-сыныпта өткен материалды қайталау 6.3.3.2 орамалдарды тігу үшін пайдаланылатын маталарды атау 6.3.3.3 қол жетекті және аяқ жетекті тігін машиналардың құрылысымен танысу 6.3.3.4 тігін машинасын жұмысқа дайындау (жорғарғы және төменгі жіптерін салу) 6.3.3.5 тігін машинасымен жұмыс тәсілдерін меңгеру 6.3.3.6 машщина тігістерін орындау; 6.3.3.7 машина тігістерін меңгеру (қайып тігу, ашық қиықты бүгілген тігіс және жабық қиықты бүгілген тігіс); 6.3.3.8 қол орамалын, үшкіл орамалды тігуді орындау; 6.3.3.9 матаны екі қабаттап ұстағыш тігу, шеттерін үлгі бойынша торлау тігісімен өңдеу; 6.3.3.10 жинастыруға арналған шүберек түрін, жұмыс түріне қарай қолданысын ажырату; 6.3.3.11 жинастыру түріне қарай пайдаланылатын шүберектерді белгілеу; 6.3.3.12 шүберектердің жұмыс кезіндегі және сақтау кезіндегі жағдайына қатысты санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау 6.3.3.13 жайды жинастыру ержелері мен дәйфектілігін орындау 6.3.3.14 терезенің алдын және жылу батареяларын сүрткен кезде қауіпсіздік ережелерін орындау 6.3.3.15 еденді сулы шүберекпен сүртіп алу 6.3.3.16 шүберекті жұмыс кезінде жуу 6.3.3.17 жұмыс нәтижесін тексеру 6.3.3.18 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	6.1.4.1 бұйымды орындау процесін мұғалімнің көмегімен және өздігінен мұқият талдауға тырысу 6.1.4.2 орындалған жұмысқа талдау жүргізу 6.1.4.3 орындалған жұмыс сапасын бақылау 6.1.4.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылық байқату 6.1.4.5 өзінің еңбегі үшін тәртіптілік және жауапкершілік байқату 6.1.4.6 мақсатына жетуде табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтаныш және бөтен еңбекке деген сыйласымдық сезімін байқату 6.1.4.7 өзінің жеке ерекшеліктерін еңбектің белгілі бір түріне қатысты кәсіби талаптармен салыстыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын бағалау	6.4.2.1 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 6.4.2.2 мұғалімнің шамалы көмегімен өзін-өзі ағымды бақылауды жүзеге асыру 6.4.2.3 жұмыс сапасын үлгімен салыстыру арқылы бағалау 6.4.2.4 сөзінде техникалық терминологияны пайдалану 6.4.2.5 жұмыстың сапасы мен нәтижесін тексеру 6.4.2.6 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	6.1.1.1 өзінің Отаны үшін мақтаныш сезімін білдіру 6.1.1.2 орындалатын жұмыстың сипатына байланысты жалпы теориялық мәліметтері болу 6.1.1.3 өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыру 6.1.1.4 еңбек заттарының ең бір маңызды ерекшеліктерін түсінуін және білімін көрсету 6.1.1.5 өзінің жұмыс орнын өздігінен ұйымдастыру 6.1.1.6 тапсырмада үлгі, сурет және технологиялық карта бойынша бағдарлау 6.1.1.7 жоспар бойынша жұмыс істеу, әрекеттердің орындалу тәртібін сақтау, нұсқауды дұрыс және дәл орындау 6.1.1.8 еңбек заттарын жасаған кезде материалдардың қасиеттерін есепке алу; 6.1.1.9 терминдер мен технологиялық операциялардың атауларын түсіну және сөйлеу тілінде пайдалану
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	6.1.2.2 еңбек құралдарын пайдалану және құралды орындалатын операцияға сәйкес тиімді таңдай білу 6.1.2.3 шеберханада жұмыс кезінде тәртіп ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды; құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасы ережелерін ұстану 6.1.2.4 белгілеу тәсілдерін (қимаүлгі, сызғыш, циркуль, бұрыш және арнайы кәсіби құралдардың көмегімен) қолдану 6.1.2.5 үйретілген операцияларды орындау технологиясын; орындалатын әрекеттердің алгоритмін ұстану 6.1.2.6 жасалатын бұйымның қолданысын түсіну; 6.2.1.7 жазбаша және ауызекі нұсқауларды оқу және түсіну, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымды етіп айта білу
3.Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.1 Гүл өсіру және сәндік бағбаншылық	6.3.1.1 5-сыныпта өткен материалдарды қайталау; 6.3.1.2 гүлбақшадағы жұмысқа арналған құралдарды күту 6.3.1.3 гүлбақшадағы гүлдеп болған бір жылдық өсімдіктерді алып тастау 6.3.1.4 жерасты бөлігін қазып алып, келесі жылдың көктеміне дейін сақталатын өсімдіктерді ажырату 6.3.1.5 гүлбақшадағы күзгі жұмыстарды жүзеге асыру 6.3.1.6 гүлбақшаның территориясын өсімдік қалдықтарынан тазарту 6.3.1.7 болу керекті түсініктер: атыз, қазу тереңдігі 6.3.1.8 күректің құрылысын, топырақты қазу тәсілдерін, жұмыс қалпын, қауіпсіздік техникасын білу 6.3.1.9 бірінші атызды қазу техникасын, жерді берілген тереңдік бойынша қазуды меңгеру; 6.3.1.10 бөлме өсімдіктеріне арналған топырақтық қоспамен танысу, оның сапасына, құрылымдық бөліктеріне, сақтауға қойылатын талаптар; 6.3.1.11 бақшалық немесе шымды жерді дайындау үшін жер таңдау 6.3.1.12 дайындалатын топырақты қазу және босату 6.3.1.13 топырақты сақтау орнына тасу 6.3.1.14 қара шіріндіні дайындау, мұғалімнің көрсетуі бойынша қара шірікті топырақпен араластыру 6.3.1.15 бөлме өсімдіктерінің қоректену қажеттіліктері (жарық, жылу, топырақ пен ауаның белгілі бір ылғалдылығы) туралы жалпы түсініктер болу 6.3.1.16 бөлме өсімдіктерін суғару ережелері мен тәсілдерін білу; 6.3.1.17 өсімдікке құйылатын судың температурасын қадағалау; 6.3.1.18 сауыттағы топырақтың ылғалдылығын анықтау (ұстап көру); 6.3.1.19 біржылдық және көпжылдық гүлдік өсімдіктер туралы түсініктер болу 6.3.1.20 қыстап қалатын көпжылдық гүлдік өсімдіктер туралы түсініктер болу 6.3.1.21 қыстап қалатын көпжылдық гүлдік өсімдіктердің күтімін жүзеге асыру (мұғалімнің басшылығымен)
3.Қызмет көрсету еңбек дағдыларын меңгеру технологиясы	3.2 Аула тазартушы	6.3.2.1 5-сыныпта өткен материалды қайталау; 6.3.2.2 аула тазартушының қысқы арнайы киімінің ерекшеліктерін білу 6.3.2.3 қыс мезгілінде тазартуға арналған құралдарды (көшпелі қозғалтқыш, қырғыш, сүймен, қар тазартуға арналған күрек) білу және пайдалана білу 6.3.2.4 шаруашылық құралдарымен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелерін білу және орындау 6.3.2.5 жолдың жабындысын бұзбайтын тазарту тәсілдерін меңгеру 6.3.2.6 қатты мұздың ауа температурасына тәуелділігін түсіну 6.3.2.7 жолдарды қардан тазарту 6.3.2.8 мұзды ою және жинау 6.3.2.9 қарды және мұзды арнайы бөлінген жерге үю 6.3.2.10 жинастыру құралдарын тазарту және сақтау орындарына орналастыру 6.3.2.11 территорияның жиналған үлгісі бойынша бағдарлау 6.3.2.12 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.1 Еңбек заттарын талдау	6.1.4.1 бұйымды орындау процесін мұғалімнің көмегімен және өздігінен мұқият талдауға тырысу; 6.1.4.2 орындалған жұмысқа талдау жүргізу; 6.1.4.3 орындалған жұмыс сапасын бақылау; 6.1.4.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылық байқату; 6.1.4.5 өзінің еңбегі үшін тәртіптілік және жауапкершілік байқату; 6.1.4.6 мақсатына жетуде табандылық таныту, өзінің еңбегіне деген мақтаныш және бөтен еңбекке деген сыйласымдық сезімін байқату; 6.1.4.7 өзінің жеке ерекшеліктерін еңбектің белгілі бір түріне қатысты кәсіби талаптармен салыстыру
4.Еңбек құралдарын талдау және бағалау	4.2 Еңбек заттарын талдау	6.4.2.1 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есеп беру 6.4.2.2 мұғалімнің шамалы көмегімен өзін-өзі ағымды бақылауды жүзеге асыру 6.4.2.3 жұмыс сапасын үлгімен салыстыру арқылы бағалау 6.4.2.4 сөзінде техникалық терминологияны пайдалану 6.4.2.5 жұмыстың сапасы мен нәтижесін тексеру 6.4.2.6 орындалған жұмыстың сапасын және орындау дәйектілігін ұжымдық талдау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 530-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби еңбекке баулу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби еңбекке баулу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Бағдарлама "Жалпы еңбекке даярлау" пәні бойынша бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру бағдарламасының жалғасы болып табылады. Бағдарлама ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушыларға арнайы білім беруді дамытудағы заманауи үрдістерді ескеріп құрастырылған.

3. Арнайы мектептің 7-9 (10) сыныптарында "Кәсіби еңбекке баулу" пәнін оқытудың мақсаты - білім негіздерін қалыптастыру, білім алушылардың оқу-еңбек іс-әрекетін дамыту мүмкіндіктерін жүзеге асыру, оларды бастапқы кәсіби дағдыларды игеруге даярлау, кәсіптік-техникалық білім беру ұйымдарында оқытуға немесе олардың қызығушылықтары мен психикалық және дене мүмкіндіктерін ескеріп, өз бетімен еңбек етуге даярлау.

4. Жоғарыда көрсетілген мақсатты жүзеге асыру үшін еңбекке баулу үдерісі барысында келесі міндеттер шешіледі:

1) еңбек іс-әрекетінің мотивация деңгейін арттыру және еңбекке қажетті тұлғаның қасиеттерін қалыптастыру;

2) еңбекке деген әдеттерді және еңбекке төзімділікті қалыптастыру;

3) оқытылатын технологиялық операцияларын практикалық тұрғыда меңгеру үшін қажетті білімді қалыптастыру;

4) тапсырмада бағдарлану мен оны орындауды жоспарлау және жұмыс нәтижесін бақылау біліктілігін арттыру;

5) өзін-өзі кәсіби анықтауын қамтамасыз ету;

6) кәсіби технологияларды айқын түсіну дағдыларын қалыптастыру;

7) еңбек тәсілдерін оқыту барысында қозғалыс еңбек ету дағдыларын қалыптастыру, жұмыстардың түрлерімен байланысты оқытылатын технологиялық операциялардың орындалуын меңгеру;

8) позитивтік дүниетанымды қалыптастыру және өзін-өзі бағалауын арттыру;

9) білім алушыларды тәртіп талаптарын сақтауға, еңбек барысында өзара әрекеттестік үшін сөйлеуді қолдануға, бастаған істі соңына жеткізуге, жұмысты максималды сапалы орындауға үйрету;

10) ауызша және жазбаша нұсқауларды, көрнекіліктің алуан түрлерін қолданып, білім алушылардың тапсырмада бағдарлану қабілетін жетілдіру;

11) алатын кәсібіне жағымды қарым-қатынас қалыптастыру.

5. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды еңбекке оқыту – олардың өмірде өз орындарын табуға, әлеуметтік ортаға бейімделуіне ең қолайлы құрал және жағдай болып табылады. Білім алушыларды еңбекке баулу оқуын тиімді ұйымдастыру, медициналық көрсетілімдер мен қарсы көрсетелімдері, еңбек нарығының қазіргі жай-күйіне сәйкес ұсынылған кәсіптердің қолжетімділігі ескеріле отырып, бастапқы кәсіптік даярлықты немесе кәсіптік-техникалық білімді алу үшін жағдай жасалуын қамтамасыз етеді.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

6. "Кәсіби еңбекке баулу" пәні бойынша оқыту процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер арнайы педагогиканың қағидаларына негізделіп, жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруды жүзеге асырады.

7. Еңбекке оқытудың барлық кезеңдерінде ақыл-ойында кемістігі бар білім алушыларға білім берудің үздіксіздігі мен өзара байланысын қамтитын сабақтастық қағидасы: кіші мектеп жасынан орта мектеп жасына дейін.

8. Еңбектің жекеленген түрлері мен оның құрамына енетін оқу пәндерінің ішкі өзара байланысы мен өзара тәуелділігінің болуын қамтамасыз ететін білім берудің мазмұнының тұтастығы қағидасы.

9. Оқу-еңбек іс-әрекеті барысында ақыл-ойында кемістігі бар білім алушылардың дамуындағы кемшіліктерді барынша түзетуді қамтитын коррекциялық бағыттылық қағидасы.

10. Оқу-еңбек іс-әрекетінің мазмұнын және тұлғалық жетістіктердің нәтижелерін анықтайтын білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қағидасы.

11. Әртүрлі әлеуметтік ортада мінез-құлықтың адекватты тәсілдерін, білім алушылардың адамгершілік ұғымдарын және түсініктерін (жағымды/жағымсыз; жақсы/жаман) қалыптастыруға бағытталған тәрбиелік оқыту қағидасы.

12. Оқытылатын материал мен білім алушылардың практикалық іс-әрекетінің арасындағы тығыз байланыстарды орнатуды қамтитын практикалық бағыттылық қағидасы; ең алдымен практикалық мәні бар міндеттерді шешуге бағытталған білім мен қабілеттерін қалыптастыруды болжайды.

13. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың өздеріне қолжетімді еңбек іс-әрекетінің барлық түрлерін, танымдық және оқу іс-әрекетінің әдістері мен тәсілдерін, коммуникативті іс-әрекет пен нормативті мінез-құлықтың әдістері мен тәсілдерін меңгеру мүмкіндігін қамтамасыз ететін іс-әрекетті қалыптастыруға бағыттылық қағидасы.

14. Оқу жағдаятында, меңгерген білімдер, біліктіліктер, дағдылар мен қатынастарды әртүрлі өмірлік жағдайларда қолдана алу қағидасы - бұл өз кезегінде білім алушылардың өзбетімен бағдарлауға және шынайы өмірдегі белсенді еңбек іс-әрекетіне даярлығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

15. Ақыл-ойында кемістігі бар білім алушылардың алуан түрлі топтарының психикалық дамуының ерекшеліктерін ескеру қағидасы.

16. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған еңбекке оқыту бағдарламасын құрастырудың негізіне дифференциалды және әрекеттік тәсілдер алынды.

1) дифференциалды тәсіл білім берудің мазмұнын меңгеру мүмкіндіктерінің әртектілігінде көрінетін білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін есепке алуды қамтиды. Оқу бағдарламаларын құрастыруда дифференциалды тәсілді қолдану, білім алушыларға дамудың жеке-дара әлеуетін жүзеге асыру мүмкіндігін беріп, мазмұнның алуан түрлілігін қамтамасыз етеді;

2) әрекеттік тәсіл білім алушылардың тұлғасының даму спецификасын есепке алып, білім берудің құрылымын және негізгі заңдылықтарды ашатын психология ғылымының теориялық қағидаларына негізделеді. Білім берудегі әрекеттік тәсіл жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тұлғасының дамуы, олардың өздеріне қолжетімді іс-әрекетін ұйымдастырудың сипатымен анықталуын тануға құрылады (заттық-практикалық және оқу іс-әрекеті). Білім берудегі әрекеттік тәсілді жүзеге асырудың негізгі құралы ретінде, білім алушылардың білім беру мазмұнын меңгеруін қамтамасыз ететін танымдық және заттық-практикалық іс-әрекетті ұйымдастыру процесі ретінде оқыту алынады.

17. Білім алушыларды тігін ісіне оқытудың өзгешелігі жалпы еңбек біліктерін дамытуға арналған ерекше жағдайларды құрумен анықталады: тапсырмаларға бағдарлану, жұмысты барысын жоспарлау, оның орындалуын бақылау.

18. Білім алушыларды тапсырмаларда бағдарлау қабілетін дамыту келесі жолдар арқылы жүзеге асырылады:

1) ұқсас жұмыстарды талдау тәжірибесін меңгеру есебінен білім алушыларда бағдарлау іс-әрекетін орындау кезінде көмек берудің қысқаруы;

2) тапсырмада бағдарлауға оқытуда көрнекі құралдардың алуан түрлерін қолдану;

3) жұмыс барысын алдын-ала жоспарлау (орындалатын жұмыс кезеңдерінің реттілігін, орындауға қажетті жұмыс тәсілдері мен құралдарын белгілеу, орындалған жұмыс жайлы есеп беру);

4) жұмысты бақылау (іс-әрекеттер мен нәтижелердің дұрысытығын анықтау, орныдалған жұмыстың сапасын бағалау).

19. Оқытудағы түзету-дамытушы тәсіл дамудағы кемшіліктердің табиғатының спецификасына сәйкес білім алушылардың ағза жүйесі мен сақталған функцияларын қолдануға сүйеніп, білім беру процесін құруды қамтиды.

20. Түзеу-дамытушы бағыттылық оқытушы іс-әрекеттің арнайы әдістерімен және тәсілдерімен қамтамасыз етіледі:

1) оқыту процесінің баяулығы;

2) оқытылатын материалды бірнеше рет қайталау үшін жағдай жасау және оны әртүрлі жағдаяттарда қайта жаңғырту;

3) білім алушылардың жеке-дара психикалық және дене мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін ескеріп, дифференциалды тапсырмаларды құрастыру;

4) пәнаралық сипаттағы сұрақтар мен тапсырмаларды құрастыру;

5) білім алушыны команданың жетістіктеріне ықпал етуде алуан түрлі рөлдерді орындайтын топтағы жұмыс үшін жағдай жасау;

6) сенімділік пен ынтымақтастық атмосферасын құру;

7) өзіндік пікірін айту және дәлелдеу қабілетін дамыту үшін уәждемелі жағдайларды құру;

8) білім алушылардың қолжетімді практикалық жұмыстарын жүргізуге негізделген белсенді оқытуды ұйымдастыру.

21. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) арнайы білім беру педагогының құралдар қорын кеңейтеді, дамытушы және түзеушілік міндеттерді шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрып бітіруге" көмек береді.

22. Сабақта АКТ-ды қолдану төмендегі мақсаттарды қарастырады:

1) сөйлеудің көмегімен бір пәндік мазмұннан екіншісіне еркін өтіп, қажетті белгілер формасында тікелей бақылаудан жасырын және күрделі таным объектілерін модельдеу, бір әдістен келесі әдіске өту;

2) шынайы және мерзімі ұзартылған уақыт режимінде білім алушылардың өзіндік іс-әрекетін талдауға арналған қосымша визуалды динамикалық тіректерді құру; топтық оқыту жағдайында өнімді жеке-дара іс-әрекет үшін мүмкіндіктермен қамтамасыз ету; оқытудың сапалық дараландыру мүмкіндіктерін кеңейту.

23. АКТ-ды қолдану оқыту процесін дараландыруға мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыстың мазмұнына қызығушылықты арттыруға; білім алушылардың танымдық іс-әрекетін белсендіруге; шығармашылық әлеуетін дамытуға мүмкіндік береді.

24. Оқу процесіндегі АКТ білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін ескеріп, мөлшерленіп қолданылуы керек.

25. "Кәсіби еңбекке баулу" пәнінің аясында оқыту нәтижелерін бағалау, мақсатты тұжырымдауға негізделген критериалды бағалауды қолданумен жүзеге асырылады.

26. Бағалаушы құралдар ретінде тапсырмалар мен жаттығулар алынады, олардың көмегімен жалпы еңбек біліктері мен дағдылары қалыптасады.

27. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау, тек ішкі бағалау құралдары арқылы жүзеге асырылады. Бағдарламаны меңгеру нәтижелерін мұғалім сабақтарда білім беру процесінің барысында тікелей бағалайды. Ақыл-ойында кемістігі бар білім алушылармен біртұтас педагогикалық процесс құрылатын, арнайы педагогиканың қағидаларына– "диагностика және коррекциялық-дамытушы жұмыстың бірлігіне" сүйеніп, педагогтар жүйелі түрде оқу жылының қорытындысы бойынша білім алушылардың жетістіктері мен даму мониторингін және бағалаушы бақылаушы әрекеттерді жүзеге асырады.

28. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың нәтижелерін бағалау, ағымдық бағалау, бақылау және қорытынды бағалау түрінде жүзеге асырылады.

29. Ағымдық бағалау білім алушылардың сабақтағы іс-әрекетін бақылау, практикалық және өзбетіндік жұмыстарды талдау, іс-әрекеттің ұжымдық түрлерін талдаудың көмегімен жүргізіледі. Сабақтық бақылау оқу процесінің сапасын қамтамасыз ету үшін қолданатын оқытудың мазмұны мен әдістерін түзету мақсатында жүргізіледі. Ағымдық бағалау білім алушыларға қатысты ынталандырушы және тәрбиелеуші сипаты болады және баллдық бағалауды қарастырмайды.

30. Бақылау бағалау бағдарламалық тақырыпты, бөлімді оқытудан кейін жүргізіледі. В.В.Воронкова бойынша білім алушылар төрт типологиялық топқа бөлінеді және соның нәтижесінде бағаланады. 1 типологиялық топтың білім алушылары білімді қолдану деңгейінде оқу материалын меңгергенін көрсете алады. 2 типологиялық топтың білім алушылары – тақырыптың негізгі мазмұнын түсінгенін көрсетеді. 3 типологиялық топтың білім алушылары материалды танып-білу деңгейінде меңгереді және өз білімдерін өзектілеуде мұғалімнің көмегін қажет етеді. 4 типологиялық топтың білім алушылары жеке бағдарлама бойынша білім алады, оның аясында олардың жетістіктерін бағалау жүзеге асырылады.

31. Қорытынды бағалау тоқсанның, оқу жылының соңында жүргізіледі. Педагог міндетті түрде оқу жылының бойындағы сыныптың әрбір білім алушысының даму динамикасын және жетістігін талдайды.

32. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту бағдарламасын меңгеру нәтижелері, қорытынды түрінде білім берудің аяқталу сәтінде бағаланады.

33. Білім алушылардың Бағдарламаны меңгеруі олардың нәтижелерінің екі түріне жетуін қамтиды: тұлғалық және пәндік.

34. Тұлғалық нәтижелерге жататындар:

1) өзін Қазақстанның азаматы ретінде түсіну; өз Отаны үшін мақтаныш сезімінің қалыптасуы;

2) басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметпен қарау;

3) өзіндік мүмкіндіктер, маңызды қажетті өмірді қамтамасыз ету туралы адекватты ұғымдардың қалыптасуы;

4) динамикалық өзгермелі және дамушы әлемде бейімдеудің бастапқы дағдыларын меңгеруі;

5) коммуникация дағдыларын және әлеуметтік өзара әрекеттестіктің қабылданған нормаларын меңгеруі;

6) әлеуметтік қоршаған ортаны, ондағы өз орнын ұғыну қабілеті, жасқа сәйкес құндылықтар мен әлеуметтік рөлдерді қабылдау қабілеті;

7) әртүрлі әлеуметтік жағдайларда ересектермен және қатарластарымен ынтымақтастық дағдыларының қалыптасуы;

8) білім алушылардың әлеуметтік рөлдерді қабылдауы және меңгеруі, оқу іс-әрекетінің әлеуметтік маңызды мотивтерінің көрінісі;

9) этикалық сезімдерді дамыту, ізгі ниеттілікті, эмоционалды-адамгершілік ілтипат пен өзара көмек көрсету, адамдардың сезімдеріне жанашырлық таныту;

10) өз еркімен өмір сүруге дайындығын көрсету. эстетикалық қажеттіліктерді, құндылықтар мен сезімдерді тәрбиелеу;

35. Заттық нәтижелер білім алушылардың "Кәсіби еңбекке баулу" пәніне тән білімдер мен қабілеттерді мңгерулерін қарастырады.

36. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың көпшілігі үшін минималды деңгей міндетті болып саналады. Еңбек бойынша жекеленген білім алушылардың осы деңгейдегі жетістігінің болмауы, олардың Бағдарламаның осы нұсқасы бойынша білім алуына кедергі болып табылмайды. Егер білім алушы пәндік нәтижелерді меңгерудің минималды деңгейіне жетпеген жағдайда, онда психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңес берудің ұсынысы және ата-аналардың келісімімен (заңды өкілдері) білім алушы жеке бағдарлама бойынша оқытуға көшіріледі.

37. Деңгейлік мақсатты болжамдарға сәйкес әр тақырыптың бақылау-диагностикалық тапсырмалары дайындалады. Олардың орындалу нәтижелері оқүшылардың жетістіктік карталарында белгіленеді және білім алушыға жекелік қараудың негізі болады.

38. Сапалы білім беру мен тиімді кәсіби-еңбекке баулуды ұйымдастыру үшін еңбек сабағы кабинеттері санитарлық-гигиеналық нормалар ескеріле отырып, тиісті жабдықтармен қамтылады.

3-тарау. "Кәсіби еңбекке баулу" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

39. "Кәсіби еңбекке баулу" пәні бойынша оқу жүктемесі:

1) 7-сыныпта – аптасына 8 сағат, оқу жылына 272 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 8 сағат, оқу жылына 272 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 9 сағат, оқу жылына 306 сағатты;

4) 10-сыныпта – аптасына 20 сағат, оқу жылына 680 сағатты құрайды.

40. Бағдарламадағы оқу материалы білім алушылардың өзбетінділігін бірте-бірте арттыруды қамтитын белгілі жүйе бойынша орналастырылған. Сабақтың міндеттеріне қарай мұғалім жаңа танымдық мәліметтерді хабарлауға немесе оларды қайталауға, жаттығуларға, өзбетіндік практикалық жұмысқа әртүрлі уақыт мөлшерін жібереді.

41. Мұғалім Бағдарлама негізінде тапсырмаларды орындаудың күрделілік деңгейін, кезеңдері көрсетілген тақырыптық күнтізбелік жоспарды құрастыруы керек; инструменттерді, технологиялық құжаттаманы, оларды орындауға арналған жабдықтарды іріктеуі керек; еңбек тапсырмаларын немесе олардың кезеңдерін орындауды бағалау критерийлерін құрастыруы керек. Жұмыстың объектілерін алмастыруға жол беріледі, алайда тақырыптарды алмастыруда мұғалім еңбек түрінің күрделілік деңгейін және жекеленген объектілерді орындауды есепке алуы керек.

42. Бағдарлама тақырыптарының зерделенуі практикалық жұмыстардың орындалуымен аяқталады, олардың тәрбиелік мәні жоғары және де ынтаны көтеріп, оқу удерісін оңтайландырады.

43. Бағдарламаның мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшедегі белгіленген оқыту мақсаттары, мұғалімге жұмысты жүйелі жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

44. Бағдарламаның мазмұны профиліне сәйкес еңбектің бірнеше түрін қамтиды.

45. Мұғалім мектептің материалдық-техникалық базасына, тұрғылықты жердің дәстүріне байланысты және білім алушылардың даярлық деңгейіне сүйеніп, еңбектің түрлерін толықтырады, алмастырады.

46. Еңбекке баулу пәні бойынша ең кемінде екі сабақ жүргізіледі: бірінші сабақ-материалды теориялық тұрғыдан меңгеру, екінші сабақ – практикалық жұмыс.

47. Әр тоқсаның басында кіріспе сабақ (екі сағат) жүргізіледі. Бұл сабақтарда мұғалім білім алушыларды тоқсан немесе жылдық жұмыс жоспары мен оқытудың міндеттері, санитарлық-гигиеналық талаптар қайталанып, өмір қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау жұмыстары жүргізіледі.

48. Практикалық қайталау сабағы тек практикалық жұмысты (жаңа теориялық материалды қамтымайды) орындауды болжайды. Өйткені, өтілген сабақты практикалық жұмыста бекітуге бағытталады және әр тоқсанның аяғында оқу жоспар көлемінің 30-35% құрайды.

49. Практикалық жұмыс мұғалімнің жазба түрінде жазылған нұсқаулық құжаттарды (техникалық карта, нұсқаулық карта, нұсқаулық-техникалық карта, карта-термин, пәндік карта) қолданумен ұйымдастырылады.

50. Әр тоқсаның аяғында бір оқу сабақ ішінде өзіндік жұмысын орындауды қарастырады. Жыл қортындысы бойынша бақылау жұмысы жүргізіледі. Бақылау практикалық жұмысты орындау үшін оқу тобының мүмкіндігі мен ерекшеліктеріне байланысты мұғалім еңбек объектісін таңдап алады.

51. Оқыту екі кезеңнен тұратын қорытынды емтиханмен аяқталады: теориялық және практикалық емтихан. Қорытынды емтихан білім беру құжатына баға қойылады және кәсіби еңбекке оқытудың кәсібі көрсетіледі.

52. Бағдарламаның құрылымын келесі міндетті мазмұнды бөлімдер құрайды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар". Еңбек іс-әрекетінде қолданылатын негізгі материалдар тізімі, олардың негізгі қасиеттері. Материалдардың өндірілуі (өсімдік, жануар, жасанды). Материалдарды өндіру процесі. Материалдар түрлері және олардың қасиеті. Әр түрлі құрылғылар, шағын механикаландыру құралдары, жұмыс құралдары мен құрылғылары. Құралдарды жұмысқа дайындау. Құралдар мен материалдарды пайдалану ережелері, шектеулер мен тиымдар. Өндірісте және мектеп шеберханасында жұмыстың қауіпсіздік техникасы. Кәсіби мінез-құлық этикасы және еңбек заңнамасы;

2) 2-бөлім "Еңбек затын дайындау технологиясы": профильді еңбек пәндері, негізгі кәсіби операциялвр мен іс-әрекеттер, технологиялық караталыр. Практикалық жұмыстың тақырыптары мен нысандары. Өздігімен және мұғалімнің басшылығымен стандартты бұйымды дайындау және жекелеген еңбек операцияларын орындау. Нақты қарапайым білімді және (немесе) шектеулі арнайы білім шеңберінің қолданылуы. Еңбек заттарын дайындау, жұмыс жоспарын құрастыру, технологиялық картамен жұмыс істеу. Технологиялық картаны өздігімен оқу және сол бойынша бұйымды дайындауға тырысу. Кәсіби операциялар мен іс-әрекеттерді жетілдіру. Нұсқау бойынша іс-әрекет түрін таңдай білу. Түзету әрекеттерінің шарттарын ескереу, оларды орындау. Өзіндік орындау элементтерімен стандартты тапсырмаларды орындау;

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау". Тапсырмада бағдарлау, еңбек тапсырмасының дұрыс орындалуын бақылау. Орындалған жұмысты талдау, өзін-өзі бақылау. Техникалық терминдерді қолдану. Өзін-өзі бағалау. Өзара бағалау.

53. Бағдарламада оқу материалының сыныптар бойынша бөлінуі үлгі ретінде беріледі, білім алушылардың меңгеру ерекшеліктеріне қарай мұғалім оқу материалының оқытылуын бір сыныптан екіншіге (бір тоқсаннан екішіге) ауыстыруға құқылы. Жеңіл ақыл-ой кемтарлығы бар әр білім алушының дамуы мен оқу материалын жекеше қарқында және көлемде қабылдау құқығын жүзеге асыра отырып, мұғалім өз сыныбының білім алушылары үшін әр тақырыпты пен бөлімді үйретуге қажетті сағат санын өз бетінше белгілейді. Әрбір сыныптағы оқытуды бұрын өткен материалды қайталаудан бастау керек.

54. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 7.2.2.1 кодында "7" - сыныбы, "2.2" - бөлім және бөлімшеcі, "1" - оқу мақсатының реттік саны.

55. Білім беру ұйымында оқу-еңбек процесін қажетті өндірістік материалымен қамтамасыз ету мүмкіншіліктеріне қарай, мұғалім тақырыптарды оқыту реттілігін белгілейді. Құрамына оқыту мақсатының жүйесі және ұзақмерзімдік жоспар кіретін бағдарламалық материал 16 қосымшадан тұрады:

1) 1-қосымша "Тігін ісі";

2) 2-қосымша "Ағаш ұстасы";

3) 3-қосымша "Сылау-сырлау ісі";

4) 4-қосымша "Слесарлық іс";

5) 5-қосымша "Аяқ киім ісі";

6) 6-қосымша "Картонаж-мұқаба ісі";

7) 7-қосымша "Гүл өсіру және көгалдандыру";

8) 8-қосымша "Кіші медицина қызметкері";

9) 9-қосымша "Ас үй жұмысшысы";

10) 10-қосымша "Аула сыпырушы";

11) 11-қосымша "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік";

12) 12-қосымша "Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы";

13) 13-қосымша "Омарташылық";

14) 14-қосымша "Тоқу. Кестелеу";

15) 15-қосымша "Кіші қызмет көрсетуші";

16) 16-қосымша "Көркем еңбек".

"Кәсіби еңбекке баулу" пәні
бойынша негізгі орта білім беру
деңгейіндегі 7-9 (10) сыныптағы
жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
1-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Тігін ісі" оқу пәнінің мазмұны

56. "Кәсіби еңбекке баулу. Тігін ісі" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

57. 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар" келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) материалтану;

3) машинатану;

4) тігін өндірісі;

5) тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі;

6) этика және еңбек заңнамасы.

58. 2-бөлім "Еңбек заттарын дайындау технологиясы" келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) құрастыру;

2) матамен жұмыс істеу;

3) тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу;

4) практикалық жұмыстар;

5) ұлттық қолөнер;

6) жөндеу жұмыстарының түрлері;

7) практикалық қайталау.

59. 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау" келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттарын талдау және бағалау;

2) өзіндік жұмыс;

3) қорытынды бақылау жұмысы.

60. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар" бөлімі:

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Тігінші" мамандығының ерекшеліктерімен танысу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2"Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберхана-сындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	7.1.2.1 өсімдіктен өндірілетін: мақта-мата және зығыр талшықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.2.2 мақта-мата және зығыр талшықтарын көру және сипап-сезу арқылы ажырату; 7.1.2.3. мақта-мата және зығыр талшықтарынна су мен жылудың әсер етуі туралы түсінігінің болуы 7.1.2.4 мақта-мата және зығыр талшықтарының қасиеті туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.5 өсімдік талшықтарын иіру процесі және одан мата алу туралы түсініктің болуы; 7.1.2.6 матаның оң және теріс жағын, жиегін, енін, ұзындығын анықтау 7.1.2.7 матаның жіптерінің тоқылу түрлерін білу; 7.1.2.8. жаймалық ілгекөрімді саржалық ілгекөріммен және сәтен ілгекөріммен салыстыру; 7.1.2.9 мақта-мата және зығыр талшықтарының қасиетін салыстыру және анықтау; 7.1.2.10 бұйымды дайындауға арналған матаны таңдау; 7.1.2.11 мақта-мата, зығыр маталарын ажырату; 7.1.2.12 мақта-мата және зығыр маталарының қасиетін зертханалық-практикалық жолмен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 7.1.2.13 бұйымды өңдеу кезінде қисық қималардың қасиеттерін ескеру	8.1.2.1 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 жануарлардан өндірілетін (жүн, жібек): талшықтардың қасиетін зертханалық-практикалық зерттеу жолымен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 8.1.2.3 жүн талшықтарының ұзындығын, беріктігін, бүгілмелігін, жіңішкелігін анықтау; 8.1.2.4 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтан жасалатын маталар туралы түсініктің болуы; 8.1.2.5 жүннен иірілген жіптен және жібек жіптен мата жасау процесі туралы түсінігінің болуы 8.1.2.6 жүн және жібек маталарды салыстыру және тану; 8.1.2.7 матаның түрлерін анықтау (біртегіс боялған, баспалы, гүлді, ала-құла мата, меланж) 8.1.2.8 матаның фабрикалық әрлеу түрін анықтау; 8.1.2.9 таза жүн және жартылай жүн маталардың қасиеттерін анықтау; 8.1.2.10 жүн маталарды үтіктеудің ережелері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.11 жібек матаның қасиетін зертханалық-практикалық жолмен анықтау; 8.1.2.12 бұйымды тігуде қолданылуына және фасонына байланысты матаны таңдау; 8.1.2.13жібектен жасалған бұйымдар мен жібек матаны үтіктеудің ережелері туралы түсінігінің болуы	9.1.2.1 химиялық өндірісте: жасанды және синтетикалық талшықтар туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2 жасанды талшықтардың қасиеттері туралы түсініктің болуы (жасанды жібек және ацетатты) 9.1.2.3 жасанды талшықтардың қасиеттерін практикалық-зертханалық жолмен анықтау; 9.1.2.4 табиғи және жасанды жібектен талшықтар мен иірілген жіп алуды; салыстыру 9.1.2.5 матаны химиялық және синтетикалық жолмен алынған жасанды талшықтардан өндіру процесі туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 қолданатын материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы (капрон, лавсан, нитрон); 9.1.2.7 төсек-орын тігуде қолданылатын маталардың атауын білу; 9.1.2.8моделіне байланысты белдемше тігуге арналған матаны анықтау; 9.1.2.9. синтетикалық және аралас талшықтардан жасалған маталардың қасиеттерін білу; 9.1.2.10 табиғи және жасанды жібекті салыстыру (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 9.1.2.11 жібек матаны жүн және мақта-матамен салыстыру 9.1.2.12 матаның жақсы және теріс қасиеттерін анықтау; 9.1.2.13 пішу, тігу және ылғалды-жылу арқылы өңдеу кезінде, маталардың қасиеттерін ескеру	10.1.2.1 "Тоқыма талшықтары-ның классификациясы" кестесін оқу жолымен тоқыма талшықтары туралы білімдерін жүйелеу; 10.1.2.2 жасанды және синтетикалық, табиғи талшықтарды пайдалана отырып жасалған маталардың жаңа түрлері туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3синтетикалық талшықтар мен жіптен иірілген жіп алу процесі туралы түсініктің болуы; 10.1.2.4 матаға жатпайтын материалдарды өндіру процесі туралы түсініктің болуы; 10.1.2.5 су сіңдірмейтін қабаты бар, металл және металданған жіптерден жасалған, жылтырақталған маталарды ажырату; 10.1.2.6 синтетикалық матаны сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жіптерінің жануы бойынша анықтау; 10.1.2.7 тоқу өндірісіндегі бояу және басу ақаулықтары туралы түсініктің болуы; 10.1.2.8 камзол дайындау үшін қолданылатын әрлеу түрлерін, матаны анықтау; 10.1.2.9 жаңа маталардың технологиялық қасиеттері және оларды заманауи киімдерді дайындауда қолдану туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.10 синтетикалық маталарды ылғалды-жылу арқылы өңдеудің ерекшеліктерін ескеру; 10.1.2.11 синтетикалықталшықтар мен жіптерден жасалған маталардың ассортименті туралы түсініктің болуы; 10.1.2.12 синтетикалық матадан жасалған бұйымдарды күтудің ережелері туралы түсінігінің болуы
1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	7.1.3.1 тігін машиналарының маркасы мен жылдамдығы және атқаратын жұмыс түрлері туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.3.2 тұрмыстық тігін аяқ машинасымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 жетектің түрлері 7.1.3.4 тігін машинасының құрылғысы мен оның тетіктерін талдай білу (ине тетіктері, жіп кергіш); 7.1.3.5 жоғарғы және төменгі жіптерді толтыру 7.1.3.6 машинамен сынақ тігістерін шеңбер тәрізді, ирек, түзу сызықтар орындау; 7.1.3.7 машинаның жұмыс орнына бұйымды дұрыс орналастыру; 7.1.3.8 машиналық инелердің түрлері және құрылғы туралы түсініктің болуы 7.1.3.8 машинаға арналған ине мен жіптерді іріктеуді жүзеге асыру; 7.1.3 ине ұстайтын жерге инені бекіту; 7.1.3.10реттегіш тігістер және оның маңызы туралы түсініктің болуы; 7.1.3.11 тігін машинасының кері тігіс жасауы туралы түсініктің болуы; 7.1.3.12 машинаның жұмыс және еркін жүрісін орнату; 7.1.3.13 Жетек түрлерін анықтау	8.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 8.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.3 тігін машиналары-ның реттеу тетіктерін ажырату; 8.1.3.4 қоржындық жиынтықты бөлшектеу және құрастыруды жүзеге асыру 8.1.3.5 тігу жылдамдығының өзгеруіндегі электрожетектің орны туралы түсініктің болуы; 8.1.3.6 аяқ тігін машинасын электрлі тігін машинасымен салыстыру 8.1.3.7. жоғарғы және төменгі жіптердің керілуін реттеу; 8.1.3.8 электр жетегі бар машинада тігіс жасау; 8.1.3.9 басқыштардың көмегімен бас біліктің айналу жылдамдығын реттеу; 8.1.3.10төменгі жіпті шөрнекке орау; 8.1.3.11 әрлеу тігістерін жасау; 8.1.3.12 ирек тәрізді жәнесәндік тігістер жасау	9.1.3.1 ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машинасының техникалық сипаттамасымен танысу (мақсаты, жылдамдығы, орындалатын операциялардың түрлері); 9.1.3.2 ПМЗ -2, 51-А класс шетін торлап тігетінтігін машинасының техникалық сипаттамаларын білу; 9.1.3.3 өндірістік машинаның негізгі тетіктері туралы түсініктің болуы (электр жетегі, ине, жіп кергіш, шөрнек тетіктері); 9.1.3.4. өндірістік тігін машинасында тігістерді реттеу 9.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (басқышыты басу, іске қосу және тоқтату, шөрнекке тармақты орау, жоғарғы және төменгі жіптерді толтыру); 9.1.3.6 бұйыдарды дайындауда 51-А класс арнайы машинада қиықтарды торлауды орындау (мата торлауға арналған машина); 9.1.3.7 тігін машинасын тазалау және майлауды жүзеге асыру; 9.1.3.8 әмбебап тігін машиналары туралы түсініктерінің болуы (97-ші класс, 1022-ші класс, "Gemsi-737"моделдері)	10.1.3.1 автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған тігін машиналары туралы түсінік алу (ілгек жасайтын, түйме қадайтын); 10.1.3.2 қазіргі заманғы өндірістік тігін машиналарын білу(тігін фабрикасы, цехы немесе орта-арнаулы оқу орнына экскурсия); 10.1.3.3 шағын механизация құралдары туралы түсініктің болуы (тігін машиналары үшін аспаптар); 10.1.3.4 тігін машинасына сызғыш, табан орнату және оларды қолдана отырып тігіс жасау; 10.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс жасау барысында орын алатын ақаулықтар және оны түзету туралы түсініктің болуы; 10.1.3.6 6өндірістік тігін машинасында жылдам тігу дағдыларын дамыту 10.1.3.7 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен бұйымдарды тігу дағдысының болуы; 10.1.3.8 әмбебап және арнайы тігін машиналарында жоғарғы және төменгі жіптерді толтыру және реттеуді орындау; 10.1.3.9 әмбебап тігін машинасында жұмыс жасау дағдысының болуы
1.4 Тігін өндірісі (кәсіптер, тігін бұйымдарын көптеп өндіру, тігін фабрикасының негізгі цехтары жайлы жалпы түсінік)	7.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.4.2 фабрикада төсек-орын бұйымдарын тігуде қолданылатын тігістер туралы алғашқы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 тігін өндірісінде, цехтарда, тігін фабрикасында киім-кешектерді тігу туралы жалпы түсінігінің болуы	8.1.4.1 жіп иіру және тоқыма өндірісі, кәсібі туралы жалпы түсінігінің болуы; 8.1.4.2 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен бұйымдарды тігу туралы түсінігінің болуы; 8.1.4.3 фабрикалық тігіс үлгісінің киім тігісін қолдану; 8.1.4.4 тігін цехы және тігін фабрикасында тігіншінің жұмыс орнын ұйымдастыру туралы жалпы түсініктің болуы; 8.1.4.5 тігін кәсіпорнының құрылымы туралы түсінігінің болуы	9.1.4.1 тігін өндірісінің мамандықтары туралы түсініктің болуы (пішуші, зат бөлшектерін белгілеуші, үтіктеуші); 9.1.4.3 төсек-орын жабдықтарын тігуде бригадалық әдісті меңгеру; 9.1.4.3 дайын өнімге және тігудің сапасына қойылатын талаптар туралы түсініктің болуы; 9.1.4.4 эксперименттік, дайындық, пішу, тігін цехы және олардың жабдықталуы туралы түсініктерінің болуы	10.1.4.1 модельер-құрастырушы кәсібі және оның тігін өндірісі жағдайындағы қызметі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.4.2 жаппай өндіріске бұйымдардың моделін әзірлеу және құрастыру туралы жалпы түсініктің болуы; 10.1.4.3 өндіріс жағдайында бұйымдар тігуде әзірлеу нормасы мен жоспарлы тапсырма туралы түсініктің болуы; 10.1.4.4 өңдеу цехының жабдықтары (үтік, қысыммен өңдеу машинасы, бу-ауа манекены) және оның қолданылуы туралы түсінігінің болуы
1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.5.1 өлшеуіш және қол құралдары-мен, тігін машинасымен, үтікпен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы білу; 7.1.5.2 практикалық жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау; 7.1.5.3 өрт қауіпсізідігі ережелерін сақтау; 7.1.5.4 тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ерекшеліктерін білу(тігін фабрикасына, ательеге, тігін шеберханасына экскурсия)	8.1.5.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.5.2 электрлі тігін машинасымен, электрлі бу үтікпен жұмыс істеу кезінде жұмыс ережесін сақтау; 8.1.5.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру 8.1.5.4 фабриканың тігін цехында тігіншінің қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы түсініктің болуы; 8.1.5.5 тігін машинасын жұмысқа дайындау	9.1.5.1 ПМЗ-2 51-А класс және ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін сақтау; 9.1.5.2 үтіктейтін жұмыс орнында ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.5.3 тігін фабрикасының жұмыс орындарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерімен танысу	10.1.5.1. арнайы тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 10.1.5.2 қолмен және машинамен жұмыс істеу кезінде, сонымен қатар ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.5.3 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.5.4. жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі бойынша ережелерді сақтау
1.6 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.6.1 тігін шеберханасын-да жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.6.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.6.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы түсініктің болуы 7.1.6.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении	8.1.6.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.6.2. еңбек тәртібі, тігіншінің жалақысы, еңбек тапсырысын орындауға, материалдық жауапкершілігі туралы түсініктің болуы; 8.1.6.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктің болуы 8.1.6.4 иметь представления о листке временной нетрудоспособности	9.1.6.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.6.2 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктің болуы; 9.1.6.3 кепілдіктер мен өтемақы төлемдері туралы мәлімет алу	10.1.6.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.6.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.6.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен тігін өндірісіндегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктің болуы; 10.1.6.4 ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу

2) "Еңбек заттарын дайындау технологиясы" бөлімі:

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	7.2.1.1 сызуды орындау үшін қолданылатын сызықтар: "түзу" және "қисық" сызықтар, "тік бұрыш", (тұтас– негізгі және үзік – қосалқы), тік және көлденең сызықтардың қызметі туралы түсініктерді меңгеру; 7.2.1.2 сызбаларды жасау; 7.2.1.3 берілген өлшем бойынша шаршы сызу; 7.2.1.4 масштаб туралы түсініктің болуы; 7.2.1.5 масштабты сызғышты қолдана білу; 7.2.1.6 сызбада бұйымның бөлшектерін және пішінді қиындыларды атау; 7.2.1.7 лекал бойынша жұмыс істеу (шаблон бойынша); 7.2.1.8 пішу үшін құралдар мен материалдар іріктеу; 7.2.1.9 сантиметрлік лентаны қолдану; 7.2.1.10 матағаүлестік және көлденең жіптерді, оң және теріс бетін ескере отырып үлгіні орналастыру; 7.2.1.11 қағаздан үлгіні қию; 7.2.1.12 бұйымның бөлшектерін тігіске жіберетін жіктерін ескере отырып үлгі бойынша пішу; 7.2.1.13 дайын пішінмен пішуді орындау 7.2.1.14 үлгіге белгілер қою; 7.2.1.15 адам сұлбасының негізгі сызықтары туралы түсініктің болуы; 7.2.1.16 киімнің өлшемін анықтау 7.2.1.17 адам денесінің өлшемін алу; 7.2.1.18 бұйымды әзірлеуге кететін матаның шамалы мөлшерін есептеу	8.2.1.1 тігін бұйымдарында "бұрыш" ұғымын (тік, сүйір, доғал) түсіну және оны қолдану; 8.2.1.2 өлшемдерді алу және жаз; 8.3.1.2 көкірекшесі мен аспа бауы бар алжапқыштың сызбасын салу; 8.2.1.3 белдікті спорттық киімнің (шолақ шалбар, бермуд) сызбасын мұғалімнің басшылығымен 1:4 масштабта, сонымен қатар табиғи көлемде салу; 8.2.1.4 масштабта түнгі жейденің сызбасын орындау; 8.2.1.5 бұйымның бір және жұп бөлшектерін анықтау (белдемшенің); 8.2.1.6 пішу кезінде матаны үнемдеп пайдалану; 8.2.1.7. өздігімен үлгіні матаға қойып, пішуді орындау; 8.2.1.8 матаның суретін және жіптерін, тігіске жіберетін жиектерін ескере отырып, матаға үлгіні салу және бекіту; 8.2.1.9 лекал бойынша қалтаның бөлшектерін пішу; 8.2.1.10 көмкерме үлгілеу (бұйымның пішімі бойынша және лекал бойынша); 8.2.1.11 көрпе тыстың бөлшектерін және пішін кесінділерін атау; 8.2.1.12 түнгі іш көйлекті масштаб бойынша және қажетті өлшемде пішу; 8.2.1.13 көрпе тыстың ойықтарының пішіндері туралы түсініктің болуы; 8.2.1.14 төсек орын жабдықтарының стандартты өлшемдері туралы түсініктің болуы; 8.2.1.15 төсек-орын тыстарының стандартты өлшемдері туралы түсініктің болуы; 8.2.1.16 жастық тысына жұмсалатын матаны есептеп шығару; 8.2.1.17 жастық тысын өзбетінше пішу	9.2.1.1 пижаманың шалбарының және иығына тігіс түсірмей жейдесінің сызбасын құрастыру; 9.2.1.2 белдемше тігу үшін өлшемін алу, бүкпелер санын есептеу; 9.2.1.3. сызбаның масштабын нұсқау бойынша орындау; 9.2.1.4 кең етек белдемшенің сызбасын құрастыруды орындау ("жартылай күн", "күн"); 9.2.1.5 жейденің негізгі сызбасын құрастыру үшін өлшемін алу; 9.2.1.6 жейденің негізгі сызбасында қарапайым модельдеуді орындау (көкіректегі бүкпені ауыстыру); 9.2.1.7 пижаманың үлгісін қиюда іш көйлектің үлгісін иық тігісін түсірмей қолдану; 9.2.1.8 үлгіні өзгерту және модельдеу (ұзындығын қысқарту); 9.2.1.9 екі тігісті тік (кең етек) белдемшенің үлгісін дайындау; 9.2.1.10 матаға үлгіні салу, тігісті ескеріп пішуді жүзеге асыру (тік және кең етек белдемшелер, жағасы, жеңі жоқ жейде); 9.2.1.11 өзінің өлшеміне сәйкес піше білу; 9.2.1.12 сурет бойынша бұйымның фасонын сипаттау; 9.2.1.13 жеңіл киімді модельдеу және мойын ойықтары туралы түсініктің болуы; 9.2.1.14 белдемше пішімінің және контурлы қиындылардың детальдарын атау; 9.2.1.15 бүрмеге жұмсалатын матаның ұзындығын есептеу және бүрмені пішу 9.2.1.16 иніштерді үлгісін жасау және пішу	10.2.1.1 көйлектің негізгі сызбасын дайындау; 10.2.1.2. жең және жағаны тіреуіне орналасу сызбасын құрастыру; 10.2.1.3. сызба мен үлгіні талдау және салыстыру (бөлшектердің атауы, бақылау белгілері, сызба мен пішуге сипаттама); 10.2.1.4. сызбадағы кішірейтілген масштабтағы сандардың белгілерін білу; 10.2.1.5 сызбалық бейнелерде және нұсқаушы-технологиялық карталарда бағдарлай білу; 10.2.1.6 көйлек негізі бойынша жоғарыға дейін ілгегі бар жейдені пішу; 10.2.1.7 көйлектің негізінде халаттың пішімін дайындаудың ерекшеліктері туралы түсініктің болуы; 10.2.1.8 матаның суретін және жіптерін, тігіске жіберетін жиектерін ескере отырып, матаға үлгіні салу және бұйымның бөлшектерін пішу; 10.2.1.9 тік жеңнің үлгісін пайдаланып "фонар" және "қанат" жеңдердің үлгілерін дайындау; 10.2.1.10 көйлек, жейде және белдемшенің үлгі негіздерін пайдаланып қиылған көйлектің үлгісін жасау; 10.2.1.11 сән журналдарындағы үлгілерден шынайы көлемдегі үлгіге бейімделу және ауыстыру
2.2 Матамен жұмыс істеу	7.2.2.1 белдікті алжапқыш, жастық тыс, іш көйлек тігу үшін қолданылатын маталар туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2 матаның суреттерінің түрлерін анықтау; 7.2.2.3 жасайтын бұйым туралы түсініктің болуы; 7.2.2.4 пішуге матаны дайында; 7.2.2.5 операциялық пәндік картаға сүйене отырып үлестік, көлденең және көлбеу әдіп пішу және қайып тігу; 7.2.2.6. еңбек заттарын дайындау: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі; 7.2.2.7 машина тігістерінің үйлесімін (жабық қиықтарды шетінен қайырып тігу, қайып тігілген тігіс, екі рет түсірілген тігіс, жапсырма тігіс) және қолданылатын жерін түсіну, оларды орындау; 7.2.2.8. бұрышты диагнол бойынша қайыру, қолмен қиғаш тігіспен көктеу	8.2.2.1 кеудешесі, қалтасы, бүрмелері мен бүкпелері бар алжапқыш тігу жұмысын орындау; 8.2.2.2 белдікті спорттық киімдерді (шолақ шалбар, бермуд) дайындаудың кезектілігі туралы түсініктің болуы; 8.2.2.3 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен тіке қиылған (жастық тыс) бір бөлшекті бұйымдар тігу; 8.2.2.4 көрпе тыс, оның маңызы, стандартты өлшемі, тігуде қолданылатын матасы мен тігісі туралы түсініктің болуы; 8.2.2.5 бұйымның сыртқы бейнесін сипаттау және салыстыру; 8.2.2.6 тігін тігісінің үйлесімін, оның пайдалану аясын түсіну; 8.2.2.7 үлгіде тігу тігісін жасау; 8.2.2.8 түнгі іш көйлектің мойнын өңдеуде жөрмелеу тігісін қолдану	9.2.2.1 өңдеуге өз бетінше пішу; 9.2.2.2 белдемшенің фасонын және белдемшені тігетін матаны таңдау; 9.2.2.3 қатпарлардың түрлері (бір жақты, қарама-қарсы, бантик тәрізді), қызметі, құрылымы, тереңдігі мен ені туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 белдемшеге кететін матаны есептей білу; 9.2.2.5 кең етек белдемшені пішуде жіптің бағытын ескеру; 9.2.2.6 бұйымды тігу бойынша жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.2.7 балалар пижамасын тігуде киім тігістерін қолдану; 9.2.2.8 бұйымды дайындауда торлап тігу, қайып тігіп үтіктеу, қайырып тігуді орындау; 9.2.2.9 ашық қиықты бүрмені түрлі тәсілдермен өңдеу ("ирек" тігіс, жабық қиықты қайтарып тігу шеттіктеу тігісі); 9.2.2.10 тігін бұйымдарын әшекейлеу үшін кестені қолдану	10.2.2.1 жейде, халат, көйлек тігу үшін фасонына байланысты мата таңдау; 10.2.2.2 пішудің алдында матаны әрлеуді өздігімен орындау; 10.2.2.3 жеңіл киімдерді әрлеу туралы түсінігінің болуы (желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелер, мережка); 10.2.2.4 еңбек заттарын дайындау тұтас пішілген көйлек, ілгегі бар жейде, халат, бел сызығынан қиылған көйлек; 10.2.25 өндірістегі технология бойынша төсек-орын тігу; 10.2.2.6 қиылған ұсақ бөлшектерді өңдеуде шеттіктеу тігісін жасау; 10.2.2.7 бөлшектерді бастырып тігу және жапсырма тігіс арқылы біріктіру; 10.2.2.8 иініштің бұрыштарын бастырып тігіп өңдеу; 10.2.2.9 тігін бұйымдарын өңдеуде қол операцияларынан бас тартып, машинамен өңдеу; 10.2.2.10 бұйымды тігу барысында киім тігістерін орындау; 10.2.2.11 бұйым тігу және өңдеу барысында заманауи желімдік және өңдеу материалдарын қолдану
2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	7.2.3.1 жоғарыда көрсетілген тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу технологиясын және тігістерін толықтыруды түсіну; 7.2.3.2 көлденең және үлестік қималарды көктеу, сәндік тігу және бөлшектерді айналдырып ауыстырып әдіптеу көктеу; 7.2.3.3 тігісті басында және соңында бекітуді орындау; 7.2.3.4 тігістерді бастыруды орындау; 7.2.3.5 сөмкенің бауының бөлшектерін қос тігіспен өңдеу; 7.2.3.6 сөмкенің бауының бөлшектерін көктеп тігу және белгі қою; 7.2.3.7 сөмкенің түбін және бүйірлер жақтарын, бұрыштарын қайып тігу; 7.2.3.8 дайын бұйымның соңғы ылғалды-жылумен өңдеу жұмысын орындау	8.2.3.1 бүрменің өңдеу түрі ретіндегі түсініктің болуы; 8.2.3.2 бүрме жасау үшін тігін машинасымен үлгіде екі паралель тігіс жүргізу (немесе қолмен) 8.2.3.3 жұмсақ қатпарлардың өңдеу түрі ретіндегі түсініктің болуы; 8.2.3.4 жұмсақ қатпарларды пішу барысында матаның, шілтерлердің өлшемін есептеп шығару; 8.2.3.5 үлгіде жұмсақ үтіктелген қатпарлар жасау; 8.2.3.6 қалта түрлері, олардың міндеті және фасондары туралы түсінік; 8.2.3.7 негізгі және өідеу матасында тігіс ішіне көмкерме әдіп жүргізу туралы түсінік; 8.2.3.8 ұйықтағанда киетін көйлектің мойын жағына тік, дөңестеп немесе домалақтап көмкерме әдіп жүргізу; 8.2.3.9 шеткі қиықтарды тігістеу; 8.2.3.10 төменгі қиықтарға жабық тігіс жүргізу; 8.2.3.11 көрпе тысының жақтауын көмкеру (ойығын). 8.2.3.12 киім бұйымдарына фабрикалық тігістерді жүргізе білу	9.2.3.1 жұп бөлшектердіңорта қиықтарын ретімен өңдеу; 9.2.3.2 жоғарғы және төменгі қиық бөлшектерді қайырып тігіп өңдеу; 9.2.3.3 белдемшенің бүйірлік тігісіне қапсырма таспа салу; 9.2.3.4 тік белдемшенің жоғарғы қимасын белдікпен үйлестіріп өңдеу; 9.2.3.5 тік белдемшенің етегін түрлі әдістер арқылы өңдеу; 9.2.3.6. тігін бұйымын әрлеу түрі ретінде желбіршек туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.7 желбіршектерге кететін матаның ұзындығын есептеп ескеру; 9.2.3.8 үлгі бойынша ілгекті торлауды өңдеу, түйменің диаметрін анықтау; 9.2.3.9 суретті матаға түсіру, қолмен кестелеп тігу тәсілдерін меңгеру; 9.2.3.10 белдемшенің төмен жағын машинамен бүріп тігу; 9.2.3.11 қымтаулы тігістер жасау; 9.2.3.12 қосып тігілетін иніштерді тік және доғал қиықтармен өңдеу	10.2.3.1 желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелерді өңдеу, мережка жасау; 10.2.3.2 жеңнің төменгі жағын түрлі тәсілдер арқылы өңдеу; 10.2.3.3 мойын ойығына жағаны біріктіруді және өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.3.4 ілгектерді өңдеу және белгі жасау; 10.2.3.5 түйменің орнын белгілеу және оны қадау; 10.2.3.6. өңірдің түрлері мен қызметі және оны өңдеу тура түсінігінің болуы; 10.2.3.7 көйлектің түймелі, қабаттама жең ұшының түрлері және оны жеңге біріктіру туралы түсініктің болуы; 10.2.3.8 бүйірлік және иықтық қиықтарды, тігістерді өңдеуді орындау; 10.2.3.9 белдемше мен көкірекшені қайып тігу арқылы біріктіру; 10.2.3.10 белдікті өңдеу; 10.2.3.11 бұйымның рельефтік тігістерін өңдеу; 10.2.3.12 бұйымды өңдеу немесе жөндеу барысында термоаппликацияларды қолдану; 10.2.3.13 өңдеу жиектемелерін тігу; 10.2.3.14 бұйымды тігу және өңдеу фурнитура қолдану
2.4 Практикалық жұмыстар	7.2.4.1 дайын бұйымға бөлшектерін біріктіру реттілігі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 бүйірлік қиықтарды қосуды орындау 7.2.4.3 бұйымның жоғарғы қиығын қайырып тігіп өңдеу; 7.2.4.4 бұйымды аппликация немесе сырып тігу арқылы әрлеу; 7.2.4.6 бұйымның жоғарғы тігісіне таспаны өткізу; 7.2.4.7 негізгі бөлшектің ортасына сызық жүргізу; 7.2.4.8 өңдеу матасына қиғаш көмкерме әдіп түсіру, өлшемін анықтау және дайындау; 7.2.4.9 дөңгеленген қималарды қиғаш қос көмкерме әдіппен әрлеу; 7.2.4.10 белдікті негізгі бөлшектерге көктеп біріктіру; 7.2.4.11 жастыққа сәйкес жастықтыстың өлшемін анықтау; 7.2.4.12 жабық қиығы бар жастық тыстың көлденең қиықтарын қайтарып тігу; 7.2.4.13 жастық тыстың бүйірлік қималарын өңдеу үшін, бөлшектерін дұрыстап қою; 7.2.4.1 бұйымның бөлшектерін алдын ала көктеу; 7.2.4.15 мойынның қималары мен ойықтарын түрлі қосымша заттарды пайдалана отырып өңдеу (шілтері, таспа); 7.2.4.16 төменгі қиықты бүрме тігіспен өңдеу;	8.2.4.1 жұмысты үлгі бойынша бағдарлау, технологиялық карта негізінде тігін операцияларының реттілігін талқылау; 8.2.4.2 бүрмелер мен жұмсақ қатпарлар жасау; 8.2.4.3 қатпарларға белгі салу, кертілмелер және көшірме сырмалар бойынша көктеу; 8.2.4.4 қалтаның жоғарғы қиысын иіп тігу арқылы өңдеу; 8.2.4.5 бұйым қалтасының орнын белгілеу; 8.2.4.6 қалаты негізгі деталіне қосып тігу; 8.2.4.7 үлгілердің тік және үшкір бұрыштарын кертірмелермен өңдеу; 8.2.4.8 бұйым бұрыштарыныңсырт және ішікі жағын кертілмелермен өңдеу ; 8.2.4.9 алжапқыштың төменгі жағын кертілмелермен өңдеу, қалтаның жоғарғы қиысын иіп тігу арқылы өңдеу ; 8.2.4.10 көкірекшелердің жұп детальдарын бауларымен бірге кертілме тігіспен қосып тігу; 8.2.4.11 алжапқыштың көкірекшесі мен төменгі бөлігін белбеу арқылы қосып тігу 8.2.4.12 тігілген бұйымды үлгісімен салыстыру және сапасын анықтау; 8.2.4.13 түнгі көйлекті иық тігіссіз, пішілген немесе қисық кертілме тігіс арқылы тігу; 8.2.4.14 дайын бұйымды үтіктеу және жинап қою; 8.2.4.15 көлденең қиықты бүрме тігіспен өңдеу; 8.2.4.16 клапанның ұзындығын белгілеу; 8.2.4.17 жастық тысының пішпесін шеткі қиықтарын екі тігіспен көмкеру үшін бүктеу	9.2.4.1. мойынды қиғаш әдіптеп әрлеп, жабық кескінді жең қимасын қайырып тігу; 9.2.4.2 белдемшені өлшем жасауға дайындау, өлшемін алу; 9.2.4.3 белдемшенің бүйірлік кескіндерін тігу, бүрмелері мен қырларын өңдеу; 9.2.4.4 үлгіде бүрмелер жасау; 9.2.4.5 белдемшенің жоғарғы қиығын эластикалық таспа қою арқылы қайырып тігіп өңдеу; 9.2.4.6 кең етек белдемшенің етегін қию және түзету; 9.2.4.7 матаның түріне байланысты белдемшені дұрыс үтіктеу; 9.2.4.8 жағасыз, жеңсіз тік жейдені дайындау технологиясын меңгеру; 9.2.4.9 бұйымның үлгісі бойынша өздігімен тапсырмада бағдарлау; 9.2.4.10 үлгіні талдау және әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.4.11 технологиялық карта бойынша затты жасаудың кезектілігін анықтау; 9.2.4.12 жейдені өлшеп көруге дайындау, өлшеп көруді жүзеге асыру; 9.2.4.13 ылғалды-жылу арқылы тігістерді өңдеуді жүзеге асыру; 9.2.4.14 иініштің үлгілерін жасау, иініштің түрлері туралы түсініктің болуы	10.2.4.1 жоғарыға дейін ілгегі бар жейде тігу бойынша практикалық жұмыстар орындау; 10.2.4.2 еңбек операцияларының кезектілігін жоспарлай білу; 10.2.4.3 бөлшектерді көктеп тігуді, сырып тігуді, үтіктеуді жүзеге асыру; 10.2.4.4 көйлекті (жейде, халат) өлшеп көру, өлшегеннен кейін кемшіліктерін жою; 10.2.4.5 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен дайын пішім бойынша төсек-орын тігу; 10.2.4.6 бүкпелерді өңдеу; 10.2.4.7 жеңді өңдеу және оны ойықпен біріктіру; 10.2.4.8 дайын лекал бойынша бұйымды пішу; 10.2.4.9 шетін торлайтын машинада қиықтарды торлау; 10.2.4.10 бұйымды дайындау бойынша тапсырыстарды орындау; 10.2.4.11 бұйымды тігуде алдын ала көктеусіз жекелеген іс-әрекеттерді орындау; 10.2.4.12бүйірлі немесе орта тігісте өндірістік технологиялар арқылы ілгекті өңдеу; 10.2.4.13 тігістерді ылғалды-жылу арқылы өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.4.14 үнемі және мұқият әр тігістің орындалуын бақылау; 10.2.4.15 жіберген қателіктерді өздігімен түзету және оның орын алу себебін түсіндіру; 10.2.4.16 еңбек әрекетін өздігімен жоспарлау; 10.2.4.17 өлшем алуға манекенді пайдалану
2.5 Ұлттық қолөнер	7.2.5.1 геометриялық, космогоникалық, зооморфты, өсімдік тәрізді қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің төрт тобын атау және ажырату, геометриялықою-өрнектер түрін орындау; 7.2.5.2 бұйымды геометриялық ою-өрнектермен дайындаудың технологиясы туралы түсініктің болуы; 7.2.5.3 ою-өрнектің шеттерін таспамен, тігіспен әрлеу және өңдеу; 7.2.5.4 қолөнер тарихымен танысу; 7.2.5.5 оюларды контуры бойынша жиектемелер және тігіс арқылы өңдеу	8.2.5.1 ұлттық ою-өрнектердің зооморфты тобы туралы түсініктерін тереңдету; 8.2.5.2 қазақтың ою-өрнектерін, оның ішінде киімде қолданылатындарының мағынасын меңгеру; 8.2.5.2 ою-өрнекті пайдалана отырып бұйым дайындау және эскиз құрастыру ("қошқар мүйіз", "ашатұяқ", "түйетабан"); 8.2.5.3 әр түрлі халықтардың тарихына, мәдениетіне, салт-дәстүріне құрметпен қарау	9.2.5.1 қазақ ұлттық киімдерінің ерекшеліктері және әрлеу түрлері туралы түсінігінің болуы; 9.2.5.2 тоқыма материалдардан киім және сәндік-қолдан-балы өнер бұйымдарын жасау кезінде ұлттық ою-өрнектерді қолдану; 9.2.5.3 киімді дайындау барысында қазақтың ұлттық киімдерінің элементтерінқолдану; 9.2.5.4 түрлі құрақ құрау техникасын қолдана отырып бұйым жасау және танысу (құрақ)	10.2.5.1киім және тұрмыстық заттарды түрлі техникада бұйымдар дайындаудың ерекшеліктері туралы түсінігінің болуы; 10.2.5.2 киімді көркемдік безендіру және дайындау (кеудеше, қамзол, бас киім); 10.2.5.3 қазақтың ұлттық киімдерін (қамзола, бас киім) дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.4 "құрақ" техникасымен сәндік бұйымдар жасау
2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	7.2.6.1 киімге ұқыпты қарау және күту ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.6.2 түйменің түрлерін ажырату, түймені қадаудың тәсілін таңдау; 7.2.6.3 түймені қадау 7.2.6.4 ілгішті жапсыра тігу; 7.2.6.5 жамаудың түрлері және тігу тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.6.6 бұйымға жамау салу	8.2.6.1 киім эстетикасы туралы түсініктің болуы; 8.2.6.2 торлап жамауды орындау; 8.2.6.3 жамау салатын орынды анықтау және кесіп тастау; 8.2.6.4. ілеспе тігіспен жамауды қайып тігу; 8.2.6.5 жамау үшін өз бетінше мата мен жіптерді іріктеу (табу); 8.2.6.6 фигуралы жамауды зигзагты тігіспен көмкеру	9.2.6.1 тігін фурнитурасының әр түрлілігі, оны қолдану мен маңызы туралы түсініктің болуы; 9.2.6.2 белбеуі бар бұйымдардағы түймелік сыдырманы жөндеу (ауыстыру); 9.2.6.3 киімді жөндеу тәсілін анықтау; 9.2.6.4 ирек тәрізді тігіспен сәндік жамау салу; 9.2.6.5 шалбардың төменгі жағын тігу және ұзындығын қысқарту	10.2.6.1 жамаудың әр түрін салу (сәндік, жапсырмалы, астарлы); 10.2.6.2. бұйымның сипатына қарай (матасы, пішіні, зақымдану түрлері, тозу дәрежесі) жөндеу жұмысының түрін ажырату; 10.2.6.3 аппликация түрінде жамау салуда ирек тәрізді тігіс пен ілгек сыруды қолдану
2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	7.2.7.1 оқу тоқсаны бойында өткен бұйымды дайындау дағдыларын бекіту: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба-1тоқ,жастық тыс2-тоқ, белдікті алжапқыш3-тоқ, шаруашылық сөмкесі, косметичка, түнгі көйлек-4тоқ	8.2.7.1 кеудешесі бар алжапқыш1-тоқ, түнгі іш көйлек2-тоқ, белдікті спорттық киім3-тоқ, көрпе тыс, жастық тыс-4-тоқ дайындау бойынша практикалық жұмыстар жүргізу	9.2.7.1 төсек-орын, балалар пижамасы1-тоқ, тік және кең етек белдемше2-тоқ, жеңсіз және жағасыз жейде дайындау3-тоқ, қол кесте-4-тоқ бойынша практикалық жұмыстар жүргізу	10.2.7.1 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен төсек-орын, жоғарыға дейін ілгегі бар жейде1-тоқ, тұтас пішілген көйлек, бел сызығынан қиылған көйлек2-тоқ, халат, ұлттық камзол-3тоқ, ұлттық бас киімдер 4-тоқ дайындау бойынша практикалық жұмыстар жүргізу

3) "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөлімі:

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.1.3 зерттелген терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 нұсқауды түсіну және есте сақтау (жұмысқа тапсырма беру), еңбек жағдаятына бағдарлау; 7.3.1.5 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындау кезектілігін жоспарлау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау; 9.3.1.4 оқу-еңбек тобындағы жалпы жұмысқа нәтижиелі қосылу	10.3.1.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.2тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудыңтехнологиялық кезектілігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы.
3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1 өздігімен үлгіде жабық қиықты қайтарып тігу; 7.3.2.2 үлгіде ені – 0,7 см. қос тігіс орындау; 7.3.2.3 дайын пішімнен сөмке дайындауда жекелеген операциялар орындау; 7.3.2.4 дөңгелек ойықты қос қиғаш тігіспен өңдеу.	8.3.2.1 машиналық тәсілмен қиғаш бүрмелер жасау; 8.3.2.2 мойын ойығын қос қиғаш тігіспен өңдеу (дайын пішім бойынша орындалады); 8.3.2.3 дайын пішім бойынша тік қалта дайындау және оны негізгі бөлшекпен біріктіру; 8.3.2.4 көрпе тыстың ойығын өңдеу	9.3.2.1 тік белдемшені дайындауда жекелеген операциялар орындау; 9.3.2.2 кең етек белдемшенің үлгісін дайындауда әрлеу операцияларын орындау (дайын пішім бойынша кішірейтілген өлшемде орындалады); 9.3.2.3 қиықты қиғаш тігіспен жиектеу (үлгіде дайын пішім бойынша орындалады); 9.3.2.4 кигізетіні бар жастық тысты дайын пішім бойынша тігу	10.3.2.1 қысқа жеңді манжет тәрізді қайыру, үлгіде жағаны өңдеу (дайын пішім бойынша орындалады); 10.3.2.2 жағалы, қысқа жеңді жейденің үлгісін 1:2 масштабта дайындау бойынша жекелеген операцияларды өздігімен орындау; 10.3.2.3 тігін машинасындажеңіл киімді тігуде, ұсақ бөлшектерін дайындауда затты бір мезетте қайып және түзу тігіспен тігу; 10.3.2.4 жеңіл киімге ұсақ детальдар дайындау
3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу	10.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптары үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Тігін ісі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	7.1.2.1 өсімдіктен өндірілетін: мақта-мата және зығыр талшықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.2.2 мақта-мата және зығыр талшықтарын көру және сипап-сезу арқылы ажырату; 7.1.2.3 мақта-мата және зығыр талшықтарынна су мен жылудың әсер етуі туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.4 мақта-мата және зығыр талшықтарының қасиеті туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.5 өсімдік талшықтарын иіру процесі және одан мата алу туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	7.1.3.1тігін машиналарының маркасы мен жылдамдығы және атқаратын жұмыс түрлері туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.3.2 тұрмыстық тігін аяқ машинасымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 жетектің түрлері; 7.1.3.4 тігін машинасының құрылғысы мен оның тетіктерін талдай білу (ине тетіктері, жіп кергіш)
	1.4 Тігін өндірісі (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	7.1.4.1тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.5.1 өлшеуіш және қол құралдарымен, тігін машинасымен, үтікпен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы білу; 7.1.5.2 практикалық жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.6.1 тігін шеберханасында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	7.2.1.1 сызуды орындау үшін қолданылатын сызықтар: "түзу" және "қисық" сызықтар, "тік бұрыш", (тұтас– негізгі және үзік – қосалқы), тік және көлденең сызықтардың қызметі туралы түсініктерді меңгеру; 7.2.1.2 сызбаларды жасау; 7.2.1.3 берілген өлшем бойынша шаршы сызу; 7.2.1.4.масштаб туралы түсініктің болуы
	2.2 Матамен жұмыс істеу	7.2.2.1 белдікті алжапқыш, жастық тыс,іш көйлек тігу үшін қолданылатын маталар туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2. матаның суреттерінің түрлерін анықтау; 7.2.2.3 жасайтын бұйым туралы түсініктің болуы; 7.2.2.4 пішуге матаны дайындау
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	7.2.3.1жоғарыда көрсетілген тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу технологиясын және тігістерін толықтыруды түсіну; 7.2.3.2 көлденең және үлестік қималарды көктеу, сәндік тігу және бөлшектерді айналдырып ауыстырып әдіптеу, көктеу; 7.2.3.3 тігісті басында және соңында бекітуді орындау 7.2.3.4 тігістерді бастыруды орындау; 7.2.3.5сөмкенің бауының бөлшектерін қос тігіспен өңдеу
	2.4 Практикалық жұмыстар	7.2.4.1 дайын бұйымға бөлшектерін біріктіру реттілігі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 бүйірлік қиықтарды қосуды орындау; 7.2.4.3 бұйымның жоғарғы қиығын қайырып тігіп өңдеу; 7.2.4.4 бұйымды аппликация немесе сырып тігу арқылы әрлеу; 7.2.4.6 бұйымның жоғарғы тігісіне таспаны өткізу; 7.2.4.7 негізгі бөлшектің ортасына сызық жүргізу
	2.5 Ұлттық қолөнер	7.2.5.1 геометриялық, космогоникалық, зооморфты, өсімдік тәрізді қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің төрт тобын атау және ажырату, геометриялықою-өрнектер түрін орында; 7.2.5.2 бұйымды геометриялықою-өрнектермен дайындаудың технологиясы туралы түсініктің болуы
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	7.2.6.1 киімге ұқыпты қарау және күту ережелері туралы түсініктің болуы
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	7.2.7.1 оқу тоқсаны бойында өткен бұйымды дайындау дағдыларын бекіту: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі;косметичка
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1 өздігімен үлгіде жабық қиықты қайтарып тігу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.1.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	7.1.2.1 өсімдіктен өндірілетін: мақта-мата және зығыр талшықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.2.2 мақта-мата және зығыр талшықтарын көру және сипап-сезу арқылы ажырат; 7.1.2.3 мақта-мата және зығыр талшықтарынна су мен жылудың әсер етуі туралы түсінігінің болуы 7.1.2.4 мақта-мата және зығыр талшықтарының қасиеті туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.5 өсімдік талшықтарын иіру процесі және одан мата алу туралы түсініктің болуы;
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	7.1.3.1 тігін машиналарының маркасы мен жылдамдығы және атқаратын жұмыс түрлері туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.3.2 тұрмыстық тігін аяқ машинасымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгер; 7.1.3.3 жетектің түрлері 7.1.3.4тігін машинасының құрылғысы мен оның тетіктерін талдай білу (ине тетіктері, жіп кергіш);
	1.4 Тігін өндірісі (кәсіптер, тігін бұйымдарын көптеп өндіру, тігін фабрикасының негізгі цехтары жайлы жалпы түсінік)	7.1.4.2 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.5.1 өлшеуіш және қол құралдарымен, тігін машинасымен, үтікпен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы білу; 7.1.5.2 практикалық жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.6.1 тігін шеберханасында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.6.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктің болуы
2 ."Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	7.2.1.1 сызуды орындау үшін қолданылатын сызықтар: "түзу" және "қисық" сызықтар, "тік бұрыш", (тұтас– негізгі және үзік – қосалқы), тік және көлденең сызықтардың қызметі туралы түсініктерді меңгеру; 7.2.1.2 сызбаларды жасау; 7.2.1.3 берілген өлшем бойынша шаршы сызу; 7.2.1.4 масштаб туралы түсініктің болуы
	2.2 Матамен жұмыс істеу	7.2.2.1 белдікті алжапқыш, жастық тыс,іш көйлек тігу үшін қолданылатын маталар туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2 матаның суреттерінің түрлерін анықтау; 7.2.2.3 жасайтын бұйым туралы түсініктің болуы 7.2.2.4 пішуге матаны дайындау; 7.2.2.5 операциялық пәндік картаға сүйене отырып үлестік, көлденең және көлбеу әдіп пішу және қайып тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	7.2.3.1жоғарыда көрсетілген тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу технологиясын және тігістерін толықтыруды түсіну; 7.2.3.2 көлденең және үлестік қималарды көктеу, сәндік тігу және бөлшектерді айналдырып ауыстырып әдіптеу, көктеу; 7.2.3.3 тігісті басында және соңында бекітуді орындау; 7.2.3.4 тігістерді бастыруды орындау; 7.2.3.5сөмкенің бауының бөлшектерін қос тігіспен өңдеу
	2.4 Практикалық жұмыстар	7.2.4.1 дайын бұйымға бөлшектерін біріктіру реттілігі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 бүйірлік қиықтарды қосуды орындау; 7.2.4.3 бұйымның жоғарғы қиығын қайырып тігіп өңдеу; 7.2.4.4 бұйымды аппликация немесе сырып тігу арқылы әрлеу; 7.2.4.6 бұйымның жоғарғы тігісіне таспаны өткізу 7.2.4.7 негізгі бөлшектің ортасына сызық жүргізу;
	2.5 Ұлттық қолөнер	7.2.5.1 геометриялық, космогоникалық, зооморфты, өсімдік тәрізді қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің төрт тобын атау және ажырату, геометриялықою-өрнектер түрін орындау; 7.2.5.2 бұйымды геометриялықою-өрнектермен дайындаудың технологиясы туралы түсініктің болуы
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	7.2.6.1 киімге ұқыпты қарау және күту ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.6.2 түйменің түрлерін ажырату, түймені қадаудың тәсілін таңдау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	7.2.7.1оқу тоқсаны бойында өткен бұйымды дайындау дағдыларын бекіту: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі;косметичка
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1өздігімен үлгіде жабық қиықты қайтарып тігу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.1.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	7.1.2.1 өсімдіктен өндірілетін: мақта-мата және зығыр талшықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.2.2 мақта-мата және зығыр талшықтарын көру және сипап-сезу арқылы ажырату; 7.1.2.3 мақта-мата және зығыр талшықтарынна су мен жылудың әсер етуі туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.4 мақта-мата және зығыр талшықтарының қасиеті туралы түсінігінің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	7.1.3.1 тігін машиналарының маркасы мен жылдамдығы және атқаратын жұмыс түрлері туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.3.2 тұрмыстық тігін аяқ машинасымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 жетектің түрлері
	1.4 Тігін өндірісі	7.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.5.1 өлшеуіш және қол құралдарымен, тігін машинасымен, үтікпен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы білу; 7.1.5.2 практикалық жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау; 7.1.5.3 тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ерекшеліктерін білу(тігін фабрикасына, ательеге, тігін шеберханасына экскурсия)
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.6.1 тігін шеберханасында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.6.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	7.2.1.1 сызуды орындау үшін қолданылатын сызықтар: "түзу" және "қисық" сызықтар, "тік бұрыш", (тұтас– негізгі және үзік – қосалқы), тік және көлденең сызықтардың қызметі туралы түсініктерді меңгеру; 7.2.1.2 сызбаларды жасау; 7.2.1.3 берілген өлшем бойынша шаршы сызу; 7.2.1.4 масштаб туралы түсініктің болуы
	2.2 Матамен жұмыс істеу	7.2.2.1 белдікті алжапқыш, жастық тыс,іш көйлек тігу үшін қолданылатын маталар туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2 матаның суреттерінің түрлерін анықтаупішуге матаны дайындау; 7.2.2.3 жасайтын бұйым туралы түсініктің болуы; 7.2.2.4 операциялық пәндік картаға сүйене отырып үлестік, көлденең және көлбеу әдіп пішу және қайып тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	7.2.3.1 жоғарыда көрсетілген тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу технологиясын және тігістерін толықтыруды түсіну; 7.2.3.2 көлденең және үлестік қималарды көктеу, сәндік тігу және бөлшектерді айналдырып ауыстырып әдіптеу, көктеу; 7.2.3.3 тігісті басында және соңында бекітуді орындау; 7.2.3.4 тігістерді бастыруды орындау; 7.2.3.5 сөмкенің бауының бөлшектерін қос тігіспен өңдеу; 7.2.3.6 сөмкенің бауының бөлшектерін көктеп тігу және белгі қою; 7.2.3.7 сөмкенің түбін және бүйірлер жақтарын, бұрыштарын қайып тігу
	2.4 Практикалық жұмыстар	7.2.4.1 дайын бұйымға бөлшектерін біріктіру реттілігі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 бүйірлік қиықтарды қосуды орындау; 7.2.4.3 бұйымның жоғарғы қиығын қайырып тігіп өңдеу; 7.2.4.4 бұйымды аппликация немесе сырып тігу арқылы әрлеу; 7.2.4.6 бұйымның жоғарғы тігісіне таспаны өткізу; 7.2.4.8 өңдеу матасына қиғаш көмкерме әдіп түсіру, өлшемін анықтау және дайындау
	2.5 Ұлттық қолөнер	7.2.5.1 геометриялық, космогоникалық, зооморфты, өсімдік тәрізді қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің төрт тобын атау және ажырату, геометриялықою-өрнектер түрін орындау; 7.2.5.2 бұйымды геометриялықою-өрнектермен дайындаудың технологиясы туралы түсініктің болуы
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	7.2.6.1 ілгішті тігу; 7.2.6.2 түйменің түрлерін ажырату, түймені қадаудың тәсілін таңдау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	7.2.7.1 оқу тоқсаны бойында өткен бұйымды дайындау дағдыларын бекіту: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі;косметичка
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1 өздігімен үлгіде жабық қиықты қайтарып тігу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.1.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен "Тігін ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3"Тігінші " мамандығымен танысу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	7.1.2.1 өсімдіктен өндірілетін: мақта-мата және зығыр талшықтары туралы түсініктің болуы; 7.1.2.2 мақта-мата және зығыр талшықтарын көру және сипап-сезу арқылы ажырату
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	7.1.3.1 тігін машиналарының маркасы мен жылдамдығы және атқаратын жұмыс түрлері туралы жалпы түсініктің болуы; 7.1.3.2 тұрмыстық тігін аяқ машинасымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 жетектің түрлері
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	7.1.4.1тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.5.1 өлшеуіш және қол құралдарымен, тігін машинасымен, үтікпен қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы білу; 7.1.5.2 практикалық жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.6.1 тігін шеберханасында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.6.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	7.2.1.1 сызуды орындау үшін қолданылатын сызықтар: "түзу" және "қисық" сызықтар, "тік бұрыш", (тұтас– негізгі және үзік – қосалқы), тік және көлденең сызықтардың қызметі туралы түсініктерді меңгеру; 7.2.1.2 сызбаларды жасау; 7.2.1.3 берілген өлшем бойынша шаршы сызу; 7.2.1.4. масштаб туралы түсініктің болуы; 7.2.1.5 масштабты сызғышты қолдана білу; 7.2.1.6 сызбада бұйымның бөлшектерін және пішінді қиындыларды атау
	2.2 Матамен жұмыс істеу	7.2.2.1 белдікті алжапқыш, жастық тыс,іш көйлек тігу үшін қолданылатын маталар туралы түсініктің болуы 7.2.2.2 матаның суреттерінің түрлерін анықтау; 7.2.2.3 жасайтын бұйым туралы түсініктің болуы; 7.2.2.4 еңбек заттарын дайындау: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	7.2.3.1 жоғарыда көрсетілген тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу технологиясын және тігістерін толықтыруды түсіну; 7.2.3.2 көлденең және үлестік қималарды көктеу, сәндік тігу және бөлшектерді айналдырып ауыстырып әдіптеу, көктеу; 7.2.3.3 тігісті басында және соңында бекітуді орындау; 7.2.3.4 тігістерді бастыруды орындау
	2.4 Практикалық жұмыстар	7.2.4.1 дайын бұйымға бөлшектерін біріктіру реттілігі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 бүйірлік қиықтарды қосуды орындау; 7.2.4.3 бұйымның жоғарғы қиығын қайырып тігіп өңдеу; 7.2.4.4 бұйымды аппликация немесе сырып тігу арқылы әрлеу; 7.2.4.5 өлшемді белгілеу және өңдеу матасынан қиғаш көмкерме әзірлеу; 7.2.4.6 бұйымның жоғарғы тігісіне таспаны өткізу; 7.2.4.7 домалақ қиықтарды қос қиғаш көмкермемен өңдеу; 7.2.4.8өңдеу матасына қиғаш көмкерме әдіп түсіру, өлшемін анықтау және дайындау
	2.5 Ұлттық қолөнер	7.2.5.1 бұйымды геометриялықою-өрнектермен дайындаудың технологиясы туралы түсініктің болуы; 7.2.5.2 геометриялық, космогоникалық, зооморфты, өсімдік тәрізді қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің төрт тобын атау және ажырату, геометриялықою-өрнектер түрін орындау
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	7.2.6.1 жамаудың түрлері және тігу тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.6.2түйменің түрлерін ажырату, түймені қадаудың тәсілін таңдау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	7.2.7.1 оқу тоқсаны бойында өткен бұйымды дайындау дағдыларын бекіту: майлық, орамал, бас орамал, сақтау үшін дорба, жастық тыс, белдікті алжапқыш, шаруашылық сөмкесі;косметичка
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1 өздігімен үлгіде жабық қиықты қайтарып тігу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.1.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)

2) 8-сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаты:
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	8.1.2.1 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 жануарлардан өндірілетін (жүн, жібек) талшықтардың қасиетін зертханалық-практикалық зерттеу жолымен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 8.1.2.3 жүн талшықтарының ұзындығын, беріктігін, бүгілмелігін, жіңішкелігін анықтау; 8.1.2.4 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтан жасалатын маталар туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	8.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 8.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	8.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.5.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.5.2 электрлі тігін машинасымен, электрлі бу үтікпен жұмыс істеу кезінде жұмыс ережесін сақтау
	1.6. Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	8.2.1.1 тігін бұйымдарында "бұрыш" ұғымын (тік, сүйір, доғал) түсіну және оны қолдану; 8.3.1.2 көкірекшесі мен аспа бауы бар алжапқыштың сызбасын салу; 8.2.1.3 өлшемдерді алу және жазу; 8.2.1.4масштабта түнгі жейденің сызбасын орындау; 8.2.1.5 бұйымның бір және жұп бөлшектерін анықтау (белдемшенің)
	2.2 Матамен жұмыс істеу	8.2.2.1 кеудешесі, қалтасы, бүрмелері мен бүкпелері бар алжапқыш тігу жұмысын орындау; 8.2.2.2 белдікті спорттық киімдерді (шолақ шалбар, бермуд) дайындаудың кезектілігі туралы түсініктің болуы
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	8.2.3.1 әрлеудің түрі ретінде бүрме туралы түсініктің болуы; 8.2.3.2 машинамен бүрме жасау үшін үлгіде екі параллель тігіс жасу (немесе қолмен тігу тәсілімен); 8.2.3.3 әрлеудің түрі ретінде жіңішке бүрмелер туралы түсініктің болуы; 8.2.3.4. жіңішке бүрмелерді пішуде кететін маталар, шілтерілердің санын есептеу; 8.2.3.5 үлгіге қарап үтіктелмеген жіңішке бүрмелерді орындау; 8.2.3.6 қалтаның түрлері, қолданылуы мен пішіні туралы түсініктің болуы
	2.4 Практикалық жұмыстар	8.2.4.1 бұйымды үлгі бойынша жасауда тігу кезеңдерін талдау, пәндік технологиялық карта негізіне бағдарлау; 8.2.4.2 жасалған бұйымды үлгімен салыстыру және сапасын анықтау; 8.2.4.3 бүрмелерді белгілеп, көктеп тігіп шығу; 8.2.4.4 қалтаның жоғарғы қимасын астына қайтарып тігіп өңдеу, құрастырып тігу; 8.2.4.5 бұйымда қалтаның орналасу орнын белгілеу; 8.2.4.6 қалтаны негізгі бөлшектермен біріктіру; 8.2.4.7 үлгілерде тік және үшкір бұрыштарды өңдеу, қайтарып көмкеріп тігу; 8.2.6.8 бұрыштарды беткі жағын және астарлы жағынан өңдеу; 8.2.4.9 бүрмелер жинау және жіңішке бүрмелер жасау; 8.2.4.10 алжапқыштың төменгі жағын көмкеріп тігу, қалтаның жоғарғы қиығын қайырып тігу; 8.2.4.11 жұп бөлшекті көкірекше мен аспа бауды бір мезгіле көмкеріп тігіп қою; 8.2.4.12алжапқыштың кеудешесі мен төменгі бөлігін белдіктің көмегімен біріктіру
	2.5 Ұлттық қолөнер	8.2.5.1 ұлттық ою-өрнектердің зооморфты тобы туралы түсініктерін тереңдету; 8.2.5.2 қазақтың ою-өрнектерін, оның ішінде киімде қолданылатындарының мағынасын меңгеру
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	8.2.6.1 киім эстетикасы туралы түсініктің болуы; 8.2.6.2 торлап жамауды орындау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	8.2.7.1түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 машиналық тәсілмен қиғаш бүрмелер жасау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	8.1.2.1 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 жануарлардан өндірілетін (жүн, жібек)талшықтардың қасиетін зертханалық-практикалық зерттеу жолымен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 8.1.2.3 жүн талшықтарының ұзындығын, беріктігін, бүгілмелігін, жіңішкелігін анықтау
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	8.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 8.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырау
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	8.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.4.2 фабрикалық киім тігістерін қолдану
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.5.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.5.2 электрлі тігін машинасымен, электрлі бу үтікпен жұмыс істеу кезінде жұмыс ережесін сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	8.2.1.1 тігін бұйымдарында "бұрыш" ұғымын (тік, сүйір, доғал) түсіну және оны қолдану; 8.2.1.2 өлшемдерді алу және жазу; 8.3.1.3 көкірекшесі мен аспа бауы бар алжапқыштың сызбасын салу; 8.2.1.4 белдікті спорттық киімнің (шолақ шалбар, бермуд) сызбасын мұғалімнің басшылығымен 1:4 масштабта, сонымен қатар табиғи көлемде салу; 8.2.1.5масштабта түнгі жейденің сызбасын орындау; 8.2.1.6 бұйымның бір және жұп бөлшектерін анықтау (белдемшенің)
	2.2 Матамен жұмыс істеу	8.2.2.1 кеудешесі, қалтасы, бүрмелері мен бүкпелері бар алжапқыш тігу жұмысын орындау; 8.2.2.2 белдікті спорттық киімдерді (шолақ шалбар, бермуд) дайындаудың кезектілігі туралы түсініктің болуы
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	8.2.3.1 әрлеудің түрі ретінде бүрме туралы түсініктің болуы; 8.2.3.2 машинамен бүрме жасау үшін үлгіде екі параллель тігіс жасу (немесе қолмен тігу тәсілімен); 8.2.3.3 әрлеудің түрі ретінде жіңішке бүрмелер туралы түсініктің болуы; 8.2.3.4 төменгі қиықты иінді тігіспен көмкеру
	2.4 Практикалық жұмыстар	8.2.4.1 бұйымды үлгі бойынша жасауда тігу кезеңдерін талдау, пәндік технологиялық карта негізіне бағдарлау; 8.2.4.2 жасалған бұйымды үлгімен салыстыру және сапасын анықтау; 8.2.4.3 бүрмелерді белгілеп, көктеп тігіп шығу; 8.2.4.4 қалтаның жоғарғы қимасын астына қайтарып тігіп өңдеу, құрастырып тігу; 8.2.4.5 бұйымда қалтаның орналасу орнын белгілеу 8.2.4.6 қалтаны негізгі бөлшектермен біріктіру; 8.2.4.7 үлгілерде тік және үшкір бұрыштарды өңдеу, қайтарып көмкеріп тігу; 8.2.6.8 бұрыштарды беткі жағын және астарлы жағынан өңдеу; 8.2.4.9 бүрмелер жинау және жіңішке бүрмелер жасау; 8.2.4.10 алжапқыштың төменгі жағын көмкеріп тігу, қалтаның жоғарғы қиығын қайырып тігу; 8.2.4.11 жұп бөлшекті көкірекше мен аспа бауды бір мезгіле көмкеріп тігіп қою; 8.2.4.12 алжапқыштың кеудешесі мен төменгі бөлігін белдіктің көмегімен біріктіру
	2.5 Ұлттық қолөнер	8.2.5.1 ұлттық ою-өрнектердің зооморфты тобы туралы түсініктерін тереңдету; 8.2.5.2 қазақтың ою-өрнектерін, оның ішінде киімде қолданылатындарының мағынасын меңгеру
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	8.2.6.1 торлап жамауды орындау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	8.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.1.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.1.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.1.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану 8.1.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
	3.2. Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі).	8.3.2.1 машиналық тәсілмен қиғаш бүрмелер жасау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.11.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	8.1.2.1 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 жануарлардан өндірілетін (жүн, жібек) талшықтардың қасиетін зертханалық-практикалық зерттеу жолымен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша); 8.1.2.3 жүн талшықтарының ұзындығын, беріктігін, бүгілмелігін, жіңішкелігін анықтау; 8.1.2.4 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтан жасалатын маталар туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	8.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 8.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату; 8.1.3.4 төменгі жіпті шарығына орау
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	8.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.5.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.5.2электрлі тігін машинасымен, электрлі бу үтікпен жұмыс істеу кезінде жұмыс ережесін сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	8.2.1.1тігін бұйымдарында "бұрыш" ұғымын (тік, сүйір, доғал) түсіну және оны қолдану; 8.2.1.2 өлшемдерді алу және жазу; 8.2.1.3 көкірекшесі мен аспа бауы бар алжапқыштың сызбасын салу; 8.2.1.4 белдікті спорттық киімнің (шолақ шалбар, бермуд) сызбасын мұғалімнің басшылығымен 1:4 масштабта, сонымен қатар табиғи көлемде салу; 8.2.1.4масштабта түнгі жейденің сызбасын орындау
	2.2 Матамен жұмыс істеу	8.2.2.1 кеудешесі, қалтасы, бүрмелері мен бүкпелері бар алжапқыш тігу жұмысын орындау; 8.2.2.2 белдікті спорттық киімдерді (шолақ шалбар, бермуд) дайындаудың кезектілігі туралы түсініктің болуы; 8.2.2.3 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен тіке қиылған (жастық тыс) бір бөлшекті бұйымдар тігу; 8.2.2.4 көрпе тыс, оның маңызы, стандартты өлшемі, тігуде қолданылатын матасы мен тігісі туралы түсініктің болуы
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	8.2.3.1 әрлеудің түрі ретінде бүрме туралы түсініктің болуы; 8.2.3.2 машинамен бүрме жасау үшін үлгіде екі параллель тігіс жасу (немесе қолмен тігу тәсілімен)
	2.4 Практикалық жұмыстар	8.2.4.1 бұйымды үлгі бойынша жасауда тігу кезеңдерін талдау, пәндік технологиялық карта негізіне бағдарлау; 8.2.4.2 жасалған бұйымды үлгімен салыстыру және сапасын анықтау
	2.5 Ұлттық қолөнер	8.2.5.1. ұлттық ою-өрнектердің зооморфты тобы туралы түсініктерін тереңдету; 8.2.5.2 қазақтың ою-өрнектерін, оның ішінде киімде қолданылатындарының мағынасын меңгеру
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	8.2.6.1 киім эстетикасы туралы түсініктің болуы; 8.2.6.2 торлап жамауды орындау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек бъектілері –тігін бұйымдары)	8.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 машиналық тәсілмен қиғаш бүрмелер жасау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	8.1.2.1 жануарлардан өндірілетін: жүн, жібек талшықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 жануарлардан өндірілетін (жүн, жібек): талшықтардың қасиетін зертханалық-практикалық зерттеу жолымен анықтау (сыртқы көрінісі бойынша, сипау арқылы, жану сипаты бойынша)
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	8.1.3.1 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.2 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	8.1.4.1 тігінші, киім пішуші мамандықтары туралы түсініктің болуы; 8.1.4.2 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен бұйымдарды тігу туралы түсінігінің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.5.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.5.2 электрлі тігін машинасымен, электрлі бу үтікпен жұмыс істеу кезінде жұмыс ережесін сақтау; 8.1.5.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	8.2.1.1тігін бұйымдарында "бұрыш" ұғымын (тік, сүйір, доғал) түсіну және оны қолдану; 8.2.1.2 өлшемдерді алу және жазу; 8.2.1.3 көкірекшесі мен аспа бауы бар алжапқыштың сызбасын салу; 8.2.1.4масштабта түнгі жейденің сызбасын орындау
	2.2 Матамен жұмыс істеу	8.2.2.1 кеудешесі, қалтасы, бүрмелері мен бүкпелері бар алжапқыш тігу жұмысын орындау; 8.2.2.2 белдікті спорттық киімдерді (шолақ шалбар, бермуд) дайындаудың кезектілігі туралы түсініктің болуы; 8.2.2.3 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен тіке қиылған (жастық тыс) бір бөлшекті бұйымдар тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	8.2.3.1 әрлеудің түрі ретінде бүрме туралы түсініктің болуы; 8.2.3.2 машинамен бүрме жасау үшін үлгіде екі параллель тігіс жасу (немесе қолмен тігу тәсілімен)
	2.4 Практикалық жұмыстар	8.2.4.1 бұйымды үлгі бойынша жасауда тігу кезеңдерін талдау, пәндік технологиялық карта негізіне бағдарлау; 8.2.4.2 жасалған бұйымды үлгімен салыстыру және сапасын анықтау; 8.2.4.3. бүрмелерді белгілеп, көктеп тігіп шығу; 8.2.4.4.қалтаның жоғарғы қимасын астына қайтарып тігіп өңдеу, құрастырып тігу
	2.5 Ұлттық қолөнер	8.2.5.1 ұлттық ою-өрнектердің зооморфты тобы туралы түсініктерін тереңдету; 8.2.5.2 қазақтың ою-өрнектерін, оның ішінде киімде қолданылатындарының мағынасын меңгеру
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	8.2.6.1.киім эстетикасы туралы түсініктің болуы; 8.2.6.2торлап жамауды орындау
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	8.2.7.1.түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 машиналық тәсілмен қиғаш бүрмелер жасау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)

3) 9 сынып

6 кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	9.1.2.1 химиялық өндірісте: жасанды және синтетикалық талшықтар туралы түсініктің болу; 9.1.2.2 жасанды талшықтардың қасиеттері туралы түсініктің болуы (жасанды жібек және ацетатты); 9.1.2.3 жасанды талшықтардың қасиеттерін практикалық-зертханалық жолмен анықтау; 9.1.2.4 табиғи және жасанды жібектен талшықтар мен иірілген жіп алуды салыстыру; 9.1.2.5 матаны химиялық және синтетикалық жолмен алынған жасанды талшықтардан өндіру процесі туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 қолданатын материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы (капрон, лавсан, нитрон)
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	9.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 9.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 9.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату; 9.1.3.4 өнірістік тігін машинасында жұмыс істеу тәсілдерін білу (педалін басу, жүргізу және тоқтату, жіпті шарығына орау, жоғпрғы және төменгі жіпті толықтыру)
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	9.1.4.1 тігін өндірісінің мамандықтары туралы түсініктің болуы (пішуші, зат бөлшектерін белгілеуші, үтіктеуші); 9.1.4.2.төсек-орын жабдықтарын тігуде бригадалық әдісті меңгеру; 9.1.4.3 тігін сапасы мен дайын өнімге қойылатын талаптар туралы түсінік
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.5.1 ПМЗ-2 51-А класс және ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін сақтау; 9.1.5.2 өңдеуде қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.5.3тігін фабрикасының жұмыс орындарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерімен танысу
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 еңбек кітапшасы, медициналық ексеру және медициналық кітапша, уақытша еңбекке жарамсыздық қағазы туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	9.2.1.1 пижаманың шалбарының және иығына тігіс түсірмей жейдесінің сызбасын құрастыру; 9.2.1.2 белдемше тігу үшін өлшемін алу, бүкпелер санын есептеу; 9.2.1.3 сызбаның масштабын нұсқау бойынша орындау; 9.2.1.4 кең етек белдемшенің сызбасын құрастыруды орындау ("жартылай күн", "күн"); 9.2.1.5 жейденің негізгі сызбасын құрастыру үшін өлшемін алу; 9.2.1.6 жейденің негізгі сызбасында қарапайым модельдеуді орындау (көкіректегі бүкпені ауыстыру); 9.2.1.7 пижаманың үлгісін қиюда іш көйлектің үлгісін иық тігісін түсірмей қолдану; 9.2.1.8 үлгіні өзгерту және модельдеу (ұзындығын қысқарту); 9.2.1.9 екі тігісті тік (кең етек) белдемшенің үлгісін дайындау; 9.2.1.10 матаға үлгіні салу, тігісті ескеріп пішуді жүзеге асыру (тік және кең етек белдемшелер, жағасы, жеңі жоқ жейде)
	2.2 Матамен жұмыс істеу	9.2.2.1 өңдеуге өз бетінше пішу; 9.2.2.2белдемшенің фасонын және белдемшені тігетін матаны таңдау; 9.2.2.3 қатпарлардың түрлері (бір жақты, қарама-қарсы, бантик тәрізді), қызметі, құрылымы, тереңдігі мен ені туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 белдемшеге кететін матаны есептей білу; 9.2.2.5кең етек белдемшені пішуде жіптің бағытын ескеру
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	9.2.3.1. жұп бөлшектердіңорта қиықтарын ретімен өңдеу; 9.2.3.2 жоғарғы және төменгі қиық бөлшектерді қайырып тігіп өңдеу; 9.2.3.3 белдемшенің бүйірлік тігісіне қапсырма таспа салу; 9.2.3.4 тік белдемшенің жоғарғы қимасын белдікпен үйлестіріп өңдеу
	2.4 Практикалық жұмыстар	9.2.4.1 мойынды қиғаш әдіптеп әрлеп, жабық кескінді жең қимасын қайырып тігу; 9.2.4.2белдемшені өлшем жасауға дайындау, өлшемін алу; 9.2.4.3 белдемшенің бүйірлік кескіндерін тігу, бүрмелері мен қырларын өңдеу; 9.2.4.4үлгіде бүрмелер жасау; 9.2.4.5 белдемшенің жоғарғы қиығын эластикалық таспа қою арқылы қайырып тігіп өңдеу; 9.2.4.6.кең етек белдемшенің етегін қию және түзету 9.2.4.7 матаның түріне байланысты белдемшені дұрыс үтіктеу; 9.2.4.8 жағасыз, жеңсіз тік жейдені дайындау технологиясын меңгеру; 9.2.4.9 бұйымның үлгісі бойынша өздігімен тапсырмада бағдарлау; 9.2.4.10 үлгіні талдау және әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру
	2.5 Ұлттық қолөнер	9.2.5.1 қазақ ұлттық киімдерінің ерекшеліктері және әрлеу түрлері туралы түсінігінің болуы; 9.2.5.2 тоқыма материалдардан киім және сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын жасау кезінде ұлттық ою-өрнектерді қолдану
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	9.2.6.1 тігін фурнитурасының әр түрлілігі, оны қолдан мен маңызы туралы түсініктің болуы
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	9.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 тік белдемшені дайындауда жекелеген операциялар орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2.Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	9.1.2.1 химиялық өндірісте: жасанды және синтетикалық талшықтар туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2 жасанды талшықтардың қасиеттері туралы түсініктің болуы (жасанды жібек және ацетатты); 9.1.2.3жасанды талшықтардың қасиеттерін практикалық-зертханалық жолмен анықтау; 9.1.2.4 табиғи және жасанды жібектен талшықтар мен иірілген жіп алуды салыстыру; 9.1.2.5 матаны химиялық және синтетикалық жолмен алынған жасанды талшықтардан өндіру процесі туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 қолданатын материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы (капрон, лавсан, нитрон)
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	9.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 9.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 9.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату; 9.1.3.4 өндірістік тігін машинасында тігістерді реттеу; 9.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (басқышыты басу, іске қосу және тоқтату, шөрнекке тармақты орау, жоғарғы және төменгі жіптерді толтыру)
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	9.1.4.1. тігін өндірісінің мамандықтары туралы түсініктің болуы (пішуші, зат бөлшектерін белгілеуші, үтіктеуші); 9.1.4.2 төсек-орын жабдықтарын тігуде бригадалық әдісті меңгеру
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.5.1 ПМЗ-2 51-А класс және; ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін сақтау; 9.1.5.2 үтіктейтін жұмыс орнында ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.5.3 тігін фабрикасының жұмыс орындарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерімен танысу
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша, уақытша еңбекке жарамсыздық қағазы туралы түсініктің болуы.
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	9.2.1.1 пижаманың шалбарының және иығына тігіс түсірмей жейдесінің сызбасын құрастыру; 9.2.1.2 белдемше тігу үшін өлшемін алу, бүкпелер санын есептеу; 9.2.1.3 сызбаның масштабын нұсқау бойынша орындау; 9.2.1.4 кең етек белдемшенің сызбасын құрастыруды орындау ("жартылай күн", "күн"); 9.2.1.5 жейденің негізгі сызбасын құрастыру үшін өлшемін алу; 9.2.1.6 жейденің негізгі сызбасында қарапайым модельдеуді орындау (көкіректегі бүкпені ауыстыру); 9.2.1.7 пижаманың үлгісін қиюда іш көйлектің үлгісін иық тігісін түсірмей қолдану
	2.2 Матамен жұмыс істеу	9.2.2.1 өңдеуге өз бетінше пішу; 9.2.2.2 белдемшенің фасонын және белдемшені тігетін матаны таңдау; 9.2.2.3 қатпарлардың түрлері (бір жақты, қарама-қарсы, бантик тәрізді), қызметі құрылымы,тереңдігі мен ені туралы түсініктерінің болу; 9.2.2.4 белдемшеге кететін матаны есептей білу; 9.2.2.5 кең етек белдемшені пішуде жіптің бағытын ескеру; 9.2.2.6 бұйымды тігу бойынша жұмыс жоспарын құрастыру
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	9.2.3.1 жұп бөлшектердіңорта қиықтарын ретімен өңдеу; 9.2.3.2 жоғарғы және төменгі қиық бөлшектерді қайырып тігіп өңдеу
	2.4 Практикалық жұмыстар.	9.2.4.1 мойынды қиғаш әдіптеп әрлеп, жабық кескінді жең қимасын қайырып тігу; 9.2.4.2 белдемшені өлшем жасауға дайындау, өлшемін алу; 9.2.4.3 белдемшенің бүйірлік кескіндерін тігу, бүрмелері мен қырларын өңдеу; 9.2.4.4 үлгіде бүрмелер жасау; 9.2.4.5 белдемшенің жоғарғы қиығын эластикалық таспа қою арқылы қайырып тігіп өңдеу; 9.2.4.6 кең етек белдемшенің етегін қию және түзету; 9.2.4.7 матаның түріне байланысты белдемшені дұрыс үтіктеу; 9.2.4.8 жағасыз, жеңсіз тік жейдені дайындау технологиясын меңгеру; 9.2.4.9бұйымның үлгісі бойынша өздігімен тапсырмада бағдарлау
	2.5 Ұлттық қолөнер.	9.2.5.1 қазақ ұлттық киімдерінің ерекшеліктері және әрлеу түрлері туралы түсінігінің болуы; 9.2.5.2 тоқыма материалдардан киім және сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын жасау кезінде ұлттық ою-өрнектерді қолдану
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	9.2.6.1тігін фурнитурасының әр түрлілігі, оны қолдану мен маңызы туралы түсініктің болуы; 9.2.6.2 белбеуі бар бұйымдардағы түймелік сыдырманы жөндеу (ауыстыру)
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	8.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 тік белдемшені дайындауда жекелеген операциялар орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2.Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	9.1.2.1 химиялық өндірісте: жасанды және синтетикалық талшықтар туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2жасанды талшықтардың қасиеттері туралы түсініктің болуы (жасанды жібек және ацетатты); 9.1.2.3 жасанды талшықтардың қасиеттерін практикалық-зертханалық жолмен анықтау; 9.1.2.4 табиғи және жасанды жібектен талшықтар мен иірілген жіп алуды салыстыру; 9.1.2.5 матаны химиялық және синтетикалық жолмен алынған жасанды талшықтардан өндіру процесі туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 қолданатын материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы (капрон, лавсан, нитрон)
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	9.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 9.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 9.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	9.1.4.1 тігін өндірісінің мамандықтары туралы түсініктің болуы (пішуші, зат бөлшектерін белгілеуші, үтіктеуші); 9.1.4.2 төсек-орын жабдықтарын тігуде бригадалық әдісті меңгеру
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.5.1 ПМЗ-2 51-А класс және ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін сақтау; 9.1.5.2 үтіктейтін жұмыс орнында ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік тәсілдерін сақта; 9.1.5.3 тігін фабрикасының жұмыс орындарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерімен танысу
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.6.1. еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша, уақытша еңбекке; жарамсыздық қағазы туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	9.2.1.1 пижаманың шалбарының және иығына тігіс түсірмей жейдесінің сызбасын құрастыру; 9.2.1.2 белдемше тігу үшін өлшемін алу, бүкпелер санын есептеу; 9.2.1.3 сызбаның масштабын нұсқау бойынша орындау; 9.2.1.4 кең етек белдемшенің сызбасын құрастыруды орындау ("жартылай күн", "күн"); 9.2.1.5 жейденің негізгі сызбасын құрастыру үшін өлшемін алу; 9.2.1.6 жейденің негізгі сызбасында қарапайым модельдеуді орындау (көкіректегі бүкпені ауыстыру); 9.2.1.7 пижаманың үлгісін қиюда іш көйлектің үлгісін иық тігісін түсірмей қолдану
	2.2 Матамен жұмыс істеу	9.2.2.1 өңдеуге өз бетінше пішу; 9.2.2.2 белдемшенің фасонын және белдемшені тігетін матаны таңдау; 9.2.2.3 қатпарлардың түрлері (бір жақты, қарама-қарсы, бантик тәрізді), қызметі, құрылымы, тереңдігі мен ені туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 белдемшеге кететін матаны есептей білу; 9.2.2.5 кең етек белдемшені пішуде жіптің бағытын ескеру; 9.2.2.6 бұйымды тігу бойынша жұмыс жоспарын құрастыру
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	9.2.3.1 жұп бөлшектердіңорта қиықтарын ретімен өңдеу; 9.2.3.2 жоғарғы және төменгі қиық бөлшектерді қайырып тігіп өңдеу 9.2.3.4 қымтаулы тігістер жүргізу
	2.4 Практикалық жұмыстар	9.2.4.1 мойынды қиғаш әдіптеп әрлеп, жабық кескінді жең қимасын қайырып тігу; 9.2.4.2 белдемшені өлшем жасауға дайындау, өлшемін алу; 9.2.4.3 белдемшенің бүйірлік кескіндерін тігу, бүрмелері мен қырларын өңдеу; 9.2.4.4 үлгіде бүрмелер жасау; 9.2.4.5 белдемшенің жоғарғы қиығын эластикалық таспа қою арқылы қайырып тігіп өңдеу; 9.2.4.6 кең етек белдемшенің етегін қию және түзету; 9.2.4.7 матаның түріне байланысты белдемшені дұрыс үтіктеу; 9.2.4.8 жағасыз, жеңсіз тік жейдені дайындау технологиясын меңгеру; 9.2.4.9 бұйымның үлгісі бойынша өздігімен тапсырмада бағдарлау 9.2.4.10 тігістерге дымқылдау-жылыту өңдеуін жүргізу
	2.5 Ұлттық қолөнер	9.2.5.1 қазақ ұлттық киімдерінің ерекшеліктері және әрлеу түрлері туралы түсінігінің болуы; 9.2.5.2 тоқыма материалдардан киім және сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын жасау кезінде ұлттық ою-өрнектерді қолдану
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	9.2.6.1тігін фурнитурасының әр түрлілігі, оны қолдану мен маңызы туралы түсініктің болуы; 9.2.6.2 белбеуі бар бұйымдардағы түймелік сыдырманы жөндеу (ауыстыру)
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	8.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 тік белдемшені дайындауда жекелеген операциялар орында
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	9.11.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 "Тігін ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	9.1.2.1 химиялық өндірісте: жасанды және синтетикалық талшықтар туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2 жасанды талшықтардың қасиеттері туралы түсініктің болуы (жасанды жібек және ацетатты); 9.1.2.3 жасанды талшықтардың қасиеттерін практикалық-зертханалық жолмен анықтау 9.1.2.4табиғи және жасанды жібектен талшықтар мен иірілген жіп алуды салыстыр; 9.1.2.5 матаны химиялық және синтетикалық жолмен алынған жасанды талшықтардан өндіру процесі туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 қолданатын материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы (капрон, лавсан, нитрон)
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	9.1.3.1 электр жетегі бар тұрмыстық тігін машиналарының техникалық сипаттамаларын білу (құрылғы, марка, жылдамдық, атқаратын жұмыс түрі); 9.1.3.2 электр жетегі бар тігін машиналарында жұмыс тәсілдерін меңгеру; 9.1.3.3 тігін машиналарының реттеу тетіктерін ажырату
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	9.1.4.1 тігін өндірісінің мамандықтары туралы түсініктің болуы (пішуші, зат бөлшектерін белгілеуші, үтіктеуші); 9.1.4.2 төсек-орын жабдықтарын тігуде бригадалық әдісті меңгеру
	1.5Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.5.1 ПМЗ-2 51-А класс және ПМЗ 22-А класс өндірістік тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін сақтау; 9.1.5.2 үтіктейтін жұмыс орнында ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.5.3 тігін фабрикасының жұмыс орындарында қауіпсіз жұмыс істеу ережелерімен танысу
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.6.1 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша, уақытша еңбекке жарамсыздық қағазы туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	9.2.1.1 пижаманың шалбарының және иығына тігіс түсірмей жейдесінің сызбасын құрастыру; 9.2.1.2белдемше тігу үшін өлшемін алу, бүкпелер санын есептеу; 9.2.1.3 сызбаның масштабын нұсқау бойынша орындау
	2.2 Матамен жұмыс істеу	9.2.2.1 өңдеуге өз бетінше пішу; 9.2.2.2белдемшенің фасонын және белдемшені тігетін матаны таңдау; 9.2.2.3 қатпарлардың түрлері (бір жақты, қарама-қарсы бантик тәрізді), қызметі, құрылымы, тереңдігі мен ені туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 белдемшеге кететін матаны есептей білу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	9.2.3.1 жұп бөлшектердіңорта қиықтарын ретімен өңдеу; 9.2.3.2 жоғарғы және төменгі қиық бөлшектерді қайырып тігіп өңдеу; 9.2.3.3 белдемшенің бүйірлік тігісіне қапсырма таспа салу; 9.2.3.4 тік белдемшенің жоғарғы қимасын белдікпен үйлестіріп өңдеу
	2.4 Практикалық жұмыстар	9.2.4.1 мойынды қиғаш әдіптеп әрлеп, жабық кескінді жең қимасын қайырып тігу; 9.2.4.2 белдемшені өлшем жасауға дайындау, өлшемін алу; 9.2.4.3 белдемшенің бүйірлік кескіндерін тігу, бүрмелері мен қырларын өңдеу; 9.2.4.4 үлгіде бүрмелер жасау; 9.2.4.5 белдемшенің жоғарғы қиығын эластикалық таспа қою арқылы қайырып тігіп өңдеу
	2.5 Ұлттық қолөнер	9.2.5.1 қазақ ұлттық киімдерінің ерекшеліктері және әрлеу түрлері туралы түсінігінің болуы
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	9.2.6.1тігін фурнитурасының әр түрлілігі, оны қолдану мен маңызы туралы түсініктің болуы
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	9.2.7.1 түнгі іш көйлек, кеудешесі бар алжапқыш, белдікті спорттық киім, көрпе тыс, жастық тыс дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 тік белдемшені дайындауда жекелеген операциялар орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу

4) 10-сынып

7-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі; ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	10.1.2.1 "Тоқыма талшықтарының классификациясы" кестесін оқу жолымен тоқыма талшықтары туралы білімдерін жүйелеу; 10.1.2.2 жасанды және синтетикалық, табиғи талшықтарды пайдалана отырып жасалған маталардың жаңа түрлері туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 синтетикалық талшықтар мен жіптен иірілген жіп алу процесі туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	10.1.3.1автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған тігін машиналары туралы түсінік алу (ілгек жасайтын, түйме қадайтын); 10.1.3.2 қазіргі заманғы өндірістік тігін машиналарын білу(тігін фабрикасы, цехы немесе орта-арнаулы оқу орнына экскурсия) 10.1.3.3шағын механизация құралдары туралы түсініктің болуы (тігін машиналары үшін аспаптар); 10.1.3.4 тігін машинасына сызғыш, табан орнату және оларды қолдана отырып тігіс жасау; 10.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс жасау барысында орын алатын ақаулықтар және оны түзету туралы түсініктің болуы
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	10.1.4.1 модельер-құрастырушы кәсібі және оның тігін өндірісі жағдайындағы қызметі туралы түсініктерінің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.5.1 арнайы тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 10.1.5.2 қолмен және машинамен жұмыс істеу кезінде, сонымен қатар ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.5.3электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.5.4 жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі бойынша ережелерді сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.6.1 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2. Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	10.2.1.1 көйлектің негізгі сызбасын дайындау; 10.2.1.2 жең және жағаны тіреуіне орналасу сызбасын құрастыру; 10.2.1.3 сызба мен үлгіні талдау және салыстыру (бөлшектердің атауы, бақылау белгілері, сызба мен пішуге сипаттама); 10.2.1.4 сызбадағы кішірейтілген масштабтағы сандардың белгілерін білу
	2.2 Матамен жұмыс істеу	10.2.2.1 жейде, халат, көйлек тігу үшін фасонына байланысты мата таңдау; 10.2.2.2 пішудің алдында матаны әрлеуді өздігімен орындау; 10.2.2.3 жеңіл киімдерді әрлеу туралы түсінігінің болуы (желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелер, мережка); 10.2.2.4 еңбек заттарын дайындау: тұтас пішілген көйлек ілгегі бар жейде, халат, бел сызығынан қиылған көйлек; 10.2.2.5 өндірістегі технология бойынша төсек-орын тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	10.2.3.1 желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелерді өңдеу, мережка жасау; 10.2.3.2 жеңнің төменгі жағын түрлі тәсілдер арқылы өңдеу; 10.2.3.3 мойын ойығына жағаны біріктіруді және өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.3.4 ілгектерді өңдеу және белгі жасау
	2.4 Практикалық жұмыстар	10.2.4.1 жоғарыға дейін ілгегі бар жейде тігу бойынша практикалық жұмыстар орындау; 10.2.4.2 еңбек операцияларының кезектілігін жоспарлай білу; 10.2.4.3 бөлшектерді көктеп тігуді, сырып тігуді, үтіктеуді жүзеге асыр; 10.2.4.4 көйлекті (жейде, халат) өлшеп көру өлшегеннен кейін кемшіліктерін жою; 10.2.4.5 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен дайын пішім бойынша төсек-орын тігу; 10.2.4.6 бүкпелерді өңде; 10.2.4.7 жеңді өңдеу және оны ойықпен біріктіру; 10.2.4.8 дайын лекал бойынша бұйымды пішу; 10.2.4.9 шетін торлайтын машинада қиықтарды торлау; 10.2.4.10 бұйымды дайындау бойынша тапсырыстарды орындау
	2.5 Ұлттық қолөнер	10.2.5.1 киім және тұрмыстық заттарды түрлі техникада бұйымдар дайындаудың ерекшеліктері туралы түсінігінің болуы
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	10.2.6.1 жамаудың әр түрін салу (сәндік, жапсырмалы, астарлы)
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	10.2.7.1операциялық еңбек бөлінісі әдісімен төсек-орын, жоғарыға дейін ілгегі бар жейде, тұтас пішілген көйлек, бел сызығынан қиылған көйлек, халат, ұлттық камзол, ұлттық бас киімдер дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.2 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 қысқа жеңді манжет тәрізді қайыру, үлгіде жағаны өңдеу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	10.11.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	10.1.2.1 "Тоқыма талшықтарының классификациясы" кестесін оқу жолымен тоқыма талшықтары туралы білімдерін жүйелеу; 10.1.2.2 жасанды және синтетикалық, табиғи талшықтарды пайдалана отырып жасалған; маталардың жаңа түрлері туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 синтетикалық талшықтар мен жіптен иірілген жіп алу процесі туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	10.1.3.1автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған тігін машиналары туралы түсінік алу (ілгек жасайтын, түйме қадайтын); 10.1.3.2 қазіргі заманғы өндірістік тігін машиналарын білу(тігін фабрикасы, цехы немесе орта-арнаулы оқу орнына экскурсия); 10.1.3.3шағын механизация құралдары туралы түсініктің болуы (тігін машиналары үшін аспаптар) 10.1.3.4 тігін машинасына сызғыш, табан орнату және оларды қолдана отырып тігіс жасау; 10.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс жасау барысында орын алатын ақаулықтар және оны түзету туралы түсініктің болуы
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	10.1.4.1 модельер-құрастырушы кәсібі және оның тігін өндірісі жағдайындағы қызметі туралы түсініктерінің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.5.1 арнайы тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 10.1.5.2 қолмен және машинамен жұмыс істеу кезінде, сонымен қатар ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.5.3 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.5.4 жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі бойынша ережелерді сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.6.1 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы
2."Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	10.2.1.1 көйлектің негізгі сызбасын дайындау; 10.2.1.2 жең және жағаны тіреуіне орналасу сызбасын құрастыру; 10.2.1.3сызба мен үлгіні талдау және салыстыру (бөлшектердің атауы, бақылау белгілері, сызба мен пішуге сипаттама); 10.2.1.4сызбадағы кішірейтілген масштабтағы сандардың белгілерін білу
	2.2 Матамен жұмыс істеу	10.2.2.1 жейде, халат, көйлек тігу үшін фасонына байланысты мата таңдау; 10.2.2.2 пішудің алдында матаны әрлеуді өздігімен орындау; 10.2.2.3 жеңіл киімдерді әрлеу туралы түсінігінің болуы (желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелер, мережка; 10.2.2.4 еңбек заттарын дайындау: тұтас пішілген көйлек, ілгегі бар жейде, халат, бел сызығынан қиылған көйлек; 10.2.2.5 өндірістегі технология бойынша төсек-орын тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	10.2.3.1 желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелерді өңдеу, мережка жасау; 10.2.3.2 жеңнің төменгі жағын түрлі тәсілдер арқылы өңдеу; 10.2.3.3 мойын ойығына жағаны біріктіруді және өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.3.4.ілгектерді өңдеу және белгі жасау; 10.2.3.5 түйменің орнын белгілеу және оны қадау 10.2.3.6өңірдің түрлері мен қызметі және оны өңдеу тура түсінігінің болуы; 10.2.3.7 көйлектің түймелі, қабаттама жең ұшының түрлері және оны жеңге біріктіру туралы түсініктің болуы
	2.4 Практикалық жұмыстар	10.2.4.1 жоғарыға дейін ілгегі бар жейде тігу бойынша практикалық жұмыстар орындау; 10.2.4.2 еңбек операцияларының кезектілігін жоспарлай білу; 10.2.4.3 бөлшектерді көктеп тігуді, сырып тігуді, үтіктеуді жүзеге асыру; 10.2.4.4 көйлекті (жейде, халат) өлшеп көру, өлшегеннен кейін кемшіліктерін жою; 10.2.4.5операциялық еңбек бөлінісі әдісімен дайын пішім бойынша төсек-орын тігу; 10.2.4.6 бүкпелерді өңдеу; 10.2.4.7 жеңді өңдеу және оны ойықпен бірікті; 10.2.4.8.дайын лекал бойынша бұйымды пішу 10.2.4.9 шетін торлайтын машинада қиықтарды торлау; 10.2.4.10 бұйымды дайындау бойынша тапсырыстарды орындау; 10.2.4.1 бұйымды тігуде алдын ала көктеусіз жекелеген іс-әрекеттерді орындау; 10.2.4.12бүйірлі немесе орта тігісте өндірістік технологиялар арқылы ілгекті өңдеу
	2.5 Ұлттық қолөнер	10.2.5.1 киім және тұрмыстық заттарды түрлі техникада бұйымдар дайындаудың ерекшеліктері туралы түсінігінің болуы; 10.2.5.2 киімді көркемдік безендіру және дайындау (кеудеше, қамзол, бас киім)
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	10.2.6.1 жамаудың әр түрін салу (сәндік, жапсырмалы, астарлы)
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері – тігін бұйымдары)	10.2.7.1операциялық еңбек бөлінісі әдісімен төсек-орын, жоғарыға дейін ілгегі бар жейде, тұтас пішілген көйлек, бел сызығынан қиылған көйлек, халат, ұлттық камзол, ұлттық бас киімдер дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3. "Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.2тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 қысқа жеңді манжет тәрізді қайыру, үлгіде жағаны өңдеу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	10.11.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қара
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	10.1.2.1 "Тоқыма талшықтарының классификациясы" кестесін оқу жолымен тоқыма талшықтары туралы білімдерін жүйелеу; 10.1.2.2 жасанды және синтетикалық, табиғи талшықтарды пайдалана отырып жасалған маталардың жаңа түрлері туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 синтетикалық талшықтар мен жіптен иірілген жіп алу процесі туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері)	10.1.3.1автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған тігін машиналары туралы түсінік алу (ілгек жасайтын, түйме қадайтын); 10.1.3.2 қазіргі заманғы өндірістік тігін машиналарын білу(тігін фабрикасы, цехы немесе орта-арнаулы оқу орнына экскурсия); 10.1.3.3шағын механизация құралдары туралы түсініктің болуы (тігін машиналары үшін аспаптар); 10.1.3.4 тігін машинасына сызғыш, табан орнату және оларды қолдана отырып тігіс жасау
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	10.1.4.1 модельер-құрастырушы кәсібі және оның тігін өндірісі жағдайындағы қызметі туралы түсініктерінің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.5.1 арнайы тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау 10.1.5.2қолмен және машинамен жұмыс істеу кезінде, сонымен қатар ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.5.3 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.5.4 жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі бойынша ережелерді сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.6.1 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	10.2.1.1 көйлектің негізгі сызбасын дайындау; 10.2.1.2 жең және жағаны тіреуіне орналасу сызбасын құрастыру; 10.2.1.3 сызба мен үлгіні талдау және салыстыру (бөлшектердің атауы, бақылау белгілері, сызба мен пішуге сипаттама); 10.2.1.4 сызбадағы кішірейтілген масштабтағы сандардың белгілерін білу
	2.2.Матамен жұмыс істеу	10.2.2.1 жейде, халат, көйлек тігу үшін фасонына байланысты мата таңдау; 10.2.2.2 пішудің алдында матаны әрлеуді өздігімен орындау; 10.2.2.3 жеңіл киімдерді әрлеу туралы түсінігінің болуы (желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелер, мережка); 10.2.2.4 еңбек заттарын дайындау: тұтас пішілген көйлек, ілгегі бар жейде, халат, бел сызығынан қиылған көйлек; 10.2.2.5өндірістегі технология бойынша төсек-орын тігу
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	10.2.3.1 желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелерді өңдеу, мережка жасау; 10.2.3.2 жеңнің төменгі жағын түрлі тәсілдер арқылы өңдеу; 10.2.3.3 мойын ойығына жағаны біріктіруді және өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.3.4 ілгектерді өңдеу және белгі жасау; 10.2.3.5 түйменің орнын белгілеу және оны қадау 10.2.3.6 өңірдің түрлері мен қызметі және оны өңдеу тура түсінігінің болуы; 10.2.3.7 көйлектің түймелі, қабаттама жең ұшының түрлері және оны жеңге біріктіру туралы түсініктің болуы; 10.2.3.8 бүйірлік және иықтық қиықтарды,тігістерді өңдеуді орындау
	2.4 Практикалық жұмыстар	10.2.4.1 жоғарыға дейін ілгегі бар жейде тігу бойынша практикалық жұмыстар орындау; 10.2.4.2 еңбек операцияларының кезектілігін жоспарлай білу; 10.2.4.3 бөлшектерді көктеп тігуді, сырып тігуді, үтіктеуді жүзеге асыру; 10.2.4.4 көйлекті (жейде, халат) өлшеп көру, өлшегеннен кейін кемшіліктерін жою; 10.2.4.5 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен дайын пішім бойынша төсек-орын тігу; 10.2.4.6 бүкпелерді өңдеу; 10.2.4.7 жеңді өңдеу және оны ойықпен біріктіру; 10.2.4.8 дайын лекал бойынша бұйымды пішу; 10.2.4.9 шетін торлайтын машинада қиықтарды торлау; 10.2.4.10 бұйымды дайындау бойынша тапсырыстарды орындау; 10.2.4.11 бұйымды тігуде алдын ала көктеусіз жекелеген іс-әрекеттерді орындау; 10.2.4.12 бүйірлі немесе орта тігісте өндірістік технологиялар арқылы ілгекті өңдеу
	2.5 Ұлттық қолөнер	10.2.5.1 киім және тұрмыстық заттарды түрлі техникада бұйымдар дайындаудың ерекшеліктері туралы түсінігінің болуы; 10.2.5.2 киімді көркемдік безендіру және дайындау (кеудеше, қамзол, бас киім)
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	10.2.6.1 жамаудың әр түрін салу (сәндік, жапсырмалы, астарлы); 10.2.6.2 бұйымның сипатына қарай (матасы, пішіні, зақымдану түрлері, тозу дәрежесі) жөндеу жұмысының түрін ажырату
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары)	10.2.7.1операциялық еңбек бөлінісі әдісімен төсек-орын, жоғарыға дейін ілгегі бар жейде, тұтас пішілген көйлек, бел сызығынан қиылған көйлек, халат, ұлттық камзол, ұлттық бас киімдер дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.2тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудыңтехнологиялық кезектілігін құрастыру
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 қысқа жеңді манжет тәрізді қайыру, үлгіде жағаны өңдеу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	10.11.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (тоқыма талшықтары, мата және олардың қасиеттері)	10.1.2.1 "Тоқыма талшықтарының классификациясы" кестесін оқу жолымен тоқыма талшықтары туралы білімдерін жүйелеу; 10.1.2.2 жасанды және синтетикалық, табиғи талшықтарды пайдалана отырып жасалған маталардың жаңа түрлері туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 синтетикалық талшықтар мен жіптен иірілген жіп алу процесі туралы түсініктің болуы
	1.3 Машинатану (тігін машиналарының түрлері, негізгі тетіктері, тігін жабдықтарында жұмыс жасау тәсілдері).	10.1.3.1автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған тігін машиналары туралы түсінік алу (ілгек жасайтын, түйме қадайтын); 10.1.3.2 қазіргі заманғы өндірістік тігін машиналарын білу (тігін фабрикасы, цехы немесе орта-арнаулы оқу орнына экскурсия); 10.1.3.3шағын механизация құралдары туралы түсініктің болуы (тігін машиналары үшін аспаптар) 10.1.3.4 тігін машинасына сызғыш, табан орнату және оларды қолдана отырып тігіс жасау; 10.1.3.5 өндірістік тігін машинасында жұмыс жасау барысында орын алатын ақаулықтар және оны түзету туралы түсініктің болуы
	1.4 Тігін өндірісі (мамандық, өндіріс туралы, негізгі мақсаттары тігін туралы)	10.1.4.1 модельер-құрастырушы кәсібі және оның тігін өндірісі жағдайындағы қызметі туралы түсініктерінің болуы
	1.5 Тігін шеберханасы мен тігін өндірісінде қауіпсіз жұмыс істеу ережесі.	10.1.5.1 арнайы тігін машиналарында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 10.1.5.2 қолмен және машинамен жұмыс істеу кезінде, сонымен қатар ылғалды-жылу арқылы өңдеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.5.3 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.5.4 жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі бойынша ережелерді сақтау
	1.6 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.6.1 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы
2. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы"	2.1 Құрастыру (сызба құрастыру, үлгілерді дайындау, пішу)	10.2.1.1 көйлектің негізгі сызбасын дайындау; 10.2.1.2 жең және жағаны тіреуіне орналасу сызбасын құрастыру
	2.2 Матамен жұмыс істеу	10.2.2.1 жейде, халат, көйлек тігу үшін фасонына байланысты мата таңдау; 10.2.2.2 пішудің алдында матаны әрлеуді өздігімен орындау; 10.2.2.3 жеңіл киімдерді әрлеу туралы түсінігінің болуы (желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелер, мережка) 10.2.2.4 еңбек заттарын дайындау: тұтас пішілген көйлек, ілгегі бар жейде, халат, бел сызығынан қиылған көйлек; 10.2.2.5 өндірістегі технология бойынша төсек-орын тігу; 10.2.2.6 қиылған ұсақ бөлшектерді өңдеуде шеттіктеу тігісін жасау
	2.3 Тігін бұйымдарының бөлшектері мен түйіндерін өңдеу	10.2.3.1 желбіреуіш желпетек, жіңішке бүрмелерді өңдеу, мережка жасау; 10.2.3.2 жеңнің төменгі жағын түрлі тәсілдер арқылы өңдеу; 10.2.3.3 мойын ойығына жағаны біріктіруді және өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.3.4ілгектерді өңдеу және белгі жасау; 10.2.3.5 түйменің орнын белгілеу және оны қадау 10.2.3.6 өңірдің түрлері мен қызметі және оны өңдеу тура түсінігінің болуы; 10.2.3.7 көйлектің түймелі, қабаттама жең ұшының түрлері және оны жеңге біріктіру туралы түсініктің болуы; 10.2.3.8 бүйірлік және иықтық қиықтарды, тігістерді өңдеуді орындау
	2.4 Практикалық жұмыстар	10.2.4.1 жоғарыға дейін ілгегі бар жейде тігу бойыншапрактикалық жұмыстар орындау; 10.2.4.2 еңбек операцияларының кезектілігін жоспарлай білу; 10.2.4.3 бөлшектерді көктеп тігуді, сырып тігуді, үтіктеуді жүзеге асыру; 10.2.4.4 көйлекті (жейде, халат) өлшеп көру, өлшегеннен кейін кемшіліктерін жою; 10.2.4.5 операциялық еңбек бөлінісі әдісімен дайын пішім бойынша төсек-орын тігу; 10.2.4.6 бүкпелерді өңдеу; 10.2.4.7.жеңді өңдеу және оны ойықпен біріктіру; 10.2.4.8 дайын лекал бойынша бұйымды пішу; 10.2.4.9.шетін торлайтын машинада қиықтарды торла; 10.2.4.10 бұйымды дайындау бойынша тапсырыстарды орындау; 10.2.4.11 бұйымды тігуде алдын ала көктеусіз жекелеген іс-әрекеттерді орындау; 10.2.4.12 бүйірлі немесе орта тігісте өндірістік технологиялар арқылы ілгекті өңдеу; 10.2.4.13 тігістерді ылғалды-жылу арқылы өңдеуді жүзеге асыру; 10.2.4.14 үнемі және мұқият әр тігістің орындалуын бақылау
	2.5 Ұлттық қолөнер	10.2.5.1 киім және тұрмыстық заттарды түрлі техникада бұйымдар дайындаудың ерекшеліктері туралы түсінігінің болуы; 10.2.5.2 киімді көркемдік безендіру және дайындау (кеудеше, қамзол, бас киім); 10.2.5.3 қазақтың ұлттық киімдерін (қамзола, бас киім) дайындау технологиясын меңгеру
	2.6 Жөндеу жұмыстарының түрлері	10.2.6.1 жамаудың әр түрін салу (сәндік, жапсырмалы, астарлы)
	2.7 Практикалық қайталау (еңбек объектілері –тігін бұйымдары).	10.2.7.1операциялық еңбек бөлінісі әдісімен төсек-орын, жоғарыға дейін ілгегі бар жейде, тұтас пішілген көйлек, бел сызығынан қиылған көйлек, халат, ұлттық камзол, ұлттық бас киімдер дайындау бойынша практикалық біліктілік пен дағдыларды бекіту
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау"	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.2тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудыңтехнологиялық кезектілігін құрастыру
	3.2 Өзіндік жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 қысқа жеңді манжет тәрізді қайыру, үлгіде жағаны өңдеу; 10.3.2.2 жағалы, қысқа жеңді жейденің үлгісін 1:2 масштабта дайындау бойынша жекелеген операцияларды өздігімен орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	10.11.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай бұйымды өздігімен тігу

Ескерту: білім беру ұйымында оқу-еңбек үдерісін қажетті өндірістік материалымен қамтамасыз ету мүмкіншіліктеріне қарай, мұғалім тақырыптарды оқыту реттілігін белгілейді.

"Кәсіби еңбекке баулу" пәні
бойынша негізгі орта білім беру
деңгейіндегі 7-9 (10) сыныптағы
жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған
жаңартылған мазмұнды типтік
оқу бағдарламасына
2-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Ағаш ұстасы" оқу пәнінің мазмұны

61. "Кәсіби еңбекке баулу. Ағаш ұстасы" профилі бойынша бағдарлама төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1) 1-бөлім "Материалтану";

2) 2-бөлім "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек бұйымын талдау және бағалау".

62. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер;

2) материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау.

63. "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ағаш ұстасы жұмысының технологиясы;

2) ағашты көркем өңдеу;

3) ағаш ұстасының жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі;

4) ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы;

5) құрылыс өндірісі. Ағаш шебері жұмысы;

6) еңбекті қорғау және Қазақстан Республикасы (бұдан әрі - ҚР) еңбек заңнамасы.

64. "Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) еңбек бұйымдарын талдау және бағалау.

65. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Ағаш ұстасы" кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптер туралы түсінігінің болуы; 7.1.1.5 өздігінен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және қолдану	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі негізгі кәсіптерді білу; 8.1.1.4 сөйлеуде ағаш ұстасының технологиялық операцияларының терминдері мен атауларын түсіну және қолдану; 8.1.1.5 жұмыс орнын өз бетімен ұйымдастыру	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынасын көрсету; 9.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 ағаш-жиһаз кәсіпорнындағы еңбекті ұйымдастырудың негіздері туралы түсінігінің болуы; 9.1.1.4 өзінің жеке-дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыра білу; 9.1.1.5 ағаш ұстасы жұмыстарын орындауда санитарлы-гигиеналық талаптарды білу және орындау	10.1.1.1 ҚР халық шаруашылығында ағаштың қолданылу саласын түсіну; 10.1.1.2 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптердің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 ағаш өңдеу өндірісінде қолданылатын ресурс сақтау технологиялары туралы түсінігінің болуы; 10.1.1.4 еңбек бұйымдарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу
1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 ағаштың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындауда қолданылатын ағаш материалдары ның атаулары мен қасиеттерін білу; 7.1.2.3 ағаштың ақауларының негізгі түрлерін, оларды жою тәсілдерін білу; 7.1.2.4 бұрғылардың құрылысын, олардың түрлерін білу; 7.1.2.5 бұрғылау станогының құрылысы туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.6 арамен кесу цехындағы жұмыстың бригадалық әдістері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.7 мұғалімнің көмегімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыра білу; 7.1.2.8 қарапайым ағаш-жиһаз бұйымдарының зақымдалу түрлері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.9 жөндеуге қойылатын техникалық талаптарды түсіну; 7.1.2.10 ағашты жоңғыш станоктың құрылысын білу; 7.1.2.11 ағашты жоңғыш станокпен жұмысқа арналған қажетті аспаптар мен құралдарды ажырата білу; 7.1.2.12 ағашты ою үлгісінде ағаштың беттерін көркем өңдеу тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.13 жұмыс орнын ұйымдастыру, санитарлы-гигиеналық нормаларды сақтау; 7.1.2.14 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау; 7.1.2.15 жонудың қызметін түсіну 7.1.2.16 қалқанды бұйымның бөлшектерін орындау дәлдігіне қойылатын техникалық талаптарды ұсыну; 7.1.2.17 материалды дұрыс сақтаудың маңызын түсіну; 7.1.2.18 ағашты сақтау тәсілдерін білу; 7.1.2.19 дөңгелек ағаш материалдарын ажырата білу (бөренелер, дөңбектер); 7.1.2.20 ағаштан ою жасаудың қызметін түсіну; 7.1.2.21 босағамен, пышақпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 7.1.2.22 геометриялық өрнекті құру ерекшеліктерін білу; 7.1.2.23 бұрыштық, соңғы және жәшікті ағаш жиынтықтарды ажырата білу; 7.1.2.24 күңгірт әрлеудің қызметін түсіну; 7.1.2.25 желімдік, майлы және эмаль бояулардың негізгі қасиеттерін білу; 7.1.2.26 иілген дөңес жазықтықтарды ажырата білу; 7.1.2.27 қисық сызықты жазықтықтарды өңдеуге арналған қажетті құралды іріктеу	8.1.2.1 жонғыштың элементтері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.2 ағаш талшығына қатысты жонғыштың қозғалысына байланысты кесудің түрлерін ажырата білу; 8.1.2.3 сызба, техникалық сурет бойынша тапсырмада бағдарлану 8.1.2.4 топтық әңгімелесуде жұмысты жоспарлау; 8.1.2.5 талшықтардың бағыттары мен ағаштың ақауларын ескеріп, материалды іріктей алу; 8.1.2.6 араның тістерінің, кесу бұрыштарының элементтері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.7 оқу шеберханаларының бөлмелерінде өрттің шығу себептерін білу; 8.1.2.8 майда кертікті егеудің қызметін ажырата білу; 8.1.2.9 ұзын тақтайларды арамен кесуде жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 8.1.2.10 ағаш тақтайларды, фанераларды, ДСП; ДВП кесудің ерекшеліктерін білу; 8.1.2.11 жұмысты кезеңдерге бөлу және оны топта, бригадада орындау; 8.1.2.12 күйдірумен, мозаикамен ағаштың бетін көркем әрлеудің түрлері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.13 ағаш өңдеу станоктарының негізгі түрлерін, олардың қызметін білу; 8.1.2.14 ағаш өңдеу станоктарының құрылысындағы ортақ элементтерді бөліп көрсете білу; 8.1.2.15 түйіндер мен бөлшектерді біріктіру түрлерін өз бетімен анықтай білу; 8.1.2.16 бұйымды қажетті жөндеу түрлерін таңдау; 8.1.2.17 жаппай өндіріс жағдайында бөлшектерді өңдеудің дәлдігінің маңызын түсіну; 8.1.2.18 қол электроаспабының құрылысын және қызметін білу; 8.1.2.19 дөңгелек аралы, маятникті және ленталық станоктың құрылысын білу; 8.1.2.20 ағаш жонатын станоктың, кесетін құралдың құрылысын және қызметін білу; 8.1.2.21 ағаштың ақаулары мен кемістігін ажырата білу; 8.1.2.23 тегістегіштің қызметін түсіну 8.1.2.24 үстелдік бұрғылаушы станоктың құрылысын және қызметін білу; 8.1.2.25 жиһаздың түрлерін және қызметін анықтай білу; 8.1.2.26 жиһазды дайындаудың өндірістік процесі туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.27 бекіткіш бұйымдардың және жиһаз фурнитурасы ның түрлерін анықтай білу	9.1.2.1 ағаш өңдеуде қолданылатын желімнің негізгі түрлерін, олардың қасиеттерін білу; 9.1.2.2 желімді жағуға арналған станоктар және аспаптар туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.3 жазықтықты фанерлеуге дайындауға қойылатын талаптарды ұсыну; 9.1.2.4 фанерлеуге арналған жалпақ материалды кесу технологиясын сақтау; 9.1.2.5 ағаштың бетін бояғыштармен, лактармен әрлеудің қызметін білу; 9.1.2.6 өндірісте лакты жағу тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.7 ҚР еңбек кодексінің негізгі баптарын білу; 9.1.2.8 өндірісте өрт қауіпсіздігінің қызметін білу; 9.1.2.9 өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін білу; 9.1.2.10 ағаш материалын сақтау ережесін, оларды кептіру тәсілдері мен мақсатын білу; 9.1.2.11 ағаш жонатын станоктың құрылысын және қызметін, оның бөліктерін, жұмыс істеуге арналған құралдарды білу; 9.1.2.12 ағаш өңдеу өндірісін механизациялау және автоматтандыру туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.13 жылу-, гидро-, электр оқшаулаушы материалдардың; қызметін және қолданылуын білу; 9.1.2.14 қол әмбебап электрлендірілген аспаптың түрлерін, құрылысын және қолданылуын білу; 9.1.2.15 аспапқа арналған тұтқаларды дайындау үшін материалды білу және іріктей алу; 9.1.2.16 үлгі және сызба бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлана алу, алдағы жұмысты жоспарлай білу; 9.1.2.17 бұйымның технологиялық картасының бланктерін өз бетімен толтыру; 9.1.2.18 орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп жасай білу; 9.1.2.19 фрезер станоктарының, ленталық араның құрылысын және қызметін білу; 9.1.2.20 дайын бөлшектерден жиһазды жинауда құрастырушы сызбаларда бағдарлай алу; 9.1.2.21 приводты конвейерде бұйымды жалпы құрастыру туралы жалпы түсінігінің болуы ; 9.1.2.22 жиһаз шығаратын кәсіпорында өнімнің сапасын бақылауды ұйымдастырумен танысу; 9.1.2.23 құрастырушы бірліктерді (топсалар, бағыт берушілер) жылжымалы біріктіру үшін фурнитураны анықтай білу; 9.1.2.24 ағаш-құрылыс бұйымындағы ақауларды ажырата білу: жаңқалар, қиындылар, жарықшақтар; 9.1.2.25 ағаш бұйымды қаптаудың қызметін түсіну; 9.1.2.26 секциялық жиһаздың маңызын анықтай білу: басымдылықтары, конструктивті элементтері	10.1.2.1 ағаштың негізгі қасиеттерін ажырата білу, оның ылғалдылық дәрежесін анықтай алу; 10.1.2.2 ағашты сығуға, созуға, бүгуге және жылжытуға қарай беріктік шекарасы туралы ұғымдарының болуы; 10.1.2.3 ағаштың кемістіктерінен оның ақауларының сипаттамалық айырмашылық тарын ажырата білу; 10.1.2.4 ағаш түрлерін класстарға және топтарға бөлу туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.5 негізгі ағаш түрлерін сипаттау; 10.1.2.6 олардың өнеркәсіпте қолданылу саласын анықтау; 10.1.2.7 негізгі дөңгелек ағаш және араланған материалдарды анықтай білу; 10.1.2.8 оқшаулаушы және майлау материалдарының қасиеттерін білу; 10.1.2.9 ағашты талшық бойымен және көлденең кесу жұмыстарын орындауға арналған аспаптарды ажырата білу; 10.1.2.10 профильдік сүргілеуді орындауға арналған аспапты іріктей білу; 10.1.2.11 қызметі бойынша бұрғының типтерін, формалары мен көлемдерін анықтау; 10.1.2.12 ұңғының, бұрғының және қол бұрғысының құрылысын түсіну 10.1.2.13 қол фрезерлік және тегістегіш машинаның құрылысын білу; 10.1.2.14 ағаш өңдейтін станоктардың құрылысы, қолдану саласы және жіктелуі туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.15 ағаш ұстасының жұмысын механизациялау және автоматтандыру, бағдарламалық қамтамасыздандыру бар станоктар туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.16 кептіргіш камералардың құрылысын түсіну; 10.1.2.17 ағаштың қызмет ету мерзімін ұзарту және сақтау тәсілдерін анықтай білу; 10.1.2.18 желімдердің және өңдеу материалдарының негізгі түрлерін анықтау; 10.1.2.19 жабындық және қаптайтын материалдарды сипаттау; 10.1.2.20 әртүрлі ағаш материалдарымен жұмыста санитарлы-гигиеналық талаптарды ұсыну; 10.1.2.21 жұмысшының еңбек гигиенасының, өндірістік санитариясы және жеке гигиенасының негіздерін білу; 10.1.2.22 қол араларын ажырата білу: типтері, құрылысы және қызметі; 10.1.2.23 тіксызықты және қисық сызықты дайын ағаш өнімдерін кесудің технологиялық процесін түсіну; 10.1.2.24 столярлы тақталар мен фанераларды кесу ережелерін білу; 10.1.2.25 құрылыстағы еңбек қауіпсіздігінің жалпы мәселелерін білу

2) 2-бөлім "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырмада бағдарлай алу; 7.2.1.2 ук-2,4 бұрыштық соңғы біріктіруді орындау; 7.2.1.3 сызғыш, бұрыштықтың көмегімен қарындашпен таңбалауды жасай білу, малканың көмегімен транспортир бойынша бұрыштарды белгілеу; 7.2.1.4 сүргілеу аспаптарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (сүргі, ұңғы, фальцгобель, шерхебель); 7.2.1.5 жақ тәрізді арамен, қол арамен ағашты аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.1.6 жиһазды жөндеу үшін қажетті ағаш желімін дайындау; 7.2.1.6 тік төртбұрышты пішіндегі саңылаулар мен ұяшықтарды ұңғылауды, оларды қашаумен тазалауды орындау; 7.2.1.7 шегелер, бұрандалы шегелер, желім арқылы құрастыруды жүзеге асыру, алдын ала құрастырылған жоспар бойынша жиһазды жөндеу; 7.2.1.8 қуыстарды, жарықтарды, кесілген жерлерді бітеуді орындау; 7.2.1.9 желімдік, майлы және эмаль бояулармен, олифамен жұмысты орындай білу; 7.2.1.10 қисық сызықты ернеулерді өңдеу; 7.2.1.11 бұрамалы бұрғыны қайрауды орындау	8.2.1.1 сызба, техникалық сурет, үлгі бойынша бұйымның бөлшектерін белгілей білу, белгілеуші құралды өз бетімен таңдау; 8.2.1.2 сүргінің үлгісінде сүргілеу аспабын дайындау технологиясы туралы түсінігінің болуы; 8.2.1.3 қашаумен, егеумен тазалау арқылы тік төртбұрышты ұяшықтарды ұңғылау тәсілдерін меңгеру; 8.2.1.4 аралардың жұмысқа дайындығының бірізділігін зерттеу, жонуды, тістерді қайрауды және айыруды орындай алу; 8.2.1.5 кесілген, кесілмей араланған тақтайларды, ағаш тақталарды, фанераларды кесуДСП және ДВП-ларды кесуді орындау; 8.2.1.6 тақтайларды қалқанға біріктіру тәсілдерін өз бетімен таңдау, ағаштың түсі мен текстурасы бойынша материалды іріктей білу; 8.2.1.7 бұрандалы шегелер мен шкантта бөлшектерді біріктіре білу; 8.2.1.8 тік сызықтың және тік бұрыштың дербес бақылауымен көлемге қарай сүргілеуді орындау; 8.2.1.9 біріктіру орындарын қиыстыру арқылы тиекті біріктіруді орындау	9.2.1.1 клеткалар бойынша лекалоның көмегімен таңбалауды орындау; 9.2.1.2 ағаштың қатты түрлерін сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.1.3 контурлы және ішкі жиектерді қашаумен өңдеуді, оларды жұмырлау орындай білу 9.2.1.4 фанерлеудегі кесілген жерлерді, бұтақтарды, қуыстарды өз бетімен бітеуді орындай білу; 9.2.1.5 жазықтықты қырнау технологиясын сақтау, қажетті бұрыш үшін цикляны қайрау; 9.2.1.6 ағаштың беттерін лактармен, тегістеумен ашық әрлеуді орындай білу; 9.2.1.7 желімнің алуан түрлерінің көмегімен бөлшектерді желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.1.8 өзіндік бақылаумен материалды қатарлатып төсеуді орындау; 9.2.1.9 қаптаудағы негізгі ақауларды анықтау, оларды жоя білу; 9.2.1.10 өлшеуді штангенциркульмен орындай білу және көлемді бақылай білу	10.2.1.1 әртүрлі тәсілдермен ағашты кесуді орындау (бүйіржақ, талшықтардың бойымен және көлденеңінен); 10.2.1.2 тістердің әртүрлі формаларын қол арасымен аралауды орындай білу; 10.2.1.3 пакеттік және қисық сызықты аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.1.4 профильдік сүргілеу тәсілдерін меңгеру; 10.2.1.5 сүргілеу құралының пышағын қайрауды орындай білу; 10.2.1.6 қашаулар мен бұрғыларды қайрау ережесін сақтау, механикалық қайрағышта жұмыс істей білу; 10.2.1.7 сызба, үлгі және шаблон бойынша дайын бөлшектерді белгілеу; 10.2.1.8 саңылауларды бұрғылауда, қашауда жұмыстың сапасын бақылау; 10.2.1.9 тиектер мен тесіктерді жасауда қойылатын талаптарлы қойылатын техникалық талаптарды сақтау; 10.2.1.10 кесілген біріктіруді орындау; 10.2.1.11 тегістеуші машинаның көмегімен қырнауышпен және тегістеуші қағазбен жұмыс істеу; 10.2.1.12 дискілі арамен, электр сүргімен, электр қол арамен жұмыс орындау; 10.2.1.13 ағаш ұстасының қол және электр құралдарымен, механикалық қайрағышта жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.2.1.14 жұмыс орнын ұйымдастыру және дөңгелек аралы станокта аралаушының көмекшісі, сүргілейтін станокта сүргілеушінің көмекшісі ретінде өз бетімен бұрғылайтын станокта жұмысты орындау
2.2 Ағашты көркем өңдеу	7.2.2.1 қарапайым геометриялық өрнегі бар суретті белгілеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.2.2 геометриялық өрнектерді ойып алу; 7.2.2.3 бірқалыпты қисық сызықты формалардан күрделі емес өрнекті орындай білу; 7.2.2.4 морилкамен, анилин бояғыштармен, лактаумен бұйымдарды әрлеуді орындай білу	8.2.2.1 қобдишаны дайындауда мозаиканы орындау технологиясын меңгеру; 8.2.2.2 рейсмус, циркуль, кескіштің көмегімен геометриялық фигураларды кесу тәсілдерін меңгеру	9.2.2.1 ағашты көркем әрлеуді орындау; 9.2.2.2 келесі түсініктерінің болуы: маркетри, интарсия, инкрустация; 9.2.2.3 бұйымдардың көркем өңделуін орындау (қобдиша, картина-маркетри, панно-интарсия)	10.2.2.1 ағаштың бетін қабыршақпен "тиін", "конверт", "шашка" тәрізді қаптауды орындау; 10.2.2.2 қағазбен, шайырмен, синтетикалық пленкамен және пластикпен қаптау тәсілдерін меңгеру; 10.2.2.3 жиһазды көркем әрлеуді орындай білу (күңгірттеу, имитация, тегістеу)
2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	7.2.3.1 біріктірумен орындалған саңылауы бар жақтауларды дайындау технологиясын меңгеру; 7.2.3.2 ағаштың қатты түрлерінен аспаптарға арналған тұтқаны дайындау технологиясын меңгеру; 7.2.3.3 ағаш-жиһаз бұйымдарының құрылысымен, оларды дайындау технологиясымен таныстыру; 7.2.3.4 жақтауларды, қалқандарды, жылжымалы және жылжымайтын элементтерді дайындау технологиясын білу (құрама бірліктер); 7.2.3.5 таңбалаушы аспаптарды дайындау техникасын білу (үшбұрышты сызғыш, ярунок, малка); 7.2.3.6 көшет отырғызуға арналған жәшіктерді, құралдарды сақтауға арналған жәшіктерді дайындау технологиясын меңгеру	8.2.3.1 жөндеу тәсілдерін таңдай білу, жиһаз бөлшектерінің жекеленген бөліктері мен бетін қалпына келтіру; 8.2.3.2 жиһаздың алуан түрлерін дайындау технологиясын меңгеру (үстелдер, шкафтар, сөрелер, орындықтар); 8.2.3.3 бұйымның қызметін ескеріп, дайын бөлшектерді лактармен, бояулармен әрлеуді орындау; 8.2.3.4 жиһаз фурнитурасын және бекітуші элементтерді белгілеу және орнату; 8.2.3.5. түйіндердің тұтастығын сақтай отырып, бұйымды бөлшектеу және жөндеуге дайындау	9.2.3.1 жұмыстың сапасын өз бетімен бақылау арқылы құрама сызба бойынша дайын бөлшектерден жиһазды құрастыруды орындау; 9.2.3.2 ағаштың алуан түрлерінен әшекейлі суреті бар ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау және оны әрі қарай әрлеу технологиясын сақтау; 9.2.3.3 секциялы жиһазды дайындау, құрастыру және әрлеуді оырндау (шкафтар, қабырға жиһазы, сөрелер)	10.2.3.1 жиһазды құрасыру туралы түсінігінің болуы; 10.2.3.2 жиһазды қызметі, функционалды қолданылуы, өндірістік көрсеткіштері бойынша анықтау; 10.2.3.3 ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау бойынша конструктивті шешімдерді таба білу; 10.2.3.4 орындықтың, нан салғыштың, аяққа арналған орындықтың құрылысының техникалық суретін орындау; 10.2.3.5 үстелдің, кітап сөресінің, балалар керуетінің нобайын орындау, бұйымдарды таңдау бойынша дайындау; 10.2.3.6 жиһаздың ақауларын анықтау, оларды жою тәсілдерін табу; 10.2.3.7 жиһазды жөндеуді және қалпына келтіруді орындау
2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	7.2.4.1 өтпелі және өтпелі емес саңылауларды бұрғылауды орындау, станокта контур бойынша бұрғылау; 7.2.4.2. ағаш кесетін токарь станогында шахмат фигураларын, аспаптарға арналған тұтқаларды дайындау технологиясын меңгеру;	8.2.4.1 ағаш өңдеу станоктарында кесетін құралды бекіту тәсілдерін, олардың типтерін білу; 8.2.4.2 электродрельмен саңылауларды бұрғылау, бұрандалы шегелерді бұрау және шығару жұмыстары мен тәсілдерін меңгеру; 8.2.4.3 токарь жұмыстарына арналған құралды қайрауды және бақылауды орындай білу; 8.2.4.4 токарь станогында құралға арналған тұтқаларды, жиһазға арналған аяқтарды дайындау технологиясын сақтау	9.2.4.1 кесетін және сүргілеу құралын қайрауды орындау, қайрау бұрышын білу; 9.2.4.2 алдын ала белгілеумен бұрғылаушы станокта саңылауларды бұрғылау технологиясын сақтау; 9.2.4.3 үлгі бойынша өз бетімен бақылау арқылы профильдік жазықтықтарды қайрау технологиясын меңгеру; 9.2.4.4 сериялық бөлшектерді токарь станогында ізбелеп тігу технологиясын меңгеру (үстелдің аяқтары, орындықтарға арналған); 9.2.4.5 мектеп жабдықтарының үлгісінде механизациялау бойынша станок типтерінде бағдарлай алу	10.2.4.1 ағаш өңдеу кәсіпорнының негізгі ерекшеліктерін білу; 10.2.4.2 тік сызықты және қисық сызықты дайын бұйымдарды әрі қарай өңдеумен өлшеп кесуді орындау, ағаш тақтайлар мен фанераларды кесіп пішу; 10.2.4.3 ағашты кептірудің түрлерін ажырату, пиломатериалды қатарластырып салу; 10.2.4.4 дайын бұйымдарды бірінші және таза механикалық түрде өңдеуді орындау; 10.2.4.5 ағаштың қайырылуын орындау, тік бұрышты діңгектен қисық сызықты бөлшекті дайындай алу
2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары			9.2.5.1 ағашты жоңқалауды орындай білу; 9.2.5.2 балта сабының дұрыстығын тексеру; 9.2.5.3 шаблон бойынша кертпелердің көмегімен бөренелер мен діңгектерді біріктіру; 9.2.5.4 тақтайлар мен бөренелерді қалқанға топтастыру; 9.2.5.5 құрылыс құралдары мен аспаптарын жасау; 9.2.5.6 жабындық және қаптаушы материалдарды үлгі бойынша анықтай білу; 9.2.5.7 алуан түрлі тәсілдермен линолеумді төсеуді орындай алу.	10.2.5.1 құрылыста ағаш жұмыстарының мазмұнын түсіну, жұмыс орнын ұйымдастыруды, ережелерді түсіну; 10.2.5.2 құралды жұмысқа дайындау (балтаны сабына орнату, қайрақты және шарықты егеу); 10.2.5.3 құрылыс конструкцияларын орындау (қалып, құрылыс көпірі, қоршаулар); 10.2.5.4 құрылыс құралдарын, аспаптарды, ағаш жұмыстарына арналған инвентарьды жасау; 10.2.5.5 терезе блоктарының элементтерін жасау; 10.2.5.6 құлыптарды оюды орындау, терезе және есік қораптары бөлшектерін құрастыра білу; 10.2.5.7 штаттық жұмыс орындарында өндірістік практикадан өту
2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	7.2.6.1 шеберханадағы жұмыстың қауіпсіздік ережелерін түсіну; 7.2.6.2 материалды қатарластырып салуда және оны бөлшектеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.2.6.3 сырлау жұмыстарында желдету режимін сақтау; 7.2.6.4 электр қауіпсіздігінің негізгі ережелерін түсіну	8.2.6.1 жарақаттанудың алдын алу және сақтандыру себептері мен шараларын білу; 8.2.6.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын пайдалану, өрт сөндіргіштің құрылысын және оны қолдану ережелерін білу	9.2.6.1 жұмысшылардың негізгі құқықтары мен міндеттерін білу; 9.2.6.2 еңбек келісім-шартының маңызын түсіну; 9.2.6.3 жұмыс уақытында және демалыс уақытында бағдарлай алу; 9.2.6.4 еңбек тәртібі, еңбекті қорғау туралы ұғымдарының болуы; 9.2.6.5 өрт кезінде көшіру жоспарында бағдарлай білу; 9.2.6.6 өрт сөндіргіштердің алуан түрлерінің жұмыс істеу принциптері мен тәсілдерін білу	10.2.6.1 ҚР еңбек кодексі туралы түсінігінің болуы; 10.2.6.2 құрылыста, орман аралауда және ағаш өңдеуде еңбекті қорғау бойынша жұмысты ұйымдастыруды түсіну; 10.2.6.3 құрылыста, ағаш өңдеу кәсіпорнындағы машина және құрама цехтарында еңбек қауіпсіздігінің жалпы ережелерін білу; 10.2.6.4 еңбек гигиенасының, өндірістік санитарияның және жұмысының жеке гигиенасының негіздерін білу; 10.2.6.5 өндірісте өрт қауіпсіздігінің талаптарын орындау; 10.2.6.6 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын, өрт сөндіргіштерді пайдалана білу; 10.2.6.7 электр қауіпсіздігінің ережелерін орындау

3) 3-бөлім "Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді көрсету білу; 7.3.1.3 сөздік есеп беруде зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдана білу	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды орындау; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жасау; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар беру; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау	10.1.3.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.1.3.2 ағаш ұстасы-ағаш шеберінің кәсіби дағдыларын меңгеруге деген мотивациясын көрсету; 10.1.3.3 мақсатқа жетуде тәртіпті және жауапкершілікті, табандылықты көрсету, өз еңбегі үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.3.4 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу; 10.1.3.5 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 10.1.3.6 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану; 10.1.3.7 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есепті құрастыру; 10.1.3.8 ағымдық өзіндік бақылауды орындау; 10.1.3.9 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби еңбекке баулу. Ағаш ұстасы" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	7.1.2.1 ағаштың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру, санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.3 қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.1.2.4 бұрыштық, соңғы және жәшікті ағаш жиынтықтарды ажырата білу; 7.1.2.5 қисық сызықты жазықтықтарды өңдеуге арналған қажетті құралды іріктеу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырмада бағдарлай алу; 7.2.1.2 ук-2,4 бұрыштық соңғы біріктіруді орындау; 7.2.1.3 сызғыш, бұрыштықтың көмегімен қарындашпен таңбалауды жасай білу, малканың көмегімен транспортир бойынша бұрыштарды белгілеу; 7.2.1.4 сүргілеу аспаптарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (сүргі, ұңғы, фальцгобель, шерхебель); 7.2.1.5 жақ тәрізді арамен, қол арамен ағашты аралау тәсілдерін меңгеру
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	7.2.2.1 қарапайым геометриялық өрнегі бар суретті белгілеу тәсілдерін меңгеру
	2.3. Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	7.2.3.1 біріктірумен орындалған саңылауы бар жақтауларды дайындау технологиясын меңгеру; 7.2.3.2 ағаштың қатты түрлерінен аспаптарға арналған тұтқаны дайындау технологиясын меңгеру
	2.4. Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	7.2.4.1 өтпелі және өтпелі емес саңылауларды бұрғылауды орындау, станокта контур бойынша бұрғылау; 7.2.4.2. ағаш кесетін токарь станогында шахмат фигураларын, аспаптарға арналған тұтқаларды дайындау технологиясын меңгеру
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	7.2.6.1 шеберханадағы жұмыстың қауіпсіздік ережелерін түсіну; 7.2.6.2 материалды қатарластырып салуда және оны бөлшектеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді көрсету білу
2-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 өздігінен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және қолдану
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	7.1.2.1 ағаштың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен бұйыммен жасалатын жұмыстың жоспарын құра білу; 7.1.2.3 жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру, санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.4 жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін сақтау; 7.1.2.5 бұрыштық, соңғы және жәшікті ағаш жиынтықтарды ажырата білу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырмада бағдарлай алу; 7.2.1.2 ук-2,4 бұрыштық соңғы біріктіруді орындау; 7.2.1.3 сызғыш, бұрыштықтың көмегімен қарындашпен таңбалауды жасай білу, малканың көмегімен транспортир бойынша бұрыштарды белгілеу; 7.2.1.4 сүргілеу аспаптарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (сүргі, ұңғы, фальцгобель, шерхебель); 7.2.1.5 жақ тәрізді арамен, қол арамен ағашты аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.1.6 қисық сызықты ағаш өнімдерін өңдеу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	7.2.2.1 бұйымдарды аналинды бояғыштармен, лакпен безендіру
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	7.2.3.1 біріктірумен орындалған саңылауы бар жақтауларды дайындау технологиясын меңгеру; 7.2.3.2 ағаштың қатты түрлерінен аспаптарға арналған тұтқаны дайындау технологиясын меңгеру; 7.2.3.3 жиектемелерді, қоршауларды, қозғалмалы және қозғалмайтын бөліктері бар бұйымдардың (жинақтау блогы)жасалу технологиясын
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	7.2.4.1 ағаш кесетін токарь станогында шахмат фигураларын, аспаптарға арналған тұтқаларды дайындау технологиясын меңгеру
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	7.2.6.1 шеберханадағы жұмыстың қауіпсіздік ережелерін түсіну; 7.2.6.2 материалды қатарластырып салуда және оны бөлшектеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 алған білімін практикалық жұмыста қолдану
3-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Ағаш ұстасы" мамандығының ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 өздігінен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және қолдану
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	7.1.2.1 ағаштың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындауда қолданылатын ағаш өнімдерінің атауларымен қасиеттерін білу; 7.1.2.3 ағаштың негізгі әлсіз тұстарын және оны жоюдың әдістерін білу; 7.1.2.4 бұрғыны және оның түрлерін білу; 7.1.2.5 бұрғылау станогының құрылымы туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.6 кескіш цехтардағы бригадалық жұмыс жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.1.2.7 мұғалімнің көмегімен бұйыммен жасалатын жұмыстың жоспарын құра білу; 7.1.2.8 жұмыс орнын ұйымдастыра білу, санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 7.1.2.9 қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.1.2.10 біріктірудің мәнін түсіну; 7.1.2.11 қалқанды бұйымның бөлшектерін орындау дәлдігіне қойылатын техникалық талаптарды ұсыну; 7.1.2.12 материалды дұрыс сақтаудың маңызын түсіну; 7.1.2.13 ағашты сақтау тәсілдерін білу; 7.1.2.14 дөңгелек ағаш материалдарын ажырата білу (бөренелер, дөңбектер)
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырмада бағдарлай алу; 7.2.1.2 сызғыш, бұрыштықтың көмегімен қарындашпен таңбалауды жасай білу, малканың көмегімен транспортир бойынша бұрыштарды белгілеу; 7.2.1.3 сүргілеу аспаптарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (сүргі, ұңғы, фальцгобель, шерхебель) ; 7.2.1.4 жақ тәрізді арамен, қол арамен ағашты аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.1.5 тік төртбұрышты пішіндегі саңылаулар мен ұяшықтарды ұңғылауды, оларды қашаумен тазалауды орындау; 7.2.1.6 қуыстарды, жарықтарды, кесілген жерлерді бітеуді орындау; 7.2.1.7 желімдік, майлы және эмаль бояулармен, олифамен жұмысты орындай білу; 7.2.1.8 қисық сызықты ернеулерді өңдеу; 7.2.1.9 бұрамалы бұрғыны қайрауды орындау
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	7.2.2.1 морилкамен, анилин бояғыштармен, лактаумен бұйымдарды әрлеуді орындай білу
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	7.2.3.2 жақтауларды, қалқандарды, жылжымалы және жылжымайтын элементтерді дайындау технологиясын білу (құрама бірліктер); 7.2.3.3 таңбалаушы аспаптарды дайындау техникасын білу (үшбұрышты сызғыш, ярунок, малка); 7.2.3.4 көшет отырғызуға арналған жәшіктерді, құралдарды сақтауға арналған жәшіктерді дайындау технологиясын меңгеру
	2.4.Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	7.2.4.1 өтпелі және өтпелі емес саңылауларды бұрғылауды орындау, станокта контур бойынша бұрғылау
	2.6.Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	7.2.6.1 шеберханадағы жұмыстың қауіпсіздік ережелерін түсіну; 7.2.6.2 материалды қатарластырып салуда және оны бөлшектеуде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.2.6.3 сырлау жұмыстарында желдету режимін сақтау
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 алған білімін практикалық жұмыста қолдану
4-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Ағаш ұстасы" мамандығының ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 4 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптер туралы түсінігінің болуы; 7.1.1.5 өздігінен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және қолдану
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	7.1.2.1 бұйымдарды дайындауда қолданылатын ағаш материалдарының атаулары мен қасиеттерін білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыра білу; 7.1.2.3 ағаштың ақауларының негізгі түрлерін, оларды жою тәсілдерін білу; 7.1.2.4 жөндеуге қойылатын техникалық талаптарды түсіну; 7.1.2.5 ағашты жоңғыш станоктың құрылысын білу; 7.1.2.6. ағашты жоңғыш станокпен жұмысқа; арналған қажетті аспаптар мен құралдарды ажырата білу; 7.1.2.7 ағашты ою үлгісінде ағаштың беттерін көркем өңдеу тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.8 жұмыс орнын ұйымдастыру, санитарлы-гигиеналық нормаларды сақтау; 7.1.2.9 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау; 7.1.2.10 жонудың қызметін түсіну; 7.1.2.11 босағамен, пышақпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 7.1.2.12 геометриялық өрнекті құру ерекшеліктерін білу; 7.1.2.13 күңгірт әрлеудің қызметін түсіну; 7.1.2.14 желімдік, майлы және эмаль бояулардың негізгі қасиеттерін білу; 7.1.2.15 иілген дөңес жазықтықтарды ажырата білу; 7.1.2.16 қисық сызықты жазықтықтарды өңдеуге арналған қажетті құралды іріктеу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырмада бағдарлай алу; 7.2.1.2 сүргілеу аспаптарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру (сүргі, ұңғы, фальцгобель, шерхебель); 7.2.1.3 жақ тәрізді арамен, қол арамен ағашты аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.1.4 жиһазды жөндеу үшін қажетті ағаш желімін дайындау; 7.2.1.5 тік төртбұрышты пішіндегі саңылаулар мен ұяшықтарды ұңғылауды, оларды қашаумен тазалауды орындау; 7.2.1.6 шегелер, бұрандалы шегелер, желім арқылы құрастыруды жүзеге асыру, алдын ала құрастырылған жоспар бойынша жиһазды жөндеу; 7.2.1.7 қуыстарды, жарықтарды, кесілген жерлерді бітеуді орындау; 7.2.1.8 желімдік, майлы және эмаль бояулармен, олифамен жұмысты орындай білу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	7.2.2.1 қарапайым геометриялық өрнегі бар суретті белгілеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.2.2 геометриялық өрнектерді ойып алу; 7.2.2.3 бірқалыпты қисық сызықты формалардан күрделі емес өрнекті орындай білу; 7.2.2.4 морилкамен, анилин бояғыштармен, лактаумен бұйымдарды әрлеуді орындай білу
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	7.2.3.1 ағаш-жиһаз бұйымдарының құрылысымен, оларды дайындау технологиясы туралы түсінігінің болуы; 7.2.3.2 жақтауларды, қалқандарды, жылжымалы және жылжымайтын элементтерді дайындау технологиясын білу (құрама бірліктер)
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	7.2.4.1 ағаш кесетін токарь станогында шахмат фигураларын, аспаптарға арналған тұтқаларды дайындау технологиясын меңгеру
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	7.2.6.1 шеберханадағы жұмыстың қауіпсіздік ережелерін түсіну; 7.2.6.2 электр қауіпсіздігінің негізгі ережелерін түсіну
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді көрсету білу; 7.3.1.2 сөздік есеп беруде зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.3 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдана білу

2) 8-сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
1-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету;
Материалтану	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 жонғыштың элементтері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.2 ағаш талшығына қатысты жонғыштың қозғалысына байланысты кесудің түрлерін ажырата білу; 8.1.2.3 сызба, техникалық сурет бойынша тапсырмада бағдарлану; 8.1.2.4 топтық әңгімелесуде жұмысты жоспарлау; 8.1.2.5 талшықтардың бағыттары мен ағаштың ақауларын ескеріп, материалды іріктей алу; 8.1.2.6 араның тістерінің, кесу бұрыштарының элементтері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.7 күйдірумен, мозаикамен ағаштың бетін көркем әрлеудің түрлері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.8 түйіндер мен бөлшектерді біріктіру түрлерін өз бетімен анықтай білу; 8.1.2.9 бұйымды қажетті жөндеу түрлерін таңдау
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	8.2.1.1 тақтайларды қалқанға біріктіру тәсілдерін өз бетімен таңдау, ағаштың түсі мен текстурасы бойынша материалды іріктей білу; 8.2.1.2 сызықтың және тік бұрыштың дербес бақылауымен көлемге қарай сүргілеуді орындау; 8.2.1.3 тік төртбұрышты пішіндегі саңылаулар мен ұяшықтарды ұңғылауды, оларды қашаумен тазалауды орындау; 8.2.1.4 біріктіру орындарын қиыстыру арқылы тиекті біріктіруді орындау
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	8.2.2.1 қобдишаны дайындауда мозаиканы орындау технологиясын меңгеру; 8.2.2.2 рейсмус, циркуль, кескіштің көмегімен геометриялық фигураларды кесу тәсілдерін меңгеру
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	8.2.3.1 жөндеу тәсілдерін таңдай білу, жиһаз бөлшектерінің жекеленген бөліктері мен бетін қалпына келтіру; 8.2.3.2 жиһаз фурнитурасын және бекітуші элементтерді белгілеу және орнату; 8.2.3.3. түйіндердің тұтастығын сақтай отырып, бұйымды бөлшектеу және жөндеуге дайындау
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	8.2.6.1 жарақаттанудың алдын алу және сақтандыру себептері мен шараларын білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды орындау; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру
2-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі негізгі кәсіптерді білу
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	8.1.2.1 оқу шеберханаларының бөлмелерінде өрттің шығу себептерін білу; 8.1.2.2 майда кертікті егеудің қызметін ажырата білу; 8.1.2.3 ұзын тақтайларды арамен кесуде жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 8.1.2.4 ағаш тақтайларды, фанераларды, ДСП; ДВП кесудің ерекшеліктерін білу; 8.1.2.5 жұмысты кезеңдерге бөлу және оны топта, бригадада орындау; 8.1.2.6 түйіндер мен бөлшектерді біріктіру түрлерін өз бетімен анықтай білу; 8.1.2.7 бұйымды қажетті жөндеу түрлерін таңдау; 8.1.2.8 жаппай өндіріс жағдайында бөлшектерді өңдеудің дәлдігінің маңызын түсіну
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	8.2.1.1 кесілген, кесілмей араланған тақтайларды, ағаш тақталарды, фанераларды кесуДСП және ДВП-ларды кесуді орындау; 8.2.1.2 тақтайларды қалқанға біріктіру тәсілдерін өз бетімен таңдау, ағаштың түсі мен текстурасы бойынша материалды іріктей білу; 8.2.1.3 бұрандалы шегелер мен шкантта бөлшектерді біріктіре білу; 8.2.1.4 сызықтың және тік бұрыштың дербес бақылауымен көлемге қарай сүргілеуді орындау; 8.2.1.5 біріктіру орындарын қиыстыру арқылы тиекті біріктіруді орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	8.2.3.1 жиһаздың алуан түрлерін дайындау технологиясын меңгеру (үстелдер, шкафтар, сөрелер, орындықтар); 8.2.3.2 бұйымның қызметін ескеріп, дайын бөлшектерді лактармен, бояулармен әрлеуді орындау
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы.	8.2.6.1 жарақаттанудың алдын алу және сақтандыру себептері мен шараларын білу; 8.2.6.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын пайдалану, өрт сөндіргіштің құрылысын және оны қолдану ережелерін білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.2 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.3 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жасау
3-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі негізгі кәсіптерді білу; 8.1.1.2 сөйлеуде ағаш ұстасының технологиялық операцияларының терминдері мен атауларын түсіну және қолдану; 8.1.1.3 жұмыс орнын өз бетімен ұйымдастыру
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	8.1.2.1 сызба, техникалық сурет бойынша тапсырмада бағдарлану; 8.1.2.2 топтық әңгімелесуде жұмысты жоспарлау; 8.1.2.3 талшықтардың бағыттары мен ағаштың ақауларын ескеріп, материалды іріктей алу; 8.1.2.4 ағаш өңдеу станоктарының негізгі түрлерін, олардың қызметін білу; 8.1.2.5 ағаш өңдеу станоктарының құрылысындағы ортақ элементтерді бөліп көрсете білу; 8.1.2.6 қол электроаспабының құрылысын және қызметін білу; 8.1.2.7 дөңгелек аралы, маятникті және ленталық станоктың құрылысын білу; 8.1.2.8 жиһаздың түрлерін және қызметін анықтай білу; 8.1.2.9 жиһазды дайындаудың өндірістік процесі туралы түсінігінің болуы
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	8.2.1.1 сызба, техникалық сурет, үлгі бойынша бұйымның бөлшектерін белгілей білу, белгілеуші құралды өз бетімен таңдау; 8.2.1.2 біріктіру орындарын қиыстыру арқылы тиекті біріктіруді орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	8.2.3.1 жиһаздың алуан түрлерін дайындау технологиясын меңгеру (үстелдер, шкафтар, сөрелер, орындықтар); 8.2.3.2 бұйымның қызметін ескеріп, дайын бөлшектерді лактармен, бояулармен әрлеуді орындау; 8.2.3.3 жиһаз фурнитурасын және бекітуші элементтерді белгілеу және орнату
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	8.2.4.1 ағаш өңдеу станоктарында кесетін құралды бекіту тәсілдерін, олардың типтерін білу; 8.2.4.2 электродрельмен саңылауларды бұрғылау, бұрандалы шегелерді бұрау және шығару жұмыстары мен тәсілдерін меңгеру
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	8.2.6.1 жарақаттанудың алдын алу және сақтандыру себептері мен шараларын білу; 8.2.6.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын пайдалану, өрт сөндіргіштің құрылысын және оны қолдану ережелерін білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды орындау; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жасау
4-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі негізгі кәсіптерді білу; 8.1.1.4 сөйлеуде ағаш ұстасының технологиялық операцияларының терминдері мен атауларын түсіну және қолдану; 8.1.1.5 жұмыс орнын өз бетімен ұйымдастыру
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	8.1.2.1 сызба, техникалық сурет бойынша тапсырмада бағдарлану; 8.1.2.2 топтық әңгімелесуде жұмысты жоспарлау; 8.1.2.3 түйіндер мен бөлшектерді біріктіру түрлерін өз бетімен анықтай білу; 8.1.2.4 бұйымды қажетті жөндеу түрлерін таңдау; 8.1.2.5 ағаш жонатын станоктың, кесетін құралдың құрылысын және қызметін білу; 8.1.2.6 ағаштың ақаулары мен кемістігін ажырата білу; 8.1.2.7 тегістегіштің қызметін түсіну; 8.1.2.8 үстелдік бұрғылаушы станоктың құрылысын және қызметін білу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	8.2.3.1 жөндеу тәсілдерін таңдай білу, жиһаз бөлшектерінің жекеленген бөліктері мен бетін қалпына келтіру; 8.2.3.2 жиһаздың алуан түрлерін дайындау технологиясын меңгеру (үстелдер, шкафтар, сөрелер, орындықтар); 8.2.3.3 бұйымның қызметін ескеріп, дайын бөлшектерді лактармен, бояулармен әрлеуді орындау; 8.2.3.4. жиһаз фурнитурасын және бекітуші элементтерді белгілеу және орнату; 8.2.3.5. түйіндердің тұтастығын сақтай отырып, бұйымды бөлшектеу және жөндеуге дайындау
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	8.2.4.1 токарь жұмыстарына арналған құралды қайрауды және бақылауды орындай білу; 8.2.4.2 токарь станогында құралға арналған тұтқаларды, жиһазға арналған аяқтарды дайындау технологиясын сақтау
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	8.2.6.1 жарақаттанудың алдын алу және сақтандыру себептері мен шараларын білу; 8.2.6.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын пайдалану, өрт сөндіргіштің құрылысын және оны қолдану ережелерін білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды орындау; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жасау; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу

3) 9-сынып

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынасын көрсету; 9.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	9.1.2.1 аспапқа арналған тұтқаларды дайындау үшін материалды білу және іріктей алу; 9.1.2.2 үлгі және сызба бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлана алу, алдағы жұмысты жоспарлай білу; 9.1.2.3 бұйымның технологиялық картасының бланктерін өз бетімен толтыру; 9.1.2.4 дайын бөлшектерден жиһазды жинауда құрастырушы сызбаларда бағдарлай алу; 9.1.2.5 приводты конвейерде бұйымды жалпы құрастыру туралы жалпы түсінігінің болуы; 9.1.2.6 жиһаз шығаратын кәсіпорында өнімнің сапасын бақылауды ұйымдастырумен танысу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	9.2.1.1 клеткалар бойынша лекалоның көмегімен таңбалауды орындау; 9.2.1.2 ағаштың қатты түрлерін сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.1.3 контурлы және ішкі жиектерді қашаумен өңдеуді, оларды жұмырлау орындай білу; 9.2.1.3 өлшеуді штангенциркульмен орындай білу және көлемді бақылай білу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	9.2.2.1 ағашты көркем әрлеуді орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	9.2.3.1 жұмыстың сапасын өз бетімен бақылау арқылы құрама сызба бойынша дайын бөлшектерден жиһазды құрастыруды орындау; 9.2.3.2 секциялы жиһазды дайындау, құрастыру және әрлеуді оырндау (шкафтар, қабырға жиһазы, сөрелер)
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	9.2.4.1 кесетін және сүргілеу құралын қайрауды орындау, қайрау бұрышын білу; 9.2.4.2 алдын ала белгілеумен бұрғылаушы станокта саңылауларды бұрғылау технологиясын сақтау
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары.	9.2.5.1 құрылыс құралдары мен аспаптарын жасау; 9.2.5.2 алуан түрлі тәсілдермен линолеумді төсеуді орындай алу
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	9.2.6.1 еңбек тәртібі, еңбекті қорғау туралы ұғымдарының болуы
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау
2-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынасын көрсету; 9.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 ағаш ұстасы жұмыстарын орындауда санитарлы-гигиеналық талаптарды білу және орындау
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	9.1.2.1 ағаш өңдеуде қолданылатын желімнің негізгі түрлерін, олардың қасиеттерін білу; 9.1.2.2 желімді жағуға арналған станоктар және аспаптар туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.3 жазықтықты фанерлеуге дайындауға қойылатын талаптарды ұсыну; 9.1.2.4 фанерлеуге арналған жалпақ материалды кесу технологиясын сақтау; 9.1.2.5 ағаштың бетін бояғыштармен, лактармен әрлеудің қызметін білу; 9.1.2.6 өндірісте лакты жағу тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.7 үлгі және сызба бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлана алу, алдағы жұмысты жоспарлай білу; 9.1.2.8 бұйымның технологиялық картасының бланктерін өз бетімен толтыру 9.1.2.9 ағаш бұйымды қаптаудың қызметін түсіну
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	9.2.1.1 фанерлеудегі кесілген жерлерді, бұтақтарды, қуыстарды өз бетімен бітеуді орындай білу; 9.2.1.2 жазықтықты қырнау технологиясын сақтау, қажетті бұрыш үшін цикляны қайрау; 9.2.1.3 ағаштың беттерін лактармен, тегістеумен ашық әрлеуді орындай білу; 9.2.1.4 желімнің алуан түрлерінің көмегімен бөлшектерді желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.1.5 қаптаудағы негізгі ақауларды анықтау, оларды жоя білу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	9.2.2.1 ағашты көркем әрлеуді орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	9.2.3.1 жиһаздың алуан түрлерін дайындау технологиясын меңгеру (үстелдер, шкафтар, сөрелер, орындықтар)
	2.4. Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	9.2.4.1 кесетін және сүргілеу құралын қайрауды орындау, қайрау бұрышын білу; 9.2.4.2 алдын ала белгілеумен бұрғылаушы станокта саңылауларды бұрғылау технологиясын сақтау
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	9.2.5.1 тақтайлар мен бөренелерді қалқанға топтастыру; 9.2.5.2 жабындық және қаптаушы материалдарды үлгі бойынша анықтай білу; 9.2.5.3 алуан түрлі тәсілдермен линолеумді төсеуді орындай алу
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	9.2.6.1 еңбек тәртібі, еңбекті қорғау туралы ұғымдарының болуы
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар беру
3-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынасын көрсету; 9.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 өзінің жеке-дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыра білу; 9.1.1.4 ағаш ұстасы жұмыстарын орындауда санитарлы-гигиеналық талаптарды білу және орындау
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	9.1.2.1 ағаш өңдеуде қолданылатын желімнің негізгі түрлерін, олардың қасиеттерін білу; 9.1.2.2 иметь представление о станках и приспособлениях для нанесения клея; 9.1.2.3 ағаштың бетін бояғыштармен, лактармен әрлеудің қызметін білу; 9.1.2.4 өндірісте лакты жағу тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.5 ҚР еңбек кодексінің негізгі баптарын білу 9.1.2.6 өндірісте өрт қауіпсіздігінің қызметін білу; 9.1.2.7 өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін білу 9.1.2.8 ағаш материалын сақтау ережесін, оларды кептіру тәсілдері мен мақсатын білу; 9.1.2.9 ағаш жонатын станоктың құрылысын және қызметін, оның бөліктерін, жұмыс істеуге арналған құралдарды білу; 9.1.2.10 үлгі және сызба бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлана алу, алдағы жұмысты жоспарлай білу; 9.1.2.11 бұйымның технологиялық картасының бланктерін өз бетімен толтыру; 9.1.2.12 орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп жасай білу; 9.1.2.13 ағаш-құрылыс бұйымындағы ақауларды ажырата білу: жаңқалар, қиындылар, жарықшақтар; 9.1.2.14 ағаш бұйымды қаптаудың қызметін түсіну
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	9.2.1.1 жазықтықты қырнау технологиясын сақтау, қажетті бұрыш үшін цикляны қайрау; 9.2.1.2 ағаштың беттерін лактармен, тегістеумен ашық әрлеуді орындай білу; 9.2.1.3 желімнің алуан түрлерінің көмегімен бөлшектерді желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.1.4 өзіндік бақылаумен материалды қатарлатып төсеуді орындау; 9.2.1.5 қаптаудағы негізгі ақауларды анықтау, оларды жоя білу; 9.2.1.6 өлшеуді штангенциркульмен орындай білу және көлемді бақылай білу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	9.2.2.1 ағашты көркем әрлеуді орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	9.2.3.1 жұмыстың сапасын өз бетімен бақылау арқылы құрама сызба бойынша дайын бөлшектерден жиһазды құрастыруды орындау; 9.2.3.2 секциялы жиһазды дайындау, құрастыру және әрлеуді оырндау (шкафтар, қабырға жиһазы, сөрелер)
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	9.2.4.1 кесетін және сүргілеу құралын қайрауды орындау, қайрау бұрышын білу; 9.2.4.2 үлгі бойынша өз бетімен бақылау арқылы токарь жұмыстарына арналған құралды қайрауды және бақылауды орындай білу; 9.2.4.3 алдын ала белгілеумен бұрғылаушы станокта саңылауларды бұрғылау технологиясын сақтау
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	9.2.5.1 ағашты жоңқалауды орындай білу; 9.2.5.2 балта сабының дұрыстығын тексеру; 9.2.5.3 шаблон бойынша кертпелердің көмегімен бөренелер мен діңгектерді біріктіру; 9.2.5.4 тақтайлар мен бөренелерді қалқанға топтастыру
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	9.2.6.1 еңбек тәртібі, еңбекті қорғау туралы ұғымдарының болуы; 9.2.6.2 еңбек келісім-шартының маңызын түсіну; 9.2.6.3 жұмыс уақытында және демалыс уақытында бағдарлай алу; 9.2.6.44 еңбек тәртібі, еңбекті қорғау туралы ұғымдарының болуы; 9.2.6.5 өрт кезінде көшіру жоспарында бағдарлай білу; 9.2.6.6 өрт сөндіргіштердің алуан түрлерінің жұмыс істеу принциптері мен тәсілдерін білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар беру; 9.3.1.2 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау
4-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынасын көрсету; 9.1.1.2 "Ағаш ұстасы" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 ағаш-жиһаз кәсіпорнындағы еңбекті ұйымдастырудың негіздері туралы түсінігінің болуы; 9.1.1.4 өзінің жеке-дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен салыстыра білу; 9.1.1.5 ағаш ұстасы жұмыстарын орындауда санитарлы-гигиеналық талаптарды білу және орындау
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	9.1.2.1 жазықтықты фанерлеуге дайындауға қойылатын талаптарды ұсыну; 9.1.2.2 ағаш өңдеу өндірісін механизациялау және автоматтандыру туралы түсінігінің болуы; 9.1.2.3 13 жылу-, гидро-, электр оқшаулаушы материалдардың қызметін және қолданылуын білу; 9.1.2.4 қол әмбебап электрлендірілген аспаптың түрлерін, құрылысын және қолданылуын білу; 9.1.2.5 аспапқа арналған тұтқаларды дайындау үшін материалды білу және іріктей алу; 9.1.2.6 үлгі және сызба бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлана алу, алдағы жұмысты жоспарлай білу; 9.1.2.7 бұйымның технологиялық картасының бланктерін өз бетімен толтыру; 9.1.2.8 орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп жасай білу; 9.1.2.9 фрезер станоктарының, ленталық араның құрылысын және қызметін білу; 9.1.2.10 құрастырушы бірліктерді (топсалар, бағыт берушілер) жылжымалы біріктіру үшін фурнитураны анықтай білу; 9.1.2.11 секциялық жиһаздың маңызын анықтай білу: басымдылықтары, конструктивті элементтері
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	9.2.1.1 ағаштың қатты түрлерін сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.1.2 ағаштың беттерін лактармен, тегістеумен ашық әрлеуді орындай білу; 9.2.1.3 желімнің алуан түрлерінің көмегімен бөлшектерді желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.1.4 өлшеуді штангенциркульмен орындай білу және көлемді бақылай білу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	9.2.2.1 келесі түсініктерінің болуы: маркетри, интарсия, инкрустация; 9.2.2.2 бұйымдардың көркем өңделуін орындау қобдиша, картина-маркетри, панно-интарсия)
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	9.2.3.1 жұмыстың сапасын өз бетімен бақылау арқылы құрама сызба бойынша дайын бөлшектерден жиһазды құрастыруды орындау; 9.2.3.2 ағаштың алуан түрлерінен әшекейлі суреті бар ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау және оны әрі қарай әрлеу технологиясын сақтау; 9.2.3.3 секциялы жиһазды дайындау, құрастыру және әрлеуді оырндау (шкафтар, қабырға жиһазы, сөрелер)
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	9.2.4.1 мектеп жабдықтарының үлгісінде механизациялау бойынша станок типтерінде бағдарлай алу
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	9.2.5.1 алуан түрлі тәсілдермен линолеумді төсеуді орындай алу
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	9.2.6.1 еңбек келісім-шартының маңызын түсіну
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар беру; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау

4) 10-сынып:

7-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 ҚР халық шаруашылығында ағаштың қолданылу саласын түсіну; 10.1.1.2 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптердің біліктілік сипаттамаларын зерттеу
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	10.1.2.1 ағаштың негізгі қасиеттерін ажырата білу, оның ылғалдылық дәрежесін анықтай алу; 10.1.2.2 ағашты сығуға, созуға, бүгуге және жылжытуға қарай беріктік шекарасы туралы ұғымдарының болуы; 10.1.2.3 ағаштың кемістіктерінен оның ақауларының сипаттамалық айырмашылық тарын ажырата білу; 10.1.2.4 ағаш түрлерін класстарға және топтарға бөлу туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.5 негізгі ағаш түрлерін сипаттау
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	10.2.1.1 әртүрлі тәсілдермен ағашты кесуді орындау (бүйіржақ, талшықтардың бойымен және көлденеңінен); 10.2.1.2 тістердің әртүрлі формаларын қол арасымен аралауды орындай білу; 10.2.1.3 пакеттік және қисық сызықты аралау тәсілдерін меңгеру
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	10.2.2.1 ағаштың бетін қабыршақпен "тиін", "конверт","шашка" тәрізді қаптауды орындау
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі.	10.2.3.1 жиһазды құрасыру туралы түсінігінің болуы; 10.2.3.2 жиһазды қызметі, функционалды қолданылуы, өндірістік көрсеткіштері бойынша анықтау; 10.2.3.3 ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау бойынша конструктивті шешімдерді таба білу
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	10.2.4.1 ағаш өңдеу кәсіпорнының негізгі ерекшеліктерін білу; 10.2.4.2 тік сызықты және қисық сызықты дайын бұйымдарды әрі қарай өңдеумен өлшеп кесуді орындау, ағаш тақтайлар мен фанераларды кесіп пішу
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	10.2.5.1 құрылыста ағаш жұмыстарының мазмұнын түсіну, жұмыс орнын ұйымдастыруды, ережелерді түсіну; 10.2.5.2 құралды жұмысқа дайындау (балтаны сабына орнату, қайрақты және шарықты егеу)
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	10.2.6.1 ҚР еңбек кодексі туралы түсінігінің болуы; 10.2.6.2 құрылыста, орман аралауда және ағаш өңдеуде еңбекті қорғау бойынша жұмысты ұйымдастыруды түсіну
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.1.3.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.1.3.2 ағаш ұстасы-ағаш шеберінің кәсіби дағдыларын меңгеруге деген мотивациясын көрсету; 10.1.3.3 мақсатқа жетуде тәртіпті және жауапкершілікті, табандылықты көрсету, өз еңбегі үшін мақтаныш сезімін көрсету
2-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптердің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.2 ағаш өңдеу өндірісінде қолданылатын ресурс сақтау технологиялары туралы түсінігінің болуы
Материалтану	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	10.1.2.1 олардың өнеркәсіпте қолданылу саласын анықтау; 10.1.2.2 негізгі дөңгелек ағаш және араланған материалдарды анықтай білу; 10.1.2.3 оқшаулаушы және майлау материалдарының қасиеттерін білу; 10.1.2.4 ағашты талшық бойымен және көлденең кесу жұмыстарын орындауға арналған аспаптарды ажырата білу; 10.1.2.5 профильдік сүргілеуді орындауға арналған аспапты іріктей білу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	10.2.1.1 профильдік сүргілеу тәсілдерін меңгеру; 10.2.1.2 сүргілеу құралының пышағын қайрауды орындай білу; 10.2.1.3 қашаулар мен бұрғыларды қайрау ережесін сақтау, механикалық қайрағышта жұмыс істей білу; 10.2.1.4 сызба, үлгі және шаблон бойынша дайын бөлшектерді белгілеу
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	10.2.2.1 қағазбен, шайырмен, синтетикалық пленкамен және пластикпен қаптау тәсілдерін меңгеру
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	10.2.3.1 ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау бойынша конструктивті шешімдерді таба білу; 10.2.3.2 орындықтың, нан салғыштың, аяққа арналған орындықтың құрылысының техникалық суретін орындау; 10.2.3.3 үстелдің, кітап сөресінің, балалар керуетінің нобайын орындау, бұйымдарды таңдау бойынша дайындау
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	10.2.4.1 тік сызықты және қисық сызықты дайын бұйымдарды әрі қарай өңдеумен өлшеп кесуді орындау, ағаш тақтайлар мен фанераларды кесіп пішу; 10.2.4.2 ағашты кептірудің түрлерін ажырату, пиломатериалды қатарластырып салу
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	10.2.5.1 құралды жұмысқа дайындау (балтаны сабына орнату, қайрақты және шарықты егеу); 10.2.5.2 құрылыс конструкцияларын орындау (қалып, құрылыс көпірі, қоршаулар)
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	10.2.6.1 құрылыста, орман аралауда және ағаш өңдеуде еңбекті қорғау бойынша жұмысты ұйымдастыруды түсіну; 10.2.6.2 құрылыста, ағаш өңдеу кәсіпорнындағы машина және құрама цехтарында еңбек қауіпсіздігінің жалпы ережелерін білу
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.1.3.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.1.3.2 ағаш ұстасы-ағаш шеберінің кәсіби дағдыларын меңгеруге деген мотивациясын көрсету; 10.1.3.3 мақсатқа жетуде тәртіпті және жауапкершілікті, табандылықты көрсету, өз еңбегі үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.3.4 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу
3-тоқсан
Материалтану	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптердің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.2 ағаш өңдеу өндірісінде қолданылатын ресурс сақтау технологиялары туралы түсінігінің болуы; 10.1.1.3 еңбек бұйымдарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	10.1.2.1 қызметі бойынша бұрғының типтерін, формалары мен көлемдерін анықтау; 10.1.2.2 ұңғының, бұрғының және қол бұрғысының құрылысын түсіну; 10.1.2.3 қол фрезерлік және тегістегіш машинаның құрылысын білу; 10.1.2.4 ағаш өңдейтін станоктардың құрылысы, қолдану саласы және жіктелуі туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.5 ағаш ұстасының жұмысын механизациялау және автоматтандыру, бағдарламалық қамтамасыздандыру бар станоктар туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.6 кептіргіш камералардың құрылысын түсіну; 10.1.2.7 ағаштың қызмет ету мерзімін ұзарту және сақтау тәсілдерін анықтай білу; 10.1.2.8 желімдердің және өңдеу материалдарының негізгі түрлерін анықтау
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	10.2.1.1 сызба, үлгі және шаблон бойынша дайын бөлшектерді белгілеу; 10.2.1.2 саңылауларды бұрғылауда, қашауда жұмыстың сапасын бақылау; 10.2.1.3 тиектер мен тесіктерді жасауда қойылатын талаптарлы қойылатын техникалық талаптарды сақтау; 10.2.1.4 кесілген біріктіруді орындау; 10.2.1.5 тегістеуші машинаның көмегімен қырнауышпен және тегістеуші қағазбен жұмыс істеу; 10.2.1.6 дискілі арамен, электр сүргімен, электр қол арамен жұмыс орындау; 10.2.1.7 ағаш ұстасының қол және электр құралдарымен, механикалық қайрағышта жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	10.2.2.1 жиһазды көркем әрлеуді орындай білу (күңгірттеу, имитация, тегістеу)
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	10.2.3.1 ағаш-жиһаз бұйымдарын дайындау бойынша конструктивті шешімдерді таба білу; 10.2.3.2 орындықтың, нан салғыштың, аяққа арналған орындықтың құрылысының техникалық суретін орындау; 10.2.3.3 үстелдің, кітап сөресінің, балалар керуетінің нобайын орындау, бұйымдарды таңдау бойынша дайындау
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	10.2.4.1 дайын бұйымдарды бірінші және таза механикалық түрде өңдеуді орындау; 10.2.4.2 ағаштың қайырылуын орындау, тік бұрышты діңгектен қисық сызықты бөлшекті дайындай алу
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	10.2.5.1 құрылыс конструкцияларын орындау (қалып, құрылыс көпірі, қоршаулар); 10.2.5.2 құрылыс құралдарын, аспаптарды, ағаш жұмыстарына арналған инвентарьды жасау; 10.2.5.3 терезе блоктарының элементтерін жасау
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	10.2.6.1 құрылыста, орман аралауда және ағаш өңдеуде еңбекті қорғау бойынша жұмысты ұйымдастыруды түсіну; 10.2.6.2 еңбек гигиенасының, өндірістік санитарияның және жұмысының жеке гигиенасының негіздерін білу; 10.2.6.3 өндірісте өрт қауіпсіздігінің талаптарын орындау
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.1.3.1 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.1.3.2 ағаш ұстасы-ағаш шеберінің кәсіби дағдыларын меңгеруге деген мотивациясын көрсету; 10.1.3.3 мақсатқа жетуде тәртіпті және жауапкершілікті, табандылықты көрсету, өз еңбегі үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.3.4 орындалған жұмыстың сапасына талдау жүргізу; 10.1.3.5 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту 10.1.3.6 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
4-тоқсан
Материалтану	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 ҚР халық шаруашылығында ағаштың қолданылу саласын түсіну; 10.1.1.2 2 ағаш-жиһаз ұстасы өндірісіндегі кәсіптердің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 ағаш өңдеу өндірісінде қолданылатын ресурс сақтау технологиялары туралы түсінігінің болуы; 10.1.1.4 еңбек бұйымдарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу
Материалтану	1.2 Материал дарды, аспаптарды және жабдықтар ды талдау	10.1.2.1 жабындық және қаптайтын материалдарды сипаттау; 10.1.2.2 әртүрлі ағаш материалдарымен жұмыста санитарлы-гигиеналық талаптарды ұсыну; 10.1.2.3 жұмысшының еңбек гигиенасының, өндірістік санитариясы және жеке гигиенасының негіздерін білу; 10.1.2.4 қол араларын ажырата білу: типтері, құрылысы және қызметі; 10.1.2.5 тіксызықты және қисық сызықты дайын ағаш өнімдерін кесудің технологиялық процесін түсіну; 10.1.2.6 столярлы тақталар мен фанераларды кесу ережелерін білу; 10.1.2.7 құрылыстағы еңбек қауіпсіздігінің жалпы мәселелерін білу
Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Ағаш ұстасы жұмысының технологиясы	10.2.1.1 тегістеуші машинаның көмегімен қырнауышпен және тегістеуші қағазбен жұмыс істеу; 10.2.1.2 дискілі арамен, электр сүргімен, электр қол арамен жұмыс орындау; 10.2.1.3 ағаш ұстасының қол және электр құралдарымен, механикалық қайрағышта жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.2.1.4 жұмыс орнын ұйымдастыру және дөңгелек аралы станокта аралаушының көмекшісі, сүргілейтін станокта сүргілеушінің көмекшісі ретінде өз бетімен бұрғылайтын станокта жұмысты орындау
	2.2 Ағашты көркем өңдеу	10.2.2.1 қағазбен, шайырмен, синтетикалық пленкамен және пластикпен қаптау тәсілдерін меңгеру; 10.2.2.2 жиһазды көркем әрлеуді орындай білу (күңгірттеу, имитация, тегістеу)
	2.3 Ағаш-жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі	10.2.3.3 жиһаздың ақауларын анықтау, оларды жою тәсілдерін табу; 10.2.3.4 жиһазды жөндеуді және қалпына келтіруді орындау
	2.4 Ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы	10.2.4.1 ағаш өңдеу кәсіпорнының негізгі ерекшеліктерін білу; 10.2.4.2 тік сызықты және қисық сызықты дайын бұйымдарды әрі қарай өңдеумен өлшеп кесуді орындау, ағаш тақтайлар мен фанераларды кесіп пішу; 10.2.4.3 ағашты кептірудің түрлерін ажырату, пиломатериалды қатарластырып салу; 10.2.4.4 дайын бұйымдарды бірінші және таза механикалық түрде өңдеуді орындау; 10.2.4.5 ағаштың қайырылуын орындау, тік бұрышты діңгектен қисық сызықты бөлшекті дайындай алу
	2.5 Құрылыс өндірісі. Ағаш өңдеу жұмыстары	10.2.5.1 құрылыс құралдарын, аспаптарды, ағаш жұмыстарына арналған инвентарьды жасау; 10.2.5.2 терезе блоктарының элементтерін жасау; 10.2.5.3 құлыптарды оюды орындау, терезе және есік қораптары бөлшектерін құрастыра білу; 10.2.5.4 штаттық жұмыс орындарында өндірістік практикадан өту
	2.6 Еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы	10.2.6.1 құрылыста, ағаш өңдеу кәсіпорнындағы машина және құрама цехтарында еңбек қауіпсіздігінің жалпы ережелерін білу; 10.2.6.2 еңбек гигиенасының, өндірістік санитарияның және жұмысының жеке гигиенасының негіздерін білу; 10.2.6.3 өндірісте өрт қауіпсіздігінің талаптарын орындау; 10.2.6.4 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын, өрт сөндіргіштерді пайдалана білу 10.2.6.5 электр қауіпсіздігінің ережелерін орындау
Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.1.3.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 10.1.3.2 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану; 10.1.3.3 берілген жоспар бойынша орындалған жұмыс туралы ауызша есепті құрастыру; 10.1.3.4 ағымдық өзіндік бақылауды орындау 10.1.3.5 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
3-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Сылау-сырлау ісі" оқу пәнінің мазмұны

66. "Кәсіби еңбекке баулу. Сылау-сырлау ісі" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек пәнін талдау және бағалау".

67. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) материалтану;

3) құралдар мен жабдықтар

4) шеберханада және өндірісте қауіпсіз жұмыс жасау ережесі;

6) этика және еңбек заңнамасы.

68. "Сылау-сырлау жұмысының" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ағаш ұстасы жұмысының технологиясы;

2) ағашты көркем өңдеу;

3) ағаш ұстасының жиһаз бұйымдары. Жиһаз өндірісі;

4) ағаш өңдеу өндірісінің жалпы технологиясы;

5) құрылыс өндірісі. Ағаш шебері жұмысы;

6) еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы.

69. "Еңбек пәнін талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек пәнін талдау және бағалау;

2) өзбетінше жұмыс;

3) қорытынды бақылау жұмысы.

70. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Сылау-сырлау ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Сылау-сырлау ісі" мамандығының ерекшеліктерімен танысу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пікірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пән ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ынталану	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері	7.1.2.1 сылау-сырлау ісінде қолданылатын құрылыс материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 цемент, құм-саз, гипсті визуалды және тактильді (сипап сезу) түрде анықтау; 7.1.2.3 цемент, құм-саз, гипске су мен жылудың ықпалын білу; 7.1.2.4 бояғыш заттардың қасиеттері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.5 әртүрлі тегіс беткі жамылғыларды сырлау үшін ерітіндіні даярлаудың тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.6 тегіс жазық беттерінің түрлерін, негізгі бөліктері мен түрлерін анықтау; 7.1.2.7 ерітінді (қарапайым және күрделі) түрлерін салыстыру; 7.1.2.8 Цемент және әктеу ерітіндініңқасиеттері бойынша тану және салыстыру; 7.1.2.9 лабораториялық практикалық жұмысты орындау барысында эмальді және майлы бояуларды тану және салыстыру; 7.1.2.10 бояғыш материалдармен жұмыс жасау кезінде ерітіндінің ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу	8.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.2 цемент түрлерін атау, топтастыру, шикізаттан цемент алу, белгілеу, сақтау, қолдану; 8.1.2.3 цементі қолдану және белгілеу, сақтау тәсілдерін білу; 8.1.2.4 лабораториялық практикалық зерттеу (сыртқы түрі,сипап сезу, тығыздығы бойынша) жолымен цемент, құм, саз, гипстің қаситтерін білу; 8.1.2.5 ерітіндінің компоненттерін анықтау (төзімділігі, сапасы, атқарылатын қызметіне тән сәйкестігі); 8.1.2.6 сырлау жұмыстарын орындау барысында қолданылатын сулы және сулы емес бояғыштардың құрамы мен материалдары туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.7 түстітану туралы түсініктерінің болуы (ғимарат бөлмелерін түсті безендіру); 8.1.2.8 сылау түрлері және оның қызметі мен қолданылуын анықтау; 8.1.2.9 сырлау құрамының негізгі компоненттерін анықтау; 8.1.2.10 түс қағаздарының түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.11 түс қағаздар жұмыстары үшін желім құрамының ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу	9.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ерітіндіні жасаудың негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: төзімділігі, ерітіндінің орнығуы, тұтасуы; 9.1.2.3 түс қағаздардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; (винилді, флизелин, шыны талшық,метталдан жасалған, сұйық түсқағаздар); 9.1.2.4 түс қағаздардың фактурасы бойынша анықтау; 9.1.2.5 түс қағазбен жұмыс жасайтын желімнің құрамы және желімдеу құрамы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.6 түс қағаздар жұмыстары үшін кілей құрамының ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу; 9.1.2.7 еденнің беткі жамылғысының негізгі және негізгі емес түрлері туралы түініктерінің болуы; 9.1.2.8 еденнің беткі жамылғысының негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: суға төзімділігі, тозғыштығы, иілгіштігі; 9.1.2.9 фактурасы бойынша еденнің беткі жамылғысын салыстыру	10.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.2 беткі бөлікті тегістеу мен сырлау үшін жаңа материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.3 декоративті сылау үшін ерітінді түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.4 декоративті сырлау үшін ерітінді құрамын визуальды және тактильды сезіну арқылы анықтау; 10.1.2.5 қызметі бойынша декаротивті сырлау үшін ерітінді түрлерін ажырату; 10.1.2.6 еденнің беткі жамылғысы туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.7 еденнің беткі жамылғысының технологиялық қасиеттерімен, оны қолдану туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.8 қаптайтын материалдар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.9 құрылымы бойынша қаптайтын плиткаларды топтастыра білу; 10.1.2.11 қаптайтын плиткаларды алу және қолдану тәсілдерін білу; 10.1.2.12 қаптайтын материалдардың ерекшеліктері мен қаисеттерін есепке алу
1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	7.1.3.1 сылақ жұмыстары үшін құралдардың түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы: металлды кельма, ожау, күрекше, үккіш; 7.1.3.2 сылақ жұмыстары үшін құралдармен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 сылақ жұмыстары үшін (жұмыс орын қалпы, құралдарды ұстау) құралдармен жұмыс жасаудың қимыл бағдарламасын меңгеру; 7.1.3.4 сырлау жұмысы үшін құрал түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы: бояу жаққыш (қол тежегіш, малу, тегістеуші,түкті құралы); 7.1.3.5 сырлау жұмысы үшін құралдармен жұмыс жүргізудің тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.6 сырлау жұмысы үшін құралдармен жұмыс жасаудың қимыл бағыттарын меңгеру; 7.1.3.7 валиктің түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.8 валикпен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру	8.1.3.1 перфоратордың техникалық сипатымен танысу; 8.1.3.2 перфоратормен жұмыс жасаудың тәсілдарын негіздеу; 8.1.3.3 қолмен басқарылатын бояу батырмасы туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.4 қолмен басқарылатын бояу батырмасының техникалық сипатымен танысу; 8.1.3.5 қолмен басқарылатын бояу батырмасын жұмысқа даярлау (жеке және ортақ желдеткіштер құралдарын, қақпақша сақтандарғышты, құбыршекті бекітудің беріктігі мен түзетуді тексеру) қолмен басқарылатын бояу батырмасымен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру; 8.1.3.6 құрлыс миксер құрылғысы мен қызметін, түрлерін білу; 8.1.3.7 құрылыс миксермен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 8.1.3.8 сылақ жұмысына тән құралдар туралы ортақ түсініктерінің болуы; 8.1.3.9 сылақ жасау тәсілдарын меңгеру; 8.1.3.10 түс қағаздар жұмысына тән құралдар туралы жалпы түсініктерінің болуы.	9.1.3.1 бұрамашегенің қызметі мен құруын білу; 9.1.3.2. бұрамашегемен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.3 бетон араластырғыш туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.4 бетон араластырғышпен жұмыс жүргізу тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.5 электр араның құрылымы мен қызметін білу; 9.1.3.6 бетон араластырғышты тазалауды жүргізу; 9.1.3.7 электр арамен жұмыс жүргізудің тәсілдарын білу; 9.1.3.8 қопару құралы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.9 қопару құралымен жұмыс жүргізудің тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.10 елеуіш құралы және оның қызметі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.11 елеуіш құралын қолдану арқылы құмды електен өткізу тәсілін меңгеру	10.1.3.1 еріткіш сорғыш құралы туралы мағлұматтар алу; 10.1.3.2 еріткіш сорғыш (қондырма) құралы мен қызметін ажырату және түсіну; 10.1.3.3 өндейтін тегістейтін машинка туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің қағидасын білу; 10.1.3.5 өңдейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің тәсілдарын меңгеру; 10.1.3.6 заманауи өнеркәсіп және машинамен (құрлыс объектілеріне, цехтер немесе орта арнайы оқу мекемелеріне экскурсия) танысу; 10.1.3.7 кіші механизация құралдарымен танысу; 10.1.3.8 қаптайтын плитканы кесу үшін құралдарды білу және бейімдеу; 10.1.3.9 айна кескішпен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру
1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.4.1 шеберхана құралдарын сақтау үшін жауапты адамды тағайындау, құралдарды бекіту, жауапкершілікті бөлу; 7.1.4.2 өлшеуіш және қолмен басқарылатын құралдармен жұмыс жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 практикалық жұмысты орындау кезіндегі техникалық қауіпсіз ережелерді сақтау; 7.1.4.4 құрылыс өндірістерінде (шеберхана, құрылыс алаңына экскурсия) қауіпсіз жұмыс жасау ерекшеліктерімен танысу	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.4.2 қолмен басқарылатын бояу батырмасымен, перфоратормен жұмыс жүргізудің ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 құрылыс алаңында сылау-сырлау жұмысын жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.4.5 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар	9.1.4.1 бетон араластырғышпен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.2 жұмыс орнында қопару, электр ара, бұрамашегемен жұмысты орындауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.3 жұмыс орнында және құрылыс алаңында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.4 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар; 9.1.4.5 үлкен көлемді бұйымдардың ішкі бөлігін бояу кезінде қауіпсіздік шараларын сақтау (желдеткіш құралдармен бірге кеңістіктің ішкі бөлігін желдету)	10.1.4.1 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жасаудың өмір қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.2 қолдың басқаруымен немесе машинкамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.3 электр қауіпсіздік бойынша талаптарды сақтау; 10.1.4.4 жұмыс орнында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау
1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 құрлыс алаңында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік алу	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.5.2 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау ережесін сақтау; 8.1.5.3 еңбек тәртібі, сылақшы-сырлаушының жалақысын, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.5.2 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтініштерді рәсімдеу; 9.1.5.3 еңбек ақысының төлеу түрлерін ажырату (еңбекақы, келісімді, уақытық төлемақы); 9.1.5.4 өндірістік бақылау жүргізу және ұйымдастыру бойынша санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтер, әдістемелік нұсқаулықтарды білу; 9.1.5.4 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін сақтау; 9.1.5.5 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктер алу	10.1.5.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.5.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен өндірістегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 жалақыдан ұсталынатын салық, зейнетақы қоры, кәсіподақ төлемі, айыппұл ұстау тәртібі туралы білу; 10.1.5.5 еңбек келісімшартын бұзу шарттарын білу (жұмысшының немесе жұмыс берушінің иницативасы бойынша); 10.1.5.6 еңбек қатынасын, ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білуі

2) 2-бөлім "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Қарапайым және жақсартылған сылау	7.2.1.1 сылау жұмыстарының түрлері туралы түсініктерінің болуы; қарапайым сылауды кезектілікпен орындау; 7.2.1.2 қарапайым сырлауды орындау үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.1.3 жазықтың беткі бөлігін сырлауға даярлау; 7.2.1.4 негізгі материалдармен таныстыру: байланыстырғыш, толтырылатын, пигменттерді қолданып, сырлау жұмыстарын орындау; 7.2.1.5 үш компоненттен тұратын (цемент, құм, су) қарапайым ерітінді даярлау; 7.2.1.6 ерітіндіні қажетті қоюлық дәрежесіне (сұйық, қою әртүрлі жұмыс түрі үшін) жеткізе білу; 7.2.1.7 сырлау ертіндісін даярлаудың пропорцияларын сақтау; 7.2.1.8 сырлау ертіндінің қабаттарын білу: бетін тегістеу, бүрку; 7.2.1.9 беткі бөлікке топырақты жаю, жабу; 7.2.1.10 сырлау торының қалындығын анықтау; 7.2.1.11 сырлаудың әрбір қабатының қызметін түсіну	8.2.1.1 кірпіштің беткі жамылғысын тегістеудің қарапайым түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8..2.1.2 кірпіштің беткі жамылғысын сырлауға даярлау; 8.2.1.3 құрлыс су деңгейін қолдану арқылы шамшырақты қою; 8.2.1.4 кірпіштің беткі жамылғысын сырлау үшін ерітінді даярлау; 8.2.1.5 бірінші қабат - қабырғаны алдын ала ылғандырып, 5 мм қалыңдықта сұйық ертіндімен кірпіштің беткі бөлігіне шашуды орындау; 8.2.1.6 қоюлық дәрежесін ұлғайтып бетін тегістеу, сылақ қалағы немесе үккішпен түзету; 8.2.1.7 жамылғы қабатын жағып, тегістеу қабатын жасау; 8.2.1.8 жұмыста қолданылатын материалдар мен құралдардың қызметін, ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлау туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.9 кірпіштің беткі жамылғысының қарапайым және жақсы сырлаудың түрлерін сипаттау, салыстыру	9.2.1.1 ағаштың беткі жамылғысын тегістеудің қарапайым түрлері туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.2 ағаштың беткі жамылғысын сырлауға даярлау; 9.2.1.3 жоңқалық қалқан түрлері мен оны қолдана білу; 9.2.1.4 жоңқалық қалқанды нығайтуды орындау; 9.2.1.5 үш кезеңнен тұратын қабатты сырлауды орындау; 9.2.1.6 жұмысты жүргізу үшін қолданылатын материалдар мен құралдардың қызметін, ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.7 ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлауды орындау; 9.2.1.10 ағаштың беткі жамылғысын қарапайым және жақсы сырлаудың түрлерін сипаттау, салыстыру; 9.2.1.11 төбені сырлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.12 "өзіне қарай" "өзіңнен әрі" тәсілдерімен төбені сырлауды орындау	10.2.1.1 сылақ жұмыстарын орындаудың қызметтерін түсіну; 10.2.1.2 бетон алмастырғышпен жұмыс жасаудың қағидаларын түсіну; 10.2.1.3 терезе беткейлері мен есiк ойықтарын сырлау туралы түсініктерінің болуы; 10.2.1.4 өндейтін тегістейтін машинаны қолдану арқылы кірпіштің беткі жамылғысын қарапайым сырлауды орындау; 10.2.1.5 кемшіліктер және оның салдары туралы мәлеметтердің болуы; 10.2.1.6 сырлау кемшіліктерінің түрлерін анықтау және оны алдын алуды білу; 10.2.1.7 ұсақ және терең жарылуларды алдын алу, сырлауды жіктей алу; 10.2.1.8 құрлысы жұмыстарын өнеркәсіп шартында жазық бетін қарапайым және жақсартылған сырлауды орындау; 10.2.1.9 жазықтықтың беткі жағын өңдеуді қолмен жұмыс жасаудан бас тартып машинамен жұмыс жасау
2.2 Беткі жамылғысын тегістеу	7.2.2.1 тегістеу жұмысының түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.2 тегістеу үшін құралдар мен материалдарды білу; 7.2.2.3 тегістеу жұмысына құралдар мен материалдарды таңдап алу; 7.2.2.4 тегістеудің түрлері (бастапқы және мәрелік сырлау үшін құрғақ қоспа) туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.5 тегістеу жұмыстарына ерітініді даярлау; 7.2.2.6 қалақшамен тегістеушінің құрамын жағу тәсілін білу; 7.2.2.7 беткі бөлігіне жартылай жағуды орындау	8.2.2.1 тегістеу жұмысына жазықтықтың беткі бөлігін даярлау туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.2 қолдың басқаруымен сулы құрамы бар ертіндімен беткі бөлігін астарлауды орындау; 8.2.2.3 қабырғаны сырлауға даярлаудың бастапқы тегістеу туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 жазықтықтың беткі бөлігін тегістеудің реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.5 жұмысқа тегістеуді даярлау; 8.2.2.6 беткі бөлігін тегістеу тәсілін білу; 8.2.2.7 беткі бөілігі сырланған жеке орындарды тегістеуді орындау; 8.2.2.8 егеуқұм қағазымен тегістелген қабатты тазартуды орындау.	9.2.2.1 тегістеу жұмысына сылақты өзбетінше даярлау; 9.2.2.2 сырланған беткі қабатты тегістеудің реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.3 әртүрлі бұрыштарға бітеуіштерді жағу арқылы жапсар мен тесіктерді жабу; 9.2.2.4 көлдеңнен қозғалу арқылы жарылуларды толықтыру тәсілдерімен көлемді шұңқырларды толтыру; 9.2.2.5 әртүрлі бұрыштарға тегістеуді жағу тәсілі арқылы бүркеншіктерді жабу; 9.2.2.6 тесіктерді жабу үшін қаптайтын сетканы қолдану; 9.2.2.7. старттық тегістеуді орындау; 9.2.2.8 жайылған тегістерді тегістеу	10.2.2.1 жұмыс түріне байланысты тегістеуден қоспасын таңдау; 10.2.2.2 беткі бөлігін тегістеуге өздігімен даярлау; 10.2.2.3 мәрелік тегістеу туралы түсініктерінің болуы; 10.2.2.4 сулы құрамы бар ертіндімен беткі бөлігін астарлауды орындау; 10.2.2.5 мәрелік тегістеудің тәсілдерін білу; 10.2.2.6 құралды 20° бұрышына қарай қысу арқылы жұқа қабатпен төменнен жоғары қозғалту негізінде тегістеуді жүргізу; 10.2.2.7 декаративті тегістеу туралы түсініктерінің болуы (бояулы қабатты кракелюр, гипсті тегістеуден жасалған декаративті, рельев); 10.2.2.8 өңдеуші-тегістеу машинасымен тегістелген қабаты тазартуды орындау
2.3 Қарапайым және жақсартылған бояу	7.2.1.1 қабырғаны бояудың түрлері, қарапайым бояуды орындау реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.2 қарапайым бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.1.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау туралы түсініктерінің болуы (қабырғаның ескі, кір қабатын алу, оны тегістеу; 7.2.1.4 қалақшамен алдында боялған беткі жамылғыны тазалау; 7.2.1.5 қабырғаның бетін тегістеу 7.2.1.6 жұмыс үшін қылқаламды таңдау, беткі жамылғының бояуға даярлығын анықтау; 7.2.1.7 қылқаламен жұмыс жасаң тәсілдерін білу; 7.2.1.8 қылқаламның үздіксіз қозғалысымен реттілігін сақтап беткі жағын майлы бояумен бояу; 7.2.1.9 шаруашылық бөлмелерді бояу түрлері, майлы бояуларды (шамалы) анықтау	8.2.3.1 эмальді бояулардың құрамы мен ерекшелігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.2 тұтқырлық, иісі, жылтырлауығы бойынша майлы бояудан эмальды бояудан ажырату; 8.2.3.3 әртүрлі беткі жамылғыларды бояу үшін құралдарды таңдау; 8.2.3.4 эмаль бояуының жабысқақтығын (шамалы) анықтау; 8.2.3.5 1 м² бояуға кететін шығын туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.6 ерітіндінің ерекшелігі мен құрамы туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.7 бояуды жұмысқа даярлау: металды тор арқылы жұмыс қалпына жеткізе білу; 8.2.3.8 үлгіге қарап бояуды орындау; 8.2.3.9 денешынықтыру және балалар алаңының құралдарын бояуды орындау; 8.2.3.10 валикпен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру; 8.2.3.11 май, лак, топырақ, ерітіндіні қолдану; 8.2.3.12 2-3 қабат жағу, қабырғаның жоғарғы жағынан ақырындап төменге қарай түсіріп бояу	9.2.3.1 беткі жамылғысы метталды заттарды бояу туралы түсініктерінің болуы (құбыр мен радиаторлар, бумен жылыту жүйесін); 9.2.3.2 беткі жамылғысы метталды заттарды бояуға даярлау үшін құралдар мен материалдарды таңдау; 9.2.3.3 боялмаған беткі жағын бояуға даярлау: кебемен егеу, қалақшамен тазалау, егеуқұм қағазымен тегістелген қабатты тазартуды орындау; 9.2.3.4 бояуды жұмысқа даярлау: металды тор арқылы жұмыс қалпына жеткізу; 9.2.3.5 үлгіге қарап бояуды орындау; 9.2.3.6 металды беткі жамылғыны бояуды орындау; 9.2.3.7 қылқаламен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 9.2.3.8 қолы ұзын жіңішке қыл қаламен радиатор секцияларының жоғары ішкі бөлігін бояу	10.2.3.1 жақсартылған бояу туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 жақсартылған бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 10.2.3.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау; 10.2.3.4 майлы және эмальды бояу үшін ерітіндіні тану; 10.2.3.5 жұмысқа өзбетінше бояуды даярлау; 10.2.3.6 қылқаламен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 10.2.3.7 жақсартылған бояуды орындау; 10.2.3.8 декаративті бояу туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.9. үлгі бойынша декаративті бояу түрлерін анықтау (стиплинг, эффект "тері жамылғысы", венецианды тегістеу имитациясы); 10.2.3.10 майлау жұмыстарын орындау кезінде машинамен жұмыс жасаудың тәсілдері мен құралдары туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.11 бояу басқышымен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру
2.4 Эмульсиямен әктеу	7.2.4.1 водоэмульсия бояу жамылғысы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.2 водоэмульсия бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.4.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.4 қылқалам,валикпен жұмыс жасаудың тәсілін білу; 7.2.4.5 2-3 қабат жағу; қабырғаның жоғарғы жағынан бастап төменге қарай түсу арқылы оқу жайма тақталарының беткі бөлігіне эмульсия жағу	8.2.4.1 водоэмульсия бояу құрамы мен ерекшелігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.4.2 тұтқырлық, иісі, жылтырлауығы бойынша құрамы судан емес бояуды сулы бояудан ажырату; 8.2.4.3 әртүрлі беткі төсемдерді водоэмульсиямен жабу үшін материалдарды таңдау; 8.2.4.4 жұмысқа водоэмульсия бояуларын даярлау; 8.2.4.5 бояу басқыштарды жуу және толтыру, тексеру; 8.2.4.6 қолмен басқарылатын бояу басқыштармен жұмыс жасау ережесін білу және сақтау; 8.2.4.7 күрделі формадағы бөлшектерді және бүгілген беткі бөліктерін бояуды орындау	9.2.4.1 беткі жамылғыны водоэмульсия бояуға даярлау; 9.2.4.2 қабырғаны тазалау тегістеу, жарылған орындарына бояу жағу; 9.2.4.3 1 м² бояуға кететін шығын туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.4 водоэмульсия бояуымен төбеге жағу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.5 қабырғаның барлық периметрі бойынша төбенің бұрышынан 3-5 см қашықтықта төбенің шетін қыл қаламмен немесе кішкентай валикпен бояды жүргізу; 9.2.4.6 валикпен жұмыс жасау тәсілін меңгеру; 9.2.4.7 келесі және соңғы қабаты жағу барысын бір бағытта төбені бояуды орындау	10.2.4.1 боялған беткі жамылғыны бояуға даярлау; 10.2.4.2 беткі бөлігін водоэмульсиямен бояуды орындау үшін өздігімен материалдар мен құралдарды таңдап алу; 10.2.4.3 үлгі, құрамы, түсі бойынша колер таңдап алу; 10.2.4.4 водоэмульсия бояуына қоспалар қосу; 10.2.4.5 берілген бояудың колерін даярлау; 10.2.4.6 үлгіге қарап бояу операциясын орындау; 10.2.4.7 сырлау жұмыстарын орындау барысында қолданылатын механизмдер және машинамен жұмыс жасаудың тәсілдері мен құралдары туралы түсініктерінің болуы; 10.2.4.9 бояу бастырғышымен жұмыс жасау тәсілін меңгеру
2.5 Негізгі түстерді тану. Бөлмені эстетикалық өңдеу	7.2.5.1 табиғаттағы сәуле жарықтар мен түстер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.5.2 түстер шеңберін, кемпірқосақтың түстерін атау және ажырата білу; 7.2.5.3 ашық және қою түстер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.5.4 түсті бояу құрамын таңдауды орындау	8.2.5.1 кемпірқосақтың түстерін атау және ажырата білу; 8.2.5.2 өңдейтін техникадағы аралас түстер туралы түсініктерінің болуы; 8.2.5.3 тұрғын үй-жайларды түстермен безендіру, бояу үшін түстерді таңдау туралы түсініктерінің болуы	9.2.5.1 аралас түстердің ерекшеліктері туралы түсініктерінің болуы; 9.2.5.2 түс контраст өңдейтін техникадағы аралас түстер үшін түстер шеңберін қолдана алу; 9.2.5.3 сылау жұмыстарында түстердің үйлесімді болуына түстер элементтері мен фактураны қолдану	10.2.5.1 жаңа түсті алу үшін әртүрлі түстердің 2-3 пигменттерін араластыра алу; 10.2.5.2 пәтерді безендіру кезінде түстердің өзіне тән белгілерін есепке алу; 10.2.5.3 әртүрлі ғимараттарды безендіру үшін плитка, линолеум, түс қағаздар гаммаларына сәйкес таңдап алу
2.6 Түсқағаз жұмысы	7.2.6.1 сылау ісінде түсқағаз жұмысының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.6.2 түсқағаздар жұмыстары үшін құралдарды даярлау; 7.2.6.3 үлгіге қарай түсқағаздар түрін анықтау; 7.2.6.4 рулонды материалдар мен желімді таңдау	8.2.6.1 түсқағазды жабыстырудың астыңғы беткі бөлігін даярлаудың тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.6.2 параметрлері бойынша түстерді топтастыру (беткі жамылғысының түрі, тығыздығы, суға төзімділігі); 8.2.6.3 жиек және ендерді кесу тәсілдерін меңгеру; 8.2.6.4 түс қағаздарды айқастыра және жапсарды біріктіру туралы түсініктерінің болуы; 8.2.6.5 өлшеу жолы арқылы беткі жамылғысын желімдеу биіктігін анықтау; 8.2.6.5 ғимараттың ұзындығына немесе қабырғаның биіктігіне қарай енді және жиекті қиюды орындау; 8.2.6.5 ұзындығы бойынша жиілікті есепке ала отырып жолақтарды кесуді орындау	9.2.6.1 түсқағаздың беткі бөлігіне жағылатын желімді қолдану туралы түсініктерінің болуы; 9.2.6.2 суреттердің сәйкес болуы үшін (байқау) түсқағазды қабырғаға қойып орналастыру; 9.2.6.3 жиектің еніне, дөңес жеріне дайындалып қойылған ендерді бет жағын төмен қарай жинау; 9.2.6.4 енге желім құрамын қылқаламен жағу; 9.2.6.5 жабыстырылатын түсқағаздың жоғарғы жағын белгілеу; 9.2.6.6 түсқағаздың беткі бөлігін жабыстыру тәсілін меңгеру; 9.2.6.7 ескі бөлігін тегістеу арқылы беткі жағына түсқағазды жабыстыру	10.2.6.1 түсқағаздың үлгілерін иілгіштігі, қалыңдығы, фактурасы, түрі бойынша анықтау; 10.2.6.2 ғимараттың өлшемін есепке ала отырып түс, сурет, реңкке қарай түсқағаз материалдарын таңдау және сұраптау; 10.2.6.3 қабырғаға жабыстыру барысында суреттерді аралас ендерге орналасуының сәйкестігіне қарай түсқазадың жалпақтығын берілген ұзындықта қию; 10.2.6.4 терезе ойығымен бірге қабырғаның сыртынан бұрышқа дейін түсқазады жабыстыруды орындау; 10.2.6.5 түсқағаздың түрі бойынша беткі жағына айқастыра немесе жапсар арқылы түсқағазды жабыстыру; 10.2.6.7 жиек пен фризаны желімдеуді орындау
2.7 Еденді өңдеу.	7.2.7.1 еденді өңдеу түрлері туралы түсініктерінің болуы (линолеум, ламинат, паркет,палас жамылғысы); 7.2.7.2 сыртқы түрі бойынша еден жабының анықтау	8.2.7.1 еден жабыны даярланатын материалдар мен түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.7.2 мектептің әртүрлі бөлемелерінде төселген материалдар мен еден түрлерін анықтау	9.2.7.1 еденді төсеуге даярлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.7.2 еден түрлерінің алуан түрлі төсемелерімен таныстыру; 9.2.7.3 еден түрлерінің алуан түрлерін төсеу кезінде өмір қауіпсіздік техникасын сақтау, еденді төсеу үшін құралдардың қызметі бойынша қолдану; 9.2.7.4 төсеменің астына еденің беткі жағын даярлаудың реттілігін білу; 9.2.7.5 металл торын тарту арқылы ағаш және бетон негізінде гидроизоляциялау; 9.2.7.6 марка мен маяк бойынша еден астынадағы стяжка құралдарын білу; 9.2.7.7 беткі жамылғыны ұстауға бөлу, маркасын орнықтыру	10.2.7.1 керамикалық плиткалы жамылғысы бар еден туралы түсініктерінің болуы; 10.2.7.2 керамикалық плиткалы жамылғысы бар еден төсемелерінің тәсілдерін ажырату; 10.2.7.3 беткі жағын қоқыстан тазалау, шанын сүрту, жуу, еденің геометриялық пішінің дұрыстығын тексеру; 10.2.7.4 металл торын тарту арқылы ағаш және бетон негізінде гидроизоляциялау; 10.2.7.5 марка мен маяк бойынша еден астынадағы стяжка құралдарын беткі жамылғыны ұстауға бөлу, маркасын орнықтыру; 10.2.7.6 еденің беткі жамылғысына суреттерді бөлу тәсілдерін меңгеру, аралық, фризонды плиткаларды орнықтыру; 10.2.7.7 деңгейлік, үшбұрыштық сызғыш тәсілімен бірінші қатар және реттілікпен орнықтыру; 10.2.7.8 плитканы орнықтырғаннан кейін артық бөліктерін тегістеу
2.8 Практикалық қайталау	7.2.8.1 -тоқсан ішінде өңдеу жұмыстарын орындау дағдыларын нығайту: сырлау құрамы бар үш компоненттен тұратын ерітінді даярлау, онымен қабырғаны сырлау, майлы бояуды беткі бөлігіне жағу, рулонды материалдар мен желімді таңдау	8.2.8.1 қою қонсистенциялы топырақты жағудың тәсілдерін, түрлі бұрыштарға қалақшамен сылақты сырлау, қабырғаны жоғарыдан төменге қарай жылжу арқылы бояу беткі бөлігін жөндеуге даярлау бойынша операцияларды орындау; беткі бөлігін тегістеу; түсқағазды жабыстыру үшін түсқағаз бен желімді даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдысын бекіту	9.2.8.1 сырлау ерітіндісін даярлап, "өзіне қарай" "өзіңнен әрі" тәсілдерімен төбені сырлауды орындау, гипсокартандағы ойқтар мен тегіс емес жерлерді әртүрлі бұрыштарға сылақтарды сырлау тәсілдерін, кең, түзу жазық беттеріне бояуды жағу; өзбетінше жұмыс түрін анықтау; жөндеу жұмыстарын орындау үшін қажетті материалдарды даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдыны бекіту	10.2.8.1 берілген ұзындықта түсқағаздың жалпақтығын кесу, түсқағаздың түсі бойынша беткі жағына айқастыра немесе жапсар арқылы түсқағазды жабыстыру, еденің беткі жағына суреттерді бөлу, деңгейлеп, үшбұрыштық сызғыш тәсілімен бірінші қатар және реттілікпен орнықтыру, беткі жамылғыны жөндеуге даярлау бойынша операцияларды орындау,беткі жағын тегістеу, түсқағазды жабыстыру үшін түсқағаз бен желімді даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдысын бекіту

3) 3-бөлім "Еңбек пәнін талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	7.3.1.1 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен орындалатын жұмыс туралы ауызша есеп беру; 7.3.1.3 берілген жоспар бойынша жүргізілген жұмыс туралы ауызша есеп беруді құрастыру; 7.3.1.4 меңгерілген терминдерді ауызша есеп беру кезінде қолдану арқылы жүргізілген жұмыстың есебін беру; 7.3.1.5 практикалық әрекеттегі алған білімдерін қолдану; 7.3.1.6 орындалған жұмыстың сапасы мен әркеттің реттілігін ұжыммен талдау; 7.3.1.7 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.8 жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу	8.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша кәсіби дағдыларын меңгеру мотивациясын көрсету; 8.3.1.2 орындалған жұмыстың сапасын талдауды жүргізу; 8.3.1.3 мұғалімнің көмегімен ағымдық өзін бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.4 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.5 техникалық терминологияларды сөйлеу тілінде қолдану; 8.3.1.6 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жүргізлген жұмысты ауызша есеп беруді жүзеге асыру; 8.3.1.7 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.8 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	9.3.1.1 техникалық терменологияларды қолдану арқылы өзінің және адамдардың жұмыстарында көрсетілген идея мен тақырыбын сипаттау; 9.3.1.2 қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 9.3.1.2 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жұмысты орындау процессін мұқият талдау; 9.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын басқару; 9.3.1.4 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.5 жұмыстың сапала орындалуын қадағалау; 9.3.1.6 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту; 9.3.1.7 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 9.3.1.8 орындалған жұмыстың сапасын және әрекеттің реттілігін ұжыммен талдау; 9.3.1.9 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау	10.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша өзінің кәсіби жеке ерекшеліктерін сәйкестендіру; 10.3.1.2 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 10.3.1.4 адамның еңбегін қадірлеу, қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 10.3.1.5 өз еңбек әрекетін адекватты түрде өзін-өзі бағалау; 10.3.1.6 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.7 бұйым үлгісін талдауды өзбетінше орындау; 10.3.1.8 талапқа сәйкес жұмыстың сапасын бағалау; 10.3.1.9 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 10.3.1.10 жұмыстың нәтижесі мен сапасын тексеру
3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	7.3.2.1 ертінді дайындау үшін компоненттерді өзбетінше даярлау (цемент, құм, су); 7.3.2.2 беткі жамылғыны сырлау үшін қарапайым ерітінді даярлау; 7.3.2.3 беткі жамылғыға майлы бояуды жағу; 7.3.2.4 2-3 қабаты жағу, қабырғаның жоғарғы жағынан ақырындап төменге қарай түсу арқылы эмульсия жағу	8.3.2.1 сырлауға кірпіштің беткі бөлігін даярлау; 8.3.2.2 топырақты үккіштен өткізу тәсілі арқылы қабат жүргізу 8.3.2.3 оқу тақталарын бүрку, тегістеуді орындау; 8.3.2.4 сырланған беткі жамылғының жеке орындарын тегістеуді орындау; 8.3.2.5 балалар және спорттық алаңдар құралдарын бояуды орындау; 8.3.2.6 жұмысқа водоэмульсиялы бояуды даярлау	9.3.2.1 жұмысты орындау үшін материалдар мен құралдарды, жұмыстың түрін анықтау, жұмыстың жоспарын құру, операцияны орындаудың реттілігін анықтау; 9.3.2.2 жоңқалық қалқаны бекітуді орындау; 9.3.2.3 гипсокартондағы жапсар мен тiгiстерді өңдеу; 9.3.2.4 әртүрлі бұрыштарға қалақшамен бітеуіштерді жағу, өзбетінше ойықтарды жабу; 9.3.2.5 операцияны орындаудың реттілігін құру: түсқағаз, қылқалам, желімді даярлау; түсқағазды жапыстыру; 9.3.2.6 металды беткі жамылғыны өзбетінше бояу; 9.3.2.7 төбені бояуды бір бағытта, ал кейінгі қабаттарды алдынғы қабаттарға перпендикулярды орындау	10.3.2.1. өңдеу тегістеу машинкасын қолдану арқылы кірпіштің беткі бөлігін қарапайым сырлауды орындау; 10.3.2.2. бұрышы 20°-та құралды қысу арқылы жұқа қабатпен жоғарыдан төмен қарай қозғалу арқылы сырлауды жүргізу; 10.3.2.3 көлдеңнен және тік қозғалыспен бояуды орындау; 10.3.2.4 түсқағаздың түрі бойынша беткі жағына айқастыра немесе жапсар арқылы түсқағазды жабыстыру; 10.3.2.5 беткі жамылғыны жөндеуге даярлау бойынша операцияны өзбетінше орындау; беткі жамылғыны тегістеу; түсқағазды жабыстыру үшін түсқағаз, желімді даярлау
3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына).	7.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай қорытынды практикалық жұмысты орындау	10.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай қорытынды практикалық жұмысты орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Сылау-сырлау ісі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Сылау-сырлау ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Сылау-сырлау ісі" мамандығының ерекшеліктерімен танысу
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	7.1.2.1 сылау-сырлау ісінде қолданылатын құрылыс материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 цемент, құм-саз, гипсті визуалды және тактильді (сипап сезу) түрде анықтау; 7.1.2.3 цемент, құм-саз, гипске су мен жылудың ықпалын білу; 7.1.2.4 әртүрлі тегіс беткі жамылғыларды сырлау үшін ерітіндіні даярлаудың тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.5 ерітінді (қарапайым және күрделі) түрлерін салыстыру; 7.1.2.6 Цемент және әктеу ерітіндініңқасиеттері бойынша тану және салыстыру; тегіс жазық беттерінің түрлерін, негізгі бөліктері мен түрлерін анықтау
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	7.1.3.1 сылақ жұмыстары үшін құралдардың түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы: металлды кельма, ожау, күрекше, үккіш; 7.1.3.2 сылақ жұмыстары үшін құралдармен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 сылақ жұмыстары үшін (жұмыс орын қалпы, құралдарды ұстау) құралдармен жұмыс жасаудың қимыл бағдарламасын меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.4.1 шеберхана құралдарын сақтау үшін жауапты адамды тағайындау, құралдарды бекіту, жауапкершілікті бөлу; 7.1.4.2 өлшеуіш және қолмен басқарылатын құралдармен жұмыс жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 практикалық жұмысты орындау кезіндегі техникалық қауіпсіз ережелерді сақтау
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 құрылыс алаңында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік алу
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.1 Қарапайым және жақсартылған сылау	7.2.1.1 сылау жұмыстарының түрлері туралы түсініктерінің болуы; қарапайым сылауды кезектілікпен орындау; 7.2.1.2 қарапайым сырлауды орындау үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.1.3 жазықтың беткі бөлігін сырлауға даярлау 7.2.1.4 негізгі материалдармен таныстыру: байланыстырғыш, толтырылатын, пигменттерді қолданып, сырлау жұмыстарын орындау; 7.2.1.5 үш компоненттен тұратын (цемент, құм, су) қарапайым ерітінді даярлау; 7.2.1.6 ерітіндіні қажетті қоюлық дәрежесіне (сұйық, қою әртүрлі жұмыс түрі үшін) жеткізе білу; 7.2.1.7 сырлау ертіндісін даярлаудың пропорцияларын сақтау; 7.2.1.8 сырлау ертіндінің қабаттарын білу: бетін тегістеу, бүрку; 7.2.1.9 беткі бөлікке топырақты жаю, жабу; 7.2.1.10 сырлау торының қалындығын анықтау; 7.2.1.11 сырлаудың әрбір қабатының қызметін түсіну
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	7.3.1.1 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен орындалатын жұмыс туралы ауызша есеп беру
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс	7.3.2.1 ертінді дайындау үшін компоненттерді өзбетінше даярлау (цемент, құм, су)
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Сылау-сырлау ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Сылау-сырлау ісі" мамандығының ерекшеліктерімен танысу
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	7.1.2.1 сылау-сырлау ісінде қолданылатын құрылыс материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 цемент, құм-саз, гипсті визуалды және тактильді (сипап сезу) түрде анықтау; 7.1.2.3 цемент, құм-саз, гипске су мен жылудың ықпалын білу; 7.1.2.4 тегіс жазық беттерінің түрлерін, негізгі бөліктері мен түрлерін анықтау
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	7.1.3.1 сылақ жұмыстары үшін құралдардың түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы: металлды кельма, ожау, күрекше, үккіш; 7.1.3.2 сылақ жұмыстары үшін құралдармен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 сылақ жұмыстары үшін (жұмыс орын қалпы, құралдарды ұстау) құралдармен жұмыс жасаудың қимыл бағдарламасын меңгеру; 7.1.3.4 валиктің түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.5 валикпен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.4.1 шеберхана құралдарын сақтау үшін жауапты адамды тағайындау, құралдарды бекіту, жауапкершілікті бөлу; 7.1.4.2 өлшеуіш және қолмен басқарылатын құралдармен жұмыс жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 практикалық жұмысты орындау кезіндегі техникалық қауіпсіз ережелерді сақтау
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 құрылыс алаңында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік алу
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.2 Беткі жамылғысын тегістеу	7.2.2.1 тегістеу жұмысының түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.2 тегістеу үшін құралдар мен материалдарды білу; 7.2.2.3 тегістеу жұмысына құралдар мен материалдарды таңдап алу; 7.2.2.4 тегістеудің түрлері (бастапқы және мәрелік сырлау үшін құрғақ қоспа) туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.5 тегістеу жұмыстарына ерітініді даярлау; 7.2.2.6 қалақшамен тегістеушінің құрамын жағу тәсілін білу; 7.2.2.7 беткі бөлігіне жартылай жағуды орындау
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	7.3.1.1 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен орындалатын жұмыс туралы ауызша есеп беру; 7.3.1.3 меңгерілген терминдерді ауызша есеп беру кезінде қолдану арқылы жүргізілген жұмыстың есебін беру
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Сылау-сырлау ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Сылау-сырлау ісі" мамандығының ерекшеліктерімен танысу
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	7.1.2.1 сылау-сырлау ісінде қолданылатын құрылыс материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 тегіс жазық беттерінің түрлерін, негізгі бөліктері мен түрлерін анықтау
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	7.1.3.1 валиктің түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 валикпен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.4.1 шеберхана құралдарын сақтау үшін жауапты адамды тағайындау, құралдарды бекіту, жауапкершілікті бөлу; 7.1.4.2 өлшеуіш және қолмен басқарылатын құралдармен жұмыс жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 практикалық жұмысты орындау кезіндегі техникалық қауіпсіз ережелерді сақтау; 7.1.4.4 құрылыс өндірістерінде (шеберхана, құрылыс алаңына экскурсия) қауіпсіз жұмыс жасау ерекшеліктерімен танысу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 құрлыс алаңында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік алу
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.4 Эмульсиямен әктеу	7.2.4.1 водоэмульсия бояу жамылғысы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.2 водоэмульсия бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.4.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.4 қылқалам,валикпен жұмыс жасаудың тәсілін білу; 7.2.4.5 2-3 қабат жағу; қабырғаның жоғарғы жағынан бастап төменге қарай түсу арқылы оқу жайма тақталарының беткі бөлігіне эмульсия жағу
	2.5 Негізгі түстерді тану. Бөлмені эстетикалық өңдеу	7.2.5.1 табиғаттағы сәуле жарықтар мен түстер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.5.2 түстер шеңберін, кемпірқосақтың түстерін атау және ажырата білу; 7.2.5.3 ашық және қою түстер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.5.4 түсті бояу құрамын таңдауды орындау
	2.6 Түсқағаз жұмысы	7.2.6.1 сылау ісінде түсқағаз жұмысының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.6.2 түсқағаздар жұмыстары үшін құралдарды даярлау; 7.2.6.3 үлгіге қарай түсқағаздар түрін анықтау; 7.2.6.4 рулонды материалдар мен желімді таңдау
	2.7 Еденді өңдеу	7.2.7.1 еденді өңдеу түрлері туралы түсініктерінің болуы (линолеум,ламинат, паркет,палас жамылғысы); 7.2.7.2 сыртқы түрі бойынша еден жабының анықтау
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	7.3.1.1 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту 7.3.1.2 практикалық әрекеттегі алған білімдерін қолдану; 7.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасы мен әркеттің реттілігін ұжыммен талдау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Сылау-сырлау ісі" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Сылау-сырлау ісі" мамандығының ерекшеліктерімен танысу
	1.2 Материалтану (бояу, бояу қасиеттері)	7.1.2.1 сылау-сырлау ісінде қолданылатын құрылыс материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 бояғыш заттардың қасиеттері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.3 тегіс жазық беттерінің түрлерін, негізгі бөліктері мен түрлерін анықтау; 7.1.2.4 лабораториялық практикалық жұмысты орындау барысында эмальді және майлы бояуларды тану және салыстыру; 7.1.2.5 бояғыш материалдармен жұмыс жасау кезінде ерітіндінің ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	7.1.3.1 сырлау жұмысы үшін құрал түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы: бояу жаққыш (қол тежегіш, малу, тегістеуші,түкті құралы); 7.1.3.2 сылақ жұмыстары үшін құралдармен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру; 7.1.3.3 сылақ жұмыстары үшін (жұмыс орын қалпы, құралдарды ұстау) құралдармен жұмыс жасаудың қимыл бағдарламасын меңгеру; 7.1.3.4 валиктің түрлері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.5 валикпен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	7.1.4.1 шеберхана құралдарын сақтау үшін жауапты адамды тағайындау, құралдарды бекіту, жауапкершілікті бөлу; 7.1.4.2 өлшеуіш және қолмен басқарылатын құралдармен жұмыс жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.1.4.3 практикалық жұмысты орындау кезіндегі техникалық қауіпсіз ережелерді сақтау; 7.1.4.4 құрылыс өндірістерінде (шеберхана, құрылыс алаңына экскурсия) қауіпсіз жұмыс жасау ерекшеліктерімен танысу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 құрлыс алаңында жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы, формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік алу
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.3 Қарапайым және жақсартылған бояу	7.2.1.1 қабырғаны бояудың түрлері, қарапайым бояуды орындау реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.2 қарапайым бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 7.2.1.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау туралы түсініктерінің болуы (қабырғаның ескі, кір қабатын алу, оны тегістеу; 7.2.1.4 қалақшамен алдында боялған беткі жамылғыны тазалау; 7.2.1.5 қабырғаның бетін тегістеу; 7.2.1.6 жұмыс үшін қылқаламды таңдау, беткі жамылғының бояуға даярлығын анықтау; 7.2.1.7 қылқаламен жұмыс жасаң тәсілдерін білу; 7.2.1.8 қылқаламның үздіксіз қозғалысымен реттілігін сақтап беткі жағын майлы бояумен бояу; 7.2.1.9 шаруашылық бөлмелерді бояу түрлері, майлы бояуларды (шамалы) анықтау;
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.8 Практикалық қайталау	7.2.8.1 тоқсан ішінде өңдеу жұмыстарын орындау дағдыларын нығайту: сырлау құрамы бар үш компоненттен тұратын ерітінді даярлау, онымен қабырғаны сырлау, майлы бояуды беткі бөлігіне жағу, рулонды материалдар мен желімді таңдау
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	7.3.1.1 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 практикалық әрекеттегі алған білімдерін қолдану; 7.3.1.3 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.4 жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
	3.2 Өзбетінше жұмыс	7.3.2.1 беткі жамылғыға майлы бояуды жағу
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	8.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.2 цемент түрлерін атау, топтастыру, шикізаттан цемент алу, белгілеу, сақтау, қолдану; 8.1.2.3 цементі қолдану және белгілеу, сақтау тәсілдерін білу; 8.1.2.4 лабораториялық практикалық зерттеу (сыртқы түрі,сипап сезу, тығыздығы бойынша) жолымен цемент, құм, саз, гипстің қаситтерін білу; 8.1.2.5 ерітіндінің компоненттерін анықтау (төзімділігі, сапасы, атқарылатын қызметіне тән сәйкестігі)
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	8.1.3.1 перфоратордың техникалық сипатымен танысу; 8.1.3.2 перфоратормен жұмыс жасаудың тәсілдарын негіздеу; 8.1.3.3 құрлыс миксер құрылғысы мен қызметін, түрлерін білу; 8.1.3.4 құрлыс миксермен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.4.2 қолмен басқарылатын бояу батырмасымен, перфоратормен жұмыс жүргізудің ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 құрылыс алаңында сылау-сырлау жұмысын жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.4.5 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.5.2 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау ережесін сақтау; 8.1.5.3 еңбек тәртібі, сылақшы-сырлаушының жалақысын, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.1 Қарапайым және жақсартылған сылау	8.2.1.1 кірпіштің беткі жамылғысын тегістеудің қарапайым түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8..2.1.2 кірпіштің беткі жамылғысын сырлауға даярлау 8.2.1.3 құрлыс су деңгейін қолдану арқылы шамшырақты қою; 8.2.1.4 кірпіштің беткі жамылғысын сырлау үшін ерітінді даярлау; 8.2.1.5 бірінші қабат - қабырғаны алдын ала ылғандырып, 5 мм қалыңдықта сұйық ертіндімен кірпіштің беткі бөлігіне шашуды орындау; 8.2.1.6 қоюлық дәрежесін ұлғайтып бетін тегістеу, сылақ қалағы немесе үккішпен түзету 8.2.1.7 жамылғы қабатын жағып, тегістеу қабатын жасау; 8.2.1.8 жұмыста қолданылатын материалдар мен құралдардың қызметін, ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлау туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.9 кірпіштің беткі жамылғысының қарапайым және жақсы сырлаудың түрлерін сипаттау, салыстыру
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	8.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша кәсіби дағдыларын меңгеру мотивациясын көрсету; 8.3.1.2 орындалған жұмыстың сапасын талдауды жүргізу; 8.3.1.3 мұғалімнің көмегімен ағымдық өзін бақылауды жүзеге асыру 8.3.1.4 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.5 техникалық терминологияларды сөйлеу тілінде қолдану
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі).	8.3.2.1 сырлауға кірпіштің беткі бөлігін даярлау; 8.3.2.2 топырақты үккіштен өткізу тәсілі арқылы қабат жүргізу; 8.3.2.3 оқу тақталарын бүрку, тегістеуді орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (сылау, сылау қасиеттері)	8.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.2 ерітіндінің компоненттерін анықтау (төзімділігі, сапасы, атқарылатын қызметіне тән сәйкестігі) ; 8.1.2.3 сылау түрлері және оның қызметі мен қолданылуын анықтау; 8.1.2.4 сырлау құрамының негізгі компоненттерін анықтау
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	8.1.3.6 құрлыс миксер құрылғысы мен қызметін, түрлерін білу; 8.1.3.7 құрлыс миксермен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 8.1.3.8 сылақ жұмысына тән құралдар туралы ортақ түсініктерінің болуы; 8.1.3.9 сылақ жасау тәсілдарын меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі.	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.4.2 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.3 құрылыс алаңында сылау-сырлау жұмысын жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.4.4 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.5.2 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау ережесін сақтау; 8.1.5.3 еңбек тәртібі, сылақшы-сырлаушының жалақысын, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.2 Беткі жамылғысын тегістеу	8.2.2.1 тегістеу жұмысына жазықтықтың беткі бөлігін даярлау туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.2 қолдың басқаруымен сулы құрамы бар ертіндімен беткі бөлігін астарлауды орындау 8.2.2.3 қабырғаны сырлауға даярлаудың бастапқы тегістеу туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 жазықтықтың беткі бөлігін тегістеудің реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.5 жұмысқа тегістеуді даярлау 8.2.2.6 беткі бөлігін тегістеу тәсілін білу; 8.2.2.7 беткі бөілігі сырланған жеке орындарды тегістеуді орындау; 8.2.2.8 егеуқұм қағазымен тегістелген қабатты тазартуды орындау
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	8.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша кәсіби дағдыларын меңгеру мотивациясын көрсету; 8.3.1.2 орындалған жұмыстың сапасын талдауды жүргізу; 8.3.1.3 мұғалімнің көмегімен ағымдық өзін бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.4 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.5 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 сырланған беткі жамылғының жеке орындарын тегістеуді орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (эмульсия,беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	8.1.2.1 сырлау жұмыстарын орындау барысында қолданылатын сулы және сулы емес бояғыштардың құрамы мен материалдары туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.2 түстітану туралы түсініктерінің болуы (ғимарат бөлмелерін түсті безендіру) ; 8.1.2.3 түс қағаздарының түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.4 түс қағаздар жұмыстары үшін желім құрамының ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс	8.1.3.1қолмен басқарылатын бояу батырмасы туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 қолмен басқарылатын бояу батырмасының техникалық сипатымен танысу; 8.1.3.3 қолмен басқарылатын бояу батырмасын жұмысқа даярлау (жеке және ортақ желдеткіштер құралдарын, қақпақша сақтандарғышты, құбыршекті бекітудің беріктігі мен түзетуді тексеру) қолмен басқарылатын бояу батырмасымен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру; 8.1.3.4 түс қағаздар жұмысына тән құралдар туралы жалпы түсініктерінің болуы
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі.	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.4.2. қолмен басқарылатын бояу батырмасымен, перфоратормен жұмыс жүргізудің ережесін сақтау 8.1.4.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 құрылыс алаңында сылау-сырлау жұмысын жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.4.5 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы.	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.5.2 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау ережесін сақтау; 8.1.5.3 еңбек тәртібі, сылақшы-сырлаушының жалақысын, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.4 Эмульсиямен әктеу	8.2.4.1 водоэмульсия бояу құрамы мен ерекшелігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.4.2 тұтқырлық, иісі, жылтырлауығы бойынша құрамы судан емес бояуды сулы бояудан ажырату; 8.2.4.3 әртүрлі беткі төсемдерді водоэмульсиямен жабу үшін материалдарды таңдау; 8.2.4.4 жұмысқа водоэмульсия бояуларын даярлау; 8.2.4.5 бояу басқыштарды жуу және толтыру, тексеру 8.2.4.6 қолмен басқарылатын бояу басқыштармен жұмыс жасау ережесін білу және сақтау; 8.2.4.7 күрделі формадағы бөлшектерді және бүгілген беткі бөліктерін бояуды орындау
	2.5 Негізгі түстерді тану. Бөлмені эстетикалық өңдеу.	8.2.5.1 кемпірқосақтың түстерін атау және ажырата білу; 8.2.5.2 өңдейтін техникадағы аралас түстер туралы түсініктерінің болуы; 8.2.5.3 тұрғын үй-жайларды түстермен безендіру, бояу үшін түстерді таңдау туралы түсініктерінің болуы
	2.6 Түсқағаз жұмысы	8.2.6.1 түсқағазды жабыстырудың астыңғы беткі бөлігін даярлаудың тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.6.2 параметрлері бойынша түстерді топтастыру (беткі жамылғысының түрі, тығыздығы, суға төзімділігі); 8.2.6.3 жиек және ендерді кесу тәсілдерін меңгеру; 8.2.6.4 түс қағаздарды айқастыра және жапсарды біріктіру туралы түсініктерінің болуы; 8.2.6.5 өлшеу жолы арқылы беткі жамылғысын желімдеу биіктігін анықтау; 8.2.6.6 ғимараттың ұзындығына немесе қабырғаның биіктігіне қарай енді және жиекті қиюды орындау; 8.2.6.7 ұзындығы бойынша жиілікті есепке ала отырып жолақтарды кесуді орындау
	2.7 Еденді өңдеу	8.2.7.1 еден жабыны даярланатын материалдар мен түрлері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.7.2 мектептің әртүрлі бөлемелерінде төселген материалдар мен еден түрлерін анықтау
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	8.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша кәсіби дағдыларын меңгеру мотивациясын көрсету; 8.3.1.2 орындалған жұмыстың сапасын талдауды жүргізу; 8.3.1.3 мұғалімнің көмегімен ағымдық өзін бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.4 техникалық терминологияларды сөйлеу тілінде қолдану; 8.3.1.5 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жүргізлген жұмысты ауызша есеп беруді жүзеге асыру 8.3.1.6 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 жұмысқа водоэмульсиялы бояуды даярлау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 Материалтану (бояу және оның қасиеттері)	8.1.2.1 сырлау жұмыстарын орындау барысында қолданылатын сулы және сулы емес бояғыштардың құрамы мен материалдары туралы түсініктерінің болуы; 8.1.2.2 түстітану туралы түсініктерінің болуы (ғимарат бөлмелерін түсті безендіру)
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	8.1.3.1 қолмен басқарылатын бояу батырмасы туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 қолмен басқарылатын бояу батырмасының техникалық сипатымен танысу; 8.1.3.3 қолмен басқарылатын бояу батырмасын жұмысқа даярлау (жеке және ортақ желдеткіштер құралдарын, қақпақша сақтандарғышты, құбыршекті бекітудің беріктігі мен түзетуді тексеру) ; қолмен басқарылатын бояу батырмасымен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс жасау барысында қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 8.1.4.2 қолмен басқарылатын бояу батырмасымен, перфоратормен жұмыс жүргізудің ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасында өзінің жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 құрылыс алаңында сылау-сырлау жұмысын жүргізудің қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерінің болуы 8.1.4.5 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы.	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.5.2 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау ережесін сақтау; 8.1.5.3 еңбек тәртібі, сылақшы-сырлаушының жалақысын, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.3 Қарапайым және жақсартылған бояу	8.2.3.2 эмальді бояулардың құрамы мен ерекшелігі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.2 тұтқырлық, иісі, жылтырлауығы бойынша майлы бояудан эмальды бояудан ажырату; 8.2.3.3 әртүрлі беткі жамылғыларды бояу үшін құралдарды таңдау; 8.2.3.4 эмаль бояуының жабысқақтығын (шамалы) анықтау; 8.2.3.5 1 м² бояуға кететін шығын туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.6 ерітіндінің ерекшелігі мен құрамы туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.7 бояуды жұмысқа даярлау: металды тор арқылы жұмыс қалпына жеткізе білу; 8.2.3.8 үлгіге қарап бояуды орындау; 8.2.3.9 денешынықтыру және балалар алаңының құралдарын бояуды орындау; 8.2.3.10 валикпен жұмыс жасаудың тәсілін меңгеру; 8.2.3.11 май, лак, топырақ, ерітіндіні қолдану; 8.2.3.12 2-3 қабат жағу, қабырғаның жоғарғы жағынан ақырындап төменге қарай түсіріп бояу
2. Сылау-сырлау жұмысының технологиясы	2.8 Практикалық қайталау	8.2.8.1 қою қонсистенциялы топырақты жағудың тәсілдерін, түрлі бұрыштарға қалақшамен сылақты сырлау, қабырғаны жоғарыдан төменге қарай жылжу арқылы бояу беткі бөлігін жөндеуге даярлау бойынша операцияларды орындау; беткі бөлігін тегістеу; түсқағазды жабыстыру үшін түсқағаз бен желімді даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдысын бекіту
3. Еңбек пәнін талдау және бағалау.	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау.	8.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша кәсіби дағдыларын меңгеру мотивациясын көрсету; 8.3.1.2 орындалған жұмыстың сапасын талдауды жүргізу; 8.3.1.3 мұғалімнің көмегімен ағымдық өзін бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.4 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.5 техникалық терминологияларды сөйлеу тілінде қолдану; 8.3.1.6 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жүргізлген жұмысты ауызша есеп беруді жүзеге асыру 8.3.1.7 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.8 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	8.3.2.1 балалар және спорттық алаңдар құралдарын бояуды орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (саралап)

6) 9-сынып

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту масаттары
1-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пікірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пән ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ынталану
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	9.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс; материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы 9.1.2.2 ерітіндіні жасаудың негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: төзімділігі, ерітіндінің орнығуы,тұтасуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	9.1.3.1 бұрамашегенің қызметі мен құруын білу; 9.1.3.2 бұрамашегемен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.3 бетон араластырғыш туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.4 бетон араластырғышпен жұмыс жүргізу тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.5 электр араның құрылымы мен қызметін білу 9.1.3.6 бетон араластырғышты тазалауды жүргізу; 9.1.3.7 электр арамен жұмыс жүргізудің тәсілдарын білу; 9.1.3.8 қопару құралы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.9 қопару құралымен жұмыс жүргізудің тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.10 елеуіш құралы және оның қызметі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.11елеуіш құралын қолдану арқылы құмды електен өткізу тәсілін меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.4.1 бетон араластырғышпен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.2 жұмыс орнында қопару, электр ара, бұрамашегемен жұмысты орындауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.3 жұмыс орнында және құрылыс алаңында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.4 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.5.2 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтініштерді рәсімдеу; 9.1.5.3 еңбек ақысының төлеу түрлерін ажырату (еңбекақы, келісімді, уақытық төлемақы); 9.1.5.4 өндірістік бақылау жүргізу және ұйымдастыру бойынша санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтер, әдістемелік нұсқаулықтарды білу; 9.1.5.5 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін сақтау; 9.1.5.6 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктер алу
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.1. Қарапайым және жақсартылған сылау	9.2.1.1 ағаштың беткі жамылғысын тегістеудің қарапайым түрлері туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.2 ағаштың беткі жамылғысын сырлауға даярлау 9.2.1.3 жоңқалық қалқан түрлері мен оны қолдана білу; 9.2.1.4 жоңқалық қалқанды нығайтуды орындау; 9.2.1.5 үш кезеңнен тұратын қабатты сырлауды орындау; 9.2.1.6 жұмысты жүргізу үшін қолданылатын материалдар мен құралдардың қызметін, ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.7 ағаштың беткі жамылғысын сапалы сырлауды орындау; 9.2.1.8 ағаштың беткі жамылғысын қарапайым және жақсы сырлаудың түрлерін сипаттау, салыстыру; 9.2.1.9 төбені сырлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.10 "өзіне қарай" "өзіңнен әрі" тәсілдерімен төбені сырлауды орындау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терменологияларды қолдану арқылы өзінің және басқа адамдардың жұмыстарында көрсетілген идея мен тақырыбын сипаттау; 9.3.1.2 қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 9.3.1.2 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жұмысты орындау процессін мұқият талдау; 9.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын басқару; 9.3.1.4 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.5 жұмыстың сапала орындалуын қадағалау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі).	9.3.2.1 жұмысты орындау үшін материалдар мен құралдарды, жұмыстың түрін анықтау, жұмыстың жоспарын құру, операцияны орындаудың реттілігін анықтау; 9.3.2.2 жоңқалық қалқаны бекітуді орындау; 9.3.2.3 гипсокартондағы жапсар мен тiгiстерді өңдеу
2-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пікірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пән ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ынталану
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	9.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ерітіндіні жасаудың негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: төзімділігі, ерітіндінің орнығуы,тұтасуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	9.1.3.1 бұрамашегенің қызметі мен құруын білу; 9.1.3.2 бұрамашегемен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.3 бетон араластырғыш туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.4 бетон араластырғышпен жұмыс жүргізу тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.5 электр араның құрылымы мен қызметін білу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.4.1 бетон араластырғышпен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.2 жұмыс орнында қопару, электр ара, бұрамашегемен жұмысты орындауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.3 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы; түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.5.2 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтініштерді рәсімдеу; 9.1.5.3 еңбек ақысының төлеу түрлерін ажырату (еңбекақы, келісімді, уақытық төлемақы); 9.1.5.4 өндірістік бақылау жүргізу және ұйымдастыру бойынша санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтер, әдістемелік нұсқаулықтарды білу; 9.1.5.5 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін сақтау; 9.1.5.6 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктер алу
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.2 Беткі жамылғысын тегістеу	9.2.2.1 тегістеу жұмысына сылақты өзбетінше даярлау; 9.2.2.2 сырланған беткі қабатты тегістеудің реттілігі туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.3 әртүрлі бұрыштарға бітеуіштерді жағу арқылы жапсар мен тесіктерді жабу; 9.2.2.4 көлдеңнен қозғалу арқылы жарылуларды толықтыру тәсілдерімен көлемді шұңқырларды толтыру; 9.2.2.5 әртүрлі бұрыштарға тегістеуді жағу тәсілі арқылы бүркеншіктерді жабу; 9.2.2.6 тесіктерді жабу үшін қаптайтын сетканы қолдану; 9.2.2.7 старттық тегістеуді орындау; 9.2.2.8 жайылған тегістерді тегістеу
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терменологияларды қолдану арқылы өзінің және басқа адамдардың жұмыстарында көрсетілген идея мен тақырыбын сипаттау; 9.3.1.2 қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 9.3.1.2 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жұмысты орындау процессін мұқият талдау; 9.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын басқару 9.3.1.4 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті; түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.5 жұмыстың сапала орындалуын қадағалау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі).	9.3.2.1 жұмысты орындау үшін материалдар мен құралдарды, жұмыстың түрін анықтау, жұмыстың жоспарын құру, операцияны орындаудың реттілігін анықтау; 9.3.2.2 жоңқалық қалқаны бекітуді орындау; 9.3.2.3 гипсокартондағы жапсар мен тiгiстерді өңдеу
3-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пікірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пән ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ынталану
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	9.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ерітіндіні жасаудың негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: төзімділігі, ерітіндінің орнығуы,тұтасуы; 9.1.2.3 түс қағаздардың түрлері туралы түсініктерінің болуы (винилді, флизелин, шыны талшық,метталдан жасалған, сұйық түсқағаздар); 9.1.2.4 түс қағаздардың фактурасы бойынша анықтау; 9.1.2.5 түс қағазбен жұмыс жасайтын желімнің құрамы және желімдеу құрамы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.6 түс қағаздар жұмыстары үшін кілей құрамының ерекшеліктері мен қасиеттерін есепке алу; 9.1.2.7 еденнің беткі жамылғысының негізгі қасиеттері туралы түсініктерінің болуы: суға төзімділігі, тозғыштығы, иілгіштігі; 9.1.2.8 еденнің беткі жамылғысының негізгі және негізгі емес түрлері туралы түініктерінің болуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	9.1.3.1 бұрамашегенің қызметі мен құруын білу; 9.1.3.2 бұрамашегемен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.3 бетон араластырғыш туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.4 бетон араластырғышпен жұмыс жүргізу тәсілдарын меңгеру; 9.1.3.5 электр араның құрылымы мен қызметін білу; 9.1.3.6 бетон араластырғышты тазалауды жүргізу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.4.1 бетон араластырғышпен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.2 жұмыс орнында қопару, электр ара, бұрамашегемен жұмысты орындауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.3 жұмыс орнында және құрылыс алаңында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.4 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.5.2 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтініштерді рәсімдеу; 9.1.5.3 еңбек ақысының төлеу түрлерін ажырату (еңбекақы, келісімді, уақытық төлемақы) ; 9.1.5.4 өндірістік бақылау жүргізу және ұйымдастыру бойынша санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтер, әдістемелік нұсқаулықтарды білу; 9.1.5.5 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін сақтау; 9.1.5.6 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктер алу
2. "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.4 Эмульсиямен әктеу	9.2.4.1 беткі жамылғыны водоэмульсия бояуға даярлау; 9.2.4.2 қабырғаны тазалау тегістеу, жарылған орындарына бояу жағу; 9.2.4.3 1 м² бояуға кететін шығын туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.4 водоэмульсия бояуымен төбеге жағу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.5 қабырғаның барлық периметрі бойынша төбенің бұрышынан 3-5 см қашықтықта төбенің шетін қыл қаламмен немесе кішкентай валикпен бояды жүргізу; 9.2.4.6 валикпен жұмыс жасау тәсілін меңгеру; 9.2.4.7 келесі және соңғы қабаты жағу барысын бір бағытта төбені бояуды орындау
	2.5 Негізгі түстерді тану. Бөлмені эстетикалық өңдеу	9.2.5.1 аралас түстердің ерекшеліктері туралы түсініктерінің болуы; 9.2.5.2 түс контраст; өңдейтін техникадағы аралас түстер үшін түстер шеңберін қолдана алу; 9.2.5.3 сылау жұмыстарында түстердің үйлесімді болуына түстер элементтері мен фактураны қолдану
	2.6 Түсқағаз жұмысы	9.2.6.1түсқағаздың беткі бөлігіне жағылатын желімді қолдану туралы түсініктерінің болуы; 9.2.6.2 суреттердің сәйкес болуы үшін (байқау) түсқағазды қабырғаға қойып орналастыру; 9.2.6.3 жиектің еніне, дөңес жеріне дайындалып қойылған ендерді бет жағын төмен қарай жинау 9.2.6.4 енге желім құрамын қылқаламен жағу; 9.2.6.5 жабыстырылатын түсқағаздың жоғарғы жағын белгілеу; 9.2.6.6 түсқағаздың беткі бөлігін жабыстыру тәсілін меңгеру; 9.2.6.7 ескі бөлігін тегістеу арқылы беткі жағына түсқағазды жабыстыру
	2.7 Еденді өңдеу	9.2.7.1 еденді төсеуге даярлау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.7.2 еден түрлерінің алуан түрлі төсемелерімен таныстыру; 9.2.7.3 еден түрлерінің алуан түрлерін төсеу кезінде өмір қауіпсіздік техникасын сақтау, еденді төсеу үшін құралдардың қызметі бойынша қолдану; 9.2.7.4 төсеменің астына еденің беткі жағын даярлаудың реттілігін білу; 9.2.7.5 металл торын тарту арқылы ағаш және бетон негізінде гидроизоляциялау; 9.2.7.6 марка мен маяк бойынша еден астынадағы стяжка құралдарын білу; 9.2.7.7 беткі жамылғыны ұстауға бөлу, маркасын орнықтыру
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терменологияларды қолдану арқылы өзінің және басқа адамдардың жұмыстарында көрсетілген идея мен тақырыбын сипаттау; 9.3.1.2 қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 9.3.1.2 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жұмысты орындау процессін мұқият талдау; 9.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын басқару; 9.3.1.4 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.5 жұмыстың сапала орындалуын қадағалау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 жұмысты орындау үшін материалдар мен құралдарды, жұмыстың түрін анықтау, жұмыстың жоспарын құру, операцияны орындаудың реттілігін анықтау; 9.3.2.2 операцияны орындаудың реттілігін құру: түсқағаз, қылқалам, желімді даярлау; түсқағазды жапыстыру
4-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пікірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Сылау-сырлау ісі" пән ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ынталану
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	9.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	9.1.3.1 бұрамашегенің қызметі мен құруын білу; 9.1.3.2 бұрамашегемен жұмыс жасаудың тәсілдарын меңгеру
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	9.1.4.1 бетон араластырғышпен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.2 жұмыс орнында қопару, электр ара, бұрамашегемен жұмысты орындауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.3 жұмыс орнында және құрылыс алаңында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.4.4 тыныс алу жолдарының мүшелерін сақтаудың жеке құралдарының қызметі мен түрлері туралы түсініктерінің болуы: газқағар құбыршек, маска және әр түрлі құралдар
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.5.2 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтініштерді рәсімдеу; 9.1.5.3 еңбек ақысының төлеу түрлерін ажырату (еңбекақы, келісімді, уақытық төлемақы); 9.1.5.4 өндірістік бақылау жүргізу және ұйымдастыру бойынша санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтер, әдістемелік нұсқаулықтарды білу; 9.1.5.5 өрт қауіпсіздік техникасын, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін сақтау; 9.1.5.6 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсініктер алу
2. "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.3 Қарапайым және жақсартылған бояу	9.2.3.1 беткі жамылғысы метталды заттарды бояу туралы түсініктерінің болуы (құбыр мен радиаторлар, бумен жылыту жүйесін); 9.2.3.2 беткі жамылғысы метталды заттарды бояуға даярлау үшін құралдар мен материалдарды таңдау; 9.2.3.3 боялмаған беткі жағын бояуға даярлау: кебемен егеу, қалақшамен тазалау, егеуқұм қағазымен тегістелген қабатты тазартуды орындау; 9.2.3.4 бояуды жұмысқа даярлау: металды тор арқылы жұмыс қалпына жеткізу; 9.2.3.5 үлгіге қарап бояуды орындау; 9.2.3.6 металды беткі жамылғыны бояуды орындау; 9.2.3.7 қылқаламен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 9.2.3.8 қолы ұзын жіңішке қыл қаламен радиатор секцияларының жоғары ішкі бөлігін бояу
2. "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.8 Практикалық бақылау	9.2.8.1 сырлау ерітіндісін даярлап, "өзіне қарай" "өзіңнен әрі" тәсілдерімен төбені сырлауды орындау, гипсокартандағы ойқтар мен тегіс емес жерлерді әртүрлі бұрыштарға сылақтарды сырлау тәсілдерін, кең, түзу жазық беттеріне бояуды жағу; жөндеу жұмыстарын орындау үшін қажетті материалдарды даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдыны бекіту
3. "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	9.3.1.1техникалық терменологияларды қолдану арқылы өзінің және басқа адамдардың жұмыстарында көрсетілген идея мен тақырыбын сипаттау; 9.3.1.2 қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 9.3.1.2 өзбетінше және мұғалімнің сұрағы бойынша жұмысты орындау процессін мұқият талдау; 9.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын басқару; 9.3.1.4 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.5 жұмыстың сапала орындалуын қадағалау 9.3.1.6 өз еңбегінің нәтижелеріне қызығушылық таныту
	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	9.3.2.1 жұмысты орындау үшін материалдар мен құралдарды, жұмыстың түрін анықтау, жұмыстың жоспарын құру, операцияны орындаудың реттілігін анықтау; 9.3.2.2 операцияны орындаудың реттілігін құру: түсқағаз, қылқалам, желімді даярлау; түсқағазды жапыстыру; 9.3.2.3 металды беткі жамылғыны өзбетінше бояу; 9.3.2.4 төбені бояуды бір бағытта, ал кейінгі қабаттарды алдынғы қабаттарға перпендикулярды орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жыл	9.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай қорытынды практикалық жұмысты орындау

7) 10-сынып

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу, эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	10.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.2 беткі бөлікті тегістеу мен сырлау үшін жаңа материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.3 декоративті сылау үшін ерітінді түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.4декоративті сырлау үшін ерітінді құрамын визуальды және тактильды сезіну арқылы анықтау
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	10.1.3.1еріткіш сорғыш құралы туралы мағлұматтар алу; 10.1.3.2 еріткіш сорғыш (қондырма) құралы мен қызметін ажырату және түсіну; 10.1.3.3 өндейтін тегістейтін машинка туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің қағидасын білу; 10.1.3.5 өңдейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің тәсілдарын меңгеру; 10.1.3.6 заманауи өнеркәсіп және машинамен (құрлыс объектілеріне, цехтер немесе орта арнайы оқу мекемелеріне экскурсия) танысу; 10.1.3.7 кіші механизация құралдарымен танысу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.4.1 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жасаудың өмір қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.2 қолдың басқаруымен немесе машинкамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.3 электр қауіпсіздік бойынша талаптарды сақтау; 10.1.4.4 жұмыс орнында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.5.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен өндірістегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 жалақыдан ұсталынатын салық, зейнетақы қоры, кәсіподақ төлемі, айыппұл ұстау тәртібі туралы білу; 10.1.5.5 еңбек келісімшартын бұзу шарттарын білу (жұмысшының немесе жұмыс берушінің иницативасы бойынша); 10.1.5.6 еңбек қатынасын, ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білуі
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.1 Қарапайым және жақсартылған бояу	10.2.1.1 сылақ жұмыстарын орындаудың қызметтерін түсіну; 10.2.1.2 бетон алмастырғышпен жұмыс жасаудың қағидаларын түсіну; 10.2.1.3 терезе беткейлері мен есiк ойықтарын сырлау туралы түсініктерінің болуы; 10.2.1.4 өндейтін тегістейтін машинаны қолдану арқылы кірпіштің беткі жамылғысын қарапайым сырлауды орындау; 10.2.1.5 кемшіліктер және оның салдары туралы мәлеметтердің болуы; 10.2.1.6 сырлау кемшіліктерінің түрлерін анықтау және оны алдын алуды білу; 10.2.1.7 ұсақ және терең жарылуларды алдын алу, сырлауды жіктей алу; 10.2.1.8 құрлысы жұмыстарын өнеркәсіб шартында жазық бетін қарапайым және жақсартылған сырлауды орындау; 10.2.1.9 жазықтықтың беткі жағын өңдеуді қолмен жұмыс жасаудан бас тартып машинамен жұмыс жасау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	10.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша өзінің кәсіби жеке ерекшеліктерін сәйкестендіру; 10.3.1.2 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту 10.3.1.3 өз еңбегіне тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 10.3.1.4 адамның еңбегін қадірлеу, қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 10.3.1.5 өз еңбек әрекетін адекватты түрде өзін-өзі бағалау; 10.3.1.6 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.7 бұйым үлгісін талдауды өзбетінше орындау; 10.3.1.8талапқа сәйкес жұмыстың сапасын бағалау; 10.3.1.9 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 10.3.1.10 жұмыстың нәтижесі мен сапасын тексеру
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 өңдеу тегістеу машинкасын қолдану арқылы кірпіштің беткі бөлігін қарапайым сырлауды орындау
2-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	10.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс; материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы 10.1.2.2 беткі бөлікті тегістеу мен сырлау үшін жаңа материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.3 декоративті сылау үшін ерітінді түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.4декоративті сырлау үшін ерітінді құрамын визуальды және тактильды сезіну арқылы анықтау; 10.1.2.5 қызметі бойынша декаротивті сырлау үшін ерітінді түрлерін ажырату
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	10.1.3.1 еріткіш сорғыш құралы туралы мағлұматтар алу; 10.1.3.2 еріткіш сорғыш (қондырма) құралы мен қызметін ажырату және түсіну; 10.1.3.3 өндейтін тегістейтін машинка туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің қағидасын білу; 10.1.3.5 өңдейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің тәсілдарын меңгеру; 10.1.3.6 заманауи өнеркәсіп және машинамен (құрлыс объектілеріне, цехтер немесе орта арнайы оқу мекемелеріне экскурсия) танысу; 10.1.3.7 кіші механизация құралдарымен танысу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.4.1 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жасаудың өмір қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.2 қолдың басқаруымен немесе машинкамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.3электр қауіпсіздік бойынша талаптарды сақтау; 10.1.4.4 жұмыс орнында еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.5.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен өндірістегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 жалақыдан ұсталынатын салық, зейнетақы қоры, кәсіподақ төлемі, айыппұл ұстау тәртібі туралы білу; 10.1.5.5 еңбек келісімшартын бұзу шарттарын білу (жұмысшының немесе жұмыс берушінің иницативасы бойынша); 10.1.5.6 еңбек қатынасын, ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білуі
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.2 Беткі жамылғысын тегістеу	10.2.2.1 жұмыс түріне байланысты тегістеуден қоспасын таңдау; 10.2.2.2 беткі бөлігін тегістеуге өздігімен даярлау; 10.2.2.3 мәрелік тегістеу туралы түсініктерінің болуы 10.2.2.4 сулы құрамы бар ертіндімен беткі бөлігін астарлауды орындау; 10.2.2.5 мәрелік тегістеудің тәсілдерін білу; 10.2.2.6 құралды 20° бұрышына қарай қысу арқылы жұқа қабатпен төменнен жоғары қозғалту негізінде тегістеуді жүргізу; 10.2.2.7декаративті тегістеу туралы түсініктерінің болуы (бояулы қабатты кракелюр, гипсті тегістеуден жасалған декаративті рельев); 10.2.2.8 өңдеуші-тегістеу машинасымен тегістелген қабаты тазартуды орындау
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	10.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша өзінің кәсіби жеке ерекшеліктерін сәйкестендіру; 10.3.1.2 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 10.3.1.4 адамның еңбегін қадірлеу, қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 10.3.1.5 өз еңбек әрекетін адекватты түрде өзін-өзі бағалау; 10.3.1.6 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.7 бұйым үлгісін талдауды өзбетінше орындау; 10.3.1.8 талапқа сәйкес жұмыстың сапасын бағалау; 10.3.1.9 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 10.3.1.10 жұмыстың нәтижесі мен сапасын тексеру
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 бұрышы 20°-та құралды қысу арқылы жұқа қабатпен жоғарыдан төмен қарай қозғалу арқылы сырлауды жүргізу
3-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет.	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	10.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.2 беткі бөлікті тегістеу мен сырлау үшін жаңа материалдар түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.3 декоративті сылау үшін ерітінді түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.4декоративті сырлау үшін ерітінді құрамын визуальды және тактильды сезіну арқылы анықтау; 10.1.2.5 қызметі бойынша декаротивті сырлау үшін ерітінді түрлерін ажырату; 10.1.2.6 еденнің беткі жамылғысы туралы түсініктерінің болуы; 10.1.2.7 еденнің беткі жамылғысының технологиялық қасиеттерімен, оны қолдану туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	10.1.3.1 еріткіш сорғыш құралы туралы мағлұматтар алу; 10.1.3.2 еріткіш сорғыш (қондырма) құралы мен қызметін ажырату және түсіну; 10.1.3.3 өндейтін тегістейтін машинка туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жүргізудің қағидасын білу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.4.1 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жасаудың өмір қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.2 қолдың басқаруымен немесе машинкамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.3 электр қауіпсіздік бойынша талаптарды сақтау;
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.5.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен өндірістегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 жалақыдан ұсталынатын салық, зейнетақы қоры, кәсіподақ төлемі, айыппұл ұстау тәртібі туралы білу; 10.1.5.5 еңбек келісімшартын бұзу шарттарын білу (жұмысшының немесе жұмыс берушінің иницативасы бойынша); 10.1.5.6 еңбек қатынасын, ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білуі
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.4 Эмульсиямен әктеу	10.2.4.1 боялған беткі жамылғыны бояуға даярлау; 10.2.4.2 беткі бөлігін водоэмульсиямен бояуды орындау үшін өздігімен материалдар мен құралдарды таңдап алу; 10.2.4.3 үлгі, құрамы, түсі бойынша колер таңдап алу; 10.2.4.4 водоэмульсия бояуына қоспалар қосу; 10.2.4.5 берілген бояудың колерін даярлау; 10.2.4.6 үлгіге қарап бояу операциясын орындау; 10.2.4.7 сырлау жұмыстарын орындау барысында қолданылатын механизмдер және машинамен жұмыс жасаудың тәсілдері мен құралдары туралы түсініктерінің болуы
	2.5 Негізгі түстерді тану. Бөлмені эстетикалық өңдеу	10.2.5.1 жаңа түсті алу үшін әртүрлі түстердің 2-3 пигменттерін араластыра алу; 10.2.5.2 пәтерді безендіру кезінде түстердің өзіне тән белгілерін есепке алу; 10.2.5.3 әртүрлі ғимараттарды безендіру үшін плитка, линолеум, түс қағаздар гаммаларына сәйкес таңдап алу
	2.6 Түсқағаз жұмысы	10.2.6.1 түсқағаздың үлгілерін иілгіштігі, қалыңдығы, фактурасы, түрі бойынша анықтау; 10.2.6.2 ғимараттың өлшемін есепке ала отырып түс, сурет, реңкке қарай түсқағаз материалдарын таңдау және сұраптау; 10.2.6.3 қабырғаға жабыстыру барысында суреттерді аралас ендерге орналасуының сәйкестігіне қарай түсқазадың жалпақтығын берілген ұзындықта қию; 10.2.6.4 терезе ойығымен бірге қабырғаның сыртынан бұрышқа дейін түсқазады жабыстыруды орындау; 10.2.6.5 түсқағаздың түрі бойынша беткі жағына айқастыра немесе жапсар арқылы түсқағазды жабыстыру; 10.2.6.6 жиек пен фризаны желімдеуді орындау
	2.7 Еденді өңдеу	10.2.7.1 керамикалық плиткалы жамылғысы бар еден туралы түсініктерінің болуы; 10.2.7.2 керамикалық плиткалы жамылғысы бар еден төсемелерінің тәсілдерін ажырату; 10.2.7.3 беткі жағын қоқыстан тазалау, шанын сүрту, жуу, еденің геометриялық пішінің дұрыстығын тексеру; 10.2.7.4 металл торын тарту арқылы ағаш және бетон негізінде гидроизоляциялау; 10.2.7.5 марка мен маяк бойынша еден астынадағы стяжка құралдарын беткі жамылғыны ұстауға бөлу, маркасын орнықтыру; 10.2.7.6 еденің беткі жамылғысына суреттерді бөлу тәсілдерін меңгеру, аралық, фризонды плиткаларды орнықтыру; 10.2.7.7 деңгейлік, үшбұрыштық сызғыш тәсілімен бірінші қатар және реттілікпен орнықтыру; 10.2.7.8 плитканы орнықтырғаннан кейін артық бөліктерін тегістеу
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	10.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша өзінің кәсіби жеке ерекшеліктерін сәйкестендіру; 10.3.1.2 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 10.3.1.4 адамның еңбегін қадірлеу, қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 10.3.1.5 өз еңбек әрекетін адекватты түрде өзін-өзі бағалау; 10.3.1.6 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.7 бұйым үлгісін талдауды өзбетінше орындау; 10.3.1.8 талапқа сәйкес жұмыстың сапасын бағалау; 10.3.1.9 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 10.3.1.10 жұмыстың нәтижесі мен сапасын тексеру
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1. өңдеу тегістеу машинкасын қолдану арқылы кірпіштің беткі бөлігін қарапайым сырлауды орындау; 10.3.2.2 көлдеңнен және тік қозғалыспен бояуды орындау
4-тоқсан
1 "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек құралдары туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өздігімен кәсібін анықтауға ниет білдіру; 10.1.1.2 заманауи өмір шартының қажеттілігі ретінде еңбек қызметіне дағдылану; 10.1.1.3 оқу шеберханасындағы құрал-жабдықтарға мұқият қарау
	1.2 Материалтану (цемент, құм, саз, гипс, бояу,эмульсия, сылау, беткі қабаты толтырылған плитка, кілей және оның қасиеттері)	10.1.2.1 сылау-сырлау, түсті қағаздарды жапыстыру жұмыстарында қолданылатын құрылыс материалдардың түрлері туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Құралдар мен жабдықтар (механизмге негізделген құралдар, жабдықтардың түрлері, құралдарда жұмыс жүргізудің тәсілі)	10.1.3.1 заманауи өнеркәсіп және машинамен (құрлыс объектілеріне, цехтер немесе орта арнайы оқу мекемелеріне экскурсия) танысу; 10.1.3.2 кіші механизация құралдарымен танысу
	1.4 Шеберхана мен құрылыс алаңында қауіпсіз жұмыс істеу ережесі	10.1.4.1 өндейтін тегістейтін машинкамен жұмыс жасаудың өмір қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.2 қолдың басқаруымен немесе машинкамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.3 электр қауіпсіздік бойынша талаптарды сақтау
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.5.3 тариф сеткасы бойынша жалақы түрлері мен өндірістегі квалификациялық дәрежесі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 жалақыдан ұсталынатын салық, зейнетақы қоры, кәсіподақ төлемі, айыппұл ұстау тәртібі туралы білу; 10.1.5.5 еңбек келісімшартын бұзу шарттарын білу (жұмысшының немесе жұмыс берушінің иницативасы бойынша); 10.1.5.6 еңбек қатынасын, ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білуі
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.3 Қарапайым және жақсартылған бояу	10.2.3.1 жақсартылған бояу туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 жақсартылған бояу үшін материалдар мен құралдарды таңдау; 10.2.3.3 беткі жамылғыны бояуға даярлау; 10.2.3.4 майлы және эмальды бояу үшін ерітіндіні тану; 10.2.3.5 жұмысқа өзбетінше бояуды даярлау; 10.2.3.6 қылқаламен жұмыс жасау тәсілдерін біл;у 10.2.3.7 жақсартылған бояуды орындау; 10.2.3.8 декаративті бояу туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.9 үлгі бойынша декаративті бояу түрлерін анықтау (стиплинг, эффект "тері жамылғысы", венецианды тегістеу имитациясы) ; 10.2.3.10 майлау жұмыстарын орындау кезінде машинамен жұмыс жасаудың тәсілдері мен құралдары туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.11 бояу басқышымен жұмыс жасаудың тәсілдерін меңгеру
2 "Сылау-сырлау жұмысының технологиясы"	2.8 Практикалық қайталау	10.2.8.1 берілген ұзындықта түсқағаздың жалпақтығын кесу, түсқағаздың түсі бойынша беткі жағына айқастыра немесе жапсар арқылы түсқағазды жабыстыру, еденің беткі жағына суреттерді бөлу, деңгейлеп, үшбұрыштық сызғыш тәсілімен бірінші қатар және реттілікпен орнықтыру, беткі жамылғыны жөндеуге даярлау бойынша операцияларды орындау,беткі жағын тегістеу, түсқағазды жабыстыру үшін түсқағаз бен желімді даярлаудың практикалық біліктілігі мен дағдысын бекіту
3 "Еңбек пәнін талдау және бағалау"	3.1 Еңбек пәнін талдау және бағалау	10.3.1.1 "Сылау-сырлау ісі" еңбек кәсібі бойынша өзінің кәсіби жеке ерекшеліктерін сәйкестендіру; 10.3.1.2 өз еңбек нәтижелеріне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 10.3.1.4 адамның еңбегін қадірлеу, қойылған мақсатқа жету үшін табандылық таныту, өз еңбегін мақтан тұту, жауапкершілік таныту; 10.3.1.5 өз еңбек әрекетін адекватты түрде өзін-өзі бағалау; 10.3.1.6 тұлғалық құзыреттілік деңгейімен кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.7 бұйым үлгісін талдауды өзбетінше орындау; 10.3.1.8 талапқа сәйкес жұмыстың сапасын бағалау; 10.3.1.9 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 10.3.1.10 жұмыстың нәтижесі мен сапасын тексеру
	3.2 Өзбетінше жұмыс (үлгі тізбесі)	10.3.2.1 өңдеу тегістеу машинкасын қолдану арқылы кірпіштің беткі бөлігін қарапайым сырлауды орындау
	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жыл	10.3.3.1 қиындығы мен орындалуы бойынша емтиханға сай қорытынды практикалық жұмысты орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
4-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Слесарлық іс" оқу пәнінің мазмұны

71. "Кәсіби еңбекке баулу. Слесарлық іс" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Жұмысты орындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

72. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) материалтануға кіріспе;

3) жұмыс тәсілдері мен ережесі;

4) құралдар мен жабдықтар.

73. "Жұмысты орындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) слесарлық өңдеуге дайындық операциялары;

2) құрастыру;

3) графикалық сауаттылық негіздері;

4) технологиялық дағдыларды жетілдіру;

5) мөлшерлі слесарлық өңдеу;

6) металды көркемдік өңдеу;

7) зертханалық жұмыстар;

8) білім алушылардың өзіндік жұмысы.

74. "Еңбек заррарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету;

2) барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу;

3) БАҚ жұмысты жариялау.

75. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.3 "Слесарь" мамандығының ерекшеліктерін білу	8.1.1.1 патриоттық сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін түсінуі мен білімін көрсете білу; 8.1.1.3 слесарлық өндірістің негізгі мамандарын білу	9.1.1.1 басқаның көзқарасына құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқи білу; 9.1.3.1 слесарлық іс бойынша негізгі еңбек ұйымдары туралы білу	10.1.1.1 қазақ халқының тарихы мен мәдениетін білу; 10.1.1.2 "Слесарлық іс" пәні бойынша еңбек түрлерін білу; 10.1.1.3 слесарь мамандығының кәсібилік сипаттамасын білу
1.2 Кіріспе және материалтану	7.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу; 7.1.2.2 материалдартану негіздерін білу; 7.1.2.3 материалдардың әр түрін ажырата білу; 7.1.2.4 металдың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсініктің болуы	8.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу; 8.1.2.2 материалтануды білу; 8.1.2.3 материалдардың әр түрін ажырата білу; 8.1.2.4 металдың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсініктің болуы	9.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу; 9.1.2.2 материалтануға қызығушылық таныту; 9.1.2.3 қара және түлі-түсті металдарды білу; 9.1.2.4 материалдардың қасиетін және оның түрлерін білу; 9.1.2.5 металдың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттерін білу	10.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу; 10.1.2.2 металдың химиялық және физикалық қасиеттерін білу; 10.1.2.3 материалдардың түрлерін ажырату; 10.1.2.4 материалдардың қасиетін және оның түрлерін білу; 10.1.2.5 материалдар мен қорытпаларды білу; 10.1.2.6 металдардың құрылымы мен оқыту әдістерін білу
1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	7.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 7.1.3.2 слесарлық жұмысты орындау барысында техникалық қауіпсіздікті білу; 7.1.3.3 металды өңдеу тәсілдерін түсіну (бейнематериал); 7.1.3.4 слесарлық жұмыстың құралдары мен құрылғыларын білу.	8.1.3.1 слесарлық жұмысты орындау барысында техникалық қауіпсіздікті білу; 8.1.3.2 бағдарлама талаптарына сәйкес металмен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 8.1.3.3 металды өңдеу тәсілдерін білу (бейнематериал); 8.1.3.4 слесарлық жұмыста құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасай білу; 8.1.3.5 құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасай білу; 8.1.3.6 металды өңдеу тәсілдері мен ережелерін білу	9.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 9.1.3.2 құралдармен жұмыс жасай білу және жұмыстың қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.1.3.3 металды өңдеу тәсілдерін білу (бейнематериал); 9.1.3.4 металды түзету туралы жалпы мәліметті білу; 9.1.3.5 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 9.1.3.6 құралдарды кәсіби деңгейде меңгеру және жұмыс жасау; 9.1.3.7 сызықтық белгілеуді білу; 9.1.3.8 қосымша құрылғыларды қолдана білу	10.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 10.1.3.2 құралдарды кәсіби деңгейде меңгеру және жұмыс жасай білу; 10.1.3.3 металды өңдеу тәсілдерін білу (бейнематериал); 10.1.3.4 металдың иілгіштігі туралы жалпы мәліметті білу; 10.1.3.5 жұмыс орнын ұйымдастыру және жабдықтай білу; 10.1.3.6 сызықтық белгілеуді білу; 10.1.3.7 жазықтықта белгілей білу; 10.1.3.8 кеңістіктік белгілеуді білу; 10.1.3.9 қосымша құрылғыларды қолдана білу
1.4 Құралдар мен жабдықтар	7.1.4.1 "Слесарлық іс" кәсібі бойынша жұмыс түрлерін білу; 7.1.4.2 құралдарды қолданды және оларды түзетуді білу; 7.1.4.3 бұрғылау қондырғысы құрал туралы түсініктің болуы, бұрғылауды жасау; 7.1.4.4 кесу және өңдеу құралдарын қолдана білу 7.1.4.5 бұйымның графикалық бейнесін құрастыру және жұмысты жоспарлай білу; 7.1.4.6 слесарлық құралдар құрылғысын және қызметін білу; 7.1.4.7 слесарлық құралдарды қайрау және қызмет көрсету ережесін білу; 7.1.4.8 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу	8.1.4.1 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшелігін білу; 8.1.4.2 құралдарды қолдана білу; 8.1.4.3 сызбасы, техникалық суреті бойынша тапсырмаға бағдарлау, топтық әңгімелесу барысында жұмысты жоспарлау; 8.1.4.4 табақша металды қолмен өңдеу тәсілдері мен ережесін білу; 8.1.4.5 бұрғылау құрылғысын, оның түрлерін білу, бұрғылау құрылғысы туралы түсініктің болуы; 8.1.4.6 бұйымның техникалық суретін орындай білу; 8.1.4.7 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу; 8.1.4.8 өз бетінше бөлшектер мен түйіндердің түрлерін біріктіруді анықтай білу; 8.1.4.9 бұйымға қажетті жөндеу түрін таңдай білу; 8.1.4.10. жаппай өндірістегі бөліктерді дәл өңдеудің маңыздылығын түсіну	9.1.4.1 жұмыста құралдар мен құрылғылары қолдана білу; 9.1.4.2 құралдарды қолданды және оларды түзетуді білу; 9.1.4.3 табақша материалды пішу технологиясын түсіну; 9.1.4.4 қалың қабырғалы металды қолмен өңдеу тәсілдері мен ережесін білу; 9.1.4.5 бұрғылау құрылғысы және оның түрлерін білу. Қайрау құрылғысы туралы түсініктің болуы; 9.1.4.6 өз бетінше бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу, орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп беру; 9.1.4.7 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу; 9.1.4.8 құралдар мен құрылғыларды дұрыстау және қызмет көрсете білу; 9.1.4.9 құралға ұстағыш жасау үшін материалдарды білу және таңдай білу; 9.1.4.10 үлгі және сызбаға сәйкес тапсырма бойынша өз бетінше бағдарлай білу, алдағы жұмысты жоспарлау	10.1.4.1 берілген жұмысты өз бетінше орындай білу; 10.1.4.2 өлшеу құралдарын қолдана білу; 10.1.4.3 сызбасы, техникалық суреті бойынша тапсырмаға бағдарлау, топтық әңгімелесу барысында жұмысты жоспарлай білу; 10.1.4.5 бұрғылау құрылғысын, оның түрлерін білу. Жону құрылғысын білу; 10.1.4.6 өз бетінше бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу, орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп беру; 10.1.4.7 көру мақсатында картоннан немесе ермексаздан геометриялық пішіндер жасай білу (қолда бар заттармен); 10.1.4.8 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу; 10.1.4.9 құралдар мен құрылғыларды дұрыстау және қызмет көрсете білу; 10.1.4.10 білдекті бағдарламалық қамтамасыз ету, столярлық жұмысты автоматтандыру және механизациясы туралы түсініктің болуы

2) 2-бөлім "Жұмысты орындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	7.2.1.1 слесарлық жұмыстың сипаттамасын білу; 7.2.1.2 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 7.2.1.3 құралдар мен құрылғыларды білу; 7.2.1.4 дайындамалар мен материалдарды білу; 7.2.1.5 металды қолмен өңдеу технологиясын білу; 7.2.1.6 қалыпты қолдану және оны дайындай білу; 7.2.1.7 өлшеу құралдарын қолдану мен қызметін білу; 7.2.1.8 өлшемі бойынша белгілей білу; 7.2.1.9 слесарлық іс бойынша жұмыс орнын ұйымдастыра білу	8.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 8.2.1.2 металды түзетуді білу: қызметі, құралдар мен құрылғылар; 8.2.1.3 құралдар мен құрылғыларды дайындай білу; 8.2.1.4 жұмысты жоспарлау және жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 8.2.1.5 алда жасалатын бұйымның нобайы мен эскизін жасай білу; 8.2.1.6. сызбаны бөлшектеуді білу; 8.2.1.7 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу; 8.2.1.8 өлшеу құралдарын қолдана білу; 8.2.1.9 құралдар мен құрылғыларға қызмет көрсете білу	9.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 9.2.1.2 профильді және жалпақ металды түзету тәсілдерін білу; 9.2.1.3 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 9.2.1.4 технологиялық картаны құрастыру және жоспарлай білу; 9.2.1.5 ұлттық нақышта металдан бұйымдар жасау (зергерлік бұйымдар, нақыштау); 9.2.1.6 алда жасайтын бұйымды жоспарлау бойынша құралдар мен құрылғыларды дайындай білу; 9.2.1.7 қалыпты қолдану және оны дайындай білу; 9.2.1.8 құралдар мен құрылғыларға қызмет көрсете білу; 9.2.1.9 слесарлық іс бойынша жұмыс орнын ұйымдастыра білу	10.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 10.2.1.2 металды июге дайындауды білу: маңызы, құралдар, құрылғылар; 10.2.3 металды қолмен иуді орындау; 10.2.1.4 металды ию механизациясын түсіну; 10.2.1.5 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 10.2.1.6 ұлттық нақышта металдан бұйым жасау; 10.2.1.7 алда жасайтын бұйымды жоспарлау бойынша құралдар мен құрылғыларды дайындай білу; 10.2.1.8 слесарлық жұмысқа қалыпты дайындай білу; 10.2.1.9 слесарлық жұмысқа жұмыс орнын ұйымдастыра білу
2.2 Құрастыру.	7.2.2.1 бұйымның техникалық суретін түсіну; 7.2.2.2 алда жасалатын бұйымның суреті мен сызбаларын салу; 7.2.2.3 қағаз және картоннан құрастыра білу; 7.2.2.4 материал қалдақтарынан құрастыра білу; 7.2.2.5 атериалдардың құрастырымдық ерекшеліктерін түсіну; 7.2.2.6 материалдар мен бөлшектерді құрастыру және біріктіру технологиясын білу	8.2.2.1. бұйымды құрастыра білу; 8.2.2.2 алда жасалатын бұйымның суреті мен нобайының суретін сала білу; 8.2.2.3 қатты материалдардан құрастырудың тәсілдері мен ережелерін білу; 8.2.2.4 металдарды біріктіру тәсілдері мен ережесін білу; 8.2.2.5 материалдардың құрастырымдық ерекшеліктерін білу; 8.2.2.6 материалдар мен бөлшектерді құрастыру және біріктіре білу	9.2.2.1 құрастырымдық құжаттарды түсіну; 9.2.2.2 алда жасалатын бұйымның нобайын және суретін, сұлбасын жасай білу (қазақ халқының зергерлік бұйымдары); 9.2.2.3 зергерлік сақинаны жасаудың әдістері мен тәсілдерін білу; 9.2.2.4 зергерлік металдарды дәнекерлеу және біріктіруді орындау; 9.2.2.5 металды арамен кесуді және материалды өңдеуді орындау; 9.2.2.6 қатты металдан құрастыруды орындау	10.2.2.1 бұйымды құрастыруды орындау; 10.2.2.2 алда жасалатын бұйымның суретін және нобайын, сызбанұсқасын жасай білу (қазақ халқының ДПИ); 10.2.2.3 қағаз және картоннан құрастыра білу; 10.2.2.4 бұйымның қалпын жасай білу; 10.2.2.5 құрастырудың технологиялық картасын білу; 10.2.2.6 қатты материалдардан құрастырудың технологиясын білу
2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 7.2.3.2 өлшеу құралдарын қолдана білу (сызғыш және транспортир); 7.2.3.3 жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу; 7.2.3.4 құралдарды пайдалана отырып параллель және қисық сызықтарды орындай білу; 7.2.3.5 бұйымның жалпы сызбасын түсіну	8.2.3.1 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 8.2.3.2 өлшеу құралдарын қолдана білу (сызба үлгі және транспортир); 8.2.3.3 бірнеше бөліктен тұратын жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу; 8.2.3.4 құралдарды пайдалана отырып өзара параллель және перпендикуляр сызықтарды орындай білу; 8.2.3.5 бұйымның жалпы сызбасын түсіну	9.2.3.1 технологиялық құжаттарды өңдеуді орындау; 9.2.3.2 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 9.2.3.3 өлшеу құралдарын қолдана білу (циркуль және транспортир); 9.2.3.4 бұйымның графикалық құжатының бейнесін жасау және білу; 9.2.3.5 бұйымның техникалық суретін орындай білу; 9.2.3.6 бөлшектердің техникалық суретін рәсімдей білу	10.2.3.1 технологиялық картаны құрастыру , металды кесу картасы; 10.2.3.2 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 10.2.3.3 өлшеу құралдарын қолдана білу (кронциркуль және транспортир); 10.2.3.4 бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу; 10.2.3.5 бұйымның графикалық бейнесін құрастыра білу; 10.2.3.6 техникалық суретті рәсімдей білу; 10.2.3.7 металдан өнер туындыларын орындай білу; 10.2.3.8 металды көлемді, рельефті және контурлық өңдеуді орындау 10.2.3.9 бұйымды көркем безендіруді орындау (қобдиша, декоративті жақтау)
2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 металды кесе білу: маңызы, құралдар, құрылғылар; 7.2.4.2 металға белгі қоя білу; 7.2.4.3 аралау және кесе білу (пышақ және кескішпен); 7.2.4.4 егеудің көмегімен тегіс емес бетті егеулеу технологиясын білу; 7.2.4.5 тегіс емес жазықтықта металды кесе білу; 7.2.4.6 металды ию тәсілі мен ережесін білу; 7.2.4.7 металдан тікбұрыш және қиғаш бұрышты иіп жасау; 7.2.4.8 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызбасы бойынша тапсырмада бағдарлауды түсіну; 7.2.4.9 бөлшектерді біріктіруді орындау; 7.2.4.10 транспортирмен бұрышты белгілеу, сызғыштың көмегімен қаламмен белгі қоюды орындау; 7.2.4.11 металды өңдеу тәсілдерін білу; 7.2.4.12 қол арамен металды аралау тәсілін білу	8.2.4.1 төсте, қысқышта металды кесу тәсілдерін білу; 8.2.4.2 металға белгі қоя білу; 8.2.4.3 түзу және тегіс емес жазықтықтарды аралай білу; 8.2.4.4 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулеуді білу; 8.2.4.5 бұйымның бөлшектерін біріктіруді орындау (тойтарма шегенің көмегімен); 8.2.4.6 металды ию тәсілі мен ережесін білу; 8.2.4.7 көмекші құралдарды жасай білу; 8.2.4.8 төсте металды кесу тәсілдері мен ережесін білу; 8.2.4.9 үлгі, техникалық сурет, сызбасы арқылы бөлшектерді белгілеуді жүзеге асыру, өз бетінше белгілеу құралдарын таңдау; 8.2.4.10 сүргі сияқты бұрғылау құралын дайындау технологиясы туралы түсініктің болуы; 8.2.4.11 араны жұмысқа дайындау реттілігін білу, қайрау, тегістеуді орындау	9.2.4.1 технологиялық операцияларды орындалу кезектілігін түсіну; 9.2.4.2 металды кесе білу; 9.2.4.3 күрделі технологиялық операцияларды орындай білу; 9.2.4.4 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулеуді орындай білу; 9.2.4.5 рельефті формадағы өңдеуді жасау; 9.2.4.6 күрделі формадағы металды июдің тәсілдері мен ережесін білу; 9.2.4.7 көмекші құралдарды жасай білу; 9.2.4.8 көмекші құралдардың көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережелерін білу; 9.2.4.9 жеңіл операцияларды кезектілікпен орындай білу; 9.2.4.10 әр түрлі материалдардан суреттер жиынтығын әрлеу негізінде слесарлық бұйымды дайындау технологиясын сақтай білу; 9.2.4.11 жинау мен өңдеуді орындай білу; 9.2.4.12 сызбаүлгі, ұяшықтың көмегімен белгіні қоюды орындау; 9.2.4.13 металды аралау мен егеу тәсілдерін білу	10.2.4.1 өндірістік тапсырмаларды орындау кезектілігін білу; 10.2.4.2. электрлі құралдың көмегімен металды кесуді орындау; 10.2.4.3 қысқыштың көмегімен металды бүгуді орындау; 10.2.4.4 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулеуді орындай білу; 10.2.4.5 металды кесу үшін көмекші құралдарды жасай білу; 10.2.4.6 металды ию тәсілі мен ережесін білу; 10.2.4.7 элетрлі құралдар мен көмекші құралдардың көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережесін білу; 10.2.4.8 жеңіл операцияларды кезектілікпен орындай білу; 10.2.4.9 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулей білу; 10.2.4.10 таңдау бойынша бұйымды жасау, кітап сөресінің эскизін орындай білу; 10.2.4.11 кемшілікті анықтай білу, талдау, оны жоюдың әдістерін орнату; 10.2.4.12 таңдау бойынша жұмысты орындай білу; 10.2.4.13 штангенциркулмен мөлшерін бақылау және өлшеуді орындай білу
2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен тапсырмаға үлгі және сызбасы бойынша бағдарлай білу; 7.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 7.2.5.3 егеудің классификациясын, онымен жұмыс жасауды және күтуді, егеулеудің тәсілдерін білу; 7.2.5.4 егеудің классификациясын білу (қайталау); 7.2.5.5 сым темірден бұйым жасай білу; 7.2.5.6 сымдарды өңдеу үшін қосалқы құралдарды қолдана білу; 7.2.5.7 бұйымның технологиялық картасын білу; 7.2.5.8 транспортирмен бұрышты белгілеу, сызғыштың көмегімен қаламмен белгі қоюды орындау; 7.2.5.9 слесарлық құралдармен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.5.10 металды қол арамен аралау тәсілдерін білу; 7.2.5.11 айналмалы пішінді бұрғылау және таңбалау тесіктерін жасай білу	8.2.5.1 мұғалімнің көмегімен тапсырмаға үлгі және сызбасы бойынша бағдарлай білу; 8.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 8.2.5.3 тегіс және қиғаш жазықтықты кесу, кесу тәсілі мен құралдардың түрін таңдау; 8.2.5.4 аралау бойынша құралдар мен құрылғыларды білу; 8.2.5.5 жұқа металдан бұйым жасай білу; 8.2.5.6 сымдарды өңдеу үшін қосалқы құралдарды қолдана білу; 8.2.5.7 бұйымның технологиялық картасын білу; 8.2.5.8 сүргі сияқты бұрғылау құралын дайындау технологиясы туралы түсініктің болуы; 8.2.5.9 бұрғының көмегімен дөңгелек пішінді бұрғылау тәсілдерін білу; 8.2.5.10 слесарлық құралдарды жұмысқа дайындау кезектілігін білу; 8.2.5.11 қалың қабырғалы, табақша металдардың белгісін білу	9.2.5.1 үлгі, техникалық сурет, сызбасы арқылы бөлшектерді белгілеуді жүзеге асыру; 9.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу және орындау; 9.2.5.3 тесу құралдарын білу: бұрғы, ұңғы, қашау, ойғыш; 9.2.5.4 көлемді жұмыс кезінде өлшеу және белгі қою құралдарын қолдана білу; 9.2.5.5 цилиндр және шаршы қималарды егеулей білу; 9.2.5.6 сыртқы бекіту бұрандасын кесе білу; 9.2.5.7 көмекші құралдарды қолдана білу; 9.2.5.8 бұйымның технологиялық картасын білу; 9. 2.5.9 бөлшектерді құрастырудың технологиялық процесін түсіну; 9.2.5.10 контурлық және ішкі жиекті егеулеуді орындай білу; 9.2.5.11 өз бетінше контурды егеулеуді орындау; 9.2.5.12 бетті жылтырату, бұрышты ұштау технологиясын білу және сақтау; 9.2.5.13 металдың бетін жылтыратуды жасай білу	10.2.5.1. бұйымныі сызбасын, эскизін жасай білу; 10.2.5.2 әр түрлі тәсілдермен металды кесе білу; 10.2.5.3 қол арамен аралай білу; 10.2.5.4 қиғаш аралау тәсілін түсіну; 10.2.5.5 металды профильді өңдеу тәсілдерін түсіну; 10.2.5.6 кесу құралдарын қайрауды орындай білу; 10.2.5.7 қашау және бұрғыны қайрау ережесін сақтау, механикалық қайрақпен жұмыс жасау; 10.2.5.8 үлгі және шаблон, сызба бойынша дайындаманы белгілеу; 10.2.5.9 тесікті бұрғылау кезіндегі жұмыс сапасын бақылау; 10.2.5.10 металды өңдеуге қойылатын техникалық талаптарды білу; 10.2.5.11 тойтару арқылы біріктіре білу; 10.2.5.12 қисық метал беттерімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.5.13 металды профильді егеулеу тәсілдерін білу; 10.2.5.14 слесарлық құралдарды, пышақты қайрауды орындай білу; 10.2.5.15 механикалық қайрақпен жұмыс, ұңғы және бұрғы, қашауды қайрау ережесін білу; 10.2.5.16 үлгі, шаблон, сызбасы бойынша дайындаманы белгілей білу; 10.2.5.17 тесікті бұрғылау кезіндегі жұмыс сапасын бақылай білу
2.6 Металды көркемдік өңдеу	7.2.6.1 суретті белгілеу тәсілдері мен ережесін білу; 7.2.6.2 геометриялық өрнекті кесе білу; 7.2.6.3 тегіс қисық сызықты пішіннен қарапайым өрнек жасай білу; 7.2.6.4 шығарылған бұйымды өңдей білу	8.2.6.1 басу кезіндегі күйдіруді орындау технологиясын білу; 8.2.6.2 геометриялық пішіндерді басып шығару тәсілдерін білу; 8.2.6.3 өрнек түріндегі эскиздер мен суреттерді орындай білу; 8.2.6.4 бұйым мен бөлшектерді безендіру тәсілдері мен ережесін білу	9.2.6.1 металды көркем безендіруді орындай білу; 9.2.6.2 түсіну: рельеф, барельеф, горельеф; 9.2.6.3 көркемдік безендірумен бұйымды жасай білу (қобдиша, картина); 9.2.6.4 басу техникасын білу; 9.2.6.5 сымнан жасау техникасын білу; 9.2.6.6 бөлшектерді ұлттық нақышта көркем безендіруді жасай білу; 9.2.6.7 бөлшектердің бетін безендіру тәсілдерін білу; 9.2.6.8 металдың қалдықтарынан мүсіндеу жқмыстарын орындау	10.2.6.1 зергерлік бұйымдардың бетін жылтырата алу; 10.2.6.2 күміспен, түрлі-түсті металдармен бөлшектердің бетін безендіру тәсілдерін білу; 10.2.6.3 қазақ ұлттық нақышта зергерлік бұйымдарды, бөлшектерді көркемдік өңдеуді орындай білу (құс мұрын, білезік, сырға); 10.2.6.4 өрнектермен бөлшектердің нобайын, эскизін жасау; 10.2.6.5 бұйымды жасау кезектілігін білу, технологиялық картаны құрастыру; 10.2.6.6 өз ойын ұлттық нақышта орындай білу; 10.2.6.7 қалып технологиясын білу; 10.2.6.8 тегіс қиғаш сызықты оңай өрнекті жасай білу
2.7 Зертханалық жұмыстар	7.2.7.1 жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 7.2.7.2 берілген бұрыш пен иілу радиусы бойынша кесілген металдың және бейінді металдың дайындамаларының ұзындығын есептеу; 7.2.7.3 бөлшектерді өзара біріктіру тәсілдерін білу; 7.2.7.4 жинақтау үшін базалық бөлшектерді таңдай білу; 7.2.7.5 жинақтау операцияларын және оның кезектілігін көрсете білу; 7.2.7.6 бұйымды жинауға қажетті заттарды іріктей білу	8.2.7.1 жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 8.2.7.2 түзету және иілу, бейінді материалдың алгоритмдерін бастапқы деректерін білу: дайындаманың материалы, өлшемдері мен пішіні, құралдар мен құрылғыларды таңдау; 8.2.7.3 бөлшектерді жинаудың техникалық процесін құрастыра білу; 8.2.7.4 қиын емес бұйымның жинақ сызбасын және оның сипаттамасын дайындай білу; 8.2.7.5 бұйымның сипатын және оны жинау сызбасын білу; 8.2.7.6 жинақтау бірлігіне кіретін бөлшектерді сызбасы бойынша анықтай білу	9.2.7.1 жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 9.2.7.2 белгіленуі бойынша жаттығуларды орындау: берілген бұрыштарға тесікті орналастыру, циркуль мен сызғыштың көмегімен әр түрлі бөлшектерге және кескінділерге бөлу; 9.2.7.3 бұйымды дайындаудың технологиялық процесін құрастыра білу; 9.2.7.4 сызба бойынша шекті өлшемдердің мәндерін есептеуді білу; 9.2.7.5. өлшемдердің дайындығын анықтай білу; 9.2.7.6 жіберілген қателікті білдіретін түрдегі сызбаны оқи білу; 9.2.7.7 кедір-бұдырдан бетінің орналасуын білу; 9.2.7.8 бөлшектердің техникалық сипатын құрастыра білу	10.2.7.1. жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 10.2.7.2 берілген мәлімет бойынша бетті егеулеу алгоритмін білу: дайындама материалы, өлшемі және формасы, өңдеудің тазалығы, формасының өзгеруі; 10.2.7.3 металды беріктігіне байланысты сынай білу; 10.2.7.4 бөлшектердің дайындалу дәлдігіне байланысты өлшеуді таңдай білу; 10.2.7.5 штангенциркулмен және микрометрмен өлшей білу; 10.2.7.6 өңдеу әдібін анықтай білу; 10.2.7.7 слесарлық жұмыстың түріне қарай кесу құралын таңдай білу; 10.2.7.8 бөлшектердің үлгісі бойынша нұсқасын құрастыра білу
2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	7.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 7.2.8.2 слесарлық операциялар бойынша технологиялық картаны құрастыра білу (таңдау бойынша); 7.2.8.3 өзіндік жұмыс тақырыптарын таңдай білу; 7.2.8.4 дайындамалар мен материалдарға бағдарлай білу; 7.2.8.4 эскиз бойынша белгілеу жұмысын білу; 7.2.8.5 металдарды көркемдік өңдеуді орындай білу; 7.2.8.6 металдарды ию және түзетуді орындай білу; 7.2.8.7 құралдардың көмегімен металды кесуді орындай білу; 7.2.8.8 қайшының көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережесін білу	8.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 8.2.8.2 бірлескен жұмысқа, өзіндік жұмысқа қатысу; 8.2.8.3 дайындамалар мен материалдарға бағдарлай білу; 8.2.8.4 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу (таңдау бойынша); 8.2.8.5 дайындамалар мен сызбанұсқаларға бағдарлай білу; 8.2.8.6 бейнематериалдарды көру, мәлімет жинақтау; 8.2.8.7 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (бағыт); 8.2.8.8 өлшемі бойынша шаблондарды жасай білу; 8.2.8.9 шаблон бойынша металды кесе білу; 8.2.8.10 қайшының көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережесін білу	9.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 9.2.8.2 кіші мектеп білім алушыларына күрделі жұмысты, өзіндік жұмысты орындауға көмектесе білу (чеканка); 9.2.8.3 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу (таңдау бойынша); 9.2.8.4 дайындамалар мен материалдарға бағдарлай білу; 9.2.8.5 бейнематериалдарды көру, мәлімет жинақтау; 9.2.8.6 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (чеканка бағыты); 9.2.8.7 көлемді және рельефті беттерді орындай білу; 9.2.8.8 материалдарды аз қолдана білу; 9.2.8.9 чеканка бойынша құралдарды білу және қолдана білу; 9.2.8.10 чеканка бойынша көпсалалы композицияны орындай білу	10.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 10.2.8.2 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу (таңдау бойынша); 10.2.8.3 кіші мектеп білім алушыларына күрделі жұмысты, өзіндік жұмысты орындауға көмектесе білу (зергерлік бұйым); 10.2.8.4 дайындамалар мен материалдарға бағдарлай білу; 10.2.8.5 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (зергерлік бұйым бағыты); 10.2.8.6 дайындамалар мен сызбанұсқаларға бағдарлай білу; 10.2.8.7 бейнематериалдарды көру, мәлімет жинақтау; 10.2.8.8 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу; 10.2.8.9 металды механикалық жолмен кесу

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету .	7.3.1.1 еңбек нәтижиесі бойынша есеп беру; 7.3.1.2 жұмысты орындаудың кезектілігін білу; 7.3.1.3 өз жұмысын бағалай білу; 7.3.1.4 өз достарының жұмысын бағалай білу; 7.3.1.5 орындалған жұмысты талдай білу; 7.3.1.6. өз жұмысын ұсына білу(презентация)	8.3.1.1 жұмысты орындаудың кезектілігі туралы ауызша есеп беру; 8.3.1.2 сызба түрінде есеп құрастыру; 8.3.1.3 жұмысты орындау кезектілігін білу; 8.3.1.4 өз достарының жұмысын бағалай білу; 8.3.1.5 техникалық нұсқасын құрастыра білу; 8.3.1.6 өз жұмысын ұсына білу (презентация);	9.3.1.1 технологиялық картаны құрастыру; 9.3.1.2 жұмысты орындаудың кезектілігін білу; 9.3.1.3 техникалық картаны кезектілікпен құрастыру және жұмысты талдау; 9.3.1.4 өз жұмысын бағалай білу; 9.3.1.5 орындалған жұмысты кезектілікпен талдай білу; 9.3.1.6 өз жұмысын ұсына білу (презентация)	10.3.1.1 өндірістік тапсырмаға технологиялық картаны құрастыру; 10.3.1.2 өндірісте технологиялық картаны құрастыру ережесін білу; 10.3.1.3 зергерлік бұйымдар жасау кезінде штамптау құрылғысын орындау кезектілігін білу; 10.3.1.4 сызба түрінде есеп құрастыру; 10.3.1.5 орындалған жұмысты кезектілікпен талдай білу; 10.3.1.6 техникалық нұсқасын құрастыра білу; 10.3.1.7 өз жұмысын ұсына білу(презентация)
3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау; 7.3.2.2 бұйымды безендіре білу; 7.3.2.3 бұйымның кемшілігін жою және толықтыруды орындай білу; 7.3.2.4 жинақтау кезінде дайындау мен өңдеуді орындау; 7.3.2.5 мектептегі көрмелерге өз жұмысын ұсына білу	8.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, жұмысты сипаттау; 8.3.2.2 бұйымды бөлшектер бойынша, жалпы жоспар бойынша жасау және толықтыра білу; 8.3.2.3 көрмеге дайындық кезінде мұғалімге және сыныптастарына өз жұмысын ұсына білу; 8.3.2.4 бұйымның кемшіліктерін жою және толықтыру; 8.3.2.5 мектептегі көрмелерге өз жұмысын ұсына білу	9.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, орындалуы туралы фотоесеп жасау; 9.3.2.2 бұйымды безендіру және жұмысты кезектілікпен орындау; 9.3.2.3 жинақтау кезінде дайындау мен өңдеуді білу; 9.3.2.4 бұйымды бөлшектер бойынша, жалпы жоспар бойынша жасау және толықтыра білу; 9.3.2.5 бұйымның кемшіліктерін жою және толықтыру; 9.3.2.6 мектептегі көрмелерге өз жұмысын ұсына білу	9.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, орындалуы туралы фотоесеп жасау; 10.3.2.2 бұйымды безендіру және жұмысты кезектілікпен орындау; 10.3.2.3 жинақтау кезінде дайындау мен өңдеуді орындай білу; 10.3.2.4 бұйымды бөлшектер бойынша, жалпы жоспар бойынша жасау және толықтыра білу; 10.3.2.5 бұйымның кемшіліктерін жою және толықтыру; 10.3.2.6 бұйымды ұлттық нақышта безендіру; 10.3.2.7 мектептегі көрмелерге өз жұмысын ұсына білу
3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу; 7.3.3.2 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатысу; 7.3.3.3 жұмысқа талдау жасау	8.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу; 8.3.3.2 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатысу; 8.3.3.3 жұмысқа талдау жасау	9.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу; 9.3.3.2 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатысу; 9.3.3.3 жұмысқа талдау жасау	10.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу; 10.3.3.2 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатысу; 10.3.3.3 жұмысқа талдау жасау
3.4 БАҚ жұмысты жариялау	7.3.4.1 жұмыс тәсілдері бойынша оқу фильмін жасау	8.3.4.1 жұмыс тәсілдері бойынша оқу фильмін жасау	9.3.4.1 профиль бойынша оқу фильмін жасау	10.3.4.1 профиль бойынша оқу фильмін жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби еңбекке баулу. Слесарлық іс" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқу мақсаттары
1 тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну
	1.2 материалтануға кіріспе	7.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу
	1.3 жұмыс тәсілдері мен ережесі	7.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар.	7.1.4.1 "Слесарлық іс" кәсібі бойынша жұмыс түрлерін білу; 7.1.4.2 құралдарды қолданды және оларды түзетуді білу
2. Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары.	7.2.1.1 слесарлық жұмыстың сипаттамасын білу; 7.2.1.2 жұмыс орнын ұйымдастыра білу
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 бұйымның техникалық суретін түсіну; 7.2.2.2 алда жасалатын бұйымның суреті мен сызбаларын салу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 7.2.3.2 өлшеу құралдарын қолдана білу (сызғыш және транспортир)
	2.4 технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 металды кесе білу: маңызы, құралдар, құрылғылар; 7.2.4.2 металға белгі қоя білу; 7.2.4.3 аралау және кесе білу (пышақ және кескішпен)
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен тапсырмаға үлгі және сызбасы бойынша бағдарлай білу; 7.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 7.2.5.3 егеудің классификациясын, онымен жұмыс жасауды және күтуді, егеулеудің тәсілдерін білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	7.2.6.1 суретті белгілеу ережесі мен тәсілдерін білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	7.2.7.1 жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасын білу; 7.2.7.2. берілген бұрыш пен иілу радиусы бойынша кесілген металдың және бейінді металдың дайындамаларының ұзындығын есептеу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	7.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 7.2.8.2 слесарлық операциялар бойынша технологиялық картаны құрастыра білу (таңдау бойынша)
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 баға қою кезінде есеп бере білу; 7.3.1.2 жұмысты орындау кезектілігін білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	7.1.2.1 материалтануды білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	7.1.3.1 слесарлық жұмысты орындау кезіндегі ҚТ білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	7.1.4.1 бұрғылау құрылғысын, оның түрлерін білу, бұрғылау құрылғысы туралы түсініктің болуы; 7.1.4.2 кесу және өңдеу құралдарын қолдана білу
2. Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	7.2.1.1 құралдар мен құрылғыларды түсіну; 7.2.1.2 дайындамалар мен материалдарды білу
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 қағаз және картоннан құрастыра білу; 7.2.2.2 материал қалдақтарынан құрастыра білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру.	7.2.4.1 егеудің көмегімен тегіс емес бетті егеулеуді білу; 7.2.4.5 тегіс емес жазықтықта металды кесе білу; 7.2.4.6 металды ию тәсілі мен ережесін білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	7.2.5.1 егеудің классификациясын білу (қайталау); 7.2.5.2 сым темірден бұйым жасай білу; 7.2.5.3 сымдарды өңдеу үшін қосалқы құралдарды қолдана білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	7.2.6.1 геометриялық өрнекті кесе білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	7.2.7.1 берілген бұрыш пен иілу радиусы бойынша кесілген металдың және бейінді металдың дайындамаларының ұзындығын есептеу; 7.2.7.1 өзара біріктіру тәсілдерін білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	7.2.8.1 өзіндік жұмыс тақырыптарын таңдай білу; 7.2.8.2 материалдар бойынша бағдарлай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	7.3.1.1 өзінің жұмысын бағалай білу; 7.3.1.2 өзінің достарының жұмысын бағалай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	7.3.2.1 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1. мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 "Слесарь" мамандығының ерекшеліктерімен таныса білу
	1.2 Материалтануға кіріспе	7.1.2.1 материалдардың әр түрін ажырата білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	7.1.3.1 металды өңдеу тәсілдерін түсіну (бейнематериал)
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	7.1.4.1 бұйымның графикалық бейнесін құрастыру және жоспарлай білу; 7.1.4.2 слесарлық құралдар құрылғысын және қызметін білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	7.2.1.1 бейнематериалды қолмен өңдеуді түсіну; 7.2.1.2 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу; 7.2.1.3 өлшеу құралдарын қолдану мен қызметін білу
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 қағаз және картоннан құрастыра білу; 7.2.2.2 материал қалдақтарынан құрастыра білу; 7.2.2.3 құрастыруда материалдардың ерекшеліктерін түсіну; 7.2.2.4 материалдар мен бөлшектерді біріктіру мен құрастыруды білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 өлшеу құралдарын қолдана білу (сызғыш және транспортир); 7.2.3.2 жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу; 7.2.3.3 құралдарды пайдалана отырып параллель және қисық сызықтарды орындай білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 металдан тікбұрыш және қиғаш бұрышты иіп жасау; 7.2.4.2 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызбасы; бойынша тапсырмада бағдарлауды түсіну; 7.2.4.3 бөлшектерді біріктіруді орындай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	7.2.5.1 егеудің классификациясын білу (қайталау); 7.2.5.2 сым темірден бұйым жасай білу; 7.2.5.3 сымдарды өңдеу үшін қосалқы құралдарды қолдана білу; 7.2.5.4 бұйымның технологиялық картасын білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	7.2.6.1 тегіс қисық сызықты пішіннен қарапайым өрнек жасай білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	7.2.7.1 өзара біріктіру тәсілдерін білу; 7.2.7.2 жинақтау үшін базалық бөлшектерді таңдай білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	7.2.8.1 металдарды көркемдік өңдеуді орындай білу; 7.2.8.2 металдарды түзету мен июді орындай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	7.3.1.1 өзінің жұмысын бағалай білу; 7.3.1.2 өзінің достарының жұмысын бағалай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	7.3.2.1 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу; 7.3.2.2 жинақтау кезінде өңдеу мен дайындауды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу; 7.3.3.2 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу; 7.3.3.3 жұмысты талдау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 "Слесарь" мамандығының ерекшеліктерімен таныса білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	7.1.2.1 металдың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттері туралы түсініктің болуы
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	7.1.3.1 слесарлық жұмыстың құралдары мен құрылғыларын білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	7.1.4.1 слесарлық құралдарды қайрау және қызмет көрсетуді білу; 7.1.4.2 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары.	7.2.1.1 өлшеу құралдарын қолдану мен қызметін білу; 7.2.1.2 өлшемі бойынша белгілей білу; 7.2.1.3 слесарлық іс бойынша жұмыс орнын ұйымдастыра білу
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 материалдардың құрастырымдық ерекшеліктерін білу; 7.2.2.2 материалдар мен бөлшектерді құрастыру және біріктіре білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 құралдарды пайдаланып параллель және қиғаш сызықтарды салу; 7.2.3.2 бұйымның жалпы сызбасын білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 транспортирмен бұрышты белгілеу, сызғыштың көмегімен қаламмен белгі қоюды орындау; 7.2.4.2 металды өңдеу тәсілдерін білу; 7.2.4.3 бұрғы, қол арамен металды аралау тәсілдерін білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	7.2.5.1 слесарлық құралдармен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.5.2 металдарды қол арамен аралау тәсілдерін білу; 7.2.5.3 айналмалы пішінді бұрғылау және таңбалау тесіктерін жасай білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	7.2.6.1 шығарылған бұйымды өңдей білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	7.2.7.1 жинақтау операцияларын және оның кезектілігін белгілей білу; 7.2.7.2 бұйымды жинақтау үшін қажетті заттарды таңдай алу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	7.2.8.1 құралдардың көмегімен металды кесуді орындай білу; 7.2.8.2 қайшының көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережесін білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	7.3.1.1 орындалған жұмысты кезектілікпен өз бетінше талдай білу; 7.3.1.2 өз жұмысын ұсына білу (қорғау)
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	7.3.2.1 жинақтау кезінде өңдеу мен дайындауды білу; 7.3.2.2 мектеп көрмелеріне өз жұмысын ұсына білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу; 7.3.3.2. жұмысты талдау
	3.4 БАҚ жұмысты жариялау	7.3.4.1 жұмыс тәсілдері бойынша оқу фильмін жасау

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 патриотизм сезімін түсіну
	1.2 кіріспе және материалтану	8.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	8.1.3.1 слесарлық жұмысты орындау кезіндегі ҚТ білу; 8.1.3.2 жұмыс тәсілдерін меңгеру мен ҚТ ережесін сақтауды білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	8.1.4.1 "Слесарлық іс" ерекшеліктерін білу; 8.1.4.2 құралдарды қолдану және оны түзете білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	8.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 8.2.1.2 металды түзетуді білу: қызметі, құралдар мен құрылғылар
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 бұйымды құрастыра білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 8.2.3.2 өлшеу құралдарын қолдана білу (сызба үлгі және транспортир)
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 төсте, қысқышта металды кесу тәсілдерін білу; 8.2.4.2 металға белгі қоя білу; 8.2.4.3 түзу және тегіс емес жазықтықтарды аралай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	8.2.5.1 мұғалімнің көмегімен тапсырмаға үлгі және сызбасы бойынша бағдарлай білу; 8.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 8.2.5.3 тегіс және қиғаш жазықтықты кесу, кесу тәсілі мен құралдардың түрін таңдау
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	8.2.6.1 басу кезіндегі күйдіруді орындау технологиясын білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	8.2.7.1 жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	8.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 8.2.8.2 бірлескен жұмысқа, өзіндік жұмысқа қатысу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету.	8.3.1.1 орындалған жұмыстың кезектілігі туралы ауызша есеп беру
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	8.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, көрме жұмысын сипаттау
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	8.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін түсінуі мен білімін көрсете білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	8.1.2.1 материалтануды білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	8.1.3.1 слесарлық жұмысты орындау кезіндегі ҚТ білу; 8.1.3.2 жұмыс тәсілдерін меңгеру мен ҚТ ережесін сақтауды білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	8.1.4.1 "Слесарлық іс" ерекшеліктерін білу; 8.1.4.2. құралдарды қолдану және оны түзете білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	8.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 8.2.1.2 металды түзетуді білу: маңызы, құралдар мен құрылғылар
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 қатты материалдардан құрастыруды білу; 8.2.2.2 металды біріктірудің тәсілдері мен ережесін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 бірнеше бөліктен тұратын жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 түзу және тегіс емес жазықтықтарды аралай білу; 8.2.4.2 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулей білу; 8.2.4.3 бұйымның бөлшектерін біріктіруді түсіну (тойтарма шегенің көмегімен)
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	8.2.5.1 тегіс және қиғаш жазықтықты кесу, кесу тәсілі мен құралдардың түрін таңдау; 8.2.5.2 аралау бойынша құралдар мен құрылғыларды білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	8.2.6.1 геометриялық пішіндерді басып шығару тәсілдерін білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	8.2.7.1 түзету және иілу, бейінді материалдың алгоритмдерін бастапқы деректерін білу: дайындаманың материалы өлшемдері мен пішіні, құралдар мен құрылғыларды таңдау; 8.2.7.2 бөлшектерді жинаудың техникалық процесін құрастыра білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	8.2.8.1 материалдар бойынша бағдарлай білу; 8.2.8.2 слесарлық операциялар бойынша технологиялық картаны құрастыра білу (таңдау бойынша)
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	8.3.1.1 жұмысты орындау кезектілігін білу; 8.3.1.2 өз достарының жұмысын бағалай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	8.3.2.1 бөлшектер бойынша және жалпы жоспар бойынша бұйымды дайындау және толықтыра білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	8.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 слесарлық өндірістің негізгі кәсіптерін түсіну
	1.2 Кіріспе және материалтану	8.1.2.1 материалдардың әр түрін ажырата білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	8.1.3.1 металды өңдеу тәсілдерін түсіну (бейнематериал); 8.1.3.2 слесарлық жұмыстың құралдары мен құрылғыларын қолдана білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	8.1.4.1 бұрғылау құрылғысын, оның түрлерін білу. Бұрғылау құрылғысы туралы түсініктің болуы; 8.1.4.2 бұйымның техникалық суретін орындай білу; 8.1.4.3 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	8.2.1.1 алда жасалатын бұйымның нобайы мен эскизін жасай білу; 8.2.1.2 сызбада бөлшектей білу; 8.2.1.3 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 қатты металдан құрастыруды білу; 8.2.2.2 металды біріктірудің тәсілдері мен ережесін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 бірнеше бөліктен тұратын жасалатын бұйымның нобайы мен эскиздерін орындай білу; 8.2.3.2 құралдары қолданып өзара параллель және перпендикуляр сызықтарды орындай білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 көмекші құралдарды жасай білу; 8.2.4.2 төсте металды кесу тәсілдері мен ережесін білу; 8.2.4.3 үлгі, техникалық сурет, сызбасы арқылы бөлшектерді белгілеуді жүзеге асыру, өз бетінше белгілеу құралдарын таңдау
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	8.2.5.1 сымдарды өңдеу үшін қосалқы құралдарды қолдана білу; 8.2.5.2 бұйымның технологиялық картасын білу; 8.2.5.3 сүргі сияқты слесар құралын дайындау технологиясы туралы түсініктің болуы; 8.2.5.4 бұрғының көмегімен дөңгелек пішінді бұрғылау тәсілдерін білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	8.2.6.1 өрнек түріндегі эскиздер мен суреттерді орындай білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	8.2.7.1 қиын емес бұйымның жинақ сызбасын және оның сипаттамасын дайындау; 8.2.7.2 бұйымның сипатын және оны жинау сызбасын білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	8.2.8.1 дайындамаларға және эскиздерге бағдарлана білу; 8.2.8.2 бейнематериалдарды көру, мәлімет жинақтау; 8.2.8.3 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (бағыт); 8.2.8.4. өлшемі бойынша шаблондарды жасай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау.	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	8.3.1.1 өз достарының жұмысын бағалай білу; 8.3.1.2 техникалық нұсқасын құрастыра білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	8.3.2.1 көрмеге дайындық кезінде мұғалімге және сыныптастарына өз жұмысын ұсына білу; 8.3.2.2 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	8.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 слесарлық өндірістің негізгі кәсіптерін түсіну
	1.2 Кіріспе және материалтану	8.1.2.1 металдың физикалық, механикалық, технологиялық қасиеттерін түсіну
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	8.1.3.1 құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасай білу; 8.1.3.2 металды өңдеу тәсілдері мен ережелерін білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	8.1.4.1 бөлшектер мен түйіндерді біріктіру түрін өз бетінше анықтай білу; 8.1.4.2 бұйымды қажетті жөндеу түрін таңдауды түсіну; 8.1.4.3 жаппай өндірістегі бөліктерді дәл өңдеудің маңыздылығын түсіну
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	8.2.1.1 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу; 8.2.1.2 өлшеу құралдарын қолдана білу; 8.2.1.3 құралдар мен құрылғыларға қызмет көрсете білу
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 материалдардың құрылымдық ерекшеліктерімен таныстыру; 8.2.2.2 материалдар мен бөлшектерді құрастыру және біріктіре білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 құралдары қолданып өзара параллель және перпендикуляр сызықтарды орындай білу; 8.2.3.2 бұйымның жалпы сызбасын түсіну
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 сүргі сияқты бұрғылау құралын дайындау технологиясы туралы түсініктің болуы; 8.2.4.2 араны жұмысқа дайындау реттілігін білу, қайрау, тегістеуді орындау
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	8.2.5.1. слесарлық құралдарды жұмысқа дайындау кезектілігін білу; 8.2.5.2 қалың қабырғалы, табақша металдардың белгісін білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	8.2.6.1 бұйым мен бөлшектерді безендіру тәсілдері мен ережесін білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	8.2.7.1 бұйымның сипатын және оны жинау сызбасын білу; 8.2.7.2 жинақтау бірлігіне кіретін бөлшектерді сызбасы бойынша анықтай білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	8.2.8.1 өлшемі бойынша шаблондарды жасай білу; 8.2.8.2 шаблон бойынша металды кесе білу; 8.2.8.3 қайшының көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережесін білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	8.3.1.1 техникалық нұсқасын құрастыра білу; 8.3.1.2 өз жұмысын ұсына білу(қорғау)
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	8.3.2.1 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу; 8.3.2.2 мектеп көрмелеріне өз жұмысын ұсына білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	8.3.3.1 жұмысты талдау
	3.4 БАҚ жұмысты жариялау	8.3.4.1 жұмыс тәсілдері туралы оқу фильмін құрастыра білу

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 басқаның көзқарасына құрмет көрсету
	1.2 кіріспе және материалтану	9.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті білу; 9.1.2.2 материалтануға қызығушылық білдіру
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	9.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 9.1.3.2 құралдарды меңгеру және жұмыстың қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	9.1.4.1 жұмыста құралдар мен құрылғылары қолданаі білу; 9.1.4.2 құралдарды қолданды және оларды түзетуді білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	9.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 9.2.1.2 профильді және жалпақ металды түзету тәсілдерін білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 құрастырымдық құжаттарды түсіну
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 технологиялық құжаттарды өңдеуді түсіну; 9.2.3.2 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз)
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 технологиялық операцияларды орындалу кезектілігін түсіну; 9.2.4.2 металды кесе білу; 9.2.4.3 күрделі технологиялық операцияларды орындай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	9.2.5.1 үлгі, техникалық сурет, сызбасы арқылы бөлшектерді белгілеуді жүзеге асыру; 9.2.5.2 мөлшерлі жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу және орындау; 9.2.5.3 тесу құралдарын білу: бұрғы, ұңғы, қашау, ойғыш
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	9.2.6.1 металға көркемдік безендіру жасай білу; 9.2.6.2 түсіну: рельеф, барельеф, горельеф
	2.7 Зертханалық жұмыстар	9.2.7.1 жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 9.2.7.2 белгіленуі бойынша жаттығуларды орындау: берілген бұрыштарға тесікті орналастыру, циркуль мен сызғыштың көмегімен әр түрлі бөлшектерге және кескінділерге бөлу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	9.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 9.2.8.2 кіші мектеп оұушыларына күрделі жұмысты, өзіндік жұмысты орындауға көмектесе білу (чеканка)
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	9.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 9.2.1.2 профильді және жалпақ металды түзету тәсілдерін білу
	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	9.3.1.1 технологиялық картаны құрастыру; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезектілігін талдау
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	9.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, орындалуы туралы фотоесеп 9.3.2.2 бұйымды безендіру және жұмысты кезектілікпен орындай білу
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 "Слесарлық іс" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқи білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	9.1.2.1 материалтануды түсіну; 9.1.2.2 қара және түлі-түсті металдардың қасиеттерін білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	9.1.3.1 металды өңдеу тәсілдерімен таныстыру (бейнематериал); 9.1.3.2 металды өңдеу бойынша жалпы ақпарат
	1.4 Құралдар мен жабдықтар.	9.1.4.1 табақша материалды пішу технологиясын түсіну; 9.1.4.2 қалың қабырғалы металды қолмен өңдеу тәсілдері мен ережесін білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	9.2.1.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 9.2.1.2 технологиялық картаны құрастыру және жоспарлай білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 алда жасалатын бұйымның нобайын және суретін, сұлбасын жасай білу (қазақ халқының зергерлік бұйымдары); 9.2.2.2 зергерлік сақинаны жасаудың тәсілдері мен әдістерін түсіну
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз); 9.2.3.2 өлшеу құралдарын қолдана білу (циркуль және транспортир)
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулей білу; 9.2.4.2 рельефті формаларды өңдей білу; 9.2.4.3 күрделі формадағы металды июдің тәсілдері мен ережесін білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	9.2.5.1 көлемді жұмыс кезінде өлшеу және белгі қою құралдарын қолдана білу; 9.2.5.2 цилиндр және шаршы қималарды егеулей білу; 9.2.5.3 сыртқы бекіту бұрандасын кесе білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	9.2.6.1 көркемдік безендірумен бұйымды жасай білу (қобдиша, картина); 9.2.6.2 басу техникасын білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	9.2.7.1 бұйымды дайындаудың технологиялық процесін құрастыра білу; 9.2.7.2 сызба бойынша шекті өлшемдердің мәндерін есептеуді білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	9.2.8.1 слесарлық операциялар бойынша технологиялық картаны құрастыра білу (таңдау бойынша); 9.2.8.2 материалдар бойынша бағдарлай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	9.3.1.1 жұмысты орындау кезектілігін білу; 9.3.1.2 жұмыстың нәтижесін талдай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	9.3.2.1 бұйымды безендіре білу және жұмысты кезектілікпен орындау; 9.3.2.2 жинақтау кезінде өңдеу мен дайындауды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	9.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет.	9.1.3.1 слесарлық іс бойынша негізгі еңбек ұйымдары туралы білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	9.1.2.1 қара және түлі-түсті металдарды білу; 9.1.2.2 материалдардың қасиетін және оның түрлерін білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	9.1.3.1 металды өңдеу тәсілдерімен таныстыру (бейнематериал); 9.1.3.2 металды өңдеу бойынша жалпы ақпарат
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	9.1.4.1 бұрғылау құрылғысы және оның түрлерін білу. Қайрау құрылғысыі туралы түсініктің болуы; 9.1.4.2 өз бетінше бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу, орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп беру; 9.1.4.3 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	9.2.1.1 материалдармен ұлттық нақышта орындауды түсіну (чеканка, зергерлік бұйым); 9.2.1.2 алда жасайтын бұйымды жоспарлау бойынша құралдар мен құрылғыларды дайындай білу; 9.2.1.3 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 зергерлік сақинаны жасаудың тәсілдері мен әдістерін түсіну; 9.2.2.2 зергерлік металдарды дәнекерлеу және біріктіруді түсіну
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 өлшеу құралдарын қолдана білу (циркуль және транспортир); 9.2.3.2 бұйымның графикалық құжатын бейнелеу және білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 көмекші құралдарды жасай білу; 9.2.4.2 көмекші құралдардың көмегімен металды кесу тәсілдері мен ережелерін білу; 9.2.4.3 жеңіл операцияларды кезектілікпен орындай білу; 9.2.4.4 әр түрлі материалдардан суреттер жиынтығын әрлеу негізінде слесарлық бұйымды дайындау технологиясын сақтай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	9.2.5.1 көмекші құралдарды қолдана білу; 9.2.5.2 бұйымның технологиялық картасын білу 9. 2.5.3 бөлшектерді жинаудың технологиялық процесін түсіну; 9.2.5.4 контурлық және ішкі жиекті егеулеуді орындай білу; 9.2.5.5 өз бетінше контурларды егеулей білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	9.2.6.1 сымнан жасау техникасын білу; 9.2.6.2 бөлшектерді ұлттық нақышта көркем безендіруді жасай білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	9.2.7.1 өлшемдердің дайындығын анықтай білу; 9.2.7.2 жіберілген қателікті білдіретін түрдегі сызбаны оқи білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	9.2.8.1 бейнематериал көру, мәлімет жинау білу; 9.2.8.2 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (чеканка бағыты); 9.2.8.3 көлемді және рельефті беттерді орындай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	9.3.1.1 техникалық картаны кезектілікпен құрастыру және жұмысты талдау; 9.3.1.2 өзінің жұмысын бағалай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	9.3.2.1 жинақтау кезінде өңдеу мен дайындауды білу; 9.3.2.2 бөлшектер бойынша және жалпы жоспар бойынша бұйымды дайындау және толықтыра білу; 9.3.2.3 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	9.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.3.1 слесарлық іс бойынша негізгі еңбек ұйымдары туралы білу
	1.2 Кіріспе және материалтану	9.1.2.1 материалдардың қасиетін және оның түрлерін білу; 9.1.2.2 металдың физикалық, механикалық, технологиялық қасиеттерін түсіну
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	9.1.3.1 сызықтық белгілеуді білу; 9.1.3.2 қосымша құрылғыларды қолдана білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	9.1.4.1 құралға ұстағыш жасау үшін материалдарды білу және таңдай білу; 9.1.4.2 үлгі және сызбаға сәйкес тапсырма бойынша өз бетінше бағдарлай білу, алдағы жұмысты жоспарлау
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	9.2.1.1 құралдар мен құрылғыларға қызмет көрсетуді түсіну 9.2.1.2 слесарлық іс бойынша жұмыс орнын ұйымдастыра білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 зергерлік металдарды дәнекерлеу және біріктіруді түсіну; 9.2.2.2 материалды дайындауды және металды егеулеуді білу; 9.2.2.3 қатты металдан құрастыруды білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 бұйымның графикалық құжатын бейнелеу және білу; 9.2.3.2 бұйымның техникалық суретін орындай білу; 9.2.3.3 бөлшектердің техникалық суретін рәсімдей білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 жинақтау мен әрлеуді дайындай білу 9.2.4.2 сызбаүлгі, ұяшықтың көмегімен белгіні қоюды орындау 9.2.4.3 металды аралау мен егеу тәсілдерін білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	9.2.5.1 өз бетінше контурларды егеулей білу; 9.2.5.2 бетті жылтырату, бұрышты ұштау технологиясын білу және сақтау; 9.2.5.3 металдың бетін жылтыратуды жасай білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	9.2.6.1. бөлшектің бетін өрнектеу тәсілдерін білу; 9.2.6.2. металл қалдықтарынан мүсіндеу жұмысын білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	9.2.7.1 кедір-бұдырдан бетінің орналасуын білу; 9.2.7.2 бөлшектердің техникалық сипатын құрастыра білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	9.2.8.1 көлемді және рельефті беттерді орындай білу; 9.2.8.2 материалдарды аз қолдана білу; 9.2.8.3 чеканка бойынша құралдарды қолдана білу және тану; 9.2.8.4 чеканка бойынша көпсалалы композицияны орындай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	9.3.1.1 орындалған жұмысты кезектілікпен өз бетінше талдай білу; 9.3.1.2 өз жұмысын ұсына білу(қорғау)
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	9.3.2.1 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу; 9.3.2.2 мектеп көрмелеріне өз жұмысын ұсына білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	9.3.3.1 жұмысты талдау
	3.4 БАҚ жұмысты жариялау.	9.3.4.1 жұмыс тәсілдері туралы оқу фильмін құрастыра білу

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 қазақ халқының тарихын және мәдениетін түсіну
	1.2 кіріспе және материалтану	10.1.2.1 материалдар туралы жалпы мәліметті түсіну; 10.1.2.2 металдың химиялық және физикалық қасиеттерін түсіну
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	10.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 10.1.3.2 құралдарды кәсіби деңгейде меңгеру және жұмыс жасай білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	10.1.4.1 берілген жұмысты өз бетінше орындай білу; 10.1.4.2 өлшеу құралдарын қолдана білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	10.2.1.1 слесарлық жұмыстың жалпы сипаттамасын білу; 10.2.1.2. металды июге дайындауды білу: маңызы, құралдар, құрылғылар
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 бұйымды құрастыруды түсіну; 10.2.2.2 алда жасалатын бұйымның суретін және нобайын сызбанұсқасын жасай білу (қазақ халқының ДПИ)
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 технологиялық картаны құрастыру, металды кесу картасы; 10.2.3.2 бұйымның макеті, үлгісі, сызбасы, суретін жасай білу (қағаз)
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 өндірістік тапсырмаларды орындау кезектілігін білу; 10.2.4.2 электрлі құралдың көмегімен металды кесуді білу; 10.2.4.3 қысқыштың көмегімен металды бүге білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	10.2.5.1 жұмыстың эскизін, технологиялық картаны құрастыра білу; 10.2.5.2 әр түрлі тәсілдермен металды кесе білу; 10.2.5.3 қол арамен аралай білу; 10.2.5.4 қиғаш аралау тәсілін түсіну
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	10.2.6.1 зергерлік бұйымдардың бетін жылтырату; 10.2.6.2 күміспен, түрлі-түсті металдармен бөлшектердің бетін өрнектеу тәсілдерін білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	10.2.7.1 жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын білу; 10.2.7.2 берілген мәлімет бойынша бетті егеулеу алгоритмін білу: дайындама материалы, өлшемі және формасы, өңдеудің тазалығы, формасының өзгеруі
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	10.2.8.1 жұмыс орнын ұйымдастыру және техника қауіпсіздігін білу; 10.2.8.2 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу (таңдау бойынша)
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	10.3.1.1 өндірістік тапсырмаға технологиялық картаны құрастыру
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	9.3.2.1 көрмеге жұмысты дайындау, орындалуы туралы фотоесеп
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 көрмеге жұмысты ұйымдастыра білу
2-тоқсан
1. Материалтану Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 "Слесарлық іс" пәні бойынша еңбек түрлерін түсіну
	1.2 Кіріспе және материалтану	10.1.2.1 металдың химиялық және физикалық қасиеттерін түсіну; 10.1.2.2 материалдардың түрлерін ажырату
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	10.1.3.1 металды өңдеу тәсілдерін білу (бейнематериал); 10.1.3.2 металдың иілуі туралы жалпы мәліметті білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	10.1.4.1 сызбасы, техникалық суреті бойынша тапсырмаға бағдарлау, топтық әңгімелесу барысында жұмысты жоспарлай білу; 10.1.4.2 бұрғылау құрылғысын, оның түрлерін білу. Жону құрылғысын білу
2.Жұмысты орындау технологиясы.	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	10.2.1.1 металды қолмен бүгуді түсіну; 10.2.1.2 металды бүгу механизациясын түсіну
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 алда жасалатын бұйымның суретін және нобайын, сызбанұсқасын жасай білу (қазақ халқының ДПИ); 10.2.2.2 қағаз және картоннан құрастыра білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 өлшеу құралдарын қолдана білу (кронциркуль және транспортир); 10.2.3.2 бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулей білу; 10.2.4.2 металды кесу үшін көмекші құралдарды жасай білу; 10.2.4.3 металды ию тәсілі мен ережесін білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	10.2.5.1 металды профильді өңдеу тәсілдерін түсіну; 10.2.5.2 кесу құралдарын қайрай білу; 10.2.5.3 қашау және бұрғыны қайрау ережесін сақтау, механикалық қайрақпен жұмыс жасау; 10.2.5.4 үлгі және шаблон, сызба бойынша дайындаманы белгілеу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	10.2.6.1 қазақ ұлттық нақышта зергерлік бұйымдарды, бөлшектерді көркемдік өңдеуді орындай білу (құс мұрын, білезік, сырға); 10.2.6.2 өрнектермен бөлшектердің нобайын, эскизін жасау
	2.7 Зертханалық жұмыстар	10.2.7.1 металды беріктігіне байланысты сынай білу; 10.2.7.2 бөлшектердің дайындалу дәлдігіне байланысты өлшеуді таңдай білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	10.2.8.1 кіші мектеп оұушыларына күрделі жұмысты, өзіндік жұмысты орындауға көмектесу(зергерлік бұйым); 10.2.8.2 материалдар бойынша бағдарлай білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс- әрекетінің нәтижиесін көрсету	10.3.1.1 өндірістік тапсырмаға технологиялық картаны құрастыру; 10.3.1.2 өндірісте технологиялық картаны құрастыра білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	10.3.2.1 бұйымды безендіруде жұмысты кезектілікпен орындай білу; 10.3.2.2 жинақтау кезінде дайындау мен өңдеуді білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 слесарь кәсібінің кәсіби сипаттамасын түсіну
	1.2 кіріспе және материалтану	10.1.2.1 материалдардың қасиетін және оның түрлерін білу; 10.1.2.2 материалдар мен қорытпаларды білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	10.1.3.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу и оснастки; 10.1.3.2 сызықтық белгілеуді білу; 10.1.3.3 жазықтықта белгілей білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	10.1.4.1 өз бетінше бұйымның технологиялық картасын құрастыра білу, орындалған жұмыстың сапасы туралы есеп беру; 10.1.4.2 көру мақсатында картоннан немесе ермексаздан геометриялық пішіндер жасай білу (қолда бар заттармен); 10.1.4.3 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу
2.Жұмысты орындау технологиясы	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	10.2.1.1 жұмыс орнын ұйымдастыра білу; 10.2.1.2 материалдармен ұлттық нақышта орындауды түсіну; 10.2.1.3 алда жасайтын бұйымды жоспарлау бойынша құралдар мен құрылғыларды дайындай білу;
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 қағаз және картоннан құрастыра білу; 10.2.2.2 бұйымның қалпын жасай білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 бұйымның графикалық бейнесін құрастыра білу; 10.2.3.2 техникалық суретті рәсімдей білу; 10.2.3.3. металдан өнер туындыларын орындай білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 электрлі құралдың және көмекші құралдардың көмегімен металды кесудің тәсілдері мен ережесін білу; 10.2.4.2 жеңіл операцияларды кезектілікпен орындай білу; 10.2.4.3 пішінді формалардың тегіс емес беттерін егеулей білу; 10.2.4.4 таңдау бойынша бұйымды жасау, кітап сөресінің эскизін орындай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	10.2.5.1 металды өңдеуге қойылатын техникалық талаптарды сақтау; 10.2.5.2 тесікті бұрғылау кезіндегі жұмыс сапасын бақылау; 10.2.5.3 тойтару арқылы біріктіре білу; 10.2.5.4 қисық метал беттерімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.5.5 металды профильді егеулеу тәсілдерін білу; 10.2.5.6 слесарлық құралдарды, пышақты қайрауды орындай білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу	10.2.6.1 өрнектермен бөлшектердің нобайын, эскизін жасау; 10.2.6.2 технологиялық картаны құрастыру , бұйымды жасаудың кезектілігін білу; 10.2.6.3 ұлттық бағытта өз нақышын жасай білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар	10.2.7.1 штангенциркулмен және микрометрмен өлшей білу; 10.2.7.2 өңдеу әдібін анықтай білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	10.2.8.1 суреттеме салу және тақырыптарды таңдай білу (зергерлік бұйым бағыты); 10.2.8.2 дайындамаларға және эскиздерге бағдарлана білу; 10.2.8.3 бейнематериал көру, мәлімет жинау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	10.3.1.1 сызба түрінде есеп құрастыру; 10.3.1.2 орындалған жұмысты кезектілікпен өз бетінше талдай білу
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	10.3.2.1 жинақтау кезінде дайындау мен өңдеуді білу; 10.3.2.2 бөлшектер бойынша және жалпы жоспар бойынша бұйымды дайындау және толықтыра білу; 10.3.2.3 бұйымның кемшілігін жоюды және толықтыруды білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 мектеп ішілік іс-шаралар мен көрмелерге қатыса алу
4-тоқсан
1. Материалтану Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 слесарь кәсібінің кәсіби сипаттамасын түсіну;
	1.2 Кіріспе және материалтану	10.1.2.1 металдардың құрылымы мен оқыту әдістерін білу; 10.1.2.2 металдардың қасиеттерін білу
	1.3 Слесарлық жұмыстың тәсілдері мен ережесі	10.1.3.1 жазықтықта белгілей білу; 10.1.3.2 кеңістіктік белгілеуді білу; 10.1.3.3 қосымша құрылғыларды қолдана білу
	1.4 Құралдар мен жабдықтар	10.1.4.1 жұмыс орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау және білу; 10.1.4.2 құралдар мен құрылғыларды дұрыстау және қызмет көрсете білу; 10.1.4.3 білдекті бағдарламалық қамтамасыз ету столярлық жұмысты автоматтандыру және механизациясы туралы түсініктің болуы
2.Жұмысты орындау технологиясы.	2.1 Слесарлық өңдеуге дайындық операциялары	10.2.1.1 алда жасайтын бұйымды жоспарлау бойынша құралдар мен құрылғыларды дайындай білу; 10.2.1.2 үлгілерді қолдануды және оның дайындалуын білу; 10.2.1.3 слесарлық іс бойынша жұмыс орнын ұйымдастыра білу
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 құрастырудың технологиялық картасын білу; 10.2.2.2 қатты металдан құрастыруды білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері.	10.2.3.1 металды көлемді, рельефті және контурлы өңдеуді түсіну; 10.2.3.2 бұйымды көркем безендіруді орындау (қобдиша, декоративті жақтау)
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 кемшілікті анықтай білу, талдау, оны жоюдың әдістерін орнату; 10.2.4.2 таңдау бойынша жұмысты орындай білу; 10.2.4.3 штангенциркулмен мөлшерін бақылау және өлшеуді орындай білу
	2.5 Мөлшерлі слесарлық өңдеу	10.2.5.1 үлгі, шаблон, сызбасы бойынша дайындаманы белгілей білу; 10.2.5.2 механикалық қайрақпен жұмыс, ұңғы және бұрғы, қашауды қайрау ережесін білу; 10.2.5.3 тесікті бұрғылау кезіндегі жұмыс сапасын бақылай білу
	2.6 Металды көркемдік өңдеу.	10.2.6.1 штамп технологиясын білу; 10.2.6.2 тегіс қисық сызықты пішіннен қарапайым өрнек жасай білу
	2.7 Зертханалық жұмыстар.	10.2.7.1 слесарлық жұмыстың түріне қарай кесу құралын таңдай білу; 10.2.7.2 бөлшектің үлгісі бойынша эскизін құрастыра білу
	2.8 Білім алушылардың өзіндік жұмысы	10.2.8.1 слесарлық операциялар бойынша технологиялық карталарды құрастыра білу; 10.2.8.2 металды механикалық жолмен кесу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Өз іс-әрекетінің нәтижиесін көрсету	10.3.1.1 техникалық нұсқасын құрастыра білу 10.3.1.2 өз жұмысын ұсына білу (қорғау)
	3.2 Тұрақты әрекеттегі мектеп көрмесіне жұмысты ұсыну	10.3.2.1 ұлттық нақышта бұйымды безендіре білу; 10.3.2.2 мектеп көрмелеріне өз жұмысын ұсына білу
	3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 жұмысты талдау
	3.4 БАҚ жұмысты жариялау	10.3.4.1 профиль бойынша оқу фильмін жасай білу

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
5-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Аяқ киім ісі" оқу пәнінің мазмұны

76. "Кәсіби еңбекке баулу. Аяқ киім ісі" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Аспаптар және жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек затын дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

77. "Материалтану. Аспаптар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек заты туралы жалпы мәліметтер;

2) материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау;

3) этика және еңбек заңнамасы.

78. "Еңбек затын дайындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу;

2) жапсыра тігу әдісімен аяқ киімді жөндеу;

3) аяқ киімнің үстін жөндеу;

4) аяқ киімнің тақасын жөндеу;

5) аяқ киімнің табан бөлігін жөндеу;

6) тоқыма аяқ киімін жөндеу;

7) каучук табаны бар аяқ киімді жөндеу.

79. 10-(өндірістік) сынып:

1) бекітудің сандал әдісімен аяқ киімді жөндеу және тігу;

2) киізден жасалған аяқ киімді жөндеу және тігу;

3) өндірістік машиналарды реттеу технологиясы;

4) бөлме аяқ киімін тігу;

5) тоқыма аяқ киімді тігу.

80. "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек заттарын талдау және бағалау;

2) қорытынды бақылау жұмысы.

81. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Аспаптар мен жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7 сынып	8 сынып	9 сынып	10 сынып
1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Аяқ киім тігуші" кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 аяқ киім өндірісінің кәсіптері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.1.5 қоғам өмірінде еңбектің мәнін түсіну; 7.1.1.6 өз бетімен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және пайдалану; 7.1.2.1 аяқ киім шеберханасы және оның құрылғылары туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 шеберхана жабдықтарының қолданылуы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.3 инструментаьщиктің, бригадирдің қызметін білу	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 технологиялық операциялардың атауларын және терминдерін түсіну және қолдану; 8.1.1.4 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.4 шеберханада ішкі тәртіпті сақтау; 8.1.2.5 шеберханада кезекшілердің міндеттерін орындау; 8.1.2.6 шеберханада материалдар мен жабдықтарға ұқыпты қатынас білдіру; 8.1.2.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау: жұмыстан кейін қолды сабынмен жуу, желіммен жұмыста қорғаныс майларын қолдану, арнайы киімнің тазалығын және ұқыптылығын сақтау	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 аяқ киім фабрикасында еңбекті ұйымдастыру негіздері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 өзінің дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен арақатынаста белгілеу; 9.1.1.5 жұмыстарды орындауда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.2.6 инструмент үшін жауапты адамдардың міндеттерін білу; 9.1.2.7 кейінгі жұмыстар үшін материалды дайындай білу; 9.1.2.8 инструменттерді ұсақ жөндеуден өткізуді орындай білу; 9.1.2.9 жұмыс орнын тәртіпке келтіре білу; 9.1.2.10 шеберханадағы аспаптар мен жабдықтардың сақталуы үшін жауапкершілікті сезіну және білу; 9.1.2.11 қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін аяқ киім өндірісінің факторларын білу, аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында жүргізілетін қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шараларды білу	10.1.1.1 аяқ киім өндірісімен салалас кәсіптер туралы білу; 10.1.1.2 аяқ киім тігуші кәсібінің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 аяқ киім ісінде қолданылатын ресурссақтаушы технологиялар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 еңбек заттарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу; 10.1.2.5 ұйымдастырушылық біліктер мен дағдыларды меңгеру; 10.1.2.6 өндірістегі жеке гигиеның маңызы, тез шаршаудың басталу себептері туралы білу: шамадан тыс көп шаршауды туындататын бір қалыпта ұзақ жұмыс істеу, еңбектің ұтымсыз тәсілдері, жұмыс алдындағы жеткіліксіз демалыс, жұмыс орнының дұрыс емес жарықтандыру, жұмыстан кейін завод душын қолдану; 10.1.2.7 аяқ киім кәсіпорындарының цехтарында және аумағында қауіпсіздік ережелерін білу; 10.1.2.8 аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында өрт қауіпсіздігі нұсқаулары мен ережелерін, өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін, электр құрылғылары мен электр желісінде өрт сөндірудің ерекшеліктерін және өрт сөндіру құралдарының түрлерін білу
1.2 Материалдарды, аспаптардың және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқытылған желімдер, натуралды материалдардан жасалған желімдер; 7.1.2.2 желімдердің қызметі мен жұмсалуын білу: аяқ киім желімі, казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім; 7.1.2.3 жабдықтар мен аспаптардың қызметін білу: термоактиватор, желімдік қабықшаларды кептіруге арналған шкаф, бөлшектерді кесуге арналған машина, шебер үстелі, балға, кием, әсемдеуші тері, табан-қалып, шебер үстелі, пышақ, тістеуіктер, бұрауыш; 7.1.2.4 термоактиваторда жұмыс істеуде қауіпсіздік шараларын білу, әсемдеуші терімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу; 7.1.2.4 өлшеуіш құралдарымен, сызғышты қолдана білу нейка; 7.1.2.5 материалдарды білу: тері, микро-кеуекті резеңке, каучук, Ропид-5, 88-АС, Момент-1 желімдері, аяқ киім бояуы, балауыз; 7.1.2.6 технологиялық нормативтерді сақтау, материалды үнемдеп жұмсау; 7.1.2.8 аяқты тартпасы бар тігін машинасын қолдана білу	8.1.2.1 желімдердің жіктелуін білу: натуралды, жасанды және синтетикалық материалдардан жасалған наирит желімі; 8.1.2.2 желімнің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұстамдылығы, ұстап тұру уақыты, автивация уақыты, желім қабықшасының икемділігі, желіммен жұмыстың технологиялық режимдері; 8.1.2.3 аяқ киімнің бөлшектерін бекітуге арналған прессті, термоактиваторды, аяқ киімді әрлеуге арналған машинаны, желімдік қабықшаларын кептіруге арналған шкафты, шебер үстелін, балғаны, пышақты, созылмалы қысқаштарды білу; 8.1.2.4 прессте және созылмалы қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.5 тігін машинасында және жіпті сөгушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.6 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу, құрылғылардың негізгі бөлшектерін, тескіштерді және олардың қызметін, пуансондар және олардың қызметін, пуансондар мен тескіштерді алмастыру тәсілдерін, тескіштерді іріктеу ережесін білу; 8.1.2.7 баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, созылмалылығы, баутесіктер мен ілгектерді іріктеу ережесі; 8.1.2.8 материалдардың қызметін және қолданылуын білу: тері, резеңке, капрон, болат қосалқы материалдарды білу: аяқ киім желімі, шегелер, істіктер; 8.1.2.9 табан-қалыпта, бұрғылаушы станокта және аяқ киім инструментінде жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және сақтау	9.1.2.1 жабдықтар мен аспаптарды қолдана білу: пресс, табан-қалып, термоактиватор, аяқ киімді әрлеуге арналған машина, бөлшектердің артығын кесуге арналған машина, шебер үстелі, пышақ, балға, рашпиль,желімге арналған қылқалам; 9.1.2.2 сәйкес материалдарға желімді таңдай білу; 9.1.2.3 материалды үнемдеп жұмсай білу; 9.1.2.4 тігін машинасында және шанышпалы инструменттермен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.5 резеңке желіммен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.6 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, ұсақталуға қарсы тұру, икемділігі, микрокеуекті ұлтандағы аяқ киімді жөндеуге арналған аяқкиім желімі; 9.1.2.7 аяқ киімнің астындағы бөлшектерді кесуге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.8 жабдықтар мен инструменттердің қызметі білу және оларды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, пресс, термоактиватор, табан-қалып, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, түзетуші, балға, желімге арналған қылқалам; 9.1.2.9 термоактиваторда және түзтеушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.10 сыдырма ілгекке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері білу: сыдырмалардың икемділігі және үйкеліске шыдамдылығы, сыдырмаға арналған матаның беріктігі, сыдырмаға арналған бекіткіштер; 9.1.2.11 ұлтанға арналған материаларды білу және оларды қолдана білу: тері, резеңке, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.1.2.12 ұлтанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, ылғалға төзімділігі, ыстыққа төзімділігі, ұсақталуға беріктігі, икемділігі; 9.1.2.13 табан-қалыпта, біз-ілгекте және қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау	10.1.2.1 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 10.1.2.2 табанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға қарсы бет терісінің тұрақтылығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі, материалдарды қолданудың пайдалану жағдайларына тәуелділігі, спорттық аяқ киімдердің ұлтандардың материалының ерекшеліктері; 10.1.2.3 жабдықтар мен материалардарды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, аяқ киімнің бөлшектерінің артығын кесуге арналған машина, пресс, термоактиватор, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, балға, рашпиль, желімге арналған қылқалам; 10.1.2.4 прессте және пышаөпен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.5 салымды ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу және есепке алу: өкшелік және оның аяқ киімдегі қызметі, өкшелікке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері; 10.1.2.6 тоқыма аяқ киімнің сипаттамасын білу, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.1.2.7 аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың сыртқы тығыздығы, матаны ұзартуда және бөлудегі қысым, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.1.2.8 қалыңдығы бойынша бөлшектерді теңестіруге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.9 материалдарды дұрыс таңдай білу; 10.1.2.10 аяқ киім фабрикасындағы жабдықтар туралы түсініктерінің болуы: ұлтарақты тағанға уақытша бекітуге арналған машина, тағанға пішілген былғарыны кигізуге арналған машина, осы машиналардың шетелдік аналогтары, аяқ киімнің үстін дайындаудың кермелі жиегін тікірейтуге арналған машиналар, осы машиналарға арналған құрылғылар: қашаутас, металл щетка, ұлтандарды бекітуге арналған пресстер, термоактиваторлар, ұлтандарды фрезермен өңдеуге арналған машиналар, тігін машиналары, жартылай автоматтар және аяқ киім кәсіпорындарындағы автоматтар
1.3 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.3.1 аяқ киім шеберханасында мінез-құлық ережелері туралы түсініктерінің болуы, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім үлгісі, киімнің эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.4 демалыстың түрлері және оларды рәсімдеу туралы түсініктерінің болуы	8.1.3.1 еңбек мәдениеті және ұжымдағы өзара қатынастар туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 еңбек тәртібі, аяқ киім тігушінің жалақысы, еңбек тапсырмасын орындаудың жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.4 еңбекке уақытша жарамсыздық қағазы туралы түсініктерінің болуы	9.1.3.1 жұмысқа орналасуда мінез-құлықтың және сыртқы бейненің маңыздылығын түсіну, жұмысқа қабылдау туралы өтінішті және түйіндемені рәсімдеу; 9.1.3.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары, еңбекті қорғау, еңбек келісімшарты туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.3 кепілдіктер және компенсациялық төлемақылар туралы мәліметтердің болуы	10.1.3.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.3.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.3 аяқ киім өндірісінің біліктілік санаттары және тарифтік кесте бойынша төлемақы түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын дайындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Аяқ киімді желімдеу әдісімен жөндеу	7.2.1.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқымалы желімдер, натуралды материалдан жасалған желімдер, желімдердің қызметі, аяқ киім желімі,казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім, термоактиватор және оның қызметі, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф; 7.2.1.2 аяқ киімнің жіктелуін және қызметін білу, аяқ киімнің түрлерін, бөлшектерін, олардың қызметін, аяқ киім бөлшектерін дайындауда қолданылатын материалдарды білу, үлгілер, модельдер, кескіштерді білу; 7.2.1.3 аяқ киімді ұсақ жөндеуге дайындай білу: аяқ киімді қарау, ақауларды анықтау, ластанған жерлерін кетіру, материалдарды іріктеу, металл бекіткіштерді жою; 7.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: 1) микрокеуекті резеңкеден (25х10мм) жолақшалардың үш жұбының желімделетін беттерін рашпильмен (жонғыш) тазалау 2) жолақшаның бірінші жұбына казеин желімін жағу, екіншісіне – аяқ киім желімін жағу, ал үшіншісіне – үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желімді жағу 3) 15 минут ішінде желім қабықшаларын кептіру 4) желім қабықшаларын термоактиваторда ысыту (80 с) 5) жолақшаларды жапсыру, жапсырылған жолақшаларды балғамен тығыздау; 7.2.1.5 аяқ киімнің тегін, оның маусымдығын және қызметін анықтай білу	8.2.1.1 бекітудің тігімді-желімді әдісімен аяқ киімнің ұсақ жөндеуін орындау; 8.2.1.2 аяқ киімнің бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу: желімдік, тігіп бекітуші, шегемен бекітуші, тігімді-желімді; 8.2.1.3 тігімді-желімдік бекіту әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімнің қызметін, материалдарын, бекітудің тігімдік-желімді әдісіндегі аяқ киімді бекіткіштерді білу; 8.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, кермелі жиекті және аяқ киімнің ұлтанынан қалған пайдаланылмайтын бөлікті тазалау, желім қабықшаларын жағу, желім қабықшаларын кептіру (қолданылатын желімге байланысты), ұлтанды аяқ киімге бекіту, ұлтанды аяқ киімдегі пресске тығыздау, ұлтанның пайдаланылатын бөлігінен ластануды кетіру, профилактикалық шолақ ұлтанды пішу, ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігін тікірейту, желімдік планкаларды табанның ұлтандық бөлігіне және ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігіне жағу, ұлтанды бекіту, ұлтанның артығын кесу, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу; 8.2.1.5 бекітудің рантілік-желімдік әдісімен аяқ киімді жөндеуді орындау; 8.2.1.6 бекітудің рантілік-желімдің әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, аталған әдісті бекітудің әр түрлі әдістерімен салыстыру; 8.2.1.7 рантіге арналған материалдардың ерекшеліктерін білу: созуға жоғары беріктік, жіптердің үзілуіне қарсы тұру, аяқ киімге рантілерді бекітуге арналған жіптерді бүгілуге (икемділік) қарсы тұру, сәндік рантілер және олардың қызметі, негізгі рант және сәндік рант арасындағы айырмашылықтар; 8.2.1.8 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, ескірген нәлдерді және жапсырмаларды кетіру, ескі желімді кетіру, жаңа жапсырмаларды пішу, жапсырманың пайдаланылмайтын бөлігін тікірейту, табанға желімдік қабықшаларды және жаспырманың пайдаланылмайтын бөлігін жағу, желімдік қабықшаларды жылыту, жапсырмаларды табанға жапсыру, жапсырмаларды балғамен ұлтанған тығыздау, жапсырмалардың артығын кесу, жаңа нәлдерді пішу, желімдік қабықшаларды жағу, нәлдерді өкшеге бекіту, нәлдерді өкшеге балғамен тығыздап бекіту, нәлдердің артығын кесу, ұлтанның, өкшенің, жапсырманың бүйірлі жақтарын тегістеу	9.2.1.1 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.1.2 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу; 9.2.1.3 супинаторға (биік ұлтарақ) арналған материалды білу: болат, ағаш, пластмасса; 9.2.1.4супинатордың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге қарсы тұру, пішін тұрақтылығы; 9.2.1.5 супинатордың ұлтарақтарының, аяқ киімдегі төсемдердің емдік қасиеттерін және олардың қызметін білу; 9.2.1.6 сынған супинаторы бар аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтай білу, супинатордың сынғанын есту арқылы анықтай білу; 9.2.1.7 аяқ киімнің тегі, пішіні бойынша супинаторды дұрыс іріктей білу; 9.2.1.8 технологиялық нормативтерді сақтау; 9.2.1.9 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, өкшені (тақа) алып тастау, табанды желімнен ажырату, төсемді көтеру, ақауы бар супинаторды алып тастау, пішіні бойынша жаңа супинаторды таңдау, жаңа супинаторды ұлтараққа бір мезгілде жапсырумен орнату, төсемді өз орнына жапсыру, аяқ киімнің өкшелік бөлігінде ұлтанды желімге бекіту, өкшені аяқ киімнің өкшелік бөлігіне бекіту, жапсырмалы ұлтарақты жапсыру; 9.2.1.10 бекітудің тігімді-желімді әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындау; 9.2.1.11 бекітудің тігімді-желімді әдісімімен аяқ киімді орташа жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімдегі ұлтанның қызметін, ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.2.1.12 ұлтанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, ылғалға төзімділігі, ыстыққа төзімділігі, ұсақталуға беріктігі, икемділігі; 9.2.1.13 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, қалыптарды таңдау және оларды аяқ киімге орнату, желімдік тігісті әлсірету, өкшені және ұлтанды аяқ киімнен ажыратып алу, аяқ киімнің үстін дайындауда ескі желімді кетіру, бұзылған жағынан ұлтанды пішу және өңдеу, желімдік қабықшаларды кермелі жиектерге және ұлтанның өңделген жақтарына жағу, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтанды аяқ киімге бекіту және прессте тығыздау, аяқ киімді пресстен шешіп алу, ұлтанның бір бөлігін өкшеге қарай тікірейту, жаңа өкшені таңдау, өкшенің ұнтақталған бөлігін тікірейту, желімдік қабықшаларды ұлтанның өкшелік бөлігіне және өкшенің ляпистік бөлігіне жағу, желімдік қабықшаларды жылыту, өкшені ұлтанға бекіту және прессте тығыздау, өкшелердің және ұлтандардың бүйірлі жақтарын тегістеу, қалыптарды аяқ киімнен алып тастау; 9.2.1.14 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді жинауды орындау; 9.2.1.15 аяқ киімді жинаудың технологиялық құжаттамасын, аяқ киімнің технологиялық нормативтерін, аяқ киімді жинаудың бірізділігін, аяқ киімнің өкшелік бөлігін қалыптастыру түрлерін, төменгі жақ бөлшектерді аяқ киімнің жоғары бөлігіне бекіту әдістерін білу; 9.2.1.16 аяқ киімнің физикалық-механикалық нормативтерін білу; 9.2.1.17 практикалық жұмыстарды орындау: қалыпқа ұлтарақты орнату, желімнің көмегімен белдіктерді қаптау және тартып байлау, уақытша бекіткіштерді кетіру, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, ұлтанды пішу, ұлтандарды екіге бөлу, ұлтанның бірінші қабатын желімнің көмегімен ұлтанға бекіту, өкшелерді ұлтанған бекіту, өкшелерді теңдестіру, екінші қабатты бекіту	10.2.1.1 аяқ киім кәсіпорнындағы қарапайым бұйымдарды даярлау технологиясын білу және орындау; 10.2.1.2 мектептік ашық аяқ киімді даярлауды орындау; 10.2.1.3 аяқ киімнің түрі, тегі, қызметі, маусымдығы бойынша жіктелуін білу аяқ киімнің ұзындығын, табанның өлшемін білу; 10.2.1.4 аяқ киімдегі бөлшектерді бекіту әдістерін, аяқ киімді қолмен және механикалық бекіту әдістерін білу; 10.2.1.5 аяқ киім өнеркәсібіндегі машиналар мен аппараттарды білу, аяқ киім өндірісіндегі автоматтар мен жартылай автоматтарды білу; 10.2.1.6 мектептік аяқ киімді тігу технологиясын білу; 10.2.1.7 мектеп аяқ киіміне арналған материалардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 10.2.1.8 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің бөлшектерін таңдау, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, ұлтарақты қалыптарға орнату және өңдеу, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімнің ізін салу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін бекіту, аяқ киімнің бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жапсырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау, аппретура жағу; 10.2.1.9 бекітудің желімдік әдісімен сіндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.1.10 мектептік аяқжабық аяқ киімді дайындау; 10.2.1.11 сәндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу, ранттердің түрлерін білу; 10.2.1.12 негізгі рантке арналған материалдарға қойылатын талаптарды білу: бүгілуге және ажырауға беріктігі, ылғалға тұрақтылығы және тозуға төзімділігі; 10.2.1.13 сәндік рантілерге қойылатын физикалық-механикалық талаптарды білу: икемділігі, пішіннің тұрақтылығы; 10.2.1.14 қапталған рантіні және оның аяқ киімдегі қызметін білу; 10.2.1.15 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің төменгі бөлшектерін тігуге дайындау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін қалыпқа қаптау және байлау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімге сәндік рантіні бекіту, аяқ киімнің ізін салу, ұлтанды және өкшелерді аяқ киімге бекіту, аяқ киімді әсемдеу, қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жаспырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау; 10.2.1.16 ерлердің жазғы шолақ бәтеңкелерін тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.1.17 фабрикада дайындалатын аяқ киімнің ассортиментін білу; 10.2.1.18 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді тігудің техникалық құжаттамасын білу; 10.2.1.19 аяқ киімді тігуде қолданылатын материалдарды, аяқ киімді тігудің өндірістік процесін, ательеде аяқ киімді тігу ерекшеліктерін, аяқ киімді жеке тігудің басымдылықтарын білу: табанның ерекшеліктерін ескеріп, аяқ киімді тапсырыс берушінің аяғы бойынша тігу мүмкіндігі, аяқ киімді фабрикалық тігудің басымдылығы; 10.2.1.20 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді тігуге арналған дайындық жұмыстарын орындау, қалыптарған ұлтарақтарды орнату, аяқ киімнің жоғары бөлшектерінен шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары жағындағы кермелі жиектерді тікірейту, аяқ киімнің ізін салу, желімдік қабықшаларды жағу, аяқ киімнің төменгі жағын жоғары жағына бекіту, аяқ киімді өңдеуді орындау, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктер мен жаспырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау, дайындалған бұйымның сапасын қайта талдау
2.2 жапсырмалы әдіспен аяқ киімді жөндеу	7.2.2.1 аяқ киімдегі жыртылған жерді анықтай білу; 7.2.3.2аяқ киімнің жоғары бөлігінде жыртылған тігістерді қалпына келтірудің бірізділігін білу және орындау: ескі жіптерді алып тастау, тігісті қалпына келтірілген орнын тегістеу, жыртылған жерлерді желіммен жағу, бөлшектерді жапсыру, тігісті біз ілгектің көмегімен немесе тігін машинасында қалпына келтіру, жіптердің артығын кесу, жіптерді аяқ киімнің жоғары бөлшегінің түсі бойынша бояу	8.2.2.1 бекітудің рантілік-жапсырмалы әдісімен аяқ киімді ұсақ жөндеуді орындау; 8.2.2.2 аяқ киімді рантілік-жапсырмалы әдіспен бекіту туралы қысқаша мәліметтерді білу: аяқ киімге ұлтанды бекітуге арналған тігістердің түрлері: жіптік, желімдік, шегелік; 8.2.2.3 әскерде рантілік-жапсырмалы әдіспен аяқ киімді бекітуді қолдану туралы білу; 8.2.2.4 бекіту әдісінің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, гигиеналығы; 8.2.2.5 бекітудің аталған әдісінде теріге және резеңкеге қойылатын талаптарды білу; 8.2.2.6 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, ескірген өкшені алып тастау, ескі желімді кетіру, жаңа өкшені пішу және оны бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды ұлтанның өкшелік жағына жағу және өкшенің ляпистік жағына жағу, желімдік қабықшаларды кептіру	9.2.2.1 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.2.2 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 9.2.2.3 ұлтанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға бет жағының тұрақтылығы, икемділігі, ығалға төзімділігі, материалды қолданудың пайдалану жағдайына тәуелділігі; 9.2.2.4 спорттық аяқ киімнің ұлтанына арналған материалдың ерекшеліктерін білу; 9.2.2.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, жапсырмалы ұлтарақты алып тастау, пішуді ашу, ескірген жіптерді алып тастау, ұлтанның крокульды бөлігін жапсыру, ескірген ұлтанды алып тастау, ұлтанды пішу, ылғалдау, илеу және өңдеу, қалыпты аяқ киімге орнату, желімді ұлтанға,аяқ киімнің ізіне, өкшенің крокульды бөлігіне жағу, ұлтанды аяқ киімнің ізіне орнату, ұлтанның артығын кесу, ұлтандағы пішімді ашу, ұлтанның пішімінде тесіктер жасау, қалыпты алып тастау, ұлтанды аяқ киімге жіпті тігіспен бекіту, аяқ киімге қалыпты орнату, ұлтанды ылғалдау, ұлтанды тегістеу, ұлтанның аузын ашу, пішімді тікірейту, желімдік қабықшаны пішімге жағу, пішімді жабу, пішімді тегістеу, қалыпты алып тастау, жапсырмалы ұлтарақты орнату	10.2.2.1 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.2.2 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, ұлтанды аяқ киімге тігу тәсілдерін, ұлтанды аяқ киімге бекітудің борттық әдісін білу; 10.2.2.3 тігістердің түрлерін білу: қолмен тігу, машинамен тігу, допельдік тігу; 10.2.2.4 қарамайды және оның негізгі сипаттамаларын, қарамайды дайындау технологиясын білу; 10.2.2.5 бекітудің жапсырмалы әдісіне арналған жіптерге қойылатын талаптарды білу: беріктігі, икемділігі, шіруге қарсы тұру; 10.2.2.6 аяқ киімге ұлтанды бекітудің машиналық әдісін білу, аяқ киімге ұлтанды тігуге арналған машинаны, оның негізгі түйіндерін білу; 10.2.2.7 ұлтанды қолмен тігу әдісін, тігісті тығындауды білу; 10.2.2.8 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, қалыптағы ұлтарақтарды қалыпқа келтіру, ұлтарақтарды өңдеу, аяқ киімнің жоғары жағында шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің ізін төсеу, ұлтанды аяқ киімге орнату, пішімді ашу, аяқ киімнен қалыпты алып тастау, жіптік тігіспен аяқ киімге ұлтанды бекіту, аяқ киімге қалыпты орнату, пішімді жабу, өкшелерді аяқ киімге бекіту, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін фрезермен өңдеу, аяқ киімдегі қалыпты алып тастау, өкшелерді шегеге бекіту, өкшелерге нәлдерді орнату, өкшеліктер мен жапсырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау
2.3 аяқ киімнің жоғары жағын жөндеу	7.2.3.1 аяқ киімдегі баутесіктер мен ілгектерді алмастыру дағдыларын меңгеру; 7.2.3.2 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу; 7.2.3.3 құрылғылардың негізгі бөлшектерін білу: тескіштер және олардың қызметі, пуансондар және олардың қызметі; 7.2.3.4 тескіштер мен пуансондарды алмастыру тәсілдерін, тескіштерді таңдау ережесін білу; 7.2.3.5 баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін түсіну: беріктігі, созымдылығы; 7.2.3.6 баутесіктер мен ілгектерді таңдау ережелерін білу; 7.2.3.7 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың көмегімен картоннан, теріден жаттығулар орындау, ойықтарды тесу (ұзындығы 10 см, ені 2, ойықтар арасындағы қашықтық 1,0 және 1,5 см.); 7.2.3.8 аяқ киімнің пішілген үлгісінде бұзылған баутесіктерді және ілгектерді анықтай білу; 7.2.3.9 бұзылған баутесіктер мен ілгектерді жоя білу, жаңа баутесіктер мен ілгектерді орнату; 7.2.3.10 иірім жіптерді алмастыра білу; 7.2.3.11 иірім жіптердің түрлері және олардың қызметін, оларға арналған материалдарды білу; 7.2.3.12 иірім жіптерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге беріктігі, ажырауға беріктігі; 7.2.3.13 қолмен тескіштерді және олардың қызметін, қолмен тескіштердің құрылысын білу; 7.2.3.14 иірім жіптердің ақауларын анықтай білу; 7.2.3.15 бекітпе-тігісті кесе білу, ескі иірім жіпті алып тастау, жаңа иірім жіпті орнату; 7.2.3.16 бекітпе тігісті орната білу; 7.2.3.17 иірім жібі бар белдікті алып тастай білу, жаңа белдікті пішу, белдікте тесіктерді ойып шығару, белдікті иірім жіпке орнату; 7.2.3.18 белдіктің бүгілген бөлігін желімге уақытша бекіте білу, бекітпе тігісті орындай білу; 7.2.3.19 аяқ киімді қолмен және механикалық түрде созуды орындай білу; 7.2.3.20 аяқ киімді механикалық созуға арналған станокты білу, оның қызметін, станокқа арналған құрылғыны білу: ауысымдық матрицалар, дөңесшелер және олардың аяқ киімді созудағы қызметі; 7.2.3.21 аяқ киімді созуға арналған станокта жұмыс істеу тәсілдерін білу; 7.2.3.22 серпілмелі қалыптарды және олардың қызметін білу және ажырата білу, серпілмелі қалыптардың құрылысын білу; 7.2.3.23 созу үшін аяқ киімдегі орынды анықтай білу; 7.2.3.24 станокты жұмысқа дайындай білу, матрицалар мен өңесшелерді іріктеу; 7.2.3.25 аяқ киімді қолмен созу үшін алдын ала ылғалдаумен соза білу, аяқ киімге серпілмелі қалыптарды орнату, аяқ киімді қолмен созу	8.2.3.1 аяқ киімнің жоғары жағын ұсақ жөндеуды орындау; 8.2.3.2 аяқ киімді ұсақ жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу; 8.2.3.3 тігістердің түрлерін білу: жөрмелеу, бастырма, ілмектеулі, аралық, аударма; 8.2.3.4 аяқ киімдегі тігістердің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: біріктірудің беріктігі, ажыратуға қарсы тұру, жіптердің желінуі; 8.2.3.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің жоғары жағын жөндеудің сипатын анықтау, ескі немесе тозған жіптерді жою, аяқ киімнің астарын және үстін жапсыру, тігін машинасында ескі тігіс бойынша тігу, қолжетімділігі қиын жерде қолмен бізді және тігін қол инесін қолданып тігу; 8.2.3.6 аяқ киімнің үстін ұсақ жөндеді орындай білу; 8.2.3.7 аяқ киімнің үстінің бөлшектерін бекіту әдістерін білу: жіптік, желімдік, балқытылған; 8.2.3.8 тігістердің түрлерін білу: жөрмелеу, бастырма, нүктелі балқытылған, аударма; 8.2.3.9 аяқ киімнің үстін дайындауға арналған материалдарды білу: тері, пено полиуретан, жасанды және синтетикалық тері, аяқ киім маталары; 8.2.3.10 аяқ киімнің үстіне арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: икемділігі, ажырауға беріктігі, ылғалға төзімділігі, бүгілуге қарсы тұру; 8.2.3.11 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнң үстінде жөндейтін орынды анықтау, ескірген жіптерді алып тастау, жамауды пішу, жамаудың төменгі жағына және астарларға желімдік қабықшаларды жағу, жамауды астар мен аяқ киімнің үсту арасында жапсыру, жамауды аяқ киімнің үстіне бүгу, жамауды аяқ киімнің үстіне қолмен немесе тігін машинасында бекіту (аяқ киімдегі жамаудың орналасу орнына байланысты)	9.2.3.1 аяқ киімнің пішілген үлгісін орташа жөндеуді орындау; 9.2.3.2 аяқ киімнің үстінің бөлшектерін білу: жұлық, тұмсық, берец, задинка, артқы сыртқы белдік, астар; 9.2.3.3 аяқ киімнің үстінің бөлшектеріне арналған материалдарды білу: натуралды, синтетикалық, жасанды: тері, мата-мақта жасанды: кирза, ворсит, шарголин, жасанды: лак және замша Синтетикалық: полиуретан жабыны бар СК-2, СК-3; 9.2.3.4 аяқ киімнің үстіне арналған материалдардың физикалық-механиалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділік, жіптердің үзілуіне қарсы тұру, икемділік, созылмалылық; 9.2.3.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің үстінің пішілген үлгісін жөндеудің сипатын анықтау, жұлықты және тұмсықты біріктіретін жіптерді жою, тұмсықты жою, жаңа тұмсықты пішу, тұмсықтың ұшын бүгілу арқылы өңдеу, тұмсықтың ұшын бүгіп жасау, тұмсықты жұлыққа желіммен уақытша жапсыру, тұмсықты жұлыққа екі қатарлы тігіспен бекіту, артқы сыртқы белдік пен берецті біріктіретін жіптерді жою, белдікті жою, жаңа белдікті пішу, белдікті берецке желіммен уақытша бекіту, белдікті берецке бірқатарлы тігіспен бекіту, жұлық пен берецті біріктіретін ескірген жіптерді жою, жұлық пен берецтің ұштарын желіммен жағу, тігісті қалпына келтіру; 9.2.3.6 аяқ киімдегі сыдырманы алмастыра білу; 9.2.3.7 сыдырманың түрлерін, сыдырмаға арналған материалдарды білу; 9.2.3.8 сыдырмаға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: икемділігі және тозуға төзімділігі, сыдырмаға арналған матаның беріктігі; 9.2.3.9 практикалық жұмыстарды орындау: сыдырманы жөндеудің сипатын анықтау, жіптерді жою, аяқ киімнің үстінен сыдырманы ажырату, бұзылған сыдырмаларды жою, түсі, ұзындығы және ені бойынша жаңа сыдырмаларды іріктеу, желімдік қабықшаларды жағу, сыдырманы аяқ киімнің үстінің пішілген үлгісіне жапсыру, сыдырманы жіптік тігіспен бекіту; 9.2.3.10 белдіктерді жинау технологиясын білу; 9.2.3.11 маталардың түрлерін, матадағы жіптердің өрілу түрлерін білу; 9.2.3.12 маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ажырауға және тозуға беріктігі, ылғалға төзімділігі, түстің тұрақтылығы, аяқ киім және тігін жиектемесі; 9.2.3.13 скотч-лентаның қызметін, скотч-лентаның түрлерін, оның физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, біртектілігі, тесіктерге қарсы тұру; 9.2.3.14 практикалық жұмыстарды орындау: жиектемені таңдау, берілген өлшемдегі жиектемені пішу, желімік қабықшаларды теріс жағына жағу, жиектеменің шеттерін бүгуді орындау, жиектеменің жоғары қабатын скотч-лентамен айналдыру, жиектеменің жоғары және төменгі қабатын желіммен біріктіру, белдіктерді жіптік тігіспен шетінен бекіту	10.2.3.1 өндірістік машиналарды реттеу технологиясын білу; 10.2.3.2 машиналарды реттеудің нұсқаулық-технологиялық карталарын, техникалық мәліметтерін білу, машиналарды реттеу түрлерін білу; 10.2.3.3 машиналардың қарапайым ақаулықтарын білу: бұрандалы біріктірудің әлсіреуі, біртекті материалдың екіге бөлінуінде пышақтың мұқалуы, тіреуші құрылғылардың әлсіреуі, тармақтың ажырауы, жетекті белдіктің әлсіреуі; 10.2.3.4 машинаның ақаулықтарын өзбетімен анықтай білу, жабдықтардың ақауларын жою жоспарын құрастыру; 10.2.3.5 жабдықтардың реттей білу; 10.2.3.6 аяқ киімнің төменгі бөлшектерін қосарлауға арналған машинаның пышағын қайрау бұрышын анықтай білу; 10.2.3.7 практикалық жұмыстарды орындау: машинаның басты валын (білік) келтіруге арналған белдіктің тартылуын реттеу, ажарлайтын қажақты алмастыру, пресстің алдыңғы бағанында қысатын жастықшаны алмастыру, машинадағы пышақты алмастыру, машинадағы экранды жөндеуден өткізу, машианынң пышағын қайрау, машинадағы дискілі пышақты алмастыру, машинаның үйкелетін бөлшектеріне желім жағу; 10.2.3.8 жаңа аяқ киім материалдарын білу; 10.2.3.9 аяқ киімнің үстіне арналған жасанды және синтетикалық талшықтардан жаңа маталарды білу, арзанқол матаны, жылтырақ жабыны бар маталарды, тоқылмаған материалдарды, маталардың бояуды білу; 10.2.3.10 маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 10.2.3.11 аяқ киімге арналған синтетикалық материалдарды, синтетикалық материалдардың негізгі қасиеттерін білу: тозуға тұрақтылығы, аяқ киімнің үстімен бекітудің беріктігі, ылғалға төзімділігі, пішінге тұрақтылығы; 10.2.3.12 күзгі-жазғы маусымдағы ерлердің бәтеңкесін тігу технологиясын білу; 10.2.3.13 ерлердің шолақ бәтеңкесінің техникалық мәліметтерін, сипаттамасын білу, шолақ бәтеңкелердің фасон түрлерін, шолақ бәтеңкелерді дайындаудың күрделілік дәрежесін білу; 10.2.3.14 ұлтанның түрлері мен формаларын, пішінделген сірілікті және олардың қызметін білу; 10.2.3.15 супинаторлардың жіктелуін, аяқ киімнің салмағын білу; 10.2.3.16 еңбекті операциялық бөлуді, конвейер жұмысын, конвейер жұмысының басымдылығын білу; 10.2.3.17 жұмыс жоспарын өз бетімен құра білу, жұмыс орнын ұтымды ұйымдастыру, технологиялық нормативтерді, тапсырманы орындауды бақылауды сақтау, өз жұмысын үлгімен салыстыру, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 10.2.3.18 практикалық жұмыстарды орындау: бұйымды жеке дайындау, еңбекті операциялық бөлу, қол және машина операцияларын орындау, жұмысты күнделікті есеп ке алу (жеке және бригадалық), дайын бұйымның сапасын бағалау, жоспарлы тапсырманы орындау қорытындысын шығару
2.4 Аяқ киімнің өкшелік бөлігін жөндеу	7.2.4.1 ескірген немесе тозған нәлдерді жоя білу, өкшенің нәлдік бөлігінен ескі желімді кетіру; 7.2.4.2 нәлдерді және маңдайшаларды піше білу, нәлдерді бір жағынан өңдей білу; 7.2.4.3 желімдік қабықшаларды өкшенің нәлдік бөлігіне және маңдайшалардың өңделген бетіне жаға білу; 7.2.4.4 маңдайшаларды бекіте білу, өкшенің нәлдік бөлігін теңдестіру; 7.2.4.5 нәлді өкшеге бекіте білу, өкшенің бүйірлі жағын өңдеу; 7.2.4.6 жөндеуден өткізілген өкшені жылтырата білу, өкшенің бүйірлі жағын бояй білу, өкшені балауызбен өңдеу; 7.2.4.7 ұлтанның тұмсық бөлігін және аяқ киімнің үстін дайындауда кермелі жиекті жона білу; 7.2.4.8 ұлтанның тұмсық бөлігін жапсыра білу; 7.2.4.9. тері өкшені жөндеуді жүзеге асыруды білу; 7.2.4.10 табиғи бұйымдардың үлгілері бойынша тапсырмада бағдарлану; 7.2.4.11 пәндік технологиялық карта бойынша жұмысты өз бетімен жоспарлау; 7.2.4.12 нәлген арналған материалды дұрыс таңдай білу; 7.2.4.13 нәлдің пішімінің ауданын және өкшенің нәлдік бөлігін салыстыра білу; 7.2.4.14 ағаш өкшені ұсақ жөндеуді орындай білу: аяқ киімдегі ағаш өкшені жөндеудің сипатын анықтау, тозған нәлді жою және мтеталл бекіткіштерді жою, қаптамаларды жапсыру, жаңа нәлдерді пішу, нәлдерді желімнің көмегімен өкшеге бекіту, нәлдің артығын кесу, нәлдің бүйірлі жағын тегістеу; 7.2.4.15 микрокеуекті өкшені ұсақ жөндеуді орындау; 7.2.4.16 аяқ киім резеңкесінің негізгі қасиеттерін білу: тығыздығы, беріктігі, үйкелуі, кеуектігі; 7.2.4.17 резеңкелердің маркаларын білу: Г, Д, ДШ, Е, ЕШ кеуекті емес резеңкелер: Г, Д; 7.2.4.18 өкшені жөндеудің сипатын анықтай білу: ескі нәлді алып тастау, нәлдік бөліктегі өкшені түзету, жаңа нәлді пішу, нәлдің бұзылған бөлігін өңдеу, желімдік қабықшаларды нәлге және өкшеге жағу, нәлді өкшеге бекіту, нәлдің артығын кесу, өкшенің бүйірлі жағын жылтыратуды орындау; 7.2.4.19 нәлдерді бекітуді және өңдеуді орындай білу; 7.2.4.20 нәлдер үшін қолданылатын материалдарды білу: тері, тозуға төзімді резеңке, капрон, болат; 7.2.4.21 нәлдерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу, нәлдердің үйкеліске беріктігін және металл бекіткішке қарсы тұруын білу, нәлдерді бекіту тәсілдерін білу: желімдік, шегелік, істіктің көмегімен; 7.2.4.22 нәлдерді алмастыру үшін материалды анықтай білу, тоөған нәлдерді алып тастау, жаңа нәлді пішу, қосалқы материалдарды іріктеу, нәлдің бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды жағу, желімдік қабықшаларды кептіруді орындау, нәлдерді өкшеге бекіту, бақылау шегелерін қадау, нәлдердің артығын кесіп тастау, нәлдің бүйірлі жағын жылтырату, ескі капрон нәлді алып тастау, қаптамаларды жапсыру, пластмасса нәлдерді бекіту	8.2.4.1 ағаш және капорон өкшелерді алмастыруды жүзеге асыра білу; 8.2.4.2 өкшелердің түрлерін білу: үшкіл, бағана (крокульмен және крокульсіз); 8.2.4.3 биіктігі бойынша жіктемені білу: төменгі, орташа, биік, ерекше биік; 8.2.4.4 өкшелерге арналған материалдарды білу: ағаш (шамшат, емен), капрон, полиэтилен, аралас өкшелер (болат + ағаш); 8.2.4.5 практикалық жұмыстарды орындау: өкшенің бекіткіштерін алып тастау, аяқ киімнен өкшені алып тастау, жаңа өкшені таңдау, қаптаманы пішу, қаптаманы өңдеу, қаптаманы желімнің көмегімен өкшеге бекіту, өкшені аяқ киімге бекіту, нәлді таңдау, нәлді өкшеге орнату; 8.2.4.6 микрокеуекті өкшені алмастыруды орындай білу; 8.2.4.7 резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: үйкелістің болмауы, тығыздығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі; 8.2.4.8 термоактиватор және оның қызметі туралы, термоактиватордың негізгі механизмдері, желімдік қабықшалар туралы түсініктерінің болуы, материал мен желімге байланысты активация уақыты туралы түсініктерінің болуы; 8.2.4.9 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу сипатын анықтау, микрокеуекті өкшені алып тастау, жаңа өкшенің бөлшектерін таңдау, өкшені жинауды орындау, ұлтанның өкшелік бөлігін дайындау, өкшелерді желімнің көмегімен өкше бөлігіне бекіту, өкшенің бүйірлі жағын өңдеу; 8.2.4.10 ағаш және капрон өкшелерді жөндеуді орындай білу; 8.2.4.11 пішіні бойынша нәлдердің түрлерін білу; 8.2.4.12 нәлдерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: металл бекіткіштерді ұстап тұруға беріктігі, желінушілігі, тығыздығы; 8.2.4.13 нәлдерге арналған материалдарды білу: тері, пластмасса, резеңке, металл, капрон, нәлдің жүретін бөлігінің эстетикалық суреті; 8.2.4.14 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, өкшені аяқ киімге бекіту, өкшедегі тозған нәлдерді алып тастау, өкшедегі нәлдердің металл бекіткіштерін алып тастау, өкшедегі қаптаманы жапсыру, өкшенің материалына сәйкес келетін материалдан жаңа нәлдерді пішу, нәлдердің бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды нәлдерге және өкшенің нәлдік бөлігіне жағу, нәлді өкшеге бекіту, нәлдердің артығын кесіп тастау, нәлдердің бүйірлі жағын жылтырату, пластмасса нәлдерді алып тастау, қаптаманы жапсыру, жаңа пластмасса нәлді таңдау, өкшеге пластмасса нәлді орнату	9.2.4.1 ағаш өкшені дайындауды орындай білу; 9.2.4.2 материалы, фасоны, биіктігі, конструкциясы бойынша өкшелердің жіктелуін білу; 9.2.4.3 қалыптың ізінің өкшелік бөлігі бойынша өкшенің пішінінің құруын білу; 9.2.4.4 өкшенің нәлдік бөлігінің орталығын дұрыс орналастыруды білу, аяқ киім процесінде өкшенің жылжу себептерін білу; 9.2.4.5 өкшенің биіктігін анықтау тәсілдерін білу; 9.2.4.6 аяқ киімде қолданылатын өкшенің материалдарын білу: былғары, резеңке, каучук, капрон, полиэтилен, болат, аралас өкше: ағаш + болат, ағаш + алюминий, көпқабатты өкше, өкшедегі астарлар және олардың қызметі; 9.2.4.7 практикалық жұмыстарды орындау: өкшеге арналған материалды таңдау, бір кесегін кесіп алу, өкшенің ляпистік бөлігінің модель контурларын кесекке ауыстыру, кесектің бүйірлі жағын 90° бұрышта өңдеу, өкшенің нәлдік бөлігінің шаблон контурларын ауыстыру, үлгі ретінде пішімнің бүйірлі жағын көлбеумен өңдеу, өкшенің ляпистік бөлігін өңдеу, өкшенің крокульды бөлігін өңдеу, өкшенің бетін тегістеу және жылтырату; 9.2.4.8 аяөқ киімді өңдеуді орындай білу; 9.2.4.9 аяқ киімді өңдеу түрлерін, аяқ киімнің тауарлы түрін білу; 9.2. 4.10 салынатын ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін, өкшеліктің және оның аяқ киімдегі қызметін білу; 9.2.4.11 практикалық жұмыстарды орындау: өкшенің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және өкшенің бүйірлі беттерін тегістеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және салынатын ұлтарақтарды аяқ киімге салу, аяқ киімді тазалау	10.2.4.1 бекітудің сандал әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 10.2.4.2 аяқ киімді бекітудің сандал әдісінің сипаттамаларын білу, жиектеу және оның қызметін, жиектеуге арналған материалдарды: былғары, резеңкені білу; 10.2.4.3 былғары ұлтанның сипаттамасын білу, былғарының жіппен үзілуіне қарсы келу қабілетін, ұлтанның пішін тұрақтылығын, бірнеше реттің бүгілуге қарсы келуді білу; 10.2.4.5 бекітудің сандал әдісінің жіптік тігісін білу; 10.2.4.6 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, қалыптарды таңдау және оларды аяқ киімге орнату, ұлтан мен өкше арасындағы тігісті әлсірету, өкшені алып тастау, ескі желімді кетіру, ескі жіптерді алып тастау, тозған жиектемені кетіру, жаңа жиектемені пішу, жиектемені ұлтанған жіптік тігіспен бекіту, жаңа өкшені пішу және ляпистік бөлікті өңдеу, желімдік қабықшаларды ұлтнның өкшелік бөлігіне және ляпситік бөлігіне жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, өкшелерді ұлтанға бекіту және пресс астында қысу, ұлтанды пішу, табанның ұлтандық бөлігін және ұлтанның бұзылған жағын тікірейту, желімдік қабықшаларды табанға және жапсырмаға жағу, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтандарды табанған бекіту, өкшелер мен ұлтандардың артығын кесіп тастау, өкшелер мен ұлтандардың бүйірлі жағын тегістеу; 10.2.4.7 бөлме аяқ киімін тігу технологиясын білу; 10.2.4.8 үй аяқ киімінің қысқаша сипаттамасын білу, қазіргі сәннің бағыттарын, үй аяқ киімін тігуде қолданылатын қазіргі материалдарды, заманауи фурнитураны білу; 10.2.4.9 аяқ киімді жинаудың өнеркәсіптік технологиясын білу, бөлме өнеркәсіп аяқ киімінің ательеде тігілген аяқ киімнен айырмашылықтарын білу; 10.2.3.10 бөлме аяқ киімінің физикалық-механикалық қасиеттерін, бөлме аяқ киімін тігуде кездесетін негізгі ақауларды, аяқ киімді тігуде бақылау жүйесін білу; 10.2.3.11 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды іріктеу, ұлтарақтарды бекіту және өңдеу, үлгіні қалыптарға кигізу, алдын ала аяқ киімнің үстінің үлгілерін созу, желімнің көмегімен аяқ киімнің үстінің үлгілерін шеңберлі созуды орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, керілген үлгінің кермелі жиектерінің артығын кесіп тастау, аяқ киімнің ізін салу, табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және кермелі жиеккке жапсыру, табанды аяқ киімнің ізіне жапсыру, өкшелерді табанның өкшелік бөлігіне бекіту, табандар мен өкшелердің бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктер мен салынатын ұлтарақтардың орнату, аяқ киімді тазалау
2.5 Аяқ киімнің ұлтандық бөлігін жөндеу	7.2.5.1 аяқ киімнің төменгі бөлшектерінде үзілген тігістерді қалпына келтіре білу; 7.2.5.2 бекітудің сырмалы әдісінің сипаттамасын және оның қолданылуын білу; 7.2.5.3 табанның түрлерін, табан үшін қолданылатын материалдарды, табанға қойылатын талаптарды білу; 7.2.5.4 жіптерді қарамаймен немесе балауызбен сіңіру әдістерін білу; 7.2.5.5 тікелей біздің негізгі бөліктерін, тікелей біздің қиылу формасын білу; 7.2.5.6 табанды тігуге арналған инелерді, тік және қисық инелерді, олардың қызметін білу; 7.2.5.7 табандарды жіптермен бекіту технологиясын білу: табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, пішімді ашу, ескі жіптерді алып тастау, жіптердің белгілі санын кесіп тастау, жіптерді қарамаймен сіңіру, қарамайдың артығын алып тастау, табандағы тігісті қалпына келтіру, жіптердің артығын кесіп тастау, пішімді жабу, табанды жылтырату; 7.2.5.8 каучук негізі бар аяқ киімнің ұлтандық бөлігін ұсақ жөндеуді орындай білу: табанды жөндеудің сипатын анықтау, материалдарды таңдау, ұсақ тігістерді пішу, табанның тұмсық бөлігіндегі лас жерлерін кетіру, былғарының төменгі жағынан ұсақ тігістерді өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұсақ тігістерге жапсыру, ұсақ тігісті желімнің көмегімен табанға бекіту, ұсқа тігістің артығын кесіп тастау, табанның тұмсық бөлігін тегістеу, ұлтанды пішу және өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанның бұзылған бөлігіне жапсыру, ұлтанның артығын кесіп тастау, табанның және ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу, аяқ киімді тазалау; 7.2.5.9 былғары табандағы аяө киімді ұсақ жөндеуді орындай білу; 7.2.5.10 аяқ киімнің төменгі жағы үшін былғарының топографиясын білу; 7.2.5.11 аяқ киімнің төменгі бөлшектері үшін қолданылатын былғарының негізгі бөлімдерін білу: қалың тері, етек, жаға, табан, жая; 7.2.5.12 практикалық жұмыстарды орындау: тозған нәлдерді алып тастау, табанның тұмсық бөлігін тегістеу, ұсақ тігістерді пішу және оларды өңдеу, желімдік қабықшаларды ұсақ тігістердің бұзылған бөлігіне және табанның тұмсық бөлігіне жапсыру, желімдік қабықшаларды кептіру, ұсақ тігістерді табанға бекіту, ескі желімді өкшелердің нәлдік бөлігінен кетіру, маңдайшаларды пішу, мңдайшаның бұзылған бөлігін өңдеу, желімдік қабықшаларды маңдайшаларға және өкшелердің нәлдік бөлігіне жапсыру, маңдайшаларды өкшелерге бекіту, бекітілген маңдайшалардың артығын кесіп тастау, өкшелердің нәлдік бөлігін тегістеу, нәлдерді пішу, желімнің көмегімен нәлдерді өкшелерге бекіту, нәлдердің артығын кесіп тастау, өкшелердің және табанның бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін тегістеу, өкшелердің бүйірлі жағын және табанның кесіндісін блауыз бояумен бояу, бекітілген бөлшектердің бетін жылтырату	8.2.5.1 табанға ұлтанды бекітуді орындай білу; 8.2.5.2 ұлтандарға арналған материалды білу: былғары, тозуға төзімді резеңке, полиуретан, каучук; 8.2.5.3 ұлтандарға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, тозуға төзімділігі, икемділігі, әр түрлі материалдармен жабыстыруға қабілеті; 8.2.5.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің ұлтандық бөлігін тегістеу, жаңа ұлтанды (табанның материалын ескеріп) пішу, ұлтанның бұзылған бетін тікірейту, табанға және ұлтанға желімдік қабықшаларды жапсыру, желімдік қабықшаларды кептіру, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтанды пресстегі аяқ киімге бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, табан мен ұлтанның бүйірлі бетін тегістеу; 8.2.5.5 профилактикалық ұлтандарды алмастыруды орындай білу; 8.2.5.6 профилактикалық ұлтандарға арналған материалдарды білу; 8.2.5.7 материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, 3 мм-ге дейінгі қалыңыдығы, икемділігі, әр түрлі материалдармен жапсыру қабілеті, желінушілігі; 8.2.5.8 практикалық жұмыстарды орындау: желімдік тігісті жылыту, тозған профилактикалық ұлтанды ажыратып алу, табандағы ескі желімді кетіру, жаңа профилактикалық ұлтанды пішу, ұлтанның бұзылған бөлігін тікірейту, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанның бұзылған бөлігіне жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу; 8.2.5.9 микрокеуекті резеңкеден жасалған табанды жөндеуді орындай білу; 8.2.5.10 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, қажалуға қарсы тұру, икемділігі; 8.2.5.11 микрокеуекті табандағы аяқ киімді жөндеуге арналған желімді аяқ киім желімінен ажырата білу; 8.2.5.12 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімге қалыпты орнату, табанды тегістеу, ұсақ тігістерді пішу және оларды бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды ұсақ тігістерге және табанның тұмсық бөлігіне жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, табанға арналған жамауларды пішу, желідік қабықшаларды табанға және жамауға жапсыру, жамауларды табанға бекіту, табанды тегістеу, ұлтанды пішу, ұлтанның бұзылған жағын өңдеу, табанға және ұлтанға желімді жағу, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу; 8.2.5.13 былғары табандағы аяқ киімнің ұлтандық бөлігін жөндеуді орындау; 8.2.5.14 табанға арналған былғарының физикалық-механикалық қасиеттерін білу: желінушілікке тозуға төзімділігі, былғарыдан жасалған табанның ылғалға сиымдылығы, табанның бүгілуге қарсы тұруы, былғары табанның сыртқы ортаның әсеріне тұрақтылығы; 8.2.5.15 практикалық жұмыстарды орындау: былғары табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, табанды тегістеу, жамауды пішу және былғарының төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және жамаудың төменгі жағына жағу, желімдік қабықшаларды кептіру, желімдік қабықшаларды жылыту, жамауды бекіту, табанды тегістеу, ұсақ тігісті пішу және оны төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және ұсақ тігістің төменгі жағына жағу, ұсақ тігісті табанға бекіту, тұмсық бөліктегі табанды тегістеу, тозуға төзімді резеңкеден ұлтанды пішу және оны бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанға жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, ұсақ тігістің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және ұсақ тігістің бүйірлі жағын тегістеу	9.2.5.1 тозған микрокеуекті табанды алмастыруды орындай білу; 9.2.5.2 аяқ киімді жөндеуде қолданылатын қалыптардың типтерін білу, табандағы ақауларды, олардың пайда болу себептерін, табандағы ақауларды жою тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аяқ киім желімдерін, желімдік қабықшаларды кептіру режимдерін, желімдік қабықшаларды ысыту температурасын, желімдік қабықшаларды жылыту уақытын білу; 9.2.5.4 аяқ киім өндірісінде қолданылатын резеңкелерді білу; 9.2.5.5.резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 9.2.5.6 табанды алмастыру технологиясын білу; 9.2.5.7 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды таңдау және аяқ киімге орнату, желімдік тігісті әлісірету, аяқ киімнен табанды алып тастау, ескі желімді кетіру, маңдайшаларды кетіру, жаңа маңдайшаны пішу және желімге бекіту, аяқ киімнің ізін тегістеу, жаңа табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, аяқ киімнің үстіне үлгінің кермелі жиегіне желімдік қабықшаларды жапсыру және жаңа табанның өңделген бетіне жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, табанды аяқ киімнің ізіне және бастырыққа пресстің астында бекіту, табнның артығын кесіп тастау, жаңа өкшені таңдау, өкшеге қарай табанның өкшелік бөлігін тікірейту, өкшенің ляпистік бөлігін өңдеу, өкшеге және табанға желімдік қабықшаларды жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, өкшені табанға және бастырыққа пресстің үстінде бекіту, пресстен аяқ киімді алу, табанның бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау; 9.2.5.8 аралас ұлтарақты жинау технологиясын білу және орындау; 9.2.5.9 ұлтарақтардың түрлерін, ұлтараққа арналған материалды, ұлтараққа арналған материалдың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 9.2.5.10 ортопедиялық ұлтарақтарды және олардың қызметін, ұлтарақтарға қойылатын талаптарды білу: пішінге тұрақтылығы, ылғалға төзімділігі, бүгілуге қарсы тұру, ажыратуға беріктігі; 9.2.5.11 практикалық жұмыстарды орындау: ұлтарақтарға арналған материалды іріктеу, модельдер бойынша пішімді үлгілерге белгі салу, ұлтарақтың бөлшектерін пішу, желімнің көмегімен ұлтарақтың бөлшектерін біріктіру, ұлтарақтың бүйірлі жағын өңдеу, жиектемені пішу, ұлтарақты желімді пайдаланып жиектемемен қаптау, жиектемені ұлтараққа жіптік тігіспен бекіту	10.2.5.1 бекітудің сандал әдісімен киілген аяқ киімді қайта керуді орындай білу; 10.2.5.2 бекітудің сандал және жартылай сандал әдістерінің қысқаша сипаттамасын, бекітудің сандал әдісінің әр түрлі әдістермен айырмашылығын білу; 10.2.5.3 бекітудің сандал әдісімен аяқ киімді қайта керу технологиясын, бекітудің аталған әдісінің ерекшеліктерін білу: негізгі ұлтарақтың болмауы, бекітудің сандал әдісінің басымдылығы: жұмсақ және икемді конструкция, материалдың төменгі ауқымдылығы, жақсы гигиеналық қасиеттер бекітудің аталған әдісінің кемшіліктері: әлсіз пішін тұрақтылығы, жеткіліксіз беріктігі; 10.2.5.3 практикалық жұмыстарды орындау: салынатын ұлтарақтарды алып тастау, аяқ киімге қалыптарды таңдау және орнату, аяқ киімнен өкшелерді алып тастау, аяқ киімнің төменгі бөлшегінен тігісті сөгу, табанды алып тастау, қалыптардан пішімдік үлгіні алып тастау, пішімдік үлгіден өкшелікті алып тастау, өкшеліктерді ылғалдату, өкшелікке желім жағу, өкшелікті аяқ киімнің үстінің пішімдік үлгісіне қалташықтарды орнату, қалыптарға пішімдік үлгілерді орнату, пішімдік үлгілері бар қалыптарға табанды уақытша орнату, аяқ киімнің үстінің пішімдік үлгісінің кермелі жиектерін жазу және рантіні кермелі жиекке жатқызу, кермелі жиекті, рантіні және табанды екіжіптік тігіспен бекіту, материалдың артығын кесіп тастау, өкшелерді табанға бекіту, аяқ киімнің өңдеуді орындау, аяқ киімнен қалыпттарды алып тастау, салынатын ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау; 10.2.5.4 киіз аяқ киімнің сипаттамасын білу: киіздің қызметі, киізді дайындауға арналған материал, киізге арналған материалдың сапасына қойылатын талаптар; 10.2.5.5 капрон жіптердің қасиеттерін білу: жоғары беріктігі, шірімейді; 10.2.5.6 жамаулардың қасиеттерін білу: икемділігі, жіптердің үзілуіне беріктігі; 10.2.5.7 қарамайдың қасиеттерін білу: жабысқыштығы, оңай балқиды, суға төзімді; 10.2.5.8 тігістердің түрлерін білу: қол тігісі; 10.2.5.9 киіз аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтай білу; 10.2.5.10 киіз аяқ киімді жөндеуге арналған материалдарды іріктей білу; 10.2.5.11 аяқ киімнің үстінің былғарының кесіндісінен жамауларды піше білу; 10.2.5.12 желімнің көмегімен киіз аяқ киімге уақытша жамауларды бекіте білу; 10.2.5.13 аяқ киімге жіптермен жамауларды бекіту білу
2.6 Тоқыма аяқ киімді ұсақ жөндеу	7.2.6.1 тігін машинасын жұмысқа дайындай білу: сырттай қарауды орындау, машианы қосу және өшіру, машинада бос жүріс режимінде жұмыс істеу, жіптерді шарыққа айналдыру, жіптерді машинаға жүктеу, тік және қисық сызықтан бойынша қағазда тігістерді орындау, жіптік тігіспен былғарыдан екі бөлшекті біріктіру, матадан екі бөлшекті біріктіру; 7.2.6.2 аяқ киімнің үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана білу, жұмысты аралас технологиялық картаны қолданумен топтық әңгімелесуде жоспарлау; 7.2.6.3 тоқыма аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтай білу, ескі жіптерді алып тастау, жамауларды піше білу, желімнің көмегімен аяқ киімге жамауларды бекіту, қолмен немесе тігін машинасында аяқ киімнің үстіне жамауларды бекіту			10.2.6.1 тоқыма аяқ киімді тігу технологиясын білу; 10.2.6.2 тоқыма аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын және техникалық мәліметтерін, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.2.6.3 аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың беттік тығыздығы, маталарды ұзартуда және жыртылуда жүктеме, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.2.6.4 тоқыма пішімдік үлгілерді жинау ерекшеліктерін, аяқ киімді тігуде туындайтын ақауларды білу; 10.2.6.5 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды іріктеу, ұлтарақтарды пішу, қалыптарға ұлтарақтарды орнату, алдын ала қалыптардың пішімдік үлгілерін қаптау, пішімдік үлгілерді желімнің көмегімен ұлтараққа керу, уақытша бекітікіштерді алып тастау, аяқ киімнің ізіне ұлтарақ үлгілерін пішу, табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды аяқ киімнің үстінің пішімдік үлгісінің кермелі жиектеріне және табанның бұзылған жағына жапсыру, аяқ киімнің ізіне табанды бекіту, өкшелерді пішу, өкшелерге қарай табанның өкшелік бөлігін дайындау, өкшелердің ляпистік бөлігін өңдеу, желімдік қабықшаларды өкшелердің ляпистік бөлігіне және табанның өкшелік бөлігіне жапсыру, өкшелерді табанға бекіту, табанның және өкшенің бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, салынатын ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау
2.7 Каучук табандағы аяқ киімді жөндеу	7.2.7.1 каучуктың негізгі қасиеттерін білу: икемділігі, су өткізбеушілігі, кез келген пішінді қабылдау қабілеті, жоғары желінушілігі; 7.2.7.2 практикалық жұмыстарды орындау: табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, тозған нәлді алып тастау, жаңа нәлді пішу, желімнің көмегімен аяқ киімге жаңа нәлді бекіту, жаңа ұлтанды пішу, желімнің көмегімен табанға жаңа ұлтанды бекіту, каучукка пышақтың үйкелісін азайту үшін суды қолданып каучуктың артығын кесіп тастау	8.2.7.1 каучук табандағы аяқ киімді жөндеуді орындай білу; 8.2.8.2 табиғи және синтетикалық каучуктың негізгі айырмашылықтарын білу: бағасы, тозуға төзімділігі, жылуға төзімділігі; 8.2.8.3 каучук табанға қойылатын талаптарды, каучук табандарды бекітуге арналған желімді білу; 8.2.7.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, жамауларды пішу, табандағы лас жерлерді кетіру, жөндеуді қажет ететін орынға және жамауға желімді жағу, желімді кептіру, жамауды табанға бекіту, табанды тегістеу, ұлтанды пішу, желімдік қабықшаларды ұлтанның бұзылған жағына және табанға жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 есте нұсқауларды түсіну және ұстап тұру (жұмыс тапсырмасы), еңбек жағдаятында бағдарлану; 7.3.1.5 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдағы өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың бірізділігін жоспарлау	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа презентация жасау; 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы және ортақ жұмысына табысты қатысу және ену	10.3.1.1 өзінің еңбек іс-әрекетін адекватты өзіндік бағалауына ие болу; 10.3.1.2 тұлғалық құзыреттілік деңгейіне қойылатын кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 бұйымның үлгісін талдауды өз бетімен орындау; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылы бойынша)	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)	9.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау	10.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Аяқ киім ісі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Аяқ киім тігуші" кәсібінің ерекшеліктерін білу
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқытылған желімдер, натуралды материалдардан жасалған желімдер; 7.1.2.2 желімдердің қызметі мен жұмсалуын білу: аяқ киім желімі, казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім; 7.1.2.3 жабдықтар мен аспаптардың қызметін білу: термоактиватор, желім қабықшаларды кептіруге арналған шкаф, бөлшектерді кесуге арналған машина, шебер үстелі, балға, кием, әсемдеуші тері, табан-қалып, шебер үстелі, пышақ, тістеуіктер, бұрауыш
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.3.1 аяқ киім шеберханасында мінез-құлық ережелері туралы түсініктерінің болуы, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім үлгісі, киімнің эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	7.2.1.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқымалы желімдер, натуралды материалдан жасалған желімдер, желімдердің қызметі, аяқ киім желімі,казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім, термоактиватор және оның қызметі, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф; 7.2.1.2 аяқ киімнің жіктелуін және қызметін білу, аяқ киімнің түрлерін, бөлшектерін, олардың қызметін, аяқ киім бөлшектерін дайындауда қолданылатын материалдарды білу, үлгілер, модельдер, кескіштерді білу; 7.2.1.3 аяқ киімді ұсақ жөндеуге дайындай білу: аяқ киімді қарау, ақауларды анықтау, ластанған жерлерін кетіру, материалдарды іріктеу, металл бекіткіштерді жою; 7.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: 1) микрокеуекті резеңкеден (25х10мм) жолақшалардың үш жұбының желімделетін беттерін рашпильмен (жонғыш) тазалау 2) жолақшаның бірінші жұбына казеин желімін жағу, екіншісіне – аяқ киім желімін жағу, ал үшіншісіне – үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желімді 15 минут ішінде желім қабықшаларын кептіру;
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.4 Аяқ киімнің тақасын жөндеу	7.2.4.1 ескірген немесе тозған нәлдерді жоя білу, өкшенің нәлдік бөлігінен ескі желімді кетіру; 7.2.4.2 нәлдерді және маңдайшаларды піше білу, нәлдерді бір жағынан өңдей білу; 7.2.4.3 желімдік қабықшаларды өкшенің нәлдік бөлігіне және маңдайшалардың өңделген бетіне жаға білу; 7.2.4.4 маңдайшаларды бекіте білу, өкшенің нәлдік бөлігін теңдестіру; 7.2.4.5 нәлді өкшеге бекіте білу, өкшенің бүйірлі жағын өңдеу; 7.2.4.6 жөндеуден өткізілген өкшені жылтырата білу, өкшенің бүйірлі жағын бояй білу, өкшені балауызбен өңдеу; 7.2.4.7 ұлтанның тұмсық бөлігін және аяқ киімнің үстін дайындауда кермелі жиекті жона білу; 7.2.4.8 ұлтанның тұмсық бөлігін жапсыра білу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 есте нұсқауларды түсіну және ұстап тұру (жұмыс тапсырмасы), еңбек жағдаятында бағдарлану; 7.3.1.5 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
2-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Аяқ киім тігуші" кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 аяқ киім өндірісінің кәсіптері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.1.5 қоғам өмірінде еңбектің мәнін түсіну
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқытылған желімдер, натуралды материалдардан жасалған желімдер; 7.1.2.2 желімдердің қызметі мен жұмсалуын білу: аяқ киім желімі, казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім; 7.1.2.3 жабдықтар мен аспаптардың қызметін білу: термоактиватор, желім қабықшаларды кептіруге арналған шкаф, бөлшектерді кесуге арналған машина, шебер үстелі, балға, кием, әсемдеуші тері, табан-қалып, шебер үстелі, пышақ, тістеуіктер, бұрауыш; 7.1.2.4 термоактиваторда жұмыс істеуде қауіпсіздік шараларын білу, әсемдеуші терімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу; 7.1.2.4 өлшеуіш құралдарымен, сызғышты қолдана білу; 7.1.2.5 материалдарды білу: тері, микро-кеуекті резеңке, каучук, технологиялық нормативтерді сақтау, материалды үнемдеп жұмсау.аяқты тартпасы бар тігін машинасын қолдана білу
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.3.1 аяқ киім шеберханасында мінез-құлық ережелері туралы түсініктерінің болуы, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім үлгісі, киімнің эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.4 демалыстың түрлері және оларды рәсімдеу туралы түсініктерінің болуы.
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.2 Жапсыра тігу әдісімен аяқ киімді жөндеу	7.2.1.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқымалы желімдер, натуралды материалдан жасалған желімдер, желімдердің қызметі, аяқ киім желімі,казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім, термоактиватор және оның қызметі, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф; 7.2.1.2 аяқ киімнің жіктелуін және қызметін білу, аяқ киімнің түрлерін, бөлшектерін, олардың қызметін, аяқ киім бөлшектерін дайындауда қолданылатын материалдарды білу, үлгілер, модельдер, кескіштерді білу
	2.4 Аяқ киімнің тақасын жөндеу	7.2.4.1 маңдайшаларды бекіте білу, өкшенің нәлдік бөлігін теңдестіру; 7.2.4.2 нәлді өкшеге бекіте білу, өкшенің бүйірлі жағын өңдеу; 7.2.4.3 пәндік технологиялық карта бойынша жұмысты өз бетімен жоспарлау; 7.2.4.4 нәлген арналған материалды дұрыс таңдай білу; 7.2.4.5 нәлдің пішімінің ауданын және өкшенің нәлдік бөлігін салыстыра білу; 7.2.4.6 ағаш өкшені ұсақ жөндеуді орындай білу: аяқ киімдегі ағаш өкшені жөндеудің сипатын анықтау, тозған нәлді жою және мтеталл бекіткіштерді жою, қаптамаларды жапсыру, жаңа нәлдерді пішу, нәлдерді желімнің көмегімен өкшеге бекіту, нәлдің артығын кесу, нәлдің бүйірлі жағын тегістеу; 7.2.4.7 микрокеуекті өкшені ұсақ жөндеуді орындау; 7.2.4.8 аяқ киім резеңкесінің негізгі қасиеттерін білу: тығыздығы, беріктігі, үйкелуі, кеуектігі пористость; 7.2.4.9 Г, Д резеңкелердің маркаларын білу: Г, Д, ДШ, Е, ЕШ кеуекті емес резеңкелер: Г, Д 7.2.4.10 өкшені жөндеудің сипатын анықтай білу: ескі нәлді алып тастау, нәлдік бөліктегі өкшені түзету, жаңа нәлді пішу, нәлдің бұзылған бөлігін өңдеу, желімдік қабықшаларды нәлге және өкшеге жағу, нәлді өкшеге бекіту, нәлдің артығын кесу, өкшенің бүйірлі жағын жылтыратуды орындау; 7.2.4.11 нәлдерді бекітуді және өңдеуді орындай білу; 7.2.4.12 нәлдер үшін қолданылатын материалдарды білу: тері, тозуға төзімді резеңке, капрон, болат; 7.2.4.13 нәлдерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу, нәлдердің үйкеліске беріктігін және металл бекіткішке қарсы тұруын білу, нәлдерді бекіту тәсілдерін білу: желімдік, шегелік, істіктің көмегімен; 7.2.4.14 нәлдерді алмастыру үшін материалды анықтай білу, тозған нәлдерді алып тастау, жаңа нәлді пішу, қосалқы материалдарды іріктеу, нәлдің бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды жағу, желімдік қабықшаларды кептіруді орындау, нәлдерді өкшеге бекіту, бақылау шегелерін қадау, нәлдердің артығын кесіп тастау, нәлдің бүйірлі жағын жылтырату, ескі капрон нәлді алып тастау, қаптамаларды жапсыру, пластмасса нәлдерді бекіту
	2.6 Тоқыма аяқ киімін жөндеу	7.2.6.1 тігін машинасымен тігін жасай білу: сыртқы бақылау жасау, машинканы қосу және өшіру, тігін төсенішіне жіпті байлау, жіпті машинкаға бейімдеу, қағазды жүргізіп көру, жіппен тігілген терісі бар матаны біріктіріп тігу; 7.2.6.2 құрамдастырылған технологиялық картаны қолданумен топтық әңгімелесуде аяқ киім үлгері бойынша жұмысты жоспарлау және бағдарлана ала білу; 7.2.6.3 тестильді аяқ киімді жөндеу түрлерін анықтау, ескі жіптерін алу, клейдің көмегімен жамауды аяқ киімге жамай білу, қолмен немесе тігін машинасымен жамауды бекіту
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 есте нұсқауларды түсіну және ұстап тұру (жұмыс тапсырмасы), еңбек жағдаятында бағдарлану; 7.3.1.5 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша).	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
3-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер.	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Аяқ киім тігуші" кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 аяқ киім өндірісінің кәсіптері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.1.5 қоғам өмірінде еңбектің мәнін түсіну; 7.1.1.6 өз бетімен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және пайдалану; 7.1.2.7 аяқ киім шеберханасы және оның құрылғылары туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.8 шеберхана жабдықтарының қолданылуы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.9 инструментаьщиктің, бригадирдің қызметін білу
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау.	7.1.2.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқытылған желімдер, натуралды материалдардан жасалған желімдер; 7.1.2.2 желімдердің қызметі мен жұмсалуын білу: аяқ киім желімі, казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім; 7.1.2.3 жабдықтар мен аспаптардың қызметін білу: термоактиватор, желім қабықшаларды кептіруге арналған шкаф, бөлшектерді кесуге арналған машина, шебер үстелі, балға, кием, әсемдеуші тері, табан-қалып, шебер үстелі, пышақ, тістеуіктер, бұрауыш; 7.1.2.4 термоактиваторда жұмыс істеуде қауіпсіздік шараларын білу, әсемдеуші терімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу; 7.1.2.5 өлшеуіш құралдарымен, сызғышты қолдана білу; 7.1.2.6 технологиялық нормативтерді сақтау, материалды үнемдеп жұмсау; 7.1.2.7 аяқты тартпасы бар тігін машинасын қолдана білу
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.3.1 аяқ киім шеберханасында мінез-құлық ережелері туралы түсініктерінің болуы, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім үлгісі, киімнің эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.4 демалыстың түрлері және оларды рәсімдеу туралы түсініктерінің болуы
2.Еңбек затын дайындау технологиясы	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	7.2.3.1 аяқ киімдегі баутесіктер мен ілгектерді алмастыру дағдыларын меңгеру; 7.2.3.2 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу; 7.2.3.3 құрылғылардың негізгі бөлшектерін білу: тескіштер және олардың қызметі, пуансондар және олардың қызметі; 7.2.3.4 тескіштер мен пуансондарды алмастыру тәсілдерін, тескіштерді таңдау ережесін білу; 7.2.3.5 баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін түсіну: беріктігі, созымдылығы; 7.2.3.6 баутесіктер мен ілгектерді таңдау ережелерін білу; 7.2.3.7 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың көмегімен картоннан, теріден жаттығулар орындау, ойықтарды тесу (ұзындығы 10 см, ені 2, ойықтар арасындағы қашықтық 1,0 және 1,5 см.); 7.2.3.8 аяқ киімнің пішілген үлгісінде бұзылған баутесіктерді және ілгектерді анықтай білу; 7.2.3.9 бұзылған баутесіктер мен ілгектерді жоя білу, жаңа баутесіктер мен ілгектерді орнату; 7.2.3.10 иірім жіптерді алмастыра білу; 7.2.3.11 иірім жіптердің түрлері және олардың қызметін, оларға арналған материалдарды білу; 7.2.3.12 иірім жіптерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге беріктігі, ажырауға беріктігі; 7.2.3.13 қолмен тескіштерді және олардың қызметін, қолмен тескіштердің құрылысын білу; 7.2.3.14 иірім жіптердің ақауларын анықтай білу; 7.2.3.15 бекітпе-тігісті кесе білу, ескі иірім жіпті алып тастау, жаңа иірім жіпті орнату; 7.2.3.16 бекітпе тігісті орната білу; 7.2.3.17 иірім жібі бар белдікті алып тастай білу, жаңа белдікті пішу, белдікте тесіктерді ойып шығару, белдікті иірім жіпке орнату; 7.2.3.18 белдіктің бүгілген бөлігін желімге уақытша бекіте білу, бекітпе тігісті орындай білу; 7.2.3.19 аяқ киімді қолмен және механикалық түрде созуды орындай білу; 7.2.3.20 аяқ киімді механикалық созуға арналған станокты білу, оның қызметін, станокқа арналған құрылғыны білу: ауысымдық матрицалар, дөңесшелер және олардың аяқ киімді созудағы қызметі ; 7.2.3.21 аяқ киімді созуға арналған станокта жұмыс істеу тәсілдерін білу 7.2.3.22 серпілмелі қалыптарды және олардың қызметін білу және ажырата білу, серпілмелі қалыптардың құрылысын білу; 7.2.3.23созу үшін аяқ киімдегі орынды анықтай білу; 7.2.3.24 станокты жұмысқа дайындай білу, матрицалар мен дөңесшелерді іріктеу; 7.2.3.25 аяқ киімді қолмен созу үшін алдын ала ылғалдаумен соза білу, аяқ киімге серпілмелі қалыптарды орнату, аяқ киімді қолмен созу
	2.4 Аяқ киімнің тақасын жөндеу	7.2.4.1 нәлдерді алмастыру үшін материалды анықтай білу, тоөған нәлдерді алып тастау, жаңа нәлді пішу, қосалқы материалдарды іріктеу, нәлдің бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды жағу, желімдік қабықшаларды кептіруді орындау, нәлдерді өкшеге бекіту, бақылау шегелерін қадау, нәлдердің артығын кесіп тастау, нәлдің бүйірлі жағын жылтырату, ескі капрон нәлді алып тастау, қаптамаларды жапсыру, пластмасса нәлдерді бекіту
	2.5.Аяқ киімнің табан бөлігін жөндеу	7.2.5.1 аяқ киімнің төменгі бөлшектерінде үзілген тігістерді қалпына келтіре білу; 7.2.5.2 бекітудің сырмалы әдісінің сипаттамасын және оның қолданылуын білу; 7.2.5.3 табанның түрлерін, табан үшін қолданылатын материалдарды, табанға қойылатын талаптарды білу; 7.2.5.4 жіптерді қарамаймен немесе балауызбен сіңіру әдістерін білу; 7.2.5.5 тікелей біздің негізгі бөліктерін, тікелей біздің қиылу формасын білу; 7.2.5.6 табанды тігуге арналған инелерді, тік және қисық инелерді, олардың қызметін білу; 7.2.5.7 табандарды жіптермен бекіту технологиясын білу: табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, пішімді ашу, ескі жіптерді алып тастау, жіптердің белгілі санын кесіп тастау, жіптерді қарамаймен сіңіру, қарамайдың артығын алып тастау, табандағы тігісті қалпына келтіру, жіптердің артығын кесіп тастау, пішімді жабу, табанды жылтырату; 7.2.5.8 каучук негізі бар аяқ киімнің ұлтандық бөлігін ұсақ жөндеуді орындай білу: табанды жөндеудің сипатын анықтау, материалдарды таңдау, ұсақ тігістерді пішу, табанның тұмсық бөлігіндегі лас жерлерін кетіру, былғарының төменгі жағынан ұсақ тігістерді өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұсақ тігістерге жапсыру, ұсақ тігісті желімнің көмегімен табанға бекіту, ұсқа тігістің артығын кесіп тастау, табанның тұмсық бөлігін тегістеу, ұлтанды пішу және өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанның бұзылған бөлігіне жапсыру, ұлтанның артығын кесіп тастау, табанның және ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу, аяқ киімді тазалау; 7.2.5.9 былғары табандағы аяө киімді ұсақ жөндеуді орындай білу; 7.2.5.10 аяқ киімнің төменгі жағы үшін былғарының топографиясын білу; 7.2.5.11 аяқ киімнің төменгі бөлшектері үшін қолданылатын былғарының негізгі бөлімдерін білу: қалың тері, етек, жаға, табан, жая
	2.6 Тоқыма аяқ киімін жөндеу	7.2.6.1. тігін машинасын жұмысқа дайындай білу: сырттай қарауды орындау, машианы қосу және өшіру, машинада бос жүріс режимінде жұмыс істеу, жіптерді шарыққа айналдыру, жіптерді машинаға жүктеу, тік және қисық сызықтан бойынша қағазда тігістерді орындау, жіптік тігіспен былғарыдан екі бөлшекті біріктіру, матадан екі бөлшекті біріктіру; 7.2.6.2 аяқ киімнің үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана білу, жұмысты аралас технологиялық картаны қолданумен топтық әңгімелесуде жоспарлау; 7.2.6.3 тоқыма аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтай білу, ескі жіптерді алып тастау, жамауларды піше білу, желімнің көмегімен аяқ киімге жамауларды бекіту, қолмен немесе тігін машинасында аяқ киімнің үстіне жамауларды бекіту
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 есте нұсқауларды түсіну және ұстап тұру (жұмыс тапсырмасы), еңбек жағдаятында бағдарлану; 7.3.1.5 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
4-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.3 "Аяқ киім тігуші" кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 аяқ киім өндірісінің кәсіптері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.1.5 қоғам өмірінде еңбектің мәнін түсіну; 7.1.1.6 өз бетімен сөйлеуде техникалық терминологияны түсіну және пайдалану; 7.1.2.7 аяқ киім шеберханасы және оның құрылғылары туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.8 шеберхана жабдықтарының қолданылуы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.9 инструментаьщиктің, бригадирдің қызметін білу
	1.2. Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау.	7.1.2.1 аяқ киім өндірісінде қолданылатын желімдердің жіктелуін білу: синтетикалық желімдер, балқытылған желімдер, натуралды материалдардан жасалған желімдер; 7.1.2.2 желімдердің қызметі мен жұмсалуын білу: аяқ киім желімі, казеин желімі, үй жағдайында аяқ киімді жөндеуге арналған желім; 7.1.2.3 жабдықтар мен аспаптардың қызметін білу: термоактиватор, желім қабықшаларды кептіруге арналған шкаф, бөлшектерді кесуге арналған машина, шебер үстелі, балға, кием, әсемдеуші тері, табан-қалып, шебер үстелі, пышақ, тістеуіктер, бұрауыш; 7.1.2.4 термоактиваторда жұмыс істеуде қауіпсіздік шараларын білу, әсемдеуші терімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу; 7.1.2.4 өлшеуіш құралдарымен, сызғышты қолдана білу; 7.1.2.5 технологиялық нормативтерді сақтау, материалды үнемдеп жұмсау; 7.1.2.8 аяқты тартпасы бар тігін машинасын қолдана білу
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.3.1 аяқ киім шеберханасында мінез-құлық ережелері туралы түсініктерінің болуы, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім үлгісі, киімнің эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасы туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.3.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.4 демалыстың түрлері және оларды рәсімдеу туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.2 Жапсыра тігу әдісімен аяқ киімді жөндеу	7.2.2.1 аяқ киімнің жыртық жерін анықтау; 7.2.3.2аяқ киімнің жоғары бөлігінде жыртылған тігістерді қалпына келтірудің бірізділігін білу және орындау: ескі жіптерді алып тастау, тігісті қалпына келтірілген орнын тегістеу, жыртылған жерлерді желіммен жағу, бөлшектерді жапсыру, тігісті біз ілгектің көмегімен немесе тігін машинасында қалпына келтіру, жіптердің артығын кесу, жіптерді аяқ киімнің жоғары бөлшегінің түсі бойынша бояу
	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	7.2.3.1 аяқ киімдегі баутесіктер мен ілгектерді алмастыру дағдыларын меңгеру; 7.2.3.2 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу; 7.2.3.3 құрылғылардың негізгі бөлшектерін білу: тескіштер және олардың қызметі, пуансондар және олардың қызметі; 7.2.3.4 тескіштер мен пуансондарды алмастыру тәсілдерін, тескіштерді таңдау ережесін білу; 7.2.3.5 баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін түсіну: беріктігі, созымдылығы; 7.2.3.6 баутесіктер мен ілгектерді таңдау ережелерін білу; 7.2.3.7 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың көмегімен картоннан, теріден жаттығулар орындау, ойықтарды тесу (ұзындығы 10 см, ені 2, ойықтар арасындағы қашықтық 1,0 және 1,5 см.); 7.2.3.8 аяқ киімнің пішілген үлгісінде бұзылған баутесіктерді және ілгектерді анықтай білу; 7.2.3.9 бұзылған баутесіктер мен ілгектерді жоя білу, жаңа баутесіктер мен ілгектерді орнату; 7.2.3.10 иірім жіптерді алмастыра білу; 7.2.3.11 иірім жіптердің түрлері және олардың қызметін, оларға арналған материалдарды білу; 7.2.3.12 иірім жіптерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге беріктігі, ажырауға беріктігі; 7.2.3.13 қолмен тескіштерді және олардың қызметін, қолмен тескіштердің құрылысын білу; 7.2.3.14 иірім жіптердің ақауларын анықтай білу 7.2.3.15 бекітпе-тігісті кесе білу, ескі иірім жіпті алып тастау, жаңа иірім жіпті орнату; 7.2.3.16 бекітпе тігісті орната білу; 7.2.3.17 иірім жібі бар белдікті алып тастай білу, жаңа белдікті пішу, белдікте тесіктерді ойып шығару, белдікті иірім жіпке орнату; 7.2.3.18 белдіктің бүгілген бөлігін желімге уақытша бекіте білу, бекітпе тігісті орындай білу; 7.2.3.19 аяқ киімді қолмен және механикалық түрде созуды орындай білу; 7.2.3.20 аяқ киімді механикалық созуға арналған станокты білу, оның қызметін, станокқа арналған құрылғыны білу: ауысымдық матрицалар, дөңесшелер және олардың аяқ киімді созудағы қызметі; 7.2.3.21 аяқ киімді созуға арналған станокта жұмыс істеу тәсілдерін білу; 7.2.3.22 серпілмелі қалыптарды және олардың қызметін білу және ажырата білу, серпілмелі қалыптардың құрылысын білу; 7.2.3.23созу үшін аяқ киімдегі орынды анықтай білу; 7.2.3.24 станокты жұмысқа дайындай білу, матрицалар мен дөңесшелерді іріктеу; 7.2.3.25 аяқ киімді қолмен созу үшін алдын ала ылғалдаумен соза білу, аяқ киімге серпілмелі қалыптарды орнату, аяқ киімді қолмен созу
	2.7 Каучук табаны бар аяқ киімді жөндеу	7.2.7.1 каучуктың негізгі қасиеттерін білу: икемділігі, су өткізбеушілігі, кез келген пішінді қабылдау қабілеті, жоғары желінушілігі; 7.2.7.2 практикалық жұмыстарды орындау: табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, тозған нәлді алып тастау, жаңа нәлді пішу, желімнің көмегімен аяқ киімге жаңа нәлді бекіту, жаңа ұлтанды пішу, желімнің көмегімен табанға жаңа ұлтанды бекіту, каучукка пышақтың үйкелісін азайту үшін суды қолданып каучуктың артығын кесіп тастау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1. Еңбек заттарын талдау және бағалау.	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау 7.3.1.4 есте нұсқауларды түсіну және ұстап тұру (жұмыс тапсырмасы), еңбек жағдаятында бағдарлану 7.3.1.5 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2. Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына).	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)

2) 8 сынып

5 кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 технологиялық операциялардың атауларын және терминдерін түсіну және қолдану; 8.1.1.4 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.4 шеберханада ішкі тәртіпті сақтау; 8.1.2.5 шеберханада кезекшілердің міндеттерін орындау; 8.1.2.6 шеберханада материалдар мен; жабдықтарға ұқыпты қатынас білдіру; 8.1.2.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау: жұмыстан кейін қолды сабынмен жуу, желіммен жұмыста қорғаныс майларын қолдану, арнайы киімнің тазалығын және ұқыптылығын сақтау
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 желімдердің жіктелуін білу: натуралды, жасанды және синтетикалық материалдардан жасалған наирит желімі; 8.1.2.2 желімнің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұстамдылығы, ұстап тұру уақыты, автивация уақыты, желім қабықшасының икемділігі, желіммен жұмыстың технологиялық режимдері; 8.1.2.3 аяқ киімнің бөлшектерін бекітуге арналған прессті, термоактиваторды, аяқ киімді әрлеуге арналған машинаны, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкафты, шебер үстелін, балғаны, пышақты, созылмалы қысқаштарды білу; 8.1.2.4 прессте және созылмалы қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.3.1 еңбек мәдениеті және ұжымдағы өзара қатынастар туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 еңбек тәртібі, аяқ киім тігушінің жалақысы, еңбек тапсырмасын орындаудың жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	8.2.3.1 аяқ киімнің жоғары жағын ұсақ жөндеуды орындау; 8.2.3.2 аяқ киімді ұсақ жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу; 8.2.3.3 тігістердің түрлерін білу: жөрмелеу, бастырма, ілмектеулі, аралық, аударма; 8.2.3.4 аяқ киімдегі тігістердің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: біріктірудің беріктігі, ажыратуға қарсы тұру, жіптердің желінуі; 8.2.3.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің жоғары жағын жөндеудің сипатын анықтау, ескі немесе тозған жіптерді жою, аяқ киімнің астарын және үстін жапсыру, тігін машинасында ескі тігіс бойынша тігу, қолжетімділігі қиын жерде қолмен бізді және тігін қол инесін қолданып тігу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.4 Аяқ киімнің тақасын жөндеу	8.2.4.1 ағаш және капорон өкшелерді алмастыруды жүзеге асыра білу; 8.2.4.2 өкшелердің түрлерін білу: үшкіл, бағана (крокульмен және крокульсіз) ; 8.2.4.3 биіктігі бойынша жіктемені білу: төменгі, орташа, биік, ерекше биік; 8.2.4.4 өкшелерге арналған материалдарды білу: ағаш (шамшат, емен), капрон, полиэтилен, аралас өкшелер (болат + ағаш); 8.2.4.5 практикалық жұмыстарды орындау: өкшенің бекіткіштерін алып тастау, аяқ киімнен өкшені алып тастау, жаңа өкшені таңдау, қаптаманы пішу, қаптаманы өңдеу, қаптаманы желімнің көмегімен өкшеге бекіту, өкшені аяқ киімге бекіту, нәлді таңдау, нәлді өкшеге орнату 8.2.4.6 микрокеуекті өкшені алмастыруды орындай білу; 8.2.4.7 резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: үйкелістің болмауы, тығыздығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі; 8.2.4.8 термоактиватор және оның қызметі туралы, термоактиватордың негізгі механизмдері, желімдік қабықшалар туралы түсініктерінің болуы, материал мен желімге байланысты активация уақыты туралы түсініктерінің болуы; 8.2.4.9 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу сипатын анықтау, микрокеуекті өкшені алып тастау, жаңа өкшенің бөлшектерін таңдау, өкшені жинауды орындау, ұлтанның өкшелік бөлігін дайындау, өкшелерді желімнің көмегімен өкше бөлігіне бекіту, өкшенің бүйірлі жағын өңдеу; 8.2.4.10 ағаш және капрон өкшелерді жөндеуді орындай білу; 8.2.4.11 пішіні бойынша нәлдердің түрлерін білу; 8.2.4.12 нәлдерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: металл бекіткіштерді ұстап тұруға беріктігі, желінушілігі, тығыздығы; 8.2.4.13 нәлдерге арналған материалдарды білу: тері, пластмасса, резеңке, металл, капрон, нәлдің жүретін бөлігінің эстетикалық суреті; 8.2.4.14 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, өкшені аяқ киімге бекіту, өкшедегі тозған нәлдерді алып тастау, өкшедегі нәлдердің металл бекіткіштерін алып тастау, өкшедегі қаптаманы жапсыру, өкшенің материалына сәйкес келетін материалдан жаңа нәлдерді пішу, нәлдердің бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды нәлдерге және өкшенің нәлдік бөлігіне жағу, нәлді өкшеге бекіту, нәлдердің артығын кесіп тастау, нәлдердің бүйірлі жағын жылтырату, пластмасса нәлдерді алып тастау, қаптаманы жапсыру, жаңа пластмасса нәлді таңдау, өкшеге пластмасса нәлді орнату
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдағы өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың бірізділігін жоспарлау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	8.3.2.1. мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 технологиялық операциялардың атауларын және терминдерін түсіну және қолдану; 8.1.1.4 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.4 шеберханада ішкі тәртіпті сақтау; 8.1.2.5 шеберханада кезекшілердің міндеттерін орындау; 8.1.2.6 шеберханада материалдар мен жабдықтарға ұқыпты қатынас білдіру; 8.1.2.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау: жұмыстан кейін қолды сабынмен жуу, желіммен жұмыста қорғаныс майларын қолдану, арнайы киімнің тазалығын және ұқыптылығын сақтау
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 желімдердің жіктелуін білу: натуралды, жасанды және синтетикалық материалдардан жасалған наирит желімі; 8.1.2.2 желімнің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұстамдылығы, ұстап тұру уақыты, автивация уақыты, желім қабықшасының икемділігі, желіммен жұмыстың технологиялық режимдері; 8.1.2.3 аяқ киімнің бөлшектерін бекітуге арналған прессті, термоактиваторды, аяқ киімді әрлеуге арналған машинаны, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкафты, шебер үстелін, балғаны, пышақты, созылмалы қысқаштарды білу; 8.1.2.4 прессте және созылмалы қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.5 тігін машинасында және жіпті сөгушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.6 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу, құрылғылардың негізгі бөлшектерін, тескіштерді және олардың қызметін, пуансондар және олардың қызметін, пуансондар мен тескіштерді алмастыру тәсілдерін, тескіштерді іріктеу ережесін білу; 8.1.2.7. баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, созылмалылығы, баутесіктер мен ілгектерді іріктеу ережесі; 8.1.2.8 материалдардың қызметін және қолданылуын білу: тері, резеңке, капрон, болат қосалқы материалдарды білу: аяқ киім желімі, шегелер, істіктер; 8.1.2.9 табан-қалыпта, бұрғылаушы станокта және аяқ киім инструментінде жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.3.1 еңбек мәдениеті және ұжымдағы өзара қатынастар туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 еңбек тәртібі, аяқ киім тігушінің жалақысы, еңбек тапсырмасын орындаудың жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.4 еңбекке уақытша жарамсыздық қағазы туралы түсініктерінің болуы
2.Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	8.2.1.1 бекітудің тігімді-желімді әдісімен аяқ киімнің ұсақ жөндеуін орындау 8.2.1.2 аяқ киімнің бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу: желімдік, тігіп бекітуші, шегемен бекітуші, тігімді-желімді 8.2.1.3 тігімді-желімдік бекіту әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімнің қызметін, материалдарын, бекітудің тігімдік-желімді әдісіндегі аяқ киімді бекіткіштерді білу 8.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, кермелі жиекті және аяқ киімнің ұлтанынан қалған пайдаланылмайтын бөлікті тазалау, желім қабықшаларын жағу, желім қабықшаларын кептіру (қолданылатын желімге байланысты), ұлтанды аяқ киімге бекіту, ұлтанды аяқ киімдегі пресске тығыздау, ұлтанның пайдаланылатын бөлігінен ластануды кетіру, профилактикалық шолақ ұлтанды пішу, ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігін тікірейту, желімдік планкаларды табанның ұлтандық бөлігіне және ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігіне жағу, ұлтанды бекіту, ұлтанның артығын кесу, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу
2.Еңбек затын дайындау технологиясы	2.5 Аяқ киімнің табан бөлігін жөндеу	8.2.5.1 табанға ұлтанды бекітуді орындай білу; 8.2.5.2 ұлтандарға арналған материалды білу: былғары, тозуға төзімді резеңке, полиуретан, каучук; 8.2.5.3 ұлтандарға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, тозуға төзімділігі, икемділігі, әр түрлі материалдармен жабыстыруға қабілеті; 8.2.5.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің ұлтандық бөлігін тегістеу, жаңа ұлтанды (табанның материалын ескеріп) пішу, ұлтанның бұзылған бетін тікірейту, табанға және ұлтанға желімдік қабықшаларды жапсыру, желімдік қабықшаларды кептіру, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтанды пресстегі аяқ киімге бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, табан мен ұлтанның бүйірлі бетін тегістеу; 8.2.5.5 профилактикалық ұлтандарды алмастыруды орындай білу; 8.2.5.6 профилактикалық ұлтандарға арналған материалдарды білу; 8.2.5.7 материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, 3 мм-ге дейінгі қалыңыдығы, икемділігі, әр түрлі материалдармен жапсыру қабілеті, желінушілігі; 8.2.5.8 практикалық жұмыстарды орындау: желімдік тігісті жылыту, тозған профилактикалық ұлтанды ажыратып алу, табандағы ескі желімді кетіру, жаңа профилактикалық ұлтанды пішу, ұлтанның бұзылған бөлігін тікірейту, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанның бұзылған бөлігіне жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдағы өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың бірізділігін жоспарлау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 технологиялық операциялардың атауларын және терминдерін түсіну және қолдану; 8.1.1.4 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.4 шеберханада ішкі тәртіпті сақтау; 8.1.2.5 шеберханада кезекшілердің міндеттерін орындау; 8.1.2.6 шеберханада материалдар мен жабдықтарға ұқыпты қатынас білдіру; 8.1.2.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау: жұмыстан кейін қолды сабынмен жуу, желіммен жұмыста қорғаныс майларын қолдану, арнайы киімнің тазалығын және ұқыптылығын сақтау
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 желімдердің жіктелуін білу: натуралды, жасанды және синтетикалық материалдардан жасалған наирит желімі; 8.1.2.2 желімнің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұстамдылығы, ұстап тұру уақыты, автивация уақыты, желім қабықшасының икемділігі, желіммен жұмыстың технологиялық режимдері; 8.1.2.3 аяқ киімнің бөлшектерін бекітуге арналған прессті, термоактиваторды, аяқ киімді әрлеуге арналған машинаны, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкафты, шебер үстелін, балғаны, пышақты, созылмалы қысқаштарды білу; 8.1.2.4 прессте және созылмалы қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.5 тігін машинасында және жіпті сөгушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.6 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу, құрылғылардың негізгі бөлшектерін, тескіштерді және олардың қызметін, пуансондар және олардың қызметін, пуансондар мен тескіштерді алмастыру тәсілдерін, тескіштерді іріктеу ережесін білу; 8.1.2.7. баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, созылмалылығы, баутесіктер мен ілгектерді іріктеу ережесі; 8.1.2.8 материалдардың қызметін және қолданылуын білу: тері, резеңке, капрон, болат қосалқы материалдарды білу: аяқ киім желімі, шегелер, істіктер; 8.1.2.9 табан-қалыпта, бұрғылаушы станокта және аяқ киім инструментінде жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.3.1 еңбек мәдениеті және ұжымдағы өзара қатынастар туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 еңбек тәртібі, аяқ киім тігушінің жалақысы, еңбек тапсырмасын орындаудың жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.4 еңбекке уақытша жарамсыздық қағазы туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	8.2.1.1 бекітудің тігімді-желімді әдісімен аяқ киімнің ұсақ жөндеуін орындау; 8.2.1.2 аяқ киімнің бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу: желімдік, тігіп бекітуші, шегемен бекітуші, тігімді-желімді; 8.2.1.3 тігімді-желімдік бекіту әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімнің қызметін, материалдарын, бекітудің тігімдік-желімді әдісіндегі аяқ киімді бекіткіштерді білу; 8.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, кермелі жиекті және аяқ киімнің ұлтанынан қалған пайдаланылмайтын бөлікті тазалау, желім қабықшаларын жағу, желім қабықшаларын кептіру (қолданылатын желімге байланысты), ұлтанды аяқ киімге бекіту, ұлтанды аяқ киімдегі пресске тығыздау, ұлтанның пайдаланылатын бөлігінен ластануды кетіру, профилактикалық шолақ ұлтанды пішу, ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігін тікірейту, желімдік планкаларды табанның ұлтандық бөлігіне және ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігіне жағу, ұлтанды бекіту, ұлтанның артығын кесу, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу
	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	8.2.3.1 аяқ киімнің жоғары жағын ұсақ жөндеуды орындау; 8.2.3.2 аяқ киімнің үстінің бөлшектерін бекіту әдістерін білу: жіптік, желімдік, балқытылған; 8.2.3.3 тігістердің түрлерін білу: жөрмелеу, бастырма, ілмектеулі, аралық, аударма; 8.2.3.4 аяқ киімнің үстін дайындауға арналған материалдарды білу: тері, пенополиуретан, жасанды және синтетикалық тері, аяқ киім маталары; 8.2.3.5 аяқ киімдегі тігістердің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: біріктірудің беріктігі, ажыратуға қарсы тұру, жіптердің желінуі; 8.2.3.6 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнң үстінде жөндейтін орынды анықтау, ескірген жіптерді алып тастау, жамауды пішу, жамаудың төменгі жағына және астарларға желімдік қабықшаларды жағу, жамауды астар мен аяқ киімнің үсту арасында жапсыру, жамауды аяқ киімнің үстіне бүгу, жамауды аяқ киімнің үстіне қолмен немесе тігін машинасында бекіту (аяқ киімдегі жамаудың орналасу орнына байланысты)
	2.5 Аяқ киімнің табан бөлігін жөндеу	8.2.5.1 микрокеуекті резеңкеден жасалған табанды жөндеуді орындай білу; 8.2.5.2 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, қажалуға қарсы тұру, икемділігі; 8.2.5.3 микрокеуекті табандағы аяқ киімді жөндеуге арналған желімді аяқ киім желімінен ажырата білу; 8.2.5.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімге қалыпты орнату, табанды тегістеу, ұсақ тігістерді пішу және оларды бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды ұсақ тігістерге және табанның тұмсық бөлігіне жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, табанға арналған жамауларды пішу, желідік қабықшаларды табанға және жамауға жапсыру, жамауларды табанға бекіту, табанды тегістеу, ұлтанды пішу, ұлтанның бұзылған жағын өңдеу, табанға және ұлтанға желімді жағу, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу; 8.2.5.5 былғары табандағы аяқ киімнің ұлтандық бөлігін жөндеуді орындау; 8.2.5.6 табанға арналған былғарының физикалық-механикалық қасиеттерін білу: желінушілікке тозуға төзімділігі, былғарыдан жасалған табанның ылғалға сиымдылығы, табанның бүгілуге қарсы тұруы, былғары табанның сыртқы ортаның әсеріне тұрақтылығы; 8.2.5.7 практикалық жұмыстарды орындау: былғары табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, табанды тегістеу, жамауды пішу және былғарының төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және жамаудың төменгі жағына жағу, желімдік қабықшаларды кептіру, желімдік қабықшаларды жылыту, жамауды бекіту, табанды тегістеу, ұсақ тігісті пішу және оны төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және ұсақ тігістің төменгі жағына жағу, ұсақ тігісті табанға бекіту, тұмсық бөліктегі табанды тегістеу, тозуға төзімді резеңкеден ұлтанды пішу және оны бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанға жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, ұсақ тігістің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және ұсақ тігістің бүйірлі жағын тегістеу
	2.7 Каучук табаны бар аяқ киімді жөндеу	8.2.7.1 каучук табандағы аяқ киімді жөндеуді орындай білу; 8.2.8.2 табиғи және синтетикалық каучуктың негізгі айырмашылықтарын білу: бағасы, тозуға төзімділігі, жылуға төзімділігі; 8.2.8.3 каучук табанға қойылатын талаптарды, каучук табандарды бекітуге арналған желімді білу; 8.2.7.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, жамауларды пішу, табандағы лас жерлерді кетіру, жөндеуді қажет ететін орынға және жамауға желімді жағу, желімді кептіру, жамауды табанға бекіту, табанды тегістеу, ұлтанды пішу, желімдік қабықшаларды ұлтанның бұзылған жағына және табанға жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, ұлтанның артығын кесіп тастау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдағы өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың бірізділігін жоспарлау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)
4-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің аса маңызды ерекшеліктерін білуді және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 технологиялық операциялардың атауларын және терминдерін түсіну және қолдану; 8.1.1.4 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.4 шеберханада ішкі тәртіпті сақтау; 8.1.2.5 шеберханада кезекшілердің міндеттерін орындау; 8.1.2.6 шеберханада материалдар мен жабдықтарға ұқыпты қатынас білдіру; 8.1.2.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау: жұмыстан кейін қолды сабынмен жуу, желіммен жұмыста қорғаныс
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 желімдердің жіктелуін білу: натуралды, жасанды және синтетикалық материалдардан жасалған наирит желімі; 8.1.2.2 желімнің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұстамдылығы, ұстап тұру уақыты, автивация уақыты, желім қабықшасының икемділігі, желіммен жұмыстың технологиялық режимдері; 8.1.2.3 аяқ киімнің бөлшектерін бекітуге арналған прессті, термоактиваторды, аяқ киімді әрлеуге арналған машинаны, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкафты, шебер үстелін, балғаны, пышақты, созылмалы қысқаштарды білу; 8.1.2.4 прессте және созылмалы қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.5 тігін машинасында және жіпті сөгушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және орындау; 8.1.2.6 баутесіктер мен ілгектерді қоюға арналған құрылғылардың қызметін білу, құрылғылардың негізгі бөлшектерін, тескіштерді және олардың қызметін, пуансондар және олардың қызметін, пуансондар мен тескіштерді алмастыру тәсілдерін, тескіштерді іріктеу ережесін білу; 8.1.2.7. баутесіктер мен ілгектерге арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, созылмалылығы, баутесіктер мен ілгектерді іріктеу ережесі; 8.1.2.8 материалдардың қызметін және қолданылуын білу: тері, резеңке, капрон, болат қосалқы материалдарды білу: аяқ киім желімі, шегелер, істіктер; 8.1.2.9 табан-қалыпта, бұрғылаушы станокта және аяқ киім инструментінде жұмыста қауіпсіздік шараларын білу және сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.3.1 еңбек мәдениеті және ұжымдағы өзара қатынастар туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.2 еңбек тәртібі, аяқ киім тігушінің жалақысы, еңбек тапсырмасын орындаудың жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.3 еңбек кітапшасы, медициналық тексеру және медициналық кітапша туралы түсініктерінің болуы; 8.1.3.4 еңбекке уақытша жарамсыздық қағазы туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	8.2.1.1 бекітудің тігімді-желімді әдісімен аяқ киімнің ұсақ жөндеуін орындау; 8.2.1.2 аяқ киімнің бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу: желімдік, тігіп бекітуші, шегемен бекітуші, тігімді-желімді; 8.2.1.3 тігімді-желімдік бекіту әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімнің қызметін, материалдарын, бекітудің тігімдік-желімді әдісіндегі аяқ киімді бекіткіштерді білу; 8.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, кермелі жиекті және аяқ киімнің ұлтанынан қалған пайдаланылмайтын бөлікті тазалау, желім қабықшаларын жағу, желім қабықшаларын кептіру (қолданылатын желімге байланысты), ұлтанды аяқ киімге бекіту, ұлтанды аяқ киімдегі пресске тығыздау, ұлтанның пайдаланылатын бөлігінен ластануды кетіру, профилактикалық шолақ ұлтанды пішу, ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігін тікірейту, желімдік планкаларды табанның ұлтандық бөлігіне және ұлтанның пайдаланылмайтын бөлігіне жағу, ұлтанды бекіту, ұлтанның артығын кесу, ұлтанның бүйірлі жағын тегістеу
	2.2 Жапсыра тігу әдісімен аяқ киімді жөндеу	8.2.2.1 бекітудің рантілік-жапсырмалы әдісімен аяқ киімді ұсақ жөндеуді орындау; 8.2.2.2 аяқ киімді рантілік-жапсырмалы әдіспен бекіту туралы қысқаша мәліметтерді білу: аяқ киімге ұлтанды бекітуге арналған тігістердің түрлері: жіптік, желімдік, шегелік; 8.2.2.3 әскерде рантілік-жапсырмалы әдіспен аяқ киімді бекітуді қолдану туралы білу; 8.2.2.4 бекіту әдісінің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, гигиеналығы; 8.2.2.5 бекітудің аталған әдісінде теріге және резеңкеге қойылатын талаптарды білу; 8.2.2.6 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеу дәрежесін анықтау, ескірген өкшені алып тастау, ескі желімді кетіру, жаңа өкшені пішу және оны бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды ұлтанның өкшелік жағына жағу және өкшенің ляпистік жағына жағу, желімдік қабықшаларды кептіру
	2.5 Аяқ киімнің табан бөлігін жөндеу	8.2.5.1 былғары табандағы аяқ киімнің ұлтандық бөлігін жөндеуді орындау; 8.2.5.2 табанға арналған былғарының физикалық-механикалық қасиеттерін білу: желінушілікке тозуға төзімділігі, былғарыдан жасалған табанның ылғалға сиымдылығы, табанның бүгілуге қарсы тұруы, былғары табанның сыртқы ортаның әсеріне тұрақтылығы; 8.2.5.3 практикалық жұмыстарды орындау: былғары табандағы жөндеуді қажет ететін орынды анықтау, табанды тегістеу, жамауды пішу және былғарының төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және жамаудың төменгі жағына жағу, желімдік қабықшаларды кептіру, желімдік қабықшаларды жылыту, жамауды бекіту, табанды тегістеу, ұсақ тігісті пішу және оны төменгі жағынан өңдеу, желімді табанға және ұсақ тігістің төменгі жағына жағу, ұсақ тігісті табанға бекіту, тұмсық бөліктегі табанды тегістеу, тозуға төзімді резеңкеден ұлтанды пішу және оны бұзылған жағынан өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және ұлтанға жапсыру, ұлтанды табанға бекіту, ұсақ тігістің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және ұсақ тігістің бүйірлі жағын тегістеу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдағы өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5. мұғалімнің сұрақтары бойынша немесе өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың бірізділігін жоспарлау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	8.3.2.1. мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 аяқ киім фабрикасында еңбекті ұйымдастыру негіздері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 өзінің дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен арақатынаста белгілеу; 9.1.1.5 жұмыстарды орындауда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.2.6 инструмент үшін жауапты адамдардың міндеттерін білу
	1.2 Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	9.1.2.1 жабдықтар мен аспаптарды қолдана білу: пресс, табан-қалып, термоактиватор, аяқ киімді әрлеуге арналған машина, бөлшектердің артығын кесуге арналған машина, шебер үстелі, пышақ, балға, рашпиль,желімге арналған қылқалам; 9.1.2.2 сәйкес материалдарға желімді таңдай білу; 9.1.2.3 материалды үнемдеп жұмсай білу; 9.1.2.4 тігін машинасында және шанышпалы инструменттермен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.5 резеңке желіммен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.3.1 жұмысқа орналасуда мінез-құлықтың және сыртқы бейненің маңыздылығын түсіну, жұмысқа қабылдау туралы өтінішті және түйіндемені рәсімдеу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	9.2.1.1 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.1.2 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу; 9.2.1.3 супинаторға (биік ұлтарақ) арналған материалды білу: болат, ағаш, пластмасса; 9.2.1.4супинатордың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге қарсы тұру, пішін тұрақтылығы; 9.2.1.5 супинатордың ұлтарақтарының, аяқ киімдегі төсемдердің емдік қасиеттерін және олардың қызметін білу; 9.2.1.6 сынған супинаторы бар аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтай білу, супинатордың сынғанын есту арқылы анықтай білу; 9.2.1.7 аяқ киімнің тегі, пішіні бойынша супинаторды дұрыс іріктей білу; 9.2.1.8 технологиялық нормативтерді сақтау; 9.2.1.9 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, өкшені (тақа) алып тастау, табанды желімнен ажырату, төсемді көтеру, ақауы бар супинаторды алып тастау, пішіні бойынша жаңа супинаторды таңдау, жаңа супинаторды ұлтараққа бір мезгілде жапсырумен орнату, төсемді өз орнына жапсыру, аяқ киімнің өкшелік бөлігінде ұлтанды желімге бекіту, өкшені аяқ киімнің өкшелік бөлігіне бекіту, жапсырмалы ұлтарақты жапсыру
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	9.2.3.1 аяқ киімнің пішілген үлгісін орташа жөндеуді орындау; 9.2.3.2 аяқ киімнің үстінің бөлшектерін білу: жұлық, тұмсық, берец, задинка, артқы сыртқы белдік, астар 9.2.3.3 аяқ киімнің үстінің бөлшектеріне арналған материалдарды білу: натуралды, синтетикалық, жасанды: тері, мата-мақта жасанды: кирза, ворсит, шарголин, жасанды: лак және замша Синтетикалық: полиуретан жабыны бар СК-2, СК-3; 9.2.3.4 аяқ киімнің үстіне арналған материалдардың физикалық-механиалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділік, жіптердің үзілуіне қарсы тұру, икемділік, созылмалылық 9.2.3.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің үстінің пішілген үлгісін жөндеудің сипатын анықтау, жұлықты және тұмсықты біріктіретін жіптерді жою, тұмсықты жою, жаңа тұмсықты пішу, тұмсықтың ұшын бүгілу арқылы өңдеу, тұмсықтың ұшын бүгіп жасау, тұмсықты жұлыққа желіммен уақытша жапсыру, тұмсықты жұлыққа екі қатарлы тігіспен бекіту, артқы сыртқы белдік пен берецті біріктіретін жіптерді жою, белдікті жою, жаңа белдікті пішу, белдікті берецке желіммен уақытша бекіту, белдікті берецке бірқатарлы тігіспен бекіту, жұлық пен берецті біріктіретін ескірген жіптерді жою, жұлық пен берецтің ұштарын желіммен жағу, тігісті қалпына келтіру
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа презентация жасау; 9.3.1.4 оқу-еңбек тобының жалпы және ортақ жұмысына табысты қатысу және ену
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	9.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 аяқ киім фабрикасында еңбекті ұйымдастыру негіздері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 өзінің дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен арақатынаста белгілеу; 9.1.1.5 жұмыстарды орындауда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.2.6 инструмент үшін жауапты адамдардың міндеттерін білу; 9.1.2.9 жұмыс орнын тәртіпке келтіре білу
	1.2. Материалдарды, аспаптарды және жабдықтарды талдау	9.1.2.1 жабдықтар мен аспаптарды қолдана білу: пресс, табан-қалып, термоактиватор, аяқ киімді әрлеуге арналған машина, бөлшектердің артығын кесуге арналған машина, шебер үстелі, пышақ, балға, рашпиль,желімге арналған қылқалам; 9.1.2.2 сәйкес материалдарға желімді таңдай білу; 9.1.2.3 материалды үнемдеп жұмсай білу; 9.1.2.4 тігін машинасында және шанышпалы инструменттермен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.5 резеңке желіммен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.6 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, ұсақталуға қарсы тұру, икемділігі, микрокеуекті ұлтандағы аяқ киімді жөндеуге арналған аяқкиім желімі; 9.1.2.7 аяқ киімнің астындағы бөлшектерді кесуге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.8 жабдықтар мен инструменттердің қызметі білу және оларды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, пресс, термоактиватор, табан-қалып, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, түзетуші, балға, желімге арналған қылқалам; 9.1.2.9 термоактиваторда және түзтеушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	9.2.1.1 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.1.2 бекітудің тігімді-желімді әдісімімен аяқ киімді орташа жөндеудің қысқаша сипаттамасын білу, аяқ киімдегі ұлтанның қызметін, ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.2.1.3 супинатордың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге қарсы тұру, пішін тұрақтылығы; 9.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: қалыпқа ұлтарақты орнату, желімнің көмегімен белдіктерді қаптау және тартып байлау, уақытша бекіткіштерді кетіру, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, ұлтанды пішу, ұлтандарды екіге бөлу, ұлтанның бірінші қабатын желімнің көмегімен ұлтанға бекіту, өкшелерді ұлтанған бекіту, өкшелерді теңдестіру, екінші қабатты бекіту
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.2 Жапсыра тігу әдісімен аяқ киімді жөндеу	9.2.2.1 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.2.2 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 9.2.2.3 ұлтанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға бет жағының тұрақтылығы, икемділігі, ығалға төзімділігі, материалды қолданудың пайдалану жағдайына тәуелділігі; 9.2.2.4 спорттық аяқ киімнің ұлтанына арналған материалдың ерекшеліктерін білу 9.2.2.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді жөндеудің сипатын анықтау, жапсырмалы ұлтарақты алып тастау, пішуді ашу, ескірген жіптерді алып тастау, ұлтанның крокульды бөлігін жапсыру, ескірген ұлтанды алып тастау, ұлтанды пішу, ылғалдау, илеу және өңдеу, қалыпты аяқ киімге орнату, желімді ұлтанға,аяқ киімнің ізіне, өкшенің крокульды бөлігіне жағу, ұлтанды аяқ киімнің ізіне орнату, ұлтанның артығын кесу, ұлтандағы пішімді ашу, ұлтанның пішімінде тесіктер жасау, қалыпты алып тастау, ұлтанды аяқ киімге жіпті тігіспен бекіту, аяқ киімге қалыпты орнату, ұлтанды ылғалдау, ұлтанды тегістеу, ұлтанның аузын ашу, пішімді тікірейту, желімдік қабықшаны пішімге жағу, пішімді жабу, пішімді тегістеу, қалыпты алып тастау, жапсырмалы ұлтарақты орнату
	2.4 Аяқ киімнің тақасын жөндеу	9.2.4.1 ағаш өкшені дайындауды орындай білу; 9.2.4.2 материалы, фасоны, биіктігі, конструкциясы бойынша өкшелердің жіктелуін білу; 9.2.4.3 қалыптың ізінің өкшелік бөлігі бойынша өкшенің пішінінің құруын білу; 9.2.4.4 өкшенің нәлдік бөлігінің орталығын дұрыс орналастыруды білу, аяқ киім процесінде өкшенің жылжу себептерін білу; 9.2.4.5 өкшенің биіктігін анықтау тәсілдерін білу; 9.2.4.6 аяқ киімде қолданылатын өкшенің материалдарын білу: былғары, резеңке, каучук, капрон, полиэтилен, болат, аралас өкше: ағаш + болат, ағаш + алюминий, көпқабатты өкше, өкшедегі астарлар және олардың қызметі; 9.2.4.7 практикалық жұмыстарды орындау: өкшеге арналған материалды таңдау, бір кесегін кесіп алу, өкшенің ляпистік бөлігінің модель контурларын кесекке ауыстыру, кесектің бүйірлі жағын 90° бұрышта өңдеу, өкшенің нәлдік бөлігінің шаблон контурларын ауыстыру, үлгі ретінде пішімнің бүйірлі жағын көлбеумен өңдеу, өкшенің ляпистік бөлігін өңдеу, өкшенің крокульды бөлігін өңдеу, өкшенің бетін тегістеу және жылтырату
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа презентация жасау; 9.3.1.4 оқу-еңбек тобының жалпы және ортақ жұмысына табысты қатысу және ену
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	9.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 аяқ киім фабрикасында еңбекті ұйымдастыру негіздері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 өзінің дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен арақатынаста белгілеу; 9.1.1.5 жұмыстарды орындауда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.2.6 инструмент үшін жауапты адамдардың міндеттерін білу; 9.1.2.7 кейінгі жұмыстар үшін материалды дайындай білу; 9.1.2.8 инструменттерді ұсақ жөндеуденөткізуді орындай білу; 9.1.2.9 жұмыс орнын тәртіпке келтіре білу; 9.1.2.10 шеберханадағы аспаптар мен жабдықтардың сақталуы үшін жауапкершілікті сезіну және білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.1.2.1 жабдықтар мен аспаптарды қолдана білу: пресс, табан-қалып, термоактиватор, аяқ киімді әрлеуге арналған машина, бөлшектердің артығын кесуге арналған машина, шебер үстелі, пышақ, балға, рашпиль,желімге арналған қылқалам; 9.1.2.2 сәйкес материалдарға желімді таңдай білу; 9.1.2.3 материалды үнемдеп жұмсай білу; 9.1.2.4 тігін машинасында және шанышпалы инструменттермен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.5 резеңке желіммен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.6 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, ұсақталуға қарсы тұру, икемділігі, микрокеуекті ұлтандағы аяқ киімді жөндеуге арналған аяқкиім желімі; 9.1.2.7 аяқ киімнің астындағы бөлшектерді кесуге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.8 жабдықтар мен инструменттердің қызметі білу және оларды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, пресс, термоактиватор, табан-қалып, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, түзетуші, балға, желімге арналған қылқалам; 9.1.2.9 термоактиваторда және түзтеушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.10. сыдырма ілгекке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері білу: сыдырмалардың икемділігі және үйкеліске шыдамдылығы, сыдырмаға арналған матаның беріктігі, сыдырмаға арналған бекіткіштер; 9.1.2.11 ұлтанға арналған материаларды білу және оларды қолдана білу: тері, резеңке, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.3.1 жұмысқа орналасуда мінез-құлықтың және сыртқы бейненің маңыздылығын түсіну, жұмысқа қабылдау туралы өтінішті және түйіндемені рәсімдеу; 9.1.3.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары, еңбекті қорғау, еңбек келісімшарты туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.3 кепілдіктер және компенсациялық төлемақылар туралы мәліметтердің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Желімдеу әдісімен аяқ киімді жөндеу	9.2.1.1 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді орташа жөндеуді орындай білу; 9.2.1.2 аяқ киімді жинаудың технологиялық құжаттамасын, аяқ киімнің технологиялық нормативтерін, аяқ киімді жинаудың бірізділігін, аяқ киімнің өкшелік бөлігін қалыптастыру түрлерін, төменгі жақ бөлшектерді аяқ киімнің жоғары бөлігіне бекіту әдістерін білу; 9.2.1.3 супинатордың физикалық -механикалық қасиеттерін білу: бүгілуге қарсы тұру, пішін тұрақтылығы; 9.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: қалыпқа ұлтарақты орнату, желімнің көмегімен белдіктерді қаптау және тартып байлау, уақытша бекіткіштерді кетіру, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, ұлтанды пішу, ұлтандарды екіге бөлу, ұлтанның бірінші қабатын желімнің көмегімен ұлтанға бекіту, өкшелерді ұлтанған бекіту, өкшелерді теңдестіру, екінші қабатты бекіту
	2.3 Аяқ киімнің үстін жөндеу	9.2.3.1 аяқ киімдегі сыдырманы алмастыра білу; 9.2.3.2 сыдырманың түрлерін, сыдырмаға арналған материалдарды білу; 9.2.3.3 сыдырмаға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: икемділігі және тозуға төзімділігі, сыдырмаға арналған матаның беріктігі; 9.2.3.4 практикалық жұмыстарды орындау: сыдырманы жөндеудің сипатын анықтау, жіптерді жою, аяқ киімнің үстінен сыдырманы ажырату, бұзылған сыдырмаларды жою, түсі, ұзындығы және ені бойынша жаңа сыдырмаларды іріктеу, желімдік қабықшаларды жағу, сыдырманы аяқ киімнің үстінің пішілген үлгісіне жапсыру, сыдырманы жіптік тігіспен бекіту
	2.4 Бөлме аяқ киімін тігу	9.2.4.1 аяөқ киімді өңдеуді орындай білу; 9.2.4.2 аяқ киімді өңдеу түрлерін, аяқ киімнің тауарлы түрін білу; 9.2. 4.3 салынатын ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін, өкшеліктің және оның аяқ киімдегі қызметін білу; 9.2.4.4 практикалық жұмыстарды орындау: өкшенің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және өкшенің бүйірлі беттерін тегістеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және салынатын ұлтарақтарды аяқ киімге салу, аяқ киімді тазалау;
	2.5 Тоқыма аяқ киімді тігу	9.2.5.1 тозған микрокеуекті табанды алмастыруды орындай білу; 9.2.5.2 аяқ киімді жөндеуде қолданылатын қалыптардың типтерін білу, табандағы ақауларды, олардың пайда болу себептерін, табандағы ақауларды жою тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аяқ киім желімдерін, желімдік қабықшаларды кептіру режимдерін, желімдік қабықшаларды ысыту температурасын, желімдік қабықшаларды жылыту уақытын білу; 9.2.5.4 аяқ киім өндірісінде қолданылатын резеңкелерді білу; 9.2.5.5 резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 9.2.5.6 табанды алмастыру технологиясын білу; 9.2.5.7 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды таңдау және аяқ киімге орнату, желімдік тігісті әлісірету, аяқ киімнен табанды алып тастау, ескі желімді кетіру, маңдайшаларды кетіру, жаңа маңдайшаны пішу және желімге бекіту, аяқ киімнің ізін тегістеу, жаңа табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, аяқ киімнің үстіне үлгінің кермелі жиегіне желімдік қабықшаларды жапсыру және жаңа табанның өңделген бетіне жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, табанды аяқ киімнің ізіне және бастырыққа пресстің астында бекіту, табнның артығын кесіп тастау, жаңа өкшені таңдау, өкшеге қарай табанның өкшелік бөлігін тікірейту, өкшенің ляпистік бөлігін өңдеу, өкшеге және табанға желімдік қабықшаларды жапсыру, желімдік қабықшаларды жылыту, өкшені табанға және бастырыққа пресстің үстінде бекіту, пресстен аяқ киімді алу, табанның бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа презентация жасау; 9.3.1.4 оқу-еңбек тобының жалпы және ортақ жұмысына табысты қатысу және ену
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	9.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Аяқ киім ісі" пәнінің ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 аяқ киім фабрикасында еңбекті ұйымдастыру негіздері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 өзінің дара ерекшеліктерін кәсіби талаптармен арақатынаста белгілеу; 9.1.1.5 жұмыстарды орындауда санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.2.6 инструмент үшін жауапты адамдардың міндеттерін білу; 9.1.2.7 кейінгі жұмыстар үшін материалды дайындай білу; 9.1.2.8 инструменттерді ұсақ жөндеуден өткізуді орындай білу; 9.1.2.9 жұмыс орнын тәртіпке келтіре білу; 9.1.2.10 шеберханадағы аспаптар мен жабдықтардың сақталуы үшін жауапкершілікті сезіну және білу; 9.1.2.11 қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін аяқ киім өндірісінің факторларын білу, аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында жүргізілетін қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шараларды білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.1.2.1 жабдықтар мен аспаптарды қолдана білу: пресс, табан-қалып, термоактиватор, аяқ киімді әрлеуге арналған машина, бөлшектердің артығын кесуге арналған машина, шебер үстелі, пышақ, балға, рашпиль,желімге арналған қылқалам; 9.1.2.2 сәйкес материалдарға желімді таңдай білу; 9.1.2.3 материалды үнемдеп жұмсай білу; 9.1.2.4 тігін машинасында және шанышпалы инструменттермен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.5 резеңке желіммен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.6 микрокеуекті резеңкенің физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ылғалға төзімділігі, ұсақталуға қарсы тұру, икемділігі, микрокеуекті ұлтандағы аяқ киімді жөндеуге арналған аяқкиім желімі; 9.1.2.7 аяқ киімнің астындағы бөлшектерді кесуге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.8 жабдықтар мен инструменттердің қызметі білу және оларды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, пресс, термоактиватор, табан-қалып, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, түзетуші, балға, желімге арналған қылқалам; 9.1.2.9 термоактиваторда және түзтеушімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 9.1.2.10. сыдырма ілгекке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері білу: сыдырмалардың икемділігі және үйкеліске шыдамдылығы, сыдырмаға арналған матаның беріктігі, сыдырмаға арналған бекіткіштер; 9.1.2.11.ұлтанға арналған материаларды білу және оларды қолдана білу: тері, резеңке, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.1.2.12. ұлтанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: тығыздығы, ылғалға төзімділігі, ыстыққа төзімділігі, ұсақталуға беріктігі, икемділігі; 9.1.2.13. табан-қалыпта, біз-ілгекте және қысқаштармен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.3.1 жұмысқа орналасуда мінез-құлықтың және сыртқы бейненің маңыздылығын түсіну, жұмысқа қабылдау туралы өтінішті және түйіндемені рәсімдеу; 9.1.3.2. жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары, еңбекті қорғау, еңбек келісімшарты туралы түсініктерінің болуы; 9.1.3.3. кепілдіктер және компенсациялық төлемақылар туралы мәліметтердің болуы
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.2 Қысу әдісімен аяқ киімді тігу	9.2.3.1 белдіктерді жинау технологиясын білу 9.2.3.2 маталардың түрлерін, матадағы жіптердің өрілу түрлерін білу; 9.2.3.3 маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ажырауға және тозуға беріктігі, ылғалға төзімділігі, түстің тұрақтылығы, аяқ киім және тігін жиектемесі; 9.2.3.4 скотч-лентаның қызметін, скотч-лентаның түрлерін, оның физикалық-механикалық қасиеттерін білу: беріктігі, біртектілігі, тесіктерге қарсы тұру; 9.2.3.5 практикалық жұмыстарды орындау: жиектемені таңдау, берілген өлшемдегі жиектемені пішу, желімік қабықшаларды теріс жағына жағу, жиектеменің шеттерін бүгуді орындау, жиектеменің жоғары қабатын скотч-лентамен айналдыру, жиектеменің жоғары және төменгі қабатын желіммен біріктіру, белдіктерді жіптік тігіспен шетінен бекіту
	2.4 Бөлме аяқ киімін тігу	9.2.4.1 аяқ киімді өңдеуді орындай білу; 9.2.4.2 аяқ киімді өңдеу түрлерін, аяқ киімнің тауарлы түрін білу; 9.2. 4.3 салынатын ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін, өкшеліктің және оның аяқ киімдегі қызметін білу; 9.2.4.4 практикалық жұмыстарды орындау: өкшенің және ұлтанның артығын кесіп тастау, ұлтанның және өкшенің бүйірлі беттерін тегістеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және салынатын ұлтарақтарды аяқ киімге салу, аяқ киімді тазалау
	2.5 Тоқыма аяқ киімді тігу	9.2.5.1 аралас ұлтарақты жинау технологиясын білу және орындау; 9.2.5.2 ұлтарақтардың түрлерін, ұлтараққа арналған материалды, ұлтараққа арналған материалдың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 9.2.5.3 ортопедиялық ұлтарақтарды және олардың қызметін, ұлтарақтарға қойылатын талаптарды білу: пішінге тұрақтылығы, ылғалға төзімділігі, бүгілуге қарсы тұру, ажыратуға беріктігі; 9.2.5.4 практикалық жұмыстарды орындау: ұлтарақтарға арналған материалды іріктеу, модельдер бойынша пішімді үлгілерге белгі салу, ұлтарақтың бөлшектерін пішу, желімнің көмегімен ұлтарақтың бөлшектерін біріктіру, ұлтарақтың бүйірлі жағын өңдеу, жиектемені пішу, ұлтарақты желімді пайдаланып жиектемемен қаптау, жиектемені ұлтараққа жіптік тігіспен бекіту
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өзіндік жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды техникалық терминологияны қолданып сипаттау; 9.3.1.2 өзі жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа презентация жасау; 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы және ортақ жұмысына табысты қатысу және ену
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	9.3.2.1. қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар және жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 аяқ киім өндірісімен салалас кәсіптер туралы білу; 10.1.1.2 аяқ киім тігуші кәсібінің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 аяқ киім ісінде қолданылатын ресурссақтаушы технологиялар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 еңбек заттарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу; 10.1.2.5 ұйымдастырушылық біліктер мен дағдыларды меңгеру; 10.1.2.6 өндірістегі жеке гигиеның маңызы, тез шаршаудың басталу себептері туралы білу: шамадан тыс көп шаршауды туындататын бір қалыпта ұзақ жұмыс істеу, еңбектің ұтымсыз тәсілдері, жұмыс алдындағы жеткіліксіздемалыс, жұмыс орнының дұрыс емес жарықтандыру, жұмыстан кейін завод душын қолдану; 10.1.2.7. аяқ киім кәсіпорындарының цехтарында және аумағында қауіпсіздік ережелерін білу; 10.1.2.8 аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында өрт қауіпсіздігі нұсқаулары мен ережелерін, өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін, электр құрылғылары мен электр желісінде өрт сөндірудің ерекшеліктерін және өрт сөндіру құралдарының түрлерін білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.1.2.1 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 10.1.2.2 табанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға қарсы бет терісінің тұрақтылығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі, материалдарды қолданудың пайдалану жағдайларына тәуелділігі, спорттық аяқ киімдердің ұлтандардың материалының ерекшеліктері; 10.1.2.3 жабдықтар мен материалардарды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, аяқ киімнің бөлшектерінің артығын кесуге арналған машина, пресс, термоактиватор, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, балға, рашпиль, желімге арналған қылқалам; 10.1.2.4 прессте және пышаөпен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.5.салымды ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу және есепке алу: өкшелік және оның аяқ киімдегі қызметі, өкшелікке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері; 10.1.2.6 тоқыма аяқ киімнің сипаттамасын білу, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.1.2.7. аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың сыртқы тығыздығы, матаны ұзартуда және бөлудегі қысым, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.1.2.8 қалыңдығы бойынша бөлшектерді теңестіруге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.3.1. оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.3.2. кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.3. аяқ киім өндірісінің біліктілік санаттары және тарифтік кесте бойынша төлемақы түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4. ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.1 Бекітудің сандал әдісімен жөндеу және тігу	10.2.1.1 мектептік аяқжабық аяқ киімді дайындау; 10.2.1.2 сәндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу, ранттердің түрлерін білу; 10.2.1.3негізгі рантке арналған материалдарға қойылатын талаптарды білу: бүгілуге және ажырауға беріктігі, ылғалға тұрақтылығы және тозуға төзімділігі; 10.2.1.5 бекітудің желімдік әдісімен сіндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.1.6 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің төменгі бөлшектерін тігуге дайындау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін қалыпқа қаптау және байлау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімге сәндік рантіні бекіту, аяқ киімнің ізін салу, ұлтанды және өкшелерді аяқ киімге бекіту, аяқ киімді әсемдеу, қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жаспырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау; 10.2.1.2. аяқ киімдегі бөлшектерді бекіту әдістерін, аяқ киімді қолмен және механикалық бекіту әдістерін білу; 10.2.1.3 аяқ киім кәсіпорнындағы қарапайым бұйымдарды даярлау технологиясын білу және орындау аяқ киімді тігуде қолданылатын материалдарды, аяқ киімді тігудің өндірістік процесін, ательеде аяқ киімді тігу ерекшеліктерін, аяқ киімді жеке тігудің басымдылықтарын білу: аяқ киімнің түрі, тегі, қызметі, маусымдығы бойынша жіктелуін білу аяқ киімнің ұзындығын, табанның өлшемін білу жақсы гигиеналық қасиеттерін табанның ерекшеліктерін ескеріп, аяқ киімді тапсырыс берушінің аяғы бойынша тігу мүмкіндігі, аяқ киімді фабрикалық тігудің басымдылығы; 10.2.1.4 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің бөлшектерін таңдау, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, ұлтарақты қалыптарға орнату және өңдеу, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімнің ізін салу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін бекіту, аяқ киімнің бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жапсырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау, аппретура жағу; 10.2.1.5 киіз аяқ киімнің сипаттамасын білу: киіздің қызметі, киізді дайындауға арналған материал, киізге арналған материалдың сапасына қойылатын талаптар
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.2 Киізден жасалған аяқ киімді жөндеу және тігу	10.2.2.1 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.2.2. бекітудің жапсырмалы әдісіне арналған жіптерге қойылатын талаптарды білу: беріктігі, икемділігі, шіруге қарсы тұру; 10.2.2.3 қарамайды және оның негізгі сипаттамаларын, қарамайды дайындау технологиясын білу; 10.2.2.4 тігістердің түрлерін білу: қолмен тігу, машинамен тігу, допельдік тігу 10.2.2.5 ұлтанды қолмен тігу әдісін, тігісті тығындауды білу; 10.2.2.6 ұлтанды қолмен тігуге материалды таңдай білу; 10.2.2.7 ұлтанды аяқ киімге бекітудің борттық әдісін білу; 10.2.2.8 желімнің көмегімен уақытша ұлтанды бөлігін жапсыру; 10.2.2.9 ұлтанды аяқ киімге бекітуді жіппен орната білу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1. өзінің еңбек іс-әрекетін адекватты өзіндік бағалауына ие болу; 10.3.1.2. тұлғалық құзыреттілік деңгейіне қойылатын кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3. бұйымның үлгісін талдауды өз бетімен орындау; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін құрастыру; 10.3.1.5. қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	10.3.2.1. қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
2-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар мен жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 аяқ киім өндірісімен салалас кәсіптер туралы білу; 10.1.1.2 аяқ киім тігуші кәсібінің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 аяқ киім ісінде қолданылатын ресурссақтаушы технологиялар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 еңбек заттарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу 10.1.2.5 ұйымдастырушылық біліктер мен дағдыларды меңгеру; 10.1.2.6 өндірістегі жеке гигиеның маңызы, тез шаршаудың басталу себептері туралы білу: шамадан тыс көп шаршауды туындататын бір қалыпта ұзақ жұмыс істеу, еңбектің ұтымсыз тәсілдері, жұмыс алдындағы жеткіліксіз демалыс, жұмыс орнының дұрыс емес жарықтандыру, жұмыстан кейін завод душын қолдану; 10.1.2.7. аяқ киім кәсіпорындарының цехтарында және аумағында қауіпсіздік ережелерін білу; 10.1.2.8 аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында өрт қауіпсіздігі нұсқаулары мен ережелерін, өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін, электр құрылғылары мен электр желісінде өрт сөндірудің ерекшеліктерін және өрт сөндіру құралдарының түрлерін білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.1.2.1 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 10.1.2.2 табанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға қарсы бет терісінің тұрақтылығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі, материалдарды қолданудың пайдалану жағдайларына тәуелділігі, спорттық аяқ киімдердің ұлтандардың материалының ерекшеліктері; 10.1.2.3 жабдықтар мен материалардарды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, аяқ киімнің бөлшектерінің артығын кесуге арналған машина, пресс, термоактиватор, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, балға, рашпиль, желімге арналған қылқалам; 10.1.2.4 прессте және пышаөпен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау 10.1.2.5.салымды ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу және есепке алу: өкшелік және оның аяқ киімдегі қызметі, өкшелікке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері; 10.1.2.6 тоқыма аяқ киімнің сипаттамасын білу, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.1.2.7. аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың сыртқы тығыздығы, матаны ұзартуда және бөлудегі қысым, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.1.2.8 қалыңдығы бойынша бөлшектерді теңестіруге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.9. материалдарды дұрыс таңдай білу; 10.1.2.10 аяқ киім фабрикасындағы жабдықтар туралы түсініктерінің болуы: ұлтарақты тағанға уақытша бекітуге арналған машина, тағанға пішілген былғарыны кигізуге арналған машина, осы машиналардың шетелдік аналогтары, аяқ киімнің үстін дайындаудың кермелі жиегін тікірейтуге арналған машиналар, осы машиналарға арналған құрылғылар: қашаутас, металл щетка, ұлтандарды бекітуге арналған пресстер, термоактиваторлар, ұлтандарды фрезермен өңдеуге арналған машиналар, тігін машиналары, жартылай автоматтар және аяқ киім кәсіпорындарындағы автоматтар
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.3.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.3.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.3 аяқ киім өндірісінің біліктілік санаттары және тарифтік кесте бойынша төлемақы түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.3 Өндірістік машиналарды реттеу технологиясы	10.2.3.1 өндірістік машиналарды реттеу технологиясын білу; 10.2.3.2 машиналарды реттеудің нұсқаулық-технологиялық карталарын, техникалық мәліметтерін білу, машиналарды реттеу түрлерін білу; 10.2.3.3 машиналардың қарапайым ақаулықтарын білу: бұрандалы біріктірудің әлсіреуі, біртекті материалдың екіге бөлінуінде пышақтың мұқалуы, тіреуші құрылғылардың әлсіреуі, тармақтың ажырауы, жетекті белдіктің әлсіреуі; 10.2.3.4 машинаның ақаулықтарын өзбетімен анықтай білу, жабдықтардың ақауларын жою жоспарын құрастыру; 10.2.3.5 жабдықтардың реттей білу; 10.2.3.6 аяқ киімнің төменгі бөлшектерін қосарлауға арналған машинаның пышағын қайрау бұрышын анықтай білу; 10.2.3.7 практикалық жұмыстарды орындау: машинаның басты валын (білік) келтіруге арналған белдіктің тартылуын реттеу, ажарлайтын қажақты алмастыру, пресстің алдыңғы бағанында қысатын жастықшаны алмастыру, машинадағы пышақты алмастыру, машинадағы экранды жөндеуден өткізу, машианынң пышағын қайрау, машинадағы дискілі пышақты алмастыру, машинаның үйкелетін бөлшектеріне желім жағу
	2.4 Бөлме аяқ киімін тігу	10.2.4.1 бөлме аяқ киімін тігу технологиясын білу; 10.2.4.2 үй аяқ киімінің қысқаша сипаттамасын білу, қазіргі сәннің бағыттарын, үй аяқ киімін тігуде қолданылатын қазіргі материалдарды, заманауи фурнитураны білу; 10.2.4.9 аяқ киімді жинаудың өнеркәсіптік технологиясын білу, бөлме өнеркәсіп аяқ киімінің ательеде тігілген аяқ киімнен айырмашылықтарын білу; 10.2.4.3 бөлме аяқ киімінің физикалық-механикалық қасиеттерін, бөлме аяқ киімін тігуде кездесетін негізгі ақауларды, аяқ киімді тігуде бақылау жүйесін білу; 10.2.4.5 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды іріктеу, ұлтарақтарды бекіту және өңдеу, үлгіні қалыптарға кигізу, алдын ала аяқ киімнің үстінің үлгілерін созу, желімнің көмегімен аяқ киімнің үстінің үлгілерін шеңберлі созуды орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, керілген үлгінің кермелі жиектерінің артығын кесіп тастау, аяқ киімнің ізін салу, табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды табанға және кермелі жиеккке жапсыру, табанды аяқ киімнің ізіне жапсыру, өкшелерді табанның өкшелік бөлігіне бекіту, табандар мен өкшелердің бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктер мен салынатын ұлтарақтардың орнату, аяқ киімді тазалау
	2.5 Текстильді аяқ киімді тігу	10.2.5.1 текстильді аяқ киімді тігу технологиясын білу; 10.2.5.2 текстильді аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын және техникалық мәліметтерін, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.2.6.3 аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың беттік тығыздығы, маталарды ұзартуда және жыртылуда жүктеме, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.2.5.4 тоқыма пішімдік үлгілерді жинау ерекшеліктерін, аяқ киімді тігуде туындайтын ақауларды білу; 10.2.5.5 практикалық жұмыстарды орындау: қалыптарды іріктеу, ұлтарақтарды пішу, қалыптарға ұлтарақтарды орнату, алдын ала қалыптардың пішімдік үлгілерін қаптау, пішімдік үлгілерді желімнің көмегімен ұлтараққа керу, уақытша бекітікіштерді алып тастау, аяқ киімнің ізіне ұлтарақ үлгілерін пішу, табанды пішу, табанның бұзылған жағын өңдеу, желімдік қабықшаларды аяқ киімнің үстінің пішімдік үлгісінің кермелі жиектеріне және табанның бұзылған жағына жапсыру, аяқ киімнің ізіне табанды бекіту, өкшелерді пішу, өкшелерге қарай табанның өкшелік бөлігін дайындау, өкшелердің ляпистік бөлігін өңдеу, желімдік қабықшаларды өкшелердің ляпистік бөлігіне және табанның өкшелік бөлігіне жапсыру, өкшелерді табанға бекіту, табанның және өкшенің бүйірлі жағын өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, салынатын ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өзінің еңбек іс-әрекетін адекватты өзіндік бағалауына ие болу; 10.3.1.2 тұлғалық құзыреттілік деңгейіне қойылатын кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 бұйымның үлгісін талдауды өз бетімен орындау; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	10.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
3-тоқсан
1.Материалтану. Аспаптар мен жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 аяқ киім өндірісімен салалас кәсіптер туралы білу; 10.1.1.2 аяқ киім тігуші кәсібінің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 аяқ киім ісінде қолданылатын ресурссақтаушы технологиялар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 еңбек заттарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу; 10.1.2.5 ұйымдастырушылық біліктер мен дағдыларды меңгеру; 10.1.2.6 өндірістегі жеке гигиеның маңызы, тез шаршаудың басталу себептері туралы білу: шамадан тыс көп шаршауды туындататын бір қалыпта ұзақ жұмыс істеу, еңбектің ұтымсыз тәсілдері, жұмыс алдындағы жеткіліксіз демалыс, жұмыс орнының дұрыс емес жарықтандыру, жұмыстан кейін завод душын қолдану; 10.1.2.7 аяқ киім кәсіпорындарының цехтарында және аумағында қауіпсіздік ережелерін білу; 10.1.2.8 аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында өрт қауіпсіздігі нұсқаулары мен ережелерін, өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін, электр құрылғылары мен электр желісінде өрт сөндірудің ерекшеліктерін және өрт сөндіру құралдарының түрлерін білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.1.2.1 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 10.1.2.2 табанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға қарсы бет терісінің тұрақтылығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі, материалдарды қолданудың пайдалану жағдайларына тәуелділігі, спорттық аяқ киімдердің ұлтандардың материалының ерекшеліктері; 10.1.2.3 жабдықтар мен материалардарды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, аяқ киімнің бөлшектерінің артығын кесуге арналған машина, пресс, термоактиватор, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, балға, рашпиль, желімге арналған қылқалам; 10.1.2.4 прессте және пышаөпен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.5 салымды ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу және есепке алу: өкшелік және оның аяқ киімдегі қызметі, өкшелікке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері; 10.1.2.6 тоқыма аяқ киімнің сипаттамасын білу, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.1.2.7 аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың сыртқы тығыздығы, матаны ұзартуда және бөлудегі қысым, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.1.2.8 қалыңдығы бойынша бөлшектерді теңестіруге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.9 материалдарды дұрыс таңдай білу; 10.1.2.10 аяқ киім фабрикасындағы жабдықтар туралы түсініктерінің болуы: ұлтарақты тағанға уақытша бекітуге арналған машина, тағанға пішілген былғарыны кигізуге арналған машина, осы машиналардың шетелдік аналогтары, аяқ киімнің үстін дайындаудың кермелі жиегін тікірейтуге арналған машиналар, осы машиналарға арналған құрылғылар: қашаутас, металл щетка, ұлтандарды бекітуге арналған пресстер, термоактиваторлар, ұлтандарды фрезермен өңдеуге арналған машиналар, тігін машиналары, жартылай автоматтар және аяқ киім кәсіпорындарындағы автоматтар
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.3.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.3.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.3 аяқ киім өндірісінің біліктілік санаттары және тарифтік кесте бойынша төлемақы түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.6 Мектеп аяқ киімін тігу	10.2.6.1 аяқ киім кәсіпорнындағы қарапайым бұйымдарды даярлау технологиясын білу және орындау; 10.2.6.2 мектептік ашық аяқ киімді даярлауды орындау; 10.2.6.3 аяқ киімнің түрі, тегі, қызметі, маусымдығы бойынша жіктелуін білу аяқ киімнің ұзындығын, табанның өлшемін білу; 10.2.6.4 аяқ киімдегі бөлшектерді бекіту әдістерін, аяқ киімді қолмен және механикалық бекіту әдістерін білу; 10.2.6.5 аяқ киім өнеркәсібіндегі машиналар мен аппараттарды білу, аяқ киім өндірісіндегі автоматтар мен жартылай автоматтарды білу; 10.2.6.6 мектептік аяқ киімді тігу технологиясын білу; 10.2.6.7 мектеп аяқ киіміне арналған материалардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 10.2.6.8 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің бөлшектерін таңдау, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, ұлтарақты қалыптарға орнату және өңдеу, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары жағын дайындауда кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімнің ізін салу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін бекіту, аяқ киімнің бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жапсырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау, аппретура жағу; 10.2.6.9 бекітудің желімдік әдісімен сіндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.6.10 мектептік аяқжабық аяқ киімді дайындау; 10.2.6.11 сәндік ранті бар аяқ киімді тігу технологиясын білу, ранттердің түрлерін білу; 10.2.6.12 негізгі рантке арналған материалдарға қойылатын талаптарды білу: бүгілуге және ажырауға беріктігі, ылғалға тұрақтылығы және тозуға төзімділігі; 10.2.6.13 сәндік рантілерге қойылатын физикалық-механикалық талаптарды білу: икемділігі, пішіннің тұрақтылығы; 10.2.6.14 қапталған рантіні және оның аяқ киімдегі қызметін білу; 10.2.6.15 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің төменгі бөлшектерін тігуге дайындау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін қалыпқа қаптау және байлау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары бөлшектерін кермелі жиекті тікірейту, аяқ киімге сәндік рантіні бекіту, аяқ киімнің ізін салу, ұлтанды және өкшелерді аяқ киімге бекіту, аяқ киімді әсемдеу, қалыптарды алып тастау, өкшеліктерді және жаспырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау
	2.7 Жазғы ер адамдардың аяқ киімін тігу	10.2.7.1 ерлердің жазғы шолақ бәтеңкелерін тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.7.2 фабрикада дайындалатын аяқ киімнің ассортиментін білу; 10.2.7.3 бекітудің желімдік әдісімен аяқ киімді тігудің техникалық құжаттамасын білу; 10.2.7.4 аяқ киімді тігуде қолданылатын материалдарды, аяқ киімді тігудің өндірістік процесін, ательеде аяқ киімді тігу ерекшеліктерін, аяқ киімді жеке тігудің басымдылықтарын білу: табанның ерекшеліктерін ескеріп, аяқ киімді тапсырыс берушінің аяғы бойынша тігу мүмкіндігі, аяқ киімді фабрикалық тігудің басымдылығы; 10.2.7.5 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімді тігуге арналған дайындық жұмыстарын орындау, қалыптарған ұлтарақтарды орнату, аяқ киімнің жоғары бөлшектерінен шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің жоғары жағындағы кермелі жиектерді тікірейту, аяқ киімнің ізін салу, желімдік қабықшаларды жағу, аяқ киімнің төменгі жағын жоғары жағына бекіту, аяқ киімді өңдеуді орындау, аяқ киімнен қалыптарды алып тастау, өкшеліктер мен жаспырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау, дайындалған бұйымның сапасын қайта талдау
	2.8 Жапсырмалы әдіспен аяқ киімді жөндеу	10.2.8.1 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімді тігу технологиясын білу және орындау; 10.2.8.2 бекітудің жапсырмалы әдісімен аяқ киімнің қысқаша сипаттамасын білу, ұлтанды аяқ киімге тігу тәсілдерін, ұлтанды аяқ киімге бекітудің борттық әдісін білу; 10.2.8.3 тігістердің түрлерін білу: қолмен тігу, машинамен тігу, допельдік тігу; 10.2.8.4 қарамайды және оның негізгі сипаттамаларын, қарамайды дайындау технологиясын білу 10.2.8.5 бекітудің жапсырмалы әдісіне арналған жіптерге қойылатын талаптарды білу: беріктігі, икемділігі, шіруге қарсы тұру; 10.2.8.6 аяқ киімге ұлтанды бекітудің машиналық әдісін білу, аяқ киімге ұлтанды тігуге арналған машинаны, оның негізгі түйіндерін білу; 10.2.8.7 ұлтанды қолмен тігу әдісін, тігісті тығындауды білу; 10.2.8.8 практикалық жұмыстарды орындау: аяқ киімнің төменгі бөлшектерін өңдеу, қалыптағы ұлтарақтарды қалыпқа келтіру, ұлтарақтарды өңдеу, аяқ киімнің жоғары жағында шеңберлі жиекті орындау, уақытша бекіткіштерді алып тастау, аяқ киімнің ізін төсеу, ұлтанды аяқ киімге орнату, пішімді ашу, аяқ киімнен қалыпты алып тастау, жіптік тігіспен аяқ киімге ұлтанды бекіту, аяқ киімге қалыпты орнату, пішімді жабу, өкшелерді аяқ киімге бекіту, аяқ киімнің төменгі бөлшектерін фрезермен өңдеу, аяқ киімдегі қалыпты алып тастау, өкшелерді шегеге бекіту, өкшелерге нәлдерді орнату, өкшеліктер мен жапсырмалы ұлтарақтарды орнату, аяқ киімді тазалау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өзінің еңбек іс-әрекетін адекватты өзіндік бағалауына ие болу 10.3.1.2 тұлғалық құзыреттілік деңгейіне қойылатын кәсіби талаптарды салыстыру 10.3.1.3 бұйымның үлгісін талдауды өз бетімен орындау 10.3.1.4 бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін құрастыру 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы.
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (-тоқсан бойынша)	10.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау
4-тоқсан
1.Материалтану Аспаптармен жабдықтар	1.1 Еңбек заты туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 аяқ киім өндірісімен салалас кәсіптер туралы білу; 10.1.1.2 аяқ киім тігуші кәсібінің біліктілік сипаттамаларын зерттеу; 10.1.1.3 аяқ киім ісінде қолданылатын ресурссақтаушы технологиялар туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 еңбек заттарын дайындауда материалдың қасиеттерін есепке алу; 10.1.2.5 ұйымдастырушылық біліктер мен дағдыларды меңгеру; 10.1.2.6 өндірістегі жеке гигиеның маңызы, тез шаршаудың басталу себептері туралы білу: шамадан тыс көп шаршауды туындататын бір қалыпта ұзақ жұмыс істеу, еңбектің ұтымсыз тәсілдері, жұмыс алдындағы жеткіліксіз демалыс, жұмыс орнының дұрыс емес жарықтандыру, жұмыстан кейін завод душын қолдану; 10.1.2.7 аяқ киім кәсіпорындарының цехтарында және аумағында қауіпсіздік ережелерін білу; 10.1.2.8 аяқ киім өнеркәсібінің кәсіпорындарында өрт қауіпсіздігі нұсқаулары мен ережелерін, өрт кезіндегі мінез-құлық ережелерін, электр құрылғылары мен электр желісінде өрт сөндірудің ерекшеліктерін және өрт сөндіру құралдарының түрлерін білу
	1.2 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.1.2.1 ұлтанға арналған материалдарды білу: тері, резеңке, каучук, полиуретан, кожволон, болат, пластмасса; 10.1.2.2 табанға арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: ұсақталуға қарсы бет терісінің тұрақтылығы, икемділігі, ылғалға төзімділігі, материалдарды қолданудың пайдалану жағдайларына тәуелділігі, спорттық аяқ киімдердің ұлтандардың материалының ерекшеліктері; 10.1.2.3 жабдықтар мен материалардарды қолдана білу: аяқ киімді әрлеуге арналған машина, аяқ киімнің бөлшектерінің артығын кесуге арналған машина, пресс, термоактиватор, желім қабықшаларын кептіруге арналған шкаф, шебер үстелі, пышақ, бұрауыш, балға, рашпиль, желімге арналған қылқалам; 10.1.2.4 прессте және пышаөпен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.5 салымды ұлтарақтардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу және есепке алу: өкшелік және оның аяқ киімдегі қызметі, өкшелікке арналған материалдардың физикалық-механикалық қасиеттері; 10.1.2.6 тоқыма аяқ киімнің сипаттамасын білу, тоқыма аяқ киімнің заманауи дизайнын білу; 10.1.2.7. аяқ киімде қолданылатын маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу: маталардың сыртқы тығыздығы, матаны ұзартуда және бөлудегі қысым, маталардың пішінге тұрақтылығы; 10.1.2.8 қалыңдығы бойынша бөлшектерді теңестіруге арналған машинада жұмыста және аяқ киім инструментімен жұмыста қауіпсіздік шараларын сақтау; 10.1.2.9. материалдарды дұрыс таңдай білу; 10.1.2.10 аяқ киім фабрикасындағы жабдықтар туралы түсініктерінің болуы: ұлтарақты тағанға уақытша бекітуге арналған машина, тағанға пішілген былғарыны кигізуге арналған машина, осы машиналардың шетелдік аналогтары, аяқ киімнің үстін дайындаудың кермелі жиегін тікірейтуге арналған машиналар, осы машиналарға арналған құрылғылар: қашаутас, металл щетка, ұлтандарды бекітуге арналған пресстер, термоактиваторлар, ұлтандарды фрезермен өңдеуге арналған машиналар, тігін машиналары, жартылай автоматтар және аяқ киім кәсіпорындарындағы автоматтар
	1.3 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.3.1оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау 10.1.3.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.3 аяқ киім өндірісінің біліктілік санаттары және тарифтік кесте бойынша төлемақы түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.1.3.4 ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
2. Еңбек затын дайындау технологиясы	2.9 Күзгі-көктемгі ер адамдардың аяқ киімін тігу	10.2.9.1 ажаңа аяқ киім материалын білу; 10.2.9.2 аяқ киімнің үстіне арналған жасанды және синтетикалық талшықтардан жаңа маталарды білу, арзанқол матаны, жылтырақ жабыны бар маталарды, тоқылмаған материалдарды, маталардың бояуды білу; 10.2.9.3 маталардың физикалық-механикалық қасиеттерін білу; 10.2.9.4 аяқ киімге арналған синтетикалық материалдарды, синтетикалық материалдардың негізгі қасиеттерін білу: тозуға тұрақтылығы, аяқ киімнің үстімен бекітудің беріктігі, ылғалға төзімділігі, пішінге тұрақтылығы; 10.2.9.5 күзгі-жазғы маусымдағы ерлердің бәтеңкесін тігу технологиясын білу; 10.2.9.6 ерлердің шолақ бәтеңкесінің техникалық мәліметтерін, сипаттамасын білу, шолақ бәтеңкелердің фасон түрлерін, шолақ бәтеңкелерді дайындаудың күрделілік дәрежесін білу; 10.2.9.7 ұлтанның түрлері мен формаларын, пішінделген сірілікті және олардың қызметін білу; 10.2.9.8 супинаторлардың жіктелуін, аяқ киімнің салмағын білу; 10.2.9.9 еңбекті операциялық бөлуді, конвейер жұмысын, конвейер жұмысының басымдылығын білу; 10.2.9.10 жұмыс жоспарын өз бетімен құра білу, жұмыс орнын ұтымды ұйымдастыру, технологиялық нормативтерді, тапсырманы орындауды бақылауды сақтау, өз жұмысын үлгімен салыстыру, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 10.2.9.11 практикалық жұмыстарды орындау: бұйымды жеке дайындау, еңбекті операциялық бөлу, қол және машина операцияларын орындау, жұмысты күнделікті есеп ке алу (жеке және бригадалық), дайын бұйымның сапасын бағалау, жоспарлы тапсырманы орындау қорытындысын шығару. Біліктілікті емтиханға даярлау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өзінің еңбек іс-әрекетін адекватты өзіндік бағалауына ие болу; 10.3.1.2 тұлғалық құзыреттілік деңгейіне қойылатын кәсіби талаптарды салыстыру; 10.3.1.3 бұйымның үлгісін талдауды өз бетімен орындау; 10.3.1.4 бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына).	10.3.2.1 қиындығы және орындалуы бойынша емтихандық бұйымға сәйкес бұйымды өз бетімен орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
6-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Картонаж-мұқаба ісі" оқу пәнінің мазмұны

82. "Картонаж-мұқаба ісі" профилі бойынша бағдарламаның қамтитын бөлімдері:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбектің дайындау технологиялары";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

83. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер;

2) техникалық мәліметтер;

3) материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері";

4) баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі;

5) әдеп және еңбек заңнамасы.

84. "Еңбектің дайындау технологиялары" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) аппликация;

2) картонаж өндірісі;

3) мұқаба өндірісі;

4) брошюралық бұйымдар;

5) кітаптың түбі;

6) ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу;

7) кітап-журнал өнімдерін жөндеу;

8) түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру;

9) практикалық жұмыстар;

10) дербес жұмыс, жобалы тізім.

85. "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттарын талдау және бағалау;

2) оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс.

86. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану":

1-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы екенін түсіну	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін таныту	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту	10.1.1.1 әртүрлі мәдениет, нәсіл, діни сенім адамдарына толеранттық таныту
1.2 Техникалық мәліметтер	7.1.2.1 тұрмыста, оқуда, ойында пайдаланатын кейбір полиграфиялық және картонаж бұйымдары туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындау барысында қолданылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.3 бұйымдарды дайындау бойынша жұмыс үшін қажетті материал мен құралды таңдауды іске асыру	8.1.2.1берілген өлшемді сақтай отырып, өлшеуіш құралдар мен тетіктерді пайдалану; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.3өндіріс материалдарын сақтау ережелері туралы түсінігінің болуы мәліметтердің болуы	9.1.2.1 үлгі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 9.1.2.2 мұғалімнің сұрақтары және өз бетінше бұйымдар жұмысының жобасын құрастыру; 9.1.2.3 құралдармен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу және орындау, жұмысты орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау	10.1.2.1 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды өз бетінше таңдау; 10.1.2.2 полиграфияда қолданылатын материалдардың салыстырмалы анализін жасау; 10.1.2.3 технологиялық карта, техникалық сурет, үлгі бойынша өз бетінше жұмыс істеу; 10.1.2.4 дайындалатын бұйымды жоспарлауды іске асыру
1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	7.1.3.1 бойлай және көлденең қағаз талшықтары туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.2 қағаз қасиеттерін (қайшымен, қағазбен кесіледі, суланғанда беріктігін жоғалтады, кесіктері бойынша бүктеледі, жыртылады және мыжылады) анықтау бойынша зертханалық жұмыс; 7.1.3.3 материалмен жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.2.3.4 қайшымен және пышақпен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 7.2.3.5 кескішпен жұмыс ережелерімен танысу; 7.1.3.6 бетін (жұмыс) және ішкі жақтарын (қағаздың жұмыс істейтін жағы бұлыңғыр және борпылдақ құрылымға ие) анықтау	8.1.3.1 қағаздың пайда болу тарихы туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.2 целлюлоза комбинатындағы қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 зертханалық –практикалық жұмыстар барысында қағаздың қасиеттерін анықтау; 8.2.3.5 материалдың сапасын сыртқы көрінісі бойынша анықтауға ұмтылу; 8.1.3.6 түптеу жұмыстарында қолданылуы бойынша материалдың түрін анықтау; 8.1.3.7 өңделген жасанды материалды табиғидаан ажырату	9.1.3.1 полиграфиялық өндірісте қолданылатын жасанды және синтетикалық материалдар туралы түсінігінің болуы 9.1.3.2 синтетикалық және жасанды материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.3 зертханалық жолмен жасанды материалдардың қасиеттерін анықтау; 9.1.3.4 жасанды материалдарды табиғидан ажырату; 9.1.3.5 синтетикалық материалдардың процесстері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.6 жасанды және табиғи материалдардың өндіріс процестері туралы түсінігінің болуы	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау; 10.1.3.3 синтетикалық материалды сыртқы көрінісі, сипап-сезу және жану сипаты бойынша анықтау; 10.1.3.4 ақаулар мен өндірістік ақаулар туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.5 жаңа материалдар мен олардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.6 синтетикалық және табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды сақтау және күту туралы түсінігінің болуы
1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.4.1 өлшеуіш және қол құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.2 желіммен жұмыс барысындағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.3 өз бетінше практикалық жұмысты орындау барысындағы техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.1.4.4 картонаж-түптеу шеберханасы білдектері мен машиналарындағы және өндірістегі жұмыс барысындағы қауіпсіздік ережелерімен танысу	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 8.1.4.2 полиграфия жабдықтарымен жұмыс ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасындағы өз жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 оқу шеберханасындағы түптеушінің қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 8.1.4.5 баспаханадағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы	9.1.4.1 түптеу құралдарындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау (жұмсақ мұқабаға арналған машина, қатты мұқабаға арналған құралдар, бүктеуші, кескіш, ламинатор); 9.1.4.2 бүктегіш машинадағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.4.3 түптеу машиналарындағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау (жұмсақ түптеу, қатты түптеу машинасы)	10.1.4.1 көп функциялы баспақтағы қауіпсіз жұмыс ережесін орындау; 10.1.4.2 электр ламинаторындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 10.1.4.3 қол және машина операцияларын орындау барысындағы қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.4 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.4.5 өрт қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау
1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 түптеу шеберханасындағы тәртіп әдебі туралы түсінігінің болуы; 7.1.5.2 жұмыс барысында нысанды киімді пайдалана отырып, өз жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 7.1.5.3 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік беру	8.1.5.1 баспахананың еңбек ұжымындағы өзара қарым-қатынас әдебі; 8.1.5.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, жұмыс уақыты мен кезекті еңбек демалысы туралы түсінігінің болуы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдауға байланысты іскерлік құжаттамаларды ресімдеуді меңгеру; 9.1.5.2 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп ережелерінің және жұмыс берушінің ұсынатын барлық талаптарының маңыздылығымен танысу; 9.1.5.3 еңбек шартын толтыру ережелерімен танысу; 9.1.5.4 еңбекті қорғау туралы түсінік беру	10.1.5.1 еңбек ұжымындағы кәсіби әдепті сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.3 оқу-еңбек ұжымындағы тіл табысқыштық туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.4 өндірістегі біліктілік дәрежелерімен танысу

2) 2-бөлім "Еңбектің дайындау технологиялары":

2-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Аппликация	7.2.1.1 қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.2 қағаз бүктеу тәсілдерін игеру; 7.2.1.3 жазықтықта аппликация орындау; 7.2.1.4 көлемді және заттық аппликациялар туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.5 аппликацияларда әртүрлі өрнектер мен оюларды қолдану; 7.2.1.6 көкжиек сызығы мен перспектива ережесін қолдана отырып, дұрыс композициялық құрумен белгілі тақырыпқа аппликация құрастыру; 7.2.1.7 еңбек объектісінің нысанына немесе парақ көлеміне байланысты өрнек көлемін, сюжетті аппликация пропорциясын анықтау	8.2.1.1 әртүрлі қағаз түрлерін тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.1.2 қағаздың қасиеттері мен ерекшеліктерін: бүгілуі бойынша майысуын, кесілуін, ылғалды сіңіруін, әлсіз қалыңдығын, түсін білу; 8.2.1.3 тетіктердің жүйелі бірігу ережесін қолдану; 8.2.1.4 желімнің әртүрлілігі, яғни қолмен жұмыста және машина құралдарында пайдалану туралы түсінігінің болуы; 8.2.1.5 жазық парақтан көлемді бұйымдарды орындау; 8.2.1.6 симметриялы кесу, қағазды өрнектеу технологиясын меңгеруге ұмтылу; 8.2.1.7 қағаз талшықтарының бағытталуының қолданыстағы тәсілдерімен таныстыру (бойлай, көлденең)	9.2.1.1 аппликацияны бейнелеу техникасының бір түрі ретінде білу; 9.2.1.2 көшпелі халықтармен байланысты аппликация туралы түсінік беру; 9.2.1.3 "Аппликация" және "Коллаж" техникасында бұйымдарды дайындау ерекшеліктерін қолдану; 9.2.1.4 жұмыс барысында қолданылатын материалдардың қасиеттерін: түсін, текстурасын, пайда болуын анықтау; 9.2.1.5 белгілеу, пішу тәсілдерін игеру. Кесетін құралдармен және жабдықтармен қауіпсіз жұмыс ережесін білу 9.2.1.6 түсі мен формасын үйлестіре отырып, мұқабаларды ресімдеу дағдыларының болуы; 9.2.1.7 аппликация техникасында сабақтарды ұйымдастыру туралы түсінігінің болуы; 9.2.1.8 аппликация техникасында жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау ережелерін игеру	10.2.1.1 "аппликация" техникасында материал таңдау дағдыларын игеру; 10.2.1.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.1.3 әртүрлі материалдардан аппликация техникасын меңгеру 10.2.1.4 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын құралдарды, тетіктерді білу 10.2.1.6 өз бетінше суреттерді, түстік және композициялық ұйғарынды таңдау; 10.2.1.7 шығармашылық пен қиялын таныту; 10.2.1.8 фон таңдау, эскиз құрастыру, суретті фонға ауыстыру 10.2.1.9 жапсыру технологиясын игеру; 10.2.1.10 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу; 10.2.1.11 аппликация техникасы үшін жарамды қағаздарды пайдалану (үстел үстілік, мәрмәр, шегрен, ығыстырылған, барқыт, күміс, қола)
2.2 Картонаж өндірісі	7.2.2.1 қоғам өміріндегі еңбек пен картонажшы мамандығының маңызы туралы түсінігінің болуы; 7.2.2.2 картон ажыратқыш білдек туралы түсінігінің болуы 7.2.2.3 дайындалған қажетті өлшемдерді кесуге болатын білдектің шектеулі бағыттаушы сызғышын қолдану; 7.2.2.4 картонаж білдектерінде өлшеуіш құралдарды пайдалану	8.2.2.1 картонаж өндірісінде пайдаланылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 8.2.2.2 картонаж өндірісінде қолданылатын құралдар туралы жалпы түсінігінің болуы; 8.2.2.3 қол құралдарымен, электр құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 8.2.2.4 материалдың қасиеттері және олармен жұмыс істеу тәсілдері туралы түсінігінің болуы	9.2.2.1 көрсету мен түсіндіру бойынша жоспарлауды орындау; 9.2.2.2 қарапайым сызылуы күрделі бұйымдарды дайындау; 9.2.2.3 бұйымдардың сапасын үлгімен салыстыру арқылы талдауды іске асыру; 9.2.2.4 материал талшықтарының бағыттарын ескере отырып, картон рицовкасы түсінігін меңгеру; 9.2.2.5 қол және механикалық құралдарды қолдана отырып, рицовканы орындау	10.2.2.1 картонаж бұйымдарын модельдеу және сызу арқылы картонаж бұйымдарының модельдерін дайындау; 10.2.2.2 картон дайындамасын кесіп алуды орындау; 10.2.2.3 картонаж бұйымдарының жаймасын үлгі бойынша жинауды орындау; 10.2.2.4 дайындалған бұйымды талдау және үлгімен салыстыру; 10.2.2.5 картонаж бұйымдарының ресімдеу жұмыстарындағы талаптарды сақтау
2.3 Мұқаба өндірісі	7.2.3.1 тапсырмада бағдарлану, үлгіні табиғи объектімен, иллюстрациямен салыстыру (мұғалім көмегі және өз бетінше); 7.2.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше бұйым жұмысының жоспарын құрастыру; 7.2.3.3 материалды таңдау дағдысының болуы; 7.2.3.4 белгіленген жоспарды ұстану; 7.2.3.5 түптеуші мамандығы туралы түсінік беру; 7.2.3.6 қатты мұқабалар туралы бастапқы түсініктің болуы; 7.2.3.7 қатты мұқаба өнеркәсіп өндірісі туралы жалпы түсініктің болуы	8.2.3.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 8.2.3.2 сызба, эскиз дайындау (мұғалім көмегі); 8.2.3.3 технологиялық карта бойынша еңбек затын дайындау бірізділігін анықтау; 8.2.3.4 баспахана мен мамандықтар туралы жалпы түсініктің болуы; 8.2.3.5 кітап-журнал өнімдерін дайындау барысында оперция бойынша еңбекті бөлу туралы түсінігінің болуы; 8.2.3.6 полиграфиялық комбинат цехтері туралы түсініктің болуы (баспа цехы, түптеуіш цехы, брошюралық цех, эксперименттік цех)	9.2.3.1 модельдеу және құрастыру объектісін анықтау; 9.2.3.2 үлгіні талдау әңгімелесу процесінде жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.3 бұйымды орындау барысында жоспарлауды ұстану; 9.2.3.4 полиграфиялық комбинат құрылымы туралы жалпы түсініктің болуы; 9.2.3.5 баспаханадағы және өндірістегі түптеуші мамандығы туралы түсініктің болуы; 9.2.3.6 жұмыстың бригадалық әдісі туралы түсінік беру	10.2.3.1 еңбек затын дайындау дәйектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.3.2 тұрмыстағы еңбек затының тағайындалуы мен қолданылуын білу; 10.2.3.3 үлгімен салстыра отырып, орындалған жұмыстың сапасын бағалау; 10.2.3.4 полиграфиялық комбинаттағы мұқаба бұйымдарын құрастырудың әралуандылығы туралы жалпы түсінігінің болуы; 10.2.3.5 комбинаттағы өнімнің жоспарлануы мен нормалары туралы түсінігінің болуы
2.4 Брошюралық бұйымдар	7.2.4.1 кітап ісінің тарихы; 7.2.4.2 брошюралық бұйымдардың жетістіктері мен кемшіліктері; 7.2.4.3 брошюралық бұйымдар үшін материал таңдау және дайындауға ұмтылу; 7.2.4.4 бір дәптерлік мұқаба тетіктері мен бекіту тәсілдерін ажырату; 7.2.4.5 біріктіру (тігін, желімдеу, серіппе, қапсырма) технологиясын меңгеру	8.2.4.1 кітап және брошюра, технологиялық процестегі айырмашылығы; 8.2.4.2 брошюра өндірісі (аймақ және цех құралдары) және оларға қойылатын талаптар; 8.2.4.3 ағымдық процесс түсінігі, жұмыстарды операциялық орындауды меңгеру; 8.2.4.4 полиграфиялық өндірісті ұйымдастыру механизмін елестету	9.2.4.1 полиграфия түсінігі; 9.2.4.2 полиграфиялық өнеркәсібі салаларымен таныстыру 9.2.4.3 таза жазылған тауарлар (фабрика, цех) өндірісі; 9.2.4.4 қол бүктеуіш технологиясын қолдану және машиналы бүктеуішпен танысу; 9.2.4.5 білім алушылардың брошюралық бұйымдарды жинауын және таза бұйымдарды біріктіру тәсілдерін меңгеру	10.2.4.1 брошюралық өнімдерді өнеркәсіптік дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.4.2 білім алушыларға брошюралық бұйымдардың түрлері және олардың құрылымдық ерекшеліктері туралы түсінік беру; 10.2.4.3 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана алу; 10.2.4.4 технологиялық карта мен техникалық сурет бойынша бұйым дайындау; 10.2.4.5 өз жұмысы мен үлгіні салыстырмалы талдауды құрастыру
2.5 Кітаптың түбі	7.2.5.1 білім алушыларды кітап бұйымының жинақталу; тетіктерімен және ерекшеліктерімен таныстыру; 7.2.5.2 блокты дайындаудың технологиялық процесі туралы түсінігінің болуы; 7.2.5.3 білім алушылардың брошюра және кітап өнімдері арасындағы түбегейлі айырмашылықты табуы; 7.2.5.4 блоктың бір дәптерлік және көп дәптерлік қосылған жерінің арасындағы айырмашылықты көру; 7.2.5.5 кесетін құралдармен қауіпсіз жұмыс ережесін және кескіште блокты кесу барысында технологиялық талаптарды сақтау	8.2.5.1 кітап дайындау үшін материал таңдау; 8.2.5.2 кітаптар мен брошюраларды дайындаудың технологиялық процестеріндегі айырмашылықты таба алу; 8.2.5.3 тұтас және құрама мұқабаларда кітап үлгілерін дайындау туралы түсінігінің болуы; 8.2.5.4 кітаптың құрама бөліктерінің тағайындалуын түсіну, бұйым тетіктерінде бағдарлану; 8.2.5.5 мұқаба қабын қайта қою мен орын орнына қоюдың рөлін түсіну; 8.2.5.6 блок бойынша мұқаба қабының өлшем есебін қолдану	9.2.5.1 білім алушыларға 5-тен 9-ға дейінгі үлгілік мұқабалардың макеттерімен танысу ұсынылады; 9.2.5.2 құрылым ерекшеліктерін, мұқаба материалының қасиеттері мен түрлерін ажырату; 9.2.5.3 стандартты мұқабалардың техникалық сипаттамасын іске асыруға ұмтылу; 9.2.5.4 мұқабаны дайындау тәртібін сақтау; 9.2.5.5 стандартты мұқабаларда блокты біріктіру тәсілдерін ажырату; 9.2.5.6 бесіншіден тоғызыншыға дейінгі мұқаба қаптарының түрлерін ажырату (бір тетіктен құралған, жапсырма жақтарымен және жапсырма түбіртегімен, жапсырма жақтарымен және жиекті түбіртегімен)	10.2.5.1 білім алушыларды баспахана құрылғыларымен таныстыру (цех, аумақ); 10.2.5.2 мұқаба-брошюралық процестерді орындау үшін негізгі білдектер мен машиналар туралы түсінік беру; 10.2.5.3 өндірісте машина тәсілімен түптеуіш операцияларды орындау мен мектеп шеберханасы жағдайында бағдарлануға ұмтылу; 10.2.5.4 баспахана бұйымы мен мектеп шеберханасында жасалған бұйым арасындағы айырмашылықты көру
2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	7.2.6.1 оюлы өрнектер құрастыру, онда әркелкі элементтер мен геометриялық пішіндерді пайдалану; 7.2.6.2 ою түрлерін ажырату; 7.2.6.3 ою-өрнектерді шаршыда, шеңберде, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 7.2.6.4 ернеу жолағындағы ою-өрнекті орындау; 7.2.6.5 тұйық ою-өрнек құрылысын орындау (шаршыда, ромбта, шеңберде, сопақшада); 7.2.6.6 суреттің сұлбасын, штрихтер бағытын сақтай отырып, ою-өрнек элементтерін бояулармен бояу	8.2.6.1 ою-өрнектерді шаршыда, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 8.2.6.2 ою-өрнектердің ерекшеліктерін білу; 8.2.6.3 өрнектер құрастыру; 8.2.6.4 жұмыс орнын, жұмыс құралдары мен құрылғыларды дайындау; 8.2.6.5 заттың пішінін ескере отырып, ою-өрнекті таңдау және құрастыру; 8.2.6.6 қағаздан, бұйымдардың таңдалған пішінінен кесу тәсілдерімен танысу және таңдалған материалмен эскиз толтыру; 8.2.6.7 пішіні мен мұқабада орналасуына байланысты ою-өрнекті таңдау ережелерімен таныстыру	9.2.6.1 әрленген мұқаба қаптарын білу; 9.2.6.2 білім алушыларға брошюралық өнім үшін кеңсе техникасында мұқабаларды ресімдеу туралы түсінік беру; 9.2.6.3 үлгіге қатысты өз жұмысының сапасын талдай алу; 9.2.6.4 түстерді ажырату және атау, түстердің гармониялық үйлесімін таңдау; 9.2.6.5 қолдан және баспақ арқылы мұқабаларды алтындау туралы түсінік беру; 9.2.6.6 қолдан және көпфункциялы баспақ арқылы алтындау үшін түптеуші қолданатын материалдармен және керек-жарақтармен таныстыру	10.2.6.1 рельефті бедер туралы түсінік беру; 10.2.6.2 жұқалтыр бедері үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 10.2.6.3 алтындалған баспақ құрылғысын зерделеу (температуралық жұмыс режимі, материалға және клавишаның тағайындалуына байланысты); 10.2.6.4 жұмысқа баспақты дайындай алу, бедерлеу түрін анықтау; 10.2.6.5 жұмыс үстелінде клише орналастыру және дайындау; 10.2.6.6 көп функциялы баспақта жұмыстың дәйектілігімен танысу; 10.2.6.7 мұқаба қаптарын ресімдеу үшін материал таңдауды іске асыру
2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.2 бүліну туралы түсінігінің болуы (мұқаба қаптары бұрыштарының тозығы жеткенін, мұқаба қаптарының жыртып алынуы, мұқабасының бүлінуі); 7.2.7.3 сыртқы бүлінулерді жөндеу үшін материал таңдау туралы түсінігінің болуы	8.2.7.1 кітаптың сыртқы бүлінулерін жөндеу барысындағы практикада білімдерін қолдану; 8.2.7.2 сыртқы бүлінулерді жою үшін материал таңдауды жасау 8.2.7.3 кітаптың ішкі бүлінулерін жөндеуді іске асыру; 8.2.7.4 жөндеу барысында материалды тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.7.5 кітаптың бүліну түрлерін ажырату	9.2.7.1 кітаптарды және брошюраларды жөндеу үшін материалды дұрыс таңдауды іске асыра алу; 9.2.7.2 бұйымдардың бүліну түрлерін (сыртқы, ішкі) және жөндеудің күрделілік дәрежесін анықтау; 9.2.7.3 сигнатураның тағайындалуы туралы түсінігінің болуы; 9.2.7.4 кітап жөндеу тәртібі туралы білімдерін меңгеру; 9.2.7.5 кітаптарды және брошюраларды жөндеу барысында жұмыс орнын ұйымдастыра алу	10.2.7.1 кітаптың бүліну түрлерін анықтай отырып, практикалық біліктер мен дағдыларды бекіту; 10.2.7.2 жөндеудің күрделілік дәрежесін орнату; 10.2.7.3 кітаптың ішкі және сыртқы бүлінулерін жою 10.2.7.4 жөндеудің қатаң дәйектілігін жасау; 10.2.7.5 күрделі біріктірілген жөндеу жұмысы түсінігі (дәптерден мұқабалы қақпаққа дейін)
2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	7.2.8.1 ламинатормен, негізгі жұмыс бөлімдерімен, тетік атауларымен танысу; 7.2.8.2 өндіріс және ламинациялау кезінде қолданылатын материал атауы туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.3 ламинация процесінің дәйектілігі; 7.2.8.4 визитканы кесіп алу үшін қол баспақпен танысу; 7.2.8.5 орындалатын жұмыс түрлері; 7.2.8.6 қол баспағымен жұмыс барысындағы тәсілдер, ереже мен қауіпсіздік техникасы; 7.2.8.7 негізгі жұмыс бөлімдері және жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.2.8.8 баспақ жұмысы барысында қолданылатын материалдар туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.9 қағаздың, картонның, атаулардың әралуандылығы, талшықтардың іскерлік және көлденең бағыты; 7.2.8.9 жұмсақ мұқаба үшін машинаның тағайындалуы мен қолданылуы туралы түсінікті қалыптастыру; 7.2.8.10 негізгі жұмыс бөлімдері, тетік атаулары; 7.2.8.11 жұмыс орнын ұйымдастыру, қауіпсіз жұмыс ережесі; 7.2.8.12 құралдарда жұмыстарды орындау дәйектілігімен танысу	8.2.8.1 ұсынылған құралды зерделеуді жалғастыру және практикада: ламинатормен, визиткаларды кесіп алуға арналған қол баспағымен, жұмсақ мұқаба үшін машинамен жұмыс барысындағы дағдыларды жетілдіру; 8.2.8.2 құралмен жұмыс барысында алынған білімдер мен біліктерді жетілдіру, құралмен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 8.2.8.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану (үлгіні талдау мен жұмыс жоспарын мұғалім береді); 8.2.8.4 жұмыс тәсілдерін практикалық орындау, түсіндірумен сүйемелдеуге ұмтылу; 8.2.8.5 орындалған бұйымның сапасын талдау, мұғалім көмегімен жүргізу; 8.2.8.6 бүктеуге арналған машинаның жұмыс принциптері туралы түсінік беру; 8.2.8.7 машинаның негізгі тораптары, атаулары туралы түсінік беру; 8.2.8.8 бүктеуге арналған машинада материалды толтыру ережелерімен таныстыру	9.2.8.1 алтын жалатылған баспақпен танысу, рельефті бедер туралы түсінік беру; 9.2.8.2 жұқалтыр бедер үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 9.2.8.3 алтын жалатқан баспақ құрылғысын зерделеу (материалға байланысты температуралық жұмыс режимі, клишенің тағайындалуы); 9.2.8.4 баспақтың жұмысқа даярлау, бедер түрлерін анықтау; 9.2.8.5 жұмыс үстелінде клишені орната алу және дайындау; 9.2.8.6 негізгі жұмыс бөлімдерімен таныстыру және тетік атауларын зерделеу: биговальді, бүктеуші және желімдеуші машина; 9.2.8.7 құралмен жұмыс кезінде жұмыс орнын ұйымдастыра алу, қауіпсіз жұмыс ережесін білу, дұрыс қолдана алу және құралға материалды таңдау; 9.2.8.8 жұмыс дәйектілігі туралы теориялық мәліметтерінің болуы: биговальді, желімдеу, бүктеу машиналар және баспақ	10.2.8.1 полиграфиялық құралмен жұмыс барысында практикада алған білімдерін қолдану; 10.2.8.2 құралдардың негізгі жұмыс бөлімдерін білу, жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 10.2.8.3 әр машинада операцияны бірізділікпен орындау, сәйкес материалды қолдану; 10.2.8.4 құралдың техникалық жағдайын қадағалау жөнделмеген жағдайында шаралар қолдану; 10.2.8.5 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану, жұмысқа талдау жасап, түсіндіре отырып, барлық жұмыс тәсілдерін көрсету; 10.2.8.6 алдағы және орындалған жұмыс жоспары туралы есепті ауызша ұсыну 10.2.8.7; орындалған бұйымдардың сапасын талдауға ұмтылу; 10.2.8.8 брошюра бұйымдары үшін баспа құралдарында дәйекті операция жүргізу; 10.2.8.9 түптеуші құралдардағы жұмыс барысында теориялық білімдерін қолдану
2.9 Практикалық жұмыстар	7.2.9.1 берілген өлшемдер бойынша белгілеу туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.2 сәйкес құралдармен қағаз бен картонды қию туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.3 блокке қағаз бумаларын кесуді орындау; 7.2.9.4 тесу-беговальді білдекте тесу туралы түсініктің болуы (саңылауды тесу, немесе бұйымдар блоктарындағы штрихтерді тесу, бүгілме-бүрмелеу мұқаба сызықтарын қыспақтау); 7.2.9.4 түптеуіш ұйымдарының дағдыларын бекіту (оқу дәптерлері, қойын дәптерлері, жұмсақ мұқабадағы кесілетін блокноттар, кеңсе кітаптары, картонаж бұйымдары)	8.2.9.1 бесіншіден тоғызыншы типке дейінгі әртүрлі құрылымның қатты мұқабаларын дайындау бойынша практикалық дағдыларын бекіту; 8.2.9.2 ресімдеу үшін аппликация техникасын: мұқабаларды, қораптарды, баулы папкаларды қолдану; 8.2.9.3 картон немесе мата алмастырғыш мұқабаларды кесу бойынша жұмыста бағдарлану; 8.2.9.4 блокты тәшкеге қолмен және электр степлерінің көмегімен тігу бойынша операциялардың дәйектілігін талқылау; 8.2.9.5 блокты үш жағынан кесуді: алдынан және жандарынан орындау; 8.2.9.6 блоктың берілген өлшемі бойынша картон және пішімді дайындау	9.2.9.1 таза тауарларды дайындауды игеру (білім алушы дәптері, жазба кітапшасы, блокнот); 9.2.9.2 дәптер қағаздарын бүктеуді өндіру; 9.2.9.3 тігу тәсілдері бойынша дәптерлерді блокке бірізділікпен біріктіру; 9.2.9.4 өңірбетті бұйымдардың алғашқы және соңғы парағына дайындау және жапсыру; 9.2.9.5 блок түбін жапсыру; 9.2.9.6 үш жағынан блокты кесуді игеру: алды, басы, құйыршығы; 9.2.9.7 мұқаба қабын дайындау: пішім жақтарын, қайта қою, шпация үлгісін; 9.2.9.8 түбіртекке жақтарын жинауды іске асыру	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру; 10.2.9.4 беловых және кітап бұйымдарын модельдеу 10.2.9.5 сызба бойынша бағдарлану, берілген жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау; 10.2.9.6 стремиться бұйымдарға технологиялық карта құрастыруға ұмтылу; 10.2.9.7 тетікті дайындау және еңбекті операция бойынша бөлу барысында бұйымдарды орындау; 10.2.9.8 үлгісімен салыстыра отырып, бұйымдарды дайындау сапасын анықтау
2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	7.2.10.1 алдағы жұмысты өз бетінше жоспарлау; 7.2.10.2 геометриялық аппликацияларды өз бетінше орындау (шаршыдан алынған оның элементтерін, үлгілер мен суреттерде бағдарлану); 7.2.10.3 аяқталған бұйымдарды үлгімен және суретпен салыстыру; 7.2.10.4 қағаздың түйісуін жасау, түбін желімдеу, түбін жапсыру және көмкеру; 7.2.10.5 блокты кесуді үш жағынан жасау (алдыңғы кесік, басы, құйыршық); 7.2.10.6 берілген өлшем бойынша тікбұрыш бөлшектерін қашау белгілерін жасау	8.2.10.1 қолмен және машинамен бүктеуді орындау; 8.2.10.2 екі тәсілмен дәптерлі блокты тігу; 8.2.10.3 қолмен және кескіште дәптерлерді кесуді жасау; 8.2.10.4 берілген өлшемдер бойынша қораптарды өз бетінше құрастыру және дайындау; 8.2.10.5 сызбаға сүйеніп, өз бетінше ұңғыны үлгілеу; 8.2.10.6 өлшемдерде (ұзындықта, енінде, биіктігінде) бағдарлану; 8.2.10.7 рицовка тәсілдерін игеру (қолмен және білдекте); 8.2.10.8 өз бетінше қарапайым сызбаларды және техникалық суреттерді оқу; 8.2.10.9 бұйымдарды құрастыру есебін және белгісін өз бетінше жасау	9.2.10.1 әртүрлі жұмыс түрлері үшін желімнің қажет түрін өз бетінше таңдау; 9.2.10.2 қажетті қоюлық пен жабысқақтықты ала отырып, жұмыс үшін желім дайындау; 9.2.10.3 қол және машина жұмысы үшін қажетті желімді өз бетінше қолдану; 9.2.10.4 екі, үш, төрт бүгуге бүктей алу; 9.2.10.5 технологиялық карта бойынша өз бетінше жоспарлау; 9.2.10.6 техникалық есеп бойынша есеп жасау; 9.2.10.7 сызбаға, техникалық суретке сүйене отырып, пішу мен құрастыруды өз бетінше жасау; 9.2.10.8 операциялардың тәртібін сақтай отырып, брошюралық бұйымдарды өз бетінше жасау	10.2.10.1 жұмысқа деген жұмсақ мұқаба үшін өз бетінше машина дайындау; 10.2.10.2 брошюралық бұйымдарды дайындау барысында түптеуіш құралдарды өз бетінше қолдану; 10.2.10.3 қауіпсіздік техникасын сақтау; 10.2.10.4 желім машинасын жұмысқа өз бетінше дайындау; 10.2.10.5 брошюралық бұйымдарды бекіту бойынша машиналарды қолдану үшін өз бетінше таңдау жасау; 10.2.10.6 берілген өлшемі бойынша үш жағынан блоктар мен бұйымдарды кесу үшін гильотинамен өз бетінше қолдану (алды, құйыршығы, басы); 10.2.10.7 әртүрлі құрылымдалған блокноттар үшін материалдарды өз бетінше таңдау

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.1.2 ауызша есеп беруде оқыған терминдерін пайдаланып, жасалған жұмыс туралы есеп беру; 7.3.1.3 алған білімдерін практикалық қызметте қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымда өзін өзі бақылауды іске асыру. Жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.2 сөйлеу тілінде техникалық терминдерді қолдану. Жасалған жұмыс туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беруді іске асыру; 8.3.1.3 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өзінің бұйымын нақты талдауға ұмтылу	9.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарынан көрініс табатын ой мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өзінің және өзгенің жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивные комментарии қабылдау және ұсыныс беру; 9.3.1.3 дайын жұмысты барлық сыныпқа презентациялау	10.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделе отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау	9.3.2.1 брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс	10.3.2.1 кітап бұйымдарын дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Картонаж-мұқаба ісі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы екенін түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау
	1.2 Техникалық мәліметтер	7.1.2.1 тұрмыста, оқуда, ойында пайдаланатын кейбір полиграфиялық және картонаж бұйымдары туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындау барысында қолданылатын материалдар туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	7.1.3.1 бойлай және көлденең қағаз талшықтары туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.2 .қағаз қасиеттерін (қайшымен, қағазбен кесіледі, суланғанда беріктігін жоғалтады, кесіктері бойынша бүктеледі, жыртылады және мыжылады) анықтау бойынша зертханалық жұмыс; 7.1.3.3 материалмен жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.4.1. өлшеуіш және қол құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.2 желіммен жұмыс барысындағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 түптеу шеберханасындағы тәртіп әдебі туралы түсінігінің болуы; 7.1.5.2 жұмыс барысында нысанды киімді пайдалана отырып, өз жұмыс орнын ұйымдастыра алу
2. Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	7.2.1.1 қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.2 қағаз бүктеу тәсілдерін игеру; 7.2.1.3 жазықтықта аппликация орындау; 7.2.1.4. көлемді және заттық аппликациялар туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.5. аппликацияларда әртүрлі өрнектер мен оюларды қолдану
	2.2 Картонаж өндірісі	7.2.2.1 қоғам өміріндегі еңбек пен картонажшы; мамандығының маңызы туралы түсінігінің болуы 7.2.2.2 картон ажыратқыш білдек туралы түсінігінің болуы
	2.3.Мұқаба өндірісі	7.2.3.1.тапсырмада бағдарлану, үлгіні табиғи объектімен, иллюстрациямен салыстыру (мұғалім көмегі және өз бетінше) ; 7.2.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше бұйым жұмысының жоспарын құрастыру; 7.2.3.4 белгіленген жоспарды ұстану.
	2.4 Брошюралық бұйымдар	7.2.4.1 кітап ісінің тарихы; 7.2.4.2 брошюралық бұйымдардың жетістіктері мен кемшіліктері.
	2.5 Кітаптың түбі	7.2.5.1 білім алушыларды кітап бұйымының жинақталу тетіктерімен және ерекшеліктерімен таныстыру; 7.2.5.2блокты дайындаудың технологиялық процесі туралы түсінігінің болуы
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	7.2.6.1.оюлы өрнектер құрастыру, онда әркелкі элементтер мен геометриялық пішіндерді пайдалану; 7.2.6.2 ою түрлерін ажырату
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	7.2.8.1 ламинатормен, негізгі жұмыс бөлімдерімен, тетік атауларымен танысу; 7.2.8.2. өндіріс және ламинациялау кезінде қолданылатын материал атауы туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.3 ламинация процесінің дәйектілігі
	2.9 Практикалық жұмыстар	7.2.9.1 берілген өлшемдер бойынша белгілеу туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.2 сәйкес құралдармен қағаз бен картонды қию туралы түсінігінің болуы
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	7.2.10.1 алдағы жұмысты өз бетінше жоспарлау; 7.2.10.2 геометриялық аппликацияларды өз бетінше орындау (шаршыдан алынған оның элементтерін, үлгілер мен суреттерде бағдарлану)
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
2-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы екенін түсіну; 7.1.1.2мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау
	1.2 Техникалық мәліметтер	7.1.2.1 тұрмыста, оқуда, ойында пайдаланатын кейбір полиграфиялық және картонаж бұйымдары туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындау барысында қолданылатын материалдар туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	7.1.3.1 бойлай және көлденең қағаз талшықтары туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.2 қағаз қасиеттерін (қайшымен, қағазбен кесіледі, суланғанда беріктігін жоғалтады,кесіктері бойынша бүктеледі, жыртылады және мыжылады) анықтау бойынша зертханалық жұмыс; 7.1.3.3 материалмен жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.4 қайшымен және пышақпен жұмыс қауіпсіздігін сақтау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.4.1 өлшеуіш және қол құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.2 желіммен жұмыс барысындағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы 7.1.4.3 өз бетінше практикалық жұмысты орындау
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 түптеу шеберханасындағы тәртіп әдебі туралы түсінігінің болуы; 7.1.5.2 жұмыс барысында нысанды киімді пайдалана отырып, өз жұмыс орнын ұйымдастыра алу
Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	7.2.1.1 қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.2 қағаз бүктеу тәсілдерін игеру; 7.2.1.3 жазықтықта аппликация орындау; 7.2.1.4 көлемді және заттық аппликациялар туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.5 аппликацияларда әртүрлі өрнектер мен оюларды қолдану; 7.2.1.6 көкжиек сызығы мен перспектива ережесін қолдана отырып, дұрыс композициялық құрумен белгілі тақырыпқа аппликация құрастыру
	2.2 Картонаж өндірісі	7.2.2.1 қоғам өміріндегі еңбек пен картонажшы; мамандығының маңызы туралы түсінігінің болуы 7.2.2.2 картон ажыратқыш білдек туралы түсінігінің болуы
	2.3 Мұқаба өндірісі	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя и самостоятельно; 7.2.3.3иметь навык подбора материала
	2.4 Брошюралық бұйымдар	7.2.4.1 кітап ісінің тарихы; 7.2.4.2 брошюралық бұйымдардың жетістіктері мен кемшіліктері; 7.2.4.3 брошюралық бұйымдар үшін материал таңдау және дайындауға ұмтылу
	2.5 Кітаптың түбі	7.2.5.1 білім алушыларды кітап бұйымының жинақталу тетіктерімен және ерекшеліктерімен таныстыру; 7.2.5.2 блокты дайындаудың технологиялық процесі туралы түсінігінің болуы; 7.2.5.3 білім алушылардың брошюра және кітап өнімдері арасындағы түбегейлі айырмашылықты табуы
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	7.2.6.1 оюлы өрнектер құрастыру, онда әркелкі элементтер мен геометриялық пішіндерді пайдалану 7.2.6.2 ою түрлерін ажырату; 7.2.6.3 ою-өрнектерді шаршыда, шеңберде, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 7.2.6.4 ернеу жолағындағы ою-өрнекті орындау
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.2 бүліну туралы түсінігінің болуы (мұқаба қаптары бұрыштарының тозығы жеткенін, мұқаба қаптарының жыртып алынуы, мұқабасының бүлінуі)
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	7.2.8.1 ламинатормен, негізгі жұмыс бөлімдерімен, тетік атауларымен танысу; 7.2.8.2 өндіріс және ламинациялау кезінде қолданылатын материал атауы туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.3 ламинация процесінің дәйектілігі; 7.2.8.4 визитканы кесіп алу үшін қол баспақпен танысу; 7.2.8.5 орындалатын жұмыс түрлері; 7.2.8.6 қол баспағымен жұмыс барысындағы тәсілдер, ереже мен қауіпсіздік техникасы; 7.2.8.7 негізгі жұмыс бөлімдері және жұмыс орнын ұйымдастыру
	2.9 Практикалық жұмыстар	7.2.9.1 берілген өлшемдер бойынша белгілеу туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.2 сәйкес құралдармен қағаз бен картонды қию туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.3 блокке қағаз бумаларын кесуді орындау
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	7.2.10.1 алдағы жұмысты өз бетінше жоспарлау; 7.2.10.2 геометриялық аппликацияларды өз бетінше орындау (шаршыдан алынған оның элементтерін, үлгілер мен суреттерде бағдарлану) ; 7.2.10.3 аяқталған бұйымдарды үлгімен және суретпен салыстыру; 7.2.10.4 қағаздың түйісуін жасау, түбін желімдеу, түбін жапсыру және көмкеру; 7.2.10.5 блокты кесуді үш жағынан жасау (алдыңғы кесік, басы, құйыршық)
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
3-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы екенін түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау
	1.2 Техникалық мәліметтер	7.1.2. тұрмыста, оқуда, ойында пайдаланатын кейбір полиграфиялық және картонаж бұйымдары туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2 бұйымдарды дайындау бойынша жұмыс үшін қажетті материал мен құралды таңдауды іске асыру; 7.1.2.3 өлшеу құралдары ретінде өлшеуіш сызғышты, бұрышты меңгеру; 7.1.2.4 .жұмыс орнын ұйымдастыру туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	7.1.3.1 бойлай және көлденең қағаз талшықтары туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.2 қағаз қасиеттерін (қайшымен, қағазбен кесіледі, суланғанда беріктігін жоғалтады, кесіктері бойынша бүктеледі, жыртылады және мыжылады) анықтау бойынша зертханалық жұмыс; 7.1.3.3 материалмен жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.2.3.4 қайшымен және пышақпен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 7.2.3.5 кескішпен жұмыс ережелерімен танысу; 7.1.3.6 бетін (жұмыс) және ішкі жақтарын (қағаздың жұмыс істейтін жағы бұлыңғыр және борпылдақ құрылымға ие) анықтау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.4.1 өлшеуіш және қол құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.2 желіммен жұмыс барысындағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.3 өз бетінше практикалық жұмысты орындау; 7.1.4.4 картонаж-түптеу шеберханасы білдектері мен машиналарындағы және өндірістегі жұмыс барысындағы қауіпсіздік ережелерімен танысу
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 түптеу шеберханасындағы тәртіп әдебі туралы түсінігінің болуы; 7.1.5.2 жұмыс барысында нысанды киімді пайдалана отырып, өз жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 7.1.5.3 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік беру
2. Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	7.2.1.1 қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.2 қағаз бүктеу тәсілдерін игеру; 7.2.1.3 жазықтықта аппликация орындау; 7.2.1.4 көлемді және заттық аппликациялар туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.5 аппликацияларда әртүрлі өрнектер мен оюларды қолдану; 7.2.1.6 көкжиек сызығы мен перспектива ережесін қолдана отырып, дұрыс композициялық құрумен белгілі тақырыпқа аппликация құрастыру; 7.2.1.7 еңбек объектісінің нысанына немесе парақ көлеміне байланысты өрнек көлемін, сюжетті аппликация пропорциясын анықтау 7.2.1.8 геометриялық және өсу фигураларын қолдана отырып, көлемді аппликациялар құрастыру
	2.2 Картонаж өндірісі	7.2.2.1қоғам өміріндегі еңбек пен картонажшы мамандығының маңызы туралы түсінігінің болуы; 7.2.2.2 картон ажыратқыш білдек туралы түсінігінің болуы; 7.2.2.3 дайындалған қажетті өлшемдерді кесуге болатын білдектің шектеулі бағыттаушы сызғышын қолдану; 7.2.2.4 картонаж білдектерінде өлшеуіш құралдарды пайдалану
	2.3 Мұқаба өндірісі	7.2.3.1 тапсырмада бағдарлану, үлгіні табиғи объектімен, иллюстрациямен салыстыру (мұғалім көмегі және өз бетінше); 7.2.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше бұйым жұмысының жоспарын құрастыру; 7.2.3.3 материалды таңдау дағдысының болуы; 7.2.3.5түптеуші мамандығы туралы түсінік беру
	2.4 Брошюралық бұйымдар	7.2.4.1 кітап ісінің тарихы; 7.2.4.2 брошюралық бұйымдардың жетістіктері мен кемшіліктері; 7.2.4.3 брошюралық бұйымдар үшін материал таңдау және дайындауға ұмтылу; 7.2.4.4 бір дәптерлік мұқаба тетіктері мен бекіту тәсілдерін ажырату; 7.2.4.5 біріктіру (тігін, желімдеу, серіппе, қапсырма) технологиясын меңгеру
	2.5 Кітаптың түбі	7.2.5.1 білім алушыларды кітап бұйымының жинақталу тетіктерімен және ерекшеліктерімен таныстыру; 7.2.5.2 блокты дайындаудың технологиялық процесі туралы түсінігінің болуы; 7.2.5.3 білім алушылардың брошюра және кітап өнімдері арасындағы түбегейлі айырмашылықты табуы; 7.2.5.4 блоктың бір дәптерлік және көп дәптерлік қосылған жерінің арасындағы айырмашылықты көру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	7.2.6.1 оюлы өрнектер құрастыру, онда әркелкі элементтер мен геометриялық пішіндерді пайдалану 7.2.6.2 ою түрлерін ажырату; 7.2.6.3 ою-өрнектерді шаршыда, шеңберде, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 7.2.6.4 ернеу жолағындағы ою-өрнекті орындау 7.2.6.5 тұйық ою-өрнек құрылысын орындау (шаршыда, ромбта, шеңберде, сопақшада) ; 7.2.6.6 суреттің сұлбасын, штрихтер бағытын сақтай отырып, ою-өрнек элементтерін бояулармен бояу
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.2 бүліну туралы түсінігінің болуы (мұқаба қаптары бұрыштарының тозығы жеткенін, мұқаба қаптарының жыртып алынуы, мұқабасының бүлінуі) ; 7.2.7.3 сыртқы бүлінулерді жөндеу үшін материал таңдау туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.4 ішкі бүлінулер туралы жалпы түсінік (бүктелу сызығы бойынша өңірбеттің ажырауы, блоктың және үзік жерінің бекітілуінің бүлінуі, блок қағаздарын алмастыру
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	7.2.8.1 ламинатормен, негізгі жұмыс бөлімдерімен, тетік атауларымен танысу; 7.2.8.2 өндіріс және ламинациялау кезінде қолданылатын материал атауы туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.3 ламинация процесінің дәйектілігі; 7.2.8.4 визитканы кесіп алу үшін қол баспақпен танысу; 7.2.8.5 орындалатын жұмыс түрлері; 7.2.8.6 қол баспағымен жұмыс барысындағы тәсілдер, ереже мен қауіпсіздік техникасы; 7.2.8.7 негізгі жұмыс бөлімдері және жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.2.8.8 баспақ жұмысы барысында қолданылатын материалдар туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.9 қағаздың, картонның, атаулардың әралуандылығы, талшықтардың іскерлік және көлденең бағыты; 7.2.8.9 жұмсақ мұқаба үшін машинаның тағайындалуы мен қолданылуы туралы түсінікті қалыптастыру; 7.2.8.10 негізгі жұмыс бөлімдері, тетік атаулары
	2.9 Практикалық жұмыстар	7.2.9.1 берілген өлшемдер бойынша белгілеу туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.2 сәйкес құралдармен қағаз бен картонды қию туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.3 блокке қағаз бумаларын кесуді орындау; 7.2.9.4 тесу-беговальді білдекте тесу туралы түсініктің болуы (саңылауды тесу, немесе бұйымдар блоктарындағы штрихтерді тесу, бүгілме-бүрмелеу мұқаба сызықтарын қыспақтау)
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	77.2.10.1 алдағы жұмысты өз бетінше жоспарлау; 7.2.10.2 геометриялық аппликацияларды өз бетінше орындау (шаршыдан алынған оның элементтерін, үлгілер мен суреттерде бағдарлану) ; 7.2.10.3 аяқталған бұйымдарды үлгімен және суретпен салыстыру; 7.2.10.4 қағаздың түйісуін жасау, түбін желімдеу, түбін жапсыру және көмкеру; 7.2.10.5 блокты кесуді үш жағынан жасау (алдыңғы кесік, басы, құйыршық); 7.2.10.6 берілген өлшем бойынша тікбұрыш бөлшектерін қашау белгілерін жасау; 7.2.10.7 өлшемдер мен талшық бағыттарын сақтай отырып, картон пішімін жасау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.2.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
4-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы екенін түсіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу және анықтау
	1.2 Техникалық мәліметтер	7.1.2.1 тұрмыста, оқуда, ойында пайдаланатын кейбір полиграфиялық және картонаж бұйымдары туралы түсінігінің болуы; 7.1.2.2бұйымдарды дайындау бойынша жұмыс үшін қажетті материал мен құралды таңдауды іске асыру; 7.1.2.3 өлшеу құралдары ретінде өлшеуіш сызғышты, бұрышты меңгеру; 7.1.2.4 .жұмыс орнын ұйымдастыру туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	7.1.3..1 бойлай және көлденең қағаз талшықтары туралы түсінігінің болуы; 7.1.3.2 .қағаз қасиеттерін (қайшымен, қағазбен кесіледі, суланғанда беріктігін жоғалтады, кесіктері бойынша бүктеледі, жыртылады және мыжылады) анықтау бойынша зертханалық жұмыс; 7.1.3.3 материалмен жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.2.3.4. қайшымен және пышақпен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 7.2.3.5 кескішпен жұмыс ережелерімен танысу; 7.1.3.6 бетін (жұмыс) және ішкі жақтарын (қағаздың жұмыс істейтін жағы бұлыңғыр және борпылдақ құрылымға ие) анықтау; 7.1.3.7 түптеу ісінде қолданылатын материалдар (коленкор, бумвинил, лидерин, түптеу картоны, жазу қағазы)
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.4.1 өлшеуіш және қол құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.2 желіммен жұмыс барысындағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы; 7.1.4.3 өз бетінше практикалық жұмысты орындау барысындағы техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау; 7.1.4.4 картонаж-түптеу шеберханасы білдектері мен машиналарындағы және өндірістегі жұмыс барысындағы қауіпсіздік ережелерімен танысу; 7.1.4.5 полиграфия комбинатындағы экскурсия
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 түптеу шеберханасындағы тәртіп әдебі туралы түсінігінің болуы; 7.1.5.2 жұмыс барысында нысанды киімді пайдалана отырып, өз жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 7.1.5.3 ҚРеңбек заңнамасы туралы жалпы түсінік беру; 7.1.5.4 іс құжаттарын жазу ережелері туралы түсінік беру (жұмысқа қабылдау өтініші мен еңбек шарты)
2. Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	7.2.1.1 қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.2 қағаз бүктеу тәсілдерін игеру; 7.2.1.3 жазықтықта аппликация орындау; 7.2.1.4 көлемді және заттық аппликациялар туралы түсінігінің болуы; 7.2.1.5 аппликацияларда әртүрлі өрнектер мен оюларды қолдану; 7.2.1.6 көкжиек сызығы мен перспектива ережесін қолдана отырып, дұрыс композициялық құрумен белгілі тақырыпқа аппликация құрастыру; 7.2.1.7 еңбек объектісінің нысанына немесе парақ көлеміне байланысты өрнек көлемін, сюжетті аппликация пропорциясын анықтау; 7.2.1.8 геометриялық және өсу фигураларын қолдана отырып, көлемді аппликациялар құрастыру; 7.2.1.9 аппликацияларды орындау кезектілігінің міндетті ережелерімен таныстыру
	2.2 Картонаж өндірісі	7.2.2.1 қоғам өміріндегі еңбек пен картонажшы мамандығының маңызы туралы түсінігінің болуы; 7.2.2.2 картон ажыратқыш білдек туралы түсінігінің болуы; 7.2.2.3 дайындалған қажетті өлшемдерді кесуге болатын білдектің шектеулі бағыттаушы сызғышын қолдану; 7.2.2.4 картонаж білдектерінде өлшеуіш құралдарды пайдалану
	2.3 Мұқаба өндірісі	7.2.3.1 тапсырмада бағдарлану, үлгіні табиғи объектімен, иллюстрациямен салыстыру (мұғалім көмегі және өз бетінше); 7.2.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше бұйым жұмысының жоспарын құрастыру; 7.2.3.3 материалды таңдау дағдысының болуы; 7.2.3.4 белгіленген жоспарды ұстану; 7.2.3.5 түптеуші мамандығы туралы түсінік беру; 7.2.3.6 қатты мұқабалар туралы бастапқы түсініктің болуы; 7.2.3.7. қатты мұқаба өнеркәсіп өндірісі туралы жалпы түсініктің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	7.2.4.1 кітап ісінің тарихы; 7.2.4.2 брошюралық бұйымдардың жетістіктері мен кемшіліктері; 7.2.4.3 брошюралық бұйымдар үшін материал таңдау және дайындауға ұмтылу; 7.2.4.4 бір дәптерлік мұқаба тетіктері мен бекіту тәсілдерін ажырату; 7.2.4.5 біріктіру (тігін, желімдеу, серіппе, қапсырма) технологиясын меңгеру; 7.2.4.6 қажетті біріктіруші тәсілдерді: желім, қапсырма, серіппе, металл түтіктері, түптері арқылы таңдау
	2.5 Кітаптың түбі	7.2.5.1 .білім алушыларды кітап бұйымының жинақталу тетіктерімен және ерекшеліктерімен таныстыру; 7.2.5.2 .блокты дайындаудың технологиялық процесі туралы түсінігінің болуы; 7.2.5.3.білім алушылардың брошюра және кітап өнімдері арасындағы түбегейлі айырмашылықты табуы; 7.2.5.4. блоктың бір дәптерлік және көп дәптерлік қосылған жерінің арасындағы айырмашылықты көру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	7.2.6.1 оюлы өрнектер құрастыру, онда әркелкі элементтер мен геометриялық пішіндерді пайдалану; 7.2.6.2 ою түрлерін ажырату; 7.2.6.3 ою-өрнектерді шаршыда, шеңберде, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 7.2.6.4 ернеу жолағындағы ою-өрнекті орындау; 7.2.6.5 тұйық ою-өрнек құрылысын орындау (шаршыда, ромбта, шеңберде, сопақшада); 7.2.6.6 суреттің сұлбасын, штрихтер бағытын сақтай отырып, ою-өрнек элементтерін бояулармен бояу; 7.2.6.7 ою-өрнек фрагменттерін мұқабаға ауыстыру және дайын материалмен ою-өрнектің эскизін толтыру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.2 бүліну туралы түсінігінің болуы (мұқаба қаптары бұрыштарының тозығы жеткенін, мұқаба қаптарының жыртып алынуы, мұқабасының бүлінуі) ; 7.2.7.3 сыртқы бүлінулерді жөндеу үшін материал таңдау туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.4 ішкі бүлінулер туралы жалпы түсінік (бүктелу сызығы бойынша өңірбеттің ажырауы, блоктың және үзік жерінің бекітілуінің бүлінуі, блок қағаздарын алмастыру)
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	7.2.8.1 ламинатормен, негізгі жұмыс бөлімдерімен, тетік атауларымен танысу; 7.2.8.2 өндіріс және ламинациялау кезінде қолданылатын материал атауы туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.3 ламинация процесінің дәйектілігі; 7.2.8.4 визитканы кесіп алу үшін қол баспақпен танысу; 7.2.8.5 орындалатын жұмыс түрлері; 7.2.8.6 қол баспағымен жұмыс барысындағы тәсілдер, ереже мен қауіпсіздік техникасы; 7.2.8.7 негізгі жұмыс бөлімдері және жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.2.8.8 баспақ жұмысы барысында қолданылатын материалдар туралы қарапайым мәліметтер; 7.2.8.9 қағаздың, картонның, атаулардың әралуандылығы, талшықтардың іскерлік және көлденең бағыты; 7.2.8.9 жұмсақ мұқаба үшін машинаның тағайындалуы мен қолданылуы туралы түсінікті қалыптастыру; 7.2.8.10 негізгі жұмыс бөлімдері, тетік атаулары; 7.2.8.11 жұмыс орнын ұйымдастыру, қауіпсіз жұмыс ережесі; 7.2.8.12 құралдарда жұмыстарды орындау дәйектілігімен танысу
	2.9 Практикалық жұмыстар	7.2.9.1 берілген өлшемдер бойынша белгілеу туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.2 сәйкес құралдармен қағаз бен картонды қию туралы түсінігінің болуы; 7.2.9.3 блокке қағаз бумаларын кесуді орындау; 7.2.9.4 тесу-беговальді білдекте тесу туралы түсініктің болуы (саңылауды тесу, немесе бұйымдар блоктарындағы штрихтерді тесу, бүгілме-бүрмелеу мұқаба сызықтарын қыспақтау); 7.2.9.5 түптеуіш ұйымдарының дағдыларын бекіту (оқу дәптерлері, қойын дәптерлері, жұмсақ мұқабадағы кесілетін блокноттар, кеңсе кітаптары, картонаж бұйымдары)
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	7.2.10.1 алдағы жұмысты өз бетінше жоспарлау; 7.2.10.2 геометриялық аппликацияларды өз бетінше орындау (шаршыдан алынған оның элементтерін, үлгілер мен суреттерде бағдарлану) ; 7.2.10.3 аяқталған бұйымдарды үлгімен және суретпен салыстыру; 7.2.10.4 қағаздың түйісуін жасау, түбін желімдеу, түбін жапсыру және көмкеру; 7.2.10.5 блокты кесуді үш жағынан жасау (алдыңғы кесік, басы, құйыршық); 7.2.10.6 берілген өлшем бойынша тікбұрыш бөлшектерін қашау белгілерін жасау; 7.2.10.7 өлшемдер мен талшық бағыттарын сақтай отырып, картон пішімін жасау; 7.2.10.8 бұйымдардың үлгілерін жинауды өз бетінше жасау; 7.2.10.9 бұйымдарды өздігінен эстетикалық ресімдеуге ұмтылу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белглеу; 7.3.1.2 ауызша есеп беруде оқыған терминдерін пайдаланып, жасалған жұмыс туралы есеп беру; 7.3.1.3 алған білімдерін практикалық қызметте қолдану
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін таныту; 8.1.1.2 еңбек заттарының аса маңызды ерекшеліктерін білу мен түсінуін көрсету
	1.2 Техникалық мәліметтер	8.1.2.1 берілген өлшемді сақтай отырып, өлшеуіш құралдар мен тетіктерді пайдалану; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсінігінің болуы
	1.3.Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	8.1.3.1 қағаздың пайда болу тарихы туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.2 целлюлоза комбинатындағы қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.4 зертханалық –практикалық жұмыстар барысында қағаздың қасиеттерін анықтау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 8.1.4.2 полиграфия жабдықтарымен жұмыс ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасындағы өз жұмыс орнын ұйымдастыру
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 баспахананың еңбек ұжымындағы өзара қарым-қатынас әдебі
2. Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	8.2.1.1 қағаз түрлерін тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.1.2 қағаздың қасиеттері мен ерекшеліктерін: бүгілуі бойынша майысуын, кесілуін, ылғалды сіңіруін, әлсіз қалыңдығын, түсін білу; 8.2.1.3 тетіктердің жүйелі бірігу ережесін қолдану
	2.2 Картонаж өндірісі	8.2.2.1 картонаж өндірісінде пайдаланылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 8.2.2.2 картонаж өндірісінде қолданылатын құралдар туралы жалпы түсінігінің болуы
	2.3 Мұқаба өндірісі	8.2.3.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 8.2.3.2 сызба, эскиз дайындау (мұғалім көмегі); 8.2.3.4баспахана мен мамандықтар туралы жалпы түсініктің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	8.2.4.1 кітап және брошюра, технологиялық процестегі айырмашылығы; 8.2.4.2 брошюра өндірісі (аймақ және цех құралдары) және оларға қойылатын талаптар
	2.5 Кітаптың түбі	8.2.5.1 кітап дайындау үшін материал таңдау; 8.2.5.2 кітаптар мен брошюраларды дайындаудың технологиялық процестеріндегі айырмашылықты таба алу
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	8.2.6.1 ою-өрнектерді шаршыда, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 8.2.6.2 ою-өрнектердің ерекшеліктерін білу; 8.2.6.3 өрнектер құрастыру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	8.2.7.1 кітаптың сыртқы бүлінулерін жөндеу барысындағы практикада білімдерін қолдану; 8.2.7.2 сыртқы бүлінулерді жою үшін материал таңдауды жасау
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	8.2.8.1 ұсынылған құралды зерделеуді жалғастыру және практикада: ламинатормен, визиткаларды кесіп алуға арналған қол баспағымен, жұмсақ мұқаба үшін машинамен жұмыс барысындағы дағдыларды жетілдіру; 8.2.8.2 құралмен жұмыс барысында алынған білімдер мен біліктерді жетілдіру, құралмен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 8.2.8.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану (үлгіні талдау мен жұмыс жоспарын мұғалім береді)
	2.9 Практикалық жұмыстар	8.2.9.1 бесіншіден тоғызыншы типке дейінгі әртүрлі құрылымның қатты мұқабаларын дайындау бойынша практикалық дағдыларын бекіту; 8.2.9.2 ресімдеу үшін аппликация техникасын: мұқабаларды, қораптарды, баулы папкаларды қолдану
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	8.2.10.1. қолмен және машинамен бүктеуді орындау; 8.2.10.2 .екі тәсілмен дәптерлі блокты тігу; 8.2.10.3. қолмен және кескіште дәптерлерді кесуді жасау; 8.2.10.4. берілген өлшемдер бойынша қораптарды өз бетінше құрастыру және дайындау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
2-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін таныту; 8.1.1.2еңбек заттарының аса маңызды ерекшеліктерін білу мен түсінуін көрсету
	1.2 Техникалық мәліметтер	8.1.2.1 берілген өлшемді сақтай отырып, өлшеуіш құралдар мен тетіктерді пайдалану; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.3 өндіріс материалдарын сақтау ережелері туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	8.1.3.1 қағаздың пайда болу тарихы туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.2 целлюлоза комбинатындағы қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 зертханалық –практикалық жұмыстар барысында қағаздың қасиеттерін анықтау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 8.1.4.2 полиграфия жабдықтарымен жұмыс ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасындағы өз жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 оқу шеберханасындағы түптеушінің қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 баспахананың еңбек ұжымындағы өзара қарым-қатынас әдебі; 8.1.5.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, жұмыс уақыты мен кезекті еңбек демалысы туралы түсінігінің болуы
2 "Еңбектің дайындау технологиялары	2.1.Аппликация	8.2.1.1 әртүрлі қағаз түрлерін тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.1.2 қағаздың қасиеттері мен ерекшеліктерін:бүгілуі бойынша майысуын, кесілуін, ылғалды сіңіруін, әлсіз қалыңдығын, түсін білу; 8.2.1.3 тетіктердің жүйелі бірігу ережесін қолдану 8.2.1.4 желімнің әртүрлілігі, яғни қолмен жұмыста және машина құралдарында пайдалану туралы түсінігінің болуы
	2.2 Картонаж өндірісі	8.2.2.1.картонаж өндірісінде пайдаланылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 8.2.2.2 картонаж өндірісінде қолданылатын құралдар туралы жалпы түсінігінің болуы; 8.2.2.3 қол құралдарымен, электр құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау
	2.3 Мұқаба өндірісі	8.2.3.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 8.2.3.2 сызба, эскиз дайындау (мұғалім көмегі) ; 8.2.3.3 технологиялық карта бойынша еңбек затын дайындау бірізділігін анықтау; 8.2.3.4 баспахана мен мамандықтар туралы жалпы түсініктің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	8.2.4.1 кітап және брошюра, технологиялық процестегі айырмашылығы; 8.2.4.2 брошюра өндірісі (аймақ және цех құралдары) және оларға қойылатын талаптар; 8.2.4.3 ағымдық процесс түсінігі, жұмыстарды операциялық орындауды меңгеру
	2.5 Кітаптың түбі	8.2.5.1 дайындау үшін материал таңдау; 8.2.5.2 кітаптар мен брошюраларды дайындаудың технологиялық процестеріндегі айырмашылықты таба алу; 8.2.5.3 тұтас және құрама мұқабаларда кітап үлгілерін дайындау туралы түсінігінің болуы
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	8.2.6.1 ою-өрнектерді шаршыда, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 8.2.6.2 ою-өрнектердің ерекшеліктерін білу; 8.2.6.3 өрнектер құрастыру; 8.2.6.4 жұмыс орнын, жұмыс құралдары мен құрылғыларды дайындау
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	7.2.7.1 кітап-журнал өнімін күту ережелері мен оған деген ұқыпты қарым-қатынас туралы түсінігінің болуы; 7.2.7.2 бүліну туралы түсінігінің болуы (мұқаба қаптары бұрыштарының тозығы жеткенін, мұқаба қаптарының жыртып алынуы, мұқабасының бүлінуі)
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	8.2.8.1 ұсынылған құралды зерделеуді жалғастыру және практикада: ламинатормен, визиткаларды кесіп алуға арналған қол баспағымен, жұмсақ мұқаба үшін машинамен жұмыс барысындағы дағдыларды жетілдіру; 8.2.8.2 құралмен жұмыс барысында алынған білімдер мен біліктерді жетілдіру, құралмен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 8.2.8.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану (үлгіні талдау мен жұмыс жоспарын мұғалім береді); 8.2.8.4 жұмыс тәсілдерін практикалық орындау, түсіндірумен сүйемелдеуге ұмтылу; 8.2.8.5 орындалған бұйымның сапасын талдау, мұғалім көмегімен жүргізу
	2.9 Практикалық жұмыстар	8.2.9.1 бесіншіден тоғызыншы типке дейінгі әртүрлі құрылымның қатты мұқабаларын дайындау бойынша практикалық дағдыларын бекіту; 8.2.9.2 ресімдеу үшін аппликация техникасын: мұқабаларды, қораптарды, баулы папкаларды қолдану; 8.2.9.3 картон немесе мата алмастырғыш мұқабаларды кесу бойынша жұмыста бағдарлану
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	8.2.10.1қолмен және машинамен бүктеуді орындау; 8.2.10.2 екі тәсілмен дәптерлі блокты тігу; 8.2.10.3 қолмен және кескіште дәптерлерді кесуді жасау; 8.2.10.4 берілген өлшемдер бойынша қораптарды өз бетінше құрастыру және дайындау; 8.2.10.5.сызбаға сүйеніп, өз бетінше ұңғыны үлгілеу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1. өзінің және өз құрдастарының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыстағы жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.2 сөйлеу тілінде техникалық терминдерді қолдану. Жасалған жұмыс туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беруді іске асыру
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
3-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін таныту; 8.1.1.2 еңбек заттарының аса маңызды ерекшеліктерін білу мен түсінуін көрсету
	1.2 Техникалық мәліметтер	8.1.2.1берілген өлшемді сақтай отырып, өлшеуіш құралдар мен тетіктерді пайдалану; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.3өндіріс материалдарын сақтау ережелері туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	8.1.3.1 қағаздың пайда болу тарихы туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.2 целлюлоза комбинатындағы қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 зертханалық –практикалық жұмыстар барысында қағаздың қасиеттерін анықтау; 8.2.3.5 материалдың сапасын сыртқы көрінісі бойынша анықтауға ұмтылу; 8.1.3.6 түптеу жұмыстарында қолданылуы бойынша материалдың түрін анықтау; 8.1.3.7 өңделген жасанды материалды табиғидаан ажырату
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс қауіпсіздігін сақтау 8.1.4.2 полиграфия жабдықтарымен жұмыс ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасындағы өз жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 оқу шеберханасындағы түптеушінің қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 8.1.4.5 баспаханадағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 баспахананың еңбек ұжымындағы өзара қарым-қатынас әдебі; 8.1.5.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, жұмыс уақыты мен кезекті еңбек демалысы туралы түсінігінің болуы; 8.1.5.3 еңбек өтілі мен оны еңбек кітапшасында белгілеу туралы түсінігінің болуы; 8.1.5.4 жұмысқа қабылдау ережесі туралы білу
2. Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	8.2.1.1 әртүрлі қағаз түрлерін тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.1.2 қағаздың қасиеттері мен ерекшеліктерін: бүгілуі бойынша майысуын, кесілуін, ылғалды сіңіруін, әлсіз қалыңдығын, түсін білу; 8.2.1.3 тетіктердің жүйелі бірігу ережесін қолдану; 8.2.1.4 желімнің әртүрлілігі, яғни қолмен жұмыста және машина құралдарында пайдалану туралы түсінігінің болуы; 8.2.1.5 жазық парақтан көлемді бұйымдарды орындау; 8.2.1.6 симметриялы кесу, қағазды өрнектеу технологиясын меңгеруге ұмтылу; 8.2.1.7 қағаз талшықтарының бағытталуының қолданыстағы тәсілдерімен таныстыру (бойлай, көлденең) ; 8.2.1.8 өсімдік талшықтарынан жасалған қағаздың механикалық және физикалық қасиеттері туралы түсінік беру
	2.2 Картонаж өндірісі	8.2.2.1 картонаж өндірісінде пайдаланылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 8.2.2.2 картонаж өндірісінде қолданылатын құралдар туралы жалпы түсінігінің болуы; 8.2.2.3 қол құралдарымен, электр құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 8.2.2.4 материалдың қасиеттері және олармен жұмыс істеу тәсілдері туралы түсінігінің болуы
	2.3 Мұқаба өндірісі	бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 8.2.3.2 сызба, эскиз дайындау (мұғалім көмегі); 8.2.3.3 технологиялық карта бойынша еңбек затын дайындау бірізділігін анықтау; 8.2.3.4 баспахана мен мамандықтар туралы жалпы түсініктің болуы; 8.2.3.5 кітап-журнал өнімдерін дайындау барысында оперция бойынша еңбекті бөлу туралы түсінігінің болуы; 8.2.3.6 полиграфиялық комбинат цехтері туралы түсініктің болуы (баспа цехы, түптеуіш цехы, брошюралық цех, эксперименттік цех)
	2.4 Брошюралық бұйымдар	8.2.4.1 кітап және брошюра, технологиялық процестегі айырмашылығы; 8.2.4.2 брошюра өндірісі (аймақ және цех құралдары) және оларға қойылатын талаптар; 8.2.4.3 ағымдық процесс түсінігі, жұмыстарды операциялық орындауды меңгеру; 8.2.4.4 полиграфиялық өндірісті ұйымдастыру механизмін елестету
	2.5 Кітаптың түбі	8.2.5.1 дайындау үшін материал таңдау; 8.2.5.2 кітаптар мен брошюраларды дайындаудың технологиялық процестеріндегі айырмашылықты таба алу; 8.2.5.3 тұтас және құрама мұқабаларда кітап үлгілерін дайындау туралы түсінігінің болуы; 8.2.5.4 кітаптың құрама бөліктерінің тағайындалуын түсіну, бұйым тетіктерінде бағдарлану; 8.2.5.5 мұқаба қабын қайта қою мен орын орнына қоюдың рөлін түсіну
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	8.2.6.1 ою-өрнектерді шаршыда, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 8.2.6.2 ою-өрнектердің ерекшеліктерін білу; 8.2.6.3 өрнектер құрастыру; 8.2.6.4 жұмыс орнын, жұмыс құралдары мен құрылғыларды дайындау; 8.2.6.5 заттың пішінін ескере отырып, ою-өрнекті таңдау және құрастыру; 8.2.6.6 қағаздан, бұйымдардың таңдалған пішінінен кесу тәсілдерімен танысу және таңдалған материалмен эскиз толтыру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	8.2.7.1 кітаптың сыртқы бүлінулерін жөндеу барысындағы практикада білімдерін қолдану; 8.2.7.2 сыртқы бүлінулерді жою үшін материал таңдауды жасау; 8.2.7.3 кітаптың ішкі бүлінулерін жөндеуді іске асыру; 8.2.7.4 жөндеу барысында материалды тағайындалуы бойынша қолдану 8.2.7.5 кітаптың бүліну түрлерін ажырату
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	8.2.8.1 ұсынылған құралды зерделеуді жалғастыру және практикада: ламинатормен, визиткаларды кесіп алуға арналған қол баспағымен, жұмсақ мұқаба үшін машинамен жұмыс барысындағы дағдыларды жетілдіру; 8.2.8.2 құралмен жұмыс барысында алынған білімдер мен біліктерді жетілдіру, құралмен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 8.2.8.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану (үлгіні талдау мен жұмыс жоспарын мұғалім береді); 8.2.8.4 жұмыс тәсілдерін практикалық орындау, түсіндірумен сүйемелдеуге ұмтылу; 8.2.8.5 орындалған бұйымның сапасын талдау, мұғалім көмегімен жүргізу; 8.2.8.6 бүктеуге арналған машинаның жұмыс принциптері туралы түсінік беру; 8.2.8.7 машинаның негізгі тораптары, атаулары туралы түсінік беру
	2.9 Практикалық жұмыстар	8.2.9.1 бесіншіден тоғызыншы типке дейінгі әртүрлі құрылымның қатты мұқабаларын дайындау бойынша практикалық дағдыларын бекіту; 8.2.9.2 ресімдеу үшін аппликация техникасын: мұқабаларды, қораптарды, баулы папкаларды қолдану; 8.2.9.3 картон немесе мата алмастырғыш мұқабаларды кесу бойынша жұмыста бағдарлану; 8.2.9.4 блокты тәшкеге қолмен және электр степлерінің көмегімен тігу бойынша операциялардың дәйектілігін талқылау; 8.2.9.5 блокты үш жағынан кесуді: алдынан және жандарынан орындау; 8.2.9.6 блоктың берілген өлшемі бойынша картон және пішімді дайындау
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	8.2.10.1 қолмен және машинамен бүктеуді орындау; 8.2.10.2 екі тәсілмен дәптерлі блокты тігу; 8.2.10.3 қолмен және кескіште дәптерлерді кесуді жасау; 8.2.10.4 берілген өлшемдер бойынша қораптарды өз бетінше құрастыру және дайындау; 8.2.10.5 сызбаға сүйеніп, өз бетінше ұңғыны үлгілеу; 8.2.10.6 өлшемдерде (ұзындықта, енінде, биіктігінде) бағдарлану; 8.2.10.7 рицовка тәсілдерін игеру (қолмен және білдекте); 8.2.10.8 өз бетінше қарапайым сызбаларды және техникалық суреттерді оқу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымда өзін өзі бақылауды іске асыру. Жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.2 сөйлеу тілінде техникалық терминдерді қолдану. Жасалған жұмыс туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беруді іске асыру; 8.3.1.3 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өзінің бұйымын нақты талдауға ұмтылу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау
4-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін таныту 8.1.1.2 еңбек заттарының аса маңызды ерекшеліктерін білу мен түсінуін көрсету
	1.2 Техникалық мәліметтер	8.1.2.1 берілген өлшемді сақтай отырып, өлшеуіш құралдар мен тетіктерді пайдалану; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.3 өндіріс материалдарын сақтау ережелері туралы түсінігінің болуы; 8.1.2.4 өндіріс материалдарымен жұмыс істеу барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптар туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	8.1.3.1 қағаздың пайда болу тарихы туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.2 целлюлоза комбинатындағы қағаз өндірісі туралы түсінігінің болуы; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 зертханалық –практикалық жұмыстар барысында қағаздың қасиеттерін анықтау; 8.2.3.5 материалдың сапасын сыртқы көрінісі бойынша анықтауға ұмтылу; 8.1.3.6 түптеу жұмыстарында қолданылуы бойынша материалдың түрін анықтау; 8.1.3.7 өңделген жасанды материалды табиғидаан ажырату; 8.1.3.8 әртүрлі материалдарды жапсыру үшін желімді пайдалану тәсілдері мен ережелері туралы түсінігінің болуы
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.4.1 қол құралымен жұмыс қауіпсіздігін сақтау; 8.1.4.2 полиграфия жабдықтарымен жұмыс ережесін сақтау; 8.1.4.3 оқу шеберханасындағы өз жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.4.4 оқу шеберханасындағы түптеушінің қауіпсіз жұмыс ережелері туралы түсінігінің болуы; 8.1.4.5 баспаханадағы қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы; 8.1.4.6 шеберханадағы кеңсе техникасымен қауіпсіз жұмыс туралы түсінігінің болуы
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 баспахананың еңбек ұжымындағы өзара қарым-қатынас әдебі; 8.1.5.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, жұмыс уақыты мен кезекті еңбек демалысы туралы түсінігінің болуы; 8.1.5.3 еңбек өтілі мен оны еңбек кітапшасында белгілеу туралы түсінігінің болуы; 8.1.5.4 жұмысқа қабылдау ережесі туралы білу
Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	8.2.1.1 әртүрлі қағаз түрлерін тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.1.2 қағаздың қасиеттері мен ерекшеліктерін: бүгілуі бойынша майысуын, кесілуін, ылғалды сіңіруін, әлсіз қалыңдығын, түсін білу; 8.2.1.3 тетіктердің жүйелі бірігу ережесін қолдану; 8.2.1.4 желімнің әртүрлілігі, яғни қолмен жұмыста және машина құралдарында пайдалану туралы түсінігінің болуы; 8.2.1.5 жазық парақтан көлемді бұйымдарды орындау; 8.2.1.6 симметриялы кесу, қағазды өрнектеу технологиясын меңгеруге ұмтылу; 8.2.1.7 қағаз талшықтарының бағытталуының қолданыстағы тәсілдерімен таныстыру (бойлай, көлденең); 8.2.1.8 өсімдік талшықтарынан жасалған қағаздың механикалық және физикалық қасиеттері туралы түсінік беру; 8.2.1.9 аппликация техникасындағы жұмыс тәсілдерімен таныстыру: заттық аппликация, сәндік аппликация, сюжеттік аппликация
	2.2 Картонаж өндірісі	8.2.2.1 картонаж өндірісінде пайдаланылатын материалдар туралы түсінігінің болуы; 8.2.2.2 картонаж өндірісінде қолданылатын құралдар туралы жалпы түсінігінің болуы; 8.2.2.3 қол құралдарымен, электр құралдарымен қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 8.2.2.4 материалдың қасиеттері және олармен жұмыс істеу тәсілдері туралы түсінігінің болуы
	2.3 Мұқаба өндірісі	8.2.3.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 8.2.3.2 сызба, эскиз дайындау (мұғалім көмегі); 8.2.3.3 технологиялық карта бойынша еңбек затын дайындау бірізділігін анықтау; 8.2.3.4 баспахана мен мамандықтар туралы жалпы түсініктің болуы; 8.2.3.5 кітап-журнал өнімдерін дайындау барысында оперция бойынша еңбекті бөлу туралы түсінігінің болуы; 8.2.3.6 полиграфиялық комбинат цехтері туралы түсініктің болуы (баспа цехы, түптеуіш цехы, брошюралық цех, эксперименттік цех)
	2.4 Брошюралық бұйымдар	8.2.4.1 кітап және брошюра, технологиялық процестегі айырмашылығы; 8.2.4.2 брошюра өндірісі (аймақ және цех құралдары) және оларға қойылатын талаптар; 8.2.4.3 ағымдық процесс түсінігі, жұмыстарды операциялық орындауды меңгеру; 8.2.4.4 полиграфиялық өндірісті ұйымдастыру механизмін елестету; 8.2.4.5 полиграфиялық өнеркәсіп шығаратын бұйымдармен білім алушыларды таныстыру және оларға қойылатын талаптар
	2.5 Кітаптың түбі	8.2.5.1 кітап дайындау үшін материал таңдау; 8.2.5.2 кітаптар мен брошюраларды дайындаудың технологиялық процестеріндегі айырмашылықты таба алу; 8.2.5.3 тұтас және құрама мұқабаларда кітап үлгілерін дайындау туралы түсінігінің болуы; 8.2.5.4 кітаптың құрама бөліктерінің тағайындалуын түсіну, бұйым тетіктерінде бағдарлану; 8.2.5.5 мұқаба қабын қайта қою мен орын орнына қоюдың рөлін түсіну; 8.2.5.6 блок бойынша мұқаба қабының өлшем есебін қолдану; 8.2.5.7 мұқаба қабына блокты қосуды өндіру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	8.2.6.1 ою-өрнектерді шаршыда, ромбта, сопақшада, жолақта, шексіз ою-өрнек жасау; 8.2.6.2 ою-өрнектердің ерекшеліктерін білу; 8.2.6.3 өрнектер құрастыру; 8.2.6.4 жұмыс орнын, жұмыс құралдары мен құрылғыларды дайындау; 8.2.6.5 заттың пішінін ескере отырып, ою-өрнекті таңдау және құрастыру; 8.2.6.6 қағаздан, бұйымдардың таңдалған пішінінен кесу тәсілдерімен танысу және таңдалған материалмен эскиз толтыру; 8.2.6.7 пішіні мен мұқабада орналасуына байланысты ою-өрнекті таңдау ережелерімен таныстыру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	8.2.7.1 сыртқы бүлінулерін жөндеу барысындағы практикада білімдерін қолдану; 8.2.7.2 сыртқы бүлінулерді жою үшін материал таңдауды жасау; 8.2.7.3 кітаптың ішкі бүлінулерін жөндеуді іске асыру; 8.2.7.4 жөндеу барысында материалды тағайындалуы бойынша қолдану; 8.2.7.5 кітаптың бүліну түрлерін ажырату
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	8.2.8.1 ұсынылған құралды зерделеуді жалғастыру және практикада: ламинатормен, визиткаларды кесіп алуға арналған қол баспағымен, жұмсақ мұқаба үшін машинамен жұмыс барысындағы дағдыларды жетілдіру; 8.2.8.2 құралмен жұмыс барысында алынған білімдер мен біліктерді жетілдіру, құралмен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 8.2.8.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану (үлгіні талдау мен жұмыс жоспарын мұғалім береді); 8.2.8.4 жұмыс тәсілдерін практикалық орындау, түсіндірумен сүйемелдеуге ұмтылу; 8.2.8.5 орындалған бұйымның сапасын талдау, мұғалім көмегімен жүргізу; 8.2.8.6 бүктеуге арналған машинаның жұмыс принциптері туралы түсінік беру; 8.2.8.7 машинаның негізгі тораптары, атаулары туралы түсінік беру; 8.2.8.8 бүктеуге арналған машинада материалды толтыру ережелерімен таныстыру; 8.2.8.9 бүктеуге арналған машинада жұмыс барысындағы дәйекті операциялар туралы түсінік беру
	2.9 Практикалық жұмыстар	8.2.9.1 бесіншіден тоғызыншы типке дейінгі әртүрлі құрылымның қатты мұқабаларын дайындау бойынша практикалық дағдыларын бекіту; 8.2.9.2 ресімдеу үшін аппликация техникасын: мұқабаларды, қораптарды, баулы папкаларды қолдану; 8.2.9.3 картон немесе мата алмастырғыш мұқабаларды кесу бойынша жұмыста бағдарлану; 8.2.9.4 блокты тәшкеге қолмен және электр степлерінің көмегімен тігу бойынша операциялардың дәйектілігін талқылау; 8.2.9.5 блокты үш жағынан кесуді: алдынан және жандарынан орындау; 8.2.9.6 блоктың берілген өлшемі бойынша картон және пішімді дайындау; 8.2.9.7 бұйымның қабырғаларын жапсыруда матаны немесе қағазды кесу; 8.2.9.8 бұйымды жинау мен баспақта қысуды жасау
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	8.2.10.1 машинамен бүктеуді орындау; 8.2.10.2 екі тәсілмен дәптерлі блокты тігу; 8.2.10.3 қолмен және кескіште дәптерлерді кесуді жасау; 8.2.10.4 берілген өлшемдер бойынша қораптарды өз бетінше құрастыру және дайындау; 8.2.10.5 сызбаға сүйеніп, өз бетінше ұңғыны үлгілеу; 8.2.10.6 өлшемдерде (ұзындықта, енінде, биіктігінде) бағдарлану 8.2.10.7 рицовка тәсілдерін игеру (қолмен және білдекте); 8.2.10.8 өз бетінше қарапайым сызбаларды және техникалық суреттерді оқу; 8.2.10.9 бұйымдарды құрастыру есебін және белгісін өз бетінше жасау; 8.2.10.10 бұйымдарды жапсыру және ажырату үшін өз бетінше дайындама жасау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымда өзін өзі бақылауды іске асыру. Жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.2 сөйлеу тілінде техникалық терминдерді қолдану. Жасалған жұмыс туралы мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беруді іске асыру; 8.3.1.3 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өзінің бұйымын нақты талдауға ұмтылу; 8.3.1.4 көз мөлшерімен және сызғыштың көмегімен бұйымның өлшемін анықтай алу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты (сараланған) орындау

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту
	1.2 Техникалық мәліметтер	9.1.2.1 үлгі бойынша тапсырмада өз бетінше бағдарлану; 9.1.2.2 мұғалімнің сұрақтары және өз бетінше бұйымдар жұмысының жобасын құрастыру; 9.1.2.3 құралдармен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу және орындау, жұмысты орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау
	1.3.Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	9.1.3.1 полиграфиялық өндірісте қолданылатын жасанды және синтетикалық материалдар туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.2 синтетикалық және жасанды материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.4.1 түптеу құралдарындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау (жұмсақ мұқабаға арналған машина, қатты мұқабаға арналған құралдар, бүктеуші, кескіш, ламинатор); 9.1.4.2 бүктегіш машинадағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау;
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдауға байланысты іскерлік құжаттамаларды ресімдеуді меңгеру
2 Еңбектің дайындау технологиялары	2.1.Аппликация	9.2.1.1 аппликацияны бейнелеу техникасының бір түрі ретінде білу; 9.2.1.2 көшпелі халықтармен байланысты аппликация туралы түсінік беру; 9.2.1.3 "Аппликация" және "Коллаж" техникасында бұйымдарды дайындау ерекшеліктерін қолдану
	2.2 Картонаж өндірісі	9.2.2.1 көрсету мен түсіндіру бойынша жоспарлауды орындау; 9.2.2.2 қарапайым сызылуы күрделі бұйымдарды дайындау
	2.3 Мұқаба өндірісі	9.2.3.1 модельдеу және құрастыру объектісін анықтау; 9.2.3.2 үлгіні талдау әңгімелесу процесінде жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.3 бұйымды орындау барысында жоспарлауды ұстану
	2.4 Брошюралық бұйымдар	9.2.4.1 полиграфия түсінігі
	2.5 Кітаптың түбі	9.2.5.1 білім алушыларға 5-тен 9-ға дейінгі үлгілік мұқабалардың макеттерімен танысу ұсынылады; 9.2.5.2 құрылым ерекшеліктерін, мұқаба материалының қасиеттері мен түрлерін ажырату
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	9.2.6.1 әрленген мұқаба қаптарын білу; 9.2.6.2 білім алушыларға брошюралық өнім үшін кеңсе техникасында мұқабаларды ресімдеу туралы түсінік беру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	9.2.7.1 кітаптарды және брошюраларды жөндеу үшін материалды дұрыс таңдауды іске асыра алу; 9.2.7.2 бұйымдардың бүліну түрлерін (сыртқы, ішкі) және жөндеудің күрделілік дәрежесін анықтау
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	9.2.8.1 алтын жалатылған баспақпен танысу, рельефті бедер туралы түсінік беру; 9.2.8.2 жұқалтыр бедер үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 9.2.8.3 алтын жалатқан баспақ құрылғысын зерделеу (материалға байланысты температуралық жұмыс режимі, клишенің тағайындалуы)
	2.9 Практикалық жұмыстар	9.2.9.1 таза тауарларды дайындауды игеру (білім алушы дәптері, жазба кітапшасы, блокнот); 9.2.9.2 дәптер қағаздарын бүктеуді өндіру; 9.2.9.3 тігу тәсілдері бойынша дәптерлерді блокке бірізділікпен біріктіру
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	9.2.10.1 әртүрлі жұмыс түрлері үшін желімнің қажет түрін өз бетінше таңдау; 9.2.10.2 қажетті қоюлық пен жабысқақтықты ала отырып, жұмыс үшін желім дайындау; 9.2.10.3 қол және машина жұмысы үшін қажетті желімді өз бетінше қолдану.
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарынан көрініс табатын ой мен тақырыптарды сипаттау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	9.3.2.1 брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
2-тоқсан
1.Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту; 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу
	1.2 Техникалық мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту; 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу
	1.3.Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	9.1.3.1 полиграфиялық өндірісте қолданылатын жасанды және синтетикалық материалдар туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.2 синтетикалық және жасанды материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.3 зертханалық жолмен жасанды материалдардың қасиеттерін анықтау; 9.1.3.4 жасанды материалдарды табиғидан ажырату
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.4.1 түптеу құралдарындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау (жұмсақ мұқабаға арналған машина, қатты мұқабаға арналған құралдар, бүктеуші, кескіш, ламинатор); 9.1.4.2 бүктегіш машинадағы қуіпсіздік тәсілдерін сақтау
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдауға байланысты іскерлік құжаттамаларды ресімдеуді меңгеру; 9.1.5.2 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп ережелерінің және жұмыс берушінің ұсынатын барлық талаптарының маңыздылығымен танысу
2 "Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	9.2.1.1 аппликацияны бейнелеу техникасының бір түрі ретінде білу; 9.2.1.2 көшпелі халықтармен байланысты аппликация туралы түсінік беру; 9.2.1.3 "Аппликация" және "Коллаж" техникасында бұйымдарды дайындау ерекшеліктерін қолдану; 9.2.1.4 жұмыс барысында қолданылатын материалдардың қасиеттерін: түсін, текстурасын, пайда болуын анықтау; 9.2.1.5 белгілеу, пішу тәсілдерін игеру. Кесетін құралдармен және жабдықтармен қауіпсіз жұмыс ережесін білу
	2.2 Картонаж өндірісі	9.2.2.1 көрсету мен түсіндіру бойынша жоспарлауды орындау; 9.2.2.2 қарапайым сызылуы күрделі бұйымдарды дайындау; 9.2.2.3 бұйымдардың сапасын үлгімен салыстыру арқылы талдауды іске асыру
	2.3 Мұқаба өндірісі	9.2.3.1 модельдеу және құрастыру объектісін анықтау; 9.2.3.2 үлгіні талдау әңгімелесу процесінде жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.3 бұйымды орындау барысында жоспарлауды ұстану; 9.2.3.4 полиграфиялық комбинат құрылымы туралы жалпы түсініктің болуы; 9.2.3.5 баспаханадағы және өндірістегі түптеуші мамандығы туралы түсініктің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	9.2.4.1 полиграфия түсінігі; 9.2.4.2 полиграфиялық өнеркәсібі салаларымен таныстыру; 9.2.4.3 таза жазылған тауарлар (фабрика, цех) өндірісі
	2.5 Кітаптың түбі	9.2.5.1 білім алушыларға 5-тен 9-ға дейінгі үлгілік мұқабалардың макеттерімен танысу ұсынылады; 9.2.5.2 құрылым ерекшеліктерін, мұқаба материалының қасиеттері мен түрлерін ажырату; 9.2.5.3 стандартты мұқабалардың техникалық сипаттамасын іске асыруға ұмтылу; 9.2.5.4 мұқабаны дайындау тәртібін сақтау
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	9.2.6.1 әрленген мұқаба қаптарын білу; 9.2.6.2 білім алушыларға брошюралық өнім үшін кеңсе техникасында мұқабаларды ресімдеу туралы түсінік беру; 9.2.6.3 үлгіге қатысты өз жұмысының сапасын талдай алу
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	9.2.7.1 кітаптарды және брошюраларды жөндеу үшін материалды дұрыс таңдауды іске асыра алу; 9.2.7.2 бұйымдардың бүліну түрлерін (сыртқы, ішкі) және жөндеудің күрделілік дәрежесін анықтау; 9.2.7.3 сигнатураның тағайындалуы туралы түсінігінің болуы; 9.2.7.4 кітап жөндеу тәртібі туралы білімдерін меңгеру
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	9.2.8.1 алтын жалатылған баспақпен танысу, рельефті бедер туралы түсінік беру; 9.2.8.2 жұқалтыр бедер үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 9.2.8.3 алтын жалатқан баспақ құрылғысын зерделеу (материалға байланысты температуралық жұмыс режимі, клишенің тағайындалуы) ; 9.2.8.4 баспақтың жұмысқа даярлау, бедер түрлерін анықтау; 9.2.8.5 жұмыс үстелінде клишені орната алу және дайындау
	2.9 Практикалық жұмыстар	9.2.9.1 таза тауарларды дайындауды игеру (білім алушы дәптері, жазба кітапшасы, блокнот); 9.2.9.2 дәптер қағаздарын бүктеуді өндіру; 9.2.9.3 тігу тәсілдері бойынша дәптерлерді блокке бірізділікпен біріктіру; 9.2.9.4 өңірбетті бұйымдардың алғашқы және соңғы парағына дайындау және жапсыру 9.2.9.5 блок түбін жапсыру
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	9.2.10.1 әртүрлі жұмыс түрлері үшін желімнің қажет түрін өз бетінше таңдау; 9.2.10.2 қажетті қоюлық пен жабысқақтықты ала отырып, жұмыс үшін желім дайындау; 9.2.10.3 қол және машина жұмысы үшін қажетті желімді өз бетінше қолдану; 9.2.10.4 екі, үш, төрт бүгуге бүктей алу; 9.2.10.5 технологиялық карта бойынша өз бетінше
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарынан көрініс табатын ой мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өзінің және өзгенің жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивные комментарии қабылдау және ұсыныс беру
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	9.3.2.1 брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
3-тоқсан
1.Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту; 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу
	1.2 Техникалық мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту; 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу; 9.1.2.3 құралдармен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу және орындау, жұмысты орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	9.1.3.1 полиграфиялық өндірісте қолданылатын жасанды және синтетикалық материалдар туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.2 синтетикалық және жасанды материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.3 зертханалық жолмен жасанды материалдардың қасиеттерін анықтау; 9.1.3.4 жасанды материалдарды табиғидан ажырату; 9.1.3.5 синтетикалық материалдардың процесстері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.6 жасанды және табиғи материалдардың өндіріс процестері туралы түсінігінің болуы
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.4.1 түптеу құралдарындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау (жұмсақ мұқабаға арналған машина, қатты мұқабаға арналған құралдар, бүктеуші, кескіш, ламинатор); 9.1.4.2 бүктегіш машинадағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.4.3 түптеу машиналарындағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау (жұмсақ түптеу, қатты түптеу машинасы)
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдауға байланысты іскерлік құжаттамаларды ресімдеуді меңгеру; 9.1.5.2 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп ережелерінің және жұмыс берушінің ұсынатын барлық талаптарының маңыздылығымен танысу; 9.1.5.3 еңбек шартын толтыру ережелерімен танысу; 9.1.5.4 еңбекті қорғау туралы түсінік беру
2 "Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	9.2.1.1 аппликацияны бейнелеу техникасының бір түрі ретінде білу; 9.2.1.2 көшпелі халықтармен байланысты аппликация туралы түсінік беру; 9.2.1.3 "Аппликация" және "Коллаж" техникасында бұйымдарды дайындау ерекшеліктерін қолдану; 9.2.1.4 жұмыс барысында қолданылатын материалдардың қасиеттерін: түсін, текстурасын, пайда болуын анықтау; 9.2.1.5 белгілеу, пішу тәсілдерін игеру. Кесетін құралдармен және жабдықтармен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 9.2.1.6 түсі мен формасын үйлестіре отырып, мұқабаларды ресімдеу дағдыларының болуы; 9.2.1.7 аппликация техникасында сабақтарды ұйымдастыру туралы түсінігінің болуы
	2.2 Картонаж өндірісі	9.2.2.1 көрсету мен түсіндіру бойынша жоспарлауды орындау; 9.2.2.2 қарапайым сызылуы күрделі бұйымдарды дайындау; 9.2.2.3 бұйымдардың сапасын үлгімен салыстыру арқылы талдауды іске асыру; 9.2.2.4 материал талшықтарының бағыттарын ескере отырып, картон рицовкасы түсінігін меңгеру
	2.3.Мұқаба өндірісі	9.2.3.1 модельдеу және құрастыру объектісін анықтау; 9.2.3.2 үлгіні талдау әңгімелесу процесінде жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.3 бұйымды орындау барысында жоспарлауды ұстану; 9.2.3.4 полиграфиялық комбинат құрылымы туралы жалпы түсініктің болуы; 9.2.3.5 баспаханадағы және өндірістегі түптеуші мамандығы туралы түсініктің болуы; 9.2.3.6 жұмыстың бригадалық әдісі туралы түсінік беру; 9.2.3.7 нормалар мен талаптар және дайындалатын өнімнің сапасы туралы түсінігінің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	9.2.4.1 полиграфия түсінігі; 9.2.4.2 полиграфиялық өнеркәсібі салаларымен таныстыру; 9.2.4.3 таза жазылған тауарлар (фабрика, цех) өндірісі; 9.2.4.4 қол бүктеуіш технологиясын қолдану және машиналы бүктеуішпен танысу; 9.2.4.5 білім алушылардың брошюралық бұйымдарды жинауын және таза бұйымдарды біріктіру тәсілдерін меңгеру
	2.5 Кітаптың түбі	9.2.5.1 білім алушыларға 5-тен 9-ға дейінгі үлгілік мұқабалардың макеттерімен танысу ұсынылады; 9.2.5.2 құрылым ерекшеліктерін, мұқаба материалының қасиеттері мен түрлерін ажырату; 9.2.5.3 стандартты мұқабалардың техникалық сипаттамасын іске асыруға ұмтылу; 9.2.5.4 мұқабаны дайындау тәртібін сақтау 9.2.5.5 стандартты мұқабаларда блокты біріктіру тәсілдерін ажырату; 9.2.5.6 бесіншіден тоғызыншыға дейінгі мұқаба қаптарының түрлерін ажырату (бір тетіктен құралған, жапсырма жақтарымен және жапсырма түбіртегімен, жапсырма жақтарымен және жиекті түбіртегімен)
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	9.2.6.1 әрленген мұқаба қаптарын білу; 9.2.6.2 білім алушыларға брошюралық өнім үшін кеңсе техникасында мұқабаларды ресімдеу туралы түсінік беру; 9.2.6.3 үлгіге қатысты өз жұмысының сапасын талдай алу; 9.2.6.4 түстерді ажырату және атау, түстердің гармониялық үйлесімін таңдау; 9.2.6.5 қолдан және баспақ арқылы мұқабаларды алтындау туралы түсінік беру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	9.2.7.1 кітаптарды және брошюраларды жөндеу үшін материалды дұрыс таңдауды іске асыра алу; 9.2.7.2 бұйымдардың бүліну түрлерін (сыртқы, ішкі) және жөндеудің күрделілік дәрежесін анықтау; 9.2.7.3 сигнатураның тағайындалуы туралы түсінігінің болуы; 9.2.7.4 кітап жөндеу тәртібі туралы білімдерін меңгеру; 9.2.7.5 кітаптарды және брошюраларды жөндеу барысында жұмыс орнын ұйымдастыра алу
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	9.2.8.1 алтын жалатылған баспақпен танысу, рельефті бедер туралы түсінік беру; 9.2.8.2 жұқалтыр бедер үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 9.2.8.3 алтын жалатқан баспақ құрылғысын зерделеу (материалға байланысты температуралық жұмыс режимі, клишенің тағайындалуы); 9.2.8.4 баспақтың жұмысқа даярлау, бедер түрлерін анықтау; 9.2.8.5 жұмыс үстелінде клишені орната алу және дайындау; 9.2.8.6 негізгі жұмыс бөлімдерімен таныстыру және тетік атауларын зерделеу: биговальді, бүктеуші және желімдеуші машина; 9.2.8.7 құралмен жұмыс кезінде жұмыс орнын ұйымдастыра алу, қауіпсіз жұмыс ережесін білу, дұрыс қолдана алу және құралға материалды таңдау 9.2.8.8 жұмыс дәйектілігі туралы теориялық; мәліметтерінің болуы: биговальді, желімдеу, бүктеу машиналар және баспақ
	2.9 Практикалық жұмыстар	9.2.9.1 таза тауарларды дайындауды игеру (білім алушы дәптері, жазба кітапшасы, блокнот); 9.2.9.2 дәптер қағаздарын бүктеуді өндіру; 9.2.9.3 тігу тәсілдері бойынша дәптерлерді блокке бірізділікпен біріктіру; 9.2.9.4 өңірбетті бұйымдардың алғашқы және соңғы парағына дайындау және жапсыру; 9.2.9.5 блок түбін жапсыру; 9.2.9.6 үш жағынан блокты кесуді игеру: алды, басы, құйыршығы; 9.2.9.7 мұқаба қабын дайындау: пішім жақтарын, қайта қою, шпация үлгісін; 9.2.9.8 түбіртекке жақтарын жинауды іске асыру; 9.2.9.9 құрамды мұқабаларда жабық мұқабаларды жасау
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	9.2.10.1 әртүрлі жұмыс түрлері үшін желімнің қажет түрін өз бетінше таңдау; 9.2.10.2 қажетті қоюлық пен жабысқақтықты ала отырып, жұмыс үшін желім дайындау; 9.2.10.3 қол және машина жұмысы үшін қажетті желімді өз бетінше қолдану; 9.2.10.4 екі, үш, төрт бүгуге бүктей алу 9.2.10.5 технологиялық карта бойынша өз бетінше жоспарлау; 9.2.10.6 техникалық есеп бойынша есеп жасау; 9.2.10.7 сызбаға, техникалық суретке сүйене отырып, пішу мен құрастыруды өз бетінше жасау; 9.2.10.8 операциялардың тәртібін сақтай отырып, брошюралық бұйымдарды өз бетінше жасау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарынан көрініс табатын ой мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өзінің және өзгенің жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивные комментарии қабылдау және ұсыныс беру; 9.3.1.3 дайын жұмысты барлық сыныпқа презентациялау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	9.3.2.1 брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
4-тоқсан
1.Материалтану	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу
	1.2 Техникалық мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрмет қарым-қатынасын таныту; 9.1.1.2 еңбек заттарының ерекшеліктерін зерделеу мен сипаттауға өз бетінше ұмтылу; 9.1.2.3 құралдармен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу және орындау, жұмысты орындау барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	9.1.3.1 полиграфиялық өндірісте қолданылатын жасанды және синтетикалық материалдар туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.2 синтетикалық және жасанды материалдардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.3 зертханалық жолмен жасанды материалдардың қасиеттерін анықтау; 9.1.3.4 жасанды материалдарды табиғидан ажырату; 9.1.3.5 синтетикалық материалдардың процесстері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.6 жасанды және табиғи материалдардың өндіріс процестері туралы түсінігінің болуы; 9.1.3.7 қолдан жасалған бұйымдарды өндірістіктен анықтай алу
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.4.1 түптеу құралдарындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау (жұмсақ мұқабаға арналған машина, қатты мұқабаға арналған құралдар, бүктеуші, кескіш, ламинатор) ; 9.1.4.2 бүктегіш машинадағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау; 9.1.4.3 түптеу машиналарындағы қауіпсіздік тәсілдерін сақтау (жұмсақ түптеу, қатты түптеу машинасы) ; 9.1.4.4 биговальді машинадағы қауіпсіз жұмыс тәсілдерін сақтау
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа қабылдауға байланысты іскерлік құжаттамаларды ресімдеуді меңгеру; 9.1.5.2 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп ережелерінің және жұмыс берушінің ұсынатын барлық талаптарының маңыздылығымен танысу; 9.1.5.3 еңбек шартын толтыру ережелерімен танысу 9.1.5.4 еңбекті қорғау туралы түсінік беру; 9.1.5.5 дағдыларының болуы және жұмысшылар мен қызметшілердің қауіпсіздігінің негізгі ережелері туралы түсінік алу;
2.Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	9.2.1.1 аппликацияны бейнелеу техникасының бір түрі ретінде білу; 9.2.1.2 көшпелі халықтармен байланысты аппликация туралы түсінік беру; 9.2.1.3 "Аппликация" және "Коллаж" техникасында бұйымдарды дайындау ерекшеліктерін қолдану; 9.2.1.4 жұмыс барысында қолданылатын материалдардың қасиеттерін: түсін, текстурасын, пайда болуын анықтау; 9.2.1.5 белгілеу, пішу тәсілдерін игеру. Кесетін құралдармен және жабдықтармен қауіпсіз жұмыс ережесін білу; 9.2.1.6 түсі мен формасын үйлестіре отырып, мұқабаларды ресімдеу дағдыларының болуы; 9.2.1.7 аппликация техникасында сабақтарды ұйымдастыру туралы түсінігінің болуы; 9.2.1.8 аппликация техникасында жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау ережелерін игеру; 9.2.1.9 аппликацияны орындау дәйектілігі тәсілдерін және ережесін сақтау
	2.2 Картонаж өндірісі	9.2.2.1 көрсету мен түсіндіру бойынша жоспарлауды орындау; 9.2.2.2 қарапайым сызылуы күрделі бұйымдарды дайындау; 9.2.2.3 бұйымдардың сапасын үлгімен салыстыру арқылы талдауды іске асыру; 9.2.2.4 материал талшықтарының бағыттарын ескере отырып, картон рицовкасы түсінігін меңгеру; 9.2.2.5 қол және механикалық құралдарды қолдана отырып, рицовканы орындау
	2.3 Мұқаба өндірісі	9.2.3.1 модельдеу және құрастыру объектісін анықтау; 9.2.3.2 үлгіні талдау әңгімелесу процесінде жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.3 бұйымды орындау барысында жоспарлауды ұстану; 9.2.3.4 полиграфиялық комбинат құрылымы туралы жалпы түсініктің болуы; 9.2.3.5 баспаханадағы және өндірістегі түптеуші мамандығы туралы түсініктің болуы; 9.2.3.6 жұмыстың бригадалық әдісі туралы түсінік беру; 9.2.3.7 нормалар мен талаптар және дайындалатын өнімнің сапасы туралы түсінігінің болуы; 9.2.3.8 полиграфиялық комбинаттың әрбір цехының жұмыс мазмұны туралы түсінігінің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	9.2.4.1 полиграфия түсінігі; 9.2.4.2 полиграфиялық өнеркәсібі салаларымен таныстыру; 9.2.4.3 таза жазылған тауарлар (фабрика, цех) өндірісі; 9.2.4.4 қол бүктеуіш технологиясын қолдану және машиналы бүктеуішпен танысу; 9.2.4.5 білім алушылардың брошюралық бұйымдарды жинауын және таза бұйымдарды біріктіру тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.6 білім алушыларды брошюралық өнімдерді машинамен бекітудің әралуандылығымен таныстыру
	2.5 Кітаптың түбі	9.2.5.1 білім алушыларға 5-тен 9-ға дейінгі үлгілік мұқабалардың макеттерімен танысу ұсынылады; 9.2.5.2 құрылым ерекшеліктерін, мұқаба материалының қасиеттері мен түрлерін ажырату; 9.2.5.3 стандартты мұқабалардың техникалық сипаттамасын іске асыруға ұмтылу; 9.2.5.4 мұқабаны дайындау тәртібін сақтау; 9.2.5.5 стандартты мұқабаларда блокты біріктіру тәсілдерін ажырату; 9.2.5.6 бесіншіден тоғызыншыға дейінгі мұқаба қаптарының түрлерін ажырату (бір тетіктен құралған, жапсырма жақтарымен және жапсырма түбіртегімен, жапсырма жақтарымен және жиекті түбіртегімен)
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	9.2.6.1 әрленген мұқаба қаптарын білу; 9.2.6.2 білім алушыларға брошюралық өнім үшін кеңсе техникасында мұқабаларды ресімдеу туралы түсінік беру 9.2.6.3 үлгіге қатысты өз жұмысының сапасын талдай алу; 9.2.6.4 түстерді ажырату және атау, түстердің гармониялық үйлесімін таңдау; 9.2.6.5 қолдан және баспақ арқылы мұқабаларды алтындау туралы түсінік беру; 9.2.6.6 қолдан және көпфункциялы баспақ арқылы алтындау үшін түптеуші қолданатын материалдармен және керек-жарақтармен таныстыру;
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	9.2.7.1 кітаптарды және брошюраларды жөндеу үшін материалды дұрыс таңдауды іске асыра алу; 9.2.7.2 бұйымдардың бүліну түрлерін (сыртқы, ішкі) және жөндеудің күрделілік дәрежесін анықтау; 9.2.7.3 сигнатураның тағайындалуы туралы түсінігінің болуы; 9.2.7.4 кітап жөндеу тәртібі туралы білімдерін меңгеру; 9.2.7.5 кітаптарды және брошюраларды жөндеу барысында жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 9.2.7.6 жөндеуді орындау мен оны үлгімен салыстыра отырып, алған білімдерін бекіту
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	9.2.8.1 алтын жалатылған баспақпен танысу, рельефті бедер туралы түсінік беру; 9.2.8.2 жұқалтыр бедер үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 9.2.8.3 алтын жалатқан баспақ құрылғысын зерделеу (материалға байланысты температуралық жұмыс режимі, клишенің тағайындалуы); 9.2.8.4 баспақтың жұмысқа даярлау, бедер түрлерін анықтау; 9.2.8.5 жұмыс үстелінде клишені орната алу және дайындау; 9.2.8.6 негізгі жұмыс бөлімдерімен таныстыру және тетік атауларын зерделеу: биговальді, бүктеуші және желімдеуші машина; 9.2.8.7 құралмен жұмыс кезінде жұмыс орнын ұйымдастыра алу, қауіпсіз жұмыс ережесін білу, дұрыс қолдана алу және құралға материалды таңдау; 9.2.8.8 жұмыс дәйектілігі туралы теориялық мәліметтерінің болуы: биговальді, желімдеу, бүктеу машиналар және баспақ; 9.2.8.9 картон ажыратқыш білдек (папшер) туралы түсінік беру
	2.9 Практикалық жұмыстар	9.2.9.1 таза тауарларды дайындауды игеру (білім алушы дәптері, жазба кітапшасы, блокнот); 9.2.9.2 дәптер қағаздарын бүктеуді өндіру; 9.2.9.3 тігу тәсілдері бойынша дәптерлерді блокке бірізділікпен біріктіру; 9.2.9.4 өңірбетті бұйымдардың алғашқы және соңғы парағына дайындау және жапсыру; 9.2.9.5 блок түбін жапсыру; 9.2.9.6 үш жағынан блокты кесуді игеру: алды, басы, құйыршығы; 9.2.9.7 мұқаба қабын дайындау: пішім жақтарын, қайта қою, шпация үлгісін; 9.2.9.8 түбіртекке жақтарын жинауды іске асыру; 9.2.9.9 құрамды мұқабаларда жабық мұқабаларды жасау; 9.2.9.10 мұқаба қабын әрлеуді жасау; 9.2.9.11 мұқаба қабына блокты дайындау және қою
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	9.2.10.1 әртүрлі жұмыс түрлері үшін желімнің қажет түрін өз бетінше таңдау; 9.2.10.2 қажетті қоюлық пен жабысқақтықты ала отырып, жұмыс үшін желім дайындау; 9.2.10.3 қол және машина жұмысы үшін қажетті желімді өз бетінше қолдану; 9.2.10.4 екі, үш, төрт бүгуге бүктей алу; 9.2.10.5 технологиялық карта бойынша өз бетінше жоспарлау; 9.2.10.6 техникалық есеп бойынша есеп жасау; 9.2.10.7 сызбаға, техникалық суретке сүйене отырып, пішу мен құрастыруды өз бетінше жасау; 9.2.10.8 операциялардың тәртібін сақтай отырып, брошюралық бұйымдарды өз бетінше жасау; 9.2.10.9 бір дәптерлік бұйымдарды біріктіру тәсілдері туралы өз бетінше шешім қабылдау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарынан көрініс табатын ой мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өзінің және өзгенің жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивные комментарии қабылдау және ұсыныс беру; 9.3.1.3 дайын жұмысты барлық сыныпқа презентациялау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	9.3.2.1 брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1."Материалтану"	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әртүрлі мәдениет, нәсіл, діни сенім адамдарына толеранттық таныту
	1.2 Техникалық мәліметтер	10.1.2.1 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды өз бетінше таңдау
	1.3.Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.4.1 көп функциялы баспақтағы қауіпсіз жұмыс ережесін орындау; 10.1.4.2 электр ламинаторындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 еңбек ұжымындағы кәсіби әдепті сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік туралы түсінігінің болуы
2."Еңбектің дайындау технологиялары	2.1. Аппликация	10.2.1.1 "аппликация" техникасында материал таңдау дағдыларын игеру; 10.2.1.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.1.3 әртүрлі материалдардан аппликация техникасын меңгеру; 10.2.1.4 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын құралдарды, тетіктерді білу
	2.2 Картонаж өндірісі	10.2.2.1 картонаж бұйымдарын модельдеу және сызу арқылы картонаж бұйымдарының модельдерін дайындау
	2.3.Мұқаба өндірісі	10.2.3.1 еңбек затын дайындау дәйектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.3.2 тұрмыстағы еңбек затының тағайындалуы мен қолданылуын біл
	2.4 Брошюралық бұйымдар	10.2.4.1 брошюралық өнімдерді өнеркәсіптік дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.4.2 білім алушыларға брошюралық бұйымдардың түрлері және олардың құрылымдық ерекшеліктері туралы түсінік беру
	2.5 Кітаптың түбі	10.2.5.1 білім алушыларды баспахана құрылғыларымен таныстыру (цех, аумақ); 10.2.5.2 мұқаба-брошюралық процестерді орындау үшін негізгі білдектер мен машиналар туралы түсінік беру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	10.2.6.1 рельефті бедер туралы түсінік беру; 10.2.6.2 жұқалтыр бедері үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	10.2.7.1 кітаптың бүліну түрлерін анықтай отырып, практикалық біліктер мен дағдыларды бекіту; 10.2.7.2 жөндеудің күрделілік дәрежесін орнату; 10.2.7.3 кітаптың ішкі және сыртқы бүлінулерін жою
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	10.2.8.1 полиграфиялық құралмен жұмыс барысында практикада алған білімдерін қолдану; 10.2.8.2 құралдардың негізгі жұмыс бөлімдерін білу, жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 10.2.8.3 әр машинада операцияны бірізділікпен орындау, сәйкес материалды қолдану; 10.2.8.4 құралдың техникалық жағдайын қадағалау жөнделмеген жағдайында шаралар қолдану
	2.9 Практикалық жұмыстар	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру.
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	10.3.2.1 кітап бұйымдарын дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
2-тоқсан
1."Материалтану"	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әртүрлі мәдениет, нәсіл, діни сенім адамдарына толеранттық таныту; 10.1.1.2 материалдар мен еңбек заттарын дайындау тәсілдерін салыстыру, талдау
	1.2 Техникалық мәліметтер	10.1.2.1 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды өз бетінше таңдау; 10.1.2.2 полиграфияда қолданылатын материалдардың салыстырмалы анализін жасау; 10.1.2.3 технологиялық карта, техникалық сурет, үлгі бойынша өз бетінше жұмыс істеу
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау; 10.1.3.3 синтетикалық материалды сыртқы көрінісі, сипап-сезу және жану сипаты бойынша анықтау
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.4.1 көп функциялы баспақтағы қауіпсіз жұмыс ережесін орындау; 10.1.4.2 электр ламинаторындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 10.1.4.3 қол және машина операцияларын орындау барысындағы қауіпсіздік ережесін сақтау.
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 еңбек ұжымындағы кәсіби әдепті сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.3 оқу-еңбек ұжымындағы тіл табысқыштық туралы түсінігінің болуы
2."Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	10.2.1.1 "аппликация" техникасында материал таңдау дағдыларын игеру; 10.2.1.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.1.3 әртүрлі материалдардан аппликация техникасын меңгеру; 10.2.1.4 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын құралдарды, тетіктерді білу; 10.2.1.6 өз бетінше суреттерді, түстік және композициялық ұйғарынды таңдау
	2.2 Картонаж өндірісі	10.2.2.1 картонаж бұйымдарын модельдеу және сызу арқылы картонаж бұйымдарының модельдерін дайындау; 10.2.2.2 картон дайындамасын кесіп алуды орындау; 10.2.2.3 картонаж бұйымдарының жаймасын үлгі бойынша жинауды орындау
	2.3 Мұқаба өндірісі	10.2.3.1 еңбек затын дайындау дәйектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.3.2 тұрмыстағы еңбек затының тағайындалуы мен қолданылуын білу; 10.2.3.3 үлгімен салстыра отырып, орындалған жұмыстың сапасын бағалау; 10.2.3.4 полиграфиялық комбинаттағы мұқаба бұйымдарын құрастырудың әралуандылығы туралы жалпы түсінігінің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	10.2.4.1 брошюралық өнімдерді өнеркәсіптік дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.4.2 білім алушыларға брошюралық бұйымдардың түрлері және олардың құрылымдық ерекшеліктері туралы түсінік беру; 10.2.4.3 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана алу
	2.5 Кітаптың түбі	10.2.5.1 білім алушыларды баспахана құрылғыларымен таныстыру (цех, аумақ); 10.2.5.2 мұқаба-брошюралық процестерді орындау үшін негізгі білдектер мен машиналар туралы түсінік беру; 10.2.5.3 өндірісте машина тәсілімен түптеуіш операцияларды орындау мен мектеп шеберханасы жағдайында бағдарлануға ұмтылу
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	10.2.6.1 рельефті бедер туралы түсінік беру; 10.2.6.2 жұқалтыр бедері үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 10.2.6.3 алтындалған баспақ құрылғысын зерделеу (температуралық жұмыс режимі, материалға және клавишаның тағайындалуына байланысты)
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	10.2.7.1 кітаптың бүліну түрлерін анықтай отырып, практикалық біліктер мен дағдыларды бекіту; 10.2.7.2 жөндеудің күрделілік дәрежесін орнату; 10.2.7.3 кітаптың ішкі және сыртқы бүлінулерін жою; 10.2.7.4 жөндеудің қатаң дәйектілігін жасау
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	10.2.8.1 полиграфиялық құралмен жұмыс барысында практикада алған білімдерін қолдану; 10.2.8.2 құралдардың негізгі жұмыс бөлімдерін білу, жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 10.2.8.3 әр машинада операцияны бірізділікпен орындау, сәйкес материалды қолдану; 10.2.8.4 құралдың техникалық жағдайын қадағалау жөнделмеген жағдайында шаралар қолдану; 10.2.8.5 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану, жұмысқа талдау жасап, түсіндіре отырып, барлық жұмыс тәсілдерін көрсету; 10.2.8.6 алдағы және орындалған жұмыс жоспары туралы есепті ауызша ұсыну
	2.9 Практикалық жұмыстар	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру; 10.2.9.4 беловых және кітап бұйымдарын модельдеу; 10.2.9.5 сызба бойынша бағдарлану, берілген жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау; 10.2.9.6 стремиться бұйымдарға технологиялық карта құрастыруға ұмтылу
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	10.2.10.1 жұмысқа деген жұмсақ мұқаба үшін өз бетінше машина дайындау; 10.2.10.2 брошюралық бұйымдарды дайындау барысында түптеуіш құралдарды өз бетінше қолдану; 10.2.10.3 қауіпсіздік техникасын сақтау; 10.2.10.4 желім машинасын жұмысқа өз бетінше дайындау; 10.2.10.5 брошюралық бұйымдарды бекіту бойынша машиналарды қолдану үшін өз бетінше таңдау жасау; 10.2.10.6 берілген өлшемі бойынша үш жағынан блоктар мен бұйымдарды кесу үшін гильотинамен өз бетінше қолдану (алды, құйыршығы, басы)
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделе отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	10.3.2.1 кітап бұйымдарын дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
3-тоқсан
1."Материалтану"	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әртүрлі мәдениет, нәсіл, діни сенім адамдарына толеранттық таныту; 10.1.1.2 материалдар мен еңбек заттарын дайындау тәсілдерін салыстыру, талдау
	1.2 Техникалық мәліметтер	10.1.2.1 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды өз бетінше таңдау; 10.1.2.2 полиграфияда қолданылатын материалдардың салыстырмалы анализін жасау 10.1.2.3 технологиялық карта, техникалық сурет, үлгі бойынша өз бетінше жұмыс істеу; 10.1.2.4дайындалатын бұйымды жоспарлауды іске асыру
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау; 10.1.3.3 синтетикалық материалды сыртқы көрінісі, сипап-сезу және жану сипаты бойынша анықтау; 10.1.3.4 ақаулар мен өндірістік ақаулар туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.5 жаңа материалдар мен олардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.6 синтетикалық және табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды сақтау және күту туралы түсінігінің болуы
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.4.1 көп функциялы баспақтағы қауіпсіз жұмыс ережесін орындау; 10.1.4.2 электр ламинаторындағы қауіпсіз жұмыс ережесін сақтау; 10.1.4.3 қол және машина операцияларын орындау барысындағы қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.4.4 электр қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау; 10.1.4.5 өрт қауіпсіздігі бойынша талаптарды сақтау
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 еңбек ұжымындағы кәсіби әдепті сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.3 оқу-еңбек ұжымындағы тіл табысқыштық туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.4 өндірістегі біліктілік дәрежелерімен танысу.
2 "Еңбектің дайындау технологиялары"	2.1 Аппликация	10.2.1.1 "аппликация" техникасында материал таңдау дағдыларын игеру; 10.2.1.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.1.3 әртүрлі материалдардан аппликация техникасын меңгеру; 10.2.1.4 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын құралдарды, тетіктерді білу; 10.2.1.6 өз бетінше суреттерді, түстік және композициялық ұйғарынды таңдау; 10.2.1.7 шығармашылық пен қиялын таныту 10.2.1.8 фон таңдау, эскиз құрастыру, суретті фонға ауыстыру; 10.2.1.9 жапсыру технологиясын игеру; 10.2.1.10 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу; 10.2.1.11 аппликация техникасы үшін жарамды қағаздарды пайдалану (үстел үстілік, мәрмәр, шегрен, ығыстырылған, барқыт, күміс, қола)
	2.2 Картонаж өндірісі	10.2.2.1 картонаж бұйымдарын модельдеу және сызу арқылы картонаж бұйымдарының модельдерін дайындау; 10.2.2.2 картон дайындамасын кесіп алуды орындау; 10.2.2.3 картонаж бұйымдарының жаймасын үлгі бойынша жинауды орындау; 10.2.2.4 дайындалған бұйымды талдау және үлгімен салыстыру
	2.3 Мұқаба өндірісі	10.2.3.1 еңбек затын дайындау дәйектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.3.2 тұрмыстағы еңбек затының тағайындалуы мен қолданылуын білу; 10.2.3.3 үлгімен салстыра отырып, орындалған жұмыстың сапасын бағалау; 10.2.3.4 полиграфиялық комбинаттағы мұқаба бұйымдарын құрастырудың әралуандылығы туралы жалпы түсінігінің болуы; 10.2.3.5 комбинаттағы өнімнің жоспарлануы мен нормалары туралы түсінігінің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	10.2.4.1 брошюралық өнімдерді өнеркәсіптік дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.4.2 білім алушыларға брошюралық бұйымдардың түрлері және олардың құрылымдық ерекшеліктері туралы түсінік беру; 10.2.4.3 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана алу; 10.2.4.4 технологиялық карта мен техникалық сурет бойынша бұйым дайындау; 10.2.4.5 өз жұмысы мен үлгіні салыстырмалы талдауды құрастыру
	2.5 Кітаптың түбі	10.2.5.1 білім алушыларды баспахана құрылғыларымен таныстыру (цех, аумақ); 10.2.5.2 мұқаба-брошюралық процестерді орындау үшін негізгі білдектер мен машиналар туралы түсінік беру; 10.2.5.3 өндірісте машина тәсілімен түптеуіш операцияларды орындау мен мектеп шеберханасы жағдайында бағдарлануға ұмтылу; 10.2.5.4 баспахана бұйымы мен мектеп шеберханасында жасалған бұйым арасындағы айырмашылықты көру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	10.2.6.1 рельефті бедер туралы түсінік беру; 10.2.6.2 жұқалтыр бедері үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 10.2.6.3 алтындалған баспақ құрылғысын зерделеу (температуралық жұмыс режимі, материалға және клавишаның тағайындалуына байланысты); 10.2.6.4 жұмысқа баспақты дайындай алу, бедерлеу түрін анықтау; 10.2.6.5 жұмыс үстелінде клише орналастыру және дайындау; 10.2.6.6 көп функциялы баспақта жұмыстың дәйектілігімен танысу
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	10.2.7.1 кітаптың бүліну түрлерін анықтай отырып, практикалық біліктер мен дағдыларды бекіту; 10.2.7.2 жөндеудің күрделілік дәрежесін орнату; 10.2.7.3 кітаптың ішкі және сыртқы бүлінулерін жою; 10.2.7.4 жөндеудің қатаң дәйектілігін жасау; 10.2.7.5 күрделі біріктірілген жөндеу жұмысы түсінігі (дәптерден мұқабалы қақпаққа дейін); 10.2.7.6 күрделі біріктірілген жұмыс барысындағы операция дәйектілігі
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	10.2.8.1 полиграфиялық құралмен жұмыс барысында практикада алған білімдерін қолдану; 10.2.8.2 құралдардың негізгі жұмыс бөлімдерін білу, жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 10.2.8.3 әр машинада операцияны бірізділікпен орындау, сәйкес материалды қолдану; 10.2.8.4 құралдың техникалық жағдайын қадағалау жөнделмеген жағдайында шаралар қолдану; 10.2.8.5 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану, жұмысқа талдау жасап, түсіндіре отырып, барлық жұмыс тәсілдерін көрсету; 10.2.8.6 алдағы және орындалған жұмыс жоспары туралы есепті ауызша ұсыну; 10.2.8.7 орындалған бұйымдардың сапасын талдауға ұмтылу; 10.2.8.8 брошюра бұйымдары үшін баспа құралдарында дәйекті операция жүргізу; 10.2.8.9 түптеуші құралдардағы жұмыс барысында теориялық білімдерін қолдану; 10.2.8.10 түптеуші құралдардың негізгі бөліктерін атау; 10.2.8.11 картон ажыратқыш білдектің шектеулі-бағыттаушы сызғышында жұмысты іске асыру
	2.9 Практикалық жұмыстар	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру; 10.2.9.4 беловых және кітап бұйымдарын модельдеу; 10.2.9.5 сызба бойынша бағдарлану, берілген жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау; 10.2.9.6 стремиться бұйымдарға технологиялық карта құрастыруға ұмтылу; 10.2.9.7 тетікті дайындау және еңбекті операция бойынша бөлу барысында бұйымдарды орындау; 10.2.9.8 үлгісімен салыстыра отырып, бұйымдарды дайындау сапасын анықтау
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	10.2.10.1 жұмысқа деген жұмсақ мұқаба үшін өз бетінше машина дайындау; 10.2.10.2 брошюралық бұйымдарды дайындау барысында түптеуіш құралдарды өз бетінше қолдану; 10.2.10.3 қауіпсіздік техникасын сақтау; 10.2.10.4 желім машинасын жұмысқа өз бетінше дайындау; 10.2.10.5 брошюралық бұйымдарды бекіту бойынша машиналарды қолдану үшін өз бетінше таңдау жасау; 10.2.10.6 берілген өлшемі бойынша үш жағынан блоктар мен бұйымдарды кесу үшін гильотинамен өз бетінше қолдану (алды, құйыршығы, басы); 10.2.10.7 әртүрлі құрылымдалған блокноттар үшін материалдарды өз бетінше таңдау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделе отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3."Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2.Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	10.3.2.1 кітап бұйымдарын дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс
4-тоқсан
1."Материалтану"	1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әртүрлі мәдениет, нәсіл, діни сенім адамдарына толеранттық таныту; 10.1.1.2 материалдар мен еңбек заттарын дайындау тәсілдерін салыстыру, талдау
	1.2 Техникалық мәліметтер	10.1.2.1 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды өз бетінше таңдау; 10.1.2.2 полиграфияда қолданылатын материалдардың салыстырмалы анализін жасау; 10.1.2.3 технологиялық карта, техникалық сурет, үлгі бойынша өз бетінше жұмыс істеу; 10.1.2.4дайындалатын бұйымды жоспарлауды іске асыру; 10.1.2.5 еңбек заңнамасының негізгі мәліметтері туралы түсінігінің болуы
	1.3 Материалтану "қағаз бен картон өндірісі және олардың қасиеттері"	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау; 10.1.3.3 синтетикалық материалды сыртқы көрінісі, сипап-сезу және жану сипаты бойынша анықтау; 10.1.3.4 ақаулар мен өндірістік ақаулар туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.5 жаңа материалдар мен олардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.6 синтетикалық және табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды сақтау және күту туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.7 баспа ұйымдарын күтуді іске асыру
	1.4 Баспа-түптеу құралдарында қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.3.1 брошюра бұйымдарын дайындау үшін қолданылатын материалдарды таңдауды іске асыру; 10.1.3.2 қатты түптеу бұйымдары үшін материал таңдау; 10.1.3.3 синтетикалық материалды сыртқы көрінісі, сипап-сезу және жану сипаты бойынша анықтау; 10.1.3.4 ақаулар мен өндірістік ақаулар туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.5 жаңа материалдар мен олардың қасиеттері туралы түсінігінің болуы; 10.1.3.6 синтетикалық және табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды сақтау және күту туралы түсінігінің болуы
	1.5 Әдеп және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 еңбек ұжымындағы кәсіби әдепті сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.3 оқу-еңбек ұжымындағы тіл табысқыштық туралы түсінігінің болуы; 10.1.5.4 өндірістегі біліктілік дәрежелерімен танысу; 10.1.5.5 еңбек ақының өсуі неге байланысты екені туралы түсінігінің болуы
2."Еңбектің дайындау технологиялары	2.1 Аппликация	10.2.1.1 "аппликация" техникасында материал таңдау дағдыларын игеру; 10.2.1.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.1.3 әртүрлі материалдардан аппликация техникасын меңгеру; 10.2.1.4 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын құралдарды, тетіктерді білу; 10.2.1.6 өз бетінше суреттерді, түстік және композициялық ұйғарынды таңдау; 10.2.1.7 шығармашылық пен қиялын таныту; 10.2.1.8 фон таңдау, эскиз құрастыру, суретті фонға ауыстыру; 10.2.1.9 жапсыру технологиясын игеру; 10.2.1.10 әртүрлі аппликация түрлерінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу; 10.2.1.11 аппликация техникасы үшін жарамды қағаздарды пайдалану (үстел үстілік, мәрмәр, шегрен, ығыстырылған, барқыт, күміс, қола); 10.2.1.12 ресімдеу жұмыстарында аппликация техникасын пайдалану (шақыру билеттері, құттықтау ашық хаттары, бағдарламалар, арнаулы құттықтаулар, кітапқа арналған белгі)
	2.2 Картонаж өндірісі	10.2.2.1 картонаж бұйымдарын модельдеу және сызу арқылы картонаж бұйымдарының модельдерін дайындау; 10.2.2.2 картон дайындамасын кесіп алуды орындау; 10.2.2.3 картонаж бұйымдарының жаймасын үлгі бойынша жинауды орындау; 10.2.2.4 дайындалған бұйымды талдау және үлгімен салыстыру; 10.2.2.5 картонаж бұйымдарының ресімдеу жұмыстарындағы талаптарды сақтау
	2.3 Мұқаба өндірісі	10.2.3.1 еңбек затын дайындау дәйектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.3.2 тұрмыстағы еңбек затының тағайындалуы мен қолданылуын білу; 10.2.3.3 үлгімен салстыра отырып, орындалған жұмыстың сапасын бағалау; 10.2.3.4 полиграфиялық комбинаттағы мұқаба бұйымдарын құрастырудың әралуандылығы туралы жалпы түсінігінің болуы; 10.2.3.5 комбинаттағы өнімнің жоспарлануы мен нормалары туралы түсінігінің болуы; 10.2.3.6 түптеуіш цех құралдары мен оның машиналары туралы түсінігінің болуы
	2.4 Брошюралық бұйымдар	10.2.4.1 брошюралық өнімдерді өнеркәсіптік дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.4.2 білім алушыларға брошюралық бұйымдардың түрлері және олардың құрылымдық ерекшеліктері туралы түсінік беру; 10.2.4.3 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада бағдарлана алу; 10.2.4.4 технологиялық карта мен техникалық сурет бойынша бұйым дайындау; 10.2.4.5 өз жұмысы мен үлгіні салыстырмалы талдауды құрастыру; 10.2.4.6 білім алушыларды брошюралық бұйымдарды дайындаудың жаңа технологиясымен таныстыру
	2.5 Кітаптың түбі	10.2.5.1 білім алушыларды баспахана құрылғыларымен таныстыру (цех, аумақ); 10.2.5.2 мұқаба-брошюралық процестерді орындау үшін негізгі білдектер мен машиналар туралы түсінік беру; 10.2.5.3 өндірісте машина тәсілімен түптеуіш операцияларды орындау мен мектеп шеберханасы жағдайында бағдарлануға ұмтылу; 10.2.5.4 баспахана бұйымы мен мектеп шеберханасында жасалған бұйым арасындағы айырмашылықты көру
	2.6 Ою шығармашылығы мен аппликация техникасын қолданып мұқабаларды ресімдеу	10.2.6.1 рельефті бедер туралы түсінік беру; 10.2.6.2 жұқалтыр бедері үшін көп функциялы баспақ құрылғысында бағдарлану; 10.2.6.3 алтындалған баспақ құрылғысын зерделеу (температуралық жұмыс режимі, материалға және клавишаның тағайындалуына байланысты); 10.2.6.4 жұмысқа баспақты дайындай алу, бедерлеу түрін анықтау; 10.2.6.5 жұмыс үстелінде клише орналастыру және дайындау; 10.2.6.6 көп функциялы баспақта жұмыстың дәйектілігімен танысу; 10.2.6.7 мұқаба қаптарын ресімдеу үшін материал таңдауды іске асыру
	2.7 Кітап-журнал өнімдерін жөндеу	10.2.7.1 кітаптың бүліну түрлерін анықтай отырып, практикалық біліктер мен дағдыларды бекіту; 10.2.7.2 жөндеудің күрделілік дәрежесін орнату; 10.2.7.3 кітаптың ішкі және сыртқы бүлінулерін жою; 10.2.7.4 жөндеудің қатаң дәйектілігін жасау; 10.2.7.5 күрделі біріктірілген жөндеу жұмысы түсінігі (дәптерден мұқабалы қақпаққа дейін); 10.2.7.6 күрделі біріктірілген жұмыс барысындағы операция дәйектілігі; 10.2.7.7 барлық ремонт түрлері үшін материал таңдауды іске асыру
	2.8 Түптеу шеберханасын техникалық жарақтандыру	10.2.8.1 полиграфиялық құралмен жұмыс барысында практикада алған білімдерін қолдану; 10.2.8.2 құралдардың негізгі жұмыс бөлімдерін білу, жұмыс орнын ұйымдастыра алу; 10.2.8.3 әр машинада операцияны бірізділікпен орындау, сәйкес материалды қолдану; 10.2.8.4 құралдың техникалық жағдайын қадағалау жөнделмеген жағдайында шаралар қолдану; 10.2.8.5 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлану, жұмысқа талдау жасап, түсіндіре отырып, барлық жұмыс тәсілдерін көрсету; 10.2.8.6 алдағы және орындалған жұмыс жоспары туралы есепті ауызша ұсыну; 10.2.8.7 орындалған бұйымдардың сапасын талдауға ұмтылу; 10.2.8.8 брошюра бұйымдары үшін баспа құралдарында дәйекті операция жүргізу; 10.2.8.9 түптеуші құралдардағы жұмыс барысында теориялық білімдерін қолдану; 10.2.8.10 түптеуші құралдардың негізгі бөліктерін атау; 10.2.8.11 картон ажыратқыш білдектің шектеулі-бағыттаушы сызғышында жұмысты іске асыру; 10.2.8.12 талшықтардың бағытын ескере отырып, картон ажыратқышта картонды ажырату тәртібін іске асыру
	2.9 Практикалық жұмыстар	10.2.9.1 еңбек опрацияларын жоспарлау жолын игеру; 10.2.9.2 кітаптар мен брошюралық бұйымдарды дайындау бойынша практикалық дағдыларды бекіту; 10.2.9.3 миниатюрных кітаптарды дайындау техникасын игеру; 10.2.9.4 беловых және кітап бұйымдарын модельдеу; 10.2.9.5 сызба бойынша бағдарлану, берілген жұмыс үшін материал мен құралдарды таңдау; 10.2.9.6 стремиться бұйымдарға технологиялық карта құрастыруға ұмтылу; 10.2.9.7 тетікті дайындау және еңбекті операция бойынша бөлу барысында бұйымдарды орындау; 10.2.9.8 үлгісімен салыстыра отырып, бұйымдарды дайындау сапасын анықтау; 10.2.9.9 бұйымдарға технологиялық карта толтыруды өз бетінше орындауға тырысу; 10.2.9.10 технологиялық картаны құрастырудың дұрыстығын тексеру
	2.10 Дербес жұмыс, жобалы тізім	10.2.10.1 жұмысқа деген жұмсақ мұқаба үшін өз бетінше машина дайындау; 10.2.10.2 брошюралық бұйымдарды дайындау барысында түптеуіш құралдарды өз бетінше қолдану; 10.2.10.3 қауіпсіздік техникасын сақтау; 10.2.10.4 желім машинасын жұмысқа өз бетінше дайындау; 10.2.10.5 брошюралық бұйымдарды бекіту бойынша машиналарды қолдану үшін өз бетінше таңдау жасау; 10.2.10.6 берілген өлшемі бойынша үш жағынан блоктар мен бұйымдарды кесу үшін гильотинамен өз бетінше қолдану (алды, құйыршығы, басы); 10.2.10.7 әртүрлі құрылымдалған блокноттар үшін материалдарды өз бетінше таңдау; 10.2.10.8 өз бетінше блокноттар дайындау (жиектері бар иілгіш мұқабада қалталық, үстел үстілік, ашық, кесілген)
3 "Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 техникалық терминдерді қолдана отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделе отырып, өзінің және өзгенің жұмыстарын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3 "Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.2 Оқу жылындағы бақылау қорытынды жұмыс	10.3.2.1 кітап бұйымдарын дайындау бойынша өз бетінше қорытынды жұмыс

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
7-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Гүл өсіру және көгалдандыру" оқу пәнінің мазмұны

87. "Кәсіби еңбекке баулу. Гүл өсіру және көгалдандыру" профилі бойынша бағдарлама төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1) 1 бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2 бөлім "Еңбек құралдарын дайындау технологиялары";

3) 3 бөлім "Еңбек құралдарын талдау және бағалау".

88. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) құралдар мен жабдықтар;

3) қауіпсіз жұмыс ережесі

4) мектеп алды алаңы;

6) этика және еңбек заңнамасы.

89. "Еңбек құралдарын дайындау технологиялары" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) топырақпен жұмыс;

2) бөлмеде гүл өсіру;

3) бақшада гүл өсіру;

4) практикалық қайталау.

5) құрылыс өндірісі. Ағаш шебері жұмысы;

6) еңбекті қорғау және ҚР еңбек заңнамасы.

90. "Еңбек құралдарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек құралдарын талдау және бағалау;

2) өзбетінше жұмыс;

3) қорытынды жұмыс.

91. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" кәсібінің ерекшелігімен танысу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ұмтылу	10.1.1.1 өзінің кәсби ынтасын ниеті бойынша таныту; 10.1.1.2 Заманауи өмірдің шарты ретінде еңбек әрекетін әдетке алу; 10.1.1.3 Көгалдандыру кабинетінің құралдарын күту
1.2 Құралдар мен жабдықтар	7.1.2.1 бөлме өсімдіктерін күту бойынша топырақты қопсыту үшін шашыратқыштар су құйғыш, ағаш колышки, қайшыны қолдан	8.1.2.1 гүлді өсімдіктерді кесу барысында секторларды қолдану, мектеп алаңдарындағы топырақты копсыту кезінде күректі пайдалану, гүлзарлар мен гүл бақшаларының топырақтарын тегістеу барысында тырнаны қолдану; 8.1.2.2 бөлме гүлдерін кесу кезінде кайшыны, секторларды қолдану, мектеп алаңдарында қарларды тазалау үшін күректі пайдалану	9.1.2.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандырудың көмегімен, мұғалімнің қадағалауымен мектеп алаңнындағы көгалдарды қию; 9.1.2.2 суару шлангілерін қолдану.	10.1.2.1 мұғалімнің қадағалауымен қаланың саябақтарындағы көгалдарды электр шаңсорғышпен қиюды орындау; 10.1.2.2 гүлзарлар мен гүл бақшаларын суғару кезінде замануаи гоферленген суармалы шлангілерді қолдану; 10.1.2.3 декаративті бақша күту мен гүл өсіруде еңбек ету механизмдерін білу
1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.3.1 суғарғышпен, қайшымен топырақты жұмсарту үшін пульве лизатором, қысқа қазық қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.2 практикалық жұмысты орындау барысында қауіпсіз техникалық ережелерді сақтау	8.1.3.1 тырна, күрек, сыпырғыш, бақша қайшылармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін сақтау; 8.1.3.2 гүл өсіру кабинетінде өз жұмыс орынын ұйымдастыру; 8.1.3.3 қыс мезгілінде мектеп алаңында жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау	9.1.3.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандыру, суармалы шлангілермен қауіпсіз жқмыс жасау ережелерін сақтау; 9.1.3.2 мектеп алдындағы алаңындағы гүл өсіру кабинетіндегі жұмыс орнында қауіпсіз жұмыс жасау ережесін білу	10.1.3.1 гоферленген шлангілермен, өндірістік электрлі газонокосилках қауіпсіз жұмыс жасау техникасын сақтау; 10.1.3.2 электор тоғымен жұмыс істеу талаптары бойынша қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.3.3 биік ағаштардан ұрықты жинау кезінде с шестом жұмыс істей білу
1.4 Мектеп алды алаңы	7.1.4.1 мектеп алды алаңында экскурсия жасау кезінде эстетиканы сақтау туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.4.2 мектеп территориясына түскен жапырақтарды тазалауды орындау; 7.1.4.3 алаңды тазалау, қоқыстарды жинау, сыпыруды орындау; 7.1.4.4 сақтау және кептіру үшін ұрықтарды таңдау, жинау орындау; 7.1.4.5 бақша гүлдерін көбейту туралы түсініктерінің болуы	8.1.4.1 мектеп аланындағы гулзарлар мен гүл бақшаларында өсетін гүлдердің атын білу; 8.1.4.2 саябақта, паркті, мектеп алаңының қардан тазалауды орындау; 8.1.4.3 бақша жолдарының күйін техникалық бақылау жүргізу; 8.1.4.4 жөндеуден өткен алаңдағы жолдардың беткі жақтарын тегізтеу, жөндеуден өткізу түрін анықтау, шлакпен толтыру, суару	9.1.4.1 мектеп гүлзаралары мен гүл бақшаларында өсетін гүлдерді (бір жылдық және көпжылдық) атын білу және күте білу; 9.1.4.2 мектеп алаңын безендіру үшін ашық топырақты жерлерге біржылдық гүл ұрықтарын қолдану; 9.1.4.3 гладиолус гүлінің түпкі ұрығының өсіп жетілу белгілерін, жинау, күту шарттарын,сақтау мерзімін анықтау; 9.1.4.4. мектеп алаңындағыдекаративті өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы	10.1.4.1 мектеп алаңындағы гүлдерді және гүлзарларды қайта отырғызу үшін гүлдерді өсіру; 10.1.4.2 гүлдерді безендіру мен өсімдіктерді таңдау бойынша гүлдердің сипаттау; 10.1.4.3 гүлдің күйін бағалау және гүлдердің сыңған жерлерін алып, тазалау; 10.1.4.4 практикалық қолдану және агротехникамен өсіру, биологиялық қасиеттері бойынша топтастырудағы гүлді өсімдіктерді бөлу туралы түсініктерінің болуы
1.5 Этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 гүл өсіру кабинетінде жүріс-тұрыс ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, киім формасы, киім этикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.5.3 жұмыс уақытын, демалыс уақытын, ақылы демалысқа шығу және оны безендіру туралы түсініктерінің болуы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас пен еңбек мәдениеті туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.2 гүл өсіру мен көгалдандыру маманың еңбекақысы, еңбек тәртібі, еңбек жұмысын орындау жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.3 еңбек кңтапшасы, медициналық тексеру, уақытша еңбекке жарамсыздық туралы түсініктерінің болуы	9.1.5.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну, түйіндеме дайындау, жұмысқа қабылдау туралы өтініш жасай білу; 9.1.5.2 еңбек келісімшартындағы еңбекті қорғау, қызметкерлер мен жұмыскерлердің міндеттері мен негізгі тережелері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.5.3 кепілдік пен компесаторлық төлем туралы мәліметтерінің болуы	10.1.5.1 оқу-еңбек ету ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік пен борш туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.3 тарифтік сетке бойынша төлеу түрлері мен көгалдандыру шаруашылығының жұмыскерлерінің біліктілік разрядтары туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 топта, ұжымда жұмыс жасау, құрдастарымен іскерлік қарым-қатынасқа түсу

2) 2-бөлім. "Еңбек құралдарын дайындау технологиялары":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Топырақпен жұмыс	7.2.1.1 топырақ қасиеттері туралы жалпы түсініктерінің болуы: түсі мен құнарлылығы; 7.2.1.2 сазды және құмды топырақты ажырату; түрі, қасиеті, белгілері; 7.2.1.3 өсімдік өсіру үшін қарашіріктің маңызы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.4 өсімдік жан-жағындағы және қатар арасындағы топырақты босансыту; 7.2.1.5 бұта мен көгал түріндегі жоғары сабақты өсімдіктерді орналастыру үшін топырақ алаңдарын даярлау; 7.2.1.6 мульчировалау амалымен мульче туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.8 өсімдіктің толыққанды өсіп жетілуінің өлшемі мен сипатына қарай ені аралығын анықтау; 7.2.1.9 отырғызу кезіндегі тұқым ды егудегі топырақтың тереңдігін анықтау	8.2.1.1 топырақ қосындысын (жер, құм, қарашірік) даярлау, гүл отырғызу үшін топырақты қопсыту және қатарларды, тұқымды отырғызуға дайындау; 8.2.1.2 топырақтың бүлінген беткі бөлігін алып тастау, топырақты жеңіл қопсыту, бұтақтар шыққан уақытта терең топырақты қопсыту; 8.2.1.3 қысқы көпжылдық отырғызу кезінде топырақ қосындысын, отырғызу шұңқырын даярлай білу; 8.2.1.4 отырғызу жоспарын орындау; 8.2.1.5 топырақтың сапалы болуын түсіну; 8.2.1.6 құымды және сазды топырақтарды анықтай білу; 8.2.1.7 басқа орынға отырғызу үшін орынға отырғызу ырақтарды анықта	9.2.1.1 гүл отырғызуға топырақты қазу; 9.2.1.2 ағаштың жанг-жағындағы топырақты қазу; 9.2.1.3 гүлзарды көп жыл пайдалану үшін топырақты даярлау; 9.2.1.4 алаңды қоқыстан тазалау, топырақты қопсыту, көпжылдық арамшөптің тамырларын таңдау, жылу; 9.2.1.5 қауіпсіздік техникасын сақтау арқылы тырнаны қолданумен көгалға шқптерді отырғызуға даярлау; 9.2.1.6 көгал шөптерін отырғызуды жүргізу; 9.2.1.7 топырақ тынайтқыштарды білу: маңызы, түрі (органикалық және минералды) түрлер арасындағы айырмашылықтар; 9.2.1.8 органикалық тыңайтқыштардың түрлерін білу: құс саңылаулары, қайнатпа, торф, компост; 9.2.1.9 қарашірікті білу: компосты даярлау, қызметі, алу; 9.2.1.10 гүл өсіру кезінде қолданылатын органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 9.2.1.11 минералды тыңайтқыштардың сипатын білу: түрлері (азотты, фосфорлы), сыртқы белгілері, қасиеті (суда еруі, сақтау); 9.2.1.12 минералды тыңайтқыштар құрамындағы пайдалы элементтерді білу; 9.2.1.13 кешенді минералды тыңайтқыштарды білу: түрлері (аммофос, нитрофоска), пайдасы; 9.2.1.14 минералды тыңайтқыштардың түсі, құрылымы, суда еріуі бойынша ажырату; 9.2.1.15 гүлді өсіру мақсатында минералды және органикалық тыңайтқыштарды алмастыра алу	10.2.1.1 отырғызу қатарын алмастыру; 10.2.1.2 хризантеманы отырғызу үшін шұңқырды қазу; 10.2.1.3 өсімдік жан-жағындағы топырақты нығыздау, суғару; 10.2.1.4 артық бұталарды кесу, бұтақтың жан-жағындағы топырақты қопсыту; 10.2.1.5 отырғызу жәшігін және топырақ қоспасын даярлау; 10.2.1.6 отырғызу жәшігіне қоспаны себуді орындау; 10.2.1.7 қысқы көпжылдық өсімдіктерді үгінділермен себу; 10.2.1.8 көп жыл олдану үшін гүлзарларды даярлауды орындау; 10.2.1.9 тыңайтқышты себу мен себу тереңдігін білу; 10.2.1.10 топырақты тегістеу мен бір мезгілде себуді, компост, қайнатпа үгіндісін алмастыруды орындау; 10.2.1.11 бұталарды отырғызу үшін топырақ қоспасын даярлай білу; 10.2.1.12 әртүрлі бөлме өсімдіктерін отырғызу үшін топырақ қоспаларын даярлай білу; 10.2.1.13 бөлме және бақша гүлдері, бұта өсімдіктері үшін суару мен жер қоспаларын ажырату, оларға қажетті температураны сақтай білу; 10.2.1.14 ағаштарды отырғызу үшін топырақты даярлау ережесін орындау және білу: шұңқыр қазу, шұңқырдың беткі бөлігіне топырақ себу, органикалық тыңайтқыштармен топырақты алмастыру, шұңқырда төмпешік қалыптастыру, шұңқырға көшеттер құру, тамырларын орналастыру, топырақты себу және нығаыздау, суару, торфянды ұнтақтармен мульчировалау
2.2 Бөлмеде гүл өсіру	7.2.2.1 "бөлме өсімдіктері" ұғымын анықтауды түсіну; 7.2.2.2 гүлді өсімдіктердің құрылуын білу; 7.2.2.3 гүлді өсімдіктердің мүшелері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күтуді орындау: сарғайған жапырақты алып тастау, суару, желдету, су шашу, тұзды бөліктерін топырақтың жан-жағын тазарту; 7.2.2.5 бөлмені безендіру үшін қолданылатын бір жылдық гүлді өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.6 көбелек, қоңыз түрінде өсімдіктерді безендіру үшін декорды қолдану; 7.2.2.7 өсімдікті бөлу немесе қайта отырғызу қажеттілігін білу	8.2.2.1 адам өміріндегі жасыл өсімдіктің рөлін түсіну; 8.2.2.2 бүгінгі және өткен күндегі өсімдіктің өсуі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.3 негізгі бөлме өсімдіктері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау; 8.2.2.5 бөлме өсімдіктерінің өмірі, оған қажеті жылу, су және жарық туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.6 гүл отырғызу үшін гүл горшоктарын даярлау; 8.2.2.7 бөлме өсімдіктерін өсіру үшін микроклимат туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.8 әртүрлі бөлме өсімдіктерін тамыры, түбірі, сабағы мен жапырағы, формасы арқылы тану	9.2.2.1 бөлме өсімдіктерін өсіру; 9.2.2.2 бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу; 9.2.2.3 қысқа шыбықтары арқылы көбейьту амалы туралы түсініктерінің болуы, оның белсенді бөлігін көбейту; 9.2.2.4 тіреуіш құралдарын білу: тіреуіш, сетка, каркас, бамбукты таяқ палки, сақиналар; 9.2.2.5 амарилиса, гиппеаструманыпияз текті өсімдікті өсіру; 9.2.2.6 өсімдіктерді минералды тыңайтқыштармен тыңайтуға даярлау; 9.2.2.7 жарықтықпен, терезенің орналасуын ескеру; 9.2.2.8 өсімдіктерге зиян келтіргіштер мен ауруды алдын алу шараларын жүргізу; 9.2.2.9 бөлме өсімдіктерін көбейтуді білу: пияз түбірін, тамырын қайта отырғызу, жапырағын, сабағын бөлу; 9.2.2.10 кейбір бір жылдық гүлдерді отырғызудың ерекшеліктерін білу: отырғызу уақыты, топырақ құрамын, отырғызу жәшігінің көлемі, ұрыққа күтім жасау, суару ерекшеліктері	10.2.2.1 бөлме өсімдіктерін жапырақтары немесе сабағы арқылы көбейтуді орындау; 10.2.2.2 өсімдіктің формасы мен биіктігіне бақылау жасау; 10.2.2.3 сабағының жартысын, тамырын, жоғарғы бөліктерін кесуді орындау; 10.2.2.4 жүгері түбірі мен цикона негізінде әртүрлі тыңайтқыштарды пайдалану; 10.2.2.5 аурулар мен зиян келтіруді болдырмау үшін бөлме өсімдіктерінің ауруларын алдын алуды ічске асыру; 10.2.2.6 өсімдіктің өсуі жарыққа байланысты екенін саналы түрде түсіну; 10.2.2.7 бөлме өсімдіктері мен гүлдер арқылы безендіру; 10.2.2.8 кесілген гүлдерді вазада сақтау ұзақтығын білу; 10.2.2.9 гүл шоғын құру және безендіре білу; 10.2.2.10 сыйлық себеттеріне гүлдерді безендіру және құра білу.
2.3 Бақшада гүл өсіру	7.2.3.1 гүлзар мен көгалдарға егілетін бір жылдық ірі ұрықты өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 бір жылдық өсімдіктердің сипатын білу: декоративті сапасы, өсіп-өну кезеңі, декаративті сапаны сақтау ұзақтығы; 7.2.3.3 гүлді өсімдіктердің түрлерін ажырату:, мәдениеті және әдемілікке арналған бақша гүлдерден бөлме гүлдерін; 7.2.3.3 календула, бархатцев, настурции гүлді өсімдіктердің ұрықтарының жетілуін анықтау; 7.2.3.4 қыстайтын және қысқа төзімді емес көпжылдық гүлдерді, мысалы, пион, қызғалдақ, хризантем, георгин тану; 7.2.3.5 өзінің мектеп алдындағы бақша гүлдері мен өсімдіктері туралы білу; 7.2.3.6 қыс мерзімінде бақша жолдарын тазалау бойынша мектеп алаңын тазалауды орындау; 7.2.3.7 гүлзарға және бұтақтарға қарды ию; 7.2.3.8 көктемдік жұмыс мектеп алаңындағы гүлзарлар мен бақшаларды тазалауды орындау; 7.2.3.9 ұсақ ұрықты гүлдерді егу ережесі мен бейімділігі, мақсаты туралы білу; 7.2.3.10 ұрықтарды рет бойынша қағаздарды даярлай білу; 7.2.3.11 жергілікті жағдаятта өсіру үшін бір жылдық гүлдерді таңдай білу: декоративті сапасы, биологиялық өзгешелігі; 7.2.3.12 көлеміне қарай ұрықты отырғызу тереңдігін білу; 7.2.3.13 бір жылдық гүлді өсімдіктерді күту ережелерін білу; 7.2.3.14 көптеген жас бұтақтардың жан-жағына бір жылдық гүлді өсімдіктерді отырғызу туралы білу: себеп-салдары; 7.2.3.15 өсімдіктің толық дамыған өлшемінің қатардағы өсімдіктер арасындағы қашықтықты білу	8.2.3.1 ашық жерлерде өсірілетін (космея, василек, дельфиниум, иберис) гүлдер туралы білу; 8.2.3.2 ұрықтың жетілгенің білу 8.2.3.3 гүлді өсімдіктердің өсіп-өнетін ұрықтарды жинау амалдарын білу ; 8.2.3.4 гүлді өсімдікті екі жылдық цикломмен, мысалы, маргаритка, анютты глазок және көпжылдық өсімдікпен гүлді безендіруде қолданылатын екі жылдық ретінде салыстыру; 8.2.3.2 жетілген ұрықтарды жарық, құрғақ бөлмеге жаюды орындау; 8.2.3.3 көпжылдық гүлді өсімдіктер туралы жалпы түсініктерінің болуы; 8.2.3.4 күз мерзімінде қысқы көпжылдық өсімдіктерді күту ережелерін білу; 8.2.3.5 өсімдіктер құрамын білу: жер асты және жер үсті бөліктерін; 8.2.3.6 Қысқы уақытқа жабуды және жапауды талап ететін көпжылдық гүлдердің түрлерін білу; 8.2.3.7 2-3 түрдегі көпжылдық қысқы өсімдіктердің түрлерін тану; 8.2.3.8 қалалық саябақтар мен қысқы бақтарды күту ережелерін білу; 8.2.3.9 жасыл өсімдіктерді күту бойынша қала шаруашылық жұмыскерлердің міндеттері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.10 ерте көктемгі күтімді талап ететін көпжылдық қысқы гүлді өсімдіктер туралы білу; 8.2.3.11 даланы гүлмен безендіру элементін білу: рабатка, бордюр, тотық отырғызу; 8.2.3.12 мектеп алдын безендіру үшін ашық жерге бір жылдық гүлді өсімдіктерді қолдану; 8.2.3.13 бір жылдық гүлді өсімдіктерден рабатты орналастыру жоспарын құра білу; 8.2.3.14 гүлмен безендіру элементтерін тану	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы; 9.2.3.4 бұтақтарды күту үшін құралдар мен бақша арасы және пышақтармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін білу; 9.2.3.5 бегония өсіру үшін жер қоспасының құрамын, егу уақыты мен ерекшелігін, ұрық арқылы түйнекті бегониялы ұрық немесе өсіп-өндірудің көмегімен көбейту амалын білу; 9.2.3.6 көп жылдық гүлді өсімдіктердің түрлерін сипатын білу: декаративті сапасы, биологиялық ерекшелігі; 9.2.3.7 ашық жерде өсетін, қыста өсетін және қыстамайтын өсімдікті ((канн, георгин, гладиолус) салыстыру; 9.2.3.8 канн сипатын білу: құрылуы, көбейюі, тамырларын сақтау, қайта отырғызу амалы; 9.2.3.9 отырғызу мерзіміне сай гладиолус пияз текті тұқымын отырғызуға даярлау; 9.2.3.10 қыстамайтын бақша гүлдерін (канн, гладиолус, георгин)сатып алу; 9.3.2.11 ашық жерде қызғалдақты отырғызу ерекшелігін білу: пияз текті түбірді таңдау, отырғызуға даярлау, өсіру үшін жағдаятты таңдау; 9.3.2.12 құлпынай бегониясын өсіру ерекшеліктерін орындау және білу: отырғызу мерзімі, жер қоспасының құрамын, суару, өсімдікті отырғызу орны; 9.2.3.13 жас қыста қыстайтын өсімдіктерді күту ережесін білу: шырша шыбықтарын даярлау ережесі, жабу қалындығы, қыс қарлармен жабу қалындығы; 9.2.3.14 гүлдеу мәдениетінің белгілерін топтастыра білу: өсіру орны, өмір ұзақтығының уақыты, декаративті сапасы, қысқы суыққа төзімділігі; 9.2.3.15 ашық және жабық жерлердегі, бір жылдық бірнеше жылдық, көпжылдық өсімдік гүлдерді ажырату; 9.2.3.16 әдемі гүлдейтін, декартивті жапырақты, кептірілген біржылдық гүлдерді білу; 9.2.3.17 қыстайтын және қысқа төзімсіз көпжылдық өсімдіктер туралы білу	10.2.3.1 теплица, парник, көшет құрылғысы және оны қолдану қызметі, түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 ашық жерде өсетін гүлдерді тану; 10.2.3.3 көп жылдық хризантеманы кесілген шыбықтары арқылы көбейту уақыты мен ережесі сақтау; 10.2.3.4 ұсақ хризанеманың артық бүйір жағындағы шыбықтары мен сабақтарын алып тастау; 10.2.3.5 әртүрлі түрлермен ағаштар мен бұталарды қиюды орындау: формалы, санитарлы, байыптаушы; 10.2.3.6 көп жылдық және бірнеше жылдық гүлдер мен гүлдейтін бұталарды (сирень, гортензия, пион) күздік және көктемдік отырғызуды орындау; 10.3.2.7 бақша раушан гүлін өсіру шартын білу және орындау: топырақты даярлау, тынайтқышты себу нормасын, ашық жерге отырғызу уақыты мен суару уақыты; 10.3.2.8 ашық ждерде өсіретін раушан гүлдерді жабу ережелерін білу, қысқа жабуды талап ететін: жабуға даярлау, артық бұтақтарын кесу, раушанды жабу, оның үстіне каркас себу; 10. 3.2.9 декаративті бақшада пайдаланылатын жасыл көгалдардың жалпы сипаттарын білу: түрлері (жалпы және шектеулі қолданылатын), маңызы (санитарлы-гигиеналық, мәдени-ағартушылық, архитетуралы-шығармашыл); 10.3.2.10 саябақ, орман саябақтарындағы ағаштар мен бұталарды білу; 10.3.2.11 ағаштар мен бұталарды отырғызу түрлерін білу: массив, топ, аллея, қатар отырғызу, бұтадан жасалған қоршау, жиегі, астығы және түрлер сипаты; 10.3.2.12 ағаштар мен бұтақтардың түрлерін білу: жапырақты және қылқан жапырақты, жергілікті ағаш түрлерін; бұл өсімдіктердің сыртқы келбетідегі ерекшеліктерін және сипаттарын; 10.3.2.13 бұтақтар мен ағаштарды жапырақтары, тамыры, формасы және ерекше белгілері бойынша анықтай білу; 10.3.2.14 бақшаны декаративтену бойынша жұмысты орындау; 10.3.2.15 ағаш және бұтақтармен көгалдандыру бойынша жапырақтар мен ұрықтарды таңдауды іске асыру; 10.3.2.16 гербарии жасау үшін ағаштар мен бұтақтардың жапырақтарын кептіру және ұрықтарын өсіп-өнгенің білдіретін белгілерді білу; 10.3.2.17 сырықпен қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтай отырып, биік ағаштардың жапырақтары мен ұрықтарын жинау амалдарын білу; 10.3.2.18 ағаштар мен бұтақтардың көшеттерін құруды білу: тамыр бөлігінің орналасуы, тамырлардың вертикалды және горизанталды орналасуы; 10.3.2.19 ағаштар мен бұталарды отырғызу ережесін білу: топырақты даярлау, органикалық тыңайтқыштарды қолдану; 10.3.2.15 бау бақша құрылыс стилін (тұрақты, ландшафт. аралас) білу
2.4 Практикалық қайталау	7.2.4.1 үй өсімдіктерін (топырақты қопсыту, суару) күтуді жүргізу; 7.2.4.2 біржылдық ірі ұрықты өсімдіктерді (қызғалдақ, ноготков, настурций) отырғызу үшін орынды таңдай білу; 7.2.4.3 гүлзарлар қатарының өлшемі бойынша топырақты күрекпен қопсыту; 7.2.4.4 маркер немесе жіптің көмегімен қатарларды белгілеуді іске асыра алу; 7.2.4.5 егістік қатарын тереңдетуді іске асыра алу; 7.2.4.6 гүлдердің ұрықтарын орналастыру жәгне салуды іске асыра алу; 7.2.4.7 бөлме гүлдерінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді жүргізе алу; 7.2.4.8 мектеп алаңындағы бір жылдық гүлдердің ұрықтарын жинауды орындау	8.2.4.1 үй гүлдерін қайта отырғызу үшін топырақты даярлау; 8.2.4.2 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызу немесе қайта егуді орындау; 8.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі күтуді орындау; 8.2.4.4 жіңіщке өсімдіктерді өңделген алаңға бағыттауды орындау; 8.2.4.5 өлшеу лентасы, жіп, маркедің көмегімен егіс қатарларын өлшеуді орындау; 8.2.4.6 өсімдік арасын және жан-жағындағы топырақты қопсыту; 8.2.4.7 шыбықтарын торларға байлай алу; 8.2.4.8 қол құралдармен рабаттың жан-жағын безендіру; 8.2.4.9 егіс кереуеттерін орналастыру	9.2.4.1 зиянкестер мен ауруды алдын алу үшін бөлме гүлдеріне ерітінділерді дайындау; 9.2.4.2 бөлме гүлдерінің жақсы өсуі үшін ерітінділерді даярлау және қолдану; 9.2.4.3 бөлме шартында петуния дәндерін өсіру; 9.2.4.4 петунияны отырғызу үшін көшеттеу жәшігін даярлау; 9.2.4.5 егу үшін жәшіктерді даярлау: топырақ қоспасын араластыру, топырақты суару, жылы бөлмеде жәшікті жылыту, маркерменмен егіс қатарын белгілеу, түбіне таза құмды себу, топырақпен жабу, ұрықты суару, пленкамен жабу; 9.2.4.6 қысқы сақтауға жүгері тұқымды тамырдың даярлығын тексеру; 9.2.4.7 гүлдерді бөлу, тік бұрыш және тік төрт бұрышқа бөлу бойынша жұмыс жүргізе алу; 9.2.4.8 минералды тыңайтқыштармен танысу үшін магазиндерге экскурсия жасауды жүзеге асыра алу	10.2.4.1 көпжылдық пияз текті гүлдерді (қызғалдақ, нарциссы, лилии) күзгі отырғызуды орындау; 10.2.4.2 ірі өсімдіктерді көбейту үшін оларды қайта бөліп алуды орындау; 10.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі егуді орындау; 10.2.3.4 ашық жерде өсетін раушандарды жабуды орындау; 10.2.3.5 бақша саябақ орындарында ағаштар мен бұталарды отырғызуды орындау; 10.2.3.6 ашық жерде және горшокта гүлді өсімдіктерді өсіру үшін жер қоспасын даярлай алу; 10.2.3.7 бақшада мезгілмен жұмыс жүргізуді орындау: күзгі жапырақтарды тазалау, жолдарды тазалау, раушан гүлдерге және жас қыстық өсімдіктер мен гүлдер беттеріне қар жабу, құрғақ бұтақтарды кесу, бұтақтар жан-жағына топырақты себу уборка осенних; 10.2.3.8 жолдар мен алаңдарды жөндеуді іске асыра алу

3) 3-бөлім "Еңбек құралдарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.1.3 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін анықтау және меңгеру; 7.3.1.4 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.5 еңбек жағдаяттарына (жұмысқа берілетін тапсырма)бағдарлана алу, нұсқаулықтарды есте сақтай алу; 7.3.1.6 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін тұсіну және білімін көрсету; 8.3.1.4 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.6 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.7 тапсырманы орындаудың реттілігін жоспарлау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау; 9.3.1.4 оқу-еңбек топтарына жемісті қосыла білу	10.3.1.1 өз жұмыс қызметін өзбетінше адекватты бағалау; 10.3.1.2 жеке тұлғалық құзыреттілік деңгейіне кәсіби талаптарды қою;заманауи өмірдің талабы ретінде еңбек қызметін әдетке алу; 10.3.1.3 орындалған жұмысты өзбетінше талдауды орындау; 10.3.1.4 жұмысты орындаудың техникалық кезектілігін құру; 10.3.1.5 кәсіби қимыл дағдылары қалыптасқан
3.2. Өзбетінше жұмыс. (болжамды тізім).	7.3.2.1 бөлме өсімдіктерін күтуді (топырақтың беткі бөлігін қопсытусімдіктерін күту; 7.3.2.2 бөлме гүлінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді іске асыра алу (пеларгония); 7.3.2.3 бақша мәдениет гүлдерінің ұрықтарын отырғызуды орындау	8.3.2.1 хлорофитумды қайта отырғызу үшін топырақ қоспа құрамын құрудыта отырғ; 8.3.2.2 фиалка гүлін отырғызу үшін бөліп алуды орындау; 8.3.2.3 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызуды орындау	9.3.2.1 зиянкесірлерден алдын алу үшін ерітінді даярлау және қолдану; 9.3.2.2 бөлме өсімдіктерінің жылдам өсуі үшін ерітінді даярлау және қолдана алу; 9.3.2.3 бақша мәдениет гүлдер көшеттерін сұрыптауды орындау	10.3.2.1 бақша пияз текті тұқымы бар көпжылдық гүлдерді (қызғалдақ, нарцис, гиацинт) күздік отырғызуды орындау; 10.3.2.2 көбейту үшін үлкен бөлме өсімдіктерін (алоэ, спатифиллум) бөлуді орындау; 10.3.2.3 қайта өсіп шығу үшін көпжылдық гүлді (канны, георгины) отырғызуды орындау; 10.3.2.4 ағаштар мен бұтақтарды отырғызуды іске асыра алу
null3.3 Қорытынды жұмыс. (оқу жылына)	7.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша (дифференциалды) қорытынды практикалық жұмыс орындау	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша (дифференциалды) қорытынды практикалық жұмыс орындау	9.3.3.1 емтиханда орындалатын және еңбек бойынша біртекті жұмысты өзбетінше орындау	10.3.3.1 емтиханда орындалатын және еңбек бойынша біртекті жұмысты өзбетінше орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Гүл өсіру және көгалдандыру" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру мен көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін анықтау және меңгеру; 7.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" кәсібінің ерекшелігімен танысу
	1.5 ҚР-ның этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 гүл өсіру кабинетінде жүріс-тұрыс ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, киім формасы, киім этикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	7.1.2.1 бөлме өсімдіктерін күту бойынша топырақты қопсыту үшін шашыратқыштар су құйғыш, ағаш колышки, қайшыны қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.3.1 суғарғышпен, қайшымен топырақты жұмсарту үшін пульве, лизатормен, қысқа қазық қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы түсініктерінің болуы
	1.4 Мектеп алды алаңы	7.1.4.1 мектеп алды алаңында экскурсия жасау кезінде эстетиканы сақтау туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.1.4.2 мектеп территориясына түскен жапырақтарды тазалауды орындау
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	7.2.1.1 топырақ қасиеттері туралы жалпы түсініктерінің болуы: түсі мен құнарлылығы; 7.2.1.2 сазды және құмды топырақты ажырату; түрі, қасиеті, белгілері
	2.2 Бөлмеде гүл отырғызу	7.2.2.1 "бөлме өсімдіктері" ұғымын анықтауды түсіну; 7.2.2.3 гүлді өсімдіктердің мүшелері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күтуді орындау: сарғайған жапырақты алып тастау, суару, желдету, су шашу, тұзды бөліктерін топырақтың жан-жағын тазарту
	2.3 Бақшада гүл өсіру	7.2.3.1 гүлзар мен көгалдарға егілетін бір жылдық ірі ұрықты өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 бір жылдық өсімдіктердің сипатын білу: декоративті сапасы, өсіп-өну кезеңі, декаративті сапаны сақтау ұзақтығы; 7.2.3.3 гүлді өсімдіктердің түрлерін ажырату:, мәдениеті және әдемілікке арналған бақша гүлдерден бөлме гүлдерін; 7.2.3.3 календула, бархатцев, настурции гүлді өсімдіктердің ұрықтарының жетілуін анықтау; 7.2.3.4 қыстайтын және қысқа төзімді емес көпжылдық гүлдерді, мысалы, пион, қызғалдақ, хризантем, георгин тану
	2.4 Практикалық қайталау	7.2.4.1 үй өсімдіктерін (топырақты қопсыту, суару) күтуді жүргізу; 7.2.4.2 біржылдық ірі ұрықты өсімдіктерді (қызғалдақ, ноготков, настурций) отырғызу үшін орынды таңдай білу; 7.2.4.3 гүлзарлар қатарының өлшемі бойынша топырақты күрекпен қопсыту
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру мен көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін анықтау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	7.3.2.1 бөлме өсімдіктерін күтуді (топырақтың беткі бөлігін қопсыту, суару) орындау; 7.3.2.2 бөлме гүлінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді іске асыра алу (пеларгония)
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру мен көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін анықтау және меңгеру; 7.1.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" кәсібінің ерекшелігімен танысу
	1.5 ҚР-ның этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 гүл өсіру кабинетінде жүріс-тұрыс ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, киім формасы, киім этикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.3.1 суғарғышпен, қайшымен топырақты жұмсарту үшін пульве, лизатормен, қысқа қазық қауіпсіз жұмыс істеу ережелері туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	7.2.1.1 топырақ қасиеттері туралы жалпы түсініктерінің болуы: түсі мен құнарлылығы; 7.2.1.2 сазды және құмды топырақты ажырату; түрі, қасиеті, белгілері; 7.2.1.3 өсімдік өсіру үшін қарашіріктің маңызы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.4 өсімдік жан-жағындағы және қатар арасындағы топырақты босансыту
	2.2 Бөлмеде гүл отырғызу	7.2.2.1 "бөлме өсімдіктері" ұғымын анықтауды түсіну; 7.2.2.2 гүлді өсімдіктердің құрылуын білу; 7.2.2.3 гүлді өсімдіктердің мүшелері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күтуді орындау: сарғайған жапырақты алып тастау, суару, желдету, су шашу, тұзды бөліктерін топырақтың жан-жағын тазарту; 7.2.2.5 бөлмені безендіру үшін қолданылатын бір жылдық гүлді өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы
	2.3 Бақшада гүл өсіру	7.2.3.1 гүлзар мен көгалдарға егілетін бір жылдық ірі ұрықты өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 бір жылдық өсімдіктердің сипатын білу: декоративті сапасы, өсіп-өну кезеңі, декаративті сапаны сақтау ұзақтығы; 7.2.3.3 гүлді өсімдіктердің түрлерін ажырату:, мәдениеті және әдемілікке арналған бақша гүлдерден бөлме гүлдерін; 7.2.3.4 өзінің мектеп алаңындағы бақша гүлдері мен өсімдіктердің атауларын білу
	2.4 Практикалық қайталау	7.2.4.1 үй өсімдіктерін (топырақты қопсыту, суару) күтуді жүргізу; 7.2.4.2 біржылдық ірі ұрықты өсімдіктерді отырғызу үшін орынды таңдай білу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	7.3.1.4 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	7.3.2.1 бөлме өсімдіктерін күтуді (топырақтың беткі бөлігін қопсыту, суару) орындау; 7.3.2.2 бөлме гүлінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді іске асыра алу (пеларгония)
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" кәсібінің ерекшелігімен танысу
	1.5 ҚР-ның этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 гүл өсіру кабинетінде жүріс-тұрыс ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, киім формасы, киім этикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.3.2 практикалық жұмысты орындау барысында қауіпсіз техникалық ережелерді сақтау
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	7.2.1.1 топырақ қасиеттері туралы жалпы түсініктерінің болуы: түсі мен құнарлылығы; 7.2.1.2 сазды және құмды топырақты ажырату; түрі, қасиеті, белгілері; 7.2.1.3 өсімдік өсіру үшін қарашіріктің маңызы туралы түсініктерінің болуы
	2.2 Бөлмеде гүл отырғызу	7.2.2.1 "бөлме өсімдіктері" ұғымын анықтауды түсіну; 7.2.2.2 гүлді өсімдіктердің құрылуын білу; 7.2.2.3 гүлді өсімдіктердің мүшелері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күтуді орындау: сарғайған жапырақты алып тастау, суару, желдету, су шашу, тұзды бөліктерін топырақтың жан-жағын тазарту; 7.2.2.5 бөлмені безендіру үшін қолданылатын бір жылдық гүлді өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.6. көбелек, қоңыз түрінде өсімдіктерді безендіру үшін декорды қолдану; 7.2.2.7 өсімдікті бөлу немесе қайта отырғызу қажеттілігін білу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	7.2.3.1 гүлзар мен көгалдарға егілетін бір жылдық ірі ұрықты өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 бір жылдық өсімдіктердің сипатын білу: декоративті сапасы, өсіп-өну кезеңі, декаративті сапаны сақтау ұзақтығы; 7.2.3.3 гүлді өсімдіктердің түрлерін ажырату: мәдениеті және әдемілікке арналған бақша гүлдерден бөлме гүлдерін; 7.2.3.3 календула, бархатцев, настурции гүлді өсімдіктердің ұрықтарының жетілуін анықтау; 7.2.3.4 қыстайтын және қысқа төзімді емес көпжылдық гүлдерді, мысалы, пион, қызғалдақ, хризантем, георгин тану; 7.2.3.5 өзінің мектеп алаңындағы бақша гүлдері мен өсімдіктердің атауларын білу; 7.2.3.6 қыс мерзімінде бақша жолдарын тазалау бойынша мектеп алаңын тазалауды орындау; 7.2.3.7 гүлзарға және бұтақтарға қарды ию; 7.2.3.8 көктемдік жұмыс мектеп алаңындағы гүлзарлар мен бақшаларды тазалауды орындау; 7.2.3.9 ұсақ ұрықты гүлдерді егу ережесі мен бейімділігі, мақсаты туралы білу; 7.2.3.10 ұрықтарды рет бойынша қағаздарды даярлай білу; 7.2.3.11 жергілікті жағдаятта өсіру үшін бір жылдық гүлдерді таңдай білу: декоративті сапасы, биологиялық өзгешелігі
	2.4 Практикалық қайталау	7.2.4.1 үй өсімдіктерін (топырақты қопсыту, суару) күтуді жүргізу; 7.2.4.2 біржылдық ірі ұрықты өсімдіктерді (қызғалдақ, ноготков, настурций) отырғызу үшін орынды таңдай білу; 7.2.4.7 бөлме гүлдерінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді жүргізе алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1Еңбек құралдарын талдау және бағалау	7.3.1.4 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	7.3.2.1 бөлме өсімдіктерін күтуді (топырақтың беткі бөлігін қопсыту, суару) орындау; 7.3.2.2 бөлме гүлінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді іске асыра алу (пеларгония); 7.3.2.3 бақша мәдениет гүлдерінің ұрықтарын отырғызуды орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу; 7.1.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" кәсібінің ерекшелігімен танысу
	1.5 ҚР-ның этика және еңбек заңнамасы	7.1.5.1 гүл өсіру кабинетінде жүріс-тұрыс ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, киім формасы, киім этикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.5.2 ҚРеңбек заңнамасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.5.3 жұмыс уақытын, демалыс уақытын, ақылы демалысқа шығу және оны безендіру туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	7.1.3.2 практикалық жұмысты орындау барысында қауіпсіз техникалық ережелерді сақтау
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	7.2.1.1 топырақ қасиеттері туралы жалпы түсініктерінің болуы: түсі мен құнарлылығы; 7.2.1.2 сазды және құмды топырақты ажырату; түрі, қасиеті, белгілері; 7.2.1.3 өсімдік өсіру үшін қарашіріктің маңызы туралы түсініктерінің болуы 7.2.1.4 өсімдік жан-жағындағы және қатар арасындағы топырақты босансыту; 7.2.1.5 бұта мен көгал түріндегі жоғары сабақты өсімдіктерді орналастыру үшін топырақ алаңдарын даярлау; 7.2.1.6 мульчировалау амалымен мульче туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.8 өсімдіктің толыққанды өсіп жетілуінің өлшемі мен сипатына қарай ені аралығын анықтау; 7.2.1.9 отырғызу кезіндегі тұқым ды егудегі топырақтың тереңдігін анықтау
	2.2 Бөлмеде гүл отырғызу	7.2.2.1 "бөлме өсімдіктері" ұғымын анықтауды түсіну; 7.2.2.2 гүлді өсімдіктердің құрылуын білу; 7.2.2.3 гүлді өсімдіктердің мүшелері туралы жалпы түсініктерінің болуы; 7.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күтуді орындау: сарғайған жапырақты алып тастау, суару, желдету, су шашу, тұзды бөліктерін топырақтың жан-жағын тазарту; 7.2.2.5 бөлмені безендіру үшін қолданылатын бір жылдық гүлді өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.6. көбелек, қоңыз түрінде өсімдіктерді безендіру үшін декорды қолдану; 7.2.2.7 өсімдікті бөлу немесе қайта отырғызу қажеттілігін білу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	7.2.3.1 гүлзар мен көгалдарға егілетін бір жылдық ірі ұрықты өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 бір жылдық өсімдіктердің сипатын білу: декоративті сапасы, өсіп-өну кезеңі, декаративті сапаны сақтау ұзақтығы; 7.2.3.3 гүлді өсімдіктердің түрлерін ажырату: мәдениеті және әдемілікке арналған бақша гүлдерден бөлме гүлдерін; 7.2.3.3 календула, бархатцев, настурции гүлді өсімдіктердің ұрықтарының жетілуін анықтау; 7.2.3.4 қыстайтын және қысқа төзімді емес көпжылдық гүлдерді, мысалы, пион, қызғалдақ, хризантем, георгин тану; 7.2.3.5 өзінің мектеп алаңындағы бақша гүлдері мен өсімдіктердің атауларын білу; 7.2.3.6 қыс мерзімінде бақша жолдарын тазалау бойынша мектеп алаңын тазалауды орындау; 7.2.3.7 гүлзарға және бұтақтарға қарды ию; 7.2.3.8 көктемдік жұмыс мектеп алаңындағы гүлзарлар мен бақшаларды тазалауды орындау; 7.2.3.9 ұсақ ұрықты гүлдерді егу ережесі мен бейімділігі, мақсаты туралы білу; 7.2.3.10 ұрықтарды рет бойынша қағаздарды даярлай білу; 7.2.3.11 жергілікті жағдаятта өсіру үшін бір жылдық гүлдерді таңдай білу: декоративті сапасы, биологиялық өзгешелігі; 7.2.3.12 өсімдіктің толық дамыған өлшемінің қатардағы өсімдіктер арасындағы қашықтықты білу
	2.4 Практикалық қайталау	7.2.4.1 үй өсімдіктерін (топырақты қопсыту, суару) күтуді жүргізу; 7.2.4.2 біржылдық ірі ұрықты өсімдіктерді (қызғалдақ, ноготков, настурций) отырғызу үшін орынды таңдай білу; 7.2.4.3 гүлзарлар қатарының өлшемі бойынша топырақты күрекпен қопсыту; 7.2.4.4 маркер немесе жіптің көмегімен қатарларды белгілеуді іске асыра алу; 7.2.4.5 егістік қатарын тереңдетуді іске асыра алу; 7.2.4.6 гүлдердің ұрықтарын орналастыру жәгне салуды іске асыра алу; 7.2.4.7 бөлме гүлдерінің сары бояуын қалыптастыру және кесуді жүргізе алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	7.3.2.1 бөлме өсімдіктерін күтуді (топырақтың беткі бөлігін қопсыту, суару) орындау

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас пен еңбек мәдениеті туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	8.1.2.1 гүлді өсімдіктерді кесу барысында секторларды қолдану, мектеп алаңдарындағы топырақты копсыту кезінде күректі пайдалану, гүлзарлар мен гүл бақшаларының топырақтарын тегістеу барысында тырнаны қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.3.1 тырна, күрек, сыпырғыш, бақша қайшылармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	8.1.4.1 мектеп аланындағы гулзарлар мен гүл бақшаларында өсетін гүлдердің атын білу
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	8.2.1.1 топырақ ылғалдылығын тексеру; 8.2.1.2 құмды және сазды топырақты ажырата білу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	8.2.2.1 адам өміріндегі жасыл өсімдіктің рөлін түсіну; 8.2.2.2 бүгінгі және өткен күндегі өсімдіктің өсуі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.3 негізгі бөлме өсімдіктері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау
	2.3 Бақшада гүл өсіру	8.2.3.1 ашық жерлерде өсірілетін (космея, василек, дельфиниум, иберис) гүлдер туралы білу; 8.2.3.2 ұрықтың жетілгенің білу; 8.2.3.3гүлді өсімдіктердің өсіп-өнетін ұрықтарды жинау амалдарын білу; 8.2.3.4 гүлді өсімдікті екі жылдық цикломмен, мысалы, маргаритка, анютты глазок және көпжылдық өсімдікпен гүлді безендіруде қолданылатын екі жылдық ретінде салыстыру; 8.2.3.2 жетілген ұрықтарды жарық, құрғақ бөлмеге жаюды орындау; 8.2.3.3 көпжылдық гүлді өсімдіктер туралы жалпы түсініктерінің болуы; 8.2.3.4 күз мерзімінде қысқы көпжылдық өсімдіктерді күту ережелерін білу; 8.2.3.5 өсімдіктер құрамын білу: жер асты және жер үсті бөліктерін
	2.4 Практикалық қайталау	8.2.4.1 үй гүлдерін қайта отырғызу үшін топырақты даярлау; 8.2.4.2 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызу немесе қайта егуді орындау; 8.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі күтуді орындау; 8.2.4.4 жіңіщке өсімдіктерді өңделген алаңға бағыттауды орындау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.4 сөзінде техникалық терминдерді қолдану
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	8.3.2.1. хлорофитумды қайта отырғызу үшін топырақ қоспа құрамын құруды орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас пен еңбек мәдениеті туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.2 гүл өсіру мен көгалдандыру маманың еңбекақысы, еңбек тәртібі, еңбек жұмысын орындау жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	8.1.2.2 бөлме гүлдерін кесу кезінде кайшыны, секторларды қолдану, мектеп алаңдарында қарларды тазалау үшін күректі пайдалану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.3.2 гүл өсіру кабинетінде өз жұмыс орынын ұйымдастыру; 8.1.3.3 қыс мезгілінде мектеп алаңында жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	8.1.4.2 саябақта, паркті, мектеп алаңының қардан тазалауды орындау; 8.1.4.3 бақша жолдарының күйін техникалық бақылау жүргізу
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	8.2.1.1 топырақ қосындысын (жер, құм, қарашірік) даярлау, гүл отырғызу үшін топырақты қопсыту және қатарларды, тұқымды отырғызуға дайындау; 8.2.1.2 топырақтың бүлінген беткі бөлігін алып тастау, топырақты жеңіл қопсыту, бұтақтар шыққан уақытта терең топырақты қопсыту; 8.2.1.3 қысқы көпжылдық отырғызу кезінде топырақ қосындысын, отырғызу шұңқырын даярлай білу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	8.2.2.1 адам өміріндегі жасыл өсімдіктің рөлін түсіну; 8.2.2.2 бүгінгі және өткен күндегі өсімдіктің өсуі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.3 негізгі бөлме өсімдіктері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау; 8.2.2.5 бөлме өсімдіктерінің өмірі, оған қажеті жылу, су және жарық туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.6 гүл отырғызу үшін гүл горшоктарын даярлау; 8.2.2.7 бөлме өсімдіктерін өсіру үшін микроклимат туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.8 әртүрлі бөлме өсімдіктерін тамыры, түбірі, сабағы мен жапырағы, формасы арқылы тану
	2.3 Бақшада гүл өсіру	8.2.3.1 ашық жерлерде өсірілетін (космея, василек, дельфиниум, иберис) гүлдер туралы білу; 8.2.3.2 ұрықтың жетілгенің білу; 8.2.3.3 гүлді өсімдіктердің өсіп-өнетін ұрықтарды жинау амалдарын білу ; 8.2.3.4 гүлді өсімдікті екі жылдық цикломмен, мысалы, маргаритка, анютты глазок және көпжылдық өсімдікпен гүлді безендіруде қолданылатын екі жылдық ретінде салыстыру; 8.2.3.2 жетілген ұрықтарды жарық, құрғақ бөлмеге жаюды орындау; 8.2.3.3 көпжылдық гүлді өсімдіктер туралы жалпы түсініктерінің болуы; 8.2.3.4 күз мерзімінде қысқы көпжылдық өсімдіктерді күту ережелерін білу; 8.2.3.5 өсімдіктер құрамын білу: жер асты және жер үсті бөліктерін; 8.2.3.6 қысқы уақытқа жабуды және жапауды талап ететін көпжылдық гүлдердің түрлерін білу; 8.2.3.7 2-3 түрдегі көпжылдық қысқы өсімдіктердің түрлерін тану; 8.2.3.8 қалалық саябақтар мен қысқы бақтарды күту ережелерін білу; 8.2.3.9 жасыл өсімдіктерді күту бойынша қала шаруашылық жұмыскерлердің міндеттері туралы түсініктерінің болуы
	2.4 Практикалық қайталау	8.2.4.1 үй гүлдерін қайта отырғызу үшін топырақты даярлау; 8.2.4.2 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызу немесе қайта егуді орындау; 8.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі күтуді орындау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	8.3.1.3 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшелігін тұсіну және білімін көрсету; 8.3.1.4 сөзінде техникалық терминдерді қолдану
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	8.3.2.1 хлорофитумды қайта отырғызу үшін топырақ қоспа құрамын құруды орындау; 8.3.2.2 фиалка гүлін отырғызу үшін бөліп алуды орындау; 8.3.2.3 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызуды орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас пен еңбек мәдениеті туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.2 гүл өсіру мен көгалдандыру маманың еңбекақысы, еңбек тәртібі, еңбек жұмысын орындау жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.3 еңбек кңтапшасы, медициналық тексеру, уақытша еңбекке жарамсыздық туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	8.1.2.2 бөлме гүлдерін кесу кезінде кайшыны, секторларды қолдану, мектеп алаңдарында қарларды тазалау үшін күректі пайдалану; 8.1.3.3 қыс мезгілінде мектеп алаңында жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.3.2 гүл өсіру кабинетінде өз жұмыс орынын ұйымдастыру
	1.4 Мектеп алды алаңы	8.1.4.2 саябақта, паркті, мектеп алаңының қардан тазалауды орындау; 8.1.4.3 бақша жолдарының күйін техникалық бақылау жүргізу
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	8.2.1.1 топырақ қосындысын (жер, құм, қарашірік) даярлау, гүл отырғызу үшін топырақты қопсыту және қатарларды, тұқымды отырғызуға дайындау; 8.2.1.2 топырақтың бүлінген беткі бөлігін алып тастау, топырақты жеңіл қопсыту, бұтақтар шыққан уақытта терең топырақты қопсыту; 8.2.1.3 қысқы көпжылдық отырғызу кезінде топырақ қосындысын, отырғызу шұңқырын даярлай білу 8.2.1.4 отырғызу жоспарын орындау; 8.2.1.5 топырақтың сапалы болуын түсіну; 8.2.1.6 құымды және сазды топырақтарды анықтай білу; 8.2.1.7 басқа орынға отырғызу үшін жас өсімдіктерді қазып алуды білу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	8.2.2.1 адам өміріндегі жасыл өсімдіктің рөлін түсіну; 8.2.2.2 бүгінгі және өткен күндегі өсімдіктің өсуі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.3 негізгі бөлме өсімдіктері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау; 8.2.2.5 бөлме өсімдіктерінің өмірі, оған қажеті жылу, су және жарық туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.6 гүл отырғызу үшін гүл горшоктарын даярлау; 8.2.2.7 бөлме өсімдіктерін өсіру үшін микроклимат туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.8 әртүрлі бөлме өсімдіктерін тамыры, түбірі, сабағы мен жапырағы, формасы арқылы тану
	2.3 Бақшада гүл өсіру	8.2.3.1 ашық жерлерде өсірілетін (космея, василек, дельфиниум, иберис) гүлдер туралы білу; 8.2.3.2 ұрықтың жетілгенің білу; 8.2.3.3 гүлді өсімдіктердің өсіп-өнетін ұрықтарды жинау амалдарын білу ; 8.2.3.4 гүлді өсімдікті екі жылдық цикломмен, мысалы, маргаритка, анютты глазок және көпжылдық өсімдікпен гүлді безендіруде қолданылатын екі жылдық ретінде салыстыру; 8.2.3.2 жетілген ұрықтарды жарық, құрғақ бөлмеге жаюды орындау; 8.2.3.3 көпжылдық гүлді өсімдіктер туралы жалпы түсініктерінің болуы; 8.2.3.4 күз мерзімінде қысқы көпжылдық өсімдіктерді күту ережелерін білу; 8.2.3.5 өсімдіктер құрамын білу: жер асты және жер үсті бөліктерін; 8.2.3.6 қысқы уақытқа жабуды және жапауды талап ететін көпжылдық гүлдердің түрлерін білу; 8.2.3.7 2-3 түрдегі көпжылдық қысқы өсімдіктердің түрлерін тану; 8.2.3.8 қалалық саябақтар мен қысқы бақтарды күту ережелерін білу; 8.2.3.9 жасыл өсімдіктерді күту бойынша қала шаруашылық жұмыскерлердің міндеттері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.10 ерте көктемгі күтімді талап ететін көпжылдық қысқы гүлді өсімдіктер туралы білу; 8.2.3.11 даланы гүлмен безендіру элементін білу: рабатка, бордюр, тотық отырғызу; 8.2.3.12 мектеп алдын безендіру үшін ашық жерге бір жылдық гүлді өсімдіктерді қолдану
	2.4 Практикалық қайталау	8.2.4.1 үй гүлдерін қайта отырғызу үшін топырақты даярлау; 8.2.4.2 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызу немесе қайта егуді орындау; 8.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі күтуді орындау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	8.3.1.4 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	8.3.2.1 хлорофитумды қайта отырғызу үшін топырақ қоспа құрамын құруды орындау; 8.3.2.2 фиалка гүлін отырғызу үшін бөліп алуды орындау; 8.3.2.3 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызуды орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	8.1.5.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас пен еңбек мәдениеті туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.2 гүл өсіру мен көгалдандыру маманың еңбекақысы, еңбек тәртібі, еңбек жұмысын орындау жауапкершілігі, материалдық жауапкершілік туралы түсініктерінің болуы; 8.1.5.3 еңбек кңтапшасы, медициналық тексеру, уақытша еңбекке жарамсыздық туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	8.1.2.1 гүлді өсімдіктерді кесу барысында секторларды қолдану, мектеп алаңдарындағы топырақты копсыту кезінде күректі пайдалану, гүлзарлар мен гүл бақшаларының топырақтарын тегістеу барысында тырнаны қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	8.1.3.1 тырна, күрек, сыпырғыш, бақша қайшылармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	8.1.4.4 жөндеуден өткен алаңдағы жолдардың беткі жақтарын тегізтеу, жөндеуден өткізу түрін анықтау, шлакпен толтыру, суару
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	8.2.1.1 топырақ қосындысын (жер, құм, қарашірік) даярлау, гүл отырғызу үшін топырақты қопсыту және қатарларды, тұқымды отырғызуға дайындау; 8.2.1.2 топырақтың бүлінген беткі бөлігін алып тастау, топырақты жеңіл қопсыту, бұтақтар шыққан уақытта терең топырақты қопсыту; 8.2.1.3 қысқы көпжылдық отырғызу кезінде топырақ қосындысын, отырғызу шұңқырын даярлай білу 8.2.1.4 отырғызу жоспарын орындау; 8.2.1.5 топырақтың сапалы болуын түсіну; 8.2.1.6 құымды және сазды топырақтарды анықтай білу; 8.2.1.7 басқа орынға отырғызу үшін жас өсімдіктерді қазып алуды білу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	8.2.2.1 адам өміріндегі жасыл өсімдіктің рөлін түсіну; 8.2.2.2 бүгінгі және өткен күндегі өсімдіктің өсуі туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.3 негізгі бөлме өсімдіктері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.4 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау; 8.2.2.5 бөлме өсімдіктерінің өмірі, оған қажеті жылу, су және жарық туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.6 гүл отырғызу үшін гүл горшоктарын даярлау; 8.2.2.7 бөлме өсімдіктерін өсіру үшін микроклимат туралы түсініктерінің болуы; 8.2.2.8 әртүрлі бөлме өсімдіктерін тамыры, түбірі, сабағы мен жапырағы, формасы арқылы тану
	2.3 Бақшада гүл өсіру	8.2.3.1 ашық жерлерде өсірілетін (космея, василек, дельфиниум, иберис) гүлдер туралы білу; 8.2.3.2 ұрықтың жетілгенің білу; 8.2.3.3 гүлді өсімдіктердің өсіп-өнетін ұрықтарды жинау амалдарын білу ; 8.2.3.4 гүлді өсімдікті екі жылдық цикломмен, мысалы, маргаритка, анютты глазок және көпжылдық өсімдікпен гүлді безендіруде қолданылатын екі жылдық ретінде салыстыру; 8.2.3.2 жетілген ұрықтарды жарық, құрғақ бөлмеге жаюды орындау; 8.2.3.3 көпжылдық гүлді өсімдіктер туралы жалпы түсініктерінің болуы; 8.2.3.4 күз мерзімінде қысқы көпжылдық өсімдіктерді күту ережелерін білу; 8.2.3.5 өсімдіктер құрамын білу: жер асты және жер үсті бөліктерін; 8.2.3.6 қысқы уақытқа жабуды және жапауды талап ететін көпжылдық гүлдердің түрлерін білу; 8.2.3.7 2-3 түрдегі көпжылдық қысқы өсімдіктердің түрлерін тану; 8.2.3.8 қалалық саябақтар мен қысқы бақтарды күту ережелерін білу; 8.2.3.9 жасыл өсімдіктерді күту бойынша қала шаруашылық жұмыскерлердің міндеттері туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.10 ерте көктемгі күтімді талап ететін көпжылдық қысқы гүлді өсімдіктер туралы білу; 8.2.3.11 даланы гүлмен безендіру элементін білу: рабатка, бордюр, тотық отырғызу; 8.2.3.12 мектеп алдын безендіру үшін ашық жерге бір жылдық гүлді өсімдіктерді қолдану; 8.2.3.12 мектеп алдын безендіру үшін ашық жерге бір жылдық гүлді өсімдіктерді қолдану; 8.2.3.13 бір жылдық гүлді өсімдіктерден рабатты орналастыру жоспарын құра білу; 8.2.3.14 гүлмен безендіру элементтерін тану
	2.4 Практикалық қайталау	8.2.4.1 үй гүлдерін қайта отырғызу үшін топырақты даярлау; 8.2.4.2 бөлме өсімдіктерін қажет болған жағдайда қайта отырғызу немесе қайта егуді орындау; 8.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі күтуді орындау; 8.2.4.4 жіңіщке өсімдіктерді өңделген алаңға бағыттауды орындау; 8.2.4.5 өлшеу лентасы, жіп, маркедің көмегімен егіс қатарларын өлшеуді орындау; 8.2.4.6 өсімдік арасын және жан-жағындағы топырақты қопсыту; 8.2.4.7 шыбықтарын торларға байлай алу; 8.2.4.8 қол құралдармен рабаттың жан-жағын безендіру
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.3 Бақылау жұмыс	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша (дифференциалды) қорытынды практикалық жұмыс орындау

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1. өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну, түйіндеме дайындау, жұмысқа қабылдау туралы өтініш жасай білу
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	9.1.2.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандырудың көмегімен, мұғалімнің қадағалауымен мектеп алаңнындағы көгалдарды қию
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.3.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандыру, суармалы шлангілермен қауіпсіз жқмыс жасау ережелерін сақтау; 9.1.3.2 мектеп алдындағы алаңындағы гүл өсіру кабинетіндегі жұмыс орнында қауіпсіз жұмыс жасау ережесін білу
	1.4 Мектеп алды алаңы	9.1.4.1 мектеп гүлзаралары мен гүл бақшаларында өсетін гүлдерді (бір жылдық және көпжылдық) атын білу және күте білу; 9.1.4.3 гладиолус гүлінің түпкі ұрығының өсіп жетілу белгілерін, жинау, күту шарттарын,сақтау мерзімін анықтау; 9.1.4.4. мектеп алаңындағыдекаративті өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	9.2.1.1 гүл отырғызуға топырақты қазу; 9.2.1.2 ағаштың жанг-жағындағы топырақты қазу; 9.2.1.3 гүлзарды көп жыл пайдалану үшін топырақты даярлау; 9.2.1.4 алаңды қоқыстан тазалау, топырақты қопсыту, көпжылдық арамшөптің тамырларын таңдау; жылу; 9.2.1.5 қауіпсіздік техникасын сақтау арқылы тырнаны қолданумен көгалға шқптерді отырғызуға даярлау
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы
	2.3 Бақшада гүл өсіру	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы; 9.2.3.4 бұтақтарды күту үшін құралдар мен бақша арасы және пышақтармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін білу; 9.2.3.5 бегония өсіру үшін жер қоспасының құрамын, егу уақыты мен ерекшелігін, ұрық арқылы түйнекті бегониялы ұрық немесе өсіп-өндірудің көмегімен көбейту амалын білу
	null2.4 Практикалық қайталау	9.2.4. 1 зиянкестер мен ауруды алдын алу үшін бөлме гүлдеріне ерітінділерді дайындау; 9.2.4.2 бөлме гүлдерінің жақсы өсуі үшін ерітінділерді даярлау және қолдану; 9.2.4.3 бөлме шартында петуния дәндерін өсіру; 9.2.4.4 петунияны отырғызу үшін көшеттеу жәшігін даярлау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау;
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	9.3.2.1 зиянкесірлерден алдын алу үшін ерітінді даярлау және қолдану; 9.3.2.2 бөлме өсімдіктерінің жылдам өсуі үшін ерітінді даярлау және қолдана алу; 9.3.2.3 бақша мәдениет гүлдер көшеттерін сұрыптауды орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2. "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ұмтылу
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну, түйіндеме дайындау, жұмысқа қабылдау туралы өтініш жасай білу; 9.1.5.2 еңбек келісімшартындағы еңбекті қорғау, қызметкерлер мен жұмыскерлердің міндеттері мен негізгі тережелері туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.3.2 мектеп алдындағы алаңындағы гүл өсіру кабинетіндегі жұмыс орнында қауіпсіз жұмыс жасау ережесін білу
	1.4 Мектеп алды алаңы	9.1.4.4 мектеп алаңындағы декаративті өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	9.2.1.1 гүл отырғызуға топырақты қазу; 9.2.1.2 ағаштың жанг-жағындағы топырақты қазу; 9.2.1.3 гүлзарды көп жыл пайдалану үшін топырақты даярлау; 9.2.1.4 алаңды қоқыстан тазалау, топырақты қопсыту, көпжылдық арамшөптің тамырларын таңдау; жылу. 9.2.1.5 қауіпсіздік техникасын сақтау арқылы тырнаны қолданумен көгалға шқптерді отырғызуға даярлау; 9.2.1.6 көгал шөптерін отырғызуды жүргізу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	9.2.2.1. бөлме өсімдіктерін өсіру; 9.2.2.2. бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу; 9.2.2.3 қысқа шыбықтары арқылы көбейту амалы туралы түсініктерінің болуы, оның белсенді бөлігін көбейту; 9.2.2.4 тіреуіш құралдарын білу: тіреуіш, сетка, каркас, бамбукты таяқ палки, сақиналар; 9.2.2.5 амарилиса, гиппеаструманыпияз текті өсімдікті өсіру; 9.2.2.6 өсімдіктерді минералды тыңайтқыштармен тыңайтуға даярлау; 9.2.2.7 жарықтықпен, терезенің орналасуын ескеру; 9.2.2.8 өсімдіктерге зиян келтіргіштер мен ауруды алдын алу шараларын жүргізу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы; 9.2.3.4 бұтақтарды күту үшін құралдар мен бақша арасы және пышақтармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін білу; 9.2.3.5 бегония өсіру үшін жер қоспасының құрамын, егу уақыты мен ерекшелігін, ұрық арқылы түйнекті бегониялы ұрық немесе өсіп-өндірудің көмегімен көбейту амалын білу; 9.2.3.6 көп жылдық гүлді өсімдіктердің түрлерін сипатын білу: декаративті сапасы, биологиялық ерекшелігі; 9.2.3.7 ашық жерде өсетін, қыста өсетін және қыстамайтын өсімдікті ((канн, георгин, гладиолус) салыстыру
	null2.4 Практикалық қайталау	9.2.4.1 зиянкестер мен ауруды алдын алу үшін бөлме гүлдеріне ерітінділерді дайындау; 9.2.4.2 бөлме гүлдерінің жақсы өсуі үшін ерітінділерді даярлау және қолдану; 9.2.4.3 бөлме шартында петуния дәндерін өсіру; 9.2.4.4 петунияны отырғызу үшін көшеттеу жәшігін даярлау; 9.2.4.5 егу үшін жәшіктерді даярлау: топырақ қоспасын араластыру, топырақты суару, жылы бөлмеде жәшікті жылыту, маркерменмен егіс қатарын белгілеу, түбіне таза құмды себу, топырақпен жабу, ұрықты суару, пленкамен жабу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	9.3.2.1 зиянкесірлерден алдын алу үшін ерітінді даярлау және қолдану; 9.3.2.2 бөлме өсімдіктерінің жылдам өсуі үшін ерітінді даярлау және қолдана алу
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2. "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ұмтылу
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну, түйіндеме дайындау, жұмысқа қабылдау туралы өтініш жасай білу; 9.1.5.2 еңбек келісімшартындағы еңбекті қорғау, қызметкерлер мен жұмыскерлердің міндеттері мен негізгі тережелері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.5.3 кепілдік пен компесаторлық төлем туралы мәліметтерінің болуы
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.3.2 мектеп алдындағы алаңындағы гүл өсіру кабинетіндегі жұмыс орнында қауіпсіз жұмыс жасау ережесін білу
	1.4 Мектеп алды алаңы	9.1.4.4 мектеп алаңындағы декаративті өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	9.2.1.1 гүл отырғызуға топырақты қазу; 9.2.1.2 ағаштың жанг-жағындағы топырақты қазу; 9.2.1.3 гүлзарды көп жыл пайдалану үшін топырақты даярлау; 9.2.1.4 алаңды қоқыстан тазалау, топырақты қопсыту, көпжылдық арамшөптің тамырларын таңдау; жылу. 9.2.1.5 қауіпсіздік техникасын сақтау арқылы тырнаны қолданумен көгалға шқптерді отырғызуға даярлау; 9.2.1.6 көгал шөптерін отырғызуды жүргізу; 9.2.1.7 топырақ тынайтқыштарды білу: маңызы, түрі (органикалық және минералды) түрлер арасындағы айырмашылықтар; 9.2.1.8 органикалық тыңайтқыштардың түрлерін білу: құс саңылаулары, қайнатпа, торф, компост; 9.2.1.9 қарашірікті білу: компосты даярлау, қызметі, алу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	9.2.2.1. бөлме өсімдіктерін өсіру; 9.2.2.2. бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу; 9.2.2.3 қысқа шыбықтары арқылы көбейту амалы туралы түсініктерінің болуы, оның белсенді бөлігін көбейту; 9.2.2.4 тіреуіш құралдарын білу: тіреуіш, сетка, каркас, бамбукты таяқ палки, сақиналар; 9.2.2.5 амарилиса, гиппеаструманыпияз текті өсімдікті өсіру; 9.2.2.6 өсімдіктерді минералды тыңайтқыштармен тыңайтуға даярлау; 9.2.2.7 жарықтықпен, терезенің орналасуын ескеру; 9.2.2.8 өсімдіктерге зиян келтіргіштер мен ауруды алдын алу шараларын жүргізу; 9.2.2.9 бөлме өсімдіктерін көбейтуді білу: пияз түбірін, тамырын қайта отырғызу, жапырағын, сабағын бөлу; 9.2.2.10 кейбір бір жылдық гүлдерді отырғызудың ерекшеліктерін білу: отырғызу уақыты, топырақ құрамын, отырғызу жәшігінің көлемі, ұрыққа күтім жасау, суару ерекшеліктері
	2.3 Бақшада гүл өсіру	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы; 9.2.3.4 бұтақтарды күту үшін құралдар мен бақша арасы және пышақтармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін білу; 9.2.3.5 бегония өсіру үшін жер қоспасының құрамын, егу уақыты мен ерекшелігін, ұрық арқылы түйнекті бегониялы ұрық немесе өсіп-өндірудің көмегімен көбейту амалын білу; 9.2.3.6 көп жылдық гүлді өсімдіктердің түрлерін сипатын білу: декаративті сапасы, биологиялық ерекшелігі; 9.2.3.7 ашық жерде өсетін, қыста өсетін және қыстамайтын өсімдікті (канн, георгин, гладиолус) салыстыру; 9.2.3.8 канн сипатын білу: құрылуы, көбеюі, тамырларын сақтау, қайта отырғызу амалы; 9.2.3.9 отырғызу мерзіміне сай гладиолус пияз текті тұқымын отырғызуға даярлау; 9.2.3.10 қыстамайтын бақша гүлдерін (канн, гладиолус, георгин)сатып алу; 9.3.2.11 ашық жерде қызғалдақты отырғызу ерекшелігін білу: пияз текті түбірді таңдау, отырғызуға даярлау, өсіру үшін жағдаятты таңдау; 9.3.2.12 құлпынай бегониясын өсіру ерекшеліктерін орындау және білу: отырғызу мерзімі, жер қоспасының құрамын, суару, өсімдікті отырғызу орны; 9.2.3.13 жас қыста қыстайтын өсімдіктерді күту ережесін білу: шырша шыбықтарын даярлау ережесі, жабу қалындығы, қыс қарлармен жабу қалындығы
	null2.4 Практикалық қайталау	9.2.4.1 зиянкестер мен ауруды алдын алу үшін бөлме гүлдеріне ерітінділерді дайындау; 9.2.4.2 бөлме гүлдерінің жақсы өсуі үшін ерітінділерді даярлау және қолдану; 9.2.4.3 бөлме шартында петуния дәндерін өсіру; 9.2.4.4 петунияны отырғызу үшін көшеттеу жәшігін даярлау; 9.2.4.5 егу үшін жәшіктерді даярлау: топырақ қоспасын араластыру, топырақты суару, жылы бөлмеде жәшікті жылыту, маркерменмен егіс қатарын белгілеу, түбіне таза құмды себу, топырақпен жабу, ұрықты суару, пленкамен жабу; 9.2.4.6 қысқы сақтауға жүгері тұқымды тамырдың даярлығын тексеру
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	9.3.2.1 зиянкесірлерден алдын алу үшін ерітінді даярлау және қолдану; 9.3.2.2 бөлме өсімдіктерінің жылдам өсуі үшін ерітінді даярлау және қолдана алу; 9.3.2.3. бақша мәдениет гүлдер көшеттерін сұрыптауды орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2. "Гүл өсіру және көгалдандыру" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өзбетінше меңгеруге ұмтылу
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	9.1.5.1 жұмысқа орналасу кезіндегі сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну, түйіндеме дайындау, жұмысқа қабылдау туралы өтініш жасай білу; 9.1.5.2 еңбек келісімшартындағы еңбекті қорғау, қызметкерлер мен жұмыскерлердің міндеттері мен негізгі тережелері туралы түсініктерінің болуы; 9.1.5.3 кепілдік пен компесаторлық төлем туралы мәліметтерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	9.1.2.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандырудың көмегімен, мұғалімнің қадағалауымен мектеп алаңнындағы көгалдарды қию; 9.1.2.2. суару шлангілерін қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	9.1.3.1 сұйық отынмен жұмыс істейтін тұрмыстық көгалдандыру, суармалы шлангілермен қауіпсіз жқмыс жасау ережелерін сақтау; 9.1.3.2 мектеп алдындағы алаңындағы гүл өсіру кабинетіндегі жұмыс орнында қауіпсіз жұмыс жасау ережесін білу
	1.4 Мектеп алды алаңы	9.1.4.1 мектеп гүлзаралары мен гүл бақшаларында өсетін гүлдерді (бір жылдық және көпжылдық) атын білу және күте білу; 9.1.4.2 мектеп алаңын безендіру үшін ашық топырақты жерлерге біржылдық гүл ұрықтарын қолдану; 9.1.4.3 гладиолус гүлінің түпкі ұрығының өсіп жетілу белгілерін, жинау, күту шарттарын,сақтау мерзімін анықтау; 9.1.4.4 мектеп алаңындағы декаративті өсімдіктер туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	9.2.1.1 гүл отырғызуға топырақты қазу; 9.2.1.2 ағаштың жанг-жағындағы топырақты қазу; 9.2.1.3 гүлзарды көп жыл пайдалану үшін топырақты даярлау; 9.2.1.4 алаңды қоқыстан тазалау, топырақты қопсыту, көпжылдық арамшөптің тамырларын таңдау; жылу. 9.2.1.5 қауіпсіздік техникасын сақтау арқылы тырнаны қолданумен көгалға шқптерді отырғызуға даярлау; 9.2.1.6 көгал шөптерін отырғызуды жүргізу; 9.2.1.7 топырақ тынайтқыштарды білу: маңызы, түрі (органикалық және минералды) түрлер арасындағы айырмашылықтар; 9.2.1.8 органикалық тыңайтқыштардың түрлерін білу: құс саңылаулары, қайнатпа, торф, компост; 9.2.1.9 қарашірікті білу: компосты даярлау, қызметі, алу; 9.2.1.10 гүл өсіру кезінде қолданылатын органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 9.2.1.11 минералды тыңайтқыштардың сипатын білу: түрлері (азотты, фосфорлы), сыртқы белгілері, қасиеті (суда еруі, сақтау); 9.2.1.12 минералды тыңайтқыштар құрамындағы пайдалы элементтерді білу; 9.2.1.13 кешенді минералды тыңайтқыштарды білу: түрлері (аммофос, нитрофоска), пайдасы; 9.2.1.14 минералды тыңайтқыштардың түсі, құрылымы, суда еріуі бойынша ажырату
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	9.2.2.1. бөлме өсімдіктерін өсіру; 9.2.2.2. бөлме өсімдіктерін қайта отырғызу; 9.2.2.3 қысқа шыбықтары арқылы көбейту амалы туралы түсініктерінің болуы, оның белсенді бөлігін көбейту; 9.2.2.4 тіреуіш құралдарын білу: тіреуіш, сетка, каркас, бамбукты таяқ палки, сақиналар; 9.2.2.5 амарилиса, гиппеаструманыпияз текті өсімдікті өсіру; 9.2.2.6 өсімдіктерді минералды тыңайтқыштармен тыңайтуға даярлау; 9.2.2.7 жарықтықпен, терезенің орналасуын ескеру; 9.2.2.8 өсімдіктерге зиян келтіргіштер мен ауруды алдын алу шараларын жүргізу; 9.2.2.9 бөлме өсімдіктерін көбейтуді білу: пияз түбірін, тамырын қайта отырғызу, жапырағын, сабағын бөлу; 9.2.2.10 кейбір бір жылдық гүлдерді отырғызудың ерекшеліктерін білу: отырғызу уақыты, топырақ құрамын, отырғызу жәшігінің көлемі, ұрыққа күтім жасау, суару ерекшеліктері
	2.3 Бақшада гүл өсіру	9.2.3.1 көшеттің көмегімен өсірілген жергілікті бір жылдық гүлдің сипатын білу: декоративті сапасы, биологиялық ерекшелігі, ұрықтың жетілуінің мерзімі, ұрықты жинау, құрғақ ұрықты жинау амалдары; 9.2.3.2 бұталардың формасы және жапырағының түсі, тікенектердің саны мен формасы, бүйрек формасында құрылған бұтақтар туралы түсініктерінің болуы; 9.2.3.3 жергілікті жағдаятта көгалдандыру үшін бұталарды білу: қасиеттері, ерекшеленетін белгілері, бұтақтарды күту амалы; 9.2.3.4 бұтақтарды күту үшін құралдар мен бақша арасы және пышақтармен қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін білу; 9.2.3.5 бегония өсіру үшін жер қоспасының құрамын, егу уақыты мен ерекшелігін, ұрық арқылы түйнекті бегониялы ұрық немесе өсіп-өндірудің көмегімен көбейту амалын білу; 9.2.3.6 көп жылдық гүлді өсімдіктердің түрлерін сипатын білу: декаративті сапасы, биологиялық ерекшелігі; 9.2.3.7 ашық жерде өсетін, қыста өсетін және қыстамайтын өсімдікті ((канн, георгин, гладиолус) салыстыру; 9.2.3.8 канн сипатын білу: құрылуы, көбейюі, тамырларын сақтау, қайта отырғызу амалы; 9.2.3.9 отырғызу мерзіміне сай гладиолус пияз текті тұқымын отырғызуға даярлау; 9.2.3.10 қыстамайтын бақша гүлдерін (канн, гладиолус, георгин)сатып алу; 9.3.2.11 ашық жерде қызғалдақты отырғызу ерекшелігін білу: пияз текті түбірді таңдау, отырғызуға даярлау, өсіру үшін жағдаятты таңдау; 9.3.2.12 құлпынай бегониясын өсіру ерекшеліктерін орындау және білу: отырғызу мерзімі, жер қоспасының құрамын, суару, өсімдікті отырғызу орны; 9.2.3.13 жас қыста қыстайтын өсімдіктерді күту ережесін білу: шырша шыбықтарын даярлау ережесі, жабу қалындығы, қыс қарлармен жабу қалындығы
	null2.4 Практикалық қайталау	9.2.4.1 зиянкестер мен ауруды алдын алу үшін бөлме гүлдеріне ерітінділерді дайындау; 9.2.4.2 бөлме гүлдерінің жақсы өсуі үшін ерітінділерді даярлау және қолдану
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.3 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына	9.3.2.1 зиянкесірлерден алдын алу үшін ерітінді даярлау және қолдану;

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өзінің кәсби ынтасын ниеті бойынша таныту; 10.1.1.2 заманауи өмірдің шарты ретінде еңбек әрекетін әдетке алу; 10.1.1.3 көгалдандыру кабинетінің құралдарын күту
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ету ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік пен борш туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.3 тарифтік сетке бойынша төлеу түрлері мен көгалдандыру шаруашылығының жұмыскерлерінің біліктілік разрядтары туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	10.1.2.1 мұғалімнің қадағалауымен қаланың саябақтарындағы көгалдарды электр шаңсорғышпен қиюды орындау; 10.1.2.2 гүлзарлар мен гүл бақшаларын суғару кезінде замануаи гоферленген суармалы шлангілерді қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.3.1 гоферленген шлангілермен, өндірістік электрлі газонокосилках қауіпсіз жұмыс жасау техникасын сақтау; 10.1.3.2 электор тоғымен жұмыс істеу талаптары бойынша қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.1.3.3 биік ағаштардан ұрықты жинау кезінде с шестом жұмыс істей білу
	1.4 Мектеп алды алаңы	10.1.4.1 мектеп алаңындағы гүлдерді және гүлзарларды қайта отырғызу үшін гүлдерді өсіру; 10.1.4.2 гүлдерді безендіру мен өсімдіктерді таңдау бойынша гүлдердің сипаттау
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	10.2.1.1 отырғызу қатарын алмастыру; 10.2.1.2 хризантеманы отырғызу үшін шұңқырды қазу
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	10.2.2.1 бөлме өсімдіктерін жапырақтары немесе сабағы арқылы көбейтуді орындау; 10.2.2.2 өсімдіктің формасы мен биіктігіне бақылау жасау; 10.2.2.3 сабағының жартысын, тамырын, жоғарғы бөліктерін кесуді орындау; 10.2.2.4 жүгері түбірі мен цикона негізінде әртүрлі тыңайтқыштарды пайдалану; 10.2.2.5 аурулар мен зиян келтіруді болдырмау үшін бөлме өсімдіктерінің ауруларын алдын алуды ічске асыру; 10.2.2.6 өсімдіктің өсуі жарыққа байланысты екенін саналы түрде түсіну; 10.2.2.7 бөлме өсімдіктері мен гүлдер арқылы безендіру
	2.3 Бақшада гүл өсіру	10.2.3.1 теплица, парник, көшет құрылғысы және оны қолдану қызметі, түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 ашық жерде өсетін гүлдерді тану; 10.2.3.3 көп жылдық хризантеманы кесілген шыбықтары арқылы көбейту уақыты мен ережесі сақтау; 10.2.3.4 ұсақ хризанемаприщиның артық бүйір жағындағы шыбықтары мен сабақтарын алып тастау; 10.2.3.5 әртүрлі түрлермен ағаштар мен бұталарды қиюды орындау: формалы, санитарлы, байыптаушы; 10.2.3.6 көп жылдық және бірнеше жылдық гүлдер мен гүлдейтін бұталарды (сирень, гортензия, пион) күздік және көктемдік отырғызуды орындау; 10.3.2.7 бақша раушан гүлін өсіру шартын білу және орындау: топырақты даярлау, тынайтқышты себу нормасын, ашық жерге отырғызу уақыты мен суару уақыты
	null2.4 Практикалық қайталау	10.2.4.1 көпжылдық пияз текті гүлдерді (қызғалдақ, нарциссы, лилии) күзгі отырғызуды орындау; 10.2.4.2 ірі өсімдіктерді көбейту үшін оларды қайта бөліп алуды орындау; 10.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі егуді орындау; 10.2.3.4 ашық жерде өсетін раушандарды жабуды орындау; 10.2.3.5 бақша саябақ орындарында ағаштар мен бұталарды отырғызуды орындау; 10.2.3.6 ашық жерде және горшокта гүлді өсімдіктерді өсіру үшін жер қоспасын даярлай алу; 10.2.3.7 бақшада мезгілмен жұмыс жүргізуді орындау: күзгі жапырақтарды тазалау, жолдарды тазалау, раушан гүлдерге және жас қыстық өсімдіктер мен гүлдер беттеріне қар жабу, құрғақ бұтақтарды кесу, бұтақтар жан-жағына топырақты себу уборка осенних; 10.2.3.8 жолдар мен алаңдарды жөндеуді іске асыра алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	10.3.1.1 өз жұмыс қызметін өзбетінше адекватты бағалау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	10.3.2.1 бақша пияз текті тұқымы бар көпжылдық гүлдерді (қызғалдақ, нарцис, гиацинт) күздік отырғызуды орындау; 10.3.2.2 көбейту үшін үлкен бөлме өсімдіктерін (алоэ, спатифиллум) бөлуді орындау; 10.3.2.3 қайта өсіп шығу үшін көпжылдық гүлді (канны, георгины) отырғызуды орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өзінің кәсби ынтасын ниеті бойынша таныту; 10.1.1.2 заманауи өмірдің шарты ретінде еңбек әрекетін әдетке алу; 10.1.1.3 көгалдандыру кабинетінің құралдарын күту
	null1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ету ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік пен борш туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.3 тарифтік сетке бойынша төлеу түрлері мен көгалдандыру шаруашылығының жұмыскерлерінің біліктілік разрядтары туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 топта, ұжымда жұмыс жасау, құрдастарымен іскерлік қарым-қатынасқа түсу
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.3.1 гоферленген шлангілермен, өндірістік электрлі газонокосилках қауіпсіз жұмыс жасау техникасын сақтау; 10.1.3.2 электор тоғымен жұмыс істеу талаптары бойынша қауіпсіздік ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	10.1.4.1 мектеп алаңындағы гүлдерді және гүлзарларды қайта отырғызу үшін гүлдерді өсіру; 10.1.4.4 практикалық қолдану және агротехникамен өсіру, биологиялық қасиеттері бойынша топтастырудағы гүлді өсімдіктерді бөлу туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	10.2.1.1 отырғызу қатарын алмастыру; 10.2.1.2 хризантеманы отырғызу үшін шұңқырды қазу; 10.2.1.3 өсімдік жан-жағындағы топырақты нығыздау, суғару; 10.2.1.4 артық бұталарды кесу, бұтақтың жан-жағындағы топырақты қопсыту
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	10.2.2.1 бөлме өсімдіктерін жапырақтары немесе сабағы арқылы көбейтуді орындау; 10.2.2.2 өсімдіктің формасы мен биіктігіне бақылау жасау; 10.2.2.3 сабағының жартысын, тамырын, жоғарғы бөліктерін кесуді орындау; 10.2.2.4 жүгері түбірі мен цикона негізінде әртүрлі тыңайтқыштарды пайдалану; 10.2.2.5 аурулар мен зиян келтіруді болдырмау үшін бөлме өсімдіктерінің ауруларын алдын алуды ічске асыру; 10.2.2.6 өсімдіктің өсуі жарыққа байланысты екенін саналы түрде түсіну; 10.2.2.7 бөлме өсімдіктері мен гүлдер арқылы безендіру; 10.2.2.8 кесілген гүлдерді вазада сақтау ұзақтығын білу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	10.2.3.1 теплица, парник, көшет құрылғысы және оны қолдану қызметі, түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 ашық жерде өсетін гүлдерді тану; 10.2.3.3 көп жылдық хризантеманы кесілген шыбықтары арқылы көбейту уақыты мен ережесі сақтау; 10.2.3.4 ұсақ хризанемаприщиның артық бүйір жағындағы шыбықтары мен сабақтарын алып тастау; 10.2.3.5 әртүрлі түрлермен ағаштар мен бұталарды қиюды орындау: формалы, санитарлы, байыптаушы; 10.2.3.6 көп жылдық және бірнеше жылдық гүлдер мен гүлдейтін бұталарды (сирень, гортензия, пион) күздік және көктемдік отырғызуды орындау; 10.3.2.7 бақша раушан гүлін өсіру шартын білу және орындау: топырақты даярлау, тынайтқышты себу нормасын, ашық жерге отырғызу уақыты мен суару уақыты; 10.3.2.8 ашық ждерде өсіретін раушан гүлдерді жабу ережелерін білу, қысқа жабуды талап ететін: жабуға даярлау, артық бұтақтарын кесу, раушанды жабу, оның үстіне каркас себу; 10. 3.2.9 декаративті бақшада пайдаланылатын жасыл көгалдардың жалпы сипаттарын білу: түрлері (жалпы және шектеулі қолданылатын), маңызы (санитарлы-гигиеналық, мәдени-ағартушылық, архитетуралы-шығармашыл)
	null2.4 Практикалық қайталау	10.2.4.1 көпжылдық пияз текті гүлдерді (қызғалдақ, нарциссы, лилии) күзгі отырғызуды орындау; 10.2.4.2 ірі өсімдіктерді көбейту үшін оларды қайта бөліп алуды орындау; 10.2.4.3 көпжылдық гүлдер мен гүлдейтін бұтақтарды күзгі және көктемгі егуді орындау; 10.2.3.4 ашық жерде өсетін раушандарды жабуды орындау; 10.2.3.5 бақша саябақ орындарында ағаштар мен бұталарды отырғызуды орындау
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	10.3.1.2. жеке тұлғалық құзыреттілік деңгейіне кәсіби талаптарды қою;заманауи өмірдің талабы ретінде еңбек қызметін әдетке алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	10.3.2.1 бақша пияз текті тұқымы бар көпжылдық гүлдерді (қызғалдақ, нарцис, гиацинт) күздік отырғызуды орындау; 10.3.2.2 көбейту үшін үлкен бөлме өсімдіктерін (алоэ, спатифиллум) бөлуді орындау; 10.3.2.3 қайта өсіп шығу үшін көпжылдық гүлді (канны, георгины) отырғызуды орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өзінің кәсби ынтасын ниеті бойынша таныту; 10.1.1.2 заманауи өмірдің шарты ретінде еңбек әрекетін әдетке алу; 10.1.1.3 көгалдандыру кабинетінің құралдарын күту
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ету ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік пен борш туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.3 тарифтік сетке бойынша төлеу түрлері мен көгалдандыру шаруашылығының жұмыскерлерінің біліктілік разрядтары туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 топта, ұжымда жұмыс жасау, құрдастарымен іскерлік қарым-қатынасқа түсу
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.3.1 гоферленген шлангілермен, өндірістік электрлі газонокосилках қауіпсіз жұмыс жасау техникасын сақтау; 10.1.3.2 электор тоғымен жұмыс істеу талаптары бойынша қауіпсіздік ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	10.1.4.1 мектеп алаңындағы гүлдерді және гүлзарларды қайта отырғызу үшін гүлдерді өсіру
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	10.2.1.1 отырғызу қатарын алмастыру; 10.2.1.2 хризантеманы отырғызу үшін шұңқырды қазу; 10.2.1.3 өсімдік жан-жағындағы топырақты нығыздау, суғару; 10.2.1.4 артық бұталарды кесу, бұтақтың жан-жағындағы топырақты қопсыту; 10.2.1.5 отырғызу жәшігін және топырақ қоспасын даярлау; 10.2.1.6. отырғызу жәшігіне қоспаны себуді орындау; 10.2.1.7 қысқы көпжылдық өсімдіктерді үгінділермен себу; 10.2.1.8 көп жыл олдану үшін гүлзарларды даярлауды орындау; 10.2.1.9 тыңайтқышты себу мен себу тереңдігін білу; 10.2.1.10 топырақты тегістеу мен бір мезгілде себуді, компост, қайнатпа үгіндісін алмастыруды орындау
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	10.2.2.1 бөлме өсімдіктерін жапырақтары немесе сабағы арқылы көбейтуді орындау; 10.2.2.2 өсімдіктің формасы мен биіктігіне бақылау жасау; 10.2.2.3 сабағының жартысын, тамырын, жоғарғы бөліктерін кесуді орындау; 10.2.2.4 жүгері түбірі мен цикона негізінде әртүрлі тыңайтқыштарды пайдалану; 10.2.2.5 аурулар мен зиян келтіруді болдырмау үшін бөлме өсімдіктерінің ауруларын алдын алуды ічске асыру; 10.2.2.6 өсімдіктің өсуі жарыққа байланысты екенін саналы түрде түсіну; 10.2.2.7 бөлме өсімдіктері мен гүлдер арқылы безендіру; 10.2.2.8 кесілген гүлдерді вазада сақтау ұзақтығын білу; 10.2.2.9 гүл шоғын құру және безендіре білу; 10.2.2.10 сыйлық себеттеріне гүлдерді безендіру және құра білу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	10.2.3.1 теплица, парник, көшет құрылғысы және оны қолдану қызметі, түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 ашық жерде өсетін гүлдерді тану; 10.2.3.3 декаративті бақшада пайдаланылатын жасыл көгалдардың жалпы сипаттарын білу: түрлері (жалпы және шектеулі қолданылатын), маңызы (санитарлы-гигиеналық, мәдени-ағартушылық, архитетуралы-шығармашыл); 10.2.3.4 саябақ, орман саябақтарындағы ағаштар мен бұталарды білу; 10.2.3.5 ағаштар мен бұталарды отырғызу түрлерін білу: массив, топ, аллея, қатар отырғызу, бұтадан жасалған қоршау, жиегі, астығы және түрлер сипаты; 10.2.3.6 ағаштар мен бұтақтардың түрлерін білу: жапырақты және қылқан жапырақты, жергілікті ағаш түрлерін; бұл өсімдіктердің сыртқы келбетідегі ерекшеліктерін және сипаттарын; 10.3.2.7 ағаштар мен бұтақтардың көшеттерін құруды білу: тамыр бөлігінің орналасуы, тамырлардың вертикалды және горизанталды орналасуы; 10.3.2.8 бұтақтар мен ағаштарды жапырақтары, тамыры, формасы және ерекше белгілері бойынша анықтай білу; 10. 3.2.9 ағаштар мен бұталарды отырғызу ережесін білу: топырақты даярлау, органикалық тыңайтқыштарды қолдану; 10.3.2.10 бау бақша құрылыс стилін (тұрақты, ландшафт. аралас) білу
	2.4 Практикалық қайталау	10.2.4.1 көпжылдық пияз текті гүлдерді (қызғалдақ, нарциссы, лилии) күзгі отырғызуды орындау;
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	10.3.1.2. жеке тұлғалық құзыреттілік деңгейіне кәсіби талаптарды қою;заманауи өмірдің талабы ретінде еңбек қызметін әдетке алу; 10.2.3.2 ашық жерде және горшокта гүлді өсімдіктерді өсіру үшін жер қоспасын даярлай алу; 10.2.3.3 бақшада мезгілмен жұмыс жүргізуді орындау: күзгі жапырақтарды тазалау, жолдарды тазалау, раушан гүлдерге және жас қыстық өсімдіктер мен гүлдер беттеріне қар жабу, құрғақ бұтақтарды кесу, бұтақтар жан-жағына топырақты себу; 10.2.3.4 жолдар мен алаңдарды жөндеуді іске асыра алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Өзбетінше жұмыс (болжамды тізім)	10.3.2.1 бақша пияз текті тұқымы бар көпжылдық гүлдерді (қызғалдақ, нарцис, гиацинт) күздік отырғызуды орындау; 10.3.2.2 көбейту үшін үлкен бөлме өсімдіктерін (алоэ, спатифиллум) бөлуді орындау; 10.3.2.3 қайта өсіп шығу үшін көпжылдық гүлді (канны, георгины) отырғызуды орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 өзінің кәсби ынтасын ниеті бойынша таныту; 10.1.1.2 заманауи өмірдің шарты ретінде еңбек әрекетін әдетке алу; 10.1.1.3 көгалдандыру кабинетінің құралдарын күту
	1.5 Этика және еңбек заңнамасы	10.1.5.1 оқу-еңбек ету ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.5.2 кәсіби жауапкершілік пен борш туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.3 тарифтік сетке бойынша төлеу түрлері мен көгалдандыру шаруашылығының жұмыскерлерінің біліктілік разрядтары туралы түсініктерінің болуы; 10.1.5.4 топта, ұжымда жұмыс жасау, құрдастарымен іскерлік қарым-қатынасқа түсу
	1.2 Құралдар мен жабдықтар	10.1.2.1 мұғалімнің қадағалауымен қаланың саябақтарындағы көгалдарды электр шаңсорғышпен қиюды орындау; 10.1.2.2 гүлзарлар мен гүл бақшаларын суғару кезінде замануаи гоферленген суармалы шлангілерді қолдану
	1.3 Қауіпсіз жұмыс ережесі	10.1.3.1 гоферленген шлангілермен, өндірістік электрлі газонокосилках қауіпсіз жұмыс жасау техникасын сақтау; 10.1.3.2 электор тоғымен жұмыс істеу талаптары бойынша қауіпсіздік ережелерін сақтау
	1.4 Мектеп алды алаңы	10.1.4.1 мектеп алаңындағы гүлдерді және гүлзарларды қайта отырғызу үшін гүлдерді өсіру; 10.1.4.2 гүлдерді безендіру мен өсімдіктерді таңдау бойынша гүлдердің сипаттау
2. Еңбек құралдарын дайындау технологиялары	2.1 Топырақпен жұмыс	10.2.1.1 отырғызу қатарын алмастыру; 10.2.1.2 хризантеманы отырғызу үшін шұңқырды қазу; 10.2.1.3 өсімдік жан-жағындағы топырақты нығыздау, суғару; 10.2.1.4 артық бұталарды кесу, бұтақтың жан-жағындағы топырақты қопсыту; 10.2.1.5 отырғызу жәшігін және топырақ қоспасын даярлау; 10.2.1.6. отырғызу жәшігіне қоспаны себуді орындау; 10.2.1.7 қысқы көпжылдық өсімдіктерді үгінділермен себу; 10.2.1.8 көп жыл олдану үшін гүлзарларды даярлауды орындау; 10.2.1.9 тыңайтқышты себу мен себу тереңдігін білу; 10.2.1.10 топырақты тегістеу мен бір мезгілде себуді, компост, қайнатпа үгіндісін алмастыруды орындау; 10.2.1.11 бұталарды отырғызу үшін топырақ қоспасын даярлай білу; 10.2.1.12 әртүрлі бөлме өсімдіктерін отырғызу үшін топырақ қоспаларын даярлай білу; 10.2.1.13 бөлме және бақша гүлдері, бұта өсімдіктері үшін суару мен жер қоспаларын ажырату, оларға қажетті температураны сақтай білу; 10.2.1.14 ағаштарды отырғызу үшін топырақты даярлау ережесін орындау және білу: шұңқыр қазу, шұңқырдың беткі бөлігіне топырақ себу, органикалық тыңайтқыштармен топырақты алмастыру, шұңқырда төмпешік қалыптастыру, шұңқырға көшеттер құру, тамырларын орналастыру, топырақты себу және нығаыздау, суару, торфянды ұнтақтармен мульчировалау
	2.2 Бөлмеде гүл өсіру	10.2.2.1 бөлме өсімдіктерін жапырақтары немесе сабағы арқылы көбейтуді орындау; 10.2.2.2 өсімдіктің формасы мен биіктігіне бақылау жасау; 10.2.2.3 сабағының жартысын, тамырын, жоғарғы бөліктерін кесуді орындау; 10.2.2.4 жүгері түбірі мен цикона негізінде әртүрлі тыңайтқыштарды пайдалану; 10.2.2.5 аурулар мен зиян келтіруді болдырмау үшін бөлме өсімдіктерінің ауруларын алдын алуды ічске асыру; 10.2.2.6 өсімдіктің өсуі жарыққа байланысты екенін саналы түрде түсіну; 10.2.2.7 бөлме өсімдіктері мен гүлдер арқылы безендіру; 10.2.2.8 кесілген гүлдерді вазада сақтау ұзақтығын білу; 10.2.2.9 гүл шоғын құру және безендіре білу; 10.2.2.10 сыйлық себеттеріне гүлдерді безендіру және құра білу
	2.3 Бақшада гүл өсіру	10.2.3.1 теплица, парник, көшет құрылғысы және оны қолдану қызметі, түрлері туралы түсініктерінің болуы; 10.2.3.2 ашық жерде өсетін гүлдерді тану; 10.2.3.3 әртүрлі түрлермен ағаштар мен бұталарды қиюды орындау: формалы, санитарлы, байыптаушы; 10.2.3.4 көп жылдық және бірнеше жылдық гүлдер мен гүлдейтін бұталарды (сирень, гортензия, пион) күздік және көктемдік отырғызуды орындау; 10.3.2.5 бақша раушан гүлін өсіру шартын білу және орындау: топырақты даярлау, тынайтқышты себу нормасын, ашық жерге отырғызу уақыты мен суару уақыты; 10.3.2.6 декаративті бақшада пайдаланылатын жасыл көгалдардың жалпы сипаттарын білу: түрлері (жалпы және шектеулі қолданылатын), маңызы (санитарлы-гигиеналық, мәдени-ағартушылық, архитетуралы-шығармашыл; 10.3.2.7 саябақ, орман саябақтарындағы ағаштар мен бұталарды білу; 10.3.2.8 ағаштар мен бұталарды отырғызу түрлерін білу: массив, топ, аллея, қатар отырғызу, бұтадан жасалған қоршау, жиегі, астығы және түрлер сипаты; 10.3.2.9 ағаштар мен бұтақтардың түрлерін білу: жапырақты және қылқан жапырақты, жергілікті ағаш түрлерін; бұл өсімдіктердің сыртқы келбетідегі ерекшеліктерін және сипаттарын; 10.3.2.10 бұтақтар мен ағаштарды жапырақтары, тамыры, формасы және ерекше белгілері бойынша анықтай білу; 10.3.2.11 бақшаны декаративтену бойынша жұмысты орындау; 10.3.2.12 ағаш және бұтақтармен көгалдандыру бойынша жапырақтар мен ұрықтарды таңдауды іске асыру; 10.3.2.13 гербарии жасау үшін ағаштар мен бұтақтардың жапырақтарын кептіру және ұрықтарын өсіп-өнгенің білдіретін белгілерді білу; 10.3.2.14 сырықпен қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтай отырып, биік ағаштардың жапырақтары мен ұрықтарын жинау амалдарын білу; 10.3.2.15 ағаштар мен бұтақтардың көшеттерін құруды білу: тамыр бөлігінің орналасуы, тамырлардың вертикалды және горизанталды орналасуы; 10.3.2.16 ағаштар мен бұталарды отырғызу ережесін білу: топырақты даярлау, органикалық тыңайтқыштарды қолдану; 10.3.2.17 бау бақша құрылыс стилін (тұрақты, ландшафт. аралас) білу
	2.4 Практикалық қайталау	10.2.4.1 көбейту үшін бөлме үлкен өсімдіктерді бөлуді орындау; 10.2.4.2 көпжылдық бақша гүлдері мен гүлді бұтақтарды күзгі қайта отырғызуды орындау; 10.2.3.3 саябақтар мен демалыс орындарындағы ағаштар мен бұтақтарды отырғызуды орындау; 10.2.3.4 ашық жерде және горшокта гүлді өсімдіктерді өсіру үшін топырақ қоспаларын дайындау; 10.2.3.5 бақшада мезгілмен жұмыс жүргізуді орындау: күзгі жапырақтарды тазалау, жолдарды тазалау, раушан гүлдерге және жас қыстық өсімдіктер мен гүлдер беттеріне қар жабу, құрғақ бұтақтарды кесу, бұтақтар жан-жағына топырақты себу; 10.2.3.6 жолдар мен алаңдарды жөндеуді іске асыра алу
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек құралдарын талдау және бағалау	10.3.1.4 жұмысты орындаудың техникалық кезектілігін құру; 10.3.1.5 кәсіби қимыл дағдылары қалыптасқан
3. Еңбек құралдарын талдау және бағалау	3.2 Қорытынды бақылау жұмысы (оқу жылына)	10.3.2.1 емтиханда орындалатын және еңбек бойынша біртекті жұмысты өзбетінше орындау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
8-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Кіші медицина қызметкері" оқу пәнінің мазмұны

92. "Кәсіби еңбекке баулу. Кіші медицина қызметкері" профилі бойынша бағдарлама келесі блімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Қызмет көрсету еңбек технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау".

93. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) ҚРеңбек заңнамасы, этика;

3) материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау.

94. "Қызмет көрсету еңбек технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) денсаулық сақтау негіздері;

2) ммедицина қызметкерінің гигиенасы;

3) арнайы киімге күтім жасау;

4) терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау;

5) медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау;

6) сантехникалық жабдықтарға күтім жасау;

7) таңу материалы;

8) емханадағы жұмыс;

9) стационар жағдайында науқастарға күтім жасау;

10) тамақтану гигиенасы.

95. "Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау.

96. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін білу және анықтау	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу.	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнін дайындауда материалдар мен ықпал ету жолдарын талдау және салыстыру
1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	7.1.2.1 жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы және формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.2.2 ҚРеңбек заңнамасының жалпы ережесін түсіну	8.1.2.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, Кіші медицина қызметкерінің жалақысы, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы	9.1.2.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсінік алу	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3. ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу.
1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 кіші медицина қызметкері жұмысында қолданатын материалдар, құралдар, жабдықтардың қасиеттері, түрлері, қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.2 асептиктер, антисептиктер дезинфекциялау ерітінділерінің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.1.3.3 оқу орындарындағы жиһаздың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.4 шаңсорғыш, үтік құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы; 7.1.3.5 сантехникалық жабдықтар туралы түсініктің болуы; 7.1.3.6 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды іріктеп алу; 7.1.3.7 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.3.8 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.9 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау	8.1.3.1 жұмыс құралдары, құрылғылары және жабдықтары туралы түсініктің болуы танысу (резеңке қолғаптар, кленка алжапқыштар); 8.1.3.2 асептиктер, антисептиктердің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен жұмыс киімдерін, жуғыш заттар, керек-жарақтар таңдау; 8.1.3.4 электраспаптарының құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы; 8.1.3.5 мұғалімнің көмегімен зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтар таңдау; 8.1.3.6 жиһаз беті жабындарының түрлерін ажырату; 8.1.3.7 құралдарды сақтау ережесін білу; 8.1.3.8 таңу материалдарының қасиеттері мен қызметі, түрлерін білу; 8.1.3.9 жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.3.10 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау	9.1.3.1 зертхана ыдыстарын залалсыздандыру, өңдеу тәсілдерін, түрлерін білу; 9.1.3.2 құрылғыларды залалсыздандыру өңдеу тәсілдерін білу (воронка, клизмаға арналған ұштықтар, газ өткізетін түтіктер, катетерлер, кленка, астына қоятын дәрет ыдысы, шеңберлер, судна); 9.1.3.3 жұмыс істеу үшін құрал-саймандардың, құралдардың, материалдардың сақтау мерзімі және шарттарын білу; 9.1.3.4 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды, құрал-жабдықтарды іріктеп алу; 9.1.3.5 ішінара мұғалімнің көмегімен және өздігімен бикс жинау, зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтарды таңдау; 9.1.3.6 мұғалімнің көмегімен таңу материалын даярлау және қолдану; 9.1.3.7 өздігімен технологиялық карта бойынша жұмыс істеу және жоспарлау; 9.1.3.8 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті материалдарды, құралдарды, құрылғыларды салыстыру және таңдау; 10.1.3.2 өздігімен бикстерді жинау, зарарсыздандыруға құралдар мен құрылғыларды таңдау; 10.1.3.3 өздігімен дезинфекциялау асептика, антисептика ерітінділерін дайындау және қолдану; 10.1.3.4 таңу материалын өздігімен дайындау: (салфеткалар, тампондар, турунды, түйіршіктер, мақта таяқшалары, гипс бинттер) ; 10.1.3.5 өздігімен жиһазға күтім жасау құралдарын таңдау; 10.1.3.6 өздігімен технологиялық карта бойынша жұмыс істеу және жоспарлау; 10.1.3.7 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.3.8 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау

2) 2-бөлім "Қызмет көрсету еңбек технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Денсаулық сақтау негіздері	7.2.1.1 медициналық мекемелердің түрлері туралы түсініктің болуы; 7.2.1.2 ҚР азаматтарының тегін медициналық қызмет алуға құқықтары бар екендігі туралы түсініктің болуы	8.2.1.1 денсаулық сақтау жетекші қағида ретінде – аурулардың алдын алу шараларын түсіну; 8.2.1.2 емхананың ұйымдастырушылық құрылымы және оның міндеттері туралы түсініктің болуы	9.2.1.1 стационарлардың ұйымдастырушылық құрылымы жəне олардың қызметі туралы түсініктің болуы	10.2.1.1 стационар бөлімшелерінің қызметтерін білу
2.2 Медицина қызметкерінің гигиенасы	7.2.2.1 кіші медицина қызметкерінің функционалдық міндеттері туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2 кіші медицина қызметкерінің жұмысын бақылау; 7.2.2.3 кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы туралы түсініктің болуы (тырнақ алу, щеткамен қолды жуу, қолды спиртті-глицеринді қоспамен, креммен майлау).	8.2.2.1 медицина қызметкерінің жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық маңызы және оған қойылатын талаптар туралы түсінігінің болуы 8.2.2.2 кіші медицина қызметкерінің жұмысында резенке қолғап, кленке алжапқыш қолдану; 8.2.2.3 зарарсыздандыру туралы түсініктің болуы: қолға арналған щеткалар, резеңке қолғаптарды, алжапқышты өңдеу (жуу, зарарсыздандыру, кептіру, сақтау) ; 8.2.2.4 мұғалімнің көмегімен жұмысты жоспарлау	9.2.2.1 өздігімен кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы туралы білім негіздерін қолдану; 9.2.2.2 ұжымдық әңгіме барысында жұмыс жоспарын құру және талдау; 9.2.2.3 технологиялық карта бойынша жұмыс жасау; 9.2.2.4 өздігімен қайнату әдісімен зарарсыздандыру: қолға арналған щеткалар, резеңке қолғаптарды, алжапқышты (жуу, зарарсыздандыру, кептіру, сақтау)	10.2.2.1 өздігімен жұмыс жоспарын құрастыру және талдау; 10.2.2.3 орындалған жұмыстың сапасын өздігімен бағалау; 10.2.2.4 өздігімен кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы дағдыларын практикада қолдану
2.3 Арнайы киімге күтім жасау	7.2.3.1 кіші медицина қызметкерлерінің арнайы киімі туралы түсініктің болуы; 7.2.3.2 кіші медицина қызметкерлерінің арнайы киімін күту және сақтау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.3.3 арнайы киімдерге қолмен жамау салу тәсілі арқылы жөндеу жұмысын мұғалімнің көмегімен орындау; 7.2.3.4 медициналық арнайы киімді үтіктеудің тәсілдерін мұғалімнің көмегімен орындау	8.2.3.1 арнайы киімдерге машинамен жамау салу және торлап жамау тәсі лдері арқылы жөндеу жұмысын орындау; 8.2.3.2 үтіктеу тәсілдерін меңгеру, әр түрлі маталарға байланысты температурасын өзгерту (орамал, қалпақ, халат үтіктеу)	9.2.3.1 мұғалімнің таңдауы бойыншам медицина қызметкерлерінің арнайы киіміне жөндеу жұмысын жүргізу (түйме қадау, жамау салу)	10.2.3.1 өздігімен медицина қызметкерлерінің арнайы киіміне жөндеу жұмысын жүргізу (түйме қадау, жамау салу) ; 10.2.3.2 медициналық мекемелер жағдайында арнайы киімдерді күту бойынша практикалық қайталау
2.4 Медициналық мекемелердегі терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау	7.2.4.1 еденнің түрлері (боялған линолеуммен жабылған), күтім жасауға арналған құралдар туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 едендерді тазалауға дайындық кезіндегі қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.3 паркет еденді күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.4 боялған еденге күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.5 линолеумға күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.6 радиаторға күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.7 терезелердің түрлері, оларды күту тәсілдері және құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.4.8 панельдердің түрлері, оларды күту тәсілдері және құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.4.9 мұғалімнің көмегімен терезеге күтім жасау құралдарын іріктеу; 7.2.4.10 мұғалімнің көмегімен радиаторға күтім жасау жұмысын орындау; 7.2.4.11 медициналық ғимараттарға қойылатын температуралық режим, жарық режимі, ауаның ылғалдылығы (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, палата, асхана) талаптары туралы түсініктің болуы	8.2.4.1 мұғалімнің көмегімен медициналық мекемелердегі еденнің барлық түрлерін тазалау жоспарын құрастыру; 8.2.4.2 мұғалімнің бақылауымен терезе, панель, еден, радиаторларға күтім жасауда қауіпсіздік ережелерін сақтау және білу; 8.2.4.3 мұғалімнің көмегімен және өздігімен терезелерге күтім жасау үшін құралдарды іріктеу; 8.2.4.4 мұғалімнің көмегімен радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты жоспарлау; 8.2.4.5 мұғалімнің көмегімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау	9.2.4.1 мұғалімнің ішінара көмегімен терезелер мен панельдерге күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 9.2.4.2 терезелерді, панельдері, едендері күту үшін жұмыс құралдарын сақтау тәсілдерін білу; 9.2.4.3 терезелерге, панельдерге, еденге күтім жасау жұмысы барысында қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.2.4.4 өздігімен радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты жоспарлау; 9.2.4.5 өздігімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау	10.2.4.1 өздігімен терезелер мен панельдерге күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 10.2.4.2 өздігімен терезелерді, панельдері, едендері күту үшін жұмыс құралдарын сақтау тәсілдерін іріктеу; 10.2.4.3 өздігімен терезелерге, панельдерге, еденге күтім жасау жұмысы барысында қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.2.4.4 өздігімен әр түрдегі радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 10.2.4.5 өздігімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау
2.5 Медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау	7.2.5.1 емдеу орталықтарындағы жиһаздардың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.2.5.2 жиһаз бетінің жабындарының түрлері туралы түсініктің болуы (пластик, бояу, табиғи ағаш, былғары, былғары ауыстырушы); 7.2.5.3 жиһаз бетінің жабындарына байланысты күту құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.5.4 жиһаздарды күту бойынша құрылғылар мен керек-жарақтары туралы түсініктің болуы; 7.2.5.5 жиһаз бетінің түрлі жабындарына байланысты өңдеу технологиясы туралы түсініктің болуы; 7.2.5.6 жиһаздарды күтуде жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.5.7 шаңсорғышпен және онымен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.5.8 практикалық жұмыстар: жиһазды күту: мұғалім тәсілдерді түсіндіріп көрсеткеннен кейін жұмысты орындау жұмыс жоспары туралы білім алушылардың ауызша есебі орындалған жұмыстың сапасын талдау жиһазды күту құралдары мен заттарын таңдау жұмсақ жиһазды щеткамен тазалау және қағу жиһазды ылғал шүберекпен сүрту, жиһазды жүн шүберекпен жылтырату, жылтырату сұйықтығын пайдалану жиһазды күту құралдары жөніндегі нұсқаулықты оқи білу және тәжірибеде қолдану	8.2.5.1 мұғалімнің көмегімен медициналық мекемелердегі жиһаздардың түрлері мен қызметтерін салыстыру; 8.2.5.2 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің жұмсақ және корпустық жабындарының түрлерін салыстыру; 8.2.5.3 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің түрлі жабындарына байланысты күту құралдарын іріктеу; 8.2.5.4 мұғалімнің көмегімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды іріктеу; 8.2.5.5 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу; 8.2.5.6 мұғалімнің басшылығымен жиһазды күту барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 8.2.5.7 мұғалімнің көмегімен шаңсорғышпен жұмыс жасау	9.2.5.1 өздігімен медициналық мекемелердегі жиһаздардың түрлері мен қызметтерін салыстыру; 9.2.5.2 өздігімен жиһаз бетінің жұмсақ және корпустық жабындарының түрлерін салыстыру; 9.2.5.3 өздігімен жиһазды күту құралдарын іріктеу; 9.2.5.4 өздігімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды таңдау; 9.2.5.5 өздігімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу бойынша жұмыстарды жоспарлау және орындау; 9.2.5.6 өздігімен жиһазды күту барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау 9.2.5.7 өздігімен шаңсорғышпен жұмыс жасау	10.2.5.1 өздігімен жиһазды күту құралдарын таңдау; 10.2.5.2 өздігімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды таңдау; 10.2.5.3 өздігімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу; 10.2.5.4 өздігімен жиһазды күту барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.2.5.5 өздігімен шаңсорғышпен жұмыс жасау
2.6 Сантехникалық жабдықтарға күтім жасау	7.2.6.1 сантехникалық жабдықтардың түрлері туралы түсініктің болуы (раковина, жуатын бак, унитаз, жуынатын бөлме, биде, душ) ; 7.2.6.2 сантехникалық жабдықтарды күту және оны дезинфекциялауға арналған құрылғылар туралы түсініктің болуы; 7.2.6.3 сантехникалық жабдықтарды өңдеу құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.6.4 арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау және сақтау ережелері туралы түсініктің болуы	8.2.6.1 сантехникалық жабдықтарға күтім жасау ережелерін және оның қызметін білу (раковина, жуатын бак, унитаз, жуынатын бөлме, биде, душ); 8.2.6.2 мұғалімнің көмегімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 8.2.6.3 мұғалімнің көмегімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау; 8.2.6.4 мұғалімнің көмегімен арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау	9.2.6.1 санитариялық торап құрылғысы туралы түсініктің болуы (жуатын бак), санитариялық тораптың бітелу себептерін анықтау; 9.2.6.2 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 9.2.6.3 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау; 9.2.6.4 өздігімен арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау	10.2.6.1 санитариялық тораптың бітелу себептерін өздігімен жою; 10.2.6.2 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 10.2.6.3 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау; 10.2.6.4 өздігімен арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау
2.7 Таңу материалы	7.2.7.1 таңу материалдарының түрлері, қызметі, қасиеті, тампондардың қызметі туралы түсініктің болуы; 7.2.7.2 орамалдар (40х30 мм) және қарапайым тампондар дайындау; 7.2.7.3 таңу материалының түрін анықтау; 7.2.7.4 турундамен танысу, дайындалуы мен қызметі бойынша турунда мен тампонды ажырату; 7.2.7.5 дайын пішім бойынша турунда дайындау, бұйымды байлау және жинау; 7.2.7.6 шарлар - таңу материалдарының түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.2.7.7 дайын пішім бойынша шарлар дайындау, өздігімен жоспарлау	8.2.7.1 таңу материалдарының түрлерін білу (мақта, оның түрлері, өндірілуі, мақта таяқшаларының қызметі) ; 8.2.7.2 жұмыс тәсілдерін меңгеру: мақтаны қабаттау, ширату, таяқшаға мақтаны орау, кемшілігін жою; 8.2.7.3 мақта таяқшаларын дайындау	9.2.7.1 гипспен, оның қасиеті мен қызметі туралы түсініктің болуы; 9.2.7.2 таңу материалының түрлері туралы түсініктің болуы – гипс бинттер, лонгеттер, тампондар; 9.2.7.3 гипс бинттер, лонгеттерді дайындау жолдарымен, оларды сақтау ережелерін білу; 9.2.7.4 мұғалімнің көрсетуі бойынша гипс бинттер, лонгеттерді дайындау; 9.2.7.5 гипсті дәкеге себу, жағу; 9.2.7.6 лонгетке гипс бинттерді қою, бинтті орау; 9.2.7.7 өздігімен таңу материалдары орамал тәрізді және тампондарды пішу және дайындау	10.2.7.1 таңу материалдарының түрлерін және қызметін білу: орамалдар (100х75 мм), Микулич тампондарды валики, ватники 10.2.7.2 өздігімен таңу материалдарын пішу және дайындау (орамалдар 100х75 мм, Микулич тампондарды) 10.2.7.3 медициналық мекемелер жағдайында практикалық қайталау
2.8 Емханадағы жұмыс		8.2.8.1 емхананың ұйымдық құрылымын білу; 8.2.8.2 емханадағы кіші медицина қызметкерінің жұмысын бақылау; 8.2.8.3 амбулаториялық карточканы жабыстыру; 8.2.8.4 емхананың стоматологиялық, хирургиялық, отоларингологиялық, көз, емшара кабинеттерінің құрылымы және міндеттерін білу; 8.2.8.5 емханадағы атаулы кабинеттердің кіші медицина қызметкерінің міндеттерін білу; 8.2.8.6 алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілдері туралы түсініктің болуы: порез, бөгде денелер, соғып алу, сынық, күю, үсу кездерінде 8.2.8.7 жұмсақ таңғыш және шина салу ережелерін білу
2.9 Стационар жағдайында науқастарға күтім жасау	7.2.9.1 медициналық мекемелерде төсек-орын дайындау ережелері және түрлері туралы түсініктің болуы; 7.2.9.2 науқастың төсек-орнын ауыстыру тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.9.3 кереуеттің түрлі құрылғыларын пайдалана отырып науқасты қабылдауға төсекті дайындау ережелері туралы түсініктің болуы	8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен мектеп жағдайындағы медициналық пунктте, медициналық мекемелерде төсек-орынды дайындау ережесін қолдану; 8.2.9.2 мұғалімнің көмегімен мектеп жағдайындағы медициналық пунктте науқасқа арналған төсек-орынды ауыстыру тәсілдерін қолдану; 8.2.9.3 мұғалімнің көмегімен кереуеттің түрлі құрылғыларын пайдалана отырып науқасты қабылдауға төсекті дайындау ережелерін қолдану; 8.2.9.4 түскен науқастарды қабылдау құжаттарын жүргізу, киім, аяқ киім, киім-кешектерді және басқа мүліктерді қабылдау оны сақтау және жеткізу ережелерімен танысу	9.2.9.1 стационардың ауруханалық және санитарлық режимімен танысу, түскен науқастарды қабылдау құжаттарын жүргізу, киім, аяқ киім, киім-кешектерді және түрлі мүліктерді қабылдау оны сақтау және жеткізу ережелерін білу; 9.2.9.2 стационардың қабылдау бөлімшесіндегі жұмысты білу (науқастарды санитарлық өңдеу, денені жуу, оны сүрту, шаш пен тырнақты алу, науқастарды тасымалдау, зембілден кереуетке ауыстыру); 9.2.9.3 мұғалімнің көмегімен науқасты медициналық таразға түсіру, бойын, көкірек айналымын өлшеу ережелерін білу; 9.2.9.4 кезекшілікті қабылдау және тапсыру, стационардың қабылдау бөлімшесінде құралдарды сақтау және таңбалауын білу; 9.2.9.5 аурухана кереуетінің түрлерімен және пайдалану ережелерін білу; 9.2.9.6 аурухана төсек-орнына қойылатын гигиеналық талаптарын білу; 9.2.9.7 қақырық, нәжіс, зәр және құсық заттарын талдау үшін жинау және оларды зертханаға жеткізу ережелерін білу; 9.2.9.8 жуыну бөлмесін тазалау, ванна дайындау, жуыну жөкесін қайнату; 9.2.9.9 бөлімшеде науқастарды тасымалдау (алып жүру, тасымалдау, тасу) ; 9.2.9.10 науқасты қабылдау үшін кереуетті дайындау; 9.2.9.11 науқасты жуындыру ережесін білу (гигиена, қол, аяқ, жыныс ағзалары) ; 9.2.9.12 науқасқа күтім жасау заттарын білу 9.2.9.13 науқастарға күтім жасау, жауыр болуды алдын алу ережесін білу; 9.2.9.14 залалсыздандыратын ерітіндіні пайдалану ережесін білу; 9.2.9.15 қозу күйінде және ес-түссіз күйдегі науқастарды бақылау және күту; 9.2.9.16 науқастың таңғы туалетін орындау; 9.2.9.17 ауыр науқасты сүрту, жуындыру, көтеру, орнын ауыстыру, тасымалдау; 9.2.9.18 төсекте жатқан науқасқа ауыз қуысының, көз, бетке, құлақ және мұрын қуысына, аяқты жуу күтімдерін орындау; 9.2.9.19 шаш қию және тырнақ алуды орындау; 9.2.9.20 гигиеналық ванна дайындау; 9.2.9.21 ауыр науқастың төсегін ауыстыруды орындау (киімі және төсек-орны); 9.2.9.22 клеенка, шеңберлер төсеу, несеп қабылдағыш, судна алып беру	10.2.9.1 емдеу мекемелеріндегі санитарлық режимді ажырата білу, науқастарды қабылдауда киім, аяқ киім, киім-кешектерді және түрлі мүліктерді қабылдау оны сақтау және жеткізу құжаттарын жүргізуге жаттығу; 10.2.9.2 өздігімен науқасты медициналық таразға түсіру, бойын, көкірек айналымын өлшеу, антропометриялық мәліметтерін жазу; 10.2.9.3 хирургиялық бөлімшедегі кіші медициналық қызметкердің жұмыс ерекшеліктерін білу; 10.2.9.4 отаға дейінгі кезең, отаға дайындық ұғымымен танысу, ота жасайтын бөлмеге науқасты тасымалдау; 10.2.9.5 отадан кейінгі кезең ұғымымен, отадан кейінгі науқасқа арналған палата мен төсекті дайындау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.6 соққы алған, созылған, шыққан, сынған науқастарға күтім жасау тәсілдерін ажырату; 10.2.9.7 гипс таңылған науқасқа күтім жасай білу; 10.2.9.8 күйік шалған науқастарға күтім жасау ережелерін білу; 10.2.9.9 күйікті ашық тәсілмен емдеу үшін төсек пен каркастарды дайындау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.10 үсік шалған науқастарға күтім жасау ережелері туралы түсініктің болуы; 10.2.9.11 бас миы мен бас сүйегі жарақаттанған науқастарды күту туралы түсініктің болуы; 10.2.9.12 науқастарды тасымалдауға дайындау, гигиеналық ванналар дайындау; 10.2.9.13 палатаны жинау және желдету; 10.2.9.14 науқастарға төсек дайындау (әр түрлі жағдайлар); 10.2.9.15 науқасты сүртіп тазалау, сүрту, төсегін ауыстыру, бұру және орнын ауыстыру; 10.2.9.16 гипс бинттерді, лангеттерді дайындау; 10.2.9.17 жылытқыш дайындау; 10.2.9.18 сифонды клизма, асқазанды шаю үшін керек-жарақтар мен құралдарды дайындау; 10.2.9.19 стационардағы неврологиялық бөлімшедегі кіші медицина қызметкерінің жұмыс ерекшеліктерін білу; 10.2.9.20 асқынған жүйке аурулары, кең таралған жүйке аурулар кезінде науқастардың жағдайы туралы түсініктің болуы; 10.2.9.21 бас миының қан айналымы бұзылған, парездер мен параличі бар науқастарды күту ерекшеліктері туралы түсініктің болуы; 10.2.9.22 сөйлеу тілін ішінара немесе толық жоғалтқан науқастарға күтім жасау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.23 өздігімен тамақ іше алмайтын науқастарды тамақтандыру ережелерін білу; 10.2.9.24 медбикеге науқасқа күтім жасауға көмектесу, әртүрлі неврологиялық науқастарға төсек дайындау; 10.2.9.25 науқасты тамақтандыру, ауыз қуысына ылғалды тампонмен тазалау, терісін өңдеу; 10.2.9.26 клизма, жылытқы дайындау; 10.2.9.27 науқастардың жағдайын негізге ала отырып палатасын жинау және желдету; 10.2.9.28 аурухананың терапевтік бөліміндегі кіші медициналық қызметкердің жұмыс ерекшеліктерін білу; 10.2.9.29 тыныс алу органдары аурулары бар науқастарға күтім жасау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.30 жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурулары бар науқастарға күтім жасау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.31 науқастың терісін бақылау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.32 жауыр болмаудың алдын алу тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.33 аурухананың гастроэнтерологиялық бөлімшесіндегі кіші медицина қызметкерінің жұмыс ерекшеліктерін білу; 10.2.9.34 асқазан ойық жара ауруы, гастрит, құсу кезінде науқастарға күтім жасауды білу; 10.2.9.35 науқасты асқазан және ішек рентгеноскопиясын жасауға дайындау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.36 науқасты күтуде медбикеге көмек көрсету (температураны өлшеу, жылытқышты дайындау, мұз қолдану); 10.2.9.37 науқастың төсек орнын ауыстыруды жүзеге асыру; 10.2.9.38 науқасқа несеп қабылдағышты, суднаны беруді жүзеге асыру; 10.2.9.39 түкіргіштерді, суднаны, несеп қабылдағышты өңдеу мен дезинфекциялау және клизма жарақтарын, газ өткізу түтіктерін залалсыздандыру; 10.2.9.40 жұқпалы аурулар бөлімшесінің жұмыс режимін білу; 10.2.9.41 ауруханадағы инфекциялық бөлімшедегі, кіші медицина қызметкерлерінің жұмыс істеу ерекшеліктерін, инфекциялық бөлімше қызметкерлерінің киімін және аяқ киімін, жұмыс ережелерін білу; 10.2.9.42 микробтар және эпидемиялық процесс түсініктері, инфекция көздері мен таралу жолдары, аурухана ішкі инфекциясы және оған қарсы күрес ережелері туралы түсініктің болуы; 10.2.9.43 СЭС қызметі, эпидемияға қарсы шаралар жүйесінде дезинфекциялау және дезинсекциялау олардың мәні, дезинфекция түрлері, оларды жүргізу көрсеткіштерін білу; 10.2.9.44 практикалық жұмыстар: науқастарды күтудегі заттарын дезинфекциялау жаттығулары жұқпалы ауру бар науқастың ыдысын жуу инфекциялық бөлімшелердегі науқастарды күту құрал-жабдықтарын дезинфекциялау; 10.2.9.45 балалар бөлімшесінің жұмыс режимін білу; 10.2.9.46 баланың анатомиялық-физиологиялық даму ерекшеліктеріне байланысты балаларға көрсет-ілетін емдік-профилактикалық тәсілдерді білу; 10.2.9.47 балалар ауруларының түрлері туралы түсініктің болуы 10.2.9.48 науқас балаға күтім жасау ережелерін білу; 10.2.9.49 практикалық жұмыстар: науқас балаға күтім жасау бала күтуде ойыншықтар мен заттарды дезинфекциялау, жуу және өңдеу бөтелкелерді және соскасын зарарсыздандыру бөтелкелерді ішетін қоспаларымен сақтау, оларды тамақтандыру алдында жылыту, шомылдыру жаттығуы, қуыршақты киіндіру және құндақтау кіші сынып білім алушыларын серуенге киіндіруге көмектесу
2.10 Тамақтану гигиенасы	7.2.10.1 тамақтану гигиенасы туралы түсініктің болуы; 7.2.10.2 қоғамдық асхана жұмысына қойылатын санитарлық талаптар туралы түсініктің болуы; 7.2.10.3 ыдыс-аяқты өңдеу тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.10.4 мұғалімнің нұсқауымен асханадағы үстелді жинау; 7.2.10.5 үстелдегі тамақ қалдықтарын сыпырып алу, үстелді сүрту; 7.2.10.6 тамақ қалдықтарын механикалық жолмен жою (щеткамен, қасықпен); 7.2.10.7 ыдыс-аяқты жуу, шаю, кептіру; 7.2.10.8 асхана құралдарын қайнату, шыны ыдыстарды орамалмен сүрту	8.2.10.1 тамақтан уланудың себептері және алдын алу шаралары туралы түсініктің болуы; 8.2.10.2 ас блогының ыдыстарына қойылатын талаптарды білу; 8.2.10.3 ыдыс-аяқты жуу режимін білу; 8.2.10.4 мұғалімнің нұсқауымен асхананың ыдыстарын, құралдарын жуу; 8.2.10.5 мұғалімнің нұсқауымен эмальданған, алюминий, никелденген ыдыс-аяқты жуу; 8.2.10.6 мұғалімнің көмегімен тоңазтқышта азық-түлікті сақтау және оларды күту шарттарын, тәсілдерін білу	9.2.10.1 өндірістік мекемелердегі аурухана ас үйі, аурухана бөлімшелерінде гі тарату және асханаға қойылатын талаптарын білу; 9.2.10.2 асханада дастархан жаюды, тағамның сіңімділік температурасын білу; 9.2.10.3 науқастарға берілетін азық-түлікті сақтау шарттарын білу; 9.2.10.4 ет, балық, сүт өнімдерінің бүліну белгілерін білу; 9.2.10.5 азық-түліктерді сақтау номаларына сәйкес тоңазтқышқа орналастыру; 9.2.10.6 асхана және асүй ыдыс-аяқтарын және асханалық керек-жарақтарды жуу; 9.2.10.7 тамақ өнімдерінің тұтыну жарамдылығын анықтау жаттығуларын орындау; 9.2.10.8 тоңазытқышқа өз бетінше күтім жасау	10.2.10.1 стационар жағдайындағы асханаға қойылатын санитарлық талаптарды орындау; 10.2.10.2 науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыруда кіші медицина қызметкерінің рөлін білу; 10.2.10.3 стационар жағдайында практикалық қайталау

3) 3-бөлім "Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.3.3 зерттелген терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.3.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өздігімен атқарылған жұмысты толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 алдағы жұмыс көлемін анықтау	9.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып алдағы жұмысты сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныс жасау және сындарлы пікірлер қабылдау; 9.3.3.3 орындалған жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау	10.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып өз жұмысының және өзгелердің жұмысының орындалуы үшін қолданған әдістер мен тәсілдерді талдау және бағалау; 10.3.3.2 алдағы жұмыстарды салыстыру негізінде өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру бойынша сындарлы ұсыныс жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Кіші медицина қызметкері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін білу және анықтау
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	7.1.2.1 жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы және формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.3.2 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.3 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.1 Денсаулық сақтау негіздері	7.2.1.1 медициналық мекемелердің түрлері туралы түсініктің болуы; 7.2.1.2 ҚР азаматтарының тегін медициналық қызмет алуға құқықтары бар екендігі туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.2 Медицина қызметкерінің гигиенасы	7.2.2.1 кіші медицина қызметкерінің функционалдық міндеттері туралы түсініктің болуы; 7.2.2.2 кіші медицина қызметкерінің жұмысын бақылау; 7.2.2.3 кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы туралы түсініктің болуы (тырнақ алу, щеткамен қолды жуу, қолды спиртті-глицеринді қоспамен, креммен майлау)
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
2-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін білу және анықтау
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	7.1.2.1 жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы және формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 кіші медицина қызметкері жұмысында қолданатын материалдар, құралдар, жабдықтардың қасиеттері, түрлері, қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.2 асептиктер, антисептиктер дезинфекциялау ерітінділерінің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.1.3.3 оқу орындарындағы жиһаздың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.4 шаңсорғыш, үтік құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.3 Арнайы киімге күтім жасау	7.2.3.1 кіші медицина қызметкерлерінің арнайы киімі туралы түсініктің болуы; 7.2.3.2 кіші медицина қызметкерлерінің арнайы киімін күту және сақтау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.3.3 арнайы киімдерге қолмен жамау салу тәсілі арқылы жөндеу жұмысын мұғалімнің көмегімен орындау; 7.2.3.4 медициналық арнайы киімді үтіктеудің тәсілдерін мұғалімнің көмегімен орындау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.4 Медициналық мекемелердегі терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау	7.2.4.1 еденнің түрлері (боялған линолеуммен жабылған), күтім жасауға арналған құралдар туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 едендерді тазалауға дайындық кезіндегі қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.3 паркет еденді күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.4 боялған еденге күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.5 линолеумға күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.6 радиаторға күтім жасау тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.4.7 терезелердің түрлері, оларды күту тәсілдері және құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.4.8 панельдердің түрлері, оларды күту тәсілдері және құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.4.9 мұғалімнің көмегімен терезеге күтім жасау құралдарын іріктеу; 7.2.4.10 мұғалімнің көмегімен радиаторға күтім жасау жұмысын орындау; 7.2.4.11 медициналық ғимараттарға қойылатын температуралық режим, жарық режимі, ауаның ылғалдылығы (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, палата, асхана) талаптары туралы түсініктің болуы
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу
3-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін білу және анықтау
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	7.1.2.1 жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы және формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.2.2 ҚРеңбек заңнамасының жалпы ережесін түсіну
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 кіші медицина қызметкері жұмысында қолданатын материалдар, құралдар, жабдықтардың қасиеттері, түрлері, қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.2 асептиктер, антисептиктер дезинфекциялау ерітінділерінің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.1.3.3 оқу орындарындағы жиһаздың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.4 шаңсорғыш, үтік құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы 7.1.3.5 сантехникалық жабдықтар туралы түсініктің болуы; 7.1.3.6 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды іріктеп алу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.5 Медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау	7.2.5.1 емдеу орталықтарындағы жиһаздардың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.2.5.2 жиһаз бетінің жабындарының түрлері туралы түсініктің болуы (пластик, бояу, табиғи ағаш, былғары, былғары ауыстырушы); 7.2.5.3 жиһаз бетінің жабындарына байланысты күту құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.5.4 жиһаздарды күту бойынша құрылғылар мен керек-жарақтары туралы түсініктің болуы; 7.2.5.5 жиһаз бетінің түрлі жабындарына байланысты өңдеу технологиясы туралы түсініктің болуы; 7.2.5.6 жиһаздарды күтуде жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.5.7 шаңсорғышпен және онымен жұмыс жасаудың қауіпсіздік ережелері туралы түсініктің болуы; 7.2.5.8 практикалық жұмыстар: жиһазды күту: мұғалім тәсілдерді түсіндіріп көрсеткеннен кейін жұмысты орындау жұмыс жоспары туралы білім алушылардың ауызша есебі орындалған жұмыстың сапасын талдау жиһазды күту құралдары мен заттарын таңдау жұмсақ жиһазды щеткамен тазалау және қағу жиһазды ылғал шүберекпен сүрту, жиһазды жүн шүберекпен жылтырату, жылтырату сұйықтығын пайдалану жиһазды күту құралдары жөніндегі нұсқаулықты оқи білу және тәжірибеде қолдану
	2.6 Сантехникалық жабдықтарға күтім жасау	7.2.6.1 сантехникалық жабдықтардың түрлері туралы түсініктің болуы (раковина, жуатын бак, унитаз, жуынатын бөлме, биде, душ); 7.2.6.2 сантехникалық жабдықтарды күту және оны дезинфекциялауға арналған құрылғылар туралы түсініктің болуы; 7.2.6.3 сантехникалық жабдықтарды өңдеу құралдары туралы түсініктің болуы; 7.2.6.4 арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау және сақтау ережелері туралы түсініктің болуы
	2.7 Таңу материалы	7.2.7.1 таңу материалдарының түрлері, қызметі, қасиеті, тампондардың қызметі туралы түсініктің болуы; 7.2.7.2 орамалдар (40х30 мм) және қарапайым тампондар дайындау; 7.2.7.3 таңу материалының түрін анықтау; 7.2.7.4 турундамен танысу, дайындалуы мен қызметі бойынша турунда мен тампонды ажырату; 7.2.7.5 дайын пішім бойынша турунда дайындау, бұйымды байлау және жинау; 7.2.7.6 шарлар - таңу материалдарының түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.2.7.7 дайын пішім бойынша шарлар дайындау, өздігімен жоспарлау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.3.3 зерттелген терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
4-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін білу және анықтау
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	7.1.2.1 жүріс-тұрыс ережесі туралы түсініктерінің болуы және формалық киімдер мен эстетикалық киімдерін, жұмыс орындарын ұйымдастыра білу; 7.1.2.2 ҚРеңбек заңнамасының жалпы ережесін түсіну
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 кіші медицина қызметкері жұмысында қолданатын материалдар, құралдар, жабдықтардың қасиеттері, түрлері, қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.2 асептиктер, антисептиктер дезинфекциялау ерітінділерінің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 7.1.3.3 оқу орындарындағы жиһаздың түрлері және қызметі туралы түсініктің болуы; 7.1.3.4 шаңсорғыш, үтік құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы 7.1.3.5 сантехникалық жабдықтар туралы түсініктің болуы; 7.1.3.6 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды іріктеп алу; 7.1.3.7 санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 7.1.3.8 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.9 жұмыстың қауіпсіздік ережесін сақтау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.9 Стационар жағдайында науқастарға күтім жасау	7.2.9.1 медициналық мекемелерде төсек-орын дайындау ережелері және түрлері туралы түсініктің болуы; 7.2.9.2 науқастың төсек-орнын ауыстыру тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.9.3 кереуеттің түрлі құрылғыларын пайдалана отырып науқасты қабылдауға төсекті дайындау ережелері туралы түсініктің болу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.10 Тамақтану гигиенасы	7.2.10.1 тамақтану гигиенасы туралы түсініктің болуы; 7.2.10.2 қоғамдық асхана жұмысына қойылатын санитарлық талаптар туралы түсініктің болуы; 7.2.10.3 ыдыс-аяқты өңдеу тәсілдері туралы түсініктің болуы; 7.2.10.4 мұғалімнің нұсқауымен асханадағы үстелді жинау; 7.2.10.5 үстелдегі тамақ қалдықтарын сыпырып алу, үстелді сүрту; 7.2.10.6 тамақ қалдықтарын механикалық жолмен жою (щеткамен, қасықпен) ; 7.2.10.7 ыдыс-аяқты жуу, шаю, кептіру; 7.2.10.8 асхана құралдарын қайнату, шыны ыдыстарды орамалмен сүрту
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.3.3 зерттелген терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.3.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	8.1.2.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.3.1 жұмыс құралдары, құрылғылары және жабдықтары туралы түсініктің болуы танысу (резеңке қолғаптар, кленка алжапқыштар); 8.1.3.2 асептиктер, антисептиктердің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен жұмыс киімдерін, жуғыш заттар, керек-жарақтар таңдау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.1 Денсаулық сақтау негіздері	8.2.1.1 денсаулық сақтау жетекші қағида ретінде – аурулардың алдын алу шараларын түсіну; 8.2.1.2 емхананың ұйымдастырушылық құрылымы және оның міндеттері туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.2 Медицина қызметкерінің гигиенасы	8.2.2.1 медицина қызметкерінің жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық маңызы және оған қойылатын талаптар туралы түсінігінің болуы ; 8.2.2.2 кіші медицина қызметкерінің жұмысында резенке қолғап, кленке алжапқыш қолдану
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру
2-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	8.1.2.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.3.1 жұмыс құралдары, құрылғылары және жабдықтары туралы түсініктің болуы танысу (резеңке қолғаптар, кленка алжапқыштар); 8.1.3.2 асептиктер, антисептиктердің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен жұмыс киімдерін, жуғыш заттар, керек-жарақтар таңдау; 8.1.3.4 электраспаптарының құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.3 Арнайы киімге күтім жасау	8.2.3.1 арнайы киімдерге машинамен жамау салу және торлап жамау тәсілдері арқылы жөндеу жұмысын орындау; 8.2.3.2 үтіктеу тәсілдерін меңгеру, әр түрлі маталарға байланысты температурасын өзгерту (орамал, қалпақ, халат үтіктеу)
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.4 Медициналық мекемелердегі терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау	8.2.4.1 мұғалімнің көмегімен медициналық мекемелердегі еденнің барлық түрлерін тазалау жоспарын құрастыру; 8.2.4.2 мұғалімнің бақылауымен терезе, панель, еден, радиаторларға күтім жасауда қауіпсіздік ережелерін сақтау және білу; 8.2.4.3 мұғалімнің көмегімен және өздігімен терезелерге күтім жасау үшін құралдарды іріктеу; 8.2.4.4 мұғалімнің көмегімен радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты жоспарлау; 8.2.4.5 мұғалімнің көмегімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру
3-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету 8.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	8.1.2.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы 8.1.2.2 еңбек тәртібі, Кіші медицина қызметкерінің жалақысы, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.3.1 жұмыс құралдары, құрылғылары және жабдықтары туралы түсініктің болуы танысу (резеңке қолғаптар, кленка алжапқыштар) 8.1.3.2 асептиктер, антисептиктердің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен жұмыс киімдерін, жуғыш заттар, керек-жарақтар таңдау 8.1.3.4 электраспаптарының құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы 8.1.3.5 мұғалімнің көмегімен зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтар таңдау 8.1.3.6 жиһаз беті жабындарының түрлерін ажырату 8.1.3.7 құралдарды сақтау ережесін білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.5 Медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау	8.2.5.1 мұғалімнің көмегімен медициналық мекемелердегі жиһаздардың түрлері мен қызметтерін салыстыру; 8.2.5.2 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің жұмсақ және корпустық жабындарының түрлерін салыстыру; 8.2.5.3 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің түрлі жабындарына байланысты күту құралдарын іріктеу; 8.2.5.4 мұғалімнің көмегімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды іріктеу; 8.2.5.5 мұғалімнің көмегімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу; 8.2.5.6 практикалық жұмыстар: жиһазды күту: мұғалім тәсілдерді түсіндіріп көрсеткеннен кейін жұмысты орындау жұмыс жоспары туралы білім алушылардың ауызша есебі орындалған жұмыстың сапасын талдау жиһазды күту құралдары мен заттарын таңдау жұмсақ жиһазды щеткамен тазалау және қағу жиһазды ылғал шүберекпен сүрту, жиһазды жүн шүберекпен жылтырату, жылтырату сұйықтығын пайдалану жиһазды күту құралдары жөніндегі нұсқаулықты оқи білу және тәжірибеде қолдану
	2.6 Сантехникалық жабдықтарға күтім жасау	8.2.6.1 сантехникалық жабдықтарға күтім жасау ережелерін және оның қызметін білу (раковина, жуатын бак, унитаз, жуынатын бөлме, биде, душ); 8.2.6.2 мұғалімнің көмегімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 8.2.6.3 мұғалімнің көмегімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау
	2.7 Таңу материалы	8.2.7.1 таңу материалдарының түрлерін білу (мақта, оның түрлері, өндірілуі, мақта таяқшаларының қызметі); 8.2.7.2 жұмыс тәсілдерін меңгеру: мақтаны қабаттау, ширату, таяқшаға мақтаны орау, кемшілігін жою; 8.2.7.3 мақта таяқшаларын дайындау
	2.10 Тамақтану гигиенасы	8.2.10.1 тамақтан уланудың себептері және алдын алу шаралары туралы түсініктің болуы; 8.2.10.2 ас блогының ыдыстарына қойылатын талаптарды білу; 8.2.10.3 ыдыс-аяқты жуу режимін білу; 8.2.10.4 мұғалімнің нұсқауымен асхананың ыдыстарын, құралдарын жуу; 8.2.10.5 мұғалімнің нұсқауымен эмальданған, алюминий, никелденген ыдыс-аяқты жуу
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өздігімен атқарылған жұмысты толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 алдағы жұмыс көлемін анықтау
4-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің маңызды ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсете білу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	8.1.2.1 ұжымдағы өзара қарым-қатынас және еңбек мәдениеті туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, Кіші медицина қызметкерінің жалақысы, еңбек тапсырысын орындауға жауапкершілігі туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.3.1 жұмыс құралдары, құрылғылары және жабдықтары туралы түсініктің болуы танысу (резеңке қолғаптар, кленка алжапқыштар); 8.1.3.2 асептиктер, антисептиктердің түрлері, қызметі, қасиеті туралы түсініктің болуы; 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен жұмыс киімдерін, жуғыш заттар, керек-жарақтар таңдау; 8.1.3.4 электраспаптарының құрылғысымен және пайдалану ережелері туралы түсініктің болуы; 8.1.3.5 мұғалімнің көмегімен зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтар таңдау; 8.1.3.6 жиһаз беті жабындарының түрлерін ажырату; 8.1.3.7 құралдарды сақтау ережесін білу; 8.1.3.8 таңу материалдарының қасиеттері мен қызметі, түрлерін білу; 8.1.3.9 жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.3.10 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.8 Емханадағы жұмыс	8.2.8.1 емхананың ұйымдық құрылымын білу 8.2.8.2 емханадағы кіші медицина қызметкерінің жұмысын бақылау 8.2.8.3 амбулаториялық карточканы жабыстыру 8.2.8.4 емхананың стоматологиялық, хирургиялық, отоларингологиялық, көз, емшара кабинеттерінің құрылымы және міндеттерін білу 8.2.8.5 емханадағы атаулы кабинеттердің кіші медицина қызметкерінің міндеттерін білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.9 Стационар жағдайында науқастарға күтім жасау	8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен мектеп жағдайындағы медициналық пунктте, медициналық мекемелерде төсек-орынды дайындау ережесін қолдану; 8.2.9.2 мұғалімнің көмегімен мектеп жағдайындағы; медициналық пунктте науқасқа арналған төсек-орынды ауыстыру тәсілдерін қолдану; 8.2.9.3 мұғалімнің көмегімен кереуеттің түрлі құрылғыларын пайдалана отырып науқасты қабылдауға төсекті дайындау ережелерін Қолдану; 8.2.9.4 түскен науқастарды қабылдау құжаттарын жүргізу, киім, аяқ киім, киім-кешектерді және түрлі мүліктерді қабылдау, оны сақтау және жеткізу ережелерімен танысу
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өздігімен атқарылған жұмысты толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 алдағы жұмыс көлемін анықтау

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	9.1.2.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.3.1 зертхана ыдыстарын залалсыздандыру, өңдеу тәсілдерін, түрлерін білу ; 9.1.3.2 құрылғыларды залалсыздандыру өңдеу тәсілдерін білу (воронка, клизмаға арналған ұштықтар, газ өткізетін түтіктер, катетерлер, кленка, астына қоятын дәрет ыдысы, шеңберлер, судна); 9.1.3.3 жұмыс істеу үшін құрал-саймандардың, құралдардың, материалдардың сақтау мерзімі және шарттарын білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.1 Денсаулық сақтау негіздері	9.2.1.1 стационарлардың ұйымдастырушылық құрылымы жəне олардың қызметі туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.2 Медицина қызметкерінің гигиенасы	9.2.2.1 өздігімен кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы туралы білім негіздерін қолдану; 9.2.2.2 ұжымдық әңгіме барысында жұмыс жоспарын құру және талдау; 9.2.2.3 технологиялық карта бойынша жұмыс жасау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	9.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып алдағы жұмысты сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныс жасау және сындарлы пікірлер қабылдау
2-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	9.1.2.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.3.1 зертхана ыдыстарын залалсыздандыру, өңдеу тәсілдерін, түрлерін білу; 9.1.3.2 құрылғыларды залалсыздандыру өңдеу тәсілдерін білу (воронка, клизмаға арналған ұштықтар, газ өткізетін түтіктер, катетерлер, кленка, астына қоятын дәрет ыдысы, шеңберлер, судна); 9.1.3.3 жұмыс істеу үшін құрал-саймандардың, құралдардың, материалдардың сақтау мерзімі және шарттарын білу; 9.1.3.4 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды, құрал-жабдықтарды іріктеп алу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.3 Арнайы киімге күтім жасау	9.2.3.1 мұғалімнің таңдауы бойыншам медицина қызметкерлерінің арнайы киіміне жөндеу жұмысын жүргізу (түйме қадау, жамау салу)
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.4 Медициналық мекемелердегі терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау	9.2.4.1 мұғалімнің ішінара көмегімен терезелер мен панельдерге күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 9.2.4.2 терезелерді, панельдері, едендері күту үшін жұмыс құралдарын сақтау тәсілдерін білу; 9.2.4.3 терезелерге, панельдерге, еденге күтім жасау жұмысы барысында қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.2.4.4 өздігімен радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты жоспарлау; 9.2.4.5 өздігімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	9.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып алдағы жұмысты сипаттау 9.3.3.2 өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныс жасау және сындарлы пікірлер қабылдау
3-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	9.1.2.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсінік алу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.3.1 зертхана ыдыстарын залалсыздандыру, өңдеу тәсілдерін, түрлерін білу; 9.1.3.4 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды, құрал-жабдықтарды іріктеп алу; 9.1.3.5 ішінара мұғалімнің көмегімен және өздігімен бикс жинау, зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтарды таңдау; 9.1.3.6 мұғалімнің көмегімен таңу материалын даярлау және қолдану; 9.1.3.7 өздігімен технологиялық карта бойынша жұмыс істеу және жоспарлау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.5 Медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау	9.2.5.1 өздігімен медициналық мекемелердегі жиһаздардың түрлері мен қызметтерін салыстыру; 9.2.5.2 өздігімен жиһаз бетінің жұмсақ және корпустық жабындарының түрлерін салыстыру; 9.2.5.3 өздігімен жиһазды күту құралдарын іріктеу; 9.2.5.4 өздігімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды таңдау; 9.2.5.5 өздігімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу бойынша жұмыстарды жоспарлау және орындау; 9.2.5.6 өздігімен жиһазды күту барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау; 9.2.5.7 өздігімен шаңсорғышпен жұмыс
	2.6 Сантехникалық жабдықтарға күтім жасау	9.2.6.1 санитариялық торап құрылғысы туралы түсініктің болуы (жуатын бак), санитариялық тораптың бітелу себептерін анықтау; 9.2.6.2 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 9.2.6.3 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау; 9.2.6.4 өздігімен арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау
	2.7 Таңу материалы	9.2.7.1 гипспен, оның қасиеті мен қызметі туралы түсініктің болуы; 9.2.7.2 таңу материалының түрлері туралы түсініктің болуы – гипс бинттер, лонгеттер, тампондар; 9.2.7.3 гипс бинттер, лонгеттерді дайындау жолдарымен, оларды сақтау ережелерін білу; 9.2.7.4 мұғалімнің көрсетуі бойынша гипс бинттер, лонгеттерді дайындау; 9.2.7.5 гипсті дәкеге себу, жағу
	2.10 Тамақтану гигиенасы	9.2.10.1 өндірістік мекемелердегі аурухана ас үйі, аурухана бөлімшелеріндегі тарату және асханаға қойылатын талаптарын білу; 9.2.10.2 асханада дастархан жаюды, тағамның сіңімділік температурасын білу; 9.2.10.3 науқастарға берілетін азық-түлікті сақтау шарттарын білу; 9.2.10.4 ет, балық, сүт өнімдерінің бүліну белгілерін білу
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	9.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып алдағы жұмысты сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныс жасау және сындарлы пікірлер қабылдау
4-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өздігімен оқуға ұмтылу
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	9.1.2.1 түйіндеме және жұмысқа қабылдау туралы өтінішті рәсімдеу, жұмысқа қабылдану кезінде сыртқы келбет пен жүріс-тұрыстың маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 еңбекті қорғау, еңбек келісім шартындағы қызметкерлер мен жұмысшылардың негізгі міндеттері мен құқықтары туралы түсінік алу;
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.3.1 зертхана ыдыстарын залалсыздандыру, өңдеу тәсілдерін, түрлерін білу; 9.1.3.4 жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды, құрал-жабдықтарды іріктеп алу; 9.1.3.5 ішінара мұғалімнің көмегімен және өздігімен бикс жинау, зарарсыздандыру үшін құралдар мен жабдықтарды таңдау; 9.1.3.6 мұғалімнің көмегімен таңу материалын даярлау және қолдану; 9.1.3.7 өздігімен технологиялық карта бойынша жұмыс істеу және жоспарлау 9.1.3.8 қауіпсіздік ережесін сақтау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.8 Емханадағы жұмыс	8.2.8.1 емхананың ұйымдық құрылымын білу 8.2.8.2 емханадағы кіші медицина қызметкерінің жұмысын бақылау 8.2.8.3 амбулаториялық карточканы жабыстыру 8.2.8.4 емхананың стоматологиялық, хирургиялық, отоларингологиялық, көз, емшара кабинеттерінің құрылымы және міндеттерін білу 8.2.8.5 емханадағы атаулы кабинеттердің кіші медицина қызметкерінің міндеттерін білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.9 Стационар жағдайында науқастарға күтім жасау	9.2.9.1 стационардың ауруханалық және санитарлық режимімен танысу, түскен науқастарды қабылдау құжаттарын жүргізу, киім, аяқ киім, киім-кешектерді және түрлі мүліктерді қабылдау, оны сақтау және жеткізу ережелерін білу; 9.2.9.2 стационардың қабылдау бөлімшесіндегі жұмысты білу (науқастарды санитарлық өңдеу, денені жуу, оны сүрту, шаш пен тырнақты алу, науқастарды тасымалдау, зембілден кереуетке ауыстыру); 9.2.9.3 мұғалімнің көмегімен науқасты медициналық таразға түсіру, бойын, көкірек айналымын өлшеу ережелерін білу; 9.2.9.4 кезекшілікті қабылдау және тапсыру, стационардың қабылдау бөлімшесінде құралдарды сақтау және таңбалауын білу; 9.2.9.5 аурухана кереуетінің түрлерімен және пайдалану ережелерін білу; 9.2.9.6 аурухана төсек-орнына қойылатын гигиеналық талаптарын білу; 9.2.9.7 қақырық, нәжіс, зәр және құсық заттарын талдау үшін жинау және оларды зертханаға жеткізу ережелерін білу; 9.2.9.8 жуыну бөлмесін тазалау, ванна дайындау, жуыну жөкесін қайнату; 9.2.9.9 бөлімшеде науқастарды тасымалдау (алып жүру, тасымалдау, тасу); 9.2.9.10 науқасты қабылдау үшін кереуетті дайындау; 9.2.9.11 науқасты жуындыру ережесін білу (гигиена, қол, аяқ, жыныс ағзалары); 9.2.9.12 науқасқа күтім жасау заттарын білу; 9.2.9.13 науқастарға күтім жасау, жауыр болуды алдын алу ережесін білу; 9.2.9.14 залалсыздандыратын ерітіндіні пайдалану ережесін білу; 9.2.9.15 қозу күйінде және ес-түссіз күйдегі науқастарды бақылау және күту; 9.2.9.16 науқастың таңғы туалетін орындау; 9.2.9.17 ауыр науқасты сүрту, жуындыру, көтеру, орнын ауыстыру, тасымалдау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	9.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып алдағы жұмысты сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныс жасау және сындарлы пікірлер қабылдау; 9.3.3.3 орындалған жұмысты барлық сыныпқа таныстыру

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнін дайындауда материалдар мен ықпал ету жолдарын талдау және салыстыру
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті материалдарды, құралдарды, құрылғыларды салыстыру және таңдау; 10.1.3.2 өздігімен бикстерді жинау, зарарсыздандыруға құралдар мен құрылғыларды таңдау 10.1.3.3 өздігімен дезинфекциялау асептика, антисептика ерітінділерін дайындау және қолдану
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.1 Денсаулық сақтау негіздері	10.2.1.1 стационар бөлімшелерінің қызметтерін білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.2 Медицина қызметкерінің гигиенасы	10.2.2.1 өздігімен жұмыс жоспарын құрастыру және талдау; 10.2.2.2 орындалған жұмыстың сапасын өздігімен бағалау; 10.2.2.3 өздігімен кіші медицина қызметкерінің жеке гигиенасы дағдыларын практикада қолдану
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	10.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып өз жұмысының және өзгелердің жұмысының орындалуы үшін қолданған әдістер мен тәсілдерді талдау және бағалау; 10.3.3.2 алдағы жұмыстарды салыстыру негізінде өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру бойынша сыни ұсыныс жасау
2-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнін дайындауда материалдар мен ықпал ету жолдарын талдау және салыстыру
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3 ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті материалдарды, құралдарды, құрылғыларды салыстыру және таңдау; 10.1.3.2 өздігімен бикстерді жинау, зарарсыздандыруға құралдар мен құрылғыларды таңдау; 10.1.3.3 өздігімен дезинфекциялау асептика, антисептика ерітінділерін дайындау және қолдану; 10.1.3.4 таңу материалын өздігімен дайындау: (салфеткалар, тампондар, турунды, түйіршіктер, мақта таяқшалары, гипс бинттер)
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.3 Арнайы киімге күтім жасау	10.2.3.1 өздігімен медицина қызметкерлерінің арнайы киіміне жөндеу жұмысын жүргізу (түйме қадау, жамау салу); 10.2.3.2 медициналық мекемелер жағдайында арнайы киімдерді күту бойынша практикалық қайталау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.4 Медициналық мекемелердегі терезелерге, панельдерге, еден жабындыларына күтім жасау	10.2.4.1 өздігімен терезелер мен панельдерге күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 10.2.4.2 өздігімен терезелерді, панельдері, едендері күту үшін жұмыс құралдарын сақтау тәсілдерін іріктеу; 10.2.4.3 өздігімен терезелерге, панельдерге, еденге күтім жасау жұмысы барысында қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.2.4.4 өздігімен әр түрдегі радиаторларға күтім жасау бойынша жұмысты орындау; 10.2.4.5 өздігімен медициналық ғимараттардағы (палаталар, асхана, емшара бөлмесі) ауа температурасын өлшеу бойынша жұмысты орындау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	10.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып өз жұмысының және өзгелердің жұмысының орындалуы үшін қолданған әдістер мен тәсілдерді талдау және бағалау; 10.3.3.2 алдағы жұмыстарды салыстыру негізінде өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру бойынша сыни ұсыныс жасау
3-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнін дайындауда материалдар мен ықпал ету жолдарын талдау және салыстыру
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3. ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті материалдарды, құралдарды, құрылғыларды салыстыру және таңдау; 10.1.3.3 өздігімен дезинфекциялау асептика, антисептика ерітінділерін дайындау және қолдану; 10.1.3.4 таңу материалын өздігімен дайындау: (салфеткалар, тампондар, турунды, түйіршіктер, мақта таяқшалары, гипс бинттер); 10.1.3.6 өздігімен технологиялық карта бойынша жұмыс істеу және жоспарлау; 10.1.3.7 жұмыс орнын ұйымдастыру
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.5 Медициналық мекемелердегі жиһаздарға күтім жасау	10.2.5.1 өздігімен жиһазды күту құралдарын таңдау; 10.2.5.2 өздігімен жиһазды күту бойынша құрылғылар мен керек- жарақтарды таңдау; 10.2.5.3 өздігімен жиһаз бетінің түрлі жабындарын өңдеу; 10.2.5.4 өздігімен жиһазды күту барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау; 10.2.5.5 өздігімен шаңсорғышпен жұмыс жасау
	2.6 Сантехникалық жабдықтарға күтім жасау	10.2.6.1 санитариялық тораптың бітелу себептерін өздігімен жою; 10.2.6.2 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құрылғыларды таңдау; 10.2.6.3 өздігімен сантехникалық жабдықтарды өңдеу үшін құралдарды таңдау; 10.2.6.4. өздігімен арнайы киімдерді және еңбек құралдарын пайдалануға дайындау
	2.7 Таңу материалы	10.2.7.1 таңу материалдарының түрлерін және қызметін білу: орамалдар (100х75 мм), Микулич тампондарды валики, ватники; 10.2.7.2 өздігімен таңу материалдарын пішу және дайындау (орамалдар 100х75 мм, Микулич тампондарды); 10.2.7.3 медициналық мекемелер жағдайында практикалық қайталау
	2.10 Тамақтану гигиенасы	10.2.10.1 стационар жағдайындағы асханаға қойылатын санитарлық талаптарды орындау; 10.2.10.2 науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыруда кіші медицина қызметкерінің рөлін білу; 10.2.10.3 стационар жағдайында практикалық қайталау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	10.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып өз жұмысының және өзгелердің жұмысының орындалуы үшін қолданған әдістер мен тәсілдерді талдау және бағалау; 10.3.3.2 алдағы жұмыстарды салыстыру негізінде өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру бойынша сыни ұсыныс жасау
4-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 "Кіші медицина қызметкері" пәнін дайындауда материалдар мен ықпал ету жолдарын талдау және салыстыру
	1.2 ҚРеңбек заңнамасы, этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсініктің болуы; 10.1.2.3. ұжымда, топта ересектермен және құрдастарымен жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті материалдарды, құралдарды, құрылғыларды салыстыру және таңдау; 10.1.3.7 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.3.8 жұмыс істеудің қауіпсіздік ережесін сақтау
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.9 Стационар жағдайында науқастарға күтім жасау	10.2.9.1 емдеу мекемелеріндегі санитарлық режимді ажырата білу, науқастарды қабылдауда киім, аяқ киім, киім-кешектерді және түрлі мүліктерді қабылдау оны сақтау және жеткізу құжаттарын жүргізуге жаттығу; 10.2.9.2 өздігімен науқасты медициналық таразға түсіру, бойын, көкірек айналымын өлшеу, антропометриялық мәліметтерін жазу; 10.2.9.3 хирургиялық бөлімшедегі кіші медициналық қызметкердің жұмыс ерекшеліктерін білу; 10.2.9.4 отаға дейінгі кезең, отаға дайындық ұғымымен танысу, ота жасайтын бөлмеге науқасты тасымалдау; 10.2.9.5 отадан кейінгі кезең ұғымымен, отадан кейінгі науқасқа арналған палата мен төсекті дайындау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.6 соққы алған, созылған, шыққан, сынған науқастарға күтім жасау тәсілдерін ажырату; 10.2.9.7 гипс таңылған науқасқа күтім жасай білу; 10.2.9.8 күйік шалған науқастарға күтім жасау ережелерін білу; 10.2.9.9 күйікті ашық тәсілмен емдеу үшін төсек пен каркастарды дайындау туралы түсініктің болуы; 10.2.9.10 үсік шалған науқастарға күтім жасау ережелері туралы түсініктің болуы; 10.2.9.11 бас миы мен бас сүйегі жарақаттанған науқастарды күту туралы түсініктің болуы; 10.2.9.12 науқастарды тасымалдауға дайындау, гигиеналық ванналар дайындау; 10.2.9.13 палатаны жинау және желдету; 10.2.9.14 науқастарға төсек дайындау (әр түрлі жағдайлар); 10.2.9.15 науқасты сүртіп тазалау, сүрту, төсегін ауыстыру, бұру және орнын ауыстыру; 10.2.9.16 гипс бинттерді, лангеттерді дайындау; 10.2.9.17 жылытқыш дайындау; 10.2.9.18 сифонды клизма, асқазанды шаю үшін керек-жарақтар мен құралдарды дайындау; 10.2.9.19 стационардағы неврологиялық бөлімшедегі кіші медицина қызметкерінің жұмыс ерекшеліктерін білу
2. Қызмет көрсету еңбек технологиясы	2.10 Тамақтану гигенасы	10.2.10.1 стационар жағдайындағы асханаға қойылатын санитарлық талаптарды орындау; 10.2.10.2 науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыруда кіші медицина қызметкерінің рөлін білу; 10.2.10.3стационар жағдайында практикалық қайталау
3. Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	3.1 Еңбек іс-әрекетін талдау және бағалау	10.3.3.1 арнайы терминдерді қолданып өз жұмысының және өзгелердің жұмысының орындалуы үшін қолданған әдістер мен тәсілдерді талдау және бағалау; 10.3.3.2 алдағы жұмыстарды салыстыру негізінде өз жұмысын және өзгелердің жұмысын, жетілдіру бойынша сыни ұсыныс жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
9-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Ас үй жұмысшысы" оқу пәнінің мазмұны

97. "Кәсіби еңбекке баулу. Ас үй жұмысшысы." профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Саймандар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек қызметінің технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек әрекетін бағалау және талдау".

98. "Материалтану. Саймандар мен жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу;

2)техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі.;

3) ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері;

4) өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабындыларының.

99. "Еңбек қызметінің технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары;

2) ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі;

3) азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу;

4) азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тасмалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері;

5) асхананы тамақтануға дайындау. Тамақ ішетін үстелді жабдықтау.

100. "Еңбек әрекетін бағалау және талдау" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) еңбек әрекетін бағалау және талдау.

101. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну, Отанына деген мақтаныш сезімін тұту; 7.1.1.2 күнделікті өмірде қолданатын әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру: жеке бас гигиенасын сақтау (тырнақ, қол, шашты күту), ғимаратты тазалықта ұстау (құрғақ және ылғалды тазалау, ғимаратты толық тазарту және маусымдық тазартуды жүргізу), тағам дайындаудың қарапайым дағдалары (ыстық сумен жұмыс, азық-түлікті жуу), киімді күту даңдылары (кір жуу, үтіктеу, сақтау), ұжымда немесе бейтаныс адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасай алу дағдысы; 7.1.1.3 игіліктілікті, эмоционалды-рухани қайырымдылық пен көмек көрсетуге әрқаша дайын екендігін таныту, адамдардың қайғысына ортақ болуды таныту; 7.1.1.4 еңбек тәртібі ұғымын, демалыс және мерекелік күндерін меңгеру; 7.1.1.5 іскерлік қағаз түрлерін ажырата білу: жұмысқа тұру жөніндегі өтініш, түйіндеме, жұмыстан кету жөніндегі өтініш, жұмыс келісімшарты бойынша (мерзімді шарт), түйіндеме жасау ; 7.1.1.6 "Ас үй жұмысшысы" кәсібіне қойылатын талаптар мен медициналық қарсы көрсетілімдермен танысу; аллергиялық аурулар, тірек-қимыл қозғалыс аппаратының бұзылыстары, жұқпалы аурулар, көру мен естудің күрделі бұзылыс түрлері; 7.1.1.7 мектеп асханасындағы ас үй жұмысшысының міндеттерімен танысу: асхана құрал-жабдықтарын таза әрі қалыпта ұстау, өндірістік қоқыстарды жою, азық-түлікті жуу және сұрыптау, жөнелту, тиеу, азық-түліктер мен дайын тағамдарды кәсіпорындарға жеткізу, ыдыс-аяқтардың, құралдардың аттарымен таныс болу, техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 7.1.1.8 асхана залында гигиеналық және эстетикалық қызмет көрсету талаптарын білу; 7.1.1.8 асхана залындағы жиһаздарды өңдеу жөніндегі ережелерді сақтау, білу: ағаштан жасалған, пластикалық, өрілген, лакталған, әйнектен жасалған, матадан жасалған; 7.1.1.9 электр пешінің түрлері мен пайдалану тәсілдерін түсіну: ашық және жабық, индукциялық, шойын қақпақты, керамикалық әйнекті бетімен, механикалық немесе сенсор арқылы басқарылатын, үстелдің үстіне қойылатын, ішіне салынатын, портативті; 7.1.1.10 электрлі шәйнек түрлері мен пайдалану тәсілдерін түсіну	8.1.1.1 әр түрлі елдің мәдениеті мен тарихына құрметпен қарау; 8.1.1.2 қарқынды дамып жатқан және құбылмалы өмірге бейімделудің бастапқы дағдыларын меңгеру (қоршаған адамдарды өзіне бағындыру, қоршаған адамдармен түсіністікте болу, өз-өзіне сенуді сезіну, тәуелсіз болу, қиындықтарды жеңе білу, еліктемеу, басқа адамның ықпалына түспеу, жетістікке қол жеткізуге ұмтылу, өз жетістіктерін көрсету); 8.1.1.3 еңбек төлемақысын айыра білу (еңбекақы, келісімді ақы, сағатқа байланысты төлемақы); 8.1.1.4 бала бақшадағы ас үй жұмысшысының қызметтік міндетін түсіну: ыдыс-аяқ пен құрал – жабдықтардың атауы, таңбалануына қарай олардың белгілері, ыдысты ашу және жабу ережесі мен тәсілдері, өнеркәсіп орына азық-түлікті және дайын тағамды жеткізу ережесі, технологиялық жабдықтарды қосу мен сөндіру, жуғыш және залалсыздардыру сұйықтықтың түрлері мен қоюланған ерітінді түрлері; 8.1.1.5 еңбекті қорғаудағы талаптарды білу (жұмыстың күн тәртібі мен кестесі) ; 8.1.1.6 жұмысқа қабылдауға өтініш жазу; 8.1.1.7 жұмыстан кету жөнінде өтініш жазу; 8.1.1.8 жұмыс барысында асхана құралдары мен жабдықтарының пайдалану тәсілдерін білу, атау, қолдана білу; 8.1.1.9 тұмшапеш пен қуыруға арналған пешті пайдалану тәсілдерін мен түрлерін білу: іштен қойылатын және жеке, газды және электрлі, грильді, конвекционды вентиляторлы, аса жоғары жиілікті функциясымен, каталитикалық бу арқылы және пиролиз арқылы тазаратын; 8.1.1.10 электрлі бұлғауыш және блендер түрлері мен пайдалану тәсілдері: қолмен жасайтын, стационарлы, сүтті коктейльдерге арналған, батпалы, жоғары жылдамдықпен, қуаты аз және қуатты, шайқалмалы; 8.1.1.11 кофе-машина түрлері мен пайдалану тәсілдерін: айлауық, чалдты (үлестелетін), капсулды, эспрессо комбайыны, автоматтандырылған;	9.1.1.1 өмір сүруді қамтамасыз етуге қажетті өз мүмкіншілігі жайында адекватты түсініктің болуы; 9.1.1.2 әр түрлі әлеуметтік жағдайда өзі қатарлы құрдастарымен немесе ересек адамдармен серіктес болуды жүзеге асыру; 9.1.1.3 қоғамдық тамақтану ұйымдарындағы ас үй жұмысшысының қызметтік міндеттерін білу (асхана, кафе, мейрамхана, фастфуд): санитарлы- эпидемиологиялық ережелер мен құқықтарды, өндірістік бақылауды жүргізу және ұйымдастыруға арналған әдістемелік нұсқаулықтарды, еңбекті қорғау ережелері мен құқықтарды техника қауіпсіздігі мен өрттен сақтау ережелерін, ыдыс-аяқ пен құрал-жабдықтардың атауын, пайдалану тәсілдерін, еңбекті оңтайлы ұйымдастыруды, ақау түрлері және оның алдын алу, жою, іскерлік этикеті ережелерін білу; 9.1.1.4 жұмыс орнында міндеттерін орындау жауапкершілігін түсіну: жазғыру, ескеру алу, айыппұл, қызметтен босатылу; 9.1.1.5 сынақ мерзіміның анықтамасын білу: келісім шартта көрсетілген уақыт кезеңі, сол уақытта жұмыс беруші қызметкедің іскерлігін бағалап, қанағаттанбаған жағдайда, жұмысқа үлгермегендіктен жұмыстан босатуға құқылы; 9.1.1.6 жұмыспен қамтамасыз етіп отырған адамға жұмысқа жарамсыз қағазын ұсыну тәртібі мен уақытын білу; 9.1.1.7 еңбек келісім шартына отыру ережесін білу; 9.1.1.8 келісім шартта белгіленген негізгі пунктерді анықтау: мағлұмат, жеке куәлік, еңбек қызметтері, сынақ мерзімі, төлемақы немесе тарифті бірлік, қосалқы төлемдер, жұмыс уақыты, келісім шартты бұзу реті; 9.1.1.9 ет тартқыш түрлері мен пайдалану тәсілдері: қолмен тартатын, А классты (қуатты, өндіргіш), В классты (көп функционалды, жеміс-жидектерді қосымша кесу және өткізумен жабдықталған ), С классты (аз қуатты, қосымша фукциясыз); 9.1.1.10 шырынсыққыш, фреш-машиналар түрлері мен пайдалану тәсілдерін түсіну: пластмассалы, темір, аз қуатты, қуатты, механикалық, автоматтандырылған, электрлі,тұрмыстық, өндірістік, цитрусқа арналған, қатты жеміс-жидектерге арналған, сүйегі барларға арналған, универсалды, ортадан тепкіш, иірмекті	10.1.1.1 қауіпсіз, салауатты өмір салты ұстанымын сақтау, шығармашылық еңбекке ынталану, нәтижелі жұмыс көрсету, материалды және рухани қазынаға ұқыптылықпен қарау; 10.1.1.2 өз бетінше өмір сүруге дайындығын көрсету: өзін қоршаға ортадағы адамдарды бауырына тарта білу, қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынас орната алу, өз-өзіне сену, дербес болу, қиындықты жеңе білу, жаманға еліктемеу, біреудің ықпалына түспеу, жетістікке жетуге ынталану, өз жетістіктерін көрсете білу, байланысты шектеу, байланысты ажырата білу; 10.1.1.3 жұмыс ауыстыру ережесін білу: жұмысқа ауысу шарты, жұмысқа келмеген адамның орнын ауыстыру уақыты, еңбек келісім шартындағы өзгерістер мен біліктілігі төменірек жұмысқа ауысу; 10.1.1.4 ана болуға байланысты демалыс ұғымын түсіну (декреттік демалыс кезеңі, бала туылуына байланысты рәсімделетін мемлекеттік бір реттік жәрдмақы, декреттік демалысқа төленетін жәрдемақы, декреттік жәрдемақы алуға құжаттарды тапсыру уақыты, бала туылуына байланысты рәсімделетін мемлекеттік бір реттік жәрдмақы түрлері, бір реттік әлеуметтік жәрдемақы, бала бір жасқа толғанша әр ай сайын төленетін жәрдемақы); 10.1.1.5 материалдық зиян келтіру кезінде заңнамаға байланысты жауап беру: ас үй жұмысшысы ыдыс-аяқтың, құрал-жабдықтардың сынбауына жауап береді, дизинфекциялық және жууға арналған заттардың болуын қадағалау, ыдстан лабораторлық заттарды шаю, жуу сапасы, цехті таза ұстау, азық-түлікті, құрал-жабдықтарды бұзылудан сақтау, техника қауіпсіздік ережесі мен еңбекті қорғау ережелерін сақтамау, өрт қауіпсіздік ережесі, өндірісте шикізат дайындау сапасы, жұмыс орнына келмеу немесе мас түрінде келу, ішкі тәртіпке бағынбау, қызметтік міндетін орындамау; 10.1.1.6 төлем ақыдан ұстап қалу тәртібін білу: салық, зейнетақы қоры, профсаюзге бөлу, айыппұл
1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	7.1.2.1 қайнаған сумен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 7.1.2.2 кесетін және шанышқы заттармен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 7.1.2.3 электр пештерімен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 7.1.2.4 электр шәйнегімен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 7.1.2.5 тостермен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 7.1.2.6 аса жиілігі жоғары пешпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау	8.1.2.1 механикалық көкөніс кескіш және ұсақтағышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 8.1.2.2 тұмша пешпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 8.1.2.3 электрлі блендр және бұлғауышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 8.1.2.4 кофе қайнататын машинамен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау	9.1.2.1 ет тартқышты жуу, құрастыру; 9.1.2.2 ет тартқышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 9.1.2.3 шырын сыққыш немесе фреш-машиналарды жуу, құрастыру; 9.1.2.4 шырын сыққыш немесе фреш-машинамен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау	10.1.2.1 тоңазытқыш және мұздатқыш камералардың бөлшектерін жуу 10.1.2.2; тоңазытқыш және мұздатқыш камераларымен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 10.1.2.3 ыдыс-аяқ жуатын машинаға ыдыстарды, ыдыс жуатын заттарды жүктеу ережесін сақтау; 10.1.2.4 ыдыс-аяқ жуатын машинамен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері.	7.1.3.1 Ыдыс-аяқ түрлерін пайдалану тәсілдерін және қандай материалдан жасалғандығын ажырату; 7.1.3.2 Ыдыс-аяқты пайдалану тәсілдерін білу: асүйлік, асханалық, шай ішуге арналған, кофе ішуге арналған, дастархан жабдығына арналған, асхана аспабы; 7.1.3.3 Ыдыс-аяқ түрлерін атау, асүйлік ыдыс-аяқты сақтау, күтіп ұстау ережелерін білу	8.1.3.1 алюминді, эмальді және никельді ыдыс-аяқты танып білу; 8.1.3.2 асүйлік ағаштан жасалған жабдықтарды атау; 8.1.3.3 асханалық ыдыс-аяқтардың және аспаптардың пайдалану тәсілдері мен түрлерін ажырата алу	9.1.3.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты ажыратып, анықтай алу; 9.1.3.2 шай ішуге арналған, кофе ішуге арналған, дастарған жабдығына арналған ыдыстарды, фужерлерді, бокалдар мен стакандардың түрлерін ажырата алу, оларды пайдалану тәсілдерін білу	10.1.3.1 тефлонды және керамикадан жасалған ыдыс-аяқтарды ажырата алу, анықтай білу; 10.1.3.2 пластикалық және сақтауға арналған ыдыс-аяқтың түрлері мен пайдалану тәсілдерін білу
1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	7.1.4.1 еден төсенділерін сыртқы түріне қарап анықтай алу (ламинатталған, ағаштан жасалған, тақтайдан жасалған, паркетті, линолеум, резеңке негізінде жасалған, керамикалық плитка, мәрмәр, кілемді, полимерлі құйылмалы); 7.1.4.2 линолиумды еден төсеніштерінін ішінде анықтап, білу; 7.1.4.3 қабырғаға арналған бояу түрлерін ажырата алу (сулы эмульсялы ізбесті, эмальді)	8.1.4.1 түрлі еденге арналған және қабырғаға арналған кафельдерді ажырата алу, күтім жасау; 8.1.4.2 еденді жуып болғаннан кейін жеке гигиеналық талаптарды практикада қолдану; 8.1.4.3 жұмысқа арналған киімді дұрыс таңдау және кию, эстетикалық жағын ұстау (халат, алжапқыш, орамал, қолғап, аяқ-киім)	9.1.4.1 еденге арналған түрлі паркетті және ламинацияны ажырата білу, оларды барлық талаптарға сай дұрыс күту; 9.1.4.2 жинауға арналған жабдықтарды атау, қолдану мақсаты мен пайдалану ережелерін, сақтауды білу	10.1.4.1 еденге арналған түрлі құйылмалы-полимерлі төсеніштерді ажырата алу; 10.1.4.2 еденді төсенішке қарай дұрыс технологиялық күтуге дайындық жүргізу және орындау; 10.1.4.3 жұмысқа арналған киімді дұрыс таңдау және кию, эстетикалық жағын ұстау (күртке, алжапқыш, орамал, қолғап, резеңке етік)

2) 2-бөлім "Еңбек жұмысының технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	7.2.1.1 қабырға және еденге арналған жуғыш заттар мен күтуге арналған заттардың түрлері жөнінде түсініктерінің болуы; 7.2.1.2 жуғыш заттарды қолдану барысында техника қауіпсіздік ережесін сақтау, жуғыш заттарды нұсқаулыққа сәйкес пайдалану; 7.2.1.3 еден және қабырғаны жуу үшін ережеге сәйкес жүзеге асыру; 7.2.1.4 ас үй жұмысшысының арнайы киім кию мақсатын түсіну (халат, алжапқыш, орамал, қолғап, аяқ-киім) ; 7.2.1.5 тыныс алу ағзасын қоғайтын тәсілдердің түрлері мен пайдалану тәсілдері	8.2.1.1 жуу бөлмесінде жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 8.2.1.2 жууға арналған заттар туралы түсінік қалыптастыру: ерітіндіні жасау ережесі мен ерітінді түрлері, дезинфекцияға және жууға арналған заттарды қауіпсіз қолдану; 8.2.1.3 ережеге сәйкес тамақ қалдықтарын сақтау және жинау; 8.2.1.5 ыдыс-аяқ жуатын машинаны пайдалану тәсілдерін түсіну, қауіпсіздік ережесін сақтай отырып қолдану; 8.2.1.6 ас үй ыдыстарын, жабдықтарды өңдеу: жуу және құрғату; 8.2.1.7 жуу бөлмесінде киетін киімнің мақсатын білу	9.2.1.1 тоңазытқыш пен қоймадағы жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 9.2.1.2 жууға арналған заттар мен ерітіндіні жасау ережесі туралы түсінік қалыптастыру, тоңазытқыш пен қойманы өңдеуде дезинфекциялау және жуу заттарын пайдалану, дезинфекциялау және жуу заттарын пайдаланғанда қауіпсіздік ережесін сақтау; 9.2.1.3 азық-түлікті тоңазытқышта немесе қоймада сақтау ережесін саөтау; 9.2.1.4 микрофлора және микроб ұғымын түсіну, олардың аддам ағзасына әсері; 9.2.1.5 көкөніс цехында жұмыс орнын ұйымдастыру ерекшелігі	10.2.1.1 ас үй ыдыстары мен жабдықтарды қолдану, оны жуу, таза түрінде ұстау; 10.2.1.2 құралдар мен жабдықтарды таңбалау; 10.2.1.3 ас үй жұмысшысының жұмыс орын тазалық-гигиеналық түрде ұстай білу, күні бойы тазалықты ұстану; 10.2.1.4 құралдарының дұрыс жұмыс жасауын тексеру; 10.2.1.5 қазанға су толтыру, пештің үстіне орнату; 10.2.1.6 су және энергияны пайдалану талаптарын сақтау: электірлі есептегіш, су есептегіші, сантехниканың дұрыс жұмыс жасауы (шүмек), электір құралдарын, қозғалысты хабарлаушыны уақытылы өшіріп отыру, су шығынын үнемдеу
2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	7.2.2.1 "Тамақтану гигиенасы" түсінігімен танысу, ас үй ыдыс-аяқтарын ажырату, атау, күту және сақтау тәртібі мен ережесін сақтау; 7.2.2.2 ыдыс-аяқтарды жууға және тазалауға арналған заттардың түрлерін білу, жуу және тазалауға арналған заттарды қолдану кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес қолдану; 7.2.2.3 денсаулыққа химиялық заттардың әсері	8.2.2.1 алюминді, эмальді және никельден жасалған ыдыстары күту ережесін білу, қолдану; 8.2.2.2 ағаштан жасалған ас үй жабдықтарын өңдеу ерекшелігін түсіну; 8.2.2.3 түрлі материалдан жасалған ыдыс-аяқты жуу және тазалауға арналған заттарды таңдай алу, ажырату; 8.2.2.4 жуу мен тазалауға арналған заттарды қолдануда техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау; 8.2.2.5 асхана ыдыс-аяқтары мен аспаптарын қолмен жууды орындау; 8.2.2.6 денсаулыққа химиялық заттардың әсері	9.2.2.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуді жүзеге асыру; 9.2.2.2 әйнек пен фарфорды өңдеу; 9.2.2.3 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуге және жууға арналған заттарды ажырата білу, жүзеге асыру; 9.2.2.4 жуу мен тазалауға арналған заттарды қолдануда техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау; 9.2.2.5 шай ішуге арналған, кофе ішуге арналған, сервиз, фужер, бокал, стакандарды қолмен жуу; 9.2.2.6 шай ішуге арналған, кофе ішуге арналған, сервиз, фужер, бокал, стакандарды ыдыс-аяқ жуатын машинада жуу ережесін білу және жуу; 9.2.2.7 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты кептіру және сақтау	10.2.2.1 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-аяқтарды күту ережесін орындау және білу; 10.2.2.2 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-ааяқтарлы жуу және тазалауға арналаған заттарды ажырата білу, техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау; 10.2.2.3 пластикалық ыдыс-аяқты күту ережесін сақтау (елеген, шелек, сақтауға арналған контейнер); 10.2.2.4 пластикалық ыдыс-аяқтарды жууға, тазалауға арналға заттарды ажырата білу; 10.2.2.5 пластикалық ыдыс-аяқтарды жууға, тазалауға арналға заттарды қолдану кезінде техника қауіпсіздігін сақтау, нұсқаулыққа сәкес орындау; 10.2.2.6 денсаулыққа химиялық заттардың әсері
2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу.	7.2.3.1 азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізудің түрлері мен маңыздылығын түсіну: мұздалған азық-түліктерді еріту, азық-түліктерді кірден және жеуге жарамсыз бөліктерінен тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру; 7.2.3.2 жарма түрлерін білу, ажырата алу (бидай, күріш, бұршақ, арпа жармасы, ұнтақ, үрме бұршақ, жүгері) ; 7.2.3.3 жарманы бастапқы өңдеуден өткізуге арналған ыдыс-аяқ жабдықтары мен құралдардың пайдалану тәсілдерін түсіну; 7.2.3.4 жарманы бастапқы өңдеуден өткізу: електен өткізу, тазалау, жуу, кептіру, суға салып қою;	8.2.3.1 көкөністер мен жеміс-жидектерді талапқа сай сақтау шарттары мен мерзімін сақтау ережелерін ұстану: тоңазытқышта және қоймада сақталған тәуілік санын анықтау; 8.2.3.2 көкөністер мен жеміс-жидектерді алғашқы өңдеуден өткізу ережесін білу: сұрыптау, жуу, турау (ұзынша, төртбұрыш, домалақ, түрлі пішінді турау, ленталы, сақиналы); 8.2.3.3 көкөністер мен жеміс-жидектерді сұрыптау, ақаулығы бар, толыққанды емес шикізаттан бөліп алу, кірден және механикалық қоспадан тазарту, қолмен немесе басқа тәсілдер арқылы тасмалдау; 8.2.3.4 көкөністер мен жеміс-жидектерді жуу және тазартуды жүзеге асыру; 8.2.3.5 көкөністер мен жеміс-жидектерді тазалауға арналған ыдыс-аяқ жабдықтары мен құралдарды ажырата алу және қолдану (пышақ, механикалық және автоматтандырылған көкөніс тазартқыштар), қауіпсіздік ережелерін сақтау	9.2.3.1 сүттен жасалған тағамдардың сақтау мерзімі мен шартын білу: сүттің, сары майдың, қаймақтың, айранның, кілегейдің, балмұздақтың белгіленген сақтау мерзімі; 9.2.3.2 сүтті жылыту арқылы өңдеуден өткізу (қайнату, стерильдеу, жұмсарту); 9.2.3.3 ірімшік тағамдарын турау және ыдыстарға дұрыс салу тәсілдері мен ережелерін білу; 9.2.3.4 ірімшікті турап салуға арналған ыдыс-аяқ жабдықтары мен құралдарды ажырата алу және қолдану (бір қолмен турайтын, екі қолмен турайтын пышақтар, сым түрлері), турауға арналған құралдар мен жабдықтарды қолдану кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау	10.2.3.1 еттің, құс етінің, балық етінің сақтау мерзімі мен шартын білу: салқындату мен мұздату, сақтауға арналған қаптамалар (вакуумды, полиэтиленді бір реттік, қағаздан жасалған, көпіршектенген полистирол); 10.2.3.2 етті, құс етін, балық етін бастапқы өңдеуден өткізу ережесін сақтау: еріту, құйқалау, қауырсыннан тазалау, ішек-қарыннан тазарту, ішкі жағын жуу, жеуге жарамсыз жағы мен кірден тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру; 10.2.3.3 етті, құс етін, балық етін өңдеуден өткізу және турау; 10.2.3.4 етті, құс етін, балық етін турауға арналған ыдыс-аяқ жабдықтары мен құралдарды ажырата алу және қолдану (бір қолмен турайтын, екі қолмен турайтын пышақтар, сым түрлері), турауға арналған құралдар мен жабдықтарды қолдану кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау
2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері.	7.2.4.1 дәмдеуіштерді ыдыстарға толтыру және үстелдің үстіне қою; 7.2.4.2 қағаз майлықтарын дайындау және оларды майлық салатын арнайы ыдыстарға салу (майлықтарды қаттап салу тәсілдері: көлденең қол орамалы, сақинаға кигізілген желдеткіш, үстел үстіндегі желдеткіш, түтікше) ; 7.2.4.3 себетті туралған нанмен толтыру және үстелдің үстіне кою; 7.2.4.4 ас үйде үстелдер мен орындықтарды жайғастыру (арақашықтығын адам өтетіндей етіп анықтау, іргелес тұрған үстелдердің аралығы, П әріпіне ұқсас, қиғаш орналастыру, алаңын үнемдеу) ; 7.2.4.5 сусымалы азық-түліктерді тасмалдау және тиеу (қант, тұз, ұн, жарма): сусымалы азық-түлікті салатын ыдыс-аяқты таңдау, арбаға, қорапқа, жәшікке салу	8.2.4.1 таза ыдыс-аяқты жуатын цехтан үлестіретін бөлмеге тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы жеткізу; 8.2.4.2 ас үйде бағдарлай алу, үстелдерді нөмірлеу; 8.2.4.3 ас үйде ыстық (шай, сорпа) және суық (кеспелер, салаттар) тасмалдау ережелерін сақтау; 8.2.4.4 кір ыдыс-аяқтарды подносқа немесе арбаға тиеп үстелдің үстінен жинау; 8.2.4.5 арбамен (подноспен) кір ыдыс-аяқты тасмалдауда ереже сақтау; 8.2.4.6 жуу бөлмесінде арбадан немесе подностан түсіру кезінде реттілік пен ережені сақтау; 8.2.4.7 тамақтан қалған жуындыны арнайы арналған, таңбаланып жазылған ыдысқа ереже мен кезектілігін сақтай отырып салу	9.2.4.1 етті, тауық етін, балық етін тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы барлық техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу; 9.2.4.2 сүттен жасалған өнімдерді тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеуде техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу; 9.2.4.3 азық-түлікті тәуіліктік қоймадан өдіріс цехына жеткізу; 9.2.4.4 барлық техника қауіпсіздік ережесін сақтай отырып, жүкті тасмалдау; 9.2.4.5 әртүрлі жүктерді тиеу және тасмалдау тәсілдері мен дағдыны білу; 9.2.4.6 өндірісте азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін тасмалдау кезінде ереже сақтау және түсіну; 9.2.4.7 қызмет көрсетудің арнайы түрлері (вагон-ресторанда жолаушыларға қызмет көрсету)	10.2.4.1 азық-түлікті қабылдауда және тиеу кезінде ереже сақтау; 10.2.4.2 жаңадан келіп жеткен азық-түлікті уақытша сақтау орынын анықтау; 10.2.4.3 белгілі бір мағынаны білдіретін белгілермен таңбалау және ажырата білу; 10.2.4.4 белгілі бір мағынаны білдіретін белгілермен, таңбалар арқылы жүкті түсіру; 10.2.4.5 аз әзірленетін бөлікке жататын аймақты тазалап тұру; 10.2.4.6 қоқыс пен қалдыққа арналған контейнерлерді тазалап тұру: жиналған қалдықтардан уақытылы тазарту, дезинфекциялайтын ертітіндімен өңдеу, қоқысқа арналған ыдыстарды арнайы тағайындалған орында сақтау; 10.2.4.7 қызмет көрсетудің арнайы түрлері (банкет-фуршет, банкет-коктейль, банкет-шай )

3) 3-бөлім "Еңбек әрекетін бағалау және талдау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	7.3.1.1 өз жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен алдыда тұрған жұмысқа ауызша есеп беру; 7.3.1.3 жоспардағы жасалынған жұмысты бітіргеннен кейін ауызша есеп беру; 7.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді пайдалану; 7.3.1.5 меңгерген білімді практикада қолдану; 7.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау; 7.3.1.7 арнайы киім түрлерін атау; 7.3.1.8 электр қауіпсіздік ережесін айту; 7.3.1.9 қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының түрлерін атау, сипаттама беру; 7.3.1.10 жууға арналған ерітінділерді дайындау; 7.3.1.11 құрылғылар мен заттарды таңдау; 7.3.1.12 толқынды пештерді, тостерді, электр шәйнектерді дұрыс күтуді жүзеге асыру; 7.3.1.13 ыдыс-жуатын шұңғылшаны, пештерді тазарту; 7.3.1.14 механикалық жабдықтарды, ыдыс-аяқтарды күту; 7.3.1.15 қоқыстарды жинау, сақтау және қолдану; 7.3.1.16 санитарлы өңдеу өткізу 7.3.1.17 жууға арналған жабдықтарды дезинфекциялау; 7.3.1.18 оқу сыныбындағы еденді жуу; 7.3.1.19 өндіріс үстелдерін жинау; 7.3.1.20 қабырға және есікті жуу; 7.3.1.21 бутерброд, тостыны дайындау;жұмыстқадан тағам дайындау (омлет, глазунья, әр түрлі тәсілмен қайнатылып пісірілген)	8.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша кәсіби дағдыны меңгеруде ынтасын көрсету; 8.3.1.2 сапалы жасалынған жұмыс бойынша талдау жүргізу; 8.3.1.3 өзінің және дострының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктері мен кемшіліктерін атау; 8.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді қолдану; 8.3.1.5 5 меңгерген білімді практикада пайдалану; 8.3.1.6 тағайындалу мен арнайы киім туралы айтып беру; 8.3.1.7 электр құралдарын және электр жабдықтарын пайдалануда техника қауіпсіздік ережесін айтып беру; 8.3.1.8 қоғамдық тамақтану кәсіпорын түрлерін топтау; 8.3.1.9 жууға арналған ерітінділерді дайындау; 8.3.1.10 құрал-жабдықтар мен тәсілдерді таңдау; 8.3.1.10 іштен қойылатын пешті жуу, тазарту; 8.3.1.11 блендер, миксер қондырғылатын күту; 8.3.1.12 ыдыс-жуатын шұңғылшаны, пештерді тазарту; 8.3.1.13 қоқыстарды жинау, сақтау және қолдану; 8.3.1.14 ас үй жабдықтарын белгілеу; 8.3.1.15 санитарлы өңдеу өткізу; 8.3.1.16 жууға арналған жабдықтарды дезинфекциялау; 8.3.1.17 мектеп асханасында және оқу сыныбындағы еденді жуу; 8.3.1.18 өндіріс үстелдерін және ас үй жабдықтарын кептіруге арналған стеллажды жинау	9.3.1.1 өз мақсатына жету үшін жауапкешілік, жігерлік пен қатаң тәртіпті сақтау, жасаған еңбегіне мақтанышпен қарау; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезінде мұғалімнің және өзіне қойылған сұрағы бойынша толық талдау жасау; 9.3.1.3 жасалынған жұмыстың сапасын бақылап отыру; 9.3.1.4 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 9.3.1.5 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 9.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау; 9.3.1.7 арнайы аяқ-киім және қолды қорғайтын тәсіл түрлерін мен пайдалануын атап беру; 9.3.1.8 арнайы аяқ-киім мен қолды қорғайтын тәсіл түрлерін атап беру; 9.3.1.9 жууға арналған ерітінділерді дайындау; 9.3.1.10 құрал-жабдықтар мен тәсілдерді таңдау; 9.3.1.11 мұздатқыш және тоңазытқыш камераларын жуу; 9.3.1.12 ет тартқыш пен шырын сыққышты тазалап отыру; 9.3.1.13 ыдыс-жуатын шұңғылшаны, пештерді тазарту; 9.3.1.14 механикалық жабдықтарды, ыдыс-аяқтарды күту; 9.3.1.15 қоқыстарды жинау, сақтау және қолдану; 9.3.1.16 мектеп асханасында, оқу сыныбында және өндіріс ғимаратындағы еденді жуу 9.3.1.17 өндіріс үстелдерін және ас үй жабдықтарын кептіруге арналған стеллажды жинау; 9.3.1.18 оқу сыныптарын толық тазарту; 9.3.1.19 тамақ жасайтын бөлмені күнделікті тазарту; 9.3.1.20 ас үй жабдықтарын белгілеу; 9.3.1.21 санитарлы өңдеу өткізу	10.3.1.3 өз еңбегіне жауапкешілікпен және; 10.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптарға сәйкестендіру; 10.3.1.2 жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту қатаң тәртіппен қарау; 10.3.1.4 өз мақсатына жету үшін жігерлік таныту, жасаған өз немесе басқаның еңбегіне мақтанышпен қарау; 10.3.1.5 талапқа сәйкес жұмыс сапасын бағалау; 10.3.1.6 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 10.3.1.7 жұмыс нәтижесі мен сапасын тексеру; 10.3.1.8 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен пайдалануы жөнінде айтып беру, тыныс алу ағзасын қорғайтын әдіс түрлерін атап беру; 10.3.1.9 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен қолданылуы жөнінде айтып беру; 10.3.1.10 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру тәсілдерін анықтау; 10.3.1.11 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру құралдарын анықтау; 10.3.1.12 ыстық цехта жұмысты ұйымдастыру; 10.3.1.13 суық цех құрал-жабдықтарын топтау; 10.3.1.14 тарату желісінің жабдықтарын атау, сипаттама беру; 10.3.1.15 қойманың шаруышылық жұмысын ұйымдастыру; 10.3.1.16 жууға арналған ерітінділерді дайындау; 10.3.1.17 құрылғылар мен заттарды таңдау; 10.3.1.18 тоңазытқыш пен мұздатқыш бөлшектерін жуу; 10.3.1.19 ыдыс-жуытын машинаны пайдалану; 10.3.1.20 ыдыс-жуатын шұңғылшаны, пештерді тазарту; 10.3.1.21 механикалық жабдықтарды, ыдыс-аяқтарды күту

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Ас үй жұмысшысы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар"	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну, Отанына деген мақтаныш сезімін тұту; 7.1.1.2 күнделікті өмірде қолданатын әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру: жеке бас гигиенасын сақтау (тырнақ, қол, шашты күту), ғимаратты тазалықта ұстау (құрғақ және ылғалды тазалау, ғимаратты толық тазарту және маусымдық тазартуды жүргізу), тағам дайындаудың қарапайым дағдалары (ыстық сумен жұмыс, азық-түлікті жуу), киімді күту даңдылары (кір жуу, үтіктеу, сақтау), ұжымда немесе бейтаныс адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасай алу дағдысы; 7.1.1.3 игіліктілікті, эмоционалды-рухани қайырымдылық пен көмек көрсетуге әрқаша дайын екендігін таныту, адамдардың қайғысына ортақ болуды таныту
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	7.1.2.1 қайнаған сумен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 7.1.2.2 кесетін және шанышқы заттармен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	7.1.3.1 ыдыс-аяқ түрлерін пайдалану тәсілдерін және қандай материалдан жасалғандығын ажырату
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	7.1.4.1 еден төсенділерін сыртқы түріне қарап анықтай алу (ламинатталған, ағаштан жасалған, тақтайдан жасалған, паркетті, линолеум, резеңке негізінде жасалған, керамикалық плитка, мәрмәр, кілемді, полимерлі құйылмалы)
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	7.2.1.1 қабырға және еденге арналған жуғыш заттар мен күтуге арналған заттардың түрлері жөнінде түсініктерінің болуы; 7.2.1.2 жуғыш заттарды қолдану барысында техника қауіпсіздік ережесін сақтау, жуғыш заттарды нұсқаулыққа сәйкес пайдалану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	7.2.2.1 "Тамақтану гигиенасы" түсінігімен танысу, ас үй ыдыс-аяқтарын ажырату, атау, күту және сақтау тәртібі мен ережесін сақтау; 7.2.2.2 ыдыс-аяқтарды жууға және тазалауға арналған заттардың түрлерін білу, жуу және тазалауға арналған заттарды қолдану кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес қолдану 7.2.2.3 денсаулыққа химиялық заттардың әсері
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	7.2.3.1 азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізудің түрлері мен маңыздылығын түсіну: мұздалған азық-түліктерді еріту, азық-түліктерді кірден және жеуге жарамсыз бөліктерінен тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	7.2.4.1 дәмдеуіштерді ыдыстарға толтыру және үстелдің үстіне қою
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	7.3.1.1 өз жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен алдыда тұрған жұмысқа ауызша есеп беру; 7.3.1.3 жоспардағы жасалынған жұмысты бітіргеннен кейін ауызша есеп беру; 7.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді пайдалану; 7.3.1.5 меңгерген білімді практикада қолдану; 7.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну, Отанына деген мақтаныш сезімін тұту; 7.1.1.2 күнделікті өмірде қолданатын әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру: жеке бас гигиенасын сақтау (тырнақ, қол, шашты күту), ғимаратты тазалықта ұстау (құрғақ және ылғалды тазалау, ғимаратты толық тазарту және маусымдық тазартуды жүргізу), тағам дайындаудың қарапайым дағдалары (ыстық сумен жұмыс, азық-түлікті жуу), киімді күту даңдылары (кір жуу, үтіктеу, сақтау), ұжымда немесе бейтаныс адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасай алу дағдысы; 7.1.1.3 игіліктілікті, эмоционалды-рухани қайырымдылық пен көмек көрсетуге әрқаша дайын екендігін таныту, адамдардың қайғысына ортақ болуды таныту
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	7.1.2.1 қайнаған сумен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	7.1.3.1 ыдыс-аяқ түрлерін пайдалану тәсілдерін және қандай материалдан жасалғандығын ажырату
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	7.1.4.1 еден төсенділерін сыртқы түріне қарап анықтай алу (ламинатталған, ағаштан жасалған, тақтайдан жасалған, паркетті, линолеум, резеңке негізінде жасалған, керамикалық плитка, мәрмәр, кілемді, полимерлі құйылмалы)
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	7.2.1.1 қабырға және еденге арналған жуғыш заттар мен күтуге арналған заттардың түрлері жөнінде түсініктерінің болуы
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі.	7.2.2.1 "Тамақтану гигиенасы" түсінігімен танысу, ас үй ыдыс-аяқтарын ажырату, атау, күту және сақтау тәртібі мен ережесін сақтау; 7.2.2.2 ыдыс-аяқтарды жууға және тазалауға арналған заттардың түрлерін білу, жуу және тазалауға арналған заттарды қолдану кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес қолдану; 7.2.2.3 денсаулыққа химиялық заттардың әсері
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	7.2.3.1 азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізудің түрлері мен маңыздылығын түсіну: мұздалған азық-түліктерді еріту, азық-түліктерді кірден және жеуге жарамсыз бөліктерінен тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	7.2.4.1 дәмдеуіштерді ыдыстарға толтыру және үстелдің үстіне қою
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	7.3.1.1 өз жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен алдыда тұрған жұмысқа ауызша есеп беру; 7.3.1.3 жоспардағы жасалынған жұмысты бітіргеннен кейін ауызша есеп беру; 7.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді пайдалану; 7.3.1.5 меңгерген білімді практикада қолдану 7.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу.	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну, Отанына деген мақтаныш сезімін тұту; 7.1.1.2 күнделікті өмірде қолданатын әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру: жеке бас гигиенасын сақтау (тырнақ, қол, шашты күту), ғимаратты тазалықта ұстау (құрғақ және ылғалды тазалау, ғимаратты толық тазарту және маусымдық тазартуды жүргізу), тағам дайындаудың қарапайым дағдалары (ыстық сумен жұмыс, азық-түлікті жуу), киімді күту даңдылары (кір жуу, үтіктеу, сақтау), ұжымда немесе бейтаныс адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасай алу дағдысы; 7.1.1.3 игіліктілікті, эмоционалды-рухани қайырымдылық пен көмек көрсетуге әрқаша дайын екендігін таныту, адамдардың қайғысына ортақ болуды таныту; 7.1.1.4 еңбек тәртібі ұғымын, демалыс және мерекелік күндерін меңгеру
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	7.1.2.1 қайнаған сумен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	7.1.3.1 Ыдыс-аяқ түрлерін пайдалану тәсілдерін және қандай материалдан жасалғандығын ажырату
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	7.1.4.1 еден төсенділерін сыртқы түріне қарап анықтай алу (ламинатталған, ағаштан жасалған, тақтайдан жасалған, паркетті, линолеум, резеңке негізінде жасалған, керамикалық плитка, мәрмәр, кілемді, полимерлі құйылмалы) 7.1.4.2 линолиумды еден төсеніштерінін ішінде анықтап, білу
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	7.2.1.1 қабырға және еденге арналған жуғыш заттар мен күтуге арналған заттардың түрлері жөнінде түсініктерінің болуы 7.2.1.2 жуғыш заттарды қолдану барысында техника қауіпсіздік ережесін сақтау, жуғыш заттарды нұсқаулыққа сәйкес пайдалану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	7.2.2.1 "Тамақтану гигиенасы" түсінігімен танысу, ас үй ыдыс-аяқтарын ажырату, атау, күту және сақтау тәртібі мен ережесін сақтау 7.2.2.2 ыдыс-аяқтарды жууға және тазалауға арналған заттардың түрлерін білу, жуу және тазалауға арналған заттарды қолдану кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес қолдану
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	7.2.3.1 азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізудің түрлері мен маңыздылығын түсіну: мұздалған азық-түліктерді еріту, азық-түліктерді кірден және жеуге жарамсыз бөліктерінен тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру; 7.2.3.2 жарма түрлерін білу, ажырата алу (бидай, күріш, бұршақ, арпа жармасы, ұнтақ, үрме бұршақ, жүгері)
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	7.2.4.1 дәмдеуіштерді ыдыстарға толтыру және үстелдің үстіне қою; 7.2.4.2 қағаз майлықтарын дайындау және оларды майлық салатын арнайы ыдыстарға салу (майлықтарды қаттап салу тәсілдері: көлденең қол орамалы, сақинаға кигізілген желдеткіш, үстел үстіндегі желдеткіш, түтікше)
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	7.3.1.1 өз жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен алдыда тұрған жұмысқа ауызша есеп беру; 7.3.1.3 жоспардағы жасалынған жұмысты бітіргеннен кейін ауызша есеп беру; 7.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді пайдалану; 7.3.1.5 меңгерген білімді практикада қолдану; 7.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну, Отанына деген мақтаныш сезімін тұту; 7.1.1.2 күнделікті өмірде қолданатын әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру: жеке бас гигиенасын сақтау (тырнақ, қол, шашты күту), ғимаратты тазалықта ұстау (құрғақ және ылғалды тазалау, ғимаратты толық тазарту және маусымдық тазартуды жүргізу), тағам дайындаудың қарапайым дағдалары (ыстық сумен жұмыс, азық-түлікті жуу), киімді күту даңдылары (кір жуу, үтіктеу, сақтау), ұжымда немесе бейтаныс адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасай алу дағдысы; 7.1.1.3 игіліктілікті, эмоционалды-рухани қайырымдылық пен көмек көрсетуге әрқаша дайын екендігін таныту, адамдардың қайғысына ортақ болуды таныту
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі.	7.1.2.1 қайнаған сумен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау; 7.1.2.2 кесетін және шанышқы заттармен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	7.1.3.1 ыдыс-аяқ түрлерін пайдалану тәсілдерін және қандай материалдан жасалғандығын ажырату
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	7.1.4.1 еден төсенділерін сыртқы түріне қарап анықтай алу (ламинатталған, ағаштан жасалған, тақтайдан жасалған, паркетті, линолеум, резеңке негізінде жасалған, керамикалық плитка, мәрмәр, кілемді, полимерлі құйылмалы)
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	7.2.1.1 қабырға және еденге арналған жуғыш заттар мен күтуге арналған заттардың түрлері жөнінде түсініктерінің болуы; 7.2.1.2 жуғыш заттарды қолдану барысында техника қауіпсіздік ережесін сақтау, жуғыш заттарды нұсқаулыққа сәйкес пайдалану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	7.2.2.1 "Тамақтану гигиенасы" түсінігімен танысу, ас үй ыдыс-аяқтарын ажырату, атау, күту және сақтау тәртібі мен ережесін сақтау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	7.2.3.1 азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізудің түрлері мен маңыздылығын түсіну: мұздалған азық-түліктерді еріту, азық-түліктерді кірден және жеуге жарамсыз бөліктерінен тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	7.2.4.1 дәмдеуіштерді ыдыстарға толтыру және үстелдің үстіне қою
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	7.3.1.1 өз жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен алдыда тұрған жұмысқа ауызша есеп беру; 7.3.1.3 жоспардағы жасалынған жұмысты бітіргеннен кейін ауызша есеп беру; 7.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді пайдалану; 7.3.1.5 меңгерген білімді практикада қолдану; 7.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау

2)8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	8.1.1.1 әр түрлі елдің мәдениеті мен тарихына құрметпен қарау; 8.1.1.2 қарқынды дамып жатқан және құбылмалы өмірге бейімделудің бастапқы дағдыларын меңгеру (қоршаған адамдарды өзіне бағындыру, қоршаған адамдармен түсіністікте болу, өз-өзіне сенуді сезіну, тәуелсіз болу, қиындықтарды жеңе білу, еліктемеу, басқа адамның ықпалына түспеу, жетістікке қол жеткізуге ұмтылу, өз жетістіктерін көрсету); 8.1.1.3 еңбек төлемақысын айыра білу (еңбекақы, келісімді ақы, сағатқа байланысты төлемақы)
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	8.1.2.1 механикалық көкөніс кескіш және ұсақтағышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	8.1.3.1 алюминді, эмальді және никельді ыдыс-аяқты танып білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	8.1.4.1 түрлі еденге арналған және қабырғаға арналған кафельдерді ажырата алу, күтім жасау
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	8.2.1.1 жуу бөлмесінде жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 8.2.1.2 жууға арналған заттар туралы түсінік қалыптастыру: ерітіндіні жасау ережесі мен ерітінді түрлері, дезинфекцияға және жууға арналған заттарды қауіпсіз қолдану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	8.2.2.1 алюминді, эмальді және никельден жасалған ыдыстары күту ережесін білу, қолдану; 8.2.2.2 ағаштан жасалған ас үй жабдықтарын өңдеу ерекшелігін түсіну; 8.2.2.3 түрлі материалдан жасалған ыдыс-аяқты жуу және тазалауға арналған заттарды таңдай алу, ажырату; 8.2.2.4 жуу мен тазалауға арналған заттарды қолдануда техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	8.2.3.1 көкөністер мен жеміс-жидектерді талапқа сай сақтау шарттары мен мерзімін сақтау ережелерін ұстану: тоңазытқышта және қоймада сақталған тәуілік санын анықтау; 8.2.3.2 көкөністер мен жеміс-жидектерді алғашқы өңдеуден өткізу ережесін білу: сұрыптау, жуу, турау (ұзынша, төртбұрыш, домалақ, түрлі пішінді турау, ленталы, сақиналы)
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	8.2.4.1 таза ыдыс-аяқты жуатын цехтан үлестіретін бөлмеге тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы жеткізу; 8.2.4.2 ас үйде бағдарлай алу, үстелдерді нөмірлеу
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	8.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша кәсіби дағдыны меңгеруде ынтасын көрсету 8.3.1.2 сапалы жасалынған жұмыс бойынша талдау жүргізу; 8.3.1.3 өзінің және дострының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктері мен кемшіліктерін атау; 8.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді қолдану; 8.3.1.5 5 меңгерген білімді практикада пайдалану 8.3.1.6 тағайындалу мен арнайы киім туралы айтып беру; 8.3.1.7 электр құралдарын және электр жабдықтарын пайдалануда техника қауіпсіздік ережесін айтып беру; 8.3.1.8 қоғамдық тамақтану кәсіпорын түрлерін топтау; 8.3.1.9 жууға арналған ерітінділерді дайындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	8.1.1.1 әр түрлі елдің мәдениеті мен тарихына құрметпен қарау
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	8.1.2.1 механикалық көкөніс кескіш және ұсақтағышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	8.1.3.1 алюминді, эмальді және никельді ыдыс-аяқты танып білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	8.1.4.1 түрлі еденге арналған және қабырғаға арналған кафельдерді ажырата алу, күтім жасау
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	8.2.1.1 жуу бөлмесінде жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 8.2.1.2 жууға арналған заттар туралы түсінік қалыптастыру: ерітіндіні жасау ережесі мен ерітінді түрлері, дезинфекцияға және жууға арналған заттарды қауіпсіз қолдану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	8.2.2.1 алюминді, эмальді және никельден жасалған ыдыстары күту ережесін білу, қолдану; 8.2.2.2 ағаштан жасалған ас үй жабдықтарын өңдеу ерекшелігін түсіну; 8.2.2.3 түрлі материалдан жасалған ыдыс-аяқты жуу және тазалауға арналған заттарды таңдай алу, ажырату; 8.2.2.4 жуу мен тазалауға арналған заттарды қолдануда техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	8.2.3.1 көкөністер мен жеміс-жидектерді талапқа сай сақтау шарттары мен мерзімін сақтау ережелерін ұстану: тоңазытқышта және қоймада сақталған тәуілік санын анықтау; 8.2.3.2 көкөністер мен жеміс-жидектерді алғашқы өңдеуден өткізу ережесін білу: сұрыптау, жуу, турау (ұзынша, төртбұрыш, домалақ, түрлі пішінді турау, ленталы, сақиналы); 8.2.3.3 көкөністер мен жеміс-жидектерді сұрыптау, ақаулығы бар, толыққанды емес шикізаттан бөліп алу, кірден және механикалық қоспадан тазарту, қолмен немесе түрлітәсілдер арқылы тасымалдау
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	8.2.4.1 таза ыдыс-аяқты жуатын цехтан үлестіретін бөлмеге тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы жеткізу
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	8.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша кәсіби дағдыны меңгеруде ынтасын көрсету; 8.3.1.2 сапалы жасалынған жұмыс бойынша талдау жүргізу; 8.3.1.3 өзінің және дострының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктері мен кемшіліктерін атау; 8.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді қолдану; 8.3.1.5 5 меңгерген білімді практикада пайдалану; 8.3.1.6 тағайындалу мен арнайы киім туралы айтып беру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	8.1.1.1 әр түрлі елдің мәдениеті мен тарихына құрметпен қарау; 8.1.1.2 қарқынды дамып жатқан және құбылмалы өмірге бейімделудің бастапқы дағдыларын меңгеру (қоршаған адамдарды өзіне бағындыру, қоршаған адамдармен түсіністікте болу, өз-өзіне сенуді сезіну, тәуелсіз болу, қиындықтарды жеңе білу, еліктемеу, басқа адамның ықпалына түспеу, жетістікке қол жеткізуге ұмтылу, өз жетістіктерін көрсету); 8.1.1.3 еңбек төлемақысын айыра білу (еңбекақы, келісімді ақы, сағатқа байланысты төлемақы; 8.1.1.4 бала бақшадағы ас үй жұмысшысының қызметтік міндетін түсіну: ыдыс-аяқ пен құрал – жабдықтардың атауы, таңбалануына қарай олардың белгілері, ыдысты ашу және жабу ережесі мен тәсілдері, өнеркәсіп орына азық-түлікті және дайын тағамды жеткізу ережесі, технологиялық жабдықтарды қосу мен сөндіру, жуғыш және залалсыздардыру сұйықтықтың түрлері мен қоюланған ерітінді түрлері
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	8.1.2.1 механикалық көкөніс кескіш және ұсақтағышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау; 8.1.2.2 тұмша пешпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсізддік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	8.1.3.1 алюминді, эмальді және никельді ыдыс-аяқты танып білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	8.1.4.1 түрлі еденге арналған және қабырғаға арналған кафельдерді ажырата алу, күтім жасау
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	8.2.1.1 жуу бөлмесінде жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 8.2.1.2 жууға арналған заттар туралы түсінік қалыптастыру: ерітіндіні жасау ережесі мен ерітінді түрлері, дезинфекцияға және жууға арналған заттарды қауіпсіз қолдану
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	8.2.2.1 алюминді, эмальді және никельден жасалған ыдыстары күту ережесін білу, қолдану; 8.2.2.2 ағаштан жасалған ас үй жабдықтарын өңдеу ерекшелігін түсіну; 8.2.2.3 түрлі материалдан жасалған ыдыс-аяқты жуу және тазалауға арналған заттарды таңдай алу, ажырату; 8.2.2.4 жуу мен тазалауға арналған заттарды қолдануда техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау; 8.2.2.5 асхана ыдыс-аяқтары мен аспаптарын қолмен жууды орындау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	8.2.3.1 көкөністер мен жеміс-жидектерді талапқа сай сақтау шарттары мен мерзімін сақтау ережелерін ұстану: тоңазытқышта және қоймада сақталған тәуілік санын анықтау
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	8.2.4.1 таза ыдыс-аяқты жуатын цехтан үлестіретін бөлмеге тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы жеткізу; 8.2.4.2 ас үйде бағдарлай алу, үстелдерді нөмірлеу; 8.2.4.3 ас үйде ыстық (шай, сорпа) және суық (кеспелер, салаттар) тасмалдау ережелерін сақтау
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	8.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша кәсіби дағдыны меңгеруде ынтасын көрсету; 8.3.1.2 сапалы жасалынған жұмыс бойынша талдау жүргізу; 8.3.1.3 өзінің және дострының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктері мен кемшіліктерін атау; 8.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді қолдану; 8.3.1.5 5 меңгерген білімді практикада пайдалану; 8.3.1.6 тағайындалу мен арнайы киім туралы айтып беру; 8.3.1.7 электр құралдарын және электр жабдықтарын пайдалануда техника қауіпсіздік ережесін айтып беру
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	8.1.1.1 әр түрлі елдің мәдениеті мен тарихына құрметпен қарау; 8.1.1.2 қарқынды дамып жатқан және құбылмалы өмірге бейімделудің бастапқы дағдыларын меңгеру (қоршаған адамдарды өзіне бағындыру, қоршаған адамдармен түсіністікте болу, өз-өзіне сенуді сезіну, тәуелсіз болу, қиындықтарды жеңе білу, еліктемеу, басқа адамның ықпалына түспеу, жетістікке қол жеткізуге ұмтылу, өз жетістіктерін көрсету); 8.1.1.3 еңбек төлемақысын айыра білу (еңбекақы, келісімді ақы, сағатқа байланысты төлемақы)
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	8.1.2.1 механикалық көкөніс кескіш және ұсақтағышпен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	8.1.3.1 алюминді, эмальді және никельді ыдыс-аяқты танып білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	8.1.4.1 түрлі еденге арналған және қабырғаға арналған кафельдерді ажырата алу, күтім жасау
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	8.2.1.1 жуу бөлмесінде жұмысты ұйымдастыру ережесін білу
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	8.2.2.1 алюминді, эмальді және никельден жасалған ыдыстары күту ережесін білу, қолдану; 8.2.2.2 ағаштан жасалған ас үй жабдықтарын өңдеу ерекшелігін түсіну
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	8.2.3.1 көкөністер мен жеміс-жидектерді талапқа сай сақтау шарттары мен мерзімін сақтау ережелерін ұстану: тоңазытқышта және қоймада сақталған тәуілік санын анықтау
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	8.2.4.1 таза ыдыс-аяқты жуатын цехтан үлестіретін бөлмеге тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы жеткізу
3.Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	8.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша кәсіби дағдыны меңгеруде ынтасын көрсету 8.3.1.2 сапалы жасалынған жұмыс бойынша талдау жүргізу; 8.3.1.3 өзінің және дострының жұмыстарын талдау мен бағалауға ұмтылу, жұмыста жетістіктері мен кемшіліктерін атау; 8.3.1.4 жасалынған жұмыс бойынша есеп беру, есеп беруде меңгерген терминдерді қолдану

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат 2.1 Заңнама мен жұмысқа орналасу	9.1.1.1 өмір сүруді қамтамасыз етуге қажетті өз мүмкіншілігі жайында адекватты түсініктің болуы 9.1.1.2 әр түрлі әлеуметтік жағдайда өзі қатарлы құрдастарымен немесе ересек адамдармен серіктес болуды жүзеге асыру; 9.1.1.3 қоғамдық тамақтану ұйымдарындағы ас үй жұмысшысының қызметтік міндеттерін білу (асхана, кафе, мейрамхана, фастфуд): санитарлы- эпидемиологиялық ережелер мен құқықтарды, өндірістік бақылауды жүргізу және ұйымдастыруға арналған әдістемелік нұсқаулықтарды, еңбекті қорғау ережелері мен құқықтарды техника қауіпсіздігі мен өрттен сақтау ережелерін, ыдыс-аяқ пен құрал-жабдықтардың атауын, пайдалану тәсілдерін, еңбекті оңтайлы ұйымдастыруды, ақау түрлері және оның алдын алу, жою, іскерлік этикеті ережелерін білу; 9.1.1.4 жұмыс орнында міндеттерін орындау жауапкершілігін түсіну: жазғыру, ескеру алу, айыппұл, қызметтен босатылу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	9.1.2.1 ет тартқышты жуу, құрастыру
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	9.1.3.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты ажыратып, анықтай алу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	9.1.4.1 еденге арналған түрлі паркетті және ламинацияны ажырата білу, оларды барлық талаптарға сай дұрыс күту
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	9.2.1.1 тоңазытқыш пен қоймадағы жұмысты ұйымдастыру ережесін білу
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	9.2.2.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуді жүзеге асыру; 9.2.2.2 әйнек пен фарфорды өңдеу
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	9.2.3.1 сүттен жасалған тағамдардың сақтау мерзімі мен шартын білу: сүттің, сары майдың, қаймақтың, айранның, кілегейдің, балмұздақтың белгіленген сақтау мерзімі
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	9.2.4.1 етті, тауық етін, балық етін тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы барлық техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	9.3.1.1 өз мақсатына жету үшін жауапкешілік, жігерлік пен қатаң тәртіпті сақтау, жасаған еңбегіне мақтанышпен қарау; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезінде мұғалімнің және өзіне қойылған сұрағы бойынша толық талдау жасау; 9.3.1.3 жасалынған жұмыстың сапасын бақылап отыру; 9.3.1.4 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 9.3.1.5 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 9.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау; 9.3.1.7 арнайы аяқ-киім және қолды қорғайтын тәсіл түрлерін мен пайдалануын атап беру; 9.3.1.8 арнайы аяқ-киім мен қолды қорғайтын тәсіл түрлерін атап беру; 9.3.1.9 жууға арналған ерітінділерді дайындау; 9.3.1.10 құрал-жабдықтар мен тәсілдерді таңдау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	9.1.1.1 өмір сүруді қамтамасыз етуге қажетті өз мүмкіншілігі жайында адекватты түсініктің болуы
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	9.1.2.1 ет тартқышты жуу, құрастыру
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	9.1.3.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты ажыратып, анықтай алу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	9.1.4.1 еденге арналған түрлі паркетті және ламинацияны ажырата білу, оларды барлық талаптарға сай дұрыс күту
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	9.2.1.1 тоңазытқыш пен қоймадағы жұмысты ұйымдастыру ережесін білу
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	9.2.2.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуді жүзеге асыру 9.2.2.2 әйнек пен фарфорды өңдеу
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	9.2.3.1 сүттен жасалған тағамдардың сақтау мерзімі мен шартын білу: сүттің, сары майдың, қаймақтың, айранның, кілегейдің, балмұздақтың белгіленген сақтау мерзімі
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	9.2.4.1 етті, тауық етін, балық етін тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы барлық техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	9.3.1.1 өз мақсатына жету үшін жауапкешілік, жігерлік пен қатаң тәртіпті сақтау, жасаған еңбегіне мақтанышпен қарау; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезінде мұғалімнің және өзіне қойылған сұрағы бойынша толық талдау жасау; 9.3.1.3 жасалынған жұмыстың сапасын бақылап отыру; 9.3.1.4 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 9.3.1.5 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 9.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау; 9.3.1.7 арнайы аяқ-киім және қолды қорғайтын тәсіл түрлерін мен пайдалануын атап беру; 9.3.1.8 арнайы аяқ-киім мен қолды қорғайтын тәсіл түрлерін атап беру; 9.3.1.9 жууға арналған ерітінділерді дайындау 9.3.1.10 құрал-жабдықтар мен тәсілдерді таңдау; 9.3.1.11 мұздатқыш және тоңазытқыш камераларын жуу; 9.3.1.12 ет тартқыш пен шырын сыққышты тазалап отыру; 9.3.1.13 ыдыс-жуатын шұңғылшаны, пештерді тазарту; 9.3.1.14 механикалық жабдықтарды, ыдыс-аяқтарды күту
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	9.1.1.1 өмір сүруді қамтамасыз етуге қажетті өз мүмкіншілігі жайында адекватты түсініктің болуы; 9.1.1.2 әр түрлі әлеуметтік жағдайда өзі қатарлы құрдастарымен немесе ересек адамдармен серіктес болуды жүзеге асыру
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	9.1.2.1 ет тартқышты жуу, құрастыру
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	9.1.3.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты ажыратып, анықтай алу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	9.1.4.1 еденге арналған түрлі паркетті және ламинацияны ажырата білу, оларды барлық талаптарға сай дұрыс күту
2.Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	9.2.1.1 тоңазытқыш пен қоймадағы жұмысты ұйымдастыру ережесін білу; 9.2.1.2 жууға арналған заттар мен ерітіндіні жасау ережесі туралы түсінік қалыптастыру, тоңазытқыш пен қойманы өңдеуде дезинфекциялау және жуу заттарын пайдалану, дезинфекциялау және жуу заттарын пайдаланғанда қауіпсіздік ережесін сақтау
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	9.2.2.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуді жүзеге асыру; 9.2.2.2 әйнек пен фарфорды өңдеу
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	9.2.3.1 сүттен жасалған тағамдардың сақтау мерзімі мен шартын білу: сүттің, сары майдың, қаймақтың, айранның, кілегейдің, балмұздақтың белгіленген сақтау мерзімі
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	9.2.4.1 етті, тауық етін, балық етін тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы барлық техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	9.3.1.1 өз мақсатына жету үшін жауапкешілік, жігерлік пен қатаң тәртіпті сақтау, жасаған еңбегіне мақтанышпен қарау; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезінде мұғалімнің және өзіне қойылған сұрағы бойынша толық талдау жасау 9.3.1.3 жасалынған жұмыстың сапасын бақылап отыру; 9.3.1.4 өз еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 9.3.1.5 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 9.3.1.6 ұжыммен бірігіп жұмыстың реттілігі мен сапасын талқылау; 9.3.1.7 арнайы аяқ-киім және қолды қорғайтын тәсіл түрлерін мен пайдалануын атап беру
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	9.1.1.1 өмір сүруді қамтамасыз етуге қажетті өз мүмкіншілігі жайында адекватты түсініктің болуы; 9.1.1.2 әр түрлі әлеуметтік жағдайда өзі қатарлы құрдастарымен немесе ересек адамдармен серіктес болуды жүзеге асыру; 9.1.1.3 қоғамдық тамақтану ұйымдарындағы ас үй жұмысшысының қызметтік міндеттерін білу (асхана, кафе, мейрамхана, фастфуд): санитарлы- эпидемиологиялық ережелер мен құқықтарды, өндірістік бақылауды жүргізу және ұйымдастыруға арналған әдістемелік нұсқаулықтарды, еңбекті қорғау ережелері мен құқықтарды техника қауіпсіздігі мен өрттен сақтау ережелерін, ыдыс-аяқ пен құрал-жабдықтардың атауын, пайдалану тәсілдерін, еңбекті оңтайлы ұйымдастыруды, ақау түрлері және оның алдын алу, жою, іскерлік этикеті ережелерін білу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	9.1.2.1 ет тартқышты жуу, құрастыру
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	9.1.3.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты ажыратып, анықтай алу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	9.1.4.1 еденге арналған түрлі паркетті және ламинацияны ажырата білу, оларды барлық талаптарға сай дұрыс күту
2. Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	9.2.1.1 тоңазытқыш пен қоймадағы жұмысты ұйымдастыру ережесін білу
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	9.2.2.1 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуді жүзеге асыру; 9.2.2.2 әйнек пен фарфорды өңдеу; 9.2.2.3 әйнектен және фарфордан жасалған ыдыс-аяқты күтуге және жууға арналған заттарды ажырата білу
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	9.2.3.1 сүттен жасалған тағамдардың сақтау мерзімі мен шартын білу: сүттің, сары майдың, қаймақтың, айранның, кілегейдің, балмұздақтың белгіленген сақтау мерзімі
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	9.2.4.1 етті, тауық етін, балық етін тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеу, поднос немес арба арқылы барлық техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу; 9.2.4.2 сүттен жасалған өнімдерді тоңазытқыш бөлмесінен ыстық цехқа (суық цехқа) тасмалдау мен тиеуде техника қауіпсіздігін сақтай отырып жеткізу; 9.2.4.3 азық-түлікті тәуіліктік қоймадан өдіріс цехына жеткізу; 9.2.4.4 барлық техника қауіпсіздік ережесін сақтай отырып, жүкті тасмалдау
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	9.3.1.1 өз мақсатына жету үшін жауапкешілік, жігерлік пен қатаң тәртіпті сақтау, жасаған еңбегіне мақтанышпен қарау; 9.3.1.2 жұмысты орындау кезінде мұғалімнің және өзіне қойылған сұрағы бойынша толық талдау жасау

4)10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	10.1.1.1 қауіпсіз, салауатты өмір салты ұстанымын сақтау, шығармашылық еңбекке ынталану, нәтижелі жұмыс көрсету, материалды және рухани қазынаға ұқыптылықпен қарау; 10.1.1.2 өз бетінше өмір сүруге дайындығын көрсету: өзін қоршаға ортадағы адамдарды бауырына тарта білу, қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынас орната алу, өз-өзіне сену, дербес болу, қиындықты жеңе білу, жаманға еліктемеу, біреудің ықпалына түспеу, жетістікке жетуге ынталану, өз жетістіктерін көрсете білу, байланысты шектеу, байланысты ажырата білу; 10.1.1.3 жұмыс ауыстыру ережесін білу: жұмысқа ауысу шарты, жұмысқа келмеген адамның орнын ауыстыру уақыты, еңбек келісім шартындағы өзгерістер мен біліктілігі төменірек жұмысқа ауысу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	10.1.2.1 тоңазытқыш және мұздатқыш камералардың бөлшектерін жуу; 10.1.2.2 тоңазытқыш және мұздатқыш камераларымен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	10.1.3.1 тефлонды және керамикадан жасалған ыдыс-аяқтарды ажырата алу, анықтай білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	10.1.4.1 еденге арналған түрлі құйылмалы-полимерлі төсеніштерді ажырата алу
2. Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	10.2.1.1 ас үй ыдыстары мен жабдықтарды қолдану, оны жуу, таза түрінде ұстау; 10.2.1.2 құралдар мен жабдықтарды таңбалау 10.2.1.3 ас үй жұмысшысының жұмыс орын тазалық-гигиеналық түрде ұстай білу, күні бойы тазалықты ұстану; 10.2.1.4 құралдарының дұрыс жұмыс жасауын тексеру
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	10.2.2.1 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-аяқтарды күту ережесін орындау және білу
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	10.2.3.1 еттің, құс етінің, балық етінің сақтау мерзімі мен шартын білу: салқындату мен мұздату, сақтауға арналған қаптамалар (вакуумды, полиэтиленді бір реттік, қағаздан жасалған, көпіршектенген полистирол)
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	10.2.4.1 азық-түлікті қабылдауда және тиеу кезінде ереже сақтау; 10.2.4.2 жаңадан келіп жеткен азық-түлікті уақытша сақтау орынын анықтау
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	10.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптарға сәйкестендіру; 10.3.1.2 жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне жауапкешілікпен және қатаң тәртіппен қарау; 10.3.1.4 өз мақсатына жету үшін жігерлік таныту, жасаған өз немесе басқаның еңбегіне мақтанышпен қарау; 10.3.1.5 талапқа сәйкес жұмыс сапасын бағалау; 10.3.1.6 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 10.3.1.7 жұмыс нәтижесі мен сапасын тексеру; 10.3.1.8 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен пайдалануы жөнінде айтып беру, тыныс алу ағзасын қорғайтын әдіс түрлерін атап беру; 10.3.1.9 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен қолданылуы жөнінде айтып беру; 10.3.1.10 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру тәсілдерін анықтау; 10.3.1.11 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру құралдарын анықтау; 10.3.1.12 ыстық цехта жұмысты ұйымдастыру
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	10.1.1.1 қауіпсіз, салауатты өмір салты ұстанымын сақтау, шығармашылық еңбекке ынталану, нәтижелі жұмыс көрсету, материалды және рухани қазынаға ұқыптылықпен қарау; 10.1.1.2 өз бетінше өмір сүруге дайындығын көрсету: өзін қоршаға ортадағы адамдарды бауырына тарта білу, қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынас орната алу, өз-өзіне сену, дербес болу, қиындықты жеңе білу, жаманға еліктемеу, басқа біреудің ықпалына түспеу, жетістікке жетуге ынталану, өз жетістіктерін көрсете білу, байланысты шектеу, байланысты ажырата білу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	10.1.2.1 тоңазытқыш және мұздатқыш камералардың бөлшектерін жуу; 10.1.2.2 тоңазытқыш және мұздатқыш камераларымен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3. Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	10.1.3.1 тефлонды және керамикадан жасалған ыдыс-аяқтарды ажырата алу, анықтай білу
	1.4. Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	10.1.4.1 еденге арналған түрлі құйылмалы-полимерлі төсеніштерді ажырата алу
2. Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	10.2.1.1 ас үй ыдыстары мен жабдықтарды қолдану, оны жуу, таза түрінде ұстау; 10.2.1.2 құралдар мен жабдықтарды таңбалау
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	10.2.2.1 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-аяқтарды күту ережесін орындау және білу; 10.2.2.2 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-ааяқтарлы жуу және тазалауға арналаған заттарды ажырата білу, техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткіз	10.2.3.1 еттің, құс етінің, балық етінің сақтау мерзімі мен шартын білу: салқындату мен мұздату, сақтауға арналған қаптамалар (вакуумды, полиэтиленді бір реттік, қағаздан жасалған, көпіршектенген полистирол)
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	10.2.4.1 азық-түлікті қабылдауда және тиеу кезінде ереже сақтау; 10.2.4.2 жаңадан келіп жеткен азық-түлікті уақытша сақтау орынын анықтау
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	10.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптарға сәйкестендіру; 10.3.1.2 жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.3 өз еңбегіне жауапкешілікпен және қатаң тәртіппен қарау; 10.3.1.4 өз мақсатына жету үшін жігерлік таныту, жасаған өз немесе басқаның еңбегіне мақтанышпен қарау; 10.3.1.5 талапқа сәйкес жұмыс сапасын бағалау; 10.3.1.6 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 10.3.1.7 жұмыс нәтижесі мен сапасын тексеру 10.3.1.8 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен пайдалануы жөнінде айтып беру, тыныс алу ағзасын қорғайтын әдіс түрлерін атап беру; 10.3.1.9 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен қолданылуы жөнінде айтып беру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	10.1.1.1 қауіпсіз, салауатты өмір салты ұстанымын сақтау, шығармашылық еңбекке ынталану, нәтижелі жұмыс көрсету, материалды және рухани қазынаға ұқыптылықпен қарау; 10.1.1.2 өз бетінше өмір сүруге дайындығын көрсету: өзін қоршаға ортадағы адамдарды бауырына тарта білу, қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынас орната алу, өз-өзіне сену, дербес болу, қиындықты жеңе білу, жаманға еліктемеу, біреудің ықпалына түспеу, жетістікке жетуге ынталану, өз жетістіктерін көрсете білу, байланысты шектеу, байланысты ажырата білу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	10.1.2.1 тоңазытқыш және мұздатқыш камералардың бөлшектерін жуу; 10.1.2.2 тоңазытқыш және мұздатқыш камераларымен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	10.1.3.1 тефлонды және керамикадан жасалған ыдыс-аяқтарды ажырата алу, анықтай білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	10.1.4.1 еденге арналған түрлі құйылмалы-полимерлі төсеніштерді ажырата алу;
2. Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	10.2.1.1 ас үй ыдыстары мен жабдықтарды қолдану, оны жуу, таза түрінде ұстау; 10.2.1.2 құралдар мен жабдықтарды таңбалау 10.2.1.3 ас үй жұмысшысының жұмыс орын тазалық-гигиеналық түрде ұстай білу, күні бойы тазалықты ұстану; 10.2.1.4 құралдарының дұрыс жұмыс жасауын тексеру
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	10.2.2.1 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-аяқтарды күту ережесін орындау және білу 10.2.2.2 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-ааяқтарлы жуу және тазалауға арналаған заттарды ажырата білу, техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	10.2.3.1 еттің, құс етінің, балық етінің сақтау мерзімі мен шартын білу: салқындату мен мұздату, сақтауға арналған қаптамалар (вакуумды, полиэтиленді бір реттік, қағаздан жасалған, көпіршектенген полистирол); 10.2.3.2 етті, құс етін, балық етін бастапқы өңдеуден өткізу ережесін сақтау: еріту, құйқалау, қауырсыннан тазалау, ішек-қарыннан тазарту, ішкі жағын жуу, жеуге жарамсыз жағы мен кірден тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	10.2.4.1 азық-түлікті қабылдауда және тиеу кезінде ереже сақтау
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	10.3.1.3 өз еңбегіне жауапкешілікпен және; 10.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптарға сәйкестендіру; 10.3.1.2 жасаған еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту қатаң тәртіппен қарау; 10.3.1.4 өз мақсатына жету үшін жігерлік таныту, жасаған өз немесе басқаның еңбегіне мақтанышпен қарау; 10.3.1.5 талапқа сәйкес жұмыс сапасын бағалау; 10.3.1.6 сөйлеу барысында технологиялық терминдерді пайдалану; 10.3.1.7 жұмыс нәтижесі мен сапасын тексеру; 10.3.1.8 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен пайдалануы жөнінде айтып беру, тыныс алу ағзасын қорғайтын әдіс түрлерін атап беру; 10.3.1.9 тыныс алу ағзасын қоғайтын жеке әдіс түрлері мен қолданылуы жөнінде айтып беру; 10.3.1.10 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру тәсілдерін анықтау; 10.3.1.11 өрт шығудың себебіне қарай өртті сөндіру құралдарын анықтау; 10.3.1.12 ыстық цехта жұмысты ұйымдастыру; 10.3.1.13 суық цех құрал-жабдықтарын топтау; 10.3.1.14 тарату желісінің жабдықтарын атау, сипаттама беру
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек жөнінде жалпы мағлұмат. Заңнама мен жұмысқа орналасу	10.1.1.1 қауіпсіз, салауатты өмір салты ұстанымын сақтау, шығармашылық еңбекке ынталану, нәтижелі жұмыс көрсету, материалды және рухани қазынаға ұқыптылықпен қарау; 10.1.1.2 өз бетінше өмір сүруге дайындығын көрсету: өзін қоршаға ортадағы адамдарды бауырына тарта білу, қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынас орната алу, өз-өзіне сену, дербес болу, қиындықты жеңе білу, жаманға еліктемеу, біреудің ықпалына түспеу, жетістікке жетуге ынталану, өз жетістіктерін көрсете білу, байланысты шектеу, байланысты ажырата білу; 10.1.1.3 жұмыс ауыстыру ережесін білу: жұмысқа ауысу шарты, жұмысқа келмеген адамның орнын ауыстыру уақыты, еңбек келісім шартындағы өзгерістер мен біліктілігі төменірек жұмысқа ауысу
	1.2 Техника қауіпсіздігі және құралдар мен жабдықтарды пайдалану ережесі	10.1.2.1 тоңазытқыш және мұздатқыш камералардың бөлшектерін жуу; 10.1.2.2 тоңазытқыш және мұздатқыш камераларымен жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздік ережесін сақтау
	1.3 Ыдыс-аяқ түрлері мен пайдалану тәсілдері	10.1.3.1 тефлонды және керамикадан жасалған ыдыс-аяқтарды ажырата алу, анықтай білу
	1.4 Өнеркәсіпте, қосалқы үй жайындағы, қоймадағы, жуу бөлмелеріндегі, тоңазытқыш камераларындағы еден төсенділерінің және қабырға жабынлыларының түрлері	10.1.4.1 еденге арналған түрлі құйылмалы-полимерлі төсеніштерді ажырата алу; 10.1.4.2 еденді төсенішке қарай дұрыс технологиялық күтуге дайындық жүргізу және орындау
2. Еңбек жұмысының технологиясы	2.1 Өнеркәсіп ғимаратында, қосалқы үй жайында, қоймадағы, жуу бөлмелерінде, тоңазытқыш камераларында тазалық сақтау талаптары	10.2.1.1 ас үй ыдыстары мен жабдықтарды қолдану, оны жуу, таза түрінде ұстау; 10.2.1.2 құралдар мен жабдықтарды таңбалау
	2.2 Ыдыс-аяқты күту тәртібі мен ережесі	10.2.2.1 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-аяқтарды күту ережесін орындау және білу 10.2.2.2 тефлонды және керамикалық жабындысы бар ыдыс-ааяқтарлы жуу және тазалауға арналаған заттарды ажырата білу, техника қауіпсіздік ережесін сақтау, нұсқаулыққа сәйкес орындау 10.2.2.3 пластикалық ыдыс-аяқты күту ережесін сақтау (елеген, шелек, сақтауға арналған контейнер)
	2.3 Азық-түлікті бастапқы өңдеуден өткізу	10.2.3.1 еттің, құс етінің, балық етінің сақтау мерзімі мен шартын білу: салқындату мен мұздату, сақтауға арналған қаптамалар (вакуумды, полиэтиленді бір реттік, қағаздан жасалған, көпіршектенген полистирол); 10.2.3.2 етті, құс етін, балық етін бастапқы өңдеуден өткізу ережесін сақтау: еріту, құйқалау, қауырсыннан тазалау, ішек-қарыннан тазарту, ішкі жағын жуу, жеуге жарамсыз жағы мен кірден тазарту, азық-түлікке көлем, пішін беру, азпаздық өнімге сәйкес қалпына кетліру
	2.4 Азық-түліктер мен дайын тағам өнімдерін өндірісте тамалдау және тиеу тәсілдері мен ережелері	10.2.4.1 азық-түлікті қабылдауда және тиеу кезінде ереже сақтау; 10.2.4.2 жаңадан келіп жеткен азық-түлікті уақытша сақтау орынын анықтау
3. Еңбек әрекетін бағалау және талдау	3.1 Еңбек әрекетін бағалау және талдау	10.3.1.3 өз еңбегіне жауапкешілікпен және 10.3.1.1 "Ас үй жұмысшысы" бағдары бойынша өзінің жеке ерекшеліктерін кәсіби талаптарға сәйкестендіру

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
10-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Аула сыпырушы" оқу пәнінің мазмұны

102. "Кәсіби еңбекке баулу. Аула сыпырушы" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Жұмыстарды орындау технологиялары";

3) 3-бөлім "Еңбек пәнін талдау және бағалау".

103. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер;

2) жұмыс ережелері мен тәртіптері;

3) материалдар, құралдар мне жабдықтарға талдау жасау.

104. "Жұмыстарды орындау технологиялары" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) автокөліктерге арналған тұрақ, гүлзарлар, спорт алаңдары, демалыс орындарын жобалау;

2) құрастыру;

3) графикалық сауаттылықтың негіздері;

4) технологиялық дағдыларды жетілдіру;

5) жобалаудың қорытынды деңгейі;

6) мектепті көркейту;

7) өндірістік тәжірибе;

8) құралдарды дайындау.

105. "Еңбек пәнін талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) өз қызметінің нәтижелерін ұсыну;

2) мектеп көрмесінде ұдайы әрекет етуші жұмыстарды ұсыну;

3) барлық деңгейлердегі көрмелерге қатысу;

4) жұмыстарды жабдықтау.

106. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-нің әртүрлі жұмыс жасайтын жұмысшылары" пәнінің ерекшеліктерін білу	8.1.1.1 өз отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-нің әртүрлі жұмыс жасайтын жұмысшылары" пәнінің ерекшеліктерін білу және көрсету	9.1.1.1 өзге пікірлерге құрметтеу; 9.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-нің әртүрлі жұмыс жасайтын жұмысшылары" пәнінің ерекшеліктерін өздігінен сипаттау	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға тең қарау; 10.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-нің әртүрлі жұмыс жасайтын жұмысшылары" пәнінің ерекшеліктерін өздігінен талдау
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.3 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдарының міндеттерін атау; 7.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын атау; 7.1.1.5 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдардың жұмыстарындағы қауіптерді атау; 7.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 7.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптер; 7.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау	8.1.1.3 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдарының міндеттерін атау; 8.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын білу; 8.1.1.5 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдардың жұмыстарындағы қауіптерді білу; 8.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 8.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.11. шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу	9.1.1.3 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдарының міндеттерін білу; 9.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын орындау; 9.1.1.5 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдардың жұмыстарындағы қауіптерді білу; 9.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсету және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 9.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.8. ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу	10.1.1.3 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдарының міндеттерін өздігінен орындау; 10.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын өздігінен орындау; 10.1.1.5 аула сыпырушылар, КИП-тің әртүрлі жұмыс атқаратын адамдардың жұмыстарындағы қауіптерді түсіну; 10.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 10.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну
1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	7.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі жұмыс ережелері мен тәртіптері; 7.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізудің ережелері мен тәртіптерін атау; 7.1.2.3 өтетін жол бөліктеріндегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді атау; 7.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау 7.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау; 7.1.2.6 электрофицирифті құралдармен жұмыс жасау ережелерін атау; 7.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау	8.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі жұмыс ережелері мен тәртіптерін білу; 8.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізудің ережелері мен тәртіптерін білу; 8.1.2.3 өтетін жол бөліктеріндегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 8.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу 8.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 8.1.2.6. электрофицирифті құралдармен жұмыс жасау ережелерін білу; 8.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу.	9.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі жұмыс ережелері мен тәртіптерін білу; 9.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізудің ережелері мен тәртіптерін білу; 9.1.2.3 өтетін жол бөліктеріндегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 9.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу 9.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 9.1.2.6 электрофицирифті құралдармен жұмыс жасау ережелерін білу; 9.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу	10.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі жұмыс ережелері мен тәртіптерін орындау; 10.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізудің ережелері мен тәртіптерін орындау; 10.1.2.3 өтетін жол бөліктеріндегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын орындау ережелерін орындау; 10.1.2.5 электрофицирифті құралдармен жұмыс жасау ережелерін орындау; 10.1.2.6 электрофицирифті құралдармен жұмыс жасау ережелерін орындау; 10.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді орындау.
1.3 Материалдыр, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.3.1 сүректің ерешеліктерін атау; 7.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін атау; 7.1.3.3 цементтің ерекшелігін атау; 7.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды атау; 7.1.3.5 майлау материалдарын атау; 7.1.3.6 электр құралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалау құралдарын атау 7.1.3.8 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдары атау; 7.1.3.11 ағаш ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу мен құралдарды атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізуге аналған құралдарды атау	8.1.3.1 сүректің ерешеліктерін білу; 8.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 8.1.3.3 цементтің ерекшелігін білу; 8.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 8.1.3.5жақпа материалдарды білу; 8.1.3.6 электр құралдарын білу; 8.1.3.7 аумақты тазалау құралдарын білу; 8.1.3.8 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдары білу; 8.1.3.11 ағаш ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу мен құралдарды білу; 8.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізуге аналған құралдарды білу	9.1.3.1 сүректің ерешеліктерін білу; 9.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 цементтің ерекшелігін білу; 9.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 9.1.3.5. 5жақпа материалдарды білу; 9.1.3.6 электр құралдарын атау білу; 9.1.3.7 аумақты тазалау құралдарын білу; 9.1.3.8 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды білу 9.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдары білу; 9.1.3.11 ағаш ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу мен құралдарды білу; 9.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізуге аналған құралдарды білу	10.1.3.1 жұмыста сүректің ерешеліктерін пайдалану; 10.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін жұмыста пайдалану; 10.1.3.3 цементтің ерекшелігін жұмыста пайдалану; 10.1.3.4 жылу сақтау материалдардың ерекшелігін жұмыста пайдалану; 10.1.3.5 жұмыста жақпа материалдарды пайдалану; 10.1.3.6 жұмыста электр құралдарын пайдалану; 10.1.3.7 аумақты тазартуға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.8 ғимаратты тазартуға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.10. темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.11 ағаш ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.12 шыны жұмыстарын орындауға арналған құралдарды өздігінен пайдалана алу

2) 2-бөлім "Жұмыстарды орындау технологиялары":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спорт алаңқайлары, демалыс орындарын жобалау	7.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлау деңгейлерін атау; 7.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындау шығындарын атау; 7.2.1.3 автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спорт алаңқайлары, демалыс орындарын белгілеуге қатысу	8.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу; 8.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындау шығындарын есептеуді білу; 8.2.1.3 гүлзарлар, спорт алаңқайлары, демалыс орындарын белгілеу ретін білу	9.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлау; 9.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындау шығындарын есептеуді білу; 9.2.1.3 гүлзарлар, спорт алаңқайлары, демалыс орындарын белгілеуді орындау	10.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлау; 10.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындау шығындарын өздігінен есептеу алу; 10.2.1.3 гүлзарлар, спорт алаңқайлары, демалыс орындарын өздігінен белгілей алу
2.2 Құрастыру	7.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш кесінділері мен қағаздан жасалған өнімдерді үлгілеу; 7.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін атау; 7.2.2.3 есік алдындағы аумаққа арналған өнімді құрастырудың ретін білу;	8.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш кесінділері мен қағаздан жасалған өнімдерді үлгілеу; 8.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 8.2.2.3 есік алдындағы аумаққа арналған өнімді құрастырудың ретін білу;	9.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш кесінділері мен қағаздан жасалған өнімдерді үлгілеу; 9.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру; 9.2.2.3 есік алдындағы аумаққа арналған өнімді құрастырудың ретін білу;	10.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш кесінділері мен қағаздан жасалған өнімдерді өздігінен үлгілей алу; 10.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын өздігінен құрастыр алу; 10.2.2.3 есік алдындағы аумаққа арналған өнімді өздігінен құрастыра алу;
2.3 Грамматикалық сауаттылықтың негіздері	7.2.3.1 графиканың негізін білу, құралдарды пайдалану; 7.2.3.2 суретті орындау тәртібін атау; 7.2.3.3 шаблонды орындау деңгейлерін атау; 7.2.3.4 суретті материалға ауыстыру тәртібін білу; 7.2.3.5 суретті материалға ауыстыру тәртібін білу; 7.2.3.6 технологиялық картаны орындау тәртібін атау; 7.2.3.7 материалды пішу картасын орындау тәрітбін атау; 7.2.3.8 өнім эскизін орындау тәртібін атау	8.2.3.1 түсіндіруге арналған графиктің негізін пайдалану; 8.2.3.2 суретті орындау тәртібін білу; 8.2.3.3 шаблонды орындау деңгейлерін атау; 8.2.3.4 суретті материалға ауыстыру тәртібін білу; 8.2.3.5 суретті материалға ауыстыру тәртібін білу; 8.2.3.6 технологиялық картаны орындау тәртібін атау; 8.2.3.7 материалды пішу картасын орындау тәрітбін атау; 8.2.3.8. өнім эскизін орындау тәртібін атау	9.2.3.1 ойды графиканың негізгімен көрсету; 9.2.3.2 өнім суретін орындау; 9.2.3.3 Өнім шаблонын орындау; 9.2.3.4 суретті материалға қою; 9.2.3.5 суретті материалға қою; 9.2.3.6 технологиялық картаны орындау; 9.2.3.7 материалды пішу картасын орындау; 9.2.3.8 өнім эскизін орындау	10.2.3.1 ойды түсіндіру үшін графика негізін пайдалану; 10.2.3.2 суретті өздігінен салу; 10.2.3.3 өнім шаблонын өздігінен салу; 10.2.3.4 суретті материалға өздігінен алып бара алу; 10.2.3.5 суреттерді материалға өздігінен алып бара алу; 10.2.3.6 технологиялық картаны өздігінен орындай алу; 10.2.3.7 материал пішінінің картасын өздігіне орындай алу; 10.2.3.8. өнім эскизін өздігінен орындай алу
2.4 Технологиялық карталарды өңдеу	7.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, және олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 7.2.4.3 аллея, жолдарға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.4 қоймалық және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.5 жүк тиеу-түсіру жұмыстарын орындау тәртібін атау; 7.2.4.6 шыныландыру бойынша жұмыстарды орындау тәртібін атау; 7.2.4.7 ағаш талшықтарын өлшемдері бойынша ұзындығымен және кесе-көлденең кесу; 7.2.4.8 өлшемі бойынша жону; 7.2.4.9 құралдарды қайраудың ретін атау; 7.2.4.10 металлды егеу және егеп кесудің ретін атау; 7.2.4.11 шегені балғамен түзету және сымды түзету; 7.2.4.12 металлды шарқайрақпен кесу негізін атау; 7.2.4.13 электрқұралдар көмегімен және қолымен кесу құралдарын қайрау тәртібін атау; 7.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (участокты суғаруға дайындау, кранды жөндеу); 7.2.4.15 оюды кесу ретін атау; 7.2.4.16 су ұстап тұрушы арматураны арматураны шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 7.2.4.17 суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау ретін атау; 7.2.4.18 өсімдіктерді суғару ретін атау; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.20 сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін атау; 7.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау ретін атау; 7.2.4.22 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін атау; 7.2.4.23 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін атау; 7.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалау ретін білу; 7.2.4.25 көшет отырғызу оған күтім жасаудың тәртіптерін атау; 7.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәртіптерін атау; 7.2.4.27 дәнекті отырғызу тәртіптерін атау; 7.2.4.28 көшеттерге күтім жасау тәртіптерін атау; 7.2.4.29 өсімдіктерді қоректендіру және суғару ретін атау; 7.2.4.30 ағаштар мен бұталарды кесу мақсатын білу; 7.2.4.31 ағаштар мен бұтақтарды бояуды қалыптастыру; 7.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 7.2.4.33 шыны жұмыстарын орындау ретін атау.	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.2 знать құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, және олардың қызмет көрсету тәртібі; 8.2.4.3 аллея, жолдарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.4 қоймалық және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк тиеу-түсіру жұмыстарын орындау; 8.2.4.6 шыныландыру бойынша жұмыстарды орындау тәртібін білу; 8.2.4.7 ағаш талшықтарын өлшемдері бойынша ұзындығымен және кесе-көлденең кесе алу; 8.2.4.8 өлшемі бойынша жонуды білу; 8.2.4.9 құралдарды қайраудың негізін білу ; 8.2.4.10 металлды егеу және егеп кесудің негізін білу; 8.2.4.11 соқпалы құралдармен жұмыс жасай алу; 8.2.4.12 металлды шарқайрақпен кесу негізін білу; 8.2.4.13 электрқұралдар көмегімен және қолымен кесу құралдарын қайрау тәртібін білу; 8.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (участокты суғаруға дайындау, кранды жөндеу); 8.2.4.15 оюды кесу тәртіптерін білу; 8.2.4.16 су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру тәртіптерін білу; 8.2.4.17 суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау ретін білу; 8.2.4.18 өсімдіктерді суғару ретін білу; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын орындау ретін білу; 8.2.4.20. сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін білу; 8.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау қажеттілігін түсіну; 8.2.4.22 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.23 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалау қажеттілігін білу; 8.2.4.25 көшеттерді отырғызу және оларға күтім жасау тәртіптерін білу; 8.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәртіптерін білу; 8.2.4.27 дәнекті отырғызу тәртіптерін білу; 8.2.4.28 күтім жасау тәртіптерін білу; 8.2.4.29 өсімдіктерді қоректендіру және суғару ретін білу; 8.2.4.30 ағаштар мен бұталарды кесу тәртіптерін қолдану; 8.2.4.31 ағаштар мен бұтақтарды бояуды қалыптастыру; 8.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршау; 8.2.4.33 шыны жұмыстарын орындау ретін білу	9.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау; 9.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды өндіру, дайындау, жөндеу, және олардың қызмет көрсету тәртібі; 9.2.4.3 аллея, жолдарға күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.4 қоймалық және өндірістік ғимараттарға күтім жасау; 9.2.4.5 жүк тиеу-түсіру жұмыстарын орындау; 9.2.4.6 шыныландыру бойынша жұмыстарды орындау; 9.2.4.7 ағаш талшықтарын өлшемдері бойынша ұзындығымен және кесе-көлденең кесу; 9.2.4.8. өлшемі бойынша жону; 9.2.4.9 құралдарды қайрай алу; 9.2.4.10 металлды егеу және егеп кесіп көру; 9.2.4.11 балғамен жұмыс жасау тәртіптерін білу; 9.2.4.12 металлды шарқайрақпен кесіп көру; 9.2.4.13 электрқұралдар көмегімен және қолымен кесу құралдарын қайрауды жүзеге асыру; 9.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (участокты суғаруға дайындау, кранды жөндеу); 9.2.4.15 ою кесіп көру; 9.2.4.16 су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру; 9.2.4.17 суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау; 9.2.4.18 өсімдіктерді суғаруды жүзеге асыру; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын орындау; 9.2.4.20 беткі қабатты сылаққа дайындау; 9.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 9.2.4.22 ертінді дайындау және сылақ жұмыстарын орындау; 9.2.4.23 ертінді дайындау және сылақ жұмыстарын орындау; 9.2.4.24 жұмысты орындаудан кейінгі құралдарды тазалау іске асыру; 9.2.4.25 көшет отырғызу және оған күтім жасау; 9.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу; 9.2.4.27 тұқымды көктету; 9.2.4.28. көшеттерге күтім жасау; 9.2.4.29 өсімдіктерді қоректендіру және оларды суғаруды іске асыру; 9.2.4.30 ағаштар мен бұталарды күзде және көктемде кесуді білу; 9.2.4.31 ағаштар мен бұталарды бояу; 9.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 9.2.4.33 шыны жұмыстарын бірге орындау.	10.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына өздігінен күтім жасай алу; 10.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды өздінен дайындау, жөндеу және олардың қызмет көрсетуі; 10.2.4.3 аллея, жолдарға өздігінен күтім жасай алу; 10.2.4.4 қоймалық және өндірістік ғимараттарға өздігінен күтім жасай алу; 10.2.4.5 жүк тиеу-түсіру жұмыстарын дербес түрде орындау; 10.2.4.6 шыныландыру бойынша жұмыстарды өздігінен орындау; 10.2.4.7 ағаш талшықтарын өлшемдері бойынша өздігінен ұзындығымен және кесе-көлденең кесе алу; 10.2.4.8 өлшемі бойынша өздігінен жону; 10.2.4.9 құралдарды өздігінен қайрай алу; 10.2.4.10 металлды өздігінен егеу және егеп кесе алу; 10.2.4.11 металл өнімдерінің формаларын өздігінен өзгерте алу; 10.2.4.12 металлды балғамен өздігінен кесе алу; 10.2.4.13 электрқұралдар көмегімен және қолымен кесу құралдарын қайрауды өздігінен жүзеге асыра алу; 10.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды дербес түрде орындай алу(участокты суғаруға дайындау, кранды жөндеу); 10.2.4.15 оюды өздігінен кесе алу; 10.2.4.16 су ұстап тұрушы арматураны дербес түрде шашып, қайта біріктіре алу; 10.2.4.17 суғаруға арналған шлангты өздігінен орау және жинай алу; 10.2.4.18 өсімдіктерді дербес түрде суғара алу; 10.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын дербес түрде орындай алу; 10.2.4.20 сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дербес түрде дайындай алу; 10.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дербес түрде дайындау; құмды өздігінен елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындай алу; 10.2.4.22 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дербес түрде дайындай алу; 10.2.4.23 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дербес түрде дайындай алу; 10.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды дербес түрде тазалау; 10.2.25 көшеттерді отырғызу және оларға дербес түрде күтім жасау; 10.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен дербес түрде күресу; 10.2.4.27 дәнектерді дербес түрде көктету; 10.2.4.28 көшеттерге дербес түрде күтім жасау; 10.2.4.29 өсімдіктерді дербес түрде қоректендіру мен суғару; 10.2.4.30 ағаштар мен бұтақтарды күзде және көктемде кесіп отыру; 10.2.4.31 ағаштар мен бұталарды бояуды қалыптастыру; 10.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 10.2.4.33 шыны жұмыстарын дербес түрде орындау.
2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	7.2.5.1 фото, видеоесеп түрінде оқыту қорытындыларын ұсыну; 7.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 7.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмысты орындау деңгейлерінің суреттерін ұсыну	8.2.5.1 жұмыс туралы фотоесепті ұсыну; 8.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 8.2.5.3 қызмет қорытындыларының суреттерін ұсыну	9.2.5.1 қызмет туралы фотоесеп, альбомды ұсыну; 9.2.5.2 өнімге технологиялық құжат ұсыну; 9.2.5.3 технологиялық үрдіс деңгейлерінің фото, видеоларын ұсыну	10.2.5.1 бағдарлама бөлімдері бойынша фильмдер, оқу альбомдарын ұсыну; 10.2.5.2 материал пішінінің картасы мен технологиялық картасын ұсыну; 10.2.5.3. технологиялық үрдіс деңгейлерінің фото, видеоларын ұсыну
2.6 Мектепті көркейту	7.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 7.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 7.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 7.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)	8.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 8.2.6.2 бетоннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 8.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 8.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)	9.2.6.1 участокты абаттандыру және өндірістік тапсырыстарды орындау; 9.2.6.2 бетоннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 9.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 9.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)	10.2.6.1 мектеп және мектеп жанындағы абаттандыру жұмыстарын дербес түрде орындау; 10.2.6.2 бетоннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 10.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 10.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)
2.7 Өндірістік тәжірибе	7.2.7.1 мектепті абаттандыру бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыру бойынша үлкен сыныптармен өзара әрекет ету	8.2.7.1 аумақтармен іргелес және ғимараттарға қызмет көрсету бойынша біріккен жұмыстарға қатысу	9.2.7.1 күрделі жұмыстарды орындауда кіші сынып білім алушыларына көмектесу	10.2.7.1 ПИК өндірістік ұжымымен өзара әрекет етуді іске асыру; 10.2.7.2 бедел мен құрметке ие болу; 10.2.7.3 ПИК -мен қызмет көрсетілетін аумақтарды күту және су жүргізу, сумен жабдықтау жүйелері, ғимараттарға өндірістік және қызмет көрсетуде көмек көрсету; 10.2.7.4 ұжымда қабылданған ережелерді зерделеу; 10.2.7.5 сөйлесуді үйрену, көмек сұрай алу; 10.2.7.6 жабдықтар мен жұмысқа қабылдауды зерделеу; 10.2.7.7 технологиялық қулықтар мен шеберліктің құпияларын бақылау және өзара алмасу; 10.2.7.8 ПИК тазалық жағдайын ұстап тұру және жабдықтардың қызмет ету; 10.2.7.9 тәжірибе уақытын жемісті түрде пайдалану; 10.2.7.10 жұмысқа барғандай бару, өзін ұжымның бір бөлігі ретінде сезіну; 10.2.7.11 за жұмысты дербес түрде жүргізу және жабдықтарды ұжыммен пайдалану алдындағы ерекше қызметтер; 10.2.7.12 мектептегі кезекті жиналыстарға арналған материалды дербес түрде дайындау және жобалау
2.8 Құралдарды дайындау	7.2.8.1 дербес еңбек қызметіне арналған құралдарды дайындау; 7.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 7.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 7.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)	8.2.8.1 еңбек қызметіне арналған жеке құралдар мен бейімдеулерді құру; 8.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 8.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 8.2.8.4. жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)	9.2.8.1 еңбек қызметі және оны орындауға арналған құралдар қажеттілігін түсіну; 9.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 9.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 9.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)	10.2.8.1 жұмысты орындауға арналған кәсіби құралдарды жасау; 10.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 10.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 10.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)

3) 3-бөлім "Еңбек пәндерін талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	7.3.1.1 бағалауды ұсыну кезінде ауызша есепті құру; 7.3.1.2 дәптерде жазба және графикалық жұмыстарды орындау	8.3.1.1 жұмыстың орындау реті туралы ауызша есепті құру; 8.3.1.2 жұмыс дәптерінде жұмыс ретін суреттеуді ұсыну	9.3.1.1 технологиялық картаны құру; 9.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдіс туралы сызбаларды ұсыну	10.3.1.1 өндірістік тапсырмада технологиялық картаны құру; 10.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі пішу картасы мен технологиялық картаны құру
3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмыс ұсыну.	8.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау, жұмысқа сипаттама беру	9.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау, жұмысты орындалуы туралы фотоесепті ұсыну	10.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау, жұмысты орындалуы туралы фотоесепті ұсыну
3.3 Барлық деңгейдегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1 көрмелердегі қызметті бағалау; 7.3.3.2 көрмелерге қатысу үшін грамоталарға ұсыну	8.3.3.1 көрмелерге қатысу; 8.3.3.2 көрмелерге қатысу үшін грамоталарға ұсыну.	9.3.3.1 көрмелерге қатысуды талдау; 9.3.3.2 көрмелерге қатысу үшін грамоталарға ұсыну	10.3.3.1 көрмелерге қатысуды талдау; 10.3.3.2 көрмелерге қатысу үшін грамоталарға ұсыну
4.4.БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	7.3.4.1 жұмыс тәртіптері туралы оқу фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 7.3.4.2 оқу үрдісін ұйымдастыру бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жиынтықтау	8.3.4.1 жұмыс тәртіптері туралы оқу фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 8.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру	9.3.4.1 профиль бойынша оқу фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 9.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру	10.3.4.1 профиль бойынша оқу фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 10.3.4.2 даму ерекшеліктеріне ие балаларды тәрбиелеу бойынша тәжірибені білім алушымен біріге отырып жалпыландыру

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Аула сыпырушы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәнінің ерекшелігін білу"; 7.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін атау; 7.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптар; 7.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушыларының, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді атау; 7.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті көрсету және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 7.1.1.7. аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді атау
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	7.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәртіптерді атау; 7.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәрітптерін атау; 7.1.2.3. адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	7.1.3.1 аумақты тазалауға арналған құралдары атау; 7.1.3.2 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.3 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды атау
2.Жұмыстарды орындау технологиясы	2.1.Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	7.2.1.1 гүлзарлар, спорт алаңдары, демалыс орындарын белгіге алуға қатысу
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш қиындылары мен пен қағаздарды үлгілеу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 құралдарды пайдалану, графика негіздерін білу; 7.2.3.2 суреттерді орындау тәртібін атау; 7.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 7.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін атау.
	2.4 Хрологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 қорғаныс құралдары және сезомаусымдық киімдерге күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, оларды жөндеу жұмыстары, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 7.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.4 жұмысты орындағаннан кейін құралдарды тазалау ретін білу; 7.2.4.5 ағаштар мен бұтақтарды кесу ретін білу; 7.2.4.6 түптер мне ағаштарды бояу; 7.2.4.7 ағаштардың жан-жағын дөңгелете қоршау
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	7.2.5.1 жұмыс дәптерінде графикалық жұмысты ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	7.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участокты рәсімдеуге көмектесу
	2.7 Өндірістік тәжірибе	7.2.7.1 мектепті көркейту бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыруда үлкен сынып білім алушыларымен біріге жұмыс жасау
	2.8 Құралдарды дайындау	7.2.8.1 дербес еңбек қызметі үшін құралдар дайындау; 7.2.8.1 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек)
3.Еңбек пәндерін сараптау және талдау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	7.3.1.1 бағаны қою кезінде ауызша есепті дайындау; 7.3.1.2 дәптерде ұсынылған жазба және графикалық жұмыстар
3.Еңбек пәндерін сараптау және талдау	3.2 Ұдайы жұмыс жасаушы мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	7.3.2.1 жұмысты көрмеге ұсыну
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушыларының міндеттерін атау; 7.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын атау; 7.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді атау; 7.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 7.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптер
	1.2 Жұмысқа қабылдау ережелері мен тәртіптері	7.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді атау; 7.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін атау; 7.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді атау; 7.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін атау; 7.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау; 7.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 7.1.2.7 шыны жұмыстарын орындау кезінде ережелерді білу
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	7.1.3.1 ағаштың қасиеттерін атау; 7.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін атау; 7.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін атау; 7.1.3.4 жылуды оқшаулауды атау; 7.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 7.1.3.6 электр құралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарын атау
2.Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	7.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін атау; 7.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындауға кеткен шығындарды атау
	2.2 Құрастыру	7.2.1.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу; 7.2.2.2 құрастыру құжаттарын құру деңгейлерін атау; 7.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 құралдарды пайдалану, графика негіздерін білу; 7.2.3.2 суретті орындау тәртібін атау; 7.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 7.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін атау; 7.2.3.5 технологиялық картаның орындалу тәртібін атау; 7.2.3.6 өнім эскизін орындау тәртібін атау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 7.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 7.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 7.2.4.6 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 7.2.4.7 өлшем бойынша жону; 7.2.4.8 металлды егеп кесудің ретін атау; 7.2.4.9 сым мен шегені балғамен түзеу; 7.2.4.10 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 7.2.4.11 су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 7.2.4.12 сылақ және бетон жұмыстарының орындалу ретін атау; 7.2.4.13 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау тәртіптерін атау; 7.2.4.14 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау тәртіптерін атау; 7.2.4.15 жұмысты орындағаннан ейін құралдарды тазалау ретін білу; 7.2.4.16 бұтақтар мен ағаш кесінділерінің қызметін білу; 7.2.4.17 ағаштар мен бұталарды бояу; 7.2.4.18 ағаштарды дөңгелекпен қоршау; 7.2.4.19 шыны жұмыстарын орындау ретін атау
	2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	7.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 7.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	7.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 7.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 7.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық және басқа); плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	7.2.7.1 мектепті абаттандыру бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыру бойынша үлкен сыныптармен өзара жұмыс жасау
	2.8 Құралдар жасау	7.2.8.1 дербес еңбек қызметіне арналған құралдарды дайындау; 7.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 7.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус)
3.Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	7.3.1.1 бағалауды ұсыну кезінде ауызша есепті дайындау; 7.3.1.2 дәптерде жазба және графикалық жұмыстарды орындау
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмыс ұсыну
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіріп отыру	7.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәнінің ерекшелігін білу"; 7.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін атау; 7.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптар; 7.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді атау; 7.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті көрсету және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 7.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптер; 7.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарны орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кзеіндегі қауіптерді атау
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	7.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 7.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау; 7.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау; 7.1.2.3 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін атау; 7.1.2.4 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау; 7.1.2.5 электрофицирлі құралдармен жұмыс жасаудың ережелерін атау; 7.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	7.1.3.1 ағаштың қасиеттерін атау; 7.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін атау; 7.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін атау; 7.1.3.4 жылу ұстағыш материалдар; 7.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 7.1.3.6 электрқұралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдары атау; 7.1.3.8 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарын атау
2.Жұмысты орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	7.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлаудың деңгейлерін атау
	2.2 Құрастыру	7.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш қиындылары мен пен қағаздарды үлгілеу; 7.2.2.2 құрастыруға байланысты құжатнамаларды құру деңгейлерін атау; 7.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 құралдарды пайдалану, графика негіздерін білу; 7.2.3.2 суреттерді орындау тәртібін атау; 7.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 7.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін атау; 7.2.3.5 суретті материалға қою тәртібін ату; 7.2.3.6 технологиялық картаны орындау тәртібін ату; 7.2.3.7 материалды пішу картасын орындау тәртібін атау; 7.2.3.8 өнім эскизін орындау тәртібін атау.
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 7.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 7.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 7.2.4.6 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жан-жағынан кесу; 7.2.4.7 өлшем бойынша жону; 7.2.4.8 металлды егеп кесудің ретін атау; 7.2.4.9 сым мен шегені балғамен түзеу; 7.2.4.10 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 7.2.4.11 су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 7.2.4.12 сылақ және бетон жұмыстарының орындалу ретін атау; 7.2.4.13 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау тәртіптерін атау; 7.2.4.14 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау тәртіптерін атау; 7.2.4.15 жұмысты орындағаннан ейін құралдарды тазалау ретін білу; 7.2.4.16 бұтақтар мен ағаш кесінділерінің қызметін білу; 7.2.4.17 ағаштар мен бұталарды бояу; 7.2.4.18 ағаштарды дөңгелекпен қоршау; 7.2.4.19 шыны жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.20 беткі қабатты сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін атау; 7.2.4.21 құмды елеуіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 7.2.4.22 ерітіндіні дайындау және сылақ жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.23 ерітіндіні дайындау және бетон жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.24 жұмысты орындағаннан кейін құралдарды тазалау ретін білу
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	7.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 7.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 7.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмыстың орындалу деңгейлерін фотолармен ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	7.2.6.1. мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 7.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 7.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту).
	2.7 Өндірістік тәжірибе	7.2.7.1. мектепті абаттандыру бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыру бойынша үлкен сыныптармен өзара жұмыс жасау
	2.8 Құралдарды дайындау	7.2.8.1 дербес еңбек еңбек қызметіне арналған құрлдарды дайындау; 7.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреу күрегі); 7.2.8.3 бейімдеу және ағаш құрлдарын дайындау (бұрыш, рейсмус және басқа); 7.2.8.4 жұмыстарды орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	7.3.1.1 бағалауды ұсыну кезінде ауызша есепті әзірлеу; 7.3.1.2 дәптерде жазба және графикалық жұмыстарды орындау
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмыс ұсыну
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрмелереге қатысу;	7.3.3.1 көрмелердегі қызметті бағалау; 7.3.3.2 көрмелерге қатысуға грамоталар ұсыну
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіріп отыру	7.3.4.1 жұмыс тәртіптері бойынша оқу фильмдерін құруға қатысуды қабылдау; 7.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары міндеттерін атау; 7.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын атау; 7.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді атау; 7.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 7.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптер; 7.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 7.1.1.11. шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау
	1.2 Жұмысқа қабылдау ережелері мен тәртіптері	7.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 7.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау. 7.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау; 7.1.2.3 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін атау; 7.1.2.4 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау; 7.1.2.5 электрофицирлі құралдармен жұмыс жасаудың ережелерін атау; 7.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 7.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді атау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	7.1.3.1 ағаштың қасиеттерін атау; 7.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін атау; 7.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін атау; 7.1.3.4 жылу ұстағыш материалдар; 7.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 7.1.3.6 электрқұралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарын атау; 7.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдары атау; 7.1.3.8 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 7.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау; 7.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарын атау
2.Жұмысты орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	7.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлаудың деңгейлерін атау 7.2.1.2 жоспарланған жұмыстардың орындалуына ктекен шығындарды атау; 7.2.1.3 гүлзарлар, спорт алаңдары, демалыс зоналарын белгілеуге қатысу
	2.2 Құрастыру	7.2.1.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш қиындылары мен пен қағаздарды үлгілеу; 7.2.2.2 құрастыруға байланысты құжатнамаларды құру деңгейлерін атау; 7.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	7.2.3.1 құралдарды пайдалану, графика негіздерін білу; 7.2.3.2 суреттерді орындау тәртібін атау; 7.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 7.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін атау; 7.2.3.5 суреттерді материалдарға қою тәртібін атау; 7.2.3.6 технологиялық картаын орындау тәртібін атау; 7.2.3.7. материалды пішу картасын орындау тәртібін атау; 7.2.3.8. өнім эскизін орындау тіәртібін атау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 7.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 7.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 7.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 7.2.4.6 шынылау бойынша жұмыстарды орындау тәртібін атау; 7.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жан-жағынан кесу; 7.2.4.8 өлшем бойынша жону; 7.2.4.9 металлды егеп кесудің ретін атау; 7.2.4.10 металлды егеп және егемей ретін атау; 7.2.4.11 сым мен шегені балғамен түзеу; 7.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негізін атау; 7.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін атау; 7.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 7.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 7.2.4.16 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 7.2.4.17 суғаруға арналған шлангларды жинау және орау ретін атау; 7.2.4.18 өсімдіктерді суару ретін атау; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарының орындалу ретін атау; 7.2.4.20 беткі қабатты сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін атау; 7.2.4.21 құмды елеуіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 7.2.4.22 ерітіндіні дайындау және сылақ жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.23 ерітіндіні дайындау және бетон жұмыстарын орындау ретін атау; 7.2.4.24 жұмысты орындағаннан кейін құралдарды тазалау ретін білу; 7.2.4.25 көшеттерді өсіру және оларға күтім жасау тәртіптерін атау; 7.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәртіптерін атау; 7.2.4.27 дәнді өсіру тәртіптерін атау; 7.2.4.28 көшеттерге күтім жасау тәртіптерін атау; 7.2.4.29 өсімдіктерді суғару және қоректендіру ретін атау; 7.2.4.30 ағаштар мен бұтақтарды кесу қызметерін білу; 7.2.4.31 ағаштар мен талдарады бояу; 7.2.4.32 ағаштарды қоршау; 7.2.4.33 шыны жұмыстарын орындау реті атау.
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	7.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 7.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 7.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмыстың орындалу деңгейлерін фотолармен ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	7.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 7.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 7.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту); 7.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайын және олардың қызмет көрсетуі (тас, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	7.2.7.1 мектепті абаттандыру бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыру бойынша үлкен сыныптармен өзара жұмыс жасау
	2.8 Құралдар жасау	7.2.8.1 дербес еңбек қызметіне арналған құралдарды дайындау; 7.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 7.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус және басқа); 7.2.8.4 жұмыстарды орындауғ арналған бейімдеулерді атау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	7.3.1.1 бағалауды ұсыну кезінде ауызша есепті құру; 7.3.1.2 дәптерде жазба және графикалық жұмыстарды орындау
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	7.3.2.1 көрмеге жұмыс ұсыну
	3.3. Барлық деңгейлердегі көрмелерге қатысу	7.3.3.1. көрмелердегі қызметті бағалау; 7.3.3.2. көрмелерге қатысуға грамота ұсыну
	3.4. БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	7.3.4.1. жұмысқа қабылдау туралы оқу фильмдерін құруға қатысуды қабылдау; 7.3.4.2. бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру

3) 8-сынып:

5-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану.Құралдар мен жабдықтар	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары міндеттерін атау; 8.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын атау; 8.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді атау; 8.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 8.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау.
	1.2 Жұмысқа қабылдау ережелері мен тәртіптері	8.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді атау; 8.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін атау; 8.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді атау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	8.1.3.1 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.2 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.3 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	8.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін атау; 8.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындауға кеткен шығындарды атау; 8.2.1.3 гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын белгілеу ретін білу
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым өнімдерді құрастыру; 8.2.2.2 құрастыру құжаттарын құру деңгейлерін атау; 8.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 түсіндіруге арналған графика негіздерін пайдалану; 8.2.3.2 суретті орындау тәртібін атау; 8.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 8.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін атау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін атау; 8.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 8.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 8.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу
	2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	8.2.5.1 қызмет туралы фотоесеп ұсыну; 8.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 8.2.5.3 қызмет қорытындыларының суретін ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту көркейту	8.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 8.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 8.2.6.3 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	8.2.7.1 мектепті абаттандыру бойынша біріккен жобаларды жүзеге асыру бойынша үлкен сыныптармен өзара жұмыс жасау
	2.8 Құралдарды дайындау	8.2.8.1 еңбек қызметіне арналған бейімдеулер мен жеке құралдарды жасау; 8.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 8.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 8.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	8.3.1.1 жұмысты орындау реті туралы ауызша есепті дайындау; 8.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі жұмыс ретінің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	8.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	8.3.4.1 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәнінің ерекшелігін білу"; 8.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін атау; 8.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптар; 8.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді атау; 8.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті көрсету және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 8.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді атау; 8.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді атау; 8.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптер.
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	8.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 8.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау; 8.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау; 8.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін атау; 8.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін атау.
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	8.1.3.1 ағаштың қасиеттерін атау; 8.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін атау; 8.1.3.3 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.4 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.5 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды атау; 8.1.3.6 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды атау; 8.1.3.7 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын атау
2. Жұмысты орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	8.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлаудың деңгейлерін атау
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 қарапайым заттарды құрастыру, ағаш қиындылары мен пен қағаздарды үлгілеу; 8.2.2.2 құрастыруға байланысты құжатнамаларды құру деңгейлерін атау; 8.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 түсіндіру үшін графика негіздерін пайдалану; 8.2.3.2 суреттерді орындау тәртібін атау; 8.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін атау; 8.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін білу; 8.2.3.5 технологиялық картаны орындау тәртібін білу; 8.2.3.6 өнім эскизін орындау тәртібін білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 8.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 8.2.4.6 шынылау бойынша жұмыстарды орындау тәртібін білу; 8.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жан-жағынан кес алу; 8.2.4.8 өлшем бойынша жона алу; 8.2.4.9 металлды егеп кесудің негізін білу; 8.2.4.10 металлды егеп және егемей ретін білу; 8.2.4.11 ұрмалы құралдармен жұмысты орындау; 8.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негізін білу; 8.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 8.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындай алу (кранды жөндеу, участокты суғару); 8.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін білу; 8.2.4.16 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін білу; 8.2.4.17 сылақ және бетон жұмыстарының орындалу ретін білу; 8.2.4.18 беткі қабатты сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін білу; 8.2.4.19 құмды елеуіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау қажеттілігін түсіну; 8.2.4.20 ерітіндіні дайындау және сылақ жұмыстарын орындау ретін білу; 8.2.4.21 ерітіндіні дайындау және бетон жұмыстарын орындау ретін білу; 8.2.4.22 жұмысты орындағаннан кейін құралдарды тазалау ретін білу; 8.2.4.23 шыны жұмыстарын орындаудың ретін білу
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	8.2.5.1 қызмет туралы фотоесеп ұсыну; 8.2.5.2 жұмыс дәптеріндегі графикалық жұмыстарды ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	8.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 8.2.6.2 плиталық, тас жабындыларын дайындау және олардың қызмет көрсетуі (тас, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	8.2.7.1 аумақтар жанында және ғимараттың қызмет көрсетуі бойынша біріккен жұмыстарға қатысу;
	2.8 Құралдар жасау	8.2.8.1 дербес еңбек қызметіне арналған құралдар мен бейімдеулерді дайындау; 8.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер)
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	8.3.1.1 жұмыстарды орындау реті туралы ауызша есеп құру; 8.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі жұмыс ретінің нобайын ұсыну;
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	8.3.2.1 көрмеге жұмыс ұсыну, жұмыстың сипаттамасын жасау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1.өз отаны үшін мақтаныш сезімін таныту; 8.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушыларының міндеттерін атау; 8.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын білу; 8.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді білу; 8.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 8.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 8.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу.
	1.2. Жұмысқа қабылдау ережелері мен тәртіптері	8.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді білу; 8.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін білу; 8.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 8.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін білу; 8.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 8.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 8.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі тәсілдерді білу; 8.1.2.8 шыны жұмытарын орындау кезіндегі ережелерді білу.
	1.3. Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	8.1.3.1 ағаштың қасиеттерін білу; 8.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 8.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін білу; 8.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 8.1.3.5. жақпа материалдарды білу; 8.1.3.6 электрқұралдарын білу; 8.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды білу; 8.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын білу; 8.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	8.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу.
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 8.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 8.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1 түсіндіруге арналған графика негізін пайдалану; 8.2.3.2 суретті орындау тәртібін білу; 8.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін білу; 8.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін білу; 8.2.3.5 суретті материалға қою тәртібін білу; 8.2.3.6. технологиялық картаның орындалу тәртібін білу; 8.2.3.7 материалды пішудің картаны орындау тәртібін білу; 8.2.3.8 өнім эскизін орындау тәртібін білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 8.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 8.2.4.6 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 8.2.4.7 өлшем бойынша жон алу; 8.2.4.8 зқұралдары қайрау негізін білу; 8.2.4.9 металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 8.2.4.10 ұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 8.2.4.11 металлды болгаркамен кесу негіздерін білу; 8.2.4.12 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 8.2.4.13 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 8.2.4.14 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 8.2.4.15 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау
	2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	8.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 8.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 8.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмыстың орындалу деңгейлерін фотолармен ұсыну
	2.6. Мектепті көркейту	8.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 8.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 8.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 8.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	8.2.7.1 жақын аумақтар мен ғимаратарға қызмет көрсетуде бірікке жұмыстарға қатысу.
	2.8 Құралдарды дайындау	8.2.8.1 еңбек қызметіне арналған бейімдеулер мен жеке құралдарды жасау; 8.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 8.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 8.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	8.3.1.1 жұмысты орындау реті туралы ауызша есепті дайындау; 8.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі жұмыс ретінің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	8.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрсмелерге қатысу	8.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 8.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	8.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 8.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру.
4-тоқсан
1. Материал тану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз отаны үшін мақтаныш сезімін таныту; 8.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу және түсінуді көрсету; 8.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары міндеттерін атау; 8.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын білу; 8.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді білу; 8.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 8.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 8.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 8.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу.
	1.2 Жұмысқа қабылдау ережелері мен тәртіптері	8.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді білу; 8.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін білу; 8.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 8.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін білу; 8.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 8.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 8.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі тәсілдерді білу; 8.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	8.1.3.1 ағаштың қасиеттерін білу; 8.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 8.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін білу; 8.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 8.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 8.1.3.6 электрқұралдарын білу; 8.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды білу; 8.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды білу; 8.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын білу; 8.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1. Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	8.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу; 8.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындауға кететін шығындар есебін білу; 8.2.1.3 гүлзар, спорт алаңдары, демалыс орындарын белгілеу ретін білу
	2.2 Құрастыру	8.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 8.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 8.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	8.2.3.1. түсіндіруге арналған графика негізін пайдалану; 8.2.3.2. суретті орындау тәртібін білу; 8.2.3.3. шаблондарды орындау деңгейлерін білу; 8.2.3.4. суретті материалға қою тәртібін білу; 8.2.3.5. суретті материалға қою тәртібін білу; 8.2.3.6. технологиялық картаның орындалу тәртібін білу; 8.2.3.7. материалды пішудің картаны орындау тәртібін білу; 8.2.3.8. өнім эскизін орындау тәртібін білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 8.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 8.2.4.6 шынылау бойынша жұмысты орындау тәртібін білу; 8.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; өлшем бойынша жон алу; 8.2.4.8 өлшемі бойынша жона алу; 8.2.4.9 құралдары қайрау негізін білу; 8.2.4.10 металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 8.2.4.11 ұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 8.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негіздерін білу; 8.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 8.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 8.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 8.2.4.16 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 8.2.4.17 суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау ретін білу; 8.2.4.18 өсімдіктерді суғару ретін білу; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын орындау ретін білу; 8.2.4.20 сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін білу; 8.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау қажеттілігін түсіну; 8.2.4.22 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.23 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалау қажеттілігін білу; 8.2.4.25 көшет отырғызу оған күтім жасаудың тәсілдерін білу; 8.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәсілдерін білу; 8.2.4.27 дән өсіру тәсілдерін білу; 8.2.4.28 көшетке күтім жасау тәсілдерін білу; 8.2.4.29 өсімдіктерді қоректендіру және суғару ретін білу; 8.2.4.30 ағаштар мен бұталарды кесу тәсілдерін қолдану; 8.2.4.31 ағаштар мен бұтақтарды бояуды қалыптастыру; 8.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 8.2.4.33 шыны жұмыстарын орындау ретін білу
	2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	8.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 8.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 8.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмыстың орындалу деңгейлерін фотолармен ұсыну
	2.6 Мектептің көркейту	8.2.6.1 мектептің шаруашылық қызметі мен участогын рәсімдеуге көмектесу; 8.2.6.2 бетонннан жасалған мүсіндеу техникасында өнімдер дайындау (саңырауқұлақ, доп); 8.2.6.3 ағаш пен бұтақтардан жасалған өнімдерді дайындау (қоршаулар, орындық); 8.2.6.4 плиталық, тас жабындыларын дайындау және оның қызметі (плитка, таспен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	8.2.7.1 аумақтар жанында және ғимараттың қызмет көрсетуі бойынша біріккен жұмыстарға қатысу.
	2.8 Құралдарды дайындау	8.2.8.1 еңбек қызметіне арналған бейімдеулер мен жеке құралдарды жасау; 8.2.8.2 есік алды құралдарын дайындау (сыпырғыш, тырма, қарға арналған күректер); 8.2.8.3 бейімдеу және ағаш құралдарын дайындау (бұрыш, рейсмус); 8.2.8.4 жұмысты орындауға арналған бейімдеулерді дайындау (қысқыштар, шаблондар, кондукторлар)
3. Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	8.3.1.1 жұмысты орындау реті туралы ауызша есепті дайындау; 8.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі жұмыс ретінің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	8.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру.
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрсмелерге қатысу	8.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 8.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну.
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	8.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 8.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру.

4) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 9.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәнінің ерекшелігін білу"; 9.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар, аула сыпырушының міндеттерін атау; 9.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптар; 9.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді атау; 9.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті көрсету және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 9.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді атау
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	9.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 9.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау; 9.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	9.1.3.1 аумақты тазалауға арналған құралдары атау; 9.1.3.2. ғимаратты тазалауға арналған құралдарды атау; 9.1.3.3 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды атау
2.Жұмыстарды орындау технологияс ы	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	9.2.1.1 участоктағы жұмысты жоспарлау; 9.2.1.2 жоспарланған жұмысты орындауға кеткен шығын есебін білу; 9.2.1.3 гүлзар, спорт алаңдары, демалыс зоналарын белгілеуді жүзеге асыру
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1. ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 9.2.2.2. құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 9.2.2.3. есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1. графика негіздерімен ойды жеткізу; 9.2.3.2. заттың суретін салу; 9.2.3.3. заттың шаблонын орындау; 9.2.3.4. суретті материалға апару
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	7.2.4.1 қорғаныс құралдары және сезомаусымдық киімдерге күтім жасау тәртібін атау; 9.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, оларды жөндеу жұмыстары, олардың қызмет көрсету тәртібін атау; 9.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін атау; 9.2.4.4 жұмысты орындағаннан кейін құралдарды тазалау ретін білу; 9.2.4.5 ағаштар мен бұтақтарды кесу ретін білу; 9.2.4.6 түптер мне ағаштарды бояу; 9.2.4.7 ағаштардың жан-жағын дөңгелете қоршау
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	9.2.5.1. альбом-қызмет туралы фотоесепті ұсыну; 9.2.5.2. өнімге беретін технологиялық құжатты ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	9.2.6.1 өндірістік тапсырыстарды орындау және участокты абаттандыру
	2.7 Өндірістік тәжірибе	9.2.7.1.күрделі жұмыстарды орындауда кіші сынып білім алушыларына көмектесу
	2.8.Құралдарды дайындау	9.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құрлдарының қажеттілігін түсіну; 9.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек)
3.Еңбек пәнін сараптау және талдау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	9.3.1.1 технологиялық картаны құру; 9.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдістің нобайын ұсыну
	3.2. Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	9.3.2.1. көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.3. БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	9.3.4.1. жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 9.3.4.2. бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзгенің пікіріне сыйластық таныту; 9.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін өздігінен сипаттай алу; 9.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары міндеттерін білу; 9.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын орындау; 9.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді білу; 9.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 9.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау;
	1.2 Жұмысқа қабылау ережелері мен тәртіптері	9.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 9.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау; 9.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау.
	1.3 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.3.1 ағаштың қасиеттерін білу; 9.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 9.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 9.1.3.6 электрқұралдарын білу; 9.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды білу; 9.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын білу; 9.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	9.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 9.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 9.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 графика негіздерімен ойды жеткізу; 9.2.3.2 заттың суретін салу; 9.2.3.3 заттың шаблонын орындау; 9.2.3.4 суретті материалға апару
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 9.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу. 9.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 9.2.4.6 шынылау бойынша жұмсытың оындау тәртібін білу; 9.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 9.2.4.8 өлшемі бойынша жона алу; 9.2.4.9 құралдары қайрау негізін білу; 9.2.4.10 металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 9.2.4.11 ұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 9.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негіздерін білу; 9.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 9.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 9.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 9.2.4.16 суды ұстап тұратын арматураны шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	9.2.5.1 альбом-қызмет туралы фотоесепті ұсыну; 9.2.5.2 өнімге беретін технологиялық құжатты ұсыну; 9.2.5.3 технологиялық үрдістің сурет, виделарын ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	9.2.6.1 өндірістік тапсырыстарды орындау және участокты абаттандыру
	2.7 Өндірістік тәжірибе	9.2.7.1 күрделі жұмыстарды орындауда кіші сынып білім алушыларына көмектесу
	2.8 Құралдарды дайындау	9.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 9.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 9.2.8.3 ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус); 9.2.8.4 жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәндерін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	9.3.1.1 технологиялық картаны құру; 9.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдістің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	9.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрсмелерге қатысу	9.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 9.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	9.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 9.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	9.8.1.1.1.өз отаны үшін мақтаныш сезімін таныту; 9.1.1.2 "аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары" пәнінің ерекшеліктерін білу және түсінуді көрсету; 9.1.1.3. аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары міндеттерін атау; 9.1.1.4. жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын білу; 9.1.1.5. аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді білу; 9.1.1.6. алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 9.1.1.7. көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 9.1.1.8.ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.9. темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.10. сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.11. шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу.
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	9.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді білу; 9.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін білу; 9.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 9.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін білу; 9.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 9.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 9.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі тәсілдерді білу; 9.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	9.1.3.1 ағаштың қасиеттерін білу; 9.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 9.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 9.1.3.6 электрқұралдарын білу; 9.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды білу; 9.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын білу; 9.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	9.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 9.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 9.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық жұмыстардың негіздері	9.2.3.1 графика негіздерімен ойды жеткізу; 9.2.3.2 заттың суретін салу; 9.2.3.3 заттың шаблонын орындау; 9.2.3.4 суретті 9.2.3.5 суреттерді материалға апарту; 9.2.3.6 технологиялық картаны орындау; 9.2.3.7 материал пішінінің картасын орындау; 9.2.3.8 өнім эскизін орындау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	9.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 9.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 9.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 9.2.4.6 шынылау бойынша жұмсытың оындау тәртібін білу. 9.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; өлшем бойынша жон алу; 9.2.4.8 өлшемі бойынша жоа алу; 9.2.4.9 құралдары қайрау негізін білу; 9.2.4.10 металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 9.2.4.11 ұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 9.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негіздерін білу; 9.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 9.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 9.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 9.2.4.16 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 9.2.4.17 сылақ және бетон жұмыстарын орындау; 9.2.4.18 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 9.2.4.19 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалауды жүзеге асыру; 9.2.4.20 көшет отырғызу оған күтім жасау; 9.2.4.21 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу; 9.2.4.22 дәне егу; 9.2.4.23 көшетке күтім жасау; 9.2.4.24 өсімдіктерді қоректендіру және суғару
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	9.2.5.1 альбом-қызмет туралы фотоесепті ұсыну; 9.2.5.2 өнімге беретін технологиялық құжатты ұсыну; 9.2.5.3 технологиялық үрдістің сурет, виделарын ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	9.2.6.1 мектеп жанындағы участок және мектепті абаттандыру бойынша жұмыстарды өздігінен орындау; 9.2.6.2 бетоннан сәулет техникасындағы өнімдерді жасау (саңырауқұлақ, доп); 9.2.6.3 ағаш пен талдан зөаттар жасау (қаша, орындық); 9.2.6.4 плиталық, тас жабындыларды дайындау және олардың қызмет көрсетуі (таспен, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	9.2.7.1 күрделі жұмыстарды орындауда кіші сынып білім алушыларына көмектесу
	2.8 Құралдары дайындау	9.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 9.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 9.2.8.3 ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус); 9.2.8.4 жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәндерін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	9.3.1.1 технологиялық картаны құру; 9.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдістің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	9.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрсмелерге қатысу	8.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 8.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	8.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 8.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзге адамның пікірін құрметтеу; 9.1.1.2 аула сыпырушы, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар" пәнінің ерекшеліктерін өздігінен сипаттау; 9.1.1.3 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар міндеттерін білу; 9.1.1.4 жұмысшыларға қойылатын тазалық-гигиена талаптарын орындау; 9.1.1.5 аула сыпырушылар, ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары жұмыстарындағы қауіптерді білу; 9.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмекті көрсете алу және құтқару қызметтерінің телефон нөмірлерін білу; 9.1.1.7 көшенің өтетін бөлігі мен есік алдындағы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіптерді атау; 9.1.1.8 ағаш ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.9 темір ісі жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.10 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу; 9.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді білу
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	9.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілерді білу; 9.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды жүргізу ережелері мен тәртіптерін білу; 9.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды орындау кезіндегі ережелерді білу; 9.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарының орындалу ережелерін білу; 9.1.2.5 темір ісі жұмыстарын орындау ережелерін білу; 9.1.2.6 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу; 9.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі тәсілдерді білу; 9.1.2.8 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі ережелерді білу
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	9.1.3.1 ағаштың қасиеттерін білу; 9.1.3.2 металлдың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 цементтің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.4 жылу сақтағыш материалдарды білу; 9.1.3.5 жақпа материалдарды білу; 9.1.3.6 электрқұралдарын білу; 9.1.3.7 аумақты тазалауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.8 ғимаратты жинауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау кезіндегі құралдарды білу; 9.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды білу; 9.1.3.11 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған бейімдеу жұмыстары және құралдарын білу; 9.1.3.12 шыны жұмыстарын жүргізу құралдарды білу
2. Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	9.2.1.1 участокта жұмысты жоспарлау деңгейлерін білу; 9.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындауға кететін шығындар есебін білу; 9.2.1.3 гүлзар, спорт алаңдары, демалыс орындарын белгілеу ретін білу
	2.2 Құрастыру	9.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 9.2.2.2 құрастыру құжатнамаларын құрастыру деңгейлерін білу; 9.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	9.2.3.1 түсіндіруге арналған графика негізін пайдалану; 9.2.3.2 суретті орындау тәртібін білу; 9.2.3.3 шаблондарды орындау деңгейлерін білу; 9.2.3.4 суретті материалға қою тәртібін білу; 9.2.3.5 суретті материалға қою тәртібін білу; 9.2.3.6 технологиялық картаның орындалу тәртібін білу; 9.2.3.7 материалды пішудің картаны орындау тәртібін білу; 9.2.3.8 өнім эскизін орындау тәртібін білу
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	8.2.4.1 мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.2 құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 8.2.4.3 жол, аллеяларға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау тәртібін білу; 8.2.4.5 жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау тәртібін білу; 8.2.4.6 шынылау бойынша жұмысты орындау тәртібін білу; 8.2.4.7 ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 8.2.4.8 өлшемі бойынша жона алу; 8.2.4.9 құралдары қайрау негізін білу; 8.2.4.10 металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 8.2.4.11 ұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 8.2.4.12 металлды болгаркамен кесу негіздерін білу; 8.2.4.13 қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайтаудың ретін білу; 8.2.4.14 сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 8.2.4.15 кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 8.2.4.16 водозапорной арматуры шашып, қайта біріктіру тәртіптерін атау; 8.2.4.17 суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау ретін білу; 8.2.4.18 өсімдіктерді суғару ретін білу; 7.2.4.19 сылақ және бетон жұмыстарын орындау ретін білу; 8.2.4.20 сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау деңгейлерін білу; 8.2.4.21 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау қажеттілігін түсіну; 8.2.4.22 сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.23 бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау ретін білу; 8.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалау қажеттілігін білу; 8.2.4.25 көшет отырғызу оған күтім жасаудың тәсілдерін білу; 8.2.4.26 өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәсілдерін білу; 8.2.4.27 дән өсіру тәсілдерін білу; 8.2.4.28 көшетке күтім жасау тәсілдерін білу; 8.2.4.29. өсімдіктерді қоректендіру және суғару ретін білу; 8.2.4.30 ағаштар мен бұталарды кесу тәсілдерін қолдану; 8.2.4.31 ағаштар мен бұтақтарды бояуды қалыптастыру; 8.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 8.2.4.33. шыны жұмыстарын орындау ретін білу
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	9.2.5.1 альбом-қызмет туралы фотоесепті ұсыну; 9.2.5.2 өнімге беретін технологиялық құжатты ұсыну; 9.2.5.3 технологиялық үрдістің сурет, виделарын ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	9.2.6.1 мектеп жанындағы участок және мектепті абаттандыру бойынша жұмыстарды өздігінен орындау; 9.2.6.2 бетоннан сәулет техникасындағы өнімдерді жасау (саңырауқұлақ, доп); 9.2.6.3 ағаш пен талдан зөаттар жасау (қаша, орындық); 9.2.6.4 плиталық, тас жабындыларды дайындау және олардың қызмет көрсетуі (таспен, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	9.2.7.1 күрделі жұмыстарды орындауда кіші сынып білім алушыларына көмектесу
	2.8 Құралдарды дайындау	9.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 9.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 9.2.8.3 ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус); 9.2.8.4 жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәндерін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	9.3.1.1 технологиялық картаны құру; 9.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдістің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	9.3.2.1 көрмеге жұмыс дайындау, жұмысқа сипатта беру
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрсмелерге қатысу	9.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 9.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну
	3.4 БАҚ -тағы жұмыстарды түсіндіру	9.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 9.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру

5) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану.Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәл іметер	10.1.1.1 әртүрлі діндегі, нәсілдегі, мәдениеттегі адамдарға тең қарау; 10.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар, аула сыпырушы" пәні бойынша еңбек түрлеріне дербес түрде сараптама жасай алу; 10.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін өзі орындай алу; 10.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптарды дербес түрде орындай алуы; 10.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді түсіну; 10.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті өзі көрсете алуы және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 10.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді түсіну
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	10.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәсілдерді атау; 10.1.2.2 сантехникалық жұмыстардың ережелері мен тәртіптерін атау; 10.1.2.3 адам өтетін бөлікте жұмыстарды орындау ережелерін атау
	1.3.Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	10.1.3.1 аумақты тазалауға арналған құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.2 ғимаратты тазалауға арналған құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.3 сантехникалық жұмыстарды орындауға арналған құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.4 темір ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдары өздігінен пайдалана алу; 10.1.3.5 ағаш ісі жұмыстарын орындауға арналған құралдарды өздігенен пайдалану; 10.1.3.6 шыны жұмыстарын орындауға арналған құралдарды өздігенен пайдалану
Жұмыстарды орындау технологияс ы	2.1.Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	10.2.1.1 участоктағы жұмысты өздігінен жоспарлай алу
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды өздігінен құрастыра алу
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 түсіндіру үшін графика негізін пайдалану; 10.2.3.2 өздігінен заттың суретін салу; 10.2.3.3 өздігінен заттың шаблонын орындау; 10.2.3.4 өздігінен суретті материалға апару
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 өздігінен қорғаныс құралдары және сезомаусымдық киімдерге күтім жасау; 10.2.4.2 өздігінен құралдар мен жабдықтарды дайындау, оларды жөндеу, олардың қызмет көрсетуі; 10.2.4.3 өздігінен жол, аллеяларға күтім жасау; 10.2.4.4 қойма және өндірістік ғимараттарға өздігінен күтім жасау; 10.2.4.5 жүк тиеу-жүк түсіру жұмыстарын өздігінен орындау
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	10.2.5.1 материал пішінінің картасы мен технологиялық картасын ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	10.2.6.1 мектеп жанындағы участок пен мектепті абаттандыру бойынша жұмыстарды өздігіне орындау
	2.7.Өндірістік тәжірибе	10.2.7.1. ПИК өндірістік ұжымымен өзара бірігу; 10.2.7.2. бедел мен сыйға ие болу; 10.2.7.3. ПИК-пен қызмет көрсетілетін аумақтарға күтім жасау, су жүргізу, сумен жабдықтау жүйесі, ғимараттың өндірістік және қызмет көрсету үрдісіне ауқымды көмектер көрсету; 10.2.7.4. ұжымда қабылданған ережелерді зерделеу; 10.2.7.5. сөйлесуді үйрену, көмек сұрау; 10.2.7.6. жабдықтарды зерделеу және жұмысқа қабылдау; 10.2.7.7. жабдықтардың қызмет етуі және ПИК тазалық жағдайы; 10.2.7.8. жұмысқа бару, өзін ұжымның бір бөлігі ретінде сезіну.
	2.8 Құралдарды дайындау	10.2.8.1 жұмыстарды орындау үшін кәсіби құралдарды жасау; 10.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек)
3.Еңбек пәнін сараптау және талдау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	10.3.1.1 өндірістік тапсырмаға технологиялық карта құру
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	10.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау және тжұмыс туралы фотоесеп ұсыну
	3.3 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	10.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 10.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
2-тоқсан
1. Материалтану.Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әртүрлі діндегі, нәсілдегі, мәдениеттегі адамдарға тең қарау; 10.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәні бойынша еңбек түрлеріне дербес түрде сараптама жасау; 10.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін өзі орындай алу; 10.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптарды дербес түрде орындай алуы; 10.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді түсіну; 10.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті өзі көрсете алуы және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 10.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.8 ағаш ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.9 темір ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.10 слақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну
	1.2 Жұмыс ережелері мен қабылдау	10.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәртіптерді орындау; 10.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды орындау жүргізу ережелері мен тәртібін орындау; 10.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді ор ындау; 10.1.2.5 темір ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.6 электрофицивті құралдармен жұмыс жасау ережелерін орындау; 10.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ҚТ жүзеге асыру; 10.1.2.8 шыны жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	10.1.3.1. ағаштың қасиеттерін жұмыста пайдалану; 10.1.3.2. металлдың ерекшелігін жұмыста пайдалану және түрлерін білу; 10.1.3.3 жұмыста цементтің ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.4 жұмыста жылу ұстағыш материалдардың ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.5 жұмыста жақпа материалдарды пайдалану; 10.1.3.6 жұмыста электроқұралдарды пайдалану; 10.1.3.7 аумақты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.8 ғимаратты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.11 ағаш ісі ісі жұмыстарын орындау үшін құралдард мен бейімдеулерді өздігінен пайдалану; 10.1.3.12 шыны жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану
2.Жұмыстарды орындау технологияс ы	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар,спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	10.2.1.1 участоктағы жұмысты өздігінен жоспарлау; 10.2.1.2 жоспарланған жұмысты орындауға кететін шығынды өздігінен есептеу
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 өздігінен қарапайым заттарды құрастыру, ағаш қиындылары мен пен қағаздарды үлгілеу; 10.2.2.2 өздігінен құрастыруға байланысты құжатнамаларды құру деңгейлерін атау; 10.2.2.3 өз алдына есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру ретін білу
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 ойды түсіндіруге арналған графика негізін пайдалану; 10.2.3.2 өздігінен сурет салу; 10.2.3.3 өздігінен заттың шаблонын салу; 10.2.3.4 өздігінен суретті материалға апару; 10.2.3.5 өздігінен технологиялық картаны орындау; 10.2.3.6 өнім эскизін өздігінен орындау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 өздігінен мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 10.2.4.2 өздігінен құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 10.2.4.3 өздігінен жол, аллеяларға күтім жасау; 10.2.4.4 өздігінен қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау; 10.2.4.5 өздігінен жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау; 10.2.4.6 өздігінен шынылау бойынша жұмысты орындау тәртібін білу; 10.2.4.7 өздігінен ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 10.2.4.8 өздігінен өлшемі бойынша ағашты жона алу; 10.2.4.9 өздігінен құралдары қайрау; 10.2.4.10 өздігінен металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 10.2.4.11 өздігіненұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.2.4.12 өздігінен металлды шарқайрақпен кесу; 10.2.4.13 өздігіненқолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайрау; 10.2.4.14 өздігінен сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 10.2.4.15 өздігінен кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 10.2.4.16 өздігінен су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру; 10.2.4.17 өздігінен сылақ және бетон жұмыстарын орындау; 10.2.4.18 өздігінен сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау; 10.2.4.19 құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 10.2.4.20 өздігінен сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау; 10.2.4.21 өздігінен сылақ және бетон жұмыстарын орындау; 10.2.4.22 жұмыстарды орындаудағаннан кейін құралдарды өздігінен тазалау
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	10.2.5.1 материал пішінінің картасы мен технологиялық картасын ұсыну.
	2.6 Мектептің көркейту	10.2.6.1 мектеп жанындағы участок және мектепті абаттандыру бойынша жұмыстарды өздігінен орындау; 10.2.6.2 бетоннан сәулет техникасындағы өнімдерді жасау (саңырауқұлақ, доп); 10.2.6.3 ағаш пен талдан зөаттар жасау (қаша, орындық); 10.2.6.4 плиталық, тас жабындыларды дайындау және олардың қызмет көрсетуі (таспен, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	10.2.7.1 ПИК өндірістік ұжымымен өзара бірігу; 10.2.7.2 бедел мен сыйға ие болу; 10.2.7.3 ПИК-пен қызмет көрсетілетін аумақтарға күтім жасау, су жүргізу, сумен жабдықтау жүйесі, ғимараттың өндірістік және қызмет көрсету үрдісіне ауқымды көмектер көрсету; 10.2.7.4 ұжымда қабылданған ережелерді зерделеу; 10.2.7.5 сөйлесуді үйрену, көмек сұрау; 10.2.7.6 жабдықтарды зерделеу және жұмысқа қабылдау; 10.2.7.7 технологиялық қулықтар және шеберлік құпияларын бақылауға алу және өзара алмасу; 10.2.7.8 жабдықтардың қызмет етуі және ПИК тазалық жағдайы; 10.2.7.9 тәжірибе уақытын жемісті түрде пайдалану; 10.2.7.10 жұмысқа бару, өзін ұжымның бір бөлігі ретінде сезіну; 10.2.7.11 ұжым алдындағы ерекше қызмет, жабдықтарды пайдалану және жұмысты өздігінен атқару; 10.2.7.12 өздігінен жобалау және мектептегі келеі құрастырулар үшін материалдар дайындау
	2.8 Құралдарды дайындау	10.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 10.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 10.2.8.3 ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус және басқа); 10.2.8.4 жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәндерін сараптау және бағалау	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	10.3.1.1 технологиялық картаны құру; 10.3.1.2 технологиялық карта, технологиялық үрдістің нобайын ұсыну
	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	10.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау және жұмыс туралы фотоесеп дайындау.
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 10.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну.
	3.4 БАҚ -тағы жұмыстарды түсіндіру	10.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 10.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
3-тоқсан
1.Материалтан.Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәл іметер	10.1.1.1 әртүрлі діндегі, нәсілдегі, мәдениеттегі адамдарға тең қарау; 10.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәні бойынша еңбек түрлеріне дербес түрде сараптама жасау; 10.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін өзі орындай алу; 10.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптарды дербес түрде орындау; 10.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылар, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді түсіну; 10.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті өзі көрсете алуы және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 10.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.8 ағаш ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.9 темір ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.10 слақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну
	1.2 Жұмыс ережелері мен тәртіптері	10.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәртіптерді орындау; 10.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды орындау жүргізу ережелері мен тәртібін орындау; 10.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.5 темір ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.6 электрофицивті құралдармен жұмыс жасау ережелерін орындау; 10.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ҚТ жүзеге асыру; 10.1.2.8 шыны жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	10.1.3.1 ағаштың қасиеттерін жұмыста пайдалану; 10.1.3.2 металлдың ерекшелігін жұмыста пайдалану және түрлерін білу; 10.1.3.3 жұмыста цементтің ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.4 жұмыста жылу ұстағыш материалдардың ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.5 жұмыста жақпа материалдарды пайдалану; 10.1.3.6 жұмыста электроқұралдарды пайдалану; 10.1.3.7 аумақты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.8 ғимаратты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.11 ағаш ісі ісі жұмыстарын орындау үшін құралдард мен бейімдеулерді өздігінен пайдалану; 10.1.3.12 шыны жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану
2.Жұмыстарды орындау технологияс ы	2.1Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	10.2.1.1 участокта жұмысты өздігінен жоспарлау; 10.2.1.2 жоспарланған жұмыстарды орындауға кеткен шығындарды өздігінен есептеу
	2.2 Құрастыру	10.2.2.1 ағаш кесінділері мен қағаздарды өздігінен үлгілеу, қарапайым өнімдерді құрастыру; 10.2.2.2 құрастыру құжаттарын өздігінен құру; 10.2.2.3 есік алды аумақтарына арналған заттарды өздігінен құрастыру
	2.3 Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 түсіндіруге арналған графика негізін пайдалану; 10.2.3.2 суретті өздігінен орындау; 10.2.3.3 өздігінен заттың шаблонын орындау; 10.2.3.4 өздігінен суретті материалға қою; 10.2.3.5 өздігінен суретті материалға қою; 10.2.3.6 технологиялық картаның өздігінен орындау; 10.2.3.7 материалды пішу картасын өздігінен орындау; 10.2.3.8 өнім эскизін өздігінен орындау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 өздігінен мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күту; 10.2.4.2 өздігінен құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 10.2.4.3 өздігінен жол, аллеяларға күтім жасау; 10.2.4.4 өздігінен қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау; 10.2.4.5 өздігінен жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау; 10.2.4.6 өздігінен шынылау бойынша жұмысты орындау тәртібін білу; 10.2.4.7 өздігінен ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 10.2.4.8 өздігінен өлшемі бойынша ағашты жона алу; 10.2.4.9 өздігінен құралдары қайрау; 10.2.4.10 өздігінен металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 10.2.4.11 өздігіненұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.2.4.12 өздігінен металлды шарқайрақпен кесу; 10.2.4.13 өздігінен қолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайрау; 10.2.4.14 өздігінен сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 10.2.4.15 өздігінен кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 10.2.4.16 өздігінен су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру; 10.2.4.17 жұмысты орындағаннан кейін құралды тазалауды өздігінен жүзеге асыру;
	2.5 Жобалаудың қорытынды деңгейі	10.2.5.1 фото, видеоесеп түріндегі оқыту қорытындыларын ұсыну; 10.2.5.2 жұмыс дәптерінде графикалық жұмыстарды ұсыну; 10.2.5.3 қызмет қорытындылары, жұмыстың орындалу деңгейлерін фотолармен ұсыну
	2.6 Мектепті көркейту	10.2.6.1 мектеп жанындағы участок және мектепті абаттандыру бойынша жұмыстарды өздігінен орындау; 10.2.6.2 бетоннан сәулет техникасындағы өнімдерді жасау (саңырауқұлақ, доп); 10.2.6.3 ағаш пен талдан зөаттар жасау (қаша, орындық); 10.2.6.4 плиталық, тас жабындыларды дайындау және олардың қызмет көрсетуі (таспен, плитамен бекіту)
	2.7 Өндірістік тәжірибе	10.2.7.1 ПИК өндірістік ұжымымен өзара бірігу;; 10.2.7.2 бедел мен сыйға ие болу; 10.2.7.3 ПИК-пен қызмет көрсетілетін аумақтарға күтім жасау, су жүргізу, сумен жабдықтау жүйесі, ғимараттың өндірістік және қызмет көрсету үрдісіне ауқымды көмектер көрсету; 10.2.7.4 ұжымда қабылданған ережелерді зерделеу; 10.2.7.5 сөйлесуді үйрену, көмек сұрау; 10.2.7.6 жабдықтарды зерделеу және жұмысқа қабылдау; 10.2.7.7 технологиялық қулықтар және шеберлік құпияларын бақылауға алу және өзара алмасу; 10.2.7.8 жабдықтардың қызмет етуі және ПИК тазалық жағдайы; 10.2.7.9 тәжірибе уақытын жемісті түрде пайдалану; 10.2.7.10 жұмысқа бару, өзін ұжымның бір бөлігі ретінде сезіну; 10.2.7.11 ұжым алдындағы ерекше қызмет, жабдықтарды пайдалану және жұмысты өздігінен атқару; 10.2.7.12 өздігінен жобалау және мектептегі келеі құрастырулар үшін материалдар дайындау
	2.8 Құралдарды дайындау	10.2.8.1 еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 10.2.8.2 есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 10.2.8.3 ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус); 10.2.8.4 жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
	3.1 Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	10.3.1.1 өндірістік тапсырмаға технологиялық карта құру; 10.3.1.2 жұмыс дәптеріндегі пішу картасы және технологиялық карта құру
3.Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.2 Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	10.3.2.1 жұмысты көрмеге дайындау және жұмыс туралы фотоесеп ұ сыну
	3.3 Барлық деңгейлердегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1 барлық көрмелерге қатысу; 10.3.3.2 көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну.
	3.4 БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	10.3.4.1 жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 10.3.4.2 бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәл іметтер	10.1.1.1 әртүрлі діндегі, нәсілдегі, мәдениеттегі адамдарға тең қарау; 10.1.1.2 "ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы" пәні бойынша еңбек түрлеріне дербес түрде сараптама жасау; 10.1.1.3 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушының міндеттерін өзі орындай алу; 10.1.1.4 жұмысшыға қойылатын тазалық-гигиеналық талаптарды дербес түрде орындау; 10.1.1.5 ПИК-тің әртүрлі жұмысты атқарушылары, аула сыпырушы жұмысындағы қауіптерді түсіну; 10.1.1.6 алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті өзі көрсете алуы және құтқару қызметінің телефон нөмірлерін білу; 10.1.1.7 аула аумағы және өтпелі бөліктегі жұмыстарды атқару кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.8 ағаш ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.9 темір ісі жұмысын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.10 слақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну; 10.1.1.11 шыны жұмыстарын орындау кезіндегі қауіптерді түсіну
	1.2 Жұмыс ережесі мен тәртібі	10.1.2.1 ғимаратты тазалау кезіндегі ережелер мен тәртіптерді орындау; 10.1.2.2 сантехникалық жұмыстарды орындау жүргізу ережелері мен тәртібін орындау; 10.1.2.3 өтпелі бөліктегі жұмыстарды жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.4 ағаш ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.5 темір ісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау; 10.1.2.6 электрофицивті құралдармен жұмыс жасау ережелерін орындау; 10.1.2.7 сылақ-бетон жұмыстарын орындау кезіндегі ҚТ жүзеге асыру; 10.1.2.8 шыны жұмыстарын жүргізу кезіндегі ережелерді орындау.
	1.3 Материалдар, құралдар мен жабдықтарға сараптама жасау	10.1.3.1 ағаштың қасиеттерін жұмыста пайдалану; 10.1.3.2 металлдың ерекшелігін жұмыста пайдалану және түрлерін білу; 10.1.3.3 жұмыста цементтің ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.4 жұмыста жылу ұстағыш материалдардың ерекшелігін пайдалану; 10.1.3.5 жұмыста жақпа материалдарды пайдалану; 10.1.3.6 жұмыста электроқұралдарды пайдалану; 10.1.3.7 аумақты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.8 ғимаратты тазалау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.9 сантехникалық жұмыстарды орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.10 темір ісі жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану; 10.1.3.11 ағаш ісі ісі жұмыстарын орындау үшін құралдард мен бейімдеулерді өздігінен пайдалану; 10.1.3.12 шыны жұмыстарын орындау үшін құралдарды өздігінен пайдалану
2.Жұмыстарды орындау технологиялары	2.1 Автокөліктерге арналған тұрақтар, гүлзарлар, спортттық алаңдар, демалыс зоналарын жобалау	10.2.1.1 өздігінен участокта жұмысты жоспарлау; 10.2.1.2 өздігінен жоспарланған жұмыстарды орындауға кететін шығындар есептеу; 10.2.1.3 өздігінен гүлзар, спорт алаңдары, демалыс орындарын белгілеу
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 өздігінен ағаш кесінділері мен қағаздарды үлгілеу, қарапайым заттарды құрастыру; 10.2.2.2 өздігінен құрастыру құжатнамаларын құру; 10.2.2.3 өздігінен есік алды аумақтарына арналған заттарды құрастыру
	2.3Графикалық сауаттылық негіздері	10.2.3.1 ойды түсіндіру үшін графика негізін пайдалану; 10.2.3.2 өздігінен заттың суретін салу; 10.2.3.3 өздігінен заттың шаблонын орындау; 10.2.3.4 өздігінен суретті материалға апару; 10.2.3.5 өздігіне суретті материалға апару; 10.2.3.6 өздігінен технологиялық картаны орындау; 10.2.3.7 өздігінен материал пішінінің картасын орындау; 10.2.3.8 өздігіне н өнім эскизін орындау
	2.4 Технологиялық дағдыларды жетілдіру	10.2.4.1 өздігінен мезгілдік киімдер мен қорғаныс құралдарына күтім жасау тәртібін білу; 10.2.4.2 өздігінен құралдар мен жабдықтарды дайындау, жөндеу, олардың қызмет көрсету тәртібін білу; 10.2.4.3 өздігінен жол, аллеяларға күтім жасау; 10.2.4.4 өздігінен қойма және өндірістік ғимараттарға күтім жасау; 10.2.4.5 өздігінен жүк түсіру-жүк тиеу жұмыстарын орындау; 10.2.4.6 өздігінен шынылау бойынша жұмысты орындау тәртібін білу; 10.2.4.7 өздігінен ағаш бұтақтарын өлшемі бойынша жаң-жағынан кесу; 10.2.4.8 өздігінен өлшемі бойынша ағашты жона алу; 10.2.4.9 өздігінен құралдары қайрау; 10.2.4.10 өздігінен металлды егеп және егемей кесудің негіздерін білу; 10.2.4.11 өздігіненұрмалы құралдармен жұмыс жасауды жүзеге асыру; 10.2.4.12 өздігінен металлды шарқайрақпен кесу; 10.2.4.13 өздігіненқолымен кесуші құралдар және электрқұралдарын қайрау; 10.2.4.14 өздігінен сантехникалық жұмыстарды орындау (кранды жөндеу, участокты суғару); 10.2.4.15 өздігінен кесу арқылы өрнек салу ретін атау; 10.2.4.16 өздігінен су ұстап тұрушы арматураны шашып, қайта біріктіру; 10.2.4.17 өздігінен суғаруға арналған шлангтарды орау және жинау; 10.2.4.18 өздігінен өсімдіктерді суғару ; 10.2.4.19 өздігінен сылақ және бетон жұмыстарын орындау; 10.2.4.20 өздігінен сыртқы бетті сылақ жұмыстарына дайындау; 10.2.4.21 өздігінен құмды елегіштен өткізу және құрғақ қоспаны дайындау; 10.2.4.22. өздігінен сылақ жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау; 10.2.4.23 өздігіне бетон жұмыстарын орындау және ерітіндіні дайындау; 10.2.4.24 жұмыстарды орындаудан кейінгі құралдарды тазалау қажеттілігін білу; 10.2.4.25 өздігінен көшет отырғызу оған күтім жасаудың тәсілдерін білу; 10.2.4.26 өздігінен өсімдік зиянкестері мен ауруларымен күресу тәсілдерін білу; 10.2.4.27 өздігінен дән өсіру тәсілдерін білу; 10.2.4.28 көшетке күтім жасау тәсілдерін білу; 10.2.4.29 өсімдіктерді қоректендіру және суғару ретін білу; 10.2.4.30 ағаштар мен бұталарды кесу тәсілдерін қолдану. 10.2.4.31 ағаштар мен бұтақтарды бояуды қалыптастыру; 10.2.4.32 ағаштардың айналасын қоршауды қалыптастыру; 10.2.4.33 шыны жұмыстарын орындау ретін білу
	2.5 Жобалаудың қортынды деңгейі	10.2.5.1 бағдарлама бөлімдері бойынша фильмдер, оқу альбомдарын ұсыну; 10.2.5.2 материал пішінінің картасы және технологиялық картаны ұсыну; 10.2.5.3 технологиялық үрдістің деңгейлерін видео, фото түрінде ұсыну
	2.6 Мектептің көркейту	10.2.6.1 мектеп жанындағы участок пен мектепті абаттандыру бойынша жұмысты өздігінен орындау
	2.7 Өндірістік тәжірибе	10.2.7.1 емтиханға дайындалу
	2.8.Құралдарды дайындау	10.2.8.1. еңбектің қызметін және оны орындау құралдарының қажеттілігін түсіну; 10.2.8.2. есік алды құралдарды дайындау (сыпыртқы, тырма, қар күреуге арналған күрек); 10.2.8.3. ағаш құралдары мен бейімдеулерді дайындау (бұрыш, рейсмус); 10.2.8.4. жұмысты орындау үшін бейімдеулерді дайындау (қысқыш, шаблон, кондукторлар)
3.Еңбек пәнін сараптау және бағалау	3.1. Өз қызметінің нәтижелерін ұсыну	10.3.1.1.өндірістік тапсырмаға технологиялық карта құру;
	3.2. . Ұдайы әрекет етуші мектеп көрмесіне жұмыс ұсыну	10.3.1.2.жұмыс дәптеріндегі пішу картасы мен технологиялық карталарды құру; 10.3.2.1. жұмысты көрмеге дайындау және жұмыс туралы фотоесеп ұсыну.
	3.3. Барлық деңгейлердегі көрмелерге қатысу	10.3.3.1. барлық көрмелерге қатысу; 10.3.3.2. көрмелерге қатысқаны үшін грамотаға ұсыну.
	3.4.БАҚ-тағы жұмыстарды түсіндіру	10.3.4.1. жұмысқа қабылдау бойынша оқыту фильмдерін жасауға қатысуды қабылдау; 10.3.4.2. бағдарлама тақырыптары бойынша жұмыс тәжірибесін оқытушымен бірге жалпыландыру

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
11-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің мазмұны

107. "Кәсіби еңбекке баулу. Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар";

2) 2-бөлім "Өндіргіш еңбек технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы".

108. "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер;

2) ҚР Еңбек заңнамасы, этика;

3) материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы.

109. "Өндіргіш еңбек технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) егістік материалын дайындау және сақтау;

2) топырақ және оның өңделуі;

3) егістік материалын өсіру

4) егістік материалын өсіру;

5) көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру;

6) өнімді жинау және сақтау;

7) ауылшаруашылық құрал-саймандар.

110. "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы.

111. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегі мағынасын түсіну; 7.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің негізгі салаларын білу: көкөніс өсірушілік, бақша өсірушілік, мал шаруашылығы; 7.1.1.4 ауылшаруашылы ғындағы адамдардың негізгі кәсіптерін білу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің маусымдылы ғын, жұмыс жағдайларын білу	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі нысандарын білу: көкөніс өшірушілік телімдер, бақша плантпциялары, малшаруашылықжайлары; 9.1.1.3 көкөніс өсірушінің және бақша өсірушінің еңбегі мен ерекшеліктерін білу	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ауылшаруашы лық өндірісінің заманауи жағдайын, даму болашағын білу
1.2 ҚР Еңбек заңнамасы және этика	7.1.2.1 ауылшаруашылық еңбегі жөнінде сабақтар өткізу тәртібін білу; 7.1.2.2 ауылшаруашылық еңбегі сабақтарында білім алушының міндеттерін білу, бригадаларға бөлу, бригадирлерді тағайындау; 7.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық мағынасы және оған қойылатын талаптар жөнініде түсінігінің болуы; 7.1.2.4 ауылшаруашылық жұмыстарында қолғап пен арнайы киімді қолдану	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас ережелерін білу; 8.1.2.2 еңбек тәртібі талаптарын, ауылшаруашылық жұмысшысы еңбекақысын төлеу ережелерін білу; 8.1.2.3 еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі; 8.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасының негіздері жөнінде білімдерін өз бетінше қолдану	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысында тәртіп пен сыртқы бейне маңыздылығын түсіну, түйіндемесі мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеу; 9.1.2.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу; 9.1.2.3 ұжымдық әңгімелесу барысында жұмысты саралау және жоспар құру	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу; 10.2.1.4 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы дағдыларын өз бетінше тәжірибеде қолдана білу; 10.2.1.5 Қазақстан Республикасының Еңбек заңнамасын білу
1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 тұрмыста, оқуда қолданатын кейбір материалдардың, құрал-саймандардың атауларын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау; 7.1.2.6 жазбаша және ауызша нұсқауларды түсіну және оқу, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдай білу; 7.1.2.7 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау	8.1.3.1 ауылшаруашылық еңбегінде қолданылатын материалдар мен құрал-саймандарды, аспаптарды; білу 8.1.3.2 кейбір өлшеу және жұмыс құралдарының, аспаптар мен жабдықтардың құрылымын білу; 8.1.3.3 қолданылатын материалдар дың негізгі қасиеттері жөнінде түсінік; 8.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арнайы киім мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 8.1.3.5 электрқұрылғыларын пайдалану ережелерін білу; 8.1.3.6 материалдар мен құрал-саймандарды сақтау ережелерін білу; 8.1.3.7 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.3.4 жіптің, қазықтың көмегімен белгі жасау тәсілдерін қолдану; 9.1.3.5 материалдар мен құрал-саймандардың, жұмыс құралдарының сақтау жағдайлары мен мерзімдерін білу; 9.1.3.6 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды іріктеп алу; 9.1.3.7 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмысты жоспарлау және орындау; 9.1.3.8 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды салыстырып, іріктеп алу; 10.1.3.2 технологиялық карта және графикалық үлгілер бойынша өз бетінше жұмыс жасау; 10.1.3.3 өз бетінше жұмысты орындау жоспарын жасау; 10.1.3.4 технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және сөзінде қолдану; 10.1.3.5 ауылшаруашылық жұмыстарда материалдар мен құрал-саймандардың таңдауын, іс-әрекеттер реттілігін түсіндіре білу; 10.1.3.6 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
1.4 Арнайы киім күтімі	7.1.4.1 ауылшаруашылық жұмысшысының арнайы киім күтімінің тәсілдері жөнінде түсінік; 7.1.4.2 мұғалімнің көмегімен қолмен жамау салу арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 7.1.4.3 арнайы киімді үтіктеу	8.1.4.1 машинамен жамау салу және торлау арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 8.1.4.2 үтіктеу, түрлі маталар үшін үтік температурасын реттеу тәсілдерін игеру	9.1.4.1 жұмысқа арналған үшкіл орамал және алжапқышты өз бетінше тігу; 9.1.4.2 арнайы киімнің өте қатты былғанған жерлерін жуу және тазарту құралдарын қолдана отырып, тазалау	10.2.3.1 өз бетінше жұмыс халатын тіге білу; 10.2.3.2 арнайы киім күтімі бойынша практикалық қайталау

2) 2-бөлім "Өндіргіш еңбек технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 көкөністердің негізгі топтарын білу: тамыр жемістер, қырыққабаттық көкөніс дақылдары, жасыл дақылдар; 7.2.1.2 түрлі көкөністер топтарының қысқа сипаттамасын білу; 7.2.1.3 түрлі көкөністер топтарын сырт бейнесі бойынша тани білу; 7.2.1.4 көкөніс дақылдарының құрылымын білу (картоп, пияз, сарымсақ); 7.2.1.5 көкөніс дақылдарының сұрыптарын білу (картоп, пияз, сарымсақ); 7.2.1.6 көкөістердің адам өміріндегі мағынасын білу; 7.2.1.7 көкөістердің тағамдық және жемшөптік дақыл ретінде мағынасын білу; 7.2.1.8 мектептің қосалқы шаруашылығы жөнінде түсінік	8.2.1.1 жеміс өсірушіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 8.2.1.2 бағбанның еңбегі мен ерекшелігін білу; 8.2.1.3 көкөнісөсіруші мен бағбан еңбегінің ұқсастықтары мен айырмашылығын білу; 8.2.1.4 бақша өсімдіктерінің негізгі топтарын білу: жеміс дақылдары, жидек дақылдары; 8.2.1.5 негізгі жеміс-жидек дақылдарының қысқа сипаттамасын білу; 8.2.1.6 жеміс-жидек дақылдарының құрылым ерекшелітерін және жеміс беру ерекшеліктерін білу; 8.2.1.7 жемістер мен жидектердің адам өміріндегі мағынасын білу; 8.2.1.8 өндірістегі негізгі еңбек үдерістерін білу;	9.2.1.1 егіншіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 9.2.1.2. өндіретін өнім түрлері мен олардың қолдануын білу; 9.2.1.3 егін дақылдарының құрылым ерекшеліктерін білу; 9.2.1.4 дәнді дақылдардың тағамдық және жемшөптік ретінде мағнасын білу; 9.2.1.5 егін дақылдарының белгілемесі мен қолданысын білу; 9.2.1.6 Қазақстанның негізгі жеміс ағаштарын білу (алма, алмұрт, шие, өрік); 9.2.1.7 биік өсетін және аласа өсетін ағаштардың түрлері мен олардың жергілікті жағдайларда таралуын білу	10.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің салаларын білу; 10.2.1.2 көкөніс өсірушіліктегі, бағбаншылықта ғы, егіншіліктегі еңбек түрлерін білу; 10.2.1.3 көкөніс өсіруші, бағбан, егінші күнтізбелері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.1.4 көкөніс өсіруші және бағбан күнтізбесін өз бетінше құрастыра білу; 10.2.1.5 көкөніс өсірушілікте, бағбаншылықта қолданылатын ауылшаруашылық техникасын білу; 10.2.1.6 көкөніс өсірушіліктің, бағбаншылық тың, егіншіліктің Қазақстан экономикасындағы мағынасын түсіну
2.2. Егістік материалын дайындау және сақтау	7.2.2.1 тұқым шаруашылығы жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.2 егістік материалын алу жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.2.3 егістік материалын дайындау және сақтау жағдайлары ережелерін білу (түйнекті, көкөністі дақылдар); 7.2.2.4. отырғызуға арналған түйнектерге қойылатын талаптарды білу; 7.2.2.5 сау және ауру түйнектердің белгілерін білу; 7.2.2.6 дәндік түйнектерінің белгілері мен өлшемдерін білу; 7.2.2.7 егіс материалын сұрыптау; 7.2.2.3. егіс материалын сақтауға қою	8.2.2.1 көкөніс және егін дақылдары тұқымдарын алу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.2 томат, қияр және бұрыш тұқымдарын жинауды жүзеге асыру; 8.2.2.3 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау ережелерін білу; 8.2.2.4 өсімдіктерді тұқымға себу технологиясын меңгеру; 8.2.2.5 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау ережелерін білу; 8.2.2.6 тұқымды жинау және өңдеу тәсілдерін білу; 8.2.2.7 егістік материалын сақтау технологиясын білу; 8.3.3.8. тұқымдарды сақтауға арналған пакеттер дайындау	9.2.2.1 жеміс-жидек дақылдарын көбейту түрлерін белгілеу; 9.2.2.2 жидек дақылдарын вегетативті көбейту тәсілін білу; 9.2.2.3 тұқымдардың сақталуын жүзеге асыра білу; 9.2.2.4 тұқымдарды отырғызуға дайындау ережелерін білу; 9.2.2.5 тұқымдарды көктету жағдайларын білу; 9.2.2.6 тұқымдардың көктегіштігін белгілей білу; 9.2.2.7 жарықта және көлеңкеде өсетін тұқымдарды белгілей білу (жарықсүйгіш және көлеңкеге төзімді тұқымдар); 92.2.8 көшет-пиязды, шалқан-пиязды, қарақулақ-пиязды алу тәсілдерін білу	10.2.2.1 түрлі дақылдардан егіс материалын жинау; 10.2.2.2 тұқым алу ережелерін практикада қолдану; 10.2.2.3 толықтай жұмсартылған жемістерден тұқым алуды орындау; 10.2.2. тұқымдарды жуу және кептіру; 10.2.2.5 егіс материалын сақтау жағдайларын таңдау; 10.2.2.6 егіс материалын таңбалау; 10.2.2.7 көкөніс көшеттерін өсіру технологиясын білу
2.3. Топырақ және оның өңделуі	7.2.3.1 топырақ және егістік қабаты жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.3.2 өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың мағынасын білу; 7.2.3.3 құрал-саймандармен жұмыс жасау ережелерін білу; 7.2.3.4 мұғалімнің көмегімен топырақты егіс егуге дайындау; 10.2.3.1 топырақты күрекпен қазу ережелерін білу, қазу талаптары	8.2.3.1 топырақты егіс егуге дайындау; 8.2.3.2 егіннің шығысынан кейін топырақты қопсыту технологиясын білу; 8.2.3.3 жеміс-жидек дақылдарын егу үшін топырақты дайындау; 8.2.3.4 дің шеңберін қазу	9.2.3.1 топырақты маусымдық өңдеу технологиясын білу; 9.2.3.2 жылыжайдың пайдаланылуы мен құрылысын білу; 9.2.3.3 жылыжайға арналған топырақтың құрамын білу; 9.2.3.4 топырақ қоспасы бөлікерінің құрамын дайындау және сақталуын жүзеге асыру; 9.2.3.5 екпе көшеттері үшін жылыжайды дайындау; 9.2.3.6 жылыжайды қысқа дайындау; 9.2.3.7 егістік жәшіктерін дайындау	10.2.3.1 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 10.2.3.2 қидың түрлерін білу; 10.2.3.3 көкөніс және жеміс-жидек дақылдарының жоғары өнімдерін алуда минералдық және органикалық тыңайтқыштардың мағынасын білу; 10.2.3.4 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін ажырата білу; 10.2.3.5 қидың сақтау ережелерін білу; 10.2.3.6 қорғалған жерді дайындау жағдайларын білу; 10.2.3.7 топырақтың егіске дейінгі өңдеулуін және тыңайтылуын орындау; 10.2.3.8 жылыжайдың құрылысын білу; 10.2.3.9 жылыжай мен көшетханалар ды маусымдық жұмыстарға дайындау
2.4 Егістік материалды өсіру	7.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 7.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы; 7.2.4.3 егістік материалын көктету тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.4 мұғалімнің көмегімен егістің орнын таңдау және қатарларын белгілеу; 7.2.4.5 егістік материалын отырғызу және күту тәсілдерін білу	8.2.4.1 егістік материалының қасиеттері мен ерекшеліктерін білу; 8.2.4.2 егістік материалын отырғызуға қойылатын талаптарды білу; 8.2.4.3 отырғызу орнын таңдай білу; 8.2.4.4 егіс қатарларын белгілеу техногогияларын білу; 8.2.4.5 егістік материалын отырғызу; 8.2.4.6 жеміс-жидек дақылдарын көбейту технологияларын білу: вегетативтік тәсіл, кесінді сабақтармен, бұрулармен.	9.2.4.1 көкөністерді көшеттік өсіру тәсілін білу; 9.2.4.2 тұқымдарды себу мерзімдерін білу; 9.2.4.3 тұқымдарды көктегіштікке тексеру техногогиясын білу; 9.2.4.4 шығыстарды көктетуге арналған жабдықтар мен жағдайларын білу; 9.2.4.5 тұқымдарды жәшіктерге немесе ашық жерге себуді орындау; 9.2.4.6 шығыстар мен егісті күту тәсілдерін білу; 9.2.4.7 өсімдіктердің көшіріп отырғызуға дайын екеніндігінің белгілерін анықтай білу; 9.2.4.8 көшіріп отырғызу тәсілері мен көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту тәсілдерін білу; 9.2.4.9 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу мерзімдерін білу; 9.2.4.10 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу тәсілдерін білу; 9.2.4.11 экскурсиялар барысында дәнді дақылдардың өсу кезеңдерін бақылау	10.2.4.1 егістік материалын себудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.4.2 тұқымдардың, көшеттердің, кесінді сабақтардың, бұрулардың себу мерзімдері мен тәсілдерін бағдарлай білу; 10.2.4.3 егістік материалының көктегіштігін белгілей білу; 10.2.4.4 отырғызу орнын және жағдайларын таңдау, қатарларын белгілеу; 10.2.4.5 егістік материалын көктету үшін орналастыру; 10.2.4.6 шығыстарды күту тәсілдерін білу; 10.2.4.7 көшеттердің көшіріп отырғызуға дайын екендігінің белгілерін анықтау; 10.2.4.8 көшеттерді көшіріп отырғызу: томаттарды, қиярларды, бұрыштарды, қырыққабатты; 10.2.4.9 көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту ерекшеліктерін білу; 10.2.4.10 картопты күрекпен және соқамен отырғызу; 10.2.4.11 жеміс дақылдарын көбейту жұмыстарын жүргізу; 10.2.4.12 дайын көшеттерді көшіріп отырғызу; 10.2.4.13 витаминдік өнімдерді ерте алу мүмкіндіктерін білу
2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	7.2.5.1 "үй бақшасының" құрылысын білу: егу жәшіктері, шкафтар, сөрелер, олардың жабдықтары және үй жағдайында орналасуы; 7.2.5.2 "үй бақшасында" өсімдіктерді өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, жылытқыш қондырғылардың құрылымын; 7.2.5.3 жасыл көкөністерді білу: аскөк, ақжелкен, салат жапырағы, шпинат; 7.2.5.4 жасыл көкөністерді өсіру ережелері мен жағдайларын білу: аскөк, ақжелкенді "үй бақшасында"; 7.2.5.5 жасыл көкөністерді жәшіктерге отырғызу үшін топырағын дайындау: елеу, жылыту, шірінді қосу; 7.2.5.6 тұқымды егуге дайындау, қоқыстан тазалау; 7.2.5.7 тұқымның дамуына ең қолайлы жағдайларды таңдай білу; 7.2.5.8 отырғызылған көкөністерді жүйелі түрде бақылау: суғару, қопсыту, күту, температуралық режімін сақтау; 7.2.5.9 жасыл көкөністерді (аскөк, ақжелкен) ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 7.2.5.10 жасыл көкөністерді өсіру үшін ең тиімді телімді таңдай білу; 7.2.5.11 тұқым себу тәсілдерін білу: шашып немесе қатарлармен, дұрыс таңдау жасай білу; 7.2.5.12 егіс тәсілдері мен мерзімдерін, тұқымдарды енгізу тереңдігін білу; 7.2.5.13 отырғызылған көкөністерге күтім жасау: суару, отау; 7.2.5.14 пияз өсіру жағдайлары мен тәсілдерін білу 7.2.5.15 пияз түрлері мен оларды өсіру тәсілдерін білу; 7.2.5.16 Бас пиязды өсірудің жағдайлары мен ережелерін білу: жерді қазу, тыңайтқыштар қосу, егу мерзімдері мен тәсілдері, тұқымдарын дайындау; 7.2.5.17 отырғызылған көкөністерге күтім жасау: суару, отау, қатар араларын қопсыту	8.2.5.1 үй жағдайында өсірілетін томаттар ерекшеліктері мен түрлерінің сипаттамасын білу; 8.2.5.2 "үй бақшасында" томаттарды өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, топырақ ылғалдығын; 8.2.5.3 қызанақтар тұқымын себу мерзімдерін білу, топырағын дайындау, тыңайтқыштар қосу, күтім жасау, суару, азықтандыру, топырағын қопсыту; 8.2.5.4 томаттарды ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.5 бұрышты шымтезекті ыдыстарда көшеттік тәсілмен өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.6 өсімдіктерге күтім жасау: суару, қопсыту, көшеттерді шынықтыру; 8.2.5.7 ашық жерде бұрыштың жоғары өнімін алу үшін қажет жағдайларды білу; 8.2.5.8 практикалық жұмыстар атқару: қи қосу, топырақты қолмен қайта қазу, орындарын белгілеу, шұңқыршалар дайындау, тыңайтқыштар қосу, көшеттерді отырғызу, суару, азықтандыру, қатар араларын қопсыту; 8.2.5.9 картоп жайлы мәліметтерді, оның қолданылуын, өсіру тиімділігін, түрлерін білу: ерте пісетін, кеш пісетін; 8.2.5.10 картоп отырғызу тәсілдерін білу: түйнектермен, көздерімен; 8.2.5.11 картоп отырғызу жағдайларын білу: мерзімдері, түйнектерін немесе көздерін дайындау, түйнектерді отырғызу тереңдігі, ара қашықтықтары; 8.2.5.12 картопты күту ережелерін білу: қатар араларын қопсыту, арам шөптерін отау, түптеу; 8.2.5.13 картоп зиянкесі колорад қоңызымен күресу тәсілдерін білу; 8.2.5.14 асханалық тамыржемістерін өсіру жағдайлары мен ережелерін білу: қызылша, шалқан; 8.3.5.15 тамыржемістерін өсіру бойынша практикалық жұмыстар атқару	9.2.5.1 бау-бақшалық телімін жоспарлау ережелерін, ағаштардың көкөніс қатарларымен орналасу үйлесімділігін білу; 9.2.5.2 бақшада өсірілетін дақылдардың негізгі түрлерін білу; 9.2.5.3 жеміс-жидек дақылдарының әр аймақтар үшін ең тиімді түрлерін білу; 9.2.5.4 жеміс және жидек өсімдіктерінің құрылымын, олардың тамырлық және сабақтық жүйелерін білу; 9.2.5.5 жидектердің түрлерін білу: құлпынай, таңқұрай, қарақат; 9.2.5.6 құлпынай түрлерін, сипаттамасын, өсіру жағдайларын, білу: орын таңдауын, көкжиек жақтарын, суға жақындығын ескеру; 9.2.5.7 құлпынайды көбейту тәсілдерін, жеміс беретін плантацияны күту ережелерін білу; 9.2.5.8 таңқұрай, қарақат, қарлығанды отырғызу тәсілдерін білу, орын таңдауын, топырағын дайындау, өсімдіктің күтімі; 9.2.5.9 құлпынай көшеттерін қыстан кейін өңдеу; 9.2.5.10 жеміс беретін плантацияның күтімін білу: кепкен жапырақтарын, шабақтарын алып тастау, азот тыңайтқыштарымен азықтандыру, топырағын қопсыту, арамшөптерін отау; 9.2.5.11 таңқұрай, қарақат, қарлығандыға көктемгі күтім жасау: бұталарын ажырату, көшеттер қосу, тыңайту, суару, бұталар арасын, қопсыту, түптеу; 9.2.5.12 таңқұрай, қарақат, қарлығанды жеміс беретін плантацияларына күтім жасай білу; 9.2.5.13 жеміс бақшасын қалау, орын дайындау бойынша негізгі мәліметтерді білу: рельефін, топырақ құрамын, жер суларын ескеру; 9.2.5.14 бақша ағаштарын отырғызу үшін топырағын дайындау, тыңайту ережелерін, отырғызу уақытын білу; 9.2.5.15 бақша ағаштарын отырғызу барысында іс-әрекеттердің ережелері мен реттілігін білу; 9.2.5.16 ағаш діңдерін кеміргіштерден қорғау тәсілдерін білу (діңдерін орау); 9.2.5.17 бақша ағаштарына күзгі күтім жасай білу: тыңайту, түптеу, суару, ескі ағаштарды кесу; 9.2.5.18 нұсқаулық картаны қолдана отырып практикалық жұмыстар атқару	10.2.5.1 жеміс ағашының ұшар басының құрылысын білу; 10.2.5.2 ағаштың бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық бұтақтарын білу; 10.2.5.3 жас ағаштарды кесу ережелерін, кесу мақсатын білу; 10.2.5.4 жеміс ағаштарын кесу ережелерін, кесу мақсатын, білу, кесу орындарын өңдеу; 10.2.5.5 ағаштарды азықтандыру, діңдерін тыңайту ережелерін білу; 10.2.5.6 жеміс бағына жеміс ағаштарын отырғызу ережелерін білу, жеміс ағаштарының ұшар басын қалыпқа келтіру; 10.2.5.7 жас көшеттерді байлау, сақталуын қадағалау; 10.2.5.8 көкөністерді отырғызу үшін топырағын дайындау: күзгі жырту, көктемгі өңдеу, тыңайту; 10.2.5.9 тамыр жемісті көкөністердің тұқымын себу үшін атыздарын дайындау; 10.2.5.10 тамыр жемістілерді отырғызу: себу мерзімдері мен тәсілдерін анықтау, тұқым дайындау, отырғызу тереңдігі; 10.2.5.11 егістің күтімі: түптеу, отау, сиректету, топырағын қопсыту, суару; 10.2.5.12 көкөністерді көшеттік тәсілмен өсіруді білу (қырыққабат, томаттар, қияр – жергілікті жағдайларға қарай таңдап); 10.2.5.13 көкөністерді отырғызу үшін қуыс шұңқырлар жасау, оргаминералдыққоспалар енгізу, шұңқырларға көшеттер отырғызу, қопсыту,суару; 10.2.5.14 отырғызылған бақша құлпынайын өңдеу: қопсыту, азықтандыру, сабан төсеу; 10.2.5.15 таңқұрайдың, қарақаттың, қарғалынның ескі бұтақтарын кесу, топырағын қопсыту, азықтандыру; 10.2.5.16 бау бақша телімдері зиянкестерін білу; 10.2.5.17 көкөніс дақылдарын зиянкестерден қорғау тәсілдерін білу: химиялық, биологиялық, бейресми әдістер (халықтық тәсілдер); 10.2.5.18 қыстайтын зиянкестермен күресуге арналған препараттар сипаттамаларын білу; 10.2.5.19 зиянды жәндіктерді жоюдағы құстардың рөлін білу, оларды қорғау; 10.2.5.20 көкөністерді жылыжайда өсіру ережелерін білу
2.6. Өнімді жинау және сақтау	7.2.6.1 дайындау мен уақытылы жинау мағынасының мақсатын білу; 7.2.6.2 жасыл көкөністерді жинау ережелері мен тәсілдерін білу (аскөк, ақжелен, салат жапырағы, шпинат, пияз); 7.2.6.3 жасыл көкөністерді сақтау ерержелерін білу; 7.2.6.4 пияз пісуінің негізгі көрсеткіштерін білу; 7.2.6.5. пиязды қолмен жинау, өнімді өлшеу; 7.2.6.7 өнімді кептіру ережелерін білу: күндіз күн астына қою, түнде жабық жайға қою, кептірудің яқталу мерзімін белгілеу, кебу жапырақтарды кесу, кепкен пиязды өлшеу, сұрыптау; 7.2.6.8 пиязды қыста сақтау үшін кенеп қаптарын дайындау; 7.2.6.9 өнім жинауға көмек көрсету	8.2.6.1 көкөністерді қысқы уақытта сақтау қажеттілігін білу; 8.2.6.2 көкөністерді жинау сапасына қойылатын талаптар (картоп, сәбіз, қызылша), жинау ережелері; 8.2.6.3 практикалық жұмыстар атқару: картопты қазуға күрек және ашаны қолдану, картопты қазып алу, картоп түйнектерін жинау, оларды қапқа жинау, қысқы сақтауға дайындау; 8..2.6.4 сәбіз және қызылша түйнектерін қолмен қазып жинау, оларды арнайы ыдысқа сабағын бір жаққа қаратып салу, сабақтарын кесу; 8.2.6.5 томаттарды жинау ережелерін білу; 8.2.6.6 томаттарды сақтау тәсілдері мен жағдайларын білу: тұздау, томат пастасы.	9.2.5.1 картоп өнімін жинау және сақтауға қою ережелерін білу; 9.2.5.2 жертөлелер құрылысын білу, картопты қыста сақатауға арналған қоймаларды дайындау; 9.2.5.3 картопты кептіру, сұрыптау, қоймаға қаптап қою; 9.2.6.4 өнімді жинауға және сақатуға арналған материалдарды, құрал-саймандарды, жабдықтарды таңдау; 9.2.6.5 өнімді жинау технологияла рын білу (жеміс-жидек дақылдарын); 9.2.6.6 жидектерді ұзақ мерзімді сақтау үшін тоңазыту ережелерін білу; 9.2.6.7 алма және алмұрт өнімдерін жинау ережелерін білу; 9.2.6.8 жемістерді қысқа сақтау үшін таңдау талаптарын білу; 9.2.6.9 жемістерді бөлмелерде ұзақ мерзімге сақтау жағдайларын білу; 9.2.6.10 жеміс-жидектерден тосаптар мен компоттар дайындау рецепттерін білу	10.2.5.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.5.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.5 өнімнің пісу белгілерін білу; 10.2.6.6 өнімді жинау тәсілін таңдау: қолмен жинау, жабдықтың көмегімен; 10.2.6.7. өнімді жинау; 10.2.6.8. өнімді кептіру және кесу; 10.2.6.9 стандарттық емес өнімнің белгілерін білу; 10.2.6.10 көкөністерді, жеміс-жидектерді қыста пайдалану үшін өңдеу тәсілдерін білу: қияр мен томатты тұздау, томат пастасы, көкөніс икрасы, жеміс-жидек тосаптары мен компоттары, кептірілген жемістер
2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	7.2.7.1 көкөністерді өсіруге пайдаланатын ауылшаруашылық қол құрал-саймандарын білу; 7.2.7.2 тұқымдарды отырғызуға арналған қол құрал-саймандарын білу: егіс жәшіктері, маркер және таптағыш құрал, олардың құрылымы, пайдаланылуы, қолдану тәсілдері; 7.2.7.3 өсімдіктердің күтіміне арналған құрал-саймандар: су сепкіш, топырақ елеуіш, олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.4 бау-бақша телімдерінде жұмыс істеуге арналған құрал-саймандар: күрек, тырмақ, кетпен, қопсытқыш (қолмен істейтін) олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.5 қол құрал-саймандарының дұрыстығын анықтау; 7.2.7.6 қол құрал-саймандарына ұсақ жөндеу жүргізу	8.2.7.1 топырақты өңдеуге арналған минитракторлар мен мотоблоктар түрлерін білу; 8.2.7.2 минитракторлар және мотоблоктардың құрылымы мен негізгі техникалық сипатамаларын білу; 8.2.7.3 мотоблоктардың қосымша ілгіш құралдарының құрылымын білу : қопсытқыш, шөпшапқыш; 8.2.7.4 мотоблокты жұмысқа дайындау ережелерін білу және жұмыс ережелері; 8.2.7.5 қопсытықышты пайдалана білу; 8.2.7.6 техникалық құралдармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 8.2.7.7 мотоблокпен жұмыс істеу барысында технологиялық және нұсқаулық карталарын пайдалану; 8.2.7.9 қосалқы шаруашылыққа немесе фермерлік шаруашылыққа экскурсия кезінде минитракторлар және мотоблоктардың жұмысын бақылау	9.2.7.1. бақшада жұмыс атқаратын машиналар түрлерін білу: 1) жеміс-жидек бұталарын отырғызу үшін топырақты дайындау машиналары (плантаж соқасы, шұңқыр қазғыш 2) қатарлар арасын өңдеу машиналары (бақша соқасы үшкорпусты қопсытқыш соқа); 3) қопсытқыштар (қолмен стейтін), тырмалар 4) тыңайтқыш енгізу машиналары 5) бүркуіштер мен тозаңдатқыштар 6) суару машиналары; 9.2.7.2 түрлі машиналар атауларын, олардың ауылшаруашылық немесе фермерлік шаруашылықта қолдануларын білу; 9.2.7.3 бағбандарға ауылшаруашылық машиналарын бақша жұмыстарына дайындауларына көмек көрсету: үйкелетін бөлшектерін майлау, метал және ағаш детальдарын бояу, негізгі бөлшектерін жуу; 9.2.7.4 машиналарын бақша жұмыстарына қолданып жатқан бағбандар жұмысын бақылау	10.2.7.1 ауылшаруашылықтағы механизация құралдарын білу; 10.2.7.2 көпоперациялы машиналар жабдықтарын білу: шөп жинауға арналған машиналар құрылымын, ферма жайларын жинауға арналған құрылғылар құрылымын; 10.2.7.3 мотоблоктардың қолданылуын, олардың негізгі саптамаларының құрылымын білу; 10.2.7.4 ферма шаруашылығына арналған жабдықтар мен азкөлемді тракторлардың қолданылуын білу; 10.2.7.5 ферма шаруашылығына арналаған техниканың сақталу ережелерін білу; 10.2.7.6 механизация құралдарын жұмысқа дайындау; 10.2.7.7 мотоблокпен жұмыс істеу нұсқауларын зерделеу; 10.2.7.8 мотоблокпен топырақты егіске дайындау жұмыстарын жүргізе білу; 10.2.7.9 ауылшаруашылық өндірісінде еңбекті көп қажет ететін кейбір үдерістерді механизациялауға арналған саптамаларды қолдану

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану	8.3.1.1 ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөздерінде арнайы терминологияны қолдану; 8.3.1.4 атқарған жұмыс жөнінде мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беру; 8.3.1.5 атқарған жұмысты жете саралауға тырысу; 8.3.1.6 алдағы жұмыс көлемін белгілеу	9.3.1.1 алдағы жұмысты арнайы терминологияны қолдана отырып, суреттеу; 9.3.1.2 коструктивті түсініктемелерді қабылдау және өз жұмысы мен басқалардың жұмысын жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 орындалған жұмысты бүкіл сыныпқа таныстыру	10.3.1.1 қолданған әдістер мен тәсілдерді және арнайы терминологияны қолдана отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын талқылау және бағалау; 10.3.1.2 алдыңғы жұмыстарға негізделе отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын жетілдіру бойынша сын ұсыныстар жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 ауылшаруашылық еңбегі мағынасын түсіну; 7.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегінің негізгі салаларын білу: көкөніс өсірушілік, бақша өсірушілік, мал шаруашылығы
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	7.1.2.1 ауылшаруашылық еңбегі жөнінде сабақтар өткізу тәртібін білу; 7.1.2.2 ауылшаруашылық еңбегі сабақтарында білім алушының міндеттерін білу, бригадаларға бөлу, бригадирлерді тағайындау
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 тұрмыста, оқуда қолданатын кейбір материалдардың, құрал-саймандардың атауларын білу; 7.1.2.2 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.2.3 жұмыс орнын дайындау
	1.4 Арнайы киім күтімі	7.1.4.1 ауылшаруашылық жұмысшысының арнайы киім күтімінің тәсілдері жөнінде түсінік
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 көкөністердің негізгі топтарын білу: тамыр жемістер, қырыққабаттық көкөністер дақылдары, жасыл дақылдар; 7.2.1.2 түрлі көкөністер топтарының қысқа сипаттамасын білу; 7.2.1.3 түрлі көкөністер топтарын сырт бейнесі бойынша тану; 7.2.1.4 мектептің қосалқы шаруашылығы жөнінде түсінік
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	7.2.2.1 тұқым шаруашылығы жөнінде жалпы түсінік 7.2.2.2 егістік материалын алу жөнінде жалпы мәліметтерді білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	7.2.3.1 топырақ және егістік қабаты жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.3.2 өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың мағынасын білу
	2.4 Егістік материалын өсіру	7.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 7.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	7.2.5.1 "үй бақшасының" құрылысын білу: егу жәшіктері, шкафтар, сөрелер, олардың жабдықтары және үй жағдайында орналасуы; 7.2.5.2 "үй бақшасында" өсімдіктерді өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, жылытқыш қондырғылардың құрылымын; 7.2.5.3 жасыл көкөністерді білу: аскөк, ақжелкен, салат жапырағы, шпинат; 7.2.5.4 жасыл көкөністерді өсіру ережелері мен жағдайларын білу: аскөк, ақжелкенді "үй бақшасында" ; 7.2.5.5 жасыл көкөністерді жәшіктерге отырғызу үшін топырағын дайындау: елеу, жылыту, шірінді қосу; 7.2.5.6 тұқымды егуге дайындау, қоқыстан тазалау; 7.2.5.7 тұқымның дамуына ең қолайлы жағдайларды таңдай білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	7.2.6.1 дайындау мен уақытылы жинаудың мағынасын түсіну; 7.2.6.2 жасыл көкөністерді жинаудың ережелері мен тәсілдерін білу (аскөк, ақелкен, салат жапырағы, шпинат, пияз); 7.2.6.3 жасыл көкөністерді сақтау ережелерін білу; 7.2.6.4 пияз пісуінің негізігі көрсеткіштерін білу; 7.2.6.5. пиязды қолмен жинау, өнімді өлшеу; 7.2.6.6 өнімді кептіру ережелерін білу: күндіз күннің астына қою, түнде жабық жерге қою, кептірудің аяқталу мерзімін белгілеу, кебу жапырақтарын кесу, кепкен пиязды өлшеу, сұрыптау
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	7.2.7.1 көкөністерді өсіруге пайдаланатын ауылшаруашылық қол құрал-саймандарын білу; 7.2.7.2 тұқымдарды отырғызуға арналған қол құрал-саймандарын білу: егіс жәшіктері, маркер және таптағыш құрал, олардың құрылымы, пайдаланылуы, қолдану тәсілдері; 7.2.7.3 өсімдіктердің күтіміне арналған құрал-саймандар: су сепкіш, топырақ елеуіш, олардың құрылымы, қолдану; 7.2.7.4 бау-бақша телімдерінде жұмыс істеуге арналған құрал-саймандар: күрек, тырмақ, кетпен, қопсытқыш (қолмен істейтін) олардың құрылымы, қолдану ережелері
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу
2-тоқсан
1.Материалтану Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 ауылшаруашылық еңбегі мағынасын түсіну; 7.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегінің негізгі салаларын білу: көкөніс өсірушілік, бақша өсірушілік, мал шаруашылығы; 7.1.1.3 ауылшаруашылығындағы адамдардың негізгі кәсіптерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	7.1.2.1 ауылшаруашылық еңбегі жөнінде сабақтар өткізу тәртібін білу; 7.1.2.2 ауылшаруашылық еңбегі сабақтарында білім алушының міндеттерін білу, бригадаларға бөлу, бригадирлерді тағайындау; 7.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық мағынасы және оған қойылатын талаптар жөнініде түсінігінің болуы; 7.1.2.4 ауылшаруашылық жұмыстарында қолғап пен арнайы киімді қолдану
	1. 3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 тұрмыста, оқуда қолданатын кейбір материалдардың, құрал-саймандардың атауларын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	7.1.4.1 ауылшаруашылық жұмысшысының арнайы киім күтімі тәсілдері жөнінде түсініктің болуы
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 көкөністердің негізгі топтарын білу: тамыр жемістер, қырыққабаттық көкөніс дақылдары, жасыл дақылдар; 7.2.1.2 түрлі көкөністер топтарының қысқа сипаттамасын білу; 7.2.1.3 түрлі көкөністер топтарын сырт бейнесі бойынша тану; 7.2.1.4 көкөніс дақылдарының құрылымын білу (картоп, пияз, сарымсақ)
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	7.2.2.1 тұқым шаруашылығы жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.2 егістік материалын алу жөнінде жалпы мәліметтердің болуы; 7.2.2.3 егістік материалын дайындау және сақтау жағдайлары ережелерін білу (түйнекті көкөніс дақылдары)
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	7.2.3.1 топырақ және егістік қабаты жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.3.2 өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың мағынасын білу; 7.2.3.3 құрал-саймандармен жұмыс жасау ережелерін білу; 7.2.3.4 топырақты күрекпен қазу ережелерін білу, қазу талаптары
	2.4 Егістік материалды өсіру	7.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 7.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	7.2.5.1 "үй бақшасының" құрылысын білу: егу жәшіктері, шкафтар, сөрелер, олардың жабдықтары және үй жағдайында орналасуы; 7.2.5.2 "үй бақшасында" өсімдіктерді өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, жылытқыш қондырғылардың құрылымын; 7.2.5.3 жасыл көкөністерді білу: аскөк, ақжелкен, салат жапырағы, шпинат; 7.2.5.4 жасыл көкөністерді өсіру ережелері мен жағдайларын білу: аскөк, ақжелкенді "үй бақшасында"; 7.2.5.5 жасыл көкөністерді жәшіктерге отырғызу үшін топырағын дайындау: елеу, жылыту, шірінді қосу; 7.2.5.6 тұқымды егуге дайындау, қоқыстан тазалау; 7.2.5.7 тұқымның дамуына ең қолайлы жағдайларды таңдай білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	7.2.6.1 дайындау мен уақытылы жинау мағынасының мақсатын білу; 7.2.6.2 жасыл көкөністерді жинау ережелері мен тәсілдерін білу (аскөк, ақжелен, салат жапырағы, шпинат, пияз) ; 7.2.6.3 жасыл көкөністерді сақтау ерержелерін білу; 7.2.6.4 пиязды қыста сақтау үшін кенеп қаптарын дайындау
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	7.2.7.1 көкөністерді өсіруге пайдаланатын ауылшаруашылық қол құрал-саймандарын білу; 7.2.7.2 тұқыммдарды отырғызуға арналған қол құрал-саймандарын білу: егіс жәшіктері, маркер және таптағыш құрал, олардың құрылымы, пайдаланылуы, қолдану тәсілдері; 7.2.7.3 өсімдіктердің күтіміне арналған құрал-саймандар: су сепкіш, топырақ елеуіш, олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.4 бау-бақша телімдерінде жұмыс істеуге арналған құрал-саймандар: күрек, тырмақ, кетпен, қопсытқыш (қолмен істейтін) олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.5 қол құрал-саймандарының дұрыстығын анықтау; 7.2.7.6 қол құрал-саймандарына ұсақ жөндеу жүргізу
3.1. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру
3-тоқсан
1.Материалану Құрал-саймандар және жабдықт ар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегі мағынасын түсіну; 7.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің негізгі салаларын білу: көкөніс өсірушілік, бақша өсірушілік, мал шаруашылығы; 7.1.1.4 ауылшаруашылығындағы адамдардың негізгі кәсіптерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	7.1.2.1 ауылшаруашылық еңбегі жөнінде сабақтар өткізу тәртібін білу; 7.1.2.2 ауылшаруашылық еңбегі сабақтарында білім алушының міндеттерін білу, бригадаларға бөлу, бригадирлерді тағайындау; 7.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық мағынасы және оған қойылатын талаптар жөнініде түсінігінің болуы; 7.1.2.4 ауылшаруашылық жұмыстарында қолғап пен арнайы киімді қолдану
	1. Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 тұрмыста, оқуда қолданатын кейбір материалдардың, құрал-саймандардың атауларын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау; 7.1.2.6 жазбаша және ауызша нұсқауларды түсіну және оқу, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдай білу
	1.4 Арнайы киім күтімі	7.1.4.1 ауылшаруашылық жұмысшысының арнайы киім күтімі тәсілдері жөнінде түсініктің болуы; 7.1.4.2 мұғалімнің көмегімен қолмен жамау салу арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу 7.1.4.3 арнайы киімді үтіктеу
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 көкөніс дақылдарының құрылымын білу (картоп, пияз, сарымсақ) 7.2.1.2 көкөніс дақылдарының сұрыптарын білу (картоп, пияз, сарымсақ); 7.2.1.3 көкөістердің адам өміріндегі мағынасын білу; 7.2.1.4 көкөістердің тағамдық және жемшөптік дақыл ретінде мағынасын білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	7.2.2.1 егістік материалын дайындау және сақтау жағдайлары ережелерін білу (түйнекті көкөніс дақылдары) ; 7.2.2.2. отырғызуға арналған түйнектерге қойылатын талаптарды білу; 7.2.2.3 дән түйнектерінің белгілері мен өлшемдерін білу; 7.2.2.4 егіс материалын сұрыптау
	2.3. Топырақ және оның өңделуі	7.2.3.1 топырақ және егістік қабаты жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.3.2 өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың мағынасын білу; 7.2.3.3 құрал-саймандармен жұмыс жасау ережелерін білу; 7.2.3.4 мұғалімнің көмегімен топырақты егіс егуге дайындау; 7.2.3.5 топырақты күрекпен қазу ережелерін білу, қазу талаптары
	2.4 Егістік материалды өсіру	7.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 7.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы; 7.2.4.3 егістік материалын көктету тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.4 мұғалімнің көмегімен егістің орнын таңдау және қатарларын белгілеу; 7.2.4.5 егістік материалын отырғызу және күту тәсілдерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	7.2.5.1 "үй бақшасының" құрылысын білу: егу жәшіктері, шкафтар, сөрелер, олардың жабдықтары және үй жағдайында орналасуы; 7.2.5.2 "үй бақшасында" өсімдіктерді өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, жылытқыш қондырғылардың құрылымын; 7.2.5.3 жасыл көкөністерді білу: аскөк, ақжелкен, салат жапырағы, шпинат; 7.2.5.4 жасыл көкөністерді өсіру ережелері мен жағдайларын білу: аскөк, ақжелкенді "үй бақшасында"; 7.2.5. жасыл көкөністерді жәшіктерге отырғызу үшін топырағын дайындау: елеу, жылыту, шірінді қосу; 7.2.5.6 тұқымды егуге дайындау, қоқыстан тазалау; 7.2.5.7 тұқымның дамуына ең қолайлы жағдайларды таңдай білу; 7.2.5.8 отырғызылған көкөністерді жүйелі түрде бақылау: суғару, қопсыту, күту, температуралық режімін сақтау; 7.2.5.9 жасыл көкөністерді (аскөк, ақжелкен) ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 7.2.5.10 жасыл көкөністерді (аскөк, ақжелкен) ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 7.2.5.11 тұқым себу тәсілдерін білу: шашып немесе қатарлармен, дұрыс таңдау жасай білу; 7.2.5.12 егіс тәсілдері мен мерзімдерін, тұқымдарды енгізу тереңдігін білу; 7.2.5.13 отырғызылған көкөністерге күтім жасау: суару, отау; 7.2.5.14 пияз өсіру жағдайлары мен тәсілдерін білу; 7.2.5.15 пияз түрлері мен оларды өсіру тәсілдерін білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	7.2.6.1 дайындау мен уақытылы жинау мағынасының мақсатын білу; 7.2.6.2 жасыл көкөністерді жинау ережелері мен тәсілдерін білу (аскөк, ақжелен, салат жапырағы, шпинат, пияз) ; 7.2.6.3 жасыл көкөністерді сақтау ерержелерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	7.2.7.1 көкөністерді өсіруге пайдаланатын ауылшаруашылық қол құрал-саймандарын білу; 7.2.7.2 тұқымдарды отырғызуға арналған қол құрал-саймандарын білу: егіс жәшіктері, маркер және таптағыш құрал, олардың құрылымы, пайдаланылуы, қолдану тәсілдері; 7.2.7.3 өсімдіктердің күтіміне арналған құрал-саймандар: су сепкіш, топырақ елеуіш, олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.4 бау-бақша телімдерінде жұмыс істеуге арналған құрал-саймандар: күрек, тырмақ, кетпен, қопсытқыш (қолмен істейтін) олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.5 қол құрал-саймандарының дұрыстығын анықтау
3 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегі мағынасын түсіну; 7.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің негізгі салаларын білу: көкөніс өсірушілік, бақша өсірушілік, мал шаруашылығы; 7.1.1.4 ауылшаруашылығындағы адамдардың негізгі кәсіптерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	7.1.2.1 ауылшаруашылық еңбегі жөнінде сабақтар өткізу тәртібін білу; 7.1.2.2 ауылшаруашылық еңбегі сабақтарында білім алушының міндеттерін білу, бригадаларға бөлу, бригадирлерді тағайындау; 7.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы, арнайы киімнің гигиеналық мағынасы және оған қойылатын талаптар жөнініде түсінігінің болуы; 7.1.2.4 ауылшаруашылық жұмыстарында қолғап пен арнайы киімді қолдану
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 тұрмыста, оқуда қолданатын кейбір материалдардың, құрал-саймандардың атауларын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау; 7.1.2.6 жазбаша және ауызша нұсқауларды түсіну және оқу, жұмыс барысында сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдай білу; 7.1.2.7 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау
	1.4 Арнайы киім күтімі	7.1.4.1 ауылшаруашылық жұмысшысының арнайы киім күтімі тәсілдері жөнінде түсініктің болуы; 7.1.4.2 мұғалімнің көмегімен қолмен жамау салу арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 7.1.4.3 арнайы киімді үтіктеу
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 көкөністердің негізгі топтарын білу: тамыр жемістер, қырыққабаттық көкөністер дақылдары, жасыл дақылдар; 7.2.1.2 түрлі көкөністер топтарының қысқа сипаттамасын білу; 7.2.1.3 түрлі көкөністер топтарын сырт бейнесі бойынша тану; 7.2.1.4 көкөніс дақылдарының құрылымын білу (картоп, пияз, сарымсақ); 7.2.1.5 көкөніс дақылдарының сұрыптарын білу (картоп, пияз, сарымсақ); 7.2.1.6 көкөістердің адам өміріндегі мағынасын білу; 7.2.1.7 көкөістердің тағамдық және жемшөптік дақыл ретінде мағынасын білу; 7.2.1.8 мектептің қосалқы шаруашылығы жөнінде түсінік
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	7.2.2.1 тұқым шаруашылығы жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.2 егістік материалын алу жөнінде жалпы мәліметтердің болуы; 7.2.2.3 егістік материалын дайындау және сақтау жағдайлары ережелерін білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	7.2.3.1 топырақ және егістік қабаты жөнінде жалпы мәліметтерді білу; 7.2.3.2 өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың мағынасын білу; 7.2.3.4 құрал-саймандармен жұмыс жасау ережелерін білу; 7.2.3.4 мұғалімнің көмегімен топырақты егіс егуге дайындау; 7.2.3.5 топырақты күрекпен қазу ережелерін білу, қазу талаптары
	2.4 Егістік материалды өсіру	7.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 7.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы; 7.2.4.3 егістік материалын көктету тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.4 мұғалімнің көмегімен егістің орнын таңдау және қатарларының белгісін орындау; 7.2.4.5 егістік материалын отырғызу және күту тәсілдерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	7.2.5.1 "үй бақшасының" құрылысын білу: егу жәшіктері, шкафтар, сөрелер, олардың жабдықтары және үй жағдайында орналасуы; 7.2.5.2 "үй бақшасында" өсімдіктерді өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, жылытқыш қондырғылардың құрылымын; 7.2.5.3 жасыл көкөністерді білу: аскөк, ақжелкен, салат жапырағы, шпинат; 7.2.5.4 жасыл көкөністерді өсіру ережелері мен жағдайларын білу: аскөк, ақжелкенді "үй бақшасында" ; 7.2.5.5 жасыл көкөністерді жәшіктерге отырғызу үшін топырағын дайындау: елеу, жылыту, шірінді қосу; 7.2.5.6 тұқымды егуге дайындау, қоқыстан тазалау; 7.2.5.7 тұқымның дамуына ең қолайлы жағдайларды таңдай білу; 7.2.5.8 отырғызылған көкөністерді жүйелі түрде бақылау: суғару, қопсыту, күту, температуралық режімін сақтау; 7.2.5.9 жасыл көкөністерді (аскөк, ақжелкен) ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 7.2.5.10 жасыл көкөністерді (аскөк, ақжелкен) ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 7.2.5.11 тұқым себу тәсілдерін білу: шашып немесе қатарлармен, дұрыс таңдау жасай білу; 7.2.5.12 егіс тәсілдері мен мерзімдерін, тұқымдарды енгізу тереңдігін білу; 7.2.5.13 отырғызылған көкөністерге күтім жасау: суару, отау; 7.2.5.14 пияз өсіру жағдайлары мен тәсілдерін білу; 7.2.5.15 пияз түрлері мен оларды өсіру тәсілдерін білу; 7.2.5.16 бас пиязды өсірудің жағдайлары мен ережелерін білу: жерді қазу, тыңайтқыштар қосу, егу мерзімдері мен тәсілдері, тұқымдарын дайындау; 7.2.5.17 отырғызылған көкөністерге күтім жасау: суару, отау, қатар араларын қопсыту
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	7.2.6.1 дайындау мен уақытылы жинау мағынасының мақсатын білу; 7.2.6.2 пиязды қыста сақтау үшін кенеп қаптарын дайындау; 7.2.6.3 өнім жинауға көмек көрсету
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	7.2.7.1 көкөністерді өсіруге пайдаланатын ауылшаруашылық қол құрал-саймандарын білу; 7.2.7.2 тұқыммдарды отырғызуға арналған қол құрал-саймандарын білу: егіс жәшіктері, маркер және таптағыш құрал, олардың құрылымы, пайдаланылуы, қолдану тәсілдері; 7.2.7.3 өсімдіктердің күтіміне арналған құрал-саймандар: су сепкіш, топырақ елеуіш, олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.4 бау-бақша телімдерінде жұмыс істеуге арналған құрал-саймандар: күрек, тырмақ, кетпен, қопсытқыш (қолмен істейтін) олардың құрылымы, қолдану ережелері; 7.2.7.5 қол құрал-саймандарының дұрыстығын анықтау; 7.2.7.6 қол құрал-саймандарына ұсақ жөндеу жүргізу
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау ; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1 четверть
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің маусымдылы ғын, жұмыс жағдайларын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас ережелерін білу; 8.1.2.2 еңбек тәртібі талаптарын, ауылшаруашылық жұмысшысы; еңбекақысын төлеу ережелерін білу 8.1.2.3 еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 ауылшаруашылық еңбегінде қолданылатын материалдар мен құрал-саймандарды, аспаптарды білу; 8.1.3.2 кейбір өлшеу және жұмыс құралдарының, аспаптар мен жабдықтардың құрылымын білу; 8.1.3.3 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері жөнінде түсінік; 8.1.3.4 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	8.1.4.1 үтіктеу, түрлі маталар үшін үтік температурасын реттеу тәсілдерін игеру
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 жеміс өсірушіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 8.2.1.2 бағбанның еңбегі мен ерекшелігін білу; 8.2.1.3 көкөнісөсіруші мен бағбан еңбегінің ұқсастықтары мен айырмашылығын білу; 8.2.1.4 бақша өсімдіктерінің негізгі топтарын білу: жеміс дақылдары, жидек дақылдары
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	8.2.2.1 көкөніс және егін дақылдары тұқымдарын алу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.2 томат, қияр және бұрыш тұқымдарын жинауды жүзеге асыру; 8.2.2.3 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау ережелерін білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	8.2.3.1 жеміс-жидек дақылдарын егу үшін топырақты дайындау; 8.2.3.2 дің шеңберін қазу
	2.4 Егістік материалды өсіру	8.2.4.1 егістік материалының қасиеттері мен ерекшеліктерін білу; 8.2.4.2 егістік материалын отырғызуға қойылатын талаптарды білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	8.2.5.1 үй жағдайында өсірілетін томаттар ерекшеліктері мен түрлерінің сипаттамасын білу; 8.2.5.2 "үй бақшасында" томаттарды өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, топырақ ылғалдығын; 8.2.5.3 қызанақтар тұқымын себу мерзімдерін білу, топырағын дайындау, тыңайтқыштар қосу, күтім жасау, суару, азықтандыру, топырағын қопсыту; 8.2.5.12 картопты күту ережелерін білу: қатар араларын қопсыту, арам шөптерін отау, түптеу; 8.2.5.13 картоп зиянкесі колорад қоңызымен күресу тәсілдерін білу
	2.6. Өнімді жинау және сақтау	8.2.6.1 көкөністерді қысқы уақытта сақтау қажеттілігін білу; 8.2.6.2 көкөністерді жинау сапасына қойылатын талаптар (картоп, сәбіз, қызылша), жинау ережелері; 8.2.6.3 практикалық жұмыстар атқару: картопты қазуға күрек және ашаны қолдану, картопты қазып алу, картоп түйнектерін жинау, оларды қапқа жинау, қысқы сақтауға дайындау; 8..2.6.4 сәбіз және қызылша түйнектерін қолмен қазып жинау, оларды арнайы ыдысқа сабағын бір жаққа қаратып салу, сабақтарын кесу; 8.2.6.5 томаттарды жинау ережелерін білу; 8.2.6.6 томаттарды сақтау тәсілдері мен жағдайларын білу: тұздау, томат пастасы.
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	8.2.7.1 топырақты өңдеуге арналған минитракторлар мен мотоблоктар түрлерін білу; 8.2.7.2 қосалқы шаруашылыққа немесе фермерлік шаруашылыққа экскурсия кезінде минитракторлар және мотоблоктардың жұмысын бақылау
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	8.3.1.1 ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3сөздерінде арнайы терминологияны қолдану
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.2 ауылшаруашылық еңбегінің маусымдылы ғын, жұмыс жағдайларын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас ережелерін білу; 8.1.2.2 еңбек тәртібі талаптарын, ауылшаруашылық жұмысшысы еңбекақысын төлеу ережелерін білу; 8.1.2.3 еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі; 8.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасының негіздері жөнінде білімдерін өз бетінше қолдану
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 ауылшаруашылық еңбегінде қолданылатын материалдар мен құрал-саймандарды, аспаптарды білу; 8.1.3.2 қолданылатын материалдар дың негізгі қасиеттері жөнінде түсінік; 8.1.3.3 мұғалімнің көмегімен арнайы киім мен құрал-саймандарды іріктеп алу
	1.4 Арнайы киім күтімі	8.1.4.1машинамен жамау салу және торлау арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 8.1.4.2 үтіктеу, түрлі маталар үшін үтік температурасын реттеу тәсілдерін игеру
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.4 көкөніс дақылдарының негізгі топтарын білу; 8.2.1.5 негізгі жеміс-жидек дақылдарының қысқа сипаттамасын білу; 8.2.1.6 жеміс-жидек дақылдарының құрылым ерекшелітерін және жеміс беру ерекшеліктерін білу; 8.2.1.7 жемістер мен жидектердің адам өміріндегі мағынасын білу; 8.2.1.8 өндірістегі негізгі еңбек үдерістерін білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	8.2.2.1 көкөніс және егін дақылдары тұқымдарын алу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.2 томат, қияр және бұрыш тұқымдарын жинауды жүзеге асыру; 8.2.2.3 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау еережелерін білу; 8.2.2.4 өсімдіктерді тұқымға себу технологиясын меңгеру; 8.2.2.5 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау ережелерін білу; 8.2.2.6 тұқымды жинау және өңдеу тәсілдерін білу; 8.2.2.7 егістік материалын сақтау технологиясын білу; 8.3.3.8. тұқымдарды сақтауға арналған пакеттер дайындау
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	8.2.3.1 топырақты егіс егуге дайындау; 8.2.3.2 егіннің шығысынан кейін топырақты қопсыту технологиясын білу; 8.2.3.4 дің шеңберін қазу
	2.4 Егістік материалды өсіру	8.2.4.1 егістік материалының қасиеттері мен ерекшеліктерін білу; 8.2.4.2 егістік материалын отырғызуға қойылатын талаптарды білу; 8.2.4.3 отырғызу орнын таңдай білу; 8.2.4.4 егіс қатарларын белгілеу техногогияларын білу; 8.2.4.5 егістік материалын отырғызу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	8.2.5.1 үй жағдайында өсірілетін томаттар ерекшеліктері мен түрлерінің сипаттамасын білу; 8.2.5.2 "үй бақшасында" томаттарды өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режимдерін, топырақ ылғалдығын; 8.2.5.9 картоп жайлы мәліметтерді, оның қолданылуын, өсіру тиімділігін, түрлерін білу: ерте пісетін, кеш пісетін; 8.2.5.14 асханалық тамыржемістерін өсіру жағдайлары мен ережелерін білу: қызылша
	2.6. Өнімді жинау және сақтау	8.2.6.1 көкөністерді қысқы уақытта сақтау қажеттілігін білу; 8.2.6.2 көкөністерді жинау сапасына қойылатын талаптар (картоп, сәбіз, қызылша), жинау ережелері; 8.2.6.3 практикалық жұмыстар атқару: картопты қазуға күрек және ашаны қолдану, картопты қазып алу, картоп түйнектерін жинау, оларды қапқа жинау, қысқы сақтауға дайындау; 8.2.6.6 томаттарды сақтау тәсілдері мен жағдайларын білу: тұздау, томат пастасы
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	8.2.7.1 топырақты өңдеуге арналған минитракторлар мен мотоблоктар түрлерін білу; 8.2.7.2 минитракторлар және мотоблоктардың құрылымы мен неізгі техникалық сипатамаларын білу
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	8.3.1.1 ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөздерінде арнайы терминологияны пайдалану; 8.3.1.4 атқарған жұмыс жөнінде мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беру; 8.3.1.5 атқарған жұмысты жете саралауға тырысу
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің маусымдылы ғын, жұмыс жағдайларын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас ережелерін білу; 8.1.2.2 еңбек тәртібі талаптарын, ауылшаруашылық жұмысшысы еңбекақысын төлеу ережелерін білу; 8.1.2.3 еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі; 8.1.2.3 ауылшаруашылық жұмысшысы ның жеке гигиенасының негіздері жөнінде білімдерін өз бетінше қолдану
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 ауылшаруашылық еңбегінде қолданылатын материалдар мен құрал-саймандарды, аспаптарды білу; 8.1.3.2 кейбір өлшеу және жұмыс құралдарының, аспаптар мен жабдықтардың құрылымын білу; 8.1.3.3 қолданылатын материалдар дың негізгі қасиеттері жөнінде түсінік; 8.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арнайы киім мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 8.1.3.5 электрқұрылғыларын пайдалану ережелерін білу; 8.1.3.6 материалдар мен құрал-саймандарды сақтау ережелерін білу; 8.1.3.7 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	8.1.4.1машинамен жамау салу және торлау арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 8.1.4.2 үтіктеу, түрлі маталар үшін үтік температурасын реттеу тәсілдерін игеру
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 жеміс өсірушіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 8.2.1.2 бағбанның еңбегі мен ерекшелігін білу; 8.2.1.3 көкөнісөсіруші мен бағбан еңбегінің ұқсастықтары мен айырмашылығын білу; 8.2.1.4 бақша өсімдіктерінің негізгі топтарын білу: жеміс дақылдары, жидек дақылдары; 8.2.1.5 негізгі жеміс-жидек дақылдарының қысқа сипаттамасын білу; 8.2.1.6 жеміс-жидек дақылдарының құрылым ерекшелітерін және жеміс беру ерекшеліктерін білу; 8.2.1.7 жемістер мен жидектердің адам өміріндегі мағынасын білу; 8.2.1.8 өндірістегі негізгі еңбек үдерістерін білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	8.2.2.1 көкөніс және егін дақылдары тұқымдарын алу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.2 томат, қияр және бұрыш тұқымдарын жинауды жүзеге асыру; 8.2.2.3 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау еережелерін білу; 8.2.2.4 өсімдіктерді тұқымға себу технологиясын меңгеру; 8.2.2.5 тұқымның пісіп жетілуіне жағдайлар жасау ережелерін білу; 8.2.2.6 тұқымды жинау және өңдеу тәсілдерін білу; 8.2.2.7 егістік материалын сақтау технологиясын білу; 8.3.3.8. тұқымдарды сақтауға арналған пакеттер дайындау
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	8.2.3.1 топырақты егіс егуге дайындау; 8.2.3.2 егіннің шығысынан кейін топырақты қопсыту технологиясын білу; 8.2.3.3 жеміс-жидек дақылдарын егу үшін топырақты дайындау; 8.2.3.4 дің шеңберін қазу
	2.4 Егістік материалын өсіру	8.2.4.1 егістік материалының қасиеттері мен ерекшеліктерін білу; 8.2.4.2 егістік материалын отырғызуға қойылатын талаптарды білу; 8.2.4.3 отырғызу орнын таңдай білу; 8.2.4.4 егіс қатарларын белгілеу техногогияларын білу; 8.2.4.5 егістік материалын отырғызу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	8.2.5.1 үй жағдайында өсірілетін томаттар ерекшеліктері мен түрлерінің сипаттамасын білу; 8.2.5.2 "үй бақшасында" томаттарды өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режиімдерін, топырақ ылғалдығын; 8.2.5.3 қызанақтар тұқымын себу мерзімдерін білу, топырағын дайындау, тыңайтқыштар қосу, күтім жасау, суару, азықтандыру, топырағын қопсыту; 8.2.5.4 томаттарды ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.5 бұрышты шымтезекті ыдыстарда көшеттік тәсілмен өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.6 өсімдіктерге күтім жасау: суару, қопсыту, көшеттерді шынықтыру; 8.2.5.7 ашық жерде бұрыштың жоғары өнімін алу үшін қажет жағдайларды білу; 8.2.5.9 картоп жайлы мәліметтерді, оның қолданылуын, өсіру тиімділігін, түрлерін білу: ерте пісетін, кеш пісетін; 8.2.5.10 картоп отырғызу тәсілдерін білу: түйнектермен, көздерімен; 8.2.5.11 картоп отырғызу жағдайларын білу: мерзімдері, түйнектерін немесе көздерін дайындау, түйнектерді отырғызу тереңдігі, ара қашықтықтары; 8.2.5.12 асханалық тамыржемістерін өсіру жағдайлары мен ережелерін білу: қызылша, шалқан
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	8.2.6.1 көкөністерді қысқы уақытта сақтау қажеттілігін білу; 8.2.6.6 томаттарды сақтау тәсілдері мен жағдайларын білу: тұздау, томат пастасы
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	8.2.7.1 топырақты өңдеуге арналған минитракторлар мен мотоблоктар түрлерін білу; 8.2.7.2 минитракторлар және мотоблоктардың құрылымы мен неізгі техникалық сипатамаларын білу; 8.2.7.3 мотоблоктардың қосымша ілгіш құралдарының құрылымын білу : қопсытқыш, шөпшапқыш; 8.2.7.4 мотоблокты жұмысқа дайындау ережелерін білу және жұмыс ережелері; 8.2.7.5 қопсытықышты пайдалана білу 8.2.7.6 техникалық құралдармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін білу;
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	8.3.1.1 ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөздерінде арнайы терминологияны пайдалану; 8.3.1.4 атқарған жұмыс жөнінде мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беру; 8.3.1.5 атқарған жұмысты жете саралауға тырысу; 8.3.1.6 алдағы жұмыс көлемін белгілеу
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік" оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 ауылшаруашылық еңбегінің маусымдылы ғын, жұмыс жағдайларын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас ережелерін білу; 8.1.2.2 еңбек тәртібі талаптарын, ауылшаруашылық жұмысшысы; еңбекақысын төлеу ережелерін білу 8.1.2.3 еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі ; 8.1.2.4 ауылшаруашылық жұмысшысы; ның жеке гигиенасының негіздері жөнінде білімдерін өз бетінше қолдану
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 ауылшаруашылық еңбегінде қолданылатын материалдар мен құрал-саймандарды, аспаптарды білу; 8.1.3.2 кейбір өлшеу және жұмыс құралдарының, аспаптар мен жабдықтардың құрылымын білу 8.1.3.3 қолданылатын материалдар; дың негізгі қасиеттері жөнінде түсінік 8.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арнайы киім мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 8.1.3.5 электрқұрылғыларын пайдалану ережелерін білу; 8.1.3.6 материалдар мен құрал-саймандарды сақтау ережелерін білу; 8.1.3.7 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	8.1.4.1 машинамен жамау салу және торлау арқылы арнайы киімге жөндеу жұыстарын жүргізу; 8.1.4.2 үтіктеу, түрлі маталар үшін үтік температурасын реттеу тәсілдерін игеру
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 жеміс өсірушіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 8.2.1.2 бағбанның еңбегі мен ерекшелігін білу; 8.2.1.3 көкөнісөсіруші мен бағбан еңбегінің ұқсастықтары мен айырмашылығын білу; 8.2.1.4 бақша өсімдіктерінің негізгі топтарын білу: жеміс дақылдары, жидек дақылдары; 8.2.1.5 негізгі жеміс-жидек дақылдарының қысқа сипаттамасын білу
	2.2.Егістік материалын дайындау және сақтау	8.2.2.1 көкөніс және егін дақылдары тұқымдарын алу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.7 егістік материалын сақтау технологиясын білу; 8.2.2.8. тұқымдарды сақтауға арналған пакеттер дайындау
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	8.2.3.1 топырақты егіс егуге дайындау; 8.2.3.2 егіннің шығысынан кейін топырақты қопсыту технологиясын білу
	2.4 Егістік материалын өсіру	8.2.4.1 егістік материалының қасиеттері мен ерекшеліктерін білу; 8.2.4.2 егістік материалын отырғызуға қойылатын талаптарды білу; 8.2.4.3 отырғызу орнын таңдай білу; 8.2.4.4 егіс қатарларын белгілеу техногогияларын білу; 8.2.4.5 егістік материалын отырғызу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	8.2.5.1 үй жағдайында өсірілетін томаттар ерекшеліктері мен түрлерінің сипаттамасын білу; 8.2.5.2 "үй бақшасында" томаттарды өсіру жағдайларын білу: температуралық және жарықтық режімдерін, топырақ ылғалдығын; 8.2.5.3 қызанақтар тұқымын себу мерзімдерін білу, топырағын дайындау, тыңайтқыштар қосу, күтім жасау, суару, азықтандыру, топырағын қопсыту; 8.2.5.4 томаттарды ашық жерде өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.5 бұрышты шымтезекті ыдыстарда көшеттік тәсілмен өсіру ережелері мен жағдайларын білу; 8.2.5.6 өсімдіктерге күтім жасау: суару, қопсыту, көшеттерді шынықтыру; 8.2.5.7 ашық жерде бұрыштың жоғары өнімін алу үшін қажет жағдайларды білу; 8.2.5.8 практикалық жұмыстар атқару: қи қосу, топырақты қолмен қайта қазу, орындарын белгілеу, шұңқыршалар дайындау, тыңайтқыштар қосу, көшеттерді отырғызу, суару, азықтандыру, қатар араларын қопсыту; 8.2.5.9 картоп жайлы мәліметтерді, оның қолданылуын, өсіру тиімділігін, түрлерін білу: ерте пісетін, кеш пісетін; 8.2.5.10 картоп отырғызу тәсілдерін білу: түйнектермен, көздерімен; 8.2.5.11 картоп отырғызу жағдайларын білу: мерзімдері, түйнектерін немесе көздерін дайындау, түйнектерді отырғызу тереңдігі, ара қашықтықтары; 8.2.5.12 картопты күту ережелерін білу: қатар араларын қопсыту, арам шөптерін отау, түптеу 8.2.5.13 картоп зиянкесі колорад қоңызымен күресу тәсілдерін білу; 8.2.5.14 асханалық тамыржемістерін өсіру жағдайлары мен ережелерін білу: қызылша, шалқан; 8.3.5.15 тамыржемістерін өсіру бойынша практикалық жұмыстар атқару
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	8.2.6.1 көкөністерді қысқы уақытта сақтау қажеттілігін білу; 8.2.6.2 көкөністерді жинау сапасына қойылатын талаптар (картоп, сәбіз, қызылша), жинау ережелері; 8.2.6.3 практикалық жұмыстар атқару: картопты қазуға күрек және ашаны қолдану, картопты қазып алу, картоп түйнектерін жинау, оларды қапқа жинау, қысқы сақтауға дайындау; 8..2.6.4 сәбіз және қызылша түйнектерін қолмен қазып жинау, оларды арнайы ыдысқа сабағын бір жаққа қаратып салу, сабақтарын кесу; 8.2.6.5 томаттарды жинау ережелерін білу; 8.2.6.6 томаттарды сақтау тәсілдері мен жағдайларын білу: тұздау, томат пастасы.
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	8.2.7.1 топырақты өңдеуге арналған минитракторлар мен мотоблоктар түрлерін білу; 8.2.7.2 минитракторлар және мотоблоктардың құрылымы мен неізгі техникалық сипатамаларын білу; 8.2.7.3 мотоблоктардың қосымша ілгіш құралдарының құрылымын білу : қопсытқыш, шөпшапқыш; 8.2.7.4 мотоблокты жұмысқа дайындау ережелерін білу және жұмыс ережелері; 8.2.7.5 қопсытықышты пайдалана білу; 8.2.7.6 техникалық құралдармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 8.2.7.7 мотоблокпен жұмыс істеу барысында технологиялық және нұсқаулық карталарын пайдалану; 8.2.7.9 қосалқы шаруашылыққа немесе фермерлік шаруашылыққа экскурсия кезінде минитракторлар және мотоблоктардың жұмысын бақылау
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	8.3.1.1 ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөздерінде арнайы терминологияны пайдалану; 8.3.1.4 атқарған жұмыс жөнінде мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше ауызша есеп беру; 8.3.1.5 атқарған жұмысты жете саралауға тырысу; 8.3.1.6 алдағы жұмыс көлемін белгілеу

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 көкөніс өсірушінің және бақша өсірушінің еңбегі мен ерекшеліктерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	9.1.2.1. жұмысқа орналасу барысында тәртіп пен сыртқы бейне маңыздылығын түсіну, түйіндемесі мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.3.4 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	9.1.4.1 жұмысқа арналған үшкіл орамал және алжапқышты өз бетінше тігу; 9.1.4.2 арнайы киімнің өте қатты былғанған жерлерін жуу және тазарту құралдарын қолдана отырып, тазалау
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 егіншіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 9.2.1.2. өндіретін өнім түрлері мен олардың қолдануын білу; 9.2.1.3 егін дақылдарының құрылым ерекшеліктерін білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	9.2.2.1 жеміс-жидек дақылдарын көбейту түрлерін белгілеу; 9.2.2.2 жидек дақылдарын вегетативті көбейту тәсілін білу; 9.2.2.3 тұқымдардың сақталуын жүзеге асыра білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	9.2.3.1 топырақты маусымдық өңдеу технологиясын білу
	2.4 Егістік материалын өсіру	9.2.4.1 көкөністерді көшеттік өсіру тәсілін білу; 9.2.4.2 тұқымдарды себу мерзімдерін білу 9.2.4.3 тұқымдарды көктегіштікке тексеру техногогиясын білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	9.2.5.1 бау-бақшалық телімін жоспарлау ережелерін, ағаштардың көкөніс қатарларымен орналасу үйлесімділігін білу; 9.2.5.2 бақшада өсірілетін дақылдардың негізгі түрлерін білу; 9.2.5.3 жеміс-жидек дақылдарының әр аймақтар үшін ең тиімді түрлерін білу; 9.2.5.4 жеміс және жидек өсімдіктерінің құрылымын, олардың тамырлық және сабақтық жүйелерін білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	9.2.5.1 картоп өнімін жинау және сақтауға қою ережелерін білу; 9.2.5.2 жертөлелер құрылысын білу, картопты қыста сақатауға арналған қоймаларды дайындау; 9.2.5.3 картопты кептіру, сұрыптау, қоймаға қаптап қою; 9.2.6.4 өнімді жинауға және сақатуға арналған материалдарды, құрал-саймандарды, жабдықтарды таңдау; 9.2.6.5 өнімді жинау технологияларын білу (жеміс-жидек дақылдарын); 9.2.6.6 жидектерді ұзақ мерзімді сақтау үшін тоңазыту ережелерін білу; 9.2.6.7 алма және алмұрт өнімдерін жинау ережелерін білу 9.2.6.8 жемістерді қысқа сақтау үшін таңдау талаптарын білу; 9.2.6.9 жемістерді бөлмелерде ұзақ мерзімге сақтау жағдайларын білу; 9.2.6.1 жеміс-жидектерден тосаптар мен компоттар дайындау рецепттерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	9.2.7.1. бақшада жұмыс атқаратын машиналар түрлерін білу: 1) жеміс-жидек бұталарын отырғызу үшін топырақты дайындау машиналары (плантаж соқасы, шұңқыр қазғыш 2) қатарлар арасын өңдеу машиналары (бақша соқасы үшкорпусты қопсытқыш соқа); 9.2.7.2 машиналарын бақша жұмыстарына қолданып жатқан бағбандар жұмысын бақылау
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	9.3.1.1 алдағы жұмысты арнайы терминологияны қолдана отырып, суреттеу; 9.3.1.2 коструктивті түсініктемелерді қабылдау және өз жұмысы мен басқалардың жұмысын жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныстар жасау
2-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. 1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі нысандарын білу: көкөніс өшірушілік телімдер, бақша плантпциялары, малшаруашылықжайлары; 9.1.1.3 көкөніс өсірушінің және бақша өсірушінің еңбегі мен ерекшеліктерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысында тәртіп пен сыртқы бейне маңыздылығын түсіну, түйіндемесі мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеу; 9.1.2.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу; 9.1.2.3 ұжымдық әңгімелесу барысында жұмысты саралау және жоспар құру
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.3.4 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмысты жоспарлау және орындау
	1.4 Арнайы киім күтімі	9.1.4.1 жұмысқа арналған үшкіл орамал және алжапқышты өз бетінше тігу; 9.1.4.2 арнайы киімнің өте қатты былғанған жерлерін жуу және тазарту құралдарын қолдана отырып, тазалау
9 Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 егіншіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 9.2.1.2. өндіретін өнім түрлері мен олардың қолдануын білу; 9.2.1.3 егін дақылдарының құрылым ерекшеліктерін білу; 9.2.1.4 дәнді дақылдардың тағамдық және жемшөптік ретінде мағнасын білу; 9.2.1.5 егін дақылдарының белгілемесі мен қолданысын білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	9.2.2.1 тұқымдардың сақталуын жүзеге асыра білу; 9.2.2.2 жарықта және көлеңкеде өсетін тұқымдарды белгілей білу (жарықсүйгіш және көлеңкеге төзімді тұқымдар)
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	9.2.3.1 топырақты маусымдық өңдеу технологиясын білу; 9.2.3.2 жылыжайдың пайдаланылуы мен құрылысын білу; 9.2.3.3 жылыжайға арналған топырақтың құрамын білу; 9.2.3.4 топырақ қоспасы бөлікерінің құрамын дайындау және сақталуын жүзеге асыру; 9.2.3.5 екпе көшеттері үшін жылыжайды дайындау; 9.2.3.6 жылыжайды қысқа дайындау; 9.2.3.7 егістік жәшіктерін дайындау
	2.4 Егістік материалын өсіру	9.2.4.1 көкөністерді көшеттік өсіру тәсілін білу; 9.2.4.2 тұқымдарды себу мерзімдерін білу; 9.2.4.3 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу мерзімдерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	9.2.5.1 бау-бақшалық телімін жоспарлау ережелерін, ағаштардың көкөніс қатарларымен орналасу үйлесімділігін білу; 9.2.5.2 бақшада өсірілетін дақылдардың негізгі түрлерін білу; 9.2.5.3 жеміс-жидек дақылдарының әр аймақтар үшін ең тиімді түрлерін білу; 9.2.5.12 жеміс бақшасын қалау, орын дайындау бойынша негізгі мәліметтерді білу: рельефін, топырақ құрамын, жер суларын ескеру; 9.2.5.13 бақша ағаштарын отырғызу үшін топырағын дайындау және тыңайту ережелерін, отырғызу уақытын білу; 9.2.5.14 бақша ағаштарын отырғызу барысында іс-әрекеттердің ережелері мен реттілігін білу; 9.2.5.15 ағаш діңдерін кеміргіштерден қорғау тәсілдерін білу (діңдерін орау) ; 9.2.5.16 бақша ағаштарына күзгі күтім жасай білу: тыңайту, түптеу, суару, ескі ағаштарды кесу; 9.2.5.17 нұсқаулық картаны қолдана отырып практикалық жұмыстар атқару
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.5 өнімнің пісу белгілерін білу; 10.2.6.6 өнімді жинау тәсілін таңдау: қолмен жинау, жабдықтың көмегімен; 10.2.6.7 өнімді жинау; 10.2.6.8. өнімді кептіру және кесу; 10.2.6.9 стандарттық емес өнімнің белгілерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	9.2.7.1. бақшада жұмыс атқаратын машиналар түрлерін білу: 1) жеміс-жидек бұталарын отырғызу үшін топырақты дайындау машиналары (плантаж соқасы, шұңқыр қазғыш 2) қатарлар арасын өңдеу машиналары (бақша соқасы үшкорпусты қопсытқыш соқа); 3) қопсытқыштар (қолмен стейтін), тырмалар 4) тыңайтқыш енгізу машиналары 5) бүркуіштер мен 6) суару машиналары; 9.2.7.2 түрлі машиналар атауларын, олардың ауылшаруашылық немесе фермерлік шаруашылықта қолдануларын білу
3. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	9.3.1.1 алдағы жұмысты арнайы терминологияны қолдана отырып, суреттеу; 9.3.1.2 коструктивті түсініктемелерді қабылдау және өз жұмысы мен басқалардың жұмысын жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 орындалған жұмысты бүкіл сыныпқа таныстыру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі нысандарын білу: көкөніс өшірушілік телімдер, бақша плантпциялары, малшаруашылық жайлары; 9.1.1.3 көкөніс өсірушінің және бақша өсірушінің еңбегі мен ерекшеліктерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысында тәртіп пен сыртқы бейне маңыздылығын түсіну, түйіндемесі мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеу; 9.1.2.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу; 9.1.2.3 ұжымдық әңгімелесу барысында жұмысты саралау және жоспар құру
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 материалдар мен құрал-саймандардың, жұмыс құралдарының сақтау жағдайлары мен мерзімдерін білу; 9.1.3.2 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды іріктеп алу; 9.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмысты жоспарлау және орындау; 9.1.3.4 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	9.1.4.1 жұмысқа арналған үшкіл орамал және алжапқышты өз бетінше тігу; 9.1.4.2 арнайы киімнің өте қатты былғанған жерлерін жуу және тазарту құралдарын қолдана отырып, тазалау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 егіншіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 9.2.1.2. өндіретін өнім түрлері мен олардың қолдануын білу; 9.2.1.3 егін дақылдарының құрылым ерекшеліктерін білу; 9.2.1.4 дәнді дақылдардың тағамдық және жемшөптік ретінде мағнасын білу; 9.2.1.5 егін дақылдарының белгілемесі мен қолданысын білу; 9.2.1.6 Қазақстанның негізгі жеміс ағаштарын білу (алма, алмұрт, шие, өрік) ; 9.2.1.7 биік өсетін және аласа өсетін ағаштардың түрлері мен олардың жергілікті жағдайларда таралуын білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	9.2.2.1 жеміс-жидек дақылдарын көбейту түрлерін белгілеу; 9.2.2.2 жидек дақылдарын вегетативті көбейту тәсілін білу; 9.2.2.3 тұқымдардың сақталуын жүзеге асыра білу; 9.2.2.4 тұқымдарды отырғызуға дайындау ережелерін білу; 9.2.2.5 тұқымдарды көктету жағдайларын білу 9.2.2.6 тұқымдардың көктегіштігін белгілей білу; 9.2.2.7 жарықта және көлеңкеде өсетін тұқымдарды белгілей білу (жарықсүйгіш және көлеңкеге төзімді тұқымдар); 92.2.8 көшет-пиязды, шалқан-пиязды, қарақулақ-пиязды алу тәсілдерін білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	9.2.3.1 топырақты маусымдық өңдеу технологиясын білу; 9.2.3.2 жылыжайдың пайдаланылуы мен құрылысын білу; 9.2.3.3 жылыжайға арналған топырақтың құрамын білу; 9.2.3.4 топырақ қоспасы бөлікерінің құрамын дайындау және сақталуын жүзеге асыру; 9.2.3.5 екпе көшеттері үшін жылыжайды дайындау; 9.2.3.6 жылыжайды қысқа дайындау; 9.2.3.7 егістік жәшіктерін дайындау
	2.4 Егістік материалын өсіру	9.2.4.1 көкөністерді көшеттік өсіру тәсілін білу; 9.2.4.2 тұқымдарды себу мерзімдерін білу; 9.2.4.3 тұқымдарды көктегіштікке тексеру техногогиясын білу; 9.2.4.4 шығыстарды көктетуге арналған жабдықтар мен жағдайларын білу; 9.2.4.5 тұқымдарды жәшіктерге немесе ашық жерге себуді орындау; 9.2.4.6 шығыстар мен егісті күту тәсілдерін білу; 9.2.4.7 өсімдіктердің көшіріп отырғызуға дайын екеніндігінің белгілерін анықтай білу; 9.2.4.8 көшіріп отырғызу тәсілері мен көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту тәсілдерін білу 9.2.4.9 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу мерзімдерін білу; 9.2.4.10 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу тәсілдерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	9.2.5.1 бау-бақшалық телімін жоспарлау ережелерін, ағаштардың көкөніс қатарларымен орналасу үйлесімділігін білу; 9.2.5.2 бақшада өсірілетін дақылдардың негізгі түрлерін білу; 9.2.5.3 жеміс-жидек дақылдарының әр аймақтар үшін ең тиімді түрлерін білу; 9.2.5.4 жеміс және жидек өсімдіктерінің құрылымын, олардың тамырлық және сабақтық жүйелерін білу; 9.2.5.5 жидектердің түрлерін білу: құлпынай, таңқұрай, қарақат; 9.2.5.6 құлпынай түрлерін, сипаттамасын, өсіру жағдайларын, білу: орын таңдауын, көкжиек жақтарын, суға жақындығын ескеру; 9.2.5.7 құлпынайды көбейту тәсілдерін, жеміс беретін плантацияны күту ережелерін білу; 9.2.5.8 таңқұрай, қарақат, қарлығанды отырғызу тәсілдерін білу, орын таңдауын, топырағын дайындау, өсімдіктің күтімі; 9.2.5.9 құлпынай көшеттерін қыстан кейін өңдеу; 9.2.5.10 таңқұрай, қарақат, қарлығандыға көктемгі күтім жасау: бұталарын ажырату, көшеттер қосу, тыңайту, суару, бұталар арасын, қопсыту, түптеу; 9.2.5.11 нұсқаулық картаны қолдана отырып практикалық жұмыстар атқару
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.5 өнімнің пісу белгілерін білу; 10.2.6.6 өнімді жинау тәсілін таңдау: қолмен жинау, жабдықтың көмегімен; 10.2.6.7 өнімді жинау; 10.2.6.8. өнімді кептіру және кесу; 10.2.6.9 стандарттық емес өнімнің белгілерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	9.2.7.1. бақшада жұмыс атқаратын машиналар түрлерін білу: 1) жеміс-жидек бұталарын отырғызу үшін топырақты дайындау машиналары (плантаж соқасы, шұңқыр қазғыш 2) қатарлар арасын өңдеу машиналары (бақша соқасы үшкорпусты қопсытқыш соқа); 3) қопсытқыштар (қолмен стейтін), тырмалар 4) тыңайтқыш енгізу машиналары 5) бүркуіштер мен 6) суару машиналары; 9.2.7.2 түрлі машиналар атауларын, олардың ауылшаруашылық немесе фермерлік шаруашылықта қолдануларын білу; 9.2.7.3 бақбандарға ауылшаруашылық машиналарын бақша жұмыстарына дайындауларына көмек көрсету: үйкелетін бөлшектерін майлау, метал және ағаш детальдарын бояу, негізгі бөлшектерін жуу; 9.2.7.4 машиналарын бақша жұмыстарына қолданып жатқан бағбандар жұмысын бақылау
3. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	9.3.1.1 алдағы жұмысты арнайы терминологияны қолдана отырып, суреттеу; 9.3.1.2 коструктивті түсініктемелерді қабылдау және өз жұмысы мен басқалардың жұмысын жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 орындалған жұмысты бүкіл сыныпқа таныстыру
4-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі нысандарын білу: көкөніс өшірушілік телімдер, бақша плантпциялары, малшаруашылықжайлары; 9.1.1.3 көкөніс өсірушінің және бақша өсірушінің еңбегі мен ерекшеліктерін білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысында тәртіп пен сыртқы бейне маңыздылығын түсіну, түйіндемесі мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеу; 9.1.2.2 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу; 9.1.2.3 ұжымдық әңгімелесу барысында жұмысты саралау және жоспар құру
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы гигиеналық талаптарды білу және орындау; 9.1.3.4 жіптің, қазықтың көмегімен белгі жасау тәсілдерін қолдану; 9.1.3.5 материалдар мен құрал-саймандардың, жұмыс құралдарының сақтау жағдайлары мен мерзімдерін білу; 9.1.3.6 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды іріктеп алу; 9.1.3.7 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмысты жоспарлау және орындау; 9.1.3.8 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	9.1.4.1 жұмысқа арналған үшкіл орамал және алжапқышты өз бетінше тігу; 9.1.4.2 арнайы киімнің өте қатты былғанған жерлерін жуу және тазарту құралдарын қолдана отырып, тазалау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 егіншіліктің өсімдік шаруашылығы саласы ретінде түсінігі мен бағытын білу; 9.2.1.2. өндіретін өнім түрлері мен олардың қолдануын білу; 9.2.1.3 егін дақылдарының құрылым ерекшеліктерін білу; 9.2.1.4 дәнді дақылдардың тағамдық және жемшөптік ретінде мағнасын білу; 9.2.1.5 егін дақылдарының белгілемесі мен қолданысын білу; 9.2.1.6 Қазақстанның негізгі жеміс ағаштарын білу (алма, алмұрт, шие, өрік); 9.2.1.7 биік өсетін және аласа өсетін ағаштардың түрлері мен олардың жергілікті жағдайларда таралуын білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	9.2.2.1 жеміс-жидек дақылдарын көбейту түрлерін белгілеу; 9.2.2.2 жидек дақылдарын вегетативті көбейту тәсілін білу; 9.2.2.3 тұқымдардың сақталуын жүзеге асыра білу; 9.2.2.4 тұқымдарды отырғызуға дайындау ережелерін білу; 9.2.2.5 тұқымдарды көктету жағдайларын білу; 9.2.2.6 тұқымдардың көктегіштігін белгілей білу; 9.2.2.7 жарықта және көлеңкеде өсетін тұқымдарды белгілей білу (жарықсүйгіш және көлеңкеге төзімді тұқымдар); 92.2.8 көшет-пиязды, шалқан-пиязды, қарақулақ-пиязды алу тәсілдерін білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	9.2.3.1 топырақты маусымдық өңдеу технологиясын білу; 9.2.3.2 жылыжайдың пайдаланылуы мен құрылысын білу; 9.2.3.3 жылыжайға арналған топырақтың құрамын білу; 9.2.3.4 топырақ қоспасы бөлікерінің құрамын дайындау және сақталуын жүзеге асыру; 9.2.3.5 екпе көшеттері үшін жылыжайды дайындау; 9.2.3.6 жылыжайды қысқа дайындау; 9.2.3.7 егістік жәшіктерін дайындау;
	2.4 Егістік материалды өсіру	9.2.4.1 көкөністерді көшеттік өсіру тәсілін білу; 9.2.4.2 тұқымдарды себу мерзімдерін білу; 9.2.4.3 тұқымдарды көктегіштікке тексеру техногогиясын білу; 9.2.4.4 шығыстарды көктетуге арналған жабдықтар мен жағдайларын білу; 9.2.4.5 тұқымдарды жәшіктерге немесе ашық жерге себуді орындау; 9.2.4.6 шығыстар мен егісті күту тәсілдерін білу; 9.2.4.7 өсімдіктердің көшіріп отырғызуға дайын екеніндігінің белгілерін анықтай білу; 9.2.4.8 көшіріп отырғызу тәсілері мен көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту тәсілдерін білу; 9.2.4.9 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу мерзімдерін білу; 9.2.4.10 жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызу тәсілдерін білу; 9.2.4.11 экскурсиялар барысында дәнді дақылдардың өсу кезеңдерін бақылау
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	9.2.5.1 бау-бақшалық телімін жоспарлау ережелерін, ағаштардың көкөніс қатарларымен орналасу үйлесімділігін білу; 9.2.5.2 бақшада өсірілетін дақылдардың негізгі түрлерін білу; 9.2.5.3 жеміс-жидек дақылдарының әр аймақтар үшін ең тиімді түрлерін білу; 9.2.5.4 жеміс және жидек өсімдіктерінің құрылымын, олардың тамырлық және сабақтық жүйелерін білу; 9.2.5.5 жидектердің түрлерін білу: құлпынай, таңқұрай, қарақат; 9.2.5.6 құлпынай түрлерін, сипаттамасын, өсіру жағдайларын, білу: орын таңдауын, көкжиек жақтарын, суға жақындығын ескеру; 9.2.5.7 жеміс беретін плантацияның күтімін білу: кепкен жапырақтарын, шабақтарын алып тастау, азот тыңайтқыштарымен азықтандыру, топырағын қопсыту, арамшөптерін отау; 9.2.5.8 таңқұрай, қарақат, қарлығандыға көктемгі күтім жасау: бұталарын ажырату, көшеттер қосу, тыңайту, суару, бұталар арасын, қопсыту, түптеу; 9.2.5.9 таңқұрай, қарақат, қарлығанды жеміс беретін плантацияларына күтім жасай білу; 9.2.5.10 нұсқаулық картаны қолдана отырып практикалық жұмыстар атқару
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.5.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.5.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.5 өнімнің пісу белгілерін білу; 10.2.6.6 өнімді жинау тәсілін таңдау: қолмен жинау, жабдықтың көмегімен; 10.2.6.7 өнімді жинау; 10.2.6.8. өнімді кептіру және кесу; 10.2.6.9 стандарттық емес өнімнің белгілерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	9.2.7.1. бақшада жұмыс атқаратын машиналар түрлерін білу: 1) жеміс-жидек бұталарын отырғызу үшін топырақты дайындау машиналары (плантаж соқасы, шұңқыр қазғыш 2) қатарлар арасын өңдеу машиналары (бақша соқасы үшкорпусты қопсытқыш соқа); 3) қопсытқыштар (қолмен стейтін), тырмалар 4) тыңайтқыш енгізу машиналары 5) бүркуіштер мен 6) суару машиналары; 9.2.7.2 түрлі машиналар атауларын, олардың ауылшаруашылық немесе фермерлік шаруашылықта қолдануларын білу; 9.2.7.3бағбандарға ауылшаруашылық машиналарын бақша жұмыстарына дайындауларына көмек көрсету: үйкелетін бөлшектерін майлау, метал және ағаш детальдарын бояу, негізгі бөлшектерін жуу; 9.2.7.4 машиналарын бақша жұмыстарына қолданып жатқан бағбандар жұмысын бақылау
3. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	9.3.1.1 алдағы жұмысты арнайы терминологияны қолдана отырып, суреттеу; 9.3.1.2 коструктивті түсініктемелерді қабылдау және өз жұмысы мен басқалардың жұмысын жетілдіру, бейімдеу бойынша ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 орындалған жұмысты бүкіл сыныпқа таныстыру

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды салыстырып, іріктеп алу; 10.1.3.2 технологиялық карта және графикалық үлгілер бойынша өз бетінше жұмыс жасау
	1.4 Арнайы киім күтімі	10.2.3.2 арнайы киім күтімі бойынша практикалық қайталау
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің салаларын білу; 10.2.1.2 көкөніс өсірушіліктегі, бағбаншылықта ғы, егіншіліктегі еңбек түрлерін білу; 10.2.1.3 көкөніс өсіруші, бағбан, егінші күнтізбелері жөнінде мәліметтерді білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	10.2.2.1 түрлі дақылдардан егіс материалын жинау; 10.2.2.2 тұқым алу ережелерін практикада қолдану; 10.2.2.3 толықтай жұмсартылған жемістерден тұқым алуды орындау; 10.2.2.4 тұқымдарды жуу және кептіру; 10.2.2.5 егіс материалын сақтау жағдайларын таңдау; 10.2.2.6 егіс материалын таңбалау
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	10.2.3.1 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 10.2.3.2 қидың түрлерін білу; 10.2.3.3 көкөніс және жеміс-жидек дақылдарының жоғары өнімдерін алуда минералдық және органикалық тыңайтқыштардың мағынасын білу
	2.4 Егістік материалды өсіру	10.2.4.1 егістік материалының қолданылуы мен міндеттемесін білу; 10.2.4.2 өсімдіктерді отырғызу мерзімі жөнінде ұғымның болуы
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	10.2.5.1 жеміс ағашының ұшар басының құрылысын білу; 10.2.5.2 ағаштың бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық бұтақтарын білу; 10.2.5.3 жас ағаштарды кесу ережелерін, кесу мақсатын білу; 10.2.5.4 жеміс ағаштарын кесу ережелерін, кесу мақсатын, білу, кесу орындарын өңдеу; 10.2.5.5 ағаштарды азықтандыру, діңдерін тыңайту ережелерін білу; 10.2.5.6 жеміс бағына жеміс ағаштарын отырғызу ережелерін білу, жеміс ағаштарының ұшар басын қалыпқа келтіру; 10.2.5.7 жас көшеттерді байлау, сақталуын қадағалау; 10.2.5.8 көкөністерді отырғызу үшін топырағын дайындау: күзгі жырту, көктемгі өңдеу, тыңайту
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.5 өнімнің пісу белгілерін білу; 10.2.6.6 өнімді жинау тәсілін таңдау: қолмен жинау, жабдықтың көмегімен; 10.2.6.7 өнімді жинау; 10.2.6.8. өнімді кептіру және кесу; 10.2.6.9 стандарттық емес өнімнің белгілерін білу
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	10.2.7.1 ауылшаруашылықтағы механизация құралдарын білу; 10.2.7.2 көпоперациялы машиналар жабдықтарын білу: шөп жинауға арналған машиналар құрылымын, ферма жайларын жинауға арналған құрылғылар құрылымын
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	10.3.1.1 қолданған әдістер мен тәсілдерді және арнайы терминологияны қолдана отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын талқылау және бағалау; 10.3.1.2 алдыңғы жұмыстарға негізделе отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын жетілдіру бойынша сын ұсыныстар жасау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің заманауи жағдайын, даму болашағын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3. үлкендер және құрбыластарымен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу; 10.2.1.4 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы дағдыларын өз бетінше тәжірибеде қолдана білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды салыстырып, іріктеп алу; 10.1.3.2 технологиялық карта және графикалық үлгілер бойынша өз бетінше жұмыс жасау; 10.1.3.3 өз бетінше жұмысты орындау жоспарын жасау; 10.1.3.4 технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және сөзінде қолдану; 10.1.3.5 ауылшаруашылық жұмыстарда материалдар мен құрал-саймандарды таңдауын, іс-әрекеттер реттілігін түсіндіре білу
	1.4 Арнайы киім күтімі	10.2.3.1 өз бетінше жұмыс халатын тіге білу; 10.2.3.2 арнайы киім күтімі бойынша практикалық қайталау
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің салаларын білу; 10.2.1.2 көкөніс өсірушіліктегі, бағбаншылықта ғы, егіншіліктегі еңбек түрлерін білу; 10.2.1.3 көкөніс өсіруші, бағбан, егінші күнтізбелері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.1.4 көкөніс өсіруші және бағбан күнтізбесін өз бетінше құрастыра білу
	2.2.Егістік материалын дайындау және сақтау	10.2.2.5 егіс материалын сақтау жағдайларын таңдау; 10.2.2.6 егіс материалын таңбалау
	2.3. Топырақ және оның өңделуі	10.2.3.1 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 10.2.3.2 қидың түрлерін білу; 10.2.3.3 көкөніс және жеміс-жидек дақылдарының жоғары өнімдерін алуда минералдық және органикалық тыңайтқыштардың мағынасын білу; 10.2.3.4 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін ажырата білу; 10.2.3.5 қидың сақтау ережелерін білу
	2.4 Егістік материалды өсіру	10.2.4.1 егістік материалын себудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.4.2 тұқымдардың, көшеттердің, кесінді сабақтардың, бұрулардың себу мерзімдері мен тәсілдерін бағдарлай білу ; 10.2.4.3 витаминдік өнімдерді ерте алу мүмкіндіктерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	10.2.5.1 жеміс ағашының ұшар басының құрылысын білу; 10.2.5.2 ағаштың бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық бұтақтарын білу; 10.2.5.3 жас ағаштарды кесу ережелерін, кесу мақсатын білу; 10.2.5.4 жеміс ағаштарын кесу ережелерін, кесу мақсатын, білу, кесу орындарын өңдеу; 10.2.5.5 ағаштарды азықтандыру, діңдерін тыңайту ережелерін білу; 10.2.5.6 жеміс бағына жеміс ағаштарын отырғызу ережелерін білу, жеміс ағаштарының ұшар басын қалыпқа келтіру; 10.2.5.7 қыстайтын зиянкестермен күресуге арналған препараттар сипаттамаларын білу; 10.2.5.8 көкөністерді жылыжайда өсіру ережелерін білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.10 көкөністерді, жеміс-жидектерді қыста пайдалану үшін өңдеу тәсілдерін білу: қияр мен томатты тұздау, томат пастасы, көкөніс икрасы, жеміс-жидек тосаптары мен компоттары, кептірілген жемістер
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	10.2.7.1 ауылшаруашылықтағы механизация құралдарын білу; 10.2.7.2 көпоперациялы машиналар жабдықтарын білу: шөп жинауға арналған машиналар құрылымын, ферма жайларын жинауға арналған құрылғылар құрылымын; 10.2.7.3 мотоблоктардың қолданылуын, олардың негізгі саптамаларының құрылымын білу; 10.2.7.4 ферма шаруашылығына арналған жабдықтар мен азкөлемді тракторлардың қолданылуын білу
3. Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	10.3.1.1 қолданған әдістер мен тәсілдерді, арнайы терминологияны қолдана отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын талқылау және бағалау; 10.3.1.2 алдыңғы жұмыстарға негізделе отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын жетілдіру бойынша сын ұсыныстар жасау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің заманауи жағдайын, даму болашағын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3. үлкендер және құрбыластары; мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу; 10.2.2.4 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы дағдыларын өз бетінше тәжірибеде қолдана білу; 10.2.1.5 ҚРЕңбек заңнамасын білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды салыстырып, іріктеп алу; 10.1.3.2 технологиялық карта және графикалық үлгілер бойынша өз бетінше жұмыс жасау; 10.1.3.3 өз бетінше жұмысты орындау жоспарын жасау; 10.1.3.4 технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және сөзінде қолдану; 10.1.3.5 ауылшаруашылық жұмыстарда материалдар мен құрал-саймандардың таңдауын, іс-әрекеттер реттілігін түсіндіре білу; 10.1.3.6 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	10.2.3.1 өз бетінше жұмыс халатын тіге білу; 10.2.3.2 арнайы киім күтімі бойынша практикалық қайталау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің салаларын білу; 10.2.1.2 көкөніс өсірушіліктегі, бағбаншылықта ғы, егіншіліктегі еңбек түрлерін білу; 10.2.1.3 көкөніс өсіруші, бағбан, егінші күнтізбелері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.1.4 көкөніс өсіруші және бағбан күнтізбесін өз бетінше құрастыра білу; 10.2.1.5 көкөніс өсірушілікте, бағбаншылықта қолданылатын ауылшаруашылық техникасын білу
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	10.2.2.1 егіс материалын таңбалау; 10.2.2.2 көкөніс көшеттерін өсіру технологиясын білу
	2.3. Топырақ және оның өңделуі	10.2.3.1 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 10.2.3.2 қидың түрлерін білу; 10.2.3.3 көкөніс және жеміс-жидек дақылдарының жоғары өнімдерін алуда минералдық және органикалық тыңайтқыштардың мағынасын білу; 10.2.3.4 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін ажырата білу; 10.2.3.5 қидың сақтау ережелерін білу; 10.2.3.6 қорғалған жерді дайындау жағдайларын білу; 10.2.3.7 топырақтың егіске дейінгі өңдеулуін және тыңайтылуын орындау; 10.2.3.8 жылыжайдың құрылысын білу; 10.2.3.9 жылыжай мен көшетханаларды маусымдық жұмыстарға дайындау
	2.4 Егістік материалды өсіру	10.2.4.1 егістік материалын себудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.4.2 тұқымдардың, көшеттердің, кесінді сабақтардың, бұрулардың себу мерзімдері мен тәсілдерін бағдарлай білу; 10.2.4.3 егістік материалының көктегіштігін белгілей білу; 10.2.4.4 отырғызу орнын және жағдайларын таңдау, қатарларын белгілеу; 10.2.4.5 егістік материалын көктету үшін орналастыру; 10.2.4.6 шығыстарды күту тәсілдерін білу; 10.2.4.7 көшеттердің көшіріп отырғызуға дайын екендігінің белгілерін анықтау; 10.2.4.8 көшеттерді көшіріп отырғызу: томаттарды, қиярларды, бұрыштарды, қырыққабатты; 10.2.4.9 көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту ерекшеліктерін білу; 10.2.4.10 картопты күрекпен және соқамен отырғызу; 10.2.4.11 жеміс дақылдарын көбейту жұмыстарын жүргізу; 10.2.4.12 дайын көшеттерді көшіріп отырғызу; 10.2.4.13 витаминдік өнімдерді ерте алу мүмкіндіктерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	10.2.5.1 жеміс ағашының ұшар басының құрылысын білу; 10.2.5.2 ағаштың бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық бұтақтарын білу; 10.2.5.3 жас ағаштарды кесу ережелерін, кесу мақсатын білу; 10.2.5.4 жеміс ағаштарын кесу ережелерін, кесу мақсатын, білу, кесу орындарын өңдеу; 10.2.5.5 ағаштарды азықтандыру, діңдерін тыңайту ережелерін білу; 10.2.5.6 жеміс бағына жеміс ағаштарын отырғызу ережелерін білу, жеміс ағаштарының ұшар басын қалыпқа келтіру; 10.2.5.7 тамыр жемісті көкөністердің тұқымын себу үшін атыздарын дайындау; 10.2.5.8 тамыр жемістілерді отырғызу: себу мерзімдері мен тәсілдерін анықтау, тұқым дайындау, отырғызу тереңдігі; 10.2.5.9 егістің күтімі: түптеу, отау , сиректету, топырағын қопсыту, суару; 10.2.5.10 көкөністерді көшеттік тәсілмен өсіруді білу (қырыққабат, томаттар, қияр – жергілікті жағдайларға қарай таңдап) ; 10.2.5.11 көкөністерді отырғызу үшін қуыс шұңқырлар жасау, оргаминералдыққоспалар енгізу, шұңқырларға көшеттер отырғызу, қопсыту,суару; 10.2.5.12 отырғызылған бақша құлпынайын өңдеу: қопсыту, азықтандыру, сабан төсеу; 10.2.5.13 таңқұрайдың, қарақаттың, қарғалынның ескі бұтақтарын кесу, топырағын қопсыту, азықтандыру
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.10 көкөністерді, жеміс-жидектерді қыста пайдалану үшін өңдеу тәсілдерін білу: қияр мен томатты тұздау, томат пастасы, көкөніс икрасы, жеміс-жидек тосаптары мен компоттары, кептірілген жемістер
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	10.2.7.1 ауылшаруашылықтағы механизация құралдарын білу; 10.2.7.2 көпоперациялы машиналар жабдықтарын білу: шөп жинауға арналған машиналар құрылымын, ферма жайларын жинауға арналған құрылғылар құрылымын; 10.2.7.3 мотоблоктардың қолданылуын, олардың негізгі саптамаларының құрылымын білу; 10.2.7.4 ферма шаруашылығына арналған жабдықтар мен азкөлемді тракторлардың қолданылуын білу; 10.2.7.5 ферма шаруашылығына арналаған техниканың сақталу ережелерін білу; 10.2.7.6 механизация құралдарын жұмысқа дайындау; 10.2.7.7 мотоблокпен жұмыс істеу нұсқауларын зерделеу; 10.2.7.8 мотоблокпен топырақты егіске дайындау жұмыстарын жүргізе білу; 10.2.7.9 ауылшаруашылық өндірісінде еңбекті көп қажет ететін кейбір үдерістерді механизациялауға арналған саптамаларды қолдану
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	10.3.1.1 қолданған әдістер мен тәсілдерді және арнайы терминологияны қолдана отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын талқылау және бағалау; 10.3.1.2 алдыңғы жұмыстарға негізделе отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын жетілдіру бойынша сын ұсыныстар жасау
4-тоқсан
1. Материалтану Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ауылшаруашылық өндірісінің заманауи жағдайын, даму болашағын білу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3. үлкендер және құрбыластарымен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу; 10.2.1.4 ауылшаруашылық жұмысшысының жеке гигиенасы дағдыларын өз бетінше тәжірибеде қолдана білу; 10.2.1.5 ҚРЕңбек заңнамасын білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, аспаптарды материалдарды салыстырып, іріктеп алу; 10.1.3.2 технологиялық карта және графикалық үлгілер бойынша өз бетінше жұмыс жасау; 10.1.3.3 өз бетінше жұмысты орындау жоспарын жасау; 10.1.3.4 технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және сөзінде қолдану; 10.1.3.5 ауылшаруашылық жұмыстарда материалдар мен құрал-саймандардың таңдауын, іс-әрекеттер реттілігін түсіндіре білу; 10.1.3.6 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін сақтау
	1.4 Арнайы киім күтімі	10.2.3.1 өз бетінше жұмыс халатын тіге білу; 10.2.3.2арнайы киім күтімі бойынша практикалық қайталау
2.Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің салаларын білу; 10.2.1.2 көкөніс өсірушіліктегі, бағбаншылықта ғы, егіншіліктегі еңбек түрлерін білу; 10.2.1.3 көкөніс өсіруші, бағбан, егінші күнтізбелері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.1.4 көкөніс өсіруші және бағбан күнтізбесін өз бетінше құрастыра білу; 10.2.1.5 көкөніс өсірушілікте, бағбаншылықта қолданылатын ауылшаруашылық техникасын білу; 10.2.1.6 көкөніс өсірушіліктің, бағбаншылық тың, егіншіліктің Қазақстан экономикасындағы мағынасын түсіну
	2.2 Егістік материалын дайындау және сақтау	10.2.2.1 егіс материалын таңбалау; 10.2.2.2 көкөніс көшеттерін өсіру технологиясын білу
	2.3 Топырақ және оның өңделуі	10.2.3.1 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін білу; 10.2.3.2 қидың түрлерін білу; 10.2.3.3 көкөніс және жеміс-жидек дақылдарының жоғары өнімдерін алуда минералдық және органикалық тыңайтқыштардың мағынасын білу; 10.2.3.4 минералдық және органикалық тыңайтқыштар түрлерін ажырата білу; 10.2.3.5 қидың сақтау ережелерін білу; 10.2.3.6 қорғалған жерді дайындау жағдайларын білу; 10.2.3.7 топырақтың егіске дейінгі өңдеулуін және тыңайтылуын орындау; 10.2.3.8 жылыжайдың құрылысын білу
	2.4 Егістік материалын өсіру	10.2.4.1 егістік материалын себудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.4.2 тұқымдардың, көшеттердің, кесінді сабақтардың, бұрулардың себу мерзімдері мен тәсілдерін бағдарлай білу; 10.2.4.3 егістік материалының көктегіштігін белгілей білу; 10.2.4.4 отырғызу орнын және жағдайларын таңдау, қатарларын белгілеу; 10.2.4.5 егістік материалын көктету үшін орналастыру; 10.2.4.6 шығыстарды күту тәсілдерін білу; 10.2.4.7 көшеттердің көшіріп отырғызуға дайын екендігінің белгілерін анықтау; 10.2.4.8 көшеттерді көшіріп отырғызу: томаттарды, қиярларды, бұрыштарды, қырыққабатты; 10.2.4.9 көшіріп отырғызған өсімдіктерді күту ерекшеліктерін білу; 10.2.4.10 картопты күрекпен және соқамен отырғызу; 10.2.4.11 жеміс дақылдарын көбейту жұмыстарын жүргізу; 10.2.4.12 дайын көшеттерді көшіріп отырғызу; 10.2.4.13 витаминдік өнімдерді ерте алу мүмкіндіктерін білу
	2.5 Көкөніс және жеміс өнімдерін өсіру	10.2.5.1 жеміс ағашының ұшар басының құрылысын білу; 10.2.5.2 ағаштың бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық бұтақтарын білу; 10.2.5.3 жас ағаштарды кесу ережелерін, кесу мақсатын білу; 10.2.5.4 жеміс ағаштарын кесу ережелерін, кесу мақсатын, білу, кесу орындарын өңдеу; 10.2.5.5 ағаштарды азықтандыру, діңдерін тыңайту ережелерін білу; 10.2.5.6 жеміс бағына жеміс ағаштарын отырғызу ережелерін білу, жеміс ағаштарының ұшар басын қалыпқа келтіру; 10.2.5.7 жас көшеттерді байлау, сақталуын қадағалау; 10.2.5.8 көкөністерді отырғызу үшін топырағын дайындау: күзгі жырту, көктемгі өңдеу, тыңайту 10.2.5.9 тамыр жемісті көкөністердің тұқымын себу үшін атыздарын дайындау; 10.2.5.10 тамыр жемістілерді отырғызу: себу мерзімдері мен тәсілдерін анықтау, тұқым дайындау, отырғызу тереңдігі; 10.2.5.11 егістің күтімі: түптеу, отау , сиректету, топырағын қопсыту, суару; 10.2.5.12 көкөністерді көшеттік тәсілмен өсіруді білу (қырыққабат, томаттар, қияр – жергілікті жағдайларға қарай таңдап); 10.2.5.13 көкөністерді отырғызу үшін қуыс шұңқырлар жасау, оргаминералдыққоспалар енгізу, шұңқырларға көшеттер отырғызу, қопсыту,суару; 10.2.5.14 отырғызылған бақша құлпынайын өңдеу: қопсыту, азықтандыру, сабан төсеу; 10.2.5.15 таңқұрайдың, қарақаттың, қарғалынның ескі бұтақтарын кесу, топырағын қопсыту, азықтандыру; 10.2.5.16 бау бақша телімдері зиянкестерін білу; 10.2.5.17 көкөніс дақылдарын зиянкестерден қорғау тәсілдерін білу: химиялық, биологиялық, бейресми әдістер (халықтық тәсілдер); 10.2.5.18 қыстайтын зиянкестермен күресуге арналған препараттар сипаттамаларын білу; 10.2.5.19 зиянды жәндіктерді жоюдағы құстардың рөлін білу, оларды қорғау; 10.2.5.20 көкөністерді жылыжайда өсіру ережелерін білу
	2.6 Өнімді жинау және сақтау	10.2.6.1 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдану; 10.2.6.2 көкөніс және жеміс-жидек дақылдары өнімдерін жинау мерзімдерін білу және белгілеу; 10.2.6.3 көкөніс қоймаларының құрылысын білу; 10.2.6.4 қойманы өнімді сақтауға дайындау; 10.2.6.10 көкөністерді, жеміс-жидектерді қыста пайдалану үшін өңдеу тәсілдерін білу: қияр мен томатты тұздау, томат пастасы, көкөніс икрасы, жеміс-жидек тосаптары мен компоттары, кептірілген жемістер
	2.7 Ауылшаруашылық құрал-саймандар	10.2.7.1 ауылшаруашылықтағы механизация құралдарын білу; 10.2.7.2 көпоперациялы машиналар жабдықтарын білу: шөп жинауға арналған машиналар құрылымын, ферма жайларын жинауға арналған құрылғылар құрылымын; 10.2.7.3 мотоблоктардың қолданылуын, олардың негізгі саптамаларының құрылымын білу; 10.2.7.4 ферма шаруашылығына арналған жабдықтар мен азкөлемді тракторлардың қолданылуын білу; 10.2.7.5 ферма шаруашылығына арналаған техниканың сақталу ережелерін білу; 10.2.7.6 механизация құралдарын жұмысқа дайындау; 10.2.7.7 мотоблокпен жұмыс істеу нұсқауларын зерделеу; 10.2.7.8 мотоблокпен топырақты егіске дайындау жұмыстарын жүргізе білу; 10.2.7.9 ауылшаруашылық өндірісінде еңбекті көп қажет ететін кейбір үдерістерді механизациялауға арналған саптамаларды қолдану
3.Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	3.1 Еңбек заттарына сараптама жүргізу және бағалау	10.3.1.1 қолданған әдістер мен тәсілдерді және арнайы терминологияны қолдана отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын талқылау және бағалау; 10.3.1.2 алдыңғы жұмыстарға негізделе отырып, өз жұмысын және өзгелер жұмысын жетілдіру бойынша сын ұсыныстар жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
12-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Ауылшаруашылық еңбегі. Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы" оқу пәнінің мазмұны

112. "Кәсіби еңбекке баулу. Ауылшаруашылық еңбегі. Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану";

2) 2-бөлім "Өндіргіш еңбек технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы".

113. "Материалтану" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні жөнінде жалпы мәлімет;

2) ҚРЕңбек заңнамасы, еңбек этикасы;

3) материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы.

114. "Өндіргіш еңбек технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер;

2) үй құстарын асырау және күту;

3) үй жануарларын асырау және күту;

4) үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру;

5) үй жануарларың азығын дайындау және азықтандыру;

6) үй құстарын өсіру;

7) үй жануарларын өсіру;

8) мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері;

9) мал шаруашылығының механизациясы.

115. "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы.

116. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар" бөлімі:

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен пән ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 пән ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге және суреттеуге тырысу	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 еңбек пәнін дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, саралау
1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	7.1.2.1 тәртіп ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, арнайы киім және киім эстетикасы жөнінде түсінік; 7.1.2.2 Қазақстан Республика сының Еңбек заңнамасы жайлы жалпы түсінік	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас жөнінде түсінік; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, ауылшаруашылық жұмысшысының еңбекақысын төлеу, еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі жөнінде түсінік	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп пен сыртқы бейненің, түйіндеме мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеудің маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 ауыл шаруашылығы жұмысшыларының негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу
1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың атауларын білу; 7.1.3.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті материалдар мен құрал-саймандарды іріктеп алу; 7.1.3.3 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.3.4. жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.5. жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау	8.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың, жабдықтардың атауларын білу; 8.1.3.2 қолданылатын негізгі жабдықтар жөнінде түсінік; 8.1.3.3. өндірістік құрал-саймандармен жұмыс істеу барысында оларды сақтау ережелерін, санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 8.1.3.4 құрал-саймандар және қауіпсіздік техникасы жөнінде түсінік	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, материалдарды өз бетінше іріктеп алу; 10.1.3.2 еңбек түрлерін салыстыру және ең қолайлысын таңдап алу; 10.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмыс жасау, жұмысты жоспарлау

2) 2-бөлім "Өндіргіш еңбек технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі бағыттарын білу: көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік, мал шаруашылығы және құс шаруашылығы; 7.2.1.2 мал шаруашылығы және құс шаруашылығы ауылшаруашылық өндірісінің саласының бірі ретіндегі түсінік; 7.1.1.3 құс шаруашылығының ауылшаруашылығындағы мағынасын білу; 7.1.1.4 құс шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу; 7.1.1.5 ферма шаруашылығындағы қоян өсірудің мағынасын білу	8.2.1.1 ауылшаруашылық еңбектің салаларын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығы түрлерін ажырата білу; 8.2.1.3 мал шаруашылығы фермалары жөнінде түсінік; 8.2.1.4 жеке шаруашылықта үй жануарларын өсірудің мағынасын түсіну.	9.2.1.1 ел ауылшаруашылығында ірі мүйізді мал өсірудің мағынасын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу	10.2.1.1 мал шаруашылығының ел экономикасындағы мағынасын түсіну; 10.2.1.2 Қазақстан ауылшаруашылық өндірісі дамуының негізгі бағыттарын білу
2.2 Үй құстарын асырау және күту	7.2.2.1 құс өсіру мен үй құстары жөнінде түсінік: тауықтар, қаздар, үйректер, күрке тауықтар; 7.2.2.2. жергілікті жағдайларда өсірілетін құстардың түрлері жөнінде түсінік; 7.2.2.3. ұжымдық фермалық және жеке шаруашылықтарда құс өсіру жөнінде түсінік; 7.2.3.4 құстарды ұстау жайлары, құс фермалары, фермалық және жеке шаруашылықтар жайлы түсінік; 7.2.3.5 құс қораларының құс түрлеріне қарай жабдықтарын білу; 7.2.3.6 құстарды күтуге арналған негізгі құрал-саймандарды білу; 7.2.3.7 еркін және шектеулі режимдерде құстарды бағу жағдайларын білу; 7.2.3.8 қысқы мезгілде құстарды күту ерекшеліктерін білу; 7.2.3.9 құс торларын қосымша жылылау жайлы түсінік; 7.2.3.10 құс қораларында жолдарды, қалқа шатырларын қардан тазалау жұмыстарын орындау; 7.2.3.11 қайырмалы жем және су астауларының, алмалы-салмалы астаулардың құрылыстарын білу; 7.2.3.12 құс қораларының ауласы мен жайларын тазалау ережелерін білу; 7.2.3.13 жайларды күнделікті тазалау ережелерін білу; 7.2.3.14 құс ауруларын алдын-алу және емдеу жөнінде түсінік
2.3. Үй жануарларын асырау және күту	7.2..3.1 қоян шаруашылығы жөнінде түсінік; 7.2.3.2 жергілікті жағдайларда өсірілетін қояндар түрлері жөнінде түсінік; 7.2.3.4 мектеп жағдайында қоян өсіру жайларын ұймдастыру; 7.2.3.5 қоян өсіру фермасының жайлары жөнінде түсінік; 7.2.3.6 қоян ұстайтын торларды орналастыру реттілігін білу; 7.2.3.7 үй және мектеп жағдайларындағы қоян күркелерінің құрылысы жайлы түсінік, қоян түрлерін анықтау; 7.2.3.8 қоян ұстайтын торлардың орналасуын білу: құрылысы, күрке ішіндегі оргаласуы; 7.2.3.9 еркек, ұрғашы қояндарға және төлдерге арналған торларды ажырата білу; 7.2.3.10 қоян күтіміне арналған қол құрал-саймандарды білу, қолдану: айырлар, қырғыштар, кетпендер, қалақтар, күректер, сыпырғылар, міндеттері мен жұмыс тәсілдерін білу; 7.2.3.11 қи шығаруға арналағн шелектерді, қол арбаларын қолдана білу; 7.2.3.12 қысқы бағу кезіндегі қояндарды күту ерекшеліктерін білу; 7.2.3.13 қоян қораларында жолдарды, қалқа шатырларын, қардан тазалау; 7.2.3.14 қоян торларын қосымша жылылау тәсілдерін білу; 7.2.3.15 қоян фермасының аумағын немесе жайларын тырмақпен, сыпырғымен тазалауды білу; 7.2.3.16 қи мен жемшөп қалдықтарын жайлардың ішінен шығару тәсілдерін білу; 7.2.3.17 күнделікті тазалау ережелерін білу, олардың орындалуын бақылау; 7.2.3.18 жемшөп сақтау жайларына күтім жасау; 7.2.3.19 жемшөпті тұтынуға дайындау; 7.2.3.20 қоян ұстау жайлардың жағдайын тексеру, терезелерін әйнектеу, есіктерін тығыздау, жайдың ішіне ұсақ жөндеу жүргізу; 7.2.3.21 қояндардың күтіміне арналған сыпырғыларды шыбықтар мен сабақтардан дайындауды білу	8.2.3.1 үй жануарларының негізгі түрлерін, олардың қысқа сипаттамаларын білу; 8.2.3.2 мал шаруашылығы жайында түсінік, қойлар және ешкілер, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдар; 8.2.3.3 сүт алуға және түбіт алуға қажетті ешкі тұқымдарын, олардың айырмашылығын білу; 8.2.3.4 мектеп фермасы, онда бағылатын жануарлар түрлері жөнінде түсінік; 8.2.3. ешкілер мен қойлардың жүріс-тұрысын бақылау; 8.2.3.6 түрлі өнімді ешкілерді ажырата білу; 8.2.3.7 өнімді ешкілерді ажырату жаттығуларын орындау; 8.2.3.8 шаруа қожалығындағы мал қорасы жайлы түсінік; 8.2.3.9 серуен алаңының міндетті болуы жайлы білу; 8.2.3.10 қойлар мен ешкілерді міндетті түрде сабан төсеніштерде ұстау жайлы білу; 8.2.3.11 қойлар мен ешкілерді жазғы бағуға көшіргеннен кейін мал қорасынан сабанды, қиды шығару; 8.2.3.12 серуен алаңындағы астаулар құрылысын білу; 8.2.3.13 астауларды жемшөп қалдықтарынан тазалау; 8.2.3.14 ешкілерге арналған серуен алаңында бұтақтар будаларын ілуді білу; 8.2.3.15 үлкен қойлар мен ешкілерді, қозы мен лақтарды азықтандыру нормаларын білу; 8.2.3.16 шаруашылық жайлары жөнінде түсінік: жабдықтары және міндеттері, жануарлардың қысқы және жазғы мезгілдердегі орналастырылуы; 8.2.3.17 шошқа шаруашылығы, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдары, қысқы және жазғы мезгілерде ұстауға арналған жайлары жөнінде түсінік; 8.2.3.18 шошқа ұстауға арналған қораның құрылысы жайлы түсінік; 8.2.3.19 шошқаларға арналған жазғы лагерь құрылысын білу; 8.2.3.20 ұжымдық шаруашылықта шошқа бағу (шошқа қораларын жекелік және топтық жайлармен жабдықтау), шошқа тұқымдары, азықты механикалық беру астаулары, су беру астаулары, тесік едендер жайлы түсінік; 8.2.3.21 жануарлардың қысқы күтімі жайлы түсінік; 8.2.3.22 шошқа фермасындағы күн тәртібін білу; 8.2.3.23 қоралар мен астауларды тазалау жөнінде түсінік(жануарлар жоқ кезде), өткелдерді тазалау; 8.2.3.24 жайлардың жалпы тазалануы жайлы түсінік, қажетті температура мен ылғалдықты ұстану; 8.2.3.25 ұрғашы шошқалардың түрлерін білу: бойдақ, буаз, суалмаған, оларды бағу және күту	9.2.3.1 мал шаруашылығын білу: ірі мүйізді мал (сиыр, бұзау, бұқалар); 9.2.3.2 әңгімелесу барысында ірі мүйізді малдың күтімін саралау және жұмыс жоспарын құру; 9.2.3.3 мал шаруашылығындағы жұмыстар реттілігін білу; 9.2.3.4 малдарды күту барысындағы қауіпсіздік техникасын, санитария және жеке гигиена ережелерін білу; 9.2.3.5 ірі мүйізді малдың түрлерін білу (сиыр, бұқалар, әр жастағы төлдер); 9.2.3.6 ірі мүйізді мал түрлерін бөлек бағу ережелерін білу; 9.2.3.7 сиырдың сыртқы құрылымын, ірі мүйізді малдың кейбір ерекшеліктерін білу; 9.2.3.8 сиыр қорасы сүт фермасының негізгі жайы екені жөнінде түсінік (бұзау жайлары, жаңа туған бұзауларға арналған торлар ); 9.2.3.9 жеке шаруа қожалығындағы және фермерлік шаруашылықтағы сиыр қораларының құрылымы мен жабдықтарын білу; 9.2.3.10 фермерлік шаруашылықтағы жуу және сүт бөлімшелері, машина бөлімшелері жөнінде түсінік; 9.2.3.11 ұжымдық шаруашылықтағы жемшөп дайындауға арналған қосалқы жайлар, қи сақтағыштар, мал азығын сүрлейтін шұңқыр, траншеялар, ірі жем-шөп сақтау алаңдары жөнінде түсінік; 9.2.3.12 сиырларды қорада бағу жағдайларын білу, қора жабдықтары; 9.2.3.13 астауларды тазалау ережелерін және тазалау құрал-саймандарын білу; 9.2.3.14 қораларды, өткелдерді, астауларды тазалау, жем-шөп тарату, сиырларды серуен алаңына немесе жайылымға шығару барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 9.2.3.15 қораны қидан тазалау, қиды өткелге тастау, қиды қисақтағышқа шығару, таза төсеніштерді жаю бойынша практикалық жұмыстар орындау; 9.2.3.16 сиырды тазарту ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.17 сиыр қорасын тазалау ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.18 сиыр қорасын қысқа дайындау ережелерін білу; 9.2.3.19 жаңа туған бұзауды күту ережелерін білу; 9.2.3.20 бұзауды өмірінің алғашқы 10 күнінде азықтандыру, уыз ішкізу, ішкізгеннен кейін бұзауды сүрту ережелерін білу; 9.2.3.21 бұзауларды қысқы уақытта бағу, бұзау қорасында қажетті жағдайларды жасау ережелерін білу; 9.2.3.22 төлдерді серуендету ережелерін білу; 9.2.3.24 тамбурларды жылылау, шеткі қақпаларды және олардың есіктерін қолдану тәсілдерін білу; 9.2.3.25 ферма аумағындағы жолдарды қардан тазалау	10.2.3.1 сиырлардың суалу және сауын кезеңдерін білу; 10.2.3.2 суалған және сауын сиырлардың азықтану рационын білу; 1 0.2.3.3 суалған сиырды және сауын сиырды азықтандыру ерекшеліктерін білу; 10.2.3.4 жемшөп таратудың кезектілігін білу; 10.2.3.5 бір сиырға тәуліктік нормасын өлшеп беруді білу; 10.2.3.6 сиыр емшегінің құрылымын білу; 10.2.3.7 сиырды қолмен сауу, сауу режимі, жылдамдық, қайта сауу, емшекті уқалау ережелерін білу; 10.2.3.8 сиырды саууға дайындау; 10.2.3.9 сиырды толықтай сауу мағынасын білу; 10.2.3.10 сиырды қолмен сауу дағдысын меңгеру; 10.2.3.11 сүтті сүт өлшеуішпен өлшеу; 10.2.3.12 практикалық жұмыстар орындау: сүтті сүзу, суыту, сүт ыдысын күту; 10.2.3.13 сүт ыдысын жуу және кептіру ережелерін білу, жуу құралдары; 10.2.3.14 сауыншының, арнайы киімінің жеке гигиенасы ережелерін білу; 10.2.3.15 сауыншының функционалдық міндеттерін білу; 10.2.3.16 бұқашықтар мен тайыншаларды күту жайлы қажетті деректерді білу; 10.2.3.17 төлді бөлуді, бұқашықтарды бордақылауға қоюды білу; 10.2.3.18 тайыншаларды сауын малды көбейту үшін өсіру ережелерін білу; 10.2.3.19 бордақы төлді бағу ережелерін, азықтандыру нормалары мен рационын, бордақылаудың аяқталуын білу; 10.2.3.20 практикалық жұмыстарды орындау: бордақы төлдердің жайларын тазалау, жем-шөпті тұтынуға дайындау, рационы мен реттілігіне байланысты тарату, суғару; 10.2.3.21 сиырларды машинамен сауу ережелерін білу; 10.2.3.22 қолмен және механизацияланып атқарған жұмыстардың сапасын бағалау; 10.2.3.23 бұзауларды жаю, жайылымда суғару ережелерін білу; 10.2.3.24 бұзауларды жастық топқа бөлу нормативтерін білу; 10.2.3.25 бұзау қораларындағы қысқы уақыттағы жұмыстарға қойылатын негізгі талаптар; 10.2.3.26 сиырларды байлап бағу тәсілдерін білу, олардың қолданылуы; 10.2.3.27 сиырларды байламай бағу ережелерін білу, сиырлардың бокста бағылуы; 10.2.3.28 сүт фермаларындағы сумен қамту жүйесі жөнінде түсінік, сиыр қораларындағы су өткізгіш құбырлар; 10.2.3 29 автосуарғыш жайлы түсінік, автосуарғыштың құрылысы және жүрісі; 10.2.3.30 фермадағы вентиляциялық жабдықтар, канализациялық жүйе жөнінде түсінік; 10.2.3.31 жайылым түрлерін білу: шалғындар, құрғақ сай-салалар, орманды жайылымдар; 10.2.3.32 жайылымның ерікті және айдау жүйесі, табиғи және дақылды жайылымдар жайлы білу; 10.2.3.33 малдарды жайылымға айдап шығару тәртібін білу
2.4. Үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру	7.2.4.1 құстар азығы түрлерін ажырата білу; 7.2.4.2 құстарды қысқы және жазғы уақытта азықтандыру ерекшеліктерін білу; 7.2.4.3 түрлі жергілікті жемшөптерді білу; 7.2.4.4. астық қалдықтарын ажырата білу (дән, сұлы, бидай, арпа,жүгері); 7.2.4.5. техникалық өндірістердің қалдықтары жөнінде түсінік (бидай кебектері, диірмен қалдықтары, жомдар, күнжаралар); 7.2.4.6. шырынды және витаминді жем-шөпті ажырата білу (жемдік қырыққабат және сәбіз, сүрлем, сабан); 7.2.4.7. рацион бойынша азықтандыру ережелерін білу; 7.2.4.8. құстарға арналған витаминдік қоспа жөнінде түсінік
2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	7.2.5.1 қояндарға арналған ағаштар мен бұталар, бұтақтар және жемшөптер түрлерін білу; 7.2.5.2 бұтақтардың сынықтарын дайындап, оларды бумаларға буу; 7.2.5.3 бұтақтарды қоймаларға, жем-шөпті сақтауға арналған қосалқы жайларға жинап қою; 7.2.5.4 қояндарға арналған жемшөпті тұтынуға дайындау ережелерін білу, түрлері(шөп, бұталық азық, дән, сәбіз, жемдік қызылша, картоп, кәді және асқабақ); 7.2.5.5 жемшөп сапасын ажырата білу, жемшөпті қысқы сақтауға дайындау; 7.2.5.6. қояндардың азықтандыру тәртібін білу және оны сақтау, азықтандыру кестесін жасау; 7.2.5.7. үлкен қояндар мен төліне арналған әр жемжөп түрінің нормасын білу; 7.2.5.8 әр жемжөп түрінің тәуліктік нормасын өлшеу	8.2.5.1 қойлар мен ешкілерге арналған шөп түрлерін білу: түскен кебу жапырақтар, дала шөптері, сан түрлі шөптер; 8.2.5.2 қойлар мен ешкілерге арналған жем түрлерін білу(сұлы, арпа, жом); 8.2.5.3 қойлар мен ешкілерге арналған шырынды азық түрлерін білу (асқабақ, кәді.қызылша, сәбіз, қарбыз, алама, алмұрт, банандар); 8.2.5.4 шошқалараға арналған азық түрлерін білу: дәнділер, шырындылар, техникалық өндірістің жасыл қалдықтары, жануар текті азықтар; 8.2.5.5 витаминді және минералды қосымша азық жайлы түсінік, құрама азықтар, тағамдық қалдықтар; 8.2.5.6 торайларға арналған негізгі дәнді азықтар түрлерін білу: жүгері, арпа, сұлы; 8.2.5.7 шырынды азықтар жайлы түсінік, жемдік қызылша, сәбіз, бақша дақылдары, жасыл шөптер; 8.2.5.8 техникалық өндіріс қалдықтарын білу (жом, күнжара, кебектер, төп); 8.2.5.9 жануар текті азық түрлерін білу, сүт және оның өңдеу қалдықтары (сарысу, іркіт); 8.2.5.10 шошқаның азықтандыру нормасы мен рационын білу, бордақы шошқаның, аналық шошқаның азықтандыру нормасы мен рационы	9.2.5.1 ірі мүйізді малға жемшөп дайындаудың ережелерін білу; 9.2.5.2 сиыр азығының түрлері мен сипаттамасын білу ( ірі, шырынды, құнарландырылған, техникалық өндірістің дән қалдықтары, қоспалы жем); 9.2.5.3 сабанды, жемдік тамыржемісер мен бақшалықтарды қолмен турау тәсілдерін білу; 9.2.5.4 жемшөпті булау (сабанды турау, қайнақ суға қайнату, ұн немесе кебек себу); 9.2.5.5 ірі және шырынды азықтарды концентратармен араластыру ережелерін білу; 9.2.5.6 жемдік тамыржемістерді жуу, асқабақ пен қарбыз жемістерін ұсақтау; 9.2.5.7 күнжара мен кебу жомды азықтандыруға дайындау, жемдік гранулаларды дайындау; 9.2.5.6 сиырды азықтандыру ерекшеліктерін білу (сауын және суалған сиырлардың азықтандыру нормалары мен рационы); 9.2.5.7 жемшөп тарату кезектілігін білу (өлшеу, бір ірі мүйізді малға берілетін тәуліктік норма)	10.2.5.1 жануарладың денсаулығын нығайтып, жоғарғы өнім алу үшін жазғы және күзгі жайылымның мағынасын білу; 10.2.5.2 жемшөп дайындау жайдың құрылысын білу; 10.2.5.3. жануарларды азықтандыру ережелерін, рационын білу; 10.2.5.4 жемшөп құнарлылығының мағынасын білу; 10.2.5.5 жемшөп бірлігінің түсінігі; 10.2.5.6 ірі мүйізді мал төлддерінің азығын білу; 10.2.5.7 әр жастағы бұзауларды азықтандыру ережелерін білу, бұзау өміріндегі уыздық және сүүттік кезеңдер; 10.2.5.8 бұзауға сүт ішкізу сызбаларын жасау; 10.2.5.9 топтық қораларға жемшөп тарату ережелерін білу, сүт бергеннен кейін бұзаулардың түрлі заттарды ему дағдыларын тию; 10.2.5.10 сүт ыдыстарын жуу және кептіру, сүзгіні тазалау және жуу ережелерін білу; 10.2.5.11 ыдыстарды дезинфекциялық ерітіндімен жуу ережелерін білу; 10.2.5.12 астауларды тазалау ережелерін білу
2.6. Үй құстарын өсіру	7.2.6.1 үй құстарын өсіруге арналған жайлардың құрылысын білу; 7.2.6.2 көбею кезінде құсқа жекелік күтім жасау ережелерін білу; 7.2.6.3 құстарды инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу; 7.2.6.4 құстарды тірі инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу: тауықтар, қаздар, үйректер, күрке тауықтар; 7.2.6.5 балапандарды жергілікті инкубатордан сатып алу ерекшеліктері н білу; 7.2.6.6 балапандарға күтім жасау ережелерін білу
2.7. Үй жануарларын өсіру	7.2.7.1 үй және мектеп жағдайларында қоян өсіру, қоян ұстаға арналған жайлар; 7.2.7.2 қояндарды торға орналастыру ережелерін білу, тасымалды торлар және ұрғашы қояндар торлары; 7.2.7.3 көбею кезінде жекелік күтім жасау ережелерін білу; 7.2.7.4 санитарлық-гигиеналық ережелерді білу	8.2.7.1 қойлар мен ешкілерді өсіру (ұрықтандыру арқылы өсіру), төлдің күтімі; 8.2.7.2 мектеп фемасының жабдықтарын білу; 8.2.7.3 жеке фермерлік шаруашылықта жануарларды бағу жағдайларын білу; 8.2.7.4 ұрғашы шошқаға төлдеу алдында және кейін күтім жасау ережелерін білу; 8.2.7.5 төлді ұстау жайларының тазалығына қойылатын талаптарды білу; 8.2.7.6 төлді ұстау жайларының температурасы мен ауа ылғалдығын қолдау нормаларын білу;	9.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру ерекшеліктерін білу; 9.2.7.2 ірі мүйізді малдың жасы мен тұқымын анықтау; 9.2.7.3 ірі мүйізді малды өсіру жағдайларын білу; 9.2.7.4 өсіру үшін асыл тұқымды малды таңдау жөнінде түсінік	10.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру тәсілдерін білу; 10.2.7.2 өсіру үшін таза асыл тұқымды мал түрлерін білу; 10.2.7.3 малды бұдандастыру жайлы түсінік; 10.2.7.4 ірі мүйізді малдың өнімділігін қалыптастыру жағдайларын білу
2.8. Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	7.2.8.1 қоян шаруашылығының өнімдерін білу (еті,терісі); 7.2.8.2 құс шаруашылығының өнімдерін білу (құс еті, жұмыртқа, жүн); 7.2.8.3 бройлер -құстардан ет алудың негізгі көзі түсінігі ( тауықтар, үйректер, күрке тауықтар, бөденелер)	8.2.8.1. мал шаруашылығының өнімін алу технологияларын білу; 8.2.8.2 ет, тері, май ж.б. алынатын шикізатты білу; 8.2.8.3 ешкі сүті алынатын шикізатты білу	9.2.8.1 мал шаруашылығында өнім алу технологиясын білу; 9.2.8.2 сиыр сүтінен жасалынатын өнімдерді білу (ірімшік, кілегей,сары май, айран, иогурт, ұлттық өнімдер)	10.2.8.1 сүт және ет өнімдерін алу технологиясын білу
2.9. Мал шаруашылығын механизациялау		8.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу (тракторлар, минитракторлар); 8.2.9.2 мал шаруашылығындағы ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу; 8.2.9.3 жемшөп дайындауға, тиеуге, таратуға арналған машиналар мен жабдықтар жөнінде түсінік; 8.2.9.4 тамыржемістілерді жууға және турауға арналған машиналар жайлы түсінік	9.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін және жемшөпті өңдеуге арналған құрылғылар түрлерін білу; 9.2.9.1 мал шаруашылығында еңбекті көп қажет ететін жұмыстар жайлы білу; 9.2.9.2 қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.3 жемшөп дайындауды, таратуды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.4 сиыр қорадан қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.5 құнарландырылған жемшөп дайындау машиналары түрлерін білу (дән ұстқыштар, құрама жем әзірлеу жабдықтары); 9.2.9.6 жемшөп таратуға арналаған машиналар түрлерін білу (тракторлық және автомобильдік таратқыштар); 9.2.9.7 ірі, сүрлем және тамыржемісті жемшөптерді тиеуге арналған машиналарды	10.2.9.1 мал шаруашылығына арналған ауылшаруашылық машиналары түрлерін ажырата білу; 10.2.9.2 ауылшаруашылық машиналарымен жұмыс жасай білу; 10.2.9.3 сиырларды саууды механизациялау ерекшеліктерін білу; 10.2.9.4 сауын аппараттарын өз бетінше жинай білу; 10.2.9.5 сиырларды машинамен сауу барысында жұмыс қауіпсіздігі техникасын білу; 10.2.9.6 аппараттармен және аспаптармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасын сақтау

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 шошқа фемасында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.4 мал шаруашылығында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.5 мал шаруашылығы фермасында қауіпсіздік ережелерін сақтау	9.3.1.1 өз бетінше жануарларға күтім жасау; 9.3.1.2 сиыр және бұзау қораларын тазалауға қатысу; 9.3.1.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 9.3.14 өз бетінше немесе мұғалімнің көмегімен азықтандыру рационын құрастыру; 9.3.1.5 қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау	10.3.1.1 алған өнімдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 сауын аппараттарын өз бетінше дайындау; 10.3.1.3 өз бетінше қолмен сауып үйрену; 10.3.1.4 жануарларды азықтандыру рационына сараптама жүргізу; 10.3.1.5 ірі және құнарландырылған жемшөп түрлерін анықтау; 10.3.1.6 мал шаруашылығында ажұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.3.1.7 жануарлардың өнімділігін тани білу

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Ауылшаруашылық еңбегі. Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1 четверть
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 мұғалімнің көмегімен пән ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	7.1.2.1 тәртіп ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, арнайы киім және киім эстетикасы жөнінде түсінік
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.3.2 жұмыс орнын ұйымдастыру 7.1.3.3 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі бағыттарын білу: көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік, мал шаруашылығы және құс шаруашылығы; 7.2.1.2 мал шаруашылығы және құс шаруашылығыауылшаруашылық өндірісінің саласының бірі ретіндегі түсінік; 7.1.1.3 құс шаруашылығының ауылшаруашылығындағы мағынасын білу
	2.2 Үй құстарын асырау және күту	7.2.2.1 құс өсіру мен үй құстары жөнінде түсінік: тауықтар, қаздар, үйректер, күркетауықтар; 7.2.2.2. жергілікті жағдайларда өсірілетін құстардың түрлері жөнінде түсінік; 7.2.2.3. ұжымдық фермалық және жеке шаруашылықтарда құс өсіру жөнінде түсінік
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	7.2..3.1 қоян шаруашылығы жөнінде түсінік; 7.2.3.2 жергілікті жағдайларда өсірілетін қояндардың түрлері жөнінде түсінік; 7.2.3.4 мектеп жағдайында қоян өсіру жайларын ұймдастыру; 7.2.3.5 қоян өсіру фермасының жайлары жөнінде түсінік; 7.2.3.6 қоян ұстайтын торларды орналастыру реттілігін білу
	2.4 Үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру	7.2.4.1 құстар азығы түрлерін ажырата білу; 7.2.4.2 құстарды қысқы және жазғы уақытта азықтандыру ерекшеліктерін білу
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	7.2.5.1 қояндарға арналған ағаштар мен бұталар, бұтақтар және жемшөптер түрлерін білу; 7.2.5.2 бұтақтардың сынықтарын дайындап, оларды бумаларға буу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	7.2.8.1 қоян шаруашылығының өнімдерін білу (еті,терісі) ; 7.2.8.2 құс шаруашылығының өнімдерін білу (құс еті, жұмыртқа, жүн)
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 мұғалімнің көмегімен пән ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	7.1.2.1 тәртіп ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, арнайы киім және киім эстетикасы жөнінде түсінік
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.3.2 жұмыс орнын ұйымдастыру 7.1.3.3 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі бағыттарын білу: көкөніс өсірушілік және жеміс; өсірушілік, мал шаруашылығы және құс шаруашылығы 7.2.1.2 мал шаруашылығы және құс шаруашылығыауылшаруашылық өндірісінің саласының бірі ретіндегі түсінік; 7.1.1.3 құс шаруашылығының ауылшаруашылығындағы мағынасын білу
	2.2 Үй құстарын асырау және күту	7.2.3.1 құстарды ұстау жайлары, құс фермалары, фермалық және жеке шаруашылықтар жайлы түсінік; 7.2.3.2. құс қораларының құс түрлеріне қарай жабдықтарын білу; 7.2.3.3. құстарды күтуге арналған негізгі құрал-саймандарды білу; 7.2.3.4. еркін және шектеулі режимдерде құстарды бағу жағдайларын білу; 7.2.3.5. қысқы мезгілде құстарды күту ерекшеліктерін білу; 7.2.3.6 құс торларын қосымша жылылау жайлы түсінік
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	7.2.3.1 үй және мектеп жағдайларындағы қоян күркелерінің құрылысы жайлы түсінік, қоян түрлерін анықтау; 7.2.3.2 қоян ұстайтын торлардың орналасуын білу: құрылысы, күрке ішіндегі оргаласуы; 7.2.3.3 различать клетки для самцов, самок и молодняка; 7.2.3.4 қоян күтіміне арналған қол құрал-саймандарды білу, қолдану: айырлар, қырғыштар, кетпендер, қалақтар, күректер, сыпырғылар, міндеттері мен жұмыс тәсілдерін білу; 7.2.3.5 қи шығаруға арналағн шелектерді, қол арбаларын қолдана білу; 7.2.3.6 қысқы бағу кезіндегі қояндарды күту ерекшеліктерін білу
	2.4 Үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру	7.2.4.1 құстар азығы түрлерін ажырата білу; 7.2.4.2 құстарды қысқы және жазғы уақытта азықтандыру ерекшеліктерін білу; 7.2.4.3 түрлі жергілікті жемшөптерді білу; 7.2.4.4 астық қалдықтарын ажырата білу (дән, сұлы, бидай, арпа,жүгері)
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	7.2.5.1 бұтақтарды қоймаларға, жем-шөпті сақтауға арналған қосалқы жайларға жинап қою; 7.2.5.2 қояндарға арналған жемшөпті тұтынуға дайындау ережелерін білу, түрлері (шөп, бұталық азық, дән, сәбіз, жемдік қызылша,картоп, кәді және асқабақ) ; 7.2.5 жемшөп сапасын ажырата білу, жемшөпті қысқы сақтауға дайындау
	2.6 Үй құстарын өсіру	7.2.6.1 үй құстарын өсіруге арналған жайлардың құрылысын білу; 7.2.6.2 көбею кезінде құсқа жекелік күтім жасау ережелерін білу
	2.7 Үй жануарларын өсіру	7.2.7.1 үй және мектеп жағдайларында қоян өсіру, қоян ұстаға арналған жайлар; 7.2.7.2 қояндарды торға орналастыру ережелерін білу, тасымалды торлар және ұрғашы қояндар торлары
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	7.2.8.1 қоян шаруашылығының өнімдерін білу (еті,терісі) ; 7.2.8.2 құс шаруашылығының өнімдерін білу (құс еті, жұмыртқа, жүн); 7.2.8.3 бройлер -құстардан ет алудың негізгі көзі түсінігі ( тауықтар, үйректер, күрке тауықтар, бөденелер).
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	8.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу (тракторлар, минитракторлар) ; 8.2.9.2 мал шаруашылығындағы ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен пән ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу;
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	7.1.2.1 тәртіп ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, арнайы киім және киім эстетикасы жөнінде түсінік
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.3.2 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.3 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі бағыттарын білу: көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік, мал шаруашылығы және құс шаруашылығы; 7.2.1.2 мал шаруашылығы және құс шаруашылығы ауылшаруашылық өндірісінің саласының бірі ретіндегі түсінік; 7.1.1.3 құс шаруашылығының ауылшаруашылығындағы мағынасын білу; 7.1.1.4 құс шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу; 7.1.1.5 ферма шаруашылығындағы қоян өсірудің мағынасын білу
	2.2 Үй құстарын асырау және күту	7.2.3.1 қысқы мезгілде құстарды күту ерекшеліктерін білу; 7.2.3.2 құс торларын қосымша жылылау жайлы түсінік; 7.2.3.3 құс қораларында жолдарды, қалқа шатырларын қардан тазалау жұмыстарын орындау; 7.2.3.4 қайырмалы жем және су астауларының, алмалы-салмалы астаулардың құрылыстарын білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	7.2.3.1 үй және мектеп жағдайларындағы қоян күркелерінің құрылысы жайлы түсінік, қоян түрлерін анықтау; 7.2.3.2 қоян ұстайтын торлардың орналасуын білу: құрылысы, күрке ішіндегі оргаласуы; 7.2.3.3 еркек, ұрғашы қояндарға және төлдерге арналған торларды ажырата білу; 7.2.3.4 қоян күтіміне арналған қол құрал-саймандарды білу, қолдану: айырлар, қырғыштар, кетпендер, қалақтар, күректер, сыпырғылар, міндеттері мен жұмыс тәсілдерін білу; 7.2.3.5 қи шығаруға арналағн шелектерді, қол арбаларын қолдана білу; 7.2.3.6 қысқы бағу кезіндегі қояндарды күту ерекшеліктерін білу; 7.2.3.7 қоян қораларында жолдарды, қалқа шатырларын, қардан тазалау; 7.2.3.8 қоян торларын қосымша жылылау тәсілдерін білу; 7.2.3.9 қоян фермасының аумағын немесе жайларын тырмақпен, сыпырғымен тазалауды білу
	2.4 Үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру	7.2.4.1 құстар азығы түрлерін ажырата білу; 7.2.4.2 құстарды қысқы және жазғы уақытта азықтандыру ерекшеліктерін білу; 7.2.4.3 түрлі жергілікті жемшөптерді білу; 7.2.4.4. астық қалдықтарын ажырата білу (дән, сұлы, бидай, арпа,жүгері) 7.2.4.5. техникалық өндірістердің қалдықтары жөнінде түсінік ( бидай кебектері, диірмен қалдықтары, жомдар, күнжаралар)
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	7.2.5.1 қояндардың азықтандыру тәртібін білу және оны сақтау; 7.2.5.2 қояндарды азықтандыру кестесін жасау; 7.2.5.3 үлкен қояндар мен төліне арналған әр жемжөп түрінің нормасын білу
	2.6 Үй құстарын өсіру	7.2.6.1 құстарды инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу; 7.2.6. құстарды тірі инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу: тауықтар, қаздар, үйректер, күрке тауықтар
	2.7. Үй жануарларын өсіру	7.2.7.1 үй және мектеп жағдайларында қоян өсіру, қоян ұстаға арналған жайлар; 7.2.7.2 қояндарды торға орналастыру ережелерін білу, тасымалды торлар және ұрғашы қояндар торлары
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	7.2.8.1 қоян шаруашылығының өнімдерін білу (еті,терісі) ; 7.2.8.2 құс шаруашылығының өнімдерін білу (құс еті, жұмыртқа, жүн); 7.2.8.3 бройлер -құстардан ет алудың негізгі көзі түсінігі ( тауықтар, үйректер, күрке тауықтар, бөденелер)
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен пән ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	7.1.2.1 тәртіп ережелері, жұмыс орнын ұйымдастыру, арнайы киім және киім эстетикасы жөнінде түсінік
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.3.1 санитарлық-гигиеналық нормаларын орындау; 7.1.3.2 жұмыс орнын ұйымдастыру ; 7.1.3.3 жұмыс қауіпсіздігі ережелерін орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	7.2.1.1 ауылшаруашылық өндірісінің негізгі бағыттарын білу: көкөніс өсірушілік және жеміс өсірушілік, мал шаруашылығы және құс шаруашылығы; 7.2.1.2 мал шаруашылығы және құс шаруашылығы ауылшаруашылық өндірісінің саласының бірі ретіндегі түсінік; 7.1.1.3 құс шаруашылығының ауылшаруашылығындағы мағынасын білу; 7.1.1.4 құс шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу; 7.1.1.5 ферма шаруашылығындағы қоян өсірудің мағынасын білу
	2.2 Үй құстарын асырау және күту	7.2.3.1 құс қораларының ауласы мен жайларын тазалау ережелерін білу; 7.2.3.2 жайларды күнделікті тазалау ережелерін білу; 7.2.3.3 құс ауруларын алдын-алу және емдеу жөнінде түсінік
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	7.2.3.1 қоян фермасының аумағын немесе жайларын тырмақпен, сыпырғымен тазалауды білу; 7.2.3.2 қи мен жемшөп қалдықтарын жайлардың ішінен шығару тәсілдерін білу; 7.2.3.3 күнделікті тазалау ережелерін білу, олардың орындалуын бақылау; 7.2.3.4 жемшөп сақтау жайларына күтім жасау; 7.2.3.5 жемшөпті тұтынуға дайындау; 7.2.3.6 қоян ұстау жайлардың жағдайын тексеру, терезелерін әйнектеу, есіктерін тығыздау, жайдың ішіне ұсақ жөндеу жүргізу; 7.2.3.7 қояндардың күтіміне арналған сыпырғыларды шыбықтар мен сабақтардан дайындауды білу
	2.4 Үй құстарының азығын дайындау және азықтандыру	7.2.4.1 шырынды және витаминді жем-шөпті ажырата білу (жемдік қырыққабат және сәбіз, сүрлем, сабан); 7.2.4.2 рацион бойынша азықтандыру ережелерін білу; 7.2.4. құстарға арналған витаминдік қоспа жөнінде түсінік
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	7.2.5.1 қояндардың азықтандыру тәртібін білу және оны сақтау, азықтандыру кестесін жасау; 7.2.5.2 үлкен қояндар мен төліне арналған әр жемжөп түрінің нормасын білу; 7.2.5.3 әр жемжөп түрінің тәуліктік нормасын өлшеу, әр азықтандыру кезінде суын ауыстыру
	2.6 Үй құстарын өсіру	7.2.6.1 үй құстарын өсіруге арналған жайлардың құрылысын білу; 7.2.6.2 көбею кезінде құсқа жекелік күтім жасау ережелерін білу; 7.2.6.3 құстарды инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу; 7.2.6.4 құстарды тірі инкубатордың көмегімен өсіру тәсілдерін білу: тауықтар, қаздар, үйректер, күрке тауықтар; 7.2.6.5 балапандарды жергілікті инкубатордан сатып алу ерекшеліктері н білу; 7.2.6.6 балапандарға күтім жасау ережелерін білу
	2.7 Үй жануарларын өсіру	7.2.7.1 үй және мектеп жағдайларында қоян өсіру, қоян ұстаға арналған жайлар; 7.2.7.2 қояндарды торға орналастыру ережелерін білу, тасымалды торлар және ұрғашы қояндар торлары; 7.2.7.3 көбею кезінде жекелік күтім жасау ережелерін білу; 7.2.7.4 санитарлық-гигиеналық ережелерді білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	7.2.8.1 қоян шаруашылығының өнімдерін білу (еті,терісі) ; 7.2.8.2 құс шаруашылығының өнімдерін білу (құс еті, жұмыртқа, жүн); 7.2.8.3 бройлер -құстардан ет алудың негізгі көзі түсінігі ( тауықтар, үйректер, күрке тауықтар, бөденелер)
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен басқалар жұмысына сараптама жүргізу және бағалау; 7.3.1.2 жұмыстың жақсы жағы мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген терминдерді қолдана отырып атқарған жұмыс жөнінде есеп беру; 7.3.1.4 алған білімдерін практикада қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлімі	Бөлімше		Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар		1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету
		1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас жөнінде түсінік; 8.1.2.2 еңбек тәртібі жөнінде түсінік
		1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың, жабдықтардың атауларын білу; 8.1.3.2 қолданылатын негізгі жабдықтар жөнінде түсінік; 8.1.3.3 өндірістік құрал-саймандармен жұмыс істеу барысында оларды сақтау ережелерін, санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 8.1.3.4 құрал-саймандар және қауіпсіздік техникасы жөнінде түсінік
2. Өндіргіш технологиясы		2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 ауылшаруашылық еңбектің салаларын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығы түрлерін ажырата білу
		2.3 Үй жануарларын асырау және күту	8.2.3.1 үй жануарларының негізгі түрлерін, олардың қысқа сипаттамаларын білу; 8.2.3.2. мал шаруашылығы жайында түсінік, қойлар және ешкілер, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдар; 8.2.3.3 сүт алуға және түбіт алуға қажетті ешкі тұқымдарын, олардың айырмашылығын білу; 8.2.3.4 мектеп фермасы, онда бағылатын жануарлар түрлері жөнінде түсінік; 8.2.3.5. ешкілер мен қойлардың жүріс-тұрысын бақылау
		2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	8.2.5.1 қойлар мен ешкілерге арналған шөп түрлерін білу: түскен кебу жапырақтар, дала шөптері, сан түрлі шөптер; 8.2.5.2 қойлар мен ешкілерге арналған жем түрлерін білу(сұлы, арпа, жом); 8.2.5.3 қойлар мен ешкілерге арналған шырынды азық түрлерін білу (асқабақ, кәді.қызылша, сәбіз, қарбыз, алама, алмұрт, банандар)
		2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	8.2.8.1. мал шаруашылығының өнімін алу технологияларын білу; 8.2.8.2. ет, тері, май ж.б. алынатын шикізатты білу; 8.2.8.3. ешкі сүті алынатын шикізатты білу
		2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	8.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу (тракторлар, минитракторлар); 8.2.9.2 мал шаруашылығындағы ауылшаруашылық машиналары түрлерін білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3. шошқа фемасында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.4. мал шаруашылығында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.5. мал шаруашылығы фермасында қауіпсіздік ережелерін сақтау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар		1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету
		1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас жөнінде түсінік; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, ауылшаруашылық жұмысшысының еңбекақысын төлеу, еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі жөнінде түсінік
		1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың, жабдықтардың атауларын білу; 8.1.3.2 қолданылатын негізгі жабдықтар жөнінде түсінік; 8.1.3.3 өндірістік құрал-саймандармен жұмыс істеу барысында оларды сақтау ережелерін, санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 8.1.3.4 құрал-саймандар және қауіпсіздік техникасы жөнінде түсінік
2. Өндіргіш еңбек технологиясы		2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 ауылшаруашылық еңбектің салаларын білу различать виды животноводства; 8.2.1.3 мал шаруашылығы фермалары жөнінде түсінік; 8.2.1.4 жеке шаруашылықта үй жануарларын өсірудің мағынасын түсіну
		2.3 Үй жануарларын асырау және күту	8.2.3.1 түрлі өнімді ешкілерді ажырата білу; 8.2.3.2 өнімді ешкілерді ажырату жаттығуларын орындау; 8.2.3.3 шаруа қожалығындағы мал қорасы жайлы түсінік; 8.2.3.4 серуен алаңының міндетті болуы жайлы білу; 8.2.3.5 қойлар мен ешкілерді міндетті түрде сабан төсеніштерде ұстау жайлы білу; 8.2.3.6 қойлар мен ешкілерді жазғы бағуға көшіргеннен кейін мал қорасынан сабанды, қиды шығару 8.2.3.7 серуен алаңындағы астаулар құрылысын білу 8.2.3.8 астауларды жемшөп қалдықтарынан тазалау 8.2.3.9 ешкілерге арналған серуен алаңында бұтақтар будаларын ілуді білу 8.2.3.11 үлкен қойлар мен ешкілерді, қозы мен лақтарды азықтандыру нормаларын білу 8.2.3.12 шаруашылық жайлары жөнінде түсінік: жабдықтары және міндеттері, жануарлардың қысқы және жазғы мезгілдердегі орналастырылуы
		2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	8.2.5.1 қойлар мен ешкілерге арналған шөп түрлерін білу: түскен кебу жапырақтар, дала шөптері, сан түрлі шөптер; 8.2.5.2 қойлар мен ешкілерге арналған жем түрлерін білу(сұлы, арпа, жом); 8.2.5.3 қойлар мен ешкілерге арналған шырынды азық түрлерін білу (асқабақ, кәді.қызылша, сәбіз, қарбыз, алама, алмұрт, банандар); 8.2.5.4 витаминді және минералды қосымша азық жайлы түсінік, құрама азықтар, тағамдық қалдықтар
		2.7 Үй жануарларын өсіру	8.2.7.1 қойлар мен ешкілерді өсіру (ұрықтандыру арқылы өсіру), төлдің күтімі; 8.2.7.2 мектеп фемасының жабдықтарын білу; 8.2.7.3 жеке фермерлік шаруашылықта жануарларды бағу жағдайларын білу
		2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	8.2.8.1. мал шаруашылығының өнімін алу технологияларын білу; 8.2.8.2. ет, тері, май ж.б. алынатын шикізатты білу; 8.2.8.3. ешкі сүті алынатын шикізатты білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3. шошқа фемасында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.4. мал шаруашылығында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.5 мал шаруашылығы фермасында қауіпсіздік ережелерін сақтау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар		1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу 8.1.1.2 оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету
		1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этик асы	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас жөнінде түсінік; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, ауылшаруашылық жұмысшысының еңбекақысын төлеу, еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі жөнінде түсінік
		1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың, жабдықтардың атауларын білу; 8.1.3.2 қолданылатын негізгі жабдықтар жөнінде түсінік; 8.1.3.3 өндірістік құрал-саймандармен жұмыс істеу барысында оларды сақтау ережелерін, санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 8.1.3.4 құрал-саймандар және қауіпсіздік техникасы жөнінде түсінік
2. Өндіргіш еңбек технологиясы		2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 ауылшаруашылық еңбектің салаларын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығы түрлерін ажырата білу; 8.2.1.3 мал шаруашылығы фермалары жөнінде түсінік; 8.2.1.4 жеке шаруашылықта үй жануарларын өсірудің мағынасын түсіну.
		2.3 Үй жануарларын асырау және күту	8.2.3.1 шаруашылық жайлары жөнінде түсінік: жабдықтары және міндеттері, жануарлардың қысқы және жазғы мезгілдердегі орналастырылуы; 8.2.3.2 шошқа шаруашылығы, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдары, қысқы және жазғы мезгілерде ұстауға арналған жайлары жөнінде түсінік; 8.2.3.3 шошқа ұстауға арналған қораның құрылысы жайлы түсінік; 8.2.3.4 ұжымдық шаруашылықта шошқа бағу (шошқа қораларын жекелік және топтық жайлармен жабдықтау), шошқа тұқымдары, азықты механикалық беру астаулары, су беру астаулары, тесік едендер жайлы түсінік; 8.2.3.5 жануарлардың қысқы күтімі жайлы түсінік; 8.2.3.6 шошқа фермасындағы күн тәртібін білу
		2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	8.2.5.1 шошқалараға арналған азық түрлерін білу: дәнділер, шырындылар, техникалық өндірістің жасыл қалдықтары, жануар текті азықтар; 8.2.5.2 витаминді және минералды қосымша азық жайлы түсінік, құрама азықтар, тағамдық қалдықтар; 8.2.5.3 торайларға арналған негізгі дәнді азықтар түрлерін білу: жүгері, арпа, сұлы; 8.2.5.4 иметь представление о сочных кормах; шырынды азықтар жайлы түсінік, жемдік қызылша, сәбіз, бақша дақылдары, жасыл шөптер; 8.2.5.5 техникалық өндіріс қалдықтарын білу (жом, күнжара, кебектер, төп) ; 8.2.5.6 жануар текті азық түрлерін білу, сүт және оның өңдеу қалдықтары (сарысу, іркіт); 8.2.5.7 шошқаның азықтандыру нормасы мен рационын білу, бордақы шошқаның, аналық шошқаның азықтандыру нормасы мен рационы
		2.7 Үй жануарларын өсіру	8.2.7.1 жеке фермерлік шаруашылықта жануарларды бағу жағдайларын білу; 8.2.7.2 ұрғашы шошқаға төлдеу алдында және кейін күтім жасау ережелерін білу; 8.2.7.3 төлді ұстау жайларының тазалығына қойылатын талаптарды білу; 8.2.7.4 төлді ұстау жайларының температурасы мен ауа ылғалдығын қолдау нормаларын білу
		2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	8.2.8.1 мал шаруашылығының өнімін алу технологияларын білу; 8.2.8.2 ет, тері, май ж.б. алынатын шикізатты білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3. шошқа фемасында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.4 мал шаруашылығында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.5 мал шаруашылығы фермасында қауіпсіздік ережелерін сақтау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар		1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 оқу пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету
		1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	8.1.2.1 еңбек мәдениеті мен ұжымдық қарым-қатынас жөнінде түсінік; 8.1.2.2 еңбек тәртібі, ауылшаруашылық жұмысшысының еңбекақысын төлеу, еңбек тапсырмасын орындау жауапкершілігі жөнінде түсінік
		1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандардың, аспаптардың, жабдықтардың атауларын білу; 8.1.3.2 қолданылатын негізгі жабдықтар жөнінде түсінік; 8.1.3.3 өндірістік құрал-саймандармен жұмыс істеу барысында оларды сақтау ережелерін, санитарлық-гигиеналық талаптарын білу; 8.1.3.4 құрал-саймандар және қауіпсіздік техникасы жөнінде түсінік
2. Өндіргіш еңбек технологиясы		2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	8.2.1.1 ауылшаруашылық еңбектің салаларын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығы түрлерін ажырата білу; 8.2.1.3 мал шаруашылығы фермалары жөнінде түсінік; 8.2.1.4 жеке шаруашылықта үй жануарларын өсірудің мағынасын түсіну
		2.3 Үй жануарларын асырау және күту	8.2.3.1 үй жануарларының негізгі түрлерін, олардың қысқа сипаттамаларын білу; 8.2.3.2 мал шаруашылығы жайында түсінік, қойлар және ешкілер, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдар; 8.2.3.3 сүт алуға және түбіт алуға қажетті ешкі тұқымдарын, олардың айырмашылығын білу; 8.2.3.4 мектеп фермасы, онда бағылатын жануарлар түрлері жөнінде түсінік; 8.2.3.5 ешкілер мен қойлардың жүріс-тұрысын бақылау; 8.2.3.6 түрлі өнімді ешкілерді ажырата білу; 8.2.3.7 өнімді ешкілерді ажырату жаттығуларын орындау; 8.2.3.8 шаруа қожалығындағы мал қорасы жайлы түсінік; 8.2.3.9 серуен алаңының міндетті болуы жайлы білу; 8.2.3.10 қойлар мен ешкілерді міндетті түрде сабан төсеніштерде ұстау жайлы білу; 8.2.3.11 қойлар мен ешкілерді жазғы бағуға көшіргеннен кейін мал қорасынан сабанды, қиды шығару; 8.2.3.12 серуен алаңындағы астаулар құрылысын білу; 8.2.3.13 астауларды жемшөп қалдықтарынан тазалау; 8.2.3.14 ешкілерге арналған серуен алаңында бұтақтар будаларын ілуді білу; 8.2.3.15 үлкен қойлар мен ешкілерді, қозы мен лақтарды азықтандыру нормаларын білу; 8.2.3.16 шаруашылық жайлары жөнінде түсінік: жабдықтары және міндеттері, жануарлардың қысқы және жазғы мезгілдердегі орналастырылуы; 8.2.3.17 шошқа шаруашылығы, жергілікті жағдайларда өсірілетін тұқымдары, қысқы және жазғы мезгілерде ұстауға арналған жайлары жөнінде түсінік; 8.2.3.18 шошқа ұстауға арналған қораның құрылысы жайлы түсінік; 8.2.3.19 шошқаларға арналған жазғы лагерь құрылысын білу; 8.2.3.20 ұжымдық шаруашылықта шошқа бағу (шошқа қораларын жекелік және топтық жайлармен жабдықтау), шошқа тұқымдары, азықты механикалық беру астаулары, су беру астаулары, тесік едендер жайлы түсінік; 8.2.3.21 жануарлардың қысқы күтімі жайлы түсінік; 8.2.3.22 шошқа фермасындағы күн тәртібін білу; 8.2.3.23 қоралар мен астауларды тазалау жөнінде түсінік(жануарлар жоқ кезде), өткелдерді тазалау; 8.2.3.24 жайлардың жалпы тазалануы жайлы түсінік, қажетті температура мен ылғалдықты ұстану; 8.2.3.25 ұрғашы шошқалардың түрлерін білу: бойдақ, буаз, суалмаған, оларды бағу және күту
		2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	8.2.5.1 қойлар мен ешкілерге арналған шөп түрлерін білу: түскен кебу жапырақтар, дала шөптері, сан түрлі шөптер; 8.2.5.2 қойлар мен ешкілерге арналған жем түрлерін білу(сұлы, арпа, жом) ; 8.2.5.3 қойлар мен ешкілерге арналған шырынды азық түрлерін білу (асқабақ, кәді.қызылша, сәбіз, қарбыз, алама, алмұрт, банандар) ; 8.2.5.4. шошқалараға арналған азық түрлерін білу: дәнділер, шырындылар, техникалық өндірістің жасыл қалдықтары, жануар текті азықтар; 8.2.5.5 витаминді және минералды қосымша азық жайлы түсінік, құрама азықтар, тағамдық қалдықтар 8.2.5.6 торайларға арналған негізгі дәнді азықтар түрлерін білу: жүгері, арпа, сұлы; 8.2.5.7 шырынды азықтар жайлы түсінік, жемдік қызылша, сәбіз, бақша дақылдары, жасыл шөптер; 8.2.5.8 техникалық өндіріс қалдықтарын білу (жом, күнжара, кебектер, төп); 8.2.5.9 жануар текті азық түрлерін білу, сүт және оның өңдеу қалдықтары (сарысу, іркіт); 8.2.5.10 шошқаның азықтандыру нормасы мен рационын білу, бордақы шошқаның, аналық шошқаның азықтандыру нормасы мен рационы
		2.7 Үй жануарларын өсіру	8.2.7.1 қойлар мен ешкілерді өсіру (ұрықтандыру арқылы өсіру), төлдің күтімі; 8.2.7.2 мектеп фемасының жабдықтарын білу; 8.2.7.3 жеке фермерлік шаруашылықта жануарларды бағу жағдайларын білу; 8.2.7.4 ұрғашы шошқаға төлдеу алдында және кейін күтім жасау ережелерін білу; 8.2.7.5 төлді ұстау жайларының тазалығына қойылатын талаптарды білу; 8.2.7.6 төлді ұстау жайларының температурасы мен ауа ылғалдығын қолдау нормаларын білу
		2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	8.2.8.1. мал шаруашылығының өнімін алу технологияларын білу; 8.2.8.2. ет, тері, май ж.б. алынатын шикізатты білу; 8.2.8.3. ешкі сүті алынатын шикізатты білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен ағымдық өзін-өзі бақылауын жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3. шошқа фемасында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.4. мал шаруашылығында атқарған жұмыс жөнінде ауызша есеп беру; 8.3.1.5. мал шаруашылығы фермасында қауіпсіздік ережелерін сақтау

3) 9-сынып

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту 9.1.1.2 пән ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге және суреттеуге тырысу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп пен сыртқы бейненің, түйіндеме мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеудің маңыздылығын түсіну
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
2 Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 ел ауылшаруашылығында ірі мүйізді мал өсірудің мағынасын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	9.2.3.1 мал шаруашылығын білу: ірі мүйізді мал (сиыр, бұзау, бұқалар) ; 9.2.3.2. әңгімелесу барысында ірі мүйізді малдың күтімін саралау және жұмыс жоспарын құру 9.2.3.3 мал шаруашылығындағы жұмыстар реттілігін білу 9.2.3.4 малдарды күту барысындағы қауіпсіздік техникасын, санитария және жеке гигиена ережелерін білу; 9.2.3.5 ірі мүйізді малдың түрлерін білу (сиыр, бұқалар, әр жастағы төлдер); 9.2.3.6 ірі мүйізді мал түрлерін бөлек бағу ережелерін білу; 9.2.3.7 сиырдың сыртқы құрылымын, ірі мүйізді малдың кейбір ерекшеліктерін білу; 9.2.3.8 сиыр қорасы сүт фермасының негізгі жайы екені жөнінде түсінік (бұзау жайлары, жаңа туған бұзауларға арналған торлар)
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	9.2.5.1 ірі мүйізді малға жемшөп дайындаудың ережелерін білу; 9.2.5.2 сиыр азығының түрлері мен сипаттамасын білу ( ірі, шырынды, құнарландырылған, техникалық өндірістің дән қалдықтары, қоспалы жем)
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	9.2.8.1 мал шаруашылығында өнім алу технологиясын білу; 9.2.8.2 сиыр сүтінен жасалынатын өнімдерді білу (ірімшік, кілегей,сары май, айран, иогурт, ұлттық өнімдер)
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 өз бетінше жануарларға күтім жасау; 9.3.1.2 сиыр және бұзау қораларын тазалауға қатысу; 9.3.1.3. санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 9.3.14. өз бетінше немесе мұғалімнің көмегімен азықтандыру рационын құрастыру; 9.3.1.5 қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 пән ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге және суреттеуге тырысу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп пен сыртқы бейненің, түйіндеме мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеудің маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 ауыл шаруашылығы жұмысшыларының негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 ел ауылшаруашылығында ірі мүйізді мал өсірудің мағынасын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	9.2.3.7 сиырдың сыртқы құрылымын, ірі мүйізді малдың кейбір ерекшеліктерін білу; 9.2.3.8 сиыр қорасы сүт фермасының негізгі жайы екені жөнінде түсінік (бұзау жайлары, жаңа туған бұзауларға арналған торлар) ; 9.2.3.9 жеке шаруа қожалығындағы және фермерлік шаруашылықтағы сиыр қораларының құрылымы мен жабдықтарын білу; 9.2.3.10 фермерлік шаруашылықтағы жуу және сүт бөлімшелері, машина бөлімшелері жөнінде түсінік; 9.2.3.11 ұжымдық шаруашылықтағы жемшөп дайындауға арналған қосалқы жайлар, қи сақтағыштар, мал азығын сүрлейтін шұңқыр, траншеялар, ірі жем-шөп сақтау алаңдары жөнінде түсінік; 9.2.3.12 сиырларды қорада бағу жағдайларын білу, қора жабдықтары; 9.2.3.13 астауларды тазалау ережелерін және тазалау құрал-саймандарын білу; 9.2.3.14 қораларды, өткелдерді, астауларды тазалау, жем-шөп тарату, сиырларды серуен алаңына немесе жайылымға шығару барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 9.2.3.15қораны қидан тазалау, қиды өткелге тастау, қиды қисақтағышқа шығару, таза төсеніштерді жаю бойынша практикалық жұмыстар орындау; 9.2.3.16 сиырды тазарту ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.17 сиыр қорасын тазалау ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.18 сиыр қорасын қысқа дайындау ережелерін білу
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	9.2.5.1 ірі мүйізді малға жемшөп дайындаудың ережелерін білу; 9.2.5.2 сиыр азығының түрлері мен сипаттамасын білу ( ірі, шырынды, құнарландырылған, техникалық өндірістің дән қалдықтары, қоспалы жем) ; 9.2.5.3 сабанды, жемдік тамыржемісер мен бақшалықтарды қолмен турау тәсілдерін білу; 9.2.5.4. жемшөпті булау (сабанды турау, қайнақ суға қайнату, ұн немесе кебек себу) ; 9.2.5.5. ірі және шырынды азықтарды концентратармен араластыру ережелерін білу
	2.7 Үй жануарларын өсіру	9.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру ерекшеліктерін білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	9.2.8.1 мал шаруашылығында өнім алу технологиясын білу; 9.2.8.2 сиыр сүтінен жасалынатын өнімдерді білу (ірімшік, кілегей,сары май, айран, иогурт, ұлттық өнімдер)
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	9.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін және жемшөпті өңдеуге арналған құрылғылар түрлерін білу; 9.2.9.1 мал шаруашылығында еңбекті көп қажет ететін жұмыстар жайлы білу; 9.2.9.2 қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 өз бетінше жануарларға күтім жасау; 9.3.1.2. сиыр және бұзау қораларын тазалауға қатысу; 9.3.1.3. санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 9.3.14. өз бетінше немесе мұғалімнің көмегімен азықтандыру рационын құрастыру; 9.3.1.5. қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 пән ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге және суреттеуге тырысу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп пен сыртқы бейненің, түйіндеме мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеудің маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 ауыл шаруашылығы жұмысшыларының негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 ел ауылшаруашылығында ірі мүйізді мал өсірудің мағынасын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	9.2.3.1 жеке шаруа қожалығындағы және фермерлік шаруашылықтағы сиыр қораларының құрылымы мен жабдықтарын білу; 9.2.3.2 фермерлік шаруашылықтағы жуу және сүт бөлімшелері, машина бөлімшелері жөнінде түсінік; 9.2.3.3 ұжымдық шаруашылықтағы жемшөп дайындауға арналған қосалқы жайлар, қи сақтағыштар, мал азығын сүрлейтін шұңқыр, траншеялар, ірі жем-шөп сақтау алаңдары жөнінде түсінік; 9.2.3.4 сиырларды қорада бағу жағдайларын білу, қора жабдықтар; 9.2.3.5 астауларды тазалау ережелерін және тазалау құрал-саймандарын білу; 9.2.3.6 қораларды, өткелдерді, астауларды тазалау, жем-шөп тарату, сиырларды серуен алаңына немесе жайылымға шығару барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 9.2.3.7 қораны қидан тазалау, қиды өткелге тастау, қиды қисақтағышқа шығару, таза төсеніштерді жаю бойынша практикалық жұмыстар орындау; 9.2.3.8 сиыр қораны тазалау ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.9 сиырды тазарту ережелері мен реттілігін білу 9.2.3.10 сиыр қорасын қысқа дайындау ережелерін білу; 9.2.3.11 тамбурларды жылылау, шеткі қақпаларды және олардың есіктерін қолдану тәсілдерін білу 9.2.3.12 ферма аумағындағы жолдарды қардан тазалау
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	9.2.5.1 сабанды, жемдік тамыржемісер мен бақшалықтарды қолмен турау тәсілдерін білу; 9.2.5.2. жемшөпті булау (сабанды турау, қайнақ суға қайнату, ұн немесе кебек себу) ; 9.2.5.3. ірі және шырынды азықтарды концентратармен араластыру ережелерін білу; 9.2.5.4. жемдік тамыржемістерді жуу, асқабақ пен қарбыз жемістерін ұсақтау; 9.2.5.5. күнжара мен кебу жомды азықтандыруға дайындау, жемдік гранулаларды дайындау
	2.7 Үй жануарларын өсіру	9.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру ерекшеліктерін білу; 9.2.7.2 ірі мүйізді малдың жасы мен тұқымын анықтау; 9.2.7.3 ірі мүйізді малды өсіру жағдайларын білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	9.2.8.1 мал шаруашылығында өнім алу технологиясын білу; 9.2.8.2 сиыр сүтінен жасалынатын өнімдерді білу (ірімшік, кілегей,сары май, айран, иогурт, ұлттық өнімдер) ;
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	9.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін және жемшөпті өңдеуге арналған құрылғылар түрлерін білу; 9.2.9.2 мал шаруашылығында еңбекті көп қажет ететін жұмыстар жайлы білу; 9.2.9.3 қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.4 жемшөп дайындауды, таратуды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.5 сиыр қорадан қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.6 құнарландырылған жемшөп дайындау машиналары түрлерін білу (дән ұстқыштар, құрама жем әзірлеу жабдықтары)
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 өз бетінше жануарларға күтім жасау; 9.3.1.2 сиыр және бұзау қораларын тазалауға қатысу; 9.3.1.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 9.3.14 өз бетінше немесе мұғалімнің көмегімен азықтандыру рационын құрастыру; 9.3.1.5 қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 пән ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге және суреттеуге тырысу
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	9.1.2.1 жұмысқа орналасу барысындағы тәртіп пен сыртқы бейненің, түйіндеме мен жұмысқа қабылдау жөнінде арызын рәсімдеудің маңыздылығын түсіну; 9.1.2.2 ауыл шаруашылығы жұмысшыларының негізгі құқықтары мен міндеттерін, еңбекті қорғау және еңбек шартын білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.3.1 сұрақтар бойынша және өз бетінше тапсырманы бағдарлай білу; 9.1.3.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетінше жұмыс жоспарын құру; 9.1.3.3 құрал-саймандармен және жабдықтармен жұмыс қауіпсіздігі ережелерін, жұмысты орындау барысындағы санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	9.2.1.1 ел ауылшаруашылығында ірі мүйізді мал өсірудің мағынасын білу; 8.2.1.2 мал шаруашылығының жеке және өнеркәсіптік даму болашағы жайлы білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	9.2.3.1 мал шаруашылығын білу: ірі мүйізді мал (сиыр, бұзау, бұқалар) ; 9.2.3.2. әңгімелесу барысында ірі мүйізді малдың күтімін саралау және жұмыс жоспарын құру; 9.2.3.3. мал шаруашылығындағы жұмыстар реттілігін білу; 9.2.3.4. малдарды күту барысындағы қауіпсіздік техникасын, санитария және жеке гигиена ережелерін білу; 9.2.3.5 ірі мүйізді малдың түрлерін білу (сиыр, бұқалар, әр жастағы төлдер) ; 9.2.3.6 ірі мүйізді мал түрлерін бөлек бағу ережелерін білу; 9.2.3.7 сиырдың сыртқы құрылымын, ірі мүйізді малдың кейбір ерекшеліктерін білу; 9.2.3.8 сиыр қорасы сүт фермасының негізгі жайы екені жөнінде түсінік (бұзау жайлары, жаңа туған бұзауларға арналған торлар) ; 9.2.3.9 жеке шаруа қожалығындағы және фермерлік шаруашылықтағы сиыр қораларының құрылымы мен жабдықтарын білу; 9.2.3.10 фермерлік шаруашылықтағы жуу және сүт бөлімшелері, машина бөлімшелері жөнінде түсінік; 9.2.3.11 ұжымдық шаруашылықтағы жемшөп дайындауға арналған қосалқы жайлар, қи сақтағыштар, мал азығын сүрлейтін шұңқыр, траншеялар, ірі жем-шөп сақтау алаңдары жөнінде түсінік; 9.2.3.12 сиырларды қорада бағу жағдайларын білу, қора жабдықтары; 9.2.3.13 астауларды тазалау ережелерін және тазалау құрал-саймандарын білу; 9.2.3.14 қораларды, өткелдерді, астауларды тазалау, жем-шөп тарату, сиырларды серуен алаңына немесе жайылымға шығару барысында қауіпсіздік ережелерін білу; 9.2.3.15 қораны қидан тазалау, қиды өткелге тастау, қиды қисақтағышқа шығару, таза төсеніштерді жаю бойынша практикалық жұмыстар орындау; 9.2.3.16 сиыр қораны тазалау ережелері мен реттілігін білу; 9.2.3.17 сиырды тазарту ережелері мен реттілігін білу 9.2.3.18 сиыр қорасын қысқа дайындау ережелерін білу; 9.2.3.19 жаңа туған бұзауды күту ережелерін білу; 9.2.3.20 бұзауды өмірінің алғашқы 10 күнінде азықтандыру, уыз ішкізу, ішкізгеннен кейін бұзауды сүрту ережелерін білу; 9.2.3.21 бұзауларды қысқы уақытта бағу, бұзау қорасында қажетті жағдайларды жасау ережелерін білу; 9.2.3.22 төлдерді серуендету ережелерін білу 9.2.3.24 тамбурларды жылылау, шеткі қақпаларды және олардың есіктерін қолдану тәсілдерін білу; 9.2.3.25 ферма аумағындағы жолдарды қардан тазалау
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	9.2.5.1 ірі мүйізді малға жемшөп дайындаудың ережелерін білу; 9.2.5.2 сиыр азығының түрлері мен сипаттамасын білу ( ірі, шырынды, құнарландырылған, техникалық өндірістің дән қалдықтары, қоспалы жем) ; 9.2.5.3 сабанды, жемдік тамыржемісер мен бақшалықтарды қолмен турау тәсілдерін білу; 9.2.5.4. жемшөпті булау (сабанды турау, қайнақ суға қайнату, ұн немесе кебек себу) ; 9.2.5.5. ірі және шырынды азықтарды концентратармен араластыру ережелерін білу; 9.2.5.6. жемдік тамыржемістерді жуу, асқабақ пен қарбыз жемістерін ұсақтау; 9.2.5.7. күнжара мен кебу жомды азықтандыруға дайындау, жемдік гранулаларды дайындау; 9.2.5.6 сиырды азықтандыру ерекшеліктерін білу (сауын және суалған сиырлардың азықтандыру нормалары мен рационы); 9.2.5.7 жемшөп тарату кезектілігін білу (өлшеу, бір ірі мүйізді малға берілетін тәуліктік норма)
	2.7 Үй жануарларын өсіру	9.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру ерекшеліктерін білу; 9.2.7.2 ірі мүйізді малдың жасы мен тұқымын анықтау; 9.2.7.3 ірі мүйізді малды өсіру жағдайларын білу; 9.2.7.4 өсіру үшін асыл тұқымды малды таңдау жөнінде түсінік
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	9.2.8.1 мал шаруашылығында өнім алу технологиясын білу; 9.2.8.2 сиыр сүтінен жасалынатын өнімдерді білу (ірімшік, кілегей,сары май, айран, иогурт, ұлттық өнімдер)
	2.9. Мал шаруашылығын механизациялау	9.2.9.1 ауылшаруашылық машиналары түрлерін және жемшөпті өңдеуге арналған құрылғылар түрлерін білу; 9.2.9.2 мал шаруашылығында еңбекті көп қажет ететін жұмыстар жайлы білу; 9.2.9.3 қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.4 жемшөп дайындауды, таратуды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.5 сиыр қорадан қи жинауды механизациялау тәсілдерін білу; 9.2.9.6 құнарландырылған жемшөп дайындау машиналары түрлерін білу (дән ұстқыштар, құрама жем әзірлеу жабдықтары) ; 9.2.9.7 жемшөп таратуға арналаған машиналар түрлерін білу (тракторлық және автомобильдік таратқыштар) ; 9.2.9.8 ірі, сүрлем және тамыржемісті жемшөптерді тиеуге арналған машиналарды
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 өз бетінше жануарларға күтім жасау; 9.3.1.2 сиыр және бұзау қораларын тазалауға қатысу; 9.3.1.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 9.3.14 өз бетінше немесе мұғалімнің көмегімен азықтандыру рационын құрастыру; 9.3.1.5 қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлімі	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 еңбек пәнін дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, саралау
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, материалдарды өз бетінше іріктеп алу; 10.1.3.2 еңбек түрлерін салыстыру және ең қолайлысын таңдап алу; 10.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмыс жасау, жұмысты жоспарлау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 мал шаруашылығының ел экономикасындағы мағынасын түсіну
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	10.2.3.1 сиырлардың суалу және сауын кезеңдерін білу; 10.2.3.2 суалған және сауын сиырлардың азықтану рационын білу; 1 0.2.3.3 суалған сиырды және сауын сиырды азықтандыру ерекшеліктерін білу; 10.2.3.4 жемшөп таратудың кезектілігін білу; 10.2.3.5 бір сиырға тәуліктік нормасын өлшеп беруді білу; 10.2.3.6 сиыр емшегінің құрылымын білу; 10.2.3.7 сиырды қолмен сауу, сауу режимі, жылдамдық, қайта сауу, емшекті уқалау ережелерін білу; 10.2.3.8 сиырды саууға дайындау; 10.2.3.9 сиырды толықтай сауу мағынасын білу; 10.2.3.10 сиырды қолмен сауу дағдысын меңгеру 10.2.3.11 сүтті сүт өлшеуішпен өлшеу; 10.2.3.12 практикалық жұмыстар орындау: сүтті сүзу, суыту, сүт ыдысын күту
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	10.2.5.1 жануарладың денсаулығын нығайтып, жоғарғы өнім алу үшін жазғы және күзгі жайылымның мағынасын білу; 10.2.5.2 жемшөп дайындау жайдың құрылысын білу; 10.2.5.3. жануарларды азықтандыру ережелерін, рационын білу; 10.2.5.4 жемшөп құнарлылығының мағынасын білу 10.2.5.5. жемшөп бірлігінің түсінігі
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	10.2.8.1 сүт және ет өнімдерін алу технологиясын білу
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	10.2.9.1 мал шаруашылығына арналған ауылшаруашылық машиналары түрлерін ажырата білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 алған өнімдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 өз бетінше қолмен сауып үйрену; 10.3.1.3 жануарларды азықтандыру рационына сараптама жүргізу; 10.3.1.4 ірі және құнарландырылған жемшөп түрлерін анықтау; 10.3.1.5 мал шаруашылығында ажұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 еңбек пәнін дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, саралау
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, материалдарды өз бетінше іріктеп алу; 10.1.3.2 еңбек түрлерін салыстыру және ең қолайлысын таңдап алу; 10.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмыс жасау, жұмысты жоспарлау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 мал шаруашылығының ел экономикасындағы мағынасын түсіну; 10.2.1.2 Қазақстан ауылшаруашылық өндірісі дамуының негізгі бағыттарын білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	10.2.3.10 сиырды қолмен сауу дағдысын меңгеру; 10.2.3.11 сүтті сүт өлшеуішпен өлшеу; 10.2.3.12 практикалық жұмыстар орындау: сүтті сүзу, суыту, сүт ыдысын күту; 10.2.3.13 сүт ыдысын жуу және кептіру ережелерін білу, жуу құралдары; 10.2.3.14 сауыншының, арнайы киімінің жеке гигиенасы ережелерін білу; 10.2.3.15 сауыншының функционалдық міндеттерін білу
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	10.2.5.1 жануарладың денсаулығын нығайтып, жоғарғы өнім алу үшін жазғы және күзгі жайылымның мағынасын білу; 10.2.5.2 жемшөп дайындау жайдың құрылысын білу; 10.2.5.3. жануарларды азықтандыру ережелерін, рационын білу; 10.2.5.4 жемшөп құнарлылығының мағынасын білу 10.2.5.5. жемшөп бірлігінің түсінігі; 10.2.5.6 сүт ыдыстарын жуу және кептіру, сүзгіні тазалау және жуу ережелерін білу; 10.2.5.7 ыдыстарды дезинфекциялық ерітіндімен жуу ережелерін білу; 10.2.5.8 астауларды тазалау ережелерін білу
	2.7 Үй жануарларын өсіру	10.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру тәсілдерін білу; 10.2.7.2 өсіру үшін таза асыл тұқымды мал түрлерін білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	10.2.8.1 сүт және ет өнімдерін алу технологиясын білу
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	10.2.9.1 мал шаруашылығына арналған ауылшаруашылық машиналары түрлерін ажырата білу; 10.2.9.2 ауылшаруашылық машиналарымен жұмыс жасай білу; 10.2.9.3 сиырларды саууды механизациялау ерекшеліктерін білу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 алған өнімдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 өз бетінше қолмен сауып үйрену; 10.3.1.3 жануарларды азықтандыру рационына сараптама жүргізу; 10.3.1.4 ірі және құнарландырылған жемшөп түрлерін анықтау; 10.3.1.5 мал шаруашылығында ажұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 еңбек пәнін дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, саралау
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, материалдарды өз бетінше іріктеп алу; 10.1.3.2 еңбек түрлерін салыстыру және ең қолайлысын таңдап алу; 10.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмыс жасау, жұмысты жоспарлау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 мал шаруашылығының ел экономикасындағы мағынасын түсіну 10.2.1.2 Қазақстан ауылшаруашылық өндірісі дамуының негізгі бағыттарын білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	10.2.3.14 сауыншының, арнайы киімінің жеке гигиенасы ережелерін білу; 10.2.3.15 сауыншының функционалдық міндеттерін білу; 10.2.3.16 бұқашықтар мен тайыншаларды күту жайлы қажетті деректерді білу; 10.2.3.17 төлді бөлуді, бұқашықтарды бордақылауға қоюды білу; 10.2.3.18 тайыншаларды сауын малды көбейту үшін өсіру ережелерін білу; 10.2.3.19 бордақы төлді бағу ережелерін, азықтандыру нормалары мен рационын, бордақылаудың аяқталуын білу; 10.2.3.20 практикалық жұмыстарды орындау: бордақы төлдердің жайларын тазалау, жем-шөпті тұтынуға дайындау, рационы мен реттілігіне байланысты тарату, суғару; 10.2.3.21 сиырларды машинамен сауу ережелерін білу; 10.2.3.22 қолмен және механизацияланып атқарған жұмыстардың сапасын бағалау; 10.2.3.23 бұзауларды жаю, жайылымда суғару ережелерін білу; 10.2.3.24 бұзауларды жастық топқа бөлу нормативтерін білу; 10.2.3.25 бұзау қораларындағы қысқы уақыттағы жұмыстарға қойылатын негізгі талаптар; 10.2.3.26 сиырларды байлап бағу тәсілдерін білу, олардың қолданылуы; 10.2.3.27 сиырларды байламай бағу ережелерін білу, сиырлардың бокста бағылуы; 10.2.3.28 сүт фермаларындағы сумен қамту жүйесі жөнінде түсінік, сиыр қораларындағы су өткізгіш құбырлар; 10.2.3 29 автосуарғыш жайлы түсінік, автосуарғыштың құрылысы және жүрісі; 10.2.3.30 фермадағы вентиляциялық жабдықтар, канализациялық жүйе жөнінде түсінік
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	10.2.5.2 жемшөп дайындау жайдың құрылысын білу; 10.2.5.3 жануарларды азықтандыру ережелерін, рационын білу; 10.2.5.4 жемшөп құнарлылығының мағынасын білу; 10.2.5.5 жемшөп бірлігінің түсінігі; 10.2.5.6 ірі мүйізді мал төлддерінің азығын білу; 10.2.5.7 әр жастағы бұзауларды азықтандыру ережелерін білу, бұзау өміріндегі уыздық және сүүттік кезеңдер; 10.2.5.8 бұзауға сүт ішкізу сызбаларын жасау 10.2.5.9 топтық қораларға жемшөп тарату ережелерін білу, сүт бергеннен кейін бұзаулардың түрлі заттарды ему дағдыларын тию
	2.7 Үй жануарларын өсіру	10.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру тәсілдерін білу; 10.2.7.2. өсіру үшін таза асыл тұқымды мал түрлерін білу; 10.2.7.3. малды бұдандастыру жайлы түсінік; 10.2.7.4. ірі мүйізді малдың өнімділігін қалыптастыру жағдайларын білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	10.2.8.1 сүт және ет өнімдерін алу технологиясын білу
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	10.2.9.1 мал шаруашылығына арналған ауылшаруашылық машиналары түрлерін ажырата білу; 10.2.9.2 ауылшаруашылық машиналарымен жұмыс жасай білу; 10.2.9.3 сиырларды саууды механизациялау ерекшеліктерін білу; 10.2.9.4 сауын аппараттарын өз бетінше жинай білу; 10.2.9.5 сиырларды машинамен сауу барысында жұмыс қауіпсіздігі техникасын білу; 10.2.9.6 аппараттармен және аспаптармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасын сақтау
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 алған өнімдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 сауын аппараттарын өз бетінше дайындау 10.3.1.3 өз бетінше қолмен сауып үйрену; 10.3.1.4 жануарларды азықтандыру рационына сараптама жүргізу; 10.3.1.5 ірі және құнарландырылған жемшөп түрлерін анықтау; 10.3.1.6 мал шаруашылығында ажұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.3.1.7 жануарлардың өнімділігін тани білу
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 еңбек пәнін дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, саралау
	1.2 ҚРЕңбек заңнамасы және еңбек этикасы	10.1.2.1 оқу-еңбектік ұжымда кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік жөнінде ұғымның болуы; 10.1.2.3 үлкендер және құрбыластары мен бірге қызмет жасау, топта және ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.3.1 жұмысқа қажетті құрал-саймандарды, материалдарды өз бетінше іріктеп алу; 10.1.3.2 еңбек түрлерін салыстыру және ең қолайлысын таңдап алу; 10.1.3.3 технологиялық карта бойынша өз бетінше жұмыс жасау, жұмысты жоспарлау
2. Өндіргіш еңбек технологиясы	2.1 Ауылшаруашылық өндірісі жөнінде жалпы мәліметтер	10.2.1.1 мал шаруашылығының ел экономикасындағы мағынасын түсіну; 10.2.1.2 Қазақстан ауылшаруашылық өндірісі дамуының негізгі бағыттарын білу
	2.3 Үй жануарларын асырау және күту	10.2.3.1 сиырлардың суалу және сауын кезеңдерін білу; 10.2.3.2 суалған және сауын сиырлардың азықтану рационын білу; 10.2.3.3 суалған сиырды және сауын сиырды азықтандыру ерекшеліктерін білу; 10.2.3.4 жемшөп таратудың кезектілігін білу; 10.2.3.5 бір сиырға тәуліктік нормасын өлшеп беруді білу; 10.2.3.6 сиыр емшегінің құрылымын білу; 10.2.3.7 сиырды қолмен сауу, сауу режимі, жылдамдық, қайта сауу, емшекті уқалау ережелерін білу дайындау; 10.2.3.9 сиырды толықтай сауу мағынасын білу; 10.2.3.10 сиырды қолмен сауу дағдысын меңгеру; 10.2.3.11 сүтті сүт өлшеуішпен өлшеу; 10.2.3.12 практикалық жұмыстар орындау: сүтті сүзу, суыту, сүт ыдысын күту; 10.2.3.13 сүт ыдысын жуу және кептіру ережелерін білу, жуу құралдары; 10.2.3.14 сауыншының, арнайы киімінің жеке гигиенасы ережелерін білу; 10.2.3.15 сауыншының функционалдық міндеттерін білу; 10.2.3.16 бұқашықтар мен тайыншаларды күту жайлы қажетті деректерді білу; 10.2.3.17 төлді бөлуді, бұқашықтарды бордақылауға қоюды білу; 10.2.3.18 тайыншаларды сауын малды көбейту үшін өсіру ережелерін білу; 10.2.3.19 бордақы төлді бағу ережелерін, азықтандыру нормалары мен рационын, бордақылаудың аяқталуын білу; 10.2.3.20 практикалық жұмыстарды орындау: бордақы төлдердің жайларын тазалау, жем-шөпті тұтынуға дайындау, рационы мен реттілігіне байланысты тарату, суғару; 10.2.3.21 сиырларды машинамен сауу ережелерін білу; 10.2.3.22 қолмен және механизацияланып атқарған жұмыстардың сапасын бағалау; 10.2.3.23 бұзауларды жаю, жайылымда суғару ережелерін білу; 10.2.3.24 бұзауларды жастық топқа бөлу нормативтерін білу; 10.2.3.25 бұзау қораларындағы қысқы уақыттағы жұмыстарға қойылатын негізгі талаптар; 10.2.3.26 сиырларды байлап бағу тәсілдерін білу, олардың қолданылуы; 10.2.3.27 сиырларды байламай бағу ережелерін білу, сиырлардың бокста бағылуы; 10.2.3.28 сүт фермаларындағы сумен қамту жүйесі жөнінде түсінік, сиыр қораларындағы су өткізгіш құбырлар; 10.2.3 29 автосуарғыш жайлы түсінік, автосуарғыштың құрылысы және жүрісі; 10.2.3.30 фермадағы вентиляциялық жабдықтар, канализациялық жүйе жөнінде түсінік; 10.2.3.31 жайылым түрлерін білу: шалғындар, құрғақ сай-салалар, орманды жайылымдар; 10.2.3.32 жайылымның ерікті және айдау жүйесі, табиғи және дақылды жайылымдар жайлы білу; 10.2.3.33 малдарды жайылымға айдап шығару тәртібін білу
	2.5 Үй жануарларына жем-шөп дайындау және оларды азықтандыру	10.2.5.1 жануарладың денсаулығын нығайтып, жоғарғы өнім алу үшін жазғы және күзгі жайылымның мағынасын білу; 10.2.5.2 жемшөп дайындау жайдың құрылысын білу; 10.2.5.3. жануарларды азықтандыру ережелерін, рационын білу; 10.2.5.4 жемшөп құнарлылығының мағынасын білу; 10.2.5.5. жемшөп бірлігінің түсінігі; 10.2.5.6. ірі мүйізді мал төлддерінің азығын білу; 10.2.5.7. әр жастағы бұзауларды азықтандыру ережелерін білу, бұзау өміріндегі уыздық және сүүттік кезеңдер; 10.2.5.8 бұзауға сүт ішкізу сызбаларын жасау; 10.2.5.9. топтық қораларға жемшөп тарату ережелерін білу, сүт бергеннен кейін бұзаулардың түрлі заттарды ему дағдыларын тию; 10.2.5.10 сүт ыдыстарын жуу және кептіру, сүзгіні тазалау және жуу ережелерін білу; 10.2.5.11 ыдыстарды дезинфекциялық ерітіндімен жуу ережелерін білу; 10.2.5.12 астауларды тазалау ережелерін білу
	2.7 Үй жануарларын өсіру	10.2.7.1 ірі мүйізді малды өсіру тәсілдерін білу; 10.2.7.2. өсіру үшін таза асыл тұқымды мал түрлерін білу; 10.2.7.3. малды бұдандастыру жайлы түсінік; 10.2.7.4. ірі мүйізді малдың өнімділігін қалыптастыру жағдайларын білу
	2.8 Мал шаруашылығы және құс шаруашылығы өнімдері	10.2.8.1 сүт және ет өнімдерін алу технологиясын білу
	2.9 Мал шаруашылығын механизациялау	10.2.9.1 мал шаруашылығына арналған ауылшаруашылық машиналары түрлерін ажырата білу; 10.2.9.2 ауылшаруашылық машиналарымен жұмыс жасай білу; 10.2.9.3 сиырларды саууды механизациялау ерекшеліктерін білу; 10.2.9.4 сауын аппараттарын өз бетінше жинай білу; 10.2.9.5 сиырларды машинамен сауу барысында жұмыс қауіпсіздігі техникасын білу; 10.2.9.6 аппараттармен және аспаптармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасын сақтау
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 алған өнімдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 сауын аппараттарын өз бетінше дайындау; 10.3.1.3 өз бетінше қолмен сауып үйрену; 10.3.1.4 жануарларды азықтандыру рационына сараптама жүргізу; 10.3.1.5 ірі және құнарландырылған жемшөп түрлерін анықтау; 10.3.1.6 мал шаруашылығында ажұмыс істеу; барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.3.1.7 жануарлардың өнімділігін тани білу

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
13-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Омарташылық" оқу пәнінің мазмұны

117. "Кәсіби еңбекке баулу. Омарташылық" профилі бойынша бағдарлама төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек пәнін дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы".

118. "Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер;

2) ара ұясы, омарталық құрал-саймандар және омарталық құрылыстар;

3) шеберханадағы және омартадағы жұмыс қауіпсізідігінің ережелері;

4) еңбекті қорғау және еңбек заңнамасы;

119. "Еңбек пәнін дайындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) ара жанұясының биологиясы;

2) омартадағы көктемгі жұмыстар;

3) омартадағы жазғы жұмыстар;

4) омартадағы күзгі жұмыстар;

5) аралардың қысқы күтімі;

6) жемшөп базасы және тозаңдату;

7) омарта өнімін алу, оның сақтау және өңдеу;

8) аралардың аурулары, жаулары және зиянкестері;

9) ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы;

10) қолданбалы-декоративтік шығармашылық

120. "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы.

121. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу; 7.1.1.3 омарташы кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 арнайы және техникалық терминологияны түсіну және өз сөзінде қолдану	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 араларға күтім көрсету барысында технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.4 ағаш ұсталық технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.5 жұмыс орнын өз бетінше ұйымдастыру	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар тарихы мен мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге ұмтылыс жасау; 9.1.1.3 өндірістік омартады еңбекті ұйымдастыру негіздері жөнінде ұғымдардың; 9.1.1.4 өз басының ерекшеліктерін кәсіби талаптармен үйлестіре білу; 9.1.1.5 араларға күтім көрсету және ағаш ұсталық жұмыстары барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ҚРауылшаруашылығын дамытудағы омарташылықтың мағынасын түсіну; 10.1.1.3 кәсіби тұрғыда ғы өз шешімін көрсете білу; 10.1.1.4 еңбек дағдысына заманауи өмірдің қажетті жағдайы ретінде қарауды әдетке айналдыру; 10.1.1.5 еңбек заттарын дайындау барысында материалдардың қасиеттерін ескеру
1.2. Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.2.1 араларұяларының эволюциясы жөнінде ұғым; 7.1.2.2 ағаш қуысындағы ұяны(борть), колода және сапетканы ажырата білу; 7.1.2.3 жақтаулы ұяның тарихын білу; 7.1.2.4 жақтаулы ұяның құрылысы жөнінде ұғым; 7.1.2.5 ұялық жақтаудың құрылысын білу; 7.1.2.6 омарталық сымның міндетін білу; 7.1.2.7 ұялық жақтауға сым тартуға арналған құрылғының құрылысын білу; 7.1.2.8 бос балауыздыңміндетін білу; 7.1.2.9 ұяға арналған жастық және кенепше жайлы ұғым; 7.1.2.10 омарталық қашаудың құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.11 булы балауыз еріткіштіңқұрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.12 омарташының арнайы киімін білу; 7.1.2.13 балауыз жақтауларын салуға арналған жәшік пен омарташының жұмыс жәшігі құрылымын ажырата білу; 7.1.2.14 омарта шанышқысы мен омарта пышағының құрылымы мен міндетін білу; 7.1.2.15 түтіндеткіштің міндеті жайлы ұғым; 7.1.2.16 балауыз жақтауларынашуға арналған вананың құрылымын білу; 7.1.2.17 бал шайқауыштың құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.18 бал сүзгісінің құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.19 араның су ішетін астаулары жөнінде мәліметтер; 7.1.2.20 араларды көшіретін платформаның міндетін түсіну; 7.1.2.21 аралар қыстауының құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.22 ұялар мен жақтауларды жасауға арналған ағаш материалдардың атаулары мен қасиеттерін білу; 7.1.2.23 бұрғылайтын үстел білдегінің құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.24 жұқа қол арасының құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.25 тегістеуіш тері және оның міндетін білу	8.1.2.1 екі корпусты ұяның құрылымын білу; 8.1.2.2 жатақ ұяларды ажырата білу, олардың құрылысының ерекшеліктерін білу; 8.1.2.3 араларды көшіруге арналған жәшіктердің құрылысы жайлы мәліметтер; 8.1.2.4 аралар ұяларын бояйтын түстерді білу; 8.1.2.5 ұялық жақтаулардың топтамасын білу; 8.1.2.6 жеңіл қоршамалардың құрылымымдарымен танысу; 8.1.2.7 аталық бос балауыздар жөнінде түсінік; 8.1.2.8 ұяларды жылытатын материалдар түрлері жайлы мәліметтер; 8.1.2.9 омарта қашауларының құрылымы жөнінде мәліметтер; 8.1.2.10 аралармен жұмыс істегенде киетін жейделер, шлемдер және қолғаптар үлгілері жайлы ұғым; 8.1.2.11 ұялық шымылдықтың міндеті мен қолдануын білу; 8.1.2.12 омарта шөткесінің міндетін білу; 8.1.2.13 түтіндеткіштің құрылымын білу; 8.1.2.14 бос балауызды ұя жақтауындағы сымға бекіту саймандарын ажырата білу; 8.1.2.15 төрт жақтаулы балшайқауыштың құрылымын білу; 8.1.2.16 тескіштің құрылымы және міндетімен танысу; 8.1.2.17 омарта арбасының құрылысы жайлы түсінік; 8.1.2.18 ұяшықтар төбешіктерініңміндетін білу; 8.1.2.19 бақылау ұяшығындағы таразының міндетін түсіну; 8.1.2.20 қыстаудың құрылысы мен сипаттамасын білу; 8.1.2.21 омарта платформаларының түрлері жайлы мәліметтер; 8.1.2.22 бұрғылар құрылымы мен түрлерін білу; 8.1.2.23 егеулерді кертіктері бойынша ажырата білу; 8.1.2.24 ағаш желімінің негізгі түрлері мен қасиетін білу; 8.1.2.25 бекіткіш бұйымдардың түрлерін анықтау; 8.1.2.26 қол бұрғысының айналдырғыш аспабы құрылысын түсіну; 8.1.2.27 қол араларды ажырата білу: түрлерін, құрылымы мен міндетін	9.1.2.1 көпкорпусты ұяның, дүкен жалғамаларының құрылысын білу; 9.1.2.2 ұябекіткіштерінің құрылысы жайлы білу; 9.1.2.3 көпкорпусты ұяның ұялық жақтаулары мен дүкен жалғамаларын ажырата білу; 9.1.2.4 жақтаулар ұстағыштарының құрылымын білу; 9.1.2.5 балауыздың майдагерлік (кустарный) өндірісіне арналған ойғыш білдектердің құрылсы жайлы білу; 9.1.2.6 тозаң ұстағыштың құрылымын білу; 9.1.2.7 аналық тор мен аналық қалпақшаның міндетін білу; 9.1.2.8 араларға арналған төбе жемсалғыштардың құрылымын білу; 9.1.2.9 ұяларды жылытатын материалдар жайлы мәліметтер; 9.1.2.10 ара үйірін шешуге арналағн жабдықтар жайлы білу; 9.1.2.11 күн балауызерітікішінің құрылымы мен міндетін білу; 9.1.2.12 түтіндеткіштің жанармайы түрлері менқасиеттерін білу; 9.1.2.13 араларды тексеруге арналған шатырдың құрылысын білу; 9.1.2.14 ұя көтергіштерінің құрылысы жайлы мәліметтер; 9.1.2.15 бал шайқауыштың топтамасын жақтаулар саны бойынша білу; 9.1.2.16 хордалық және радиандық бал шайқауыштарды ажырата білу; 9.1.2.17 балды сақтауға және тасымалдауға арналған ыдыстар жайлы мәліметтер; 9.1.2.18 қыстаулар түрлерін білу; 9.1.2.19 көшпенді вагон құрылымын білу; 9.1.2.20 ағаш материалын сақтау ережелерін білу, кептірудің тәсілдері мен мақсаты; 9.1.2.21 ағаш жонғыш білдектің құрылымын және міндетін білу; 9.1.2.22 қол электр құралының түрлері, құрылымы және қолданылуын білу; 9.1.2.23 тегістегіштің міндетін түсіну; 9.1.2.24 ағаш өңдеу білдектерінің негізгі түрлерін, міндеттерін білу; 9.1.2.25 ағашқа арналаған лактардың негізгі түрлері мен қасиеттерін білу; 9.1.2.26 негізгі араланатын материалдарды белгілеу; 9.1.2.27 жалпақ материалдардың сипаттамаларын білу (ДВП, ДСП, шере(фанера))	10.1.2.1 бақылау ұяның құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.2 некелік ұяның құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.3 ұялардың жылы және суық күндердегі ерекшеліктерін білу; 10.1.2.4 секциялы бал алу үшін балауыз жақтаулары жайлы білу; 10.1.2.5 у жинағыш жақтаулар жайлы білу; 10.1.2.6 араларды алшақтатқыштың құрылымы мен міндетін білу; 10.1.2.7 балауыздардың өндірістік өндірілуі жөнінде жалпы түсінік; 10.1.2.8 электр күшейткіштің құрылымы және жұмыс істеу қағидасын білу; 10.1.2.9 бөлгіш тордың құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.10 балауыздық жақтауларды басып шығаруға арналған бу және электр пышақтардыңқұрылысы жөнінде жалпы түсінік; 10.1.2.11 балауыздық жақтауларды басып шығаруға арналған білдектердің құрылымы жөнінде мәліметтер 10.1.2.12 қысуға арналған білдектің құрылысы жөнінде түсінік; 10.1.2.13 электр бал шайқауыштың құрылымын білу; 10.1.2.14 бағдарламалық басқаруы бар бал шайқауыштар жайлы түсінік; 10.1.2.15 бал тұндырғыштардың құрылымымен танысу; 10.1.2.16 балды кристалсыздандыру камераларының құрылымын түсіну; 10.1.2.17 балауыз еріткіш пен балауыз престегіштің құрылымы жөнінде түсінік; 10.1.2.18 аналық араларды жасанды шығаруға арналаған жабдықтар мен құралдарды білу; 10.1.2.19 ара павильонының құрылысы жөнінде түсінік; 10.1.2.20 кептіру камераларының құрылымын білу; 10.1.2.21 фанера, ДСП, ДВП кесудің ерекшеліктерін білу; 10.1.2.22 жұқа ара білдегінің құрылымы мен жұмыс істеу қағидасын білу
1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	7.1.3.1 омарта қашауымен балауыздарды кесу және ұя жақтауларын тазалау барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.2 омартадағы тәртіп ережелері жөнінде түсінік; 7.1.3.3 ұсталық қол құрал-саймандармен жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.4 бұрғы білдегімен қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау	8.1.3.1 қол бұрғысымен және айналдыратын аспаппен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 8.1.3.2 омарта шанышқысымен балауыз жақтауларын шығару барысында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 8.1.3.3 бал шайқауышпен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін білу; 8.1.3. 3 бу балауыз еріткішін қолданған кезде қауіпсіз жұмыс істеу ерекшеліктерін білу	9.1.3.1 электрленгенқол құрал-саймандарымен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.1.3.2 ішінде аралары бар ұяларды көшірген кезде қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерінің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 айналатын кассеталары бар бал шайқауышпен жұмыс істеу барысындақауіпсіздік техникасы ережелерін білу; 9.1.3.4 түтіндеткішті жағу және қолдану барысында өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау	10.1.3.1 жұқа ара білдегімен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.1.3.2 электр қауіпсізідігі талартарын сақтау; 10.1.3.3 бояу жұмыстарын жүргізген кезде желдету режимін сақтау; 10.1.3.4 бал салынған ыдыстарды тасымалдаған кезде қапуіпсіз тәсілдердің ерекшеліктерін білу; 10.1.3.5 араларды дәрілік препараттармен өңдеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	7.1.4.1 шеберханада қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін түсіну; 7.1.4.2 омартадағы тәртіп ережелерін түсіну; 7.1.4.3 жұмыс уақыты және демалыс уақыты жөнінде ұғымды түсіну	8.1.4.1 шеберханада және омартада өндірістік жұмыс барысындағы сақтық шараларын, жарақаттанушылықтың алдын-алу шараларын, себептерін білу; 8.1.4.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын қолдану ережелерін білу; 8.1.4.3 ҚРеңбек заңнамасы жайлы түсінік	9.1.4.1 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттері, еңбекті қорғау және еңбектік келісім шарт жайлы білу; 9.1.4.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, еңбек тапсырмасын орындау жауапкерілігі, материалдық жауапкершілік жөніндегі ұғымдарды түсіну; 9.1.4.3 өрт болған жағдайда эвакуациялық жоспарға бағдарлана білу	10.1.4.1 ҚРомарташылық туралы заңымен танысу; 10.1.4.2 омарташылықта және ағаш өңдеуде еңбекті қорғауды ұйымдастыру жұмыстарын түсіну; 10.1.4.3 еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиена негіздерін білу; 10.1.4.4 шеберханада және омартада өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау

2) 2-бөлім "Еңбек пәнін дайындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1. Ара жанұясының биологиясы	7.2.1.1 ара жанұясының құрамын білу; 7.2.1.2 сыртқы бейнесі бойынша аталық, аналық және жұмысшы араны тани білу; 7.2.1.3 аталық, аналық және жұмысшы араның рөлін білу; 7.2.1.4 араның сыртқы құрылысын білу; 7.2.1.5 аралардың құрылыс-жайларыжөнінде түсінік; 7.2.1.6 балуыздардағы ұяшықтардың пішіні жөнінде түсінік; 7.2.1.7 аралардың балауыз шығаруы жөнінде түсінік; 7.2.1.8 аралар ұясы және өсіп көбеюі жөнінде түсінік; 7.2.1.9 ара жанұясының жыл бойғы өмірі жөнінде жалпы түсінік	8.2.1.1 аралар арасында жасына қарай міндеттердің бөлінуі жайлы түсінік ; 8.2.1.2 ара денесінің құрылысын білу (басы, кеудесі, іші, аяқтары, қанаттары); 8.2.1.3 ара бізгегінің құрылысы және шағуы жайлы түсінік; 8.2.1.4 балауыз жақтауындағы ашық және жабық өсіп көбеюді тани білу; 8.2.1.5 балауыз жақтауындағы ұяшықтардың негізгі түрлерін аырата білу; 8.2.1.6 аралардың балауыз шығаруының басталуы белгілерін білу; 8.2.1.7 аралардың балшырынжинау үдерісі жөнінде түсінік; 8.2.1.8 жұмысшы араның даму кезеңдерін білу; 8.2.1.9 ара жанұясының жыл бойғы өмірінің тәртібімен танысу	9.2.1.1 жұмысшы аралардың ұялық және ұшқыш болып бөлінуі жайлы түсінік; 9.2.1.2 жас аралардың бағдарлы ұшып шығуы жайлы түсінік; 9.2.1.3 аталық, аналық және жұмысшы араның өмірлерінің ұзақтығы жөнінде мәліметтер; 9.2.1.4 араның ас қорыту органдарының жүйесі жөнінде түсінік; 9.2.1.5 араның тыныс алу және қан айналым органдарын зерделеу; 9.2.1.6 араның және аталық араның өсіп көбеюін тани білу; 9.2.1.7 өтпелі, бүйірлі, балды ұяшықтарды, олардың міндетін ажырата білу; 9.2.1.8 аралардың балауыз шығаруына әсер ететін факторларды білу; 9.2.1.9 аралардың балшырынды балға айналдыру үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.1.10 аралардың балтозаңды дайындау үдерісі жайлы; 9.2.1.11 аралардың тірішілік әрекетінің мерзімділіктігін білу	10.2.1.1 ұрғашы арадан аналық араның пайда болу себептері мен белгілерін білу; 10.2.1.2 ұрғашылық жанұяның пайда болу себептерін білу; 10.2.1.3 дөңес өсіп көбеюді тани білу; 10.2.1.4 араның иіс сезу, сезіну, есту органдары жайлы түсінік; 10.2.1.5 араның сілекей бездері жөнінде түсінік; 10.2.1.6 араның есту, көру, сезіну, иіс сезу органдарының құрылысы және функциялары жөнінде түсінік; 10.1.2.7 араның дабыл қақыш жүйесі жөнінде білу (араның биі) ; 10.1.2.8 араның қозғалысы мен ұшуы жөнінде мәліметтерді білу; 10.1.2.9 аналық сүт жөнінде түсінік; 10.1.2.10 аналық араларды шығару және ауыстыру жөнінде мәліметтер; 10.1.2.11 ұрықты (тұқымдалғыш) және ұрықсыз аналық араларды ажырата білу
2.2. Омартадағы көктемгі жұмыстар	7.2.2.1 аралардың қыстаудан шығу мерзімдерін білу; 7.2.2.2 су ішетін астаудың орнатылуын білу; 7.2.2.3 түтіндеткіш жанармайын дайындау; 7.2.2.4 аралардың көктемгі ұшып өтуі жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.5 аралар жанұясының көктемгі тексерісі жөнінде түсінік; 7.2.2.6 ұяларды тазалаудың алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.2.7 ұяларды жуу; 7.2.2.8 ұяларды кептіріп қою; 7.2.2.9 ұяларды дезинфекциялау жөнінде түсінік; 7.2.2.10 аралар жанұяларын тексеру техникасы жөнінде түсінік; 7.2.2.11 аралардың көктемгі күтімі жөнінде түсінік; 7.2.2.12 ұялық жақтауға сым тартуды білу; 7.2.2.13 ескі балауыздарды кесіп тастау дағдыларын меңгеру; 7.2.2.14 балауыз жақтауларын тазалауды білу; 7.2.2.15 балауыз жақтауларынан ескі сымдарды алып тастау тәсілдерін білу; 7.2.2.16 ұялардың кеңейтілуі және ара жаұясының өсуі жайлы түсінік; 7.2.2.17 омартада құжаттарды толтыру жөнінде түсінік	8.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау жөнінде түсінік; 8.2.2.2 ұяларды көшіру және орналастыру ережелерін білу; 8.2.2.3 түтіндеткішті жағу тәсілдері жөнінде түсінік; 8.2.2.4 ара шаққанда көмек көрсете білу; 8.2.2.5 алғашқы көктемгі аралап ұшуды бақылау; 8.2.2.6 алғашқы көктемгі аралап ұшу кезіндегі аралардың іс-әрекеті жөнінде түсінік; 8.2.2.7 араларды тексеру техникасын білу; 8.2.2.8 араларды тексеруге арналған құрал-саймандарды қолдана білу; 8.2.2.9 араларды алғашқы тексеру барысында жанұяның күшін анықтау; 8.2.2.10 ұяларды балауызы мен ара желімін (прополис) бөле отырып тазалау; 8.2.2.11 ұялар мен құрал-саймандарды дезинфекциялау тәсілдерін білу; 8.2.2.12 араларды таза ұяларға көшіружайлы түсінік; 8.2.2.13 ұяларды қысқарту және жылыту тәсілдері жайлы түсінік; 8.2.2.14 жанұяларын біріктіру жөнінде; 8.2.2.15 араларды көктемгі азықтандырудың себептерін білу; 8.2.2.16 аралар ұяларын балауыз жақтауларымен кеңейту тәсілдерін білу; 8.2.2.17 бос балауызды ұялық жақтаудағы сымға бекіту тәсілдерін білу	9.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын алаңға қойылатын талаптарды білу; 9.2.2.2 арларды қыстаудан шығаратын алаңды дайындау; 9.2.2.3 арларды қыстаудан шығара білу; 9.2.2.4 ұяларды көшіру барысында аралар сыртқа ұшып шықан жағдайда өз іс-әрекетің жайлы білу; 9.2.2.5 алғашқы аралап ұшуын бақылау барысында аралар жанұяларының жағдайын анықтау; 9.2.2.6 нашар қыстап шыққан жанұяларды анықтай білу; 9.2.2.7 түтіндеткішті жаққан кезде өрт қауіпсіздігі ережелерін білу; 9.2.2.8 араларды тексерген кезде түтіндеткішті қолдана білу; 9.2.2.9 араларды тексеру техникасын меңгеру; 9.2.2.10 араларды таза ұяларға көшіру тәсілдерін білу; 9.2.2.11 аналық араны таба білу; 9.2.2.12 алғашқы тексеру барысында жемнің саны мен сапасын анықтау; 9.2.2.13 ұяларды қысқарту және жылыту тәсілдерін білу; 9.2.2.14 аралар жанұяларын біріктіру тәсілдерін білу; 9.2.2.15 араларды көктемгі азықтандыру түрлерін білу; 9.2.2.16 бал және қант шырынын дайындау технологиясы жайлы түсінік; 9.2.2.17 араларға жемдік астауын тарату тәсілдерін білу; 9.2.2.18 ұяларды жақтаулармен кеңейту тәсілдерін білу; 9.2.2.19 жақтауларды балауыздата білу; 9.2.2.20 аралар жанұясын тексеру журналын жүргізу жайлы түсінік	10.2.2.1. арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау; 10.2.2.2 жылыжайдағы ең ерте аралап ұшып шығу жайлы түсінік; 10.2.2.3 түрлі типтегі ұяларда араларды тексеру техникасын білу; 10.2.2.4 түтіндеткішті жағу тәсілдерін білу; 10.2.2.5 түтіндеткіш жанармайының сипаттамасын білу; 10.2.2.6 аналықтары жоқ жанұяларды түзеу тәсілдері жайлы түсінік; 10.2.2.7 өсіп көбеюі бойынша аналық аралардың сапасын анықтау; 10.2.2.8 ұяны қысқарту және шектеу тәсілдерін білу; 9.2.2.9 аралар жанұяларын біріктіру тәсілдерін білу; 10.2.2.10 аралар жанұяларын күшейту тәсілдерін білу; 10.2.2.11 аралардың ұядан ұшып кету себептері жөнінде мәліметтер; 10.2.2.12 араларды азықтандыру дағдыларын меңгеру; 10.2.2.13 араларды азықтандыру тәсілдерін білу; 10.2.2.14 ұялық жақтауға сым тарту; 10.2.2.15 бос балауызды бекітудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.2.16 екінші корпустарды қою арқылы ұяларды кеңейту жөнінде түсінік; 10.2.2.17 аралар жанұяларын тексеру журналын толтыру
2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	7.2.3.1 аралар жанұяларын бал жинату үшін тасымалдауға дайындау жөнінде түсінік; 7.2.3.2 ұяларды көшіру тәсілдеріжөнінде мәліметтер; 7.2.3.3 араларды жерде және платформаларда асырау жөнінде түсінік; 7.2.3.4 аралардың үйірлену үдерісі жөнінде түсінік; 7.2.3.5 бас қолдаушы балжинау және аралар жанұясын оған дайындау жайлы түсінік; 7.2.3.6 қолдаушы балжинау жайлы түсінік; 7.2.3.7 араларды түрлі ұяларда бағу жайлы жалпы түсінік; 7.2.3.8 ұялардың негізгі түрлерінің артықшылығы мен кемшіліктері жөнінде мәліметтер; 7.2.3.9 балауыз жақтауларының айналымы жайлы түсінік; 7.2.3.10 балды айдап шығару үшін балауыз жақтауларын ұялардан таңдап алу жөнінде түсінік; 7.2.3.11 балшайқау тәсілдерін меңгеру және балшайқауыш құрал-саймандарын дайындау; 7.2.3.12 балауыз жақтауларын омарта шанышқысымен басып шығарудың алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.3.13 балшайқауышпен жұмыс істеудің алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.3.14 басты бал жинаудан кейін аралар жанұяларында жұмысшы аралар санының азаюы жөнінде түсінік	8.2.3.1 араларды тасымалдау алдында балауыз жақтауларын ұяшықтарда бекіту тәсілдерін білу; 8.2.3.2 жақтаулар сыналарының міндеті мен құрылымы жайлы түсінік; 8.2.3.3 ұялардың ұстатқышы жөнінде мәліметтер; 8.2.3.4. араларды жерде және платформаларда асыраудың артықшылығы мен кемшіліктерін білу; 8.2.3.5 аралар үйірленуінің себептері мен белгілерін білу; 8.2.3.6 үйірді тарту және шығаруға арналған құрылғылар жөнінде түсінік; 8.2.3.7 үйірді шығару тәсілдерін білу; 8.2.3.8 бас бал жинау кезінде аралардың балауыздарға мұқтаждығы жайлы мәліметтер; 8.2.3.9 араларды екі корпусты ұяларда бағу технологиясы жөнінде түсінік; 8.2.3.10 бөлгіш торды қолдану; 8.2.3.11 піскен балы бар балауыз жақтауларын анықтау; 8.2.3.12 балы бар балауыз жақтауларын таңдау тәсілдерін меңгеру; 8.2.3.13 балауыз жақтауларын омарта шанышқысымен басып шығарудың тәсілдерін меңгеру; 8.2.3.14 айналмалы кассеталары бар балшайқауышта бал шайқау технологиясын меңгеру; 8.2.3.15 басты бал жинау аяқталғаннан кейін аралар жанұяларындажұмыстың азаю себептерін білу; 8.2.3.16 корпустарды алу арқылы ұяларды қысқарту тәсілдерін білу	9.2.3.1 араларды тасымалдау алдында ұяның балауыздық жақтауларын ажырата білу; 9.2.3.2 ұялардың бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу; 9.2.3.3 ұяларды омарталық платформаларда бекіту тәсілдерін білу; 9.2.3.4 ұяларды жерде ұстағанда оларды орналастыру жөнінде түсінік; 9.2.3.5 араларды тасымалдау барысында ұяларды желдетудің мағынасын білу; 9.2.3.6 үйірлендірудің алдын-алу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.3.7 омарталық және қуыстық аналық ұяларды ажырата білу; 9.2.3.8 омартаны өсіру үшін үйірлерді қолдану жайлы түсінік; 9.2.3.9 үйірден шығып кеткен ара жанұяларынан жұмысын қабылдау жөнінде түсінік; 9.2.3.10 бұрулар арқылыаралар жанұяларын жасанды бөлу жөнінде мәліметтер; 9.2.3.11 бал жинаудың көлеміне қарай аралардың балауыздарға мұқтаждығы жайлы мәліметтер; 9.2.3.12 араларды жатақ ұяларда ұстау технологиясы жөнінде түсінік; 9.2.3.13 дүкен жалғамалары мен аралар кетіргіштерін қолдану; 9.2.3.14 көмекші аналық араларды қолдану арқылы аралар жанұясын күшейту технологиясы жайлы түсінік; 9.2.3.15 аналық араларды алмастыру себептері мен тісілдері жайлы түсінік; 9.2.3.16 балы бар жақтауларды омарташы пышағымен шығару дағдыларын меңгеру; 9.2.3.17 айналмалы кассеталары бар балшайқауышта бал шайқау технологиясын меңгеру	10.2.3.1 балауыз жақтауларын ұяларға бекіте білу; 10.2.3.2 ұялардың бөлшектерін ленталармен, ұстатқыштармен, кронштейндермен бекіту тәсілдерін білу; 10.2.3.3 ұяларды тиеуді және түсіруді жүзеге асыра білу; 10.2.3.4 араларды демдеу себептерін білу; 10.2.5. платформалардың бал жинауыштарға қарасты орналасуы жайлы түсінік; 10.2.3.6 үйірленумен күрес тәсілдері жөнінде түсінік; 10.2.3.7 үйірден шығып кеткен ара жанұяларынан жұмысын қабылдау тәсілдерін білу; 10.2.3.8 құрама бұрмаларды ұйымдастыру тәсілдерін білу; 10.2.3.9 аналақ араларды баяу аламастыру жайлы түсінік; 10.2.3.10 омартадағы селекциялық жұмыстар жайлы жалпы түсінік; 10.2.3.11 араларды көп корпусты ұяларда ұстау жайлы түсінік; 10.2.3.12 балжинауыш жанұяларын құру жайлы мәліметтер; 10.2.3.13 балы бар жақтауларды ұялардан шығару тәсілдерін меңгеру; 10.2.3.14 дүкен жалғамаларын ұялардан шешу; 10.2.3.15 айдалған жақтауларды кептіру тәсілдерін білу; 10.2.3.16 жақтауларды омарташы пышағымен шығару тәсілдерін білу; 10.2.3.17 электр балшайқауыштардың құрылымы жөнінде түсінік
2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	7.2.4.1 ұяларды қысқарту дағдыларын меңгеру; 7.2.4.2 бос корпустарды қаттау; 7.2.4.3 балауыз жақтауларын көшірме жәшіктерге орналастыру тәсілдерін білу; 7.2.4.4 араларды қыстатуға қажет жемшөп қорының мөлшерін білу; 7.2.4.5 аралардың күзгі азықтандырылуы жайлы түсінік	8.2.4.1 аралар ұяларын қысқа жиыстыру жайлы түсінік; 8.2.4.2 аралардың күзгі азықтандырылуы себептерін білу; 8.2.4.3 бос балауыз жақтауларын сақтау жөнінде түсінік; 8.2.4.4 араларды қыстату тәсілдері жайлы түсінік; 8.2.4.5 араларды қыстауға жеткізу мерзімдері жайлы түсінік	9.2.4.1 жатақ ұяларындағы ұяшықтарды қысқарту тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.2 ұяшықтарды қысқарту барысында ұялық шымылдықтарын қолдану; 9.2.4.3. аралар ұяларын қысқа жиыстыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.4 жемшөп қорын есептеу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.4.5 араларды қант шырынымен күзгі азықтандыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.6 аралардың ұрлығы жөнінде түсінік	10.2.4.1 аралардың күзгі өсірілуі жөнінде түсінік; 10.2.4.2 түрлі ұяларда ұяшықтарды қалыптастыру дағдыларын меңгеру; 10.2.4.3 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық дайындау және азық қорын толықтыру; 10.2.4.4 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық бөлу дағдыларын меңгеру; 10.2.4.5 аралары бар ұяларды қыстауға кіргізу
2.5 Аралардың қысқы күтімі	7.2.5.1 аралардың клуб ішіндегі мінез-қылықтары жөнінде жалпы түсінік; 7.2.5.2 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі жөнінде түсінік; 7.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуы жөнінде түсінік	8.2.5.1 қыстату кезінде араларды тыңдау технологиясымен танысу; 8.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру себептерін білу; 8.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуының негізгі түрлерін білу	9.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі бойынша шараларды білу; 9.2.5.2 аралар жанұяларын тыңдау тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аралардың қысқы азықтарын тарату технологиясымен таныс; 9.2.5.4 аралардың клуб ішіндегі қозғалысы жөнінде түсінік	10.2.5.1 қыстаудағы ұялардың орналасу тәртібін білу; 10.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру үшін азығын дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.3 қыстаудың температурасы мен ылғалдылығын реттеу
2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	7.2.6.1 аралардың жемшөптік базасы жайлы түсінік; 7.2.6.2 бал жинауға арналған өсімдіктер жайлы түсінік; 7.2.6.3 негізгі көктемгі бал жинауға арналған өсімдіктердің атауларын білу; 7.2.6.4 негізгі көктемгі бал жинауға арналған өсімдіктердірді гербарлық үлгілері бойынша тану; 7.2.6.5 аралардың гүлдерден шырын және тозаң жинауы жайлы жалпы түсінік; 7.2.6.6 аралардың шырыннан бал дайындауы жөнінде жалпы түсінік; 7.2.6.7 бал мен балтозаңның араның неізгі тағамы екенін білу	8.2.6.1 ара жанұясы тұтынатын азықтың мөлшері жөнінде түсінік; 8.2.6.2 мектеп ауласында өсетін бал жинауға болатын көктемгі өсімдіктерді тану; 8.2.6.3 бал жинауға арналған негізгі жазғы өсімдіктерді білу; 8.2.6.4 бал жинайтын өсімдіктердің гүлдеу мерзімдерін білу; 8.2.6.5 аралардың тозаң мен шырын жинау үдерісі жөнінде түсінік; 8.2.6.6 ара гүлтозаңы деген не екенін білу; 8.2.6.7 балаңқұртардың азығы болатын балтозаң жайлы мәліметтер; 8.2.6.8 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату үдерісінде бал араларының мағынасы жөнінде түсінік	9.2.6.1 бал жинауға арналған өсімдіктердің гүлдеу мерзімі мен өскен жері бойынша сипаттамасын білу; 9.2.6.2 өсімдіктердің балөнімділігі жайлы түсінік; 9.2.6.3 бал жинауға арналған жазғы өсімдіктерді, гүлдеу мерзімдерін білу; 9.2.6.4 шырын бөлінуіне ауа температурасының, ылғалдығының, күн сәулесінің, топырақ ылғалдығының әсері жайлы түсінік; 9.2.6.5 аралардың гүл тозаңдарынан балтозаң дайындау үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.6.6 аралардың шіре балын жинауы жөнінде түсінік; 9.2.6.7 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату телімінде омарта ұяларының орналасуы жөнінде мәліметтер .	10.2.6.1 омартаның балдық балансын құру жөнінде түсінік; 10.2.6.2 аймақтың негізгі бал жинауға арналған ауылшаруашылық өсімдіктері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.6.3 негізгі бал жинауға арналған өсімдіктердің болжамды гүлдеу мерзімдерін білу; 10.2.6.4. ерте, ортаңғы және кеш бал жинауды қамтамасыз ететін жайылымдық телімді таңдау жайлы түсінік; 10.2.6.5 омарташылықта жемшөп базасын көбейту және жақсарту тәсілдері жайлы мәліметтер; 10.2.6.6 үздіксіз бал жинау конвейері жөнінде түсінік; 10.2.6.7 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату барысында араларды иіске және аймаққа үйрету жайлы түсінік
2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	7.2.7.1 балдың пайдалы қасиеттері мен адам өміріндегі мағынасы жайлы мәліметтер; 7.2.7.2 балдың кристалдану үдерісімен танысу; 7.2.7.3 балдың органолептикалық қасиетері жөнінде мәліметтер (түр, түс, иіс); 7.2.7.4 балауыз өнімі жөнінде түсінік; 7.2.7.5 забрус деген не, және оның қасиеттері; 7.2.7.6 бу балауыз еріткішін өніммен және сумен толтыру; 7.2.7.7 балауыз қасиеттері жайлы жалпы түсінік; 7.2.7.8 балауыздың омарташылықта және әр түрлі салада қолдануы жайлы мәліметтер; 7.2.7.9 прополистің қасиеттері жөнінде түсінік; 7.2.7.10 прополисті балауыз жақтауларының бетінен алғашқы жинау дағдыларын меңгеру	8.2.7.1 балдың топтамасы жайлы түсінік 8.2.7.2 балдың пісіп жетілуі жөнінде түсінік; 8.2.7.3 балды тұндыру технологиясымен танысу; 8.2.7.4 кристалдардың өлшеміне қарай балдың кристалдану жылдамдығына әсер ететін факторларды білу; 8.2.7.5 балауыз өнімдерінің түрлерін ажырата білу; 8.2.7.6 еріткіштен алынған балауызды тазалау технологиясын білу; 8.2.7.7 балауыздың қасиеттерін білу; 8.2.7.8 бос балауыздарды өндіру жайлы түсінік; 8.2.7.9 омарта мервасы жайлы түсінік; 8.2.7.10 прополисті балауыз жақтауларының бетінен және ұяның ішкі қабырғаларынан жинау тәсілдерін білу; 8.2.7.11 прополистің емдік қасиеттері жөнінде мәліметтер	9.2.7.1 балдың ылғалдығы жөнінде мәліметтер; 9.2.7.2 балды бүрку жайлы түсінік; 9.2.7.3 балдың пісіп жетілуін қарапайым тәсілмен анықтау; 9.2.7.4 ортадан тепкіш, балауыздық және секциялық балды ажырата білу; 9.2.7.5 балдың кері кристалдану үдерісімен танысу; 9.2.7.6 балды сақтау жағдайлары жөнінде мәліметтер; 9.2.7.7 күн еріткішінде бадауызды алу технологиясы жөнінде түсінік; 9.2.7.8 бос балауыздымайдагерлік тәсілмен өндіру жөнінде мәліметтер; 9.2.7.9 балауызды сақтау талаптарын білу; 9.2.7.10 прополис жинауды көбейтуге арналағн құрылғылар жөнінде түсінік; 9.2.7.11 гүл тозаңдарын тозаңаулағыштың көмегімен жинау жайлы түсінік.	10.2.7.1 шіре балын алу жайлы түсінік; 10.2.7.2 шіре балының қасиеттерін білу; 10.2.7.3 балды купаждау технологиясымен танысу; 10.2.7.4 балдың қаптамасына қойылатын талаптармен танысу; 10.2.7.5 балдың ылғалтартыштығы жайында түсінік; 10.2.7.6 жасанды бал жайлы мәліметтер; 10.2.7.7 сыққышты қолдану арқылы балауыз шығару технологиясы жөнінде түсінік 10.2.7.8 бос балауыз шығару автоматтандырылған линиясы жайлы түсінік; 10.2.7.9 аналық сүт жинау технологиясы жайлы түсінік; 10.2.7.10 ара уын жинау технологиясы жайлы түсінік
2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	7.2.8.1 ара ауруларыжәне өсіп көбеюі жайлы түсінік; 7.2.8.2 жұқпалы және жұқпалы емес аурулар жайлы түсінік; 7.2.8.3 омартада және жайларда санитарлық-гигиеналық жағдайларын жүргізу дағдыларын меңгеру; 7.2.8.4 ара дұшпандары және омарта өнімдерінің зиянкестері жөнінде жалпы түсінік	8.2.8.1 сау және ауру жанұя белгілері жайлы түсінік алу; 8.2.8.2 ауру себептері жөнінде мәліметтер; 8.2.8.3 араларды емдеу тәсілері мен препараттары жөнінде жалпы түсінік; 8.2.8.4 ара дұшпандары мен омарта өнімдерінің зиянкестерін тану	9.2.8.1 аралардың аскосфероз, нозематоз, варроатоз ауруларының белгілерін білу; 9.2.8.2 аралардың жұқпалы және жұқпалы емес аурулары жайлы мәліметтерді; 9.2.8.3 ара жанұяларын варроатоздан қорғау тәсілдерін білу; 9.2.8.4 балауыз күйесімен күресу тәсілдерін білу	10.2.8.1 аралардың америкалық және европалық шіру ауруларының белгілерін білу; 10.2.8.2 химиялық, шырындық және тозаңдық токсикоз жайлы мәліметтер; 10.2.8.3 ауылшаруашылық дақылдарын улы химикаттарамен өңдеу барысында омартаны қорғау жайлы түсінік
2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	7.2.9.1мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырманы бағдарлау; 7.2.9.2 сызғыштың, бұрыштықтың көмегімен карандашпен белгі салу; 7.2.9.3 тегістеуіш терімен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.9.4 ағашты арамен аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.9.5 шеге, бұранда шеге, желім көмегімен құрауды жүзеге асыру; 7.2.9.6 білдекте тесіктерді тесу жұмыстарын жүргізу	8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен, теникалық сурет, үлгі және сызба бойынша детальдарға белгі салу; 8.2.9.2 сүргілеу құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.3 ұяларды жөндеу барысында қуыстарды, тесіктерді тегістеу; 8.2.9.4 егеумен, жоңғышпен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.5 ұялар мен қуыстарды қашау; 8.2.9.6 куыстарды бұрғылармен тесу	9.2.9.1 лекаланың көмегімен, тормен белгілеу; 9.2.9.2 қатты ағаштарды сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.9.3 электрбұрғымен жұмыс істеу, қуыстарды бұрғылау, бұранда шегелерді кіргізу, шығару тәсілдерінмеңгеру; 9.2.9.4 ағаш тақталарды, фанераларды, ДСП, ДВП қиюды орындау; 9.2.9.5 жұқа ара білдегімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.6 ағаш кесу білдегінде жұмыс істеу тәсілдерін білу	10.2.9.1 сызбалар, үлгілер, шаблондар бойынша дайындамалар жасау, өз бетінше белгілеме құралдарын таңдау; 10.2.9.2 ағашты түрлі тәсілдермен кесу (бүйірінен,тігінен және көлденеңнен); 10.2.9.3 ұялардың негізгі зақымдануын анықтау және жою; 10.2.9.4 қол электр құралдарымен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.5 майлы және эмаль бояуларымен, олифамен жұмыстар орындау
2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 суретті шаблон бойынша белгілеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.10.2 жұқа қол арамен кесу тәсілдерін меңгеру; 7.2.10.3 жұқа қол арамен қарапайым миниатюралар кесу; 7.2.10.4 бұйымдарға лак және сұйық затжағу тәсілдері жайлы түсінік	8.2.10.1 көшірме қағаз арқылы суретке белгілер салу; 8.2.10.2 жұқа қол арамен көлемді миниатюралар кесу; 8.2.10.3 мұғаліммен бірге миниатюралар жинап құру; 8.2.10.4 ағашты күйдіру тәсілдерін меңгеру	9.2.10.1 жұқа қол арамен панно және пазлдар кесу; 9.2.10.2 түрлі желімдер көмегімен детальдарды желімдеу; технологиясын сақтау; 9.2.10.3 ағаш ою тәсілдерін меңгеру; 9.2.10.4 ағаш бетін түрлі лактармен өңдеу	10.2.10.1 жұқа қол арамен күрделі суреті бар бұйымдарды кесу; 10.2.10.2 жұқа қол ара білдегімен аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.3 ағаш бетіне нақыштама жүргізу тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.4 бұйымды өз бетінше жинап құрастыру

3) 3-бөлім "Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Еңбек пәндерінің сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен жолдастарың жұмысына сараптама жасап баға беруге ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.1.3 үйренген теминдерді қолдана отырып істелген жұмыстар жайында есеп беру; 7.3.1.4 нұсқауларды түсіну және ойында сақтау (жұмысқа тапсырма), еңбек жағдайына бейімделу; 7.3.1.5 алған білімдерін практикада қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен өзіне ағымдық бақылау жүргізу; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 өз сөзінде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше атқарған жұмысы жайлы сөздік есеп беру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өз бұйымына жан-жақты сараптама жасау; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың реттілігін жоспарлау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолдана отырып өз жұмысы мен басқалар жұмысының идеялары мен тақырыптарын суреттеу; 9.3.1.2 өз жұмысы мен басқалар жұмысын бейімдеу, жетілдіру жөнінде конструктивті комментарийлерді тыңдап, ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа көрсету; 9.3.1.4 оқу-еңбек тобының жалпы жұмысына табысты қосылу	10.3.1.1 Өз еңбек әрекетін барабар бағалай білу; 10.3.1.2. кәсіби талаптарды жекелік құзыреттілік деңгейімен ұштастыра білу; 10.3.1.3. бұйым үлгісіне өз бетінше сараптама жүргізу; 10.3.1.4. бұйымды әзірлеудің технологиялық реттілігін құрастыру; 10.3.1.5. қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Омарташылық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.2.1 аралар ұяларының эволюциясы жөнінде ұғым; 7.1.2.2 ағаш қуысындағы ұяны(борть), колода және сапетканы ажырата білу; 7.1.2.3 жақтаулы ұяның тарихын білу; 7.1.2.4 жақтаулы ұяның құрылысы жөнінде ұғым; 7.1.2.5 ұялық жақтаудың құрылысын білу; 7.1.2.6 омарталық қашаудың құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.7 омарташының арнайы киімін білу; 7.1.2.8 омарта шанышқысы мен омарта пышағының құрылымы мен міндетін білу; 7.1.2.9 балауыз жақтауларын ашуға арналған вананың құрылымын білу; 7.1.2.10 бал шайқауыштың құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.11 бал сүзгісінің құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.12 жұқа қол арасының құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.13 жұқа қол арасының құрылысы мен міндетін білу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	7.1.3.1 омарта қашауымен балауыздарды кесу және ұя жақтауларын тазалау барысында; қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.2 омартадағы тәртіп ережелері жөнінде түсінік
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	7.1.4.1 шеберханада қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін түсіну; 7.1.4.2 омартадағы тәртіп ережелерін түсіну
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	7.2.1.1 ара жанұясының құрамын білу; 7.2.1.2 сыртқы бейнесі бойынша аталық, аналық және жұмысшы араны тани білу; 7.2.1.3 аталық, аналық және жұмысшы араның рөлін білу; 7.2.1.4 араның сыртқы құрылысын білу; 7.2.1.5 аралардың құрылыс-жайлары жөнінде түсінік; 7.2.1.6 балуыздардағы ұяшықтардың пішіні жөнінде түсінік
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	7.2.2.1 аралардың қыстаудан шығу мерзімдерін білу; 7.2.2.2су ішетін астаудың орнатылуын білу; 7.2.2.3 түтіндеткіш жанармайын дайындау; 7.2.2.4 аралардың көктемгі ұшып өтуі жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.5 аралар жанұясының көктемгі тексерісі жөнінде түсінік
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	7.2.3.1 балды айдап шығару үшін балауыз жақтауларын ұялардан таңдап алу жөнінде түсінік; 7.2.3.2 балшайқау тәсілдерін меңгеру және балшайқауыш құрал-саймандарын дайындау; 7.2.3.3 балауыз жақтауларын омарта шанышқысымен басып шығарудың алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.3.4 балшайқауышпен жұмыс істеудің алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.3.5 басты бал жинаудан кейін аралар жанұяларында жұмысшы аралар санының азаюы жөнінде түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	7.2.4.1 ұяларды қысқарту дағдыларын меңгеру; 7.2.4.2 бос корпустарды қаттау; 7.2.4.3 балауыз жақтауларын көшірме жәшіктерге орналастыру тәсілдерін білу; 7.2.4.4 араларды қыстатуға қажет жемшөп қорының мөлшерін білу; 7.2.4.5 аралардың күзгі азықтандырылуы жайлы түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	7.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы	7.2.6.1 аралардың жемшөптік базасы жайлы түсінік; 7.2.6.2 аралардың гүлдерден шырын және тозаң жинауы жайлы жалпы түсінік; 7.2.6.3 аралардың шырыннан бал дайындауы жөнінде жалпы түсінік; 7.2.6.4 бал мен балтозаңның араның неізгі тағамы екенін білу
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	7.2.7.1 балдың пайдалы қасиеттері мен адам өміріндегі мағынасы жайлы мәліметтер; 7.2.7.2 балдың кристалдану үдерісімен танысу; 7.2.7.3 балдың органолептикалық қасиетері жөнінде мәліметтер (түр, түс, иіс); 7.2.7.4 балауыз өнімі жөнінде түсінік; 7.2.7.5 забрус деген не, және оның қасиеттері
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	7.2.8.1 ара аурулары және өсіп көбеюі жайлы түсінік; 7.2.8.2 жұқпалы және жұқпалы емес аурулар жайлы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	7.2.9.1 тегістеуіш терімен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.9.2 ағашты арамен аралау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 суретті шаблон бойынша белгілеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.10.2 жұқа қол арамен кесу тәсілдерін меңгеру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 өз жұмысы мен жолдастарың жұмысына сараптама жасап баға беруге ұмтылу 7.3.1.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу; 7.1.1.3 омарташы кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 арнайы және техникалық терминологияны түсіну және өз сөзінде қолдану
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.2.1 аралар қыстауының құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.2 ұялар мен жақтауларды жасауға арналған ағаш материалдардың атаулары мен қасиеттерін білу; 7.1.2.3 бұрғылайтын үстел білдегінің құрылысы мен міндетін білу; 7.1.2.4 тегістеуіш тері және оның міндетін білу
	1. Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	7.1.3.1 ұсталық қол құрал-саймандармен жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.2 бұрғы білдегімен қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	7.1.4.1 шеберханада қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін түсіну
2Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	7.2.1.1 ара жанұясының құрамын білу; 7.2.1.2 ара жанұясының жыл бойғы өмірі жөнінде жалпы түсінік
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	7.2.2.1 аралардың қыстаудан шығу мерзімдерін білу; 7.2.2.2 су ішетін астаудың орнатылуын білу; 7.2.2.3 түтіндеткіш жанармайын дайындау
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	7.2.3.1 аралар жанұяларын бал жинату үшін; тасымалдауға дайындау жөнінде түсінік; 7.2.3.2 ұяларды көшіру тәсілдері жөнінде мәліметтер
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	7.2.4.1 ұяларды қысқарту дағдыларын меңгеру; 7.2.4.2 бос корпустарды қаттау; 7.2.4.3 балауыз жақтауларын көшірме жәшіктерге орналастыру тәсілдерін білу; 7.2.4.4 араларды қыстатуға қажет жемшөп қорының мөлшерін білу; 7.2.4.5 аралардың күзгі азықтандырылуы жайлы түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	7.2.5.1 аралардың клуб ішіндегі мінез-қылықтары жөнінде жалпы түсінік; 7.2.5.2 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі жөнінде түсінік; 7.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	7.2.6.1 аралардың жемшөптік базасы жайлы түсінік; 7.2.6.2 бал жинауға арналған өсімдіктер жайлы түсінік; 7.2.6.3 негізгі көктемгі бал жинауға арналған өсімдіктердің атауларын білу
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	7.2.7.1 балдың пайдалы қасиеттері мен адам өміріндегі мағынасы жайлы мәліметтер; 7.2.7.2 балдың кристалдану үдерісімен танысу; 7.2.7.3 балдың органолептикалық қасиетері жөнінде мәліметтер (түр, түс, иіс); 7.2.7.4 балауыз өнімі жөнінде түсінік; 7.2.7.5 забрус деген не, және оның қасиеттері
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	7.2.8.1 ара аурулары және өсіп көбеюі жайлы түсінік; 7.2.8.2 жұқпалы және жұқпалы емес аурулар жайлы түсінік; 7.2.8.3 омартада және жайларда санитарлық-гигиеналық жағдайларын жүргізу дағдыларын меңгеру; 7.2.8.4 ара дұшпандары және омарта өнімдерінің зиянкестері жөнінде жалпы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	7.2.9.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырманы бағдарлау; 7.2.9.2 сызғыштың, бұрыштықтың көмегімен карандашпен белгі салу; 7.2.9.3 шеге, бұранда шеге, желім көмегімен құрауды жүзеге асыру; 7.2.9.4 тегістеуіш терімен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.9.5 тегістеуіш терімен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.9.6 білдекте тесіктерді тесу жұмыстарын жүргізу
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 суретті шаблон бойынша белгілеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.10.2 жұқа қол арамен кесу тәсілдерін меңгеру; 7.2.10.3 жұқа қол арамен қарапайым миниатюралар кесу
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 үйренген теминдерді қолдана отырып істелген жұмыстар жайында есеп беру; 7.3.1.2 нұсқауларды түсіну және ойында сақтау (жұмысқа тапсырма), еңбек жағдайына бейімделу
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу 7.1.1.3 омарташы кәсібінің ерекшеліктерін білу 7.1.1.4 арнайы және техникалық терминологияны түсіну және өз сөзінде қолдану
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.2.1 омарталық сымның міндетін білу; 7.1.2.2 ұялық жақтауға сым тартуға арналған құрылғының құрылысын білу; 7.1.2.3 бос балауыздың міндетін білу; 7.1.2.4 булы балауыз еріткіштің құрылысы мен міндетін білу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	7.1.3.1 ұсталық қол құрал-саймандармен жұмыс; істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.2 бұрғы білдегімен қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	7.1.4.1 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы; 7.1.4.2 жұмыс уақыты және демалыс уақыты жөнінде ұғымды түсіну
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	7.2.1.1 араның сыртқы құрылысын білу; 7.2.1.2 аралардың құрылыс-жайлары жөнінде түсінік; 7.2.1.3 балуыздардағы ұяшықтардың пішіні жөнінде түсінік
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	7.2.2.1 ұялық жақтауға сым тартуды білу; 7.2.2.2 ескі балауыздарды кесіп тастау дағдыларын меңгеру; 7.2.2.3 балауыз жақтауларын тазалауды білу; 7.2.2. балауыз жақтауларынан ескі сымдарды алып тастау тәсілдерін білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	7.2.3.1 ұяларды көшіру тәсілдері жөнінде мәліметтер; 7.2.3.2 араларды жерде және платформаларда асырау жөнінде түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	7.2.4.1 ұяларды қысқарту дағдыларын меңгеру; 7.2.4.2 бос корпустарды қаттау; 7.2.4.3 балауыз жақтауларын көшірме жәшіктерге орналастыру тәсілдерін білу; 7.2.4.4 араларды қыстатуға қажет жемшөп қорының мөлшерін білу 7.2.4.5 аралардың күзгі азықтандырылуы жайлы түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	7.2.5.1 аралардың клуб ішіндегі мінез-қылықтары жөнінде жалпы түсінік; 7.2.5.2 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі жөнінде түсінік; 7.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы	7.2.6.1 аралардың жемшөптік базасы жайлы түсінік; 7.2.6.2 бал жинауға арналған өсімдіктер жайлы түсінік; 7.2.6.3 негізгі көктемгі бал жинауға арналған өсімдіктердің атауларын білу
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	7.2.7.1 бу балауыз еріткішін өніммен және сумен толтыру; 7.2.7.2 балауыз қасиеттері жайлы жалпы түсінік; 7.2.7.3 балауыздың омарташылықта және әр түрлі салада қолдануы жайлы мәліметтер; 7.2.7.4 прополистің қасиеттері жөнінде түсінік; 7.2.7.5 прополисті балауыз жақтауларының бетінен алғашқы жинау дағдыларын меңгеру
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	7.2.8.1 ара дұшпандары және омарта өнімдерінің зиянкестері жөнінде жалпы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	7.2.9.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырманы бағдарлау; 7.2.9.2 сызғыштың, бұрыштықтың көмегімен карандашпен белгі салу; 7.2.9.3 шеге, бұранда шеге, желім көмегімен құрауды жүзеге асыру; 7.2.9.4 тегістеуіш терімен жұмыс жасау тәсілдерін білу; 7.2.9.5 ағашты арамен аралау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 жұқа қол арамен қарапайым миниатюралар кесу; 7.2.10.2 бұйымдарға лак және сұйық зат жағу тәсілдері жайлы түсінік
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 жұқа қол арамен қарапайым миниатюралар кесу; 7.2.10.2 бұйымдарға лак және сұйық зат жағу тәсілдері жайлы түсінік
3. Еңбек пәндерінің сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек пәндерінің сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 нұсқауларды түсіну және ойында сақтау (жұмысқа тапсырма), еңбек жағдайына бейімделу; 7.3.1.2 алған білімдерін практикада қолдану
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өздерін Қазақстан азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін зерделеу және белгілеу; 7.1.1.3 омарташы кәсібінің ерекшеліктерін білу; 7.1.1.4 арнайы және техникалық терминологияны түсіну және өз сөзінде қолдану
	1.2. Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	7.1.2.1 ұяға арналған жастық және кенепше жайлы түсінік; 7.1.2.2 балауыз жақтауларын салуға арналған жәшік пен омарташының жұмыс жәшігі құрылымын ажырата білу; 7.1.2.3 түтіндеткіштің міндеті жайлы түсінік; 7.1.2.4 араның су ішетін астаулары жөнінде мәліметтер; 7.1.2.5 араларды көшіретін платформаның міндетін түсіну
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	7.1.3.1 омарта қашауымен балауыздарды кесу және ұя жақтауларын тазалау барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 7.1.3.2 омартадағы тәртіп ережелері жөнінде түсінік; 7.1.3.3 ұсталық қол құрал-саймандармен жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелерін
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	7.1.4.1 шеберханада қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін түсіну; 7.1.4.2 омартадағы тәртіп ережелерін түсіну
2 Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	7.2.1.1 аралардың балауыз шығаруы жөнінде түсінік; 7.2.1.2 аралар ұясы және өсіп көбеюі жөнінде түсінік; 7.2.1.3 аралар ұясы және өсіп көбеюі жөнінде түсінік
2 Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	7.2.2.1 аралардың қыстаудан шығу мерзімдерін білу; 7.2.2.2 су ішетін астаудың орнатылуын білу; 7.2.2.3 түтіндеткіш жанармайын дайындау; 7.2.2.4 аралардың көктемгі ұшып өтуі жөнінде жалпы түсінік; 7.2.2.5 аралар жанұясының көктемгі тексерісі жөнінде түсінік; 7.2.2.6 ұяларды тазалаудың алғашқы дағдыларын меңгеру; 7.2.2.7 ұяларды жуу; 7.2.2.8 ұяларды кептіріп қою; 7.2.2.9 ұяларды дезинфекциялау жөнінде түсінік; 7.2.2.10 аралар жанұяларын тексеру техникасы жөнінде түсінік; 7.2.2.11 аралардың көктемгі күтімі жөнінде түсінік; 7.2.2.12 ұялардың кеңейтілуі және ара жаұясының өсуі жайлы түсінік; 7.2.2.13 омартада құжаттарды толтыру жөнінде түсінік
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	7.2.3. аралар жанұяларын бал жинату үшін тасымалдауға дайындау жөнінде түсінік; 7.2.3.2 аралар жанұяларын бал жинату үшін тасымалдауға дайындау жөнінде түсінік; 7.2.3.3 бас қолдаушы балжинау және аралар жанұясын оған дайындау жайлы түсінік; 7.2.3.4 қолдаушы балжинау жайлы түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	7.2.4.1 араларды қыстатуға қажет жемшөп қорының мөлшерін білу; 7.2.4.2 аралардың күзгі азықтандырылуы жайлы түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	7.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы	7.2.6.1 бал жинауға арналған өсімдіктер жайлы түсінік; 7.2.6.2 бал жинауға арналған өсімдіктер жайлы түсінік; 7.2.6.3 негізгі көктемгі бал жинауға арналған өсімдіктердірді гербарлық үлгілері бойынша тану
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	7.2.7.1 б у балауыз еріткішін өніммен және сумен толтыру; 7.2.7.2 прополисті балауыз жақтауларының бетінен алғашқы жинау дағдыларын меңгеру
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	7.2.8.1 омартада және жайларда санитарлық-гигиеналық жағдайларын жүргізу дағдыларын меңгеру
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	7.2.9.1 мұғалімнің көмегімен үлгі және сызба бойынша тапсырманы бағдарлау; 7.2.9.2 сызғыштың, бұрыштықтың көмегімен карандашпен белгі салу; 7.2.9.3 шеге, бұранда шеге, желім көмегімен құрауды жүзеге асыру; 7.2.9.4 ағашты арамен аралау тәсілдерін меңгеру; 7.2.9.5 білдекте тесіктерді тесу жұмыстарын жүргізу
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	7.2.10.1 жұқа қол арамен қарапайым миниатюралар кесу; 7.2.10.2 бұйымдарға лак және сұйық зат жағу тәсілдері жайлы түсінік
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	7.3.1.1 үйренген теминдерді қолдана отырып істелген жұмыстар жайында есеп беру; 7.3.1.2 нұсқауларды түсіну және ойында сақтау (жұмысқа тапсырма), еңбек жағдайына бейімделу; 7.3.1.3 алған білімдерін практикада қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше			Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер			8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы			8.1.2.1 екі корпусты ұяның құрылымын білу; 8.1.2.2 жатақ ұяларды ажырата білу, олардың құрылысының ерекшеліктерін білу; 8.1.2.3 араларды көшіруге арналған жәшіктердің құрылысы жайлы мәліметтер; 8.1.2.4 аралар ұяларын бояйтын түстерді білу; 8.1.2.5 ұялық жақтаулардың топтамасын білу; 8.1.2.6 ұяларды жылытатын материалдар түрлері жайлы мәліметтер; 8.1.2.7 ұялық шымылдықтың міндеті мен қолдануын білу; 8.1.2.8 омарта шөткесінің міндетін білу; 8.1.2.9 төрт жақтаулы балшайқауыштың құрылымын білу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері			8.1.3.1 омарта шанышқысымен балауыз жақтауларын шығару барысында қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерін сақтау; 8.1.3.2 бал шайқауышпен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін білу
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы			8.1.4.1 шеберханада және омартада өндірістік жұмыс барысындағы сақтық шараларын, жарақаттанушылықтың алдын-алу шараларын, себептерін білу; 8.1.4.2 ҚРеңбек заңнамасыжайлы түсінік
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы			8.2.1.1 аралар арасында жасына қарай міндеттердің бөлінуі жайлы түсінік; 8.2.1.2 ара денесінің құрылысын білу (басы, кеудесі, іші, аяқтары, қанаттары); 8.2.1.3 ара бізгегінің құрылысы және шағуы жайлы түсінік
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар			8.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау жөнінде түсінік; 8.2.2.2 ұяларды көшіру және орналастыру ережелерін білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар			8.2.3.1 піскен балы бар балауыз жақтауларын анықтау; 8.2.3.2 піскен балы бар балауыз жақтауларын анықтау; 8.2.3.3 балауыз жақтауларын омарта шанышқысымен басып шығарудың тәсілдерін меңгеру; 8.2.3.4 айналмалы кассеталары бар балшайқауышта бал шайқау технологиясын меңгеру; 8.2.3.5 басты бал жинау аяқталғаннан кейін аралар жанұяларындажұмыстың азаю себептерін білу; 8.2.3.6 басты бал жинау аяқталғаннан кейін аралар жанұяларындажұмыстың азаю себептерін білу
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар			8.2.4.1 аралар ұяларын қысқа жиыстыру жайлы түсінік; 8.2.4.2 аралардың күзгі азықтандырылуы себептерін білу; 8.2.4.3 бос балауыз жақтауларын сақтау жөнінде түсінік; 8.2.4.4 араларды қыстату тәсілдері жайлы түсінік; 8.2.4.5 араларды қыстауға жеткізу мерзімдері жайлы түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі			8.2.5.1 қыстату кезінде араларды тыңдау технологиясымен танысу; 8.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру себептерін білу; 8.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуының негізгі түрлерін білу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату			8.2.6.1 ара жанұясы тұтынатын азықтың мөлшері жөнінде түсінік; 8.2.6.2 аралардың тозаң мен шырын жинау үдерісі жөнінде түсінік; 8.2.6.3 ара гүлтозаңы деген не екенін білу; 8.2.6.4 балаңқұртардың азығы болатын балтозаң жайлы мәліметтер
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы			8.2.7.1 балдың топтамасы жайлы түсінік; 8.2.7.2 балдың пісіп жетілуі жөнінде түсінік; 8.2.7.3 балды тұндыру технологиясымен танысу; 8.2.7.4 кристалдардың өлшеміне қарай балдың кристалдану жылдамдығына әсер ететін факторларды білу
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері			8.2.8.1 сау және ауру жанұя белгілері жайлы түсінік алу; 8.2.8.2 ауру себептері жөнінде мәліметтер
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы			8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен, теникалық сурет, үлгі және сызба бойынша детальдарға белгі салу; 8.2.9.2 сүргілеу құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық			8.2.10.1 көшірме қағаз арқылы суретке белгілер салу; 8.2.10.2 жұқа қол арамен көлемді миниатюралар кесу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы			8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен өзіне ағымдық бақылау жүргізу; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 өз сөзінде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше атқарған жұмысы жайлы сөздік есеп беру
2-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер			8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 араларға күтім көрсету барысында технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.4 ағаш ұсталық технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану
	1.2. Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы			8.1.2.1 қыстаудың құрылысы мен сипаттамасын білу; 8.1.2.2 бұрғылар құрылымы мен түрлерін білу; 8.1.2. егеулерді кертіктері бойынша ажырата білу; 8.1.2.4 ағаш желімінің негізгі түрлері мен қасиетін білу; 8.1.2.5 бекіткіш бұйымдардың түрлерін анықтау; 8.1.2.6 қол бұрғысының айналдырғыш аспабы құрылысын түсіну; 8.1.2.7 қол араларды ажырата білу: түрлерін, құрылымы мен міндетін
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері			8.1.3.1 қол бұрғысымен және айналдыратын аспаппен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы			8.1.4.1 шеберханада және омартада өндірістік жұмыс барысындағы сақтық шараларын, жарақаттанушылықтың алдын-алу шараларын, себептерін білу; 8.1.4.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын қолдану ережелерін білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы			8.2.1.4 балауыз жақтауындағы ашық және жабық өсіп көбеюді тани білу; 8.2.1.5 балауыз жақтауындағы ұяшықтардың негізгі түрлерін аырата білу; 8.2.1.6 аралардың балауыз шығаруының басталуы белгілерін білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар			8.2.2.5 алғашқы көктемгі аралап ұшуды бақылау; 8.2.2.6 алғашқы көктемгі аралап ұшу кезіндегі аралардың іс-әрекеті жөнінде түсінік
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар			8.2.3.5 аралар үйірленуінің себептері мен белгілерін білу; 8.2.3.6 үйірді тарту және шығаруға арналған құрылғылар жөнінде түсінік; 8.2.3.7 үйірді шығару тәсілдерін білу
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар			8.2.4.3 бос балауыз жақтауларын сақтау жөнінде түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі			8.2.5.1 қыстату кезінде араларды тыңдау технологиясымен танысу; 8.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру себептерін білу; 8.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуының негізгі түрлерін білу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы			8.2.6.5 аралардың тозаң мен шырын жинау үдерісі жөнінде түсінік; 8.2.6.6 ара гүлтозаңы деген не екенін білу
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы			8.2.7.5 балауыз өнімдерінің түрлерін ажырата білу; 8.2.7.6 еріткіштен алынған балауызды тазалау технологиясын білу; 8.2.7.7 балауызды ң қасиеттерін білу
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері			8.2.8.1 араларды емдеу тәсілері мен препараттары жөнінде жалпы түсінік; 8.2.8.2 ара дұшпандары мен омарта өнімдерінің зиянкестерін тану
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы			8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен, теникалық сурет, үлгі және сызба бойынша детальдарға белгі салу; 8.2.9.2 сүргілеу құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.3 ұяларды жөндеу барысында қуыстарды, тесіктерді тегістеу; 8.2.9.4 егеумен, жоңғышпен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.5 ұялар мен қуыстарды қашау; 8.2.9.6 куыстарды бұрғылармен тесу
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық			8.2.10.1көшірме қағаз арқылы суретке белгілер салу; 8.2.10.2 жұқа қол арамен көлемді миниатюралар кесу; 8.2.10.3 мұғаліммен бірге миниатюралар жинап құру; 8.2.10.4 ағашты күйдіру тәсілдерін меңгеру
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы			8.3.1.1 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше атқарған жұмысы жайлы сөздік есеп беру; 8.3.1.2. мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өз бұйымына жан-жақты сараптама жасау; 8.3.1.3. тапсырманы орындаудың реттілігін жоспарлау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер			8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу 8.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 араларға күтім көрсету барысында технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.4 ағаш ұсталық технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.5 жұмыс орнын өз бетінше ұйымдастыру
	1.2. Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы			8.1.2.1 жеңіл қоршамалардың ұрылымымдарымен танысу; 8.1.2.2 аталық бос балауыздар жөнінде түсінік; 8.1.2.3 омарта қашауларының құрылымы жөнінде мәліметтер; 8.1.2.4 аралармен жұмыс істегенде киетін жейделер, шлемдер және қолғаптар үлгілері жайлы ұғым; 8.1.2.5 бос балауызды ұя жақтауындағы сымға бекіту саймандарын ажырата білу; 8.1.2.6 тескіштің құрылымы және міндетімен танысу
	1.3. Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері			8.1.3.1 ұсталық қол құрал-саймандармен жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 8.1.3. 2 бу балауыз еріткішін қолданған кезде қауіпсіз жұмыс істеу ерекшеліктерін білу
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы			8.1.4.1 шеберханада және омартада өндірістік жұмыс барысындағы сақтық шараларын, жарақаттанушылықтың алдын-алу шараларын, себептерін білу; 8.1.4.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын қолдану ережелерін білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы			8.2.1.1 5 балауыз жақтауындағы ұяшықтардың негізгі түрлерін аырата білу; 8.2.1.2 аралардың балшырын жинау үдерісі жөнінде түсінік; 8.2.1.3 жұмысшы араның даму кезеңдерін білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар			8.2.2.8 араларды тексеруге арналған құрал-саймандарды қолдана білу; 8.2.2.9 араларды алғашқы тексеру барысында жанұяның күшін анықтау; 8.2.2.10 ұяларды балауызы мен ара желімін (прополис) бөле отырып тазалау; 8.2.2.11 ұялар мен құрал-саймандарды дезинфекциялау тәсілдерін білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар			8.2.3.1 араларды жерде және платформаларда асыраудың артықшылығы мен кемшіліктерін білу; 8.2.3.2 аралар үйірленуінің себептері мен белгілерін білу; 8.2.3.3 үйірді тарту және шығаруға арналған құрылғылар жөнінде түсінік; 8.2.3.4 үйірді шығару тәсілдерін білу; 8.2.3.5 бас бал жинау кезінде аралардың балауыздарға мұқтаждығы жайлы мәліметтер; 8.2.3.6 араларды екі корпусты ұяларда бағу технологиясы жөнінде түсінік; 8.2.3.7 бөлгіш торды қолдану
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар			8.2.4.2 аралардың күзгі азықтандырылуы себептерін білу; 8.2.4.3 бос балауыз жақтауларын сақтау жөнінде түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі			8.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру себептерін білу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы			8.2.6.1 бал жинауға арналған негізгі жазғы өсімдіктерді білу; 8.2.6.2 бал жинайтын өсімдіктердің гүлдеу мерзімдерін білу; 8.2.6. ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату үдерісінде бал араларының мағынасы жөнінде түсінік
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы			8.2.7.1 балауыз өнімдерінің түрлерін ажырата білу; 8.2.7.2 еріткіштен алынған балауызды тазалау технологиясын білу; 8.2.7.3 балауызды ң қасиеттерін білу; 8.2.7.4 бос балауыздарды өндіру жайлы түсінік; 8.2.7.5 омарта мервасы жайлы түсінік; 8.2.7.6 прополисті балауыз жақтауларының бетінен және ұяның ішкі қабырғаларынан жинау тәсілдерін білу; 8.2.7.7 прополистің емдік қасиеттері жөнінде мәліметтер
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері			8.2.8.2 ауру себептері жөнінде мәліметтер; 8.2.8.3 араларды емдеу тәсілері мен препараттары жөнінде жалпы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы			8.2.9.1 мұғалімнің көмегімен, теникалық сурет, үлгі және сызба бойынша детальдарға белгі салу; 8.2.9.2 сүргілеу құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.3 ұяларды жөндеу барысында қуыстарды, тесіктерді тегістеу
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық			8.2.10.1 көшірме қағаз арқылы суретке белгілер салу; 8.2.10.2 жұқа қол арамен көлемді миниатюралар кесу; 8.2.10.3 мұғаліммен бірге миниатюралар жинап құру; 8.2.10.4 ағашты күйдіру тәсілдерін меңгеру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен өзіне ағымдық бақылау жүргізу; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 өз сөзінде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше атқарған жұмысы жайлы сөздік есеп беру; 8.3.1.5. мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өз бұйымына жан-жақты сараптама жасау; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың реттілігін жоспарлау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құрал-саймандар және жабдықтар		1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсете білу; 8.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ең маңызды ерекшеліктері жөнінде білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 араларға күтім көрсету барысында технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.4 ағаш ұсталық технологиялық операциялардың терминдері мен атауларын түсіну және өз сөзінде қолдану; 8.1.1.5 жұмыс орнын өз бетінше ұйымдастыру
		1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	8.1.2.1 түтіндеткіштің құрылымын білу; 8.1.2.2 омарта арбасының құрылысы жайлы түсінік; 8.1.2.3 ұяшықтар төбешіктерінің міндетін білу; 8.1.2.4 бақылау ұяшығындағы таразының міндетін түсіну; 8.1.2.5 платформаларының түрлері жайлы мәліметтер
		1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	8.1.3.1 бу балауыз еріткішін қолданған кезде қауіпсіз жұмыс істеу ерекшеліктерін білу
		1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	8.1.4.1 шеберханада және омартада өндірістік жұмыс барысындағы сақтық шараларын, жарақаттанушылықтың алдын-алу шараларын, себептерін білу; 8.1.4.2 өрт сөндірудің алғашқы құралдарын қолдану ережелерін білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы		2.1 Ара жанұясының биологиясы	8.2.1.1 балауыз жақтауындағы ашық және жабық өсіп көбеюді тани білу; 8.2.1.2 аралардың балауыз шығаруының басталуы белгілерін білу; 8.2.1.3 ара жанұясының жыл бойғы өмірінің тәртібімен танысу
		2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	8.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау жөнінде түсінік; 8.2.2.2 ұяларды көшіру және орналастыру ережелерін білу; 8.2.2.3 түтіндеткішті жағу тәсілдері жөнінде түсінік; 8.2.2.4 ара шаққанда көмек көрсете білу; 8.2.2.5 алғашқы көктемгі аралап ұшуды бақылау; 8.2.2.6 алғашқы көктемгі аралап ұшу кезіндегі аралардың іс-әрекеті жөнінде түсінік; 8.2.2.7 араларды тексеру техникасын білу; 8.2.2.8 араларды тексеруге арналған құрал-саймандарды қолдана білу; 8.2.2.9 араларды алғашқы тексеру барысында жанұяның күшін анықтау; 8.2.2.10 ұяларды балауызы мен ара желімін (прополис) бөле отырып тазалау; 8.2.2.11 ұялар мен құрал-саймандарды дезинфекциялау тәсілдерін білу; 8.2.2.12 араларды таза ұяларға көшіружайлы түсінік; 8.2.2.13 ұяларды қысқарту және жылыту тәсілдері жайлы түсінік; 8.2.2.14 жанұяларын біріктіру жөнінде; 8.2.2.15 араларды көктемгі азықтандырудың себептерін білу; 8.2.2.16 аралар ұяларын балауыз жақтауларымен кеңейту тәсілдерін білу; 8.2.2.17 бос балауызды ұялық жақтаудағы сымға бекіту тәсілдерін білу
		2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	8.2.3.1 араларды тасымалдау алдында балауыз; жақтауларын ұяшықтарда бекіту тәсілдерін білу; 8.2.3.2 жақтаулар сыналарының міндеті мен құрылымы жайлы түсінік; 8.2.3.3 ұялардың ұстатқышы жөнінде мәліметтер
		2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	8.2.4.4 араларды қыстату тәсілдері жайлы түсінік; 8.2.4.5 араларды қыстауға жеткізу мерзімдері жайлы түсінік
		2.5 Аралардың қысқы күтімі	8.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру себептерін білу; 8.2.5.3 аралардың қысқы азықтандырылуының негізгі түрлерін білу
		2.6 Омартаның жемшөптік базасы	8.2.6. мектеп ауласында өсетін бал жинауға болатын көктемгі өсімдіктерді тану
		2.7.Омарта өнімдерінің технологиясы	8.2.7.7 балауызды ң қасиеттерін білу; 8.2.7.8 бос балауыздарды өндіру жайлы түсінік
		2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	8.2.8.1 ара дұшпандары мен омарта өнімдерінің зиянкестерін тану
		2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	8.2.9.2 сүргілеу құралдарымен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 8.2.9.3 ұяларды жөндеу барысында қуыстарды, тесіктерді тегістеу; 8.2.9.4 егеумен, жоңғышпен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру
		2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	8.2.10.1 көшірме қағаз арқылы суретке белгілер салу; 8.2.10.2 жұқа қол арамен көлемді миниатюралар кесу; 8.2.10.3 мұғаліммен бірге миниатюралар жинап құру; 8.2.10.4 ағашты күйдіру тәсілдерін меңгеру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы		3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	8.3.1.1 мұғалімнің жартылай көмегімен өзіне ағымдық бақылау жүргізу; 8.3.1.2 жұмыс сапасын тексеру; 8.3.1.3 өз сөзінде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше атқарған жұмысы жайлы сөздік есеп беру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше өз бұйымына жан-жақты сараптама жасау; 8.3.1.6 тапсырманы орындаудың реттілін жоспарлау

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1 Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар тарихы мен мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге ұмтылыс жасау; 9.1.1.3 өндірістік омартады еңбекті ұйымдастыру негіздері жөнінде ұғымдардың; 9.1.1.4 өз басының ерекшеліктерін кәсіби талаптармен үйлестіре білу; 9.1.1.5 араларға күтім көрсету және ағаш ұсталық жұмыстары барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.2.1 көпкорпусты ұяның, дүкен жалғамаларының құрылысын білу; 9.1.2.2 көпкорпусты ұяның ұялық жақтаулары мен дүкен жалғамаларын ажырата білу; 9.1.2.3 жақтаулар ұстағыштарының құрылымын білу; 9.1.2.4 тозаң ұстағыштың құрылымын білу; 9.1.2.5 аналық тор мен аналық қалпақшаның міндетін білу; 9.1.2.6 араларды тексеруге арналған шатырдың құрылысын білу; 9.1.2.7 араларға арналған төбе жемсалғыштардың құрылымын білу; 9.1.2.8 ұяларды жылытатын материалдар жайлы мәліметтер; 9.1.2. бал шайқауыштың топтамасын жақтаулар саны бойынша білу; 9.1.2.10 хордалық және радиандық бал шайқауыштарды ажырата білу; 9.1.2.11 балды сақтауға және тасымалдауға арналған ыдыстар жайлы мәліметтер
	1. Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	9.1.3.1 электрленген қол құрал-саймандарымен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.1.3.2 ішінде аралары бар ұяларды көшірген кезде қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерінің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 айналатын кассеталары бар бал; шайқауышпен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін білу; 9.1.3.4 түтіндеткішті жағу және қолдану барысы нда өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	9.1.4.1 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттері, еңбекті қорғау және еңбектік келісім шарт жайлы білу; 9.1.4.2 өрт болған жағдайда эвакуациялық жоспарға бағдарлана білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	9.2.1.1 жұмысшы аралардың ұялық және ұшқыш болып бөлінуі жайлы түсінік; 9.2.1.2 жас аралардың бағдарлы ұшып шығуы жайлы түсінік; 9.2.1.3 аталық, аналық және жұмысшы араның өмірлерінің ұзақтығы жөнінде мәліметтер; 9.2.1.4 араның ас қорыту органдарының жүйесі жөнінде түсінік; 9.2.1.5 араның тыныс алу және қан айналым органдарын зерделеу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	9.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын алаңға қойылатын талаптарды білу; 9.2.2.2 арларды қыстаудан шығаратын алаңды дайындау; 9.2.2.3 арларды қыстаудан шығара білу; 9.2.2.4 ұяларды көшіру барысында аралар сыртқа ұшып шықан жағдайда өз іс-әрекетің жайлы білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	9.2.3.1 араларды жатақ ұяларда ұстау технологиясы жөнінде түсінік; 9.2.3.2 дүкен жалғамалары мен аралар кетіргіштерін қолдану; 9.2.3.3 көмекші аналық араларды қолдану арқылы аралар жанұясын күшейту технологиясы жайлы түсінік; 9.2.3. аналық араларды алмастыру себептері мен тісілдері жайлы түсінік; 9.2.3.5 балы бар жақтауларды омарташы пышағымен шығару дағдыларын меңгеру; 9.2.3.6 айналмалы кассеталары бар балшайқауышта бал шайқау технологиясын меңгеру
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	9.2.4.1 жатақ ұяларындағы ұяшықтарды қысқарту тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.2 ұяшықтарды қысқарту барысында ұялық шымылдықтарын қолдану; 9.2.4.3. аралар ұяларын қысқа жиыстыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.4 жемшөп қорын есептеу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.4.5 араларды қант шырынымен күзгі азықтандыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.6 аралардың ұрлығы жөнінде түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	9.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі бойынша шараларды білу; 9.2.5.2 аралар жанұяларын тыңдау тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аралардың қысқы азықтарын тарату технологиясымен таныс; 9.2.5.4 аралардың клуб ішіндегі қозғалысы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	9.2.6.1 шырын бөлінуіне ауа температурасының, ылғалдығының, күн сәулесінің, топырақ ылғалдығының әсері жайлы түсінік; 9.2.6.2 аралардың гүл тозаңдарынан балтозаң дайындау үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.6.3 аралардың шіре балын жинауы жөнінде түсінік; 9.2.6.4 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату телімінде омарта ұяларының орналасуы жөнінде мәліметтер
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	9.2.7.1 балдың ылғалдығы жөнінде мәліметтер; 9.2.7.2 балды бүрку жайлы түсінік; 9.2.7.3 балдың пісіп жетілуін қарапайым тәсілмен анықтау; 9.2.7.4 ортадан тепкіш, балауыздық және секциялық балды ажырата білу; 9.2.7.5 балдың кері кристалдану үдерісімен танысу; 9.2.7.6 балды сақтау жағдайлары жөнінде мәліметтер
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	9.2.8.1 аралардың аскосфероз, нозематоз, варроатоз ауруларының белгілерін білу; 9.2.8.2 аралардың жұқпалы және жұқпалы емес аурулары жайлы мәліметтерді білу
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	9.2.9.1 лекаланың көмегімен, тормен белгілеу; 9.2.9.2 қатты ағаштарды сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.9.3 электрбұрғымен жұмыс істеу, қуыстарды бұрғылау, бұранда шегелерді кіргізу, шығару тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	9.2.10.1 жұқа қол арамен панно және пазлдар кесу; 9.2.10.2 түрлі желімдер көмегімен детальдарды желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.10.3 ағаш ою тәсілдерін меңгеру; 9.2.10.4 ағаш бетін түрлі лактармен өңдеу
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолдана отырып өз жұмысы мен басқалар жұмысының идеялары мен тақырыптарын суреттеу; 9.3.1.2 өз жұмысы мен басқалар жұмысын бейімдеу, жетілдіру жөнінде конструктивті комментарийлерді тыңдап, ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа көрсету; 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы жұмысына табысты қосылу
2-тоқсан
1 Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар тарихы мен мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге ұмтылыс жасау; 9.1.1.3 өндірістік омартады еңбекті ұйымдастыру негіздері жөнінде ұғымдардың; 9.1.1.4 өз басының ерекшеліктерін кәсіби талаптармен үйлестіре білу; 9.1.1.5 араларға күтім көрсету және ағаш ұсталық жұмыстары барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.2.1 қыстаулар түрлерін білу; 9.1.2.2 ағаш материалын сақтау ережелерін білу, кептірудің тәсілдері мен мақсаты; 9.1.2.3 ағаш жонғыш білдектің құрылымын және міндетін білу; 9.1.2.4 қол электр құралының түрлері, құрылымы және қолданылуын білу; 9.1.2.5 тегістегіштің міндетін түсіну; 9.1.2.6 ағаш өңдеу білдектерінің негізгі түрлерін, міндеттерін білу; 9.1.2.7 ағашқа арналаған лактардың негізгі түрлері мен қасиеттерін білу; 9.1.2.8 негізгі араланатын материалдарды белгілеу; 9.1.2.9 жалпақ материалдардың сипаттамаларын білу (ДВП, ДСП, шере(фанера))
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	9.1.3.1 ішінде аралары бар ұяларды көшірген кезде қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерінің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.2 электрленген қол құрал-саймандарымен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.1.3.3 түтіндеткішті жағу және қолдану барысында өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	9.1.4.1 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттері, еңбекті қорғау және еңбектік келісім шарт жайлы білу; 9.1.4.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, еңбек тапсырмасын орындау жауапкерілігі, материалдық жауапкершілік жөніндегі ұғымдарды түсіну; 9.1.4.3 өрт болған жағдайда эвакуациялық жоспарға бағдарлана білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	9.2.1.6 араның және аталық араның өсіп көбеюін тани білу; 9.2.1.7 өтпелі, бүйірлі, балды ұяшықтарды, олардың міндетін ажырата білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	9.2.2.13 ұяларды қысқарту және жылыту тәсілдерін білу; 9.2.2.14 аралар жанұяларын біріктіру тәсілдерін білу; 9.2.2.15 араларды көктемгі азықтандыру түрлерін білу; 9.2.2.16 бал және қант шырынын дайындау технологиясы жайлы түсінік; 9.2.2.17 араларға жемдік астауын тарату тәсілдерін білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	9.2.3.5 араларды тасымалдау барысында ұяларды желдетудің мағынасын білу; 9.2.3.6 үйірлендірудің алдын-алу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.3.7 омарталық және қуыстық аналық ұяларды ажырата білу; 9.2.3.8 омартаны өсіру үшін үйірлерді қолдану жайлы түсінік; 9.2.3.9 үйірден шығып кеткен ара жанұяларынан жұмысын қабылдау жөнінде түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	9.2.4.3 аралар ұяларын қысқа жиыстыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.4 жемшөп қорын есептеу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.4.5 араларды қант шырынымен күзгі азықтандыру дағдыларын меңгеру
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	9.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі бойынша шараларды білу; 9.2.5.2 аралар жанұяларын тыңдау тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аралардың қысқы азықтарын тарату технологиясымен таныс; 9.2.5.4 аралардың клуб ішіндегі қозғалысы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	9.2.6.5 аралардың гүл тозаңдарынан балтозаң дайындау үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.6.6 аралардың шіре балын жинауы жөнінде түсінік; 9.2.6.7 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату телімінде омарта ұяларының орналасуы жөнінде мәліметтер
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	9.2.7.6 балды сақтау жағдайлары жөнінде мәліметтер; 9.2.7.7 күн еріткішінде бадауызды алу технологиясы жөнінде түсінік; 9.2.7.8 бос балауызды майдагерлік тәсілмен өндіру жөнінде мәліметтер; 9.2.7.9 балауызды сақтау талаптарын білу
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	9.2.8.3 ара жанұяларын варроатоздан қорғау тәсілдерін білу; 9.2.8.4 балауыз күйесімен күресу тәсілдерін білу
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	9.2.9.1 лекаланың көмегімен, тормен белгілеу; 9.2.9.2 қатты ағаштарды сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.9.3 электрбұрғымен жұмыс істеу, қуыстарды бұрғылау, бұранда шегелерді кіргізу, шығару тәсілдерінмеңгеру; 9.2.9.4 ағаш тақталарды, фанераларды, ДСП, ДВП қиюды орындау; 9.2.9.5 жұқа ара білдегімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.6 ағаш кесу білдегінде жұмыс істеу тәсілдерін білу
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	9.2.10.1 жұқа қол араменпанно және пазлдар кесу; 9.2.10.2 түрлі желімдер көмегімен детальдарды желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.10.3 ағаш ою тәсілдерін меңгеру; 9.2.10.4 ағаш бетін түрлі лактармен өңдеу
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолдана отырып өз жұмысы мен басқалар жұмысының идеялары мен тақырыптарын суреттеу; 9.3.1.2 өз жұмысы мен басқалар жұмысын бейімдеу, жетілдіру жөнінде конструктивті комментарийлерді тыңдап, ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа көрсету; 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы жұмысына табысты қосылу
3-тоқсан
1 Материалтану	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар тарихы мен мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2 "Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге ұмтылыс жасау; 9.1.1.3 өндірістік омартады еңбекті ұйымдастыру негіздері жөнінде ұғымдардың; 9.1.1.4 өз басының ерекшеліктерін кәсіби талаптармен үйлестіре білу; 9.1.1.5 араларға күтім көрсету және ағаш ұсталық жұмыстары барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.2.1 ара үйірін шешуге арналағн жабдықтар жайлы білу; 9.1.2.2 күн балауыз ерітікішінің құрылымы мен міндетін білу; 9.1.2.3 ұя көтергіштерінің құрылысы жайлы мәліметтер; 9.1.2.4 көшпенді вагон құрылымын білу; 9.1.2.5 балауыздың майдагерлік өндірісіне арналған ойғыш білдектердің құрылсы жайлы білу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	9.1.3.1 электрленген қол құрал-саймандарымен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.1.3.2 түтіндеткішті жағу және қолдану барысында өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	9.1.4.1 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттері, еңбекті қорғау және еңбектік келісім шарт жайлы білу; 9.1.4.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, еңбек тапсырмасын орындау жауапкерілігі, материалдық жауапкершілік жөніндегі ұғымдарды түсіну; 9.1.4.3 өрт болған жағдайда эвакуациялық жоспарға бағдарлана білу
2 Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1.Ара жанұясының биологиясы	9.2.1.1 өтпелі, бүйірлі, балды ұяшықтарды, олардың міндетін ажырата білу; 9.2.1.2 аралардың балауыз шығаруына әсер ететін факторларды білу; 9.2.1.3 аралардың балшырынды балға айналдыру үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.1.4 аралардың балтозаңды дайындау үдерісі жайлы; 9.2.1.5 аралардың тірішілік әрекетінің мерзімділіктігін білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	9.2.2.6 нашар қыстап шыққан жанұяларды анықтай білу; 9.2.2.7 түтіндеткішті жаққан кезде өрт қауіпсіздігі ережелерін білу; 9.2.2.8 араларды тексерген кезде түтіндеткішті қолдана білу; 9.2.2.9 араларды тексеру техникасын меңгеру; 9.2.2.10 араларды таза ұяларға көшіру тәсілдерін білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	9.2.3.1 үйірлендірудің алдын-алу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.3.2 омарталық және қуыстық аналық ұяларды ажырата білу; 9.2.3.3 омартаны өсіру үшін үйірлерді қолдану жайлы түсінік; 9.2.3.4 үйірден шығып кеткен ара жанұяларынан жұмысын қабылдау жөнінде түсінік; 9.2.3.бұрулар арқылы аралар жанұяларын жасанды бөлу жөнінде мәліметтер; 9.2.3.6 бал жинаудың көлеміне қарай аралардың балауыздарға мұқтаждығы жайлы мәліметтер
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	9.2.4.1 жатақ ұяларындағы ұяшықтарды қысқарту тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.2 ұяшықтарды қысқарту барысында ұялық шымылдықтарын қолдану; 9.2.4.3 аралар ұяларын қысқа жиыстыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.4 жемшөп қорын есептеу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.4.5араларды қант шырынымен күзгі азықтандыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.6 аралардың ұрлығы жөнінде түсінік
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	9.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі бойынша шараларды білу; 9.2.5.2 аралар жанұяларын тыңдау тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аралардың қысқы азықтарын тарату технологиясымен таныс; 9.2.5.4 аралардың клуб ішіндегі қозғалысы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	9.2.6.3 бал жинауға арналған жазғы өсімдіктерді, гүлдеу мерзімдерін білу; 9.2.6.4 шырын бөлінуіне ауа температурасының, ылғалдығының, күн сәулесінің, топырақ ылғалдығының әсері жайлы түсінік; 9.2.6.5 аралардың гүл тозаңдарынан балтозаң дайындау үдерісі жөнінде түсінік; 9.2.6.6 аралардың шіре балын жинауы жөнінде түсінік
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	9.2.7.1 күн еріткішінде бадауызды алу технологиясы жөнінде түсінік; 9.2.7.1 бос балауызды майдагерлік тәсілмен өндіру жөнінде мәліметтер; 9.2.7.3 балауызды сақтау талаптарын білу; 9.2.7.4 прополис жинауды көбейтуге арналағн құрылғылар жөнінде түсінік; 9.2.7.5 гүл тозаңдарын тозаңаулағыштың көмегімен жинау жайлы түсінік.
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	9.2.8.1 аралардың аскосфероз, нозематоз, варроатоз ауруларының белгілерін білу; 9.2.8.2 аралардың жұқпалы және жұқпалы емес аурулары жайлы мәліметтерді; 9.2.8.3 ара жанұяларын варроатоздан қорғау тәсілдерін білу; 9.2.8.4 балауыз күйесімен күресу тәсілдерін білу
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	9.2.9.1 қатты ағаштарды сүргілеу және аралау тәсілдерін меңгеру; 9.2.9.2 электрбұрғымен жұмыс істеу, қуыстарды бұрғылау, бұранда шегелерді кіргізу, шығару тәсілдерінмеңгеру; 9.2.9.3 ағаш тақталарды, фанераларды, ДСП, ДВП қиюды орындау; 9.2.9.4 жұқа ара білдегімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	9.2.10.1 жұқа қол араменпанно және пазлдар кесу; 9.2.10.2 түрлі желімдер көмегімен детальдарды желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.10.3 ағаш ою тәсілдерін меңгеру; 9.2.10.4 ағаш бетін түрлі лактармен өңдеу
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолдана отырып өз жұмысы мен басқалар жұмысының идеялары мен тақырыптарын суреттеу; 9.3.1.2 өз жұмысы мен басқалар жұмысын бейімдеу, жетілдіру жөнінде конструктивті комментарийлерді тыңдап, ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа көрсету; 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы жұмысына табысты қосылу
4-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	9.1.1.1 басқалардың пікіріне, әр түрлі халықтар тарихы мен мәдениетіне сыйлы көзқарас таныту; 9.1.1.2"Омарташылық" пәнінің ерекшеліктерін өз бетінше зерделеуге ұмтылыс жасау; 9.1.1.3 өндірістік омартады еңбекті ұйымдастыру негіздері жөнінде ұғымдардың; 9.1.1.4 өз басының ерекшеліктерін кәсіби талаптармен үйлестіре білу; 9.1.1.5 араларға күтім көрсету және ағаш ұсталық жұмыстары барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды білу және орындау
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	9.1.2.1 ұя бекіткіштерінің құрылысы жайлы білу; 9.1.2.2 түтіндеткіштің жанармайы түрлері мен қасиеттерін білу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	9.1.3.1 электрленген қол құрал-саймандарымен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.1.3.2 ішінде аралары бар ұяларды көшірген кезде қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдерінің ерекшеліктерін білу; 9.1.3.3 түтіндеткішті жағу және қолдану барысында өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	9.1.4.1 жұмысшылар мен қызметкерлердің негізгі құқықтары мен міндеттері, еңбекті қорғау және еңбектік келісім шарт жайлы білу; 9.1.4.2 еңбек тәртібі, еңбек ақы, еңбек тапсырмасын орындау жауапкерілігі, материалдық жауапкершілік жөніндегі ұғымдарды түсіну; 9.1.4.3 өрт болған жағдайда эвакуациялық жоспарға бағдарлана білу
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	9.2.1.1 араның және аталық араның өсіп көбеюін тани білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	9.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын алаңға қойылатын талаптарды білу; 9.2.2.2 арларды қыстаудан шығаратын алаңды дайындау; 9.2.2.3 арларды қыстаудан шығара білу; 9.2.2.4 ұяларды көшіру барысында аралар сыртқа ұшып шықанда өз іс-әрекетің жайлы білу; 9.2.2.5 алғашқы аралап ұшуын бақылау барысында аралар жанұяларының жағдайын анықтау; 9.2.2.6 нашар қыстап шыққан жанұяларды анықтай білу; 9.2.2.7 түтіндеткішті жаққан кезде өрт қауіпсіздігі ережелерін білу; 9.2.2.8 араларды тексерген кезде түтіндеткішті қолдана білу; 9.2.2.9 араларды тексеру техникасын меңгеру; 9.2.2.10 араларды таза ұяларға көшіру тәсілдерін білу; 9.2.2.11 аналық араны таба білу; 9.2.2.12 алғашқы тексеру барысында жемнің саны мен сапасын анықтау; 9.2.2.13 ұяларды қысқарту және жылыту тәсілдерін білу; 9.2.2.14 аралар жанұяларын біріктіру тәсілдерін білу; 9.2.2.15 араларды көктемгі азықтандыру түрлерін білу; 9.2.2.16 бал және қант шырынын дайындау технологиясы жайлы түсінік; 9.2.2.17 араларға жемдік астауын тарату тәсілдерін білу; 9.2.2.18ұяларды жақтаулармен кеңейту тәсілдерін білу; 9.2.2.19 жақтауларды балауыздата білу; 9.2.2.20 аралар жанұясын тексеру журналын жүргізу жайлы түсінік
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	9.2.3.1 араларды тасымалдау алдында ұяның балауыздық жақтауларын ажырата білу; 9.2.3.2 ұялардың бөлшектерін бекіту тәсілдерін білу; 9.2.3.3 ұяларды омарталық платформаларда бекіту тәсілдерін білу; 9.2.3.4 ұяларды жерде ұстағанда оларды орналастыру жөнінде түсінік; 9.2.3.5 араларды тасымалдау барысында ұяларды желдетудің мағынасын білу
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	9.2.4.1 жатақ ұяларындағы ұяшықтарды қысқарту тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.2 ұяшықтарды қысқарту барысында ұялық шымылдықтарын қолдану; 9.2.4.3. аралар ұяларын қысқа жиыстыру дағдыларын меңгеру; 9.2.4.4 жемшөп қорын есептеу тәсілдері жөнінде түсінік; 9.2.4.5 араларды қант шырынымен күзгі азықтандыру дағдыларын меңгеру
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	9.2.5.1 аралардың қыстаудағы қысқы күтімі бойынша шараларды білу; 9.2.5.2 аралар жанұяларын тыңдау тәсілдерін білу; 9.2.5.3 аралардың қысқы азықтарын тарату технологиясымен таныс; 9.2.5.4 аралардың клуб ішіндегі қозғалысы жөнінде түсінік
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	9.2.6.1 бал жинауға арналған өсімдіктердің гүлдеу мерзімі мен өскен жері бойынша сипаттамасын білу; 9.2.6.2 өсімдіктердің балөнімділігі жайлы түсінік; 9.2.6.3 бал жинауға арналған жазғы өсімдіктерді, гүлдеу мерзімдерін білу
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	9.2.7.9 балауызды сақтау талаптарын білу; 9.2.7.10 прополис жинауды көбейтуге арналағн құрылғылар жөнінде түсінік; 9.2.7.11 гүл тозаңдарын тозаңаулағыштың көмегімен жинау жайлы түсінік
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	9.2.8.1 ара жанұяларын варроатоздан қорғау тәсілдерін білу; 9.2.8.2 балауыз күйесімен күресу тәсілдерін білу
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	9.2.9.1 электрбұрғымен жұмыс істеу, қуыстарды бұрғылау, бұранда шегелерді кіргізу, шығару тәсілдерінмеңгеру; 9.2.9.2 ағаш тақталарды, фанераларды, ДСП, ДВП қиюды орындау; 9.2.9.3 жұқа ара білдегімен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	9.2.10.1 жұқа қол арамен панно жәнепазлдар кесу; 9.2.10.2 түрлі желімдер көмегімен детальдарды желімдеу технологиясын сақтау; 9.2.10.3 ағаш ою тәсілдерін меңгеру; 9.2.10.4 ағаш бетін түрлі лактармен өңдеу
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолдана отырып өз жұмысы мен басқалар жұмысының идеялары мен тақырыптарын суреттеу; 9.3.1.2 өз жұмысы мен басқалар жұмысын бейімдеу, жетілдіру жөнінде конструктивті комментарийлерді тыңдап, ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты бүкіл сыныпқа көрсету 9.3.1.4. оқу-еңбек тобының жалпы жұмысына табысты қосылу

3) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ҚРауылшаруашылығын дамытудағы омарташылықтың мағынасын түсіну; 10.1.1.3 кәсіби тұрғыда ғы өз шешімін көрсете білу; 10.1.1.4 еңбек дағдысына заманауи өмірдің қажетті жағдайы ретінде қарауды әдетке айналдыру
	1.2Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.2.1 бақылау ұяның құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.2 некелік ұяның құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.3 ұялардың жылы және суық күндердегі ерекшеліктерін білу; 10.1.2.4 секциялы бал алу үшін балауыз жақтаулары жайлы білу; 10.1.2.5 у жинағыш жақтаулар жайлы білу; 10.1.2.6 араларды алшақтатқыштың құрылымы мен міндетін білу; 10.1.2.7 балауыздық жақтауларды басып шығаруға арналған бу және электр пышақтардың құрылысы жөнінде жалпы түсінік; 10.1.2.8 балауыздық жақтауларды басып шығаруға арналған білдектердің құрылымы жөнінде мәліметтер; 10.1.2.9 забрусты қысуға арналған білдектің құрылысы жөнінде түсінік; 10.1.2.10 электр бал шайқауыштың құрылымын білу; 10.1.2.11 бағдарламалық басқаруы бар бал шайқауыштар жайлы түсінік; 10.1.2.12 бал тұндырғыштардың құрылымымен танысу
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	10.1.3.1 бал салынған ыдыстарды тасымалдаған кезде қапуіпсіз тәсілдердің ерекшеліктерін білу; 10.1.3.5 араларды дәрілік препараттармен өңдеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	10.1.4.1 ҚРомарташылық туралы заңымен танысу; 10.1.4.2 омарташылықта және ағаш өңдеуде еңбекті қорғауды ұйымдастыру жұмыстарын түсіну; 10.1.4.3 еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиена негіздерін; 10.1.4.4 шеберханада және омартада өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	10.2.1.1 араның иіс сезу, сезіну, есту органдары жайлы түсінік; 10.2.1.2 араның сілекей бездері жөнінде түсінік 10.2.1.3 араның есту, көру, сезіну, иіс сезу; органдарының құрылысы және функциялары жөнінде түсінік; 10.1.2.4 араның дабыл қақыш жүйесі жөнінде білу (араның биі) ; 10.1.2. 5 араның қозғалысы мен ұшуы жөнінде мәліметтерді білу
	2.2. Омартадағы көктемгі жұмыстар	10.2.2.1. арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау; 10.2.2.2 жылыжайдағы ең ерте аралап ұшып шығу жайлы түсінік; 10.2.2.3 түрлі типтегі ұяларда араларды тексеру техникасын білу; 10.2.2.4 түтіндеткішті жағу тәсілдерін білу; 10.2.2.5 түтіндеткіш жанармайының сипаттамасын білу
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	10.2.3.1 араларды көп корпусты ұяларда ұстау жайлы түсінік; 10.2.3.2 балжинауыш жанұяларын құру жайлы мәліметтер; 10.2.3.3 балы бар жақтауларды ұялардан шығару тәсілдерін меңгеру; 10.2.3.4 дүкен жалғамаларын ұялардан шешу; 10.2.3.5 айдалған жақтауларды кептіру тәсілдерін білу; 10.2.3.6 жақтауларды омарташы пышағымен шығару тәсілдерін білу; 10.2.3.7 электр балшайқауыштардың құрылымы жөнінде түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	10.2.4.1 аралардың күзгі өсірілуі жөнінде түсінік; 10.2.4.2 түрлі ұяларда ұяшықтарды қалыптастыру дағдыларын меңгеру; 10.2.4.3 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық дайындау және азық қорын толықтыру; 10.2.4.4 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық бөлу дағдыларын меңгеру; 10.2.4.5 аралары бар ұяларды қыстауға кіргізу
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	10.2.5.1 қыстаудағы ұялардың орналасу тәртібін білу; 10.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру үшін азығын дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.3 қыстаудың температурасы мен ылғалдылығын реттеу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	10.2.6.1 омартаның балдық балансын құру жөнінде түсінік; 10.2.6.2 аймақтың негізгі бал жинауға арналған ауылшаруашылық өсімдіктері жөнінде мәліметтерді білу; 10.2.6.3 негізгі бал жинауға арналған өсімдіктердің болжамды гүлдеу мерзімдерін білу; 10.2.6.4. ерте, ортаңғы және кеш бал жинауды қамтамасыз ететін жайылымдық телімді таңдау жайлы түсінік
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	10.2.7.1 шіре балын алу жайлы түсінік; 10.2.7.2 шіре балының қасиеттерін білу; 10.2.7.3 балды купаждау технологиясымен танысу; 10.2.7.4 балдың қаптамасына қойылатын талаптармен танысу; 10.2.7.5 балдың ылғалтартыштығы жайында түсінік; 10.2.7.6 жасанды бал жайлы мәліметтер
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	10.2.8.1 ауылшаруашылық дақылдарын улы химикаттарамен өңдеу барысында омартаны қорғау жайлы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	10.2.9.1 сызбалар, үлгілер, шаблондар бойынша дайындамалар жасау, өз бетінше белгілеме құралдарын таңдау; 10.2.9.2 ағашты түрлі тәсілдермен кесу (бүйірінен,тігінен және көлденеңнен)
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	10.2.10.1 жұқа қол арамен күрделі суреті бар бұйымдарды кесу; 10.2.10.2 жұқа қол ара білдегімен аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.3 ағаш бетіне нақыштама жүргізу тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.4 бұйымды өз бетінше жинап құрастыру
3. Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 Өз еңбек әрекетін барабар бағалай білу; 10.3.1.2 кәсіби талаптарды жекелік құзыреттілік деңгейімен ұштастыра білу; 10.3.1.3 бұйым үлгісіне өз бетінше сараптама жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды әзірлеудің технологиялық реттілігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
2-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ҚРауылшаруашылығын дамытудағы омарташылықтың мағынасын түсіну; 10.1.1.3 кәсіби тұрғыда ғы өз шешімін көрсете білу; 10.1.1.4 еңбек дағдысына заманауи өмірдің қажетті жағдайы ретінде қарауды әдетке айналдыру
	1.2Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.2.1 кептіру камераларының құрылымын білу; 10.1.2.2 фанера, ДСП, ДВП кесудің ерекшеліктерін білу; 10.1.2.3 жұқа ара білдегінің құрылымы мен жұмыс істеу қағидасын білу
	1.3Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	10.1.3.1 жұқа ара білдегімен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.1.3.2 электр қауіпсізідігі талартарын сақтау; 10.1.3.3 бояу жұмыстарын жүргізген кезде желдету режимін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	10.1.4.1 ҚРомарташылық туралы заңымен танысу; 10.1.4.2 омарташылықта және ағаш өңдеуде еңбекті қорғауды ұйымдастыру жұмыстарын түсіну; 10.1.4.3 еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиена негіздерін білу; 10.1.4.4 шеберханада және омартада өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	10.2.1.1 ұрғашы арадан аналық араның пайда болу себептері мен белгілерін білу; 10.2.1.2 ұрғашылық жанұяның пайда болу себептерін білу; 10.2.1.3 дөңес өсіп көбеюді тани білу
	2.2. Омартадағы көктемгі жұмыстар	10.2.2.10 аралар жанұяларын күшейту тәсілдерін білу; 10.2.2.11 аралардың ұядан ұшып кету себептері жөнінде мәліметтер; 10.2.2.12 араларды азықтандыру дағдыларын меңгеру
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	10.2.3.8 құрама бұрмаларды ұйымдастыру тәсілдерін білу; 10.2.3.9 аналақ араларды баяу аламастыру жайлы түсінік; 10.2.3.10 омартадағы селекциялық жұмыстар жайлы жалпы түсінік; 10.2.3.11 араларды көп корпусты ұяларда ұстау жайлы түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	10.2.4.1 аралардың күзгі өсірілуі жөнінде түсінік; 10.2.4.2 түрлі ұяларда ұяшықтарды қалыптастыру дағдыларын меңгеру; 10.2.4.3 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық дайындау және азық қорын толықтыру; 10.2.4.4 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық бөлу дағдыларын меңгеру; 10.2.4.5 аралары бар ұяларды қыстауға кіргізу
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	10.2.5.1 қыстаудағы ұялардың орнадасу тәртібін білу; 10.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру үшін азығын дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.3 қыстаудың температурасы мен ылғалдылығын реттеу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	10.2.6.4. ерте, ортаңғы және кеш бал жинауды қамтамасыз ететін жайылымдық телімді таңдау жайлы түсінік; 10.2.6.5 омарташылықта жемшөп базасын көбейту және жақсарту тәсілдері жайлы мәліметтер
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	10.2.7.7 сыққышты қолдану арқылы балауыз шығару технологиясы жөнінде түсінік; 10.2.7.8 бос балауыз шығару автоматтандырылған линиясы жайлы түсінік
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	10.2.8.1 аралардың америкалық және европалық шіру ауруларының белгілерін білу; 10.2.8.2 химиялық, шырындық және тозаңдық токсикоз жайлы мәліметтер; 10.2.8.3 ауылшаруашылық дақылдарын улы химикаттарамен өңдеу барысында омартаны қорғау жайлы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	10.2.9.1 сызбалар, үлгілер, шаблондар бойынша дайындамалар жасау, өз бетінше белгілеме құралдарын таңдау; 10.2.9.2 ағашты түрлі тәсілдермен кесу (бүйірінен,тігінен және көлденеңнен); 10.2.9.3 ұялардың негізгі зақымдануын анықтау және жою; 10.2.9.4 қол электр құралдарымен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру; 10.2.9.5 майлы және эмаль бояуларымен, олифамен жұмыстар орындау
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	10.2.10.1 жұқа қол арамен күрделі суреті бар бұйымдарды кесу; 10.2.10.2 жұқа қол ара білдегімен аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.3 ағаш бетіне нақыштама жүргізу тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.4 бұйымды өз бетінше жинап құрастыру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 өз еңбек әрекетін барабар бағалай білу; 10.3.1.2 кәсіби талаптарды жекелік құзыреттілік деңгейімен ұштастыра білу; 10.3.1.3 бұйым үлгісіне өз бетінше сараптама жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды әзірлеудің технологиялық реттілігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
3-тоқсан
1. Материалтану	1.1. Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ҚРауылшаруашылығын дамытудағы омарташылықтың мағынасын түсіну; 10.1.1.3 кәсіби тұрғыда ғы өз шешімін көрсете білу; 10.1.1.4 еңбек дағдысына заманауи өмірдің қажетті жағдайы ретінде қарауды әдетке айналдыру
	1.2Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.2.1 балауыздардың өндірістік өндірілуі жөнінде жалпы түсінік; 10.1.2.2 электр күшейткіштің құрылымы және жұмыс істеу қағидасын білу; 10.1.2.3 бөлгіш тордың құрылысы мен міндетін білу; 10.1.2.4 балды кристалсыздандыру камераларының құрылымын түсіну; 10.1.2.5 балауыз еріткіш пен балауыз престегіштің құрылымы жөнінде түсінік
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	10.1.3.1 жұқа ара білдегімен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.1.3.2 электр қауіпсізідігі талартарын сақтау; 10.1.3.3 бояу жұмыстарын жүргізген кезде желдету режимін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	10.1.4.1 ҚРомарташылық туралы заңымен танысу; 10.1.4.2 омарташылықта және ағаш өңдеуде; еңбекті қорғауды ұйымдастыру жұмыстарын түсіну 10.1.4.3 еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиена негіздерін; 10.1.4.4 шеберханада және омартада өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау
2. Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	10.1.2. аналық сүт жөнінде түсінік; 10.1.2.10 аналық араларды шығару және ауыстыру жөнінде мәліметтер
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	10.2.2.14 ұялық жақтауға сым тарту; 10.2.2.15 бос балауызды бекітудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.2.16 екінші корпустарды қою арқылы ұяларды кеңейту жөнінде түсінік
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	10.2.3.1 үйірленумен күрес тәсілдері жөнінде түсінік; 10.2.3.2 үйірден шығып кеткен ара жанұяларынан жұмысын қабылдау тәсілдерін білу; 10.2.3.3 құрама бұрмаларды ұйымдастыру тәсілдерін білу; 10.2.3.4 аналақ араларды баяу аламастыру жайлы түсінік; 10.2.3.5 омартадағы селекциялық жұмыстар жайлы жалпы түсінік; 10.2.2.6 ұялық жақтауға сым тарту; 10.2.2.7 бос балауызды бекітудің түрлі тәсілдерін білу
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	10.2.4.3 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық дайындау және азық қорын толықтыру; 10.2.4.4 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық бөлу дағдыларын меңгеру; 10.2.4.5 аралары бар ұяларды қыстауға кіргізу
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	10.2.5.1 қыстаудағы ұялардың орнадасу тәртібін білу; 10.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру үшін азығын дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.3 қыстаудың температурасы мен ылғалдылығын реттеу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	10.2.6.6 үздіксіз бал жинау конвейері жөнінде түсінік; 10.2.6.7 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату барысында араларды иіске және аймаққа үйрету жайлы түсінік
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	10.2.7.1 сыққышты қолдану арқылы балауыз шығару технологиясы жөнінде түсінік; 10.2.7.2 бос балауыз шығару автоматтандырылған линиясы жайлы түсінік; 10.2.7.3 аналық сүт жинау технологиясы жайлы түсінік; 10.2.7.4 ара уын жинау технологиясы жайлы түсінік
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	10.2.8.1 аралардың америкалық және европалық шіру ауруларының белгілерін білу; 10.2.8.2 химиялық, шырындық және тозаңдық токсикоз жайлы мәліметтер; 10.2.8.3 ауылшаруашылық дақылдарын улы химикаттарамен өңдеу барысында омартаны қорғау жайлы түсінік
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	10.2.9.1 ағашты түрлі тәсілдермен кесу (бүйірінен,тігінен және көлденеңнен); 10.2.9.3 ұялардың негізгі зақымдануын анықтау және жою; 10.2.9.4 қол электр құралдарымен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	10.2.10.1 жұқа қол арамен күрделі суреті бар бұйымдарды кесу; 10.2.10.2 жұқа қол ара білдегімен аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.3 ағаш бетіне нақыштама жүргізу тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.4 бұйымды өз бетінше жинап құрастыру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 Өз еңбек әрекетін барабар бағалай білу; 10.3.1.2 кәсіби талаптарды жекелік құзыреттілік деңгейімен ұштастыра білу; 10.3.1.3 бұйым үлгісіне өз бетінше сараптама жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды әзірлеудің технологиялық реттілігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы
4-тоқсан
1. Материалтану	1.1 Еңбек пәні жөнінде жалпы мәліметтер	10.1.1.1 түрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діндегі адамдарға төзімділік көзқараспен қарау; 10.1.1.2 ҚРауылшаруашылығын дамытудағы омарташылықтың мағынасын түсіну; 10.1.1.3 кәсіби тұрғыда ғы өз шешімін көрсете білу; 10.1.1.4 еңбек дағдысына заманауи өмірдің қажетті жағдайы ретінде қарауды әдетке айналдыру
	1.2 Материалдардың, құрал-саймандардың және жабдықтардың сараптамасы	10.1.2.1 аналық араларды жасанды шығаруға арналаған жабдықтар мен құралдарды білу; 10.1.2.2 ара павильонының құрылысы жөнінде түсінік
	1.3 Шеберханада және омартада жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік техникасы ережелері	10.1.3.1 жұқа ара білдегімен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 10.1.3.2 электр қауіпсізідігі талартарын сақтау; 10.1.3.3 бояу жұмыстарын жүргізген кезде желдету режимін сақтау
	1.4 Еңбекті қорғау және ҚРеңбек заңнамасы	10.1.4.1 ҚРомарташылық туралы заңымен танысу; 10.1.4.2 омарташылықта және ағаш өңдеуде еңбекті қорғауды ұйымдастыру жұмыстарын түсіну; 10.1.4.3 еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиена негіздерін; 10.1.4.4 шеберханада және омартада өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау
2 Еңбек пәнін дайындау технологиясы	2.1 Ара жанұясының биологиясы	10.2.1.1 ұрғашы арадан аналық араның пайда болу себептері мен белгілерін білу; 10.2.1.2 ұрғашылық жанұяның пайда болу себептерін білу; 10.2.1.3 дөңес өсіп көбеюді тани білу; 10.1.2.4 ұрықты (тұқымдалғыш) және ұрықсыз аналық араларды ажырата білу
	2.2 Омартадағы көктемгі жұмыстар	10.2.2.1 арларды қыстаудан шығаратын жерді таңдау; 10.2.2.2 жылыжайдағы ең ерте аралап ұшып шығу жайлы түсінік; 10.2.2.3 түрлі типтегі ұяларда араларды тексеру техникасын білу; 10.2.2.4 түтіндеткішті жағу тәсілдерін білу; 10.2.2.5 түтіндеткіш жанармайының сипаттамасын білу; 10.2.2.6 аналықтары жоқ жанұяларды түзеу тәсілдері жайлы түсінік; 10.2.2.7 өсіп көбеюі бойынша аналық аралардың сапасын анықтау; 10.2.2.8 ұяны қысқарту және шектеу тәсілдерін білу; 9.2.2.9 аралар жанұяларын біріктіру тәсілдерін білу; 10.2.2.10 аралар жанұяларын күшейту тәсілдерін білу; 10.2.2.11 аралардың ұядан ұшып кету себептері жөнінде мәліметтер; 10.2.2.12 араларды азықтандыру дағдыларын меңгеру; 10.2.2.13 араларды азықтандыру тәсілдерін білу; 10.2.2.14 ұялық жақтауға сым тарту; 0.2.2.15 бос балауызды бекітудің түрлі тәсілдерін білу; 10.2.2.16 екінші корпустарды қою арқылы ұяларды кеңейту жөнінде түсінік; 10.2.2.17 аралар жанұяларын тексеру журналын толтыру
	2.3 Омартадағы жазғы жұмыстар	10.2.3.13 балы бар жақтауларды ұялардан шығару тәсілдерін меңгеру; 10.2.3.14 дүкен жалғамаларын ұялардан шешу; 10.2.3.15 айдалған жақтауларды кептіру тәсілдерін білу; 10.2.3.16 жақтауларды омарташы пышағымен шығару тәсілдерін білу; 10.2.3.17 электр балшайқауыштардың құрылымы жөнінде түсінік
	2.4 Омартадағы күзгі жұмыстар	10.2.4.1 аралардың күзгі өсірілуі жөнінде түсінік; 10.2.4.2 түрлі ұяларда ұяшықтарды қалыптастыру дағдыларын меңгеру; 10.2.4.3 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық дайындау және азық қорын толықтыру; 10.2.4.4 аралардың күзгі өсірілуі үшін азық бөлу дағдыларын меңгеру; 10.2.4.5 аралары бар ұяларды қыстауға кіргізу
	2.5 Аралардың қысқы күтімі	10.2.5.1 қыстаудағы ұялардың орнадасу тәртібін білу; 10.2.5.2 араларды қысқы азықтандыру үшін азығын дайындау технологиясын меңгеру; 10.2.5.3 қыстаудың температурасы мен ылғалдылығын реттеу
	2.6 Омартаның жемшөптік базасы және тозаңдату	10.2.6.1 омарташылықта жемшөп базасын көбейту және жақсарту тәсілдері жайлы мәліметтер; 10.2.6.2 үздіксіз бал жинау конвейері жөнінде түсінік; 10.2.6.3 ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату барысында араларды иіске және аймаққа үйрету жайлы түсінік
	2.7 Омарта өнімдерінің технологиясы	10.2.7.9 аналық сүт жинау технологиясы жайлы түсінік; 10.2.7.10 ара уын технологиясы жайлы түсінік
	2.8 Ара аурулары, дұшпандары және зиянкестері	10.2.8.1 аралардың америкалық және европалық шіру ауруларының белгілерін білу; 10.2.8.2 химиялық, шырындық және тозаңдық токсикоз жайлы мәліметтер
	2.9 Ағаш ұсталық жұмыстар технологиясы	10.2.9.1 ағашты түрлі тәсілдермен кесу (бүйірінен,тігінен және көлденеңнен); 10.2.9.2 ұялардың негізгі зақымдануын анықтау және жою; 10.2.9.3 қол электр құралдарымен жұмыс жасау тәсілдерін меңгеру
	2.10 Декоративтік-қолданбалы шығармашылық	10.2.10.1 жұқа қол арамен күрделі суреті бар бұйымдарды кесу; 10.2.10.2 жұқа қол ара білдегімен аралау тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.3 ағаш бетіне нақыштама жүргізу тәсілдерін меңгеру; 10.2.10.4 бұйымды өз бетінше жинап құрастыру
3.Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	3.1 Еңбек заттарының сараптамасы және бағалануы	10.3.1.1 өз еңбек әрекетін барабар бағалай білу; 10.3.1.2 кәсіби талаптарды жекелік құзыреттілік деңгейімен ұштастыра білу; 10.3.1.3 бұйым үлгісіне өз бетінше сараптама жүргізу; 10.3.1.4 бұйымды әзірлеудің технологиялық реттілігін құрастыру; 10.3.1.5 қалыптасқан кәсіби қозғалыс дағдыларының болуы

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
14-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Тоқу. Кестелеу" оқу пәнінің мазмұны

122. "Кәсіби еңбекке баулу. Тоқу. Кестелеу" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Аспаптар және құралдар";

2) 2-бөлім "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау".

123. "Материалтану. Аспаптар және құралдар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер;

2) материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау.

124. "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) тоқыма біздермен тоқу;

2) ілгекпен тоқу;

3) тоқыма бұйымдарын әрлеу;

4) тоқыма бұйымдарын жөндеу;

5) машинамен тоқу.

125. "Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек бұйымдарын талдау және бағалау;

2) өзіндік жұмыс;

3) қорытынды бақылау жұмысы.

126. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Аспаптар және құралдар":

1-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы ұғыну; 7.1.1.2 тоқудың шығу тарихын білу; 7.1.1.3 мұғалімнің көмегімен тоқудың ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.4 қоршағандар үшін "түсінікті" болу (өзіндік пікірін баяндай білу); 7.1.1.4 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу	9.1.1.1 басқалардың пікірін, әр түрлі халықтардың тарихын және мәдениетін құрметтеу; 9.1.1.2 тоқудың ерекшеліктерін өз бетімен зерттеуге және сипаттауға ұмтылу; 9.1.1.3 тоқудың шығу тарихын білу тоқудың дамуы туралы түсініктерінің болуы; тоқудағы заманауи үрдістер туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 мұғалімнің көмегімен шынайы объектілер арқылы қажетті ақпаратты табу, талдау және іріктеу (журналдар, ғаламтор); 9.1.1.5 кәсіпорында және үй жағдайында еңбекті ұйымдастыру туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.6 кәсіби этика туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.7 "Тоқымашы" кәсібіндегі талаптармен және медициналық қарсы көрсетілімдермен танысу; 9.1.1.8 "Еңбек келісім-шарты" туралы түсінігінің болуы; 9.1.1.9 еңбекақыны төлеу түрлерін ажырату (айлық, келісімді, мерзімдік жалақы); 9.1.1.10 оқу шеберханасының жабдықтарына ұқыпты қарау; 9.1.1.11 ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діни сенімдегі адамдарға толеранттылық көрсету; 10.1.1.2 тоқыма бұйымдарын дайындауда материалдар мен тәсілдерді салыстыру, талдау; 10.1.1.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен шынайы объектілер арқылы қажетті ақпаратты табу, талдау және іріктеу (журналдар, ғаламтор); 10.1.1.4 трикотаж фабрикасында еңбекті ұйымдастыру туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.5 еңбек нарығында жағдайды талдай білу; 10.1.1.6 кәсіби өзін-өзі анықтауға тілегін көрсету; 10.1.1.7 еңбек іс-әрекетіне замануи өмірдің қажетті жағдайы ретінде әдетінің болуы
1.2 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 талшықтың түрлері мен қасиеттерін білу (табиғи, химиялық); иірілген жіптің түрлері (мақта-мата, жүн); 7.1.2.2 мақта-мата және жүннен жасалған жіпті визуалды және тактильды түрде анықтау; 7.1.2.3 мұғалімнің көмегімен бұйымды дайындау үшін жіпті іріктеу; 7.1.2.4 тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды білу; 7.1.2.5 тік және айналмалы ілгектер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.6 алюминийден, пластмассадан, ағаштан және әр түрлі материалдан жасалған тоқыма біздер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.7 тоқыма біздердің өлшемі (нөмірі) туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.8 алюминийден, пластмассадан, ағаштан және әр түрлі материалдан жасалған ілгектер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.9 ілгектердің өлшемі (нөмірі) туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.10 тоқыма бұйымында кестелеуге арналған қол инесінің ерекшеліктерін білу; 7.1.2.11 толтырғыштар туралы түсініктерінің болуы: синтепон, холофайбер, поролон, әр түрлі материалдар; тоқыма бұйымдарын безендіруде қолданылатын материалдар туралы түсініктерінің болуы (бисер, паетка, шыны моншақтар, түймелер, ленталар); 7.1.2.12 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті аспаптар мен құралдарды таңдау; 7.1.2.13 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.2.14 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.15 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыста қауіпсіздік ережесін білу	8.1.2.1 иірілген жіптің қасиеттерін білу (қалыңдығы, ұзындығы, ширатылуы, тегістігі, тығыздығы, беріктігі); 8.1.2.2 зертханалық-практикалық жұмысты орындау барысында мақта-мата және жүн, синтетикалық жіптің қасиеттерін анықтау (сыртқы түрі бойынша, сипап-сезу арқылы, жану ерекшелігі бойынша); 8.1.2.3 тоқуға арналған өлшеуші және жұмыс аспаптарын, құралдарының атауларын білу; 8.1.2.4 мұғалімнің көмегімен тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды іріктеу; 8.1.2.5 мұғалімнің көмегімен жіптің қалыңдығына сәйкес тоқыма біздер мен ілгектерді таңдау; 8.1.2.6 жіптерді, ілгектерді, тоқыма біздерді сақтау ережесін білу; 8.1.2.7 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 8.1.2.8 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.9 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау	9.1.2.1 сыртқы түрі бойынша иірілген жіпті өз бетімен танып-білу; 9.1.2.2 ілмектерді жинақтауда және ылғалды-жылу өңдеуде жіптің қасиеттерін есепке алу; 9.1.2.3 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 9.1.2.4 тұрмыстық тоқыма машинасының түрлерін білу; 9.1.2.5 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 9.1.2.6 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 9.1.2.7 кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау; 9.1.2.8 тоқудың сапасына және дайын өнімге қойылатын талаптар туралы түсініктерінің болуы	10.1.2.1 трикотаж маталардың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 10.1.2.2 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 10.1.2.6 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 10.1.2.7 жұмыс орнын ұйымдастыру, кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау

2) 2-бөлім "Еңбек бұйымын дайындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Тоқыма біздермен тоқу	7.2.1.1 тоқыма біздерге ілмектерді ілу ережесін білу; 7.2.1.2 ілмектің түрлерін және оларды шартты белгілерін ажырату (оң, теріс, жиекті) ; 7.2.1.3 өрнектің үлгілерін жазу: мұғалімнің көмегімен мәтінді және шартты белгілерді қолданып (сызбалы) ; 7.2.1.4 бұйымды тоқуға арналған ілмектерді есептеуді орындау ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.5 мұғалімнің көмегімен бақылау үлгісін орындай білу; 7.2.1.6 орамалды, ұйықты тоқуды орындай білу, мұғалімнің көмегімен 1Ч1, 2Ч2 резеңкесін тоқи білу; 7.2.1.7 мұғалімнің көмегімен ілмектерді жабуды орындай білу; 7.2.1.8 мұғалімнің көмегімен тікелей екі түстегі жііптерді біріктіру; 7.2.1.9 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.1.10 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау (белгібау, инешек, тұтқыш, шарф, құты, косметичка) ; 7.2.1.11 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау	8.2.1.1 мұғалімнің көмегімен ілмекті шалу, қосуды орындау; 8.2.1.2 мұғалімнің көмегімен бес тоқыма бізде айналдырып тоқуды орындау; 8.2.1.3 мұғалімнің көмегімен өкшені шығарып үйрену; 8.2.1.4 тоқу сызбасындағы негізгі шартты белгілерді білу; 8.2.1.5 раппорттың суретін, оны тоқудың шарттарын білу; 8.2.1.6 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.1.7 1Ч1, 2Ч2 резеңкесін орындай білу, шахматка, шатастырма өрнектерін тоқи білу; 8.2.1.8 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.1.9 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.10 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.1.11 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық 8.2.1.12 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау	9.2.1.1 қарапайым өрнектерді өз бетімен орындай білу; 9.2.1.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен өрнектің графикалық бейнесін орындау; 9.2.1.3 ұсынылған сызба бойынша үлгіні өз бетімен тоқи білу; 9.2.1.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен екі түсті өрнекті тоқи білу; 9.2.1.5 ажурлы тоқу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен ажурлы өрнектерді, таңдау бойынша, тоқи білу; 9.2.1.7 мұғалімнің көмегімен қосымша бөлшектері бар бұйымды тоқи білу: қолғаптар (екі, бес тоқыма бізбен) ; 9.2.1.8 мұғалімнің көмегімен айнламалы бізбен бұйымды тоқи білу; 9.2.1.9 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлай білу; 9.2.1.10 үлгіні талдау және әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.1.11 технологиялық карта бойынша тоқыма бұйымын дайындаудың бірізділігін анықтау; 9.2.1.12 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау; 9.2.1.13 бұйымдарды орындау: оюланған көрпе, түрлі-түсті кілемше, өрнегі бар шарф, ойыншық, қалпақ, қолғаптар, ұйықтар, гетра, белдемше; 9.2.1.14 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау	10.2.1.1 өрнектің сызбасын өз бетімен оқу, жазу және құрастыра білу; 10.2.1.2 сызба бойынша өз бетімен тоқи білу; 10.2.1.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен айналмалы бізбен бұйымды тоқи білу; 10.2.1.4 тоқыма бұйымды дайындау бірізділігін өз бетімен анықтау; 10.2.1.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.1.6 дайын бұйымның ВТО ережесін орындау; 10.2.1.7 бұйымдарды орындау: оюы бар көрпе, кілемше, шарф, снуд, қалпақ, қолғап, ұйық, гетра, белдемше, аксессуарлар
2.2 Ілгекпен тоқу	7.2.2.1 қолдың дұрыс қойылуын және жұмыс жібінің теңдей керілуін, дененің қалпын қадағалау; 7.2.2.2 бірінші ілмекті құра білу, ауа ілмектерінен тізбекті орындау; 7.2.2.3 ілмектің түрлері және олардың шартты белгілерін ажырату (ауа ілмегі, біріктіруші баған, жартылай баған, шалусыз баған, шалуы бар баған) ; 7.2.2.4 өрнектердің үлгілерін жазу: мұғалімнің көмегімен мәтінді және шартты белгілері қолданып (сызбалы); 7.2.2.5 ұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.6 мұғалімнің көмегімен бақылау үлгісін орындай білу; 7.2.2.7 раппорт ұғымы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.8 мұғалімнің көмегімен сызба бойынша қарапайым өрнекті орындай білу; 7.2.2.9 аяқталған жіпті өсіруді білу, бұйымның оң, теріс беттерін анықтай білу; 7.2.2.10 мұғалімнің көмегімен жұмысты аяқтау; 7.2.2.11 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.2.12 бұйымның жиегін ілгекпен әрлеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.13 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.1.14 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін білу	8.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 8.2.2.2 айналмалы тоқуды орындау; 8.2.2.3 тоқудың сызбасындағы негізгі шартты белгілерді білу; 8.2.2.4 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.2.5 суреттің раппортын, оны тоқудың шарттарын білу; 8.2.2.6 екі шалуы бар бағанды орындау, "ракушка", "пико", қалың бағанды орындау; 8.2.2.7 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.2.8 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 8.2.2.9 сызба және үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.2.10 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйыммен жұмыс істеу жоспарын құрастыру; 8.2.2.11 бұйымды дайындау: тұтқыш, майлық, ойыншық, косметичка, құты, кәдесый, аксессуарлар; 8.2.2.12 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның жиегін ілгекпен әрлеуді орындай білу; 8.2.2.13 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау	9.2.2.1 қарапайым өрнектердің сызбасын өз бетімен оқи білу; 9.2.2.2 қарапайым өрнектерді өз бетімен орындай білу; 9.2.2.3 көптүсті тоқу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен сызба бойынша екі түсті өрнекті орындау; 9.2.2.5 бұйымның сызбасы мен үлгісін талдау, мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.2.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау; 9.2.2.7 бұйымды дайындау: бас киім, сөмке, косметичка, кәдесыйлар, ойыншық, майлық, аксессуарлар, ілгектермен орындалатын аппликация, белдемше; 9.2.2.8 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау	10.2.2.1 өрнектердің сызбасын өз бетімен оқи білу; 10.2.2.2 өрнектерді өз бетімен орындай білу; 10.2.2.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен сызба бойынша көптүсті өрнекті орындау; 10.2.2.4 тоқылған бұйымды дайындаудың бірізділігін өз бетімен анықтау; 10.2.2.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.2.6 бұйымдарды дайындау: оюлы көрпе, кілемше, шарф, қалпақ, гетры, белдемше, бас киім, сөмке, косметичка, кәдесыйлар, ойыншық, майлық, аксессуарлар, ілгектермен орындалатын аппликация; 10.2.2.7 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	7.2.3.1 қолмен көркем кесетелеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 тоқыма бұйымы бойынша кестелеу ережесін білу; 7.2.3.3 қол тігістерін орындай білу: инені алға жіберіп, тамбурлы, сабақты, жатық, ілмектеулі; 7.2.3.4 безендіруші тігістермен бұйымдарды кестелеу үшін жіптерді іріктеу; 7.2.3.5 кестелеу үшін суретті таңдау; 7.2.3.6 суретті тоқыма бұйымына алмастыру тәсілі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.8 бұйымды тігістің алуан түрлерімен кестелеу; 7.2.3.9 тоқыма бұйымын аппликациямен сәндік безендіру тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.10 тоқыма бұйымындағы аппликацияның түрлерімен танысу; 7.2.3.11 тоқыма бұйымында аппликацияны орындау үшін қолданылатын материалдармен танысу; 7.2.3.12 тоқыма бұйымында аппликацияны орындау тәсілі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.13 мұғалімнің көмегімен үлгіде қарапайым аппликацияны орындау; 7.2.3.14 помпонларды дайындау техникасын меңгеру; 7.2.3.15 шашақтарды дайындау техникасын меңгеру; 7.2.3.16 тік төртбұрыш пішіндегі дайын бұйымда әрлеуді орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.3.17 біріктіруші трикотаж тігістерін орындау тәсілдері туралы түсініктерінің болуы (иненің, ілгектің көмегімен); 7.2.3.18 мұғалімнің көмегімен жабық жекті ілмектер бойынша біріктіруші тігісті орындау	8.2.3.1 тоқыма бұйымы бойынша кестелеу ережесін орындау; 8.2.3.2 қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру: "ілмек", "француз түйіні", "ілмек ішіндегі ілмек"; 8.2.3.3 помпондарды дайындай білу; 8.2.3.4 бұйымды шашақтармен сәндей білу; 8.2.3.5 ілгекпен кестелеу техникасын меңгеру; 8.2.3.6 тоқыма бұйымдарын түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен сәндік безендіру туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.7 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымды сәндік безендіруге арналған материалдарды, құралдарды және аспаптарды іріктей білу; 8.2.3.8 кестелеу мен аппликация үшін суретті таңдау; 8.2.3.9 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымға суретті алмастыруды орындау; 8.2.3.10 бұйымды тігістердің алуан түрлерімен кестелеу; 8.2.3.11 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 8.2.3.12 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен дайын бұйымды әрлеуді орындау; 8.2.3.13 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарында біріктіруші трикотаж тігістерін орындау (тік, көлденең)	9.2.3.1 тоқыма бұйымы және трикотаж матасы бойынша кестелеу ережесін орындау; 9.2.3.2 қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 9.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарды түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен, шашақтармен, шілтермен, помпондармен сәндік безендіру; 9.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 9.2.3.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымда аппликацияны орындай білу; 9.2.3.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымды аралас әрлеуді орындау; 9.2.3.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 9.2.3.8 өз бетімен немесе мұғалімнің көмегімен бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды сәндік әрлеуді орындау	10.2.3.1 трикотаж бойынша кестелеу ережесін орындау; 10.2.3.2 кенеп матада қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 10.2.3.3 әртүрлі тәсілдермен трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік безендіру; 10.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 10.2.3.5 трикотаж бұйымдарында аппликациның алуан түрлерін өз бетімен орындау; 10.2.3.6 трикотаж бұйымды өз бетімен аралас әрлеуді орындау; 10.2.3.7 өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 10.2.3.8 бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік әрлеуді орындау
2.4 Тоқыма бұйымдарын жөндеу	7.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.2 тоқыма бұйымдарын қызметі, түрлері, жөндеу тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.4.3 тоқыма бұйымды жамау тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.4 үлгіде жамауды орындау; 7.2.4.5 тоқыма бұйымға жамауды салу ережесін білу; 7.2.4.6 тоқыма бұйымға жамауды салу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.7 үлгіде жамауды орындау	8.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін білу;; 8.2.4.2 тоқыма бұйымдарын жөндеу түрлері мен тәсілдерін білу; 8.2.4.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның ақауын ескеріп, жөндеу тәсілін таңдай білу; 8.2.4.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарын жамауды орындау; 8.2.4.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма жамауды орындау; 8.2.4.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен әртүрлі материалдарды қолданып жамауды орындау (фетр, тері, трикотаж); 8.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен әлсіреген бөлікті "ілмектің ішіндегі ілмек" тігісімен қалпына келтіруді орындау; 8.2.4.8 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен ілмектерді ілгекпен көтеру тәсілін меңгеру; 8.2.4.9 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдардың сыртқы ақауларын жоя білу (ілмектеу, тартылу) ; 8.2.4.10 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымды көлденең тігіспен қалпына келтіруді орындау	9.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін орындау; 9.2.4.2 трикотаж бұйымдарын көркем жамау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.3 мұғалімнің көмегімен трикотаж бұйымдарын сызба бойынша көркем жамауды орындау; 9.2.4.4 мұғалімнің көмегімен шұлық-ұйық бұйымдарын қалпына келтіруді орындай білу; 9.2.4.5 бұйымды ұзындығы бойынша ұзарту (өсіру) тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.6 бұйымның ақауын ескеріп, жөндеу тәсілін таңдай білу; 9.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымның ақауын ескеріп жөндеуді орындау; 9.2.4.8 ескі трикотаж заттарды қолдану туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.9 мұғалімнің көмегімен ескі трикотаж заттардан бұйымды орындау	10.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін орындау; 10.2.4.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымдарын сызба бойынша көркем жамауды орындау; 10.2.4.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен шұлық-ұйық бұйымдарын қалпына келтіруді орындай білу; 10.2.4.4 кеттель тігісін орындау техникасын меңгеру; 10.2.4.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен үлгіде кеттель тігісін орындау; 10.2.4.6 мұғалімнің көмегімен ескі трикотаж заттардан бұйымды орындау; 10.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымның ақауын ескеріп жөндеуді орындау
2.5 Машинамен тоқу			9.2.5.1 тұрмыстық тоқыма машинасының бірфонтурлы моделінің құрылысын білу (жіп жүргізуші, жіпті бағыттаушы, каретка, қатарларды есептегіш, тілдері бар металл инелер, пластина-рельстер); 9.2.5.2 мұғалімнің көмегімен тұрмыстық тоқыма машинасын толтыру; 9.2.5.3 мұғалімнің көмегімен машинаны реттеуді орындау; 9.2.5.4 мұғалімнің көмегімен тұрмыстық тоқыма машинасында жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 9.2.5.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тегіс матаны (жатық кестені) тоқи білу; 9.2.5.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.5.6 иілмелі жатық кестемен бұйымды дайындау; 9.2.5.7 тоқыма бұйымды ВТО ережесін орындау	10.2.5.1 тұрмыстық тоқыма машинасының түрлері мен құрылысын білу; 10.2.5.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын толтыру; 10.2.5.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын реттеуді орындау; 10.2.5.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасында тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын меңгеру; 10.2.5.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 10.2.5.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын қолданып бұйымды дайындау; 10.2.5.7 тоқыма бұйымды ВТО ережесін орындау

3) 3-бөлім "Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімшелер	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.3.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.3.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру 8.3.3.5; мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 өлшеуіш құралдардың көмегімен және көзбен қарап бұйымның өлшемін анықтау	9.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша пікірлерді қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.3.3 дайын жұмысты сыныпқа ұсыну	10.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.3.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3.2 Өзіндік жұмыс	7.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау; 7.3.2.2 ілгекпен бақылау үлгісін орындау; 7.3.2.3 бақылау үлгісін әрлеуді орындау; 7.3.2.4 бақылау үлгісін жөндеуді орындау	8.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау 8.3.2.2 ілгекпен бақылау үлгісін орындау; 8.3.2.3 бақылау үлгісін әрлеуді орындау; 8.3.2.4 бақылау үлгісін жөндеуді орындау	9.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау; 9.3.2.2 ілгекпен бақылау үлгісін орындау; 9.3.2.3 бақылау үлгісін әрлеуді орындау; 9.3.2.4 бақылау үлгісін жөндеуді орындау	10.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау; 10.3.2.2 ілгекпен бақылау үлгісін орындау; 10.3.2.3 бақылау үлгісін әрлеуді орындау; 10.3.2.3 бақылау үлгісін жөндеуді орындау
3.3 Бақылау қорытынды жұмысы (оқу жылы бойынша)	7.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)	8.3.3.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)	9.3.3.1 емтихан бұйымын орындау және қиындығына тең тоқыма бұйымын өз бетімен тоқу	10.3.3.1 емтихан бұйымын орындау және қиындығына тең тоқыма бұйымын өз бетімен тоқу

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Тоқу. Кестелеу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1. Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы ұғыну; 7.1.1.2 тоқудың шығу тарихын білу 7.1.1.3 мұғалімнің көмегімен тоқудың ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.4 қоршағандар үшін "түсінікті" болу (өзіндік пікірін баяндай білу) ; 7.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	7.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	7.1.3.1 талшықтың түрлері мен қасиеттерін білу (табиғи, химиялық); иірілген жіптің түрлері (мақта-мата, жүн); 7.1.3.2 мақта-мата және жүннен жасалған жіпті визуалды және тактильды түрде анықтау; 7.1.3.3 мұғалімнің көмегімен бұйымды дайындау үшін жіпті іріктеу; 7.1.3.4 тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды білу; 7.1.3.5 тік және айналмалы ілгектер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.6 алюминийден, пластмассадан, ағаштан және әр түрлі материалдан жасалған тоқыма біздер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.7 тоқыма біздердің өлшемі (нөмірі) туралы түсініктерінің болуы
2. Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	7.2.1.1 тоқыма біздерге ілмектерді ілу ережесін білу 7.2.1.2 ілмектің түрлерін және оларды шартты белгілерін ажырату (оң, теріс, жиекті) ; 7.2.1.3 өрнектің үлгілерін жазу: мұғалімнің көмегімен мәтінді және шартты белгілерді қолданып (сызбалы); 7.2.1.4 бұйымды тоқуға арналған ілмектерді есептеуді орындау ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.5 мұғалімнің көмегімен бақылау үлгісін орындай білу; 7.2.1.6 орамалды, ұйықты тоқуды орындай білу, мұғалімнің көмегімен 1Ч1, 2Ч2 резеңкесін тоқи білу; 7.2.1.7 мұғалімнің көмегімен ілмектерді жабуды орындай білу; 7.2.1.8 мұғалімнің көмегімен тікелей екі түстегі жііптерді біріктіру; 7.2.1.9 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.1.10 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау (белгібау, инешек, тұтқыш, шарф, құты, косметичка) ; 7.2.1.11 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	7.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы ұғыну; 7.1.1.2 тоқудың шығу тарихын білу; 7.1.1.3 мұғалімнің көмегімен тоқудың ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.4 қоршағандар үшін "түсінікті" болу (өзіндік пікірін баяндай білу) ; 7.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚРеңбек туралы заңы және этика	7.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	7.1.3.1 талшықтың түрлері мен қасиеттерін білу (табиғи, химиялық); иірілген жіптің түрлері (мақта-мата, жүн); 7.1.3.2 мақта-мата және жүннен жасалған жіпті визуалды және тактильды түрде анықтау; 7.1.3.3 мұғалімнің көмегімен бұйымды дайындау үшін жіпті іріктеу; 7.1.3.4 тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды білу; 7.1.3.5 алюминийден, пластмассадан, ағаштан және әр түрлі материалдан жасалған тоқыма біздер туралы түсініктерінің болуы; 7.1.3.6 тоқыма біздердің өлшемі (нөмірі) туралы түсініктерінің болуы
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	7.2.1.1 қолдың дұрыс қойылуын және жұмыс жібінің теңдей керілуін, дененің қалпын қадағалау; 7.2.1.2 бірінші ілмекті құра білу, ауа ілмектерінен тізбекті орындау; 7.2.1.3 ілмектің түрлері және олардың шартты белгілерін ажырату (ауа ілмегі, біріктіруші баған, жартылай баған, шалусыз баған, шалуы бар баған); 7.2.1.4 өрнектердің үлгілерін жазу: мұғалімнің көмегімен мәтінді және шартты белгілері қолданып (сызбалы); 7.2.1.5 ұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.6 мұғалімнің көмегімен бақылау үлгісін орындай білу 7.2.1.7 раппорт ұғымы туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.8 мұғалімнің көмегімен сызба бойынша қарапайым өрнекті орындай білу; 7.2.1.9 аяқталған жіпті өсіруді білу, бұйымның оң, теріс беттерін анықтай білу; 7.2.1.10 мұғалімнің көмегімен жұмысты аяқтау; 7.2.1.11 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.1.12 бұйымның жиегін ілгекпен әрлеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.1.13 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.1.14 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін білу
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	7.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы ұғыну; 7.1.1.2 тоқудың шығу тарихын білу; 7.1.1.3 мұғалімнің көмегімен тоқудың ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.4 қоршағандар үшін "түсінікті" болу (өзіндік пікірін баяндай білу); 7.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2. ҚРеңбек туралы заңы және этика	7.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 ҚРжалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	7.1.3.1 тоқыма бұйымында кестелеуге арналған қол инесінің ерекшеліктерін білу; 7.1.3.2 толтырғыштар туралы түсініктерінің болуы: синтепон, холофайбер, поролон, әр түрлі материалдар; 7.1.3.3 тоқыма бұйымдарын безендіруде қолданылатын материалдар туралы түсініктерінің болуы (бисер, паетка, шыны моншақтар, түймелер, ленталар) ; 7.1.3.4 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті аспаптар мен құралдарды таңдау; 7.1.3.5 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.3.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.3.7 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыста қауіпсіздік ережесін білу
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	7.2.1.1 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.1.2 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау (белгібау, инешек, тұтқыш, шарф, құты, косметичка); 7.2.1.3 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	7.2.2.1 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.2.2 бұйымның жиегін ілгекпен әрлеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.3 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.2.4 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін білу
	2.3. Тоқыма бұйымдарын әрлеу	7.2.3.1 қолмен көркем кесетелеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 тоқыма бұйымы бойынша кестелеу ережесін білу; 7.2.3.3 қол тігістерін орындай білу: инені алға жіберіп, тамбурлы, сабақты, жатық, ілмектеулі; 7.2.3.4 безендіруші тігістермен бұйымдарды кестелеу үшін жіптерді іріктеу; 7.2.3.5 кестелеу үшін суретті таңдау 7.2.3.6 суретті тоқыма бұйымына алмастыру тәсілі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.7 тоқыма бұйымға суретті көшірудің ережесін білу; 7.2.3.8 бұйымды тігістің алуан түрлерімен кестелеу; 7.2.3.9 тоқыма бұйымын аппликациямен сәндік безендіру тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.10 тоқыма бұйымындағы аппликацияның түрлерімен танысу; 7.2.3.11 тоқыма бұйымында аппликацияны орындау үшін қолданылатын материалдармен танысу; 7.2.3.12 тоқыма бұйымында аппликацияны орындау тәсілі туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.13 мұғалімнің көмегімен үлгіде қарапайым аппликацияны орындау; 7.2.3.14 помпонларды дайындау техникасын меңгеру; 7.2.3.15 шашақтарды дайындау техникасын меңгеру; 7.2.3.16 тік төртбұрыш пішіндегі дайын бұйымда әрлеуді орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.3.17 біріктіруші трикотаж тігістерін орындау тәсілдері туралы түсініктерінің болуы (иненің, ілгектің көмегімен) ; 7.2.3.18 мұғалімнің көмегімен жабық жекті ілмектер бойынша біріктіруші тігісті орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	7.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде саналы ұғыну; 7.1.1.2 тоқудың шығу тарихын білу; 7.1.1.3 мұғалімнің көмегімен тоқудың ерекшеліктерін зерттеу және анықтау; 7.1.1.4 қоршағандар үшін "түсінікті" болу (өзіндік пікірін баяндай білу); 7.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	7.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 7.1.2.2 ҚР жалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	7.1.3.1 талшықтың түрлері мен қасиеттерін білу (табиғи, химиялық); иірілген жіптің түрлері (мақта-мата, жүн); 7.1.3.2 мақта-мата және жүннен жасалған жіпті визуалды және тактильды түрде анықтау; 7.1.3.3 мұғалімнің көмегімен бұйымды дайындау үшін жіпті іріктеу; 7.1.3.4 тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды білу; 7.1.3.5 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қажетті аспаптар мен құралдарды таңдау; 7.1.3.6 санитарлық-гигиеналық нормаларды орындау; 7.1.2.14 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.15 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыста қауіпсіздік ережесін білу
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	7.2.1.1 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.1.2 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау (белгібау, инешек, тұтқыш, шарф, құты, косметичка); 7.2.1.3 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	7.2.2.1 жұмыс жоспарын құрастыру, мұғалімнің көмегімен материалдар мен аспаптарды таңдау; 7.2.2.2 бұйымның жиегін ілгекпен әрлеу туралы түсініктерінің болуы; 7.2.2.3 тік төртбұрышты пішіндегі бұйымды орындау: белгібау, тұтқыш, ыстықтың астына қоятын тіреуіш, білезік; 7.2.2.4 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін білу
	2.3 Тоқыма бұйымдарын жөндеу	7.2.3.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.2 тоқыма бұйымдарын қызметі, түрлері, жөндеу тәсілдері туралы түсініктерінің болуы; 7.2.3.3 тоқыма бұйымды жамау тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.4 үлгіде жамауды орындау; 7.2.3.5 тоқыма бұйымға жамауды салу ережесін білу; 7.2.3.6 тоқыма бұйымға жамауды салу тәсілдерін меңгеру; 7.2.3.7 үлгіде жамауды орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	7.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 7.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.1.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Бақылау қорытынды жұмысы (оқу жылы бойынша)	7.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1. Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.2. Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 иірілген жіптің қасиеттерін білу (қалыңдығы, ұзындығы, ширатылуы, тегістігі, тығыздығы, беріктігі); 8.1.2.2 зертханалық-практикалық жұмысты орындау барысында мақта-мата және жүн, синтетикалық жіптің қасиеттерін анықтау (сыртқы түрі бойынша, сипап-сезу арқылы, жану ерекшелігі бойынша); 8.1.2.3 тоқуға арналған өлшеуші және жұмыс аспаптарын, құралдарының атауларын білу; 8.1.2.4 мұғалімнің көмегімен тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды іріктеу; 8.1.2.5 мұғалімнің көмегімен жіптің қалыңдығына сәйкес тоқыма біздер мен ілгектерді таңдау; 8.1.2.6 жіптерді, ілгектерді, тоқыма біздерді сақтау ережесін білу; 8.1.2.7 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 8.1.2.8 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.9 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	8.2.1.1 мұғалімнің көмегімен ілмекті шалу, қосуды орындау; 8.2.1.2 мұғалімнің көмегімен бес тоқыма бізде айналдырып тоқуды орындау; 8.2.1.3 мұғалімнің көмегімен өкшені шығарып үйрену; 8.2.1.4 тоқу сызбасындағы негізгі шартты белгілерді білу; 8.2.1.5 раппорттың суретін, оны тоқудың шарттарын білу; 8.2.1.6 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.1.7 1Ч1, 2Ч2 резеңкесін орындай білу, шахматка, шатастырма өрнектерін тоқи білу; 8.2.1.8 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.1.9 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.10 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.1.11 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық; 8.2.1.12 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2.Өзіндік жұмыс	8.3.2.1. тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.2 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 иірілген жіптің қасиеттерін білу (қалыңдығы, ұзындығы, ширатылуы, тегістігі, тығыздығы, беріктігі); 8.1.2.2 зертханалық-практикалық жұмысты орындау барысында мақта-мата және жүн, синтетикалық жіптің қасиеттерін анықтау (сыртқы түрі бойынша, сипап-сезу арқылы, жану ерекшелігі бойынша); 8.1.2.3 тоқуға арналған өлшеуші және жұмыс аспаптарын, құралдарының атауларын білу; 8.1.2.4 мұғалімнің көмегімен тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды іріктеу; 8.1.2.5 мұғалімнің көмегімен жіптің қалыңдығына сәйкес тоқыма біздер мен ілгектерді таңдау; 8.1.2.6 жіптерді, ілгектерді, тоқыма біздерді сақтау ережесін білу; 8.1.2.7 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 8.1.2.8 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.9 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.2 Ілгекпен тоқу.	8.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 8.2.2.2 айналмалы тоқуды орындау; 8.2.2.3 тоқудың сызбасындағы негізгі шартты белгілерді білу; 8.2.2.4 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.2.5 суреттің раппортын, оны тоқудың шарттарын білу; 8.2.2.6 екі шалуы бар бағанды орындау, "ракушка", "пико", қалың бағанды орындау; 8.2.2.7 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.2.8 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 8.2.2.9 сызба және үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.2.10 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйыммен жұмыс істеу жоспарын құрастыру; 8.2.2.11 бұйымды дайындау: тұтқыш, майлық, ойыншық, косметичка, құты, кәдесый, аксессуарлар; 8.2.2.12 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның жиегін ілгекпен әрлеуді орындай білу; 8.2.2.13 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	8.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.2Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	8.1.2.3 тоқуға арналған өлшеуші және жұмыс аспаптарын, құралдарының атауларын білу; 8.1.2.4 мұғалімнің көмегімен тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды іріктеу; 8.1.2.5 мұғалімнің көмегімен жіптің қалыңдығына сәйкес тоқыма біздер мен ілгектерді таңдау; 8.1.2.6 жіптерді, ілгектерді, тоқыма біздерді сақтау ережесін білу; 8.1.2.7 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 8.1.2.8 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.9 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2. Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	8.2.1.1 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.1.2 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.3 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.1.4 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық; 8.2.1.5 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	8.2.2.1 сызба және үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.2.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйыммен жұмыс істеу жоспарын құрастыру; 8.2.2.3 бұйымды дайындау: тұтқыш, майлық, ойыншық, косметичка, құты, кәдесый, аксессуарлар; 8.2.2.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның жиегін ілгекпен әрлеуді орындай білу; 8.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	8.2.3.1 тоқыма бұйымы бойынша кестелеу ережесін орындау; 8.2.3.2 қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру: "ілмек", "француз түйіні", "ілмек ішіндегі ілмек"; 8.2.3.3 помпондарды дайындай білу; 8.2.3.4 бұйымды шашақтармен сәндей білу; 8.2.3.5 ілгекпен кестелеу техникасын меңгеру; 8.2.3.6 тоқыма бұйымдарын түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен сәндік безендіру туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.7 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымды сәндік безендіруге арналған материалдарды, құралдарды және аспаптарды іріктей білу; 8.2.3.8 кестелеу мен аппликация үшін суретті таңдау; 8.2.3.9 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымға суретті алмастыруды орындау; 8.2.3.10 бұйымды тігістердің алуан түрлерімен кестелеу; 8.2.3.11 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 8.2.3.12 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен дайын бұйымды әрлеуді орындау; 8.2.3.13 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарында біріктіруші трикотаж тігістерін орындау (тік, көлденең)
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 өлшеуіш құралдардың көмегімен және көзбен қарап бұйымның өлшемін анықтау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	8.3.2.1. тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 8.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 8.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.2 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	8.1.2.1 тоқуға арналған өлшеуші және жұмыс аспаптарын, құралдарының атауларын білу; 8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен тоқуға арналған аспаптар мен құралдарды іріктеу; 8.1.2.3 мұғалімнің көмегімен жіптің қалыңдығына сәйкес тоқыма біздер мен ілгектерді таңдау; 8.1.2.4 жіптерді, ілгектерді, тоқыма біздерді сақтау ережесін білу; 8.1.2.5 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 8.1.2.6 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 8.1.2.7 кесетін және шаншитын аспаптармен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	8.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.1.2 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 8.2.1.3 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.4 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 8.2.1.5 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық; 8.2.1.6 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	8.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 8.2.2.2 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 8.2.2.3 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 8.2.2.4 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 8.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	8.2.3.1 тоқыма бұйымдарын түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен сәндік безендіру туралы түсініктерінің болуы; 8.2.3.2 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымды сәндік безендіруге арналған материалдарды, құралдарды және аспаптарды іріктей білу; 8.2.3.3 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 8.2.3.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен дайын бұйымды әрлеуді орындау; 8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарында біріктіруші трикотаж тігістерін орындау (тік, көлденең)
	2.4. Тоқыма бұйымдарын жөндеу	8.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін білу; 8.2.4.2 тоқыма бұйымдарын жөндеу түрлері мен тәсілдерін білу; 8.2.4.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның ақауын ескеріп, жөндеу тәсілін таңдай білу; 8.2.4.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарын жамауды орындау; 8.2.4.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма жамауды орындау; 8.2.4.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен әртүрлі материалдарды қолданып жамауды орындау (фетр, тері, трикотаж); 8.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен әлсіреген бөлікті "ілмектің ішіндегі ілмек" тігісімен қалпына келтіруді орындау; 8.2.4.8 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен ілмектерді ілгекпен көтеру тәсілін меңгеру; 8.2.4.9 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдардың сыртқы ақауларын жоя білу (ілмектеу, тартылу) ; 8.2.4.10 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымды көлденең тігіспен қалпына келтіруді орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2. Бақылау қорытынды жұмысы (оқу жылы бойынша).	8.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 9.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу; 9.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	9.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ҚРжалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	9.1.3.1 сыртқы түрі бойынша иірілген жіпті өз бетімен танып-білу; 9.1.3.2 ілмектерді жинақтауда және ылғалды-жылу өңдеуде жіптің қасиеттерін есепке алу; 9.1.3.3 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	9.2.1.1 қарапайым өрнектерді өз бетімен орындай білу; 9.2.1.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен өрнектің графикалық бейнесін орындау; 9.2.1.3 ұсынылған сызба бойынша үлгіні өз бетімен тоқи білу; 9.2.1.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен екі түсті өрнекті тоқи білу; 9.2.1.5 ажурлы тоқу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.1.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен ажурлы өрнектерді, таңдау бойынша, тоқи білу; 9.2.1.7 мұғалімнің көмегімен қосымша бөлшектері бар бұйымды тоқи білу: қолғаптар (екі, бес тоқыма бізбен); 9.2.1.8 мұғалімнің көмегімен айнламалы бізбен бұйымды тоқи білу; 9.2.1.9 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлай білу; 9.2.1.10 үлгіні талдау және әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.1.11 технологиялық карта бойынша тоқыма бұйымын дайындаудың бірізділігін анықтау; 9.2.1.12 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау; 9.2.1.13 бұйымдарды орындау: оюланған көрпе, түрлі-түсті кілемше, өрнегі бар шарф, ойыншық, қалпақ, қолғаптар, ұйықтар, гетра, белдемше; 9.2.1.14 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 9.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 9.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	9.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 9.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу; 9.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	9.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ҚРжалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	9.1.3.1 сыртқы түрі бойынша иірілген жіпті өз бетімен танып-білу; 9.1.3.2 ілмектерді жинақтауда және ылғалды-жылу өңдеуде жіптің қасиеттерін есепке алу; 9.1.3.3 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.2 Ілгекпен тоқу	9.2.2.1 қарапайым өрнектердің сызбасын өз бетімен оқи білу; 9.2.2.2 қарапайым өрнектерді өз бетімен орындай білу; 9.2.2.3 көптүсті тоқу туралы түсініктерінің болуы; 9.2.2.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен сызба бойынша екі түсті өрнекті орындау; 9.2.2.5 бұйымның сызбасы мен үлгісін талдау, мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.2.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау; 9.2.2.7 бұйымды дайындау: бас киім, сөмке, косметичка, кәдесыйлар, ойыншық, майлық, аксессуарлар, ілгектермен орындалатын аппликация, белдемше; 9.2.2.8 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
3.Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 9.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 9.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3.Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2. Өзіндік жұмыс	9.3.2.1. ілгекпен бақылау үлгісін орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 9.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 9.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу; 9.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	9.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ҚРжалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы.
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	9.1.3.1 сыртқы түрі бойынша иірілген жіпті өз бетімен танып-білу; 9.1.3.2 ілмектерді жинақтауда және ылғалды-жылу өңдеуде жіптің қасиеттерін есепке алу; 9.1.3.3 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	9.2.1.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлай білу; 9.2.1.2 бұйымның сызбасы мен үлгісін талдау, мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.1.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау; 9.2.1.4 бұйымдарды орындау: оюланған көрпе, түрлі-түсті кілемше, өрнегі бар шарф, ойыншық, қалпақ, қолғаптар, ұйықтар, гетра, белдемше; 9.2.1.5 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2. Ілгекпен тоқу	9.2.2.1 бұйымның үлгісі бойынша тапсырмада өз бетімен бағдарлай білу; 9.2.2.2 бұйымның сызбасы мен үлгісін талдау, мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.2.3 бұйымды дайындау: тұтқыш, майлық, ойыншық, косметичка, құты, кәдесый, аксессуарлар; 9.2.2.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымның жиегін ілгекпен әрлеуді орындай білу; 9.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	9.2.3.1 тоқыма бұйымы және трикотаж матасы бойынша кестелеу ережесін орындау; 9.2.3.2 қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 9.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарды түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен, шашақтармен, шілтермен, помпондармен сәндік безендіру; 9.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 9.2.3.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымда аппликацияны орындай білу 9.2.3.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымды аралас әрлеуді орындау; 9.2.3.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 9.2.3.8 өз бетімен немесе мұғалімнің көмегімен бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды сәндік әрлеуді орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау.	9.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 9.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 9.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	9.3.2.3 бақылау үлгісін әрлеуді орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1. Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету 9.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 9.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 9.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу; 9.1.1.5 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	9.1.2.1 шеберханадағы мінез-құлық ережесі, жұмыс орнын ұйымдастыру, формалық киім, киім эстетикасы туралы түсініктерінің болуы; 9.1.2.2 ҚРжалпы еңбек заңы туралы түсініктің болуы
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	9.1.3.1 сыртқы түрі бойынша иірілген жіпті өз бетімен танып-білу; 9.1.3.2 ілмектерді жинақтауда және ылғалды-жылу өңдеуде жіптің қасиеттерін есепке алу; 9.1.2.3 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 9.1.3.4 тұрмыстық тоқыма машинасының түрлерін білу; 9.1.3.5 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 9.1.3.6 өз бетімен жұмыс орнын ұйымдастыру; 9.1.3.7 кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау; 9.1.3.8 тоқудың сапасына және дайын өнімге қойылатын талаптар туралы түсініктерінің болуы
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	9.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 9.2.1.2 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 9.2.1.3 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 9.2.1.4 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 9.2.1.5 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық; 9.2.1.6 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	9.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 9.2.2.2 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 9.2.2.3 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 9.2.2.4 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 9.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	9.2.3.1 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымдарды түймелермен, бисермен, паеткамен, лентамен, шашақтармен, шілтермен, помпондармен сәндік безендіру; 9.2.3.2 мұғалімнің көмегімен тоқыма бұйымды сәндік безендіруге арналған материалдарды, құралдарды және аспаптарды іріктей білу; 9.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымда аппликацияны орындай білу; 9.2.3.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқыма бұйымды әрлеуді орындау; 9.2.3.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау
	2.4 Тоқыма бұйымдарын жөндеу	9.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін орындау; 9.2.4.2 трикотаж бұйымдарын көркем жамау туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.3 мұғалімнің көмегімен трикотаж бұйымдарын сызба бойынша көркем жамауды орындау; 9.2.4.4 мұғалімнің көмегімен шұлық-ұйық бұйымдарын қалпына келтіруді орындай білу; 9.2.4.5 бұйымды ұзындығы бойынша ұзарту (өсіру) тәсілдерін меңгеру; 9.2.4.6 бұйымның ақауын ескеріп, жөндеу тәсілін таңдай білу; 9.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымның ақауын ескеріп жөндеуді орындау; 9.2.4.8 ескі трикотаж заттарды қолдану туралы түсініктерінің болуы; 9.2.4.9 мұғалімнің көмегімен ескі трикотаж заттардан бұйымды орындау
	2.5 Машинамен тоқу	9.2.5.1 тұрмыстық тоқыма машинасының бірфонтурлы моделінің құрылысын білу (жіп жүргізуші, жіпті бағыттаушы, каретка, қатарларды есептегіш, тілдері бар металл инелер, пластина-рельстер) ; 9.2.5.2 мұғалімнің көмегімен тұрмыстық тоқыма машинасын толтыру; 9.2.5.3 мұғалімнің көмегімен машинаны реттеуді орындау; 9.2.5.4 мұғалімнің көмегімен тұрмыстық тоқыма машинасында жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру; 9.2.5.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тегіс матаны (жатық кестені) тоқи білу; 9.2.5.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.5.6 иілмелі жатық кестемен бұйымды дайындау; 9.2.5.7 тоқыма бұйымды ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өз жұмысын және өз жолдастарының жұмысын талдауға және бағалауға ұмтылу; 9.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді атап өту; 9.3.1.3 сөздік есепте зерттелген терминдерді қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 9.3.1.4 алынған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Бақылау қорытынды жұмысы (оқу жылы бойынша)	9.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды)

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1. Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 10.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.3. ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	10.1.2.1 трикотаж маталардың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 10.1.2.2 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 10.1.2.3 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 10.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру, кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	10.2.1.1 өрнектің сызбасын өз бетімен оқу, жазу және құрастыра білу; 10.2.1.2 сызба бойынша өз бетімен тоқи білу; 10.2.1.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен айналмалы бізбен бұйымды тоқи білу; 10.2.1.4 тоқыма бұйымды дайындау бірізділігін өз бетімен анықтау; 10.2.1.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.1.6 дайын бұйымның ВТО ережесін орындау; 10.2.1.7 бұйымдарды орындау: оюы бар көрпе, кілемше, шарф, снуд, қалпақ, қолғап, ұйық, гетра, белдемше, аксессуарлар
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.2. Ілгекпен тоқу	10.2.2.1 өрнектердің сызбасын өз бетімен оқи білу; 10.2.2.2 өрнектерді өз бетімен орындай білу; 10.2.2.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен сызба бойынша көптүсті өрнекті орындау; 10.2.2.4 тоқылған бұйымды дайындаудың бірізділігін өз бетімен анықтау; 10.2.2.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.2.6 бұйымдарды дайындау: оюлы көрпе, кілемше, шарф, қалпақ, гетры, белдемше, бас киім, сөмке, косметичка, кәдесыйлар, ойыншық, майлық, аксессуарлар, ілгектермен орындалатын аппликация; 10.2.2.7 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 10.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 10.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 10.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	10.3.2.1 тоқыма бізбен бақылау үлгісін орындау
2-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 10.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.3. ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	10.1.2.1 трикотаж маталардың түрлері мен ерекшеліктерін білу 10.1.2.2 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау 10.1.2.3 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау 10.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру, кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2. Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	10.2.1.1 өрнектің сызбасын өз бетімен оқу, жазу және құрастыра білу; 10.2.1.2 сызба бойынша өз бетімен тоқи білу; 10.2.1.3 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 10.2.1.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.1.5 дайын бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 10.2.2.2 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 10.2.2.3 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 10.2.2.4 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 10.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3. Тоқыма бұйымдарын әрлеу	10.2.3.1 трикотаж бойынша кестелеу ережесін орындау; 10.2.3.2 кенеп матада қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 10.2.3.3 әртүрлі тәсілдермен трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік безендіру; 10.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 10.2.3.5 трикотаж бұйымдарында аппликациның алуан түрлерін өз бетімен орындау; 10.2.3.6 трикотаж бұйымды өз бетімен аралас әрлеуді орындау; 10.2.3.7 өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 10.2.3.8 бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік әрлеуді орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 10.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 10.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 10.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	10.3.2.2 ілгекпен бақылау үлгісін орындау
3-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 10.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.3. ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	10.1.2.1 трикотаж маталардың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 10.1.2.2 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 10.1.2.3 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 10.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру, кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2. Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	10.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 10.2.1.2 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлай білу; 10.2.1.3 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 10.2.1.4 бұйымды тоқу үшін ілмектерді есептеуді орындау ережесін білу; 10.2.1.5 бұйымдарды орындау: шағын орамал, шашқа арналған жолақ, білезік, қалпақ, белдемше, көрпе, ойыншық; 10.2.1.6 тоқыма бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	10.2.3.1 трикотаж бойынша кестелеу ережесін орындау; 10.2.3.2 кенеп матада қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 10.2.3.3 әртүрлі тәсілдермен трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік безендіру; 10.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 10.2.3.5 трикотаж бұйымдарында аппликациның алуан түрлерін өз бетімен орындау; 10.2.3.6 трикотаж бұйымды өз бетімен аралас әрлеуді орындау; 10.2.3.7 өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 10.2.3.8 бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік әрлеуді орындау
	2.4 Тоқыма бұйымдарын жөндеу	10.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін орындау; 10.2.4.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымдарын сызба бойынша көркем жамауды орындау; 10.2.4.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен шұлық-ұйық бұйымдарын қалпына келтіруді орындай білу; 10.2.4.4 кеттель тігісін орындау техникасын меңгеру; 10.2.4.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен үлгіде кеттель тігісін орындау; 10.2.4.6 мұғалімнің көмегімен ескі трикотаж заттардан бұйымды орындау; 10.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымның ақауын ескеріп жөндеуді орындау
	2.5 Машинамен тоқу	10.2.5.1 тұрмыстық тоқыма машинасының түрлері мен құрылысын білу; 10.2.5.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын толтыру; 10.2.5.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын реттеуді орындау; 10.2.5.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасында тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын меңгеру; 10.2.5.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 10.2.5.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын қолданып бұйымды дайындау; 10.2.5.7 тоқыма бұйымды ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 10.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 10.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 10.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Өзіндік жұмыс	10.3.2.1 тоқыма машинасымен бақылау үлгісін орындау
4-тоқсан
1. Материалтану. Аспаптар және құралдар	1.1 Еңбек бұйымы туралы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 өз Отаны үшін мақтаныш сезімін көрсету; 10.1.1.2 тоқудың аса маңызды ерекшеліктері туралы білімін және түсінігін көрсету; 10.1.1.3 тоқымашы кәсібі туралы түсініктерінің болуы; 10.1.1.4 мұғалімнің көмегімен қызықтыратын ақпараттың қайнар көзін білу
	1.2 ҚР еңбек туралы заңы және этика	10.1.2.1 оқу-еңбек ұжымында кәсіби этиканы сақтау; 10.1.2.2 кәсіби борыш және жауапкершілік туралы түсінігінің болуы; 10.1.2.3. ересектермен және қатарластармен ынтымақтасу, топта, ұжымда жұмыс істей білу
	1.3 Материалдарды, құралдардыды және жабдықтарды талдау	10.1.2.1 трикотаж маталардың түрлері мен ерекшеліктерін білу; 10.1.2.2 қолмен және машина тәсілімен тоқуға арналған материалдар мен аспаптарды, құралдарды өз бетімен таңдау; 10.1.2.3 тоқуға арналған аспаптармен, материалдармен және жабдықтармен жұмыс істеуде санитарлы-гигиеналық талаптарды орындау; 10.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру, кесетін және шаншитын аспаптармен, тоқыма машинасымен, үтікпен жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін орындау
2.Еңбек бұйымын дайындау технологиясы	2.1 Тоқыма біздермен тоқу	10.2.1.1 өрнектің сызбасын өз бетімен оқу, жазу және құрастыра білу; 10.2.1.2 сызба бойынша өз бетімен тоқи білу; 10.2.1.3 мұғалімнің көмегімен және өз бетімен бұйыммен жұмыс жасау жоспарын құрастыру; 10.2.1.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен бұйымды тоқу үшін есептеуді орындау; 10.2.1.5 дайын бұйымның ВТО ережесін орындау
	2.2 Ілгекпен тоқу	10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ілмектерді азайту, қосуды орындау; 10.2.2.2 мұғалімнің көмегімен қарапайым сызбаларды оқу, жазу және тоқи білу; 10.2.2.3 бағандар мен ауа ілмектері негізінде өрнектерді орындау; 10.2.2.4 мұғалімнің көмегімен бұйымды безендіру үшін ілгекпен тоқылған аппликацияны қолдану; 10.2.2.5 тоқыма бұйымды ылғалды және жылумен өңдеу ережесін орындау
	2.3 Тоқыма бұйымдарын әрлеу	10.2.3.1 трикотаж бойынша кестелеу ережесін орындау; 10.2.3.2 кенеп матада қолмен әрлеу тігістерін орындау техникасын меңгеру; 10.2.3.3 әртүрлі тәсілдермен трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік безендіру; 10.2.3.4 аппликацияны бұйыммен біріктіру тәсілдерін және олардың орындалу бірізділігін білу; 10.2.3.5 трикотаж бұйымдарында аппликациның алуан түрлерін өз бетімен орындау; 10.2.3.6 трикотаж бұйымды өз бетімен аралас әрлеуді орындау; 10.2.3.7 өз бетімен біріктіруші трикотаж тігістерін орындау; 10.2.3.8 бұрын қолданыста болған трикотаж бұйымдарды өз бетімен сәндік әрлеуді орындау
	2.4 Тоқыма бұйымдарын жөндеу	10.2.4.1 тоқыма бұйымдарына күтім жасау ережесін орындау; 10.2.4.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымдарын сызба бойынша көркем жамауды орындау; 10.2.4.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен шұлық-ұйық бұйымдарын қалпына келтіруді орындай білу; 10.2.4.4 кеттель тігісін орындау техникасын меңгеру; 10.2.4.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен үлгіде кеттель тігісін орындау; 10.2.4.6 мұғалімнің көмегімен ескі трикотаж заттардан бұйымды орындау; 10.2.4.7 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен трикотаж бұйымның ақауын ескеріп жөндеуді орындау
	2.5 Машинамен тоқу	10.2.5.1 тұрмыстық тоқыма машинасының түрлері мен құрылысын білу; 10.2.5.2 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын толтыру; 10.2.5.3 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасын реттеуді орындау; 10.2.5.4 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тұрмыстық тоқыма машинасында тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын меңгеру; 10.2.5.5 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен жұмыс жоспарын құрастыру; 10.2.5.6 мұғалімнің көмегімен немесе өз бетімен тоқудың негізгі түрлері мен амалдарын қолданып бұйымды дайындау; 10.2.5.7 тоқыма бұйымды ВТО ережесін орындау
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	10.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 10.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 10.3.1.3 сөйлеуде техникалық терминологияны қолдану; 10.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3. Еңбек бұйымдарын талдау және бағалау	3.2 Бақылау қорытынды жұмысы (оқу жылы бойынша	10.3.2.1 мұғалімнің таңдауы бойынша қорытынды практикалық жұмысты орындау (дифференциалды

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
15-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Кіші қызмет көрсетуші" оқу пәнінің мазмұны

127. "Кәсіби еңбекке баулу. Кіші қызмет көрсетуші" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Қызмет көрсету еңбек технологиясы";

3) 3-бөлім "Қызмет көрсетушінің еңбегін сараптау және бағалау".

128. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер ;

2) материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау.

129. "Сылау-сырлау жұмысының" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) мектеп ауласындағы аймақты тазалау;

2) мөлме өсімдіктеріне күтім жасау;

3) еденді тазалау;

4) бөлмені тазалау;

5) ыдыс-аяқтың тазалығын сақтау;

6) ыдыс-аяқтың тазалығын сақтау

7) асханадағы және ас әзірлейтін бөлімшедегі жұмыстар;

8) төсек –орынын тазалығын сақтау;

9) еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері.

130. "Қызмет көрсетушінің еңбегін сараптау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) қызмет көрсетушінің еңбегін сараптау және бағалау.

131. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1. Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1. мамандықты зерттеп, ерекшеліктерімен қызмет көрсетудегі қажеттіліктерді анықтау; 7.1.1.3 құрал-жабдықтарды, жұмыс ережелері және кабинетте қызмет көрсетушінің өзін-өзі ұстауын білу; 7.1.1.4 күнделікті өмірде әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру; 7.1.1.5 қызмет орындарын тазалаушы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 7.1.1.6 іскерлік қарым-қатынас, этикет нормалары туралы білу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 қызмет көрсететушінің неғұрлым маңызды ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу 8.1.1.3 ыдыс-аяқ жуушының жұмысын білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.4 қызметші әйелдің жұмысы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.5 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу	9.1.1.1 басқа адамның пікіріне, әр түрлі халықтардың тарихына және мәдениетіне құрметті қатынас көрсету; 9.1.1.2 қызмет көрсетушілердің еңбектерін үйренуге және өз ойымен сипаттауға талпыну; 9.1.1.3 өз мүмкіндіктері жайлы , өзіне қажетті тіршілігін қамтамасыз ету туралы түсініктің болуы; 9.1.1.4 ас үй қызметшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.5 аула сыпырушының жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.6 тәрбиеші көмекшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.7 этикет және іскерлік қарым-қатынас нормалары жайлы білу; 9.1.1.8 жұмыс орнында еңбек міндеттерін орындамаған жағдайдағы жауапкершілікті түсіну	10.1.1.1 әр түрлі мәдениетіне, нәсіліне, діни сеніміне қарамастан адамдарға төзімділік көрсету; 10.1.1.2 әр түрлі еңбек етушілердің материалдарын және тәсілдерін салыстыру, талдау; 10.1.1.3 өндіруші мекемені тазалаушы қызметкерлерінің жұмысы, міндеттері, басты талаптары туралы түсінік болу; 10.1.1.4 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу; 10.1.1.5 заңнамаға сәйкес материалдық зиян тигізгені үшін жауапкершілікті сезіну
1.2. Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мектеп ауласын жинау үшін қажетті тұрмыстық құрал-саймандарды ажырата білу (сыпырғыш, күрек, тырма, қалақ, қозғалтқыш, қырғыш, кетпен) ; 7.1.2.2 жұмыста құрал-саймандарды пайдалану; 7.1.2.3 құрал-саймандар мен оның құрылысын білу; 7.1.2.4 жинау құралдарын тазарту және сақтау орындарын орнату; 7.1.2.5 мектеп ауласында жұмыс істеуге арналған арнайы киімдердің түрлері, тағайындалуын, сақталуын және күтімін білу; 7.1.2.6 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 7.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 7.1.2.8 тазарту құралдарын ажырату (шелек,леген,қалақ, еден жуатын шөтке , шүберек , еден жуатын құрал) ; 7.1.2.9 еден жуғыш заттарын білу: түрлері, тағайындалуы,қолдану ережесі,сақталуы; 7.1.2.10 электр қауіпсіздік ережесін білу 7.1.2.11 электр үтігінің құрылысы, тағайындау қағидасы, қауіпсіз жұмыс істеу және сақтауды білу; 7.1.2.12 тұрмыстық электр шаңсорғыштың құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс істеу және сақтауды білу	8.1.2.1 зембіл мен сүйменнің құрылысы, нысаны, қауіпсіздік ережесі мен сақталуын білу; 8.1.2.2 жұмыс орындарын ұйымдастыру 8.1.2.3 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 8.1.2.4 паркетті еденді жууға арналған жуғыштарды пайдалану; 8.1.2.5 паркетті еденді жууға арналған жуғыштарды пайдалану; 8.1.2.6 кір машинасын қолдану кезінде құрылысы, пайдаланылуы, қауіпсіздік ережесін білу	9.1.2.1 қайшыларының тағайындалу қағидасының қолданылуы және сақталуы туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2 резеңке қолғап туралы түсініктің болуы: қағидалары, ұқыпты қарау ережесі тураы білу; 9.1.2.3 жұмыс орындарын ұйымдастыру 9.1.2.4 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау; 9.1.2.5 құрылғыны қолдану ,электрополотерді қолдану кезіндегі қауіпсіздік ережесі жайлы түсініктің болуы; 9.1.2.6 ыдыс жаутын құрал, оны қолдану , ыдыс жуатын машинаны қолднау кезіндегі қауіпсіздік шаралары туралы түсініктің болуы; 9.1.2.7 тұрмыстық тоңазытқышты қолданудағы қауіпсіздік ережелерін, құрылғыны қолдану туралы түсініктің болуы; 9.1.2.8 санитарлық торапты тазалау кезінде арнайы кииім туралы түсініктің болуы (резеңке етік және қолғап, су өтпейін алжапқыш): тағайындалуы, күтіп қолдану ережелері; 9.1.2.9 иметь представление об устройстве, назначении, использовании, правилах безопасной работы и хранения приспособлений для обработки саноборудования: (щетка, вантуз); саноборудованияны өңдеуге арналған құралдарды қауіпсіз пайдалануы, сақтауы, тағайындалуы туралы білу: (шөткі, вантуз); 9.1.2.10 керамиканы және эмальдарды тазалауға арналған құралдарды ажырата білу	10.1.2.1 ұзын сырықта сақтау секторының құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс іскеу туралы білу; 10.1.2.2 паркетті еденнің жабдықталу мастикасын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, қауіпсіз жұмыс істеу ережесі, сақтау; 10.1.2.3 жылтыратылған жиһазды өңдеу құралдарын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау; 10.1.2.4 түрлі жабдықты және мүкәммалды өңдеу мен тазалауда қолданылатын жуғыш заттар туралы білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау ережесі, ерітінді жасау; 10.1.2.5 ламинат жуатын жуғыш заттарды ажырата білу: түрлері, қауіпсіз пайдалану ережесі, сақтау; 10.1.2.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау

2) 2-бөлім "Қызмет көрсету технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1.Мектеп ауласындағы тазалық жұмысы	7.2.1.1 күзде аулада жұмыс істеу туралы ойланыңыз; 7.2.1.2 жұмыстың нысандарын ажырата білу жол, көгалдандыру, спорт алаңы, мектеп ғимараттарының аумағы; 7.2.1.3 сыпырғыш, күрек, қалақты ұстау; 7.2.1.4 қатты беті бар жолдарды тазалау; 7.2.1.5 қоқысты бір орынға жинау және қоқыс жинау, қоқысқа тастау; 7.2.1.6 көгалдың бұтақтарын және бөтен заттарын алып тастау; 7.2.1.7 спорт алаңдарын және мектеп аумағының аудандарын тазалау; 7.2.1.8 қыста аумақта жұмыс істеу туралы ұғымдарды қалыптастыру; 7.2.1.9 асфальтжәне бетон жамылғыларынажырата алу; 7.2.1.10 мұздың қаттылығының ауа температурасына тәуелділігі туралы түсінік беру; 7.2.1.11 жолдағы қауіпсіз жұмыс ережелерін білу; 7.2.1.12 .Қозғалтқышпен, қырғышпен, жол бетіне кедергі келтірместен жұмыс істеу; 7.2.1.13 қардан жолдарды тазарту 7.2.1.14 арнайы мақсаттағы жерлерде қарды жою; 7.2.1.15 көктемде учаскедегі жұмыс туралы түсінікті анықтау; 7.2.1.16 ..көгалдандыру үшін топырақ дайындау; 7.2.1.17 құмды және саз топырақтарын өңдеудегі айырмашылықты түсіну 7.2.1.18 гүлзарлар мен жолдардан қоқыстардан тазалау	8.2.1.1 күзде, қыста, көктемде және жазда жұмыс орнында бөлісу 8.2.1.2 жүк тасығыш және сорғыштармен жұмыс жасау; 8.2.1.3 жерге түскен жапырақтарды тазалау; 8.2.1.4 арамшөптерді жұлу және алып тастау; 8.2.1.5 сыпыру түзету жолдарға және алаңдарға құм себу; 8.2.1.6 жиналған қоқысты көшіру; 8.2.1.7 жол жамылғысын бұзусыз ломмен жұмыс жасау; 8.2.1.8 мұзды кесу және тазалау; 8.2.1.9 арнайы мақсаттағы жерлерде қар мен мұзды апару 8.2.1.10 гүлзарлар мен бороздар туралы ақпараты болу; 8.2.1.11 гүлзарды қазыпалу 8.2.1.12 қазу сапасының мағынасы, тереңдігі, әдістері мен талаптары туралы түсінік алу; 8.2.1.13 гүл бақшасы үшін орынды таңдау; 8.2.1.14 .гүлзардың шекарасын және бороздардың бағытын анықтау; 8.2.1.15 бүршіктер салу; 8.2.1.16 белгіленген тереңдікті қазып алу; 8.2.1.17 сызғышпен қазу тереңдігін анықтау; 8.2.1.18 топырақты жинайтын топырақтың деңгейін анықтау; 8.2.1.19 көпжылдық қыстайтын жерге отырғызу алаңында топырақты топырақты босату; 8.2.1.20 көпжылдық өсімдіктердің екпелеріндегі құмыралардың арасын босату	9.2.1.1 ағаштың құрылымы туралы мағлұматтың болуы: магистраль, тәж; 9.2.1.2 мектептегі негізгі ағаш түрлерін ажырату; 9.2.1.3 ағаштар күзгі күтім туралы мағұлмат білу; 9.2.1.4 жақын аралық шеңберді, оның маңыздылығын және айнала шеңберін қазу ережелерін білу 9.2.1.5 бағбандық бөренелерді пайдалану 9.2.1.6 жақын аралық дөңгелекке лоппа арқылы қазыңыз 9.2.1.7 қалған жапырақтарды жинап, қабырғаға жинап қойыңыз; 9.2.1.8 ағаш бұтағын кесектермен кесіңіз; 9.2.1.9 фанердің қалтасын тазартқышпен тазалап, қылшықпен әк тастау керек; 9.2.1.10. бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландырып, тәжірибе жүзінде қолдану	10.2.1.1 қазба тереңдігін анықтау; 10.2.1.2 ағаштың бұтақтарын ұзын полюсте бөренелермен кесіңіз; 10.2.1.3 бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландыру және қалыпқа келтіру; 10.2.1.4 аумақты тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
2.2.Бөлмедегі өсімдіктерге күтім жасау;	7.2.2.1 тереңдігін анықтау; үдегі өсімдіктерді сыртқы түрімен ерекшелендіру; 7.2.2.2. олардың атауын білу 7.2.2.3. гүлді суғару және бүрку; 7.2.2.4. суару үшін судың температурасы мен сапасына қойылатын талаптар, суару жиілігін білу; 7.2.2.5. суару практикасын түсіну; 7.2.2.6. құрғақ жапырақтарды кесіп, жинау 7.2.2.7. уды суғаруға және себуге дайындау; 7.2.2.8 түпқойманы тазалау және жуу; 7.2.2.9 гүл өсіретін құмыраларды сүрту	8.2.2.1.жарық сүйетінжәнекөлеңкеге төзімдіөсімдіктертуралытүсініккеиеболыңыз; 8.2.2.2 гүлдерді ауыстыру туралы ақпараты болу; 8.2.2.3 ауыстыруға және көшіруге жататын өсімдіктерді анықтау; 8.2.2.4 ауыстыру үшін гүлзарларды таңдау; 8.2.2.5 өсімдікті ауыстырып тиеу және ауыстыруды жүзеге асыру	9.2.2.1 бұрын алынған ғимараттарға күтім жасау дағдыларын сақтау және қолдану; 9.2.2.2 мұғалімнің көмегімен және (немесе) өсімдіктерге күтім жасау үшін қажетті жұмыстардың түрлерін ұжымдық түрде анықтау, жоспарлау және орындау	10.2.2.1 бұрын алынған ғимараттарға күтім жасау дағдыларын күшейту және қолдану; 10.2.2.2 өсімдіктерді күтіп-бағу үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
2.3.Едендерді тазалау	7.2.3.1 боялған және линолеум қабатының тақтасын бөліп алу; 7.2.3.2 жууға арналған құралдар туралы ақпартты түсіну, әртүрлі жабындылармен едендерді жууға қарсы қолданылатын құралдарды қолдану; 7.2.3.3 щеткамен жұмыс істеу; 7.2.3.4 линолеуммен және плиткалы еденмен боялған ағаш тақтайды құрғақ және дымқыл тазалауға дайындау; 7.2.3.5 еденді швабрамен сүртіңіз; 7.2.3.6 шүберекті ыдыста шаю.	8.2.3.1 паркетті еденнің жабу туралы түсінік алу: түрлері, мақсаттары және пайда болуы; 8.2.3.2 лакпен жабылған паркетті еденді дымқыл тазалауды жүзеге асыру; 8.2.3.3 мастикпен жабылған еденді сүргілеу үшін дайындаңыз; 8.2.3.4 жұмыс нәтижесін тексеру; 8.2.3.5 паркетті еденге арналған жуғыш заттарды қолдан.	9.2.3.1 паркет едені щеткамен және электрлі тазалағышпен тазалау; 9.2.3.2 паркет алаңында дақтарды кетіру; 9.2.3.3 бұрын алынған еденді тазалау дағдыларын нығайту 9.2.3.4 мұғалімнің көмегімен және (немесе) жыныстарды тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін ұжымдық түрде анықтау, жоспарлау және орындау .	10.2.3.1 мастиканы қолдану үшін еденге арналған щетканы қолдану; 10.2.3.2 паркет еденін мастикамен жабу; 10.2.3.3 ламинат қабатының қасиеттерін түсіну; 10.2.3.4 ламинат қабатын тазалауды жүзеге асыру; 10.2.3.5 ламинатты күту ережелерін білу; 10.2.3.6 ламинаттан шыққан түрлі дақтарды кетіру; 10.2.3.7 бұрын алынған едендерді тазарту дағдыларын шоғырландыру және дамыту; 10.2.3.8 еденді тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
2.4.Бөлмені ұйымдастыру	7.2.4.1 үйдің жабдығы: плинтус, терезе жапқышы, терезе рамкасы, қыздыру радиаторы, есік (бір, екі), шығыс, желдеткіш; 7.2.4.2 тұрғын үй бөлмелері (жатын бөлме, монша, тағамдар, зал, асхана, зал, дәретхана) және олардың мақсаты	8.2.4.1 тұрғын үй және офистік үй-жайларды бөліп көрсету; 8.2.4.2 мектептің кеңсе бөлмелері: мұғалім бөлмесі, мектеп директорларының кабинеттері, сыныптар, сыныптар, мектеп қоймалары; 8.2.4.3 қызметтік үй-жайлар туралы түсінік: түрлері, мақсаттары, жабдықтары; 8.2.4.4 бөлмені сақтау және ұйымдастыру туралы білу; 8.2.4.5 қызмет көрсету бөлмесінде тазалау ережелерін білу	9.2.4.1 баспалдақ құрылымы туралы түсініктерді қалыптастыру (сатылар, арқандар, платформалар, қоршаулар (рельстер) немесе дайындау үшін материалдар; 9.2.4.2 мекеменің (кәсіпорынның) жұмысына шолу жасау; 9.2.4.3 құжаттаманың маңыздылығын түсіну, үстелді тазалау кезінде ережелерді қолдану; 9.2.4.4 ванна бөлмесінің тазалығын арттыру қажеттілігінің себептерін түсіну; 9.2.4.5 ванна бөлмесінің құрылымы туралы түсінік беру 9.2.4.6 санитарлық-гигиеналық жабдықтарды ажырату: түрлері (раковина, төгу бөлігі ванна, дәретхана, зәр шығару, гигиеналық душ), өндіру материалдары (эмальданған шойын, керамика) ; 9.2.4.7 әмиян ыдысының құрылысы жайлы: (дәретхана ыдысы, ағызу цистернасы, қалқымалы және төгілген клапандар)	10.2.4.1 асүйдің негізгі бөлімдері: ыстық, суық, ет, ұн, көкөніс, нан пісіргіштері, жуу бөлмелері; 10.2.4.2 азық-түлік бөлімінің негізгі цехтарын және оларды орналастыруды тағайындау туралы түсінік; 10.2.4.3 өсімдік шеберханасының жабдықтары туралы түсінік;
2.5.Бөлмедегі тазалық	7.2.5.1 тазалау туралы түсініктерді қалыптастыру; 7.2.5.2 тазалық сапасын анықтау; 7.2.5.3 габариттерді, радиаторларды, радиаторларды тазалау; 7.2.5.4 жууға арналған шүберектерді жуу; 7.2.5.5 едендерді сүрту; 7.2.5.6 жұмыс нәтижелерін тексеру; 7.2.5.7 тұрмыстық шаңсорғышты қолдану	8.2.5.1 жұмыстың түріне, пайдаланылатын матаға, таңбалауға, пайдалану кезінде және сақтаған кездегі талаптарға сәйкес тазалағыш шүберектің мақсатына қатысты түсінік беру; 8.2.5.2 жабдықты маркерлеу; 8.2.5.3 жұмыс үстелдерін, үстелдің шамдарын сүрту; 8.2.5.4 қоқыс жинақтарын тазалау; 8.2.5.5 шаңсорғышпен шаңды алып тастау; 8.2.5.6 жиһаз түрлері мен оның мақсаты арасындағы айырмашылық; 8.2.5.7 жиһаздың түрлері (бояу, лак, мата, имитациялық тері, пластиктен, эмальды) ; ерекшеленеді; 8.2.5.8 жабын материалына байланысты жиһазды күтудің құралдары мен ережелерін түсіну; 8.2.5.9 су өткізбейтін және су өткізбейтін жиһаздан шаңды кетіру; 8.2.5.10 айна беттерін тазалау; 8.2.5.11 терезелерді, рамаларды, терезелерді тазалау ережелерін сақтау; 8.2.5.12 жұмсақ жиһаздарды тазарту әдістерін қолдану; 8.2.5.13 Жұмсақ жиһазды өңдеу кезінде шаңсорғышты қолдану; 8.2.5.14 мектеп ғимараттарын күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды жүзеге асыру	9.2.5.1 баспалдақтарды тазалау кезінде қауіпсіздік ережелерін қолдану; 9.2.5.2 резеңке қолғаптарды қолдану 9.2.5.3 баспалдақты тазалау; 9.2.5.4 қоқысты алып тастау; 9.2.5.5 рельефті (тұтқаны) сүрту; 9.2.5.6 баспалдақты жуғыш заттармен жуу; 9.2.5.7, үстел шамы алып тастау; 9.2.5.8 шкафтың, терезе жапқышының, радиатордың сыртқы бетін алып тастау; 9.2.5.9 қоқыс себетінің себетін тазалау; 9.2.5.10 санқұрал жабдықтарын өңдейтін құралдарды пайдалану; 9.2.5.11 керамика мен эмальді тазалауға арналған құралдарды пайдалану; 9.2.5.12 ванна бөлмелерін тазалаудың жалпы ережелерін білу; 9.2.5.13 ваннаны дезинфекциялауға арналған құралдарды пайдалану; 9.2.5.14 тазалауға арналған ағартқыш ерітіндіні қолдану; 9.2.5.15 дәретхананың қоқыс туралы түсінік; 9.2.5.16 резеңке қолғаптарын (жуу, стерилизациялау, кептіру) ұстау; жеке гигиена ережелерін сақтау; 9.2.5.17 ваннада жабдық пен еденді тазалау және жуу; 9.2.5.18 тазалау пасталарын және ағартқыш ерітінділерді қолдану; 9.2.5.19 ваннада және плитаны пайдаланып тежелуді болдырмау	10.2.5.1 үй-жайларды жалпы тазалау туралы түсінік болу; 10.2.5.2 жалпы және күнделікті тазалауды ажырату; 10.2.5.3 майлы, су негізіндегі және желім бояумен боялған панельдерді бөліп алу; 10.2.5.4 қабырғалық панельдер мен есіктерді тазалау және жуу; 10.2.5.5 панельден шаңды алып, су негізіндегі бояумен және желіммен бояу; 10.2.5.6 таза кілемдер мен жұмсақ жиһаз шаңсорғышпен сору; 10.2.5.7 жылтыратылған жиһазды өңдеуге арналған құралдарды пайдалану; 10.2.5.8 әртүрлі едендерді және баспалдақтарды алып тастау; 10.2.5.9 жылтыратылған жиһаздың бетін жылтыратқышпен жаңарту; 10.2.5.10 фабрикада (асхана, киім шкафтары, медициналық орталық) өндірістік және басқа үй-жайларды тазалау туралы түсінік; 10.2.5.11 күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды өндірістік және кеңсе ғимараттарын орындау; 10.2.5.12 үй-жайларды тазалау үшін қажетті жұмыс түрлерін дербес анықтау, жоспарлау және жүргізу
2.6.Ыдыстарға күтім жасау	7.2.6.1 фарфор мен шыны ыдыстарды бөліп көрсету; 7.2.6.2 алюминийдің қасиеттерін ыдыс-аяқ пен ас құралдары үшін материал ретінде түсіну; 7.2.6.3 шыны, қыштан, алюминий бұйымдарын жуу	8.2.6.1 алюминий, эмаль мен никельмен қапталған ыдыстарды бөлу; 8.2.6.2 алюминий, эмальданған және никельден жасалған ыдыстарға күтім жасау ережелерін біледі; 8.2.6.3 ағаштан жасалған ас үй құралдарын өңдеу ерекшеліктерін білу; 8.2.6.4 алюминий, эмальданған және никельден жасалған ыдыстарды тазалаңыз және жуыңыз	9.2.6.1 ыдыс жуатын ыдыс туралы ойлану: түрлері, мақсаттары; 9.2.6.2 керамика мен шыны ыдыстарды бөліп көрсету; 9.2.6.3 керамика мен әйнек, кір жуу құралдарының қасиеттерін түсіну; 9.2.6.4 асханалардың анықтамасы бар: ережелер тазалау және жуу; 9.2.6.5 мұғалімнің көмегімен және (немесе) ыдысқа күтім жасау үшін қажетті жұмыс түрлерін ұжымдық түрде анықтау, жоспарлау және орындау	10.2.6.1 ыдыстарды түрлеріне қарай сұрыптау; 10.2.6.2 қолмен ыдыс-аяқты, аспаптарды, науаларды тазалау жəне жуу; 10.2.6.3 ыдыс жууға арналған аяқталғаннан кейін рафтерлерді, щеткаларды, маталарды және пайдаланылған жабдықты өңдеу; 10.2.6.4 ыдыс жуу машинасының жұмысын қадағалау; 10.2.6.5 ыдыстарды материалдар мен өңдеу әдісімен (алюминий, эмальданған, никельмен, шойын) бөліп алу; 10.2.6.6 тазалау шешімдерін дайындау; 10.2.6.7 жуғыш және дезинфекциялау құралдарын қолданатын ас үй ыдыстарын, құралдар мен контейнерлерді тазалау және жуу; 10.2.6.8 ыдыс-аяқты, құралдарды және контейнерлерді кептіру; 10.2.6.9 ыдыс-аяқ туралы: үстелден тазалаудың тәсілдері мен ережелері, жуу, кептіру; 10.2.6.10 ыдыстарды жуу үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
2.7.Асхана мен асханада жұмыс жасау	7.2.7.1 тамақ гигиенасы туралы түсінік; 7.2.7.2 асхана қызметкеріне қойылатын талаптар: киім, мінез-құлық; 7.2.7.3 тағамға арналған үстел дайындау ережесін білу; 7.2.7.4 кестенің эстетикалық дизайны туралы түсінік; 7.2.7.5 азық-түлікті азықтандыру және ыдыстарды тазалау кезінде қауіпсіздік ережелерін қолдану; 7.2.7.6 үстелге қызмет көрсету; 7.2.7.7 үстелге тамақ алып бару; 7.2.7.8 азық-түлікпен қамтамасыз ет;у 7.2.7.9 кірленген ыдыстарды жинау; 7.2.7.10 ыдыс-аяқтарды жууға арналған бөлікке салу; 7.2.7.11 кестелерді тазалау және реттеу	8.2.7.1 ыдыстарды жууға арналған санитарлық талаптарды орындау; 8.2.7.2 жуғыш заттар мен ыдыс жуғыштарды қолдану; 8.2.7.3 ас үй құралдарын жуу; 8.2.7.4 асүй үстелін тазалау; 8.2.7.5 кесу тақтасын тазалау; 8.2.7.6 жуғыш затты тазалау; 8.2.7.7 асүйді тазалау	9.2.7.1 азық-түлік бірлігі туралы түсінік ; 9.2.7.2 ыдыс-аяқ жуғыштың міндеттерін түсіну; 9.2.7.3 ас үйдің жұмысшысын пайдалану; 9.2.7.4 жуу цехында жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін қолдану; 9.2.7.5 ыдыс-аяқ жуғышты қолдану; 9.2.7.6 пайдаланылған ыдыстарды жууға арналған бөлмелерге жинау және тасымалдау; 9.2.7.7 тамақ қалдықтарының ыдыстарын тазалау; 9.2.7.8 азық-түлік өнімдерін шығару; 9.2.7.9 ыдыстарды қолмен 2 және 3 ванналарда жуу; 9.2.7.10 ыдыс-аяқ пен ас құралдарын кептіру; 9.2.7.11 жуу бөлмесін тазалау; 9.2.7.12 тұрмыстық тоңазытқыш туралы идеясы бар: құрылғыны жібіту, жуу және сүргілеу; 9.2.7.13 тоңазытқышты жібіту, жуу және тазалау; 9.2.7.14 көкөністерді алғашқы өңдеу: тамақ құндылығы туралы түсінік қырыққабат, пияз, шпинат, салат; 9.2.7.15 кептірілген көкөністерді өңдеу; 9.2.7.16 көкөністерді өңдеу кезінде қалдықтардың тұжырымдамасын түсінеді: түрлері, қолданылуы; 9.2.7.17 көкөністерді қауіпсіздік ережелеріне сәйкес өңдеу; 9.2.7.18 көкөністердің сапасын анықтау; 9.2.7.19 көкөністерді қолмен сорттау, жуу, тазалау және аяқтау; 9.2.7.20 тұзды сығымдау; 9.2.7.21 кептірілген көкөністерді сіңдіру; 9.2.7.2 көкөністерді сабан, сақина, жартылай сақина, дойбы арқылы кесуге; 9.2.7.23 көкөністерді өңдеуге арналған құралдарды таңдау; 9.2.7.24 түбірлік дақылдардың түрлері туралы түсінік алады; 9.2.7.25 негізгі өңдеу талаптарын, қалдықтардың стандарттарын білу; 9.2.7.26 тамырлы дақылдарды тазалау үшін қауіпсіз пайдалану ережелерін сақтай отырып, пышақты қолданыңыз; 9.2.7.27 қауіпсіз жұмыс ережелерін сақтау, картоп пиллингін пайдалану; 9.2.7.28 түбірлік көкөністердің жарамдылығын анықтау, түбірлік дақылдарды жинау	10.2.7.1 асхана столын эстетикалық дизайн және қызмет көрсету туралы идеяны білу; 10.2.7.2 ыдыс-аяқты жинау және тасымалдау үшін арбамен жұмыс істеу ережелерін қолдану; 10.2.7.3 жуу кестелері; 10.2.7.4 қағаз пышақтарды дайындау және оларды майлыққа орналастыру; 10.2.7.5 үстелге арналған құралдарды дәмдеуіштермен толтырыңыз және қойыңыз; 10.2.7.6 орындықтарды дұрыс орналастыру; 10.2.7.7 арбашада лас ыдыстар мен науаларды жинау; 10.2.7.8 ластанған ыдыстарды тасымалдау кезінде арбамен жұмыс істеу ережелерінсақтау; 10.2.7.9 жуу бөлмесіндегі арбаларды түсіру; 10.2.7.10 қоғамдық тамақтандыру аймағындағы қоқысты жинау, тазалау, жинау және жою; 10.2.7.11 асхана бөлмесінің жиһазын тазалаңыз; 10.2.7.12 түгендеуді, аспаптарды, жуғыш заттарды таңдау; 10.2.7.13 әртүрлі жабындылармен қабырғалар мен едендерді жуу; 10.2.7.14 жуу цехының жұмысын ұйымдастыру туралы идеясы бар; 10.2.7.15 тамақ қалдықтарын жинау және сақтау ережелерін біледі; 10.2.7.16 ас үй ыдыстарын, жабдықтар мен контейнерлерді өңдеу: жуу және кептіру; 10.2.7.17 тамақ қалдықтарын жинау; 10.2.7.18 қажетті ас үй жұмыстарының түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
2.8. Төсек және асхана жабдықтарына күтім жасау	7.2.8.1 кірді жууға дайындаңыз: (кірді кір жууға себетке салыңыз, жастықшалар, төсеніш қақпақтарын алып тастаңыз); 7.2.8.2 төсек-орын ауыстыру; 7.2.8.3 төсек жабдықтарын ауыстыру; 7.2.8.4 кірді шкафтың сөресіне қойыңыз; 7.2.8.5 төсек-орындарға күтім жасау (құрғақ, желдету, бедер)	8.2.8.1 тұрмыстық кір жуғыш машина туралы: құрылғыны, пайдалану қағидатын, орындалуын, қолдану ережелерін білу; 8.2.8.2 жуғыш заттар, ағартқыштар және жууға арналған блендер; 8.2.8.3 кір кірді сорттау және өлшеу; 8.2.8.4 Кір жуғыш машинаны жұмысқа дайындаңыз; 8.2.8.5 кір жуғыш машинада кірді жуыңыз; 8.2.8.6 кірді шайыңыз Центрифугада кептіру 8.2.8.8 ауада кептіру 8.2.8.9 ағартқыш және ақ түсті зығыр мата 8.2.8.10 кірді үтіктеу	9.2.8.1 Кірдің жууды ұйымдастыру туралы түсінік; 9.2.8.2 кір жуу машиналарының түрлері (жартылай автоматтары және автоматты машиналар) және оларды орналастыру туралы түсініктерді білу; 9.2.8.3 жуғыш заттарды (кір жуу ұнтақтарын) бөліңіз: брендтер, қарапайым; 9.2.8.4 жууға қажетті ұнтақ мөлшерін анықтаңыз; 9.2.8.5 жууға арналған кірді сұрыптаңыз; 9.2.8.6 қажетті жуу кестесін анықтаңыз; 9.2.8.7 қайнаған кірдің мақсаты туралы білу; 9.2.8.8 жууға, қауіпсіздік ережелерін сақтауға арналған синтетикалық жуғыш заттарды қолдануға; 9.2.8.9 жуу бағдарламасына сәйкес машина барабанына кірді салу; 9.2.8.10 жуу бағдарламаларын орнату; 9.2.8.11 машинаны жуудан кейін жуыңыз; 9.2.8.12 кірлерді құрғатып, үтіктеңіз	10.2.8.1 кіші крахмал туралы ойланыңыз және анти-электростатикалық емдеу; 10.2.8.2 электрокардиостимуляторлармен крахмал және электростатикалық маталарды өңдеуге арналған құралдарды пайдалану; 10.2.8.3 крахмалданған мата өнімінің қасиеттерін түсіну; 10.2.8.4 крахмал қолданылатын өнімдерді білу; 10.2.8.5 крахмалдану үшін түсінік; 10.2.8.6 жұмсақ және қатты крахмалдану идеясына ие; 10.2.8.7 электрлендіруге қабілетті тіндерді түсіну Анти-электростатикалық айырмашылықты анықтау жууға қолданылатын тикс: түрлері, қасиеттері, пайдалану, қауіпсіздік; 10.2.8.9 кірлердің белгілі бір мөлшерін әзірлеуге арналған крахмал мөлшерін анықтау; 10.2.8.10 крахмал паста дайындау; 10.2.8.11 тоқыма өнімін крахмалға дайындау; 10.2.8.12 өнімдерді крахмалдау,сығымдау, кептіру және үтіктеу; 10.2.8.13 синтетикалық матаны антиалмостатикалық агентмен өңдеу, оның әсерін тексеру; 10.2.8.14 жууға қажетті жұмыс түрлерін дербес анықтайды, жоспарлайды және жүргізеді
2.9.Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	7.2.9.1 мектеп аумағын тазалау кезінде санитарлық талаптар, жеке гигиена ережелерін сақтау; 7.2.9.2 төсек-орындарды тазалау кезінде санитарлық талаптарды және этикет ережелерін сақтау; 7.2.9.3 комбинезондар туралы түсінік; 7.2.9.4 бөлмелерді және едендерді тазалау кезінде санитарлық талаптарға, жеке гигиена ережелеріне сәйкес келуі; 7.2.9.5 Арнайы киімді қалай сақтауға және сақтауға болатынын біліңіз; 7.2.9.6 асханаға қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды орындауға; 7.2.9.7 кестеден лас табаларды жинағанда санитарлық талаптар мен этикет ережелерін сақтау; 7.2.9.8 мұғалімнің көмегімен қолмен түзету арқылы жұмыс киімдерін жөндеу жұмыстарын жүргізу; 7.2.9.9. мұғалімнің көмегі арқылы комбинезаларды үтіктеуді жүзеге асырады.	8.2.9.1 мектеп аумағын тазалау кезінде санитарлық талаптар, жеке гигиеналық ережелерді сақтау; 8.2.9.2 кеңсе кеңістігін тазалау кезінде санитарлық талаптар, жеке гигиеналық ережелер, этикет ережелерін сақтау; 8.2.9.3 ыдыстардың жууға арналған санитарлық талаптарға сай болуы; 8.2.9.4 азық-түлік қызметшісіне санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 8.2.9.5 кірді жуу кезінде санитарлық талаптарға, жеке гигиеналық ережелерге сай болуы; 8.2.9.6 санитарлық-гигиеналық нормалар мен комбинезондарға қойылатын талаптар; 8.2.9.7 дезинфекциялық ерітінділерді дайындау ережелерін сақтау	9.2.9.1 ас үйге және тамақ өңдеуге арналған санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау; 9.2.9.2 қоғамдық тамақтандыру қызметкерінің жеке гигиенасы ережелерін сақтау; 9.2.9.3 өнімдерді, көкөністерді сақтауға арналған санитарлық-гигиеналық талаптарды білу; 9.2.9.4 азық-түлік пен көкөністердің белгілерін анықтау; 9.2.9.5 көкөніс пен тамыр етін өңдеудің әдістеріне қойылатын санитарлық талаптар; 9.2.9.6 тамақтан улану туралы ұғымға ие: адамның жағдайы, алдын алу; 9.2.9.7 азық-түлікті дайындау мен сақтауға қойылатын гигиеналық талаптарды орындауға; 9.2.9.8азық-түлік қызметкерінің профилактикалық медициналық куәландыру түсінік беру; 9.2.9.9 ванна бөлмелері тазалаған кезде санитарлық талаптар, жеке гигиена және этикет ережелерін сақтау; 9.2.9.10 дезинфекциялық ерітінділерді дайындау ережелерін сақтау	10.2.9.1 егін жинау жұмыстарын жүргізу кезінде санитарлық-гигиеналық ережелерді, жеке гигиена және этикеттің ережелерін сақтау; 10.2.9.2 асхана дайындағанда санитарлық талаптарды, этикеттің ережелерін сақта;у 10.2.9.3 қоғамдық тамақтандыру кәсіпорынының аумағы мен үй-жайының санитарлық талаптарын түсіну; 10.2.9.4 қоқыс жинау, сақтау және жою ережелерін сақтау; 10.2.9.5 астық жинау жабдығы, қоқыс контейнері үшін санитарлық-гигиеналық талаптарды орындауға; 10.2.9.6 санитарлық-гигиеналық нормалар мен комбинезон талаптары; 10.2.9.7 Дүкеннің өнімділігі үшін егін жинаудың маңыздылығын түсіну; 10.2.9.8 зауыттың күнделікті жұмысының маңыздылығын білу; 10.2.9.9 тазалауға арналған уақыт туралы ұғым бар

3) 3-бөлім "Қызмет көрсетуші бағалану және талдау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1.Еңбек заттарын бағалау және талдау	7.3.1.1 үй-жайлар, алынып тасталған аймақтардың үлгісі бойынша бағдарлау; 7.3.1.2 іс-әрекеттердің реттілігі және орындалған жұмыстың сапасын ұжымдық талқылау жүргізу; 7.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын тексеру; 7.3.1.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.5 мұғалімнің көмегіменалдағы және атқарылған жұмыс туралы ауызша есеп жасау; 7.3.1.6 алған білімін тәжірибеде қолдану	8.3.1.1 мұғалімдердің көрсетулері бойынша жұмысты жоспарлауға бағдарлану; 8.3.1.2 ұжымдық талқылау барысындаіс-әрекеттерінің реттілігін жоспарлау; 8.3.1.3 өзінің және жолдастарының жұмыстарын талдау және бағалау, жұмыстағыартықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.4. алған білімдерін практикалық қызметте қолдану	9.3.1.1 мұғалімднің көрсетуі және түсіндіруі бойынша іс-әрекеттердің жүйелілігін жоспарлау; 9.3.1.2 жұмыс істеу кезіндегі жүйелілігі жөнінде есеп беру; 9.3.1.3 жұмыстың барысын мұғаліммен әңгімелеу кезінде жоспарлау; 9.3.1.4 мақсатқа жету үшін жігерлік, өз еңбегіңнің жігерлі болуы үшін тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 9.3.1.5. мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыстың орындалу үдерісін талдау; 9.3.1.6. орындалған жұмыстың сапасын бақылау; 9.3.1.7 өз еңбегінің нәтижесіқызығушылық таныту; 9.3.1.8 іс-әрекеттерінің реттілігін және орындалған жұмыстың сапасын ұжыммен талқылау	10.3.1.1. өндірісте, асханада қызметкерлердің атқарған тазалау жұмыстарына бақылау жүргізуді негізге ала отырып жоспар құру және бағдарлау; 10.3.1.2 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.3 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.4 тапсырмаларының орындалуы және жоспарлау іс-әрекеттерінің дәйектілігін — ауызша нұсқаулар арқылы бағдарлау; 10.3.1.5 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.6 өз еңбегінетәртіптілік пен жауапкершілікті таныту; 10.3.1.7 алаптарға сәйкес жұмыс сапасын бағалау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Кіші қызмет көрсетуші" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезінуі; 7.1.1.2 мамандықты зерттеп, ерекшеліктерімен қызмет көрсетудегі қажеттіліктерді анықтау; 7.1.1.3 құрал-жабдықтарды, жұмыс ережелері және кабинетте қызмет көрсетушінің өзін-өзі ұстауын білу; 7.1.1.4 күнделікті өмірде әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру; 7.1.1.5 қызмет орындарын тазалаушы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 7.1.1.6 іскерлік қарым-қатынас, этикетнормалары туралы білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мектеп ауласын жинау үшін қажетті тұрмыстық құрал-саймандарды ажырата білу (сыпырғыш, күрек, тырма, қалақ, қозғалтқыш, қырғыш, кетпен) ; 7.1.2.2 жұмыста құрал-саймандарды пайдалану; 7.1.2.3 құрал-саймандар мен оның құрылысын білу; 7.1.2.4 жинау құралдарын тазарту және сақтау орындарын орнату; 7.1.2.5 мектеп ауласында жұмыс істеуге арналған арнайы киімдердің түрлері, тағайындалуын, сақталуын және күтімін білу; 7.1.2.6 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 7.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2.Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	7.2.1.1 күзде жүргізілетін жұмыс жайлы түсінік; 7.2.1.2 жұмыс нысанын ажырату: жол, көгал, спорт алаңы, мектеп құрылысының айналасындағы аймақтар; 7.2.1.3 сыпыртқыны, күректі, қалақты қолдану; 7.2.1.4 қатты жабынды жолдарды сыпыру; 7.2.1.5 қоқысты білікшеге, үймеге жинап, қоқысқа тасу; 7.2.1.6 көгалдан бұтақшалар мен бөгде заттарды алып тастау; 7.2.1.7 мектеп аумағынан спорт алаңдарын және телімдеді алып тастау
	2.4. Үй-жай құрылғысы	7.2.4.1 үй жабдықтарын ажырату: ернеулік, терезе алды тақтайы, терезенің жақтауы, жылыту радиаторы, есік(дара,қос), ашалы розетка, желдеткіш тор; 7.2.4.2 тұрғын үй-жайындағы бөлмелерді ажырату (жатын бөле, жуынатын бөлме, ас үй, дәліз, асхана, мәжіліс зал, дәретхана) және оардың тағайындалуы
	2.8. Төсек және асхана жаймаларын күту	7.2.8.1 киім кешектерді жууға дайындау: (лас киім-кешектерді себетке салу,төсек жайма, көрпе, жастық тыстарын шешу)
	2.9. Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	7.2.9.1 санитарлық талаптарды орындау, мектеп аумағын жинау кезіндегіжеке гигиена ережесі; 7.2.9.2 төсек-орын тысын жинау кезіндегі санитарлық талаптарды және этикет ережесін сақтау; 7.2.9.3 арнайы киім туралы білу
3.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	7.3.1.1 үй-жайлар, алынып тасталған аймақтардың үлгісі бойынша бағдарлау; 7.3.1.2 іс-әрекеттердің реттілігі және орындалған жұмыстың сапасын ұжымдық талқылау жүргізу
2-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезінуі; 7.1.1.2 мамандықты зерттеп, ерекшеліктерімен қызмет көрсетудегі қажеттіліктерді анықтау; 7.1.1.3 құрал-жабдықтарды, жұмыс ережелері және кабинетте қызмет көрсетушінің өзін-өзі ұстауын білу; 7.1.1.4 күнделікті өмірде әлеуметтік-тұрмыстық дағдылардымеңгеру 7.1.1.5 қызмет орындарын тазалаушы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 7.1.1.6 іскерлік қарым-қатынас, этикетнормалары туралы білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2. Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мектеп ауласын жинау үшін қажетті тұрмыстық құрал-саймандарды ажырата білу (сыпырғыш, күрек, тырма, қалақ, қозғалтқыш, қырғыш, кетпен); 7.1.2.2 жұмыста құрал-саймандарды пайдалану; 7.1.2.3 құрал-саймандар мен оның құрылысын білу; 7.1.2.4 жинау құралдарын тазарту және сақтау орындарын орнату; 7.1.2.5 мектеп ауласында жұмыс істеуге арналған арнайы киімдердің түрлері, тағайындалуын, сақталуын және күтімін білу; 7.1.2.6 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 7.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 7.1.2.8 тазарту құралдарын ажырату (шелек,леген,қалақ, еден жуатын шөтке , шүберек , еден жуатын құрал) ; 7.1.2.9 еден жуғыш заттарын білу: түрлері, тағайындалуы,қолдану ережесі,сақталуы
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	7.2.1.1 қысқы аймақта жұмыс жасау жайлы түсінік; 7.2.1.2 асфальт және бетон жабындарын ажурату; 7.2.1.3 мұздың қаттылығының ауа температурасына тәуелділігін білу
	2.3 Едендерді тазалау	7.2.3.1 боялған тақтай мен линолеуммен бүркеулі едендерді ажырату; 7.2.3.2 жууға арналған жабдықтарды және әртүрлі бүркемелі едендерді жуу кезінде кері әсерін тигізетін жабдықтарды білу; 7.2.3.3 шөткімен, еден жуатын құралмен жұмыс істеу; 7.2.3.4 боялған тақтайды, линолеуммен бүркелген және кірпіш едендерді құрғақ және ылғалды тазалауға дайындау; 7.2.3.5 еденді еден жуатын құралмен жуу; 7.2.3.6 шүбелекті легенде шайып алу
	2.5 Үй-жайды тазалау	7.2.5.1 тазалаудың реттілігін білу; 7.2.5.2 тазалаудың сапасын анықтау; 7.2.5.3 терезе алдын, радиаторлар, радиатордың қуыстарын сүрту; 7.2.5.4 жұмыс уақытында шүберектерді жуып отыру; 7.2.5.5 едендерді сүрту; 7.2.5.6 жұмыснәтижелерін тексеру.
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	7.2.9.1 үй-жайларды, едендерді жинау кезінде жеке бас гигенасының ережесі мен санитарлық талаптарды орындау; 7.2.9.2 арнайы киімді күту мен сақтау тәсілдері жайлы білу
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	7.3.1.1 үй-жайлар, алынып тасталған аймақтардың үлгісі бойынша бағдарлауМ 7.3.1.2 іс-әрекеттердің реттілігі және орындалған жұмыстың сапасын ұжымдық талқылау жүргізу; 7.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын тексеру; 7.3.1.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту
3-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезінуі; 7.1.1.2 мамандықты зерттеп, ерекшеліктерімен қызмет көрсетудегі қажеттіліктерді анықтау; 7.1.1.3 құрал-жабдықтарды, жұмыс ережелері және кабинетте қызмет көрсетушінің өзін-өзі ұстауын білу; 7.1.1.4 күнделікті өмірде әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру; 7.1.1.5 қызмет орындарын тазалаушы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 7.1.1.6 іскерлік қарым-қатынас, этикетнормалары туралы білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мектеп ауласын жинау үшін қажетті тұрмыстық құрал-саймандарды ажырата білу (сыпырғыш, күрек, тырма, қалақ, қозғалтқыш, қырғыш, кетпен); 7.1.2.2 жұмыста құрал-саймандарды пайдалану; 7.1.2.3 құрал-саймандар мен оның құрылысын білу; 7.1.2.4 жинау құралдарын тазарту және сақтау орындарын орнату; 7.1.2.5 мектеп ауласында жұмыс істеуге арналған арнайы киімдердің түрлері, тағайындалуын, сақталуын және күтімін білу; 7.1.2.6 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 7.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 7.1.2.8 тазарту құралдарын ажырату (шелек,леген,қалақ, еден жуатын шөтке , шүберек , еден жуатын құрал) ; 7.1.2.9 еден жуғыш заттарын білу: түрлері, тағайындалуы,қолдану ережесі,сақталуы; 7.1.2.10 электр қауіпсіздік ережесін білу; 7.1.2.11 электр үтігінің құрылысы, тағайындау қағидасы, қауіпсіз жұмыс істеу және сақтауды білу; 7.1.2.12 тұрмыстық электр шаңсорғыштың құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс істеу және сақтауды білу
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	7.2.1.1 жолдың жүру бөлігіндеқауіпсіз жұмыс істеу ережесін білу; 7.2.1.2 жол жабынын бұзбай қозғалтқышпен, қырғышпен жұмыс істеу; 7.2.1.3 жолды қардан тазалау; 7.2.1.4 қарды арнайы бөлінген орындарға шығару
	2.5 Үй-жайды тазалау	7.2.5.1 тұрмыстық электр шаңсорғышты пайдалану
	2.6 Ыдыс-аяққа күтім жасау	7.2.6.1 фаянс және шыны ыдыстарды ажырату; 7.2.6.2 алюминийдің ыдыс пен асхана аспаптары сияқты материалдарға қасиеттері туралы білу; 7.2.6.3 шыны, фаянс, алюминий ыдыс-аяқтарды жуу
	2.7 Асхана мен ас әзірлейтін бөліктердегі жұмыс	7.2.7.1 тамақ гигиенасы туралы білу; 7.2.7.2 қызметкерлерге қойылатын талаптар туралы білу: асхана киімі, жүріс-тұрысы; 7.2.7.3 үстелді дайындауда тамақты қою ережесін білу 7.2.7.4 үстелді эстетикалық ресімдей білу; 7.2.7.5 асты беру және ыдыс-аяқ жинауда қауіпсіздік ережелерін қолдану; 7.2.7.6 үстелге ыдыстарды орналастыру; 7.2.7.7 тамақты үстелдерге тарату; 7.2.7.8 тамақты беру
	2.8 Төсек пен асхана жаймаларын күту	7.2.8.1 төсек-орынын ауыстыру; 7.2.8.2 төсекті жинау
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	7.2.9.1 асхана қызметкеріне санитарлық-гигиеналық талаптарды орындату; 7.2.9.2 үстелдерден лас ыдысты жинау кезінде этикет ережесін және санитарлық талаптарды орындау; 7.2.9.3 мұғалімнің көмегімен киімді жамау салу арқылы қолмен жөндеуді жүзеге асыру
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	7.3.1.1 үй-жайлар, алынып тасталған аймақтардың үлгісі бойынша бағдарлау; 7.3.1.2 іс-әрекеттердің реттілігі және орындалған жұмыстың сапасын ұжымдық талқылау жүргізу; 7.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын тексеру; 7.3.1.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.5 мұғалімнің көмегіменалдағы және атқарылған жұмыс туралы ауызша есеп жасау
4-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезінуі; 7.1.1.2 мамандықты зерттеп, ерекшеліктерімен қызмет көрсетудегі қажеттіліктерді анықтау; 7.1.1.3 құрал-жабдықтарды, жұмыс ережелері және кабинетте қызмет көрсетушінің өзін-өзі ұстауын білу; 7.1.1.4 күнделікті өмірде әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру; 7.1.1.5 қызмет орындарын тазалаушы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 7.1.1.6 іскерлік қарым-қатынас, этикетнормалары туралы білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мектеп ауласын жинау үшін қажетті тұрмыстық құрал-саймандарды ажырата білу (сыпырғыш, күрек, тырма, қалақ, қозғалтқыш, қырғыш, кетпен); 7.1.2.2 жұмыста құрал-саймандарды пайдалану; 7.1.2.3 құрал-саймандар мен оның құрылысын білу; 7.1.2.4 жинау құралдарын тазарту және сақтау орындарын орнату; 7.1.2.5 мектеп ауласында жұмыс істеуге арналған арнайы киімдердің түрлері, тағайындалуын, сақталуын және күтімін білу; 7.1.2.6 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 7.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 7.1.2.8 тазарту құралдарын ажырату (шелек,леген,қалақ, еден жуатын шөтке , шүберек , еден жуатын құрал); 7.1.2.9 еден жуғыш заттарын білу: түрлері, тағайындалуы,қолдану ережесі,сақталуы; 7.1.2.10 электр қауіпсіздік ережесін білу; 7.1.2.11 электр үтігінің құрылысы, тағайындау қағидасы, қауіпсіз жұмыс істеу және сақтауды білу
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	7.2.1.1 көктемде жасалатын жұмыс аймақтары туралы білу; 7.2.1.2 көшет отырғызуға топырақты дайындау; 7.2.1.3 құмды және сазбалшықты жерді өңдеудегі айырмашылықты білу; 7.2.1.4 жолдан және гулзардан қоқысты күреу
	2.2 Бөлме өсімдіктеріне күтім жасау.	7.2.2.1 бөлме өсімдіктерінің түрлеріне қарап ажырату, қазудың тереңдігін анықтау; 7.2.2.2 олардың міндеттері туралы білу; 7.2.2.3 гүлді суғару және су бүрку; 7.2.2.4 суғару кезіндегі судың сапасы мен температурасына қойылған талапты, суғару мезгілін білу; 7.2.2.5 суғару тәсілін білу; 7.2.2.6 құрғақ жапырақтарды кесіп және жинап алу; 7.2.2.7 суды суғаруға және себуге дайындау; 7.2.2.8 түпқойманы тазалау және жуу; 7.2.2.9 гүл өсіретін құмыраларды сүрту
	2.6 Ыдыс-аяққа күтім жасау	7.2.6.1 фаянс және шыны ыдыстарды ажырату; 7.2.6.2 алюминийдің ыдыс пен асхана аспаптары сияқты материалдарға қасиеттері туралы білу; 7.2.6.3 шыны, фаянс, алюминий ыдыс-аяқтарды жуу
	2.7 Асхана мен ас әзірлейтін бөліктердегі жұмыс	7.2.7.1 лас ыдыстарды жинау; 7.2.7.2 ыдысты жуатын бөлімге жеткізу; 7.2.7.3үстелдің үстін жинау және сүрту
	2.8 Төсек пен асхана жаймаларын күту	7.2.8.1 киім-кешекті шкафтың сөрелеріне қою; 7.2.8.2 төсек-орын жабдықтарын қарау (кептіру, желдетіп алу, қағу, үтіктеу)
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	7.2.9.3 мұғалімнің көмегімен арнайы киімдерді үтіктеуді орындау
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	7.3.1.1 үй-жайлар, алынып тасталған аймақтардың үлгісі бойынша бағдарлау; 7.3.1.2 іс-әрекеттердің реттілігі және орындалған жұмыстың сапасын ұжымдық талқылау жүргізу; 7.3.1.3 орындалған жұмыстың сапасын тексеру; 7.3.1.4 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 7.3.1.5 мұғалімнің көмегіменалдағы және атқарылған жұмыс туралы ауызша есеп жасау; 7.3.1.6 алған білімін тәжірибеде қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына мақтанышын таныту; 8.1.1.2 қызмет көрсететушінің неғұрлым маңызды ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу; 8.1.1.3 ыдыс-аяқ жуушының жұмысын білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.4 қызметші әйелдің жұмысы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.5 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 зембіл мен сүйменнің құрылысы, нысаны, қауіпсіздік ережесі мен сақталуын білу; 8.1.2.2 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 8.1.2.3қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	8.2.1.1 күзгі, қысқы, көктемгі және жазғы жұмыс аймақтарын ажырату; 8.2.1.2 тырмаға, зембілдерге жүгіну; 8.2.1.3 сарғайып түскен жапырақтарды тырмамен күреу; 8.2.1.4 арамшөптерді жұлу және құрту; 8.2.1.5 жолдар мен алаңдарды сыпырып, теңестіріп, құм себу; 8.2.1.6 жиналған қоқыстарды тасу
	2.4 Үй-жай құрылғысы	8.2.4.1 тұрғын үй және қызметтік үй-жайларды ажырата білу; 8.2.4.2 мектептегі қызметтік үй-жайларды ажырата білу: мұғалімдер бөлмесі, мектеп басшыларының кабинеттері, әдістемелік кабинеттері, сыныптар, мектеп үй-жайларының қоймасы; 8.2.4.3 қызметтік үй-жайлар туралы білу: түрлері, нысаны, құрал-жабдықтары; 8.2.4.4 әрбір үй-жайда заттардың орналасуы және сақтау тәртібі туралы білу; 8.2.4.5 қызметтік үй-жайды тазалау ережесін білу
	2.6 Ыдыс-аяқ күтімі	8.2.6.1 алюминді, эмальданған және никельденген ыдыстарды ажырата білу; 8.2.6.2 алюминді, эмальданған және никельденген ыдыстарға күтім жасау қағидасын білу; 8.2.6.3 ағаш асхана мүкаммалын өңдеу ерекшеліктерін білу; 8.2.6.4 алюминді, эмальданған және никельденген ыдыстарды тазалау және жуу
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	8.2.9.1 мектеп аумағын тазалау кезінде жеке бас гигиенасы мен санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.2 қызметтік үй-жайларды тазалау кезінде жеке бас гигиенасы, этикет ережесі мен санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.3 ыдысты жуудағы санитарлық талаптарды орындау
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	8.3.1.1 мұғалімдердің көрсетулері бойынша жұмысты жоспарлауға бағдарлану; 8.3.1.2 ұжымдық талқылау барысындаіс-әрекеттерінің реттілігін жоспарлау; 8.3.1.3 өзінің және жолдастарының жұмыстарын талдау және бағалау, жұмыстағыартықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.4. алған білімдерін практикалық қызметте қолдану
2-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына мақтанышын таныту; 8.1.1.2 қызмет көрсететушінің неғұрлым маңызды ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу; 8.1.1.3 ыдыс-аяқ жуушының жұмысын білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.4 қызметші әйелдің жұмысы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.5 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 зембіл мен сүйменнің құрылысы, нысаны, қауіпсіздік ережесі мен сақталуын білу; 8.1.2.2жұмыс орындарын ұйымдастыру; 8.1.2.3қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 8.1.2.4 паркетті еденді жууға арналған жуғыштарды пайдалану; 8.1.2.5 тазалау мүкаммалын таңбалау туралы білу: мәні, таңбалау ережесі
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	8.2.1.1 жол жабындыларына нұқсан келтірмей сүйменмен жұмыс істеу; 8.2.1.2 мұзды қабаттап, алып тастау; 8.2.1.3 қар мен мұзды арнайы алып баратын орындарына жиыстыру
	2.3 Еден тазалау	8.2.3.1 паркетті еденді жабындау туралы білу: түрлері, мақсаты мен сыртқы түрі бойынша ажырату; 8.2.3.2 лакпен қапталған паркетті еденге ылғалды тазалау жасауды орындау; 8.2.3.3 мастикамен жабындалған еденді жалтыратуға дайындау; 8.2.3.4 жұмыстың нәтижесін тексеру; 8.2.3.5 паркетті еденді жууға арналған жуғыш құралдарды пайдалану
	2.7 Асхана мен ас әзірлейтін бөлімшедегі жұмыс	8.2.7.1 ыдыс жуудағы санитарлық талаптарды орындау; 8.2.7.2 ыдыс жууға ыңғайлану және жуғыш құралдарды қолдану; 8.2.7.3 ас үй жабдықтары; 8.2.7.4 ас үй үстелін тазалау; 8.2.7.5 азық-түлік туратын тақтайды тазалау; 8.2.7.6 ыдыс жуу ваннасын тазалау; 8.2.7.7 ас үйді жинау
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	8.2.9.1 ыдыс жуудағы санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.2 ас әзірлейтін бөлімшенің қызметкеріне санитарлық-гигиеналық талаптарды орындату
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	8.3.1.1 мұғалімдердің көрсетулері бойынша жұмысты жоспарлауға бағдарлану; 8.3.1.2 ұжымдық талқылау барысындаіс-әрекеттерінің реттілігін жоспарлау; 8.3.1.3 өзінің және жолдастарының жұмыстарын талдау және бағалау, жұмыстағыартықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.4 алған білімдерін практикалық қызметте қолдану
3-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына мақтанышын таныту; 8.1.1.2 қызмет көрсететушінің неғұрлым маңызды ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу; 8.1.1.3 ыдыс-аяқ жуушының жұмысын білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.4 қызметші әйелдің жұмысы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.5 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 зембіл мен сүйменнің құрылысы, нысаны, қауіпсіздік ережесі мен сақталуын білу; 8.1.2.2 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 8.1.2.3 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау; 8.1.2.4 паркетті еденге арналған жуғыш құралдарды қолдану; 8.1.2.5 тазалау мүкаммалын таңбалау туралы білу: мәні, таңбалау ережесі; 8.1.2.6 кір машинасын қолдану кезінде құрылысы, пайдаланылуы, қауіпсіздік ережесін білу
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.5 Үй-жайды тазалау	8.2.5.1 тазалауға арналған шүберектерді пайдаланылатын мата түріне байланысты, жұмыс кезіндегі жағдайы мен сақтау кезінде таңбалауға қойылатын талаптарты тағайындау; 8.2.5.2 тазалау мүкәммалына таңба салу; 8.2.5.3 жұмыс үстелдерін, үстелге қойылатын жарық беретін аспаптарды сүрту; 8.2.5.4 қоқыс жәшігін тазарту; 8.2.5.5 шаңсорғыштың көмегімен шаңды жою; 8.2.5.6 жиһаздың түрлері және оның мақсатын ажырата білу; 8.2.5.7 жиһаз жабындыларын ажырата білу (бояу, лак, мата, былғары ауыстырушы, пластик, эмаль); 8.2.5.8 жиһаздың жабдықталған материалына байланысты құрал-саймандары мен күтім жасау ережелерін білу; 8.2.5.9 суға төзімді және суға төзімсіз жиһаздардың шаңдарын құрту; 8.2.5.10 айналы беттерін тазалау 8.2.5.11 қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып терезелерді, терезе жақтауларын, терезенің алдын жуу; 8.2.5.12 жұмсақ жиһаздарды тазалау тәсілдерін қолдану 8.2.5.13 жұмсақ жиһаздарды өңдеу кезінде шаңсорғышты пайдалану 8.2.5.14 мектеп үй-жайларын күнделікті, апталық, маусымдық тазалау жүргізуді орындау
	2.8 Төсек-орын тысы мен ас жаулықтарына күтім жасау	8.2.8.1 тұрмыстық кір жуу машинасы туралы білу: құрылғысы, әрекет ету принципі, өнімділігі, пайдалану ережесі; 8.2.8.2 кір жууға жуғыш, ағартатын және кірді нілдейтін құралдарды қолдану; 8.2.8.3 кір киімдерді сұрыптау және өлшеу; 8.2.8.4 кір жуғыш машинаны жұмыс жасауға дайындау; 8.2.8.5 киім-кешектерді кір жуғыш машинада жуу; 8.2.8.6 киім-кешектердішаю; 8.2.8.7 центрифугада кептіру; 8.2.8.8 ауада кептіру; 8.2.8.9 ақ киімді ағартып және нілдеу; 8.2.8.10 киім-кешекті үтіктеу
	2.9 Еңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	8.2.9.2 қызметтік үй-жайларды тазалау кезінде жеке бас гигиенасы, этика ережесі мен санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.3ыдыс жуудағы санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.4ас әзірлейтін бөлімшенің қызметкеріне санитарлық-гигиеналық талаптарды орындату; 8.2.9.5 кір жуу кезінде жеке гигиена ережесін, санитарлық талаптарды орындау; 8.2.9.6 арнайы киімдерге санитарлық-гигиеналық нормалар мен талаптарды орындау; 8.2.9.7 дезинфекциялаушы ерітіндіні жасау ережесін орындау
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек тұрмыстық дағдыларды меңгеру; ңбек нәтижесін бағалау және талдау	8.3.1.1 мұғалімдердің көрсетулері бойынша жұмысты жоспарлауға бағдарлану; 8.3.1.2 ұжымдық талқылау барысындаіс-әрекеттерінің реттілігін жоспарлау; 8.3.1.3 өзінің және жолдастарының жұмыстарын талдау және бағалау, жұмыстағыартықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.4. алған білімдерін практикалық қызметте қолдану
4-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	8.1.1.1 өз Отанына мақтанышын таныту; 8.1.1.2 қызмет көрсететушінің неғұрлым маңызды ерекшеліктерін түсіну және көрсете білу; 8.1.1.3 ыдыс-аяқ жуушының жұмысын білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.4 қызметші әйелдің жұмысы туралы білу: міндеттері, негізгі талаптар; 8.1.1.5 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2 Материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 8.1.2.2қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	8.2.1.1 гүлзарлар мен атыздар жайлы білу; 8.2.1.2 гулзар топырақтарын қазу; 8.2.1.3 қазу сапасының мәні, тереңдігі, тәсілдері және қойылатын талаптарды білу; 8.2.1.4 гүлзарға жер таңдау; 8.2.1.5 гүлзардың шекарасы мен атыздың бағытын анықтау; 8.2.1.6 атыздарды төсеу; 8.2.1.7берілген тереңдікті сақтай отырып қазу; 8.2.1.8 сызғыштың көмегімен қазу тереңдігін айқындау; 8.2.1.9 тырмамен қазылған топырақты теңестіру; 8.2.1.10 қыстайтын көп жылдық екпелер егетін жерлердегі топырақты тырмамен қопсыту; 8.2.1.11 көпжылдық өсімдіктер егетін жердің қатарларын кетпенмен қопсыту
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.2 Бөлме өсімдіктеріне күтім жасау	8.2.2.1 жарық сүйгіш және көлеңкеге төзімді өсімдіктер туралы білу; 8.2.2.2 бөлме өсімдіктерін ауыстырып тиеу мен көшеттеу туралы білу: мәні, тәсілдері; 8.2.2.3 ауыстырып тиеу мен көшеттеуге жататын өсімдіктерді анықтау; 8.2.2.4 көшеттеуге гүл отырғызатын құмыраны таңдау; 8.2.2.5 өсімдіктерді ауыстырып тиеу мен қайта отырғызуды орындау
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	8.3.1.1 мұғалімдердің көрсетулері бойынша жұмысты жоспарлауға бағдарлану; 8.3.1.2 ұжымдық талқылау барысындаіс-әрекеттерінің реттілігін жоспарлау; 8.3.1.3 өзінің және жолдастарының жұмыстарын талдау және бағалау, жұмыстағыартықшылықтар мен кемшіліктерді белгілеу; 8.3.1.4. алған білімдерін практикалық қызметте қолдану

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет етушілердің еңбектері жайлы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге ұлт өкілдерінің пікіріне, тарихына, мәдениетіне құрметпен қарау; 9.1.1.2 қызмет көрсетушілердің еңбектерін үйренуге және өз ойымен сипаттауға талпыну; 9.1.1.3 өз мүмкіндіктері жайлы , өзіне қажетті тіршілігін қамтамасыз ету туралы түсініктің болуы; 9.1.1.4 ас үй қызметшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы : міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.5 аула сыпырушының жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.6 тәрбиеші көмекшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.7 этикет және іскерлік қарым-қатынас нормалары жайлы білу; 9.1.1.8 жұмыс орнында еңбек міндеттерін орындамаған жағдайдағы жауапкершілікті түсіну
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	9.1.2.1 қайшыларының тағайындалу қағидасының қолданылуыжәне сақталуы туралы түсініктің болуы; 9.1.2.2 резеңке қолғап туралы түсініктің болуы: қағидалары, ұқыпты қарау ережесі тураы білу 9.1.2.3 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 9.1.2.4 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау
2.Қызмет көрсетушілердің еңбек техналогиясы	2.1 Мектеп алды аймақты жинау	9.2.1.1 ағаштың құрылысы туралы түсініктің болуы: ағаштың діңі, ұшар басы; 9.2.1.2 мектеп алды аймақтағы ағаштардың тұқымдарын ажырата білу; 9.2.1.3 ағаштарды күзгі күтімі жайлы түсініктің болуы; 9.2.1.4 ағаш түбінің шеңбері,оның мәні және дұрыс қазу қағидалары жайлы түсініктің болуы; 9.2.1.5 бақ қайшыларын қолдану; 9.2.1.6 ағаш түбінің шеңберін күрекпен қазу; 9.2.1.7 түскен жапырақтарды жинап және тырмамен үйіндіге жинау; 9.2.1.8 ағаш бұтақтарын бақша қайшысымен кесу; 9.2.1.9 жемісті ағаштың діңгегін қырғышпен тазалап, бояғышпен әктеу
	2.4 Үй-жайлар құрылғысы	9.2.4.1 баспалдақ құрылысын (саты, баспалдақ алаңы, қоршау (сүйеніштер немесе тұтқалар) және дайындауға арналған құрылыс материалдары жайлы түсініктің болуы; 9.2.4.2 жалпы мекеменің жұмысы жайлы түсініктің болуы (кәсіпорынның)
	2.5 Үй-жайды жинау	9.2.5.1 сатыны тазалау кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау; 9.2.5.2 резеңке қолғаптарды қолдану; 9.2.5.3 сатыны сыпыру; 9.2.5.4 қоқысты алу; 9.2.5.5 сүйеніштерді сүрту (тұтқалар) ; 9.2.5.6 сатыны жууға арналған құралдарымен жуу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек нәтижелерін бағалау және талдау	9.3.1.1 мұғалімднің көрсетуі және түсіндіруі бойынша іс-әрекеттердің жүйелілігін жоспарлау; 9.3.1.2 жұмыс істеу кезіндегі жүйелілігі жөнінде есеп беру; 9.3.1.3 жұмыстың барысын мұғаліммен әңгімелеу кезінде жоспарлау; 9.3.1.4 мақсатқа жету үшін жігерлік, өз еңбегіңнің жігерлі болуы үшін тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 9.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыстың орындалу үдерісін талдау; 9.3.1.6 орындалған жұмыстың сапасын бақылау 9.3.1.7 өз еңбегінің нәтижесіқызығушылық таныту; 9.3.1.8 іс-әрекеттерінің реттілігін және орындалған жұмыстың сапасын ұжыммен талқылау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Материалтану. Құралдар және жабдықтар	9.1.1.1 өзге ұлт өкілдерінің пікіріне, тарихына, мәдениетіне құрметпен қарау; 9.1.1.2 қызмет көрсетушілердің еңбектерін үйренуге және өз ойымен сипаттауға талпыну; 9.1.1.3 өз мүмкіндіктері жайлы , өзіне қажетті жігерлікті қамтамасыз ету туралы түсініктің болуы; 9.1.1.4 ас үй қызметшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы : міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.5 аула сыпырушының жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.6 тәрбиеші көмекшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.7 этикет және іскерлік қарым-қатынас нормалары жайлы білу; 9.1.1.8 жұмыс орнында еңбек міндеттерін орындамаған жағдайдағы жауапкершілікті түсіну
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	9.1.2.1 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 9.1.2.2 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін сақтау; 9.1.2.3 құрылғыны қолдану ,электрополотермен сөйлесу кезіндегі қауіпсіздік ережесі жайлы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсетушілердің еңбек техналогиясы	2.1 Мектеп алды аймақты жинау	9.2.1.1 бұрынғы алынған аумақты тазарту дағдылары бойынша өңдеу және бекіту
	2.3 Еденді тазалау	9.2.3.1 электрополотером және ысқышпен паркетті еденді сүрту; 9.2.3.2 паркетті едендегіи дақтарды жою; 9.2.3.3 бұрыннан алынған еденді жуу дағдыларын өңдеу және бекіту; 9.2.3.4 едендерді жинауға арналған жұмыс түрлерін мұғәлімнің және ұжымның көмегімен анықтау, жоспарлау
	2.4 Үй-жай құрылысы	9.2.4.1 жазбаша үстелді жинау кезінде құжаттың маңыздылық ережесін қолдана білу туралы түсінік болу
	2.5 Үй-жайды жинау	9.2.5.1 жазбаша үстел, үстел шамын жинау; 9.2.5.2 шкафтың сыртқы бетін, терезе алдын, жылыту радиаторын тазалау; 9.2.5.3 пайдаланылған қағаздарды салуға арналған себеттерді тазалау
	2.6 Ыдыс-аяқ күтімі	9.2.6.1 асхана ыдысы туралы түсінік болу: түрлері, тағайындау 9.2.6.2 күйіктас және шыны ыдыстарды ажырата білу 9.2.6.3 күйіктас және шыны ыдыстардың құрылымн, жуу кезінде қолдану тәсілдерін білу; 9.2.6.4 асхана-құралдары туралы тұсінік: тағайындау ережелері, тазалау және жуу. 9.2.6.5 ыдыс күтіміне керекті жұмыс түрлерін мұғалімнің көмегімен және (немесе) ұжыммен орындап жоспарлау
	2.9 Өндірістік санитария және жеке гигиена , негізгі еңбек гигиенасы	9.2.9.1 асхана және ас блогы қызметкерлеріне қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 9.2.9.2 қоғамдық тамақтандыру қызметкерінің жеке басының тазалық ережелерін рындау
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек нәтижелерін бағалау және талдау	9.3.1.1 мұғалімднің көрсетуі және түсіндіруі бойынша іс-әрекеттердің жүйелілігін жоспарлау; 9.3.1.2 мен жұмыс істеу кезіндегі жүйелілік туралы есеп беру; 9.3.1.3 мұғаліммен әңгіме барысында жұмыс барысын жоспарлау; 9.3.1.4 мақсатқа жету үшін жігерлік, өз еңбегіңнің жігерлі болуы үшін тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 9.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыстың орындалу үдерісін талдау; 9.3.1.6 орындалған жұмыстың сапасын бақылау; 9.3.1.7 өз еңбегінің нәтижесіқызығушылық таныту; 9.3.1.8 іс-әрекеттерінің реттілігін және орындалған жұмыстың сапасын ұжыммен талқылау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет етушілердің еңбектері жайлы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге ұлт өкілдерінің пікіріне, тарихына, мәдениетіне құрметпен қарау; 9.1.1.2 қызмет көрсетушілердің еңбектерін үйренуге және өз ойымен сипаттауға талпыну; 9.1.1.3 өз мүмкіндіктері жайлы , өзіне қажетті тіршілігін қамтамасыз ету туралы түсініктің болуы; 9.1.1.4 ас үй қызметшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы : міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.5 аула сыпырушының жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.6 тәрбиеші көмекшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.7 этикет және іскерлік қарым-қатынас нормалары жайлы білу; 9.1.1.8 жұмыс орнында еңбек міндеттерін орындамаған жағдайдағы жауапкершілікті түсіну
1. Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдарды және жабдықтарды талдау	9.1.2.2 резеңке қолғап туралы түсініктің болуы: қағидалары, ұқыпты қарау ережесі туралы білу 9.1.2.3 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 9.1.2.4 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау; 9.1.2.5 құрылғыны қолдану ,электрополотерді қолдану кезіндегі қауіпсіздік ережесі жайлы түсініктің болуы; 9.1.2.6 ыдыс жаутын құрал, оны қолдану , ыдыс жуатын машинаны қолднау кезіндегі қауіпсіздік шаралары туралы түсініктің болуы; 9.1.2.7 тұрмыстық тоңазытқышты қолданудағы қауіпсіздік ережелерін, құрылғыны қолдану туралы түсініктің болуы
2. Қызмет көрсетушілердің еңбек техналогиясы	2.1 Мектеп алды аймақты жинау	9.2.1.1 бұрынғы алынған аумақты тазарту дағдыларын өңдеу және бекіту
	2.3 Еденді тазалау	9.2.3.1 электрополотером және ысқышпен паркетті еденді сүрту; 9.2.3.2 паркетті едендегіи дақтарды жою; 9.2.3.3 бұрыннан алынған еденді жуу дағдыларын өңдеу және бекіту; 9.2.3.4 едендерді жинауға арналған жұмыс түрлерін мұғәлімнің және ұжымның көмегімен анықтау, жоспарлау
	2.7 Асханада және ас-әзірлейтін бөлімшедегі жұмыс	9.2.7.1 ас әзірлейтін бөлімше туралы түсінік; 9.2.7.2 ыдыс жуушының міндеттері туралы түсініктің болуы; 9.2.7.3 асхана қызметкерінің арнайы киімін қолдану; 9.2.7.4 ыдыс жаутын цехтің жұмысы кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау; 9.2.7.5 ыдыс жуатын машинаны қолдану; 9.2.7.6 пайдаланылған ыдыстарды жинап ыдыс жуу бөліміне тасу; 9.2.7.7 ыдысты тамақ қалдықтарынан тазарту; 9.2.7.8 тамақ қалдықтарын жинау; 9.2.7.9 ыдыстарды қолмен 2-3-ші ванналарда жуу; 9.2.7.10 ыдыстар мен асхана құралдарын кептіру 9.2.7.11 ыдыс жуу бөлімін жинау; 9.2.7.12 тұрмыс тоңазтқышы туралы түсініктің болуы: құрылғыны жібіту, жуу және сүрту; 9.2.7.13 тоңазытқышты жуып , сүрту және еріту; 9.2.7.14 көкөністерді біріншілік өңдеу кезіндегі тағамдық құндылығы туралы түсініктің болуы: орамжапырақ, пияз,саумалдық,салат; 9.2.7.15кептірілген көкөністерді өңдеу; 9.2.7.16 көкөністерді өңдеу кезіндегі қалдықтар туралы түсінігінің болуы: түрлері,қолданылуы; 9.2.7.17 қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, көкөністерді өңдеу; 9.2.7.18 көкөністердің сапасын анықтау; 9.2.7.17 көкөністерді қауіпсіздік ережелеріне сәйкес өңдеу; 9.2.7.18 көкөністердің сапасын анықтау; 9.2.7.19 көкөністерді қолмен сорттау, жуу, тазалау және аяқтау; 9.2.7.20 тұзды сығымдау; 9.2.7.21 кептірілген көкөністерді сіңдіру; 9.2.7.2 көкөністерді сабан, сақина, жартылай сақина, дойбы арқылы кесуге; 9.2.7.23 көкөністерді өңдеуге арналған құралдарды таңдау; 9.2.7.24 түбірлік дақылдардың түрлері туралы түсінік алады; 9.2.7.25 негізгі өңдеу талаптарын, қалдықтардың стандарттарын білу; 9.2.7.26 тамырлы дақылдарды тазалау үшін қауіпсіз пайдалану ережелерін сақтай отырып, пышақты қолданыңыз; 9.2.7.27 қауіпсіз жұмыс ережелерін сақтау, картоп пиллингін пайдалану; 9.2.7.28 түбірлік көкөністердің жарамдылығын анықтау, түбірлік дақылдарды жинау
	2.9 Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	9.2.9.1 ас үйге және тамақ өңдеуге арналған санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау; 9.2.9.2 қоғамдық тамақтандыру қызметкерінің жеке гигиенасы ережелерін сақтау; 9.2.9.3 өнімдерді, көкөністерді сақтауға арналған санитарлық-гигиеналық талаптарды білу; 9.2.9.4 азық-түлік пен көкөністердің белгілерін анықтау; 9.2.9.5 көкөніс пен тамыр етін өңдеудің әдістеріне қойылатын санитарлық талаптар; 9.2.9.6 тамақтан улану туралы ұғымға ие: адамның жағдайы, алдын алу; 9.2.9.7 азық-түлікті дайындау мен сақтауға қойылатын гигиеналық талаптарды орындауға; 9.2.9.8 азық-түлік қызметкерінің профилактикалық медициналық куәландыру түсінік беру
3.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	9.3.1.1 мұғалімднің көрсетуі және түсіндіруі бойынша іс-әрекеттердің жүйелілігін жоспарлау; 9.3.1.2 жұмыс істеу кезіндегі жүйелілігі жөнінде есеп беру; 9.3.1.3 жұмыстың барысын мұғаліммен әңгімелеу кезінде жоспарлау; 9.3.1.4 мақсатқа жету үшін жігерлік, өз еңбегіңнің жігерлі болуы үшін тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 9.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыстың орындалу үдерісін талдау; 9.3.1.6 орындалған жұмыстың сапасын бақылау 9.3.1.7 өз еңбегінің нәтижесіқызығушылық таныту; 9.3.1.8 іс-әрекеттерінің реттілігін және орындалған жұмыстың сапасын ұжыммен талқылау
4-тоқсан
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.1 Қызмет көрсететушілер жайлы жалпы мәліметтер	9.1.1.1 өзге ұлт өкілдерінің пікіріне, тарихына, мәдениетіне құрметпен қарау; 9.1.1.2 қызмет көрсетушілердің еңбектерін үйренуге және өз ойымен сипаттауға талпыну; 9.1.1.3 өз мүмкіндіктері жайлы , өзіне қажетті жігерлікті қамтамасыз ету туралы түсініктің болуы; 9.1.1.4 ас үй қызметшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы : міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.5 аула сыпырушының жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.6 тәрбиеші көмекшісінің жұмысы туралы түсініктің болуы: міндеттері, негізгі талаптар; 9.1.1.7 этикет және іскерлік қарым-қатынас нормалары жайлы білу; 9.1.1.8 жұмыс орнында еңбек міндеттерін орындамаған жағдайдағы жауапкершілікті түсіну
1.Материалтану. Құрал-саймандар мен жабдықтар	1.2. материалдар, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.2.2 резеңке қолғап туралы түсініктің болуы: қағидалары, ұқыпты қарау ережесі туралы білу 9.1.2.3 жұмыс орындарын ұйымдастыру; 9.1.2.4 қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін орындау; 9.1.2.5 санитарлық торапты тазалау кезінде арнайы кииім туралы түсініктің болуы (резеңке етік және қолғап, су өтпейін алжапқыш): тағайындалуы, күтіп қолдану ережелері 9.1.2.6 санитарлық құралдардың тағайындалуы, қолданылуы, қауіпсіз қолдану ережелері мен сақталуына бейімделу туралы түсініктің болуы; 9.1.2.7 күйіктас және эмальды ыдыстарды тазалау құралдарын ажырата білу
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп аумағын жинастыру	9.2.1.8 бұрынғы алынған аумақты тазарту дағдыларын өңдеу және бекіту
	2.2 Бөлме өсімдіктеріне күтім жасау	9.2.2.1 бұрыннан алынған бөлме өсімдіктерінің күтімін жасау дағдысымен өңдеу және бекіту; 9.2.2.2 мұғалімнің көмегімен және (немесе) ұжымдық айқындауға, жоспарлауға және орындауға түрлері үшін қажетті өсімдіктерді күту
	2.4 Үй-жай құрылысы	9.2.4.1 снитарлық тораптың тазалығы жоғарғы дәрежеде болу сепебтері туралы түсінігінің болуы; 9.2.4.2 санитарлық торап құрылғысы туралы түсініктің болуы; 9.2.4.3 санитарлық-техникалық жабдықтарды ажырата білу: түрлері (раковина, ағызу, ванна, унитаз, писсуарға-гигиеналық себезгі), дайындау материалы (эмальданған шойын, керамика), қасиеттері; 9.2.4.4 унитазға құрылымы жайлы түсініктің болуы: (клозетті тостаған, жуатын бак тұратын корпусы, поплавкового және түсу клапандары)
	2.5 Үй-жайды тазалау	9.2.5.1 саноборудованияны өңдеуге арналған құралдарды пайдалану: шөткі, вантуз; 9.2.5.2 керамиканы және эмальдарды тазалауға арналған құралдарды пайдалану; 9.2.5.3 санитарлық торап тазалау кезіндегі жалпы ережелерді білу; 9.2.5.4 санитарлық торапты залалсыздандыру үшін арнайы құрадарды пайдалану; 9.2.5.5 хлорлы әк ерітіндісін талазау кезінде пайдалану; 9.2.5.6 унитаздағы қоқыстар туралы түсініктің болуы: себептері мен салдары; 9.2.5.7 резеңке қолғаптар өңдеу(жуу, зарарсыздандыру, кептіру); жеке гигиена ережелерін сақтау; 9.2.5.8 сантехникалық торапта еденді, және құралдарды жуып, тазалу; 9.2.5.9 хлорлы әк ерітіндісі және тазалағыш пасталарды қолдану; 9.2.5.10 вантуздың көмегімен ваннадағы,умывальниктегі қоқымдарды жою
	2.9 Ееңбек гигиенасы, өндірістік санитария және жеке гигиенаның негіздері	9.2.9.1 Выполнять санитарные требования, правила личной гигиены и этикета при уборке санузлов; 9.2.9.2 выполнять правила составления дезинфицирующих растворов; 9.2.9.1 санитарлық тораптарды тазалау кезіндегі санитарлық ережелерді,жеке бас тазалық гигиенасын және этикетті орындау; 9.2.9.2 дезинфекциялайтын ерітінділер жасау ережесін орындау
3.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	9.3.1.1 мұғалімднің көрсетуі және түсіндіруі бойынша іс-әрекеттердің жүйелілігін жоспарлау; 9.3.1.2 жұмыс істеу кезіндегі жүйелілігі жөнінде есеп беру; 9.3.1.3 жұмыстың барысын мұғаліммен әңгімелеу кезінде жоспарлау; 9.3.1.4 мақсатқа жету үшін жігерлік, өз еңбегіңнің жігерлі болуы үшін тәртіптілік пен жауапкершілік таныту; 9.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетінше жұмыстың орындалу үдерісін талдау; 9.3.1.6 орындалған жұмыстың сапасын бақылау 9.3.1.7 өз еңбегінің нәтижесіқызығушылық таныт;у 9.3.1.8 іс-әрекеттерінің реттілігін және орындалған жұмыстың сапасын ұжыммен талқылау

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет көрсетушілер жайлы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әр түрлі дін, нәсіл , мәдениет иелеріне төзімділікпен қарау; 10.1.1.2 әр түрлі еңбек етушілердің материалдарын және тәсілдерін салыстыру, талдау; 10.1.1.3 өндіруші мекемені тазалаушы қызметкерлерінің жұмысы, міндеттері, басты талаптары туралы түсінік болу; 10.1.1.4 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу; 10.1.1.5 заңнамаға сәйкес материалдық зиян тигізгені үшін жауапкершілікті сезіну
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Еңбек заттарынжәне құралдарын бағалау	10.1.2.1 ұзын сырықта сақтау секторының құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс іскеу туралы білу; 10.1.2.2 паркетті еденнің жабдықталу мастикасын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, қауіпсіз жұмыс істеу ережесі, сақтау; 10.1.2.3 жылтыратылған жиһазды өңдеу құралдарын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау; 10.1.2.4 түрлі жабдықты және мүкәммалды өңдеу мен тазалауда қолданылатын жуғыш заттар туралы білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау ережесі, ерітінді жасау; 10.1.2.5 ламинат жуатын жуғыш заттарды ажырата білу: түрлері, қауіпсіз пайдалану ережесі, сақтау; 10.1.2.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2. Қызмет көрсету технологиясы	2.1 Мектеп ауласындағы тазалық жұмысы	10.2.1.1 қазба тереңдігін анықтау; 10.2.1.2 ағаштың бұтақтарын ұзын полюсте бөренелермен кесіңіз; 10.2.1.3 бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландыру және қалыпқа келтіру; 10.2.1.4 аумақты тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.3 Едендерді тазалау	10.2.3.1 Мастиканы қолдану үшін еденге арналған щетканы қолдану; 10.2.3.2 паркет еденін мастикамен жабу; 10.2.3.3 ламинат қабатының қасиеттерін түсіну; 10.2.3.4 ламинат қабатын тазалауды жүзеге асыру; 10.2.3.5 ламинатты күту ережелерін білу; 10.2.3.6 ламинаттан шыққан түрлі дақтарды кетіру; 10.2.3.7 бұрын алынған едендерді тазарту; дағдыларын шоғырландыру және дамыту 10.2.3.8 еденді тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.6 Ыдыстарға күтім жасау	10.2.6.1 ыдыстарды түрлеріне қарай сұрыптау; 10.2.6.2 қолмен ыдыс-аяқты, аспаптарды, науаларды тазалау жəне жуу; 10.2.6.3 ыдыс жууға арналған аяқталғаннан кейін рафтерлерді, щеткаларды, маталарды және пайдаланылған жабдықты өңдеу; 10.2.6.4 ыдыс жуу машинасының жұмысын қадағалау; 10.2.6.5 ыдыстарды материалдар мен өңдеу әдісімен (алюминий, эмальданған, никельмен, шойын) бөліп алу; 10.2.6.6 тазалау шешімдерін дайындау; 10.2.6.7 жуғыш және дезинфекциялау; құралдарын қолданатын ас үй ыдыстарын, құралдар мен контейнерлерді тазалау және жуу; 10.2.6.8 ыдыс-аяқты, құралдарды және контейнерлерді кептіру; 10.2.6.9 ыдыс-аяқ туралы: үстелден тазалаудың тәсілдері мен ережелері, жуу, кептіру
	2.9 Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	10.2.9.1 тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде санитарлық-гигиеналық ережелерді, жеке гигиена және этикеттің ережелерін сақтау; 10.2.9.2 арнайы киімдердің талаптары мен санитарлық-гигиеналық талаптарын орындау; 10.2.9.3 өндірістік кәсіпорын жұмысының күн тәртібі маңыздылығын білу; 10.2.9.4 тазалауға бөлінген уақыты туралы білу
3.1.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесін бағалау және талдау	10.3.1.1 өндірісте, асханада қызметкерлердің атқарған тазалау жұмыстарына бақылау жүргізуді негізге ала отырып жоспар құру және бағдарлау; 10.3.1.2 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.3 тазалауға қойылған талаптарының нәтижесіне бағдарлау; 10.3.1.4 тапсырмаларының орындалуы және жоспарлау іс-әрекеттерінің дәйектілігін — ауызша нұсқаулар арқылы бағдарлау; 10.3.1.5 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.6 өз еңбегінетәртіптілік пен жауапкершілікті таныту; 10.3.1.7 талаптарға сәйкес жұмыс сапасын бағалау
2-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет көрсетушілер жайлы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әр түрлі дін, нәсіл , мәдениет иелеріне төзімділікпен қарау; 10.1.1.2 әр түрлі еңбек етушілердің материалдарын және тәсілдерін салыстыру, талдау; 10.1.1.3 өндіруші мекемені тазалаушы қызметкерлерінің жұмысы, міндеттері, басты талаптары туралы түсінік болу; 10.1.1.4 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу; 10.1.1.5 заңнамаға сәйкес материалдық зиян тигізгені үшін жауапкершілікті сезіну
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Еңбек заттарын және құралдарын бағалау	10.1.2.1 ұзын сырықта сақтау секторының құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс іскеу туралы білу; 10.1.2.2 паркетті еденнің жабдықталу мастикасын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, қауіпсіз жұмыс істеу ережесі, сақтау; 10.1.2.3 жылтыратылған жиһазды өңдеу құралдарын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау; 10.1.2.4 түрлі жабдықты және мүкәммалды өңдеу мен тазалауда қолданылатын жуғыш заттар туралы білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау ережесі, ерітінді жасау; 10.1.2.5 ламинат жуатын жуғыш заттарды ажырата білу: түрлері, қауіпсіз пайдалану ережесі, сақтау; 10.1.2.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2.Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп ауласындағы тазалық жұмысы	10.2.1.3 бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландыру және қалыпқа келтіру; 10.2.1.4 аумақты тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.4 Бөлмені ұйымдастыру	10.2.4.1 асүйдің негізгі бөлімдерін ажырату: ыстық, суық, ет, ұн, көкөніс, нан пісіргіштері, жуу бөлмелері; 10.2.4.2 азық-түлік бөлімінің негізгі цехтарын және оларды орналастыруды тағайындау туралы түсінік; 10.2.4.3 өсімдік шеберханасының жабдықтары туралы түсінік
	2.5 Бөлмедегі тазалық	10.2.5.1 үй-жайларды жалпы тазалау туралы түсінік болу; 10.2.5.2 жалпы және күнделікті тазалауды ажырату; 10.2.5.3 майлы, су негізіндегі және желім бояумен боялған панельдерді бөліп алу; 10.2.5.4 қабырғалық панельдер мен есіктерді тазалау және жуу; 10.2.5.5 панельден шаңды алып, су негізіндегі бояумен және желіммен бояу; 10.2.5.6 таза кілемдер мен жұмсақ жиһаз шаңсорғышпен сору; 10.2.5.7 жылтыратылған жиһазды өңдеуге арналған құралдарды пайдалану; 10.2.5.8 әртүрлі едендерді және баспалдақтарды алып тастау; 10.2.5.9 жылтыратылған жиһаздың бетін жылтыратқышпен жаңарту; 10.2.5.10 фабрикада (асхана, киім шкафтары, медициналық орталық) өндірістік және үй-жайларды тазалау туралы түсінік; 10.2.5.11 күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды өндірістік және кеңсе ғимараттарын орындау; 10.2.5.12 үй-жайларды тазалау үшін қажетті жұмыс түрлерін дербес анықтау, жоспарлау және жүргізу
	2.7 Асхана мен асханада жұмыс жасау	10.2.7.1 асхана столын эстетикалық дизайн және қызмет көрсету туралы идеяны білу
	2.9 Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	10.2.9.1 тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде санитарлық-гигиеналық ережелерді, жеке гигиена және этикеттің ережелерін сақтау; 10.2.9.2 асхана дайындағанда санитарлық талаптарды, этикеттің ережелерін сақтау
3. Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек заттарын бағалау және талдау	10.3.1.1 өндірісте , асханада қызметкерлердің атқарған тазалау жұмыстарына бақылау жүргізуді негізге ала отырып жоспар құру және бағдарлау; 10.3.1.2 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.3 тазалауға қойылған талаптарының нәтижесіне бағдарлау; 10.3.1.4 тапсырмаларының орындалуы және жоспарлау іс-әрекеттерінің дәйектілігін — ауызша нұсқаулар арқылы бағдарлау; 10.3.1.5 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.6 өз еңбегінетәртіптілік пен жауапкершілікті таныту; 10.3.1.7 талаптарға сәйкес жұмыс сапасын бағалау
3-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет көрсетушілер жайлы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әр түрлі дін, нәсіл , мәдениет иелеріне төзімділікпен қарау; 10.1.1.2 әр түрлі еңбек етушілердің материалдарын және тәсілдерін салыстыру, талдау; 10.1.1.3 өндіруші мекемені тазалаушы қызметкерлерінің жұмысы, міндеттері, басты талаптары туралы түсінік болу; 10.1.1.4 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу; 10.1.1.5 заңнамаға сәйкес материалдық зиян тигізгені үшін жауапкершілікті сезіну
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Еңбек заттарын және құралдарын бағалау	10.1.2.1 ұзын сырықта сақтау секторының құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс іскеу туралы білу; 10.1.2.2 паркетті еденнің жабдықталу мастикасын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, қауіпсіз жұмыс істеу ережесі, сақтау; 10.1.2.3 жылтыратылған жиһазды өңдеу құралдарын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау; 10.1.2.4 түрлі жабдықты және мүкәммалды өңдеу мен тазалауда қолданылатын жуғыш заттар туралы білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау ережесі, ерітінді жасау; 10.1.2.5 ламинат жуатын жуғыш заттарды ажырата білу: түрлері, қауіпсіз пайдалану ережесі, сақтау; 10.1.2.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп ауласындағы тазалық жұмысы	10.2.1.1бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландыру және қалыпқа келтіру; 10.2.1.2аумақты тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.2 Бөлмедегі өсімдіктерге күтім жасау;	10.2.2.1 бұрын алынған бөлмелердегі өсімдіктерге күтім жасау дағдыларын күшейту және қолдану; 10.2.2.2 өсімдіктерді күтіп-бағу үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.3 Едендерді тазалау	10.2.3.1 бұрын алынған едендерді тазарту дағдыларын шоғырландыру және дамыту; 10.2.3.2 еденді тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.5 Бөлмедегі тазалық	10.2.5.1 күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды өндірістік және кеңсе ғимараттарын орындау; 10.2.5.2 үй-жайларды тазалау үшін қажетті жұмыс түрлерін дербес анықтау, жоспарлау және жүргізу
	2.7 Асхана мен асханада жұмыс жасау	10.2.7.2 ыдыс-аяқты жинау және тасымалдау үшін арбамен жұмыс істеу ережелерін қолдану; 10.2.7.3 үстелдерді жуу; 10.2.7.4 қағаз пышақтарды дайындау және оларды майлыққа орналастыру; 10.2.7.5 Үстелге арналған құралдарды дәмдеуіштермен толтырыңыз және қойыңыз; 10.2.7.6 орындықтарды дұрыс орналастыру 10.2.7.7 арбашада лас ыдыстар мен науаларды жинау; 10.2.7.8 ластанған ыдыстарды тасымалдау; кезінде арбамен жұмыс істеу ережелерінсақтау; 10.2.7.9 жуу бөлмесіндегі арбаларды түсіру; 10.2.7.10 қоғамдық тамақтандыру аймағындағы қоқысты жинау, тазалау, жинау және жою; 10.2.7.11 асхана бөлмесінің жиһазын тазалаңыз; 10.2.7.12 түгендеуді, аспаптарды, жуғыш заттарды таңдау; 10.2.7.13 әртүрлі жабындылармен қабырғалар мен едендерді жуу; 10.2.7.14 Жуу цехының жұмысын ұйымдастыру туралы идеясы болуы; 10.2.7.15 тамақ қалдықтарын жинау және сақтау ережелерін біледі; 10.2.7.16 ас үй ыдыстарын, жабдықтар мен контейнерлерді өңдеу: жуу және кептіру; 10.2.7.17 тамақ қалдықтарын жинау; 10.2.7.18 қажетті ас үй жұмыстарының түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.9 Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	10.2.9.1 қоғамдық тамақтандыру кәсіпорынының аумағы мен үй-жайының санитарлық талаптарын түсіну; 10.2.9.2 қоқыс жинау, сақтау және жою ережелерін сақтау; 10.2.9.3 астық жинау жабдығы, қоқыс контейнері үшін санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 10.2.9.4 арнайы киімдердің талаптары мен санитарлық-гигиеналық талаптарын орындау; 10.2.9.5 өндірістік жұмыс цехтарында тазалаудың мәні туралы білу; 10.2.9.6 өндірістік кәсіпорын жұмысының күн тәртібі маңыздылығын білу; 10.2.9.7тазалауға бөлінген уақыты туралы білу
3.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижелерінің бағалануы мен талдануы	10.3.1.1 өндірісте, асханада қызметкерлердің атқарған тазалау жұмыстарына бақылау жүргізуді негізге ала отырып жоспар құру және бағдарлау; 10.3.1.2 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.3 тазалауға қойылған талаптарының нәтижесіне бағдарлау; 10.3.1.4 тапсырмаларының орындалуы және жоспарлау іс-әрекеттерінің дәйектілігін — ауызша нұсқаулар арқылы бағдарлау; 10.3.1.5 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.6 өз еңбегінетәртіптілік пен жауапкершілікті таныту; 10.3.1.7 талаптарға сәйкес жұмыс сапасын бағалау
4-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.1 Қызмет көрсетушілер жайлы жалпы мәліметтер	10.1.1.1 әр түрлі дін, нәсіл , мәдениет иелеріне төзімділікпен қарау; 10.1.1.2 әр түрлі еңбек етушілердің материалдарын және тәсілдерін салыстыру, талдау; 10.1.1.3 өндіруші мекемені тазалаушы қызметкерлерінің жұмысы, міндеттері, басты талаптары туралы түсінік болу; 10.1.1.4 іскерлік қарым-қатынас пен этикет нормаларын білу; 10.1.1.5 заңнамаға сәйкес материалдық зиян тигізгені үшін жауапкершілікті сезіну
1.Материалтану. Құралдар және жабдықтар	1.2 Еңбек заттарын және құралдарын бағалау	10.1.2.1 ұзын сырықта сақтау секторының құрылысы, тағайындау қағидасы және қауіпсіз жұмыс іскеу туралы білу; 10.1.2.2 паркетті еденнің жабдықталу мастикасын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, қауіпсіз жұмыс істеу ережесі, сақтау; 10.1.2.3 жылтыратылған жиһазды өңдеу құралдарын білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау; 10.1.2.4 түрлі жабдықты және мүкәммалды өңдеу мен тазалауда қолданылатын жуғыш заттар туралы білу: мақсаты, түрлері, пайдалану, сақтау ережесі, ерітінді жасау; 10.1.2.5 ламинат жуатын жуғыш заттарды ажырата білу: түрлері, қауіпсіз пайдалану ережесі, сақтау; 10.1.2.6 жұмыс орнын ұйымдастыру; 10.1.2.7 қауіпсіз жұмыс істеу ережесін орындау
2. Қызмет көрсетушінің технологиясы	2.1 Мектеп ауласындағы тазалық жұмысы	10.2.1.1бұрын алынған аумақтың тазалық дағдыларын шоғырландыру және қалыпқа келтіру; 10.2.1.2 аумақты тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.2 Бөлмедегі өсімдіктерге күтім жасау;	10.2.2.1 Бұрын алынған бөлме өсімдіктеріне күтім жасау дағдыларын күшейту және қолдану; 10.2.2.2 өсімдіктерді күтіп-бағу үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.3 Едендерді тазалау	10.2.3.1 бұрын алынған едендерді тазарту дағдыларын шоғырландыру және дамыту; 10.2.3.2 еденді тазарту үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.5 Бөлмедегі тазалық	10.2.5.3 күнделікті, апталық, маусымдық тазалауды өндірістік және кеңсе ғимараттарын орындау; 10.2.5.4 үй-жайларды тазалау үшін қажетті жұмыс түрлерін дербес анықтау, жоспарлау және жүргізу
	2.6 Ыдыстарға күтім жасау	10.2.6.1 ыдыстарды жуу үшін қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау;
	2.7 Асхана мен асханада жұмыс жасау	10.2.7.1 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды необходимых кухонных работ
	2.8 Төсек орынды таза ұстау	10.2.7.1 жууға қажетті жұмыс түрлерін өз бетімен анықтау, жоспарлау және орындау
	2.9 Еңбек гигиенасының негіздері, өндірістік санитария және жеке гигиена	10.2.9.1 тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде санитарлық-гигиеналық ережелерді, жеке гигиена және этикеттің ережелерін сақтау; 10.2.9.2 асхана дайындағанда санитарлық талаптарды, этикеттің ережелерін сақтау; 10.2.9.3 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорынының аумағы мен үй-жайының санитарлық талаптарын түсіну; 10.2.9.4 қоқыс жинау, сақтау және жою ережелерін сақтау; 10.2.9.5 астық жинау жабдығы, қоқыс контейнері үшін санитарлық-гигиеналық талаптарды орындауға; 10.2.9.6 арнайы киім нормалары мен санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау; 10.2.9.5 өндірістік жұмыс цехтарында тазалаудың мәні туралы білу; 10.2.9.6 өндірістік кәсіпорын жұмысының күн тәртібі маңыздылығын білу; 10.2.9.7тазалауға бөлінген уақыты туралы білу
3.Еңбек заттарын бағалау және талдау	3.1 Еңбек нәтижесіне бағалау және талдау	10.3.1.1 өндірісте, асханада қызметкерлердің атқарған тазалау жұмыстарына бақылау жүргізуді негізге ала отырып жоспар құру және бағдарлау; 10.3.1.2 жұмыс істеу сапасы және жұмсалған уақытқа тексеру жасау; 10.3.1.3 тазалауға қойылған талаптарының нәтижесіне бағдарлау; 10.3.1.4 тапсырмаларының орындалуы және жоспарлау іс-әрекеттерінің дәйектілігін — ауызша нұсқаулар арқылы бағдарлау; 10.3.1.5 өзінің еңбегінің нәтижесіне қызығушылық таныту; 10.3.1.6 өз еңбегінетәртіптілік пен жауапкершілікті таныту; 10.3.1.7 талаптарға сәйкес жұмыс сапасын бағалау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 7-9
(10) сыныптар үшін "Кәсіби
еңбекке баулу" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
16-қосымша

"Кәсіби еңбекке баулу. Көркем еңбек" оқу пәнінің мазмұны

132. "Кәсіби еңбекке баулу. Көркем еңбек" профилі бойынша бағдарлама келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар мен жабдықтар";

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын дайындау технологиясы";

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

133. "Материалтану. Құралдар және жабдықтар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) еңбек пәні туралы жалпы мәлімет;

2) материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау.

134. "Еңбек заттарын дайындау технологиясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) көркемдік құрастыру;

2) әшекейлі шығармашылық;

3) матамен жұмыс;

4) аппликация;

5) папье-маше;

6) жұмсақ ойыншық;

7) изонить;

8) макраме;

9) тоқу;

10) былғарымен жұмыс.

135. "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) еңбек заттарын талдау және бағалау.

136. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) 1-бөлім "Материалтану. Құралдар және жабдықтар":

1-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 еңбек пәнінің негізгі ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсету	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 еңбек пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқуға ұмтылу	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діни сенімдегі адамдарға толеранттылық көрсету; 10.1.1.2 еңбек заттарын дайындаудың жолдары мен материалдарын талдау, салыстыру
1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 демалыста, оқуда, ойында, тұрмыста қолданылатын кейбір бұйымдар мен материалдардың атауын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау	8.1.2.1 жұмыс құралдары мен құрылғыларының, өлшеу құрылғыларының атауын білу; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсініктің болуы; 8.1.2.3 өндірістік материалдармен жұмыс жасаудағы санитарлық-гигиеналық талаптарды, материалдарды сақтау ережелерін білу; 8.1.2.4 еңбек заттарын дайындауға керекті материалдар, құралдар мен құрылғылар туралы мәліметтің болуы	9.1.2.1 өз бетінше және сұрақтар бойынша тапсырмаға бағдарлау; 9.1.2.2 өз бетінше және мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйым жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.1.2.3 жұмыс барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды, құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасауда қауіпсіздік шараларын сақтау және білу	10.1.2.1 өз бетінше жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 10.1.2.2 еңбек заттарын дайындауға арналған және ең қолайлысын, материалдардың әр түрін салыстыру; 10.1.2.3 өз бетінше технологиялық карта, сызбалық үлгі, бұйымды жасау жоспарымен жұмыс жасай білу

2) 2-бөлім "Еңбек заттарын дайындау технологиясы":

2-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Көркемдік құрастыру	7.2.1.1 моделдеу және құрастыру объектісін анықтау; 7.2.1.2 сызба, эскиз дайындау; 7.2.1.3 жұмыс жоспарын құрастыру, материалдарды іріктеу; 7.2.1.4 белгіленген жоспарға сүйену	8.2.1.1 өз бетінше және мұғалімнің ішінара көмегімен үлгіні шынайы объект, иллюстрациямен салыстыру тапсырмасына бағдарлай білу; 8.2.1.2 өз бетінше және мұғалімнің көмегімен бұйымды жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.3 бұйымды жасауда жоспарға сүйену	9.2.1.1 өз бетінше бұйымның үлгісі бойынша тамсырмаға бағдарлау; 9.2.1.2 әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру және үлгіні талдау; 9.2.1.3 технологиялық карта бойынша затты жасаудың кезектілігін анықтау	10.2.1.1 еңбек бұйымдарын дайындау кезектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.1.2 тұрмыстық жағдайда еңбек заттарын қолдану мен маңызын білу; 10.2.1.3 орындалған жұмыстың сапасын үлгімен салыстырып бағалай білу
2.2 Әшекейлі шығармашылық	7.2.2.1 әшекейлі өрнектер құрастыру, геометриялық пішіндер мен мүйіз тәрізді элементтерді пайдалану; 7.2.2.2 қазақ ою-өрнектерін ажырату: "Құс қанаты" , "Төртқұлақ", "Шаршы"; 7.2.2.3 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 7.2.2.4 жолақты жиекте әшекей жасау 7.2.2.5 тұйықталған ою-өрнекті құрастыруды орындау (шаршы, ромб, шеңбер, сопақшада); 7.2.2.6 әшекейлі әрлеуде түстерді таңдап үйлестіре білу, бояудың түстерін атау және ажырату; 7.2.2.7 сызбаның бағытын, суреттің шетін сақтай отырып, бояумен өрнектің элементтерін бояу	8.2.2.1шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 8.2.2.2 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды әшекейлеу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.3 кесеге әшекей өрнектер құрастыру. 8.2.2.4 ыдыстың сұлбасын қию. 8.2.2.5 жұмысқа құралдар мен құрылғыларды, бояуларды дайындау 8.2.2.6 заттың пішінін ескеріп өрнектерді құрастыру және іріктеу; 8.2.2.7 қазақ ою-өрнектерімен ыдыстың (кесе, табақ, шәйнек) сұлбасын салу; 8.2.2.8 Хохломада таралған бұйымдардың сызбасын салу (құмыра, табақ) 8.2.2.9 қағаздан бұйымның пішінін қию (кесе, құмыра, қасық); 8.2.2.10 сұлбаларды "шөп" ою-өрнегін қолданып бірнеше жеңіл графикалық элементтерді жеткізе отырып қылқаламмен кескіндемесін орындау	9.2.2.1 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды көлемді әшекейлеудің ерекшеліктерін білу; 9.2.2.2 керамикалық бұйымдарды әшекейлеуде мүйіз тәрізді элементтерді қолдану; 9.2.2.3 әшекейлі өрнектерді құрастыру құс қанаты, шаршы, төрт құлақ; 9.2.2.4 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау; 9.2.2.5 қағаздан дымковский ойыншықтарының сұлбасын қию (байбіше, ат, салт атты, бала күтуші, үндік, әтеш) 9.2.2.6 дымковский ойыншықтарының сұлбасын қиғаш жолақ, әр түрлі өрнектер, жолақтар, штрихтар мен тұйықталған пішіндерді қолданып кескіндеу	10.2.2.1 заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.2 қазақ өрнектерімен көлемді ыдыстарды әшекейлеу (кесе, табақ, шәйнек); 10.2.2.3 геометриялық және өсімдік текті элементтерді қолданып орыс өрнектерін құрастыру; 10.2.2.4 әшекейлі ою-өрнек құрастыру: құс қанаты, төрт құлақ, шаршы; 10.2.2.5 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау ; 10.2.2.6 өз бетінше заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.7 қыл қалам мен бояу таңдау, сызбасын салу; 10.2.2.8 "шөп" ою-өрнегін қолданып ыдыстардың сұлбасына хохлома кескіндемесін қылқаламмен орындау
2.3. Матамен жұмыс	7.2.3.1 бұйымды әшекейлеп тігу үшін маталарды, жіптерді таңдай білу; 7.2.3.2 қол тігістерін орындау технологиясын меңгеру: көктеу, сабақты, ілмелі, кірес тәрізді торламалы; 7.2.3.3 қол тігісімен қиылғандарды жабық біріктіру тігістерін өңдеу: қиғаш, крест тәрізді, астыртын; 7.2.3.4 қол тігісі арқылы қиықтарды біріктіру; 7.2.3.5 қолмен көркемдеп тігу туралы түсініктің болуы	8.2.3.1 кестеге арналған суретті таңдау; 8.2.3.2 суретті матаға түсіру; 8.2.3.3 кестеге арналған жіптерді іріктеу; 8.2.3.4 бұйымды әр түрлі тігістермен тігу; 8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен пішу, тігу қазақ ою-өрнегімен әшекейлеуді жүзеге асыру: көрпеше, сөмке, тұмысқа қажетті заттар, киім бөлшектері; 8.2.3.6 ою-өрнекті пішу, негізін дайындай білу, ою-өрнекті негізгі бөлшекке қиғаш тігіс арқылы біріктіру, өрнекті ілгекті тігіспен өңдеу	9.2.3.1 өз бетінше тамсырмаға бағдарлау; 9.2.3.2 өз бетінше бұйымның үлгілерін салыстыру; 9.2.3.3 өз бетінше бұйымды жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.4 әр түрлі қол тігістерін жасай білу (инені алға алу, сабақты, көктеу, торламал). 9.2.3.5 қолмен қабу тәсілдері мен маңызын білу; 9.2.3.6 ою-өрнектерді бөлшектерден құрастыру; 9.2.3.7 бір бөлшекті жастық тысты піше білу; 9.2.3.8 жастық тысты сәндеу үшін мүйіз тәрізді өрнекті қию және құрастыру; 9.2.3.9 ою-өрнекті негізгі бөлікпен қол тігісімен біріктіру; 9.2.3.10 жіптерді, фурнитураны дұрыс іріктеу; 9.2.3.11 бұйымды өңдеуді аяқтау дағдыларын меңгеру (тазалау, үтіктеу)	10.2.3.1 "ришелье" қолданылатын, қол тігісі үлгісінде кестелеу ("бау", сабақтас, түйін); 10.2.3.2 үлгі бойынша кестелеу: қиылған қарапайым, дөңес, ойып жасалған; 10.2.3.3 қол тігістерінің техникасын және оның нұсқаларын меңгеру: тігіс жолы, сабақтас, ілмекті, крест тәрізді, жылан, шырша 10.2.3.4 есепті және бос тігістер; 10.2.3.5 көркемдік безендіру, бұйымды өңдеу (бұйымды рамкаға салу) 10.2.3.6 кестелеуде түстер мен композициялық шешімдерді өз бетінше анықтау
2.4 Аппликация	7.2.4.1 қағаз өндірісі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 қағазды бүктеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.3 жазықтықта аппликация орындау, көлемді және заттық аппликациялар; 7.2.4.4 аппликацияға әртүрлі ою-өрнектер мен әшекейлерді қолдану; 7.2.4.5 белгілі бір тақырыпқа дұрыс композициялық құрылған, көк жиек сызығын пайдаланып аппликация құрастыру; 7.2.4.6 парақтың мөлшеріне немесе еңбек объектісінің түріне байланысты сюжетті аппликацияның пропорциясын ою-өрнектің көлемін анықтау; 7.2.4.7 геометриялық және өсімдік текті пішіндерді қолданып көлемді аппликация құрастыру	8.2.4.1 қағазды қолдануды және маңызын білу; 8.2.4.2 қағаздың ерекшеліктері мен қасиетін білу: бүктелуі, кесілуі, ылғалды сіңіруі, қалыңдыңы, түсі; 8.2.4.3 бөлшектерді біріктіру ережесін білу; 8.2.4.4 бөлшектерді біріктіретін желімдердің құрамын білу (клейстер, казеинді желім, ПВА); 8.2.4.5 парақтан көлемді бұйым жасай білу; 8.2.4.6 қағазды бедерлеу, бүгу, симметриялы қию технологиясын меңгеру	9.2.4.1 матадан "Аппликация" жасау техникасы бойынша бұйымды дайындаудың ерекшелігін білу; 9.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін анықтау: түсі, құрылымы, тоқылуы, өндірілуі; 9.2.4.3 біріктіру технологиясын меңгеру (тігу, желімдеу); 9.2.4.4 қажетті желімдердің құрамын таңдау: клейстер, казеинді желім, ПВА; 9.2.4.5 крахмалданбаған матаны қию тәсілдерін білу, матаны бөлшектерді пішуге дайындау; 9.2.4.6 матадан гүл жасау үшін бөлшектерін пішуге матаны дайындау; 9.2.4.7 бояу, пішін, түсті үйлестіре отырып композициялар, өрнектер құрастыру	10.2.4.1 "аппликация" техникасында қолданылатын әр түрлі материалдар туралы мәліметтің болуы; 10.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.4.3 әр түрлі материалдардан аппликация жасау техникасын меңгеру: былғары, мата, қабық, үгінді, құм; 10.2.4.4 аппликацияның әр түрінде қолданылатын құралдар мен құрылғыларды білу; 10.2.4.5 өз бетінше түсі мен композициясы жағынан суретті таңдай білу; 10.2.4.6 шығармашылық пен қиялды көрсету; 10.2.4.7 фон таңдау, кескінін құрастыру, суретті фонға көшіру; 10.2.4.8 желімдеу технологиясын меңгеру; 10.2.4.9 аппликацияның әр түрінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу
2.5 Папье-маше	7.2.5.1 бұйымдарды жасауда папье-маше технологиясын білу; 7.2.5.2 клейстер дайындай білу; 7.2.5.3 бұйымның пішінін желімдеуге алдын ала дайындықты жүзеге асыра білу; 7.2.5.4 бұйымға қажетті пішінді қағаз қабаттарынан желімдеу; 7.2.5.5 бұйымды кептіре білу; 7.2.5.6 папье-машені пішіннен алу; 7.2.5.7 бұйымды түпкілікті өңдеу: бұйымның екі бөлігін желімдеу, бұйымның сыртқы бетін тегістеу
2.6 Жұмсақ ойыншық		8.2.6.1 жұмсақ ойыншық тігуге арналған материалдарды таңдай білу; 8.2.6.2 жұмсақ ойыншықтың негізгі және қосымша бөлшектерін бөлу; 8.2.6.3 ойыншық дайындауда үлгі, қима бойынша пішуді дайындай білу; 8.2.6.4 үлгі, қимабойынша матаны пішуді жүзеге асыру; 8.2.6.5 негізгі және қосымша бөлшектерді піше білу; 8.2.6.6 біріктіретін қол тігістерін жасау технологиясын меңгеру (ілмелі, қиғаш). 8.2.6.7 жіп, тоқыма бау, фурнитураны дұрыс іріктеу
2.7 Изонить			9.2.7.1 "Изонить" техникасы бойынша кестелеу ерекшеліктерін білу (графикалық сурет); 9.2.7.2 материалдарды, құралдарды, құрылғыларды дұрыс таңдай білу ; 9.2.7.3 кестелеудің техникалық тәсілдерін білу (бұрышты толтыру, айналасын толтыру); 9.2.7.4 бояу, түс, пішінін үйлестіріп өрнектер, композициялар құрастыру, "Изонить" техникасымен әр түрлі бұйымдар жасау
2.8 Макраме			9.2.8.1 "Макраме" техникасының ерекшеліктерін, жіңішке арқан, шпагат, бау, жіптің маңызы мен қолданылуын білу; 9.2.8.2 тоқыма бұйымдарының қасиетін білу: түсі, қалыңдығы, кесілуі, бірігуі, бұралуы, тоқылуы; 9.2.8.3 макраме технологиясын меңгеру (түйіндер: "капуцин", ілгекті, "фриволите", оң және теріс түйіндер, репстен жасалған түйін, тізбектер – "пико" және "жылан тәрізді")
2.9 Тоқу	7.2.9.1 тоқыма бізбен тоқудың шығу тарихын білу; 7.2.9.2 ілгектердің түрлерін ажырату (сыртқы, ішкі тігіс) 7.2.9.3 бөкебай мен қалпақты сыртқы және ішкі ілгектермен тоқудың оңай техникасын меңгеру; 7.2.9.4 бұйымды бізбен тоқу ерекшеліктерін меңгеру; 7.2.9.5 тоқыма жіптің қасиетін білу: сапасы, түсі, қалыңдығы, кесілуі, тарқатылуы, шатасуы	8.2.9.1 әртүрлі бұйымдарды тоқу үшін тоқыма жібін іріктей білу; 8.2.9.2 бұйымның сипаты мен жіптің жуандығы бойынша бізді іріктеп алу; 8.2.9.3 жеңіл ою-өрнектерді тоқу техникасын меңгеру; 8.9.2.4 әртүрлі өрнектермен шағын бұйымды тоқу	9.2.9.1 жаға мен жеңді бізбен тоқу технологиясын меңгеру; 9.2.9.2 өз бетінше және мұғалімнің кеңесімен киімнің өлшектерін тоқу; 9.2.9.3 инемен тоқу ерекшелігін білу; 9.2.9.4 тоқу үшін инелер мен жіптерді іріктей білу; 9.2.9.5 әр түрлі ілгек түрлерімен тоқу техникасын меңгеру (бос ілгек, аласа қатар, шалып тоқу, екі шалмалы, айналма ілгектер); 9.2.8.6 ілмектер жиынтығы,қосымша ілмектерді қосу және азайту, жабық ілмектер тәсілі	10.2.9.1 біз және ілгекпен әр түрлі бұйымдарды өз бетінше тоқу; 10.2.9.2 бұйымды соңғы өңдеуді жүзеге асыру: жуу, кептіру, үтіктеу. 10.2.9.3 кестелеу техникасын қолданып сәндік-қолданбалы өнер заттарын дайындау: картина, панно
2.10 Былғарымен жұмыс			9.2.10.1 былғарыны қолдану мен маңызын, былғарыдан бұйым дайындау ерекшеліктерін білу; 9.2.10.2 былғарының қасиеттерін білу; 9.2.10.3 былғарымен жұмыс жасауға арналған құралдар мен құрылғыларды білу; 9.2.10.4 сызбаүлгі, қима, пішуді дайындай білу; 9.2.10.5 материалдарды сақтау ережесін білу; 9.2.10.6 былғарыны өңдеу тәсілдері мен технологиясын меңгеру; 9.2.10.7 өрнектер мен композицияларды құрастыра білу; 9.2.10.8 былғарыдан сәндік-қолданбалы өнер заттарын жасау: картиналар, тақталар, кәдесыйлар	10.2.10.1 ескі былғарыны өңдеуге дайындау; 10.2.10.2 былғарыны тегістеу және бояу техникасын меңгеру; 10.2.10.3 өз бетінше жұмысқа арналған құралдар мен құрылғыларды іріктеу; 10.2.10.4 түрлі бөлшектерді сұлбалау, үлгілеу, пішімін дайындау (гүлдер мен жапырақтар) 10.2.10.5 былғарының бөлшектерін белгілеуді ұтымды жүзеге асыру; 10.2.10.6 былғарыдан бөлшектерді үлгілеу; 10.2.10.7 балауыз, электр плитасы, керосин шамында бөлшектерді өңдеу; 10.2.10.8 "жмурка" техникасы бойынша бөлшектерді өңдеу; 10.2.10.9 лакталған былғарыны өңдеу; 10.2.10.10 сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын былғарыдан жасау

3) 3-бөлім "Еңбек заттарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1. Еңбек заттарын талдау және бағалау	7. 3.1.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.1.2 жұмыста жетістіктер мен кемшіліктерді белгілеу; 7.3.1.3 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7. 3.1.4 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 өлшеуіш құралдардың көмегімен және көзбен қарап бұйымның өлшемін анықтау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау	10.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 7-9 (10) сыныптар үшін "Кәсіби- еңбекке баулу. Көркем еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар

1) 7-сынып:

4-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 мұғалімнің көмегімен еңбек пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
1.Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.2 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.3 жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	7.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жұмыс жоспарын құрастыру, материалдарды іріктеу; 7.2.1.2 белгіленген жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	7.2.2.1 әшекейлі өрнектер құрастыру, геометриялық пішіндер мен мүйіз тәрізді элементтерді пайдалану; 7.2.2.2 қазақ ою-өрнектерін ажырату: "Құс қанаты", "Төртқұлақ", "Шаршы"
	2.3 Матамен жұмыс	7.2.3.1 бұйымды әшекейлеп тігу үшін маталарды, жіптерді таңдай білу; 7.2.3.2 қол тігістерін орындау технологиясын меңгеру: көктеу, сабақты, ілмелі, кірес тәрізді торламалы; 7.2.3.4 қол тігісі арқылы қиықтарды біріктіру
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 қағаз өндірісі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 қағазды бүктеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.3 жазықтықта аппликация орындау, көлемді және заттық аппликациялар; 7.2.4.4 аппликацияға әртүрлі ою-өрнектер мен әшекейлерді қолдану
	2.5 Папье-маше	7.2.5.1 бұйымдарды жасауда папье-маше технологиясын білу; 7.2.5.2 клейстер дайындай білу; 7.2.5.3 бұйымның пішінін желімдеуге алдын ала дайындықты жүзеге асыра білу; 7.2.5.4 бұйымға қажетті пішінді қағаз қабаттарынан желімдеу
	2.9 Тоқу	7.2.9.1 тоқыма бізбен тоқудың шығу тарихын білу; 7.2.9.2 ілгектердің түрлерін ажырату (сыртқы, ішкі тігіс) 7.2.9.3 бөкебай мен қалпақты сыртқы және ішкі ілгектермен тоқудың оңай техникасын меңгеру; 7.2.9.4 бұйымды бізбен тоқу ерекшеліктерін меңгеру; 7.2.9.5 тоқыма жіптің қасиетін білу: сапасы, түсі, қалыңдығы, кесілуі, тарқатылуы, шатасуы
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	2.9 Тоқу	7.3.3.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 мұғалімнің көмегімен еңбек пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 7.1.2.2 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.3 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.4 жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау
2. Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	7.2.1.1 моделдеу және құрастыру объектісін анықтау; 7.2.1.2 сызба, эскиз дайындау; 7.2.1.3 жұмыс жоспарын құрастыру, материалдарды іріктеу; 7.2.1.4 белгіленген жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	7.2.2.1 әшекейлі өрнектер құрастыру, геометриялық пішіндер мен мүйіз тәрізді элементтерді пайдалану; 7.2.2.2 қазақ ою-өрнектерін ажырату: "Құс қанаты", "Төртқұлақ", "Шаршы"; 7.2.2.3 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 7.2.2.4 жолақты жиекте әшекей жасау; 7.2.2.5 тұйықталған ою-өрнекті құрастыруды орындау (шаршы, ромб, шеңбер, сопақшада); 7.2.2.6 әшекейлі әрлеуде түстерді таңдап үйлестіре білу, бояудың түстерін атау және ажырату; 7.2.2.7 сызбаның бағытын, суреттің шетін сақтай отырып, бояумен өрнектің элементтерін бояу
	2.3 Матамен жұмыс	7.2.3.1 бұйымды әшекейлеп тігу үшін маталарды, жіптерді таңдай білу; 7.2.3.2 қол тігістерін орындау технологиясын меңгеру: көктеу, сабақты, ілмелі, кірес тәрізді торламалы; 7.2.3.3 қол тігісімен қиылғандарды жабық біріктіру тігістерін өңдеу: қиғаш, крест тәрізді, астыртын; 7.2.3.4 қол тігісі арқылы қиықтарды біріктіру; 7.2.3.5 қолмен көркемдеп тігу туралы түсініктің болуы
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 қағаз өндірісі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 қағазды бүктеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.3 жазықтықта аппликация орындау, көлемді және заттық аппликациялар; 7.2.4.4 аппликацияға әртүрлі ою-өрнектер мен әшекейлерді қолдану; 7.2.4.5 белгілі бір тақырыпқа дұрыс композициялық құрылған, көк жиек сызығын пайдаланып аппликация құрастыру;
	2.5 Папье-маше	7.2.5.1 бұйымдарды жасауда папье-маше технологиясын білу; 7.2.5.2 клейстер дайындай білу; 7.2.5.3 бұйымның пішінін желімдеуге алдын ала дайындықты жүзеге асыра білу; 7.2.5.4 бұйымға қажетті пішінді қағаз қабаттарынан желімдеу
	2.9 Тоқу	7.2.9.1 бөкебай мен қалпақты сыртқы және ішкі ілгектермен тоқудың оңай техникасын меңгеру; 7.2.9.2 бұйымды бізбен тоқу ерекшеліктерін меңгеру
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.3.3 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау;
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 демалыста, оқуда, ойында, тұрмыста қолданылатын кейбір бұйымдар мен материалдардың атауын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	7.2.1.1 моделдеу және құрастыру объектісін анықтау; 7.2.1.2 сызба, эскиз дайындау; 7.2.1.3 жұмыс жоспарын құрастыру, материалдарды іріктеу; 7.2.1.4 белгіленген жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	7.2.2.1 әшекейлі өрнектер құрастыру, геометриялық пішіндер мен мүйіз тәрізді элементтерді пайдалану; 7.2.2.2 қазақ ою-өрнектерін ажырату: "Құс қанаты", "Төртқұлақ", "Шаршы"; 7.2.2.3 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 7.2.2.4 жолақты жиекте әшекей жасау; 7.2.2.5 тұйықталған ою-өрнекті құрастыруды орындау (шаршы, ромб, шеңбер, сопақшада); 7.2.2.6 әшекейлі әрлеуде түстерді таңдап үйлестіре білу, бояудың түстерін атау және ажырату; 7.2.2.7 сызбаның бағытын, суреттің шетін сақтай отырып, бояумен өрнектің элементтерін бояу
	2.3 Матамен жұмыс	7.2.3.1 бұйымды әшекейлеп тігу үшін маталарды, жіптерді таңдай білу; 7.2.3.2 қол тігістерін орындау технологиясын меңгеру: көктеу, сабақты, ілмелі, кірес тәрізді торламалы; 7.2.3.3 қол тігісімен қиылғандарды жабық біріктіру тігістерін өңдеу: қиғаш, крест тәрізді, астыртын; 7.2.3.4 қол тігісі арқылы қиықтарды біріктіру; 7.2.3.5 қолмен көркемдеп тігу туралы түсініктің болуы
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 қағаз өндірісі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 қағазды бүктеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.3 жазықтықта аппликация орындау, көлемді және заттық аппликациялар; 7.2.4.4 аппликацияға әртүрлі ою-өрнектер мен әшекейлерді қолдану;
	2.5 Папье-маше	7.2.5.1 бұйымдарды жасауда папье-маше технологиясын білу; 7.2.5.2 клейстер дайындай білу; 7.2.5.3 бұйымның пішінін желімдеуге алдын ала дайындықты жүзеге асыра білу; 7.2.5.4 бұйымға қажетті пішінді қағаз қабаттарынан желімдеу; 7.2.5.5 бұйымды кептіре білу; 7.2.5.6 папье-машені пішіннен алу; 7.2.5.7 бұйымды түпкілікті өңдеу: бұйымның екі бөлігін желімдеу, бұйымның сыртқы бетін тегістеу
	2.9 Тоқу	7.2.9.1 тоқыма бізбен тоқудың шығу тарихын білу; 7.2.9.2 ілгектердің түрлерін ажырату (сыртқы, ішкі тігіс); 7.2.9.3 бөкебай мен қалпақты сыртқы және ішкі ілгектермен тоқудың оңай техникасын меңгеру; 7.2.9.4 бұйымды бізбен тоқу ерекшеліктерін меңгеру; 7.2.9.5 тоқыма жіптің қасиетін білу: сапасы, түсі, қалыңдығы, кесілуі, тарқатылуы, шатасуы
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.3.3 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.3. алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	7.1.1.1 өзін Қазақстанның азаматы ретінде сезіну; 7.1.1.2 мұғалімнің көмегімен еңбек пәнінің ерекшеліктерін анықтау және білу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	7.1.2.1 демалыста, оқуда, ойында, тұрмыста қолданылатын кейбір бұйымдар мен материалдардың атауын білу; 7.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 7.1.2.3 санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау; 7.1.2.4 жұмыс орнын ұйымдастыру; 7.1.2.5 жұмыстың қауіпсіздік ережелерін сақтау
2. Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	7.2.1.1 моделдеу және құрастыру объектісін анықтау; 7.2.1.2 сызба, эскиз дайындау; 7.2.1.3 жұмыс жоспарын құрастыру, материалдарды іріктеу; 7.2.1.4 белгіленген жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	7.2.2.1 жолақты жиекте әшекей жасау; 7.2.2.2 тұйықталған ою-өрнекті құрастыруды орындау (шаршы, ромб, шеңбер, сопақшада); 7.2.2.3 әшекейлі әрлеуде түстерді таңдап үйлестіре білу, бояудың түстерін атау және ажырату; 7.2.2.4 сызбаның бағытын, суреттің шетін сақтай отырып, бояумен өрнектің элементтерін бояу
	2.3 Матамен жұмыс	7.2.3.1 бұйымды әшекейлеп тігу үшін маталарды, жіптерді таңдай білу; 7.2.3.2 қол тігістерін орындау технологиясын меңгеру: көктеу, сабақты, ілмелі, кірес тәрізді торламалы; 7.2.3.3 қол тігісімен қиылғандарды жабық біріктіру тігістерін өңдеу: қиғаш, крест тәрізді, астыртын; 7.2.3.4 қол тігісі арқылы қиықтарды біріктіру; 7.2.3.5 қолмен көркемдеп тігу туралы түсініктің болуы
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 қағаз өндірісі туралы түсініктің болуы; 7.2.4.2 қағазды бүктеу тәсілдерін меңгеру; 7.2.4.3 жазықтықта аппликация орындау, көлемді және заттық аппликациялар; 7.2.4.4 аппликацияға әртүрлі ою-өрнектер мен әшекейлерді қолдану; 7.2.4.5 белгілі бір тақырыпқа дұрыс композициялық құрылған, көк жиек сызығын пайдаланып аппликация құрастыру; 7.2.4.6 парақтың мөлшеріне немесе еңбек объектісінің түріне байланысты сюжетті аппликацияның пропорциясын ою-өрнектің көлемін анықтау; 7.2.4.7 геометриялық және өсімдік текті пішіндерді қолданып көлемді аппликация құрастыру
	2.5 Папье-маше	7.2.5.1 бұйымдарды жасауда папье-маше технологиясын білу; 7.2.5.2 клейстер дайындай білу; 7.2.5.3 бұйымның пішінін желімдеуге алдын ала дайындықты жүзеге асыра білу; 7.2.5.4 бұйымға қажетті пішінді қағаз қабаттарынан желімдеу; 7.2.5.5 бұйымды кептіре білу; 7.2.5.6 папье-машені пішіннен алу; 7.2.5.7 бұйымды түпкілікті өңдеу: бұйымның екі бөлігін желімдеу, бұйымның сыртқы бетін тегістеу
	2.9 Тоқу	7.2.9.1 тоқыма бізбен тоқудың шығу тарихын білу; 7.2.9.2 ілгектердің түрлерін ажырату (сыртқы, ішкі тігіс) 7.2.9.3 бөкебай мен қалпақты сыртқы және ішкі ілгектермен тоқудың оңай техникасын меңгеру; 7.2.9.4 бұйымды бізбен тоқу ерекшеліктерін меңгеру; 7.2.9.5 тоқыма жіптің қасиетін білу: сапасы, түсі, қалыңдығы, кесілуі, тарқатылуы, шатасуы
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	7.3.3.1 өз жұмысын және жолдастарының жұмысын бағалауға және талдауға ұмтылу; 7.3.3.2 жұмыстың жетістіктері мен кемшіліктерін белгілеу; 7.3.3.3 оқыған терминдерді сөздік есепте қолданып, орындалған жұмыс туралы есеп жасау; 7.3.3.4 алған білімді практикалық іс-әрекетте қолдану

2) 8-сынып:

5-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 еңбек пәнінің негізгі ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсету
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсініктің болуы; 8.1.2.2 өндірістік материалдармен жұмыс жасаудағы санитарлық-гигиеналық талаптарды, материалдарды сақтау ережелерін білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	8.2.1.1 өз бетінше және мұғалімнің көмегімен бұйымды жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.2 бұйымды жасауда жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	8.2.2.1 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 8.2.2.2 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды әшекейлеу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.3 кесеге әшекей өрнектер құрастыру; 8.2.2.4 ыдыстың сұлбасын қию; 8.2.2.5 жұмысқа құралдар мен құрылғыларды, бояуларды дайындау; 8.2.2.6 заттың пішінін ескеріп өрнектерді құрастыру және іріктеу
	2.4 Аппликация	8.2.4.1 қағазды қолдануды және маңызын білу; 8.2.4.2 қағаздың ерекшеліктері мен қасиетін білу: бүктелуі, кесілуі, ылғалды сіңіруі, қалыңдыңы, түсі; 8.2.4.3 бөлшектерді біріктіру ережесін білу; 8.2.4.4 бөлшектерді біріктіретін желімдердің құрамын білу (клейстер, казеинді желім, ПВА); 8.2.4.5 парақтан көлемді бұйым жасай білу; 8.2.4.6 қағазды бедерлеу, бүгу, симметриялы қию технологиясын меңгеру
	2.9 Тоқу	8.2.9.1 жеңіл ою-өрнектерді тоқу техникасын меңгеру
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 еңбек пәнінің негізгі ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсету
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 жұмыс құралдары мен құрылғыларының, өлшеу құрылғыларының атауын білу; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсініктің болуы; 8.1.2.3 өндірістік материалдармен жұмыс жасаудағы санитарлық-гигиеналық талаптарды, материалдарды сақтау ережелерін білу;
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	8.2.1.1 өз бетінше және мұғалімнің ішінара көмегімен үлгіні шынайы объект, иллюстрациямен салыстыру тапсырмасына бағдарлай білу; 8.2.1.2 өз бетінше және мұғалімнің көмегімен бұйымды жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.3 бұйымды жасауда жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	8.2.2.1 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 8.2.2.2 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды әшекейлеу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.3 кесеге әшекей өрнектер құрастыру; 8.2.2.4 ыдыстың сұлбасын қию; 8.2.2.5 жұмысқа құралдар мен құрылғыларды, бояуларды дайындау; 8.2.2.6 заттың пішінін ескеріп өрнектерді құрастыру және іріктеу; 8.2.2.7 қазақ ою-өрнектерімен ыдыстың (кесе, табақ, шәйнек) сұлбасын салу; 8.2.2.8 Хохломада таралған бұйымдардың сызбасын салу (құмыра, табақ)
	2.4 Аппликация	8.2.4.1 қағазды қолдануды және маңызын білу; 8.2.4.2 қағаздың ерекшеліктері мен қасиетін білу: бүктелуі, кесілуі, ылғалды сіңіруі, қалыңдыңы, түсі; 8.2.4.3 бөлшектерді біріктіру ережесін білу; 8.2.4.4 бөлшектерді біріктіретін желімдердің құрамын білу (клейстер, казеинді желім, ПВА); 8.2.4.5 парақтан көлемді бұйым жасай білу; 8.2.4.6 қағазды бедерлеу, бүгу, симметриялы қию технологиясын меңгеру
	2.9 Тоқу	8.2.9.1 әртүрлі бұйымдарды тоқу үшін тоқыма жібін іріктей білу; 8.2.9.2 бұйымның сипаты мен жіптің жуандығы бойынша бізді іріктеп алу; 8.2.9.3 жеңіл ою-өрнектерді тоқу техникасын меңгеру
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 еңбек пәнінің негізгі ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсету
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 жұмыс құралдары мен құрылғыларының, өлшеу құрылғыларының атауын білу; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсініктің болуы; 8.1.2.3 өндірістік материалдармен жұмыс жасаудағы санитарлық-гигиеналық талаптарды, материалдарды сақтау ережелерін білу; 8.1.2.4 еңбек заттарын дайындауға керекті материалдар, құралдар мен құрылғылар туралы мәліметтің болуы
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	8.2.1.1 өз бетінше және мұғалімнің ішінара көмегімен үлгіні шынайы объект, иллюстрациямен салыстыру тапсырмасына бағдарлай білу; 8.2.1.2 өз бетінше және мұғалімнің көмегімен бұйымды жасау жоспарын құрастыру; 8.2.1.3 бұйымды жасауда жоспарға сүйену
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	8.2.2.1 шаршы, шеңбер, ромб, сопақша, жолақшада шексіз ою-өрнектерді құрастыру; 8.2.2.2 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды әшекейлеу ерекшеліктерін білу; 8.2.2.3 кесеге әшекей өрнектер құрастыру. 8.2.2.4 ыдыстың сұлбасын қию; 8.2.2.5 жұмысқа құралдар мен құрылғыларды, бояуларды дайындау; 8.2.2.6 заттың пішінін ескеріп өрнектерді құрастыру және іріктеу; 8.2.2.7 қазақ ою-өрнектерімен ыдыстың (кесе, табақ, шәйнек) сұлбасын салу; 8.2.2.8 Хохломада таралған бұйымдардың сызбасын салу (құмыра, табақ); 8.2.2.9 қағаздан бұйымның пішінін қию (кесе, құмыра, қасық); 8.2.2.10 сұлбаларды "шөп" ою-өрнегін қолданып бірнеше жеңіл графикалық элементтерді жеткізе отырып қылқаламмен кескіндемесін орындау
	2.3 Матамен жұмыс	8.2.3.1 кестеге арналған суретті таңдау; 8.2.3.2 суретті матаға түсіру; 8.2.3.3 кестеге арналған жіптерді іріктеу; 8.2.3.4 бұйымды әр түрлі тігістермен тігу
	2.6 Жұмсақ ойыншық	8.2.6.1 жұмсақ ойыншық тігуге арналған материалдарды таңдай білу; 8.2.6.2 жұмсақ ойыншықтың негізгі және қосымша бөлшектерін бөлу; 8.2.6.3 ойыншық дайындауда үлгі, қима бойынша пішуді дайындай білу; 8.2.6.4 үлгі, қимабойынша матаны пішуді жүзеге асыру; 8.2.6.5 негізгі және қосымша бөлшектерді піше білу; 8.2.6.6 біріктіретін қол тігістерін жасау технологиясын меңгеру (ілмелі, қиғаш); 8.2.6.7 жіп, тоқыма бау, фурнитураны дұрыс іріктеу
	2.9 Тоқу	8.2.9.1 әртүрлі бұйымдарды тоқу үшін тоқыма жібін іріктей білу; 8.2.9.2 бұйымның сипаты мен жіптің жуандығы бойынша бізді іріктеп алу; 8.2.9.3 жеңіл ою-өрнектерді тоқу техникасын меңгеру; 8.2.9.4 әртүрлі өрнектермен шағын бұйымды тоқу

3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.3.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.3.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.3.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.3.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.3.6 өлшеуіш құралдардың көмегімен және көзбен қарап бұйымның өлшемін анықтау.
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	8.1.1.1 өз Отанына деген мақтаныш сезімін көрсету; 8.1.1.2 еңбек пәнінің негізгі ерекшеліктерін түсіну және білімін көрсету
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	8.1.2.1 жұмыс құралдары мен құрылғыларының, өлшеу құрылғыларының атауын білу; 8.1.2.2 қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері туралы түсініктің болуы; 8.1.2.3 өндірістік материалдармен жұмыс жасаудағы санитарлық-гигиеналық талаптарды, материалдарды сақтау ережелерін білу; 8.1.2.4 еңбек заттарын дайындауға керекті материалдар, құралдар мен құрылғылар туралы мәліметтің болуы
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.3 Матамен жұмыс	8.2.3.1 кестеге арналған суретті таңдау; 8.2.3.2 суретті матаға түсіру; 8.2.3.3 кестеге арналған жіптерді іріктеу; 8.2.3.4 бұйымды әр түрлі тігістермен тігу; 8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен пішу, тігу қазақ ою-өрнегімен әшекейлеуді жүзеге асыру: көрпеше, сөмке, тұмысқа қажетті заттар, киім бөлшектері; 8.2.3.6 ою-өрнекті пішу, негізін дайындай білу, ою-өрнекті негізгі бөлшекке қиғаш тігіс арқылы біріктіру, өрнекті ілгекті тігіспен өңдеу
	2.6 Жұмсақ ойыншық	8.2.6.1 жұмсақ ойыншық тігуге арналған материалдарды таңдай білу; 8.2.6.2 жұмсақ ойыншықтың негізгі және қосымша бөлшектерін бөлу; 8.2.6.3 ойыншық дайындауда үлгі, қима бойынша пішуді дайындай білу; 8.2.6.4 үлгі, қимабойынша матаны пішуді жүзеге асыру; 8.2.6.5 негізгі және қосымша бөлшектерді піше білу; 8.2.6.6 біріктіретін қол тігістерін жасау технологиясын меңгеру (ілмелі, қиғаш) 8.2.6.7 жіп, тоқыма бау, фурнитураны дұрыс іріктеу
	2.9 Тоқу	8.2.9.1 әртүрлі бұйымдарды тоқу үшін тоқыма жібін іріктей білу; 8.2.9.2 бұйымның сипаты мен жіптің жуандығы бойынша бізді іріктеп алу; 8.2.9.3 жеңіл ою-өрнектерді тоқу техникасын меңгеру; 8.2.9.4 әртүрлі өрнектермен шағын бұйымды тоқу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	8.3.1.1 мұғалімнің ішінара көмегімен ағымдық өзіндік бақылауды жүзеге асыру; 8.3.1.2 жұмыстың сапасын тексеру; 8.3.1.3 сөзінде техникалық терминдерді қолдану; 8.3.1.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен орындалған жұмыс туралы сөздік есепті жүзеге асыру; 8.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша және өз бетімен өз бұйымын толыққанды талдауға ұмтылу; 8.3.1.6 өлшеуіш құралдардың көмегімен және көзбен қарап бұйымның өлшемін анықтау

3) 9-сынып:

6-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.2 еңбек пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқуға ұмтылу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.2.1 өз бетінше және сұрақтар бойынша тапсырмаға бағдарлау; 9.1.2.2 өз бетінше және мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйым жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	9.2.1.1 өз бетінше тамсырмаға бағдарлау по образцу изделия; 9.2.1.2 әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру және үлгіні талдау; 9.2.1.3 технологиялық карта бойынша еңбек заттарын дайындау кезектілігін білу
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	9.2.2.1 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды көлемді әшекейлеудің ерекшеліктерін білу; 9.2.2.2 керамикалық бұйымдарды әшекейлеуде мүйіз тәрізді элементтерді қолдану; 9.2.2.3 әшекейлі өрнектерді құрастыру құс қанаты, шаршы, төрт құлақ; 9.2.2.4 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау
	2.4 Аппликация	9.2.4.1 матадан "Аппликация" жасау техникасы бойынша бұйымды дайындаудың ерекшелігін білу; 9.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін анықтау: түсі, құрылымы, тоқылуы, өндірілуі; 9.2.4.3 біріктіру технологиясын меңгеру (тігу, желімдеу); 9.2.4.4 қажетті желімдердің құрамын таңдау: клейстер, казеинді желім, ПВА; 9.2.4.5 крахмалданбаған матаны қию тәсілдерін білу, матаны бөлшектерді пішуге дайындау; 9.2.4.6 матадан гүл жасау үшін бөлшектерін пішуге матаны дайындау; 9.2.4.7 бояу, пішін, түсті үйлестіре отырып композициялар, өрнектер құрастыру
	2.7 Изонить	9.2.7.1 "Изонить" техникасы бойынша кестелеу ерекшеліктерін білу (графикалық сурет); 9.2.7.2 материалдарды, құралдарды, құрылғыларды дұрыс таңдай білу; 9.2.7.3 кестелеудің техникалық тәсілдерін білу (бұрышты толтыру, айналасын толтыру); 9.2.7.4 бояу, түс, пішінін үйлестіріп өрнектер, композициялар құрастыру, "Изонить" техникасымен әр түрлі бұйымдар жасау
	2.9 Тоқу	9.2.9.1 жаға мен жеңді бізбен тоқу технологиясын меңгеру; 9.2.9.2 өз бетінше және мұғалімнің кеңесімен киімнің бөлшектерін тоқу; 9.2.9.3 инемен тоқу ерекшелігін білу; 9.2.9.4 тоқу үшін инелер мен жіптерді іріктей білу; 9.2.9.5 әр түрлі ілгек түрлерімен тоқу техникасын меңгеру (бос ілгек, аласа қатар, шалып тоқу, екі шалмалы, айналма ілгектер); 9.2.8.6 ілмектер жиынтығы,қосымша ілмектерді қосу және азайту, жабық ілмектер тәсілі
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау;
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 еңбек пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқуға ұмтылу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.2.1 өз бетінше және сұрақтар бойынша тапсырмаға бағдарлау; 9.1.2.2 өз бетінше және мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйым жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.1.2.3 жұмыс барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды, құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасауда қауіпсіздік шараларын сақтау және білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	9.2.1.1 өз бетінше бұйымның үлгісі бойынша тамсырмаға бағдарлау; 9.2.1.2 әңгімелесу барысында жұмыс жоспарын құрастыру және үлгіні талдау; 9.2.1.3 технологиялық карта бойынша еңбек заттарын дайындау кезектілігін білу
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	9.2.2.1 қазақ өрнектерімен керамикалық бұйымдарды көлемді әшекейлеудің ерекшеліктерін білу; 9.2.2.2 керамикалық бұйымдарды әшекейлеуде мүйіз тәрізді элементтерді қолдану; 9.2.2.3 әшекейлі өрнектерді құрастыру құс қанаты, шаршы, төрт құлақ; 9.2.2.4 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау; 9.2.2.5 қағаздан дымковский ойыншықтарының сұлбасын қию (байбіше, ат, салт атты, бала күтуші, үндік, әтеш); 9.2.2.6 дымковский ойыншықтарының сұлбасын қиғаш жолақ, әр түрлі өрнектер, жолақтар, штрихтар мен тұйықталған пішіндерді қолданып кескіндеу
	2.3 Матамен жұмыс	9.2.3.1 өз бетінше тамсырмаға бағдарлау; 9.2.3.2 өз бетінше бұйымның үлгілерін салыстыру; 9.2.3.3 өз бетінше бұйымды жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.4 әр түрлі қол тігістерін жасай білу (инені алға алу, сабақты, көктеу, торламал); 9.2.3.5 қолмен қабу тәсілдері мен маңызын білу; 9.2.3.6 ою-өрнектерді бөлшектерден құрастыру; 9.2.3.7 бір бөлшекті жастық тысты піше білу
	2.4 Аппликация	9.2.4.1 матадан "Аппликация" жасау техникасы бойынша бұйымды дайындаудың ерекшелігін білу; 9.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін анықтау: түсі, құрылымы, тоқылуы, өндірілуі; 9.2.4.3 біріктіру технологиясын меңгеру (тігу, желімдеу); 9.2.4.4 қажетті желімдердің құрамын таңдау: клейстер, казеинді желім, ПВА; 9.2.4.5 крахмалданбаған матаны қию тәсілдерін білу, матаны бөлшектерді пішуге дайындау; 9.2.4.6 матадан гүл жасау үшін бөлшектерін пішуге матаны дайындау; 9.2.4.7 бояу, пішін, түсті үйлестіре отырып композициялар, өрнектер құрастыру
	2.7 Изонить	9.2.7.1 "Изонить" техникасы бойынша кестелеу ерекшеліктерін білу (графикалық сурет); 9.2.7.2 материалдарды, құралдарды, құрылғыларды дұрыс таңдай білу; 9.2.7.3 кестелеудің техникалық тәсілдерін білу (бұрышты толтыру, айналасын толтыру)
	2.9 Тоқу	9.2.9.1 жаға мен жеңді бізбен тоқу технологиясын меңгеру; 9.2.9.2 өз бетінше және мұғалімнің кеңесімен киімнің бөлшектерін тоқу; 9.2.9.3 инемен тоқу ерекшелігін білу; 9.2.9.4 тоқу үшін инелер мен жіптерді іріктей білу; 9.2.9.5 әр түрлі ілгек түрлерімен тоқу техникасын меңгеру (бос ілгек, аласа қатар, шалып тоқу, екі шалмалы, айналма ілгектер); 9.2.8.6 ілмектер жиынтығы,қосымша ілмектерді қосу және азайту, жабық ілмектер тәсілі
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.1.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.1.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 еңбек пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқуға ұмтылу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.2.1 өз бетінше және сұрақтар бойынша тапсырмаға бағдарлау; 9.1.2.2 өз бетінше және мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйым жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.1.2.3 жұмыс барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды, құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасауда қауіпсіздік шараларын сақтау және білу
2. Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.3 Матамен жұмыс	9.2.3.1 өз бетінше тамсырмаға бағдарлау; 9.2.3.2 өз бетінше бұйымның үлгілерін салыстыру; 9.2.3.3 өз бетінше бұйымды жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.4 әр түрлі қол тігістерін жасай білу (инені алға алу, сабақты, көктеу, торламал). 9.2.3.5 қолмен қабу тәсілдері мен маңызын білу; 9.2.3.6 ою-өрнектерді бөлшектерден құрастыру; 9.2.3.7 бір бөлшекті жастық тысты піше білу; 9.2.3.8 жастық тысты сәндеу үшін мүйіз тәрізді өрнекті қию және құрастыру; 9.2.3.9 ою-өрнекті негізгі бөлікпен қол тігісімен біріктіру; 9.2.3.10 жіптерді, фурнитураны дұрыс іріктеу; 9.2.3.11 бұйымды өңдеуді аяқтау дағдыларын меңгеру (тазалау, үтіктеу)
	2.7 Изонить	9.2.7.1 "Изонить" техникасы бойынша кестелеу ерекшеліктерін білу (графикалық сурет); 9.2.7.2 материалдарды, құралдарды, құрылғыларды дұрыс таңдай білу; 9.2.7.3 кестелеудің техникалық тәсілдерін білу (бұрышты толтыру, айналасын толтыру); 9.2.7.4 бояу, түс, пішінін үйлестіріп өрнектер, композициялар құрастыру, "Изонить" техникасымен әр түрлі бұйымдар жасау
	2.8 Макраме	9.2.8.1 "Макраме" техникасының ерекшеліктерін, жіңішке арқан, шпагат, бау, жіптің маңызы мен қолданылуын білу; 9.2.8.2 тоқыма бұйымдарының қасиетін білу: түсі, қалыңдығы, кесілуі, бірігуі, бұралуы, тоқылуы; 9.2.8.3 макраме технологиясын меңгеру (түйіндер: "капуцин", ілгекті, "фриволите", оң және теріс түйіндер, репстен жасалған түйін, тізбектер – "пико" және "жылан тәрізді")
	2.9 Тоқу	9.2.9.1 жаға мен жеңді бізбен тоқу технологиясын меңгеру; 9.2.9.2 өз бетінше және мұғалімнің кеңесімен киімнің бөлшектерін тоқу; 9.2.9.3 инемен тоқу ерекшелігін білу; 9.2.9.4 тоқу үшін инелер мен жіптерді іріктей білу; 9.2.9.5 әр түрлі ілгек түрлерімен тоқу техникасын меңгеру (бос ілгек, аласа қатар, шалып тоқу, екі шалмалы, айналма ілгектер); 9.2.8.6 ілмектер жиынтығы,қосымша ілмектерді қосу және азайту, жабық ілмектер тәсілі
	2.10 Былғарымен жұмыс	9.2.10.1 былғарыны қолдану мен маңызын, былғарыдан бұйым дайындау ерекшеліктерін білу; 9.2.10.2 былғарының қасиеттерін білу; 9.2.10.3 былғарымен жұмыс жасауға арналған құралдар мен құрылғыларды білу; 9.2.10.4 сызбаүлгі, қима, пішуді дайындай білу; 9.2.10.5 материалдарды сақтау ережесін білу; 9.2.10.6 былғарыны өңдеу тәсілдері мен технологиясын меңгеру; 9.2.10.7 өрнектер мен композицияларды құрастыра білу
3. Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.3.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	9.1.1.1 өзге халықтың тарихы мен мәдениетіне, әр түрлі ой-пірлерге құрмет көрсету; 9.1.1.2 еңбек пәнінің ерекшеліктерін сипаттау және өз бетінше оқуға ұмтылу
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	9.1.2.1 өз бетінше және сұрақтар бойынша тапсырмаға бағдарлау; 9.1.2.2 өз бетінше және мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйым жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.1.2.3 жұмыс барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды, құралдар мен құрылғылармен жұмыс жасауда қауіпсіздік шараларын сақтау және білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.3 Матамен жұмыс	9.2.3.1 өз бетінше тамсырмаға бағдарлау; 9.2.3.2 өз бетінше бұйымның үлгілерін салыстыру; 9.2.3.3 өз бетінше бұйымды жасаудың жұмыс жоспарын құрастыру; 9.2.3.4 әр түрлі қол тігістерін жасай білу (инені алға алу, сабақты, көктеу, торламал); 9.2.3.5 қолмен қабу тәсілдері мен маңызын білу; 9.2.3.6 ою-өрнектерді бөлшектерден құрастыру; 9.2.3.7 бір бөлшекті жастық тысты піше білу; 9.2.3.8 жастық тысты сәндеу үшін мүйіз тәрізді өрнекті қию және құрастыру; 9.2.3.9 ою-өрнекті негізгі бөлікпен қол тігісімен біріктіру; 9.2.3.10 жіптерді, фурнитураны дұрыс іріктеу; 9.2.3.11 бұйымды өңдеуді аяқтау дағдыларын меңгеру (тазалау, үтіктеу)
	2.7 Изонить	9.2.7.1 "Изонить" техникасы бойынша кестелеу ерекшеліктерін білу (графикалық сурет); 9.2.7.2 материалдарды, құралдарды, құрылғыларды дұрыс таңдай білу; 9.2.7.3 кестелеудің техникалық тәсілдерін білу (бұрышты толтыру, айналасын толтыру); 9.2.7.4 бояу, түс, пішінін үйлестіріп өрнектер, композициялар құрастыру, "Изонить" техникасымен әр түрлі бұйымдар жасау
	2.8 Макраме	9.2.8.1 "Макраме" техникасының ерекшеліктерін, жіңішке арқан, шпагат, бау, жіптің маңызы мен қолданылуын білу; 9.2.8.2 тоқыма бұйымдарының қасиетін білу: түсі, қалыңдығы, кесілуі, бірігуі, бұралуы, тоқылуы; 9.2.8.3 макраме технологиясын меңгеру (түйіндер: "капуцин", ілгекті, "фриволите", оң және теріс түйіндер, репстен жасалған түйін, тізбектер – "пико" және "жылан тәрізді")
	2.9 Тоқу	9.2.9.1 жаға мен жеңді бізбен тоқу технологиясын меңгеру; 9.2.9.2 өз бетінше және мұғалімнің кеңесімен киімнің бөлшегін тоқу; 9.2.9.3 инемен тоқу ерекшелігін білу; 9.2.9.4 тоқу үшін инелер мен жіптерді іріктей білу; 9.2.9.5 әр түрлі ілгек түрлерімен тоқу техникасын меңгеру (бос ілгек, аласа қатар, шалып тоқу, екі шалмалы, айналма ілгектер); 9.2.8.6 ілмектер жиынтығы,қосымша ілмектерді қосу және азайту, жабық ілмектер тәсілі
	2.10 Былғарымен жұмыс	9.2.10.1 былғарыны қолдану мен маңызын, былғарыдан бұйым дайындау ерекшеліктерін білу; 9.2.10.2 былғарының қасиеттерін білу; 9.2.10.3 былғарымен жұмыс жасауға арналған құралдар мен құрылғыларды білу; 9.2.10.4 сызбаүлгі, қима, пішуді дайындай білу; 9.2.10.5 материалдарды сақтау ережесін білу; 9.2.10.6 былғарыны өңдеу тәсілдері мен технологиясын меңгеру; 9.2.10.7 өрнектер мен композицияларды құрастыра білу; 9.2.10.8 былғарыдан сәндік-қолданбалы өнер заттарын жасау: картиналар, тақталар, кәдесыйлар
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	9.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысында және басқалардың жұмысында көрсетілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау; 9.3.3.2 өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша конструктивті түсініктемелер қабылдау және ұсыныстар жасау; 9.3.3.3 дайын жұмысты сыныпқа көрсетіп, презентация жасау

4) 10-сынып:

7-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 еңбек заттарын дайындаудың жолдары мен материалдарын талдау, салыстыру
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.2.1 өз бетінше жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 10.1.2.2 еңбек заттарын дайындауға арналған және ең қолайлысын, материалдардың әр түрін салыстыру; 10.1.2.3 өз бетінше технологиялық карта, сызбалық үлгі, бұйымды жасау жоспарымен жұмыс жасай білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	10.2.1.1 еңбек бұйымдарын дайындау кезектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.1.2 тұрмыстық жағдайда еңбек заттарын қолдану мен маңызын білу; 10.2.1.3 орындалған жұмыстың сапасын үлгімен салыстырып бағалай білу
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	10.2.2.1 заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.2 қазақ өрнектерімен көлемді ыдыстарды әшекейлеу (кесе, табақ, шәйнек); 10.2.2.3 геометриялық және өсімдік текті элементтерді қолданып орыс өрнектерін құрастыру; 10.2.2.4 әшекейлі ою-өрнек құрастыру: құс қанаты, шаршы; 10.2.2.5 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау; 10.2.2.6 өз бетінше заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.7 қыл қалам мен бояу таңдау, сызбасын салу
	2.4 Аппликация	10.2.4.1 "аппликация" техникасында қолданылатын әр түрлі материалдар туралы мәліметтің болуы; 10.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.4.3 әр түрлі материалдардан аппликация жасау техникасын меңгеру: былғары, мата, қабық, үгінді, құм; 10.2.4.4 ппликацияның әр түрінде қолданылатын құралдар мен құрылғыларды білу; 10.2.4.5 өз бетінше түсі мен композициясы жағынан суретті таңдай білу; 10.2.4.6 шығармашылық пен қиялды көрсету; 10.2.4.7 фон таңдау, кескінін құрастыру, суретті фонға көшіру; 10.2.4.8 желімдеу технологиясын меңгеру; 10.2.4.9 аппликацияның әр түрінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.3.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
2-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діни сенімдегі адамдарға толеранттылық көрсету 10.1.1.2 еңбек заттарын дайындаудың жолдары мен материалдарын талдау, салыстыру.
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.2.1 өз бетінше жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 10.1.2.2 еңбек заттарын дайындауға арналған және ең қолайлысын, материалдардың әр түрін салыстыру; 10.1.2.3 өз бетінше технологиялық карта, сызбалық үлгі, бұйымды жасау жоспарымен жұмыс жасай білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.1 Көркемдік құрастыру	10.2.1.1 еңбек бұйымдарын дайындау кезектілігін өз бетінше анықтау; 10.2.1.2 тұрмыстық жағдайда еңбек заттарын қолдану мен маңызын білу; 10.2.1.3 орындалған жұмыстың сапасын үлгімен салыстырып бағалай білу
	2.2 Әшекейлі шығармашылық	10.2.2.1 заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.2 қазақ өрнектерімен көлемді ыдыстарды әшекейлеу (кесе, табақ, шәйнек); 10.2.2.3 геометриялық және өсімдік текті элементтерді қолданып орыс өрнектерін құрастыру; 10.2.2.4 әшекейлі ою-өрнек құрастыру: құс қанаты, шаршы; 10.2.2.5 папье-машеден көлемді ыдыс дайындау; 10.2.2.6 өз бетінше заттың көлемді пішінін ескеріп ою-өрнек құрастыру; 10.2.2.7 қыл қалам мен бояу таңдау, сызбасын салу; 10.2.2.8 "шөп" ою-өрнегін қолданып ыдыстардың сұлбасына хохлома кескіндемесін қылқаламмен орындау
	2.3 Матамен жұмыс	10.2.3.1 "ришелье" қолданылатын, қол тігісі үлгісінде кестелеу ("бау", сабақтас, түйін); 10.2.3.2 үлгі бойынша кестелеу: қиылған қарапайым, дөңес, ойып жасалған; 10.2.3.3 қол тігістерінің техникасын және оның нұсқаларын меңгеру: тігіс жолы, сабақтас, ілмекті, крест тәрізді, жылан, шырша тәрізді
	2.4 Аппликация	10.2.4.1 "аппликация" техникасында қолданылатын әр түрлі материалдар туралы мәліметтің болуы; 10.2.4.2 жұмыста қолданылатын материалдардың қасиеттерін білу; 10.2.4.3 әр түрлі материалдардан аппликация жасау техникасын меңгеру: былғары, мата, қабық, үгінді, құм; 10.2.4.4 аппликацияның әр түрінде қолданылатын құралдар мен құрылғыларды білу; 10.2.4.5 өз бетінше түсі мен композициясы жағынан суретті таңдай білу; 10.2.4.6 шығармашылық пен қиялды көрсету; 10.2.4.7 фон таңдау, кескінін құрастыру, суретті фонға көшіру; 10.2.4.8 желімдеу технологиясын меңгеру; 10.2.4.9 аппликацияның әр түрінде қолданылатын желімдеу құралдарын білу
	2.9 Тоқу	10.2.9.1 біз және ілгекпен әр түрлі бұйымдарды өз бетінше тоқу; 10.2.9.2 бұйымды соңғы өңдеуді жүзеге асыру: жуу, кептіру, үтіктеу

3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.1.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.1.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
3-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діни сенімдегі адамдарға толеранттылық көрсету; 10.1.1.2 еңбек заттарын дайындаудың жолдары мен материалдарын талдау, салыстыру
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.2.1 өз бетінше жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 10.1.2.2 еңбек заттарын дайындауға арналған және ең қолайлысын, материалдардың әр түрін салыстыру; 10.1.2.3 өз бетінше технологиялық карта, сызбалық үлгі, бұйымды жасау жоспарымен жұмыс жасай білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.3 Матамен жұмыс	10.2.3.1 "ришелье" қолданылатын, қол тігісі үлгісінде кестелеу ("бау", сабақтас, түйін); 10.2.3.2 үлгі бойынша кестелеу: қиылған қарапайым, дөңес, ойып жасалған; 10.2.3.3 қол тігістерінің техникасын және оның нұсқаларын меңгеру: тігіс жолы, сабақтас, ілмекті, крест тәрізді, жылан, шырша тәрізді;. 10.2.3.4 есепті және бос тігістер; 10.2.3.5 көркемдік безендіру, бұйымды өңдеу (бұйымды рамкаға салу); 10.2.3.6 кестелеуде түстер мен композициялық шешімдерді өз бетінше анықтау
	2.9 Тоқу	10.2.9.1 біз және ілгекпен әр түрлі бұйымдарды өз бетінше тоқу; 10.2.9.2 бұйымды соңғы өңдеуді жүзеге асыру: жуу, кептіру, үтіктеу. 10.2.9.3 кестелеу техникасын қолданып сәндік-қолданбалы өнер заттарын дайындау: картина, панно
	2.10 Былғарымен жұмыс	10.2.10.1 ескі былғарыны өңдеуге дайындау; 10.2.10.2 былғарыны тегістеу және бояу техникасын меңгеру; 10.2.10.3 өз бетінше жұмысқа арналған құралдар мен құрылғыларды іріктеу; 10.2.10.4 түрлі бөлшектерді сұлбалау, үлгілеу, пішімін дайындау (гүлдер мен жапырақтар); 10.2.10.5 былғарының бөлшектерін белгілеуді ұтымды жүзеге асыру; 10.2.10.6 былғарыдан бөлшектерді үлгілеу
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.3.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау
4-тоқсан
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.1 Еңбек пәні туралы жалпы мәлімет	10.1.1.1 әртүрлі мәдениеттегі, нәсілдегі, діни сенімдегі адамдарға толеранттылық көрсету; 10.1.1.2 еңбек заттарын дайындаудың жолдары мен материалдарын талдау, салыстыру
1. Материалтану. Құралдар мен жабдықтар	1.2 Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды талдау	10.1.2.1 өз бетінше жұмысқа керекті материалдар мен құралдарды іріктеу; 10.1.2.2 еңбек заттарын дайындауға арналған және ең қолайлысын, материалдардың әр түрін салыстыру; 10.1.2.3 өз бетінше технологиялық карта, сызбалық үлгі, бұйымды жасау жоспарымен жұмыс жасай білу
2.Еңбек заттарын дайындау технологиясы	2.3 Матамен жұмыс	10.2.3.1 "ришелье" қолданылатын, қол тігісі үлгісінде кестелеу ("бау", сабақтас, түйін); 10.2.3.2 үлгі бойынша кестелеу: қиылған қарапайым, дөңес, ойып жасалған; 10.2.3.3 қол тігістерінің техникасын және оның нұсқаларын меңгеру: тігіс жолы, сабақтас, ілмекті, крест тәрізді, жылан, шырша тәрізді; 10.2.3.4 есепті және бос тігістер; 10.2.3.5 көркемдік безендіру, бұйымды өңдеу (бұйымды рамкаға салу); 10.2.3.6 кестелеуде түстер мен композициялық шешімдерді өз бетінше анықтау
	2.9 Тоқу	10.2.9.1 біз және ілгекпен әр түрлі бұйымдарды өз бетінше тоқу; 10.2.9.2 бұйымды соңғы өңдеуді жүзеге асыру: жуу, кептіру, үтіктеу; 10.2.9.3 кестелеу техникасын қолданып сәндік-қолданбалы өнер заттарын дайындау: картина, панно
	2.10 Былғарымен жұмыс	10.2.10.1 ескі былғарыны өңдеуге дайындау; 10.2.10.2 былғарыны тегістеу және бояу техникасын меңгеру; 10.2.10.3 өз бетінше жұмысқа арналған құралдар мен құрылғыларды іріктеу; 10.2.10.4 түрлі бөлшектерді сұлбалау, үлгілеу, пішімін дайындау (гүлдер мен жапырақтар); 10.2.10.5 былғарының бөлшектерін белгілеуді ұтымды жүзеге асыру; 10.2.10.6 былғарыдан бөлшектерді үлгілеу; 10.2.10.7 балауыз, электр плитасы, керосин шамында бөлшектерді өңдеу; 10.2.10.8 "жмурка" техникасы бойынша бөлшектерді өңдеу; 10.2.10.9 лакталған былғарыны өңдеу; 10.2.10.10 сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын былғарыдан жасау
3.Еңбек заттарын талдау және бағалау	3.1 Еңбек заттарын талдау және бағалау	10.3.3.1 техникалық терминологияны қолданып, өз жұмысын және басқалардың жұмысын құру үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдерді талқылау және бағалау; 10.3.3.2 қолданылған идеяларды салыстыруға негізделіп, өз жұмысын және басқалардың жұмысын бейімдеу, жетілдіру бойынша сыни ұсыныстар жасау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 531-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Бағдарламаның мақсаты білім алушылардың дене дамуын, соматикалық жағдай мен моториктердегі ауытқушылықтарды түзеу, денсаулықты нығайту және бала организімін шынықтыру, дұрыс дамуға ықпал ету, қозғалыс икемдері мен дағдыларына үйрету.

3. "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің міндеттері:

1) тұлғаның үйлесімді дамуына ықпал ету, білім алушылардң денсаулығын нығайту, дұрыс сымбат дағдыларын қалыптастыру, майтабандылықтың алдын-алу, сыртқы ортаның жағымсыз жағдайларына төтеп беру, салауатты өмір салтының құндылықтарына тәрбиелеу;

2) қозғалыс әрекеттерінің негізгі бзалық түрлеріне үйрету;

3) координациялық қабілеттерді әрі дамыту;

4) жеке бас тазалығы, күн тәртібі, дене жаттығуларының адам денсаулығына әсері, организм жүйесі туралы білім негізінде қозғалыс қабілеттерін дамыту және еңбекқабілеті;

5) спорттың негізгі түрлері туралы тереңдетілген түсініктер;

6) бос уақытта ұнатқан спорт түрімен айналысу және дербес дене жаттығуларын жасау;

7) өзіндік дене мүмкіндіктерінің баламалық бағалауларын қалыптастыру;

8) психикалық процестерді дамытуға ықпал ету;

9) білім алушының дене тәрбиесі сабағында мұғалім қолданған тілдік материалды игеру;

10) мінез-құлқтың әлеуметтік қалыптасқан формаларын қалыптастыру, дене мәдениеті пәні сабақтарында және оқудан тыс уақытта (айқай, агрессия, өзіндікагрессия, стереотиптер);

11) тұлғаны қалыптастыру.

4. Бейімделген дене шынықтырудың түзету-дамытушы міндеттері:

1) жүруде, жүгіруде, жүзуде, лақтыруда, секіруде, шаңғымен сырғанауда, заттармен жасалатын жаттығуларда негізгі қозғалыстарды жетілдіру;

2) дене дайындығын дамыту;

3) координациялық қабілеттерді дамыту;

4) соматикалық бұзылыстардың алдын-алу және түзеу;

5) психикалық, сенсорлы-перцептивті қабілеттерді түзеу және дамыту, бұзылыстарының алдын алу;

6) бұзылған қызметтердің орнын толтыру;

7) эмоционалды-тұлғалық даму кемістіктерін түзету.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды дене тұрғысынан тәрбиелеу ақыл-ой, адами, эстетикалық және еңбекке тәрбиелеудің барлық формалары бойынша мәселелерді кешенді түрде шешеді (сабақтар, қозғалыстық ойындар, дербес қозғалу белсенділігі).

6. Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың танымдық қызметі және жүйке-психикалық, соматикалық, дене дамуы жағдайының ерекшеліктерін есепке ала құрастырылған.

7. Бағдарлама материалы білім алушылардың қарапайым қозғалыстарының әртүрлі бұзылыстарына ықпал етуге, сондай-ақ әсіресе адамның еңбек қабілетіне қажетті анағұрлым күрделі қозғалыстарды ұйымдастыру қабілетіне, ықпал етуге мүмкіндік береді.

8. Қозғалыстарды игеру мүмкіндігі білім алушының өз денесін сезіне алуына, өз денесінің әрбір бөлікгінің қызметі мен мүмкіндіктерін түсінуіне байланысты. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылар өз денесінің құрылымын, қозғалыстардың негізгі бағыттарын, кеңістіктік бағытталуын сезінуді үлкен қиыншылықпен меңгереді.

9. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері оны жүзеге асыру ақыл-ой қалықтығы жеңіл білім алушылардың білім алуда айрықша қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогиканың принциптерге негізделген.

10. Білім алушыларды түзету-дамыту бағытында оқыту принциптері даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес организімнің жүйесі және сақталған қызметтерді пайдалану тірегімен қатар оқу процесін құруды қарастырылады.

11. Оқытудың түзету-дамыту бағытының принципі оқу және оқыту қызметтің арнайы әдістері мен тәсілдерімен қамтамасыз етіледі. Мұнда сенсорлы ақпараттарды қабылдау және өңдеу жылдамдығының баяу болуы, ақыл операциялары мен әрекеттерінің жеткіліксіздігі, танымдық қызығушылықтардың әлсіз болуы, қоршаған орта туралы түсініктер мен білімнің шектеулілігі, сөйлеу дамуының қалықтығы, мінез-құлықты ерікті түрде реттеудің қалыптаспағандығы, қозғалыс координациясы мен моториктердің жеткіліксіз болуы есепке алынады.

12. Білім алушылармен жұмыс жасауда оларды білімді игере алуы, көрнекілік-әрекеттік ойлаудың сақталуына сүйенеді. Жеткіліксіз қызметтерді дамыту бойынша әрекеттер ұйымдастырылады. Білім алушыларды психолого-педагогикалық қолдау, бұл процеске отбасыны қатыстыруды ұйымдастырудың командалық тәсілдері қолданылады.

13. Дене жаттығулары сабақтарындағы дидактикалық материалдардың баяу және қолжетімді болуы дене қасиеттері мен қабілеттерін дамыту үшін балалардың ойын әрекеттері, қозғалыс икемдерін игеру алғышарттарын жасайды.

14. Оқытудың әлеуметтік-бейімдік бағытының принциптері тұлғаның әлеуметтік бейімделмеуінің алдын-алуды қарастарды. Білім алушылардың қарапайым гигиеналық, коммуникативтік, тұрмыстық дағдылардан бастап күрделі әлеуметтік дағдылар, көзқарас пен сенімдерден аяқталатын өмірлік дағдылар, мінез-құлықтың әлеуметтік өмірлік нормаларын игеруі үшін қажетті арнайы жұмыстар қарастырылады.

15. Білім алуда ерекше қажеттіліктерге ие балаларды оқыту мен тәрбиелеудің әрекеттік тәсілдерінің принципі психологияда қалыптасқан "жетекші қызмет" түсінігіне сүйенеді.

16. Дифференциалды және жекелей тәсілдер принципі. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы дифференциалды тәсіл білім алушылардың бір категориядағы бұзылыстар бойынша вариативті типологиялық ерекшеліктеріне негізделген. Педагог сыныпта сипаттамалары бойынша біртекті топтардың болуына байланысты түзеу-білім беру процестерін ұйымдастырады. Білім алушыларды топтарға бөлу тез және шартты түрде болады. Жекелей тәсіл дифференциалды тәсілдің нақтылануы болып табылады.

17. Педагог білім алушылардың оқу-танымдық қызметін ұйымдастырады және бұл процесті басқарады. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу-танымдық қызметі қиындық тудыран жағдайда педагог оқу тапсырмаларын сәтті орындауды қамтамасыз ету үшін білім алушының жетілмеген оқу қызметін өзіне алады.

18. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың дене тәрбиесімен айналысу әрекетінің ерекшелігі – шамадан тыс қозғалыс белсенділігі, белсенді эмоционалды күш, сабақ пен қоршаған ортаға қатысты негативті қатынаста болуы.

19. "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің шеңберіндегі оқыту нәтижесін бағалау мақсатты тұжырымдауға негізделген критериалды бағалауды қолданумен жүзеге асады.

20. Мақсатты тұжырымдауға сәйкес бағдарламаның әрбір бөлімі үшін бақылау-диагностикалық тапсырмалар жасалады. Бақылау-диагностикалық тапсырмаларды орындау нәтижелері білім алушы жетістігінің карталарына тіркеліп, оқытудағы жекелей тәсілдерді жүзеге асырудың негізі болып табылады.

21. Қорытынды бақылау жылдың, тоқсанның аяғында жүргізіледі. Педагогпен оқу жылы ағымындағы білім алушының қозғалыс дағдыларының даму қарқыны талданады.

22. Ағымдық және қорытынды аттестациялардың формасын мұғалім білім алушының жекелей ерекшеліктері, оқу материалы және онымен қолданылатын білім беру технологиясының мазмұны анықтайды.

23. Бейімделген дене шынықтыру сабақтарын өткізу спорттық залы "швед тосқауылымен" жарақтандырылады. Спорттық залдың жабдықталуы дамуында түрлі кемістіктері бар білім алушыларына арналған арнайы бейімделген құралдардың болуын, талап етеді, соның ішінде тренажерлар, арнайы велосипедтер (ортопедиялық құралдарымен), жалаушалар; арқаннан жасалған жылан- жол (ұзындығы 2,0 м, диаметр 6 см); әр түрлі төсенішті жолдар; алмалы-салмалы ойыншықтар (алынып-салынатын бөліктерімен); ұзындығы мен түстері әртүрлі ленталар (25 х 3 см, 12 х 3 см, 8 х 25 см, 2 х 25 см); массаж шығыршықтары, валиктер, доптар (диаметр 5, 6, 7, 8, 9, 10, 55, 65, 75 см); дұрыс тыныс алуды қалыптастыруға арналған құралдар мен материалдар; полифункционалды ойынжабдықтары, жұмсақ ірі модульдер.

24. Оқытудың техникалық құралдары (арнайы компъютерлік құралдары қоса) білім алушылардың ерекше білім беруге қажеттіліктерін қанағаттандыруға, оқу іс-әрекетінің мотивациясын арттыруға, баланың мүмкіндіктері айтарлықтай шектелген жағдайдың өзінде сапалы нәтижелерге жетуге жағдай жасайды.

3-тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

25. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

6) 10-сыныпта - аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

26. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Қозғалыс қызметі";

2) 2-бөлім "Қозғалыс дағдылары арқылы ойлауды дамыту";

3) 3-бөлім "Денсаулық және салауатты өмір салты".

27. "Қозғалыстық қызметтер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) негізгі дағдыларды дамыту, негізгі циклдық қызметтерді сенімді түрде игеру;

2) денеге түсетін әртүрлі күштердің түрлерін реттеу; қозғалыс қабілеттерін жақсарту үшін қиындықтар мен тәуекелдерді түсіне білу;

3) уақыт, салмақ, кеңістікті көрсете отырып, кезектілікті сақтау және жаттығуларды дұрыс және тиімді орындау.

28. "Қозғалыс дағдылары арқылы ойлауды дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) уақыт-кеңістіктік бағытты дамыту;

2) ұжымдаса білу сезімін дамыту және дене қызметтерін орындау барысындағы топтық және жекелей тапсырмаларды орындау барысында шынайы жарыса білу.

29. "Денсаулық және салауатты өмір салты" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) денсаулық туралы түсінік және білім. Организмдегі дене өзгерістерін бақылай алуға үйрену;

2) әртүрлі қызметтік бағыттағы өзіндік дене жаттығулары сабақтарын ұйымдастыру әдістері;

3) жеке бас тазалығы ережелері, жарақаттанудың алын-алу және дене жаттығулары сабақтары барысында алғашқы көмек көрсете алу;

4) мектеп ішінде және мектептен тыс дене қызметтеріндегі мүмкіндіктерді анықтау және ұсыну.

30. 5-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) сапқа тұру, саптың құрылымын өзгертіп қайта тұру. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы (бұдан әрі - ҚТ). Білім алушының қозғалыс тәртібі. Қатарға тұру, бір-бірден бағанаға тұру, желкеге теңелу. Мұғалімнің көрсетуі және айтылған нұсқау бойынша сапқа тұру. сызық бойынша сап түзеу. Мұғалімнің айтқан нұсқауы бойынша бір қатардан қолдарын ұстап шеңберге тұру. Сап пәрмендерін орындау: "Сап түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!", "Тоқта!", "Алға бас!", "Алға жүгір!", бағдар бойынша, көрсету, мұғалімнің нұсқауы бойынша орында тұрып бұрылыстарды орындау;

2) жеңіл атлетика. Жеңіл атлетика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы. Дене жаттығуларының гигиенасы, бейімделген дене шынықтыру бойынша жаттығуларды орындау; ұйқы мен тамақтану; оқу күнінің тәртібіндегі іс-шаралар; Ортопедиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі туралы мәліметер. Бір кедергіні өту арқылы жүріс (орындық, нығыздалған доп, гимнастикалық таяқ және әртүрлі заттар). Жүру, еркін жүгіру, аяқ ұшымен жүгіру. Бірізді жолмен, бағдарлар бойынша қолды әр түрлі қалыпта ұстап жүру. Қашықтық пен орындау қарқынын сақтай отырып (мұғалімнің шапалақтау дауысымен) бір сызықпен жүру, бағанада бір-бірден жүру, қолдарын ұстап жұппен жүру, ирелеңдеген жолмен жүру. Орында тұрып және белгілер бойынша алға жылжып бір аяқтап, екі аяқтап секіру, 90 және 180 градусқа бұрыла отырып екі аяқтап секіру. Теннистік допы орыннан нысанаға, қозғалмалы нысанаға және алысқа лақтыру. Қысқа қашықтыққа жүгіру. Орнынан ұзындыққа секіру;

3) гимнастика. Гимнастика сабақтарындағы ҚТ ережелері. Гимнастикалық сапқа тұру және сапты қайта түзу. Бір қатардан екі қатарға тұру: бір-бірден бағанадан екіден, үштен, төрттен тұру. Қатарда тұрып бірінші, екінші, үшіншіге саналу. Қатарды бір-бірден жылдамдыққа қайта құру. Жалпы дамытатын (түзету) жаттығулары. Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар (мұрынмен тыныс алып, ауызбен шығару). Жүру және жүгіру кезіндегі дұрыс тыныс алуды жаттықтыру. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және әртүрлі құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар: қолдың әр түрлі қалпында түзу, оң, сол қырымен сызық бойымен, гимнастикалық орындықта жүру. Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Мұғалімнің көмегімен және қолға сүйене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттығулар. Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар. Көру қабілетін сақтауға арналған жаттығулар;

4) ұлттық ойындар. ұлттық ойындар (таңдау бойынша) сабағындағы ҚТ ережелері. Ұсақ моторикаға арналған жаттығулар. Ұлттық ойындарда тәсілдерді орындау техникасы. Координациялық қабілеттерін дамытуға арналған ұлттық қозғалыстық ойындар. Жылдамдық, күш қабілеттерін және күш төзімділігін дамытуға арналған жаттығулар мен қозғалмалы ойындар. Негізгі дене қабілеттерін дамытуға және ауытқуларын түзетуге арналған жаттығулар кешені;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы сабақтарында ҚТ ережелері. Шаңғы дайындығы. Сабақта шаңғының құрал-жабдықтарын дайындау. Сабақ өтетін орынға бару және қайту ережелері. Шаңғы тебуде үсіп қалу мен жарақаттанудың алдын алу ережелері. Коньки дайындығы. Мұз айдынында сырғанау мен жүгіру ережелері. Коньки тебудің техникалы тәсілдері. Қозғалыстар координациясы, конькиді теуіп көру. Кросстық қашықтықта қозғалу техникасын меңгеру; кедергілерден өту техникасын меңгеру; төзімділікті дамыту; дене қасиеттерін дамыту үшін жүгіру жаттығулары, дене жүктемелерінің жеке тәртібі. Топтық сабақтар барысында серіктестермен өзара әрекеттесу. Төзімділік пен жылдамдықты дамыту және түзетуге арналған жаттығулар кешені;

6) қозғалмалы және спорттық ойындар. Қозғалмалы ойындар. "Шеңбер бойымен допты қуу", "жүргізетінге допты берме", "Капитанға доп", "Бекіністі қорғау". Спорттық ойындар. Спорттық ойындарда үйренген қозғалу техникаларының элементтерін қиыстыру. Жеңілдетілген ережелер бойынша ойын. Ойыншылар саны шектеулі (2:2, 2:3, 3:3) ойындар мен ойын тапсырмалары. Меңгерген тәсілдерді жетілдіру. Оқытатын ойын.

31. 6-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) сапқа тұру, саптың құрылымын өзгертіп қайта тұру. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Білім алушының қозғалыс тәртібі. Қатарға тұру, бір-бірден бағанаға тұру, желкеге теңелу. Мұғалімнің көрсетуі және айтылан нұсқау бойынша сапқа тұру. сызық бойынша сап түзеу. мұғалімнің айтқан нұсқауы бойынша бір қатардан қолдарын ұстап шеңберге тұру. Сап пәрмендерін орындау: "Сап түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!", "Тоқта!", "Алға бас!", "Алға жүгір!", бағдар бойынша, көрсету, мұғалімнің нұсқауы бойынша орында тұрып бұрылыстарды орындау;

2) жеңіл атлетика. Бірізді жолмен, бағдарлар бойынша қолды әр түрлі қалыпта ұстап жүру. Қашықтық пен орындау қарқынын сақтай отырып (мұғалімнің шапалақтау дауысымен) бір сызықпен жүру, бағанада бір-бірден жүру, қолдарын ұстап жұппен жүру, ирелеңдеген жолмен жүру. Орында тұрып және белгілер бойынша ала жылжып бір аяқтап, екі аяқтап секіру, 90 және 180 градусқа бұрыла отырып екі аяқтап секіру. Теннистік допы орыннан нысанаға, қозғалмалы нысанаға және алысқа лақтыру. Қысқа қашықтыққа жүгіру. Орнынан ұзындыққа секіру;

3) гимнастика. Гимнастика сабақтарындағы ҚТ ережелері. Гимнастикалық сапқа тұру және сапты қайта түзу. Бір қатардан екі қатарға тұру: бір-бірден бағанадан екіден, үштен, төрттен тұру. Қатарда тұрып бірінші, екінші, үшіншіге саналу. Қатарды бір-бірден жылдамдыққа қайта құру. Жалпы дамытатын (түзету) жаттығулары. Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар (мұрынмен тыныс алып, ауызбен шығару). Жүру және жүгіру кезіндегі дұрыс тыныс алуды жаттықтыру. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және әртүрлі құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар: қолдың әр түрлі қалпында түзу, оң, сол қырымен сызық бойымен, гимнастикалық орындықта жүру. Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Мұғалімнің көмегімен және қолға сүене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. . Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттыулар. Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;

4) ұлттық және зияткерлік ойындар. Қазақстанның қозғалмалы ұлттық ойындарымен таныстыру. Ұлттық қозғалмалы ойындар негізінде буындардың қозғалысын, дене қабілеттерін дамыту. Ұлттық және зияткерлік ойындар (таңдау бойынша) сабағындағы ҚТ ережелері. Ұсақ моторикаға арналған жаттығулар. Ұлттық ойындарда тәсілдерді орындау техникасы, жарыстар ережесі. Координациялық қабілеттерін дамытуға арналған ұлттық қозғалыстық ойындар. Жылдамдық, күш қабілеттерін және күш төзімділігін дамытуға арналған жаттығулар мен қозғалмалы ойындар. Негізгі дене қабілеттерін дамытуға және ауытқуларын түзетуге арналған жаттығулар кешені;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы дайындығы. Шаңғы дайындығы сабақтарында ҚТ ережелері. Қозғалу әдістері. Кезектелген екіқадамдық жүріс, бір уақыттық екіқадамдық жүріс, бір уақыттағы қадамсыз жүріс; "жартылай шыршамен" қиғашынан көтерілу; "соқамен" тежелу; аттап өту арқылы бұрылу. Білім алушылардың мүмкіндіктеріне байланысты игерілген қашықтыққа қозғалу әдістері. Коньки дайындығы. Мұз айдынында сырғанау мен жүгіру ережелері. Коньки тебудің техникалық тәсілдері. Қозғалыстағы тепе-теңдікті сақтауға арналған жаттығулар (бір және екі конькиде, қолдың әр түрлі қалпында). Топтық жаттығулар: сапта, үштікте, жұппен, топта сырғанау. Білім алушылардың мүмкіндіктеріне байланысты игерілген қашықтыққа қозғалу әдістері. Кросстық дайындық. Дене қасиеттерін дамытуға арналған жүгіру техникасын орындау; Төзімділік пен жылдамдықты дамыту және түзетуге арналған жаттығулар кешені;

6) қозғалмалы және спорттық ойындар. Зейін, есте сақтауды дамытуа арналған жаттығулар. Әр түрлі бұлшықет топтарына әсер ететін әр түрлі қозғалыс түрлері бар орташа және төмен қарқынды ойындар. Қолдың ұсақ бұлшықеттерінің моторикасын, күштің дәлдігі мен бөлінуін дамытуға арналған ойындар, секіру, жүгіру, лақтыру бар ойындар. Кеңістікте бағдарлауды дамытуға, жылдамдықты, реакция мен қозғалысты дамытуға арналған ойындар. Отырған, тұрған, қозғалыстағы қалыптан заттарды беру эстафетасы. Допты екі қолмен беру. Қозғалмалы ойындар. "Тиым салынған қозғалыс", "Қасқыр мен қойлар", "Допты қуу", "Нысананы дәлде", "Қайталап көр", "Қапты түсіріп алма", "Бағдарлар бойынша көкөністерді отырғызу және жинау", "Бас бармаққа қонаққа бару", "Фигураны таны", "Дауысы бойынша таны", "Допты қуып жет". Мини-футбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Допты иелену техникасы, допты қақпаға соғу техникасы. "Қозғалмалы нысана". Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Мини-футбол ойыны. Пионербол: ережелермен таныстыру, алаңда орындарды белгілеу. Секіре отырып екі қолмен жоғарыдан шабуылдаушы соққы, допты бастан жоғары ұстау, допты астынан екі қолмен беру, қырынан беру, допты сарапқа салу. Оқу ойыны. Үстел теннисі: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Теннис добын иелену техникасы. Теннис шаригін жұпта, төрттікте соғу техникасын үйрету. Жұпта, төрттікте жеңілдетілген ережелермен ойнау. Флорбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Қозғалыс техникасы, флорболда орналасу. Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Флорбол ойыны.

32. 7-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

3) гимнастика. Гимнастика сабақтарындағы ҚТ ережелері. Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар (мұрынмен тыныс алып, ауызбен шығару). Жүру және жүгіру кезіндегі дұрыс тыныс алуды жаттықтыру. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және әртүрлі құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар: қолдың әр түрлі қалпында түзу, оң, сол қырымен сызық бойымен, гимнастикалық орындықта жүру. Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Мұғалімнің көмегімен және қолға сүйене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттығулар. Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;

4) ұлттық және зияткерлік ойындар. Ұлттық және зияткерлік ойындар (таңдау бойынша) сабағындағы ҚТ ережелері. "Тоғызқұмалақ", "Асық ату" ұлттық ойындар. Ұсақ моторикаға арналған жаттығулар. Аутотренинг формулалары арқылы босаңсу, аз қозалыстық ойындардың ойындар барысында өз денесін басқару, дұрыс емес қалыптарды түзету әдістері. Жарыстар ережесі. Координациялық қабілеттерін дамытуға арналған ұлттық қозғалыстық ойындар. Негізгі дене қабілеттерін дамытуға және ауытқуларын түзетуге арналған жаттығулар кешені;

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы/кросс/коньки дайындығы сабақтарында ҚТ ережелері. Шаңғы дайындығы. Сабақта шаңғының құрал-жабдықтарын дайындау. Коньки дайындығы. Мұз айдынында сырғанау мен жүгіру ережелері. Коньки тебудің техникалық тәсілдері. Коньки тебудің техникалық тәсілдері. Қозғалыстағы тепе-теңдікті сақтауға арналған жаттығулар (бір және екі конькиде, қолдың әр түрлі қалпында). Топтық жаттығулар: сапта, үштікте, жұппен, топта сырғанау. Кросстық дайындық. Кросстық қашықтықта қозғалу техникасын меңгеру; кедергілерден өту техникасын меңгеру; төзімділікті дамыту; дене қасиеттерін дамыту үшін жүгіру жаттығулары, дене жүктемелерінің жеке тәртібі. Төзімділік пен жылдамдықты дамыту және түзетуге арналған жаттығулар кешені;

6) қозғалмалы және спорттық ойындар. Спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Сабақтар процесінде психоэмоционалды жағдайын өз өзін бақылау және өз өзін реттеу. Зейін, есте сақтауды дамытуға арналған жаттығулар. Әр түрлі бұлшықет топтарына әсер ететін әр түрлі қозғалыс түрлері бар орташа және төмен қарқынды ойындар. Қолдың ұсақ бұлшықеттерінің моторикасын, күштің дәлдігі мен бөлінуін, кеңістікте бағдарлауды дамытуға арналған ойындар. Волейболдық допты астынан екі қолмен қабырғаға соғу. Баскетболист тұрысында, оң және сол қырымен допсыз арнайы қозғалыстар; қадамдап тоқтау, белгі бойынша тоқтау. Допты оң қолмен, сол қолмен, бір орында кезектеп және қозғалыста алып жүру. Зейін, есте сақтау, реакция жылдамдығын дамытуға бағытталған ойындар. "Аттар", "Бағдарлар бойынша көкөністерді отырғызу және жинау", "Қырлардан секіру", "Қалпақпен жүреміз". Мини-футбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Допты иелену техникасы, допты қақпаға соғу техникасы. "Қозғалмалы нысана". Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Мини-футбол ойыны. Волейбол: ойыншылардың міндеттері мен ережелер; ойынның техникасы. Жарақаттанудың алдын алу. Орында және алға жылжығаннан соң торға ілінген допты екі қолмен жоғарыдан беру. "Ауадағы доп" ойыны. Волейбол оқу ойыны. Баскетбол: ойыннның негізгі ережелері. Айып соққысы. Бағыт пен жылдамдықты өзгерте отырып, кенеттен тоқтап жүгіру; секіріп, қадамдап, допты алып жүргеннен кейін секіріп тоқтау; бір орында алға, артқа бұрылу; допты алу және тартып алу; допты қозғалыста екі қолмен қағып алу; допты қозғалыста екі қолмен кеудеден беру, бір қолмен иықтан беру; допты жұпта және үштікте беру; доптың секіру биіктігін және жүгіру қарқынын өзгерте отырып допты алып жүру; қозғалыста және тоқтап допты қағып алғаннан кейін алып жүру. Тәсілдерді үйлестіру. Бағытты өзгерте отырып допты алып жүру. Оқу ойыны. Бадминтон: спорт түрімен таныстыру. Киім мен құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар. Бадминтон барысындағы ҚТ. Негізгі тұрыстар мен орын ауыстыру. Бадминтон ракеткасын ұстау. Ойын техникасының негіздері. Доп беру. Доп беру түрлері. Ракетканың ашық және жабық жағымен доп беру. Соққы (соққылардың жіктелуі) және доп беру. Жоғарыдан алысқа соққы беру. Жалғыз және жұптық ойын ережелері. Бадминтон ойыны. Үстел теннисі: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Теннис добын иелену техникасы. Теннис шаригін жұпта, төрттікте соғу техникасын үйрету. Жұпта, төрттікте жеңілдетілген ережелермен ойнау. Флорбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Қозғалыс техникасы, флорболда орналасу. Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Флорбол ойыны.

33. 8-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) сапқа тұру, саптың құрылымын өзгертіп қайта тұру. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Қатарға тұру, бір-бірден бағанаға тұру. Бір қатардан бағанаға, шеңберге тұру. Сап пәрмендерін орындау: "Сап түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!", "Тоқта!", "Алға бас!", "Алға жүгір!", "Қолды созған қалыпта бөліну!";

2) жеңіл атлетика. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Спорттық ойындардың элементтері бар қозғалмалы ойындардың ережелерін сақтау. Қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Жүріс, еркін жүгіру, аяқ ұшымен жүгіру. Қолдың әр түрлі қалпымен жүру. Мұғалімнің тапсырмасы бойынша жүру. Жоғары старттан жүгіру техникасы. Сап пәрмендерін орындау: "Сөре!", "Дайындал!", "Алға!". Орында тұрып және белгілер бойынша ала жылжып бір аяқтап, екі аяқтап секіруді жетілдіру. Орнынан ұзындыққа секіру. Техниканы жетілдіру;

3) фитнестің элементтері бар сауықтыру және түзету гимнастикасы. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Спорттық ойындардың элементтері бар қозғалмалы ойындардың ережелерін сақтау. Қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Дұрыс дене сымбатын қалыптастыруға бағытталған жаттығулар кешені (заттармен және заттарсыз). Дене бітімінің кемістіктерін түзету және алдын алуға бағытталған жаттығулар (тұрып, отырып, жатып арқа бұлшықеттерінің, іштің пресс бұлшықеттерінің күшін дамытуға арналған жаттығулар). тұрғанда және үстелде отырғанда бастың, иықтың, дененің дұрыс қалпын сақтау. Гимнастикалық қабырғада дене сымбатын қалыптастыруға арналған жаттығулар (аяқ-қолдардың әртүрлі жаттығулары, отырып тұру, гимнастикалық қабырғада арқамен және желкемен сүйеніп жылжу) орындау. Жалпақ табандылықтың алдын алу: табанның сыртқы жанымен қозғалу, табанның бұлшықеттерін нығайтуға және дамытуға арналған жаттығулар. Жалпы және ұсақ моториканы дамытуға арналған заттармен жаттығулар (затты бір қолдан екінші қолға салу, затпен және затсыз қолды, білекті айналдыру, гимнастикалық обручпен, гимнастикалық таяқпен, үлкен және кіші доптармен жұмыс). Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Мұғалімнің көмегімен және қолға сүйене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50-60 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттығулар. Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар. Көру қабілетін сақтауға арналған жаттығулар;

4) ұлттық және зияткерлік ойындар. Қозғалыс қабілеттерін түзету мен жақсартуға арналған дене жаттығуларын қолданудағы техника, тактика және композициялық идеялар, "Асық ату", "Бес тас" ұлттық қозғалмалы ойындар. Алдында үйренген ойындар сайысының техникалары мен ережелерін меңгеруді жетілдіру. Киіз үйді жасау үшін қозалыс әрекеттерін қолдану. дене дайындығының жеке сабақтар жоспарын жасау (үлгі бойынша), сабақтың негізгі бөлімдерін белгілеу, олардың бағыты мен мазмұнын анықтау. Дене дайындығының жеке көрсеткіштерін өзі бақылауы (дене қасиеттерін өзіндік тестілеу);

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы тебу: кезектескен екі қадамдық жүріс; бір уақыттағы бір қадамды жүріс; бір әдістен екінші әдіске көшу арқылы жүрістерді кезектестіріп қозғалу (қадамсыз қозғалу, қадам арқылы, екі қадам арқылы қозғалу, тікелей көшу, таяқпен серпілу ақылы қолдану); шаңғыда үлкен емес кедергілерді аттап өту. Жоғарыға көтерілу, түсу, бұрылыстар, тежелу: аттап бұрылу; сатылап көтерілу; шырша тәріздес көтерілу; жартылай шаршы тәріздес көтерілу; негізгі және төменгі тұрыста тегіс жермен және қыр мен сайлардан, трамплиндерден өтіп төменге түсу; соқамен тежеу; тіреуішпен тежеу; қырымен сырғанап тежелу; тіреуішпен бұрылу. Конькимен жүру, 3 км-ге дейін қашықтықты жүріп өту. Кросстық дайындық. Кросстық қашықтықта қозғалу техникасын меңгеру; кедергілерден өту техникасын меңгеру; төзімділікті дамыту; дене қасиеттерін дамыту үшін жүгіру жаттығулары, дене жүктемелерінің жеке тәртібі;

6) түзету қозғалмалы және спорттық ойындар. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Спорттық ойындардың элементтері бар қозғалмалы ойындардың ережелерін сақтау. Қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. күштің дәлдігі мен бөлінуін, кеңістікте бағдарлауды дамытуға арналған әр түрлі қозғалыс түрлері бар және түрлі қарқынды ойындар. Әр түрлі бұлшықет топтарына әсер ететін ойындар. Баскетбол ойынының қарапайым қозғалыстары: допты қозғалыста екі қолмен қағып алу; допты қозғалыста екі қолмен кеудеден беру, бір қолмен иықтан лақтырып сақинаға лақтыру. Волейболдық допты астынан екі қолмен қабырғаға соғу. Зейін, есте сақтау, ойлау, өзін-өзі бақылауды дамытуға бағытталған ойындар. "Біз көңілді балалар", "Батпақта жүрген ләйлек" ойындары. Мини-футбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Допты иелену техникасы, допты қақпаға соғу техникасы. "Қозғалмалы нысана". Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Мини-футбол ойыны. Волейбол: ойыншылардың міндеттері мен ережелер; ойынның техникасы. Ойын ережесін бұзған үшін жазалау. Орын ауытырғаннан кейін жұпта астынан және жоғарыдан допты алу және беру. Секіріп жоғарыдан тура беру. Тор арқылы тура шабуылдаушы соққы (таныстыру). Блок (таныстыру). Бір орында және қадамдап секіру, тордың жанында секіру (сабақта серияда 5-10 секіруден 3-5 серия). Көп рет секіру. Нығыздалған доппен жаттығулар. Баскетбол: допты дұрыс алып жүру, сақинаа салу. Бағыт пен жылдамдықты өзгерте отырып, кенеттен тоқтап жүгіру; секіріп, қадамдап, допты алып жүргеннен кейін секіріп тоқтау; бір орында алға, артқа бұрылу; допты алу және тартып алу; допты қозғалыста екі қолмен қағып алу; допты қозғалыста екі қолмен кеудеден беру, бір қолмен иықтан беру; допты жұпта және үштікте беру; доптың секіру биіктігін және жүгіру қарқынын өзгерте отырып допты алып жүру; қозғалыста және тоқтап допты қағып алғаннан кейін алып жүру. Тәсілдерді үйлестіру. Бағытты өзгерте отырып допты алып жүру. Оқу ойыны. Бадминтон: спорт түрімен таныстыру. Киім мен құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар. Бадминтон барысындағы ҚТ. Негізгі тұрыстар мен орын ауыстыру. Бадминтон ракеткасын ұстау. Ойын техникасының негіздері. Доп беру. Доп беру түрлері. Ракетканың ашық және жабық жағымен доп беру. Соққы (соққылардың жіктелуі) және доп беру. Жоғарыдан алысқа соққы беру. Жалғыз және жұптық ойын ережелері. Бадминтон ойыны. Үстел теннисі: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Теннис добын иелену техникасы. Теннис шаригін жұпта, төрттікте соғу техникасын үйрету. Жұпта, төрттікте жеңілдетілген ережелермен ойнау. Флорбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Қозғалыс техникасы, флорболда орналасу. Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Флорбол ойыны.

34. 9-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) сапқа тұру, саптың құрылымын өзгертіп қайта тұру. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Күн тәртібінде қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Үй жағдайында дене жаттығуларын өздігінен жасау. Қатарға тұру, бір-бірден бағанаға тұру, желкеге теңелу. Бір қатардан қолдарынан ұстап шеңберге тұру. Сап пәрмендерін орындау: "Сап түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!", "Тоқта!", "Алға бас!", "Алға жүгір!", "Қолды созған қалыпта бөліну!", бағдар бойынша, көрсету, мұғалімнің нұсқауы бойынша орында тұрып бұрылыстарды орындау;

2) жеңіл атлетика. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Жүру, еркін жүгіру, аяқ ұшымен жүгіру. Бірізді жолмен, бағдарлар бойынша қолды әр түрлі қалыпта ұстап жүру. Қашықтық пен орындау қарқынын сақтай отырып (мұғалімнің шапалақтау дауысымен) бір сызықпен жүру, бағанада бір-бірден жүру, қолдарын ұстап жұппен жүру, ирелеңдеген жолмен жүру. Орында тұрып және белгілер бойынша алға жылжып бір аяқтап, екі аяқтап секіру, 90 және 180 градусқа бұрыла отырып екі аяқтап секіру. Теннистік допы орыннан нысанаға, қозғалмалы нысанаға және алысқа лақтыру.Қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Жүріс, еркін жүгіру, аяқ ұшымен жүгіру. Қолдың әр түрлі қалпымен жүру. Мұғалімнің тапсырмасы бойынша жүру. Жоғары старттан жүгіру техникасы. Сап пәрмендерін орындау: "Сөре!", "Дайындал!", "Алға!". Орында тұрып және белгілер бойынша ала жылжып бір аяқтап, екі аяқтап секіруді жетілдіру. Орнынан ұзындыққа секіру. Допты нысанаға және алысқа лақтыру техникасын жетілдіру;

3) фитнестің элементтері бар сауықтыру және түзету гимнастикасы. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Күн тәртібіндегі қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Үй жағдайында дене жаттығуларын өздігінен жасау. Тынысты түзетуге арналған жаттығулар (мұрынмен тыныс алып, ауызбен шығару, тыныс алғанда кеуде қуысын кеңейту, тыныс шығарғанда кеудені кішірейту). Жүру және жүгіру кезіндегі дұрыс тыныс алуды жаттықтыру. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және әртүрлі құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар: қолдың әр түрлі қалпында түзу, оң, сол қырымен сызық бойымен, гимнастикалық орындықта жүру. Еденде бір аяқпен гимнастикалық қабырғаны ұстай отырып және оны ұстамай тепе-теңдікті дамытуға арналған жаттығулар, гимнастикалық орындықта көмек арқылы бір аяқта тепе-теңдікті сақтау. Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Қолға сүйене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50-60 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттығулар (тұрып, отырып, жатып арқа бұлшықеттерінің, іштің пресс бұлшықеттерінің күшін дамытуға арналған жаттығулар). Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;

4) ұлттық және зияткерлік ойындар. Қозғалыс қабілеттерін түзету мен жақсартуға арналған дене жаттығуларын қолданудағы техника, тактика және композициялық идеялар. Тұлғаны дене және рухани жетілдірудегі ұлттық ойындардың рөлі. Күштілік пен төзімділікке өзін өзі тестілеу. "Білек сынасу", "Көтермек", "Кындык-сандық", "Асық", "Күміс алу" және алдында өткен ұлттық ойындар. Дене дайындығының жеке көрсеткіштерін өзі бақылауы (дене қасиеттерін өзіндік тестілеу);

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы дайындығы. Үйренген техникаларды бекітуге бағытталған арнайы жаттығулар. Шаңғы жарысы техникасының элементтері, қашықтықта күшін бөлу (мүмкіндігінше), топ бастау, озып өту, мәреге жету. Кросстық дайындық. Үйренген техникаларды бекітуге бағытталған арнайы жаттығулар. Кросстық жарыс техникасының элементтері, қашықтықта күшін бөлу (мүмкіндігінше), топ бастау, озып өту, мәреге жету;

6) түзету қозғалмалы және спорттық ойындар. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Күн тәртібіндегі қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Үй жағдайында дене жаттығуларын өздігінен жасау. Әр түрлі бұлшықет топтарына әсер ететін әр түрлі қозғалыс түрлері бар және түрлі қарқынды(жүгіріп өту, лақтыру, секіру, мұалім белгісімен тоқтауы бар ойындар), үстел теннисінің элементтері бар (шарикті ракеткамен ұрып жаттықтыру) ойындар. Баскетболист тұрысында, оң және сол қырымен допсыз арнайы қозғалыстар эстафетасы. Допты оң қолмен, сол қолмен, бір орында кезектеп және қозғалыста алып жүретін эстафеталар. Баскетбол ойынының қарапайым қозғалыстары: допты қозғалыста екі қолмен қағып алу; допты қозғалыста екі қолмен кеудеден беру, бір қолмен иықтан лақтырып сақинаға лақтыру. Волейболдық допты астынан екі қолмен қабырғаға соғу. "Біз көңілді балалар", "Батпақта жүрген ләйлек", "Шеңберден шығару", "Қуыспақ" ойындары. Заттарды отырып,тұрып, қозғалыста беру эстафеталары. Мини-футбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Допты иелену техникасы, допты қақпаға соғу техникасы. "Қозғалмалы нысана". Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Мини-футбол ойыны. Волейбол: білім алушының еңбек етуге дайындығына волейболдың әсері. Тордың төменгі жағынан допты қабылдау; бір орында және қозғалыста допты тор арқылы астынан екі қолмен соғу; жоғарғы тікелей беру. Блок жасау. Тор арқылы тура шабуылдаушы соққы. Бір орында және қадамдап секіру, тордың жанында секіру (сабақта серияда 5-10 секіруден 3-5 серия). Баскетбол: ойын тактикасы уралы түсінік; практикалық әділқазылық. Допсыз және допты аланнан кейін қозғалыстағы бұрылыстар. жұпта, үштікте ойыншылардың қозғалу кезінде допты екі және бір қолмен қағып алу және ары қарай беру Бағытты өзгерте отырып допты алып жүру. Әр түрлі орыннан допты себетке салу. Оқу ойыны. Бадминтон: спорт түрімен таныстыру. Киім мен құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар. Бадминтон барысындағы ҚТ. Негізгі тұрыстар мен орын ауыстыру. Бадминтон ракеткасын ұстау. Ойын техникасының негіздері. Доп беру. Доп беру түрлері. Ракетканың ашық және жабық жағымен доп беру. Соққы (соққылардың жіктелуі) және доп беру. Жоғарыдан алысқа соққы беру. Жалғыз және жұптық ойын ережелері. Бадминтон ойыны. Үстел теннисі: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Теннис добын иелену техникасы. Теннис шаригін жұпта, төрттікте соғу техникасын үйрету. Флорбол: спорттық ойындар сабақтарындағы ҚТ бойынша нұсқаулық. Қозғалыс техникасы, флорболда орналасу. Қозғалыс бағыты мен жылдамдығын өзгерте отырып допты алып жүру. Допты жұпта, үштікте беру, соғу. Допты алғаннан кейін қақпаға соғу. Допты қақпаға соғу. Флорбол ойыны.

35. 10-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:

2) жеңіл атлетика. Дене жаттығуларының әлсіз бұлшықеттерінің функционалдық жағдайына әсері, компенсациялық қозғалыстардың пайда болуы, жылдамдық пен ептілікті дамыту. Жүгіру жаттығулары: ұзын, орташа және қысқа қашықтыққа жүгіру (қозғалыстық мүмкіндіктеріне байланысты); жоғарғы старт; төменгі старт; жоғарғы старттан жылдамдау; спринтерлік жүгіру; белгілі қашықтыққа бірқалыпты жүгіру (қашықтық ұзындығы мұғалім немесе білім алушы реттейді); эстафеталық жүгіру; кедергілерді өту арқылы жүгіру. Секіру жаттығулары: жүгіріп келіп ұзындыққа секіру, жүгіріп келіп "аяғын бүгу" әдісімен ұзындыққа секіру; жүгіріп келіп "аттау" әдісімен биіктікке секіру; жүгіріп "еңкею" әдісімен ұзындыққа секіру. Кіші допты лақтыру жаттығулары: орыннан кіші допты тік қозғалмайтын нысанаға лақтыру; кіші допты қозғалыстағы (сырғанатылған) нысанаға лақтыру; кіші допты қозғалыстағы (ұшырылған) нысанаға лақтыру; кіші допты қозғалыстағы нысанаға лақтыру; кіші допты жүгіріп (үш қадаммен) алысқа лақтыру. Гранаталарды арқадан, иық арқылы, орыннан, қадамдап, тізеден әдістерімен алысқа және 10 метрлік дәліз бойынша лақтыру. Ядро, тас, нығыздалған допты (5 кг дейін) орыннан бір қолмен, екі қолмен лақтыру;

3) фитнестің элементтері бар сауықтыру және түзету гимнастикасы. Гимнастика сабақтарындағы ҚТ. Білім алушылардың денсаулығы мен дамытуға арналған дене жаттығуларының әсері туралы негізгі мәліметтер. Күн тәртібі мен дұрыс тамақтану тәртібі. Фитнестің түрлерімен таныстыру (жеке таңдау). Ағзаның жағдайына жағымды әсер ететін жаттығулар кешені. Циклдік жаттығулар, секіру, би жаттыулары. Бейімделген дене шынықтыру сабағындағы тәртіп ережелері және ҚТ. Күн тәртібіндегі қозғалыс белсенділігін арттыру түрлері. Үй жағдайында дене жаттығуларын өздігінен жасау. Тынысты түзетуге арналған жаттығулар (мұрынмен тыныс алып, ауызбен шығару, тыныс алғанда кеуде қуысын кеңейту, тыныс шығарғанда кеудені кішірейту). Жүру және жүгіру кезіндегі дұрыс тыныс алуды жаттықтыру. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және әртүрлі құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар: қолдың әр түрлі қалпында түзу, оң, сол қырымен сызық бойымен, гимнастикалық орындықта жүру. Еденде бір аяқпен гимнастикалық қабырғаны ұстай отырып және оны ұстамай тепе-теңдікті дамытуға арналған жаттығулар, гимнастикалық орындықта көмек арқылы бір аяқта тепе-теңдікті сақтау. Өрмелеу, асып түсу: гимнастикалық қабырғамен жоғары өрмелеу және төмен түсу. Қолға сүйене отырып кедергінің астынан және үстінен өту. Қолдарға сүйене отырып гимнастакалық орындықтан өрмелеп өту, 50-60 см биіктікке тартылған баудың астынан өту, гимнастикалық обручтан өту. Дене сымбатын қалыптастыруға және түзетуге арналған жаттығулар (тұрып, отырып, жатып арқа бұлшықеттерінің, іштің пресс бұлшықеттерінің күшін дамытуға арналған жаттығулар). Жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;

4) Қазақстанның ұлттық ойындары. Қозғалыс қабілеттерін түзету мен жақсартуға арналған дене жаттығуларын қолданудағы техника, тактика және композициялық идеялар, "Асық ату", "Бес тас" ұлттық қозғалмалы ойындар. Алдында үйренген ойындар сайысының техникалары мен ережелерін меңгеруді жетілдіру. Киіз үйді жасау үшін қозалыс әрекеттерін қолдану. дене дайындығының жеке сабақтар жоспарын жасау (үлгі бойынша), сабақтың негізгі бөлімдерін белгілеу, олардың бағыты мен мазмұнын анықтау. Дене дайындығының жеке көрсеткіштерін өзі бақылауы (дене қасиеттерін өзіндік тестілеу);

5) шаңғы/кросс/коньки дайындығы. Шаңғы тебу: кезектескен екі қадамдық жүріс; бір уақыттағы бір қадамды жүріс; бір әдістен екінші әдіске көшу арқылы жүрістерді кезектестіріп қозғалу (қадамсыз қозғалу, қадам арқылы, екі қадам арқылы қозғалу, тікелей көшу, таяқпен серпілу ақылы қолдану); шаңғыда үлкен емес кедергілерді аттап өту. Жоғарыға көтерілу, түсу, бұрылыстар, тежелу: аттап бұрылу; сатылап көтерілу; шырша тәріздес көтерілу; жартылай шаршы тәріздес көтерілу; негізгі және төменгі тұрыста тегіс жермен және қыр мен сайлардан, трамплиндерден өтіп төменге түсу; соқамен тежеу; тіреуішпен тежеу; қырымен сырғанап тежелу; тіреуішпен бұрылу. Конькимен жүру, 3 км-ге дейін қашықтықты жүріп өту. Кросстық дайындық. Техника мен арнайы дене дайындығын бекітуге арналған жаттығулар, кедергіге және кедергіден секіру, жерге дәл түсу және тепе-теңдікті сақтау, қадамдап, жүгіріп көтерілу және түсу (мүмкіндігінше), кросстық жүгіру;

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

38. Оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы үшін кодтар қойылған. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім мен бөлімше, төртінші сан оқу мақсаттарының тізімін көрсетеді. Мысалы, 6.1.2.1: "6"-сынып, "1.2" - бөлім, бөлімше; "1" - оқу мақсаттарының тізімдемесі.

39. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Қозғалыс қызметтері" бөлімі:

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Негізгі қозғалыстарды дамыту, негізгі циклдік қозғалыс дағдыларын сенімді игеру	5.1.1.1 негізгі қозғалыстық әрекеттер туралы түсінікке ие болу 5.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша маманданудақозғалыс әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру 5.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу	6.1.1.1 негізгі қозғалыстық дағдылар мен икемдерді орындау 6.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындау 6.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу	7.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту 7.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу 7.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу	8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезінде қозғалыс дағдыларын жақсарту 8.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу 8.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу	9.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезінде негізгі қозғалыс дағдыларын көрсету және түсіндіре алу 9.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түрінің қозғалыстық әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру, оларды қол бос кезде және заманауи қызметтердің жағдайында орындау 9.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтады көрсете алу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу	10.1.1.1 түрлі дене жаттығуларын орындауда негізгі қозғалыс дағдылары мен ептілікті көрсету 10.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түріндегі қозғалыстарды талдау, оларды уақыттағы жағдаяттарда, қол бос кезенінде орындау білу 10.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу бойынша дербес сабақтарды талдау
1.2 Дене жүктемесінің әрқилы түрлерін реттестіру; қозғалыстық қабілеттерді жақсарту үшін қиындықтар мен тәуекелдерді түсіне білу	5.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 5.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау 5.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындау	6.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 6.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау 6.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындай алу	7.1.2.1 қарапайым дене жаттығуларын орындау кезіндегі қиындықтардың алдын-алу икемдерін бекіту 7.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін дене жаттығуларын дербес орындау 7.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау	8.1.2.1. қозғалыс белсенділігін үйретудің әртүрлі деңгейлеріндегі қиындықтардың алдын-алу ептілігі және дағдыларды жетілдіру 8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жекелей қозғалыс тәртібін жасау 8.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау дербес және нұсқаулықпен	9.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін білу 9.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру 9.1.2.3 өзінің қозғалыс тәртібін қоса отырып бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау	10.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін талдау 10.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру 10.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау, оларды өз қозғалыс режиміне қосу
1.3 Уақыт, кеңістік, салмақты түсіндіріп, көрсете отырып, жаттығуларды ретімен дұрыс және тиімді орындау;	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындау 5.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыру 5.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену 5.1.3.4 арқанмен өрмелеуді үйрену 5.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу 5.1.3.6 спорттық ойындардың бірін үйренудің ережелері, техникалқ тәсілдерін үйрету 5.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау	6.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу 6.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыра алу 6.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіру тәсілдерінің біреуін орындай алу 6.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу 6.1.3.5 мұғалімнің көмегімен жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу 6.1.3.6 зерттелген техникалық тәсілдерді пайдалана отырып, спорттық ойындардың бірін үйрену 6.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау	7.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындауды жетілдіру 7.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыра алуды жетілдіру 7.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін игеру және орындау 7.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу 7.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды дұрыс жүзеге асыру 7.1.3.6 ереже бойынша спорттық ойындардың бірін үйрену 7.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькмен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау	8.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды өздігінен орындай алу 8.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыруды өздігінен жасай алу 8.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену және игеру 8.1.3.4 арқанмен өрмелеуді жүзеге асыру 8.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу 8.1.3.6 ережелер бойынша спорттық ойындардың бірінің техникалық тәсілдерін, комбинациясын орындай алу; 8.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту.	9.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу 9.1.3.2 допты алысқа лақтыру және көздей алуды жүзеге асыру 9.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін өздігінен игеру және жасай алу 9.1.3.4 арқанмен өрмелеу туралы түсінікке ие болу және оны өздігінен орындай алу 9.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу 9.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинация мен реттілікті қолдануды негіздеу, спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 9.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту.	10.1.3.1 снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындау 10.1.3.2 допты алысқа және дәлдеп лақтыра алу 10.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіре алу және өздігінен секіруді орындау 10.1.3.4 арқанмен өрмелеуді еркін орындау 10.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілерден өту және талдау 10.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинацияларды және реттілікті көрсету. Спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 10.1.3.7 в аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүрісті (бастапқы нұсқасын) орындау. Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылысты жасау. 3 км. қашықтықты жүріп өту.

2) "Қозғалыс дағдылары арқылы ойлауды дамыту" бөлімі:

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-класс
2.1 Кеңістіктік-уақыттық бағытты дамыту	5.2.1.1 негізгі жетекші қозғалыстардың техникасын үйрену, оларды тұрақты орындау; негізгі дене қозғалыстарын білу 5.2.1.2 заттармен және заттарсыз орындалатын негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру 5.2.1.3 қозғалыс жаттығуларын ерекшеліктерін түсіну, және оны икемдерді жетілдіруге, жақсартуға	6.2.1.1 негізгі дене қозғалыстарын білу, және олар қарапайым дене жаттығуларымен өзара байланысты болып келуі, оларды орындау барысында артық күш түсірулер болмауы тиіс 6.2.1.2 ауру ерекшеліктерін есепке ала отырып дене жаттығуларының әрүрлі түрлерін орындауда кеңістік, салмақ және жатықтық туралы түсініктерге ие болу 6.2.1.3 қозғалыс дағдылары бойынша өзінің икемдері мен кешіліктерін сипаттап бере алу	2.2.1.1 негізгі қозғалыс дағдыларын түсіну және жақсарту, оларды бір-бірімен өзара дербес түрде байаныстыра білу, қажетсіз қозғалыстардың пайда болуының алдын-алу және оларды алып тастау 7.2.1.2 белгілі бір мақсатты көздеуде, ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастыру кезіндегі уақыт, кеңістік, жатықтығы түсініктеріне ие болу 7.2.1.3 қозғалыс дағдылары бойынша икемдер кешіліктерді түсіну және түсіндіре алу	8.2.1.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізетін дене дамуы қарастырылған әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыстарды білу, орындау, өзара байланыстыру, түсіндіре алу 8.2.1.2 қозғалыстарды орындау кезіндегі уақыт, кеңістік, серпімділік түсініктерін көрсетететін дағдылар мен жетілдірулерді дамыту 8.2.1.3 икемдер мен кемшіліктерді анықтай отырып, өзінің және өзгелердің жаттығуларды орындау сапасын талқылай алу	9.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау сапасын арттыруды көрсете білу және түсіну 9.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу 9.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талқылау	10.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау спаасын арттыруды көрсете білу және талдау 10.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу және соны көрсете білу 10.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талдау
2.2 Ұжымдаса білу сезімін дамыту және дене қызметтерін орындау барысындағы топтық және жекелей тапсырмаларды орындау барысында шынайы жарыса білу	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ойындар ұйымдастыру 5.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 5.2.2.3 ойын барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек 5.2.2.4 әртүрлі контекстер мен қозғалыстарға негізделген рөлдерді анықтау	6.2.2.1 ойын кезінде алдымен жаттығуларды мұғалімнің нұсқаулығымен орындау, жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу 6.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 6.2.2.3 ойын және спорттық жарыстарда барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек 6.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу	7.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу 7.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 7.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 7.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу	8.2.2.1 топпен бірге ойнау, жарысудың және төрешілік етудің ережелерін білу; 8.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 8.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 8.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын көрсету және салыстыру	9.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін өзара салыстыру және көрсету 9.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 9.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен бейімдеулерді талқылау және көрсету 9.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді бағалау және оларға бейімделу	10.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін талдау 10.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға өз қатынасын және олардың өзара қатынастарын талдау 10.2.2.3 адал ойынды, паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлықты білдіру 10.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді талдау және бейімдеу

3) "Денсаулық және салауатты өмір салты" бөлімі:

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-класс
3.1 Денсаулық туралы түсінік және білім. Организмдегі физикалық өзгерістерді бақылай ауға үйрету	5.3.1.1 дербес сабақтарға қажетті дене қызметтері мен салауатты өмір салтының маңыздылығы туралы алдын ала ақпараттар алу	6.3.1.1 дене қызметтерінің маңыздылығын түсіну, денсаулық, дене ауытқушылықтарын түзеу және қалпына келтіретін жүйелі жаттығулар туралы жалпы түсініктерге ие болу	7.3.1.1 дене жаттығулардың сауықтырушы пайдасы туралы сипаттау және талқылау; оларды әлсіреген қызметтерді қалпына клтіру үшін қолану	8.3.1.1 денсаулықты нығайту, ықпал ететін дене жаттығуларының пайдасын білу және түсіну	9.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын білу және талдау	10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау
	5.3.1.2 жатқан, тұрған, отырған күйдегі аралас тыныс алу, қабырғалық, диафрагмалды жаттығуларды орындау (ұқсатуға тырысу)	6.3.1.2 тыныс алу жаттығулары кезінде қозғалыстарды біріктіру және негізгі ережелерді орындау	7.3.1.2 тыныс алуды әртүрлі қозғалыстармен үйлестіру	8.3.1.2 кеуде клеткаларын қозғалтумен күш сала тыныс алуды жүзеге асыру	9.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын игеру: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде	10.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын көрсетие білу: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде
	5.3.1.3 әртүрлі дене жаттығуарын орындағаннан кейін организмдегі дене өзгерістерін бақылау бойынша әртүрлі жұмыстар жүргізілді	6.3.1.3 дене жаттығуларын орындау кезінде организмдегі өзгерістерді анықтау, дене қысымын өлшей алу, жүректің жиырылу жиілігін санау	7.3.1.3 қозғалыс кемістіктерін түзету және алдын-алуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін қалай бақылауға алу керектігін білу (дамымай қалу, қозғалыс қызметтерінің әлсіреу және күшін жоюы)	8.3.1.3 дене жаттыуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіре алу	9.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдану	10.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана білуді көрсете алу
	5.3.1.4 жаттығуларды орындау барысында жеке шекетеулер мен мүмкіндіктер туралы балама түсініктерді дамыту	6.3.1.4 жаттығулар қатарын орындау барынысындағы қиындықтар мен тәуекелдер	7.3.1.4 денсаулықты ныйғайтушы жаттығуларды орындау кезінде оларды сезінудің негізгі жолдарын анықтай отырып, тәуекелдер мен қиындықтарды түсіну	8.3.1.4 дене жаттығуларын нығайтушы дене жаттығуларын орындау кезінде оларды сезіне отырып, қиындықтар мен тәуекелдерді реттестіру, түсіну, көрсете алу	9.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды таңдау және қолдану	10.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды қолдана білу және талдау
3.2 Әртүрлі қызметтік бағыттағы дене жаттығулары сабақтарын өздігінен ұйымдастыру тәсілдері	5.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі өзіндік әлеуметтік қолданбалы тәсілдерді ұйымдастыра алуды қалыптастыру	6.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу	7.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу кезіндегі қиындықтарды түсіну	8.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды түсіну және қиындықтарды көрсете алу	9.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы икемдерді іріктеу және қолдана алу	10.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысында өз икемдерді талдау
	5.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және мен дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі денені алын-ала дайындаудың негізгі комонеттерін білу және түсіну	6.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және оларды орындау және денені алдын-ала дайындаудың негізгі компоненттерінің организмге ықпалын түсіндіре алу	7.3.2.2 дене жаттығуларының алдында денені алдын-ала дайындауды жүргізу және организмді қалыпқа келтірудің техникасының компоненттерін көрсету	8.3.2.2 денені алдын-ала дайындау, оны қалыпқа келтіру және олардың маңыздылығын түсіне отырып кешендерді құру және көрсете білу	9.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындау, оларды түсіндіре алу, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау	10.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындай алуды көрсету, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау
3.3 Жеке бас тазалығының ережелері, жарақаттанудың алдын-алу және дене жаттығулары сабақтарында алғашқы медициналық көмек көрсете алу	5.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында қауіпсіздік туралы түсінікке ие болу	6.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелерін ұстану	7.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу	8.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу	9.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу	10.3.3.1 жарақаттанудың алдын-алу үшін дене жаттығуларымен айналысу барысында өз әрекетін талдау
	5.3.3.2 жазатайым жағдайларда жарақаттану барысында алғашқы көмек көрсетет алу туралы түсінікке ие болу	6.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу	7.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу	8.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу	9.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу	10.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете білу және талдау жасау
3.4 Мектеп ішінде және мектептен тыс дене әрекеттері қызметіне қатысу және мүмкіндіктерді анықтау және ұсыну	5.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерге ие болу	6.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерді кеңейту	7.3.4.1 күн тәртібіне жоспарлау және оған жаттығуды қосу	8.3.4.1 күн тәртібіне таңғы жаттығуды және өзге қозғалыстық іс-шараларды қосуды ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу	9.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін жоспарлау және оны ұстану	10.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін ұстану және соны талдау
	5.3.4.2 таза ауда серуендеудің маңыздылығы туралы түсінікке ие болу	6.3.4.2 денені шынықтыру сабақтары, дене мәдениетіне бөлінетін уақыт, таңғы жаттығулардың маңыздылығу туралы түсініктерге ие болу	7.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау	8.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау	9.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу	10.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша тұрақты икемдер мен дағдыларды көрсете алу

40. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

41. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-10
сыныптары үшін "Бейімделген
дене шынықтыру" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары

1) 5-сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Жүгіру, секіру және лактыру дағдыларын дамыту	ҚТ. Қысқа дистанцияға жүгіру	5.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында қауіпсіздік туралы түсінікке ие болу 5.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 5.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындау. 5.2.1.1 негізгі жетекші қозғалыстардың техникасын үйрену, оларды тұрақты орындау; негізгі дене қозғалыстарын білу
	Ұзындыққа және биіктікке секірудің негіздері	5.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау 5.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену 5.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу 5.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерге ие болу
	Лактырудың түрлі типтерін жасау экперименттері	5.3.3.2 жазатайым жағдайларда жарақаттану барысында алғашқы көмек көрсете алу туралы түсінікке ие болу 5.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыру 5.3.4.2 таза ауда серуендеудің маңыздылығы туралы түсінікке ие болу
	Жеңіл атлетика элементтерімен эстафета	5.3.1.2 жатқан, тұрған, отырған күйдегі аралас тыныс алу, қабырғалық, диафрагмалды жаттығуларды орындау (ұқсатуға тырысу)
Спорт ойындардың нұсқалары	Доппен және спорттық ойындардың элементтерімен ойындар	5.1.1.1 негізгі қозғалыстық әрекеттер туралы түсінікке ие болу 5.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру
	Спорттық сипаты бар ойындар	5.1.3.6 спорттық ойындардың бірін үйренудің ережелері, техникалқ тәсілдерін үйрету 5.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ойындар ұйымдастыру
	Техниканың қарапайым элементтері бар тапсырмалар	5.3.1.2 жатқан, тұрған, отырған күйдегі аралас тыныс алу, қабырғалық, диафрагмалды жаттығуларды орындау (ұқсатуға тырысу) 5.2.1.2 заттармен және заттарсыз орындалатын негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру
	Командамен жұмыс жасау негіздері	5.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау 5.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену
	Кеңістіктік түсініктерін тәрбиелеу жаттығулары	5.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау
2-тоқсан
Гимнастиканың негізгі элементтері	ҚТ Қарапайым гимнастикалық снарядта жасалатын қозғалыстар	5.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында қауіпсіздік туралы түсінікке ие болу 5.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындау
	Қарапайы және білім алушыларға қол жетімді акробатика элеметтері	5.2.1.1 негізгі жетекші қозғалыстардың техникасын үйрену, оларды тұрақты орындау; негізгі дене қозғалыстарын білу 5.2.1.2 заттармен және заттарсыз орындалатын негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру
	Гимнастика снарядтарында жаттығулар	5.1.1.1 негізгі қозғалыстық әрекеттер туралы түсінікке ие болу
	Гимнастика снарядтарында жаттығулар	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындау 5.1.3.4 арқанмен өрмелеуді үйрену
	Гимнастиқалық құрал-саймандарын қолдану тапсырмалары	5.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында қауіпсіздік туралы түсінікке ие болу 5.1.3.4 арқанмен өрмелеуді үйрену
Қазақ ұлттық қозғалыс ойындар және спорттық ойындар негіздері	Ойын құралдары арқылы қазақ халқының салт-дәстүрлерімен танысу	5.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыру 5.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және мен дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі денені алын-ала дайындаудың негізгі комонеттерін білу және түсіну 5.3.1.1 дербес сабақтарға қажетті дене қызметтері мен салауатты өмір салтының маңыздылығы туралы алдын ала ақпараттар алу 5.1.3.6 спорттық ойындардың бірін үйренудің ережелері, техникалқ тәсілдерін үйрету 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ойындар ұйымдастыру
	Қозғалыс және спорттық ойндар арқылы еліктіргендік
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың негіздері (Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың сабақтары бірін-бірі алмастырады, жергілікті климат жағдайларына сәйкес)	ҚТ. Денені ширату және қалыпқа қайта келтіру техникаларын шолу	5.3.1.1 дербес сабақтарға қажетті дене қызметтері мен салауатты өмір салтының маңыздылығы туралы алдын ала ақпараттар алу 5.3.3.2 жазатайым жағдайларда жарақаттану барысында алғашқы көмек көрсетет алу туралы түсінікке ие болу
	Жүру техниканың қадамдық элементтерін үйрену	5.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 5.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
	Дистанцияларды өтудің негіздері	5.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау
Ойындар арқылы қозғалыс әрекеттерін меңгеру	Басқалармен бірлесіп жұмыс жасау	5.3.1.4 жаттығуларды орындау барысында жеке шекетеулер мен мүмкіндіктер туралы балама түсініктерді дамыту 5.3.4.2 таза ауда серуендеудің маңыздылығы туралы түсінікке ие болу
	Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	5.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі өзіндік әлеуметтік қолданбалы тәсілдерді ұйымдастыра алуды қалыптастыру 5.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерге ие болу
	Қозғалыс қасиеттерді спорттық ойындар арқылы дамыту	5.2.1.3 қозғалыс жаттығуларын ерекшеліктерін түсіну, және оны икемдерді жетілдіруге, жақсартуға 5.2.2.4 әртүрлі контекстер мен қозғалыстарға негізделген рөлдерді анықтау
	Ойын арқылы қиялды дамыту	5.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру 5.3.1.4 жаттығуларды орындау барысында жеке шекетеулер мен мүмкіндіктер туралы балама түсініктерді дамыту
	Ережелері жеңілдетілген спорттық ойындар	5.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және мен дене жаттығуларына дайындық шеңберіндегі денені алын-ала дайындаудың негізгі комонеттерін білу және түсіну
4-тоқсан
Әрекеттесу ойындары	ҚТ Ойын арқылы шығармашылық қабілеттіліктер	5.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындау. 5.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
	Ойыдар үшін шығармашылық идеялар	5.2.2.4 әртүрлі контекстер мен қозғалыстарға негізделген рөлдерді анықтау
	Түрлендірілген ойындар (доппен)	5.2.1.2 заттармен және заттарсыз орындалатын негізгі дене жаттығуларын орындау кезіндегі кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру
	Ойындағы командалық әрекеттер	5.2.2.3 ойын барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек
Денсаулық туралы білім және тәжірибе арқылы дағдылану	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	5.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу
	Ойын қозғалыстар қатары арқылы денсаулықтың компоненттері	5.2.1.3 қозғалыс жаттығуларын ерекшеліктерін түсіну, және оны икемдерді жетілдіруге, жақсартуға 5.3.1.1 дербес сабақтарға қажетті дене қызметтері мен салауатты өмір салтының маңыздылығы туралы алдын ала ақпараттар алу
	Жылдамдылық, күш және ептілік	5.3.1.3 әртүрлі дене жаттығуарын орындағаннан кейін организмдегі дене өзгерістерін бақылау бойынша әртүрлі жұмыстар жүргізілді 5.3.4.2 таза ауда серуендеудің маңыздылығы туралы түсінікке ие болу
	Денсаулықты нығайту ойындары мен эстафеталар	5.2.2.3 ойын барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек 5.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында қауіпсіздік туралы түсінікке ие болу 5.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі өзіндік әлеуметтік қолданбалы тәсілдерді ұйымдастыра алуды қалыптастыру

2) 6-сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Жүгіру, секіру және лақтыру	ҚТ. Қысқа дистанцияға жүгіру	6.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерді кеңейту 6.1.1.1 негізгі қозғалыстық дағдылар мен икемдерді орындау 6.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіру тәсілдерінің біреуін орындай алу 6.1.3.5 мұғалімнің көмегімен жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу
	Ұзындыққа және биіктікке секірудің негіздері	6.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 6.1.3.5 мұғалімнің көмегімен жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алу 6.3.1.1 дене қызметтерінің маңыздылығын түсіну, денсаулық, дене ауытқушылықтарын түзеу және қалпына келтіретін жүйелі жаттығулар туралы жалпы түсініктерге ие болу 6.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу
	Лактырудың түрлі типтерін жасау экперименттері	6.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыра алу 6.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындай алу 6.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындау
	Жеңіл атлетика элементтерімен эстафеталар	6.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіру тәсілдерінің біреуін орындай алу
Спорт ойындардың нұсқалары	Доппен, спорттық ойындардың элементтерін қолданумен ойындар	6.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындау 6.1.3.6 зерттелген техникалық тәсілдерді пайдалана отырып, спорттық ойындардың бірін үйрену
	Спорттық сипаты бар ойындар	6.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу 6.2.1.3 қозғалыс дағдылары бойынша өзінің икемдері мен кешіліктерін сипаттап бере алу 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен ойындар ұйымдастыру
	Техниканың қарапайым элементтері бар тапсырмалар	6.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу 6.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу
	Командамен жұмыс жасау негіздері	6.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және оларды орындау және денені алдын-ала дайындаудың негізгі компоненттерінің организмге ықпалын түсіндіре алу 5.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену
	Кеңістіктік түсініктерін тәрбиелеу жаттығулары	6.3.1.1 дене қызметтерінің маңыздылығын түсіну, денсаулық, дене ауытқушылықтарын түзеу және қалпына келтіретін жүйелі жаттығулар туралы жалпы түсініктерге ие болу
2-тоқсан
Гимнастиканың негізгі элементтері	ҚТ. Қарапайым гимнастикалық снарядта жасалатын қозғалыстар	6.1.1.1 негізгі қозғалыстық дағдылар мен икемдерді орындау 6.2.1.1 негізгі дене қозғалыстарын білу, және олар қарапайым дене жаттығуларымен өзара байланысты болып келуі, оларды орындау барысында артық күш түсірулер болмауы тиіс 6.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу
	Қарапайы және білім алушыларға қол жетімді акробатика элеметтері	6.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелерін ұстану 6.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу
	Гимнастика снарядтарында жаттығулар	6.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу 6.2.1.2 ауру ерекшеліктерін есепке ала отырып дене жаттығуларының әрүрлі түрлерін орындауда кеңістік, салмақ және жатықтық туралы түсініктерге ие болу
	Гимнастиқалық құрал-саймандарын қолдану тапсырмалары	6.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу 6.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу
Қазақ ұлттық қозғалыс ойындар және спорттық ойындар негіздері	Ойын құралдары арқылы қазақ халқының салт-дәстүрлерімен танысу	6.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындау 6.2.2.1 ойын кезінде алдымен жаттығуларды мұғалімнің нұсқаулығымен орындау, жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу 6.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
	Қозғалыс және спорттық ойндар арқылы еліктіргендік	6.1.3.6 зерттелген техникалық тәсілдерді пайдалана отырып, спорттық ойындардың бірін үйрену 6.3.4.2 денені шынықтыру сабақтары, дене мәдениетіне бөлінетін уақыт, таңғы жаттығулардың маңыздылығу туралы түсініктерге ие болу
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың негіздері (Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың сабақтары бірін-бірі алмастырады, жергілікті климат жағдайларына сәйкес)	ҚТ. Денені ширату және қалыпқа қайта келтіру техникаларын шолу	6.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу 6.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау
	Жүру техниканың қадамдық элементтерін үйрену	6.2.2.3 ойын және спорттық жарыстарда барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек 6.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау
	Дистанцияларды өтудің негіздері	6.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау
Ойындар арқылы қозғалыс әрекеттерін меңгеру	Басқалармен бірлесіп жұмыс жасау Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	6.1.2.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым дене жаттығуларын орындау барысында пайда болатын қиындықтардың алдын-алу 6.3.1.2 тыныс алу жаттығулары кезінде қозғалыстарды біріктіру және негізгі ережелерді орындау
	Қозғалыс қасиеттерді спорттық ойындар арқылы дамыту	6.2.1.1 негізгі дене қозғалыстарын білу, және олар қарапайым дене жаттығуларымен өзара байланысты болып келуі, оларды орындау барысында артық күш түсірулер болмауы тиіс 6.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелерін ұстану
	Ойында қиялды дамыту	6.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін мұғалімнің көмегімен дене жаттығуларын таңдап алу және жоспарлау 6.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу
	Ережелері жеңілдетілген спорттық ойындар	6.2.2.3 ойын және спорттық жарыстарда барысында теріс қылықтар және ашу мен ызаны көрсетпеу керек 6.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындау
4-тоқсан
Әрекеттесу ойындары	ҚТ Ойын арқылы шығармашылық қабілеттіліктер	6.1.1.3 мұғалімнің жетекшілігімен негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша сабақтар өткізу, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу 6.3.2.2 қалыпқа келтіру техникасы және оларды орындау және денені алдын-ала дайындаудың негізгі компоненттерінің организмге ықпалын түсіндіре алу
	Ойыдар үшін шығармашылық идеялар	6.2.2.1 ойын кезінде алдымен жаттығуларды мұғалімнің нұсқаулығымен орындау, жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу
	Түрлендірілген ойындар (доппен)	6.2.2.1 ойын кезінде алдымен жаттығуларды мұғалімнің нұсқаулығымен орындау, жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу
	Ойындағы командалық әрекеттер	6.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
Денсаулық туралы білім және тәжірибе арқылы дағдылану	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	6.3.1.3 дене жаттығуларын орындау кезінде организмдегі өзгерістерді анықтау, дене қысымын өлшей алу, жүректің жиырылу жиілігін санау
	Ойын қозғалыстар қатары арқылы денсаулықтың компоненттері	6.3.1.4 жаттығулар қатарын орындау барынысындағы қиындықтар мен тәуекелдер 6.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу
	Жылдамдылық, күш және ептілік	6.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыра алу 6.3.4.1 "дене мәдениеті", "күн тәртібі" туралы қарапайым түсініктерді кеңейту
	Денсаулықты нығайту ойындары мен эстафеталар	6.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларға ұқсас жаттығуларды орындай алу 6.3.1.4 жаттығулар қатарын орындау барынысындағы қиындықтар мен тәуекелдер 6.3.4.2 денені шынықтыру сабақтары, дене мәдениетіне бөлінетін уақыт, таңғы жаттығулардың маңыздылығу туралы түсініктерге ие болу

3) 7-сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын жақсарту	ҚТ. Жалпы сергітуді жасау арқылы дене туралы білімді меңгеру	7.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу 7.2.1.1 негізгі қозғалыс дағдыларын түсіну және жақсарту, оларды бір-бірімен өзара дербес түрде байаныстыра білу, қажетсіз қозғалыстардың пайда болуының алдын-алу және оларды алып тастау 7.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау
	Сергіту жаттығуларын қайта қарау. Жүгіру дағдыларын кеңейту	7.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін дене жаттығуларын дербес орындау
	Сергіту жаттығуларын қайта қарау. Жүгіру дағдыларын кеңейту	7.3.4.1 күн тәртібіне жоспарлау және оған жаттығуды қосу 7.2.1.1 негізгі қозғалыс дағдыларын түсіну және жақсарту, оларды бір-бірімен өзара дербес түрде байаныстыра білу, қажетсіз қозғалыстардың пайда болуының алдын-алу және оларды алып тастау
	Жарыс жаттығуларын жасау арқылы секіру мен лақтыру дағдыларын күшейту және қайталау	7.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін игеру және орындау 7.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыра алуды жетілдіру
		7.3.1.3 қозғалыс кемістіктерін түзету және алдын-алуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін қалай бақылауға алу керектігін білу (дамымай қалу, қозғалыс қызметтерінің әлсіреу және күшін жоюы)
	Жеңіл атлетика элементтері бар қозғалғыш ойындар	7.3.1.2 тыныс алуды әртүрлі қозғалыстармен үйлестіру 7.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін игеру және орындау
Қарым-қатынас дағдыларын дамыту	Кеңістіктік түсініктерді дамытуға бағытталған топтық жаттығуларын жасауға қатысу	7.2.1.3 қозғалыс дағдылары бойынша икемдер кешіліктерді түсіну және түсіндіре алу 7.3.1.3 қозғалыс кемістіктерін түзету және алдын-алуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін қалай бақылауға алу керектігін білу (дамымай қалу, қозғалыс қызметтерінің әлсіреу және күшін жоюы) 7.3.4.1 күн тәртібіне жоспарлау және оған жаттығуды қосу 7.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу
	Сыныптың, үлкен топтардың бірлескен іс-әрекеті	7.3.1.4 денсаулықты ныйғайтушы жаттығуларды орындау кезінде оларды сезінудің негізгі жолдарын анықтай отырып, тәуекелдер мен қиындықтарды түсіну
		7.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
		7.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу
	Әлеуметтік дағдыларды дамыту бойынша командамен жұмыс жасау	7.3.1.3 қозғалыс кемістіктерін түзету және алдын-алуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін қалай бақылауға алу керектігін білу (дамымай қалу, қозғалыс қызметтерінің әлсіреу және күшін жоюы)
2-тоқсан
Гимнастика дағдыларын кеңейту	ҚТ. Гимнастикалық снарядтар мен маттардың үстінде композиция жасау	7.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу 7.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындауды жетілдіру 7.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды дұрыс жүзеге асыру 7.2.1.3 қозғалыс дағдылары бойынша икемдер кешіліктерді түсіну және түсіндіре алу
	Қарапайым және білім алушылардыға қол жетімді акробатика элементтері	7.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды дұрыс жүзеге асыру 7.3.1.4 денсаулықты ныйғайтушы жаттығуларды орындау кезінде оларды сезінудің негізгі жолдарын анықтай отырып, тәуекелдер мен қиындықтарды түсіну 7.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу
	Гимнастикалық снарядтарды қолдану арқылы кеңістікті бағдарлауды дамыту	7.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындауды жетілдіру 7.1.3.4 мұғалімнің көмегімен арқанмен өрмелей алу
	Музыканың сүйемелдеуімен гимнастикалық құрал-саймандарды қолдану тапсырмаларын жасау	7.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу 7.3.1.2 тыныс алуды әртүрлі қозғалыстармен үйлестіру 7.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындауды жетілдіру
Қазақстанның спорт түрлерін оку (ұлттық ойындар)	Ұлттық ойындар арқылы шығармашылықты, әрекеттесуде ынтымақтастық сақтау дағдыларын дамыту	7.1.3.2 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін игеру және орындау 7.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу 7.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу кезіндегі қиындықтарды түсіну
Қазақстанның спорт түрлерін оку (ұлттық ойындар)	Ойын элементтерін өндеу процесіне қатысу	7.1.3.6 ереже бойынша спорттық ойындардың бірін үйрену
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың негіздері (Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың сабақтары бірін-бірі алмастырады, жергілікті климат жағдайларына сәйкес)	ҚТ.	7.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту 7.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу
	Тапсырмалар арқылы денсаулықтың компоненттерін дамыту	7.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькмен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 7.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібі үшін дене жаттығуларын дербес орындау
	Таза ауада қозғалыс іс-әрекеті	7.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды анықтай алу кезіндегі қиындықтарды түсіну 7.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькмен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау
Ойындар арқылы қозғалыс әрекеттерін меңгеру	Залда бағдарлай білу және серіктестермен бірігіп әрекеттесу	7.1.2.1 қарапайым дене жаттығуларын орындау кезіндегі қиындықтардың алдын-алу икемдерін бекіту 7.1.3.6 ереже бойынша спорттық ойындардың бірін үйрену 7.2.1.2 белгілі бір мақсатты көздеуде, ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастыру кезіндегі уақыт, кеңістік, жатықтығы түсініктеріне ие болу
	Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	7.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін білу понимать
	Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	7.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
	Спорттық ойындар арқылы қозғалыс сапаларын арттыру	7.3.2.2 дене жаттығуларының алдында денені алдын-ала дайындауды жүргізу және организмді қалыпқа келтірудің техникасының компоненттерін көрсету
	Спорттық ойындар арқылы қозғалыс сапаларын арттыру	7.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу
	Ережелері жеңілдетілген спорттық ойындар	7.1.3.6 ереже бойынша спорттық ойындардың бірін үйрену 7.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
4-тоқсан
Өз денсаулығын күту	ҚТ. Ойындар арқылы шығармашылық қабілеттілік	7.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау 7.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі негізгі қозғалыс дағдыларының сапасын жақсарту 7.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Ойындар үшін шығармашылық идеялар	7.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
	Түрлендірілген доппен ойындар	7.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 7.3.1.1 дене жаттығуларның сауықтырушы падасы туралы сипаттау және талқылау; оларды әлсіреген қызметтерді қалпына клтіру үшін қолану
	Ойындарда командалық әрекеттер	7.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 7.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу
Денсаулықты жақсартудың түсінік-ұғымдарды кеңейту	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	7.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын түсіну және түсіндіре алу 7.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	7.2.1.2 белгілі бір мақсатты көздеуде, ерікті қозғалыс актілерін ұйымдастыру кезіндегі уақыт, кеңістік, жатықтығы түсініктеріне ие болу
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	7.3.2.2 дене жаттығуларының алдында денені алдын-ала дайындауды жүргізу және организмді қалыпқа келтірудің техникасының компоненттерін көрсету
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	7.3.1.3 қозғалыс кемістіктерін түзету және алдын-алуға бағытталған дене жаттығуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін қалай бақылауға алу керектігін білу (дамымай қалу, қозғалыс қызметтерінің әлсіреу және күшін жоюы) 7.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Таза ауадағы ойындар мен эстафеталар	7.1.2.1 қарапайым дене жаттығуларын орындау кезіндегі қиындықтардың алдын-алу икемдерін бекіту
		7.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу
		7.3.1.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу

4) 8-сынып:

4- кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын жақсарту	ҚТ. Жалпы сергітуді жасау арқылы дене туралы білімді меңгеру	8.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу 8.2.1.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізетін дене дамуы қарастырылған әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыстарды білу, орындау, өзара байланыстыру, түсіндіре алу 8.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау дербес және нұсқаулықпен
	Сергіту жаттығуларын қайта қарау. Жүгіру дағдыларын кеңейту	8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жекелей қозғалыс тәртібін жасау
	Сергіту жаттығуларын қайта қарау. Жүгіру дағдыларын кеңейту	8.3.4.1 күн тәртібіне таңғы жаттығуды және өзге қозғалыстық іс-шараларды қосуды ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу
	Жарыс жаттығуларын жасау арқылы секіру мен лақтыру дағдыларын күшейту және қайталау	8.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену және игеру 8.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыруды өздігінен жасай алу
		8.2.1.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізетін дене дамуы қарастырылған әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыстарды білу, орындау, өзара байланыстыру, түсіндіре алу 8.3.1.3 дене жаттыуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіре алу
	Жеңіл атлетика элементтері бар қозғалғыш ойындар	8.3.1.2 кеуде клеткаларын қозғалтумен күш сала тыныс алуды жүзеге асыру 8.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін үйрену және игеру
Қарым-қатынас дағдыларын дамыту	Кеңістіктік түсініктерді дамытуға бағытталған топтық жаттығуларын жасауға қатысу	8.2.1.3 икемдер мен кемшіліктерді анықтай отырып, өзінің және өзгелердің жаттығуларды орындау сапасын талқылай алу 8.3.1.3 дене жаттыуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіре алу 8.3.4.1 күн тәртібіне таңғы жаттығуды және өзге қозғалыстық іс-шараларды қосуды ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу 8.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу
	Сыныптың, үлкен топтардың бірлескен іс-әрекеті	8.3.1.4 дене жаттығуларын нығайтушы дене жаттығуларын орындау кезінде оларды сезіне отырып, қиындықтар мен тәуекелдерді реттестіру, түсіну, көрсете алу
	Сыныптың, үлкен топтардың бірлескен іс-әрекеті	8.2.1.1 қозғалыс әрекеттерінің жалпы ритімін игеруге қол жеткізетін дене дамуы қарастырылған әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезіндегі қозғалыстарды білу, орындау, өзара байланыстыру, түсіндіре алу
	Әлеуметтік дағдыларды дамыту бойынша командамен жұмыс жасау	8.3.1.3 дене жаттыуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіре алу
2-тоқсан
Гимнастика дағдыларын кеңейту	ҚТ. Гимнастикалық снарядтар мен маттардың үстінде композиция жасау	8.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу 8.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды өздігінен орындай алу 8.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу 8.2.1.3 икемдер мен кемшіліктерді анықтай отырып, өзінің және өзгелердің жаттығуларды орындау сапасын талқылай алу
	Қарапайым және білім алушылардыға қол жетімді акробатика элементтері акробатики	8.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу
		8.3.1.4 дене жаттығуларын нығайтушы дене жаттығуларын орындау кезінде оларды сезіне отырып, қиындықтар мен тәуекелдерді реттестіру, түсіну, көрсете алу 8.1.3.4 арқанмен өрмелеуді жүзеге асыру
	Гимнастикалық снарядтарды қолдану арқылы кеңістікті бағдарлауды дамыту	8.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды өздігінен орындай алу 8.1.3.4 арқанмен өрмелеуді жүзеге асыру 8.3.1.1 денсаулықты нығайту,а ықпал ететін дене жаттығуларының пайдасын білу және түсіну
	Музыканың сүйемелдеуімен гимнастикалық құрал-саймандарды қолдану тапсырмаларын жасау	8.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу 8.3.1.2 кеуде клеткаларын қозғалтумен күш сала тыныс алуды жүзеге асыру 8.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды өздігінен орындай алу
Қазақстанның спорт түрлерін оку (ұлттық ойындар)	Ұлттық ойындар арқылы шығармашылықты, әрекеттесуде ынтымақтастық сақтау дағдыларын дамыту	8.1.3.2 дәлдеу арқылы допты алысқа лақтыруды өздігінен жасай алу 8.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу 8.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды түсіну және қиындықтарды көрсете алу
	Ойын элементтерін өндеу процесіне қатысу	8.1.3.6 ережелер бойынша спорттық ойындардың бірінің техникалық тәсілдерін, комбинациясын орындай алу;
	Ойын элементтерін өндеу процесіне қатысу	8.2.2.1 топпен бірге ойнау, жарысудың және төрешілік етудің ережелерін білу;
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың негіздері (Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындықтың сабақтары бірін-бірі алмастырады, жергілікті климат жағдайларына сәйкес)	ҚТ.	8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезінде қозғалыс дағдыларын жақсарту
	ҚТ.	8.2.1.2 қозғалыстарды орындау кезіндегі уақыт, кеңістік, серпімділік түсініктерін көрсетететін дағдылар мен жетілдірулерді дамыту
	Тапсырмалар арқылы дене қалып-күйдің компоненттерін дамыту	8.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту.
	Тапсырмалар арқылы дене қалып-күйдің компоненттерін дамыту	8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен жекелей қозғалыс тәртібін жасау
	Таза ауада қозғалыс іс-әрекеті	8.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы қиындықтарды түсіну және қиындықтарды көрсете алу 8.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту.
Ойындар арқылы қозғалыс әрекеттерін меңгеру	Залда бағдарлай білу және серіктестермен бірігіп әрекеттесу	8.1.2.1 қозғалыстарды орындау кезіндегі уақыт, кеңістік, серпімділік түсініктерін көрсетететін дағдылар мен жетілдірулерді дамыту 8.1.3.6 ережелер бойынша спорттық ойындардың бірінің техникалық тәсілдерін, комбинациясын орындай алу;
	Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	8.2.2.1 топпен бірге ойнау, жарысудың және төрешілік етудің ережелерін білу;
	Бірлескен мақсаттар арқылы оқыту	8.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
	Спорттық ойындар арқылы қозғалыс сапаларын арттыру	8.3.2.2 денені алдын-ала дайындау, оны қалыпқа келтіру және олардың маңыздылығын түсіне отырып кешендерді құру және көрсете білу
	Спорттық ойындар арқылы қозғалыс сапаларын арттыру	8.1.1.2 спорттың бір түрі бойынша мамандануда қозғалыс әрекеттерін техникалық тұрғыдан дұрыс орындай алу
	Ережелері жеңілдетілген спорттық ойындар	8.1.3.6 ережелер бойынша спорттық ойындардың бірінің техникалық тәсілдерін, комбинациясын орындай алу; 8.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
4-тоқсан
Өз денсаулығын күту	ҚТ. Ойындар арқылы шығармашылық қабілеттілік	8.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды нұсқаулықпен орындау дербес және нұсқаулықпен 8.1.1.1 негізгі дене жаттығуларын орындау кезінде қозғалыс дағдыларын жақсарту 8.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Ойындар үшін шығармашылық идеялар	8.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтар өткізу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
	Түрлендірілген доппен ойындар	8.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 8.3.1.1 денсаулықты нығайту,а ықпал ететін дене жаттығуларының пайдасын білу және түсіну
	Ойындарда командалық әрекеттер	8.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен одақтасуды көрсету 8.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын көрсету және салыстыру
Денсаулықты жақсартудың түсінік-ұғымдарды кеңейту	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	8.2.2.4 әртүрлі қозғаыстар мен контекстерге негізделген рөлдер мен олардың айырмашылығын көрсету және салыстыру 8.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	8.2.1.2 қозғалыстарды орындау кезіндегі уақыт, кеңістік, серпімділік түсініктерін көрсетететін дағдылар мен жетілдірулерді дамыту
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	8.3.2.2 денені алдын-ала дайындау, оны қалыпқа келтіру және олардың маңыздылығын түсіне отырып кешендерді құру және көрсете білу
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	8.3.1.3 дене жаттыуларын орындау кезіндегі дене өзгерістерін анықтау үшін бақылау стратегияларының қатарын көрсету және түсіндіре алу;
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	8.3.4.2 оқу барысында сыртта немесе жабық ғимараттарда қозғалыстық ойындар ойнау , дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шараларға қатысу және жоспарлау
	Таза ауадағы ойындар мен эстафеталар	8.1.2.1 қозғалыстарды орындау кезіндегі уақыт, кеңістік, серпімділік түсініктерін көрсетететін дағдылар мен жетілдірулерді дамыту
		8.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу
		8.3.1.1 денсаулықты нығайтуға ықпал ететін дене жаттығуларының пайдасын білу және түсіну

5) 9-сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Денсаулықты, қозғалыстың және түсінудің сапасын атлетика арқылы арттыру	ҚТ. Ұзындыққа секіруді үйрену	9.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу 9.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін өздігінен игеру және жасай алу 9.1.2.3 өзінің қозғалыс тәртібін қоса отырып бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау
	Спринтерлік жүгіруді арттыру	9.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезінде негізгі қозғалыс дағдыларын көрсету және түсіндіре алу
	Спринтерлік жүгіруді арттыру	9.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу
	Лақтыруды үйрену (алыстығы, дәлдігі)	9.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу 9.1.3.2 допты алысқа лақтыру және көздей алуды жүзеге асыру 9.3.1.1 дене қызметтерінің денсаулық және салауатты өмі салты үшін маңыздылығын білу және талдау
Қарым-қатынас дағдыларын дамыту	Кеңістіктік түсініктерді дамытуға бағытталған топтық жаттығуларын жасауға қатысу	9.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді бағалау және оларға бейімделу 9.3.1.1 дене қызметтерінің денсаулық және салауатты өмі салты үшін маңыздылығын білу және талдау 9.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдану
	Сыныптың, үлкен топтардың бірлескен іс-әрекеті	9.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы икемдерді іріктеу және қолдана алу 9.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу
	Әлеуметтік дағдыларды дамыту бойынша командамен жұмыс жасау	9.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді бағалау және оларға бейімделу 9.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындау, оларды түсіндіре алу, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау
2-тоқсан
Гимнастика арқылы қозғалыстарды басқару дағдыларын дамыту	ҚТ. Денені бұрауды және бұрылуды қарастыру	9.3.3.1 дене жаттығуларымен айналысу барысында жарақаттанудың алдын-алу және қарапайым қауіпсіздік ережелері дағдыларына ие болу 9.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін білу
	ҚТ. Денені бұрауды және бұрылуды қарастыру	9.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу 9.1.3.4 арқанмен өрмелеу туралы түсінінкке ие болу және оны өздігінен орындай алу
	Теңгеру және бұралу кезінде денені бақылау	9.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу
	Теңгеру және бұралу кезінде денені бақылау	9.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін білу 9.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау спаасын арттыруды көрсете білу
	Спорттық снарядтарында қозғалыстардың ретін топпен құрастыру	9.1.3.4 арқанмен өрмелеу туралы түсінінкке ие болу және оны өздігінен орындай алу 9.1.3.1 мұғалімнің көмегімен снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындай алу 9.3.1.1 дене қызметтерінің денсаулық және салауатты өмі салты үшін маңыздылығын білу және талдау
Ұлттық және спорттық ойындарда меңгерген дағдылар мен түсінктерді жетілдіру	Командалық сезімдерін арттыру, кеңістік бағдарлау мен допты лақтыру дағдыларын дамыту	9.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түрінің қозғалыстық әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру, оларды қол бос кезде және заманауи қызметтердің жағдайында орындау 9.1.3.2 допты алысқа лақтыру және көздей алуды жүзеге асыру 9.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен бейімдеулерді талқылау және көрсету
		9.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындау, оларды түсіндіре алу, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау
		9.3.1.1 дене қызметтерінің денсаулық және салауатты өмі салты үшін маңыздылығын білу және талдау
	Ойынды оқу және ұажетті тактиканы қолдану	9.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтады көрсете алу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
	Ойынды оқу және ұажетті тактиканы қолдану	9.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін өзара салыстыру және көрсету 9.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдану
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындығын түсінуді және дағдыларын тақырыптық жұмыс арқылы дамыту	ҚТ. Тапсырмалар арқылы дене қалып-күйдің компоненттерін дамыту	9.1.1.1 әртүрлі дене жаттығуларын орындау кезінде негізгі қозғалыс дағдыларын көрсету және түсіндіре алу 9.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін білу 9.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілердің алдын-алуды өздігінен жүзеге асыра алу 9.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете алу бойынша дағдыларды көрсете алу
	Аэробтық жаттықтырудың пайдасы	9.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту.
	Аэробтық жаттықтырудың пайдасы	9.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту бойынша дербес сабақтады көрсете алу дене сымбаты мен дене бітімін түзеу
	Дистанция жүру тапсырмалары	9.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүріске үйрету (бастапқы нұсқа). Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылыс жасау 3 км. қашықтықты жүріп өту. 9.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау спаасын арттыруды көрсете білу
Ойын арқылы оқыту	ҚТ. Ойында тактикалық білімдерін арттыру	9.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинация мен реттілікті қолдануды негіздеу, спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 9.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды таңдау және қолдану 9.1.2.3 өзінің қозғалыс тәртібін қоса отырып бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау 9.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы икемдерді іріктеу және қолдана алу
	Ойындарда шешім қабылдауды үйрету жұмысы
	Тормен ойындар арқылы шешім қабылдау дағдыларын дамыту	9.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинация мен реттілікті қолдануды негіздеу, спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 9.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен бейімдеулерді талқылау және көрсету 9.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талқылау
	Ойын арқылы ойлау мен қиялды дамыту	9.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түрінің қозғалыстық әрекеттерін дұрыс жүзеге асыру, оларды қол бос кезде және заманауи қызметтердің жағдайында орындау 9.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинация мен реттілікті қолдануды негіздеу, спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 9.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
4-тоқсан
7 –бөлім. Белсенді және дені сау	ҚТ. Төзімділікті және денсаулықты нығайту	9.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру 9.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын игеру: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде 9.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін жоспарлау және оны ұстану 9.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу
	Бұлшық ет төзімділігін арттыру жаттығулары	9.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру
	Сауықтыру жаттығулары	9.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу
8 – бөлімі. Денсаулықты жақсартудың түсінік-ұғымдарды кеңейту	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	9.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын игеру: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде 9.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу 9.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	9.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талқылау
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	9.3.1.1 дене қызметтерінің денсаулық және салауатты өмі салты үшін маңыздылығын білу және талдау
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	9.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секірудің әртүрлі тәсілдерін өздігінен игеру және жасай алу 9.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды таңдау және қолдану
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	9.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша икемдер мен дағдыларға ие болу 9.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға құрметпен қарау
	Таза ауадағы ойындар мен эстафеталар	9.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін өзара салыстыру және көрсету 9.2.2.3 қоршаған ортаға паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлық пен бейімдеулерді талқылау және көрсету
	Таза ауадағы ойындар мен эстафеталар	9.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысындағы икемдерді іріктеу және қолдана алу 9.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін жоспарлау және оны ұстану

6) 10-сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Денсаулықты, қозғалыстың және түсінудің сапасын атлетика арқылы арттыру	ҚТ. Ұзындыққа секіруді үйрену және жақсарту	10.3.3.1 жарақаттанудың алдын-алу үшін дене жаттығуларымен айналысу барысында өз әрекетін талдау 10.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіре алу және өздігінен секіруді орындау 10.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау, оларды өз қозғалыс режиміне қосу
	Спринтерлік жүгіруді арттыру	10.1.1.1 түрлі дене жаттығуларын орындауда негізгі қозғалыс дағдылары мен ептілікті көрсету 10.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілерден өту және талдау
	Лақтыруды үйрену (алыстығы, дәлдігі)	10.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете білу және талдау жасау 10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау 10.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау, оларды өз қозғалыс режиміне қосу
Қарым-қатынас дағдыларын дамыту	Кеңістіктік түсініктерді дамытуға бағытталған топтық жаттығуларын жасауға қатысу	10.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді талдау және бейімдеу 10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау 10.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана білуді көрсете алу
	Сыныптың, үлкен топтардың бірлескен іс-әрекеті	10.2.2.3 адал ойынды, паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлықты білдіру 10.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысында өз икемдерді талдау 10.3.3.1 жарақаттанудың алдын-алу үшін дене жаттығуларымен айналысу барысында өз әрекетін талдау
	Әлеуметтік дағдыларды дамыту бойынша командамен жұмыс жасау	10.2.2.4 қозғалыс контекстеріне негізделген әртүрлі рөлдерді талдау және бейімдеу 10.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындай алуды көрсету, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау
2-тоқсан
Гимнастика арқылы қозғалыстарды басқару дағдыларын дамыту	ҚТ. Денені бұрауды және бұрылуды қарастыру	10.3.3.1 жарақаттанудың алдын-алу үшін дене жаттығуларымен айналысу барысында өз әрекетін талдау 10.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін талдау 10.1.3.1 снарядтарда, снарядтар мен инвентарьларда гимнастикалық жаттығуларды орындау 10.1.3.4 арқанмен өрмелеуді еркін орындау
	Теңгеру және бұралу кезінде денені бақылау	10.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете білу және талдау жасау 10.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін талдау 10.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау спаасын арттыруды көрсете білу және талдау
	Спорттық снарядтарында қозғалыстардың ретін топпен құрастыру	10.1.3.4 демонстрировать лазание по канату 10.1.3.1 демонстрировать гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; выполнять страховку 10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау
Ұлттық және спорттық ойындарда меңгерген дағдылар мен түсініктерді жетілдіру	Командалық сезімдерін арттыру, кеңістік бағдарлау мен допты лақтыру дағдыларын дамыту	10.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түріндегі қозғалыстарды талдау, оларды уақыттағы жағдаяттарда, қол бос кезенінде орындау білу 10.1.3.2 допты алысқа және дәлдеп лақтыра алу 10.2.2.3 адал ойынды, паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлықты білдіру 10.3.2.2 нақты дене жаттығулары үшін денені алдын-ала дайындай алуды көрсету, организмді тиімді қалыпқа келтіруді бағалау 10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау
	Ойынды оқу және ұажетті тактиканы қолдану	10.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу бойынша дербес сабақтарды талдау 10.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін талдау 10.3.1.3 дене жаттығуларын орындау арысында немесе одан кейін белгілі бір өзгерістерді білу үшін бақылау стратегияларының қатарын қолдана білуді көрсете алу
3-тоқсан
Шаңғы/ кростық/коньки тебу дайындығын түсінуді және дағдыларын тақырыптық жұмыс арқылы дамыту	ҚТ. Тапсырмалар арқылы дене қалып-күйдің компоненттерін дамыту	10.1.1.1 түрлі дене жаттығуларын орындауда негізгі қозғалыс дағдылары мен ептілікті көрсету 10.1.2.1 орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін талдау 10.1.3.5 жеке тік және көлденең кедергілерден өту және талдау 10.3.3.2 жазатайым жағдайлар мен жарақаттану кезінде алғашқы көмек көрсете білу және талдау жасау
	Аэробтық жаттықтырудың пайдасы	10.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүрісті (бастапқы нұсқасын) орындау. Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылысты жасау. 3 км. қашықтықты жүріп өту. 10.1.1.3 негізгі дене қабілеттерін дамыту, дене сымбаты мен дене бітімін түзеу бойынша дербес сабақтарды талдау
	Дистанция жүру тапсырмалары	10.1.3.7 аумақтардың климаттық жағдайларына бір адымды жүрісті (бастапқы нұсқасын) орындау. Конькимен сырғанау. Тежелу және соқалы бұрылысты жасау. 3 км. қашықтықты жүріп өту. 10.2.1.1 қозғалыстағы қателіктерді түзеу және алдын-ала білу және денені дамытуға ықпал ететін жаттығулардң әртүрлі кезектілігіндегі қозғалыстарды орындау спаасын арттыруды көрсете білу және талдау
Ойын арқылы оқыту	ҚТ. Ойында тактикалық білімдерін арттыру	10.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинацияларды және реттілікті көрсету. Спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 10.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды қолдана білу және талдау 10.1.2.3 бұлшықеттерді босаңсытатын жаттығуларды өздігінінен орындау, оларды өз қозғалыс режиміне қосу
	Ойындарда шешім қабылдауды үйрету жұмысы	10.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысында өз икемдерді талдау
	Тормен ойындар арқылы шешім қабылдау дағдыларын дамыту	10.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинацияларды және реттілікті көрсету. Спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 10.2.2.3 адал ойынды, паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлықты білдіру 10.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талдау
	Ойын арқылы ойлау мен қиялды дамыту	10.1.1.2 спорттың таңдаулы бір түріндегі қозғалыстарды талдау, оларды уақыттағы жағдаяттарда, қол бос кезенінде орындау білу 10.1.3.6 спорттық ойындардың біріндегі комбинацияларды және реттілікті көрсету. Спорттық ойындардың бірінің негізгі ережелерін білу, төрешілік жасай алу 10.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға өз қатынасын және олардың өзара қатынастарын талдау
4-тоқсан
Белсенді және дені сау	ҚТ. Төзімділікті және денсаулықты нығайту	10.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру 10.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын көрсетие білу: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде 10.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін ұстану және соны талдау 10.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша тұрақты икемдер мен дағдыларды көрсете алу
	Бұлшық ет төзімділігін арттыру жаттығулары	10.1.2.2 жекелей қозғалыс тәртібін жасау, дене жаттығуларын таңдау және жоспарлау, жекелей тиімді еңбек қабілетін ұстап тұру
	Сауықтыру жаттығулары	10.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу және соны көрсете білу
Денсаулықты жақсартудың түсінік-ұғымдарды кеңейту	Таза ауада дене шынықтыру әрекеті	10.3.1.2 бастапқы және әртүрлі позаларда дұрыс тыныс алу дағыларын көрсетие білу: отырған кезде, тұрып тұрған кезде, қол мен аяқты іртүрлі жағдайда ұстаған кезде, терең тыныс алған кезде 10.2.1.2 дене дамуының жекелей ерекшеліктерін есепке ала отырып, қозғалыстың жатықты болуы және кеңістік пен уақыт туралы түсініктерден хабар беретін нақты және тиімді дағдылар мен реттіліктердің қатарын қолдана алу және соны көрсете білу 10.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша тұрақты икемдер мен дағдыларды көрсете алу
	Фитнес компонентерін дамыту: төзімділк пен жылдамдылық	10.2.1.3 дене жаттығуларын дұрыс орындау үшін әлеуетті анықтау, өзінің және өзгелердің орындау икемдерін талдау 10.3.1.1 дене шынықтырудың денсаулық және салауатты өмір салты үшін маңыздылығын түсінуді және білуді көрсету және талдау
	Денсаулықты нығайту: жылдамдылық, куш және ептілік	10.1.3.3 ұзақтыққа және биіктікке секіре алу және өздігінен секіруді орындау 10.3.1.4 денсаулықты нығайтуға ықпал етуші дене жаттығуларының қатарын орындау кезіндегі қиындықтар мен тәуекелдермен күресуге көмектесу үшін сәйкес реакцияларды қолдана білу және талдау 10.3.4.2 оқу барысында дене тәрбиелік және сауықтырушы іс-шаралар, таңғы жаттығуларды өткізу және ұйымдастыру бойынша тұрақты икемдер мен дағдыларды көрсете алу 10.2.2.2 ойын барысында бірге ойнап жүрген адамдарға өз қатынасын және олардың өзара қатынастарын талдау
	Таза ауадағы ойындар мен эстафеталар	10.2.2.1 жарысу және төрешілік етудің ережелерін талдау 10.2.2.3 адал ойынды, паториотизм, ойын барысында одақтасуды көрсететін мінез-құлықты білдіру 10.3.2.1 қоғамда өзін-өзі ұстау ережелері мен дене мәдениетін игеру негізіндегі әлеуметтік қолданыстағы қызметтер мен тәсілдерді ұйымдастыру барысында өз икемдерді талдау 10.3.4.1 өзінің оқу және оқудан тыс қызметтері есебінен күн тәртібін ұстану және соны талдау

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 532-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін"Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жалпы және дене дамуындағы, жалпы және сөйлеу тілдік қимыл-қозғалыстағы, эмоциялық-ерік аясындағы кемшіліктерді түзетуге; жеке тұлғалық жағымды қасиеттері (достық пейілді, тәртіптілікті, ұжымшылдықты) дарытуға, эстетикалық тұрғыдан тәрбиелеуге көмектесу.

3. Түзету ырғағы сабағының басты міндеттері:

1) қимыл-қозғалыстық өрісін: жинақылықты, мақсатты бағыттылықты, қимылдың жатықтығы мен мәнерлілігін дамыту;

2) ритмика сабағына жағымды қатынас қалыптастыру;

3) ырғақ сезімін қалыптастыру;

4) аспаптық музыкаға деген қажеттілікті қалыптастыру;

5) музыканың сүйемелдеуімен ырғақты және мәнерлі қозғалу, қимыл қарқынын музыканың ырғағымен үйлестіру қабілетін дамыту;

6) икемділікті, өз бойын билей білу сезімін, кеңістікте бағдарлау,

қимыл-қозғалысын үйлестіру сезімдерін қалыптастыру;

7) би қимылдарына үйрету;

8) қимылдың мәнерлігін және бейнені бере білумен жұмыс жүргізу;

9) музыкаға эмоциялық жауап беруге тәрбиелеу, музыканы биіктігі, күші, ұзақтығы, тембрі бойынша ажырату;

10) қозғалыстық жадты дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "Түзету ырағағы" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық принциптерге негізделген.

5. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту принципі білім алушының даму кемшілігі табиғатының (яғни табиғат есептес) ерекшелігінесәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды білдіреді.

6. Түзете дамыту бағыттылық принципі оқу әрекетін арнайы әдіс-тәсілдермен қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда білім алушылардың сенсорлық ақпараттарды қабылдау және өңдеу жылдамдылығының баяулығы, танымдық белсенділігінің төмендігі және танымдық қызығушылығының әлсіздігі, қоршаған орта туралы білімі мен түсінігінің шектеулілігі, сөйлеу тілі дамуының кешеуілдеуі, тәртіпті еркін реттеу қабілетінің дамымауы, қимыл-қозғалыстағы және қимыл-қозғалысты үйлестірудегі кемшіліктер есепке алынады.

7. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыға қатысты саралау және жекешелеу тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Жекешелеу тәсілі саралау тәсілінің нақтыламасы болып табылады.

8. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік принципі. Арнайы педагог жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушы дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, білім алушылардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл процесті басқара алады.

9. "Түзету ырағағы" оқу пәні бойынша бағдарламаны жүзеге асырудың негізгі принципі – музыкалық сүйемелдеу көмегімен нақты қимыл-қозғалыстық әрекет процесінде үйрету.

10. Осы бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жас және психофизикалық даму ерекшеліктерін есепке ала отырып құрылған.

11. Бағдарлама материалы тапсырмалар мен мәліметтердің көлемінің арту және күрделену дәрежесі бойынша орналастырылған, бұл білім алушылардың білім мен икемділіктерінің аймағын кеңейтуге көмектеседі.

12. Мұғалім сабақтағы жұмыстың барлық кезеңдеріндегі музыкалық сүйемелдеуде қазақстандық композиторлардың шығармаларын пайдаланады.

13. Сөйлеу тілінің ырғағымен жұмыс сабақтың жеке кезеңі болып ерекшеленбейді, бірақ әр түрлі әрекет түрлерімен үйлестіріле жүргізіледі.

14. Ырғақ сабағы барлық керек-жарақтармен: мұғалімге арналған музыкалық аспап, күйтабақтардың жиынтығы бар ойнатқыш, магнитофон, әр білім алушының жаттығуды орындауына қажетті заттар (түрлі-түсті жалаушалар, шарлар, ленталар, орамалдар, шеңберлер, доптар, секіртпе жіптер, сылдырмақтар, бубендер, даңғаралар), балаларға арналған музыкалық құралдар (пианино, аккордеон, үрмелі сырнай) жабдықталған, кең залда өтеді. Сондай-ақ залда орындықтар және балалардың музыкалық құралдарда ойнауларына арналған тіреуіштер болғаны жөн.

15. Сабаққа ұл балалар спорттық киім, қыз балалар футболка және жұқа шалбар (лосина), аяқтарына жұмсақ тәпішке (чешки) киюлеріне болады.

16. Ырғақ сабағында бағалар қойылмайды. Бағалау сөздік қолдау және ынталандыру арқылы жүзеге асырылады.

3-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

17. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

18. Бағдарламадағы оқу материалы шоғырландыру қағидасының негізінде құрамдастырылған, бұл ақыл-ой даму бұзылыстары бар білім алушыларда дағдыларды қалыптастырудың шынайы қиындықтарын есепке алуға мүмкіндік береді. Оқытудың әрбір жылында музыкалық-ритмикалық қимылдарды қайталау, бекіту және әдеттендіру үшін мүмкіндік тудырылады. Әрбір оқу жылында музыкалық-ырғақтық қимылдарды қайталауға, бекітуге және әдеттендіруге мүмкіндік тудырылады.

19. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар";

2) 2-бөлім "Музыкалық аспаптармен жаттығулар";

3) 3-бөлім "Би жаттығулары".

20. "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жүру және жүгіріс,

2) хореографиялық жаттығулар;

3) көркем гимнастика жаттығулары;

4) стэп-аэробика жаттығулары.

21. "Музыкалық аспаптармен жаттығулар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) соқпалы аспаптарда жаттығу;

2) пернетақта аспаптарда жаттығулар.

22. "Би жаттығулары" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) халық биінің элементтері;

2) бал биінің элементтері;

3) заманауи би элементтері.

23. Әрбір бөлімде жаттығулар жүйесі берілген олардың көлемдері анықталған, сондай-ақ музыкалық-ырғақтық әрекет түрімен шұғылданған білім алушының меңгеретін білім мен біліктері көрсетілген.

24. Әрбір сабақта бағдарламаның барлық бөлімдері бойынша жұмыс берілген бірізділікпен жүзеге асырылады. Алайда сабақтың басында және аяғында ширығуды басатын, босаңсуға, тынышталуға арналған жаттығулар жүргізілетіндіктен, бағдарламаның әрбір бөлігіне сабақтың мақсатына қарай әр түрлі уақыт бөлінеді.

25. 5-сыныпқа арналған "Түзету ырғағы" пәнінің базалық мазмұны:

1) ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар. Хореография және көркем гимнастика құралдары Хореографиялық жаттығулар. Қолдардың позициялары, аяқтардың позициялары. Көркем гимнастика жаттығулары. Серіппемен қозғалыстар. Толқынды қозғалыстар. Сілтеу. Жүгіру. Тепе-теңдік. Динамикалық жаттығулар. Статикалық жаттығулар. Аралас жаттығулар;

2) музыкалық аспаптармен жаттығулар. Қарапайым жаттығуларды орындау, фортепиано, аккордеон, жезден гармоникадағы әндер. до1 – соль 1 шеңберінде екі қолмен гаммаларды бірге бір мезгілде орындау. Музыкалық аспаптарда таныс әннің әуендерін негізгі ырғағымен таныс ритмге байланыстырып анықтау. Цифрлық жүйеде музыкалық аспаптарды ойнауды үйрену;

3) би жаттығулары. "Диско" стиліндегі заманауи би элементтері. Қозғалыстардың белгіленген (алдын ала белгіленген) реттілігі бар би. Еркін нысандағы билер.

26. 6-сыныпқа арналған "Түзету ырғағы" пәнінің базалық мазмұны:

1) ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар. Қолдардың позициялары

(1-3 позиция), аяқтың позициясы (1-3 позиция). Еркін қозғалыста және тіреуіштегі аяқтардың позициялары. Жүріс және жүгіріс. Метрикалық пульсацияға сәйкес жүру. Көркем гимнастикадағы жаттығулар: серіппемен және толқынды қозғалыстар. Қолдардың бір позициядан екіншісіне ауысуы. Аяққа арналған машинаның жаттығулар: жартылай отыру, жүрелеу, аяқтарды жазу, аяқтарды сілтеу, сілтеулер. Секіру. Тепе-теңдікке жаттығулар: Динамикалық және статикалық жаттығулар. Айналу. Аралас жаттығулар. Гимнастикалық нысандармен жаттығулар - таяқтар, түйреуіштер, доптар;

2) музыкалық аспаптармен жаттығулар. Музыкалық аспаптар көмегімен ырғақты көшіру. Музыкалық фразалардың ішіндегі таныс әндер мен комплекстерді жаттау. Контрасттық регистрлердегі жоғары және төмен дыбыстар арасындағы айырмашылық және бір тізілімнен екіншісіне көшу (жоғары және төмен) ажырату. Пианино-гаммадағы екі қолмен бірге бір уақытта до1 – си 1 дейін орындау. Берілген ритмге сәйкес музыкалық аспаптарда импровизациялау. Музыкалық аспаптарда таныс әннің әуендерін негізгі ырғағымен таныс ритмге байланыстырып анықтау. Цифрлық жүйеде музыкалық аспаптарды ойнауды үйрену;

3) би жаттығулары. Бал биінің элементтері.Баяу вальс. Музыкалық өлшемі 3/4. Баяу, біркелкі қозғалыстарды дамытуға арналған жаттығулар. Вальс қадамы. Баяу фокстрот. Музыкалық өлшемі - 4/4. Фокстротқа тән баяу, ұзақ, сырғитын қадамдар, жалқау және асықпайтын жаттығулар. Танго. Музыкалық өлшемі - 2/4. Тангоға тән біркелкі қозғалыстар. Танго қадамы. Латын Америка бал биі "Самба", "Ча-ча-ча". өндірістік тән серпімді Латын биіне тән серіппе тәріздес қозғалыстар. Степ-аэробика.

27. Оқу материалдарын осы бағдарлама бойынша сыныптар (тоқсандар) бойынша бөлу үлгі болып табылады, мұғалім оқу материалын білім алушылардың оқуын ерекшеліктерін ескере отырып, бір сыныптан екіншісіне дейінгі білім беру материалдарын зерттеуге аударуға құқылы. Әрбір сыныпта оқыту бұрын оқылған материалды қайталаудан басталады.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

28. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан білім беру кезеңін, екінші сан бөлімді, үшінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.2.1 кодындағы "5" – сынып, "2.2" – бөлім және бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік саны.

29. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
1.1 Жүріс және жүгіріс	5.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде сыныпқа кіру 5.1.1.2 саптағы жүріс үшін санау, жүрісті жүрелей отырумен кезектестіру 5.1.1.3 жүру, аяқтың ұшымен қозғалу (2\4, 4\4 музыканың сүймелдеуімен); тактінің күшті бөлігін ерекшелеу 5.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау 5.1.1.5 қимылдың барлық түрін музыкамен үйлестіре орындау 5.1.1.6 келесі жүріс түрлерін қолдану: жұмсақ, биік, үшкір және кең қадам; жүгірістің әр түрлі түрлерін қолдану: биік, үшкір және кең жүгіріс 5.1.1.7 жүріс пен жүгірістің қарқыны мен сипатын музыкалық сүймелдеудің қарқыны мен сипатына сәйкес өздігінен өзгерту 5.1.1.8 хореографиялық жаттығуларды (қол, аяқ жағдайы) орындау 5.1.1.9көркем гимнастика қимылдарын: қолмен және аяқпен серіппелі, толқын тәрізді қимылдарды, сермеуді, секірісті, тепе-теңдікті, бұрылыстарды орындау	6.1.1.1 қимыл бағытын бағдарлау және атау 6.1.1.2 етістіктерді (еңбектеді,жүгірді, жүрді) және үстеулерді (алға, артқа, төмен, жоғары, оңға, солға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдалана отырып, қимыл траекториясы туралы сөздік есеп беру 6.1.1.3 бірден сапқа тұру, бой бойынша сапқа тұру, көру және есту белгісі бойынша шеңбер құрау 6.1.1.4 қимылды тоқтатпай, соқтығыспай, мүсін мен тепе-теңдікті сақтай, саптан шашырап жүру, содан кейін шеңбер құрау 6.1.1.5 метрикалық тамыр соғуға сәйкес жүру: арқаны тік ұстаған қалыпта жүрісті жүрелеумен, тізе бүгумен, аяқ ұшымен, кең және ұсақ қадаммен, өкшемен жүрумен кезектестіру 6.1.1.6 заттармен және затсыз түрлендіре жүру 6.1.1.7 биік, үшкір және кең жүгірісті орындау 6.1.1.8 жүрген және жүгірген кезде қолмен әр түрлі қимылдарды орындау
1.2 Хореографиялық жаттығулар	5.1.2.1 бастапқы қалып болып табылатын қолдың дайындық жағдайын меңгеру және орындау 5.1.2.2 бірінші қалыпты орындау – қол кеуде тұсында алға қарай созылған,алақан денеге қараған, шынтақ жанына қарай дөңгеленген, иық түскен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтарынан 5-10 сантиметр қашықтықта 5.1.2.3 екінші қалыпты орындау – дөңгеленген қолдар жанына қарай созылған және иықтан біршама төмен және денеден біраз алға қарай орналасқан, шынтақтар бірінші қалыпқа қарағанда артқа қарай біршама тіктелген, алақан бір-біріне қараған 5.1.2.4 үшінші қалыпты орындау – қол жоғарыда (көрінетіндей), қол басы мен шынтақтар беттің алдында және жанына қарай, ал алақандар төмен қарай орналасқан 5.1.2.5 тіректегі аяқ қалпын меңгеру және орындау 5.1.2.6 аяқтың бірінші қалпы – өкше бірге, аяқ ұштары жан-жаққа қараған 5.1.2.7 екінші қалыпты орындау – аяқ табан ұзындығы қашықтықтығында алшақ қойылған, аяқ ұшы жан-жаққа қараған 5.1.2.8 үшінші қалыпты орындау – бір табанның өкшесіекінші табанның ортасында, аяқ ұшы жан-жаққа қараған 5.1.2.9 жаттығуды тіреккке қарап тұрған қалыпта орындау	6.1.2.1 қолдың бірінші, екінші, үшінші қалпын орындау 6.1.2.2 қол басын барлық қалыпта жеңіл, ширықтырмай ұстау 6.1.2.3 қолға арналған жаттығуларды дене қимылымен біріктіру 6.1.2.4 аяқтың қалпын және қимылды тірек жанындағы қалып бойынша орындау 6.1.2.5 жаттығуды тірекке бетімен, содан кейін бүйірмен тұрған қалыпта орындау 6.1.2.6 жаттығуларды тірек жанында орындау: жүрелеп отыру, жартылай жүрелеп отыру, аяқты әр түрлі бағытта тіктеу, аяқты сермеу қимылын орындау
1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	5.1.3.1 серіппелі қимылдарды орындау – буынды немесе буындарды біркелкі бүгу және жазу 5.1.3.2 музыкадағы акценттерді серіппелі қимылмен ерекшелеу 5.1.3.3 қолмен серіппелі қимылдарды бір мезгілде және кезекпен әр түрлі бағытта орындау 5.1.3.4 серіппелі қимылдарды аяқпен орындау – екі аяқпен бір орында тұрып орындау 5.1.3.5 аяқтың ұшымен көтерілу және тізені бүкпей табанмен түсу; табанмен тұрып тізені бүгу және жазу 5.1.3.6 бір орында тұрып, дене ауырлығын бір аяқтан екінші аяққа серіппелі қимылмен ауыстыра, алға-артқа қарай қозғалу; оң содан кейін сол аяғының тізесін бүгуді орындау 5.1.3.7 қолмен, кеудемен және бүкіл денемен толқын тәрізді қимылды орындау 5.1.3.8 көркем гимнастика жаттығуларын 3/4 көлемдегі, ақырын немесе орташа қарқындағы лирикалық, жайлы әуеннің сүймелдеуімен орындау 5.1.3.9 бүтін толқынды қимылды орындауға арналған дайындық жаттығуларды орындау; бүтін толқынды қимылды орындау үшін бастапқы қалыпты – дөңгелектене жүрелеп отыруды орындау 5.1.3.10 бүтін толқынды қимылды өзінің мүмкіндігіне қарай орындау, алайда орындауды жетілдіруге тырысу 5.1.3.11 аяқты сермеуді орындау 5.1.3.12 барлық дененің немесе оның жеке бөліктерінің (қол, аяқ) бүтін қимылын бірізділікпен орындау 5.1.3.13 сермеуді аяқпен, қолмен, кеудемен және барлық денемен орындау 5.1.3.14 2/4, 3/4 көлемдегі сергек музыканың сүйемелдеуімен сермеуді орындау, дыбыстың қаттылығы, қарқыны сермеу амплитудасына тәуелді болады 5.1.3.15 секірістерді бұрылыстармен, сермеумен, би қадамдарымен, ырғақтық тапсырмалармен үйлестіре орындау	6.1.3.1 5-сыныпта оқыған көркем гимнастика жаттығуларын қайталау және бекіту 6.1.3.2 қолмен серіппелі және толқын тәріздес қимылдарды орындау, қолды бір қалыптан екінші қалыпқа аудару 6.1.3.3 станок жанында аяққа арналған жаттығуларды орындау: жартылай жүрелеу, жүрелеу, аяқты тіктеу, аяқты серпу 6.1.3.4 секірістерді орындау 6.1.3.5 тепе-теңдікті сақтауға берілген жаттығуларды орындау, әр түрлі тіректерде тепе-теңдігін сақтау 6.1.3.6 динамикалық жаттығуларды орындау: тіректің шектелген ауданы немесе жоғары көтерілген тіректе –гимнастикалық орындықта, бумда, еденде анық сызылған жолақ жағдайында орындалатын адымдау, жүгіріс, секіріс 6.1.3.7 статикалық жаттығуларды орындау: екі аяқпен (аяқ ұшымен) әр түрлі тұрыстар, әр түрлі қалыпта бір аяқпен тұру (бос аяқ алға, артқа, жанына қарай созылған, дененің еңкеюімен), еденде немесе сәл көтерілген тіректе тізерлеп тұру 6.1.3.8 дененің бұрылуына берілген жаттығуларды орындау: қимылдағы тұрақтылықты сақтау, бір немесе екі аяқпен 180, 360 және одан да үлкен градусқа бұрылу; бұрын меңгерген бұрылыстарды тепе-теңдікке берілген және би қадамдарымен біріктіру 6.1.3.9 аралас жаттығуларды орындау – тұрақты статикалық қалыппен аяқталатын қимылдық әрекеттерді орындау 6.1.3.10 әр түрлі секірістерді орындағанда жерге түсе білу, бұрылыстарды, жүрелеп отыруды, еңкеюді орындағаннан кейін тепе-теңдікті сақтау 6.1.3.11 жаттығуларды гимнастикалық заттармен – шеңбер, кегль, доппен орындау
1.4 Стэп-аэробика жаттығулары		6.1.4.1 степ-аэробика жаттығуларын меңгеру және орындау: стептегі (платформадағы) қимыл үйлесіімділігіне берілген жаттығулар 6.1.4.2 Basic-step (басик стэп) меңгеру және орындау:– платформадағы"негізгі қадам", сол және оң аяғын кезектестіру 6.1.4.3 платформада V-step (ви- стэп) – "ви-қадамдарды" шапалақпен, степте оңға, степте солғаорындау 6.1.4.4 Top-up (топ ап) – "үстінен тигізу" меңгеру, платформадағы қадамдар 6.1.4.5 Lift-step (лифт стэп) меңгеру – степте тізені көтеріп адымдау; стептегі жалғамалы қадам

2) 2-бөлім "Музыкалық аспаптармен жаттығулар":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	5.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 5.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу 5.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау	6.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 6.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу 6.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау 6.2.1.4 таныс өлеңдерден жеңіл музыкалық тіркестердің ырғағын жаттау
2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену 5.2.2.4 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау 5.2.2.5 сандық жүйені пайдалана отырып,музыкалық аспаптарда жеңіл 1-2 өлеңді немесе әуенді орындау	6.2.2.1 қарама-қайшы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден екінші регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 6.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйретуді ұсыну 6.2.2.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау 6.2.2.5 берілген ырғаққа сәйкес музыкалық аспаптардан дыбыс шығару

3) 3-бөлім "Би жаттығулары":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
Бөлімше	5-сынып	6-сынып
3.1Халық биінің элементтері	5.3.1.1 халық биін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 5.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 5.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу	6.3.1.1 кейбір халық билеріне тән негізгі қимылдарды ажырату, биде әдемі және мәнерлі қимылдай білу 6.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 6.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
3.2 Бал биінің элементтері	5.3.2.1 жауапкершілік байқату, жұппен билегенде өзара әрекеттене білу, қиындықтарды жеңу 5.3.2.2 баяу, жайлы қимылдарды, вальс қадамын (музыкалық көлемі 3/4);үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.2.3 баяу фокстрот (музыкалықкөлемі4/4) қимылын орындау 5.3.3.4 факстротқа тән ұзын, жеңіл, жатық қадамдарды, еркін, байсалды, еріншек, асықпайтын қимылдарды үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.3.5 көркем бейнелердіикемді қимылдар мен ырғақты санау құралдарымен және адам денесінің мәнерлі қалпын үздіксіз ауыстыру арқылы құру	6.3.2.1 негізгі бал билерінің: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба шығу тарихын білу 6.3.2.2 5-сыныпта үйренген кейбір бал билеріне тән негізгі қимылдарды қайталау және бекіту 6.3.2.3жұптық танго биінің ақырын, жатық қимылдарын (музыкалық көлемі 2/4 орындау) 6.3.2.4 латынамерикалық билерге тән серіппелі қимылдарды үйретуге берілген жаттығуларды орындау 6.3.2.5 латынамерикалық бал билерін: "Самба", "Ча-ча-ча"белсенді орындау 6.3.2.6 вальс, танго, самба билерін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 6.3.2.7 бидің көркем бейнесін ырғақты санау және қимылдарды мәнерлі ауыстыру арқылы құру 6.3.2.8 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 6.3.2.9 сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
3.3 Заманауи би элементтері	5.3.3.1 кейбір заманауи билерге тән негізгі қимылдарды ажырату 5.3.3.2 би жаттығуларын орындау, "диско" стиліндегі жеңіл заманауи билерді орындау 5.3.3.3 заманауи музыканы білім алушылардың музыкалық қызығушылықтарын есепке алып, мұғалімнің шешімімен пайдалану 5.3.3.4 биде музыканың ең бір динамикалық жерін ерекшелеп көрсету үшін секірістерді пайдалану 5.3.3.5 музыканың сипатын қол, аяқ, дененің нақты, ырғақты қимылын қадаммен ырғақтық үйлестіру арқылы бере білу	6.3.3.1 биді музыкасына қарай дұрыс анықтау, бидің қажетті қимылы мен қарқынын табу, қимылда метрді, ырғақтық суретті, акцентті ерекшелеу, қимылды музыкалық тіркес бөлігінің ауысуына сәйкес тыңдау және өздігінен өзгерту 6.3.3.2 ұсынылған элементтерді меңгеруіне қарай жаңаларын қосу, жаттығуды күрделендіру, қимылда орындау, қимылдың қарқынын, амплитудасын арттыру 6.3.3.3 "диско"стиліндегі заманауи билердің элементтерін орындау 6.3.3.4 қимылдарының бірізділігі бекітілген (алдын ала анықталған) билерді орындау 6.3.3.5 еркін тұруымен ерекшеленетін билерді орындау 6.3.3.6 би билегенде шығармашылық дербестік және өзін-өзі эмоциялық көрсету белгілерін байқату

30. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

31. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-6
сыныптары үшін "Түзету
ырғағы" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-6 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	5.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде сыныпқа кіру 5.1.1.2 саптағы жүріс үшін санау, жүрісті жүрелей отырумен кезектестіру 5.1.1.3 жүру, аяқтың ұшымен қозғалу (2\4, 4\4 музыканың сүймелдеуімен); тактінің күшті бөлігін ерекшелеу 5.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	5.1.2.1 бастапқы қалып болып табылатын қолдың дайындық жағдайын меңгеру және орындау 5.1.2.2 бірінші қалыпты орындау – қол кеуде тұсында алға қарай созылған,алақан денеге қараған, шынтақ жанына қарай дөңгеленген, иық түскен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтарынан 5-10 сантиметр қашықтықта 5.1.2.3 екінші қалыпты орындау – дөңгеленген қолдар жанына қарай созылған және иықтан біршама төмен және денеден біраз алға қарай орналасқан, шынтақтар бірінші қалыпқа қарағанда артқа қарай біршама тіктелген, алақан бір-біріне қараған
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	5.1.3.1 серіппелі қимылдарды орындау – буынды немесе буындарды біркелкі бүгу және жазу 5.1.3.2 музыкадағы акценттерді серіппелі қимылмен ерекшелеу 5.1.3.3 қолмен серіппелі қимылдарды бір мезгілде және кезекпен әр түрлі бағытта орындау 5.1.3.4 серіппелі қимылдарды аяқпен орындау – екі аяқпен бір орында тұрып орындау 5.1.3.5 аяқтың ұшымен көтерілу және тізені бүкпей табанмен түсу; табанмен тұрып тізені бүгу және жазу
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	5.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	5.3.1.1 халық биін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру
	3.2 Бал биінің элементтері	5.3.2.1 жауапкершілік байқату, жұппен билегенде өзара әрекеттене білу, қиындықтарды жеңу 5.3.2.2 баяу, жайлы қимылдарды, вальс қадамын (музыкалық көлемі 3/4)
	3.3 Заманауи би элементтері	5.3.3.1 кейбір заманауи билерге тән негізгі қимылдарды ажырату
2-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену; 5.2.2.4 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау 5.2.2.5 сандық жүйені пайдалана отырып,музыкалық аспаптарда жеңіл 1-2 өлеңді немесе әуенді орындау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	5.1.2.1 бастапқы қалып болып табылатын қолдың дайындық жағдайын меңгеру және орындау 5.1.2.2 бірінші қалыпты орындау – қол кеуде тұсында алға қарай созылған,алақан денеге қараған, шынтақ жанына қарай дөңгеленген, иық түскен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтарынан 5-10 сантиметр қашықтықта 5.1.2.3 екінші қалыпты орындау – дөңгеленген қолдар жанына қарай созылған және иықтан біршама төмен және денеден біраз алға қарай орналасқан, шынтақтар бірінші қалыпқа қарағанда артқа қарай біршама тіктелген, алақан бір-біріне қараған 5.1.2.4 үшінші қалыпты орындау – қол жоғарыда (көрінетіндей), қол басы мен шынтақтар беттің алдында және жанына қарай, ал алақандар төмен қарай орналасқан
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	5.1.3.1 серіппелі қимылдарды орындау – буынды немесе буындарды біркелкі бүгу және жазу 5.1.3.2 музыкадағы акценттерді серіппелі қимылмен ерекшелеу 5.1.3.3 қолмен серіппелі қимылдарды бір мезгілде және кезекпен әр түрлі бағытта орындау 5.1.3.4 серіппелі қимылдарды аяқпен орындау – екі аяқпен бір орында тұрып орындау 5.1.3.5 аяқтың ұшымен көтерілу және тізені бүкпей табанмен түсу; табанмен тұрып тізені бүгу және жазу 5.1.3.6 бір орында тұрып, дене ауырлығын бір аяқтан екінші аяққа серіппелі қимылмен ауыстыра, алға-артқа қарай қозғалу; оң содан кейін сол аяғының тізесін бүгуді орындау 5.1.3.7 қолмен, кеудемен және бүкіл денемен толқын тәрізді қимылды орындау 5.1.3.8 көркем гимнастика жаттығуларын 3/4 көлемдегі, ақырын немесе орташа қарқындағы лирикалық, жайлы әуеннің сүймелдеуімен орындау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	5.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 5.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	5.3.1.1 халық биін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 5.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану
	3.2 Бал биінің элементтері	5.3.2.1 жауапкершілік байқату, жұппен билегенде өзара әрекеттене білу, қиындықтарды жеңу; 5.3.2.2баяу, жайлы қимылдарды, вальс қадамын (музыкалық көлемі 3/4); үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.2.3 баяу фокстрот (музыкалықкөлемі4/4) қимылын орындау;
	3.3 Заманауи би элементтері	5.3.3.1 кейбір заманауи билерге тән негізгі қимылдарды ажырату 5.3.3.2 би жаттығуларын орындау, "диско" стиліндегі жеңіл заманауи билерді орындау
3-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	5.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде сыныпқа кіру 5.1.1.2 саптағы жүріс үшін санау, жүрісті жүрелей отырумен кезектестіру 5.1.1.3 жүру, аяқтың ұшымен қозғалу (2\4, 4\4 музыканың сүймелдеуімен); тактінің күшті бөлігін ерекшелеу 5.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау 5.1.1.5 қимылдың барлық түрін музыкамен үйлестіре орындау 5.1.1.6 келесі жүріс түрлерін қолдану: жұмсақ, биік, үшкір және кең қадам;жүгірістің әр түрлі түрлерін қолдану: биік, үшкір және кең жүгіріс 5.1.1.7 жүріс пен жүгірістің қарқыны мен сипатын музыкалық сүймелдеудің қарқыны мен сипатына сәйкес өздігінен өзгерту 5.1.1.8 хореографиялық жаттығуларды (қол, аяқ жағдайы) орындау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	5.1.2.1 бастапқы қалып болып табылатын қолдың дайындық жағдайын меңгеру және орындау 5.1.2.2 бірінші қалыпты орындау – қол кеуде тұсында алға қарай созылған,алақан денеге қараған, шынтақ жанына қарай дөңгеленген, иық түскен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтарынан 5-10 сантиметр қашықтықта 5.1.2.3 екінші қалыпты орындау – дөңгеленген қолдар жанына қарай созылған және иықтан біршама төмен және денеден біраз алға қарай орналасқан, шынтақтар бірінші қалыпқа қарағанда артқа қарай біршама тіктелген, алақан бір-біріне қараған 5.1.2.4 үшінші қалыпты орындау – қол жоғарыда (көрінетіндей), қол басы мен шынтақтар беттің алдында және жанына қарай, ал алақандар төмен қарай орналасқан 5.1.2.5 тіректегі аяқ қалпын меңгеру және орындау 5.1.2.6 аяқтың бірінші қалпы – өкше бірге, аяқ ұштары жан-жаққа қараған 5.1.2.7екінші қалыпты орындау – аяқ табан ұзындығы қашықтықтығында алшақ қойылған, аяқ ұшы жан-жаққа қараған
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	5.1.3.1 серіппелі қимылдарды орындау – буынды немесе буындарды біркелкі бүгу және жазу 5.1.3.2 музыкадағы акценттерді серіппелі қимылмен ерекшелеу 5.1.3.3 қолмен серіппелі қимылдарды бір мезгілде және кезекпен әр түрлі бағытта орындау 5.1.3.4 серіппелі қимылдарды аяқпен орындау – екі аяқпен бір орында тұрып орындау; 5.1.3.5 аяқтың ұшымен көтерілу және тізені бүкпей табанмен түсу; табанмен тұрып тізені бүгу және жазу 5.1.3.6 бір орында тұрып, дене ауырлығын бір аяқтан екінші аяққа серіппелі қимылмен ауыстыра, алға-артқа қарай қозғалу; оң содан кейін сол аяғының тізесін бүгуді орындау 5.1.3.7 қолмен, кеудемен және бүкіл денемен толқын тәрізді қимылды орындау 5.1.3.8 көркем гимнастика жаттығуларын 3/4 көлемдегі, ақырын немесе орташа қарқындағы лирикалық, жайлы әуеннің сүймелдеуімен орындау 5.1.3.9 бүтін толқынды қимылды орындауға арналған дайындық жаттығуларды орындау; бүтін толқынды қимылды орындау үшін бастапқы қалыпты – дөңгелектене жүрелеп отыруды орындау 5.1.3.10 бүтін толқынды қимылды өзінің мүмкіндігіне қарай орындау, алайда орындауды жетілдіруге тырысу; 5.1.3.11 аяқты сермеуді орындау 5.1.3.12 барлық дененің немесе оның жеке бөліктерінің (қол, аяқ) бүтін қимылын бірізділікпен орындау 5.1.3.13 сермеуді аяқпен, қолмен, кеудемен және барлық денемен орындау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	5.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару; 5.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу; 5.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену; 5.2.2.4 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	5.3.1.1 халық биін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 5.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 5.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
	3.2 Бал биінің элементтері	5.3.2.1 жауапкершілік байқату, жұппен билегенде өзара әрекеттене білу, қиындықтарды жеңу 5.3.2.2 баяу, жайлы қимылдарды, вальс қадамын (музыкалық көлемі 3/4); үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.2.3 баяу фокстрот (музыкалықкөлемі4/4) қимылын орындау 5.3.3.4 факстротқа тән ұзын, жеңіл, жатық қадамдарды, еркін, байсалды, еріншек, асықпайтын қимылдарды үйретуге арналған жаттығуларды орындау
	3.3 Заманауи би элементтері	5.3.3.1 кейбір заманауи билерге тән негізгі қимылдарды ажырату 5.3.3.2 би жаттығуларын орындау, "диско" стиліндегі жеңіл заманауи билерді орындау 5.3.3.3 заманауи музыканы білім алушылардың музыкалық қызығушылықтарын есепке алып, мұғалімнің шешімімен пайдалану 5.3.3.4 биде музыканың ең бір динамикалық жерін ерекшелеп көрсету үшін секірістерді пайдалану
4-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	5.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде сыныпқа кіру 5.1.1.2 саптағы жүріс үшін санау, жүрісті жүрелей отырумен кезектестіру 5.1.1.3 жүру, аяқтың ұшымен қозғалу (2\4, 4\4 музыканың сүймелдеуімен); тактінің күшті бөлігін ерекшелеу 5.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау 5.1.1.5 қимылдың барлық түрін музыкамен үйлестіре орындау 5.1.1.6 келесі жүріс түрлерін қолдану: жұмсақ, биік, үшкір және кең қадам;жүгірістің әр түрлі түрлерін қолдану: биік, үшкір және кең жүгіріс 5.1.1.7 жүріс пен жүгірістің қарқыны мен сипатын музыкалық сүймелдеудің қарқыны мен сипатына сәйкес өздігінен өзгерту 5.1.1.8 хореографиялық жаттығуларды (қол, аяқ жағдайы) орындау 5.1.1.9 көркем гимнастика қимылдарын: қолмен және аяқпен серіппелі, толқын тәрізді қимылдарды, сермеуді, секірісті, тепе-теңдікті, бұрылыстарды орындау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	5.1.2.1 бастапқы қалып болып табылатын қолдың дайындық жағдайын меңгеру және орындау 5.1.2.2 бірінші қалыпты орындау – қол кеуде тұсында алға қарай созылған,алақан денеге қараған, шынтақ жанына қарай дөңгеленген, иық түскен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтарынан 5-10 сантиметр қашықтықта; 5.1.2.3 екінші қалыпты орындау – дөңгеленген қолдар жанына қарай созылған және иықтан біршама төмен және денеден біраз алға қарай орналасқан, шынтақтар бірінші қалыпқа қарағанда артқа қарай біршама тіктелген, алақан бір-біріне қараған 5.1.2.4 үшінші қалыпты орындау – қол жоғарыда (көрінетіндей), қол басы мен шынтақтар беттің алдында және жанына қарай, ал алақандар төмен қарай орналасқан 5.1.2.5тіректегі аяқ қалпын меңгеру және орындау 5.1.2.6аяқтың бірінші қалпы – өкше бірге, аяқ ұштары жан-жаққа қараған 5.1.2.7екінші қалыпты орындау – аяқ табан ұзындығы қашықтықтығында алшақ қойылған, аяқ ұшы жан-жаққа қараған 5.1.2.8 үшінші қалыпты орындау – бір табанның өкшесіекінші табанның ортасында, аяқ ұшы жан-жаққа қараған 5.1.2.9жаттығуды тіреккке қарап тұрған қалыпта орындау
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	5.1.3.1 серіппелі қимылдарды орындау – буынды немесе буындарды біркелкі бүгу және жазу 5.1.3.2 музыкадағы акценттерді серіппелі қимылмен ерекшелеу 5.1.3.3 қолмен серіппелі қимылдарды бір мезгілде және кезекпен әр түрлі бағытта орындау 5.1.3.4 серіппелі қимылдарды аяқпен орындау – екі аяқпен бір орында тұрып орындау 5.1.3.5 аяқтың ұшымен көтерілу және тізені бүкпей табанмен түсу; табанмен тұрып тізені бүгу және жазу 5.1.3.6 бір орында тұрып, дене ауырлығын бір аяқтан екінші аяққа серіппелі қимылмен ауыстыра, алға-артқа қарай қозғалу; оң содан кейін сол аяғының тізесін бүгуді орындау 5.1.3.7 қолмен, кеудемен және бүкіл денемен толқын тәрізді қимылды орындау 5.1.3.8 көркем гимнастика жаттығуларын 3/4 көлемдегі, ақырын немесе орташа қарқындағы лирикалық, жайлы әуеннің сүймелдеуімен орындау 5.1.3.9 бүтін толқынды қимылды орындауға арналған дайындық жаттығуларды орындау; бүтін толқынды қимылды орындау үшін бастапқы қалыпты – дөңгелектене жүрелеп отыруды орындау 5.1.3.10 бүтін толқынды қимылды өзінің мүмкіндігіне қарай орындау, алайда орындауды жетілдіруге тырысу 5.1.3.11 аяқты сермеуді орындау 5.1.3.12 барлық дененің немесе оның жеке бөліктерінің (қол, аяқ) бүтін қимылын бірізділікпен орындау 5.1.3.13 сермеуді аяқпен, қолмен, кеудемен және барлық денемен орындау 5.1.3.14 2/4, 3/4 көлемдегі сергек музыканың сүйемелдеуімен сермеуді орындау, дыбыстың қаттылығы, қарқыны сермеу амплитудасына тәуелді болады 5.1.3.15 секірістерді бұрылыстармен, сермеумен, би қадамдарымен, ырғақтық тапсырмалармен үйлестіре орындау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	5.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 5.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу 5.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	5.2.2.1 музыкалық аспаптарды дыбысталуы бойынша тану 5.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 5.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйрену; 5.2.2.4 пианино, аккордеон, үрмелі сырнайда оңай жаттығуларды орындау 5.2.2.5 сандық жүйені пайдалана отырып,музыкалық аспаптарда жеңіл 1-2 өлеңді немесе әуенді орындау
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	5.3.1.1 халық биін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 5.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 5.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
	3.2 Бал биінің элементтері	5.3.2.1 жауапкершілік байқату, жұппен билегенде өзара әрекеттене білу, қиындықтарды жеңу; 5.3.2.2 баяу, жайлы қимылдарды, вальс қадамын (музыкалық көлемі 3/4); үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.2.3 баяу фокстрот (музыкалықкөлемі4/4) қимылын орындау 5.3.3.4 факстротқа тән ұзын, жеңіл, жатық қадамдарды, еркін, байсалды, еріншек, асықпайтын қимылдарды үйретуге арналған жаттығуларды орындау 5.3.3.5 көркем бейнелердіикемді қимылдар мен ырғақты санау құралдарымен және адам денесінің мәнерлі қалпын үздіксіз ауыстыру арқылы құру
	3.3 Заманауи би элементтері	5.3.3.1 кейбір заманауи билерге тән негізгі қимылдарды ажырату 5.3.3.2 би жаттығуларын орындау, "диско" стиліндегі жеңіл заманауи билерді орындау 5.3.3.3 заманауи музыканы білім алушылардың музыкалық қызығушылықтарын есепке алып, мұғалімнің шешімімен пайдалану 5.3.3.4 биде музыканың ең бір динамикалық жерін ерекшелеп көрсету үшін секірістерді пайдалану 5.3.3.5 музыканың сипатын қол, аяқ, дененің нақты, ырғақты қимылын қадаммен ырғақтық үйлестіру арқылы бере білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	6.1.1.1 қимыл бағытын бағдарлау және атау 6.1.1.2 етістіктерді (еңбектеді,жүгірді, жүрді) және үстеулерді (алға, артқа, төмен, жоғары, оңға, солға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдалана отырып, қимыл траекториясы туралы сөздік есеп беру 6.1.1.3 бірден сапқа тұру, бой бойынша сапқа тұру, көру және есту белгісі бойынша шеңбер құрау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	6.1.2.1 қолдың бірінші, екінші, үшінші қалпын орындау 6.1.2.2 қол басын барлық қалыпта жеңіл, ширықтырмай ұстау 6.1.2.3 қолға арналған жаттығуларды дене қимылымен біріктіру
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	6.1.3.1 5-сыныпта оқыған көркем гимнастика жаттығуларын қайталау және бекіту 6.1.3.2 қолмен серіппелі және толқын тәріздес қимылдарды орындау, қолды бір қалыптан екінші қалыпқа аудару 6.1.3.3 станок жанында аяққа арналған жаттығуларды орындау: жартылай жүрелеу, жүрелеу, аяқты тіктеу, аяқты серпу 6.1.3.4 секірістерді орындау 6.1.3.5 тепе-теңдікті сақтауға берілген жаттығуларды орындау, әр түрлі тіректерде тепе-теңдігін сақтау
	1.4 Стэп-аэробика жаттығулары	6.1.4.1 степ-аэробика жаттығуларын меңгеру және орындау:стептегі (платформадағы) қимыл үйлесіімділігіне берілген жаттығулар
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	6.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	6.2.2.1 қарама-қайшы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден екінші регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	6.3.1.1кейбір халық билеріне тән негізгі қимылдарды ажырату, биде әдемі және мәнерлі қимылдай білу
	3.2 Балбиінің элементтері	6.3.2.1 негізгі бал билерінің: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба шығу тарихын білу 6.3.2.2 5-сыныпта үйренген кейбір бал билеріне тән негізгі қимылдарды қайталау және бекіту 6.3.2.3 жұптық танго биінің ақырын, жатық қимылдарын (музыкалық көлемі 2/4 орындау)
	3.3 Заманауи би элементтері	6.3.3.1 биді музыкасына қарай дұрыс анықтау, бидің қажетті қимылы мен қарқынын табу, қимылда метрді, ырғақтық суретті, акцентті ерекшелеу, қимылды музыкалық тіркес бөлігінің ауысуына сәйкес тыңдау және өздігінен өзгерту 6.3.3.2 ұсынылған элементтерді меңгеруіне қарай жаңаларын қосу, жаттығуды күрделендіру, қимылда орындау, қимылдың қарқынын, амплитудасын арттыру
2-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	6.1.1.1 қимыл бағытын бағдарлау және атау 6.1.1.2 етістіктерді (еңбектеді,жүгірді, жүрді) және үстеулерді (алға, артқа, төмен, жоғары, оңға, солға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдалана отырып, қимыл траекториясы туралы сөздік есеп беру 6.1.1.3 бірден сапқа тұру, бой бойынша сапқа тұру, көру және есту белгісі бойынша шеңбер құрау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	6.1.2.1 қолдың бірінші, екінші, үшінші қалпын орындау 6.1.2.2 қол басын барлық қалыпта жеңіл, ширықтырмай ұстау 6.1.2.3 қолға арналған жаттығуларды дене қимылымен біріктіру
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	6.1.3.1 5-сыныпта оқыған көркем гимнастика жаттығуларын қайталау және бекіту 6.1.3.2 қолмен серіппелі және толқын тәріздес қимылдарды орындау, қолды бір қалыптан екінші қалыпқа аудару 6.1.3.3 станок жанында аяққа арналған жаттығуларды орындау: жартылай жүрелеу, жүрелеу, аяқты тіктеу, аяқты серпу 6.1.3.4 секірістерді орындау 6.1.3.5 тепе-теңдікті сақтауға берілген жаттығуларды орындау, әр түрлі тіректерде тепе-теңдігін сақтау 6.1.3.6 динамикалық жаттығуларды орындау: тіректің шектелген ауданы немесе жоғары көтерілген тіректе –гимнастикалық орындықта, бумда, еденде анық сызылған жолақ жағдайында орындалатын адымдау, жүгіріс, секіріс 6.1.3.7 статикалық жаттығуларды орындау: екі аяқпен (аяқ ұшымен) әр түрлі тұрыстар, әр түрлі қалыпта бір аяқпен тұру (бос аяқ алға, артқа, жанына қарай созылған, дененің еңкеюімен), еденде немесе сәл көтерілген тіректе тізерлеп тұру
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	6.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 6.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	6.2.2.1 қарама-қайшы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден екінші регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 6.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйретуді ұсыну
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	6.3.1.1кейбір халық билеріне тән негізгі қимылдарды ажырату, биде әдемі және мәнерлі қимылдай білу 6.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану
	3.2 Балбиінің элементтері	6.3.2.1 негізгі бал билерінің: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба шығу тарихын білу 6.3.2.2 5-сыныпта үйренген кейбір бал билеріне тән негізгі қимылдарды қайталау және бекіту 6.3.2.3жұптық танго биінің ақырын, жатық қимылдарын (музыкалық көлемі 2/4 орындау) 6.3.2.4латынамерикалық билерге тән серіппелі қимылдарды үйретуге берілген жаттығуларды орындау 6.3.2.5 латынамерикалықбал билерін: "Самба", "Ча-ча-ча"белсенді орындау
	3.3 Заманауи би элементтері	6.3.3.1 биді музыкасына қарай дұрыс анықтау, бидің қажетті қимылы мен қарқынын табу, қимылда метрді, ырғақтық суретті, акцентті ерекшелеу, қимылды музыкалық тіркес бөлігінің ауысуына сәйкес тыңдау және өздігінен өзгерту 6.3.3.2 ұсынылған элементтерді меңгеруіне қарай жаңаларын қосу, жаттығуды күрделендіру, қимылда орындау, қимылдың қарқынын, амплитудасын арттыру 6.3.3.3 "диско"стиліндегі заманауи билердің элементтерін орындау
3-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	6.1.1.1 қимыл бағытын бағдарлау және атау 6.1.1.2 етістіктерді (еңбектеді,жүгірді, жүрді) және үстеулерді (алға, артқа, төмен, жоғары, оңға, солға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдалана отырып, қимыл траекториясы туралы сөздік есеп беру 6.1.1.3 бірден сапқа тұру, бой бойынша сапқа тұру, көру және есту белгісі бойынша шеңбер құрау 6.1.1.4 қимылды тоқтатпай, соқтығыспай, мүсін мен тепе-теңдікті сақтай, саптан шашырап жүру, содан кейін шеңбер құрау 6.1.1.5 метрикалық тамыр соғуға сәйкес жүру: арқаны тік ұстаған қалыпта жүрісті жүрелеумен, тізе бүгумен, аяқ ұшымен, кең және ұсақ қадаммен, өкшемен жүрумен кезектестіру 6.1.1.6 заттармен және затсыз түрлендіре жүру
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	6.1.2.1 қолдың бірінші, екінші, үшінші қалпын орындау 6.1.2.2 қол басын барлық қалыпта жеңіл, ширықтырмай ұстау 6.1.2.3 қолға арналған жаттығуларды дене қимылымен біріктіру 6.1.2.4 аяқтың қалпын және қимылды тірек жанындағы қалып бойынша орындау 6.1.2.5 жаттығуды тірекке бетімен, содан кейін бүйірмен тұрған қалыпта орындау; 6.1.2.6 жаттығуларды тірек жанында орындау: жүрелеп отыру, жартылай жүрелеп отыру, аяқты әр түрлі бағытта тіктеу, аяқты сермеу қимылын орындау
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	6.1.3.1 5-сыныпта оқыған көркем гимнастика жаттығуларын қайталау және бекіту 6.1.3.2 қолмен серіппелі және толқын тәріздес қимылдарды орындау, қолды бір қалыптан екінші қалыпқа аудару 6.1.3.3 станок жанында аяққа арналған жаттығуларды орындау: жартылай жүрелеу, жүрелеу, аяқты тіктеу, аяқты серпу 6.1.3.4 секірістерді орындау 6.1.3.5 тепе-теңдікті сақтауға берілген жаттығуларды орындау, әр түрлі тіректерде тепе-теңдігін сақтау 6.1.3.6 динамикалық жаттығуларды орындау: тіректің шектелген ауданы немесе жоғары көтерілген тіректе –гимнастикалық орындықта, бумда, еденде анық сызылған жолақ жағдайында орындалатын адымдау, жүгіріс, секіріс 6.1.3.7 статикалық жаттығуларды орындау: екі аяқпен (аяқ ұшымен) әр түрлі тұрыстар, әр түрлі қалыпта бір аяқпен тұру (бос аяқ алға, артқа, жанына қарай созылған, дененің еңкеюімен), еденде немесе сәл көтерілген тіректе тізерлеп тұру 6.1.3.8 дененің бұрылуына берілген жаттығуларды орындау: қимылдағы тұрақтылықты сақтау, бір немесе екі аяқпен 180, 360 және одан да үлкен градусқа бұрылу; бұрын меңгерген бұрылыстарды тепе-теңдікке берілген және би қадамдарымен біріктіру 6.1.3.9 аралас жаттығуларды орындау – тұрақты статикалық қалыппен аяқталатын қимылдық әрекеттерді орындау
	1.4 Стэп-аэробика жаттығулары	6.1.4.1 степ-аэробика жаттығуларын меңгеру және орындау:стептегі (платформадағы) қимыл үйлесіімділігіне берілген жаттығулар 6.1.4.2 Basic-step (басик-стэп) меңгеру және орындау:– платформадағы "негізгі қадам", сол және оң аяғын кезектестіру 6.1.4.3 платформада V-step (ви-стэп) – "ви-қадамдарды"шапалақпен, степте оңға, степте солғаорындау 6.1.4.4 Top-up (топ-ап) – "үстінен тигізу" меңгеру, платформадағы қадамдар
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	6.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 6.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу 6.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау 6.2.1.4 таныс өлеңдерден жеңіл музыкалық тіркестердің ырғағын жаттау
2.Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	6.2.2.1 қарама-қайшы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден екінші регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 6.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйретуді ұсыну 6.2.2.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	6.3.1.1 кейбір халық билеріне тән негізгі қимылдарды ажырату, биде әдемі және мәнерлі қимылдай білу 6.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 6.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
	3.2 Балбиінің элементтері	6.3.2.1 негізгі бал билерінің: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба шығу тарихын білу 6.3.2.2 5-сыныпта үйренген кейбір бал билеріне тән негізгі қимылдарды қайталау және бекіту 6.3.2.3 жұптық танго биінің ақырын, жатық қимылдарын (музыкалық көлемі 2/4 орындау) 6.3.2.4 латын америкалық билерге тән серіппелі қимылдарды үйретуге берілген жаттығуларды орындау 6.3.2.7 бидің көркем бейнесін ырғақты санау және қимылдарды мәнерлі ауыстыру арқылы құру 6.3.2.8 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану
	3.3 Заманауи би элементтері	6.3.3.1 биді музыкасына қарай дұрыс анықтау, бидің қажетті қимылы мен қарқынын табу, қимылда метрді, ырғақтық суретті, акцентті ерекшелеу, қимылды музыкалық тіркес бөлігінің ауысуына сәйкес тыңдау және өздігінен өзгерту 6.3.3.2 ұсынылған элементтерді меңгеруіне қарай жаңаларын қосу, жаттығуды күрделендіру, қимылда орындау, қимылдың қарқынын, амплитудасын арттыру 6.3.3.3 "диско" стиліндегі заманауи билердің элементтерін орындау 6.3.3.4 қимылдарының бірізділігі бекітілген (алдын ала анықталған) билерді орындау
4-тоқсан
1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар	1.1 Жүріс және жүгіріс	6.1.1.1 қимыл бағытын бағдарлау және атау 6.1.1.2 етістіктерді (еңбектеді,жүгірді, жүрді) және үстеулерді (алға, артқа, төмен, жоғары, оңға, солға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдалана отырып, қимыл траекториясы туралы сөздік есеп беру 6.1.1.3 бірден сапқа тұру, бой бойынша сапқа тұру, көру және есту белгісі бойынша шеңбер құрау 6.1.1.4 қимылды тоқтатпай, соқтығыспай, мүсін мен тепе-теңдікті сақтай, саптан шашырап жүру, содан кейін шеңбер құрау 6.1.1.5 метрикалық тамыр соғуға сәйкес жүру: арқаны тік ұстаған қалыпта жүрісті жүрелеумен, тізе бүгумен, аяқ ұшымен, кең және ұсақ қадаммен, өкшемен жүрумен кезектестіру 6.1.1.6 заттармен және затсыз түрлендіре жүру 6.1.1.7 биік, үшкір және кең жүгірісті орындау 6.1.1.8 жүрген және жүгірген кезде қолмен әр түрлі қимылдарды орындау
	1.2 Хореографиялық жаттығулар	6.1.2.1 қолдың бірінші, екінші, үшінші қалпын орындау 6.1.2.2 қол басын барлық қалыпта жеңіл, ширықтырмай ұстау 6.1.2.3 қолға арналған жаттығуларды дене қимылымен біріктіру 6.1.2.4 аяқтың қалпын және қимылды тірек жанындағы қалып бойынша орындау 6.1.2.5 жаттығуды тірекке бетімен, содан кейін бүйірмен тұрған қалыпта орындау 6.1.2.6 жаттығуларды тірек жанында орындау: жүрелеп отыру, жартылай жүрелеп отыру, аяқты әр түрлі бағытта тіктеу, аяқты сермеу қимылын орындау
	1.3 Көркем гимнастикалық жаттығулар	6.1.3.1 5-сыныпта оқыған көркем гимнастика жаттығуларын қайталау және бекіту 6.1.3.2 қолмен серіппелі және толқын тәріздес қимылдарды орындау, қолды бір қалыптан екінші қалыпқа аудару 6.1.3.3 станок жанында аяққа арналған жаттығуларды орындау: жартылай жүрелеу, жүрелеу, аяқты тіктеу, аяқты серпу 6.1.3.4 секірістерді орындау 6.1.3.5 тепе-теңдікті сақтауға берілген жаттығуларды орындау, әр түрлі тіректерде тепе-теңдігін сақтау 6.1.3.6 динамикалық жаттығуларды орындау: тіректің шектелген ауданы немесе жоғары көтерілген тіректе –гимнастикалық орындықта, бумда, еденде анық сызылған жолақ жағдайында орындалатын адымдау, жүгіріс, секіріс 6.1.3.7 статикалық жаттығуларды орындау: екі аяқпен (аяқ ұшымен) әр түрлі тұрыстар, әр түрлі қалыпта бір аяқпен тұру (бос аяқ алға, артқа, жанына қарай созылған, дененің еңкеюімен), еденде немесе сәл көтерілген тіректе тізерлеп тұру 6.1.3.8 дененің бұрылуына берілген жаттығуларды орындау: қимылдағы тұрақтылықты сақтау, бір немесе екі аяқпен 180, 360 және одан да үлкен градусқа бұрылу; бұрын меңгерген бұрылыстарды тепе-теңдікке берілген және би қадамдарымен біріктіру 6.1.3.9 аралас жаттығуларды орындау – тұрақты статикалық қалыппен аяқталатын қимылдық әрекеттерді орындау 6.1.3.10 әр түрлі секірістерді орындағанда жерге түсе білу, бұрылыстарды, жүрелеп отыруды, еңкеюді орындағаннан кейін тепе-теңдікті сақтау 6.1.3.11 жаттығуларды гимнастикалық заттармен – шеңбер, кегль, доппен орындау 6.1.3.12 жаттығуды жайлы, аса қатты емес, қарқыны баяу немесе орташа баяу, жоғары және орташа регистрдегі музыканың сүйемелдеуімен орындау
	1.4 Стэп-аэробика жаттығулары	6.1.4.1 степ-аэробика жаттығуларын меңгеру және орындау:стептегі (платформадағы) қимыл үйлесіімділігіне берілген жаттығулар 6.1.4.2 Basic-step (басик-стэп) меңгеру және орындау:– платформадағы"негізгі қадам", сол және оң аяғын кезектестіру 6.1.4.3 платформада V-step (ви-стэп) – "ви-қадамдарды" шапалақпен, степте оңға, степте солғаорындау 6.1.4.4 Top-up (топ-ап) – "үстінен тигізу" меңгеру, платформадағы қадамдар 6.1.4.5 Lift-step (лифт-стэп) меңгеру – степте тізені көтеріп адымдау; стептегі жалғамалы қадам
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.1 Соқпалы аспаптарда жаттығу	6.2.1.1 берілген ырғақты соқпалы аспаптар көмегімен шығару 6.2.1.2 музыкалық аспаптармен таныс өлеңнің негізгі ырғағын бере білу 6.2.1.3 берілген ырғақ бойынша таныс өлеңнің әуенін анықтау 6.2.1.4 таныс өлеңдерден жеңіл музыкалық тіркестердің ырғағын жаттау
2. Музыкалық аспаптармен жаттығулар	2.2 Пернелі аспаптарда жаттығу	6.2.2.1 қарама-қайшы регистрлердегі жоғары және төменгі дыбыстарды, бір регистрден екінші регистрге өтуді (жоғары-төмен) ажырату 6.2.2.2 пианинода екі қолымен бір мезгілде до1 – соль көлеміндегі гамманы орындау 6.2.2.3 сандық жүйе бойынша пернелі музыкалық аспаптарда ойнауға үйретуді ұсыну 6.2.2.4 сандық жүйені пайдалана отырып, музыкалық аспаптарда жеңіл 2-3 өлеңді немесе әуенді орындау 6.2.2.5 берілген ырғаққа сәйкес музыкалық аспаптардан дыбыс шығару
3. Би жаттығулары	3.1 Халық биінің элементтері	6.3.1.1 кейбір халық билеріне тән негізгі қимылдарды ажырату, биде әдемі және мәнерлі қимылдай білу 6.3.1.2 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 6.3.1.3 ертеңгіліктерде дұрыс және әдемі билеу, сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
	3.2 Балбиінің элементтері	6.3.2.1 негізгі бал билерінің: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба шығу тарихын білу 6.3.2.2 5-сыныпта үйренген кейбір бал билеріне тән негізгі қимылдарды қайталау және бекіту 6.3.2.3жұптық танго биінің ақырын, жатық қимылдарын (музыкалық көлемі 2/4 орындау) 6.3.2.4 латынамерикалық билерге тән серіппелі қимылдарды үйретуге берілген жаттығуларды орындау 6.3.2.5 латынамерикалықбал билерін: "Самба", "Ча-ча-ча"белсенді орындау 6.3.2.6 вальс, танго, самба билерін музыкалық сүйемелдеудің көңіл күйін эмоциямен білдіру 6.3.2.7 бидің көркем бейнесін ырғақты санау және қимылдарды мәнерлі ауыстыру арқылы құру 6.3.2.8 түзету ритмикасы сабақтарында алған икемділіктері мен дағдыларын күнделікті өмірде пайдалану 6.3.2.9 сынып пен мектептегі көркем өнерпаздар үйірмесіне белсене қатысу
	3.3 Заманауи би элементтері	6.3.3.1 биді музыкасына қарай дұрыс анықтау, бидің қажетті қимылы мен қарқынын табу, қимылда метрді, ырғақтық суретті, акцентті ерекшелеу, қимылды музыкалық тіркес бөлігінің ауысуына сәйкес тыңдау және өздігінен өзгерту 6.3.3.2 ұсынылған элементтерді меңгеруіне қарай жаңаларын қосу, жаттығуды күрделендіру, қимылда орындау, қимылдың қарқынын, амплитудасын арттыру 6.3.3.3 "диско"стиліндегі заманауи билердің элементтерін орындау 6.3.3.4 қимылдарының бірізділігі бекітілген (алдын ала анықталған) билерді орындау 6.3.3.5 еркін тұруымен ерекшеленетін билерді орындау 6.3.3.6 би билегенде шығармашылық дербестік және өзін-өзі эмоциялық көрсету белгілерін байқату

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 533-қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Танымдық әрекеттерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 -тарау. Жалпы ережелер

1. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Танымдық әрекеттерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Танымдық әрекеттерін түзету" курсының мақсаты - ақыл-ой кемістіктері бар білім алушылардың танымдық саласы мен потенциалдық мүмкіндіктерін дамыту, Бағдарламаны табысты меңгерулеріне жағдайлар жасау.

3. Пәннің міндеттері:

1) танымдық қызметінің дамуы мен білімдік қажеттіліктерінің ерекшеліктерін анықтау;

2) білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып жалпы даму деңгейін көтеру және мүмкіндіктерін жүзеге асыру;

3) танымдық уәждемесін қалыптастыру, сенсорлық-перцептивтік, мнемикалық және зерделік процестерін ынталандыру;

4) білім алушының танымдық белсенділігі мен дербестігін көтеру;

5) айналасындағы болмыстың толықтай және бүтіндей картинасы жайлы білім алушының түсінігін дамыту;

6) қажетті тіл икемділігін қалыптастыру арқылы ақпаратты түсіну, сақтау және өңдеу, адамдармен ақпарат алмасу процесін дамыту;

7) білімдерін, қабілеті мен дағдыларын тиісті жағдайда қолдану икемділігін дамыту;

8) оқу сабақтарға қызығушылығын, жаңа білімдер алуға ынталандыру;

9) білім алушылармен және үлкен адамдармен қатынас жасау қабілетін дамыту.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "Танымдық әрекеттерін түзету" пәні көрнекі, қолжетімді вербалды материалдар арқылы білім алушылардың айналасындағы әлемді саралай қабылдауын, уақыттық-кеңістіктік бейімделуін, меңгерген логикалық операцияларды (салыстыру, сараптау, синтездеу, қорыту, топтастыру, аналогияларын, заңдылықтарын, себептік-сипаттық байланыстарын табу) қолдануларын қалыптастыруға бағытталады.

5. Оқу-тәрбие процесінде білім алушылардың танымдық және эмоционалдық-тұлғалық даму салаларының кемшіліктерін еңсеруге бағытталаған арнайы педагогикалық тәсілдерін қолдануды қарастырады.

6. Түзеу жұмыстарын ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері арнайы педагогиканың принциптеріне негізделеді, олардың жүзеге асырылуы жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады.

7. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың түзеу-дамытушылық бағытының принципі оқыту қызметінің арнайы әдістері мен тәсілдері арқылы жүзеге асып, ойлау процестерінің енжарлығы, ойлаудың қорыту және абстакциялық функцияларының әлсіздігі, тілдік дамудың тежелуі ескеріледі.

8. Білім алушылармен жұмыста еліктеу қабілетіне, көрнекі-әрекеттік ойлауының сақталған мүмкіндіктеріне сүйенеді. Танымдық әрекеттерін түзету сабақтарында психикалық функцияларын (қабылдауы, жады, сөйлеу тілі, ойлауы) дамытуға жағдайлар жасалады. Бастаған жұмысын соңына дейін жеткізу, қиындықтарды жеңу, ұқыптылық және дербестік сияқты қабілеттерін жетілдіруге көңіл бөлінеді.

9. Оқытудың әлеуметтік-бейімдеушілік бағытының принципі тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін азайту немесе жеңу, білім алушыға әлеуметтік өмірде жүріс-тұрыс нормаларын және қарапайым гигиеналық, қатынастық, тұрмыстық, күрделі әлеуметтік дағдыларын меңгерту бойынша арнайы жұмыс жүргізуді қарастырады.

10. Ойлауының, тілінің және қатынасының даму принципі білім алу құралы ретінде жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тілінде, ойлау қабілетінде, қатынасында өзіне тән проблемалары болады, оқытылуы мен әлеуметтендірілуі табысты болуы үшін олардың орны педагогикалық құралдармен толтырылады.

11. Әрекеттік тәсіл принципі жоғары психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлауы), білім алушының өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толтыруға бағытталған заттық-практикалық іс-әрекет қолдану арқылы іске асырылады.

12. Сараланған және жекелік тәсіл принципі. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды ұжымдық оқыту жағдайындағы олардың түрлі типологиялық ерекшеліктеріне байланысты келеді, олар оқу материалын меңгеру барысында көрініс алады және алатын білімнің сапасына әсер етеді.

13. "Танымдық әрекеттерін түзету" бағдарламасы түзеу жұмысының үлгілік мазмұнын анықтайды. Бір сыныпта оқитын білім алушылардың оқу қиындықтары мен ақыл-ой деңгейінің түрлі сипатын ескере отырып, бағдарламаның мазмұны балалардың жастары (сыныптары) бойынша қатал регламенттелмейді.

14. Мұғалім түзеу жұмысының мазмұнын білім алушының психикалық даму деңгейін зерделеу нәтижесі бойынша белгілейді.

15. "Танымдық әрекеттерін түзету" пәні келесі нәтижелерге бағытталған:

1) перцептивтік іс-әрекет тәсілдерін қолдану қабілетін қалыптастыру;

2) ойлау тәсілдерін қолдану қабілетін қалыптастыру (салыстыру, объекттерді топтастыру және іріктеу, кеңістікте бейімделу үшін шартты бейнелердің түрлерін колдану);

3) ғимарат ішінде бейімделу қабілетін қалыптастыру, өзін-өзі бақылауды жүзеге асыру және өз іс-әрекетін жоспарлау;

4) талдамалы және бүтіндей қабылдау түйсігін, жаттығулар кезінде түйсіктің константтығын, апперцепциясын және антиципациясын және де осылардың негізінде перцептивтік іс-әрекеті қабілетін дамыту (контурлық, сұлбалық бейнелерді, белгілері өзгертілген заттарды тану қабілеті);

5) әр-түрлі іс-әрекет барысында қалыптасқан қабілеттерін қолдануға үйрету;

6) Бағдарламаны меңгеру табыстылығын қамтамасыз ету.

16. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқу жетістікерін бағалау процедурасына қойылатын талаптар, осы категориядағы білім алушыларды мектепте оқытудың гуманизациясы (ізгілендіру), табиғи сәйкестілігі идеяларынан туындаған. Оқу жоспарының түзеу компонентіндегі пәндер бойынша оқытылатын білім алушылардың жетістіктерін белгілеу үшін балдық бағалау қолданылмайды. Әр білім алушының жетістіктері өткізілген түзеу жұмысының мақсатымен салыстыру арқылы суреттеледі.

17. Оқытудың деңгейлік мақсатымен белгіленген дағдыларының қалыптасуы бойынша берілген тапсырмалар - бағалау құралдары болып табылады.

18. Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктері ішкі бағалау құралдары арқылы жүзеге асырылады және оқу бағарламасын меңгеру нәтижелерін мұғалім сабақтағы оқу процесі барысында бағалай отырып, жүйелі түрде бақылаушылық бағалаушылық істерін жүзеге асырып отырады.

19. Ағымдық бақылау - білім алушының сабақ кезіндегі жұмысын бақылау, практикалық және өзіндік жұмыстарын, ұжымдық жұмыстарын саралау арқылы жүзеге асырылады. Бақылаудың бұл түрі оқытудың мазмұны мен әдістерін дәлдеу мақсатында жүргізіледі. Және де мұндай бақылаудың білім алушыға қарасты ынталандырушылық және тәрбиелік сипаты болады.

20. Қорытынды бақылау тоқсан, жыл аяғында жүргізіледі де, педагог оқытылатын сыныптың жыл бойғы даму динамикасын сараптайды, білім алушылар жетістіктерінің жиынтық картасына түсіріп отырады.

21. Педагогтың бағалау процедуралары арқылы алған ақпараты, оқу барысында пайда болған қиындықтарға дер кезінде және адекватты тұрғыда жауап табуына және білім алушыға қажетті жеке көмектің мазмұны мен тәсілдерін негізді түрде анықтайды.

22. Сипаттамалық бағалау дамудың нақты деңгейін, білім алушымен жүргізетін кейінгі қадамдарды белгілеп, білім алушыларда өзін-өзі адекватты бағалауды қалыптастырады. Білім алушылардың жетістіктерін бір-бірімен салыстыруға жол берілмей, өздерінің жетістіктерін бұрынғы жетістіктерімен салыстырылады.

23. Танымдық әрекеттерін түзету оқу және түзеу пәндерімен біріктіру арқылы жүзеге асырылады: "Айналадағы әлем", "Жаратылыстану", "География", "Қазақстан тарихы", "Қоғам және заң", "Тәртіп мәдениеті", "Тіл дамуының кемшіліктерін түзеу", "Түзеу ырғағы", "Белсенді-қозғалыстық сипаттағы жекелік және топтық сабақтар".

24. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін кабиенттер, санитарлық-гигиеналық нормалар ескеріле отырып, тиісті дидактикалық және ойын жабдықтарымен жарақтандырылады.

25. Сынып жиһаздары жұмыстың түрлері мен формаларын (жеке, топтық) өткізу үшін оңай жылжымалы болуы қарастырылады. Кітап сөрелері мен білім алушылардың жұмыстарын көрсететін стендтер, көрнекі құралдар үшін орындар қарастырылады.

26. Түзеу курсын жүзеге асыру үшін арнайы материалдық-техникалық жабдықталады, оның ішіне компьютерлік даму ойындары, дидактикалық ойындар, альбомдар мен кітаптар, түрлі фактурадағы материалдар үлгілері, сенсорлық панелдер, муляждар, паннолар кіреді.

3-тарау. "Танымдық әрекеттерін түзету" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

27. "Танымдық әрекеттерін түзету" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.

28. Бағдарламаның мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған: бөлімдер, әр сыныпта күтілген нәтижелері түрінде мақсатын қарастыратын, бөлімдерді қамтиды.

29. Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары мұғалімге білім алушының танымдық қызметін дамыту бойынша жұмысын жүйелі жоспарлауға, жетістіктерін бағалауға, оқудың келесі кезеңі жөнінде оларға ақпарат беруіне мүмкіндік береді.

30. Пәннің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту";

2) 2-бөлім "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту";

3) 3-бөлім "Зерде аясын дамыту".

31. "Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) есту қабілетін дамыту;

2) көру қабілетін дамыту;

3) кеңістікте бейімделуін дамыту;

4) уақыттық бейімделуін дамыту;

5) тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту;

6) дәм және иіс сезімін дамыту.

32. "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ұсақ моторикасын дамыту;

2) мимика мен пантомимиканы дамыту.

33. "Зерде аясын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жадын дамыту (есту, көру, логикалық, қозғалыстық);

2) зейінін дамыту (есту, көру);

3) тіл мен ойлау қабілетін дамыту (қатынасын , көрнекілік-әрекеттік, көрнекілік-бейнелік және сөздік-логикалық);

4) қиялын дамыту.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

34. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтама арқылы беріледі. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшелер, төртінші сан – оқыту мақсатының нөмірленуін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодтамасында:

"6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқыту мақсатының нөмірленуі.

35. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары:
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Есту қабілетін дамыту	5.1.1.1 сыбырлап айтқан сөздерді ажырату (сөздер, сөйлемдер) 5.1.1.2 жануарлар дауысын ажырату 5.1.1.3 табиғат дыбыстарын ажырату 5.1.1.4 әлеуметтік маңызды тұрмыстық, қалалық дыбыстар ды ажырату 5.1.1.5 тілдік емес дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы) 5.1.1.6 қарапайым және күрделі ырғақтар ды ажырату, келтіру 5.1.1.7 ақпаратты көруден тактильдік модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап") 5.1.1.8 ақпаратты естуден көру модальдыққа ауыстыру (картиналарды таңдау)	6.1.1.1 сыбырлап айтқан сөздерді ажырату (сөздер, сөйлемдер), сыбырлап жауап беру 6.1.1.2 тілдік дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы, ырғағы) 6.1.1.3 тілдік емес және тілдік дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы) 6.1.1.4 күрделі ырғақтар ды ажырату, келтіру 6.1.1.5 ақпаратты естуден тактильдік модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап") 6.1.1.6 ақпаратты тактильдіктен көру модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап")	7.1.1.1 тыңдау арқылы балалар, ерлер және әйелдер дауысын ажырату 7.1.1.2 тыңдау арқылы сөйлеу мен әнді ажырату	8.1.1.1 музыкалық аспаптардың дыбысын ажырату	9.1.1.1 таныс әндерді әуен үзіндісі арқылы тану
1.2 Көру қабілетін дамыту	5.1.2.1 4-6 бөліктен заттық суреттер құрастыру 5.1.2.2 заттар мен бейнелерін салыстыру, айырмашылықтары мен ұқсастықтарын табу 5.1.2.3 геометриялық формаларды ажырату, бөлшекерін, белгілерін анықтау 5.1.2.4 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру 5.1.2.5 ұзындықты мм, см, дм, м. арқылы өлшеу 5.1.2.6 заттарды, тірі объектілерді, пейзаждарды суреттеп, белгілерін ажырату (5-9 сынып) 5.1.2.7 жасырын объекттер мен бейнелерді бөлшегі, элементі бойынша тану 5.1.2.8 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен, сөздік нұсқаумен құрастыру 5.1.2.9 бөлшектерден фигуралар құрастыру 5.1.2.10 қолды берілген траектория бойынша қимылдату	6.1.2.1 6-8 бөліктен заттық суреттер құрастыру 6.1.2.2 әріптің жеткіліксіз элементін жазып бітіру 6.1.2.3 түс реңдерін ажырату 6.1.2.4 күрделі көлемді, жалпақ формаларды ажырату 6.1.2.5 контурлық бейнелердегі әріптерді, сандарды, заттарды тану 6.1.2.6 заттар мен суреттердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу 6.1.2.7 кеңістіктегі күйді ажырата білу: тік, көлденең, қиғаш 6.1.2.8 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру 6.1.2.9 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен, сөздік нұсқауы мен құрау 6.1.2.10 түрлі қаріппен жазылған әріптер қатарынан берілген әріпті тану	7.1.2.1 геометриялық көлемді және жалпақ формаларды ажырату (ромб-параллелограмм) 7.1.2.2 айналадағы болмыстан адамдардың, жануарлардың, объекттердің айырмашылығын, ұқсастығын табу 7.1.2.3 бастырылған бейнелерден әріптерді, сандарды, заттарды тану 7.1.2.4 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру 7.1.2.5 берілген ортада геометриялық фигураларға ұқсас заттарды табу 7.1.2.6 бөліктен күрделі фигуралар құрастыру 7.1.2.7 әріптің жеткіліксіз элементтерін жазып бітіру	8.1.2.1 көлемнің бірнеше параметрлері бойынша заттарды топтастыру:ұзындығы, ені (сериация) 8.1.2.2 бастырылған немесе шатастырылған бейнелерді тану 8.1.2.3 күрделі фигураларды көшіру 8.1.2.4 үлгі бойынша күрделі оюларды салу	9.1.2.1 бастырылған немесе шатастырылған бейнелер ді ажырату және белдеулеу 9.1.2.2 бастырылған, сызылған немесе шатастырылған бейнелер ді ажырату 9.1.2.3 күрделі ою-өрнектерді жадына сақтап салу
1.3 Кеңістікте бейімделуді дамыту	5.1.3.1 картиналардағы персонаждар қай қолымен әрекет жасағанын, қай жағында тұрғанын белгілеу 5.1.3.2 өз денесінің сызбасын бейімдеу (жоғарырақ, оған қарағанда…, арасында) 5.1.3.3 объекттердің өзара орналасуын ажырату 5.1.3.4 кеңістіктік қатынастарды суреттеу 5.1.3.5 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау 5.1.3.6 үлгі, түпкі ой бойынша құрастыру 5.1.3.7 кіші жабық кеңістікте бейімделу: сыныпта, ұйықтайтын бөлмеде, дәретханада, шешінетін бөлмеде, оқу кабинеттерінде 5.1.3.8 үлкен кеңістікте бейімделу: асхана ғимаратында, мәжіліс, спорт, тренажерлық залдарында, этаж қабаттары мен коридорларда 5.1.3.9 мектеп аумағында бейімделу: аумақ төңірегінде, балалар және спорт алаңдарынада 5.1.3.10 өз денесінің сызбасында, адамдар мен объекттерде оң және сол жағын ажырату	6.1.3.1 өз денесінің сызбасын бейімдеу (жақынырақ, оған қарағанда …) 6.1.3.2 белгіленген бағытта үлгі бойынша сызықтар жүргізу 6.1.3.3 жалпақ геометриялық фигураларды бөлшектерге бөлу 6.1.3.4 қимылдарды айнадағыдай қайталап жасау 6.1.3.5 үлгі, сызба бойынша құрастыру 6.1.3.6 бейнелерді көшіру 6.1.3.7 ерекше жағдайда болған объекттерді тану, объекттерге қарасты өзгерген кеңістіктік жағдайда орналасқан 6.1.3.8 қоғамдық орындарда бейімделу: дүкен, дәріхана, пошта, емхана 6.1.3.9 сөйлеу тілінде заттардың, графика лық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану 6.1.3.10 ауызша нұсқау бойынша кеңістіктік қатынастарын келтіру	7.1.3.1 конструкцияның сызбасын құру 7.1.3.2 берілген объекттердің суретін құмда, суда, ауада салу 7.1.3.3 кеңістіктік диктанттар орындау 7.1.3.4 бейнелерді көшіру (артынша) 7.1.3.5 бөлме ішінде көзін жұмып бейімделу 7.1.3.6 макетпен бейімделу 7.1.3.7 мектеп маңайындағы көшелерде бейімделу: көшелердің орналасуын қиылыстарын белгілеу және саралау (көше қиылыстары) 7.1.3.8 сөйлеу тілінде заттардың, графикалық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану 7.1.3.9 көршісіне қарасты өз орнын белгілеу (сол жақ- оң жақ- арты-алды) 7.1.3.9 күн жүйесі бойынша бейімделу: оңтүстік, солтүстік, батыс, шығыс 7.1.3.10 мектеп маңайындағы көшелерде бейімделу	8.1.3.1 сызба бойыншалабиринтпен жүру, суретін салу 8.1.3.2 ауызша нұсқау бойынша құрастыру 8.1.3.3 екі қолымен бір мезгілде сурет салу 8.1.3.4 үлгі бойынша күрделі кострукция құрастыру 8.1.3.5 бөлменің планын, сызбаларын құру 8.1.3.6 пазлдардан картиналар құрастыру 8.1.3.7 метрикалық ұғымдарын (зат қаншалықты алыс орналасқан) 8.1.3.8 домино, тримино, тетрамино, пентаминодан фигуралар құрастыру 8.1.3.9 текше, тікбұрыш, параллелепипедтің жазбасын сызу 8.1.3.10 географиялық картамен бейімделу 8.1.3.11 координаттық ұғымдарын көрсету (қайда, қай жағынан) 8.1.3.10 топологиялық ұғымдарын көрсету (зат қайда тұр) 8.1.3.11 сөйлеу тілінде заттардың, графикалық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану	9.1.3.1 қозғалыстық диктант диктант (2 қадам алға, солға бұрыл ….) 9.1.3.2 пазлдармен сюжеттік картиналар құрастыру 9.1.3.3 ауызша нұсқау, сызба, чертеж бойынша құрастыру 9.1.3.4 күрделі бейнелерді екі қолымен кезек көшіру, штрихтеу 9.1.3.5 объекттер арасында ғы ұқсастық пен айырмашылықты олардың кеңістіктегі орналасу белгілері бойынша анықтау 9.1.3.6 сөйлеу тілінде заттардың, графикалық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану 9.1.3.7 координаттық ұғымдарын көрсету (қайда, қай жағынан) 9.1.3.8 метрикалық ұғымдарын көрсету (зат қаншалықты алыс орналасқан)
1.4 Уақытта бейімделуді дамыту	5.1.4.1 оқиғалардың басын, аяғын, ұзақтығын табатын есептер шығару (күнделікті өмір мысалы мен ) 5.1.4.2 өз күн тәртібін жасау 5.1.4.3 күндік жоспар құру 5.1.4.4 сағатпен уақытты анықтау	6.1.4.1 уақыт өлшемдерін іс-әрекет түрлерінде қолдану 6.1.4.2 оқиғалар реттілігін анықтау (бұрын, кейін) 6.1.4.3 апта, ай ішіндегі оқиғалар күнтізбесін құру 6.1.4.4 оқиғаларды басынан аяғына қарай суреттеу 6.1.4.5 өз күн тәртібін құру 6.1.4.6 өз туылған күнін күнтізбеден табу	7.1.4.1 әр-түрлі сағатпен уақытты анықтау 7.1.4.2 сағатпен уақыт интервалының ұзақтығын анықтау 7.1.4.3 уақыт реттілігін түсіну 7.1.4.4 өз өміріндегі оқиғалардың реттілігін анықтау (кейін, одан бұрын) 7.1.4.5 координаттық уақыт ұғымын құрастыру (өткен шақ– осы шақ – алдыңғы шақ) 7.1.4.6 жақындарының, достарының туылған күндерін күнтізбеден табу	8.1.4.1 бір жүзжылдықтың, мыңжылдықтың лентасын бейнелеу (Қазақстан тарихының материалымен) 8.1.4.2 оқиғалар күнделігін жүргізу (жекелік, сыныптық, мектептік) 8.1.4.3 оқиғаларды басынан аяғына қарай, аяғынан басына қарай суреттеу 8.1.4.4 өз өміріндегі оқиғалар хронологиясын құру 8.1.4.5 жақындарының, достарының туылған күндерін күнтізбеден табу 8.1.4.6 уақыт реттілігін түсіну	9.1.4.1 уақыт интервалының ұзақтығын анықтау 9.1.4.2 жақындарының, достарының туылған күндерін, мерекелерді, оқу жылының немесе жоспарланған саяхаттың басталуын күнтізбеден табу 9.1.4.3 оқиғаларды кері қарай суреттеу 9.1.4.4 мерекелерді, оқу жылының басталуын күнтізбеден табу
1.5 Тактильдік-қозғалыстық қабылдауын дамыту	5.1.5.1 сипау арқылы таныс заттарды табу 5.1.5.2 заттардың салмағын ажырату 5.1.5.3 жанасуды шектеу 5.1.5.4 қоршаған ортадағы заттар мен объекттердің температурасын ажырату 5.1.5.4 сипау арқылы материалдың бетін, фактурасын анықтау	6.1.5.1 температуралық байланыстарды суреттеу 6.1.5.2 қолда немесе арқада "жазылған" әріптер мен сандарды қайта жазу, қайталау (екі жағындағы) 6.1.5.3 үлгі бойынша сипау арқылы бет фактурасы түрлі заттар мен материалдарды үлгі бойынша тану (ойлы-қырлы, тікенекті жұмсақ) 6.1.5.4 жанасуды шектелуін проекциялау	7.1.5.1 қолда немесе арқада "жазылған" әріптер мен сандарды қайта жазу, қайталау (екі жағындағы) 7.1.5.2 екі жердегі жанасуды шектеу 7.1.5.3 сипау арқылы бет фактурасы түрлі заттар мен материалдарды ауызша нұсқау бойынша табу 7.1.5.4 сипау арқылы заттың формасын тану	8.1.5.1 бет фактурасы түрлі заттар мен материал дарды ажырату 8.1.5.2 сипау арқылы әріптер мен сандарды тану	9.1.5.1 түрлі материал дармен жанасу кезіндегі сезімдерін суреттеу
1.6 Дәм және иіс түйсігін дамыту	5.1.6.1 тағамдық өнімдер мен тағамды дәмі арқылы тану 5.1.6.2 түрлі иістерді тану 5.1.6.3 иістерге баға беру (жағымды-жағымсыз) 5.1.6.4 иістерді тану және атау (гүлдің, косметиканың)	6.1.6.1 тағам құрамын дәміне қарай тану 6.1.6.2 тағамдық өнімдер мен тағамдар дәмін суреттеу (дәмді, хош иісті, тойымды) 6.1.6.3 иістерге баға беру (жағымды-жағымсыз, сүйікті)	7.1.6.1 иістерді тану және атау (ағаш, тері металл) 7.1.6.2 иістерді тану және атау (гүлдің, косметиканың)

2) "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту":

2- кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып
2.1 Ұсақ моторикасын дамыту	5.2.1.1 жұдырығын, саусақтарын уқалау 5.2.1.2 саусақ гимнастикасының жаттығуларын жасау 5.2.1.3 қол позаларын келтіру 5.2.1.4 қандай да бір нақты затпен жасалған әрекеттерді келтіру 5.2.1.5 геометриялық фигураларды, бейнелерді штрихтеу 5.2.1.6 бейнелерді бояулармен, қарындашпен, бормен бояу 5.2.1.7 моншақтарды жіпке тізу/тарату 5.2.1.8 пластилинмен мүсін жасау 5.2.1.9 ылғалды, кебу құмда, суда, ауадасаусақтармен сурет салу 5.2.1.10 майда заттарды әр-түрлі ұстау арқылы сұрыптау 5.2.1.11 үлгі бойынша мозаика құрастыру 5.2.1.12 қағаз фигуралар жасау (оригами) 5.2.1.13 айту бойынша торларды белдеулеу 5.2.1.14 трафареттерді белдеулеу, бояу 5.2.1.15 жарманы, бұршақтарды, сүйектерді іріктеу 5.2.1.6 ленталарды бұрау, түймелерді ілу 5.2.1.7 бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белдеулеу 5.2.1.8 қақпақтарды бұрап ашу/жабу, қарындаштарды ауыстырып қою 5.2.1.9 екі қолын тиімді пайдалану	6.2.1.1 өз жұдырығын, саусақтарын уқалау 6.2.1.2 саусақ гимнастикасының жаттығуларын жасау 6.2.1.3 қол позаларын келтіру 6.2.1.4 қандай да бір нақты затпен жасалған әрекеттерді келтіру 6.2.1.5 геометриялық фигураларды, бейнелерді штрихтеу 6.2.1.6 бейнелерді бояулармен, қарындашпен, бормен бояу 6.2.1.7 ұсақ моншақтарды жіпке тізу 6.2.1.8 құмда, суда, ауадасаусақтармен сурет салу 6.2.1.9 майда заттарды әр-түрлі ұстау арқылы сұрыптау 6.2.1.10 үлгі, түпкі ой, сызба, сурет бойынша мозаика құрастыру 6.2.1.11 сүйектерді іріктеу, қақпақтарды бұрап ашу/жабу, қарындаштарды ауыстырып қою 6.2.1.12 ленталарды бұрау, түймелерді ілу 6.2.1.13 бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белдеулеу, қарындаштыпарақтан алмай 6.2.1.14 көлеңке театрын ойнау 6.2.1.15 екі қолын тиімді пайдалану 6.2.1.16 вальдорф формаларын салу	7.2.1.1 өз алақандарын, саусақтарын уқалау 7.2.1.2 құмда, суда, ауадасаусақтармен сурет салу 7.2.1.3 екі қолмен сурет салу (екі қол да оңнан солға қарай салады) 7.2.1.4 саусақтармен фигураларды, әріптерді, сандарды келтіру 7.2.1.5 бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белдеулеу, қарындаштыпарақтан алмай 7.2.1.6 құмда, суда, ауада саусақтармен сурет салу	8.2.1.1 өз алақандарын, саусақтарын уқалау 8.2.1.2 екі қолмен сурет салу (оң қол солдан оңға, солқол оңнан солға)
2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау 5.2.2.2 ым-ишараларды қимылдарды келтіру 5.2.2.3 пантомимика арқылы түрлі жануарларды, персонаждарды, іс-әрекеттерді келтіру 5.2.2.4 пантомимика арқылы түрлі жануарларды келтіру	6.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау 6.2.2.2 айналасындағылардың ым-шараларын, қимылдарын, мимикасын, дауысын, сөзін келтіру 6.2.2.3 пантомимика арқылы түрлі жануарларды, персонаждарды, іс-әрекеттерді келтіру	7.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау 7.2.2.2 пантомимика арқылы түрлі персонаждарды, іс-әрекеттерді, фильм кейіпкерлерін және сюжеттерін келтіру 7.2.2.3 бүкіл денесімен фигураларды, әріптедір, сандарды келтіру	8.2.2.1 бүкіл денесімен фигураларды, әріптедір, сандарды келтіру

3) "Зерделік саласын дамыту":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Жадын дамыту	5.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, тірек пункттерін ерекшелеу 5.3.1.2 геометриялық өрнектерді, бейнелер ді артынша келтіру 5.3.1.4 сөздер қатарын артынша келтіру (5-8) 5.3.1.5 тақпақтарды жатқа айту 5.3.1.6 заттардың орналасқан орындарын есте сақтау (қатарға қосу) 5.3.1.7 тақтадан көшіру 5.3.1.8 үлгі бойынша сурет салу, мүсіндеу, 5.3.1.9 ауызша нұсқауларды орындау 5.3.1.10 позаларды, ишараларды келтіру 5.3.1.11 заттардың орналасуынан өзгерістерді табу	6.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар, картиналар 6.3.1.2 сөйлемдерді артынша келтіру 6.3.1.3 тақпақтарды жатқа айту 6.3.1.4 геометриялық өрнекті, суреті артынша келтіру 6.3.1.5 суреттегі заттардың орналасқан орындарын есте сақтау (9-дың ішінде) 6.3.1.6 сөздер қатарын артынша келтіру (10-ға дейін), 6.3.1.7 сурет салу, мүсіндеу, тақтадан көшіру, үлгі бойынша құрастыру 6.3.1.8 сюжеттік картинаны сұрақтар бойынша артынша суреттеу 6.3.1.9 ауызша нұсқаулар топтамасын орындау 6.3.1.10 заттардың орналасуынан өзгерістерді табу	7.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар, картиналар 7.3.1.2 мәтінді артынша келтіру 7.3.1.3 тақпақтарды жатқа айту 7.3.1.4 сөздер қатарын келтіру 7.3.1.5 геометриялық өрнекті, суретті, конструкцияны артынша келтіру 7.3.1.6 қимылды артынша келтіру 7.3.1.7 ауызша күрделі нұсқаулар топтамасын орындау 7.3.1.9 үлгі бойынша суретті келтіру	8.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар, картиналар, тірек пункттері, суреттемелер 8.3.1.2 тақпақтарды жатқа айту 8.3.1.3 тыңдалған мәтінді келтіру 8.3.1.4 оқылған мәтінді келтіру 8.3.1.5 қозғалыстар реттілігін артынша келтіру 8.3.1.6 сюжеттік картинаны артынша суреттеу 8.3.1.7 ауызша суреттеу бойынша суретті келтіру 8.3.1.8 ауызша нұсқаулар топтамасын орындау (күрделі) 8.3.1.9 ауызша күрделі нұсқаулар топтамасын орындау	9.3.1.1 тақпақтармен мәтіндерді жатқа айту 9.3.1.2 тыңдалған мәтінді артынша келтіру 9.3.1.3 оқылған мәтінді келтіру 9.3.1.4 есте сақталған материалды мазмұндыөңдеу тәсілдерін қолдану 9.3.1.5 тілдік материалды есте сақтау үшін мнемикалық сүйеуді қолдану 9.3.1.6 ауызша нұсқаулар топтамасын орындау (күрделі) 9.3.1.7 өз күнін суреттеу (ауызша және жазбаша) 9.3.1.8 мультфильм және фильм мазмұнын айтып беру
3.2 Тілі мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.1 адамдарды жасына қарай топтастыру 5.3.2.2 заттардың қажеттіл ігін білу 5.3.2.3 әртектес және біртектес заттар тобынан заттарды ерекшелеу 5.3.2.4 заттың негізгі белгісін 5.3.2.5 жалпы белгісін ерекше/топтастыру белгілерін 5.3.2.6 салдар себептерін анықтау 5.3.2.7 отбасындағы, сыныптағы оқиғаларды бақылау, саралау 5.3.2.8 өз ісінің өнімдерінсаралау 5.3.2.9 басқаларына ұқсамайтын сипаты бар затты алып тастау ("Төртінші артық") 5.3.2.10 Равен Матрицалары тектес тапсырмаларды орындау 5.3.2.11 заттарды, адамдады, жануарларды 5.3.2.12 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу 5.3.2.13 аналогтарды топтары бойынша жүйелеу 5.3.2.14 іс-әрекет нәтижелері мен оқиғаларды болжау 5.3.2.15 өз іс-әрекетін жоспарлау 5.3.2.16 заттардың белгілерін (сүт сұйық, ал кілегей) 5.3.2.17 әндер, мультфильмдер, фильмдер мазмұнын түсіну 5.3.2.18 қатынасқа жекелік көмекші құралдарын қолдану	6.3.2.1 сыныптастардың іс-әрекет өнімдерін саралау 6.3.2.2 құралдар мен заттардың қолдану тәсілін білу 6.3.2.3 заттарды көлемі және тұжырымдамалық сөзі бойынша топтпстыру (градациялар санын көбейту) 6.3.2.4 өз өміріндегі оқиғаларды саралау 6.3.2.5 қандай да болмасын іс-әрекеттің мақсаттылығын түсіндіру 6.3.2.6 Равен Матрицалары тектес тапсырма ларды орындау 6.3.2.7 жануарлардың дауысын, қимыл-қозғалыстарын , айналасындағы адамдардың тілін келтіру 6.3.2.8 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу 6.3.2.9 заттар мен құбылыстардың аналогтарын табу 6.3.2.10 заттардың қолдану тәсілін білу 6.3.2.11 сөз бұындарынан сөздер құрастыру 6.3.2.12 сюжеттік бейнелердің мазмұнын түсіну 6.3.2.13 іс-әрекет нәтижелері мен оқиғаларды болжау 6.3.2.14 өз іс-әрекетін жоспарлау және саралау 6.3.2.15 өз іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау 6.3.2.17 тілдік символды-белгілік хабарламаларды түсіну 6.3.2.16 әңгімедегі негізгі сөздерді ерекшелеу	7.3.2.1 заттарды екі белгісі бойынша рангтеу: түрі және реңі 7.3.2.2 заттарды екі белгісі бойынша рангтеу: формасы және түсі 7.3.2.3 заттарды екі белгісі бойынша топтастыру: формасы және көлемі 7.3.2.4 суреттер мен фотосуреттерден адмдардың жасы мен жынысын анықтау 7.3.2.5 берілген "эмоционалдық масканы" белгілеу 7.3.2.6 адамдардың эмоционалдық жағдайын ишаралары мимикалары позалары бойынша анықтау 7.3.2.7 Равен Матрицалары тектес тапсырма ларды орындау 7.3.2.8 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу 7.3.2.9 дененің сыртқы кеңістікпен қатынасынан болатын сезімдерін суреттеу (ылғалды, кебу, суық) 7.3.2.10 іс-әрекет нәтижеле рі мен оқиғалар ды болжау 7.3.2.11 өз іс-әрекетін жоспарлау 7.3.2.12 өз іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау және саралау 7.3.2.13 қатынастың альтернативтік және көмекш і құралдары арқылы берілген тілдік символды-белгілік хабарламаларды түсіну 7.3.2.14 оқиғаларды және адамдардың қылықтарын бақылау және саралау 7.3.2.15 әңгіменің негізгі сөдері мен сөйлемдерін ерекшелеу	8.3.2.1 берілген қатардан заңдылықта табу (түрі, формасы, көлемі бойынша) 8.3.2.2 суреттер мен фотосуреттерден адмдардың эмоционалдық жағдайы мен алаңдаушылығын анықтау 8.3.2.3 сюжеттік картиналар топтамасының мағынасын түсіну, (тұлға мен сюжеттің негізігі және екінші кезектегі бөліктерін анықтау) 8.3.2.4 Равен Матрицалары тектес тапсырмаларды орындау 8.3.2.5 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу 8.3.2.6 берілген әріптер жинағынан сөздер құрастыру 8.3.2.7 кроссвордтар шешу 8.3.2.8 мақал-мәтелдердің мағынасын түсіну 8.3.2.9 салды болдыратын себептерді анықтау және саралау 8.3.2.10 іс-әрекет нәтижеле рі мен оқиғалар ды болжау және саралау 8.3.2.11 отбасындағы, сыныпта ғы, мектептегіоқиғалар ды бақылау, саралау 8.3.2.12 әдебиеттегі, киноөнеріндегі, телевидениедегі, музыкадағ артық көрушіліктері жайлы әңгімелеу 8.3.2.13 сыртқы "әлемнен" алған сезімдерін суреттеу (аштық, тоқшылық, уайым) 8.3.2.14 оқиғаларды, адамдардың қылықтары мен қарым-қатынасын бақылау және саралау 8.3.2.15 айналадағы болмысқа оңтайлы қарау (проблемаға баға беру, кеңесу, шешу жолдарын табу) 8.3.2.16 салды болдыратын себептердіанықтау және саралау	9.3.2.1 картиналар топтамасын логикалық реттілікпен орналастыру 9.3.2.2 суреттер мен фотосуреттерден адамдардың қызмет түрін анықтау (кәсібін) 9.3.2.3 персонаждың қимылдарын бір мезгілде қайталау, эмоцияларын көрсету 9.3.2.4 Равен Матрицалары тектес тапсырма ларды орындау 9.3.2.5 әңгіменің жеткіліксіз бөлімдерін ойлап табу 9.3.2.6 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу 9.3.2.7 кездейсоқ сөздермен сөйлемдер құру 9.3.2.8 берілген сөздер жинағынан сөйлемдер құру 9.3.2.9 сөздің көпмағыналылығын түсіну 9.3.2.10 іс-әрекет нәтижеле рі мен оқиғаларды болжау және саралау 9.3.2.11 салды болдыратын себептердіанықтау және саралау 9.3.2.12 өзіңе "неге?" және "не үшін?" сұрақтарын қойып, жауап беру 9.3.2.13 әдебиеттегі, киноөнеріндегі, телевидениедегі, музыкадағы артықкөрушіліктерді тұжырымдау 9.3.2.14 айналасындағылалармен оқиғаларды, телехабарларды, фильмдерді талқылау 9.3.2.15 әңгіменің негізгі оқиғаларын ерекшелеу 9.3.2.16 мектептегі, әлемдегі оқиғаларды, адамдар қылықтары мен қарым-қатынасын бақылау, саралау 9.3.2.17 айналадағы болмысқа оңтайлы қарау (проблемаға баға беру, кеңесу, кеңес беру)
3.3 Қиялын дамыту	5.3.3.1 фигураларсуретін аяқтап салу, кескін қартиналарды үлгісіз біріктіру (пазлдар) 5.3.3.2 өз түпкі ойы бойынша құрастыру 5.3.3.3 жануарлардың әдеттері мен дауысын келтіру 5.3.3.4 заттар, адамдар, жануарларды бөлектенген қасиеттері мен белгілерін суреттеу бойынша тану 5.3.3.5 сөйлемдер мен сөз тіркестерін аяқтау	6.3.3.1 объекттерді суреттемесі бөлшектері, сұлбасы, контуры бойынша тану 6.3.3.2 адамдардың іс-әрекетін келтіру 6.3.3.3 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу 6.3.3.4 өз ойы, берілген тақырып бойынша құрастыру 6.3.3.5 заттар, фигуралар, жануарлар суретін аяқтап салу	7.3.3.1 сөйлемдерді, әңгімені, ертегіні аяқтау 7.3.3.2 адамдардың іс-әрекетін келтіру (кәсібін) 7.3.3.3 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу 7.3.3.4 қоғамдық жағдайлардың, әндердің, қойылым дардың мазмұнын түсіну 7.3.3.5 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу	8.3.3.1 адамдар жануарлар бейнесінің суретін аяқтап салу 8.3.3.2 әңгімені, ертегіні аяқтау 8.3.3.3 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу 8.3.3.5 объекттерді бөлшектері, сұлбасы, контуры бойынша тану 8.3.3.6 ұжымдық шығармашылық жұмыстарға қатысу (сурет салу, мүсіндеу мозаика)	9.3.3.1 фантастикалық жануарлардың суретін салу 9.3.3.2 фигураларды,заттарды, адамдар мен жануарлардың суретті аяқтап салу 9.3.3.3 өз түпкі ойы бойынша құрастыру 9.3.3.4 ерекше адамдар мен жағдайлардың суретін салу 9.3.3.5 әдеби шығармаларды театрландыруға (репетиция, қойылым) 9.3.3.6 объекттерді суреттемелері бойынша тану
3.4 Зейінді дамыту	5.3.4.1 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу 5.3.4.2 көру үлгісі, ауызша нұсқау бойынша графикалық диктанттар орындау 5.3.4.3 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 5.3.4.4 әріптермен корректу ралық тапсырма лар орындау 5.3.4.5 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу 5.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау 5.3.4.7 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау және орындау 5.3.4.8 белгілі бір сигналға қажетті жауап қайтару (тоқта-жаттығулары)	6.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау 6.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 6.3.4.3 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау және орындау 6.3.4.4 сандарды, әріптерді, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру 6.3.4.5 әріптер мен, сандарменкорректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық сынамалар) 6.3.4.6 сөздегі немесе алфавиттегі әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау 6.3.4.7 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу 6.3.4.8 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу	7.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау 7.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 7.3.4.3 геометриялық фигуралармен, сандармен корректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық сынамалар) 7.3.4.4 берілген ретпен және кері қарай санау 7.3.4.5 мәтінді кодтау 7.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау 7.3.4.7 сандарды, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру 7.3.4.8 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу 7.3.4.9 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу	8.3.4.1 ауызша нұсқау бойынша графикалық диктанттар орындау 8.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 8.3.4.3 ережелерін ауыстыра отырып корректуралық тапсырмалар орындау 8.3.4.4 мәніннің қателерін табу 8.3.4.5 берілген ретпен және кері қарай санау 8.3.4.6 әріптерді, сандарды, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру 8.3.4.7 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау 8.3.4.8 объекттерді жады бойынша суреттеу 8.3.4.9 айта отырып естігенін жазу	9.3.4.1 түрлі сезім әсерлерін келтіру: қуанышты, қорқынышты ашуды, дамылды, таңғалысты, өкінуді 9.3.4.2 көру үлгісі және сөз бойынша графика лық диктант тар орындау 9.3.4.3 Ахутина; Мюнстер берг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 9.3.4.4 оймен есептер мен мысалдар шығару 9.3.4.5 Ахутина; Мюнстер берг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау 9.3.4.6 ережелерін ауыстыра отырып геометриялық фигуралармен, сандармен, әріптермен корректуралық тапсырмалар орындау 9.3.4.7 көздері байлаулы күйде оқу бөлмесін суреттеу

36. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Таным әрекеттерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ойы кемістігі бар
білім алушыларға арналған 5-9
сыныптары үшін "Танымдық
әрекеттерін түзету" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Таным әрекеттерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып

1-кесте

Бөлім	Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.1 сыбырлап айтқан сөздерді ажырату (сөздер, сөйлемдер)
	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.2 жануарлар дауысын ажырату
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.1 4-6 бөліктен заттық суреттер құрастыру
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.2 заттар мен бейнелерін салыстыру, айырмашылықтары мен ұқсастықтарын табу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.1 картиналардағы персонаждар қай қолымен әрекет жасағанын, қай жағында тұрғанын белгілеу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.2 өз денесінің сызбасын бейімдеу (жоғарырақ, оған қарағанд
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	5.1.4.1 оқиғалардың басын, аяғын, ұзақтығын табатын есептер шығару (күнделікті өмір мысалы мен )
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	5.1.5.1 сипау арқылы таныс заттарды т
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	5.1.6.1 тағамдық өнімдер мен тағамды дәмі арқылы тану
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	5.2.1.1 жұдырығын, саусақтарын уқалау
		5.2.1.2 саусақ гимнастикасының жаттығуларын жасау
		5.2.1.3 қол позаларын келтіру
		5.2.1.4 қандай да бір нақты затпен жасалған әрекеттерді келтіру
	2.2 мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.1 көзді қимылдату жаттығуын орындау
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	5.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерін қолдану: топтастыру, тірек пунктерін белгілеу
		5.3.1.2 геометриялық өрнектерді, бейнелер ді артынша келтіру
		5.3.1.3 қоғалыстар мен олардың реттілігін артынша келтіру
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.1 адамдарды жасына қарай топтастыру
		55.3.2.2 заттардың қажеттіл ігін білу
		5.3.2.3 әртектес және біртектес заттар тобынан заттарды ерекшелеу
		5.3.2.4 заттың негізгі белгісін
	3.3 қиялын дамыту	5.3.3.1 фигураларсуретін аяқтап салу, кескін қартиналарды үлгісіз біріктіру (пазлдар)
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.1 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.2 көру үлгісі, ауызша нұсқау бойынша графикалық диктанттар орындау
2-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.3 табиғат дыбыстарын ажырату
	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.4 әлеуметтік маңызды тұрмыстық, қалалық дыбыстар ды ажырату
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.3 геометриялық формаларды ажырату, бөлшекерін, белгілерін анықтау
		5.1.2.4 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру
		5.1.2.5 ұзындықты мм, см, дм, м. арқылы өлшеу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.3 объекттердің өзара орналасуын ажырату
		5.1.3.4 кеңістіктік қатынастарды суреттеу
		5.1.3.5 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	5.1.4.2 өз күн тәртібін жасау
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	5.1.5.2 заттардың салмағын ажырату
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	5.1.6.2 түрлі иістерді тану
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	5.2.1.5 геометриялық фигураларды, бейнелерді штрихтеу
		5.2.1.6 бейнелерді бояулармен, қарындашпен, бормен бояу
		5.2.1.7 моншақтарды жіпке тізу/тарату
		5.2.1.8 пластилинмен мүсін жасау
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.2 ишараларды қимылдардыкелтіруи ния
3. Зерде аясын дамыту	3.1 .жадын дамыту	5.3.1.4 сөздер қатарын артынша келтіру (5-8)
		5.3.1.5 тақпақтарды жатқа айту
		5.3.1.6 заттардың орналасқан орындарын есте сақтау (қатарға қосу)
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.5 жалпы белгісін ерекше/топтастыру белгілерін
		5.3.2.6 салдар себептерін анықтау
		5.3.2.7 отбасындағы, сыныптағы оқиғаларды бақылау, саралау
		5.3.2.8 өз ісінің өнімдерінсаралау
	3.3 қиялын дамыту	5.3.3.2 өз түпкі ойы бойынша құрастыру
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.3 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.4 әріптермен корректуралық тапсырма лар орындау
3 тоқсан
1Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.5 тілдік емес дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы)
	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.6 қарапайым және күрделі ырғақтар ды ажырату, келтіру
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.6 заттарды, тірі объектілерді, пейзаждарды суреттеп, белгілерін ажырату (5-9 сынып)
		5.1.2.7 жасырын объекттер мен бейнелерді бөлшегі, элементі бойынша тану
		5.1.2.8 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен, сөздік нұсқаумен құрастыру
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.6 үлгі, түпкі ой бойынша құрастыру
		5.1.3.7 кіші жабық кеңістікте бейімделу: сыныпта, ұйықтайтын бөлмеде, дәретханада, шешінетін бөлмеде, оқу кабинеттерінде
		5.1.3.8 үлкен кеңістікте бейімделу: асхана ғимаратында, мәжіліс, спорт, тренажерлық залдарында, этаж қабаттары мен коридорларда
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	5.1.4.3 күндік жоспар құру
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	5.1.5.3 жанасуды шектеу
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	5.1.5.4 қоршаған ортадағы заттар мен объекттердің температурасын ажырату
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	5.1.6.3 иістерді бағалау (жағымсыз-жағымды)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	5.2.1.9 екі қолын тиімді пайдалану
		5.2.1.10 майда заттарды әр-түрлі ұстау арқылы сұрыптау
		5.2.1.11 үлгі бойынша мозаика құрастыру
		5.2.1.12 қағаз фигуралар жасау (оригами)
		5.2.1.13 айту бойынша торларды белдеулеу
		5.2.1.14 трафареттерді белдеулеу, боя
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.3 пантомимика арқылы түрлі жануарларды, кейіпкерлерді, іс-әрекеттерді келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	5.3.1.7 тақтадан көшіру
		5.3.1.8 үлгі бойынша сурет салу, мүсіндеу
		5.3.1.9 ауызша нұсқауларды орындау
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.9 басқаларымен ортақ белгісі жоқ затты алып тастау ("Төртінші артық")
		5.3.2.10 Равен Матрицалары тектес тапсырмаларды орындау
		5.3.2.11 заттарды, адамдады, жануарларды
		5.3.2.12 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу
		5.3.2.13 аналогтарды топтары бойынша жүйелеу
		5.3.2.14 іс-әрекет нәтижелері мен оқиғаларды болжау
	3.3 қиялын дамыту	5.3.3.3 жануарлардың әдеттері мен дауысын келтіру
	3.3 қиялын дамыту	5.3.3.4 заттар, адамдар, жануарларды бөлектенген қасиеттері мен белгілерін суреттеу бойынша тану
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.5 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау
4 тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.7 ақпаратты көруден тактильдік модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап")
	1.1 есту қабілетін дамыту	5.1.1.8 ақпаратты естуден көру модальдыққа ауыстыру (картиналарды таңдау)
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.9 бөлшектер ден фигуралар құрастыру
	1.2 көру қабілетін дамыту	5.1.2.10 қолды берілген траектория бойынша қимылдату
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.9 мектеп аумағында бейімделу: аумақ төңірегінде, балалар және спорт алаңдарында
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	5.1.3.10 өз денесінің сызбасында, адамдар мен объекттерде оң және сол жағын ажырату
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	5.1.4.4 сағатпен уақытты анықтау
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	5.1.5..5 сипау арқылы материалдың бетін, фактурасын анықтау
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	5.1.6.4 иістерді тану және атау (гүлдің, косметиканың)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	5.2.1.15 жарманы, бұршақтарды, сүйектерді іріктеу
		5.2.1.16 ленталарды бұрау, түймелерді ілу
		5.2.1.17 бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белд
		5.2.1.18 қақпақтарды бұрап ашу/жабу, қарындаштарды ауыстырып қою
		5.2.1.19 екі қолын тиімді пайдалану
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.4 пантомимика арқылы түрлі жануарларды келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	5.3.1.10 позаларды, ишараларды келтіру
	3.1 жадын дамыту	5.3.1.11 заттардың орналасуынан өзгерістерді табу
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.15 өз іс-әрекетін жоспарлау
		5.3.2.16 заттардың белгілерін (сүт сұйық, ал кілегей)
		5.3.2.17 әндер, мультфильмдер, фильмдер мазмұнын түсіну
		5.3.2.18 жеке көмекші құралдарды қарым-қатынас үшін қолдану
	3.3 қиялын дамыту	5.3.3.5 фразаларды, сөйлемдерді аяқтау
	3.4 зейнін дамыту	5.3.4.7 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау және орындау
	3.4 зейнін дамыту	5.3.6.8 белгілі бір сигналға қажетті жауап қайтару (тоқта-жаттығулары)

2) 6-сынып:

2-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оұыту мақсаттары
1 тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.1 сыбырлап сөйлегенді білу, өзінің сыбырлап сөйлеуі
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.16-8 бөліктен заттық суреттер құрастыру 6-8 бөліктен заттық суреттер құрастыру
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.2 әріптің жеткіліксіз элементін жазып бітіру
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	6.1.3.1 өз денесінің сызбасын бейімдеу (жақынырақ, оған қарағанда …)
		6.1.3.2 белгіленген бағытта үлгі бойынша сызықтар жүргізу
		6.1.3.3 жалпақ геометриялық фигураларды бөлшектерге бөлу
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.1 уақыт өлшемдерін іс-әрекет түрлерінде қолдану
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	6.1.5.1 температуралық байланыстарды суреттеу
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	6.1.6.1 тағам құрамын дәміне қарай тану
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	6.2.1.1 өз жұдырығын, саусақтарын уқалау
		6.2.1.2 саусақ гимнастикасының жаттығуларын жасау
		6.2.1.3 қол позаларын келтіру
		6.2.1.4 қандай да бір нақты затпен жасалған әрекеттерді келтіру
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	6.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	6.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар,
		6.3.1.2 сөйлемдерді артынша келтіру
		6.3.1.3 тақпақтарды жатқа айту
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	6.3.2.1 сыныптастардың іс-әрекет өнімдерін саралау
		6.3.2.2 құралдар мен заттардың қолдану тәсілін білу
		6.3.2.3 заттарды көлемі және тұжырымдамалық сөзі бойынша топтпстыру (градациялар санын көбейту)
		6.3.2.4 өз өміріндегі оқиғаларды саралау
	3.3 қиялын дамыту	6.3.3.1 объекттерді суреттемесі бөлшектері, сұлбасы, контуры бойынша тану
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау
2 тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.2 тілдік дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы, ырғағы)
	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.3 тілдік емес және тілдік дыбыстар сипатын тыңдап ажырату (саны, күші, биіктігі, ұзақтығы)
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.3 түс реңдерін ажырату
		6.1.2.4 күрделі көлемді, жалпақ формаларды ажырату
		6.1.2.5 контурлық бейнелердегі әріптерді, сандарды, заттарды тану
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	6.1.3.4 қимылдарды айнадағыдай қайталап
		6.1.3.5 үлгі, сызба бойынша құрастыру
		6.1.3.6 бейнелерді көшіру
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.2 оқиғалар реттілігін анықтау (бұрын, кейін)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.3 апта, ай ішіндегі оқиғалар күнтізбесін құру
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	6.1.5.2 қолда немесе арқада "жазылған" әріптер мен сандарды қайта жазу, қайталау (екі жағындағы
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	6.1.6.2 тағамдық өнімдер мен тағамдар дәмін суреттеу (дәмді, хош иісті, тойымды)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	6.2.1.5 геометриялық фигураларды, бейнелерді штрихтеу
		6.2.1.6 бейнелерді бояулармен, қарындашпен, бормен бояу
		6.2.1.7 ұсақ моншақтарды жіпке тізу
		6.2.1.8 құмда, суда, ауада саусақтармен сурет салу
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	6.2.2.2 айналасындағылардың ым-ишараларын, қимылдарын, мимикасын, дауысын, сөзін келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	6.3.1.4 геометриялық өрнекті, суреті артынша келтіру
	3.1 жадын дамыту	6.3.1.5 суреттегі заттардың орналасқан орындарын есте сақтау (9-дың ішінде)
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	6.3.2.5 қандай да болмасын іс-әрекеттің мақсаттылығын түсіндіру
		6.3.2.6 Равен Матрицалары тектес тапсырма ларды орындау
		6.3.2.7 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу
		6.3.2.8 заттар мен құбылыстардың аналогтарын
	3.3 қиялын дамыту	6.3.3.2 адамдардың іс-әрекетін келтіру
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.3 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау және орындау
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.4 сандарды, әріптерді, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру
3 тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.4 күрделі ырғақтарды ажырату, келтіру
	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.5 ақпаратты естуден тактильдік модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап")
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.6 заттар мен суреттердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу
		6.1.2.7 кеңістіктегі күйді ажырата білу: тік, көлденең, қиғаш
		6.1.2.8 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	6.1.3.7 ерекше жағдайда болған объекттерді тану, объекттерге қарасты өзгерген кеңістіктік жағдайда орналасқан
		6.1.3.8 қоғамдық орындарда бейімделу: дүкен, дәріхана, пошта, емхана
		6.1.3.9 сөйлеу тілінде заттардың, графика лық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.4 оқиғаларды басынан аяғына қарай суреттеу
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.5 өз күн тәртібін құру
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	6.1.5.3 үлгі бойынша сипау арқылы бет фактурасы түрлі заттар мен материалдарды үлгі бойынша тану (ойлы-қырлы, тікенекті жұмсақ)
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	6.1.6.3 иістерге баға беру (жағымды-жағымсыз, сүйікті)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	6.2.1.9 майда заттарды әр-түрлі ұстау арқылы сұрыптау
		6.2.1.10 үлгі, түпкі ой, сызба, сурет бойынша мозаика құрастыру
		6.2.1.11 сүйектерді іріктеу, қақпақтарды бұрап ашу/жабу, қарындаштарды ауыстырып қою
		6.2.1.12 ленталарды бұрау, түймелерді ілу
		6.2.1.13 бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белдеулеу, қарындаштыпарақтан алмай
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	6.2.2.3 пантомимика арқылы түрлі жануарларды, персонаждарды, іс-әрекеттерді келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	6.3.1.6 сөздер қатарын артынша келтіру (10-ға дейін)
		6.3.1.7 сурет салу, мүсіндеу, тақтадан көшіру, үлгі бойынша құрастыру
		6.3.1.8 сюжеттік картинаны сұрақтар бойынша артынша суреттеу
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	6.3.2.9 заттар мен құбылыстарға аналогтарды табу
		6.3.2.10 заттарды қолдану тәсілдерін білу
		6.3.2.11 сөз бұындарынан сөздер құрастыру
		6.3.2.12 сюжеттік бейнелердің мазмұнын түсіну
		6.3.2.13 өз іс-әрекетін жоспарлау және саралау
	3.3 қиялын дамыту	6.3.3.3 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу
	3.3 қиялын дамыту	6.3.3.4 өз ойы, берілген тақырып бойынша құрастыру
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.5 әріптермен, сандармен корректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық сынамалар
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.6 сөздегі немесе алфавиттегі әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау
4 тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	6.1.1.6 ақпаратты тактильдіктен көру модальдыққа ауыстыру ("Ғажайып қап")
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.9 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен, сөздік нұсқауы мен құрау
	1.2 көру қабілетін дамыту	6.1.2.10 түрлі қаріппен жазылған әріптер қатарынан берілген әріпті тану
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	6.1.3.10 ауызша нұсқау бойынша кеңістіктік қатынастарын келтіру
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	6.1.4.6 өз туылған күнін күнтізбеден табу
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	6.1.5.4 жанасуды шектелуін проекциялау
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	6.2.1.14 көлеңке театрын ойнау
		6.2.1.15 екі қолын тиімді пайдалану
		6.2.1.16 вальдорф формаларын салу
3. Зерде аясын дамыту	3. 1 жадын дамыту	6.3.1.9 ауызша нұсқаулар топтамасын орындау
	3. 1 жадын дамыту	6.3.1.10 заттардың орналасуынан өзгерістерді табу
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	6.3.2.14 өз өміріндегі оқиғаларды саралау
		6.3.2.15 тілдік символды-белгілік хабарламаларды түсіну
		6.3.2.16 әңгімедегі негізгі сөздерді ерекшелеу
	3.3 қиялын дамыту	6.3.3.5 заттар, фигуралар, жануарлар суретін аяқтап салу
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.7 басынан аяғына дейін көзбен шолу
	3.4 зейнін дамыту	6.3.4.8 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу

3) 7-сынып:

3-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	7.1.1.1 тыңдау арқылы балалар, ерлер және әйелдер дауысын ажырату
	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.1 геометриялық көлемді және жалпақ формаларды ажырату (ромб-параллелограмм)
	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.2 айналадағы болмыстан адамдардың, жануарлардың, объекттердің айырмашылығын, ұқсастығын табу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	7.1.3.1 конструкцияның сызбасын құру
		7.1.3.2 берілген объекттердің суретін құмда, суда, ауада салу
		7.1.3.3 кеңістіктік диктанттар орындау
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.1 әр-түрлі сағатпен уақытты анықтау
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.2 сағатпен уақыт интервалының ұзақтығын анықтау
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	7.1.5.1 қолда немесе арқада "жазылған" әріптер мен сандарды қайта жазу, қайталау (екі жағындағы
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	7.1.6.1 иістерді тану және атау (ағаш, тері металл)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.1 өз алақандарын, саусақтарын уқалау
	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.2 құмда, суда, ауадасаусақтармен сурет сал
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	7.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	7.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерін қолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар,
	3.1 жадын дамыту	7.3.1.2 мәтінді артынша келтіру
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	7.3.2.1 заттарды екі белгісі бойынша рангтеу: түрі және реңі
		7.3.2.2 заттарды екі белгісі бойынша рангтеу: формасы және түсі
		7.3.2.3 заттарды екі белгісі бойынша топтастыру: формасы және көлемі
	3.3 қиялын дамыту	7.3.3.1 сөйлемдерді, әңгімені, ертегіні аяқтау
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау
2-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	7.1.1.2 тыңдау арқылы сөйлеу мен әнді ажырату
	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.3 бастырылған бейнелерден әріптерді, сандарды, заттарды тану
	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.4 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	7.1.3.4 бейнелерді көшіру (артынша)
		7.1.3.5 бөлме ішінде көзін жұмып бейімделу
		7.1.3.6 макетпен бейімделу
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.3 уақыт реттілігін түсіну
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	7.1.5.2 екі жердегі жанасуды шектеу
	1.6 дәм және иіс сезімін дамыту	7.1.6.2 иістерді тану және атау (гүлдің, косметиканың)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.3 екі қолмен сурет салу (екі қол да оңнан солға қарай салады)
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	7.2.2.2 пантомимика арқылы түрлі персонаждарды, іс-әрекеттерді, фильм кейіпкерлерін және сюжеттерін келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3. 1 жадын дамыту	7.3.1.3 жатқа тақпақ айту
	3. 1 жадын дамыту	7.3.1.4 сөздер қатарын келтіру
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	7.3.2.4 суреттер мен фотосуреттерден адмдардың жасы мен жынысын анықта
		7.3.2.5 берілген "эмоционалдық масканы" белгілеу
		7.3.2.6 адамдардың эмоционалдық жағдайын ишаралары мимикалары позалары бойынша анықтау
		7.3.2.7 Равен Матрицалары тектес тапсырма ларды орындау
	3.3 қиялын дамыту	7.3.3.2 адамдардың іс-әрекетін келтіру (кәсібін)
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.3 геометриялық фигуралармен, сандармен корректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық)
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.4 берілген ретпен және кері қарай санау
3-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.5 берілген ортада геометриялық фигураларға ұқсас заттарды табу
	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.6 бөліктен күрделі фигуралар құрастыру
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	7.1.3.7 мектеп маңайындағы көшелерде бейімделу: көшелердің орналасуын қиылыстарын белгілеу және саралау (көше қиылыстары)
		7.1.3.8 сөйлеу тілінде заттардың, графикалық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану
		7.1.3.9 көршісіне қарасты өз орнын белгілеу (сол жақ- оң жақ- арты-алды)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.4 өз өміріндегі оқиғалардың реттілігін анықтау (кейін, одан бұрын)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.5 координаттық уақыт ұғымын құрастыру (өткен шақ– осы шақ – алдыңғы шақ)
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	7.1.5.3 сипау арқылы бет фактурасы түрлі заттар мен материалдарды ауызша нұсқау бойынша табу
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.4 саусақтармен фигураларды, әріптерді, сандарды келтіру
	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.5 қарындашты парақтан алмай бейнелердің сұлбасын оң және сол қолымен белдеулеу,
	2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	7.2.2.3 бүкіл денесімен фигураларды, әріптеді, сандарды келтіру
3 Зерде аясын дамыту	3.3 қиялын дамыту	7.3.1.5 геометриялық өрнекті, суретті, конструкцияны артынша келтіру
	3.3 қиялын дамыту	7.3.1.6 қимылды артынша келтіру
	3.3 қиялын дамыту	7.3.2.8 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу
		7.3.2.9 дененің сыртқы кеңістікпен қатынасынан болатын сезімдерін суреттеу (ылғалды,
		7.3.2.10 іс-әрекет нәтижеле рі мен оқиғаларды болжау
		7.3.2.11 өз іс-әрекетін жоспарлау
	3.3 қиялын дамыту	7.3.3.3 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу
	3.3 қиялын дамыту	7.3.3.4 қоғамдық жағдайлардың, әндердің, қойылым дардың мазмұнын түсіну
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.5 мәтінді кодтау
		7.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау
		7.3.4.7 сандарды, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру
4-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамытуки	1.2 көру қабілетін дамыту	7.1.2.7 әріптің жетіспейтін элементтерін жазу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	7.1.3.10 бағдарлай білу: солтүстік, оңтүстік, батыс, шығыс
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	7.1.3.11 мектепке іргелес жатқан көшелерді бағдарлай білу
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	7.1.4.6 жақындарының, достарының туылған күндерін күнтізбеден табу
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	7.1.5.4 заттың пішінін сипап тану
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	7.2.1.6 құмда, суда, ауада саусақпен сурет салу
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	7.3.1.7 ауызша күрделі нұсқаулардың топтамасын орындау
	3.1 жадын дамыту	7.3.1.8 үлгі бойынша суретті артынша салу
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	7.3.2.12 өзінің іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау және талдау
		7.3.2.13 қатынастың альтернативтік және көмекші құралдары арқылы берілген тілдік символды-белгілік хабарламаларды түсіну
		7.3.2.14 оқиғаларды және адамдардың қылықтарын бақылау және саралау
		7.3.2.15 әңгіменің негізгі сөдері мен сөйлемдерін ерекшелеу
	3.3 қиялын дамыту	7.3.3.5 әдеби шығармаларды театрландыруға қатысу
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.8 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу
	3.4 зейнін дамыту	7.3.4.9 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу

4) 8-сынып:

4-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	8.1.1.1 музыкалық аспаптардың дыбысын ажырату
	1.2 көру қабілетін дамыту	8.1.2.1 көлемнің бірнеше параметрлері бойынша заттарды топтастыру: ұзындығы, ені (сериация)
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	8.1.3.1 сызба бойыншалабиринтпен жүру, суретін салу
		8.1.3.2 берілген объекттердің суретін құмда, суда, ауада салу
		8.1.3.3 кеңістіктік диктанттар орындау
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	8.1.4.1 бір жүз жылдықтың, мыңжылдықтың лентасын бейнелеу (Қазақстан тарихының материалымен)
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	8.1.5.1 бет фактурасы түрлі заттар мен материал дарды ажырату
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 ұсақ моториканы дамыту	8.2.1.1 өз алақандарын, саусақтарын уқалау
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.2 мимика мен пантомимиканы дамыту	8.2.2.1 бүкіл денесімен фигураларды, әріптеді, сандарды келтіру
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	8.3.1.1 материалды есте сақтау тәсілдерінқолдану: топтастыру, жоспар, пиктограммалар, картиналар, тірек пункттері, суреттемелер
	3.1 жадын дамыту	8.3.1.2 тақпақты жатқа оқу
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	8.3.2.1 берілген қатардан заңдылықта табу (түрі, формасы, көлемі бойынша)
		8.3.2.2 суреттер мен фотосуреттерден адмдардың эмоционалдық жағдайы мен алаңдаушылығын анықтау
		8.3.2.3 сюжеттік картиналар топтамасының мағынасын түсіну, (тұлға мен сюжеттің негізігі және екінші кезектегі бөліктерін анықтау
		8.3.2.4 Матриц Равена типі бойынша тапсырмаларды орындау
	3.3 қиялын дамыту	8.3.3.1 адамдардың жануарлардың бейнесін аяқтауп салу
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.1 ауызша нұсқаубойынша графикалық диктант жазу
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.2 Равен Матрицалары тектес тапсырмаларды орындау
2-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.2 көру қабілетін дамыту	8.1.2.2 бастырылған немесе шатастырылған бейнелерді тану
		8.1.2.3 күрделі фигураларды көшіру
		8.1.2.4 үлгі бойынша күрделі орнаметтерді салу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	8.1.3.4 үлгі бойынша күрделі кострукция құрастыру
		8.1.3.5 бөлменің планын, сызбаларын құру
		8.1.3.6 пазлдармен картиналар құрастыру
		8.1.3.7 метрикалық ұғымдарын (зат қаншалықты алыс орналасқан)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	8.1.4.2 оқиғалар күнделігін жүргізу (жекелік, сыныптық, мектептік)
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	8.1.5.2 2 сипау арқылы әріптер мен сандарды тану
2. Қимыл-қозғалыс саласын дамыту	2.1 Ұсақ моториканы дамыту	8.2.1.2 екі қолмен сурет салу (оң қол солдан оңға, солқол оңнан солға)
3. Зерде аясын дамытусферы	3.1 жадын дамыту	8.3.1.3 тыңдалған мәтінді келтіру
	3.1 жадын дамыту	8.3.1.4 оқылған мәтінді артынша келтіру
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	8.3.2.5 жұмбақтар шешу, логикалық есептерді, ойжұмбақтарды шешу
		8.3.2.6 берілген әріптер жинағынан сөздер құрастыру
		8.3.2.7 кроссворд шешу
		8.3.2.8 мақал-мәтелдердің мағынасын түсіну
	3.3 қиялын дамыту	8.3.3.2 әңгімені немесе ертегініа яқтау
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.3 ережелерін ауыстыра отырып, корректуралық тапсырмалар орындау
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.4 мәніннің қателерін табу
3-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамытувки	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	8.1.3.8 домино, тримино, тетрамино, пентаминодан фигуралар құрастыру
		8.1.3.9 текше, тікбұрыш, параллелепипедтің жазбасын сызу
		8.1.3.10 географиялық картада бағдарлауы
		8.1.3.11 координаттық ұғымдарын көрсету (қайда, қай жағынан)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	8.1.4.3 оқиғаларды басынан аяғына қарай, аяғынан басына қарай суреттеу
		8.1.4.4 өз өміріндегі оқиғалар хронологиясын құру
		8.1.4.5 жақындарының, достарының туылған күндерін күнтізбеден табу
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	8.3.1.5 қозғалыстар реттілігін артынша келтіру
		8.3.1.6 сюжеттік картинаны артынша суреттеу
		8.3.1.7 ауызша суреттеу бойынша суретті келтіру
	3. 3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	8.3.2.9 салды болдыратын себептерді анықтау және саралау
		8.3.2.10 іс-әрекет нәтижелері мен оқиғаларды болжау және саралау
		8.3.2.11отбасындығы, сыныптағы, мектептегі оқиғаларды бақылау және талдау
		8.3.2.12 әдебиеттегі, киноөнеріндегі, музыкадағы өзқалауын әңгімелеу
	3.3 қиялын дамыту	8.3.3.3 әдеби шығармаларды сахналауға қатысу
	3.3 қиялын дамыту	8.3.3.4 сұлбасы, силуэті, бөліктері бойынша нысаналарды табу
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.5 тура және кері санау
		8.3.4.6 сандарды, әріптерді, геометриялық фигураларды белгілі ретімен орналастыру
		8.3.4.7 әріптерді тура және кері атау
4-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	8.1.3.12 типологиялық түсініктерін жеткізу (заттың қай жерде орналасқанын)
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	8.1.3.13 заттардың кеңістік қатынасын білдіретін сөздерді өз сөйлеу тілінде қолдану
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	8.1.4.6 уақыт реттілігін түсіну
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	8.3.1.8 күрделі ойлау нұсқаулар топтамасын орындау
	3.1 жадын дамыту	8.3.1.9 күрделі ауызша нұсқаулар топтамасын орындау
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	8.3.2.13 ішкі "әлемнен", денеден туындаған сезімдерді сипаттау тела (аштық, тоқтық, қобалжу)
		8.3.2.14 оқиғаларды, адамдардың өзара қатынасын бақылау және талдау
		8.3.2.15 шынайлыққа оңтайлы тұғырда көрсету (мәселені бағалау, кеңесу,шешу жолдарын табу)
		8.3.2.16 салдарын туғызатын себептерді анықтап талдау
	3.3 қиялын дамыту	8.3.3.5 ұжымдық шығармашылық жұмыстарға қатысу (суретсалу, мүсіндеу, мозаика)
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.8 объекттерді жады бойынша суреттеу
	3.4 зейнін дамыту	8.3.4.9 айта отырып естігенін жазу

5) 9-сынып:

5-кесте

Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.1 есту қабілетін дамыту	9.1.1.1 таныс әндерді әуен үзіндісі арқылы тану
	1.2 көру қабілетін дамыту	9.1.2.1 бастырылған немесе шатастырылған бейнелерді ажырату және белдеулеу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	9.1.3.1 қозғалыстық диктант диктант (2 қадам алға, солға бұрыл ….)
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	9.1.3.2 пазлдармен сюжеттік картиналар құрастыру 9.1.3.3 ауызша нұсқау, сызба, чертеж бойынша құрастыру
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.4.1 уақыт интервалының ұзақтығын анықтау
	1.5 тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту	9.1.5.1 түрлі заттарға жанасу сезімін сипаттау
3.3 қиялын дамыту	3.3 қиялын дамыту	9.3.1.1 тақпақтармен мәтіндерді жатқа айту
	3.3 қиялын дамыту	9.3.1.2 тыңдалған мәтінді артынша келтіру
	3.3 қиялын дамыту	9.3.2.1 логикалық ретімен суреттер топтамасын қою
		9.3.2.2 суреттегі адамдардың кәсібін анықтау
		9.3.2.3 кейіпкер жасаған қимылдарды жасап, оның эмоцияларын бетінде келтіру
		9.3.2.4 Матрица Равена типі бойынша тапсырмаларды орындау
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.1 қиял-ғажайып жануарлардың суретін салу
	3.4 зейнін дамыту	9.3.4.1 түрлі сезім әсерлерін келтіру: қуанышты, қорқынышты ашуды, дамылды, таңғалысты, өкінуді
2-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамытуориентировки	1.2 көру қабілетін дамыту	9.1.2.2 бастырылған, сызылған немесе шатастырылған бейнелерді ажырату
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамытуориентировки	9.1.3.3 ауызша нұсқау, сызба, чертеж бойынша құрастыру
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.3.4 күрделі бейнелерді екі қолымен кезек көшіру, штрихтеу
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.4.2 жақындарының, достарының туылған күндерін, мерекелерді, оқу жылының немесе жоспарланған саяхаттың басталуын күнтізбеден табу
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	9.3.1.3 оқылған мәтінді келтіру
	3.1 жадын дамыту	9.3.1.4 есте сақталған материалды мазмұндыөңдеу тәсілдерін қолдану
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	9.3.2.5 әңгіменің жетіспейтін бөліктерін толықтыру
		9.3.2.6 жұмбақтарды шешу, логикалық есептерді шығару, ойтолғаулар
		9.3.2.7 кездейсоқ сөздермен сөйлем құрау
		9.3.2.8 ұсынылған сөздер жиынтығынан сөйлем құрау
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.2 фигуралардың заттардың, адамдардың, жануарлардың бейнесін аяқтап салу
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.3 өзінің ойы бойынша құрастыру
	3.4 зейнін дамыту	9.3.4.2 көру арқылы үлгіні, ауызша графикалық диктантты орындау
	3.4 зейнін дамыту	9.3.4.3 Ахутин, Мюнстерберг, Шульте кестесі әдістемелерін қолдана отырып, тапсырмалардыы орындау
3-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.2 көру қабілетін дамыту	9.1.2.3 күрделі ою-өрнектерді жадына сақтап салу
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	9.1.3.5 объекттер арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты олардың кеңістіктегі орналасу белгілері бойынша анықтау
	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	9.1.3.6 сөйлеу тілінде заттардың, графикалық элементтердің кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.4.3 оқиғаларды кері ретімен сипаттау
3. Зерде аясын дамыту	3. .1 жадын дамыту	9.3.1.5 сөйлеу тілі материалын есте сақтау үшін мнемо тіректерді қолдану
	3. .1 жадын дамыту	9.3.1.6 күрделі ауызша тапсырмалар топтамасын орындау
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	9.3.2.9 сөздің көпмағыналығын түсіну
		9.3.2.10 іс-әрекет және оқиғалар нәтижелерін бақылау және талдау
		9.3.2.11 салдарын туғызатын себептерді анықтау және талдау
		9.3.2.12 өзіне "неге" "не үшін" деген сұрақтар қою және жауап беру
		9.3.2.13 әдебиеттегі, киноөнеріндегі, музыкадағы өз қалауын жеткізу
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.4 өзгеше оқиғаларды, адамдардың суретін салу
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.5 әдеби шығармаларды сахналуға (репетицияға) қатысу
	3.4 зейнін дамыту	9.3.4.4 мысалдар мен есептерді ойша шығару
		9.3.4.5 считать в обратном и заданном порядке
		9.3.4.6 ережелерді ауыстыра отырып, әріптермен, цифрлармен, геометриялық фигуралармен корректуралық тапсырмалар орындау
4-тоқсан
1. Сенсорлық процестері мен кеңістіктік бейімделуін дамыту	1.3 кеңістікте бейімделуін дамыту	9.1.3.7 координаттық ұғымдарын көрсету (қайда, қай жағынан)
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.3.8 метрикалық ұғымдарын көрсету (зат қаншалықты алыс орналасқан
	1.4 уақыттық бейімделуін дамыту	9.1.4.4 мерекелерді, оқу жылының басталуын күнтізбеден табу
3. Зерде аясын дамыту	3.1 жадын дамыту	9.3.1.7 өз күнін суреттеу (ауызша және жазбаша)
	3.1 жадын дамыту	9.3.1.8 мультфильм және фильм мазмұнын айтып беру
	3.2 тіл мен ойлау қабілетін дамыту	9.3.2.14 айналасындағылармен теледидардан көргенді талқылау
		9.3.2.15 әңгімедегі бастапқы моменттерді анықтау
		9.3.2.16 мектептегі, әлемдегі оқиғаларды, адамдардыңөзара қатынасын талқылау
		9.3.2.17 шынайлыққа оңтайлы тұғырдан әрекеттену (мәселені талқылау және бағалау, шешу жолдарын табу, кеңес алу)
	3.3 қиялын дамыту	9.3.3.6 нысаналарды сипаты бойынша табу
	3.4 зейнін дамыту	9.3.4.7 көздері байлаулы күйде оқу бөлмесін суреттеу

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 534 -қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің мақсаты: білім алушыларда нақты өмірлік жағдайларда көмектесетін қол жетімді (вербальды емес және вербалды) қарым-қатынас құралдарын, оқу мен жазудың қарапайым дағдыларды қалыптастыру.

3. Оқу пәнінің негізгі міндеттері:

1) қаратылып айтылған сөйлеу тілін түсіну дағдыларын дамыту және жетілдіру;

2) қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру;

3) білім алушылардың өз бетінше сөйлеу тілін дамыту және жетілдіру;

4) оқу мен жазудың қарапайым дағдыларын дамыту;

5) сөйлеу белсенділігіне итермелеуші оқу және жазуға үйрету процесімен байланысты жағымды көңіл-күйді қалыптастыру;

6) өмірлік жағдайларда қарапайым оқу мен жазудан алған білім мен дағдыларын қолдануға үйрету.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарламада білім беру процесін ұйымдастыруға арнайы педагогикалық тәсілдердің сипаттамалары бар оқу - нормативті құжаттардың дәстүрлі қызметтері үйлесімділік табады.

5. Білім берудің классикалық негіздері ретіндегі құндылықтық-бағдарланған,іс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарланған, қарым-қатынас тәсілдері Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапқан оқыту мақсаты және білім беру процесінің нәтижелері жүйесінің басымдылығын күшейту үшін қолданылған.

6. Қазіргі кезеңдегі білім беру процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі білім алушының белсенді әрекетін ұйымдастыру болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімдерді, әлеуметтік және қарым-қатынас дағдыларын игеруге ғана емес, сонымен қатар білім алушының потенциалдық мүмкіндіктерін іске асыруға бағытталған тұлғалық сапаларына да ықпал етеді.білім алушының белсенді танымдық әрекеті мүғалім және құрдастарымен бірлескен жағдайда тұрақты сипатқа ие болады.

7. Тұлғалық – бағдарланған білім беруді күшейту әртүрлі байланыста өзара қатынас кезінде авторитарлыққа жол бермей отырып, білім беру процесінің барлық қатысушыларының бірлестігі үшін алғышарттар жасайтын оқытудың интербелсенді әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады.

8. Білім беру процесін ұйымдастыратын барлық арнайы тәсілдер шынайы заттық-тәжірибелік әрекеттің, білімдермен, әрекет тәсілдерімен белсенді алмасу жүріп жатқан кезде нақты істер мен жағдайлардың мәнмәтініндегі күнделікті қарым-қатынас жағдаяттары ретінде орташа ақыл –ой кем білім алушыларды оқытуды ұйымдастыруға бағытталған.

9. Бағдарлама аймақтық сипаттағы мәліметтерді қолдануға бағытталған бақылауларды, заттық – тәжірибелік, ойын, оқу әрекеттерін ұйымдастыру жолы арқылы танымдық және әлеуметтік жоспарда білім алушының белсенділігін дамытуға мұғалімді бағыттайды. Аталған пәнді оқыту мақсаты жетістіктерінің шеңберінде іске асырылатын оқу және тәрбиелік сипаттағы жобалық әрекет ата-анамен бірлесе отырып, мұғалімнің басшылығымен ұйымдастырылады.

10. Бағдарламада орташа ақыл-ой кем білім алушыларға жеке оқу бағдарламаларын жасау кезінде мұғалім басшылыққа алатын және оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін бағытталған негіз қызметін атқаратын оқыту мақсатының болжамды жүйесі қалыптасқан.

11. Орташа ақыл-ойы кем білім алушыларға арналған Бағдарлама мазмұны ұсыныстық сипатқа ие, педагог әрбір білім алушының мүмкіндіктері мен ерекше білім алу қажеттіліктеріне сәйкес,оқыту мазмұны мен қарқынына кез-келген өзгерістер енгізу құқығына ие.

12. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны жеке білім беру мақсатына бағынады және әрбір білім алушының жалпы іске мүмкіндігінше үлес қоса отырып, мектепте және сыныпта ұжымдық әрекетке қатысу мүмкіндігін ескереді.

13. Орташа ақыл-ойы кем білім алушыларды оқыту кең мағынада ұғынылуы тиіс және мүмкіндіктердіңаз қоры байқалатын пәндік білімнің қалыптасу аясына ғана емес, сонымен қатар осы санаттағы білім алушылардың маңызды өмірлік дағдыларының қалыптасуына да жатады.

14. "Жазу, оқу және сөйлеу тілі дамыту" атты оқу пәні мынадай бөлімдерді қамтитын біріктірілген курс болып табылады: ауызша сөйлеу тілін дамыту, графамоторлы дағдылар мен жазуды, оқу элементтерін қалыптастыру.

15. Бағдарламалық мазмұн оқытудың негізгі кезеңінде, ең алдымен, білім алушылардың вербальді және вербальді емес қарым-қатынас біліктіктерін дамыту құралы ретінде көрініс табады. Оқыту сөйлеу тілінің реттеуші және қарым-қатынас қызметін дамытуға бағытталған.

16. Білім алушылардың жеке мүмкіндіктеріндегі айтарлықтай айырмашылықтарды ескере отырып, 9-сыныптың аяғына қарай білім алушылардың бір бөлігі жеке сөздерді және қысқаша сөйлемдерді жазбаша түрде, кейде баспа әріптермен жазудың қарапайым дағдыларын меңгеретіндігі күтіледі. Басқа білім алушылар дайын мәтіннен сөздер мен сөйлемдерді көшіріп алуды үйренеді. Жазу мен оқуды меңгерудің алғышарттары қалыптаспағана білім алушылар қолжетімді қарым-қатынас жаттығуларын орындайтын болады.

17. Пәнаралық байланыс "Айналадағы әлем", "Адам және әлем", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлану" пәндері арасында орнайды.

18. Орташа ақыл-ойы кем білім алушылардың оқу процесін ұйымдастыруға бағытталған тәсілдердің негізінде барлық әлемде айқын ақыл-ойы кем тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы пікірлер ретінде қабылданған "қалыптандырудың" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушылар түзетушілік-педагогикалық іс-шаралардың барлық жүйесін жобалаудың негізі болып табылады.

19. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде арнайы мектеп жағдайындағы орташа ақыл-ойы кем білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеу процестерін ұйымдастыру қағидалары қалыптасқан:

1) білім алушылардың өзінің жеке ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқында даму мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. Осы қағиданы сақтау білім алушыны оқытудың жеке бағдарлама мазмұнын анықтау мақсатында оның мүмкіндіктерімен алдағы дамуын үнемі зерттеуді болжайды.Оқытудағы оңтайлы нәтижелер ретінде дағдыларды меңгерудегі және дамудағы кез-келген, тіпті ең аз ілгерілеушілікті мойындау;

2) педагогтың әрбір білім алушының жеке мүмкіндіктерін, білім беру және тұлғалық жетістіктерін бақылау нәтижелерінің ескерілуімен бірге оларды оқытудың мазмұнын, әдістерін, түрлерін, дидактикалық құралдарын өз бетінше таңдауы;

3) білім алушыларда тәжірибелік әрекеттерін және әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру үшін сәйкес мектеп ортасын жасау. Білім алушылармен сабақты ұйымдастыру орны әртүрлі өмірлік жағдаяттарды көрсететін кеңістікке айналуды қарастырады. Заттық орта білім алушылардың қажеттіліктерінің өзгерісіне сәйкес ауысып отырады;

4) білім алушының мектептегі күнделікті әрекетінің біріктірілген сипаты. Оқу пәні кіріктірілген сипатқа ие;

5) әлеуметтендіру құралы ретінде ойлауды, тілді және қарым-қатынасты дамыту. Білім алушыларда әрбір нақты жағдайда педагогикалық құралдармен мүмкіндігінше орны толтырылатын сөйлеу тілінің, ойлаудың,

қарым-қатынастың ерекше мәселелері орын алады. Білім алушылардың сөйлеу тілін түсінуін кеңейту, қарым-қатынастың вербальді және вербальді емес құралдарын қалыптастыру көрнекі – бейнелік ойлауын дамыту бойынша кезекті жұмыс құрылады;

6) оқу тәрбиелік процестің әлеуметтік бағыттылығы: білім алушыларды мектептен тыс күрделірек әлеуметтік ортаға енгізу.

20. Білім алушыларды жазу мен оқуға үйретуде тәжірибелік және көрнекілік әдістер жетекші орын алады. Сөздік әдістер айтарлықтай аздаған рөлге ие. Олар оқытудың көрнекілік әдістерін және білім алушылардың өзіндік әрекетін толықтырады. Мұғалім нақты жаттығулар түрлерін, тәсілдерін және сынып бөлмесінде оларды жүргізетін орынды мұқият ойластырады.

21. Сөйлеу тілін дамыту бойынша сабақтарды білім алушының көріп және естіп қабылдауын қалыптастырудан бастайды. Білім алушыларды педагогтың сөйлеу тілін тыңдауға, сөйлеушінің жүзіне назар аударуға, әңгімелесушінің жүзіне қарауға үйретуді жалғастырады.

22. Білім алушылардың сөйлеу тілін белсендіруді заттармен, көрнекілік жағдайлармен тәжірибелік әрекет барысында іске асырады. Сөйлеу тілін дамыту және қоршаған ортаны тану біртұтастықты құрайды. Білім алушылардың сөйлеу тілі тек оны қоршаған заттармен және олармен жасалатын іс-әркеттермен бірлестікте дамиды.

23. Сабақта тілдің грамматикалық формалары мен категорияларын меңгеру және түсінуін дамыту бойынша жұмыстар жүргізіледі. Сөйлеу тілінің грамматикалық қатарын меңгеру сөздік қорын молайту және сөйлеу тілінің бірлігі ретінде сөйлеммен тәжірибелік танысумен қатар жүреді.

24. Білім алушыларды сөйлеу тілінде шылауларды дұрыс қолдануды үйреткен жөн. Мұғалімнің міндеті сабақта білім алушының педагогпен және қоршағанадамдармен қарым-қатынасқа түсуді қалауын, қажеттілігін тудыратын жағдайларды жасау.

25. Білім алушылардың графомоторлы дағдыларының деңгейі жазудың тікелей үйрету үшін жеткіліксіз болып табылады. Білім алушылар қимылдардың нақты емес үйлесімділігімен және жалпы жеткіліксіздігімен ерекшелене отырып, қаламды, қарындашты дұрыс ұстай алмау, өзінің қимылдарын жолдардың шегімен шектеу, түзу сызықтарды сызу жағдайында жиі болады. Графоморлы дағдылардың қалыптасу деңгейі динамикасын бақылау қажеттілігімен, сонымен қатар осы дағдыны дамыту үшін арнайы жаттығуларды қолданумен шартталады.

26. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларда графомоторлы дағдыларын және жазуын қалыптастыру бойынша жұмыс мыналарды қолдану арқылы жүргізіледі:

1) қол білектерінің ұсақ бұлшықеттерін дамытуға арналған арнайы жаттығулар (саусақ жаттығулары). Сонымен бірге әртүрлі көмекші заттарды қолданылады, жармамен жұмыс (ұнтақ жармасына жазу, қарақұмықты елеу);

2) трафарет, сызық бойынша жүргізу, үлкен мөлшердегі әртүрлі геометриялық фигураларды нүкте бойынша қосу жаттығулары. Аталған жаттығулар тек қана ұсақ моториканы дамытуға ғана емес, сонымен қатар кеңістікте бағдарлауға бағытталған;

3) түзу, иілген, сынық сызықтардан тұратын жолдар шегінде жиектердің суреттерін салу. Білім алушыны дәптердегі жолды "көруге" үйрету – графомоторлы дағдыларды қалыптастырудың маңызды кезеңі. Әртүрлі жиектердің суретін салу жақсы шешім болып табылады;

4)әріпті еске түсіретін пішін бойынша заттың суретін салу;

5) әріп элементтерін жазу;

6) баспа мәтіннен дәптерге көшіру;

7) компьютерде жазу.

27. Білім алушыларды оқуға үйрету кезінде олардың жеке мүмкіндіктерін және сөйлеу тілінің даму деңгейін ескеретін әртүрлі әдістерді қолданады. Білім алушылардың бір бөлігі толық сөздерді оқу әдісін меңгеруге қабілетті (жаһандық оқу), кейбір білім алушылар оқуды құрылым бойынша меңгереді, оқу дағдысы қолжетімсіз болатын білім алушыларда бар.

28. Ақыл-ойы кем білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизация пікірлерімен қабылданған.

29. Орташа ақыл-ойы кем білім алушылардың жетістіктерін бағалаудың пайда болған жері оның жеке бағдарламасында қалыптасқан міндеттер болып табылады.

30. Орташа ақыл-ойы кем білім алушыларды оқытудың жеке бағдарламасы 1-4 сынып аралығанда қалыптасқан дағдылар деңгейінің ескерілуімен бірге, оның мүмкіндіктері туралы мәліметтердің негізінде құрастырылады.

31. Орташа ақыл-ойы кем білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалаудың құралдары арқылы іске асырылады. Оқытудың жеке бағдарламаларын іске асырудың нәтижелерін білім беру процесі барысында мұғалім бағалайды.

32. Арнайы педагогиканың "Тексеру мен түзетушілік-дамытушылық жұмыстардың бірлігі" қағидасына сүйене отырып, педагогтар бақылаушы бағалау әрекеттерін жүйелі іске асырады.

33. Бағалау әрекеттері білім алушылардың қызметін бақылау, оқыту мен тәрбиелеудің жеке міндеттерімен салыстыра отырып, олардың қызметінің өнімдерін зерттеу болып табылады.

34. Орташа ақыл-ойы кем білім алушылардың жетістіктерін бағалау шаралары келесі кезектілікке ие:

1) білім алушылардың даму, білім және дағдылар деңгейін шамалап бағалау;

2) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымдық бағалау. Білім алушының сабақтағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы іске асырылады;

3) аралық бағалау алғашқы жарты жылдық аяқталғанда іске асырылады. Жетістіктерді қорытынды бағалау оқы жылының аяқталуы бойынша іске асырылады. Оқытудың жеке бағдарламасына сәйкес біліктіліктер мен дағдылардың қалыптасу жетістіктері туралы бағалау мәліметтері жеке бағдарламада белгіленеді.

35. Жеке бағдарламада білім алушының детістіктерін сипаттау кезінде білім алушының оқу мен жазудың қарапайым дағдыларын мсеңгеруінің дербестілік деңгейі міндетті түрде көрсетіледі.

3 - тарау. "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

36. "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты;

2) 6-сыныпта – 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты;

3) 7-сыныпта – 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты;

4) 8-сыныпта – 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты;

5) 9-сыныпта – 6 сағат, оқу жылында 204 сағатты құрайды.

37. Оқу –тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін санитарлы-гигиеналық ережелерді ескере отырып, сыныптар сәйкесінше мектеп құралдарымен жабдықталады.

38. Сыныптағы жиһаз әртүрлі жұмыс түрлері (ойындар және басқа да белсенді әдістер) мен тәсілдерін (жеке, жұптық, топтық) жүргізу үшін жеңіл қозғалады. Кітап сөрелері, білім алушылардың жұмыстарына арналған көрме стендтері және көрнекілік құралдар үшін орынды қарастырады.

39. "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің мазмұны үш бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Ауызша сөйлеу тілін дамыту";

2) 2-бөлім "Графомоторлы дағдылар мен жазуды дамыту";

3) 3-бөлім "Оқу элементтері".

40. Бағдарламаның мазмұнын бөлімдерге бөлу шартты түрде болып табылады. Сөйлеу тілін дамыту, жазу мен оқу дағдыларын қалыптастыру бойынша жұмыс өзара тығыз байланыста жүргізіледі.

41. 5-сыныпқа арналған "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) дыбыстар және әріптер:

барлық меңгерілген әріптер мен дыбыстарды қайталау және бекіту. Жаңа дыбыстар мен әріптер: "Е, Я, Ю, Ц, Ч, Щ, Ф, Э, Ъ" дыбыстарды тәжірибелік ажырату;

жаңа жазба және баспа әріптерін жазуды меңгеру. Меңгерілген әріптерді баспа және жазба түрде жазуға жаттығу (тақтаға және дәптерге). Жазба және баспа әріптерін сәйкестендіруге арналған жаттығулар;

2) сөз:

меңгерілген дыбыстары бар сөздерді оқу;

сөздерді буынға және буындарды дыбыстарға бөлу;

мұғалімнің сұрақтары бойынша мына тақырыптарға сөйлемдер құрастыру: "Отбасы", "Мектеп", "Біздің көше";

өзіндік әрекетке, сюжеттік суретке сүйене отырып, заттардың кеңістіктік қатынастарын білдіретін "жанында", "артында", "үстінде", "астында" шылауларымен сөйлемдер құрастыру;

3) сөйлем:

сөйлемдерді сөздерге бөлу. Екі сөзден құралған сөйлемдерді және сөздерді тақтадан, оқулықтан көшіріп жазу;

жазба үлгілерінен сөздер мен сөйлемдерді көшіріп жазу;

заттық әрекеттер, сюжеттік суреттер бойынша қысқаша сөйлемдер құрастыру;

кесте бойынша сөйлемдерді оқу;

екі немесе ода да көп дауысты дыбыстар қатар келген буындар мен сөздерді оқу;

меңгерілген тәсілдер арқылы сөйлемдер мен қысқаша мәтіндерді оқу;

мұғалімнің сұрақтары бойынша оқылған мәтіннің түсінігін айту;

суреттерге 2-3 сөзден тұратын сөйлем құрау. Құрастырылған сөйлемдерді оқу;

қысқаша тақпақтарды жаттау.

42. 6-сыныпқа арналған "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) дыбыстар мен әріптер:

сөздегі дыбыстар мен әріптердің сәйкес келуі;

дыбыстар, оларды негізгі белгілері бойынша ажырату: дауыстың бар болуы немесе жоқ болуы;

бейнеленуі ұқсас әріптерді жазуда ажырату; бір әріп арқылы ерекшеленетін сөздерді ажырату. Бірдей элементтердің саны (И-Ш), элементтердің бірінің бар болуы немесе болмауы (Г-П),бейнеленуі бойынша ұқсас әріптерді салыстыру;

2) сөздер:

"Е, Ң, Я, Ю" әріптері бар сөздер. Дауыстылардың ызың дыбыстармен тіркесу: жи-ши, ча-ща, чу-щу;

жазу техникасын жетілдіру: нұсқау бойынша жазбаша жаттығуларды орындау. Жазба және баспа мәтіндерінен көшіріп жазудағы жаттығулар. Айтылуы жазылуымен сәйкес біріккен сөздерді жатқа жазу;

заттардың атауын білдіретін сөздермен тәжірибелік танысу, оларды сөйлеу тілінде бөліп көрсете алу, "Кім?", "Не?" сұрақтары бойынша ажырату. "Кім?", "Не?" сұрақтары бойынша заттарды атау және оларды ажырату, мұғалімнің берген тақырыптарына "Кім?", "Не?" сұрақтарына жауап беретін сөздері іріктеудегі жаттығулар. Бір затты және бірнеше бірдей заттарды атау;

адамның атындағы, тегіндегі, жануарлардың лақап атындағы бас әріп. Ұғымдарды ажырату: затты және адам мен жануардың атын атау. Зат атауларын және адамдарға ат таңдаудағы жаттығулар;

3) сөйлемдер:

сөйлем басындағы бас әріп. Сөйлем соңындағы нүкте.

43. 7-сыныпқа арналған "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) дыбыстар және әріптер:

сөздегі дыбыс пен әріптің сәйкес келуі;

дыбыстар мен әріптерді ажырату;

ысқырық және ызың дауыссыздар, аффрикаттар. "Р-Л" оларды ажырату;

бейнеленуі ұқсас әріптер, оларды ажырату;

"Е, Ң, Ю, Я" әріптері бар сөздер;

"И, Й" әріптері бар сөздер, оларды ажырату;

2) сөздер:

сөздерді буындарға бөлу. Жазу кезінде буындар бойынша сөздерді тасымалдау;

сөздер - заттардың атауы. Заттардың атауы және оларды сұрақтар бойынша ажырату. заттарды атау және оларды "Кім?", "Не?" сұрақтары бойынша ажырату, мұғалімнің берген тақырыптарына "Кім?", "Не?" сұрақтарына жауап беретін сөздері іріктеудегі жаттығулар.Бір затты және бірнеше бірдей заттарды атау;

адамның атындағы, тегіндегі, жануарлардың лақап атындағы бас әріп. Жалқы есімдер (ұғымдарды кеңейту: қала, өзен, теңіз атаулары);

сөздер – әрекет атаулары. "Не істейді?" сұрағы бойынша заттардың әрекетін атау. Заттың атауын, іс-әрекетін білдіретін сәйкес сөздер таңдау. Сөз тіркестерін құрау;

жазба және баспа мәтіндерін дұрыс көшіріп жазу біліктіліктерін бекіту (тұтас және тастап кеткен әріптерді қою);

сөздерді жатқа жазу;

3) сөйлем:

мәтіннен табу немесе берілген тақырыпқа тірек сөздер, сурет, сұрақтар, заттық әрекеттер бойынша сөйлемдер құрастыру. Меңгерілген тәсіл арқылы сөйлемдерді жазу. Сөйлемдегі сөздердің бұзылған реттілігін қалыпқа келтіре алу;

қарапайым әңгімелерді және ертігілерді драматизациялау, диалогтарға, әңгімелесуге қатысу.

44. 8-сыныпқа арналған "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) дыбыстар және әріптер:

бейнеленуі бойынша ұқсас әріптерді ажырату;

сөздің немесе буынның басындағы "Е, Ң, Ю, Я" дауыстылары;

ұяң және қатаң дауыссыздар, оларды ажырату. Ұяң және қатаң жұп дауыссыздар. Олардың айтылуындағы ұқсастық және айырмашылық;

ысқырық және ызың дауыссыздар. Дауыстылардың ызың дауыссыздармен тіркесуі. Аталған сөздегі дыбыстар мен әріптердің сәйкес еместігі "ЖИ, ШИ, ЧА, ЩА, ЧУ, ЩУ" буындарының жазылуы;

2) сөз:

екпін. Сөзде екпін түсетін дауыстыларды бақылау. Сөзде екпін түсетін дауыстыларды ести алу және дауыс арқылы белгілеу жаттығулары;

сөздер –зат атаулары. Заттарды атау және сұрақ бойынша ажырату. Заттарды атау және Кім? Не? сұрақтары бойынша ажырату. Мұғалімнің берген тақырыптарына "Кім?", "Не?" сұрақтарына жауап беретін сөздері іріктеудегі жаттығулар. Бір затты және бірнеше бірдей заттарды атау;

сөздер – әрекет атаулары. "Не істеді?" сұрағы бойынша заттардың әрекетін атау. Заттың атауын, іс-әрекетін білдіретін сәйкес сөздер таңдау.

заттарды білдіретін сөздермен бірге әрекетті білдіретін сөздерді қиысыуы;

сөздер – сұрақтар бойынша аталған заттың белгілерін атау: Қандай? Қай? Сұрақтар бойынша сөйлемдегі сөздердің аталған санатын бөліп көрсету. заттарды білдіретін сөздермен бірге әрекетті білдіретін сөздерді қиысыуы;

сюжеттік суреттерге сүйене отырып, заттық іс-әрекет бойынша әртүрлі сөз тіркестерін құрастырудағы жаттығулар;

шылау. Шылаулардың сөздерден бөлек жазылуы;

3) сөйлем:

сөйлем сөйлеу тілінің бірлігі ретінде;

мәтіннен сөйлемді бегілеу. Сөйлемдердің графикалық бейнеленуі.

сөйлемнің басындағы бас әріп және соңындағы нүкте;

жай сөйлемнің құрылымы, заттық әрекетке, сюжеттік суретке сүйене отырып, жай сөйлемді аяқтау;

сұрақ бойынша сөйлем құрастыру; сюжеттік суреттердің серияларына арналған жазбаларды таңдау. Сюжеттік суретке, бақыланатын күнделікті тұрмыстағы жағдайға шағын әңгіме құрау.

45. 9-сыныпқа арналған "Жазу, оқу және сөйлеу тілін дамыту" оқу пәнінің базалық мазмұны

1) дыбыстар және әріптер:

6-8 сыныптарда алынған білім, біліктілік пен дағдыларды бекіту;

дауысты және дауыссыз дыбыстар. Дауысты дыбыстардың буын құраудағы рөлі. Сөздерді буындарға бөлу;

сөздің басындағы "Е, Ң, Ю, Я" дауыстылары;

ұяң және қатаң жұп дауыссыздар, оларды ажырату. Сөз соңындағы ұяң және қатаң жұп дауыссыздар. Олардың айтылуындағы ұқсастық пен айырмашылық;

2) сөз:

екпін;

сөздер – заттардың атауы. Оларды сұрақтар бойынша ажырату. Осы сөздердің түрлеріне тәуелсіз сөйлемде сөздерді– заттардың атауларын бөліп көрсету;

сөздер – әрекет атаулары. Сұрақтар бойынша заттардың іс-әрекет сөздерін ажырату: "Не істейді?", "Не істеді?", "Не қылды?";

сұрақтар бойынша заттарды білдіретін сөздермен бірге әрекетті білдіретін сөздерді қиыстыру;

сөздер – зат белгілерінің атауы.Сұрақтар бойынша сөйлемде аталған санататағы сөздерді бөліп көрсету және оларды заттарды білдіретін сөздермен тіркестіру;

шылау. Шылаулардың сөздерден бөлек жазылуы;

заттар мен әрекеттерді білдіретін сөздер туралы білім алушылардың білімдерін кеңейту. Сұрақтар бойынша заттың сынын білдіретін сөздер: "Қандай?", "Қай?";

3) сөйлем:

сөйлемдегі сөздердің реттілігі;

сөздер керекті формада көрсетілген түрлендірілген сөйлемдерге арналған жаттығулар;

сюжеттік сурет бойынша әңгіме құрастыру;

телефон арқылы әңгімелесудегі, дүкендегі, көліктегі, көшедегі диалогтағы жүйелі жаттығулар.

46. Мәліметтерді сыныптар бойынша бөлу үлгілік сипатқа ие. Білім алушылардың Бағдарламаның әртүрлі бөлімдерінен оқу мәліметтерін меңгеруі түрлі жетістікте жүзеге асырылады. Мұғалімге Бағдарламаның әртүрлі бөліміндегі мәліметтерді меңгеру кезектілігін өз бетінше анықтауға, оны күрделендіруге немесе жеңілдетуге, дағдының қалыптасуына қажетті уақыт кезеңін анықтауға құқық беріледі.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

47. Бағдарламада әр бөлімнің оқу мәліметтерін меңгерудің мазмұны мен кезектілігін анықтау үшін негіз болып табылатын оқыту мақсатының жүйесі қалыптасқан. Оқыту мақсаттарының жүйесі мұғалімге білім алушылардың таным процестерін басқаруға, мәліметтерді меңгеруді кезекті бақылауды іске асыруға, оқыту процесін жекелендіруге мүмкіндік береді.

48. Оқыту мақсаттарын қолданудың және бақылауды жүргізудің қолайлығы үшін Бағдарламада кодтама енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан –бөлім мен бөлімшені білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін көрсетеді. Мысалы, 5.1.1.4 кодтамасында: "5" сынып, "1.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының нөмірленуі.

1) "Сөйлеу тілін дамыту":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Нақты заттар мен әрекеттерді тану мен атау	5.1.1.1 қоршаған болмыстағы заттарды атау және тану (сөйлеу тілінің даму деңгейіне сәйкес)	6.1.1.1 қоршаған болмыстағы заттарды атау және тану (сөйлеу тілінің даму деңгейіне сәйкес)	7.1.1.1 қоршаған болмыстағы заттарды атау және тану (сөйлеу тілінің даму деңгейіне сәйкес)	8.1.1.1 қоршаған болмыстағы заттарды атау және тану (сөйлеу тілінің даму деңгейіне сәйкес)	9.1.1.1 қоршаған болмыстағы заттарды атау және тану (сөйлеу тілінің даму деңгейіне сәйкес)
1.2 Педагогтың нұсқауы бойынша қарапайым тапсырмаларын орындау	5.1.2.1 педогогқа еліктеу бойынша 1 іс-әрекеттен тұратын қарапайым тапсырманы орындау (бірлескен әрекеттерді қолдану арқылы)	6.1.2.1 жесттерді қолдану арқылы педогогтың көрсетуі бойынша 1-2 іс-әрекеттен тұратын қарапайым тапсырманы орындау	7.1.2.1 сөздік нұсқау бойынша 1-2 іс-әрекеттен тұратын қарапайым тапсырманы орындау	8.1.2.1 2-4 кезекті іс-әрекеттен тұратын сөздік нұсқау, есте сақтау бойынша қарапайым тапсырмаларды орындау	9.1.2.1 2-4 кезекті іс-әрекеттен тұратын сөздік нұсқау, есте сақтау бойынша қарапайым тапсырмаларды орындау
1.3 Балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету	5.1.3.1 балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету	6.1.3.1 балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету	7.1.3.1 балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету	8.1.3.1 балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету	9.1.3.1 балалар әндерінің таныс әуендеріне дыбысталуы бойынша жақын буындық тізбектерді, сөздерді әндету
1.4 Өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру	5.1.4.1 кез-келген қолжетімді тәсілдер арқылы өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру (жесттерді қолдану, заттар мен әрекеттерді, сөздер мен сөйлемдерді көрсету арқылы )	6.1.4.1 кез-келген қолжетімді тәсілдер арқылы өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру (жесттерді қолдану, заттар мен әрекеттерді, сөздер мен сөйлемдерді көрсету арқылы )	7.1.4.1 кез-келген қолжетімді тәсілдер арқылы өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру (жесттерді қолдану, заттар мен әрекеттерді, сөздер мен сөйлемдерді көрсету арқылы )	8.1.4.1 кез-келген қолжетімді тәсілдер арқылы өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру (жесттерді қолдану, заттар мен әрекеттерді, сөздер мен сөйлемдерді көрсету арқылы)	9.1.4.1 кез-келген қолжетімді тәсілдер арқылы өзінің өтініштері мен қалауларын білдіру (жесттерді қолдану, заттар мен әрекеттерді, сөздер мен сөйлемдерді көрсету арқылы)
1.5 Қарым-қатынас кезінде ымды қолдану тәжірибесін кеңейту	5.1.5.1 физиологиялық қажеттіліктерді қанағаттандырумен байланысты өтініштер мен қалауларды көрсету үшін ымды қолдану	6.1.5.1 әдептілік көріністері ретінде ымды қолдану: "Рахмет", "Өтінемін", "Кешіріңіз"	7.1.5.1 тұрмыстық міндеттерді бірлесіп шешу кезінде құрдастары мен және ересектермен қарым-қатынаста ымды қолдану	8.1.5.1 оқу міндеттерін бірлесіп шешу кезінде құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынаста ымды қолдану	9.1.5.1 оқу міндеттерін бірлесіп шешу кезінде құрдастары мен және ересектермен қарым-қатынаста ымды қолдану
1.6 Әңгімелесуге қатысу	5.1.6.1 сұрақтарға жауап бере отырып, әңгімелесуге қатысу (жесттерді, сөздерді, сөйлемдерді қолдану арқылы)	6.1.6.1 сұрақтарға жауап бере отырып, әңгімелесуге қатысу (жесттерді, сөздерді, сөйлемдерді қолдану арқылы), педагогқа еліктеу бойынша жауап (реплика) құрастыру	7.1.6.1 сұрақтарға жауап бере отырып, әңгімелесуге қатысу (ымды, сөздерді, сөйлемдерді қолдану арқылы), үлгі бойынша жауап (реплика) құрастыру	8.1.6.1 сұрақтарға жауап бере отырып, әңгімелесуге қатысу (ымды, сөздерді, сөйлемдерді қолдану арқылы), өз бетінше жауаптарды құрастыру	9.1.6.1 сұрақтарға жауап бере отырып, әңгімелесуге қатысу (ымды, сөздерді, сөйлемдерді қолдану арқылы), өз бетінше жауаптарды құрастыру
1.7 Орындалған әрекеттер жөнінде есеп	5.1.7.1 ымды қолдану және заттарды көрсету арқылы орындалған әрекеттер жөнінде есеп беру	6.1.7.1 жеке сөздерді қолдану арқылы орындалған әрекеттер жөнінде есеп беру	7.1.7.1 педагогтың сұрақтары бойынша 2-3 іс-әрекетті құрайтын орындалған тапсырмалар жөнінде есеп беру	8.1.7.1 бірнеше іс-әрекетті құрайтын орындалған тапсырмалар жөнінде өз бетінше есеп беру	8.1.7.1 бірнеше іс-әрекетті құрайтын орындалған тапсырмалар жөнінде өз бетінше есеп беру
1.8 Суретте бейнеленген таныс заттарды атау және тану	5.1.8.1 нұсқаушы жесттермен сөздерді қолдану арқылы суретте бейнеленген заттарды атау және тану	6.1.8.1 нұсқаушы ыммен сөздерді қолдану арқылы суретте бейнеленген заттарды атау және тану	7.1.8.1 нұсқаушы ыммен сөздерді қолдану арқылы суретте бейнеленген заттарды атау және тану	8.1.8.1 нұсқаушы ымменсөздерді қолдану арқылы суретте бейнеленген заттарды атау және тану	9.1.8.1 нұсқаушы ыммен сөздерді қолдану арқылы суретте бейнеленген заттарды атау және тану
1.9 Жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу	5.1.9.1 педагогқа еліктеу бойынша және жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу	6.1.9.1 жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу, іс-әрекеттерге орындауға сәйкес суреттерді табу	7.1.9.1 жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу, іс-әрекеттерге орындауға сәйкес суреттерді табу	8.1.9.1 жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу, іс-әрекеттерге орындауға сәйкес суреттерді табу, орындалған әрекет жөнінде сөздік есеп беру	9.1.9.1 жағдаяттық суреттерде бейнеленген іс-әрекеттерге еліктеу, іс-әрекеттерге орындауға сәйкес суреттерді табу, орындалған әрекет жөнінде сөздік есеп беру
1.10 Сюжеттік суреттерді сипаттау	5.1.10.1 сюжеттік суреттер(2-3) жұптарын тану және құрастыру	6.1.10.1 сюжеттік суретте (2-4) бейнеленген заттар мен оқиғаларды атау және тану	7.1.10.1 педагогтың сұрақтары бойынша сюжеттік суреттер (3-5) серияларын құрастыру	8.1.10сюжеттік суреттер (3-5) серияларын құрастыру, бейнеленген оқиғалар жөнінде әңгімелеу	9.1.10сюжеттік суреттер (4-6) серияларын құрастыру, бейнеленген оқиғалар жөнінде әңгімелеу
1.11 Мұғалімнің ауызша баяндауындағы әңгімелер мен ертегілерді тыңдауы	5.1.11.1 драматизация мен иллюстрацияларды қолдану арқылы қысқаша тақпақтарды, ертегілерді, әңгімелерді тыңдау	6.1.11.1 қысқаша тақпақтарды, ертегілерді, әңгімелерді тыңдау, драматизацияға сүйене отырып, тыңдалған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру	7.1.11.1 қысқаша тақпақтарды, ертегілерді, әңгімелерді тыңдау, иллюстрацияға сүйене отырып, тыңдалған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру	8.1.11.1 қысқаша тақпақтарды, ертегілерді, әңгімелерді тыңдау, тыңдалған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру	9.1.11.1 қысқаша тақпақтарды, ертегілерді, әңгімелерді тыңдау, тыңдалған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру
1.12 Мұғалімнің сөздерінен тақпақтарды, қысқаша диалогтарды жаттау	5.1.12.1 драматизацияны, қимыл-қозғалысты, иллюстрацияны қолдану арқылы педагогтан кейін қайталай отырып, 4 қатардан тұратын тақпақтарды айту	6.1.12.1 драматизацияны, қимыл-қозғалысты, иллюстрацияны қолдану арқылы педагогтан кейін қайталай отырып, 4 қатардан тұратын тақпақтарды айту	7.1.12.1 драматизацияны, қимыл-қозғалысты, иллюстрацияны қолдану арқылы есте сақтау бойынша 4 қатардан тұратын тақпақтарды айту	8.1.12.1 драматизацияны, қимыл-қозғалысты, иллюстрацияны қолдану арқылы есте сақтау бойынша 4-6 қатардан көп тұратын тақпақтарды айту	9.1.12.1 драматизацияны, қимыл-қозғалысты, иллюстрацияны қолдану арқылы есте сақтау бойынша 4-6 қатардан көп тұратын тақпақтарды айту
1.13 Сюжеттерді және меңгерілген ертегілер лексикасын қолдану арқылы ойын - драматизациялар	5.1.13.1 таныс ертегілер ойын-драматизацияларына қатысу, әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік, сөзсіз құралдарды қолдану	6.1.13.1 таныс ертегілер ойын-драматизацияларына қатысу, әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік, сөзсіз құралдарды қолдану	7.1.13.1 таныс ертегілер ойын-драматизацияларына қатысу, әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік, сөзсіз құралдарды қолдану	8.1.13.1 таныс ертегілер ойын-драматизацияларына қатысу, әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік, сөзсіз құралдарды қолдану	9.1.13.1 таныс ертегілер ойын-драматизацияларына қатысу, әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік, сөзсіз құралдарды қолдану
1.14 Ертегі желісі бойынша әңгімелеу	5.1.14.1 иллюстрациялар сериясына сүйене отырып, таныс ертегіні мұғаліммен бірге әңгімелеу	6.1.14.1 иллюстрацияларға сүйене отырып және мұғалімінің сұрақтары бойынша таныс ертегіні әңгімелеу	7.1.4.1драматизацияға сүйене отырып, ертегінің мазмұнын әңгімелеу	8.1.14.1ертегі иллюстрацияларының сериясына сүйене отырып, ертегінің мазмұнын әңгімелеу	9.1.14.1ертегі иллюстрацияларының сериясына сүйене отырып, ертегінің мазмұнын әңгімелеу

2) "Графомоторлы дағдылар мен жазуды дамыту":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Қол білектерінің ұсақ бұлшықеттерін дамыту (саусақ жаттығуы)	5.2.1.1 қол саусақтарын бүгу және жазуды орындау, педагогқа еліктеу бойынша әртүрді позицияда қол саусақтарын жинау	6.2.1.1 қол саусақтарын бүгу және жазуды орындау, педагогқа еліктеу бойынша әртүрді позицияда қол саусақтарын жинау	7.2.1.1 қол саусақтарын бүгу және жазуды орындау, белгілі бір ырғақта, қарқында, өлеңдер мен тақпақтардың сүйемелдеуімен педагогқа еліктеу бойынша әртүрді позицияда қол саусақтарын жинау	8.2.1.1 қол саусақтарын бүгу және жазуды орындау, белгілі бір ырғақта, қарқында, өлеңдер мен тақпақтардың сүйемелдеуімен педагогқа еліктеу бойынша әртүрді позицияда қол саусақтарын жинау	9.2.1.1 қол саусақтарын бүгу және жазуды орындау, белгілі бір ырғақта, қарқында, өлеңдер мен тақпақтардың сүйемелдеуімен педагогқа еліктеу бойынша әртүрді позицияда қол саусақтарын жинау
2.2 Таяқша немесе қағаз жолақтарының түсі мен көлемі бойынша таңдау және топтастыру	5.2.2.1 таяқша немесе қағаз жолақтарын ың (1-5 таяқша ) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл) мен көлемі (ұзын-қысқа) бойынша таңдау және топтастыру	6.2.2.1 таяқша немесе қағаз жолақтарын ың (1-5 таяқша ) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл) мен көлемі (ұзын-қысқа) бойынша таңдау және топтастыру	7.2.2.1 таяқша немесе қағаз жолақтарын ың (1-5 таяқша ) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара) мен көлемі (ұзын-қысқа-орташа) бойынша таңдау және топтастыру	8.2.2.1 таяқша немесе қағаз жолақтарын ың (1-5 таяқша ) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара) мен көлемі (ұзын-қысқа-орташа) бойынша таңдау және топтастыру	9.2.2.1 таяқша немесе қағаз жолақтарын ың (1-5 таяқша ) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара) мен көлемі (ұзын-қысқа-орташа) бойынша таңдау және топтастыру
2.3 Әріп элементтері мен әріптерді таяқшалардан басқа матириалдардан құрастыру	5.2.3.1 педагог әрекетіне еліктеу бойынша әріп элементтерін таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан құрастыру	6.2.3.1 үлгі және есте сақтау бойынша әріп элементтерін таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан құрастыру	7.2.3.1 әріптің графикалық бейнесін үлгі бойынша таяқшадан, платилиннен, қамырдан, сымнан құрастыру	8.2.3.1 әріптің графикалық бейнесін әріптің атауы және есте сақтау бойынша таяқшадан, платилиннен, қамырдан, сымнан құрастыру	9.2.3.1 әріптің графикалық бейнесін әріптің атауы және есте сақтау бойынша таяқшадан, платилиннен, қамырдан, сымнан құрастыру
2.4 Кең жол шеңберінде сурет салу	5.2.4.1 жұмысты сол жақтан оң жаққа қарай жүргізе отырып, жиектердің кең жол шеңберінде әртүрлі фигураларды және оның элементтерін салу	6.2.4.1 жұмысты сол жақтан оң жаққа қарай жүргізе отырып, жиектердің кең жол шеңберінде әртүрлі фигураларды және оның элементтерін салу	7.2.4.1 жұмысты сол жақтан оң жаққа қарай жүргізе отырып, жиектердің кең жол шеңберінде әртүрлі фигураларды және оның элементтерін салу	8.2.4.1 жұмысты сол жақтан оң жаққа қарай жүргізе отырып, жиектердің кең жол шеңберінде әртүрлі фигураларды және оның элементтерін салу	9.2.4.1 жұмысты сол жақтан оң жаққа қарай жүргізе отырып, жиектердің кең жол шеңберінде әртүрлі фигураларды және оның элементтерін салу
2.5 Үлгі, трафарет бойынша әріптерді жүргізіп шығу	5.2.5.1 педагогтың көмегімен таныс әріптердің үлгісін, трафаретін жүргізіп шығу 5.2.5.2 жүргізіп шыққаннан кейін әріптерді атау 5.2.5.3 пайда болған әріптер бейнесін түрлі түсті қарындаштармен штрихтау	6.2.5.1 педагогтың көмегімен таныс әріптердің үлгісін, трафаретін жүргізіп шығу 6.2.5.2 жүргізіп шыққаннан кейін әріптерді атау 6.2.5.3 пайда болған әріптер бейнесін түрлі түсті қарындаштармен штрихтау	7.2.5.1 таныс әріптердің үлгісін, трафаретін жүргізіп шығу 7.2.5.2 жүргізіп шыққанға дейін әріпті атау 7.2.5.3 пайда болған әріптер бейнесін түрлі түсті қарындаштармен штрихтау	8.2.5.1 таныс әріптердің үлгісін, трафаретін жүргізіп шығу 8.2.5.2 жүргізіп шыққанға дейін әріпті атау 8.2.5.3 пайда болған әріптер бейнесін түрлі түсті қарындаштармен штрихтау	9.2.5.1 таныс әріптердің үлгісін, трафаретін жүргізіп шығу 9.2.5.2 жүргізіп шыққанға дейін әріпті атау 9.2.5.3 пайда болған әріптер бейнесін түрлі түсті қарындаштармен штрихтау
2.6 Әріптер мен сөздерді контур және нүктелер бойынша жүргізіп шығу	5.2.6.1 дайын қарындаштық контур, нүктелер, көрсету бойынша таныс әріптердің графикалық бейнесін жүргізіп шығу	6.2.6.1 дайын қарындаштық контур, нүктелер бойынша таныс әріптердің графикалық бейнесін жүргізіп шығу	7.2.6.1 дайын қарындаштық контур, нүктелер бойынша таныс әріптердің графикалық бейнесін жүргізіп шығу 7.2.6.2 бірінің үстіне бірі қойылған әріпті тану	8.2.6.1 дайын қарындаштық контур, нүктелер бойынша таныс әріптердің графикалық бейнесін жүргізіп шығу	9.2.6.1 дайын қарындаштық контур, нүктелер бойынша таныс әріптердің графикалық бейнесін жүргізіп шығу
2.7 Әріптердің графикалық бейнесін тану	5.2.7.1 көру үлгісі бойынша басқа 3-5 әріптердің ішінен берілген әріпті таңдау	6.2.7.1 атауы бойынша басқа 3-5 әріптердің ішінен берілген әріпті таңдау	7.2.7.1 үлгіге сүйене отырып, суреттен әріпті табу	8.2.7.1 әріптерді жазуды аяқтау	9.2.7.1 әріптерді жазуды аяқтау
2.8 Әріп элементтерін жазу	5.2.8.1 А4 форматындағы сызықты қағазға әріп элементтерін қарындашпен жазу	6.2.8.1 А4 форматындағы сызықты қағазға әріп элементтерін қарындашпен жазу	7.2.8.1 А4 форматындағы сызықты қағазға әріп элементтерін қарындашпен жазу	8.2.8.1 дәптерге қарындашпен әріп элементтерін жазу 4.2.8.2 дәптердегі жұмыс кезектілігін түсіну (солдан оңға қарай жазу, жұмыс қатары, жиектер)	9.2.8.1 дәптерге қарындашпен әріп элементтерін жазу 4.2.8.2 дәптердегі жұмыс кезектілігін түсіну (солдан оңға қарай жазу, жұмыс қатары, жиектер)
2.9 Әріптерді, буындарды, сөздерді жазу	5.2.9.1 педагогқа еліктеу бойынша әріптерді жазу (жазба немесе баспа түрде)	6.2.9.1 үлгі бойынша әріптерді жазу(жазба немесе баспа түрде) 6.2.7.2 көрсету бойынша буындар мен сөздерді жазу	7.2.9.1 атауы бойынша әріптерді жазу(жазба немесе баспа түрде) 7.2.7.2 үлгі бойынша буындар мен сөздерді жазу	8.2.9.1 өзінің таңдауы бойынша әріптерді, буындарды және сөздерді жазу 8.2.9.2 өзінің атын, тегін, жақын адамдарының, сыныптастарының атын жазу 8.2.9.3 заттық суреттердің атауларын жазу	9.2.9.1 өзінің таңдауы бойынша әріптерді, буындарды және сөздерді жазу 9.2.9.2 өзінің атын, тегін, жақын адамдарының, сыныптастарының атын жазу 9.2.9.3 заттық суреттердің атауларын жазу
2.10 Кеспелі әліппедегі әріптерден сөздер құрау	5.2.10.1 кеспелі әліппедегі әріптерден көрсету бойынша бір буынды сөздер құрау	6.2.10.1 кеспелі әліппедегі әріптерден үлгі бойынша 2-3 буыннан тұратын сөздер құрау	7.2.10.1 кеспелі әліппедегі әріптерден үлгі бойынша 3 және одан да көп буыннан тұратын сөздер құрау	8.2.10.1 кеспелі әліппедегі әріптерден өз бетінше сөздер құрау	9.2.10.1 кеспелі әліппедегі әріптерден өз бетінше сөздер құрау
2.11 Жазба және баспа мәтіндерінен көшіріп жазу	5.2.11.1 таныс заттардың үлгілеріне баспа, жазба бейнелерден сөз-жазбаларды көшіріп жазу	6.2.11.1 заттық суретке баспа, жазба бейнелерден сөз-жазбаларды көшіріп жазу	7.2.11.1 баспа, жазба үлгілерінен сөз тіркестірн көшіріп жазу (жағдаяттық суретке жазба)	8.2.11.1 баспа, жазба үлгілірінен сюжеттік суретке шағын мәтінді көшіріп жазу	9.2.11.1 баспа, жазба үлгілірінен сюжеттік суретке шағын мәтінді көшіріп жазу
2.12 Компьютерде теру	5.2.12.1 өз есімін компьютерде теру	6.2.12.1 өзінің, жақындарынының есімін, таныс заттардың атауын компьютерде теру	7.2.12.1 өзінің, жақындарынының есімін, таныс заттардың, әрекеттердің атауын компьютерде теру	8.2.12.1 өзінің, жақындарынының есімін, таныс заттардың, әрекеттердің және белгілердің атауын компьютерде теру	9.2.12.1 өзінің, жақындарынының есімін, таныс заттардың, әрекеттердің және белгілердің атауын компьютерде теру

3) "Оқу элементтері":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Қоршаған болмыстағы дыбыстарды ажырату	5.3.1.1 ойындармен заттық іс-әрекеттерде сөзсіз дыбыстарды ажырату; 5.3.1.2 дыбысты шығу көзімен сәйкестендіру	6.3.1.1 дыбыстарды дыбысталу күші бойынша ажырату (қатты, әлсіз)	7.3.1.2 қоршаған болмыстағы дыбыстарға еліктеу	8.3.1.1 сөздік немесе сөзсіз дыбыстарды ажырату	9.3.1.1 сөздік немесе сөзсіз дыбыстарды ажырату
3.2 Дыбысқа еліктеушілікті ажырату	5.3.2.1 мұғалімге еліктеу бойынша құстардың, жануарлардың дауысына еліктеу және олардың дауысын тану	6.3.2.1 заттық суретттерге сүйене отырып, құстардың, жануарлардың дауысына елікте	7.3.2.1 сөздік нұсқау бойынша құстардың, жануарлардың дауысына еліктеу	8.3.2.1 суреттегі жануардың бейнесін оның жазып алынған дауысымен сәйкестендіру	9.3.2.1 суреттегі жануардың бейнесін оның жазып алынған дауысымен сәйкестендіру
3.3 Дауысты дыбыстарды әндету	5.3.4.1 үлгі бойынша сәйкес әріптермен дауысты дыбыстарды сәйкестендіру	6.3.4.1 үлгі бойынша сәйкес әріптермен дауысты дыбыстарды сәйкестендіру	7.3.4.1 үлгі бойынша сәйкес әріптермен дауысты дыбыстарды сәйкестендіру	8.3.4.1 көрсетілген әріптерге сәйкес дауысты дыбыстарды әндету	9.3.4.1 көрсетілген әріптерге сәйкес дауысты дыбыстарды әндету
3.4 Сөздерді басқа сөздер қатарынан бөліп көрсету	5.3.4.1 сөзді қағаз жолағының шартты белгісімен белгілеу	6.3.4.1 сөзді қағаз жолағының шартты белгісімен белгілеу	7.3.4.1 сөзді қағаз жолағының шартты белгісімен белгілеу	8.3.4.1 сөзді қағаз жолағының шартты белгісімен белгілеу	9.3.4.1 сөзді қағаз жолағының шартты белгісімен белгілеу
3.5 Сөздерді буындап айту	5.3.5.1 сөздердің мағынасын түсіну: "сөз бөлшектері"	6.3.5.1 сөздердің мағынасын түсіну: "сөз бөлшектер"	7.3.5.2 сөздердің мағынасын түсіну: "сөз бөлшектері"	8.3.5.1 сөздік нұсқау бойынша сөздерді бөліктерге бөлу	9.3.5.1 сөздік нұсқау бойынша сөздерді бөліктерге бөлу
3.6 Сөйлемдерді құрастыру және айту	5.3.6.1 мұғалім сұрақтарының көмегімен жағдаяттық суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру; 5.3.6.2 "сөйлем" терминінің мағынасын түсіну	6.3.6.1 мұғалім сұрақтарының көмегімен жағдаяттық суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру; 6.3.6.2 "сөйлем" терминінің мағынасын түсіну	7.3.6.1 мұғалім сұрақтарының көмегімен жағдаяттық суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру; 7.3.6.2 "сөйлем" терминінің мағынасын түсіну	8.3.6.1 мұғалімнің сөздік нұсқауы бойынша жеке тәжірибесіне сүйене отырып, сюжеттік суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру; 8.3.6.2 сөйлемді ұзын жолақшаның шартты белгісімен белгілеу 8.3.6.3 ұзын және қысқа жолақтардың артты белгілерін қолдану арқылы үлгілу көмегімен сөйлемдегі сөздердің санын анықтау. Сөздердің санын сөзбен жолақшанын өзара сәйкестігін орнату тәсілі арқылы анықтау (қайта санаусыз)	9.3.6.1 мұғалімнің сөздік нұсқауы бойынша жеке тәжірибесіне сүйене отырып, сюжеттік суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру; 9.3.6.2 сөйлемді ұзын жолақшаның шартты белгісімен белгілеу 9.3.6.3 ұзын және қысқа жолақтардың артты белгілерін қолдану арқылы үлгілу көмегімен сөйлемдегі сөздердің санын анықтау. Сөздердің санын сөзбен жолақшанын өзара сәйкестігін орнату тәсілі арқылы анықтау (қайта санаусыз)
3.7 Сөз аясында дыбысты бөліп көрсету	5.3.7.1 сөзді өз бетінше ұзақ айту кезінде ондағы бірінші дыбысты атау және бөліп көрсету	6.3.7.1 сөзді өз бетінше ұзақ айту кезінде ондағы бірінші дыбысты атау және бөліп көрсету	7.3.7.1 атауы берілген дыбыстан басталатын 2-3 заттық суреттерді таңдау	8.3.7.1 берілген дыбыстан басталатын сөздерді өз бетіне атау	9.3.7.1 берілген дыбыстан басталатын сөздерді өз бетіне атау
3.8 Көру бейнесін тану және буындарды оқу	5.3.8.1 әртүрлі күрделілік деңгейіндегі буындық кестені оқу	6.3.8.1 әртүрлі күрделілік деңгейіндегі буындық кестені оқу	7.3.8.1 әртүрлі күрделілік деңгейіндегі буындық кестені оқу	8.3.8.1 өз бетімен буындарды құрау жіне оқу	9.3.8.1 өз бетімен буындарды құрау жіне оқу
3.9 Тұтас бейнелерді тану және оқу	5.3.9.1 таныс буындардан сөз құрау және оларды оқу; 5.3.9.2 сөздің бейнесін оны білдіретін затпен сәйкестендіру	6.3.9.1 таныс буындардан сөз құрау және оларды оқу; 6.3.9.2 оқылған сөздерді заттық суреттермен сәйкестендіру	7.3.9.1 буынды сөзге дейін толықтыру және оны оқу; 7.3.9.2 оқылған сөздерді заттық суреттермен сәйкестендіру	8.3.9.1 таныс және даңа сөздерді ыңғайлы тәсіл арқылы оқу; 8.3.9.2 оқылған сөздерді заттық суреттермен сәйкестендіру	9.3.9.1 таныс және даңа сөздерді ыңғайлы тәсіл арқылы оқу; 9.3.9.2 оқылған сөздерді заттық суреттермен сәйкестендіру
3.10 Сөйлемдерді, мәтіндерді оқу	5.3.10.1 мұғаліммен бірге, хормен 2-3 сөздерден тұратын сөйлемдерді оқу; 5.3.10.2 2-3 сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндерді оқу. Оларды суреттермен сәйкестендіру; 5.3.10.3 суреттерге сүйене отырып, оқылған мәтінге қойылған сұрақтарға жауап беру	6.3.10.1 мұғалім оқығаннан кейін 2-3 сөздерден тұратын сөйлемдерді оқу, оқығанын сюжеттік суреттермен сәйкестендіру; 6.3.10.2 2-3 сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндерді оқу. Оларды суреттермен сәйкестендіру; 6.3.10.3 суреттерге сүйене отырып, оқылған мәтінге қойылған сұрақтарға жауап беру	7.3.10.1 сөйлемдерджі кезекті оқу арқылы алдында оқылғандардың қатарынан жеткіліксіз сөздерді сөйлемдерге қою; 7.3.10.2 2-3 сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндерді оқу. Оларды суреттермен сәйкестендіру; 7.3.10.3 суреттерге сүйене отырып, оқылған мәтінге қойылған сұрақтарға жауап беру	8.3.10.1 оқылған сөздерден сөйлем құрастыру; 8.3.10.2 2-3 сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндерді оқу. Оларды суреттермен сәйкестендіру; 8.3.10.3 суреттерге сүйене отырып, оқылған мәтінге қойылған сұрақтарға жауап беру	9.3.10.1 оқылған сөздерден сөйлем құрастыру; 9.3.10.2 2-3 сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндерді оқу. Оларды суреттермен сәйкестендіру; 9.3.10.3 суреттерге сүйене отырып, оқылған мәтінге қойылған сұрақтарға жауап беру

49. Мұғалім тоқсан бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктерін және жеке оқыту бағдарламалары мазмұнын ескере отырып өз бетінше орындайды.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 535-қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Санау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Санау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Санау" оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларда тұрмыста барынша жақсы бейімделуге, қолжетімді шаруашылық-еңбектік дағдыларды меңгеруге көмектесетін қарапайым матеметикалық түсініктерді, икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру.

3. Негізгі міндеттері:

1) сабаққа деген қызығушылықты, басқа балалармен және ересек адамдармен өзара әрекеттене білуді дамыту;

2) заттық-практикалық әрекетті, қимыл-қозғалыстық икемділікті, жағымды эмоциялық-ерік қасиеттерді, танымдық белсенділікті қалыптастыруға көмектесу;

3) әрбір білім алушыда сандық, кеңістіктік, мезгілдік қолжетімді түсініктерді және санау-есептеу дағдыларын қалыптастыру;

4) алған икемділіктері мен дағдыларды өмірлік жағдаяттарда пайдалануға үйрету;

5) еңбекқорлыққа, шыдамдылыққа, еңбекке қабілеттілікке, бастаған ісін аяғына дейін жеткізе білуге тәрбиелеу, көзбен шамалау қабілетін дамыту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша қолжетімді білім мен икемділіктерді меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу әрекетінің тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлау икемділігін барынша дамытуға бағыттайды.

5. Бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері арнайы білім беру мектептерінде білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан.

6. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапты.

7. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.

8. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді күшейту білім беру процесінде барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интербелсенді әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады.

9. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық тәсілдемелері орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытуды күрделікті шынайы заттық-тәжірибелік әрекеттің мәнмәтініндегі күнделікті қарым-қатнас жағдайында, білім, әрекеттену тәсілдерімен белсенді алмасатын нақты істер мен жағдай түрінде ұйымдастыруға бағытталған.

10. Бағдарлама мұғалімді жергілікті сипаттағы материалдарды пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға бағдарлайды. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысы мұғалімнің басшылығымен ата-аналармен серкітестікте ұйымдастырылады.

11. Бағдарламада мұғалім орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жеке бағдарламасын құруда басшылыққа алатын және оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі қалыптастырылған. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған Бағдарламаның мазмұны ұсыным түрінде болады, педагогтың сыныптағы әрбір білім алушының мүмкіндігі мен оның білім алудағы ерекше қажеттіліктеріне сәйкес Бағдарламаның мазмұны мен оқыту қарқынына кез-келген өзгерістерді ендіру құқығы бар.

12. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны жекеленген білім беру мақсаттарына бағынады және әрбір білім алушының сыныптағы және мектептегі ұжымдық әрекеттерге, өзінің шамасы жететін үлесін қоса отырып қатысу мүмкіндігін есепке алады.

13. Қарапайым математикалық түсініктер, санау-есептеу дағдылары дерексіз сипатта болады, сондықтан оларды меңгеру білім алушыдан күрделі ақыл-ойлық әрекеттер жүйесін орындауды талап етеді. Бір сыныптың білім алушыларын оқыту процесі дағдыларды меңгеру қарқыны бойынша, ал оқыту нәтижелілігі әрбір білім алушыда қалыптасқан дағдылардың көлемі мен сапасы бойынша айтарлықтай айырмашылықтардың болатындығымен сипатталады.

14. Білім алушыларды оқытудың оқу процесін ұйымдастыру тәсілдемесінің негізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады.

15. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жүргізілетін жұмыстарды ғана емес, сондай-ақ қоршаған ортаның қайтадан құрылуын, әрбір білім алушының өзіндік әрекетін ынталандыратын жағдайды тудыруды да қамтиды.

16. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды арнайы мектеп жағдайында оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары қалыптастырылған:

1) білім алушының өзіндік бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, дербес қарқында даму мүмкіндігімен қамтамасыз ету. Бұл қағиданы сақтау баланы оқытудың жеке бағдарламасының мазмұнын анықтау мақсатында оның мүмкіндігі мен ілгерілмелі дамуын үнемі зерделеуді білдіреді. Дамудағы және дағдыларды меңгерудегі кез-келген, тіпті сәл ғана байқалған ілгері басуды оқытудағы жағымды нәтиже деп қабылдау;

2) педагогтың әрбір білім алушыны оқытудың мазмұнын, тәсілдерін, түрін, дидактикалық құралдарды олардың жеке мүмкіндіктері мен білім берудегі және жеке тұлғалық жетістікерін мониторингілеу нәтижесін есепке ала отырып, өздігінен таңдауы;

3) білім алушыларда тәжірибелік әрекеттер мен әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін қажетті мектептік ортаны құру. Білім алушылармен сабақ өтетін жайлар әр түрлі өмірлік жағдаяттарды бейнелейтін кеңістікке айналдырылады;

4) білім алушылардың мектептегі күнделікті әрекеттерінің біріктірілген сипаты. Сабақ барлық оқу пәндері бойынша біріктірілген сипатта болады;

5) әлеуметтендіру құралы ретіндегі ойлау, сөйлеу тілі мен коммуникацияны дамыту қағидасы. Білім алушылардың нақты жағдайдағы мүмкіндігіне қарай педагогикалық құралдармен өтелетін сөйлеу тілінің дамуында, ойлау қабілетінде, қарым-қатынастық дамуында өзіндік проблемалары бар. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады;

6) оқу-тәрбиелеу процесінің әлеуметтендіру бағыттылығы: білім алушыларды күрделі әлеуметтік ортаға ендіру.

17. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту процесі мазмұны жағынан да, сол сияқты ұйымдастыру түрі жағынан да қатал реттелуі мүмкін емес.

18. Білім алушылар сабақты әрекет түрін білім алушының өзіне қажет болған жағдайда өзгерте алатын, жекеленген жұмысты орындайтындай және педагогтан жеке көмек ала алатындай етіп ұйымдастырылуына мұқтаж. Білім алушыларға сынып бөлмесінде еркін қозағала алатындай мүмкіндік беріледі.

19. Білім алушылардың сабақтағы белсенділігінің және дербестігінің дамуы байқалатын әрекеттердің негізгі түрлері:

1) тірі және өлі табиғат пен әлеуметтік өмірдің құбылыстарын бақылау;

2) заттық-практикалық әрекет;

3) ойын әрекеті және ойын әрекетшілдігі;

4) білім алушылардың шаруашылық-еңбектік әрекеті;

5) әлеуметтік-тұрмыстық әрекет;

6) білім алушылар мен жақын ортасындағы ересектермен арасындағы коммуникация (микросоциум);

7) оқу әрекеті (білім алушының мүмкіндіктеріне сәйкес).

20. Оқу-тәрбиелеу процесі жағдаяттық міндеттер мен тәжірибелік, өмірлік, тұрмыстық сипаттағы тапсырмалар пайдаланылатын заттық әрекетте орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың барлық кезеңі бойына құрылуға міндетті.

21. Санауға үйретуде тәжірибелік және көрнекілік тәсілдер жетекші орын алады. Сөздік тәсілдердің рөлі олардан төмен болады. Олар оқытудың көрнекілік тәсілдерін және білім алушылардың өзіндік әрекетшілдіктерін толықтырады.

22. Мұғалім нақты жаттығулар түрін, оларды сынып бөлмесінде жүргізу тәсілдері мен орнын (жұмыс үстелінде, тақтада, ойын бұрышында, кілем үстінде және басқаларда) мұқият ойластырады. Бір сыныптың білім алушыларының танымдық мүмкіндіктері жағынан бір-бірінен біршама айырмашылықтары болады, сондықтан білім алушыларды оқыту барынша жекешелендіріледі.

23. Сабақтар көрнекі құралдардың сәйкес жүйесімен және жекеленген жұмыстарға арналған үлестірмелі заттық материалдармен қамтамасыз етіледі.

24. Сынып бөлмесіндегі сабақтарды мектептегі басқа жайларда, сондай-ақ одан тыс жерлерде (дүкен, пошта, саябақ, спорт алаңы, табиғат бұрышы, кітапхана) өткізілетін экскурсиялармен, бақылаулармен кезектестіреді.

25. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизм идеяларына, осы санаттағы білім алушылардың мектептік оқытудың табиғатына сәйкестігіне шартты болады.

26. Білім алушылардың жеке оқу бағдарламасында тұжырымдалған міндеттер олардың оқудағы жетістіктерін бағалау үшін пайдаланылады.

27. Білім алушыны оқытудың жеке бағдарламасы білім алушының 1-4 сыныптарда қалыптасқан дағдылар деңгейін ескере отырып, олардың мүмкіндіктері туралы мәліметтердің негізінде құрылады.

28. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Мұғалім оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелерін білім беру процесі барысында бағалайды.

29. Педагогтар бақылау-бағалау әрекетін ақыл-ойы дамымаған білім алушылармен жүргізілетін барлық педагогикалық процесстің құрылуына негіз болатын арнайы педагогиканың "диагностика мен түзете дамыту жұмысының бірлігі" қағидасына сәйкес жүйелі түрде жүзеге асырады.

30. Бақылау, білім алушы әрекетінің өнімдерін, ауызша берген жауаптарын оқыту мен тәрбиелеудің жекеленген міндеттерімен салыстыра отырып, бағалу әрекеті болып табылады.

31. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау шараларының бірізділігі:

1) білім алушылардың даму, білім және дағдыларының даму деңгейлерін алдын ала бағалау. Оқытудың жеке бағдарламасын құруға арналған негіз ретіндегі білім алушының даму бейінін құру;

2) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымдағы бағалау олардың сабақ барысындағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асырылады;

3) бірінші жартыжылдық аяқталғанда аралық бағалау жүзеге асырылады. Жетістіктерді қорытынды бағалау оқу жылының аяқталуына қарай жүзеге асырылады. Икемділіктер мен дағдыларды оқытудың жеке бағдарламасына сәйкес қалыптастырудың жетістігі туралы бағалау пайымдамасы жеке бағдарламада тіркеледі;

32. Білім алушының жеке бағдарлама бойынша жетістіктерін сипаттағанда міндетті түрде білім алушының санау-есептеудің қарапайым әрекеттерін меңгерудегі дербестік деңгейі (өздігінен, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, педагогпен бірлескен әрекеттің көмегімен) көрсетіледі.

3 - тарау. "Санау" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

33. "Санау" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

2) 6-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

3) 7-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты.

4) 8-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;

5) 9-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

34. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларға сәйкес қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жабдықталады.

35. Жеке, жұп немесе топ ішіндегі жұмыс (ойын) түрлерін ұйымдастыру үшін сыныпта қозғалмалы жиһаз қарастырылады. Білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерді, кітап сөрелерін орналастыратын орындар қарастырылады.

36. "Санау" пәні бойынша оқу материалының құрамдастырылған бағдарламасының негізіне білім алушыларға беріліп отырған ақпаратты біртіндеп күрделендіріп, бұған дейін оқыған материалға қайта оралып, қайталауды ұйымдастыра алатын концентрлік әдіс салынған. Бағдарламаның мазмұны төмендегілерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Нөмірлеу";

2) 2-бөлім "Арифметикалық амалдар";

3) 3-бөлім "Шамалар";

4) 4-бөлім "Көрнекі геометрия элементтері";

5) 5-бөлім "Арифметикалық амалдар".

37. 5-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) нөмірлеу. 10-ға дейін нөмірлеуді қайталау. 20-ға дейін заттық және дерексіз санау, 1-ден 20-ға дейінгі сандарды жазу, сандық қатардағы сандардың реттілігі, 1-ден 20-ға дейінгі сандарды салыстырудың қарапайым амалдары, шартты көрнекіліктерді қолдана отыра 11-ден 20-ға дейінгі заттық-практикалық әрекеттегі сандардың құрамы;

2) арифметикалық амалдар. 20-ға дейінгі сандарды қосу мен алу. Шартты көрнекіліктерді қолдана отыра қосу мен алудың практикалық әрекеттері, қайта санау, 1-ден санап, қосу. Калькуляторды қолдану;

3) шамалар. Құнның өлшемдері: 1, 2, 5, 10, 20 тг. монеталары. Монеталарды майдалау мен айырбастау. Дүкенге экскурсия, "Дүкен" дидактикалық ойыны. Уақыт өлшемі: кеше, бүгін, ертең, апта күндері, ай, жыл. Кеңістіктегі ұғымдар: өзінің дене мүшелері мен жақын айналасы және жазықтықта бағдарлау. Оқу, тұрмыстық және өмірлік жағдаяттардағы әрекеттерде дағдыларын қолдану;

4) көрнекі геометрия бірліктері. Геометриялық фигуралар мен денелер: дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш, сопақ, шар, куб, діңгек. Модельдерді сипау, үстінен сызу, әртүрлі материалдардан жасау. Нүкте, түзу, қисық сызық. Сызғыштың көмегімен түзуді сызу. Сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру;

5) арифметикалық есептер. Білім алушыларға түсінікті заттық және дерексіз санауға негізделген сома мен қалдықты табуға бағытталған ашық және жабық нәтижесі бар драматизация-есептер мен көрнекі есептер.

38. 6-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) нөмірлеу. 10-ға және 20-ға дейін нөмірлеуді қайталау. 40-қа дейін заттық және дерексіз санау, 1-ден 40-қа дейінгі сандарды жазу, сандық қатардағы сандардың реттілігі, 1-ден 40-қа дейінгі сандарды салыстырудың қарапайым амалдары, шартты көрнекіліктерді қолдана отыра 11-ден 40-қа дейінгі заттық-практикалық әрекеттегі сандардың құрамы;

2) арифметикалық амалдар. 40-қа дейінгі сандарды қосу мен алу. Шартты көрнекіліктерді қолдана отыра қосу мен алудың практикалық әрекеттері, қайта санау, 1-ден санап, қосу. Калькуляторды қолдану;

3) шамалар. Құнның өлшемдері: 1, 2, 5, 10, 20 тг. монеталары. Монеталарды майдалау мен айырбастау. Дүкенге экскурсия, "Дүкен" дидактикалық ойыны. Уақыт өлшемі: кеше, бүгін, ертең, апта күндері, ай, жыл. Жыртылмалы күнтізбе. Кеңістіктегі ұғымдар: өзінің дене мүшелері мен жақын айналасы және жазықтықта бағдарлау. Оқу, тұрмыстық және өмірлік жағдаяттардағы әрекеттерде дағдыларын қолдану;

4) көрнекі геометрия бірліктері. Геометриялық фигуралар мен денелер: дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш, сопақ, шар, куб, діңгек. Модельдерді сипау, үстінен сызу, әртүрлі материалдардан жасау. Нүкте, түзу, қисық және сынық сызық. Сызғыштың көмегімен түзуді сызу. Сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш және сынық сызықты құру;

39. 7-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) нөмірлеу. 10-ға, 20-ға және 40-қа дейін нөмірлеуді қайталау. 60-қа дейін заттық (шартты көрнекілік) және дерексіз санау, 1-ден 60-қа дейінгі сандарды жазу, сандық қатардағы сандардың реттілігі, 1-ден 60-қа дейінгі сандарды салыстырудың қарапайым амалдары, шартты көрнекіліктерді қолдана отыра 11-ден 60-қа дейінгі заттық-практикалық әрекеттегі сандардың құрамы;

2) арифметикалық амалдар. 60-қа дейінгі сандарды қосу мен алу. Шартты көрнекіліктерді қолдана отыра қосу мен алудың практикалық әрекеттері, қайта санау, 1-ден санап, қосу. Калькуляторды қолдану;

3) шамалар. Құнның өлшемдері: 1, 2, 5, 10, 20, 50 тг. монеталары. Монеталарды майдалау мен айырбастау. Дүкенге экскурсия, "Дүкен" дидактикалық ойыны. Уақыт өлшемі: кеше, бүгін, ертең, апта күндері, ай, жыл. Жыртылмалы күнтізбе. Табель-күнтізбе. Кеңістіктегі ұғымдар: өзінің дене мүшелері мен жақын айналасы және жазықтықта бағдарлау. Оқу, тұрмыстық және өмірлік жағдаяттардағы әрекеттерде дағдыларын қолдану;

4) көрнекі геометрия бірліктері. Геометриялық фигуралар мен денелер: дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш, сопақ, шар, куб, діңгек. Модельдерді сипау, үстінен сызу, әртүрлі материалдардан жасау. Түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді. Сызғыштың көмегімен түзу және кесіндіні сызу. Сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш және сынық сызықты құру;

40. 8-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) нөмірлеу. 10-ға, 20-ға, 40-қа және 60-қа дейін нөмірлеуді қайталау. 80-ге дейін заттық (шартты көрнекілік) және дерексіз санау, 1-ден 80-ге дейінгі сандарды жазу, сандық қатардағы сандардың реттілігі, 1-ден 80-ге дейінгі сандарды салыстырудың қарапайым амалдары, шартты көрнекіліктерді қолдана отыра 11-ден 80-ге дейінгі заттық-практикалық әрекеттегі сандардың құрамы;

2) арифметикалық амалдар. 80-ге дейінгі сандарды қосу мен алу. Шартты көрнекіліктерді қолдана отыра қосу мен алудың практикалық әрекеттері, қайта санау, 1-ден санап, қосу. Калькуляторды қолдану;

3) шамалар. Құнның өлшемдері: 1, 2, 5, 10, 20, 50 тг. монеталары. Монеталарды майдалау мен айырбастау. Дүкенге экскурсия, "Дүкен" дидактикалық ойыны. Ұзындық өлшемі: сантиметр мен метр. Сызғыштың көмегімен кесіндінің ұзындығын өлшеу. 1 м өлшемін қолдана отыра ұзындықты өлшеу. Уақыт өлшемі: кеше, бүгін, ертең, апта күндері, ай, жыл. Жыртылмалы күнтізбе. Табель-күнтізбе. Кеңістіктегі ұғымдар: өзінің дене мүшелері мен жақын айналасы және жазықтықта бағдарлау. Оқу, тұрмыстық және өмірлік жағдаяттардағы әрекеттерде дағдыларын қолдану;

4) көрнекі геометрия бірліктері. Геометриялық фигуралар мен денелер: дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш, сопақ, шар, куб, діңгек. Модельдерді сипау, үстінен сызу, әртүрлі материалдардан жасау. Нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді мен бұрыш. Сызғыштың көмегімен түзу, кесінді және бұрышты сызу. Сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш және сынық сызықты құру;

41. 9-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) нөмірлеу. 10-ға, 20-ға, 40-қа, 60-қа және 80-ге дейін нөмірлеуді қайталау. 100-ге дейін заттық (шартты көрнекілік) және дерексіз санау, 1-ден 100-ге дейінгі сандарды жазу, сандық қатардағы сандардың реттілігі, 1-ден

100-ге дейінгі сандарды салыстырудың қарапайым амалдары, шартты көрнекіліктерді қолдана отыра 11-ден 100-ге дейінгі заттық-практикалық әрекеттегі сандардың құрамы;

2) арифметикалық амалдар. 100-ге дейінгі сандарды қосу мен алу. Шартты көрнекіліктерді қолдана отыра қосу мен алудың практикалық әрекеттері, қайта санау, 1-ден санап, қосу. Калькуляторды қолдану;

3) шамалар. Құнның өлшемдері: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 тг. монеталары. Монеталарды майдалау мен айырбастау. Дүкенге экскурсия, "Дүкен" дидактикалық ойыны. Ұзындық өлшемі: сантиметр мен метр. Сызғыштың көмегімен кесіндінің ұзындығын өлшеу. 1 м өлшемін қолдана отыра ұзындықты өлшеу. Уақыт өлшемі: кеше, бүгін, ертең, апта күндері, ай, жыл. Жыртылмалы күнтізбе. Табель-күнтізбе. Кеңістіктегі ұғымдар: өзінің дене мүшелері мен жақын айналасы және жазықтықта бағдарлау. Сағат бойынша 1 сағатқа дейін уақытты анықтау. Оқу, тұрмыстық және өмірлік жағдаяттардағы әрекеттерде дағдыларын қолдану;

4) көрнекі геометрия бірліктері. Геометриялық фигуралар мен денелер: дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш, сопақ, шар, куб, діңгек. Модельдерді сипау, үстінен сызу, әртүрлі материалдардан жасау. Нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді мен бұрыш. Сызғыштың көмегімен түзу, кесінді және бұрышты сызу. Сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрыш және сынық сызықты құру;

42. Ақыл-ойында бұзылысы бар білім алушының дамуы және жеке жылдамдық пен көлемде оқу материалын меңгеру құқығын жүзеге асыра отыра мұғалім оқу тақырыбы мен тарауының материалын меңгеруге әр білім алуға керек уақыт көлемін өздігінен анықтайды. Келесі тақырыпқа ауысу негіздемесі ретінде білім алушыға қолжетімді деңгейде бағдарламалық материалды меңгергені (мысалға, өздігінен әрекет ете отыра, не үлгі бойынша жұмыс жасай отыра, еліктей отыра не педагогпен біріге отыра әрекеттену) қызмет етеді.

43. Мұғалім әрбір бөлімшенің мақсатын жүзеге асыру реттілігіне өзгеріс енгізеді, сондай-ақ қалыптастырылатын дағдылардың тереңдігі мен көлемін реттейді. Мұғалім сыныптағы әрбір білім алушы үшін оқу мақсатын таңдағанда, оның мүмкіндіктерін және шынайы жетістіктерін басшылыққа алады.

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

44. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолданудың қолайлылығы үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгіде бірінші белгі сынып, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.4 кодында "5" – сынып,

"2" – бөлім, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

1) "Нөмірлеу".

1-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1.1 10-ға дейін нөмірлеуді қайталау 5.1.2 он бірлікті ондыққа (таяқшалар мен діңгектер бумасы) біріктіру 5.1.3 "ондық" сөзін санау бірлігі ретінде қолдану 4.1.4 11-ден 20-ға дейінгі сандарды заттық-практикалық әрекетте әртүрлі әдіспен алу (бірлікті алдындағы санға қосу, бірді келесі саннан алу, ондыққа бірнеше бірлікті қосу) 5.1.5 1-ден 20-ға дейінгі сандарды жазу 5.1.6 1-ден 20-ға дейінгі сандардың жазуын танып, оқу 5.1.7 11-ден 19-ға дейінгі сандарды ондық пен бірлікке салу, ал 20 санын көрнекі материалды қолдана отыра екі ондыққа бөлу 5.1.8 көптік пен 1-20 сандарын олардың сан қатарындағы орны бойынша салыстыру 5.1.9 сан есімдерді (реттік және есептік) 20 саны көлемінде сан қатарын тірек ете және тірек етпей тура және кері тәртіпте атау 5.1.10 сандық қатарға негізделе және нақты заттарды қолдана отыра 1-ден 20-ға дейінгі сандарды тура және кері тәртіпте санау 5.1.11 20-ға дейінгі заттардың санын "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отыра анықтау 5.1.12 11-ден 20-ға дейінгі сандарды калькуляторда салу	6.1.1 1-ден 20-ға дейін нөмірлеуді қайталау 6.1.2 он бірлікті ондыққа (таяқшалар мен діңгектер бумасы) біріктіру 6.1.3 "ондық" сөзін санау бірлігі ретінде қолдану 6.1.4 11-ден 40-қа дейінгі сандарды шартты көрнекілікті қолдана отыра алу 6.1.5 1-ден 40-қа дейінгі сандарды жазу 6.1.6 1-ден 40-қа дейінгі сандардың жазуын танып, оқу 6.1.7 11-ден 40-қа дейінгі сандарды көрнекі материалды қолдана отыра ондық пен бірлікке салу 6.1.8 1-40 сандарын олардың сан қатарындағы орны бойынша салыстыру 6.1.9 сан есімдерді (реттік және есептік) 40 саны көлемінде сан қатарын тірек ете және тірек етпей тура және кері тәртіпте атау 6.1.10 сандық қатарға негізделе және шертты көрнекіліктерді қолдана отыра, шотта 1-ден 40-қа дейінгі сандарды тура және кері тәртіпте санау 6.1.11 40-қа дейінгі заттардың санын "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отыра анықтау 6.1.12 1-ден 40-қа дейінгі сандарды калькуляторда салу	7.1.1 1-ден 40-қа дейін нөмірлеуді қайталау 7.1.2 он бірлікті ондыққа (таяқшалар мен діңгектер бумасы) біріктіру 7.1.3 "ондық" сөзін санау бірлігі ретінде қолдану 7.1.4 11-ден 60-қа дейінгі сандарды шартты көрнекілікті қолдана отыра алу 7.1.5 1-ден 60-қа дейінгі сандарды жазу 7.1.6 1-ден 60-қа дейінгі сандардың жазуын танып, оқу 7.1.7 11-ден 60-қа дейінгі сандарды көрнекі материалды қолдана отыра ондық пен бірлікке салу 7.1.8 1-60 сандарын олардың сан қатарындағы орны бойынша салыстыру 7.1.9 сан есімдерді (реттік және есептік) 60 саны көлемінде сан қатарын тірек ете және тірек етпей тура және кері тәртіпте атау 7.1.10 сандық қатарға негізделе және шертты көрнекіліктерді қолдана отыра, шотта 1-ден 60-қа дейінгі сандарды тура және кері тәртіпте санау 7.1.11 60-қа дейінгі заттардың санын "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отыра анықтау 7.1.12 1-ден 60-қа дейінгі сандарды калькуляторда салу	8.1.1 1-ден 60-қа дейін нөмірлеуді қайталау 8.1.2 он бірлікті ондыққа (таяқшалар мен діңгектер бумасы) біріктіру 8.1.3 "ондық" сөзін санау бірлігі ретінде қолдану 8.1.4 11-ден 80-ге дейінгі сандарды шартты көрнекілікті қолдана отыра алу 8.1.5 1-ден 80-ге дейінгі сандарды жазу 8.1.6 1-ден 80-ге дейінгі сандардың жазуын танып, оқу 8.1.7 11-ден 80-ге дейінгі сандарды көрнекі материалды қолдана отыра ондық пен бірлікке салу 8.1.8 1-80 сандарын олардың сан қатарындағы орны бойынша салыстыру 8.1.9 сан есімдерді (реттік және есептік) 80 саны көлемінде сан қатарын тірек ете және тірек етпей тура және кері тәртіпте атау 8.1.10 сандық қатарға негізделе және шертты көрнекіліктерді қолдана отыра, шотта 1-ден 80-ге дейінгі сандарды тура және кері тәртіпте санау 8.1.11 80-ге дейінгі заттардың санын "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отыра анықтау 8.1.12 1-ден 80-ге дейінгі сандарды калькуляторда салу	9.1.1 1-ден 80-ге дейін нөмірлеуді қайталау 9.1.2 он бірлікті ондыққа (таяқшалар мен діңгектер бумасы) біріктіру 9.1.3 "ондық" сөзін санау бірлігі ретінде қолдану 9.1.4 11-ден 100-ге дейінгі сандарды шартты көрнекілікті қолдана отыра алу 9.1.5 1-ден 100-ге дейінгі сандарды жазу 9.1.6 1-ден 100-ге дейінгі сандардың жазуын танып, оқу 9.1.7 11-ден 100-ге дейінгі сандарды көрнекі материалды қолдана отыра ондық пен бірлікке салу 9.1.8 1-100 сандарын олардың сан қатарындағы орны бойынша салыстыру 9.1.9 сан есімдерді (реттік және есептік) 100 саны көлемінде сан қатарын тірек ете және тірек етпей тура және кері тәртіпте атау 9.1.10 сандық қатарға негізделе және шертты көрнекіліктерді қолдана отыра, шотта 1-ден 100-ге дейінгі сандарды тура және кері тәртіпте санау 9.1.11 100-ге дейінгі заттардың санын "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отыра анықтау 9.1.12 1-ден 100-ге дейінгі сандарды калькуляторда салу

2) "Арифметикалық амалдар":

2-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.2.1 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 10 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 5.2.2 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 20 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 5.2.3 20 саны көлеміндегі қосынды мен айырманы табу кезінде пайдаланылатын тәсілдер: қайта санау; үстемелеп санау; 1-ден азайтып, есептеу; калькулятор	6.2.1 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 40 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 6.2.2 40 саны көлеміндегі қосынды мен айырманы табу кезінде пайдаланылатын тәсілдер: шоттар, калькулятор	7.2.1 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 60 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 7.2.2 60 саны көлеміндегі қосынды мен айырманы табу кезінде пайдаланылатын тәсілдер: шоттар, калькулятор	8.2.1 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 80 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 8.2.2 80 саны көлеміндегі қосынды мен айырманы табу кезінде пайдаланылатын тәсілдер: шоттар, калькулятор	9.2.1 заттық-тәжірибелік әрекет ізімен "+" (плюс), "–" (минус), "=" (тең) белгілерін пайдалана отырып, 100 саны көлемінде қосу мен азайтуға есеп құрастыру 9.2.2 100 саны көлеміндегі қосынды мен айырманы табу кезінде пайдаланылатын тәсілдер: шоттар, калькулятор

3) "Шамалар":

3-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.3.1 ойындар мен жаттығулар барысында 1, 2, 5, 10 тг монеталарды үлгі және сөздік нұсқау бойынша тану 5.3.2 5, 10, 20 теңгелік монеталарды әр түрлі нұсқалармен майдалау 5.3.3 жақын ортадағы заттар мен нысандарды сөздік нұсқау бойынша (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) табу 5.3.4 заттар және олардың бейнелерін еліктеу мен үлгі бойынша көлденеңнен қатарластырып қою 5.3.5 педагогтың өтініші бойынша қатарда тұрған бірінші, соңғы, шеткі, белгілі біреуінен кейінгі не алдында тұрған затты көрсету 5.3.6 2-3 затты еліктеу, үлгі, сөздік нұсқау бойынша бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктікте (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) орналастыру 5.3.7 аптадағы күн санын ретпен атау 5.3.8 жыл мезгілі мен жыл айын атау 5.3.9 бүтін затты тең 2 бөлікке бөлу	6.3.1 5, 10, 20 теңгелік монеталарды әр түрлі нұсқалармен майдалау және айырбастау 6.3.2 жақын ортадағы заттар мен нысандарды сөздік нұсқау бойынша (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) табу 6.3.3 заттар және олардың бейнелерін еліктеу мен үлгі бойынша көлденеңнен қатарластырып қою 6.3.4 педагогтың өтініші бойынша қатарда тұрған бірінші, соңғы, шеткі, белгілі біреуінен кейінгі не алдында тұрған затты көрсету 6.3.5 2-3 затты еліктеу, үлгі, сөздік нұсқау бойынша бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктікте (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) орналастыру 6.3.6 аптадағы күн санын ретпен атау 6.3.7 жыл мезгілі мен жыл айын ретпен атау 6.3.8 күнтізбені пайдалана отырып, аптаның осы және келесі күнін анықтау 6.3.9 бүтін затты тең 2, 4 бөлікке бөлу 6.3.10 заттардың салмағын (1, 2, 3 кг) әр түрлі таразылардың көмегімен анықтау 6.3.11 сыйымдылығы жарты литр, 1 л, 2 л, 3 л, 5 л болатын құты мен бөтелкені тану	7.3.1 5, 10, 20, 50 теңгелік монеталарды әр түрлі нұсқалармен майдалау және айырбастау 7.3.2 жақын ортада сөздік нұсқау бойынша (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) бағдарлану 7.3.3 заттар және олардың бейнелерін еліктеу мен үлгі бойынша көлденеңнен қатарластырып қою 7.3.4 педагогтың өтініші бойынша қатарда тұрған бірінші, соңғы, шеткі, белгілі біреуінен кейінгі не алдында тұрған затты көрсету 7.3.5 2-3 затты еліктеу, үлгі, сөздік нұсқау бойынша бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктікте (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) орналастыру 7.3.6 аптадағы күн санын ретпен атау 7.3.7 жыл мезгілі мен жыл айын ретпен атау 7.3.8 табель- күнтізбені пайдалана отырып, аптаның бұған дейінгі, осы және келесі күнін анықтау 7.3.9 бүтін затты тең 2, 4, 8 бөлікке бөлу 7.3.10 заттардың салмағын (1, 2, 3 кг) әр түрлі таразылардың көмегімен анықтау 7.3.11 сыйымдылығы жарты литр, 1 л, 2 л, 3 л, 5 л болатын құты мен бөтелкені тану	8.3.1 5, 10, 20, 50 теңгелік монеталарды әр түрлі нұсқалармен майдалау және айырбастау 8.3.2 сантиметр мен метр ұзындық өлшемін тану 8.3.3. 1 м өлшемін қолдана отыра объектінің ұзындығын өлшеу 8.3.4 заттардың бір-біріне қатысты орналасуы (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) атау 8.3.5 педагогтың өтініші бойынша қатарда тұрған бірінші, соңғы, шеткі, белгілі біреуінен кейінгі не алдында тұрған затты көрсету 8.3.6 2-3 затты еліктеу, үлгі, сөздік нұсқау бойынша бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктікте (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) орналастыру 8.3.7 аптадағы күн санын ретпен атау 8.3.8 жыл мезгілі мен жыл айын ретпен атау 8.3.9 табель- күнтізбені пайдалана отырып, аптаның бұған дейінгі, осы және келесі күнін анықтау 8.3.10 бүтін затты тең 2, 4, 8 бөлікке бөлу 8.3.11 заттардың салмағын (1, 2, 3 кг) әр түрлі таразылардың көмегімен анықтау 8.3.12 сыйымдылығы жарты литр, 1 л, 2 л, 3 л, 5 л болатын құты мен бөтелкені тану	9.3.1 5, 10, 20, 50, 100 теңгелік монеталарды әр түрлі нұсқалармен майдалау және айырбастау 9.3.2 сантиметр мен метр ұзындық өлшемін тану 9.3.3. 1 м өлшемін қолдана отыра объектінің ұзындығын өлшеу 8.3.4 заттардың бір-біріне қатысты орналасуы (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) атау 9.3.5 педагогтың өтініші бойынша қатарда тұрған бірінші, соңғы, шеткі, белгілі біреуінен кейінгі не алдында тұрған затты көрсету 9.3.6 2-3 затты еліктеу, үлгі, сөздік нұсқау бойынша бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктікте (арасында, ортасында, қарсысында, іші мен сыртында, үстінде, астында, алдында, жанында) орналастыру 9.3.7 апта күнінің реттік санын атау 9.3.8 жыл мезгілі мен айдың реттік нөмірін атау 9.3.9 уақытты сағат бойынша 1 сағатқа дейінгі дәлдікпен анықтау 9.3.10 бүтін затты тең 2, 4, 8 бөлікке бөлу 9.3.11 заттардың салмағын (1, 2, 3 кг) әр түрлі таразылардың көмегімен анықтау 9.3.13 сыйымдылығы жарты литр, 1 л, 2 л, 3 л, 5 л болатын құты мен бөтелкені тану

4) "Көрнекі геометрия элементтері":

4-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.4.1 геометриялық фигураларды танып, атау: дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрыш, геометриялық денелер: шар, куб, діңгек 5.4.2 геометриялық фигуралардан еліктеу, үлгі және сөздік нұсқаулық бойынша қарапайым аппликациялар мен оюлар жасау 5.4.3 еліктеу және үлгі бойынша бөліктерден дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, сопақ, үшбұрыш құру 5.4.4 сызбада нүкте, түзу және қисық сызықтар, дөңгелек, сопақ, квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты тану 5.4.5 үлгі және атауы бойынша сипау арқылы дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 5.4.6 дөңгелек, сопақ, квадрат, үшбұрыштың шаблонын сызу; алған фигураны штрихтау 5.4.7 сызғыштың көмегімен түзу сызықты кесінді және бұрышты сызу 5.4.8 сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру	6.4.1 геометриялық фигураларды танып, атау: дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрыш, геометриялық денелер: шар, куб, діңгек 6.4.2 геометриялық фигуралардан еліктеу, үлгі және сөздік нұсқаулық бойынша қарапайым аппликациялар мен оюлар жасау 6.4.3 еліктеу және үлгі бойынша бөліктерден дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, сопақ, үшбұрыш құру 6.4.4 сызбада нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 6.4.5 үлгі және атауы бойынша сипау арқылы дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 6.4.6 дөңгелек, сопақ, квадрат, үшбұрыштың шаблонын сызу; алған фигураны штрихтау 6.4.7 сызғыштың көмегімен түзу және қисық сызықты сызу 6.4.8 сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру	7.4.1 геометриялық фигураларды танып, атау: дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрыш, геометриялық денелер: шар, куб, діңгек 7.4.2 геометриялық фигуралардан еліктеу, үлгі және сөздік нұсқаулық бойынша қарапайым аппликациялар мен оюлар жасау 7.4.3 еліктеу және үлгі бойынша бөліктерден дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, сопақ, үшбұрыш құру 7.4.4 сызбада нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді, дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 7.4.5 үлгі және атауы бойынша сипау арқылы дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 7.4.6 дөңгелек, сопақ, квадрат, үшбұрыштың шаблонын сызу; алған фигураны штрихтау 7.4.7 сызғыштың көмегімен түзу және қисық сызықты, кесіндіні сызу 7.4.8 сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру	8.4.1 геометриялық фигураларды танып, атау: дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрыш, геометриялық денелер: шар, куб, діңгек 8.4.2 геометриялық фигуралардан еліктеу, үлгі және сөздік нұсқаулық бойынша қарапайым аппликациялар мен оюлар жасау 8.4.3 еліктеу және үлгі бойынша бөліктерден дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, сопақ, үшбұрыш құру 8.4.4 сызбада нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді, бұрыш, дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 8.4.5 үлгі және атауы бойынша сипау арқылы дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 8.4.6 дөңгелек, сопақ, квадрат, үшбұрыштың шаблонын сызу; алған фигураны штрихтау 8.4.7 сызғыштың көмегімен түзу және қисық сызықты, кесінді және бұрышты сызу 8.4.8 сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру	9.4.1 геометриялық фигураларды танып, атау: дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрыш, геометриялық денелер: шар, куб, діңгек 9.4.2 геометриялық фигуралардан еліктеу, үлгі және сөздік нұсқаулық бойынша қарапайым аппликациялар мен оюлар жасау 9.4.3 еліктеу және үлгі бойынша бөліктерден дөңгелек, квадрат, тікбұрыш, сопақ, үшбұрыш құру 9.4.4 сызбада нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, кесінді, бұрыш, дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 9.4.5 үлгі және атауы бойынша сипау арқылы дөңгелек, сопақ, тікбұрыш, квадрат, үшбұрышты тану 9.4.6 дөңгелек, сопақ, квадрат, үшбұрыштың шаблонын сызу; алған фигураны штрихтау 9.4.7 сызғыштың көмегімен түзу және қисық сызықты, кесінді және бұрышты сызу 9.4.8 сызғыштың көмегімен берілген ұзындық бойынша квадрат, тікбұрыш, үшбұрышты құру 9.4.9 шар – дөңгелек, куб – квадрат, діңгек – тікбұрышты ажырату

5) "Арифметикалық есептер":

5-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.5.1 20-ға дейінгі жабық нәтижесі бар сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, одан кейін атауы жоқ сандарды қосу мен алуға есептерді құрастыру 5.5.2 20-ға дейінгі жабық нәтижесі бар сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, одан кейін сандардың атауын жаза отыра қосу мен алуға есептерді шешу	5.5.1 40-қа дейінгі сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, калькулятордың көмегімен жауабын табу 5.5.2 есептеу әрекетін пайдалануды қажет ететін жағдаяттық есептерді шешу	6.5.1 60-қа дейінгі сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, калькулятордың көмегімен жауабын табу 6.5.2 есептеу әрекетін пайдалануды қажет ететін жағдаяттық есептерді шешу	6.5.1 80-ге дейінгі сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, калькулятордың көмегімен жауабын табу 6.5.2 есептеу әрекетін пайдалануды қажет ететін жағдаяттық есептерді шешу	6.5.1 100-ге дейінгі сома мен қалдықты табуға бағытталған драматизация-есептер мен көрнекі есептерді шешу, калькулятордың көмегімен жауабын табу 6.5.2 есептеу әрекетін пайдалануды қажет ететін жағдаяттық есептерді шешу

45. Мұғалім сыныптағы білім алушылардың ерекшеліктері және оқытудың жеке бағдарламаларының мазмұнын ескере отырып, тоқсандар бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды өздігінен әзірлейді.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 536 -қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5 - сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5 - сыныбы үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларға табиғат туралы қарапайым түсінікті меңгерту, олардың заттар және жақын ортадағы құбылыстар туралы түсініктерін жинақтау және жүйелеу.

3. "Айналадағы әлем" пәнінің міндеттері:

1) айналадағы әлемде бағдарлау үшін қажетті икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру;

2) әлеуметтік дағдылар мен құзыреттілікті қалыптастыру және дамыту;

3) заттардың атқарымдық қолданысын есепке ала отырып әрекеттену тәсілдерін қалыптастыру;

4) сөйлеу тілінің және қарым-қатынастың басқа да түрлерінің көмегімен түсінісу қабілетін қалыптастыру;

5) табиғатты зерделеу мүмкіндігін тудыру;

6) танымдық әрекетін дамыту;

7) айналадағы әлем туралы түсінігін кеңейту және байыту;

8) көру, салыстыру, жинақтау, нақтылау, қарапайым тұжырымдама жасау қабілетіне, қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды табуға үйрету;

9) білім алушылардың сөздік қорын байыту;

10) әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру;

11) білім алушыларда табиғатта, әлеуметтік және технологиялық орталарда тәртіп нормаларын және қауіпсіздік ережелерін ұстану дағдысын қалыптастыру.

2-тарау. Оқыту процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарлама оқыту процесін білім алушыларға қолжетімді білімді және пәндік сала бойынша икемділіктерді меңгерту, дербестігін, әлеуметтік мәдени кеңістікте бағдарлау икемділіктерін барынша дамыту үшін пәннің әдістемелік мүмкіндігін пайдалануға бағдарлайды.

5. Бағдарлама мұғалімді білім алушылардың танымдық және әлеуметтік саладағы белсенділігін аймақтық сипаттағы материалдарды (нысандар, өнеркәсіптер, ақпарт көздері) пайдалануға бағдарланған оқу әрекетін ұйымдастыру тәсілімен дамытуға бағдарлайды. Берілген пәннің оқыту мақсаттарына жету аясында жүзеге асырылатын оқу және тәрбиелеу сипатындағы жобалау әрекеті ата-аналармен, жергілікті қоғам өкілдерімен серіктестікте ұйымдастырылады.

6. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған Бағдарлама мазмұны ұсыным сипатында болады, мұғалім сыныптағы әрбір білім алушының мүмкіндігі мен оның білім алудағы ерекше қажеттіліктеріне сәйкес оны оқытудың қарқыны мен мазмұнына кез-келген өзгерістерді енгізуге құқығы бар. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны жекешеленген білім беру мақсаттарына бағынған және әрбір білім алушының сыныптағы және мектептегі ұжымдық әрекетке қатысу мүмкіндігін есепке алады.

7. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту сөзінің мағынасы өте кең және бұл меңгеру мүмкіндіктері сәл ғана байқалатын пәндік білім аясына ғана емес, сондай-ақ осы санаттағы білім алушылар үшін маңыздырақ өмірлік дағдыларды қалыптастыруға да қатысты болады.

8. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың оқу процессін ұйымдастыру тәсілдемесінің негізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жүргізілетін жұмыстарды ғана емес, сондай-ақ қоршаған ортаның қайтадан құрылуын, әрбірбілім алушының өзіндік әрекетін ынталандыратын жағдайды тудыруды да қамтиды.

9. Әрекеттердің мазмұны мұғалімге осындай білім алушылар үшін жалғыз мүмкіндік болып табылатын оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін бағдар ғана болып табылатын оқу бағдарламаларында ашып көрсетіледі. Оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін білім алушыны бақылап, оның қажеттілігі мен мүмкіндігін көрсететін болмашы белгілер байқалады.

10. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды арнайы мектеп жағдайында оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары қалыптастырылған.

11. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушының өзіндік бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, дербес қарқында даму құқығын тану қағидасы. Бұл қағиданы сақтау баланы оқытудың жеке бағдарламасының мазмұнын анықтау мақсатында оның мүмкіндігі мен ілгерілмелі дамуын үнемі зерделеуді білдіреді. Дамудағы және дағдыларды меңгерудегі кез-келген, тіпті ең аз деген ілгері басуды оқытудағы жағымды нәтиже деп қабылдау.

12. Педагогтың әрбір білім алушыны оқытудың мазмұнын, тәсілдерін, түрін, дидактикалық құралдарды олардың жеке мүмкіндіктері мен білім берудегі және жеке тұлғалық жетістіктерін мониторингілеу нәтижесін есепке ала отырып, өздігінен таңдау қағидасы.

13. Білім алушыларда тәжірибелік әрекеттер мен әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін қажетті мектептік ортаны құру қағидасы:

1) білім мен дағдыларды жаңа жағдайға аудару қиындығына байланысты, икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру оларды пайдалануға болатын жағдайларға барынша жақын жағдайларда жүзеге асыру;

2) білім алушылармен сабақ өтетін жайларды әр түрлі өмірлік жағдаяттарды бейнелейтін кеңістікке айналдырылуға тиісті, заттық орта білім алушылардың қажеттіліктерінің өзгеруіне сәйкес дүркін-дүркін өзгеріп отыру;

3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытудың жайлы ортасын орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жас ерекшелігі мен физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып құру.

14. Барлық сабақтар ең алдымен, оқу бағдарламасының мазмұны арқылы білім алушыларды жалпы дамытуға (коммуникативтік, қимыл-қозғалыстық, сөйлеу тілдік, сенсорлық) бағытталады.

15. Ойлау, сөйлеу тілі мен коммуникацияны әлеуметтендіру құралы ретінде дамыту қағидасы. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың нақты жағдайдағы мүмкіндігіне қарай педагогикалық құралдармен өтелетін сөйлеу тілінің дамуында (оның болмауына дейін), ойлау қабілетінде, қарым-қатынастық дамуында өзіндік мәселелері бар. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады. Білім алушылардың әрекетін педагогтың сөзбен қолдауы мөлшерлі және білім алушылардың түсінуі үшін қолжетімді болуға тиісті.

16. Оқу-тәрбиелеу процесін әлеуметтендіру бағыттылығы қағидасы. Білім алушылардың ерекшеліктеріне барынша ыңғайланған және олардың дені сау құрдастарымен өзара әрекеттенулерін шектейтін оқу және тәрбиелеу ортасы шарасыз жеңілдетілуіне байланысты білім алушыны күрделі әлеуметтік ортаға ендіру арнайы жұмысты талап етеді:

1) білім алушылардың олар үшін қолжетімді көлемдегі әлеуметтік қатынастар мен өмірлік тәжірибесін кезең-кезеңмен және жоспарлы түрде кеңейту. Оқу уақытының бір бөлігінің мектептен тыс жерде (қоғамдық көлікте жүру, дүкендерге, дәріханаларға, поштаға, емханаға, мұражайға, театрға, кафе және басқа да қоғамдық орындарға бару) ұйымдастырылуы;

2) білім алушының қоғамға ауыртпалықсыз енуі үшін оған шыдамды және мейірімді болатын қоршаған орта қалыптастыру, мектептің баланың жанұясымен және қоғаммен жоспарлы жұмысы.

17. Оқыту процесі мазмұны жағынан да, сол сияқты ұйымдастыру түрі жағынан да қатал реттелген.

18. Арнайы қағидаларға сәйкес құрылған педагогикалық шаралар білім алушылардың өзіндік белсенділігін, олардың ынтасы мен дербестігін дамытуға бағытталады.

19. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың сабақтағы дербестігінің дамуы және белсенділігінің байқалуы мүмкін әрекеттердің негізгі түрлері:

1) тірі және өлі табиғат пен әлеуметтік өмірдің құбылыстарын бақылау;

2) заттық-тәжірибелік әрекет;

3) ойын әрекеті және ойын әрекетшілдігі;

4) білім алушылардың шаруашылық-еңбектік әрекеті;

5) әлеуметтік-тұрмыстық әрекет;

6) білім алушылар мен жақын ортасындағы ересектермен арасындағы коммуникация (микросоциум);

7) оқу әрекеті (білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес).

20. Оқу-тәрбиелеу процесі заттық әрекетте орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың барлық кезеңі бойы құрылады.

21. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) әдетте қолданылатын құралдардың көмегімен құрылуы мүмкін емес дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді.

22. Сабақтарда АКТ төмендегі мақсатта қолданылады:

1) көрнекілік пішіндегі қандай да бір заттық мазмұнның біреуінен басқасына еркін өтіп, сөйлеу тілінің көмегімен бір тәсілден басқасына көше отырып, тікелей бақылаудан жасырын және кез келген қажетті күрделі белгілік пішіндегі танымдық нысандарды үлгілеу;

2) білім алушының өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт режимінде талдауы үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру; топтық оқыту жағдайындағы жекеленген өнімдік әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету; жекеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.

23. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизм идеяларына, осы санаттағы білім алушылардың мектептік оқуының табиғатына сәйкестігіне негізделеді.

24. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жеке оқу бағдарламасында тұжырымдалған міндеттер олардың оқудағы жетістіктерін бағалау үшін пайдаланылады.

25. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың жеке бағдарламасын құрыу жұмысы оның қажеттілігі мен мүмкіндігін бастапқы педагогикалық бақылау арқылы жүзеге асырылады. Критериалды бағалау дамыту мен оқытудың негізгі желісінің онтогенезіне сәйкес анықталады.

26. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелері білім беру процесі барысында мұғаліммен сабақтарда тікелей бағаланады.

27. Педагогтар бақылау-бағалау әрекетін орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылармен жүргізілетін барлық педагогикалық процестің құрылуына негіз болатын арнайы педагогиканың "диагностика мен түзете дамыту жұмысының бірлігі" қағидасына сәйкес жүйелі түрде жүзеге асырады.

28. Бақылау, білім алушы әрекетінің өнімдерін, ауызша берген жауаптарын оқыту мен тәрбиелеудің жекеленген міндеттерімен салыстыра отырып, бағалау әрекеті болып табылады.

29. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау шараларының бірізділігі:

1) білім алушылардың даму, білім және дағдыларының даму деңгейлерін алдын ала бағалау;

2) оқытудың жеке бағдарламасын құруға арналған негіз ретіндегі білім алушының даму бейінін құру;

3) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымды бағалау олардың сабақ барысындағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асырылады;

4) аралық бағалау бірінші жартыжылдық аяқталғанда жүзеге асырылады;

5) жетістіктерді қорытынды бағалау оқу жылының аяқталуына қарай жүзеге асырылады.

30. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін білім алушы жетістігінің сапалық көрсеткіші болып табылатын сипаттамалық бағалау пайдаланылады.

31. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жинақтастырылуға міндетті.

32. Сынып бөлмесіндегі жиһаз жеке, жұп немесе топ ішіндегі ұйымдастыруға мүмкіндік беру үшін қозғалмалы болғаны дұрыс. Білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерді, кітап сөрелерін орналастыратын орындар қарастырылады.

3 - тарау. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

33. "Айналадағы әлем" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

34. "Айналадағы әлем" пәні бойынша оқу бағдарламасының мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер күтілетін нәтиже (дағды немесе икемділік, білім немесе ұғыным) түрінде берілген оқу мақсаттарынан құралған бөлімшелерден тұрады. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

35. "Айналадағы әлем" пәні келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Мен және қоғам";

2) 2-бөлім "Менің Отаным – Қазақстан";

3) 3-бөлім "Табиғат";

4) 4-бөлім "Сөйлеу тілін қалыптастыру".

36. "Мен және қоғам" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) менің үйім;

2) мектеп.

37. "Менің Отаным – Қазақстан" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) менің қалам, ауылым;

2) көлік, жол қозғалысы ережелері.

38. "Табиғат" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) табиғаттағы мезгілдік өзгерістер;

2) өсімдіктер;

3) жануарлар.

39. "Сөйлеу тілін қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) ауызша сөйлеу тілін қоршаған болмыс заттары мен құбылыстарымен таныстыру негізінде дамыту.

40. 5-сыныпқа арналған "Айналадағы әлем" пәнінің базалық мазмұны:

1) менің үйім. Тұрғын бөлмелердің: асхана, жатын бөлме, жуынатын бөлме, асүй және басқаларының атауы мен қолданысы. Жиһаздардың қолданысы. Жиһаз күтімі. Жиһазды тұрмыстық техникадан ерекшелеу. ыдыстар. Ыдыстардың атауы. Асүйлік, шәй ішетін, асханалық ыдыстардың арасындағы айырмашылықтар. Ыдыстардың күтімі және сақтау. Жиһаз бен ыдысқа ұқыпты қарау;

2) мектеп. Мектептің атауы, нөмірі мен мекенжайы. Мектепке баратын және мектептен қайтатын жол. Мектептегі және сыныптағы жиһазға, мектептің ауласына ұқыпты қарау;

3) менің Отаным – Қазақстан. Отанымыздың атауы – Қазақстан. Еліміздің басты қаласы – Астана. Отанымыздың ірі қаласы – Алматы. Мемлекеттік мерекелер және атаулы күндер;

4) көлік, жол қозғалысы ережелері. Көлік құралдары және көлік құралдарының түрлері туралы өткендерді қайталау. Әр түрлі жағдайдарда көшеден өту ережелері. Қоғамдық көлікке арналған аялдамалар. Көшелердегі және жол қилысындағы (бағдаршам, реттеуші) көлікті және жүргіншілерді реттеу ережелері. Астанадағы және Алматыдағы көлік құралдары (автобус, троллейбус, трамвай, такси, метро). Алысқа баратын көлік түрлері – пойыз, ұшақ;

5) жыл мезгілдері. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістерді бақылау. Ауа райы. Жаз белгілері: күн қатты қыздырады, ыстық, шық, тұман, бұлт және қара бұлт, жазғы жаңбыр, нөсер жаңбыр, бұршақ, найзағай, жай туралы түсініктерін нақтылау және кеңейту. Табиғаттағы өзгерістерді өздігінен бақылау және күнделікке жазу. Жаз айларының атауларын нақтылау. Күз белгілерін бақылау: күн қысқарады, ал түн ұзарады, суық жел соғады, жаңбыр жиі жауады, күн суытады, ағаш жапырақтары сарғаяды, түседі. Жыл құстарының қысқа дайындығы туралы мәліметтер. Қатқақтарды бақылау. Күз айларының атаулары. Қыс айларындағы табиғаттағы өзгерістерді бақылау: қыстыгүні күн кеш шығады, ерте батады, күн қысқарады, түн ұзарады, аяз, боран, қар жауады, аязды күні су қатып қалады, аяқ астындағы қар сықырлайды. Қыс айларының атаулары. Балалардың қыстағы ойындары. Көктем белгілерін өздігінен бақылау: күн жоғары көтеріледі, қатты қыздыра бастады, мұз жүрді, қардың еруі, ағаштар бүршік жарды, жапырақтар мен гүлдер шыға бастады, жеміс ағаштары гүлдеді, ағаштар мен бұталарды отырғызу, бақшада тұқым себу, жәндіктер пайда болды, құстар ұшып келді. Көктем айларының атаулары. Жыл құстары мен жәндіктерді бақылау. Құстардың және жануарлардың көктемдегі өмірлеріндегі өзгерістерді бақылау. Балалардың көктемдегі ойындары. Адамдардың әр түрлі жыл мезгіліндегі еңбектері;

6) өсімдіктер. Бақша өсімдіктері – айырмашылықтары және салыстыру. Көкөністердің адам үшін пайдасы. Көкөністерді сақтау. Жемістер және жидектер – айырмашылықтары және салыстыру. Жемістер және жидектердің адам үшін пайдасы. Тосап, нәрсу. Бұталар мен ағаштар. Бұталар (шырғанақ, итмұрын, қарлыған) туралы түсініктерін кеңейту. Ағаштар (емен), қылқан жапырақты ағаштар (қарағай, шырша). Бұталар, ағаштар мен гүлдердің айырмашылықтары;

7) жануарлар. Үй жануарлары. Білім алушылардың үй жануарлары: ешкі, қой, түйе, сиыр, жылқы және басқалары туралы түсініктерін кеңейту. Сыртқы түрі. Олардың күтімі, адамға тигізер пайдасы. Жабайы жануарлар. Жабайы жануарлар туралы түсінікті кеңейту және нақтылау. Жабайы жануарлармен үй жануарларын салыстыру: қоректенуі, өмір сүру түрі, адам үшін пайдасы. Жабайы құстар. Білім алушылардың жабайы құстар: үйрек, қаз, аққу туралы түсініктерін кеңейту. Сыртқы түрі. Мекендеу орны. Жабайы құстардың үй құстарынан айырмашылығы. Балық және олардың құрылысы (бас, желбезек, жүзбеқанаты, құйрығы). Қозғалу тәсілі. Балықтың қоректенуі. Мекендейтін жері (өзен, теңіз, көл). Аквариумдағы балықтардың күтімі.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

41. Оқыту мақсаттары Бағдарламада кодтық белгімен берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, еінші және үшінші сандар – Бағдарлама бөлімі мен бөлімшесін білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4 кодындағы "5" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

42. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) 1-бөлім "Мен және қоғам":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
1.1 Менің үйім	5.1.1.1 үйінің мекенжайын, мектепке дейінгі жолды білу; 5.1.1.2 жанұядағы тәртіп ережелерін орындау; 5.1.1.3 ересектердің еңбектерін сыйлау; 5.1.1.4 жанұяда күші жететін тапсырмаларды орындау; 5.1.1.5 ата-анасына, ересек адамдарға өтінішін, қалауын білдіру, ересектердің, құрдастарының сөзін бөлмей, жайымен, сыпайы сөйлесу; 5.1.1.6 тұрғын бөлмелерді атау, олардың (асхана, жатын бөлме, жуынатын бөлме, асүй) қолданысын түсіндіру; 5.1.1.7 негізгі үй жиһаздарын атау және олардың қолданысын түсіндіру; 5.1.1.8 жиһаз күтімі бойынша тапсырмаларды орындау; 5.1.1.9 негізгі тұрмыстық техникаларды атау және олардың қолданысын түсіндіру; 5.1.1.10 жиһазды тұрмыстық техникадан ажырату; 5.1.1.11 негізгі үй ыдыстарын атау және олардың қолданысын түсіндіру; 5.1.1.12 асүйлік, шәй ішетін, асханалық ыдыстарды ажырата білу; 5.1.1.13 ыдыс күтімі бойынша тапсырмаларды орындау; 5.1.1.14 жиһазды және ыдысты ұқыптылықпен пайдалану
1.2 Мектеп	5.1.2.1 сыныптасының есімі мен тегін айта білу; 5.1.2.2 мектептің адам өміріндегі маңызын түсіну; 5.1.2.3 мектептік қауымдастықтағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық тәртіп нормаларын түсіну; 5.1.2.4 білім алушының тәртіп ережелерін орындау; 5.1.2.5 мұғалімді, тәрбиешіні есімі және тегі бойынша атау; 5.1.2.6 мектептің нөмірі мен мекенжайын атау; 5.1.2.7 мектепке баратын және мектептен қайтатын жолды білу; 5.1.2.8 мектептегі және сыныптағы жиһазға ұқыптылықпен қарау; 5.1.2.9 оқу жабдықтарын дұрыс пайдалана білу; 5.1.2.10 оқу тапсырмасын түсінуге талпыну; 5.1.2.11 оқу сабағына арналған оқу орнын дайындау; 5.1.2.12 дұрыс мүсінді сақтау; 5.1.2.13 білім алушы ережелерін түсіну және орындау

2) "Менің Отаным – Қазақстан":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
2.1 Менің қалам, ауылым	5.2.1.1 қала мен ауыл арасындағы айырмашылықты түсіну; 5.2.1.2 өзінің қаласындағы, ауылындағы негізгі мекемелердің (дүкен, мәдениет үйі, емхана, мектеп) қолданысын білу; 5.2.1.3 өзінің Қазақстанда тұратынын; өздерінің қаласы, ауылы Қазақстанда орналасқанын түсіну; 5.2.1.4 олардың Отаны – Қазақстан екенін ұғыну; 5.2.1.5 астана – еліміздің бас қаласы екенін түсіну; 5.2.1.6 Қазақстан Республикасының астанасының атауын білу; 5.2.1.7 өз үйінің мекенжайын атау; 5.2.1.8 мектепке дейінгі жолды табу; 5.2.1.9 өзі тұратын қаланың, ауылдың басты көшелерін атау; 5.2.1.10 еліміздің ірі қалаларын атау; 5.2.1.11 мемлекеттік мерекелерді және атаулы даталарды білу
2.2 Көлік, жол қозғалысы ережелері	5.2.2.1 жол қозғалысы ержелері, көшеден өту ережелері, бағдаршамның сигналдары туралы білімді бекіту; 5.2.2.2 балалардың көліктегі, қоғамдық орындардағы (театрдағы, мұражайдағы) тәртіп ережелерін орындау; 5.2.2.3 көшедегі тәртіп ережелерін орындау: жаяужолмен жүру, көшеден ересектермен бірге өту, көшеден өту ережелерін орындау; 5.2.2.4 көшеден жүргіншілер өтпе жолымен, жерасты және жерүсті өтпе жолмен өту ережелерін орындау; 5.2.2.5 көшеден реттеушінің белгісі бойынша өту ережелерін орындау; 5.2.2.6 жол қилысынан өту ережелерін орындау; 5.2.2.7 қоғамдық көліктерге арналған аялдамаларды байқау; 5.2.2.8 қаладағы көлік түрлерін: автобус, троллейбус, трамвай, такси, метро атау; 5.2.2.9 алысқа баратын көлік түрлерін: пойыз, ұшақ атау

3) "Табиғат":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
3.1 Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер	5.3.1.1 жыл мезгілдерінің белгілерін атау; 5.3.1.2 өсімдіктер мен жануарлар өмірінің жыл мезгілдеріне тәуелділігін түсіну; 5.3.1.3 табиғаттағы мезгілдік өзгерістерді атау; 5.3.1.4 табиғаттағы мезгілдік өзгерістерді бақылау; 5.3.1.5 әр түрлі жыл мезгіліндегі табиғаттағы өзгерістерді бақылау; 5.3.1.6 өнімді жинауға қатысу; 5.3.1.7 әр түрлі жыл мезгіліндегі балалар ойынын ойнау; 5.3.1.8 бақшадағы, бақтағы күзгі және көктемгі жұмыстарды атау; 5.3.1.9 мұғалім ұсынған суреттерді қарастыру және талқылау; 5.3.1.10 ауа райындағы өзгерістерді түсіну және ол жағдайды – ашық, бұлтты, жаңбыр, найзағай, жел атау; 5.3.1.11 мұғалімнің әңгімесін, түсіндіргенін тыңдау және түсіну; 5.3.1.12 жаз белгілері (күн қатты қыздырады, ыстық, шық, тұман, бұлт және қара бұлт, жазғы жаңбыр, нөсер жаңбыр, бұршақ, найзағай, жай) туралы түсініктерін нақтылау және кеңейту; жаз айларын атау; 5.3.1.13 күз белгілерін бақылау: күн қысқарады, ал түн ұзарады, суық жел соғады, жаңбыр жиі жауады, күн суытады, ағаш жапырақтары сарғаяды, түседі; күз айларын атау; 5.3.1.14 қыс айларындағы табиғаттағы өзгерістерді бақылау: қыстыгүні күн кеш шығады, ерте батады, күн қысқарады, түн ұзарады, аяз, боран, қар жауады, аязды күні су қатып қалады, аяқ астындағы қар сықырлайды; қыс айларын атау; 5.3.1.15 жыл құстарының (ұзақ, қараторғай) қысқа дайындығы туралы мәліметтері болу; 5.3.1.16 көктем белгілерін: күн жоғары көтеріледі, қатты қыздыра бастады, мұз жүрді, қардың еруі, ағаштар бүршік жарды, жапырақтар мен гүлдер шыға бастады, жеміс ағаштары гүлдеді, ағаштар мен бұталарды отырғызу, бақшада тұқым себу, жәндіктер пайда болды, құстар ұшып келді, өздігінен бақылау; 5.3.1.17 әр түрлі жыл мезгіліндегі адамдардың еңбектері туралы түсініктерінің болуы; 5.3.1.18 жыл құстары мен жәндіктерді бақылау; 5.3.1.19 табиғаттағы өзгерістерді өздігінен бақылау және күнделікте тіркеу; 5.3.1.20 жаз айларын нақтылау және есте сақтау; 5.3.1.21 су қоймаларының жанындағы тәртіп ережелерін білу және орындау
3.2 Өсімдіктер	5.3.2.1 жергілікті жерде ең кең жайылған көкөністерді атау; 5.3.2.2 жемістер мен көкөністерді сыртқы түрі мен дәміне қарай ажырату; 5.3.2.3 мұғалімнің тапсырмасы бойынша мектеп үлескесіндегі тәжірибе жұмыстарын орындау; 5.3.2.4 бұтаны ағашпен салыстыру; 5.3.2.5 жергілікті жерде ең көп кездесетін ағаштарды атау; 5.3.2.6 ағаштар (емен), қылқан жапырақты ағаштар (шырша, қарағай); ағаш бөліктерін: тамыр, дің, бұтақ, ағаштың басын атау; 5.3.2.7 бұталар (шырғанақ, итмұрын, қарлыған) туралы түсініктерін кеңейту; 5.3.2.8 бұталарды, ағаштар мен гүлдерді салыстыру, ажырату және атау; 5.3.2.9 сыныптағы бөлме гүлдерін ажырату және атау; 5.3.2.10 тәжірибе жұмыстарын орындау, бөлме өсімдіктерін күту (суғару, жапырақтың шаңын сүрту); 5.3.2.11 жапырақтары ірі бөлме өсімдіктерін (фикус, бегония) ажырату және атау; 5.3.2.12 бөлме өсімдіктерін дұрыс күте білу (сауыттарын, табандығын жуу, сынып ішінде дұрыс орналастыру); 5.3.2.13 ағаштарды, бұталарды, гүлдерді салыстыру, ажырату және атау; 5.3.2.14 бақша өсімдіктерін (баялды, кәді, болғар бұрышы) салыстыру және ажырату; 5.3.2.15 көкөністердің адам денсаулығына тигізер пайдасын түсіну; 5.3.2.16 көкөністерді дұрыс сақтау қажеттілігін түсіну; 5.3.2.17 көкөністерден салаттың оңай түрін дайындай білу; 5.3.2.18 жемістер мен жидектерді ажырату және салыстыру; 5.3.2.19 жемістер мен жидектердің адам денсаулығы үшін пайдасын түсіну; 5.3.2.20 жемістер мен жидектердің әр түрлі түрлерін (жаңа жиналған, кептірілген, тосап, нәрсу) қолдану тәсілдерін білу; 5.3.2.21 жергілікті жерде ең көп тараған көкөністер, жемістер мен жидектерді атау; 5.3.2.22 жемістер мен көкөністерді сыртқы түрі мен дәміне қарай ажырату; 5.3.2.23 терезе алдында пияз өсіру; 5.3.2.24 бөлме өсімдіктерін, мекеп жанындағы үлкескедегі өсімдіктерді күту
3.3 Жануарлар	5.3.3.1 үй жануарлары туралы білімді кеңейту және нақтылау; 5.3.3.2 үй жануарлары (ешкі, қой, түйе, сиыр, жылқы) туралы түсініктері болу; олардың сыртқы түрі, олардың күтімі; адамға тигізер пайдасы; 5.3.3.3 үй жануарларының төлдерін, табиғат бұрышындағы жануарларды атау; 5.3.3.4 жануарлардың негізгі дене мүшелерін, қоректену және қозғалу түрін атау; 5.3.3.5 үй жануарларының күтімі бойынша көмек көрсету; 5.3.3.6 үй құстарын (қаз, күркетауық) ажырату; 5.3.3.7 қыстап қалатын және жыл құстары туралы түсініктерінің болуы; 5.3.3.8 жыртқыш құстар (қыран, бүркіт) туралы түсініктерінің болуы; 5.3.3.9 әнші құстар туралы түсініктерінің болуы; 5.3.3.10 тұрғын үйлердің жанындағы құстарды бақылау, жергілікті құстарды (кептер, торғай, ұзақ, қараторғай) атау; 5.3.3.11 құстарға арналған жемсалғышты жасауға қатысу, қыста құстарға жем беру; 5.3.3.12 жәндіктердің түрлері туралы түсініктерінің болуы; 5.3.3.13 жәндіктердің (құмырсқа, шыбын, ханқызы, шегіртке) тануға, атауға тырысу, сыртқы түрі бойынша ажырату; 5.3.3.14 бал өндірісі, балдың пайдасы туралы түсінік болу; 5.3.3.15 жануарларды, құстарады және жәндіктерді ажырату және жалпылау; 5.3.3.16 жабайы жануарлардың (қабан, марал, арқар, ақбөкен, қоян) түрлері, сыртқы түрі, қылығы, қоректенуі, өмір сүру түрі, төлдері туралы түсініктің болуы; 5.3.3.17 жабайы жануарлардың табиғат жағдайына сәйкес бейімделуі туралы түсініктің болуы; 5.3.3.18 үй және жабайы жануарларды өмір сүру түріне, қылығы мен мекендейтін орнына қарай салыстыру; 5.3.3.19 жабайы құстар (үйрек, қаз, аққу), олардың өмір сүру түріне, мекендейтін орны туралы түсініктерді кеңейту және нақтылау; 5.3.3.20 жабайы құстар мен үй құстарын ажырату және салыстыру; 5.3.3.21 ормандағы тәртіп ережелерін сақтау; 5.3.3.22 жануарлар өміріндегі адамның рөлі туралы түсінігі болу; 5.3.3.23 балық және олардың құрылысы (бас, желбезек, жүзбеқанаты, құйрығы), қозғалу тәсілі, балықтың қоректенуі, мекендейтін жері (өзен, теңіз, көл) туралы түсінігі болу; 5.3.3.24 аквариумдағы балықтарды күту; 5.3.3.25 тақырыптық экскурсия кезінде тәжірибе жұмыстарын орындау; 5.3.3.26 бағдарлама бойынша үй және жабайы жануарларды, құстарды, жәндіктерді, балықтарды тану, атау және салыстыру

4) "Сөйлеу тілін қалыптастыру":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып
4.1 Ауызша сөйлеу тілін қоршаған болмыс заттары және құбылыстарымен таныстыру негізінде дамыту	5.4.1.1 сөйлеу тілінде "Айналадағы әлем" пәні бойынша сабақтарда өткен заттарды және олардың белгілерін білдіретін сөздерді білу және қолдану; 5.4.1.2 мұғалімнің сұрақтарына жауап беру; 5.4.1.3 өзінің жолдастарының жауаптарын тыңдау; 5.4.1.4 мұғалімнің артынан қысқа тақпақтарды қайталау; 5.4.1.5 көрсету бойынша артикуляциялық жаттығуларды орындау; 5.4.1.6 бақыланған құбылыс, әрекет және сурет бойынша қысқаша хабарлы сөйлемді құрастыру; 5.4.1.7 әңгімеге қатысу; сыныптастарының айтылымдарын толықтыра отырып, сұрақтарға жауап беру; 5.4.18 қарапайым жайылма сөйлемдерді қолдана отырып, жоспар бойынша байланыстыра сөйлей білу; 5.4.1.19 таныс сөздердің формаларын дұрыс пайдалану

43. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой дамуының ерекшеліктеріне байланысты мұғалім тоқсандар бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес жобалайды.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 537 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "Адам және әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 6-9 сыныптары үшін "Адам және әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Адам және әлем" оқу пәнінің мақсаты – білім алушылардың бастауыш сыныпта алған қоршаған әлем туралы түсініктерін кеңейту және бекіту, қоршаған әлемде бағдарлаудың тәжірибелік тәсілдерін дамыту, өмірлік қажетті дағдылары мен икемділіктерін қалыптастыру.

3. Негізгі міндеттері:

1) қоршаған әлемде тәжірибелік бағдарлау үшін қажетті икемділіктер мен дағдыларды, табиғаттағы қауіпсіз тәртіпті қалыптастыру;

2) өз денсаулығын сақтау және күту дағдыларын қалыптастыру;

3) адекваттық әлеуметтік тәртіп қалыптастыру.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері арнайы білім беру мектептерінде білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан.

5. Құндылыққа, іс-әрекетке, коммуникативтік, тұлғаға бағдарлық тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапты.

6. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді.

7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді күшейту білім беру процесінде барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интербелсенді әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады.

8. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық тәсілдемелері орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытуды шынайы заттық-тәжірибелік әрекеттің мәнмәтініндегі күнделікті қарым-қатынас жағдайында, білім, әрекеттену тәсілдерімен белсенді алмасатын нақты істер мен жағдай түрінде ұйымдастыруға бағытталған.

9. Білім алушылармен "Адам және әлем" пәні аясында жұмыс істеу процесінде "Шаруашылық еңбек", "Кәсіп", "Тәртіп мәдениеті", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" курстарымен пәнаралық байланыс орнатылады. Аталған пәндер бойынша бағдарламалардың мазмұнын "Адам және әлем" пәні бойынша бір сабақ аясында кіріктіруге болады.

10. Оқу процесін ұйымдастыру тәсілінің негізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады.

11. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жүргізілетін жұмыстарды ғана емес, сондай-ақ қоршаған ортаның қайтадан құрылуын, әрбір білім алушының өзіндік әрекетін ынталандыратын жағдайды тудыруды да қамтиды.

12. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары қалыптастырылған:

5) әлеуметтендіру құралы ретіндегі ойлау, сөйлеу тілі мен коммуникацияны дамыту қағидасы. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады.

6) оқу-тәрбиелеу процесінің әлеуметтендіру бағыттылығы: білім алушыларды күрделі әлеуметтік ортаға ендіру.

13. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту процесі мазмұны жағынан да, сол сияқты ұйымдастыру түрі жағынан да қатал реттелуі мүмкін емес.

14. Білім алушылар сабақты әрекет түрін білім алушының өзіне қажет болған жағдайда өзгерте алатын, жекеленген жұмысты орындайтындай және педагогтан жеке көмек ала алатындай етіп ұйымдастырылуын қажет етеді. Білім алушыларға сынып бөлмесінде еркін қозағала алатындай мүмкіндік берілуге тиісті.

15. Білім алушылардың сабақтағы дербестігінің дамуы және белсенділігі байқалатын әрекеттердің негізгі түрлері:

1) тірі және өлі табиғат пен әлеуметтік өмірдің құбылыстарын бақылау;

2) заттық-тәжірибелік әрекет;

3) іскерлік ойындар;

4) білім алушылардың шаруашылық-еңбектік әрекеті;

5) әлеуметтік-тұрмыстық әрекет;

6) білім алушылар мен жақын ортасындағы ересектермен арасындағы қарым-қатынас (микросоциум);

7) оқу әрекеті (білім алушының мүмкіндіктеріне сәйкес).

16. Табиғат құбылыстары, жыл мезгілінің ауысуы, табиғаттағы және қоғамдағы адам өмірі циклдік түрде болады. Білім алушыларды қоршаған табиғат пен қоғаммен өзара әрекеттестікке тарта отырып, оларға өмірлік циклдердің қайталанғыштығын, ағымдылығын және қайтымсыздығын сезінуге мүмкіндік береді. Білім алушыларда қоршаған әлемде және әлеуметтік ортада бағдарлау үшін қажетті әрекеттену тәсілдерін, икемділіктерді қалыптастырады. Әрекеттену тәсілдерін меңгеру білім алушылардың қоршаған әлеммен өзара әрекеттестігін қамтамасыз ететін және қолдайтын мұғалімнің басшылығымен жүзеге асырылады.

17. Мұғалім оқу процесін жергілікті табиғаттық-климаттық жағдайды, сыныптағы білім алушылардың құрамын есепке ала отырып жоспарлайды және бағдарламалық оқу материалын таңдайды. Сабақтарда оқылатын оқу материалы білім алушылар өмір сүретін болмысты бейнелейді.

18. Сабақтар көрнекі құралдардың сәйкес жүйесімен және жекешеленген жұмыстарға арналған үлестірмелі заттық материалдармен қамтамасыз етіледі. Сынып бөлмесіндегі сабақтар экскурсиялармен кезектестіріледі.

19. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизм идеяларына, осы санаттағы білім алушыларды мектептік оқытудың табиғатына сәйкестігіне шартты болады.

20. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жеке оқу бағдарламасында тұжырымдалған міндеттер олардың оқудағы жетістіктерін бағалау үшін пайдаланылады.

21. Білім алушыны оқытудың жеке бағдарламасы білім алушының "Қоршаған әлем" пәні бойынша 1-5-сыныптарда қалыптасқан дағдылар деңгейін есепке ала отырып, оның мүмкіндіктері туралы мәліметтердің негізінде құрылады.

22. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Мұғалім оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелерін білім беру процесі барысында бағалайды.

23. Педагогтар бақылау-бағалау әрекетін ақыл-ойы дамымаған білім алушылармен жүргізілетін барлық педагогикалық процесстің құрылуына негіз болатын арнайы педагогиканың "диагностика мен түзете дамыту жұмысының бірлігі" қағидасына сәйкес жүйелі түрде жүзеге асырады.

24. Бақылау, білім алушының әрекетінің өнімдерін, ауызша берген жауаптарын оқыту мен тәрбиелеудің жекеленген міндеттерімен салыстыра отырып, бағалу әрекеті болып табылады.

25. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау шараларының бірізділігі:

2) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымды бағалау. Ол білім алушылардың сабақ барысындағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асырылады және мұғалімнің күнделікті жұмыс жоспарына тіркеліп отырады;

26. Білім алушының жеке бағдарлама бойынша жетістіктерін сипаттағанда міндетті түрде білім алушының дағдылар мен икемділіктерді меңгерудегі дербестік деңгейі (өздігінен, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, педагогпен бірлескен әрекеттің көмегімен) көрсетіледі.

3 - тарау. "Адам және әлем" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

27. "Адам және әлем" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 6-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағат;

2) 7-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағат;

3) 8-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағат;

4) 9-сыныпта аптасына – 3 сағат, оқу жылында 102 сағат.

28. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін сабақ тиісті көрнекілік және дидактикалық материалдарымен қамтамасыз етіледі.

29. Әр сыныптың оқу материалы бөлімдерге бөлінеді:

1) 1-бөлім "Өлі табиғат";

2) 2-бөлім "Тірі табиғат";

3) 3-бөлім "Адам ағзасы";

4) 4-бөлім "Менің Отаным".

30. "Өлі табиғат" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) табиғаттағы мезгілдік өзгерістер;

2) ауа райы;

3) табиғат құбылыстары.

31. "Тірі табиғат" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) бөлме өсімдіктері және гүлзардағы өсімдіктер;

2) ағаштар мен бұталар;

3) бақ және бақша өсімдіктері;

4) саябақ өсімдіктері;

5) орман өсімдіктері;

6) егістік пен шабындық өсімдіктері;

7) дала мен шөл өсімдіктері;

8) жануарлардың сан алуан түрі;

9) үй жануарлары мен үй құстары;

10) жабайы жануарлар мен құстар.

32. "Адам ағзасы" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) адам және оның денесі;

2) адам және оның өмірі.

33. "Менің Отаным" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) менің қалам (ауылым);

2) менің елім.

34. Мұғалім барлық бағдарламалық материалды сабақта жүзеге асыруға міндетті емес. Оқыту үшін білім алушылардың өмір жағдайына сәйкес келетін және оларды әлеуметтік бейімдеу үшін қажетті мазмұнды таңдап алады.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

35. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан білім беру кезеңін, екінші сан бөлімді, үшінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.1.1.4 кодындағы "1" – бөлім, "1.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

1) "Өлі табиғат":

1-кесте

2) "Тірі табиғат":

2-кесте

3) "Адам ағзасы":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Адам және оның денесі	6.3.1.1 адамның дене мүшелерін (бас, дене, қол, аяқ) тану және атау;	7.3.1.1 адамның дене мүшелерін (бас, дене, қол, аяқ) тану және атау;	8.3.1.1 адамның дене мүшелерін, сондай-ақ фотосуреттен (бас, дене, қол, аяқ) тану және атау;	9.3.1.1 адамның дене мүшелерін, сондай-ақ суреттен (бас, дене, қол, аяқ) тану және атау;
	6.3.1.2 адам денесі орындайтын әрекеттерді атау және көрсету	7.3.1.2 адамның бойының және дене бітімінің жеке ерекшеліктерін ажырату	8.3.1.2 өзінің бет әлпетінің, бойының, дене бітімінің жеке ерекшеліктерін түсіну	9.3.1.2 өзінің бет әлпетінің, бойының, дене бітімінің жеке ерекшеліктерін түсіну
	6.3.1.3 адам қаңқасының бөліктерін: бас сүйек, дене сүйектері (омыртқа кеуде қуысымен), аяқ пен қол сүйектерін, омыртқа, қабырға, жамбас сүйектерін атау және көрсету; қаңқаның адам денесінің тірегі екенін түсіну; жүрген, тұрған, отырған кездегі дұрыс және дұрыс емес мүсінді ажырату	7.3.1.3 адамның денесінің, қолы мен аяғының бұлшық еттерін көрсету; бұлшық еттің адамға қозғалуға, таңертеңгілік гимнастиканың қарапайым жаттығуларын орындауға көмектесетінін түсіну	8.3.1.3 ас қорыту мүшелерін атау; тамақты жақсылап шайнаудың маңызын түсіну; өсімдіктен және жануарлардан шыққан өнімдерді ажырату; пайдалы және пайдасыз тағамдарды ажырату; жаңа жасалған және бұзылып кеткен тамақ өнімдерін анықтап тану; шығару мүшелерін; бүйрек, теріні атау	9.3.1.3 тыныс алу мүшелерін және олардың атқарымын атау; адамның тыныс алуы үшін таза ауаның маңызын түсіну; қан айналымы мүшелерін атау, қанның адам ағзасы үшін маңызын атау; сезім мүшелерін атау; адамның сезім мүшелерінің қарапайым гигиеналық тәсілдерін білу
	6.3.1.4 өзінің ауру жағдайы, жағымсыз сезінулері (аштық, суық, ыстық, ауру сезінімдер) туралы хабарлау;	7.3.1.4 өзінің ауру жағдайы, жағымсыз сезінулері (аштық, суық, ыстық, ауру сезінімдер) туралы хабарлау;	8.3.1.4 өзінің ауру жағдайы, жағымсыз сезінулері (аштық, суық, ыстық, ауру сезінімдер) туралы хабарлау;	9.3.1.4 өзінің ауру жағдайы, жағымсыз сезінулері (аштық, суық, ыстық, ауру сезінімдер) туралы хабарлау;
	6.3.1.5 өзінің тегін, есімін, әкесінің есімін, туылу датасын атау	7.3.1.5 өзінің тегін, есімін, әкесінің есімін, туылу датасын атау	8.3.1.5 өзінің тегін, есімін, әкесінің есімін, туылу датасын атау	9.3.1.5 өзінің тегін, есімін, әкесінің есімін, туылу датасын атау
3.2 Адам және оның өмірі	6.3.2.1 адам өмірінің кезеңдерін: бала, жасөспірім, ересек, қарт (кәрі) ажырату, атау; өз өмірін осы кезеңдермен салыстыру;	7.3.2.1 адам өмірінің кезеңдерін: бала, жасөспірім, ересек, қарт (кәрі) ажырату, атау; өз өмірін осы кезеңдермен салыстыру;	8.3.2.1 адам өмірінің кезеңдерін: бала, жасөспірім, ересек, қарт (кәрі) ажырату, атау; өз өмірін осы кезеңдермен салыстыру;	9.3.2.1 адам өмірінің кезеңдерін: бала, жасөспірім, ересек, қарт (кәрі) ажырату, атау; өз өмірін осы кезеңдермен салыстыру; жанұядағы туыстық қатынастарды (ата-ана, ұл, қыз, немере, іні, жиен) түсіну;
	6.3.2.2 өзін теңдестіру: "бұл жасөспірім – мен"	7.3.2.2 өзін теңдестіру: "бұл жасөспірім – мен"	8.3.2.2 өзін теңдестіру: "бұл бозбала (бойжеткен) – мен"	9.3.2.2 өзін теңдестіру: "бұл бозбала (бойжеткен) – мен"
	6.3.2.3 адам өмірінің әр түрлі кезеңдеріндегі әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;	7.3.2.3 өзінің әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;	8.3.2.3 өзінің әрекет түрлерін және басқа адамдардың тәуліктің әр түрлі бөліктеріндегі әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;	9.3.2.3 фотосуретті белгілі бір түзімдік сәттермен салыстыру
	6.3.2.4 ересектерді, туысқандарын, көршілерді, мұғалімді фотосуреттен көрсету/атау;	7.3.2.4 ересектердің, ата-анасының әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;	8.3.2.4 мамандықтары (дәрігер, аспазшы, жүргізуші) әр түрлі ересектердің әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;	9.3.2.4 мамандықтары (дәрігер, аспазшы, жүргізуші, мұғалім, сатушы) әр түрлі ересектердің әрекет түрлерін фотосуреттен көрсету/атау;
	6.3.2.5 сыныптастарын есімдері бойынша атау; фотосуреттегі кіші-үлкен таныс, бейтаныс адамдарды ажырату; фотосуреттен достарын, сыныптастарын көрсету;	7.3.2.5 сыныптастарын есімдері бойынша атау; фотосуреттегі кіші-үлкен таныс, бейтаныс адамдарды ажырату; фотосуреттен достарын, сыныптастарын көрсету;	8.3.2.5 сыныптастарын есімдері бойынша атау; фотосуреттегі кіші-үлкен таныс, бейтаныс адамдарды ажырату; фотосуреттен достарын, сыныптастарын көрсету;	9.3.2.5 сыныптастарын есімдері бойынша атау; фотосуреттегі кіші-үлкен таныс, бейтаныс адамдарды ажырату; фотосуреттен достарын, сыныптастарын көрсету;
	6.3.2.6 ұжымдық еңбек ережелерін, ұжымдағы өмір ережелерін, тату ойын ережелерін орындау	7.3.2.6 ұжымдық еңбек ережелерін, ұжымдағы өмір ережелерін, тату ойын ережелерін орындау	8.3.2.6 ұжымдық еңбек ережелерін, ұжымдағы өмір ережелерін, тату ойын ережелерін орындау	9.3.2.6 ұжымдық еңбек ережелерін, ұжымдағы өмір ережелерін, тату ойын ережелерін орындау

4) 4-бөлім "Менің Отаным":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Менің қалам (ауылым)	6.4.1.1 өзінің қаласын (ауылын, селосын, елді мекенін) атау	7.4.1.1 өзінің қаласын (ауылын, селосын, елді мекенін) атау	8.4.1.1 өзінің қаласын (ауылын, селосын, елді мекенін) атау	9.4.1.1 өзінің қаласын (ауылын, селосын, елді мекенін) атау
4.1 Менің қалам (ауылым)	6.4.1.2 фотосуреттен жергілікті табиғаттың көрікті жерлерін (өзен, көл, тоған, тау, орман) тану және атау;	7.4.1.2 фотосуреттен жергілікті табиғаттың көрікті жерлерін (өзен, көл, тоған, тау, орман) тану және атау;	8.4.1.2 фотосуреттен жергілікті табиғаттың көрікті жерлерін (өзен, көл, тоған, тау, орман) тану және атау;	9.4.1.2 фотосуреттен жергілікті табиғаттың көрікті жерлерін (өзен, көл, тоған, тау, орман) тану және атау;
4.2 Менің елім	6.4.2.1 өзінің елін және Қазақстанның астанасын атау, Қазақстанның туын және елтаңбасын тану	7.4.2.1 өзінің елін және Қазақстанның астанасын атау, Қазақстанның туын және елтаңбасын тану	8.4.2.1 өзінің елін және Қазақстанның астанасын атау, Қазақстанның туын және елтаңбасын тану	9.4.2.1 өзінің елін және Қазақстанның астанасын атау, Қазақстанның туын және елтаңбасын тану

36. Мұғалім сыныптағы білім алушылардың психофизикалық және зерде даму ерекшеліктеріне байланысты олардың мүмкіндіктерін есепке ала отырып, тоқсандықтар бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды өздігінен әзірлейді.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 538 -қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Тәртіп мәдениеті" пәнінің мақсаты орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды қоғамдық ортаға әлеуметтік бейімдеу болып табылады.

3. Тәртіп мәдениетіне оқыту міндеттері:

1) білім алушыларды қажетті гигиеналық дағдыларына баулу;

2)туындаған жағдайда бағдарлауға, өзін белгілі бір жағдайға сәйкес ұстауға үйрету;

3) қажетті әрекеттерді орындаудың бірізділігіне үйрету, өзіне деген сенімділік сезіміне иландыру;

4) әрекеттер мәдениетіне үйрету;

5) қоғамдық көлікті пайдалануға үйрету;

6) шамасы жететін әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды қалыптастыру;

7) әр түрлі әрекеттердегі өзара жағымды қарым-қатынасты қалыптастыру;

8) адамгершіліктік сана мен адамгершіліктік сезімнің белгілі бір элементтерін тәрбиелеу;

9) еңбекке деген жағымды қатынасты қалыптастыру;

10) қарым-қатынас жасауға, диалог жүргізуге үйрету.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың оқу процесін ұйымдастыру тәсілдемесінің негізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жүргізілетін жұмыстарды ғана емес, сондай-ақ қоршаған ортаның қайтадан құрылуын, әрбір білім алушының өзіндік әрекетін ынталандыратын жағдайды тудыруды да қамтиды.

5. Әрекеттердің мазмұны мұғалімге осындай білім алушылар үшін жалғыз мүмкіндік болып табылатын оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін бағдар ғана болып табылатын оқу бағдарламаларында ашып көрсетіледі. Оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін білім алушыны бақылап, оның қажеттілігі мен мүмкіндігін көрсететін болмашы белгілерді байқап отыру.

6. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды арнайы мектеп жағдайында оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары қалыптастырылған.

7. Білім алушының өзіндік бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, дербес қарқында даму құқығын тану қағидасы.

8. Педагогтың әрбір білім алушыны оқытудың мазмұнын, тәсілдерін, түрін, дидактикалық құралдарды олардың жеке мүмкіндіктері мен білім берудегі және жеке тұлғалық жетістіктерін мониторингілеу нәтижесін есепке ала отырып, өздігінен таңдау қағидасы.

9. Білім алушыларда тәжірибелік әрекеттер мен әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін қажетті мектептік ортаны құру қағидасы:

1) икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру оларды пайдалануға болатын жағдайларға барынша жақын жағдайларда жүзеге асырылады;

2) білім алушылармен сабақ өтетін жайлардың әр түрлі өмірлік жағдаяттарды бейнелейтін кеңістікке айналдырылуы;

3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытудың жайлы ортасы орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жас ерекшелігі мен физиологиялық ерекшеліктерін есепке ала отырып (демалыс, қимыл белсенділігі мен санитарлық-гигиеналық шаралар және басқаларға арналған жабдықталған кеңістіктер), құрылады.

10. Ойлау, сөйлеу тілі мен коммуникацияны әлеуметтендіру құралы ретінде дамыту қағидасы. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың нақты жағдайдағы мүмкіндігіне қарай педагогикалық құралдармен өтелетін сөйлеу тілінің дамуында (оның болмауына дейін), ойлау қабілетінде, қарым-қатынастық дамуында өзіндік мәселелері бар. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады. Білім алушылардың әрекетін педагогтың сөйлеу тілі арқылы қолдауының мөлшерлі және білім алушылардың түсінуі үшін қолжетімді болуы.

11. Оқу-тәрбиелеу процесін әлеуметтендіру бағыттылығы қағидасы. Білім алушылардың ерекшеліктеріне барынша ыңғайланған және олардың дені сау құрдастарымен өзара әрекеттенулерін шектейтін оқу және тәрбиелеу ортасы шарасыз жеңілдетілуіне байланысты, білім алушыны күрделі әлеуметтік ортаға ендіру арнайы жұмысты талап етеді:

1) білім алушылардың олар үшін қолжетімді көлемдегі әлеуметтік қатынастар мен өмірлік тәжірибесін кезең-кезеңмен және жоспарлы түрде кеңейту. Оқу уақытының бір бөлігін мектептен тыс жерде (қоғамдық көлікте жүру, дүкендерге, дәріханаларға, поштаға, емханаға, мұражайға, театрға, кафе және басқа да қоғамдық орындарға бару) ұйымдастыру;

2) білім алушының қоғамға ауыртпалықсыз енуі үшін оған шыдамды және мейірімді болатын қоршаған орта қалыптастырылады. Осы мақсатта мектептің білім алушының жанұясымен және қоғаммен арасындағы жоспарлы жұмысы қарастырылады.

12. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тәртібіндегі бұзылыстар оның төменгі қажеттіліктерінің басым болып, жоғары қажеттіліктер жүйесінің (зерделік, рухани-адамгершіліктік, этикалық) дамымауына немесе ауытқуына байлансты болады. Сондай-ақ ерік аясының және жоғарғы қажеттіліктерінің дамымауына байланысты төменгі қажеттіліктерді тежеу қиындық тудырады. Сондықтан олардан агрессиялық байқалымдарды, бүлдіргіш әрекеттерді, қозуды (қимыл-қозғалыстық, сөйлеу тілдік), мектептен қашып кету жағдайын, оқу немесе еңбек әрекетінен бас тартуды жиі кездестіруге болады.

13. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушы өзі болатын сыныптағы, балалар немесе жасөспірімдер тобындағы жағдайды түсінбейді немесе нашар түсінеді, үнемі өзгеріп тұратын жағдайда өзін бұрын үйренген қалыпта ұстайды. Ол өзінің тәртібіне сын көзімен қарауға және оны өзгерген жағдаймен салыстыруға қабілетті емес.

14. Білім алушының тәртібіндегі кемшіліктерді жеңу қажеттілігі мектеп алдына орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға тәртіп мәдениеті бойынша білім мен дағдыларды белгілі бір жүйеде, нақты мысалдар мен жаттығулар көмегімен беру міндетін қояды.

15. Тәртіп мәдениетіне тәрбиелеу жүйелі түрде жүзеге асырылады, өмірдің барлық жақтары ендіріледі және білім алушылардың тәртібіне қойылатын талаптардың әр түрлі болуына рұқсат берілмейді.

16. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылар тез сенгіш болады, айналасындағыларға еліктегенді жақсы көреді, сондықтан оларда тәртіп нормаларын әдеттендіруге, жанұясы мен қоғамға пайдалы болуға үйретуге болады.

17. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларда тәртіп мәдениетінің дағдылары мен әдеттерін қалыптастыру бойынша мақсатты бағытталған жүйелі жұмыс олардың мектепке келуінен басталып, мектепті бітіргенімен аяқталады.

18. Бастауыш сыныптардағы "Тәртіп мәдениеті" сабақтарында қарапайым гигиеналық дағдылар әдеттендіріледі, құрдастарымен қарым-қатынаста бола білу, ересектердің талаптары мен тапсырмаларын орындау, өзін болып жатқан таныс жағдайға сәйкес ұстай білу қалыптастырылады.

19. Барлық сабақтар ең алдымен, оқу бағдарламасының мазмұны арқылы білім алушыларды жалпы дамытуға (коммуникативтік, қимыл-қозғалыстық, сөйлеу тілдік, сенсорлық) бағыттайды.

20. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқыту процесі мазмұны жағынан да, сол сияқты ұйымдастыру түрі жағынан да қатал реттелуі мүмкін емес. Ұжымдық оқыту жағдайындағы танымдық қызығушылықтың төменділігі; жаппай жұмыс кезінде пайдаланылатын ынтамаландырмаларға деген реакциясының әлсіздігі.

21. Тәртіп мәдениетіне оқыту тәсілдері:

1) әдеттендіру: білім алушыларға белгілі бір тәртіп үлгісі беріледі;

2) жаттығу: қандай да бір әрекет көптеген рет қайталанады, мұғалім білім алушыға қандай да бір тәртіп ережелерін орындаудың қажеттілігі мен ыңғайлылығын сезіндіруге қол жеткізу;

3) оқыту жағдайлары (жағдаяттық тапсырмалар, іскерлік ойындар және басқалары) білім алушының алдында таңдау мәселесі туындайтындай етіп ұйымдастырылуға тиісті (мысалы, шанышқы мен пышақты немесе шанышқының өзін ғана пайдалану;

4) көтермелеу: әр түрлі тәсілдермен жүргізіледі, білім алушыларды оқуға, тәртіптің дұрыс қадамын таңдауға белсендіреді;

5) жазғыру: педагогтың және басқа білім алушылардың жағымсыз әрекетті айыптауы білім алушыны жақсы әрекет жасауға ынталандыруға бағытталған;

6) еліктеуге арналған мысалдар білім алушыға қажетті және бірегей көрнекілік үлгі болып табылады, олар педагог, ата-ана, таныс ересек адам немесе бала, әдеби (ертегілік) кейіпкер болады;

7) түсіндіру: қандай да бір жағдайда неге солай істеу керектігін көрсетіп, айтып қана қоймай, сонымен бірге түсіндіреді.

22. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың сабақтағы әрекеттерінің түрін дұрыс таңдаған жағдайда педагогикалық міндеттер де дұрыс шешіледі. Зерделенетін құбылыстар мен заттарды тікелей бақылау (экскурсияда), білім алушылардың заттық-тәжірибелік, зерделік және сөйлеу тілдік, сондай-ақ ойын әрекеттері (дидактикалық, жағдаяттық-рөлдік, іскерлік ойындар және басқалары) жетекші әрекеттер болып табылады.

23. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тәжірибелік әрекеттерін нақты ұйымдастыру. Ұсынылатын тапсырмалардың мазмұнына меңгерілетін білім сапасы ғана емес, сондай-ақ білім алушылардың байқампаздығы мен ойлау қабілеті де тәуелді болады.

24. Оқылған материалды үнемі қайталау және бекітудің қажеттілігі орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқыған білім мен дағдылдарды тез ұмытып қалатындығымен түсіндіріледі. Әрбір сабақта қайталауға уақыт бөлінеді.

25. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың бақылау және тәжірибелік әрекеттер процесінде жинаған білім мен түсініктері сөйлеу тілінде (айтылымдар, әңгімелесу, сипаттамада) тұжырымдалады. Байланыстырылған сөйлеу тілін қалыптастыруға және мәдениетті қарым-қатынас дағдыларын тәрбиелеуге үлкен көңіл бөлінеді.

26. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың қоғамдағы мәдениетті тәртіп нормалары туралы түсініктерін бейнелеуге, бекітуге, нақтылауға мүмкіндік беретін заттық-тәжірибелік және өнімдік әрекеттердің сан алуан түрлері сабақтың міндетті мазмұны болып табылады.

27. Ақпараттық-коммуникациялық технология (бұдан әрі – АКТ) әдетте қолданылатын құралдардың көмегімен құрылуы мүмкін емес дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді.

28. Сабақтарда АКТ төмендегі мақсаттарда қолданылады:

2) баланың өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт режимінде талдауы үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру; топтық оқыту жағдайындағы жекеленген өнімдік әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету; жекеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.

29. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелері білім беру процесі барысында мұғаліммен сабақтарда тікелей бағаланады.

30. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау шараларының бірізділігі:

1) білім алушылардың білім және дағдыларының даму деңгейлерін алдын ала бағалау, оқытудың жеке бағдарламасын құруға арналған негіз ретіндегі білім алушының даму бейінін құру;

2) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымды бағалау білім алушылардың сабақ барысындағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асырылады және мұғалімнің күнделікті жұмыс жоспарына тіркеліп отырады;

3) аралық бағалау бірінші жартыжылдық аяқталғанда жүзеге асырылады, икемділіктер мен дағдыларды оқытудың жеке бағдарламасына сәйкес қалыптастырудың жетістігі туралы бағалау пайымдамасы жеке бағдарламада тіркеледі;

4) жетістіктерді қорытынды бағалау оқу жылының аяқталуына сәйкес жүзеге асырылады.

31. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін білім алушы жетістігінің сапалық көрсеткіші болып табылатын сипаттамалық бағалау пайдаланылады. Сипаттамалық бағалау білім алушының жеке білім беру процесінде жүзеге асырылған аймақтағы дамуы мен оқуына қатысты өзіндік педагогикалық есеп болып табылады.

32. Әрекеттіліктің мәдениетіне тәрбиелеудегі жетістіктерді анықтау үшін білім алушының оқуға және еңбектенуге деген қалауы және икемділігі, орындалатын жұмысқа деген қызығушылығы, оның мақсаты мен қоғамдық мәнін түсінуі; кез-келген түрдегі тапсырмалар мен өтініштерді өздігінен орындаудағы белсенділігі; талап етілген нәтижеге қол жеткізуге деген ұмтылысы; ұжымдық жұмыстағы өзара көмек сияқты көрсеткіштерді пайдалануға болады.

33. Тәртіп мәдениетіне оқыту нәтижесін бағалау:

1) тәжірибеде меңгерілген әрекет тәсілдерін, тәртіп мәдениетінің дағдыларын басшылыққа ала білу;

2) тәртіп мәдениетін, оларға деген қажеттілікті білдіретін әрекеттерге қызығушылық байқату;

3) құрдастарының, айналасындағылардың тәртібіндегі жағымсыз байқалымдарға адекватты көзқарас;

4) тәртіп мәдениетінің сыртқы түрінің білім алушының ішкі тұлғалық қасиеттерімен өзара байланысы.

3 - тарау. "Тәртіп мәдениеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

34. "Тәртіп мәдениеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

2) 6-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

3) 7-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

4) 8-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

5) 9-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

35. 5-9 сыныптардағы орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған "Тәртіп мәдениеті" пәнінің негізгі мазмұны ұқыптылық пен жинақылықты, сыпайылылықты, дәлділікті тәрбиелеуге, жақсы қылықтарды, өзін мектепте, үйде, көшеде және қоғамдық орындарда мәдениетті ұстау дағдыларын және мәдениеттіліктің күрделі байқалымдарын: өнегелікті, әдептілік, еркіндік, биязы қылықты және басқаларын әдеттендіруге бағытталған.

36. "Тәртіп мәдениеті" пәнінің мазмұны орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың өмірлік тәжірибесін байытуға бағдарланған оқытудың коммуникативтік-әрекеттік үлгісіне бағытталған.

37. "Тәртіп мәдениеті" оқу пәні күтілетін нәтижелер (дағдылар немесе икемділіктер, білім немесе түсініктер, қолданыс) түріндегі сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімдер мен бөлімшелер бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

38. Бағдарламадағы оқу материалы шоғырландыру қағидасының негізінде құрамдастырылған, бұл орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларда дағдыларды қалыптастырудың шынайы қиындықтарын есепке алуға мүмкіндік береді. Оқытудың әрбір жылында білім алушылардың әр түрлі өмірлік жағдайлардағы тәртібінің мәдени түрлерін қайталауға, бекітуге және әдеттендіру үшін мүмкіндік тудырылады.

39. Бағдарлама келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Сыртқы келбет мәдениеті";

2) 2-бөлім "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті";

3) 3-бөлім "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті".

40. "Сыртқы келбет мәдениеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) дене гигиенасы;

2) киім және аяқ киім гигиенасы;

3) тамақтану мәдениеті.

41. "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет;

2) әрекеттік мәдениет.

42. "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) үйдегі және мектептегі тәртіп мәдениеті;

2) көшедегі тәртіп мәдениеті;

3) қызмет көрсету мекемелеріндегі тәртіп мәдениеті.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

43. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.2.1 кодындағы "5" – сынып, "2.2" – бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік саны.

44. Оқыту мақсатының мазмұны:

1) "Сыртқы келбет мәдениеті":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Дене гигиенасы	5.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қолын сабындап жуу; 5.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау; 5.1.1.3 сүлгімен құрғатып сүрту; 5.1.1.4 тамақтан кейін ауызын шаю; 5.1.1.5 таңертең және кешке тіс тазарту.	6.1.1.1 тамақ ішер алдында, дәретханадан, ойыннан кейін қолын сабындап жуу; 6.1.1.2 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау; 6.1.1.3 сүлгімен құрғатып сүрту; 6.1.1.4 тамақтан кейін ауызын шаю; 6.1.1.5 таңертең және кешке тіс тазарту; 6.1.1.6 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау; 6.1.1.7 орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау	7.1.1.1 ұйқыдан кейін және ұйықтар алдында жуыну, жуыну процесі әрекеттерінің бірізділігін сақтау; 7.1.1.2 сүлгімен құрғатып сүрту; 7.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю; 7.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту; 7.1.1.5 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау; 7.1.1.6 орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 7.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру; 7.1.1.8 ұйықтар алдында аяғын жуу, орамалмен құрғатып сүрту	8.1.1.1 таңертеңгілік, кешкілік гигиеналық шараларды ескертусіз-ақ орындау; 8.1.1.2 сүлгімен құрғатып сүрту; 8.1.1.3 тамақтан кейін ауызын шаю; 8.1.1.4 таңертең және кешке тіс тазарту; 8.1.15 гигиена заттарын (тіс мәуесегі, сабын салғыш, тарақ) күтіп ұстау; 8.1.1.6 орамалын пайдалану, түшкірген және жөтелген кезде этикалық ережелерді орындау; 8.1.1.7 айна алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру; 8.1.1.8 ұйықтар алдында аяғын жуу, ормалмен құрғатып сүрту	9.1.1.1 таңертең үнемі бір мезгілде тұру, таңертеңгілік жаттығуларды орындау; 9.1.1.2 өзінің сыртқы түрін бақылау; 9.1.1.3 жеке гигиеналық заттарды күтіп ұстау; 9.1.1.4 айнаның алдында тарақтың көмегімен шашын тәртіпке келтіру; 9.1.1.5 ұйықтар алдында аяғын жуу, сүлгімен құрғатып сүрту; 9.1.1.6 балаларға арналған жақпамайды пайдалану; 9.1.1.7 шаш жуғанда сусабынды пайдалану; 9.1.1.8 қол мен аяқ тырнағының күтімі туралы білу; 9.1.1.9 сыныптастарының және өзінің қолы мен тынағының жағдайының дұрыс еместігін байқау
1.2 Киім және аяқ киім гигиенасы	5.1.2.1 мұғалімнің көмегімен киім мен аяқ киімді ауа райына сәйкес таңдау; 5.1.2.2 өзінің киімін бүктеп шкафқа салу және ілу; 5.1.2.3 сыртқы киімін өздігінен кию, күртеше мен пәлтесінің сырмасын және түймесін салу; 5.1.2.3 бетінің, қолының, киімнің және аяқ киімінің тазалығын сақтау; 5.1.2.4 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу	6.1.2.1 киім мен аяқ киімді ауа райына сәйкес өздігінен таңдауға тырысу; 6.1.2.2 өзінің киімін бүктеп шкафқа салу және ілу; 6.1.2.3 сыныптасына киімнің сыртқы түрін бағалауға көмектесу; 6.1.2.4 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану; 6.1.2.5 өзінің киімі мен аяқ киімін ұқыптылықпен және сақтап кию	7.1.2.1 өзінің киімін бүктеп шкафқа салу және ілу; 7.1.2.2 сыртқы киімін өздігінен кию, күртеше мен пәлтесінің сырмасын және түймесін салу; 7.1.2.3 киім щеткасын, аяқ киім щеткасын пайдалану; өздігінен үй киімін кию; 7.1.2.4 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру; 7.1.2.5 кішкентай балаға немесе құрдасына пәлте киіп, түймесін салуға, мойынорағышын байлауға көмектесу	8.1.2.1 күн бойына өз киімінің тазалығын сақтай білу; 8.1.2.2 аяқ киімін тазарту, өзінің киімін ұқыптылықпен шкафқа ілу; 8.1.2.3 өздігінен үй киімін кию; 8.1.2.4 киімін, аяқ киімін ұқыпты және таза ұстау; 8.1.2.5 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру; 8.1.2.6 мерекеге, қонаққа бару үшін киім таңдай білу; 8.1.2.7 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу	9.1.2.1 күн бойына өз киімін таза ұстау; 9.1.2.2 ұйықтар алдында, өзінің киімі мен аяқ киімін тәртіпке келтіру; 9.1.2.3 үйден, мектептен шыққанда өзінің сыртқы түрінің ұқыпты екенін тексеру; 9.1.2.4 мерекеге, қонаққа бару үшін киімді өздігінен таңдай білу; 9.1.2.5 киімді ауа райына, жыл мезгіліне сәйкес таңдай білу 9.1.2.6 су киім мен аяқ киімді кептіру; 9.1.2.7 резенке етікті жуу; 9.1.2.8 сыртқы түрінің болып жатқан өмірлік жағдайға сәйкес келмейтінін байқау
1.3 Тамақтану мәдениеті	5.1.3.1 тамақтану ережелерін (үстел басында түзу отыру, шынтағын үстелге қоймау, тамақты асықпай, мұқият шайнау, нанды бөліп алу) орындау 5.1.3.2 тамақтану процесінде тамақ ішу құралдарын (үлкен, кішкентай қасық, майлық қағаз салғыш) дұрыс пайдалану; 5.1.3.3 тамақ ішу кезінде майлық қағазды пайдалану; 5.1.3.4 тамақты ұқыпты, дыбысын шығармай, мұқият шайнап жеу	6.1.3.1 тамақтану ережелерін (үстел басында түзу отыру, шынтағын үстелге қоймау, тамақты асықпай, мұқият шайнау, нанды бөліп алу) орындау; 6.1.3.2 тамақтану процесінде тамақ ішу құралдарын (үлкен, кішкентай қасық, майлық қағаз салғыш) дұрыс пайдалану; 6.1.3.3 тамақ ішу кезінде майлық қағазды пайдалану; 6.1.3.4 тамақ өнімдеріне ұқыптылықпен қарау	7.1.3.1 тамақтану ережелерін орындау; 7.1.3.2 тамақ ішу құралдарын (шанышқы, пышақ) дұрыс пайдалану; 7.1.3.3 тамақ ішу кезінде майлық қағазды пайдалану; 7.1.3.4 тамақ өнімдеріне ұқыптылықпен қарау; 7.1.3.5 тамақ ішіп болғаннан кейін, ас ішетін құралды дастарханға емес, тәрелкеге салу; 7.1.3.5 дәмді тамақ үшін алғысын білдіру	8.1.3.1 тамақтану ережелерін орындау; 8.1.3.2 тамақтану процесінде тамақ ішу құралдарын дұрыс пайдалану; 8.1.3.3 тамақ ішу кезінде майлық қағазды пайдалану; 8.1.3.4 тамақ өнімдеріне ұқыптылықпен қарау; 8.1.3.5 ересек адамдарға дастархан жаюға және үстелдегі ыдыстарды жинауға көмектесу; 8.1.3.6 өзінің және сыныптасының тәртібінің дастархан басындағы тәртіп ережелеріне сәйкес келмейтінін байқау; 8.1.3.7 дәмді тамақ үшін алғысын білдіру	9.1.3.1 тамақтану ережелерін орындау; 9.1.3.2 нәрсудағы жемістердің сүйегін шәй қасықпен алып, ақырын ғана тәрелкеге салу; 9.1.3.3 тамақ ішіп болғаннан кейін қасықты, шанышқыны, пышақты тәрелкеге салу; 9.1.3.4 тамақтану процесінде тамақ ішу құралдарын дұрыс пайдалану; 9.1.3.5 тамақ өнімдеріне ұқыптылықпен қарау; 9.1.3.6 ересек адамдарға дастархан жаюға және үстелдегі ыдыстарды жинауға көмектесу

2) "Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Қарым-қатынас мәдениеті және сөйлеу тілдік этикет	5.2.1.1 құрдастарымен, мұғаліммен кездескенде сыпайыгершілікпен амандасу, қоштасқанда сәл басын иіп қоштасу; 5.2.1.2 амандасу сөздерін жымиып, анық, сергек айту; 5.2.1.3 "Сәлеметсіз бе", "Сау болыңыз", "Мархабат" сыпайыгершілік сөздерін пайдалану; 5.2.1.4 ересектердің сөзін бөлмеу, олардың әңгімесіне араласпау; 5.2.1.5 кірген үлкен адамға орындық ұсыну немесе өз орнын беру; 5.2.1.6 ересек адамдарды мұқият тыңдау, тыныш тұру, сөйлеп тұрған адамның бетіне қарау.	6.2.1.1 құрдастарымен, мұғаліммен кездескенде сыпайыгершілікпен амандасу және қоштасу; 6.2.1.2 ұл балалар қыз балалармен бірінші амандаса білу; 6.2.1.3 "Кешіріңіз", "Кіруге рұқсат па", "Кіруге бола ма" сыпайыгершілік сөздерін пайдалану; 6.2.1.4 басқалардың амандасуына тілектестік достық пейілмен жауап беру; 6.2.1.5 жасы үлкен адамдармен "сіз" деп сөйлесу; 6.2.1.6 ұл балалар қыз балаларға жол беру; 6.2.1.7 қоғамдық орындарда жайлап, ақырын сөйлеу; 6.2.1.8 ересек адамдардың еңбегіне сыйласымдылықпен қарау, ерсектердің жұмысына бөгет жасамау.	7.2.1.1 "Қайырлы таң", "Қайырлы күн", "Қайырлы кеш", "Қайырлы түн" сыпайыгершілік сөздерін пайдалану; 7.2.1.2 жасы үлкен адамдармен "сіз" деп сөйлесу; 7.2.1.3 ересек адамдардың күнделікті еңбегіне, ата-анасының қамқорлығына сыйласымдылық таныту; 7.2.1.4 сыныптастарына тілектестік пейіл білдіріп, қайырымды іс жасауға ұмтылу; 7.2.1.5 сөйлесіп тұрған адамның көзіне тура қарап, тілектестігін білдіру; 7.2.1.6 ересек адамның сөзін бөлмей, мұғалімді тыңдау; 7.2.1.7 өз тәртібінің талап етілетін нормаға сәйкес келмейтінін байқау.	8.2.1.1 сөйлеу тілінде сөйлесіп тұрған адамның ұлтына қарай әр түрлі қаратпа сөздерді пайдалану; 8.2.1.2 қазақ тілінде амандасып, қазақ тілінде қоштасу; 8.2.1.3 "Қайырлы түн", "Алғысымды білдіремін", "Рақым етіңіз" деген сыпайыгершілік сөздерін пайдалану; 8.2.1.4 басқалардың амандасуына тілектестік достық пейілмен жауап беру; 8.2.1.5 "сыпайыгершілік" сөзінің мағынасын түсіну; 8.2.1.6 жолдасының сөзін бөлмей тыңдай білу; 8.2.1.7 нақты бір жағдайдағы өзінің тәртібін бағалау.	9.2.1.1 қазақ халқында ерсектерге қатысты қабылданған әдеттегі қарым-қатынасты ұстану; 9.2.1.2 сыпайыгершілік сөздерді пайдалану; 9.2.1.3 сыныптастарына, көршілеріне тілектестік пейіл білдіру; қайырымды іс істеуге тырысу; 9.2.1.4 сөйлесіп тұрған адамның көзіне тура қарап, тілектестігін білдіру; 9.2.1.5 өз тәртібінің талап етілетін нормаға сәйкес келмейтінін байқау. 9.2.1.6 "сыпайыгершілік" сөзінің мағынасын түсіну; 9.2.1.7 қонақта құрдастарымен және ересек адамдармен таныса білу; 9.2.1.8 ьересектердің сөзін бөлмеуге, олардың әңгімесіне араласпауға тырысу.
2.2 Әрекет мәдениеті	5.2.2.1 мектептік құрал-жабдықтарды өзінің орнына қою, оларды ұқыптылықпен пайдалана білу; 5.2.2.2 үстелінің, сөресінің тазалығын сақтау, тәртіпте ұстау; 5.2.2.3 ойын, сабақ, еңбек, демалыс кезінде тілектестік байқату, көмек көрсету	6.2.2.1 өз оқу құралдарына барлық жерде және үнемі ұқыптылықпен қарау; 6.2.2.2 кітапты таза қолымен ұстап, парақтарынбүктемей, үстел үстіне қойып қана пайдалану; 6.2.2.3 адамдарға және олардың еңбектерінің нәтижелеріне құрметпен қарау	7.2.2.1 бастаған ісін аяғына дейін жеткізу; 7.2.2.2 жұмысын тек жақсы орындауға тырысу; 7.2.2.3 қоғамдық еңбекке қатысу, мұғалімге, тәрбиешіге, ата-анасына көмектесу; 7.2.2.4 жанұя мүшелерімен, сыныптастарымен, достарымен келісу, бірге әрекеттену, бір-біріне көмектесу	8.2.2.1 қоғамдық еңбекке қатысу, мұғалімге, тәрбиешіге, ата-анасына көмектесу; 8.2.2.2 жанұя мүшелерімен, сыныптастарымен, достарымен келісу, бірге әрекеттену, бір-біріне көмектесу; 8.2.2.3 өзінің жұмыс орнында, сыныбында, шеберханада, ойын бөлмесінде, үйде тазалық сақтау, тәртіпте ұстау; 8.2.2.4 кез келген тапсырманы, кез келген жұмысты тек жақсы орындауға тырысу	9.2.2.1 өзінің жұмыс орнында, сыныбында, шеберханада, ойын бөлмесінде, үйде тазалық сақтау, тәртіпте ұстау; 9.2.2.2 мақсатқа жетуде табандылық көрсету; 9.2.2.3 бос отырмау, бүгін істеуге болатынды ертеңге қалдырмау; 9.2.2.4 кез келген тапсырманы, кез келген жұмысты тек жақсы орындауға тырысу; 9.2.2.5 табиғатты сүю, жануарларға қамқорлық көрсету

3) "Қоғамдық орындардағы тәртіп мәдениеті":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Үйдегі және мектептегі тәртіп мәдениеті	5.3.1.1 ғимаратқа кірер алдында аяғын сүрту; 5.3.1.2 үйде, мектепте күн түзімін орындау; 5.3.1.3 үйде және мектепте өз заттарын тәртіпте ұстау; 5.3.1.4 ғимаратқа кіргенде бас киімін шешу; 5.3.1.5 мектепке таза, ұқыпты болып келу, айна алдында киімін тәртіпке келтіру; 5.3.1.6 мектеп дүниесіне, мектеп құрал-жабдықтарына ұқыптылықпен қарау; 5.3.1.7 сабақтағы, мектептегі, мектеп жанындағы үлескедегі тәртіп ережелерін орындау; 5.3.1.8 үйде қолынан келетін міндеттерді орындау	6.3.1.1 үйде, мектепте күн түзімін орындау; 6.3.1.2 ғимаратқа кіргенде бас киімін шешу; 6.3.1.3 мектепке таза, ұқыпты болып келу, айна алдында киімін тәртіпке келтіру; 6.3.1.4 сабақта, үзілісте және сыныптан тыс уақыттарда білім алушының тәртіп ережесін орындау; 6.3.1.5 мектеп дүниесіне, мектеп құрал-жабдықтарына ұқыптылықпен қарау; 6.3.1.6 үй күтімі бойынша қолынан келетін көмекті көрсету; 6.3.1.7 ересектердің тапсырмасын орындау	7.3.1.1 үйде ата-анасына, жанұяның үлкен және кіші мүшелеріне қолынан келетін көмегін көрсету; 7.3.1.2 өзінің жағдайы туралы айтып, көмек сұрай білу; 7.3.1.3 ғимаратқа кіргенде бас киімін шешу; 7.3.1.4 білім алушының тәртіп ережелерін орындау; 7.3.1.5 мектепке таза, ұқыпты болып келу, киімін тәртіпке келтіру; 7.3.1.6 сабақта, үзілісте және сыныптан тыс уақыттарда білім алушының тәртіп ережесін орындау; 7.3.1.7 мектеп жанындағы үлескедегі күзгі және көктемгі жұмыстарға қатысу	8.3.1.1 тұрмыстық электр құралдарын пайдаланғанда қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 8.3.1.2 көршілерімен жағымды қарым-қатынаста болу; 8.3.1.3 мектепке таза, ұқыпты болып келу, айна алдында киімін тәртіпке келтіру; 8.3.1.4 мектепте, үйде тәртіп ережелерін орындау; 8.3.1.5 мектеп дүниесіне, мектеп құрал-жабдықтарына ұқыптылықпен қарау; 8.3.1.6 кезекшінің міндетін атқару, мектеп жайларын жинастыруда ересектерге көмек көрсету; 8.3.1.7 үйдегі міндеттерін орындау	9.3.1.1 тұрмыстық электр құралдарды, ыстық, үшкір, өткір заттарды пайдаланғанда қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 9.3.1.2 көршілерімен жағымды қарым-қатынаста болу; 9.3.1.3 қауіпсіздік ержелерін (жақсы таныс емес адамдарға есік ашпау) орындау; 9.3.1.4 қонақжайлық ержелерін ұстану; 9.3.1.5 мектепке таза, ұқыпты болып келу, киімін тәртіпке келтіру; 9.3.1.6 кезекшінің міндетін атқару, ересектерге мектеп жайларын мектептік шараларды өткізу үшін дайындауға көмек көрсету
3.2 Көшедегі тәртіп мәдениеті	5.3.2.1 көшені қоқсытпауға әдеттену; 5.3.2.2 үйдің қабырғасына, дуалдарға сурет салуға болмайтынын білу; 5.3.2.3 жаяужолдың оң жағымен жүру; 5.3.2.4 көшені бағдаршамның белгісі бойынша және жаяу өтпе жол бойымен өтуді білу	6.3.2.1 көшені қоқсытпауға әдеттену; 6.3.2.2 үйдің қабырғасына, дуалдарға сурет салуға болмайтынын білу; 6.3.2.3 көшеде қатты сөйлеу, күлу, басқалардың көңілін өзіне аудару әбес қылық екенін білу	7.3.2.1 көшені қоқсытпауға әдеттену; 7.3.2.2 үйдің қабырғасына, дуалдарға сурет салуға болмайтынын білу; 7.3.2.3 көшеде қатты сөйлеу, күлу, басқалардың көңілін өзіне аудару әбес қылық екенін білу; 7.3.2.4 жаяужолдың оң жағымен жүру	8.3.2.1 көшені қоқсытпауға әдеттену; 8.3.2.2 үйдің қабырғасына, дуалдарға сурет салуға болмайтынын білу; 8.3.2.3 көшеде өткіншілердің көңілін өзіне аудармау; 8.3.2.4 жаяужолдың оң жағымен жүру; 8.3.2.5 таныс адамды кездестіргенде сөйлесу үшін шетке қарай шығу	9.3.2.1 көшені қоқсытпауға әдеттену; 9.3.2.2 көшеде өткіншілердің көңілін өзіне аудармау; 9.3.2.3 жаяужолдың оң жағымен жүру; 9.3.2.4 таныс адамды кездестіргенде сөйлесу үшін шетке қарай шығу; 9.3.2.5 топ болып келе жатқан балаларға жаяужолды толықтай басып алуға болмайды
3.3 Қызмет көрсету мекемелеріндегі тәртіп мәдениеті	5.3.3.1 емханадағы тәртіп ережесін ұстану, дәрігер қабылдауында өз кезегін күту; 5.3.3.2 көлікке кіру және шығу ережелерін орындау; 5.3.3.3 басқа жолаушылармен әрекетте сыпайыгершілік қатынас ережелерін орындау	6.3.3.1 емханадағы, шаштараздағы тәртіп ережесін ұстану, өз кезегін күту; 6.3.3.2 дүкендегі тәртіп ережелерін орындау	7.3.3.1 қызмет көрсету мекемелеріндегі тәртіп ережесін орындау; 7.3.2.2 қоғамдық көлікте жол ақысын дұрыс және дер кезінде төлеу, қоғамдық көліктегі тәртіп ережелерін орындау	8.3.3.1 қоғамдық орындардағы тәртіп ережесін ұстану; 8.3.3.2 дүкенде керегін сатып алу; 8.3.3.3 қоғамдық көлікте жол ақысын дұрыс және дер кезінде төлеу; 8.3.3.6 қарт адамдар мен балалы жолаушыларға орын беру	9.3.3.1 қоғамдық орындардағы тәртіп ережесін ұстану; 9.3.3.2 дүкенде, супермаркетте, сауда орталықтарындағы тәртіп ережелерін орындау; 9.3.3.3 көңіл көтеру шараларында өздерін дұрыс ұстай білу; 9.3.3.4 театрдағы, кинотеатрдағы тәртіп ережелерін ұстану; 9.3.3.5 басқа адамдармен кез келген жағдайда сыпайыгершілік қатынаста болу ержелерін орындау

45. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой дамуының ерекшеліктеріне байланысты Бағдарламаның мазмұны тоқсандар бойынша реттелмейді. Тақырыптарды оқыту дәйектілігін мұғалім сыныптағы білім алушылардың қалыптастырылған мінез-құлық және мәдени дағдыларының дейгейіне қарай мұғалім анықтайды.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 539 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Бейнелеу өнері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Бейнелеу өнері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларды заттардың пішінін, құрылымын, шамасын, түсін, олардың кеңістіктегі орнын дұрыс қабылай білуге және оларды бейнелеу құралдарының көмегімен бере білуге үйрету.

3. Оқу пәнінің міндеттері:

1) графикалық дағдыларды және оларды оқу және тәжірибелік әрекеттерде пайдалана білуді дамыту және қалыптастыру;

2) жанасымдылық, кинестикалық, көру талдауыштарды тірек ете отырып, оларды бейнелеу процесіне қажетті материалдармен және құралдармен таныстыру;

3) тапсырманың мақсатын түсінуге және оны өздігінен немесе ересек адамның көмегімен орындауға, қимаүлгілерді пайдалануға, нобай бойынша сурет салуға, бөліктерінің суреттерін аяқтауға, сызықтан шықпай бояуға үйрету;

4) бейнелеу өнеріне деген қызығушылықты қалыптастыру және қабылдауға қолжетімді бейнелу өнері шығармаларымен таныстыру;

5) білім алушылардың танымдық аймағындағы кемшіліктерді жүйелі және мақсатты бағытталған дамыту арқылы түзетуге көмектесу;

6) қимыл-қозғалыстық аймақты вариативтік және дүркін-дүркін қайталанып отыратын сан алуан түрлі бейнелеу құралдарын және материалдарды пайдалана отырып түзету;

7) сәндік және тақырыптық сурет салу, тікелей заттың өзіне қарап сурет салу, оларды оқу, еңбек процесінде және қоғамдық пайдалы әрекетте пайдалану дағдыларын қалыптастыру;

8) білім алушыларда көркемдік талғамды, бейнелеу әрекетіне деген қызығушылық пен сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Бағдарламаның мазмұнында меңгеру үшін құрылымы бойынша жеңілдетілген, көлемі бойынша қысқартылған, жинақтау деңгейі бойынша қарапайым, сондай-ақ білімнің осы саласына тән болатын, құрылымдық біртұтастығы сақталған білім жүйесі қарастырылады.

5. Бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша Бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.

6. Құндылыққа, іс-әрекетке, коммуникативтік, тұлғаға бағдарлық тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.

7. Тұлғалық бағдарланған білім беруді өзара қарым-қатынаста өктемшілікке жол бермей жүзеге асыру білім беру процесінің барлық қатысушылары үшін әр түрлі үйлесімділіктегі дайындықты құрайтын оқытудың интербелесенді тәсілдерін пайдаланған кезде мүмкін болады.

8. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас үлгісіне айналдырады.

9. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.

10. Бағдарламада "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің мағынасын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде берілген күтілетін нәтижелер тұжырымдалған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.

11. Оқу пәнінің мазмұны ұсыным сипатында болады, мұғалім сыныптағы әрбір білім алушының мүмкіндігі мен білім алудағы ерекше қажеттіліктеріне сәйкес оқу қарқыны мен мазмұнына кез-келген өзгерістер ендіре алады.

12. Күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, икемділік және дағдыларын кез келген оқу және өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, табысқа жетуге табандылықты дамытуға, өмір бойы оқып білуге уәждеуге бағдарланған.

13. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.

14. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды оқытудың оқу процесін ұйымдастыру тәсілдемесінің негізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады.

16. Әрекеттердің мазмұны мұғалімге оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін бағдар болып табылатын оқу бағдарламаларында ашып көрсетіледі. Оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін білім алушыны бақылап, оның қажеттілігі мен мүмкіндігін көрсететін болмашы белгілер байқалады.

17. "Қалыптандыру" тұжырымдамасының негізінде орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды арнайы мектеп жағдайында оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру қағидалары қалыптастырылған.

18. Білім алушылардың жеке қарқында даму құқығын мойындау қағидасы әрбір баланың бірегей ерекшеліктерін сақтауға мүмкіндік береді. Бұл қағиданы сақтау баланы оқытудың жеке бағдарламасының мазмұнын анықтау мақсатында оның мүмкіндіктері мен даму деңгейін тұрақты түрде зерделеуді талап етеді. Дамудағы және дағдыларды меңгерудегі кез келген, тіпті сәл ғана байқалған алға басу оқытудағы жағымды нәтиже болып есептеледі.

19. Педагогтың әрбір білім алушыны оқытудың мазмұнын, тәсілдерін, түрін, дидактикалық құралдарды олардың жеке мүмкіндіктері мен білім берудегі және жеке тұлғалық жетістіктерін мониторингілеу нәтижесін есепке ала отырып, өздігінен таңдау қағидасы.

20. Білім алушыларда тәжірибелік әрекеттер мен әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін қажетті мектептік ортаны құру қағидасы:

1) икемділіктер мен дағдыларды қалыптастыру оларды пайдалануға болатын жағдайларға барынша жақын жағдайларда жүзеге асырылуға тиісті;

2) білім алушылармен сабақ өтетін жайлар әр түрлі өмірлік жағдаяттарды бейнелейтін кеңістікке айналдырылуға тиісті;

3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытудың жайлы ортасы орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жас ерекшелігі мен физиологиялық ерекшеліктерін есепке ала отырып (демалыс, қимыл белсенділігі мен санитарлық-гигиеналық шаралар және жабдықталған кеңістіктер) құрылады.

21. Ойлау, сөйлеу тілі мен коммуникацияны әлеуметтендіру құралы ретінде дамыту қағидасы. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады.

22. Оқу-тәрбие процесінің әлеуметтендіру бағыттылығы қағидасы. Білім алушылардың ерекшеліктеріне барынша бейімдетілген оқыту және тәрбиелеу ортасының оқшау болуына және олардың қалыпты дамыған құрдастарымен өзара әрекеттенуінің шектелуіне байланысты білім алушыны күрделі қоғамдық ортаға ендіру арнайы жұмысты талап етеді:

1) білім алушылардың өмірлік тәжірибесін және әлеуметтік қарым-қатынасын олар үшін қолжетімді шамада кезең-кезеңмен және жоспарлы түрде кеңейту;

2) білім алушының қоғамға ауыртпалықсыз кіруі үшін шыдамды және мейірімді қоршаған ортаны қалыптастырылады. Осы мақсатта мектептегі баланың жанұясымен және қоғаммен жоспарлы түрдегі жұмыс қарастырылады.

23. Оқыту процесі мазмұны жағынан да, сонымен бірге ұйымдастыру түрі жағынан да қатал реттелуі мүмкін емес.

24. Оқыту процесінде келесідей әдіс-тәсілдерді пайдалану тиімді:

1) бала мен ересек адамның бірлескен әрекеті, еліктеу бойынша әрекеттену (әсіресе оқытудың бастапқы кезеңінде);

2) білім алушының әсіресе сәндік сурет салу сабақтарындағы үлгі бойынша әрекеттері;

3) бейнелерді сұлбасы бойынша бояу;

4) бейнеленетін заттың бір тұтас бейнесін беру үшін қима үлгілерді салу және бойымен жүргізу тәсілдерін пайдалану;

5) затты алдын ала қолмен және қарау арқылы зерделегеннен, "суретін салғаннан" кейін суретті тікелей заттың өзіне қарап отырып орындау;

6) арнайы таңдап алынған суреттерді, халық ойыншықтарын алдын ала қарау, өздігінен атау, мұғалімнің сөздік нұсқауы бойынша көрсету.

25. Білім алушының мүмкіндігіне қарай оқыту барысында материалдың өту қарқынын баяулатуға немесе арттыруға болады. Сабақты өткізу барысында білім алушылардың ұсынылған әрекетке деген қызығушылығын қолдауға, оларды тапсырманы орындауға бағдарлауға, оларды сабақ бойы алып жүруге көмектесетін ойын сәттерін ендіру, ойын кейіпкерлерінің қатысуы жағымды әсер етеді.

26. Классикалық музыка бейнелеу өнері сабағының маңызды элементі болып табылады. Ол ерекше көңіл күй тудырып, сурет салу процесін ырғақты ұйымдаструға көмектеседі, салынатын бейненің мәнерлілігін күшейтеді және оларды ойынмен байланыстырады.

27. Ұсынылған мазмұн оқу жылдары бойынша бөлінеді, мұғалім әрбір сыныпты оқыту мазмұнын сол сыныптағы білім алушылардың даму деңгейі мен психофизикалық ерекшеліктерін ескере отырып таңдайды.

28. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизим идеяларына, мектептік оқу табиғатының сәйкестігіне шартты болады.

29. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жеке оқу бағдарламасында тұжырымдалған міндеттер олардың оқудағы жетістіктерін бағалау үшін пайдаланылады.

30. Бейнелеу әрекетін бақылау және білім алушылардың әрекеттерінің өнімін зерделеу бағалау әрекеттері болып табылады.

31. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін білім алушының жетістіктерінің сапалық көрсеткіші болып табылатын сипаттамалық бағалау пайдаланылады.

32. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін критериалды сипаттамалық бағалау тәсілін қолдану педагогтардың бағалау әрекеттерінің әділ болуына мүмкіндік береді.

33. "Бейнелеу өнері" пәнін оқыту кезінде курстың тәжірибелік бағытын күшейту тиімді болады. Оқу материалының басым бөлігі тәжірибелік тапсырмаларды орындауға беріледі.

34. Педагогикалық тәсілдемені жүзеге асыру оқыту мен үйретудің төмендегідей әр түрлі стратегияларын пайдалануды көздейді:

1) мұғалім мен білім алушының арасында сенімділік атмосферасын құру;

2) әрбір білім алушының пікірін тыңдау;

3) білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес келетін, мұқият таңдалған тапсырмалар мен әрекеттер түрлерінің көмегімен оларды ынталандыра және дамыта оқыту;

4) білім алушылардың жеке ерекшеліктерін есепке ала отырып, сараланған тапсырмаларды құру;

5) білім алушылардың жеке, топтық әрекеттерін және бүкіл сынып жұмысын ұйымдастыру.

35. Аталған пәнді оқыту процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану дағдыларын дамыту үшін жағдай жасалады:

1) білім алушылардың білімін кеңейту үшін мультимедиалық қорды пайдалану;

2) белсенді оқытуды ұйымдастыруды техникалық қолдауға арналған интербелсенді тақталарды пайдалану.

3 - тарау. "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

36. "Бейнелеу өнері" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

2) 6-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

3) 7-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

4) 8-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

5) 9-сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

37. 5-сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер. Суреттер – пейзаждар. Қазақтың ұлттық оюы;

2) сәндік сурет салу. Жолақтағы өрнек. Шаршыдағы өрнек. Қар ұшқыны (қимаүлгі бойынша). Кілемге арналған өрнектерді құру (қарындаш, гуашь). Үшбұрыштағы өрнек. Дөңгелектегі өрнек. Жапсырмақұрақ;

3) тақырыптық сурет салу. Ермексазбен сурет салу (дайын нобай бойынша). Дайын қарапайым заттық боямаларды бояу. Күзгі ағаш (қарындаш, акварель). Қысқы орман (қарындаш). Мерекелік отшашу (қарындаш, балауыз борлар, акварель). Наурыз (қарындаш, акварель). Аққала. Жаңа жыл (шырша, шарлар);

4) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу (қимаүлгілердің көмегімен. Емен жапырағы (қарындаш, акварель). Көкөністер мен жемістердің нобайы (қарындаш, акварель). Жүк машинасы (қарындаш, акварель). Ойыншық автобус (қарындаш, акварель). Құламайтын ойыншық. Жайылатын пирамидка (қарындаш, гуашь). Құрылыс материалдары элементтерінен салу (қарындаш, акварель). Қырыққабат көбелегі (қарындаш, акварель). Көктемгі гүлдер гүлшоғы (қарындаш, акварель).

38. 6- сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер. Пейзаж. Натюрморт. Жалпы қарапайым мәліметтер. Қазақтың дәстүрлі кәсіптері;

2) сәндік сурет салу (10 сағат). Қазақтың "Шексіз" оюы (жапсырмақұрақ). Қазақтың "Шілтерлі" оюы (жапсырмақұрақ). Жолақта өрнек құрау (қарындаш, гуашь). Шаршыда өрнек құрау (қарындаш, гуашь). Өздігінен жолақта өрнек құрау (қарындаш, гуашь). Карнавалдық көзілдіріктер. Мерекелер мен айтулы даталарға арналған ашық хаттар;

3) тақырыптық сурет салу. Ойыншықтар дүкенінде (қарындаш, акварель). Қысқы орман (қарындаш, гуашь). Наурыз (қарындаш, акварель). Көктемгі көңіл күй (қарындаш, акварель). Жапсырмақұрақ. Мүсіндеу;

4) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу. Үйеңкі жапырағы (қарындаш, акварель). Сүйікті жұмсақ ойыншығым (қарындаш, акварель). Өсімдігі бар гүлсауыт (қарындаш, акварель). Жол белгілері (қарындаш, гуашь). Балықтар (қарындаш). Қазақтың дәстүрлі киімдері, бас киімдері (қарындаш, акварель). Қараторғай үйшігі (қарындаш, акварель). Қоңыздар (симметрия), (қарындаш, акварель). Шегіртке (симметрия), (қарындаш, акварель). Көктемгі гүлдердің суреттемесі. Сауыттағы көктемгі гүлдер (қарындаш, акварель).

39. 7- сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер. Қазақтың дәстүрлі кәсіптері. Бейнелеу өнерінің жанрлары мен түрлері. Сәндік-қолданбалы өнер. Сәнді сурет салудың күнделікті өмірде қолданылу рөлі;

2) сәндік сурет салу. Қазақ оюын дөңгелекте құрау (табаққа сурет салу эскизі), (қарындаш, гуашь). Жолақта өрнек құрау (қарындаш, гуашь). Жаңа жылдық ашық хат (қарындаш, акварель). Карнавалдық бетперде жасау. Қазақ оюын тікбұрышта құрау (сырмақ эскизі), (қарындаш, гуашь немесе жапсырмақұрақ). Көркем шығарманы иллюстрациялау (қарындаш, акварель). Дәстүрлі тұрмыстық заттар, оларды әшекейлеу (қарындаш, гуашь);

3) тақырыптық сурет салу. Күз басы (қарындаш, акварель). Дала (қарындаш, акварель). Табиғаттың күзгі сыйы (қарындаш, акварель). Цилиндр пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Менің үйім. Біздің мектеп. Жайлау (қарындаш, акварель). Терезе сыртында көктем (қарындаш, акварель). Жаз келді! (қарындаш, акварель). Мерекелер және айтулы даталар;

4) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу. Жемістер (қарындаш, акварель). Көкөністер (қарындаш, акварель). Дағыра (қарындаш, гуашь). Кофейник (қарындаш). Құрамдастырылған пішінді зат және оны өрнекпен безендіру (торсық), (қарындаш, гуашь). Құстар (қарындаш);

40. 8- сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер. Бейнелеу өнерінің жанрлары мен түрлері. Халық шығармашылығы. Алтын адам. Графика (кітаптық иллюстрация, плакат). Қазақстанның сурет галереясы. Ұлы суретшілер. Қазақстан халықтарының сәндік-қолданбалы өнері;

3) тақырыптық сурет салу. Ыдысқа арналған қазақ оюы (қарындаш, гуашь). Ер адамның бас киіміне арналған қазақ оюы (қарындаш, гуашь). Мерекелер және айтулы даталар. Қазақтың "Сызықты" оюы (қарындаш, қара тушь). Қазақ оюын пайдалана отырып, түксіз кілемге ою құрастыру. Қазақтың "Кесіп алынған" оюы (жапсырмақұрақ). Басқұрға арналған оюлардың эскизін құрастыру (гуашь немесе жапсырмақұрақ);

4) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу. "Қазақтың ұлттық ыдыс-аяғы" (қарындаш, акварель). Тікбұрыш пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Қазақтың ұлттық музыка аспаптары (қарындаш, акварель). Конус пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Күрделі пішінді зат (құрамды), (қарындаш, акварель). Шар тәрізді пішінді зат (қарындаш).

41. 9- сыныпқа арналған "Бейнелеу өнері" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер. Бейнелеу өнерінің жанрлары мен түрлері. Халық шығармашылығы мұражайында. Экскурсия. Бейнелеу өнері түріндегі архитектура. Әлем халықтарының сәндік-қолданбалы өнері. Әлемнің ірі мұражайлары;

2) сәндік сурет салу. Киімге арналған қазақ оюлары (қарындаш, гуашь). Ер адамның бас киіміне арналған қазақ оюын сәндік салу (қарындаш, гуашь). Жаңа жылға арналған плакат (қарындаш, гуашь). Қазақтың "Шілтерлі" оюы. Қазақтың "Шексіз" оюы (жапсырмақұрақ). Өрнекті лента эскизін жасау (қарындаш, гуашь). Әйел адамның бас киіміне арналған қазақ оюын сәндік салу (қарындаш, гуашь);

3) тақырыптық сурет салу. Күзгі қала (қарындаш, акварель). Туған дала (қарындаш, акварель). Тауда (қарындаш, акварель). "Жайлаудағы көктем" пейзажы (қарындаш, акварель). Мектеп ауласы (қарындаш, акварель). Мерекелер және айтулы даталар;

4) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу. Қазақтың ұлттық ыдыс-аяғы (қарындаш, акварель). Тікбұрыш пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Ыдыстағы жемістер (қарындаш, акварель). Цилиндр пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Қазақтың ұлттық музыка аспаптары (қарындаш, акварель). Конус пішінді көлемді зат (қарындаш, акварель). Менің бөлмем. Біздің сынып (қарындаш, акварель). Натюрморт "Дастархан" (қарындаш, акварель). Күрделі пішінді зат (құрамды) (қарындаш, гуашь). Адамдар. Қымыз ішуге арналған ыдыстарға қарап сурет салу (қарындаш, акварель).

42. "Бейнелеу өнері" пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер күтілетін нәтижелер түріндегі сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімшелерге бөлінген.

43. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

44. Бағдарлама келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту";

2) 2-бөлім "Шығармашылық жұмыстарды құру және жасау";

3) 3-бөлім "Шығармашылықты жобалау".

45. "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер;

2) әлем халықтарының мәдениеті мен салт-дәстүрі;

3) сезімді білдіру және идеяны пайдалану.

46. "Шығармашылық жұмыстарды құру және жасау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сәндік сурет салу;

2) тақырыптық сурет салу;

3) тікелей заттың өзіне қарап сурет салу;

4) орындау техникасы;

5) жоспарлау.

47. "Шығармашылықты жобалау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) презентация;

2) шығармашылық жоба.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

48. Оқыту мақсаттарының мазмұны: Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімділігі үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сынып, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 8.2.1.2 кодындағы "8" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік саны.

49. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Бейнелеу өнері туралы теориялық мәліметтер	5.1.1.1 жанр ретінде пейзаж туралы қарапайым түсінік болу; 5.1.1.2 кітаптардың иллюстарциясынан және суреттердің репродукциясынан жыл мезгілдеріне тән белгілерді тану; 5.1.1.3 иллюстрациядағы заттардың, өсімдіктердің, жануарлардың бейнелерін тану және ажырату.	6.1.1.1 сәулетті көрініс заңы (көкжиек сызығы, алдыңғы және артқы план) туралы қарапайым білім болу; 6.1.1.2 бейнелеу өнерінің жанры ретіндегі натюрморт туралы қарапайым түсінік болу.	7.1.1.1 бейнелеу өнерінің жанрлары мен түрлері туралы қарапайым түсінік болу; 7.1.1.2 атақты суретшілердің кейбір суреттерінің атуын білу; 7.1.1.3 бейнелеу өнерінің жанры ретіндегі мүсін туралы қарапайым түсінік болу; 7.1.1.4 бейнелеу өнерінде пайдаланылатын кейбір материалдармен таныс.	8.1.1.1 суретті мәнерлеу құралдары (нүкте, штрих, сызық) туралы түсінік болу; 8.1.1.2 сәндік-қолданбалы өнердің шығармаларының айырмашылықтары туралы түсінік болу; 8.1.1.3 бейнелеу өнеріндегі ең бір атақты шығармалардың авторларын білу және олардың жұмыстарын атау; 8.1.1.4 түстердің жарықка, күннің жарығына, кеш батқан кезге, бұлтты ауа райына тәуелді өзгеретіндігі туралы түсінік болу.	9.1.1.1 өнер шығармаларының түрі мен жанрына сәйкес ерекше белгілерін анықтау; 9.1.1.2 сурет салудағы бейнеліліктің негізгі құралдары (түс, композиция) туралы түсінік болу; 9.1.1.3 еліміздегі және әлемдегі ірі мұражайлар туралы түсінік болу; 9.1.1.4 оюды құраған кездегі түстің маңызы туралы түсінік болу.
1.2 Әлем халықтарының мәдениеті мен салт-дәстүрі	5.1.2.1 қазақ ұлттық оюлары туралы түсінік болу.	6.1.2.1. қазақтың дәстүрлі кәсіптері туралы түсінік болу.	7.1.2.1 сәндік сурет салудың күнделікті өмірдегі қолданыс рөлі туралы түсінік болу.	8.1.2.1 ұлттық сәндік-қолданбалы өнер туралы түсінік болу.	9.1.2.1 әлемнің әр түрлі халықтарының сәндік-қолданбалы өнері туралы түсінік болу.
1.3 Өнер туындысынан алған сезімді эмоциялық тұрғыда және сөзбен білдіру	5.1.3.1 суретте бейнеленген тұлғалардың эмоциялық жағдайын анықтау; 5.1.3.2 суреттің мазмұны туралы берілген сұрақтарға жауап беру; 5.1.3.3 кеңістіктік қатынасты білдіретін сөздерді қолдану.	6.1.3.1 суретте бейнеленген тұлғалардың эмоциялық жағдайын анықтау 6.1.3.2 шығарма жанрын тану; 6.1.3.3 өнер туындысынан немесе халық шығармашылығынан алған эмоциялық сезімін сөзбен білдіру	7.1.3.1 суреттегі бастыны табу, суреттің мазмұнын айту, бейнелеу өнері туындыларына эмоциялық-эстетикалық қатысты өз пікірін білдіру; 7.1.3.2 жылы және суық реңк туралы түсінік болу, көңіл күйді, эмоциялық жағдайды көтері үшін оларды суретте қолдана алу	8.1.3.1 өнер туындысын мақсатты бағытытылықпен қабылдау және оларға қатысты өз пікірін білдіру, авторын атау.	9.1.3.1 суреттің мазмұнын талдау, өнер туындысына қатысты өз пікірін білдіру, 9.1.3.2 шығармашылық кәсіптер және кәсіби мамандықтар туралы түсінік болу.

2) "Шығармашылық жұмыстарды құру және жасау":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу	5.2.1.1 қимаүлгінің көмегімен жолақтағы, шаршыдағы, дөңгелектегі геометриялық пішіндерден жасалған және өсімдік тәрізді өрнектердің бойымен жүргізу және суретін салу; 5.2.1.2 өзінің бақылауын суретте бейнелеу	6.2.1.1. қимаүлгінің көмегімен геометриялық пішіндерден құралған және өсімдік тәрізді өрнектердің суретін жолақта, шаршыда, дөңгелекте салу; 6.2.1.2 суретте мұғалім атаған қарапайым оқиғаға тән белгілерді бере білу; 6.2.1.3 көліктің суретін салу; 6.2.1.4 карнавалдық бетперде жасау	7.2.1.1 қимаүлгінің көмегімен қазақ оюын құрастыру және суретін салу; 7.2.1.2 суретте байланыстырылған мазмұнды; оқығаннан алған әсерді бере білу; 7.2.1.4 өсімдіктер мен жануарлардың суретін салу	8.2.1.1 киімге, кииіз үйге арналған қазақ оюының эскизін құру; 8.2.1.2 суретте байланыстырылған мазмұнды беру; сюжеті құру үшін негізгілерді таңдау; 8.2.1.3 суретте әдебиет бейнелері туралы өзінің түсінігін бейнелеу; 8.2.1.4 қысқы киімдегі адамның суретін салу	9.2.1.1 құрудың әр түрлі тәсілдерін пайдалана отырып әр түрлі геометриялық пішіндерден өрнек құрастыру; 9.2.1.2 тақырыпқа сәйкес материалдарды таңдау; 9.2.1.3 мектептік шараларды безендіруге қатысу; 9.2.1.4 адамдардың суретін сала білу
2.2 Орындау технологиясы	5.2.2.1 қарапайым пішінді қимаүлгілердің бойымен қарындашпен жүргізу; 5.2.2.2 нүктелерді қосу, қолмен тік, көлденең және тұйық сызықтарды жүргізу; 5.2.2.3 қағаз бетінде бағдарлау; 5.2.2.4 суретте заттың негізгі пішінін кеңістіктік жағдайда беру, мұғалімнің көмегімен олардың геометриялық пішіндермен ұқсастықтарын анықтау; бейнеленетін заттардың салыстырмалы шамаларын беру; 5.2.2.5 бейнелеу нысандарын талдау: пішінін, түсін анықтау, құрамдас бөліктерінің көлемін салыстыру; бейненің шамасын қағаз көлеміне қарай анықтау; 5.2.2.6 қылқаламды пайдалану; сурет бөліктерін бейненің нобайынан шықпай, штрих бағытын сақтай отырып бояу	6.2.2.1 симметриялық пішінді заттарды анықтау және олардың суретін салу; 6.2.2.2 заттардың кеңістіктегі қатынасын есепке ала отырып, шамалық арақатынасын беру; 6.2.2.3 бояумен жұмыстың қарапайым тәсілдерін пайдалану,фонды бояу; 6.2.2.5 бояуға су немесе ақ бояу қосу арқылы түс қанықтығын азайту; 6.2.2.6 бейнелеу: заттардың пішінін, олардың құрылысын және пропорциясын (ұзындықтың еніне және бөліктердің бүтінге арақатынасын) салыстыру; негізгі түсі ақ және ашық түстегі көлемді заттар.	7.2.2.1 суреттің дұрыстығын тексеру үшін қарапайым көмекші сызықтарды пайдалану; 7.2.2.2 жұмысты орындауға арналған материалды өздігінен таңдау; 7.2.2.3 бейнеленетін заттардың түсін таңдау және оны көлемді пішінде бере білу; сәндік сурет салуда түстерді үйлестіре білу; 7.2.2.4 өзінің суретін бейнеленетін затпен салыстыру, қателерін түзету, затқа сәйкес келетін түсті таңдау; 7.2.2.5 заттарды ашық кеңістікте орналастыру	8.2.2.1 бейнеленетін заттардың пішінін, құрылысын, көлемін, түсін және кеңістіктегі орнын талдау және бере білу; 8.2.2.2 сурет салғанда көмекші сызықтарды пайдалану; 8.2.2.3 бейнелеу өнерінде пайдаланылатын материалдардың (гуашь, акварель), ерекшеліктерін білу; 8.2.2.4 әуелік көрініс заңдарын пайдалану.	9.2.2.1 тақырып бойынша суреттерде кеңістіктік композицияны жүзеге асыру; ; 9.2.2.2 суреттің көру тереңдігі туралы түсінігі болу: бірінші план, екінші план; 9.2.2.3 бейнелеу нысанды өздігінен талдау, оның пішінін, құрамдас бөліктерінің көлемін, түсі мен кеңістіктегі жағдайын анықтау; 9.2.2.4 суреттің кеңістіктік композициясын суреттің элементтері бірін-бірі теңестіріп тұратындай етіп жүзеге асыру.
2.3 Жоспарлау	5.2.3.1 сурет салғанда, жапсырмақұрақ жасағанда, мүсіндегенде әрекеттердің дәйектілігін сақтау	6.2.3.1 затты оның жалпы пішінін, бөліктерінің байланысын, түсін анықтай отрып дәйектілікпен талдау; 6.2.3.2 жұмысты алдын ала жоспарлау	7.2.3.1 суретті орындаудың мақсатқа сәйкес дәйектілігін сақтау	8.2.3.1 суретті белгілі бір дәйектілікпен (жалпыдан жекелерге) орындау, жұмысты алдын ала жоспарлау; 8.2.3.2 терминдерді пайдалана отырып, жоспар бойынша жұмыс туралы есеп беру	9.2.3.1 бейнені белгілі бір дәйектілікпен (жалпыдан жекеге, жекеден жалпыға) құрастыра білу; 9.2.3.2 алдағы әрекеттерді жоспарлау

3) "Презентация және талдау":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Презентация	5.3.1.1 өзінің жұмысын (эскиз, сурет) көрсету.	6.3.1.1 жұмысты оны орындау тәртібін түсіндіре отырып көрсету.	7.3.2.1 жұмысты оның мазмұнын түсіндіре отырып көрсету	8.3.2.1 жұмысты оны орындау тәртібін, мазмұнын түсіндіре отырып көрсету	9.3.2.1 жұмысты оны орындау тәртібін, мазмұнын, орындау техникасын түсіндіре отырып көрсету
3.2 Талдау	5.3.2.1 жұмысты ұжым болып талдау	6.3.2.1 жұмыс сапасын мұғалімнің сұрақтары бойынша талдау	7.3.2.1 жұмысты ұсынылған қарапайым жоспар бойынша талдау	8.3.2.1 жұмысты ұсынылған толық жоспар бойынша талда	9.3.2.1 жұмысты ұсынылған толық жоспар бойынша талдау

50. Мұғалім ұзақ мерзімді жоспарды сыныптағы білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой даму ерекшеліктеріне байланысты олардың мүмкіндіктерін ескере отырып, тоқсандар бойынша өзі әзірлейді.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 540 -қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Музыка және ырғақ" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Музыка және ырғақ" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Музыка және ырғақ сабақтарының мақсатына орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға түзете әсер ету: жағымды эмоциялық жағдай жасау (қобалжушылық, асыра қозушылық факторын жою); қимыл-қозғалыстық функцияларды ынталандыру; сенсорлық процесстерді (сезіну, қабылдау, ұғыну) және сенсорлық қабілетті дамыту және түзету; сөйлеу тілдік функциясын қалыптандыру жатады.

3. Музыка және ырғақ сабақтарының негізгі міндеттері:

1) музыка сабақтары мен оның мазмұнына жағымды қатынасты қалыптастыру;

2) музыкаға эмоциялық жауап беруге тәрбиелеу, биіктігі, күші, ұзақтығы, тембрі бойынша ажырату;

3) музыкаға деген қызығушылықты дамыту;

4) ырғақ сезімін қалыптастыру;

5) музыкалық жадын дамыту;

6) жарқын және қолжетімді музыкалық шығармалардың әсер етуі арқылы білім алушылардың өмір туралы түсініктерін кеңейту;

7) білім алушылардың әншілік аппараттын техникалық жетілдіру;

8) білім алушылардың әншілік тыныс алуын қарапайым элементтерден бастап, біртіндеп дамыту;

9) білім алушылардың дауыстарының жалпы дыбысталуын тегістеу;

10) жоғары дыбысты естуді, музыкалық жаын дамыту;

11) музыкалық орындау дағдыларын қалыптастыру;

12) музыканың сүйемелдеуімен ырғақты және мәнерлі қозғалу,

қимыл-қозғалысын музыканың қарқыны мен ырғағымен үйлестіру қабілетін дамыту;

13) икемділікті, бойын билей білу сезімін, кеңістікте бағдарлау, қимыл-қозғалысын үйлестіру сезімдерін қалыптастыру;

14) би қимылдарына үйрету;

15) қимылдың мәнерлілігін және бейнені бере білу, тәртіптің жағымсыз түрін жеңе білу жұмысын жүргізу;

16) дыбысты айтудағы бұзылыстарды түзету.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "Музыка және ырғақ" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуыорташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген.

5. Білім алушыларды оқытудағы түзете дамыту қағидасы білім алушының даму кемшілігі табиғатының ерекшелігіне сәйкес ағзаның сақталған атқарымдары мен жүйесін тірек ете отырып құруды қарастырады. Түзете дамыту бағыттылық оқу әрекетін арнайы әдіс-тәсілдермен қамтамасыз етеді. Бұл ретте білім алушылардың сенсорлық ақпараттарды қабылдау және өңдеу жылдамдылығының баяулығы, танымдық белсенділігінің төмендігі және танымдық қызығушылығының әлсіздігі, қоршаған орта туралы білімі мен түсінігінің шектеулілігі, сөйлеу тілі дамуының кешеуілдеуі, тәртіпті еркін реттеу қабілетінің дамымауы, қимыл-қозғалыстағы және қимыл-қозғалысты үйлестірудегі кемшіліктер ескеріледі.

6. Оқытудың әлеуметтік бейімдеу бағыттылығының қағидасы жеке тұлғаның әлеуметтік бейімделе алмауын жеңуді немесе төмендетуді білдіреді. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысуы үшін қажетті тәртіп нормаларын, өмірлік дағдыларды меңгеру бойынша арнайы жұмыс қарастырылады.

7. Білім алу құралы ретіндегі ойлау қабілетін, сөйлеу тілін және қарым-қатынасты дамыту қағидасы. Сөздік сөйлеу тілі негізінде қарым-қатынас дамиды, сөздік сөйлеу тілі негізінде білім алушының тәртібі реттеледі.

8. Білім алуда ерекше қажеттілігі білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме қағидасы психологияның "жетекші әрекет" түсінігіне негізделеді. Заттық-тәжірибелік әрекет орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыны дамытудың, оқу және музыкалық әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше өтемдік құралы болып табылады.

9. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы саралау және жекелеу тәсілдеме қағидасыбілім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Педагог түзете білім беру процесін сыныптағы өзінің сипаты бойынша біртектес топтардың болуына қарай, олардың әрқайсысына арналған жұмыс мазмұнының, қарқынының, көлемінің, күрделілігінің, тәсілдері мен әдістерінің, оқуды бақылау мен уәждеу түрлері мен тәсілдерінің әр түрлі болуын есепке ала отырып ұйымдастырады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жіктелген тәсіл оқытудың жекелендірілуімен толықтырылады.

10. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Арнайы педагог орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушы дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, балалардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл процесті басқара алады.

11. Сабаққа дайындық және өткізу барысында мұғалім бір қатар педагогикалық талаптарды орындайды. Оларға жататын талаптар:

1) музыкалық материалды оның тәрбиелік мәнін, эстетикалық құндылығын, білім алушылардың даму деңгейіне сәйкес келетіндігін есепке ала отырып таңдай білу;

2) музыкалық шығарманы (соның ішінде жазбамен берілген) орындаудың жоғары деңгейі;

3) музыкалық шығарманың мазмұнын түсіндірген, жанрлармен таныстырған және айшықтау құралын көрсеткен кездегі білім алушылармен сөздік қарым-қатынас түрін ойластыру;

4) музыканы тыңдаған кезде бейнелік көрнекілікті (шығарманың мазмұнына сәйкес суреттер топтамасын, бейнесюжеттер) кеңінен пайдалану;

5) білім алушылардың ырғақтық суретті, музыкалық шығарманың қарқынын, динамикасын жақсы меңгеруіне көмектесетін қимыл-қозғалыстық белсенділікті ұйымдастыру.

12. Білім алушылардың музыкалық қабілетін дамытудың ең бір белсенді тәсілі ретіндегі ән айту музыкалық тәрбиелеудіңнегізгіболып табылады. Осыған байланысты әндер репертуарын таңдау, сондай-ақ әдіс-тәсілдерді және вокалдық-хорлық үйрету құралдарын пайдалану өте маңызды.

13. Әсіресе хормен өлең айту маңызды емдік құрал болып табылады. Әннің мәтіні мен әуеннің сұлулығы білім алушылардың қызығушылықтарын ынталандыруға, ішкі сезімдерін қоздыруға және олардың эмоциялық көңілкүйлерін байытуға міндетті. Осындай психологиялық жағдайда жағымсыз кешендер кемиді және сөйлеу тілдік қиындықтар оңай байқалады. Ән айту өкпенің және дауыс аппаратын дамытуға және нығайтуға, орташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушыларды әлеуметтік бейімдеуге көмектеседі.

14. Сабақ білім алушылардың жағдайына сәйкес таңдалатын және олардың музыка және ән айту сабағына психологиялық дайындалуына көмектесетін музыкалық кіріспеден басталады. Мұғалім әнді таңдайды және өлеңмен жұмыстың бірізділігін білім алушылардың музыкалық және ән айту дайындығына, олардың зерде даму деңгейіне тәуелді анықтайды. Барлық әнді тұтас айту қиындық тудыратын білім алушылармен жұмыста мұғалім оларға әннің жеке бөліктерін айтқызумен шектеледі.

15. Оқу материалы шектелген көлемде беріледі және біртіндеп күрделендіріледі. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың сөйлеу тілінің кеш дамуына байланысты әншілік диапазонның жеткілікті деңгейде дамымауы оларға тән ерешелік болып табылады. Сондықтан сыныптағы жұмыс үшін таңдалған өлеңдер үндесуі ыңғайлы болуға тиісті, себебі жиі жағдайда оларды до1-ре2 жоғары болмайтын әуеннің жоғарғы дыбыстарын айтуға мүмкіндік беретін үндестікке аудару қажеттілігі туындайды.

16. Оқу жылы бойына орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға 4-5 әнді үйрету және келесі дағдыларды: тыныс алу, дыбысты айту, дикция, құрылыс, ансамбльді меңгерту қарастырылады.

17. Бағдарламада музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен, сондай-ақ онысыз да ән айту қарастырылады. Сүйемелдеусіз ән айту (а капелла) интонацияның тазалығына деген зейінді жоғарылатады, әсіресе музыканы ұғыну қабілетін дамытуға көмектеседі.

18. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың зейіні өте тұрақсыз. Сондықтан музыканы қабылдау қабілетін, әншілік интонация тазалығын дамыту жұмысында әрбір кезде олардың түсінігін, дауыстық аппаратты және эмоциялық көңіл күйді белсендіре отырып, білім алушылардың зейінін бір өлеңнен басқасына жиі аударып отыру тиімді болады. Әншілік дағдыларды дамытудың мақсаты білім алушылардың әншілік аппараттарын техникалық жетілдіру ғана емес, сондай-ақ ең алдымен олардың алған дағдылары мен икемділіктерін әнді көркемдеп орындау және білім алушылардың барынша терең эстетикалық әсер алуы үшін қолдану болып табылады.

19. Орташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушылардың патологиялық ерекшеліктеріне байланысты олардың дұрыс тыныс алуын дамытудың үлкен маңызы бар. Сондықтан Бағдарламада білім алушылардың әншілік тыныс алуын қарапайым элементтерден бастап, біртіндеп дамыту қарастырылған.

20. Дыбыстаудағы кемшіліктер, сондай-ақ сөздік қорының кедейлігі орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың ерекшелігі болып табылады, ал бұл оларға мәтіннің мағынасын түсінуге және меңгеруге бөгет жасайды. Сөйлемейтін білім алушылар өлең айтқандай болады – ызыңдайды, міңгірлейді, әуеннің ырғағына қарай теңселеді, қолын сермейді, аяғын тыпырлатады. Бағдарламада анық және нақты дыбыстаумен, сондай-ақ сөзбен жүйелі жұмыс (түсініксіз сөздерді және жеке айтылымдарды түсіндіру) жүргізу қарастырылған. Бұндай жұмыс өлеңнің мазмұнын түсінуге ғана емес, сонымен бірге мәнерлеп орындауға да көмектеседі.

21. Білім алушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейтуге және музыканы қабылдауды қалыптастыруға көмектесетін музыканы тыңдау әрбір сабақтың ажырамас бір бөлігі болып табылады.

22. Музыканы тыңдағанда мұғалімнің түсініктемесінің маңызы үлкен болады. Ол білім алушыларда қызығушылықты, эмоциялық жауапты, музыканы тағы да тыңдағысы, оны түсінгісі, есте сақтағысы келетін сезімдерді тудырады. Бейнемен сүйемелденетін грамжазбадағы музыканы тыңдау тамаша орындаушыларды, вокалшыларды, аспапшыларды, әр түрлі оркестерлерді тыңдауға және көруге мүмкіндік береді. Бұлардың барлығы білім алушыларды жаңа әсермен, түсініктермен, біліммен байытады.

23. Музыканы тыңдау бүкіл сабақ бойы жүреді, білім алушылар өлеңмен жұмыс жүргізгенде және жаңа шығармалармен танысу процесінде де музыканы тыңдайды. Үйретілетін шығарма қандай да бір атақты балалар хорының орындауындағы жазбадан тыңдалады. Бұндай тыңдау білім алушылардың зейінін, есту арқылы қабылдауын белсендіреді, ал бұл өлеңді мәнерлеп, эмоциямен орындауға көмектеседі.

24. Музыканы тыңдау бойынша жұмыстың мазмұны мен ұйымдастырылуы көптеген жағдайда білім алушылардың жасы мен психофизикалық ерекшеліктеріне тәуелді болады.Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушының зейін көлемінің шағын болатындығына байланысты музыкалық шығарманың орыдалу уақыты әдетте 1,5-2 минуттан аспайды.

25. Музыканы тыңдау сабағы белгілі бір тәртіпте жабдықталған (жақсы музыкалық құрал (фортепиано, баян, аккордеон), музыкалық орталық, музыкалық шығармалар жазылған аудиокассеталар, дискілер жиынтығы, иллюстрациялық материалдар) кезде ғана толыққанды болуы мүмкін.

26. Музыкалық шығарма бірнеше сабақ бойы және сабақтан тыс уақытта қайталанып тыңдалады. Тыңдаған сайын білім алушыда жаңа музыкалық әсер жинақтала береді. Қайталап тыңдаған уақытта әр түрлі ойын қимылдарын, шулы оркестердегі ойын түрлерін ендіру де пайдалы болады. Олар білім алушыға шығарманың құрылысын, оның қарқынын, ырғақтық суретін, әуен қозғалысының бағытын анықтауға көмектеседі. Музыкалық шығарманы қайталаған сайын ол жақсы таныс бола бастайды, ал ол білім алушыда үлкен қуаныш сезімін тудырады.

27. "Музыкалық-ырғақтық қимылдар" бөлімі музыкамен сүймелденетін жалпы дамыту жаттығуларын қамтиды.Осы берілген тарау тапсырмаларын орындау барсында мұғалім Бағдарламаны басшылыққа алады. Алайда жаттығулар кешенін тым жиі ауыстыру қимылдарды орындау дәйектілігін есте сақтауға кедергі болады, білім алушылар бір тапсырманы басқасымен шатастырады. Олар бастапқыда жаттығуды педагогқа еліктеу бойынша орындайды. Білім алушылар жаттығуларды меңгерулеріне қарай қимылын музыканың қарқыны мен сипатына өздігінен үйлестіре орындай бастайды. Мұғалім олардың әрекеттерін түзеп қана тұрады.

28. Білім алушылар музыкалық-ырғақтық жаттығулар процесінде зал ішінде жүруге; бірден және қос-қостан қатар түзеуге; музыканың сипатын ажыратуға және қимылды музыка сипатына сәйкес өздігінен орындауға; музыка түріне сәйкес бейнелі қимылдарды ажыратуға және өздігінен орындауға; ара қашықтықты сақтай отырып, сап бойымнен жүруге үйренеді.

29. "Музыкалық-ырғақтық қимылдар" бөлімі ырғақтық сезімді музыкалық ойындар, би қимылдары, музыкалық құралдарда ойнау көмегімен мақсатты түрде, дәйектілікпен қалыптастырылады.

30. Бағдарламаға білім алушылардың музыкалық аспаптарында ойнау да ендірілген. Музыкалық ойыншықтар мен балалардың соқпалы құралдарына ерекше рөл беріледі, себебі олар білім алушыларды музыка аясына тартады, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға және музыкалық сауаттылықтың жеке элементтерімен танысуға көмектеседі.

31. Музыка және ырғақ сабақтарында пайдаланылатын әр түрлі музыкалық аспаптар – ксилофондар, металлофондар, цитрлар, ұлттық халық аспаптары, аккордеон, үрмелі сырнай, пианино және мүмкіндігіне қарай синтезаторлар, электр музыкалық құралдар. Пайдалану тиімді болатын соқпалы және шулы құралдар – сылдырмақтар, бубендер, үшбұрыштар, қасықтар, таяқшалар, пандейрлер, маракастар, тәрелкелер (хай-хет), даңғаралар мен тамтамдар жиынтығы.

32. Сабақтағы музыкалық-ырғақтық құралдар жүйесінің барлығы білім алушылардың дене даму бұзылыстарына, қимыл-қозғалыстық аясына, музыкалық-педагогикалық жұмыстың әрбір кезеңінің түзету міндеттеріне, музыка сабағының мақсаты мен міндеттеріне тәуелді түрлендіріліп отырады. болады. Сан алуан түрлі музыкалық-ырғақтық құралдарды үйлесімділікте пайдалануорташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушыларды әлеуметтік бейімдеудің түпкі мақсаттарына шартты болады.

33. Сөйлеу тілі ырғағымен жұмысқа сабақ уақыты арнайы бөлінбейді, бірақ мұғалім оны әрекеттің әр түрлі түрлерімен үйлесімділікте қарастырып отырады.

34. Орташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушыларды музыкалық мәдениеттілікке тәрбиелеу ұлттық мәдениетке жағымды қатынасты қалыптастырумен бір мезгілде жүреді. Осыған байланысты ән және музыка мұғалімі сабақ мазмұнына келесілерді қосады:

1) өз республикасының өмірін бейнелейтін Қазақстан композиторларының шығармашылық мұрасын зерделеу;

2) жеке және аспаптық орындалған халық әндері мен күйлерін тыңдау;

3) қазақ халық аспаптарының (домбыра, қобыз, сыбызғы) дыбысталуының тембрлік ерекшеліктерін салыстыру.

35. Мұғалім жоспарлаудан бастап, әрбір кезеңдегі жұмыстыңтәсілі мен түрін өздігінен таңдайды. Таңдау кезінде пайдаланылатын дидактикалық қағидалар:

1) білім алушының жан-жақты білімі және оған шынайы, әлеуметтік көмек көрсету;

2) педагогикалық түпкі ойды білім алушылардың мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне және қоршаған орта жағдайына қарай бейімдеу;

3) әдістерді, дидактикалық құралдарды, жұмыс қарқынын жекешелендіру;

4) оқытылатын материалдың қолжетімділігі;

5) қиындықтардың біртіндеп өсуі;

6) білім алушылардың оқыту процесіне белсенді және саналы түрде қатысуы;

7) жан-жақты көрнекілік және мысал;

8) кіріктірілген әсер (ішкі және пәнаралық байланыстар, мамандардың өзара әрекеттенуі).

36. Бағдарламаның оқу материалы орташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушының өмірлік қажетті тәжірибелік икемділіктері мен дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Қалыптастырылатын икемділіктер күнделікті өмір қажеттіліктерін қанағаттандырумен байланысты болады.

37. Саралау тәсілі дәрігердің ұсынысын есепке ала отырып, әрбір білім алушы үшін берілетін дене және қимыл-қозғалыстық жүктемені реттеуге арналған.Білім алушыларды музыка және ән сабақтарында саралау А.С.Соболев ұсынған орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың музыкалық-әншілік шамасының сипаттамасына сәйкес жүзеге асырылады.

38. Түзету тәсілі орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға тән кемшіліктерді түзетугеәсер ететін және олардың зерделік және дене тұрғысынан дамуына көмектесетін арнайы педагогикалық тәсілдер қолданылатын оқыту процесін білдіреді Түзету жұмысының педагогикалық тәсілдеріорташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың өтемдік процесстерін ынталандыратындығымен және оларда жаңа жағымды сапаларды қалыптастыруға мүмкіндік беретіндігімен ерекшеленеді. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың кемшіліктерін түзету мектептің оқу-тәрбие жұмысының барлық процесінде жүзеге асырылады.

39. Оқыту тәсілі ретінде ойын түрлерін пайдалану білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын белсендіруге көмектеседі. Әрекеттің ұжымдық түрін ұйымдастыруға бағытталған ойын тәсілдері білім алушыларын шағын топ мүшелерінің пікірін сыйлауға, соңғы нәтижеге жету үшін талпынуға көмектеседі.

40. Ақпараттық-коммуникациялық технология (бұдан әрі – АКТ) әдетте қолданылатын құралдардың көмегімен құрылуы мүмкін емес дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді.

41. Орташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушыларды оқытудағы күтілетін нәтижелер аясын анықтау және оларды алдын ала жоспарлау мүмкін емес. Әрбір білім алушы дамуының өзіндік қарқыны, өзіндік қабілеті мен шектеулілігі болады. Оның дамуы мүмкін деген бағытын ғана болжауға болады. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды бағалаудың жалпы қабылданған шәкілімен бағалауға болмайды. Жетістіктерді, даму деңгейін білім алушылардың жетістіктерінің педагогикалық өзіндік диагнозы болып табылатын сипаттамалық бағалау көмегімен бағаланады.

42. Сипаттамалық бағалаудың ерекшеліктері:

1) ол жалпылама түрде болмайды, білім алушының белгілі бір кезеңдегі (сондай-ақ жұмыс мақсатының қысқаша сипаттамасы қарастырылады) нақты жұмысының қорытындысы болуға тиісті;

2) сызбаға ұқсас болмайды, жекешеленген түрде болуға тиісті;

3) өткен жолғы бағаланған деңгеймен салыстырылғандағы жеткен деңгейдің сипаттамасы (яғни білім алушының жұмысы бұрынғыдай ма әлде жақсарды ма әлде нашарлады ма)болуға тиісті;

4) білім алушының мүмкіндіктеріне қатысты оқудағы жетістіктерін бағалайтын (білім алушы өзі үшін жоспарланған материалды қалай меңгергені туралы пікір болады) құжат болуға тиісті;

5) баға жағымды болуға тиісті (жетістіктің болмауы жағымсыз бағаланбайды), бірақ ата-аналарда өзінің баласы туралы жаңсақ пікір туындамауы үшін білім алушылардың жетістіктері шынайы бағалануға міндетті.

43. Музыка және ырғақ сабақтары түзету бағыттында, ал оқыту нәтижесіорташа ақыл-ой кемістігі барбілім алушылардың музыкалық-ырғақтық жеке мүмкіндіктеріне тәуелді болатынынескере отырып, бағалау сөздік қолдау және ынталандыру арқылы жүзеге асырылады.

3 - тарау. "Музыка және ырғақ" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

44. "Музыка және ырғақ" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

2) 6-сыныпта аптасына – 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

3) 7-сыныпта аптасына – 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

4) 8-сыныпта аптасына – 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

5) 9-сыныпта аптасына – 2 сағат, оқу жылында 68 сағат.

45. Бағдарламаның мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) өлең айту;

2) музыка тыңдау;

3) музыкалық-ырғақтық жаттығулар;

4) музыкалық аспаптарда ойнау;

5) билер.

46. 5-сыныпқа арналған "Музыка және ырғақ" пәнінің базалық мазмұны:

1) әр түрлі сипаттағы музыкаға деген эмоциялық әсерді және жауапты дамыту. Айтылған өлеңді өздігінен тануды және атауды,өлеңнің әр түрлі бөліктерін (бастамасы, қайырмасы, аяқталуы) жіктей білуді дамыту;

2)түрі мен сипатына қарай сан алуан түрлі музыкалық шығармаларды анықтау: марш, би, өлең (көңілді, мұңды, жайлы), күй;

3) музыкалықірі жанрлармен: опера, балет танысу;

4) соқпалы-шулы аспаптарда (бубен, дағыра); пернелі аспапта (фортепиано) ойнауға үйрену;

5) аспаптармен (виолончель, жетіген), олардың дыбысталуымен танысу;

6) әншілік қалыпқа: өлең айтқанда дене мен басты ширықтырмай, түзу қалпын сақтай, дұрыс отыру немесе тұруға үйрету, әншілік дикция мен дыбысты құру (у, о, а, и, е, э дәйектілігінде) бойынша жұмыс негізі болып табылатын дауысты дыбыстардың артикуляциясын қою;

7) ре1-си1 диапазонында өлең айту, диапазонның ортаңғы бөлігін (ми1 – ля1) нығайту;

8) әуенді нақты айтқанда дыбысты әндете айта білуді дамыту. Зейінді бірыңғай интонацияға белсендіру;

9) әндеткенде және ырғақтық жаттығуларды орындағанда есту арқылы қабылдау мен ырғақ сезімін дамыту;

10) әншілік тынысты дұрыс алуға (тынысты музыкалық тіркестің басталар алдында алу, тынысты бөлу, ұзақ тіркестерде тынысты ұстап тұруды) қалыптастыру. Тынысты жайлап, шусыз, иықты көтермей, барлық сыныппен бір мезгілде алуға қол жеткізуге үйрету;

11) шапшаң сипаттағы өлеңдерді жеңіл, сазды сипаттағы өлеңді байыппен айта білуді дамыту;

12) өлең айтуды мұғаліммен бірге бастауды, басталуын естуді, сыныптастарының өлеңін тыңдай білуді дамыту;

13) өлең әуенінің сипатының (көңілді, мұңды, байсалды) негізінде оның мазмұнын түсінуді дамыту;

14) музыкалық шығарма бөліктерін қимылда бере білуді, музыкалық тіркестерді кезектестіре білуді дамыту.

15) музыкадағы динамикалық көңіл күйді, тактының күшті бөліктерін қимылда бере білуді дамыту.Сан алуан түрлі қимылдардың қарқынын өздігінен жылдамдату және баяулатуды дамыту;

16) әйгілі би қимылдарының элементтерін қолдана отырып, серіппелі, байсалды, екпінді қимылдарды орындауға үйрету.

47. 6-сыныпқа арналған "Музыка және ырғақ" пәнінің базалық мазмұны:

1) әр түрлі сипаттағы музыкаға деген эмоциялық әсерін дамыту. Дыбыстарды биіктігі (жоғары, төмен, орташа) бойынша және ұзындығы (қысқа, ұзақ) бойынша ажырата білуді қалыптастыру. Мазмұны мен сипаты сан алуан түрлі: марштық, би, көңілді, мұңды музыкалық шығармаларды анықтауға үйрету. Соло және хормен өлең айтумен танысу;

2) музыкалық шығармалардағы әуеннің созылыңқы және үздік-создық болуы туралы түсінікті қалыптастыру. Әр түрлі музыкалық ұжымдармен: ансамбль, оркестр таныстыру. Опера, балет, сифония музыкаларымен танысуды жалғастыру;

3) соқпалы-шулы құралдар мен фортепианода ойнау дағдыларын бекіту.Музыкалық аспаптар – гитара, арфа;

4) әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту.Әншілік тыныс алуды қарапайым меңгеру негізіндегі әндете дыбыстау жұмысын жалғастыру. Әншілік диапазонды нығайту және оны до1–си1 көлемінде (бірінші жартыжылдық), до1-до2 (екінші жартыжылдық) кеңейту жұмыстарын жалғастыру. Сөйлеу тазалығын және барлық диапазондағы дыбысталудың тегістелуін жетілдіру жұмысын жалғастыру.Унисон өлең айту, үйренген динамикалық реңкі қарапайым өлеңдерін мәнерлеп, эмоциялық тұрғыда орындау жұмысын жалғастыру. Дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру және дауыссыз дыбыстарды анық айту, екпін түсетін буындар мен дауыссыз дыбыстарды өлең мәтініндегі сөздердің мағыналық қатынасына сәйкес ерекшелей білуді дамыту;

5) музыкадағы ырғақтық суретті, акцентті, қарқындық және динамикалық өзгерістерді өздігінен бере білуге жаттығу;

6) музыкалық тіркес бөліктерінің, музыканың сәл қарама-қайшылығы бар бөліктерінің ауысуына сәйкес қимылын өздігінен өзгерту;

7) қимыл-қозғалысты әуеннің кіріспесінен кейін бастай білуді қалыптастыруға жаттығу;

8) ойынның жаңа нұсқаларын, би қимылдарының элементтерін, оларды құрамдастыруға үйрену және ойлап табу,қарапайым би композициясын құрастыру;

9) өлеңмен, сөзбен сүймелденетін ойындар. музыкалық ертегілер мен өлеңдерді сахналау;

10) бұрын үйренген би элементтерін орындау. Әр түрлі халықтардың би элементтерін ажыратуға жаттығу. Кадриль қадамын меңгеру: үш жай және бір жеңіл қадам, аяқтың ұшы созылған. Серіппелі жүгіріс. Артқа қарай қозғала (арқамен) секіру. Табанымен және аяғының ұшымен ұсақ қадамдардыжылдам орындау. Халық билерін үйрену.

48. 7-сыныпқа арналған "Музыка және ырғақ" пәнінің базалық мазмұны:

1) музыкалық шығарма бөліктерін ажырата білуді дамыту. Өлеңді сүйемелдеудегі және аспаппен орындаудағы әуенді тани білуді дамыту;

2) музыкалық аспаптармен (сыбызғы) және олардың дыбысталуымен танысу;

3) соқпалы-шулы құралдарда,фортепиано, металлофоне ойнау дағдыларын бекіту;

4) әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту.Тіркестерінің арасында үзілісі болмайтын өлеңдерді орындағанда тыныс алуды жылдам, бірақ сабырлылықпен ауыстыра білуді дамыту.Динамикалық реңктері әр түрлі (дыбысталуды күшейткенде және төмендеткенде) әуенді өлеңді орындағанда тыныс алуды бөле білуге үйрету.Өлеңнің айтылу сапасын есту арқылы бақылай білуіменсөйлеу тазалығы мен унисонның тұрақтылығы бойынша жұмысты жалғастыру. Өлеңді бір дауыспен орындау диапазоны до1-до (ре)2. Бір буындағы екі дыбысты әндеткенде дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастырабілуді дамыту;

5) жақсы таныс өлеңнің ырғағын аспаптың сүйемелдеуімен, шапалақтау арқылы дыбыссыз артикуляция жолымен бере білуді дамыту. Дыбыстарды биіктігі және әуеннің қозғалыс бағыты бойынша (жоғары, төмен және орташа дыбыстар; әуеннің қозғалысы жоғары, төмен және биіктікте) саралау;

6) "диско" стиліндегі заманауи би элементтері. Оқытудың дәйектілігі – білім алушылар алдымен қимылдарды қолымен, аяғымен, денесімен жеке орындауға үйренеді, содан кейін олардыәр түрлі би қимылдарымен үйлестіріп қайталау. Заманауи би элементтерін алдымен бір орында тұрып, баяу қарқында, содан кейін музыканың сүймелдеуімен қажетті қарқында қайталау қарастырылады. Ұсынылған элементтерді меңгеруге қарай жаңа жаттығуларды қосу, қимылдарды күрделендіру, қарқынды арттыру, қимыл амплитудасын арттыру. Билеуүшін білім алушылардың музыкалық қызығушылықтарын есепке ала отырып, мұғалімнің шешімі бойынша заманауи музыканы пайдалану қарастырылады.

49. 8-сыныпқа арналған "Музыка және ырғақ" пәнінің базалық мазмұны:

1) өлеңді сүйемелдеудегі және аспаптық шығармадағы әуенді ажырата білуді дамыту;

2) музыкалық аспаптармен (саксофон, виолончель) және олардың дыбысталуымен танысу. Соқпалы-шулы металлофонда ойнау дағдыларын бекіту;

3) жеңіл жаттығуды, өлеңдерді балалар пианиносында, аккордеонда, үрмелі сырнайда орындау.Таныс өлеңнің негізгі әуенін музыкалық аспаптармен бере білуге және берілген ырғақ бойынша таныс өлеңді анықтай білуге жаттығу;

4) әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту;

5) тіркестерінің арасында үзілісі болмайтын өлеңдерді орындағанда тыныс алуды жылдам, бірақ сабырлылықпен ауыстыра білуді дамыту;

6) динамикалық реңктері әр түрлі (дыбысталуды күшейткенде және төмендеткенде) әуенді өлеңді орындағанда тыныс алуды бөле білуді дамыту;

7) бір буындағы екі дыбысты әндеткенде дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыра білуді дамыту;

8) өлең айту сапасын тыңдау арқылы бақылай білуді дамыту;

9) өлеңнің мәнерлілігі үшін сан алуан түрлі құралдарын (қарқын, динамикалық реңктер) пайдалану;

10) музыкалық ырғақты және жақсы таныс өлең тіркесін немесе шумағын аспаптың сүйемелдеуімен, дыбыссыз артикуляция жолымен бере білуді дамыту;

11) сөйлеудің тазалығы мен унисонның тұрақтылығы бойынша жұмыс жүргізу;

12) музыкалық шығарма бөліктерін саралай білуді дамыту;

13) музыкадағы метрді, ырғақтық суретті, акцентті, қарқындық және динамикалық өзгерістерді өздігінен бере білуге жаттығу. Музыкалық тіркес бөліктерінің, музыканың сәл қарама-қайшылығы бар бөліктерінің ауысуына сәйкес қимылын өздігінен өзгерту;

14) қимыл-қозғалысты әуеннің кіріспесінен кейін бастай білуді қалыптастыруға жаттығу;

15) ойынның жаңа нұсқаларын, би қимылдарының элементтерін, оларды құрамдастыруға, қарапайым би композицияларын құрастыруға үйрену және ойлап табу;

16) өлеңмен, сөзбен сүймелденетін ойындар;

17) музыкалық ертегілер мен өлеңдерді сахналау.

50. 9-сыныпқа арналған "Музыка және ырғақ" пәнінің базалық мазмұны:

1)динамикалық реңктердің (форте — қатты, пиано — ақырын) мәнерлілік мәні туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру;

2) музыкадағы көркем бейнелер. Тән ерекшеліктер. Идеялық және көркемдік мазмұны. Бейнелер құруға көмектесетін музыкалық құралдар;

3) марштарды (әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы), билерді (вальс, полька, полонез, танго, қол ұстасып айналып билеу) ажырата білуді дамыту;

4) музыканың көп атқарымдылығы (көңіл көтеру, спорттық, демалуға, босаңсуға арналған музыка) туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру;

5) әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту;

6) жеңіл, жақсы таныс өлеңдерді аспаптардың сүйемелдеуінсіз орындай білуді дамыту. Кантиленамен жұмыс;

7) дыбыстарды биіктігі және әуеннің бағыты бойынша: жоғары, төмен және орташа дыбыстар, әуеннің өршімелі, төмендемелі және бір биіктегі қозғалысын саралау;

8) қолмен әуен бағытын (жоғарыдан төмен және төменнен жоғары) көрсете білуді дамыту;

9) тыңдау арқылы күшті бөлігін анықтай білуді дамыту;

10) жылдам қарқында орындалатын шығарманың мәтінінің анық айта білуін дамыту;

11) халық музыкалық аспаптар оркестрінің құрылысы және дыбысталуы туралы түсініктерді қалыптастыру. Қазақ халқының музыкалық аспаптары: домбыра, қобыз, жетіген, қылқобыз, сыбызғы, асатаяқ, шаңқобыз, сырнай;

12) орыс халқының музыкалық аспаптары: домра, мандолина, баян, гусли, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайка;

13) балалар пианиносында, аккордеонда, үрмелі сырнайда бір октава көлеміндегі гамманы жылдам қарқында орындау.Қарапайым әуендерді ойнауды үйрену. Әр түрлі ырғақтарды дағыра мен бубенде орындау;

14) музыкалық шығарма бөліктерін қимылда бере білу, музыкалық тіркестерді кезектестіру. Музыкадағы динамикалық өршуді, тактының күшті бөлігін қимылда бере білу. Әйгілі би қимылдарының элементтерін қолдана отырып, серіппелі, байсалды, екпінді қимылдарды орындау;

15) өлеңді сахналағандағы ойын бейнелерін бере білуге жаттығу. Музыкалық әңгіменің толық желісін қимылда бере білу.Рөлдерді аяқ астынан ауыстыруды жүзеге асыру. Ойындар мен билерге нұсқалар ойлап табу.Қиялдағы заттармен әрекеттену. Өлеңмен және сөзбен сүйемелденетін шапшаң қимылды ойындар;

16) музыкалық аспаптарда ойнау. Таныс музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын бекіту;

17) қимылды орындаудың белгілі бір бекітілген (алдын ала белгіленген) дәйектілігі бар "Диско" стиліндегі заманауи би элементтері. Еркін тұруымен ерекшеленетін билер. Музыканың сипатықолдың, аяқтың, дененің нақты, ырғақты қимылымен және қадамдардың ырғақты үйлесуімен беріледі;

18) заманауи музыканы білім алушылардың музыкалық қызығушылығын есепке ала отырып, мұғалімнің шешімімен пайдалану қарастырылады;

19) өткен сыныптарда үйренген би элементтерін қайталау. Аяқтың ұшымен адымдау, полька қадамы. Кең, биік жүгіріс.Қатты секіру, бүйірлеу шабу. Орыс билерінің элементтері:адымдап жүрелеу, аяғын өкшесіне қойып жартылай жүрелеу, бір орында және қозғала отырып жүрелеу, жартылай жүрелеу. Қимылды жұппен орындау: бүйірлей шабу, секіру. Қазақ билерінің элементтерін орындау. Халық билерінің негізгі қимылдарын меңгеру. Музыкалық-ырғақтық тапсырмаларды орындаудағы нақтылыққа қол жеткізу;

20) 3\4 шамасындағы музыканың ырғақтық сипатын қабылдауға үйрену.Дирижер ишаратын түсіну– жер (қол төмен), жазық дала (қол жан-жаққа), аспан (қол жоғары). Допты шеңбер арқылы лақтыру: қатты бөлікте – лақтыру, оң жақтағы әлсіз бөлікте – допты ауаға лақтыру, сол жақтағы әлсіз бөлікте – ұстап алу.Қадамдарды пайдалану: күшті бөлікке – ұзын қадам, әлсіз екі бөлікке – қысқа екі қадам (вальстегідей аяқтың ұшымен жүрген дұрыс болады). Биге үйрену– вальс (вальс-әзіл – қимыл ойнақы, секірістер, вальс-мазурка – сазды қимылдар). Қазақ, орыс, украин, билерінің қимылдарын ажыратуға үйрену.

51. Оқыту мақсаттарының мазмұны пәндік сипаттағы білім мен икемділікті ғана емес, сонымен бірге оларды шынайы тәжірибеде қолдануды, пәнаралық және тәртіпаралық байланысты жүзеге асыруды, сөйлеу тілдік әрекет түрлерін және коммуникативтік дағдыларды дамытуды қарастырады.

52. "Музыка және ырғақ" оқу пәні күтілетін нәтижелер (дағдылар немесе икемділіктер, білім немесе түсініктер, қолданыс) түріндегі сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімдер мен бөлімшелер бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

53. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Ән айту";

2) 2-бөлім "Музыка тыңдау";

3) 3-бөлім "Музыкалық-ырғақтық жаттығулар";

4) 4-бөлім "Музыкалық аспаптарда ойнау";

5) 5-бөлім "Билер".

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

54. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.4 кодындағы "5" – сынып, "2" – бөлім, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

55. Оқыту мақсаттарының мазмұны:

1) "Өлең айту":

1-кесте

	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1.1 әншілік қалыпты: ән айтқанда дене мен басты ширықтырмай, түзу қалпын сақтай, дұрыс отыру немесе тұру; меңгеру; 5.1.2 әншілік дикция мен дыбысты құру (у, о, а, и, е, э дәйектілігінде) бойынша жұмыс негізі болып табылатын дауысты дыбыстардың артикуляциясын автоматтандыру; 5.1.3 ре1-си1диапазонындаөлең айту, диапазонның ортаңғы бөлігін (ми1 – ля1) нығайту; 5.1.4 әуенді нақты айтқанда дыбысты әндете айтуға қол жеткізу; 5.1.5 зейінді бірыңғай интонацияға белсендіру; 5.1.6 әндеткенде және ырғақтық жаттығуларды орындағанда есту арқылы қабылдау мен ырғақ сезімін дамыту; 5.1.7 әншілік тынысты дұрыс алуға (тынысты музыкалық тіркестің басталар алдында алу, тынысты бөлу, ұзақ тіркестерде тынысты ұстап тұру), тынысты жайлап, шусыз, иықты көтермей, барлық сыныппен бір мезгілде алуға қол жеткізу; 5.1.8 шапшаң сипаттағы өлеңдерді жеңіл, сазды сипаттағы әнді байыппен айту; 5.1.9 ән айтуды мұғаліммен бірге бастау, басталуын есту, сыныптастарының өлеңін тыңдау; 5.1.10 ән әуенінің сипатының (көңілді, мұңды, байсалды) негізінде оның мазмұнын түсіну		6.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту; 6.1.2 әншілік тыныс алуды қарапайым меңгеру негізіндегі әндете дыбыстау жұмысын жалғастыру; 6.1.3 әншілік диапазонды нығайту және оны до1–си1 көлемінде (бірінші жартыжылдық), до1-до2 (екінші жартыжылдық) кеңейту жұмыстарын жалғастыру; 6.1.4 айту интонациясының тазалығын және барлық диапазондағы дыбысталудың тегістелуін жетілдіру; 6.1.5 унисон ән айту, үйренген динамикалық реңкі қарапайым әндерін мәнерлеп, эмоциялық эмоциялық тұрғыда орындау жұмысын жалғастыру; тұрғыда орындау жұмысын жалғастыру; 6.1.6 дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру және дауыссыз дыбыстарды анық айту, екпін түсетін буындар мен дауыссыз дыбыстарды эмоциялық тұрғыда орындау жұмысын жалғастыру; 6.1.6 дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру және дауыссыз дыбыстарды анық айту, екпін түсетін буындар мен дауыссыз дыбыстарды ән мәтініндегі сөздердің мағыналық қатынасына сәйкес ерекшелеуге үйрену	7.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді бекіту; 7.1.2 тіркестерінің арасында үзілісі болмайтын әндерді орындағанда тыныс алуды жылдам, бірақ сабырлылықпен ауыстыру; 7.1.3 динамикалық реңктері әр түрлі (дыбысталуды күшейткенде және төмендеткенде) әуенді әнді орындағанда тыныс алуды бөле білу; 7.1.4 әннің айтылу сапасын есту арқылы бақылай білгендігімен сөйлеу интонациясының тазалығы мен унисонның тұрақтылығы бойынша жұмысты жалғастыру; 7.1.5әнді бір дауыспен орындау диапазоны до1-до (ре)2; 7.1.6 бір буындағы екі дыбысты әндеткенде дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру; музыкалық ырғақты, тіркесті немесе шумақты айта білуді дамыту; бір буындағы екі дыбысты әндеткенде дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру; музыкалық ырғақты, тіркесті немесе шумақты айта білуді дамыту; дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру; музыкалық ырғақты, тіркесті немесе шумақты айта білуді дамыту; 7.1.7 жақсы таныс өлеңнің ырғағын аспаптың сүйемелдеуімен, шапалақтау арқылы дыбыссыз артикуляция жолымен бере білу; 7.1.8 дыбыстарды биіктігі және әуеннің қозғалыс бағыты бойынша (жоғары, төмен және орташа дыбыстар; әуеннің қозғалысы жоғары, төмен және биіктікте ) жіктеу	8.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту; 8.1.2 тіркестерінің арасында үзілісі болмайтын әндерді орындағанда тыныс алуды жылдам, бірақ сабырлылықпен ауыстыру; 8.1.3 динамикалық реңктері әр түрлі (дыбысталуды күшейткенде және төмендеткенде) әуенді әнді орындағанда тыныс алуды бөле білу; 8.1.4 бір буындағы екі дыбысты әндеткенде дауысты дыбыстарды дұрыс қалыптастыру; 8.1.5 ән айту сапасын тыңдау арқылы бақылау; 8.1.6 әннің мәнерлілігі үшін сан алуан түрлі құралдарын (қарқын, динамикалық реңктер) пайдалану; 8.1.7 музыкалық ырғақты және жақсы таныс әнтіркесін немесе шумағын аспаптың сүйемелдеуімен, дыбыссыз артикуляция жолымен бере білуді дамыту; 8.1.8 интонацияның тазалығы мен унисонның тұрақтылығы бойынша жұмыс жүргізу; 8.1.9 үйренген әндерді ырғақпен және құрылыс пен ансамблін сақтай мәнерлеп айту.	9.1.1 әншілік дағдылар мен икемділіктерді өткен сыныптағы материалдарда, сондай-ақ жаңа материалдарда бекіту; 9.1.2 жеңіл, жақсы таныс өлеңдерді аспаптардың сүйемелдеуінсіз орындау; 9.1.3 кантиленамен жұмыс; 9.1.4 дыбыстарды биіктігі және әуеннің бағыты бойынша: жоғары, төмен және орташа дыбыстар, әуеннің өршімелі, төмендемелі және бір биіктегі қозғалысын жіктеу; 9.1.5 қолмен әуен бағытын (жоғарыдан төмен және төменнен жоғары) көрсету; 9.1.6 тыңдау арқылы күшті бөлігін анықтау, 9.1.7 жылдам қарқында орындалатын шығарманың мәтінінің анық айтылуына қол жеткізу.

2) "Музыка тыңдау":

2-кесте

Оқыту мақсаттары:
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.2.1 әр түрлі сипаттағы музыкаға деген эмоциялық әсердің болуы; 5.2.2 айтылған өлеңді өздігінен тану және атау; 5.2.3 өлеңнің әр түрлі бөліктерін (бастамасы, қайырмасы, аяқталуы) жіктеу; 5.2.4 түрі мен сипатына қарай сан алуан түрлі музыкалық шығарманы анықтау: марш, би, өлең (көңілді, мұңды, жайлы), күй; 5.2.5 ірі музыкалық жанрлармен: опера, балет танысу	6.2.1 әр түрлі сипаттағы музыкаға деген эмоциялық әсерін дамыту; 6.2.2 дыбыстарды биіктігі (жоғары, төмен, орташа) бойынша және ұзындығы (қысқа, ұзақ) бойынша ажырату; 6.2.3 мазмұны мен сипаты сан алуан түрлі музыкалық шығармаларды: марштық, би, көңілді, мұңды анықтау; 6.2.4 соло және хормен өлең айтумен танысу; 6.2.5музыкалық шығармалардағы әуеннің созылыңқы және үздік-создық болуы туралы түсініктің болуы; 6.2.6 әр түрлі музыкалық ұжымдармен: ансамбль, оркестр танысу; 6.2.7опер, балет музыкаларымен танысуды жалғастыру	7.2.1 музыкалық шығарма бөліктерін ажырату; 7.2.2 өлеңді сүйемелдеудегі және аспаппен орындаудағы әуенді тану; 7.2.3 музыкалық аспаптармен (сыбызғы) және олардың дыбысталуымен танысу; 7.2.4 музыкадағы көркем бейнелерді ажыратуға тырысу	8.2.1 өлеңді сүйемелдеудегі және аспаптық шығармадағы әуенді ажырату; 8.2.2 музыкалық аспаптармен (саксофон, виолончель) және олардың дыбысталуымен танысу; 8.2.3 музыкалық шығарма бөліктерін жіктеу; 8.2.4 динамикалық реңктердің (форте – қатты, пиано – ақырын)мәнерлілік мәні туралы қарапайым түсініктің болуы; 8.2.5 бейнелерді құруға көмектесетін музыкалық құралдар туралы түсініктің болуы	9.2.1 марштарды (әскери, спорттық, мерекелік, ойнақы, қаралы) , билерді (вальс, полька, полонез, танго, қол ұстасып айналып билеу) ажырату; 9.2.2 музыканың көп атқарымдылығы (көңіл көтеру, спорттық, демалуға, босаңсуға арналған музыка) туралы қарапайым түсініктің болуы; 9.2.3 халық аспаптары оркестрінің құрылысы және дыбысталуы туралы түсініктің болуы; 9.2.4 қазақ халқының музыкалық аспаптарымен: домбыра, қобыз, жетіген, қылқобыз, сыбызғы, асатаяқ, шаңқобыз, сырнай танысу; 9.2.5 орыс халық аспаптарымен: домра, мандолин, баян, гусли, сыбызғы, гармонь, сылдырақ, ағаш қасықтар, бас-балалайкамен танысу

3) "Музыкалық-ырғақтық жаттығулар":

3-кесте

Оқыту мақсаттары:
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.3.1 музыкалық шығарма бөліктерін қимылда бере білу, музыкалық тіркестерді кезектестіру; 5.3.2 музыкадағы динамикалық көңіл күйді, тактының күшті бөліктерін қимылда бере білу; 5.3.3 сан алуан түрлі қимылдардың қарқынын өздігінен жылдамдату және баяулату; 5.3.4 әйгілі би қимылдарының элементтерін қолдана отырып, серіппелі, байсалды, екпінді қимылдарды орындау; 5.3.5 өлеңмен және сөзбен сүйемелденетін шапшаң қимылды ойындарды ойнау	6.3.1 музыкадағы ырғақтық суретті, акцентті, қарқындық және динамикалық өзгерістерді өздігінен бере білуге жаттығу; 6.3.2 музыкалық тіркес бөліктерінің, музыканың сәл қарама-қайшылығы бар бөліктерінің ауысуына сәйкес қимылын өздігінен өзгерту; 6.3.3 әуеннің кіріспесінен кейін қимыл-қозғалысын бастау; 6.3.4 әнмен және сөзбен сүйемелденетін шапшаң қимылды ойындарды ойнау	7.3.1 өлеңді сахналағандағы ойын бейнелерін бере білуге жаттығу; 7.3.2 музыкалық әңгіменің толық желісін қимылда бере білу, 7.3.4 рөлдерді аяқ астынан ауыстыруды жүзеге асыру; 7.3.5 ойындар мен билерге нұсқалар ойлап табу; 7.3.6 әрекеттерді затпен және қиялдағы затпен орындау; 7.3.7 сан алуан түрлі қимылдардың қарқынын жылдамдату және ақырындату; 7.5.8 допты шеңбер арқылы лақтыру: қатты бөлікте – лақтыру, оң жақтағы әлсіз бөлікте – допты ауаға лақтыру, сол жақтағы әлсіз бөлікте – ұстап алу	8.3.1 музыкадағы метрді, ырғақтық суретті, акцентті, қарқындық және динамикалық өзгерістерді өздігінен бере білуге жаттығу; 8.3.2 музыкалық тіркес бөліктерінің, музыканың сәл қарама-қайшылығы бар бөліктерінің ауысуына сәйкес қимылын өздігінен өзгерту; 8.3.3 әуеннің кіріспесінен кейін қимыл-қозғалысын бастау; 8.3.4 әйгілі би қимылдарының элементтерін қолдана отырып, серіппелі, байсалды, екпінді қимылдарды орындау	9.3.1 музыкалық шығарма бөліктерін қимылда бере білу, музыкалық тіркестерді кезектестіру; 9.3.2 музыкадағы динамикалық өршуді, тактының күшті бөлігін қимылда бере білу; 9.3.3 өлеңді сахыналағндағы ойын бейнелерін бере білуге жаттығу; 9.3.4 музыкалық әңгіменің толық желісін қимылда бере білу, 9.3.5 рөлдерді аяқ астынан ауыстыруды жүзеге асыру; 9.3.6 ойындар мен билерге нұсқалар ойлап 9.3.7 қиялдағы заттармен әрекеттену

4) "Музыкалық аспаптарда ойнау":

4-кесте

Оқыту мақсаттары:
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.4.1 дағыраны пайдалана білу, музыкалық шығармадағы күшті және әлсіз бөліктерін беру үшін бубен, дағыра, маракасты пайдалану; 5.4.2 ұсынылған ырғақтық суретті бубен, дағырада қайталауға тырысу; 5.4.3 музыкалық аспаптың пернелерінде оң және сол қолмен орташа қарқында бір октаваның бес нотасы көлемінде жоғары көтерілген және төмен түсетін гамманы орындау; 5.4.4 аспаптармен (виолончель, жетіген) олардың дыбысталуымен танысу	6.4.1 қарапайым ырғақтық суреттерді бубен, дағырада екі таяқшамен бір мезгілде және кезекпен әр түрде түрлендіре орындау; 6.4.2 соқпалы-шулы құралдар мен фортепианода ойнау дағдыларын бекіту; 6.4.2 аспаптармен (гитара, арфа) олардың дыбысталуымен танысу	7.4.1 соқпалы-шулы құралдарда ойнау дағдыларын бекіту; 7.4.2 балалар пианиносында, аккордеонда, үрмелі сырнайда бір октава көлеміндегі жаттығуды ақырын қарқында орындау; 7.4.3 музыкалық аспаптармен (сыбызғы) олардың дыбысталуымен танысу	8.4.1 музыкалық аспаптармен (саксофон, виолончель) олардың дыбысталуымен танысу; 8.4.2 соқпалы-шулы металлофонда ойнау дағдыларын бекіту; 8.4.3 жеңіл жаттығуды, өлеңдерді балалар пианиносында, аккордеонда, үрмелі сырнайда орындау; 8.4.4 таныс өлеңнің негізгі әуенін музыкалық аспаптармен бере білуге және берілген ырғақ бойынша таныс өлеңді анықтай білуге жаттығу	9.4.1 балалар пианиносында, аккордеонда, үрмелі сырнайда бір октава көлеміндегі гамманы орташа қарқында орындау; 9.4.2 қарапайым әуендерді пернелі құралда ойнауды үйрену

5) "Билер":

5-кесте

Оқыту мақсаттары
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.5.1 өткен сыныптардағы би элементтерін қайталау: аяқтың ұшымен адымдау, полька қадамы; 5.5.2 кең, биік жүгіріс, қатты секіріс, бүйірлей шабу қимылдарын меңгеру; 5.5.3 орыс билерінің элементтерін меңгеру: адымдап жүрелеу, аяғын өкшесіне қойып жартылай жүрелеу, бір орында және қозғала отырып жүрелеу, жартылай жүрелеу; 5.5.4 қимылды жұппен орындау: бүйірлей шабу, секіру; 5.5.5 қазақ билерінің элементтерін орындау; 5.5.6 халық билерінің негізгі қимылдарын меңгеру; 5.5.7 музыкалық –ырғақтық тапсырмаларды орындаудағы нақтылыққа қол жеткізу; 5.5.8 дирижер ишаратын түсіну – жер (қол төмен), жазық дала (қол жан-жаққа), аспан (қол жоғары)	6.5.1 ойынның жаңа нұсқаларын, би қимылдарының элементтерін, оларды құрамдастыруға үйрену; 6.5.2 қарапайым би композициясын құрастыру; 6.5.3 өлеңмен, сөзбен сүймелденетін ойындарды орындау; 6.5.4 музыкалық ертегілер мен өлеңдерді сахналау; 6.5.5 бұрын үйренген би элементтерін орындау; 6.5.6 әр түрлі халықтардың би элементтерін ажыратуға үйрену; 6.5.7 кадриль қадамын меңгеру: үш жай және бір жеңіл қадам, аяқтың ұшы созылған; 6.5.8 серіппелі жүгірісті, артқа қарай қозғала (арқамен) секіру, табанымен ұсақ қадамдарды жылдам орындауды меңгеру; 6.5.9 халық билерін үйрену.	7.5.1 "диско" стиліндегі заманауи би элементтерін меңгеру: қимылдарды қолымен, аяғымен, денесімен жеке орындау, содан кейін оларды әр түрлі би қимылдарында үйлестіріп орындау; 7.5.2 заманауи би элементтерін алдымен бір орында тұрып, баяу қарқында, содан кейін музыканың сүймелдеуімен қажетті қарқында қайталау; 7.5.3 жаңа жаттығуларды қосу, қимылдарды күрделендіру, қарқынды арттыру, қимыл амплитудасын арттыру; 7.5.4 би үшін өзінің қалауы мен мұғалімнің рұқсатымен заманауи музыканы пайдалану.	8.5.1 ойынның жаңа нұсқаларын, би қимылдарының элементтерін, оларды құрамдастыруға, қарапайым би композицияларын құрастыруға үйрену және ойлап табу; 8.5.2 өлеңмен, сөзбен сүймелденетін ойындарды орындау; 8.5.3 музыкалық ертегілер мен өлеңдерді сахналау; 8.5.4 3\4 шамасындағы музыканың ырғақтық сипатын қабылдауға үйрену; 8.5.5 биге үйрену – вальс (вальс-әзіл – қимыл ойнақы, секрістер, вальс-мазурка – сазды қимылдар); 8.5.6 қадамдарды пайдалану: күшті бөлікке – ұзын қадам, әлсізекі бөлікке – қысқа екі қадам (вальстегідей аяқтың ұшымен жүрген дұрыс болады); 8.5.7 қазақ, орыс, украин, билерінің қимылдарын ажыратуға үйрену	9.5.1 "диско" стиліндегі заманауи би элементтерін орындау; қимылды орындаудың белгілі бір бекітілген дәйектілігі бар билер; 9.5.2 еркін тұруымен ерекшеленетін билерді меңгеру; 9.5.3 музыканың сипатын қолдың, аяқтың, дененің нақты, ырғақты қимылымен және қадамдардың ырғақты үйлесуімен бере білу; 9.5.4 би үшін өзінің қалауы мен мұғалімнің рұқсатымен заманауи музыканы пайдалану; 9.5.5 мектептік шараларға, мерекелерге, дискотекаға белсенді қатысу.

56. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой даму ерекшеліктеріне байланысты ұзақ мерзімді жоспар тоқсандар бойынша реттелмейді. Тақырыптарды оқыту дәйектілігін мұғалім сыныптағы білім алушылардың психикалық және дене даму ерекшеліктерімен олардың музыкалық-ырғақтық қабілетіне қарай өзі анықтайды. Төртінші тоқсан уақытының басым бөлігі жыл бойы өткендерді бекітуге және жеке білім алушылардың білім алудағы кемшіліктерін жоюға арналады.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 541 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" (бұдан әрі - ӘТБ) пәнінің мақсаты білім алушылардың қоршаған ортада, тұрмыста, адамдармен қарым-қатынасқа түсуде тәжірибелік дағдыларын қалыптастыру; адамның тұрмыстағы әрекетінің тәсілдерін, тұрмыстық еңбектік процестерді меңгерту.

3. Міндеттері:

1) білім алушылардың тұрмыстық еңбектік дағдыларын қалыптастыру: жеке гигиеналық, тағам қабылдауды ұйымдастыру, үй- жай, киім, аяқ киім күтімі;

2) экономикалық–тұрмыстық дағдысын қалыптастыру (қоршаған заттарға, өз киіміне, аяқ киіміне, азық-түлікке және тағам әзірлеуге, электрлік құралдарға, суға ұқыптылықпен қарау);

3) білім алуышыларды әртүрлі кәсіпорындар мен мекемелерде бағдарлауға (сауда, тұрмыстық қызмет, байланыс, мәдениет, медициналық көмек), ондағы қызмет түрлерін пайдалана білудің қарапайым дағдыларын үйрету;

4) әлеуметтік көлік қызметін пайдалану дағдыларын қалыптастыру;

5) білім алушыларға адамдармен (таныстарымен, бөгде адамдармен, үлкендермен және кішілермен, серіктестерімен) қарым-қатынасқа түсу мәдениетін меңгерту, қарапайым тұрмыстық қарым-қатынасты қалыптастыру;

6) білім алушылардың танымдық дағдыларының кемшіліктерін түзету;

7) психикалық – физикалық кемшіліктерін түзетуге, сөздік қордың көркеюі мен жүйеленуіне, ауызша сөздің дамуына жағдай жасау.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. "ӘТБ" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдерінің жүзеге асырылуы білім алушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген:

1) әр білім алушының көз-қарасын ескеру және ары –қарай дамуына ықпал ету үшін, бар білімін пайдалану маңыздылығын түсіну және қабылдау;

2) ұқыптылықпен іріктелген тапсырмалар мен іс-әрекет түрлерінің көмегімен ынталандыра және дамыта оқыту;

3) білім беруді "оқыту үшін бағалау" арқылы қолдау;

4) шығармашылық ортаны жасау мақсатында әртүрлі әдістермен саралап оқыту;

5) пәнаралық байланысты дамыту және қолдау.

5. Орташа ақыл - ой кемістігі бар білім алушылардың оқу процесін ұйымдастыруда педагогикалық тәсілдердің негіздерінде "қалыптылық" педагогикалық концепциясы жатыр, бұл айқын ақыл-ой бұзылысы бар тұлғалардың өмірлерін ұйымдастыру идеясының негізін қалау бүкіл әлемде қабылданған. Осы концепцияға сәйкес түзетушілік-педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалауда білім алушылар жалғыз және негізгі бағдар болып табылады.

6. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жұмысты, қоршаған ортаны тұрлендіруді, әр білім алушының өз әрекетін ынталандыруға жағдай жасауды өз есебіне алады.

7. "Қалыптылық" концепциясының негізінде, орташа ақыл-ой кемшілігі бар білім алушыларды арнайы мектеп жағдайында оқыту және тәрбиелеуді ұйымдастыру процесінің қағтидалары құрылды:

1) білім алушыларды өзіндік даму қарқынымен дамуына құқылы екенін мойындау қағидасы әркімнің бірегей ерекшеліктерін сақтап қалуға мүмкіндік береді. Бұл қағиданы орындау жеке оқыту бағдарламасының мазмұнын анықтау мақсатында балалардың дамуы мен мүмкіндіктерін әрдайым зерделеп отыруды қажет етеді. Қандай да дамудағы өзгерістерді оқытудағы жақсы нәтижеге балау;

2) педагогтың өз бетімен мазмұнды, әдісті, түр, дидактикалық құралдарды білім алушылардың жекелей мүмкіндіктерін, білімдерін және тұлғалық жетістіктерінің мониторингін таңдау қағидасы;

3) білім алушылардың заттық және әлеуметтік дағдыларын дамытуда тиісті мектептік ортаны жасау қағидасы:

білімдері мен дағдыларын өздері қолданатын жағдайға мүмкіндігінше жақын қалыптастыру. Бұл білімдері мен дағдыларын жаңа жағдайларда қолдану қиындық тудырумен байланысты;

кеңістікті, әртүрлі өмірлік жағдайлардың көрінісіне, заттық орта мезгілімен білім алушылардың қажеттіліктеріне қарай өзгеріп отырады;

жайлы әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытушылық орта мектепте орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жасын және физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып құрылады (демалуға, қимылдық белсенділіккке, тазалық процедурасына арналған кеңістіктерді орнықтыру);

4) мектептегі білім алушылардың күнделікті әрекеттернінің кешенді сипатының қағидасы. Оқу жоспарының бірнеше пәндік салаларының интеграциялық мазмұнын қабылдатады, бұл мектепте оқу кезеңінде пәнсіз оқыту идеясын іске асырады. Сабақтар Бағдарламаның мазмұнын қолдана отырып, білім алушылардың жалпы дамуына бағытталған (қарым-қатынастық, қимылдық, сөйлеу тілдік, сенсорлық). Білім алушылардың жетістіктері мен жеке дамуының өзгерісіне қарай, пәндік оқытуға ауысу жүзеге асырылады. Пәнсіз оқытылу толассыз тақырыптық жоспар арқылы жүзеге асады;

5) ойдың, сөйлеу тілі мен қарым-қатынастың даму қағидасы әлеуметтену құралы ретінде қолданылады. Білім алушылардың сөйлеу тілінде, ой-өрісінде, қарым-қатынасқа түсуінде өздеріне тін проблемалары бар, олар педагогикалық әдістермен толықтырылады. Сөз түсінігін толықтыруды, сөзбен және сөзсіз тілдесу құралдарын қалыптастыру, көрнекі-қимылды ойлауын дамыту жұмыстары бірізділікпен жүйеленеді;

6) оқыту-тәрбиелеу процесіндегі әдеуметтік бағыт қағидасы. Оқыту және тәрбиелеу ортасы шарасыз шектетілгендіктен, барынша білім алушылардың ерекшелігіне қарай бейімделгендіктен, сонымен қатар қалыпты дамып келе жатқан серіктестерімен араласуға мүмкіндік бермейтіндіктен, баланы күрделі әлеуметтік ортаға қосатын әлеуметтендіру шараларын жүргізу талап етіледі:

кезең-кезеңмен және біртіндеп білім алушының мүмкіндігіне сай өмірлік тәжірибесін және әлеуметтік қарым-қатынасын дамыту;

қоғамға жанын жараламай енгізу үшін, төзімді және қолайлы орта құру.

8. Оқыту процесінде мазмұны ғана емесе, сонымен қатар ұйымдастыру жағынан да қатаң ереже сақталмаған. Ұжымдық оқыту жағдайында танымдық қызығушылықтың төмен; топтық жұмыста пайдаланылатын ынталандырғыштарға селсоқтық дәстүрлі академиялық сабақ құрамының тиімділігі төмен көрсеткішке әкеліп соғады.

9. Білім алушылар сабақты ұйымдастыруға мұқтаж: олар әрекеттің түрін өздері қалағанда өзгерте алады, жеке тапсырманы орындауға және мұғалімнің жекелей көмегін алуға мүмкіндік ала алады. Сабақ барысында сынып бөлмесінде еркін орын ауыстыра алады.

10. Арнайы қағидаға сай негізделген педагогикалық шаралар, білім алушылардың өзіндік белсенділігіне, олардың өз бетімен жұмыс істей білуіне және ынталарына қарай бейімделген.

11. Білім алушылардың сабақта белсенділігі мен дербес дамуы көрініс табатын негізгі әрекет түрлері:

1) тірі және өлі табиғатты және әдеуметтік өмірдің құбылысын бақылау;

2) заттық-тәжрібиелік әрекет;

3) ойын әрекеті және ойын қызметі;

4) ұрмыстық-еңбектік қызмет;

5) әлеуметтік-тұрмыстық қызмет.

12. Оқыту-тәрбиелеу процесі оқу кезеңі бойы заттық әрекетті қолдануға құрылады.

13. Көрнекі-тәжірибелік әдісін білім алушылардың тәжірибелік әрекетінің көрнекі оқыту әдісі толықтырады. Мұғалім нақты жаттытғулар түрін, сыныпта өткізу орны мен тәсілдерін мұқият ойластырады. Бір сынып білім алушыларының танымдық мүмкіндіктеріне қарай, оқыту барынша жеке түрде болады.

14. Диактикалық ойындар қолданылады. Ойын жүргізу барысында белгілі бір қарқындылық сақталады, ойын жаттығуларына шектен тыс сұрақтар кіріктірілмейді.

15. Жеке және топтық сабақтар тиісті көрнекі құралдармен және үлестірмелі заттық құралдармен қамтамасыз етіледі.

16. Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау білім алушыларды сабақ барысымен ғана шектелмей, ары-қарай тәрбие шараларында қисынды жалғастыруды талап етеді. Мұғалім мен тәрбиешінің кешенді үйлесімді жұмыстары жағымды нәтижеге жетуге мүмкіндік береді.

3 - тарау. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

17. "ӘТБ" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5- сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

3) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

4) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

5) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат.

18. 5-сыныпқа арналған "ӘТБ" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық. Дене тазалығы. Жеке бастың тазалығы. Күн тәртібі ережесін, дене мүшесін білу және атау. Жеке заттарының таза және жинақы ұстауы, беторамалды пайдалану. Таңертеңгілік және кешкілік жуыну шараларының бірізділігі, тіс күтімі. Тіс тазалаудағы әрекеттердің тәсілі мен орныдалу реттілігі; тамақты шайқау; қол және аяқ күтімі. Қол мен аяқ жуудағы әрекеттердің орындалу реттілігі; шаш күтімі. Тарақты пайдалану ережесі. Айна алдында шаш тарау; таңғы және кешкі жуыну. Ұқыптылық дағдысы;

2) киім, аяқ киім. Киім, аяқ киім, бас киім түрлері. Киім, бас киім түрлерін маусымға сай қолдану. Киім және аяқ киім атауларын білу: көшеге, мектепке, үйде киетін түрлерін. Киім мен аяқ киімді маусым бойынша ауыстыру; киімнің қызметіне қарай ажырату және сәйкестендіру; сыртқы киім: пальто, күрте; қыздырға арналған киім (көйлек, кеудеше, белдемше) және ұл балалардың киімдері. Киімдерді ауыстыру уақыты. Жуылғанға дейін киімдерді сақтау. Жуу кезінде сабынды пайдалану ережелері. Киім жууду ыдысты қолдану. Шұлық өнімдерін күті ережелері. Ұсақ киімдерді жуу және кептіру әдістері; беторамал, жаға, шұлық; киімді шайқау ережесі, киімді қолмен жуудағы әрекеттің орныдалу реттілігі. Ылғалды аяқ киімді кептіру. Күнделікті өз киімін қағу және щеткамен тазалау. Өз киіміне ұқыптылықпен қарау ережесі; киімін күту: құрғақ щеткамен тазалау, сақтау (сөреде, ілгіште). Аяқ киім түрлері (туфли, бәтеңке, шәрке, етік), оларды пайдалану, аяқ киімін күтімі (ылғалды шүберекпен сүрту, щеткамен тазалау);

3) тамақтану. Азық-түлік өнімдері және олардың адам денсаулығына маңызы: өсімдік және жануар етінен тағам, азық түлік өнімдері нан, ет, көкөніс, жеміс. Көкөністің сырт пошымы, атаулары: қызанақ, қияр. Пайдалануға таңдау және дайындау. Жемістер: алма, алмұрт, жүзім, қара өрік, шие. Пайдалануға таңдау және дайындау (жуу, сүйектерінен тазарту). Ас үй мен ыдыстар жайында түсінігін қалыптастыру, ас үйді тазалық пен реттілікті сақтау. Ас бөлме ыдыстарын жуу: қазанды, шәйнекті, табаны. Ыдыстардың атауларын, жылыту құралдарын пайдалану ережелерін білу, тағам дайындауда қауіпсіздік шараларын сақтау. Тағам дайындауда санитарлық және гигиеналық талаптарды орындау. Тамақтану ережесі: таңғы ас, түскі ас, түстен кейінгі ас, кешкі ас. Тағам дайындауда гигиеналық талап, піскен көкөністерден салат жасау, тез дайындалатын консерванттардан тағам дайындау. Ас құралдарын ұолдану ережелері. Шай дастарханын әзірлеу. Шайға дастархан әзірлеу ережесе, әр құралды үстелге орналастыру. Ыдысты жинау, ыстық суда жуу. Шай ыдыстарын кептіру, жинау және сақтау. Мектеп асханасында дастархан жаю. Түскі асқа дастархан дайындау, құралдарды үстелде орналастыру ережелері. Тамақтану кезінде және әр құралды қызметіне сай қолдану. Тамақтанып болғаннан соң кір ыдысты жиыстыру;

4) тұрғын үй. Тұрғын үй түрлері: жатахана, пәтер, жеке үй. Пәтерде тұру ережесі. Үй жинау: күнделікті, кезеңмен, толық тазалау. Кәдімгі, жұмсақ, өңделген жиһаз. Жиһазға күтім жасау: әр жерден шаңдарын сүрту, гүлге су құю. Тұрғын үйді қысқы мезгілге дайындауға болысу. Ауланы қыс мезгілінде тазалау. Тұрғын үйді толық тазалауға қатысу. Жиһазды тазалау;

5) көлік. Көлік түрлері, қоғамдық және жеке көлік қызметі. Қоғамдық көлікте жолаушының жүру ережелері: көлікке отыру және шығу ережелері. Қоғамдық көлікте еңбек ететін адамдардың жұмысын білу. Көлікте, жолда, көшеде жүру ережелері. Қоғамдық көлікте жүру ерекшеліктерін сақтау (отыру, билет алу, көлік ішінде және далаға шығу). Қарапайым жол жүру және жаяу жүргіншілер ережелері. Бағдаршам, жолдың арғы бетіне өту. Үйден мектепке және кері жолды меңгеру. Жаяу жүргінші жолы, мектепке бару жолы (жол сызбасы, көлік түрі). Қалада жүру жол сызбасы: мекен жайын білу.

6) отбасы. Өз есімін және жасын білу және атау. Өз мекен жайын білу. Отбасы мүшелері: әкес, ана, әже, ата, аға-інісі, әпке-қарындас, сіңлі. Тегін, әкесі мен анасының есімдерін білу. Жақын туысқандарының есімдерін білу (әже, ата, аға-інісі, әпке-қарындас, сіңлісін), туыстық қатынасын білу. Отбасының үлкендеріне сыйласымдылықпен қарау. Үлкендермен және серіктестерімен амандасқанда, қоштасқанда тілдесу ым-ишаратын немесе сөзді қолдану. Үлкендерден және серіктестерінен көмек сұрай білу.

19. 6-сыныпқа арналған "ӘТБ" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық. Дене гигиенасы. Жеке басының гигиенасының ережелері. Таңғы және кешкі жуыну. Ұқыптылық дағдылары. Тіс пен тілге күтім жасау ережелері. Тілді тазалау ережесі, тіл тазалау ірекетін ретімен орындау. Әр тамақтанғаннан соң, ауызды шаю. Қол мен аяққа күтім жасау ережелері. Қол жуу және қолдың тырнағын алу, тырнақты кезеңімен алу. Құлаққа күтім жасау. Құлаққа күтім жасауды кезеңімен орындау; беторамалды қолдану; қол мен аяқтың тырнағын алу, құлақ жуу. Шаш күтімі ережелері (жуу, тарану). Шашты күту құралдары (тарақ, щетка, сабын, сусабын);

2) киім, аяқ киім. Киім, аяқ киім, бас киім түрлерін маусым бойынша пайдалану. Киімге күтім жасау, жеке киімін ұқыпты ұстау. Шкафқа ілу, сөреге бүктеп жинау; түріне қарай топтастыру (жейделер, шолақ балақты шалбар, шалбар, көйлек); маусым арасында киімді шкафта сақтауға дайындау. Аяқ киімге күтім, келесі маусымға дейіңн аяқ киімді сақтау. Киізден және матадан жасалған аяқ киімді тазалау. Аяқ киімді қажеттілігіне қарай таңдау, кремді түсіне қарай таңдап, былғарыдан жасалған аяқ киімді тазалау, резинадан және матадан жасалған аяқ киімге күтім жасау, екі тесігі бар түймені тігу;

3) тамақтану. Азық- түлік өнімі. Тамақтану уақыты. Қалыпты және тамақтану уақыты.денсаулықты сақтау мен нығайтуда дұрыс тамақтанудың маңызы, балаларға арналған мекемелерінде дұрыс тамақтандыруды ұйымдастыратын мамандар, тез бұзылатын азық-түліктер атауларын білу (ет, сүт, шұжық, балық, ірімшік, май), оларды қолдану ережелері. Сусындарды суыту. Ас үйдің және асхананың ыдысы, техникасы. Тоңазытқышта азық-түлік өнімдерін сақтау ережелері. Тоңазытқышты таза ұстау ережелері: азық-түлікті тоңазытқыш сөрелеріне орналастыру, тоңазытқышты тазалау және жуу. Тағам дайындауда электрлік пешті қолдану ережесі. Газ пеші мен электрлік құралдарды пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау. Жұмырқа мен шұжықты алғашқы және термоөңдеуде реттілік: жұмыртқа мен шұжықты пісіру. Бутербродтарды дайындау реттілігі. Бутербродтарды маймен, шұжықпен және ірімшікпен дайындау. Таңғы, түскі, кешкі тағам атауларын, тиісті азық-түліктердің атауларын білу. Бутербродтарды дайындауда пышақты қауіпсіз қолдану. Көкөніс пен жемісті тағам дайындауға даярлау: сұрыптау, жуу және сақтау. Түскі асқа дастархан дайындау ережелері, құралдарды орналастыру. Тамақтану кезінде, қойылған құралдарды дұрыс қолдану. Шәйға дастархан әзірлеу, адам санына қарай құрал санын сәйкестендіру, таңғы асқа шәй қайнату, шайды дұрыс, дыбыссыз ішу, тамақтану кезінде қарапайым тамақтану мәдениетін сақтау; шәй мен асхана ыдыстарын жуу және сүрту, ыстық суға жуу, таза суда шайқау. Ыдысты кептіру әдісі;

4) тұрғын үй. Тұрғын үй түрлері. Пәтер немесе үйдің кеңістіктерін атауларын, қажетін білу. Тұрғын үйлердің қаладағы және ауылдағы құрылыс нысандарының ерекшеліктері, пәтер мен үйдегі бөлме атаулары. Жеке және көпбөлмелі пәтердің айырмашылығы; қала және ауыл адамдарының тұрғын үй айырмашылықтары; ауылдық жердегі ауладағы құрылыс нысандарының қолдану ерекшеліктері; әр бөлмені қыөметіне қарай сипаттау. Бөлмені орналастыру. Құрылыспен айналысатын мамандықтың атауы. Тұрғын үйді жинау ерекшеліктері мен реттілігінің екі әдісі (қолмен, швабрамен), швабраны қолдану. Еденді қолмен немесе швабрамен жуу, швабраны шүперегімен аудару, екі әдіспен жуу ("бір жақтан екінші жаққа қарай", "алға-артқа қарай"). Еден бөлігі (беті, ернеуі, табалдырық); ернеуінің, табалдырықтың, бұрыштардың ерекшелігі. Тұрғын үйдің күнделікті жинау ережесі. Еденді сыпыру, орындықтан, үстелдерден, терезе жақтауларынан шаңды сүртіп алу;

5) көлік. Көлік түрлері. Қалалық көлік түрлері (автобус, троллейбус, трамвай, метро). Арнайы көліктерді сырт пошымына қарай ажырату; жолда кездесетін белгілер. Қоғамдық көлікті пайдалану ережесі. Көлікте және жолда жүру ережесі. Көліктен түскеннен соң, көшені кесіп өту, көлікті (трамвайды, троллейбусты, автобусты) айналып өту ережесі. Көлікке отыру, түсу, жүру ережесі. Жолдағы болған төтенше жағдай себептері, авариялық жағжайда өзін ұстау ережесң. Төтенше жағжайда полицияның, дәрігердің, өрт сөндірушінің атқаратын міндеттері, жолды белгіленген жерде, бағыт бойынша кесіп өту. Қала бойынша жол жүру бағыты. Мектепке баратын жол (бағыт, көлік түрі), тұратын жеріне, мекен жайына. Мектепке барар жолдағы көлік аялдамалары. Үйден мектепке және басқа да, тұрғылықты жерлерге бару үшін қауіпсіз бағыт құру;

6) отбасы. Отбасы құрамы. Өз тегін, есімін, әкесінің атын, туыстарының есімдерін, туыстық қатынастарын білу. Отбасылық қарым-қатынас. Үй шаруасында ата-анасына көмек көрсету: отбасы мүшелерінің еңбегін бағалау; отбасы мүшелерінің туған күндерін тойлау. Сыйлық дайындау (жапсырма, сурет салу).

20. 7-сыныпқа арналған "ӘТБ" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық. Дене гигиенасы. Ережелер: шаш күтімі, шаш жуу, шаш күтіміне арналған құралдар (сабын, сусабын); жеке тән гигиенасы, крем, ласьон, дезодорант қолдану; душ, ванна қабылдаудың кезеңдерін білу. Ішкиімді жуу, қолмен жуу ережесі. Киімді кептіру мақсатында ілу әдістері. Дәріхананың қызметі. Жақын арада орналасқан дәріхана; дәріхананың орналасқа жері, дәрілік құралдарды алудың реттілігі. Дәріханашымен диалог құра білу;

2) киім, аяқ киім. Киім түрлері, олардың үйдегі жіне сыртқа кию маңызы. Киімнің, аяқ киімнің, бас киімнің денсаулықты сақтау үшін пайдалану маңызы. Қолға және аяққа арналған киімдер: қолғап, шұлық. Оларды сақтау. Аяқ киім түрлері, олардың қызметі. Киім мен аяқ киімді тазалықта ұстау. Резинадан, былғарыдан, матадан жасалған аяқ киімге күтім жасау. Былғары аяқ киімді тазалау. Аяқ киім тазалайтын құралдарды сақтау. Бас киім түрлері, олардың атаулары, маусымға байланысты таңдау, оларды сақтау және күту ережелері. Сұрыптау, жуу ережесң. Ұсақ киімдерді жуу (шұлық, ішкиім, алжапқыш, орамал). Мақтадан тігілген түсті және ақ түсті киімді шайқау және кептіру әдістері. Үтікпен жұмыс жасаудағы қауіпсіздік ережелері, ақ және түсті киімдерді үтіктеу. Мақтадан жасалған кішгірім киімдерді үтіктеу. Мақтадан жасалған ақ және түсті киәмдерді жуу, шайқау; пилотканы, орамалды, алжапқышты, шынтыққапты, беторамалдарды үтіктеу; төрт тесікті түймені тігу;

3) тамақтану. Азық-түлік өнімдері: жарма түрлері. Сусымалы өнімдерді ұзақ уақытқа сақтау мерзіміне қарай сақтау ережесі; көкөністерді қоймада, жертөледе сақтау ережесі. Таңдалған мәзірге қарай, кешкі асқа дастархан жасау. Асханада тазалық пен реттілікті сақтау. Ас үй ыдысы. Ас үй ыдысын жуу: қазан, шәйнек, таба. Асхана ыдысы. Жылыту құралдары және оларды пайдалану қуәпсіздігі. Тағам дайындауда қауіпсіздік шаралары. Картопты қабығымен пісіру, қабығын тазалау, сапалы кортопты пюрені дайындау; пюрені дайындау технологиясы бойынша дайындау. Мокорон өнімдеріннен тағам дайындау, қарақұмықтан, тарыдан ботқа әзірлеу; жасалған жұмысқа есеп беру; дастархан басындағы мәдениет, кеспені қайнату реті; мокорон өнімдерін алғашқы және термоөңдеуден өткізу ережесі. Тағам әзірлеуде санитарлық-гигиеналық талаптар мен қауіпсіздік шараларын сақтау, қайнақ сумен, тұрмыстық техниканы қауіпсіз пайдалану;

4) тұрғын үй. Тұрғын үй түрлері. Киізүйдің құрылысының ерекшелігін (дөңгеленген, тез жиналатын, жеңіл, жылы, көшуге ыңғайлы); жатын бөлменің маңызы, жатын бөлмедегі жиһаз; пәтер мен үйдегі бөлмелердің маңызы мен атауларын білу, жиһаз және оның қолданылуы (орындық, үстел, диван, шкаф, төсек); жатын бөлмені жинау реттілігі; төсек жабындыларын ауыстыру реттілігі, кептіру маңызы, төсек жабдықтарын желдету және қағып-сілку, тұрғын үйді толық тазалау реті; жиһазға жабындысына қарай күтум жасау (жұмсақ жабынды, жылтыр, лак). Тұрғын үйді жинау. Күнделікті сыныпты тазалау. Сыныптағы өсімдіктерге күтім жасау (су құю). Жатын бөлмеге құрғақ және ылғалды тазалық жүргізу; төсек жабдықтарын ауыстыру (өзбетімен, мұғалім көмегімен); жастық, көрпе, матрас қағу (балалардың жеке мүмкіндіктеріне қарай); белгілі бір реттілікпен толық тазалауды жүргізу;

5) көлік. Көлік құралдарының түрлері. Автобекеттің маңызы; қала сыртына жүретін негізгі көліктер, автобекеттегі қосымша қызметтер; жолаушыларға қызмет ететін адамдардың еңбегі; автобустардың жүру кестесінің маңызы: анықтама қызметі; кассадан бтлет алу ережесі; халықаралық автокөлік маңызы; қалааралық автобустардың негізгі бағыттары; жүк сақтау қоймасының мағызы мен оны пайдалану ережесі, қаласыртына және қалааралық қатынайтын автобустарға отыру ережесі; жүк және қол сөмкелерін жинау ерекшеліктері. Көлікте және жолда жүру ережелері; автобекет ғимаратында бағдарлау ережесі: автобустардың жүру уақытын, анықтаманың қызметін пайдалану, автобекеттің басқа да қызметтерін пайдалану. Биле сатып алу; жүкті және қол сөмкесін жинау; жүк қоймасын пайдалану. Қала бойынша бағыттарды білу. Жол жүру ережесі: жолды кесіп өтуде бағдаршамның тұсындағы "өту жолы" белгісі бар жермен өту; мектепке бару (бағыты, көлік түрі). Жалпы теміржол және әуе көліктері жайлы түсінігі (пойыз, ұшақ, теміржолды, автокөлікті, әуе, суда жүретін). Жол жүру ережесінің жалпы көрінісі;

6) отбасы. Отбасы мүшелері. Тегін, есімін, әкесінің атын, жақын туыстарының есімдерін, туыстық қатынасын, туған күндерін білу. Отбасылық қарым-қатынас. Үйдегі өз міндетін атқару, отбасы мүшелеріне қамқорлық көрсету, тұрмысқа байланысты қарапайым тілектерін орындау.

21. 8-сыныпқа арналған "ӘТБ" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық. Дене гигиенасы. Денсаулықты сақтауда және нығайтуда дене шынықтырудың және спорттың маңызы, табиғи күштердің пайдасы жайлы (күн, ауа және судың); біртіндеушілік пен жүйелілік қағидасы; жеке гигиена ережесі. Білімдерін қайталау мен бекіту: тұмау ауруларында мұрын гигенасы; ауыз қуысының гигиенасы. Тіс, ауыз қуысының және иек еттерінің ауруларының алдын алу шаралары. Ауырып қалған жағдайда тамақты шаю; қол және аяқ тырнақтарына күтім. Кезеңімен тырнақтарды алу; тұмау тию ауруларының алдын алу. Шынығу. Тұмау болған жағдайда ауызға қап киіп, беторамалды қолдану. Медициналық көмек. Емхананың маңызы, дәрігерге жазылу реті, үй дәрі қобдишасының құрамы (термометр, таңу құралдары, дезигфекция құралдары); адам ыстығын тексеру үшін термометрді қолдану ережесі; жараларды залалсыздандыру ережелері, кезекші дәргерді, "жедел жәрдемді" үйге шақыру тәртібі; дәрігер қабылдауына жазылу; дәрігерді, "жедел жәрдемді" үйге шақыруда телефонды пайдалану, кезекші дәрігерді шақыруда өзі жайлы және ауруы жайлы мағлұмат беру;

2) киім, аяқ киім. Киім, аяқ киім, бас киім түрлері. Киім базары мен дүкендерде аяқ киімді таңдау ерекшелігі; аяқ киімінің өлшемін жеңіл өлшеммен немесе есептеу арқылы білу; дүкенде немесе базарда сатып алу жағдайында мүмкін болатын аяқ киім ақауларын білу; дұрыс аяқ киімді таңдау мен сатып алу. Киім мен аяқ киімге күтім жасау. Киімді жинақы ұстау. Түсіп қалған түйменің орнын таба білу, түймені тігу. Киім-кешекті өңдеуге дайындау. Киімді жыртылған немесе сөгілгеніне қарай өңдеу. Киімнің матасын, түсіне, қалыңдығына қарай жіп таңдау. Матаны жыртығының бойымен бүктеп, қолмен тігу. Сөгілген жерді жиі тігіспен тігу. Жамау салу. Үтіктеу. Сөгілген матаны тігуді картадағы нұсқау бойынша ретімен орындау; үй жағдайында жүннен және синтетикадан жасалған киімдерді жуу ережесін білу, этикеткадағы мәліметті қолдану, киімнің этикеткасындағы шартты белгілер; кеудешені, көйлекті, шалбарды үтіктеу ережесі. Жүннен және синтетикадан жасалған киімдерді жуу ерекшелігі, жүннен және синтетикадан жасалған киімдерді кептіру және үтіктеу, көйлекті, шалбарды үтіктеу реттілігі, киімдегі жыртықты тігу; аяғы бар түймені тігу;

3) тамақтану. Тамақ әзірлеу гигиенасы. Балалар мен жасөспірімдердің тамақтануында сүт өнімдерінің маңызы; сүт өнімдерін тоңазытқышта сақтау уақыты мен ережесі, "геркулес" ботқасын және сүттен көже жасау реттілігі; сүт түрлері (құрғақ, концентратталған, қоюландырылғын); ұнтақ сүттен сүт дайындаудың реті, сүтті қайнату. Ыдыстар мен ас құралдарына күтім жасау ережесі. Дастархан әзірлеу және астан соң ыдыс жуу. Турауға, кесуге арналған құралдармен және газ пешін ас даярлауда қолдануда қауіпсіздік ережелерін қолдану. Бұрын меңгерген дағдыларын бекіту. Шанышқы мен пышақты қолдану ережесі. дастархан басындағы мәдениет, өзін ұстау әдебі. Ұнтақтан сүт жаса, сүтті қайнатып, сүтке ас дайындау; "геркулес" ботқасын, сүтті көже дайындау, ірімшіктен және сүзбеден пісірме жасау;

4) тұрғын үй. Тұрғын үй түрлері. Киімдер мен күнделікті қолданылатын заттарды киізүйде сақтау ерекшелігі; қонақ бөлмесінің маңызы; қонақ бөлмесінде жиһаздардың орналасу реті. Үйді жинау. Қонақ бөлмесін құрғақ және ылғалдап тазалау. Кілемдер мен кілемді жабдықтар. Оларға күтім жасау ерекшеліктері. Шаңсорғыш. Шаңсорғыштың жалпы құрылымы жайлы. Қауіпсіздік ережесі. Шаңсорғышты пайдалану ережесі, пайдалану: жұмысқа дайындау, еденді, кілемді, батарейлерді шаңсорғыштың көмегімен тазалау; тұрғын үйді қысқа дайындауда маусымдық тазалау реті; маусымдық тазартуды қолданып, пәтерді қысқа дайындау; терезелерге күтім жасау түрлері: терезе жуғанда пайдаланатын құралдар; терезе жуу; жууға арналған сұйықтықтармен терезе жуу, терезе жууда қауіпсіздік ережелерін сақтау, техникалық қауіпсіздікті сақтау, терезені жылылау;

5) көлік. Көлік құралдарының түрлері. Вокзал мен ондағы қызметтің маңызы (анықтама, кесте, билет кассалары). Жоларшулар вагондарының түрлерінің атаулары және билет құнына сәйкестігі. Темір жол жолаушыларына қызмет ететін адамдардың қызметі. Пойыздың жүру кестесінің маңыздылығы; анықтама қызметі; теміржол билетін алу ережесі (кассадан алу, телефон арқылы тапсырыс беру); қайтарымды алу және жүк сақтау қомасынан жүкті алу; жүк және қол сөмкесін жинау ерекшелігі; теміржолдағы жол-көлік апттарының түрлері; аппатты жағдайда жолшаушының өзін ұстау тәртібі; аппатты жағдайда жараланған жолаушыға алғашқы көмек көрсету. Көлікте және жолда жүру ережесі. Теміржол вокзалында бағдарлай білу; пойыздардың кестесін бағамдау, анықтама және басқа да қызметті пайдалану; билет сатып алу (тапсырыс беру); жүк және қол сөмкесін жинау; жүк сақтау қоймасын пайдалану. Қала бойынша бағыт. Жол жүру ережесі, көшеден дұрыс өту ережесі. Жол ақысын төлеу; мектепке бару (бағыт, көлік түрі), әртүрлі көлікпен бару. Ауысып отыру. Жаяу жүру бағыты;

6) отбасы. Отбасы құрамы. Жақын туыстарының есімдері (бауырларының, әпке-сіңлілерінің, ата-әжесінің); жақын туыстарын достар мен таныстарынан ажырату. Отбасылық қарым-қатынас. Әр отбасы мүшесінің атқаратын қызмет мен құқығы, отбасындағы кішісі мен қарт адамға қамқор көрсету.

22. 9-сыныпқа арналған "ӘТБ" оқу пәнінің базалық мазмұны:

1) денсаулық. Дене гигенасы. Адам денсаулығы мен өмір салтының маңызы. Денсаулықты сақтау құралдары мен қоры. Өз бетімен дене, шаш күтімін орындап, гигиеналық талаптарды орындау; жасөспірімінің жеке гигиенасы. Жеке басының гигиенасына қажетті құралдарды таңдау. Дезодарант түрлері: спрей, шарлы, қатты. Аяқ киімге ұлтарақ, гигиеналық төсеніштер, душ қабылдауда гельдерді қолдану. Медициналық көмек. Тұмау ауруларының белгілері; алдын алу шаралары, санитарканың қызметі, емхананың қызмету; тұрмыстық жарақат алу себептері; жарақат алғандағы іс-әрекет ережесі: өзінің жайын, мәселесін айтып жеткізу. Тұрмыстық жарақат алудан сақтану;

2) киім, аяқ киім. Киім, аяқ киім, бас киім түрлері. Өз киімінің өлшемін білу; киімді сатып алғанда болатын ақаулар, киімінің өлшемін білу үшін өзінің, жолдасының денесін өлшеу; сатушының ұсынған кеңесін қабылдау немесе керісінше мәдениетті бас тарту; киімді таңдап, өлшеп көру және сатып алу. Киімге және аяқ киімке күтім жасау. Жүннен жіне синететикадан жасалған киімжержі күту ерекшеліктері. Ұсақ дақтарды кетіру. Киімді және аяқ киімді маусымдық сақтау мерзіміне дайындау. Орамалға ілгіш тігу тәртібі; кір жуғыш машинасының құрылысы және қолдану тәртібі; кір жуғыш машинамен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау; мақтадан жасалған киімді кір жуғыш машинада жуу, жұмыстан соң, жұмыс орнын жинау; төсек жабдықтарын үтіктеу тәртібі. Үтікпен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережесін сақтау. Орамалға ілгіш тігу, қиғаш тігіс тігу ережесін сақтау;

3) тамақтану. Азық-түлік өнімі. Көкөністерді піскен және шикі түрінде білу. Түскі асқа дастархан әзірлеу реттілігі және ережесі; пышақты және шанышқыны, майлықты қолдана білу; дастархан басындағы тәртіп. Көкөніс, ет және балық өнімдерін алғашқы және өңдеу әдістері; рецептке сүйене отырып, тағамды даярлаудың реттілігін сақтау (мұғалімнің нұсқауымен және көрсетуімен); тағам дйындауда санитарлық-гигеналық және қауіпсіздік ережелерін сақтау; винегрет, көкөністі көже, балықты корсерванттардан уха, картоптан котлет, бұқтырылған орамжапырақ жасау; піскен және шикі көкөністерді сырт пошымына, түсіне қарап ажырату; көкөністерді тазалау, турау, қайнап тұрған сұйықтыққа дұрыс салу; көкөністерді қуыру және бұқтыру; кепкен жемістерден компот әзірлеу; тағам дйындауда санитарлық-гигеналық және қауіпсіздік ережелерін сақтау;

4) тұрғын үй. Уақытша тұру үй-жайының түрлері, бөлменің түріне қарай жиһаздарды орналастыру тәртібі; тоқыма өнімдері, жарық құралдары, бөлме және декоративті өсімдіктердім (функционалды-сауықтыру, эстетикалық) тұрғын үйді безендіруде қолдану, тірі гүлдерден және табиға құралдардан букет жасау ережесі. Бөлме гүлдеріне күтім жасау, кезекті жөндеуді дайындалу және жүргізу; қажетті құралдар мен саймандарды дайындау. Кафелді қабырғаны жуу. Кезеңімен әжетхана құралдарын жуу ережесі. Жуу құралдары, қауіпсіздік техникасын меңгеру. Ванна мен әжетхананы химиялық жуу құралдарын пайдалана отырып, ретілігін сақтап жуу, қауіпсіздік ережесін сақтау;

5) көлік. Көлік түрлері. Аэропорттың маңызы, оның негізгі қызметі. Әуежай жолаушыларына қызмет көрсететін адамдадрдың жұмысы. Ұщақтардың ұшу кестемінің маңызы; анықтама қызметі; әуе билеттерін алу ережесі (кассада сатып алу, телефонмен тапсырыс беру); жүк пен қол сөмкесін рәсімдеу; жүк сақтау қоймасын пайдалану, әуежайының және оның қызметінің маңызы, көлікте және жолда жүру тәртібі, әуежай ғимаратында бағдарлай білу. Ұшақтардың ұшу кестесін бағдарлай білу, анықтама қызметін пайдалану, басқа әуежай қызметін пайдалану. Қала бойынша бағытты қозғалыс: өз бетімен мектепке келу, мектептен үйіне кету, базарға, мектепке, дүкенге, туыстарына, бассейінге бару бағытын құру (өз бетімен, үлкендердің көмегімен);

6) отбасы. Отбасы құрамы: әке-шешесі жағынан туыстарының қтынасын білу (анасының әпкесі- апайы). Отбасы қарым-қатынасы. Үй шаруасына белсенді араласу, отбасы мүшелеріне қамқорлық көрсету.

23. "ӘТБ" пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдеріне қарай таралған. Бөлімдер кішігірім бөлімдерге бөлшектелген, ол оқытудың мақсаты сынып бойынша күтілетін нәтижелер түрінде болу: дағды мен білім, білім мен түсінік. Оқыту мақсаттары барлық кішігірім бөлімдерде көрсетілген, ол мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және балалардың нәтижесін бағалауға мүмкіндік береді, сонымен қатар келесі оқыту кезеңі жайлы ақпарат береді.

24. Оқыту пәннің мазмұны 6 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Денсаулық";

2) 2-бөлім "Киім, аяқ киім";

3) 3-бөлім "Тамақтану";

4) 4-бөлім "Тұрғын үй";

5) 5-бөлім "Көлік";

6) 6-бөлім "Отбасы".

25. "Денсаулық" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) дене гигиенасы;

2) медициналық көмек.

26. "Киім, аяқ киім" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) киім, аяқ киім, бас киім түрлері;

2) киімге, аяқ киімге күтім жасау.

27. "Тамақтану" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) азық-түлік өнімдері;

2) ас үй және асхана ыдысы, техника;

3) ас дайындау.

28. "Тұрғын үй" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) тұрғын үй түрлері;

2) жинастыру.

29. "Көлік" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) көлік құралдарының түрлері;

2) көлікте және жолда жүру тәртібі;

3) қала бойынша жүрудің бағыттары.

30. "Отбасы" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) отбасы құрамы;

2) отбасы қарым-қатынасы.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

31. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші мен үшінші сандар Бағдарламаның бөлімі мен бөлімшелерін, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы: "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік саны.

32. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Денсаулық":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Дене гигиенасы	5.1.1.1 күн тәртібінің маңызын, дене мүшесінің аталуын білу; 5.1.1.2 өзбетімен, таңертеңгілік және кешкі жуыну кезеңдерін ретімен орындауды; тісті дұрыс тазалауды, тамақты шая білу	6.1.1.1 құлақ, қол, аяқ күтімі ережемсі; тырнақты алу кезеңін білу; 6.1.1.2 мұрын тазалау, беторамалды пайдалана; қолының, аяғының тырнағын алуды, құлағын жууды білу;	7.1.1.1 ереже: шашқа күтім жасау, шашты жуу, жеке тін гигиенасы, ішкиімдерді жуу, шаш күтіміне арналған құралдарды, кезеңімен ванна, душ қабылдай білу;	8.1.1.1 денсаулықты нығайту үшін дене шынықтыру мен спорттың маңызы; табиғи күштердің адам денсаулығына пайдасы (күн, ауа, су); біртіндеушілік пен жүйелілік қағидасын білу;	9.1.1.1 өзбетімен денесінің, шашының тазалығын қадағалап, қажетті гигиеналық рәсімдерді орындай білу;
1.2 Медициналық көмек			7.1.2.1 дәріхананың маңызын.жақын арадағы дәріхананың орналасуын; дәрілерді алудың жолдарын білу; дәрізананы таба алады, дәріханашымен тілдесе білу;	8.1.2.1 емхананың маңызын, дәрігерге жазылу ретін білу; дәрігердің қабылдауына жазыла алады; үй дәрі қобдишасының құрамын (термометр, таңу құралдары, зарасыздандыратын құралдар, термометрді адам ыстығын тексеру үшін қолдана алады; жарақаттарды зарарсыздандыра алады; үйге кезекші дәрігерді, жедел жәрдемді шақыра алады. жасай біледі: - дәрігерді, "жедел жәрдемді" шақыруда телефонды;дәрігерді шақыруда өзі жайлы және ауруы жайлы мәләмет бере алады	9.1.2.1 тұмау ауруларының белгілерін: тұмау ауруларын ескерту; санитарканың қызметін білу; емхананың қызметін; тұрмыстық жарақаттың себебін. Жарақат алғандағы өзін ұстау тәртібін; жарақат алудан қаша біледі

2) "Киім, аяқ киім":

2 кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Киім, аяқ киім, бас киім түрлері	5.2.1.1 киім, аяқ киім, бас киім түрлерін, олардың маусым бойынша маңызын білу; киімді сипатына қарай ажыратып, топтастыра алады; -өз киіміне ұқыпты қарайды	6.2.1.1 маусым бойынша киімді білу; маусымға байлынысты киім таңдауды; маусым арасында киімді шкафта сақтауға дайындауды біледі	7.2.1.1 аяқ киім түрін, олардың маңызын білу; - бас киімді күті мен сақтау бас киімдердің жағдайға, маусымға сәйкес бас киімді таңдай біледі	8.2.1.1 базарда және дүкенде аяқ киімді таңдау ерекшелігін: өз аяқ киімнің өлшемін; дүкенде және базарда сатып алуда аяқ киімде болатын ақауларды; тігісі сөгілген жерді тігу; үй жағдайында жүнне және синтетикадан тігілген киімдерді жуу ережесін; этикетканың шартты белгілерін; кеудешені, көйлекті, шалбарды үтіктеуді білу;	9.2.1.1 өз киімінің өлшемін; сатып алуда киімде кездесетін ақауды білу; киім өлшемін білу үшін өзінен және жолдасынан өлшей алады; сатушының кеңесін қабылдауды немесе сыпайы бас тартуды біледі; киімді өлшеп көріп, таңдап, сатып алады
2.2 Киіміне, аяқ киіміне күтім жасау	5.2.2.1 шұлық өнімдеріне күтім жасау. Ұсақ заттарды сабынмен жуу шайқау ережесін; таза киім белгілерін білу; 5.2.2.2 жууда сабынды қолдануды; ұнтақты суға көпіршігенше араластыруды; жуу барысында дұрыс тұруды біледі; қолмен жуу барысында әркеттің ретілігін; суды 2-3 рет ауыстырып жууды; сығуды және сілкуді, кептіруді алдында жазуды біледі. Қыстырғыштарды қолдануды; жуудан кейін жұмыс орнын біледі	6.2.2.1 аяқ киімді сәйкестендіріп таңдауды, кремді түсіне қарай таңдап, былғары етікті тазалауды, резинадан және матадан тігілген аяқ киімге күтім жасауды, екі тесікті түймені тігуді білу;	7.2.2.1 резинадан және былғарыдан тігілген етіктерге күтім жасай білу; ақ және түсті мақтадан тігілген киімдерді сұрыптау, жуу, шайқау кептіру ережелерін білу. Үтікпен жұмыс жасауда қауіпсіздік ережелерін сақтауды; ақ және түсті киімді үтіктеу ережесін; мақтадан тігілген, ақ және түсті киімді жуу, шайқауды; пилоткаларды, орамалдарды, алжапқыштарды шынтаққаптарды, беторамалдарды үтіктеуді, төрт тесігі бар түймені тігуді біледі	8.2.2.1 базарда және дүкенде өз өлшеміне сәйкес аяқ киім таңдауды білу; өз аяқ киімінің өлшемін жеңіл өлшеммен және есептеумен анықтауды, сатушының кеңесін қабылдауды немесе сыпайы бас тартуды; тиісті аяқ киімді таңдау және сатып алуды; сөгілген матаны тігуді картадағы нұсқау бойынша ретімен орындауды жүннен және синтетикадан тігілген киімдерді этикеткадағы мәліметті ескере отырып жууды, киімді тиісінше үтіктеуді, киімдегі жыртықты тігуді, аяғы бар түймені тігуді біледі	9.2.2.1 орамалға ілгішті тігу тәртібін білу; кір машинасын құрылысы, қолдану ережесін; қауіпсіздік, кір жуғыш машинамен жұмыс ережесін; төсек жабдықтарын үтіктеу тәртібін; үтікпен жұмыс істеуде қауіпсіздік ережесін; ілгішті орамалға тігуді; қиғаш тігісті ұқыпты және дұрыс тігуді; кір жуатын машинада мақтадан жасалған киімді жуу, жұмыс орнын жинауды біледі

3) "Тамақтану":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Азық-түлік өнімдері	5.3.1.1 азық-түліктің денсаулыққа берер маңызын білу. Өсімдік жіне жануар өнімін біледі	6.3.1.1 денсаулықты сақтау үшін тамақтану тәртібін; балалар мекемесінде дұрыс тамақтандыруды қадағалайтын адамдардың мамандығын; тез бұзылатын азық-түлік атауларын (ет, сүт, шұжық, балық, май) біледі;	7.3.1.1 жарма түрлері, сусымалы өнімдерді сақтау мерзімінің ұзақ сақталуына қарай сақтау тәртібін; көкөністерді қоймада жіне жертөледе сақтауды білу	8.3.1.1 балалар мен жасөспірімдердің тамақтануындағы сүттен жасалған тағамдардың маңызын; сүтті тағамдарды тоңазытқышта сақтау мерзімінің ережесіне сай дұрыс сақтауды; "геркулес" сүт ботқасын дайындау реттілігін; сүт түрлерін (құрғақ, концентратты, қайнатылған); ұнтақтан сүт дайындаудың реттілігін білу	9.3.1.1 көкөністер, шикі және пімкен күйінде қолданылатын түрлерін білу
3.2 Ас үй және асхана ыдысы, техникасы	5.3.2.1 ас үй мен ас үй ыдыстары турал; ас үй ыдысының атауларын, жылыту құралдарымен және оны пайдалану ережесін білу. Тағам әзірлеуде қауіпсіздік ережесін сақтай білу. Тамақтану уақыты – таңғы, түсуі, кешкі ас. Кім және қайда ас дайындайды (мектепте, үйде). Ас үйде тазалық пен ұқыптылықты сақтауды, ас үй құралдарын пайдалануды игереді. Мектеп асханасының дастарханын жасауды игереді		7.3.2.1 дайындалған мәзірге сәйкес кешкі асқа дастархан әзірлеуді игереді	8.3.2.1 дастархан әзірлеу және тамақтанғаннан кейін ыдыс жууды игереді	9.3.2.1 түскі асқа дастархан жаюдың ережесімен реттілігін, пышақ және шанышқыны қолдану ережесін білу; үстел басындағы тәртіпті білу; ас құралдарын, майлықты дұрыс және әдемі қолдануды; дастархан басында өзін ұстай білуді игереді
3.3 Ас дайындау	5.3.3.1 ас дайындаудағы гигиеналық талаптар, піскен көкөністерден салат жасау, тез дайындалатын консерванттармен тағам дайындау білу	6.3.3.1 жұмыртқа мен шұжықты алғашқы және термо өңдеуден өткізуді; бутерброд түрлерімен, оларды дайындауды білу. Таңғы, түскі, кешкі тағам атауларын атау тағамға сай азық-түлікті таңдауды; шәй дастарханын әзірлеу және дайындауды; жұмыртқа мен шұжықты дайындауды білу	7.3.3.1 кешікі ас мәзірін; кортапты қабығымен пісіру ережесі, картопты тазалауды; кортоптан пюре жасау тәртібін; кортапты пюренің дайындау сапасына қойылатын талапты; макоронды өнімдерді алғашқы және термо өңдеу әдісін; кеспені пісіру тәртібін; жармаларды алғашқы және термо өңдеуден өткізу әдісін білу; ас дайындауда санитарлы-гигиеналық және қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібін; картопты қабығымен пісіруді; картопты пюрені дайындау технологиясын бұлжытпай орындауды; макоронды өнімдерді пісіруді; қарақұмық ботқасын, тары ботқасын дайындауды; жасалған жұмысқа есеп беруді; дастархан басында өзін ұстай білуді игереді	8.3.3.1 ас дйындауда санитарлы гигиеналық және қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібін орындау, сонымен қатар кесекіш және шаншылатын құралдарды газ плитасымен жұмыс жасауды; ұнтақтан сүт дайындауды, сүтті пісіру және сүтке тағам дайындауды, "геркулес" ботқасын, сүттен жасалған ботқа, ірімшікті және сүзбеден дайындауды біледі	9.3.3.1 көкөністі, еттен және балықтан жасалған өнімдерді алғашқы және термо өқдеуден өткізуді; рецептке сүйене отырып, ас дайындау реттілігін (немесе мұғалімнің көрсетуімен); ас дйындауда санитарлы-гигиеналық және қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібін орындауды білу; винегрет, көкөністен көже, балық көнсервісінен ухо, картоптан котлет, бұқтырылған орамжапырақ дайындауды; сырқы сипатынан, түсінен шикі және піскен көкөністерді салыстыруды, көкөніс тазалау, тұрау, ыстық сұйықтыққа дұрыс салу тәртібін; көкөністерді қуыру, және бұқтыруды; кептірілген жемістерден компот жасауды; ас дайындауда санитарлы-гигиеналық және қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібін орындауды білу

4) "Тұрғын үй":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Тұрғын үй түрлері	5.4.1.1 тұрғын үй түрлері: жатахана, пәтерлер, жеке үйлер. Пәтердегі тәртіп	6.4.1.1 тұрғын үй түрлерін, үй құрылысы мен айналысатын адамдардың мамандықтарын білу; Қала мен ауылдағы тұрғын үй нысандарының ерекшеліктерін, пәтерді және үйде орналасқан бөлме атауларын білу; еден жуу реттілігін, оның екі түрлі әдісін (қолмен, швабрамен); еден бөліктерін білу; (беті, ернеуі, табалдырық). Ернеуін, табалдырықты, бұрыштарды тазалау ерекшелігін білу. Жеке және көп пәтерлі үйлерді ажыратуды; адамдардың қаладағы, ауылдағы үйлерін ажыратуды; ауылды жердегі ауладағы құрылыстардың мәнісін түсіндіруді; әр бөлмені сипаттауды игереді	7.4.1.1 киіз үйдің құрылысының ерекшелігін (дөңгеленген, жеңіл жиналатын, жылы, көшуге ыңғайлы); жатын бөлменің маңызын, ондағы жиһазды білу	8.4.1.1 тұрмыстық заттарды, киімдерді және керекті құралдарды киіз үйде сақтау тәртібін; қонақ бөлменің маңызын; қонақ бөлмеде жиһазды орналастыру ерекшелігін білу;	9.4.1.1 уақытша тұру үйлерінің, пәтерде бөлменің қызметіне қарай жиһазды орналастыру тәртібін; тұрғын үйді безендіруде тоқыма құралдарын, жарық құралдарын, бөлме және декаративті өсімдіктерді пайдалануды (функционалды-емдеу, эстетикалық), табиғат материалдардан және тірі гүлдерден гүл шоғырын жасауды білу;
4.2 Үй тазалау	5.4.2.1 күнделікті, кезеңмен, толық жинауды білу; жұмсақ, жылтыратылған жиһазды күтуді білу. Әртүрлі жерлерден шаңды сүртіп алу, гүлге су құюды игеру	6.4.2.1 қолмен және швабрамен еден жууды, швабраны шүперекпен аударуды, екі әдіспен жууды ("ары-бері", "алдыға-артқа"); ылғалды шүперекпен шаңды сүртіп алуды; тұрғын үйді күнделікті тазалауды; швабраны қолдуды игереді	7.4.2.1 жатын бөлмені жинау тәртібін; төсек жабдықтарын ауыстыру тәртібін; төсек жабдықтарын кептіру, желдету, қағу мәнісін; тұрғын үйді толық тазалау тәртібін білу; жатын бөлмеде құрғақ және ылғалды тазалау әдісін; төсек жабдығын ауыстыруды (өз бетімен немесе мұғадім көмегімен); жастықты, көрпені, төсенішті қағуды (өз мүмкіншілігіне қарай); толық тазалауды қажетті реттілігімен жасауды игереді	8.4.2.1 қонақ бөлме құрғақ немес ылғалды әдіспен тазалауды; шаңсорғыштың құрылысын (мүмкіндігінше); шаңсорғышты қолдану тәртібін; тұрғын үйді маусымдық тазалау, қысқа дайындауды; терезеге күтім жасау, терезе жууда, жуатын құралдарды қолдануды; терезені жууда қауіпсіздік ережесін; терезені жылылау әдісін білу. Қонақ бөлме құрғақ немес ылғалды әдіспен тазалау, шаңсорғышты пайдалану: жұмысқа дайындалу, еденді тазалау, шаңсорғышпен батарей мен кілемді тазалауды; тұрғын үйді маусымымен тазалауды, пәтерді қысқа дайындауды; терезені жуу құралдарымен жууды, қауіпсіздік ережесін сақтауды игереді. Ескерту: білім алушылар 1 қабат терезесін ғана жуады	9.4.2.1 табиғи материалдардан және тірі гүлдерден гүл шоғырын жасауды; бөлме гүлдеріне күтім жасауды; кезекті жөндеу жүргізуді; қажетті жабдықтар мен саймандарды таңдауды; тұрмыстық химияны падалану арқылы ванна және әжетхана бөлмесін тазалауды, қауіпсіздік ережесін сақтауды білу

5) "Көлік":

5 кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1 Көлік құралдарының түрлері	5.5.1.1 жеке және қоғамдық көліктің маңызын білу; қоғамдық көлікте жолаушының жүру міндетін; көлікке отыру мен түсу ережелерін; қоғамдық көлікте жұмыс жасайтын адамдар қызметін білу;	6.5.1.1 арнайы көліктердің жұмыс жасау бағытын; полиция, дәрігер, өрт сөндірушілердің қызметін білу;	7.5.1.1 автовокзалдың маңызын; автовокзалдағы қала сыртына жүретін бағыттардың негізгі қызметін; жолаушыларға қызмет ететін адамдардың еңбегін; автобустар жүру кестесін білу. Анықтама қызметін; автовокзал кассасынан билет алуды; қала аралық автокөліктердің негізігі қызметін; жүк қоймасы мен оның қызметін, қала сыртына және халықаралақ автобустарға отырғызу тәртібін; жүк пен қол сөмкесін жинау ерекшелігін біледі	8.5.1.1 вокзал мен оның негізігі қызметін; жолаушылар вагонының түрлерін және тиісті билет бағасын; теміржол жолаушыларына қызмет ететін адамдар мамандықтарын; пойыздың жүру кестесінің, анықтама қызметінің маңызын; теміржол билеттерін алу тәртібін (кассандан сатып алу, телефонмен тапсырыс беру); жүкті қоймаға өткізу немесе алуды; жүк пен қол сөмкесін жинау ерекшелігін; теміржол аппаттарының түрлерін; жолаущылардың аппатты жағдайлардыға өзін ұстау тәртібін; аппатты жағдайда жапа шеккендерге алғашқы көмек көрсетуді білу	9.5.1.1 аэропорт және оның негізіг қызметінің маңызын; әуе көлікпен жүретін жолаушыларға қызмет ететін адамдардың қызметін; ұшақтардың ұшу кестесінің, анықтама қызметінің маңызын; әуе билеттерін алу тәртібін (кассадан алу, телефонмен тапсырыс беруді; жүк және қол сөмкесін тіркеу тәртібін; жүк қоймасын пайдалану тәртібін білу
5.2 Көлікте және жолда жүру тәртібі	5.5.2.2 қоғамдық көлікте жүру тәртібін (отыру тәртібі, билет алу, көлік ішінде және сыртқа шығудағы тәртіп); трамвай мен автобусты айналып өтуді; жол жүру ережесін сақтауды игереді	6.5.2.2 жолдағы белгілердің мағынасын; көліктен түскеннен соң, жолдан өту ережесін; көлікті айналып өту тәртібін (трамвай, троллейбус, автобус); жолдағы аппаты жағдайдың болу себебін, аппатты жағдайдағы тәртіпті білу. Сырт сипатына қарап арнайы көліктерді ажыратуды; бағдар бойынша жолды шартты белгі көмегімен өтуді; көліктен шыққанда, көлікті айналып өтуді; авариялық жағдайда өзін ұстау тәртібін игереді	7.5.2.2 автовокзал ғимаратында бағдарлануды; автобустар жүру кестесін бағдарлай білуді және автовокзалдың анықтама қызметтерін пайдалануды; жүк және қол сөмкесін жинауды; жүк қоймасын пайдалануды игереді	8.5.2.2 теміржол вокзалының ғимаратында бағдарлауды; пойыз жүру кестесінде бағдарлауды; вокзалдың анықтама қызметін пайдалануды; сатып алуды (немесе тапсырыс беру); жүк және қол сөмкесін жинауды; жүк қоймасын пайдалануды игереді	9.5.2.2 әуежай ғимаратында бағдарлауды; ұшақ кестесін бағдарлауды; әуежайдың анықтама қызметтерін пайдалануды игереді
5.3 Қала бойынша қозғалыс бағыты	5.5.3.1 үй мекен жайын білу	6.5.3.1 мектепке бару жолын білу (бағыт, көлік түрі)	7.5.3.1 мектепке бару жолын білу (бағыт, көлік түрі)	8.5.3.1 мектепке бару жолын білу (бағыт, көлік түрі)	9.5.3.1 өз бетімен мектепке келу, мектептен үйге қайта білу

6) "Отбасы":

6-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
6.1 Отбасы құрамы	5.6.1.1 тегін, өз атын, жақын туыстарын білу	6.6.1.1 тегін, өз атын, жақын туыстары, туыстық жақындығын білу	7.6.1.1 тегін, өз атын, жақын туыстары, туыстық жақындығын, ағайындыларының есімдерін, туыстық дәрежесін білу	8.6.1.1 жақын туыстарын достарынан және таныстарынан ажырата білу	9.6.1.1 ата-ана жағынан туыстарын білу (анасының әпкесі - апайы)
6.2 Отбасы қарым-қатынасы	5.6.2.1 үлкендерге құрметпен қарай білу	6.6.2.1 үй шаруасында көмек көрсету, отбасы мүшелерінің еңбегін бағалай білу	7.6.2.1 үйде үнемі жасалатын міндетін атқару, отбасы мүшелеріне қамқорлық көрсете білу	8.6.2.1 кішілер мен үй үлкендеріне қамқор көрсете білу	9.6.2.1 үй шаруасына белсенді араласу, қамқорлық көрсете білу

33. Әр бөлімшеде білім алушылардың білу мен жасай білу дағдылары белгіленген. Аталған дағдының деңгейі білім алушының сабақтағы бағалау өлшемі болады.

34. Мақсатты жоспарлау білім алушылардың таным процесін басқаруға мүмкіндік береді, тақырыпты меңгергенін қадам-қадам бойынша қадағалап, оқу процесін жекешелендіреді.

35. Психофизикалық және ақыл-ой дамуының ерекшелігіне байланысты, ұзақ мерзімдік жоспарды мұғалім сынып білім алушыларының мүмкіндіктеріне қарай тоқсан бойынша өзі құрастырады.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 542 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Шаруашылық еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Шаруашылық еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларға күнделіктегі тұрмыстық жағдайларда тәуелсіз болуға мүмкіндік жасайтын, күндегі өмірде қажет болатын іскерліктерді білім алушыларда қалыптастыру.

3. Негізгі міндеттер:

1) тұрмыстық заттарды олардың қажеттілігіне сәйкес пайдалану үйрету;

2) тұрмыстағы қауіпсіз жұмыс ережелерін, санитарлық-гигиеналық нормаларын ұстануды үйрету;

3) жеке нәрселерін, жақын айналасындағы заттарды пайдалану іскерліктерін қалыптастыру;

4) арнаулы жабдықтар мен материалдарды тұрмыстық заттар мен жеке нәрселер үшін пайдаланудың әдістеріне үйрету;

5) сабақтарға қызығушылықты ұстап тұру, басқа білім алушылар мен ересектермен өзара әрекет жасау іскерліктерін қалыптастыру.

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Оқу бағдаламасында оқу-нормативтік құжаттың үрдісті функциялары, білім беру процесін ұйымдастыруға деген арнаулы педагогикалық ұстанымдардың сипаттамаларымен сәйкестендіріледі.

5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер, оқу мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, Бағдарламаның жаңа құрамында көрініс тапты.

6. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді күшейту, білім беру процесінде барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интербелсенді әдістері қолданылады.

7. Білім беруді ұйымдастыруға деген барлық арнаулы ұстанымдар, ақыл-ой даму бұзылысы орта деңгейдегі білім алушыларды оқытуды ұйымдасыруды нақты заттың-практикалық іс-әрекет, уақиғалар аясындағы білім мен іс-әрекеттермен белсенді нақты істер мен уақиғаларымен алмасу кезінде ұйымдастыруға бағытталады.

8. Ақыл-ой бұзылысы орташа деңгейдегі білім алушыларға арналған Бағдарламаның мазмұны ұсыным сипатында болады. Педагогтың сыныптағы әрбір білім алушының мүмкіндігі мен оның білім алудағы ерекше қажеттіліктерін сәйкес Бағдарламаның мазмұны мен оқыту қарқынына кезкелген өзгерістерді енгізу құқығы бар.

9. "Шаруашылықтық еңбек" пәні шеңберіндегі жұмыс процесінде: "Адам және дүние", "Тәртіп мәдениеті", "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлану" пәндерімен байланыс орнатылады.

10. Оқу процесін ұйымдастыру тәсілінің нгізінде ақыл-ой дамымауы айқын байқалатын тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізін қалаушы идея ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалаптандыру" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес білім алушы түзету педагогикалық шаралардың барлық жүйесін жобалаған кездегі негізгі және жалғыз есептегі нүктесі болып табылады.

11. Жоспарланған педагогикалық шаралар білім алушылармен тікелей жүргізілетін жұмыстарды ғана емес, сондай ақ қоршаған отраның қайтадан құрылуын, әрбір білім алушының өзіндік әрекетін ынталандыратын жағдайды тұдыруды да қамтиды.

1) білім алушының өзіндік бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, дербес қарқында даму құқығын тану қағидасы. Бұл қағиданы сақтау білім алушыны оқытудың жеке бағдарламасының мазмұнын анықтау мақсатында оның мүмкіндігі мен ілгерілемей дамуын үнемі зерделеуді білдіреді. Дамудағы және дағдыларды меңгерудегі кез-келген, тіпті ең аз деген ілгері басуды оқытудағы жағынды нәтиже деп қабылдау;

2) педагогтың әрбір білім алушыны оқытудың мазмұн, тәсілдерін түдін, дидактикалық құралдарды олардың жеке тұлғалық жетістіктерін мониторингілеу нәтижесінесепке ала отырып, өзгдігінен таңдау қағидасы;

3) білім алушыларда тәжірибелік әрекетер мен әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін қажетті мектеп ортасын құру қағидасы. Білім алушылармен сабақ өтетін жайлар әр түрлі өмірлік жағдаяттарды бейнелейтін кеңістікке айналдырылуғ тиісті. Заттық орта білім алушылардың қажеттіліктерінің өзгеруіне сәйкес дүркін-дүркін өзгеріп отырады;

4) білім алушылардың мектептегі күнделікті әрекеттерінің кіріктірілген сипаттағы қағидасы. Барлық оқу пәндері бойынша сабақ кіріктірілген сипатта болады;

5) ойлауды дамыту, сайлау тілі мен коммуникацияны әлеуметтендіру құралы ретіндегі қағида. Сөйлеу тілін түсінуді кеңейту, қарым-қатынастың сөздік және сөздік емес құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнектілік-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жұмыстар бірізділікпен құрылады;

6) оқу-тәрбиелеу процесін әлеуметтендіру бағыттылығы қағидасы. Білім алушыларды мектеп сыртындағы күрделі әлеуметтік ортаға енгізу.

13. Білім алушылар сабақтың ұйымдастырылуына мұқтаж болады: олар іс-әрекет түрлерін қашан қажет болғанда алмастыра алады, жеке жұмысты орындайды және педагогтық жеке көмегін алады. Жас өспірімдерге сабақ кезінде сынып бөлмесінде еркін қозғалуға мүмкіндік беріледі.

14. Білім алушылардың белсенділігі мен дербестігінің дамуы байқалатын негізгі әрекеті ретінде сабақта төмендегілер қолданылады:

1) адамдардың әлеуметтік өмірі мен әрекеттеріндегі құбылыстарды бақылау;

2) заттық-практикалық іс-әрекет;

3) іскерлік ойындар;

4) білім алушылардың шаруашылықтық-еңбектік іс-әрекеті;

5) әлеуметтік-тұрмыстық іс-әрекет;

6) жақын ортасындағы микросоциумдағы білім алушылар мен ересектер клммуникациясы;

7) оқу іс-әрекеті (білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес).

15. Бағдарлама білім алушылардың "Өзіне-өзі қызмет ету" пәннің шеңберіндегі алынған дайындығы есеріліп құрастырылған. Оның концептірлік спиральдік құрылымы бар, ол үйренген дағдыларына қайтып келуге және оларды жетілдіруге мүмкіндік жасайды.

16. Әрбір білім алушы үшін практикалық жұмыстардың мазмұны мен көлемі медициналық ұсыныстар ескеріліп, әрқайсысы дербес түрде анықталады. Мұғалімнің сабақтың мазмұнына білім алушылардың ерекше білім қажеттіліктерін ескере отырып, өзгерістер енгізу құқына ие.

17. Бір сабақтың шеңберінде сынып білім алушылары күрделігі әртүрлі тапсырмаларды орындайды. Білім алушылар ұжымдық жұмысқа қолдан келгенше қатысады, мұғалімнің көмегімен жасайды, оған бір мезгілде орындалатын, көрсету бойынша іс-әрекет, үлгі бойынша іс-әрекет, ауызша инструкция бойынша берілген әрекет, бейімделген технологиялық карталарды, пиктограмма, суреттер, фотосуреттерді қолданып көзбен шолуға болатын инструкцияларды қосуға болады.

18. Бар тақырыпқа біріктірілген шаруашылықтық еңбек пен әлеуметтік-тұрмыстық тұрғыдан бағдарланған сабақтарының бірінен соң бірі өткізіледі. Оқыту процесінде үлкен рөл қайталау мен дағдыларды бекітудегі жаттығуларға беріледі. Үздіксіз түрдегі қайталау, білім алушының дербестік дәрежесін және қалыптасатын дағдылар күйінің диагностикасы үшін жағдайлар жасайды.

19. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау шараларына қойылатын талаптар гуманизм идеяларына, осы санаттағы білім алушылардың мектептік оқуының табиғатына сәйкестігіне шартты болады.

20. Ақыл-ой даму бұзылысы орташа деңгейдегі білім алушылардың жеке оқу бағдарламасында тұжырымдалған міндеттер олардың оқудағы жетістіктерін бағалау үшін пайдаланалады.

21. Оқытудың жеке бағдарламасы оның мүмкіндіктері тұралы мәліметтер негізінде, 1-4 сыныптардағы "Өзіне-өзі қызмет ету" пәні бойынша өқалыптасқан дағдылар деңгейін есепке ала отырып құрастырылады.

22. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау құралдарымен ғана жүзеге асырылады. Оқытудың жеке бағдарламасын жүзеге асыру нәтижелері білім беру процесі барысында мұғаліммен сабақтарда тікелей бағаланады.

23. Педагогтар бақылау-бағалау әрекетін ақыл-ой жеткілікті түрде дамымаған білім алушылармен жүргізілетін барлық педагогикалық процесінің қурыуна негіз болатын арнайы педагогиканың "диагностика мен түзете дамыту жұмысының бірлігі" қағидасына сәйкес жүйелі түрде жүзеге асарады.

24. Бақылау, білім алушы әрекетінің өнімдерін, ауызша берген жауаптарын оқыту мен тәрбиелеудің жекеленген міндеттерімен салыстыра тырып бағалау әрекет болып табылады.

25. Ақыл-ой даму бұзылысы орташа деңгейдегі білім алушылардың жетістіктерін бағалау рәсімдері мынадай реттілікте болады:

1) білім алушылардың білім мен дағдыларын, даму деңгейлерін алдын-ала бағалау. Оқытудың жеке бағдарламасын құруға арналған негіз ретіндегі білім алушының даму бейімін құру;

2) білім алушылардың жетістіктері мен дамуын ағымды бағалау. Ол білім алушылардың сабақ барысындағы жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асыралады;

3) аралық бақылау бірінші жарты жылдық аяқталғанда орындалады. Жетістіктердің қорытынды бағасы оқу жылы аяқталғанда қойылады. Оқытудың жеке бағдарламасына сәйкес іскерлік мен дағдылардық қалыптасуының табысты болуын бағалау туралы пікірлек жеке бағдарламада тіркеледі.

26. Білім алушылардың қол жеткен табыстарын жеке бағдарламада сипаттау кезінде олардың іскерліктер мен дағдыларды өздігінен игеру дәрежесі көрсетіледі: өздігінше, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, педагогпен бірігіп жасалған әрекеттерінің көмегімен.

3 - тарау. "Шаруашылықтық еңбек" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

27. "Шаруашылықтық еңбек" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағат;

3) 7-сынып - аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағат;

4) 8-сынып - аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат;

5) 9-сынып - аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат.

28. Шаруашылықтық еңбек бойынша сабақтарды өткізу үшін әлеуметтік-тұрмыстық бағдардағы кабинет немесе Бағдарлама мазмұнына сәйкес құрал-саймандармен жабдықталған арнаулы кабинет пайдаланылады.

29. Бағдарламаның мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тұрғын жай мен тұрмыстық заттардың күтімі";

2) 2-бөлім "Киім мен аяқ киім күтімі";

3) 3-бөлім "Өсімдіктердің күтімі";

4) 4-бөлім "Үй түлектерінің күтімі".

30. "Тұрғын жай мен тұрмыстық заттардың күтімі" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) тұрғын жай күтімі;

2) тұрмыстық заттар күтімі.

31. "Киім мен аяқ киім күтіміне" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) киім заттарының күтімі;

2) аяқ киім күтімі.

32. "Өсімдіктер күтіміне" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) үй өсімдіктерінің күтімі;

2) гүлбақ пен бау бақ өсмдіктерінің күтімі.

33. "Үй түлектерінің күтіміне" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жануарлар күтімі;

2) құстар күтімі.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

34. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.1.1.2 кодындағы "5" – сынып,

"1.1" – бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік саны.

35. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) "Тұрғын жай мен тұрмыстық заттар":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Тұрғын үй күтімі	5.1.1.1 тұрғын үй түрлерінің өзгешілігін айыру(көп пәтерлі үй, жеке үй)	6.1.1.1 тұрғын үй түрлерінің өзгешілігін айыру(көп пәтерлі үй, жеке үй)	7.1.1.1 тұрғын үй түрлерінің өзгешілігін айыру(көп пәтерлі үй, жеке үй)	8.1.1.1 тұрғын үй түрлерінің өзгешілігін айыру(көп пәтерлі үй, жеке үй)	9.1.1.1 тұрғын үй түрлерінің өзгешілігін айыру(көп пәтерлі үй, жеке үй)
	5.1.1.2 тұрғын бөлмелерді атау, олардың (асхана, жатын бөлме, жуынатын бөлме, асүй) қолданысын түсіну	6.1.1.2 тұрғын бөлмелерді атау, олардың (асхана, жатын бөлме, жуынатын бөлме, асүй) қолданысын түсіну	7.1.1.2 жатын бөлмедегі жиһазды атау, олардың қолданысын түсіну. Тазалық сақтау ережелерді орындау	8.1.1.2 асүйдегі жиһазды атау, олардың қолданысын түсіну. Тазалық сақтау ережелерді орындау	9.1.1.2 қонақ жай бөлмедегі жиһазды атау, олардың қолданысын түсіну. Тазалық сақтау ережелерді орындау
	5.1.1.3 дымқыл және құрғақ тазалау жасау (сыпыртқы, щетка, шүперек, шаңсорғыш көмегімен)	6.1.1.3 дымқыл және құрғақ тазалау жасау (сыпыртқы, щетка, шүперек, шаңсорғыш көмегімен)	7.1.1.3 дымқыл және құрғақ тазалау жасау (сыпыртқы, щетка, шүперек, шаңсорғыш көмегімен)	8.1.1.3 дымқыл және құрғақ тазалау жасау (сыпыртқы, щетка, шүперек, шаңсорғыш көмегімен)	9.1.1.3 дымқыл және құрғақ тазалау жасау (сыпыртқы, щетка, шүперек, шаңсорғыш көмегімен)
		6.1.1.4 кілем, жұмсақ жиһазды тазалау	7.1.1.4 кілем, жұмсақ жиһазды тазалау	8.1.1.4 кілем, жұмсақ жиһазды тазалау	9.1.1.4 кілем, жұмсақ жиһазды тазалау, радиаторларды шаңсорғышпен тазалау
			7.1.1.5 еденді сумен жуып, айналарды сүрту	8.1.1.5 еденді сумен жуып, айналарды сүрту	9.1.1.5 еденді сумен жуып, айналарды және шкафтың терезелерің сүрту
					9.1.1.6 пәтерді қысқа дайындау, терезелерді жылыту
1.2 Тұрмыстық заттардың күтімі	5.1.2.1 кірлерді жууға дайындау (кір заттарды себетке салу, жастықтысты, ақжаманы, сейсепті шешу)	6.1.2.1 төсек-орын тысын жаңа төсек салу, киімдерді шкафтың сөрелеріне жинау	7.1.2.1 төсек-орын күтуі (құрғату, қағу, желдету)	8.1.2.1 төсек-орын күтуі (құрғату, қағу, желдету)	9.1.2.1 төсек-орын күтуі (құрғату, қағу, желдету)
	5.1.2.2 қоқыс шығару	6.1.2.2 қоқыс шығару; қоқыс құбырын қолдану	7.1.2.2 қоқыс шығару; қоқыс құбырын қолдану	8.1.2.2 қоқыс шығару; қоқыс құбырын қолдану	9.1.2.2 қоқыс шығару; қоқыс құбырын қолдану
	5.1.2.3 азық-түлікті тоңазытқышта сақтау үшін контейнерді пайдалану	6.1.2.3 азық-түлікті тоңазытқышта сақтау үшін контейнерді пайдалану	7.1.2.3 азық-түлікті тоңазытқышта сақтау үшін контейнерді пайдалану	8.1.2.3 азық-түлікті тоңазытқышта сақтау үшін контейнерді пайдалану	9.1.2.3 азық-түлікті тоңазытқышта сақтау үшін контейнерді пайдалану
	5.1.2.4 жеміс-жидекті жақсылап жуу, пісірілген көкөністерді тазалау	6.1.2.4 жеміс-жидекті жақсылап жуу, пісірілген көкөністерді тазалау	7.1.2.4 жеміс-жидекті жақсылап жуу, шикі көкөністерді тазалау	8.1.2.4 жеміс-жидекті жақсылап жуу, шикі көкөністерді тазалау	9.1.2.4 жеміс-жидекті жақсылап жуу, шикі көкөністерді тазалау
	5.1.2.5 устөлде қалған қоқымдарды сүрту, ыдыстарды қалдықтардаң тазалау, ыдысты жууға дайындау	6.1.2.5 устөлде қалған қоқымдарды сүрту, ыдыстарды қалдықтардаң тазалау, ыдысты жууға дайындау	7.1.2.5 устөлде қалған қоқымдарды сүрту, ыдыстарды қалдықтардаң тазалау, ыдысты жууға дайындау	8.1.2.5 устөлде қалған қоқымдарды сүрту, ыдыстарды қалдықтардаң тазалау, ыдысты жууға дайындау	9.1.2.5 устөлде қалған қоқымдарды сүрту, ыдыстарды қалдықтардаң тазалау, ыдысты жууға дайындау
	5.1.2.6 шай ішетін ыдысты жуып сүрту	5.1.2.6 шай ішетін ыдысты жуып сүрту	5.1.2.6 шай ішетін ыдысты жуып сүрту	5.1.2.6 шай ішетін ыдысты жуып сүрту	5.1.2.6 шай ішетін ыдысты жуып сүрту
	5.1.2.7 қасық, шанышқы, пышақтарды жуу	6.1.2.7 қасық, шанышқы, пышақтарды жуу	7.1.2.7 қасық, шанышқы, пышақтарды жуу	8.1.2.7 қасық, шанышқы, пышақтарды жуу	9.1.2.7 қасық, шанышқы, пышақтарды жуу
				8.1.2.8 терезе алдын, газ плитасын, тоғазытқышты жуғыш затпен жуып сүрту	9.1.2.8 сковородканы жуу
					9.1.2.9 жуғыш затпен раковинаны тазалау, жуғыш заттарды пайдаланған кезде қауыпсыздық ережелерді сақтау

2) "Киім мен аяқ кимдер күтімі":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Киім заттарының күтімі	5.2.1.1 сыртқы киімді щеткамен тазалау	6.2.1.1 сыртқы киімді щеткамен тазалау	7.2.1.1 сыртқы киімді щеткамен тазалау	8.2.1.1 сыртқы киімді щеткамен тазалау	9.2.1.1 сыртқы киімді щеткамен тазалау
	5.2.1.2 түсіп қалған түймені орнына тігу	6.2.1.2 сыртқы киімді жыл мезгілдеріне дайындау	7.2.1.2 сыртқы киімді жыл мезгілдеріне дайындау	8.2.1.2 сыртқы киімді жыл мезгілдеріне дайындау	9.2.1.2 сыртқы киімді жыл мезгілдеріне дайындау
		6.2.1.3 жуғыш заттардың аттарын біліп айту – сабын, кір жуатын ұнтақ, гель	7.2.1.3 жуғыш заттардың аттарын біліп айту – сабын, кір жуатын ұнтақ, гель	8.2.1.3 жуғыш заттардың аттарын біліп айту – сабын, кір жуатын ұнтақ, гель	9.2.1.3 жуғыш заттардың аттарын біліп айту – сабын, кір жуатын ұнтақ, гель
		6.2.1.4 жуғыш заттарды қолданатың ережелерді сақтау	7.2.1.4 жуғыш заттарды қолданатың ережелерді сақтау	8.2.1.4 жуғыш заттарды қолданатың ережелерді сақтау	9.2.1.4 жуғыш заттарды қолданатың ережелерді сақтау
		6.2.1.5 шағын киімдерді (нәски, қол орамалды) қолмен жуу	7.2.1.5 іші киіді қолмен жуу	8.2.1.5 киімдердің шағын жөндеу жасау	9.2.1.5 киімдердің шағын жөндеу жасау
			7.2.1.6 трикотаж заттарды жуу ережесін сақтау	8.2.1.6 жүннен жасалған заттарды жуу ережесін сақтау	9.2.1.6 кір жуғыш машинамен мақтадан тігілген киімдерді жуу
			7.2.1.7 қауіпсіздік ережелерін сақтап шағын киімдерді үтіктеу	8.2.1.7 блузка, жейде, шалбарларды үтіктеу	9.2.1.7 мақтадан тігілген ікі киім, төсек-орын тысын үтіктеу
2.2 Аяқ киім күтімі	5.2.2.1 аяқ киім түрлерін ажырату білу (үйге арналған аяқ киім, далаға киетін аяқ киім)	6.2.2.1 аяқ киім түрлерін мезгіл бойынша ажырату білу	7.2.2.1 аяқ киім түрлерін мезгіл бойынша ажырату білу	8.2.2.1 аяқ киім түрлерін мезгіл бойынша ажырату білу	9.2.2.1 аяқ киім түрлерін мезгіл бойынша ажырату білу
	5.2.2.2 былғары аяқ киімді күту, су тиген аяқ киімді құрғату, құрғақ аяқ киімді сүрту	6.2.2.2 турлі түсті аяқ киімге қарап крем таңдау білу	7.2.2.2 турлі түсті аяқ киімге қарап крем таңдау білу	8.2.2.2 турлі түсті аяқ киімге қарап крем таңдау білу	9.2.2.2 турлі түсті аяқ киімге қарап крем таңдау білу
	5.2.2.3 резеңке аяқ кіимді күту, құрғату	6.2.2.3 былғары аяқ киімді щеткамен крем жағып тазалау	7.2.2.3 былғары аяқ киімді щеткамен крем жағып тазалау	8.2.2.3 былғары аяқ киімді щеткамен крем жағып тазалау	9.2.2.3 былғары аяқ киімді щеткамен крем жағып тазалау
	5.2.2.4 тазаланған аяқ киімді мезгілдерге қарап қорапта сақтау	6.2.2.4 тазаланған аяқ киімді мезгілдерге қарап қорапта сақтау	7.2.2.4 тазаланған аяқ киімді мезгілдерге қарап қорапта сақтау	8.2.2.4 тазаланған аяқ киімді мезгілдерге қарап қорапта сақтау	9.2.2.4 тазаланған аяқ киімді мезгілдерге қарап қорапта сақтау
			7.2.2.5 бас киімді күту, щкафта киім сақтау ережесін сақтау	8.2.2.5 қысқы аяқ киімді күту	9.2.2.5 бас киімді күту, щкафта киім сақтау ережесін сақтау

3) "Өсімдіктер күтімі":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту маққсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Үй өсімдіктерінің күтімі	5.3.1.1 өсімдіктердің жапырақтарын сүрту	6.3.1.1 өсімдіктердің жапырақтарын сүрту	7.3.1.1 өсімдіктердің жапырақтарын сүрту	8.3.1.1 өсімдіктердің жапырақтарын сүрту	9.3.1.1 өсімдіктердің жапырақтарын сүрту
	5.3.1.2 үй өсімдіктерді сұғару	6.3.1.2 үй өсімдіктерді сұғару	7.3.1.2 үй өсімдіктерді сұғару	8.3.1.2 үй өсімдіктерді сұғару	9.3.1.2 үй өсімдіктерді сұғару
	5.3.1.3 мұғалімнің көмегімен өсімдіктерді мөлшері құю	6.3.1.3 үй өсімдіктерді өсіру	7.3.1.3 үй өсімдіктерді өсіру	8.3.1.3 үй өсімдіктерді өсіру	9.3.1.3 үй өсімдіктерді өсіру
	5.3.1.4 гүл өсіретін ыдысты жуу	6.3.1.4 гүл өсіретін ыдысты жуу	7.3.1.4 гүл өсіретін ыдысты жуу	8.3.1.4 гүл өсіретін ыдысты жуу	9.3.1.4 гүл өсіретін ыдысты жуу
	5.3.1.5 гүлдерді сыныпта орналастыру	6.3.1.5 гүлдерді сыныпта орналастыру	7.3.1.5 гүлдерді сыныпта орналастыру	8.3.1.5 гүлдерді сыныпта орналастыру	9.3.1.5 гүлдерді сыныпта орналастыру
3.2 Гүл бағындағы, бақшадағы өсімдіктердің күтімі	5.3.2.1 су құйғышпен өсімдіктерді суғару	6.3.2.1 су құйғышпен өсімдіктерді суғару	7.3.2.1 су құйғышпен өсімдіктерді суғару	8.3.2.1 су құйғышпен өсімдіктерді суғару	9.3.2.1 су құйғышпен өсімдіктерді суғару
	5.3.2.2 су құйғышты суға толтыру	6.3.2.2 гүлзарды арамшөптен босату	7.3.2. гүлзарды арамшөптен босату	8.3.2.2 гүлзарды арамшөптен босату	9.3.2.2 гүлзарды арамшөптен босату
	5.3.2.3 тырнауышпен түскен жапырақтарды жинау	6.3.2.3 тырнауышпен түскен жапырақтарды жинау, оларды мешкеуге жинау	7.3.2.3 тырнауышпен түскен жапырақтарды жинау, оларды мешкеуге жинау	8.3.2.3 тырнауышпен түскен жапырақтарды жинау, оларды мешкеуге жинау	9.3.2.3 тырнауышпен түскен жапырақтарды жинау, оларды мешкеуге жинау
		6.3.2.4 даланы сыпыру	7.3.2.4 даланы сыпыру	8.3.2.4 даланы сыпыру	9.3.2.4 даланы сыпыру
		6.3.2.5 бақ гүлдерін, көкөністерді өсіру	7.3.2.5 бақ өсімдіктерді күту, суғару, арамшөптен босату	8.3.2.5 бақ өсімдіктерді күту, суғару, арамшөптен босату	9.3.2.5 бақ өсімдіктерді күту, суғару, арамшөптен босату

4) "Үй түлектерінің күтімі":

4-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Үй жануарларының күтімі	5.4.1.1 ыдысқа ит, мысық азық-түлігін салып, ыдысты жуу	6.4.1.1 ыдысқа ит, мысық азық-түлігін салып, ыдысты жуу	7.4.1.1 ыдысқа ит, мысық азық-түлігін салып, ыдысты жуу	8.4.1.1 ыдысқа ит, мысық азық-түлігін салып, ыдысты жуу	9.4.1.1 ыдысқа ит, мысық азық-түлігін салып, ыдысты жуу
	5.4.1.2 иттің жүнін тарау	6.4.1.2 арнаулы дүкенде жануарларға арналған азық-түлік алу	7.4.1.2 арнаулы дүкенде жануарларға арналған азық-түлік алу	8.4.1.2 арнаулы дүкенде жануарларға арналған азық-түлік алу	9.4.1.2 арнаулы дүкенде жануарларға арналған азық-түлік алу
	5.4.1.3 үлкен кісімен үй түлектерді далаға шығару	6.4.1.3 иттің жүнін тарау	7.4.1.3 иттің жүнін тарау	8.4.1.3 иттің жүнін тарау	9.4.1.3 иттің жүнін тарау
	5.4.1.4 үй түлектерін тамақтандыру	6.4.1.4 үлкен кісімен үй түлектерді далаға шығару	7.4.1.4 үлкен кісімен үй түлектерді далаға шығару	8.4.1.4 үлкен кісімен үй түлектерді далаға шығару	9.4.1.4 үлкен кісімен үй түлектерді далаға шығару
		6.4.1.5 үй түлектерін тамақтандыру	7.4.1.5 үй түлектерін тамақтандыру	8.4.1.5 үй түлектерін тамақтандыру	9.4.1.5 үй түлектерін тамақтандыру
4.2 Құстар күтімі	5.4.2.1 тотықұстардыжәне басқа құстарды үлкен кісінің көмегімен тамақтандыру	6.4.2.1 тотықұстардыжәне басқа құстарды үлкен кісінің көмегімен тамақтандыру	7.4.2.1 тотықұстардыжәне басқа құстарды үлкен кісінің көмегімен тамақтандыру	8.4.2.1 тотықұстардыжәне басқа құстарды үлкен кісінің көмегімен тамақтандыру	9.4.2.1 тотықұстардыжәне басқа құстарды үлкен кісінің көмегімен тамақтандыру

36. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой даму ерекшеліктеріне байланысты, тоқсан бойынша ұзақ мерзімді жоспарды сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, мұғалім өзі әзірлейді.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 543 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Кәсіп" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Кәсіп" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің басты мақсаты – білім алушыларды өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық еңбектің қарапайым дағдыларына үйрету, сондай-ақ оларда еңбек ұжымындағы қарым-қатынастың қоғамда қабылданған нормалары мен ережелерін қалыптастыру.

3. Еңбекке баулу мақсаттарына қарай басты назар аударылуға тиісті міндеттер:

1) қарапайым еңбек икемділіктері мен дағдыларына үйрету, өндірістік еңбектің қолдан келерлік түріне дайындау;

2) еңбек әрекеттеріне деген жағымды уәждемені қалыптастыру;

3) орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың еңбектенуге деген жігер, ұжымда жұмыс істей білу қабілеті сияқты жеке тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру;

4) орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды әлеуметтік бейімдеудің сөзсіз шарты болып табылатын сөйлеу тілінің қарым-қатынастық функциясын дамыту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды еңбекке баулу "Кәсіп" пәні бойынша оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыруда маңызды болатын келесі қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады:

1) барлық оқытудың тәжірибелік бағдары;

2) түзете-дамыта оқыту;

3) оқу процесі құрылысының біртұтастығы;

4) оқу материалының қолжетімділігі;

5) оқытудағы жекеше тәсіл;

6) көрнекілік және заттармен тікелей әрекет жасау.

5. Бағдарламаны әзірлеуге саралау және іс-әрекеттік тәсілдер негіз болған:

1) саралау тәсілі білім алушылардың білім беру мазмұнын меңгеру мүмкіндіктерінің әртекті болуынан байқалатын білім алудағы ерекше қажеттіліктерін ескеруді білдіреді. Бағдарламаны құруда саралау тәсілін қолдану орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға дамудың жеке мүмкіндіктерін жүзеге асыру мүмкіндігін ұсына отырып, сан алуан түрлі мазмұнмен қамтамасыз етеді;

2) іс-әрекеттік тәсіл орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тұлғалық дамуының ерекшелігін есепке ала отырып, білім берудің негізгі заңдылықтары мен құрылымын ашып көрсететін психологиялық ғылымның теориялық ережелеріне негізделеді. Білім берудегі іс-әрекеттік тәсіл мектеп жасындағы орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тұлғалық дамуы олар үшін қолжетімді әрекетті (заттық-тәжірибелік және оқу) ұйымдастыру түрімен анықталатынын тануға сәйкес құрылады. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың білім беру мазмұнын меңгеруін қамтамасыз ететін олардың танымдық және заттық-тәжірибелік әрекеттерін ұйымдастыру процесі ретіндегі оқыту білім берудегі іс-әрекеттік тәсілді жүзеге асырудың негізгі құралы болып табылады.

6. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды еңбекке үйретудің ерекшелігіне білім алушыларда жалпы еңбектік икемділіктерді – тапсырмада бағдарлау, жұмыс барысын жоспарлау, оның орындалуын бақылауды дамытуға арналған ерекше жағдай тудыру жатады.

7. "Кәсіп" пәні бойынша сабақтар әрекеттердің әр түрлі түрлерін кеңінен пайдалану мүмкіндігімен қамтамасыз етудің кешенді негізінде құрылады. Мұғалім оқу процесінде қарапайым еңбек дағдыларын кеңейтуге, қайталауға және бекітуге көмектесетін ойын (жағдаяттық-рөлдік, дидактикалық, қойылымдық, шапшаң қимылды ойындар), қарапайым, еңбектік, құрастыру, бейнелеу (илеу, сурет салу, жапсырмақұрақ) әрекеттердің әр түрлі түрлерін пайдалана алады.

8. Бағдарламалық-тәжірибелік материал білім алушылардың жас және психофизикалық ерекшеліктерін есепке ала отырып таңдалған. Материал күрделілік, мәліметтер және дербестік көлемінің біртіндеп өсу қағидасы бойынша орналасқан.

9. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды еңбекке баулу процесінде келесі әдіс-тәсілдер пайдаланылады:

1) білім алушылар мен ересектердің бірлесіп әрекеттенуі;

2) мұғалімнің әрекеттеріне еліктеу бойынша әрекеттену;

3) үлгі бойынша, сөздік нұсқау бойынша әрекеттену;

4) заттардың пішіні, шамасы және саны туралы түсініктерді бекітуге арналған қимаүлгі, трафарет бойымен жүргізу, үстіне салу және қатар қою тәсілдері;

5) заттармен есту, жанасу және көру арқылы қабылдау негізінде әрекеттену;

6) қоршаған болмыстағы, ойын жағдайындағы, суреттердегі заттардың пішінін, шамасын, санын алдын ала қарау, өздігінен атау, педагогтың сөздік нұсқауы бойынша көрсету;

7) табиғи заттарды олардың көлемді және жазық бейнелерімен салыстыру;

8) заттарды өмірде дәл пайдалану үшін олармен ойнау, олардың атқарымдық қолданыстарын, қасиеттері мен сапасын анықтау.

10. "Кәсіп" оқу пәнінің мазмұны білім алушылардың психофизикалық мүмкіндіктеріне сәйкес ауыстыруға және толықтыруға, күрделендіруге және қысқартуға болатын еңбектің түрлерін де қамтиды.

11. Орташа ақыл-ой кемістігі бар әрбір білім алушының оқу материалын меңгеру мен дамудың жеке қарқыны мен көлеміне деген құқығын жүзеге асыру мақсатында, Бағдарламадағы оқу материалы бірізділікпен, біртіндеп күрделенетін оқу материалының мөлшері (білім беру кезеңдері) түрінде берілген.

12. Еңбектің әрбір түрі бойынша Бағдарлама 2-3 кезеңнен құралады. Оқытудың әрбір кезеңі өткен кезең түсініктерін негізге алады және оған қарағанда күрделі және көлемді материалды қамтиды.

13. Еңбектің әрбір түрін және әрбір білім беру кезеңін меңгеруге бөлінетін сағат санын мұғалім өздігінен анықтайды. Оқу материалын табысты меңгеру жаңа тақырыпты, келесі білім беру кезеңін оқуға көшу туралы шешімді қабылдау үшін негіз болады.

14. Педагог білім алушыға түсінуге қолжетімді оқу материалын ұсынуға міндетті, бұл сабақта саралау және жекеленген тәсілдерді қолдану қажеттілігін білдіреді. Бұл білім алушылардың бар тәжірибелерін олардың еңбектік икемділік пен дағдыларын жетілдіру, жаңаларын қалыптастыру үшін негіз ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

15. Дербестікке қол жеткізу кезең-кезеңмен жүреді. Білім алушылар бірінші кезеңде тапсырманы көрсету бойынша орындайды, педагог тапсырманы түсіндіре отырып, жұмыстың барлық орындалу процесін көрсетеді. Күрделі тапсырмаларды орындаған кезде еңбек процесінің жеке амалдары көрсетіледі және түсіндіріледі. Содан кейін топта талқыланады, яғни білім алушылар түсініктемені қайталайды және жұмыс жоспарын белгілейді. Педагог бұл жерде кеңес немесе әрекет түріндегі қажетті көмек көрсетеді.

16. Осындай тапсырмаларды меңгергеннен кейін, келесі кезеңге – тапсырмада бағдарлауға көшеді. Педагог күрделі еңбек амалдарын, әрекеттерін және тәсілдерін ғана көрсетеді. Топта жұмыс талқыланады, қайталанады және жоспарланады.

17. Үшінші кезеңде тапсырма педагогтың толық түсініктемесімен немесе бақылауымен немесе орындауда қиындық туындағын кездегі кеңес немесе әрекет түріндегі көмегімен ғана қалыптасады. Бұл әрі қарай орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға тән болатын еңбектегі дербессіздіктің (шарасыздықтың) алдын алуға мүмкіндік береді.

18. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың еңбек дағдылары мен икемділіктерін меңгеру динамикасының өте төмен. Сондықтан Бағдарлама оқылатын мазмұн көлемін кеңейту және оның күрделілік деңгейін арттыру жұмысы өте баяу жүретіндей етіп құрылған. Оқытылатын материал барлық оқу жылы бойынша әр түрлі заттық-тәжірибелік жағдайларда үнемі қайталанады.

19. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың әрекеттену өнімін бақылауы, зерделеуі, оқыту мен тәрбиелеудің жеке міндеттерімен салыстырылғандағы ауызша жауаптары оларды бағалау әрекеттері болып табылады.

20. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалағанда еңбектің әрбір түрі бойынша сипаттамалық критериалды бағалау пайдаланылады.

21. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау шаралары келесі бірізділікпен жүреді:

1) білім алушылардың даму, білім мен дағдылар деңгейін алдын ала бағалау. Оқытудың жеке бағдарламасын құру үшін қажетті білім алушының даму бейінін құру;

2) білім алушының жетістіктері мен дамуын ағымдағы бағалау білім алушының сабақтағы жұмыстарын күнделікті бақылау негізінде жүзеге асырылады, ол мұғалімнің жұмыс жоспарында тіркеледі;

3) аралық бағалау тақырыпты, бөлімді оқыту, тоқсан аяқталғаннан кейін және бірінші жартыжылдық соңында жүзеге асырылады;

4) жетістіктерді қорытынды бағалау оқу жылы соңында жүргізіледі.

3 - тарау. "Кәсіп" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

22. "Кәсіп" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта аптасына – 5 сағат, оқу жылында 170 сағат;

2) 6-сыныпта аптасына – 8 сағат, оқу жылында 272 сағат;

3) 7-сыныпта аптасына – 8 сағат, оқу жылында 272 сағат;

4) 8-сыныпта аптасына – 8 сағат, оқу жылында 272 сағатт;

5) 9-сыныпта аптасына – 10 сағат, оқу жылында 340 сағат.

23. Оқу пәнінің "Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 – кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бөліммен танысу. Қағаздың түрлері мен сұрыптарымен танысу. Қағаздың әр түрлі сұрыптарының қасиеттері. Қағазды бүктеу және жырту (бүгу сызығы бойынша, бөліп-бөліп жырту). Қағазды бүктеудің қарапайым тәсілдері. Түзу, қисық сызықтар бойымен, дөңгелете, жолақтарға, қимаүлгілердің көмегімен берілген ұзындық бойынша кесуге үйрету. Қарапайым жазық және көлемді бұйымдарды жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. "Әр заттың өз орны бар" ережесі. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Қағаздың, қатырмақағаздың түрлері мен қасиеттері туралы қарапайым мәліметтер. Желіммен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Бұйымды жасаудағы жұмыстың бірізділігі. Шариктерді домалатып жасау үшін жұқа қағаздың қасиеттері. Түстік шешімді анықтау. Кітапшаның мұқабасына және ішкі парақтарына арналған қағаз сұрыптарының түрі. Қағазды кітапшаның көлеміне сәйкес бүктеу тәсілдері. Қағазды бір жағынан, көлденеңінен қаттап бүктеу тәсілдері. Оюларды құрастырғанда геометриялық пішіндерді пайдалану. Дайын бұйымды безендіру. Қағаз және қатырмақағаздан жасалған бұйым бөліктерін біріктірудің (желімдеу, тігу) технологиялық ерекшеліктері. Әшекейлеу жұмысына арналған жіптер. Шеті арқылы орындалатын қол тігістері (қиғаш, ілмекті). Бөліктерді қол тігісімен біріктіру. Тескішті пайдалану. Оригами – қағазды бүктеу өнері, негізгі тәсілдері: шаршы, батпырауық. Цилиндр, конусты жасау тәсілдерімен танысу. Екі қабаттап бүктелген қағаздан шашақ жасау немесе шеттері қайырылған шашақ жасау. Шамаластықты сақтау. Жұмысты дайын қимаүлгілер бойынша орындау;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Қағаздан кәдесыйлар, көлемді ойыншықтарды, өрілген әшекейлерді және тұрмыста пайдалануға арналған сәндік бұйымдарды жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Қағаз бетін оригами тәсілінде бүктеу. Белгіленген сызық бойынша бүктеу. Симметриялық кесу тәсілін бекіту. Қыспақтау – бөліктерді бүктеу алдында бүгу сызығын қайшының дөңес жағымен белгілеу. Дайын бұйымды әшекейлеу тәсілдері. Матаны қатырмақағазға жапсыру. Жануарлар пішінін жасауғандағы газеттік дизайн. Қағаз жолақтарынан өру. Модульдерді қаттау және тізбекті жинастыру тәсілдері. Шахматтық тәртіп бойынша тігінен өру тәсілі. Шамаластық, түстік арақатынас, жұмысты орындаудың дәйектілігі туралы түсініктер. Таныс тәсілдерді пайдалану: дөңгелектерді кесіп алу, шетін шашақтау. Гүлдің ортасын әшекейлеу. Қағазды бұрау. Бір негізде алынған бірнеше бөліктер (тарамданған бұтақ);

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Шеңберді "изонить" техникасымен толтыру. Көлемді ойыншықтарды жасау. Оригами. Қағазды күрделі кескіндеменің қимаүлгісі бойынша бүктеу.Тұрмыстық заттарды жасау және безендіру;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Қағаз бетін оригами тәсілінде бүктеу. Бұйымның бөліктерін жылжыту тәсілімен біріктіру. Қатырмақағазда қимаүлгі бойынша күрделі кескіндемені белгілеу. Қағаз бен қатырмақағазды белгілеу сызығы бойынша кесу. Бұйым бөліктерінің ішіндегі кесіктер және оларды біріктіру. Модульдерді жасау және оларды бір біріне салу арқылы жинастыру. Модульдерді композиция құрастыруда пайдалану. Тұрмыстық заттарды қалдық материалдармен (кәмпит қағаздары) безендіру. Жапсырмақұрақтағы түстік шешім және бөліктерінің орналасуы. Ұзын жолақтарды ширату және желімдеу. Көлемді пішіндерді алу. Көп бөлікті бұйымдарды жинастыру тәсілдері.

24. Оқу пәнінің "Моншақ және шытыра моншақпен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Материалдармен және құралдармен танысу. Ине сабақтау. Жіптің ұшын түю. Сипау арқылы моншақтардың пішіні мен шамасын анықтау. Түсі бірдей ірі моншақтарды бір жіпке тізу. Шамасы мен түсі әр түрлі бір жіпке тізілген моншақтарды өру. Көлемі орташа әр түрлі бір жіпке тізілген моншақтарды өру. Сымға тізілген шытыра моншақты өру;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Шытыра моншақ және моншақтар туралы қарапайым түсініктер. Шытыра моншақтың қасиеттері (түрі, түсі, көлемі). Бұйымды жасаудағы жұмыстың бірізділігі. Түстік гамма, түстердің үйлесуі, көлемі, пішінінің (домалақ, сопақша, шаршы, пішінді) арақатынасы туралы түсінігі. Моншақты жіпке тізу, ұшын түю, бірінші және соңғы моншақты бекіту. Моншақты көлемі бойынша таңдау. Жіпті тарта отырып, инені кері бағытта кіргізу. Шытыра моншақты сымға тізу және бұрау. Бұйымды қабаттап жинастыру;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бір жіптегі шытыра моншақтан өру. Екі моншақтан "сабақ" өру. Төрт шытыра моншақтан "бүр" жасау. Қапсырманы дұрыс бекіту. Бұйымдарды сымдағы шытыра моншақтан өру;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Шытыра моншақпен, инемен, қайшымен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Әрбір әрекетті орындау дәйектілігі. Өру жұмысын бастау мен аяқтау, жіпті бекіту ережелері. Материалды түстік тұрғыда таңдау ережесі. Күрделі пішін және сызба бойынша өру ережелері. Екі, үш түсті шытыра моншақтардың санын өзгерте отырып, бір жіпке тізу. Негізгі бөлікті және әрлеу элементтерін өруді орындау. Сымның ұзындығын өлшеуді орындау, керекті мөлшерді секатрмен кесу. Шытыра моншақты сымға тізу, дайындаманы бұрау. Гүлді, оның күлтесін, түйінін өруді орындау. Бұйымды жинастыру;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Сымдағы шыны моншақты өру. Екі жіптегі шытыра моншақты өру. Сымдағы шытыра моншақты өру. Екі жіптегі жұмысты орындау техникасын үйрету, бұйымды үлгі бойынша орындау. Жіптің ұшын ілгекпен бекіту. Күрделі бұйымдарды үлгі бойынша өру;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Құралдармен және материалдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Түстік үйлесімділік негізі. Екі жіппен өру ережесі. Жұмысты орындау дәйектілігінің сызбасымен танысу. Сызбаны пайдалана отырып, күрделі пішінді бұйымдарды өру ережесі. Пішіндері әр түрлі гүл күлтелерін, жапырақтарды, гүл сабағын өру.

25. Оқу пәнінің "Қалдық материалмен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жұмыс орнын ұйымдастыру. Қалдық материалмен жұмысқа үйрету. Ағаш үгіндісінен жапсырмақұрақ жасау. Кәмпит қағаздарынан көлемді ойыншықтарды жасау. Сіріңке қораптарынан құрастыру;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Қалдық материалдар туралы түсініктер. Кәмпит қағаздарын негізге желімдеу процесі. Кәмпит қағазы материалының қасиеттері (түсі, көлемі құрылымы). "Мозаика" – геометриялық өрнекті қатырмақағазға орналастыру. Көлемді бұйымды жасау үшін кәмпит қағазын бүктеу техникасы. Кәмпит қағаздарын бір-бірімен біріктіру тәсілдері. Жапсырмақұрақты ағаш үгіндісінен орындау ережесі, ағаш үгіндісін жұмысқа дайындау (елеу, әр түрлі түстерге бояу). Ағаш үгіндісін негізге салу тәсілдері. Сіріңке қораптарынан құрастыру тәсілдері. Қораптардың сыртын қаптау және оларды біріктіру. Дайын құрылымды әшекейлеу (түсті қағаз, моншақтар, фломастер);

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Сіріңке қораптарынан, киндер тосынсый сауыттарынан құрастыру. Салам мен ағаш үгіндісінен жапсырмақұрақ жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Әр түрлі қалдық материалдардың сапасы мен мүмкіндігі, оларды өмірде және тұрмыста қолдану туралы мәліметтер. Материалды үнемдеп бөлу және пайдалану. Қораптардан құрастыру тәсілдеріне, қағазбен (қатырмақағазбен), сіріңке қораптарымен жұмыс тәсілдеріне үйрету. Дайын құрылымды сәндеу тәсілдері. Жапсырмақұрақты ағаш үгіндісі және қораптардан орындау тәртібі. Жапсырмақұрақты ағаш үгіндісі және қораптардан орындау дағдыларын жетілдіру. Ағаш үгіндісін жұмысқа дайындау (елеу, әр түрлі түстерге бояу);

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Қалдық материалдардан ойыншықтар мен кәдесыйларды жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Бізбен жұмыс ережесі. Әр түрлі қалдық материалдардың сапасы мен мүмкіндіктері, оларды өмірде, тұрмыста қолдану туралы мәліметтерді кеңейту. Бөліктерді (жүн жіптер, түрлі түсті қатырмақағаз, бау) пластик сауытқа желімдеу ережелері. Екі жақты скотчты пайдалану ережелері.

26. Оқу пәнінің "Ағашпен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Шектегіші бар құрылғыда (стусло) аралау. Геометриялық пішіндерді желімдеу. Үлгі бойынша дайындамалардан бұйымдар жасау. Бұйым бөліктерін арамен кесіп алу. Кесілген жерлерін құм қағазбен өңдеу. Ойыншықтардың бөліктерін басу және жаю жаттығуларын орындау. Шеге орнын белгілеу. Бұйымды желіммен біріктіру. Бұйымның сыртқы түрін көркемдеп сәндеу. Жасалатын бұйымдар: "Құрылыс материалдарының бөлшектері", "Пирамида", "Қуыршақтарға арналған жиһаз", қозғалмайтын ойыншықтар ("Трактор", "Жүк машинасы");

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру. Ағаштан жасалған бұйымдардың түрі туралы қарапайым түсініктер. Ұзындық, ені, жуандығы туралы түсініктер. Бұйым бөліктерін қимаүлгі бойынша немесе мұғаліммен бірге сызғыш және шартты өлшемдермен белгілеу. Бөліктерді белгі бойынша ұсақ тісті арамен кесіп алу. Бұйымның қарапайым құрылымын жинастыру. Бұйымның сыртқы түрін көркемдеп әшекейлеу. Мұғалімнің көмегімен жасалған жұмыс туралы есеп беру;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бітеу тесіктерді бұрғылау. Бұйымдарды шегелерді қолдана отырып жасау. Қозғалмалы ойыншықтарды үлгілеу. Бұйымдарды жасау үшін ағаш тақтай таңдау. Дайындамаларды белгілеу. Бұрғылау. Тақтай бетін тазарту. Тақтай бетін бояу. Дайындаманы сызғышпен немесе өлшеуішпен сантиметрде өлшеу. Бізбен жұмыс. Бұйымның қабырғаларын шегесіз және шегемен жинастыру. Жасалатын бұйымдар: "Қарындаш салғыш", "Тамақты кесуге арналған тақтайша", "Желкенді кеме", "Дидактикалық материалға арналған жәшік", "Құстарға арналған жемсалғыш", "Кеме", "Жеңіл автомобиль", "Сүт тасығыш", "Ұшақ";

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Аралаған, бұрғылаған жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Ағаштан жасалған бұйымдардың түрлері туралы түсініктерін кеңейту. Бұйымды бояуға арналған түс туралы қарапайым мәліметтер. Үлгі бойынша тапсырмада бағдарлау. "Ұзын", "қысқа", "түбі" түсініктері. Сызғыштың немесе оның орнындағы өлшеуіштің қолданысы. Сызғыштағы сантиметрмен берілген масштаб туралы түсінік. Қарапайым түсініктер: сантиметр, миллиметр, метр. Тесік бұрғыланатын жерді шеге, қарындаш, балға көмегімен белгілеу тәсілдері. Үлгі параметрлерін дайындамаға көшіру ережелері. Бұрғымен бұрғылау технологиясы. Бұрғылардың шамалары. Арамен, бұрғымен, балғамен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. ағаштан тұрмысқа арналған бұйымдарды, кәдесыйларды жасау. Тұрмыстық бұйымдар: "Ыстық заттың астына салғыш" (жіңішке тақтайшалардан), "Ыстық заттың астына салғыш" (тақтайдан), "Гүлдің астына қойғыш", "Нан салғыш". Сәндік кәдесыйлар: "1-терезе",

"2-терезе";

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Аралаған, бұрғылаған жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Белгі бойынша аралау тәсілдері. Егеу, құмқағазбен жұмыс ережелері. Тақтайларды тесіп өте бұрғылау тәсілдері. Жоңғыш құралдармен жұмыс тәсілдері. Бұйымды желіммен, қармақ баумен, бұрандалы шегемен жинау тәсілдері. Бұйымды көркемдеп әшекейлеу тәсілдері.

27. Оқу пәнінің "Табиғи материалдармен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Мектеп территориясына, саябаққа экскурсия. Табиғи материалдармен танысу. Табиғи материалдарды дайындау. Табиғи материалдарынан өрнек құрастыру. Табиғи материалдарынан жапсырмақұрақ құрастыру. Бұйымдар: "Құмырадағы гүлдер", "Шөже", "Панда", "Саңырауқұлақ", "Көбелек", "Моншақтар" (қауынның дәндерінен);

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Әр түрлі жарма мен тұқымды дайын сурет бойынша салу тәсілдері (тікелей салу және себу). Суреттің нобайын, нобайдың шегін сақтау ережелері. жұмыс тәсілдері: белгілеу, өлшеу, бүгу, кесу, желімдеу, біріктіру;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жарма мен тұқымнан паннолар және кәдесыйларды жасау. Бұйымдарды сәндеу. Бұйымдар: "Саңырауқұлақ" панносы, "Көбелек" панносы, "Үй" панносы, "Ағаш" кәдесыйы (үрмебұршақтан), "Кофе ағашы" кәдесыйы;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Құралдармен және жабдықтармен жұмыс ережелері. Табиғи материалдарды негізгі салған кезде қимаүлгілерді пайдалану. Суретке желімнің әр түрлі түрлерін жағу тәсілдері. Бұйымды қосымша материалдарды пайдалану арқылы сәндеу тәсілдері.

28. Бүрлермен жұмыс:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Табиғатқа экскурсия. Материалмен таныстық. Бүр қабыршықтарынан жапсырмақұрақ жасау. Бұйымдар: "Алтын балық", "Кірпі", "Әтеш", "Түлкі";

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Құралдармен және жабдықтармен жұмыс ережелері. Қажетті табиғи материалды (бүрді) пішінін, шамасын, сыртқы түрін есепке ала отырып таңдау. Бүрдің қабыршақтарын дайындау ережелері және тәсілдері. Бүрден жасалған бұйымдарды әшекейлеу тәсілдері;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бүрлерден жаңа жылдық кәдесыйларды жасау. Бұйымдар: "Жаңа жылдық тізбек", "Бүрлерден жасалған тапиарий", "Шырша шары", "Шырша";

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Құралдармен және жабдықтармен жұмыс ережелері. Бұйымдарды тұрмыста қолдану тәсілдері. Көлемді пішіндермен (шар, конус) жұмыс тәсілдері. Бұйымды қосымша материалдарды пайдалану арқылы сәндеу тәсілдері.

29. Қабықпен жұмыс:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Материалмен танысу. Қабықты бояу. Бөлшектеу. Жолақта геометриялық өрнек құрастыру. Панно дайындау. Жолақта бір элементті (геометриялық) композиция құрастыру, жолақта екі элементті композиция құрастыру, паннолар ("Гүл", "Көбелек", "Күн", "Арыстанның күшігі");

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен (қысқыш, тістазартқыш, қайшы, оқтау) жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Материал атауы – жұмыртқаның қабығы. Қабықтың қасиеттерімен танысу. Материалды жұмысқа дайындау. Материалды сақтау талаптары. Бояу тәсілдері, бүтін қабықтан бөліктерді сындырып алу. Материалды сурет бойынша салу (тікелей салу немесе жапсырмақұрақ) тәсілдері;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Тұрмыстық сәндік бұйымдарды, кәдесыйларды жасау. Бұйымдар: сәндік тәрелке "Гүл", қобдишаны сәндеуге арналған "Көбелек" мозаикасы, мозаикамен және декупажбен безендірілген гүлсауыт, мозаикадан жасалған оюы бар ваза;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Суреттің қимаүлгісімен жұмыс тәсілдері. Желімді қолдану. Қабықты иілген пішінге салу. Бұйымды қосымша материалдарды пайдалану арқылы сәндеу тәсілдері.

30. Оқу пәнінің "Сазбен және тұзды қамырмен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 – кезең. Сазбен жұмыс:

тәжірибе жұмыстары. Жазық пішіндер: текстурасы әр түрлі тікбұрышты, дөңгелек, сопақша пішінді сәндік тілімдер; тырнап салынған суреті бар сәндік тілімдер; бедерді сәндік тілімдер. Кішкентай кәдесыйларды илеп жасау. Шардың негізінде көлемді кәдесыйларды илеп жасау. Сәндік панно, қарындаш салғыш, шамдалды, ойыншықтар, пішіні әр түрлі моншақтар;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Табиғи сазбаен жұмыста санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау. Жұмыс орнын ұйымдастыру және қауіпсіздік ережелерін сақтау. Материалдар және құралдар. Табиғи саздың қасиеттері (түсі, ылғал тартқыштығы, созылымдылығы). Құралдардың (жайпақ қырнауыш, домалақ қырнауыш, оқтау, қимаүлгі) қолданысы туралы түсінік. Әр түрлі құрылғылардан фактура құрастыру. Жазық және көлемді геометриялық пішіндер (куб- шаршы, шар- дөңгелек, эллипс- сопақша, цилиндр). Гуашьпен жұмыс ережелері. Ойыншықты жасау дәйектілігі. Ойыншық бөліктері. Тегістеу. Акварель, гуашь бояулары. "Түткіштерді" дайындау;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бедерлі тілім жасау. Конус негізінде көлемді пішіндерді жасау. Халық ойыншықтарының әуені бойынша құрамдастыру тәсілімен көлемді ойыншықтарды жасау. Сәндік тілімдер, конус, негізіндегі ойыншықтар; халық ойыншықтары;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Сазды жұмсартудың негізгі тәсілдері. Сазды "шикідей" сәндік әрлеу тәсілдері (жабыстыру, тырналау). Әр түрлі фактураларды (қолда бар құралдарды, матаны, құрылғыларды) пайдалану. Саусақтық ою. Әр түрлі құралдарды (оқтау, қимаүлгі, пішіндер) пайдалану арқылы илеп жасау тәсілдері. Бөліктерді созу тәсілі. Ойыншықты жасау дәйектілігі. Бөліктердің көлемін салыстыру (не үлкен, не кіші). Саздан жасалған бұйымдарды кептіру процесі. Кебу деңгейлері. Кебу деңгейіне қарай саздың қасиетінің өзгеруі. Әшекейлеуді шеңбер, жолақ өрнектермен орындау;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Саздан Филимонов ойыншығын жасау. Карагопол ойыншығын жасау. Дымков ойыншығын жасау. Заманауи қазақ кәдесыйларын жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Кәсіптің пайда болуы туралы мәліметтер. Сюжеттер және композициялық ерекшеліктері. Ойыншықты жасау дәйектілігі. Әшекейлеудің ерекшеліктері мен негізгі элементтері. Муфель пеші, оның қолданысы. Күйдіру процесі. Муфель пешімен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Пешке салу мен шығару дәйектілігі. Күйдіру температурасы мен уақыты. Күйдірілген саздың қасиеттері. Қазақтың ұлттық оюлары.

31. Тұзды қамырмен жұмыс:

1) 1 – кезең тәжірибе жұмыстары. Материалмен танысу. Тапсырмасыз илеу жұмыстарын орындау – жұмсарту, үзу, біріктіру. Пішін құрайтын алғашқы қимылға: жаюға үйрену. Қарапайым заттарды (таяқша, шұжық, доп, құймақ, шелпек) илеп жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Қамырмен жұмыс ережелері. Қамырдың қасиеттерімен танысу. Қамырмен жұмыс ережелері. Қамырды дайындау, құрамының пропорциясын, сақтау талабын, жұмысқа дайындау ережелерін сақтау. Қамырды жұмысқа дайындау тәсілі: жұмсарту. Үлкен кесектен үлгіге сәйкес әр түрлі кесектерді үзіп алу. Көлемі әр түрлі шариктерді домалатып жасау. Шариктерді текше қылып жалпайту. Бұйымның пішіндері бойынша әр түрлі бөліктерін алу тәсілдері. Көлемдері әр түрлі шариктерді алақан ортасында және жазықтық бетінде домалату арқылы илеу техникасы. Қолда бар құралдарды, пішіндерді, қимаүлгілерді пайдалану. Бояудың қарапайым ережелері. Бұйымды, оның бөліктерін, белгілерін, қасиеттерін атау, көлемін салыстыру. Құрылымдық тәсілмен илеп жасау тәсілі (бөліктерден бүтінге). Бөліктерді су және қылқалам көмегімен біріктіру;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Тұзды қамырдан бұйымдарды, панно, бижутерия, сурет, әр түрлі пішінді моншақтарды жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Қамырмен жұмыс ережелері. Бұйымдардың, оның бөліктерінің атуы, белгілері. Бөліктерді судың және қылқаламның көмегімен біріктіру. Пішіні бойынша әр түрлі бұйымдарды жасағанда жұмыс тәсілдері мен құралдарды таңдау. Бұйымның пішіні бойынша әр түрлі бөліктерін (бұрау, тілім, шарик) жаю және өру, жалпайту. Пішіндерді қимаүлгі бойынша кесіп алу. Оқтаумен жаю. Сопақшаны әр түрлі көлемде: үлкенірек, кішірек, жіңішкерек есу. Екі бұрауды ширату тәсілі (иіру тәсілі). Бұйым бөліктерін тесу, бедер салу, бояу, оларды негізге жабыстыру. Біріктіру түрлері. Сәндік элменттерді жасау үшін әр түрлі заттарды пайдалану;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Тұзды қамырдан илеп жасалатын бұйымдар: ертегі кейіпкерлері, өсімдіктер, кәдесыйлар, панно, суреттер, тоңазытқышқа арналған магниттер;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар. Үшкір және өткір құралдармен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. Қамырмен жұмыс ережелері. Қамырды үстел үстінде қолдың және оқтаудың көмегімен жаю. Бөліктерді су және қылқалам көмегімен біріктіру. Композиция құрастыру. Пішіндер мен қимаүлгілерді пайдалану тәсілдері. Жануарлар пішіні туралы қарапайым түсініктер. Қарапайым композициялар құрастыру. Жұмысты мұғалімнің жасау тәсілдерін көрсете отырып берген сөздік нұсқауы бойынша амалдармен орындау тәртібі. Бұйымды екі кезеңмен орындау техникасы. Бұйымды, оның бөліктерінің атауларын айту, бөліктерінің көлемін салыстыру. Илеу жұмысын жазықтықта орындау (бедер). Ұсақ жарықшақтарды тегістеу. Жиектің үстіне сурет құрастыру үшін ұсақ заттарды пайдалану.

32. Оқу пәнінің "Тоқыма материалдармен жұмыс" тақырыбы бойынша негізгі мазмұны:

1) 1 – кезең. Изонить:

тәжірибе жұмыстары. Қатырмақағаздағы дайын тесіктер бойымен "ине алға" тәсілімен қол тігісімен кестелеу. Бұрыштарды толтыру. Қабырғалары ортақ бірнеше бұрыштарды толтыру. Панно, ашық хат, кітап арасына салығыш;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар және құралдар, олардың атаулары, қолданысы, қауіпсіздік техникасы. Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері. "Ине алға" тәсілі. Қиғаш тігіс. Қатырмақағаздың беткі жағы мен астыңғы жағы. Бұрыш, бұрыштың төбесі, қабырғасы. Бұрыштың ортақ қабырғасы. Түстердің үйлесуі;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Шеңберді диаметрі бойынша толтыру. Шеңберді бір хорда бойынша толтыру. Бір хорда бойынша шеңберді кестелеу. Панно, ашық хат, кітап арасына салығыш;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Жіп түрлері (кестелеуге, машинамен тігуге). Ирис жібі. Шеңбер және дөңгелек түсініктері (атауы, олардың айырмашылықтары). Тесіктерді санау, жіптің бағытын анықтау. Түстердің үйлесуі;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Шеңберді екі хорда бойынша толтыру. Шиыршықты толтыру. Панно, ашық хат, кітап арасына салығыш;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Жіптерді түстеріне қарай үйлестіру. Тесіктерді санау, жіптің бағытын анықтау.

33. Құрақ құрау:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Қол тігісімен орындалатын "йо-йо" және "пицца" техникасында құрақ құрау; сан алуан түрлі панно, жұмсақ ойыншықтар жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар мен құралдардың атауларын және олардың қолданыс түрі. Инемен және қайшымен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру. Ине алға тігісі. Қол иненің құрылысы. Инені ұзындығы, жуандығы, көзінің мөлшері. Жұмыс жасауға қажетті қол инені таңдау. Тігін жіптері: жуандығы, мықтылығы. Жіптің жұмыс ұзындығын анықтау. Түйін түю техникасы. Қайшының түрлері, қолданысы, құрылысы;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Бұйымдарды "пицца" және "түзу жолақты" құрау техникасы бойынша қол жетекті тігін машинасымен орындау. Қол жетекті тігін машинасымен сәндік панно, ыстық затты ұстағыш, жұмсақ ойыншықтар, жапсырмақұрағы бар панноны орындау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Тігін машинасының құрылысы (тұтқасы, табаны, сермері, табанды көтеру тетігі, жіп тартқыш, корпусы, ине). Қол жетекті тігін машинасымен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Жоғарғы және төменгі жіпті салудың бірізділігі. Берілген бұйымдарды тігуге қажетті маталардың атуы, оларды жұмысқа дайындау (жуу, үтіктеу). Бұйымның беткі жағы мен астарын қабырға тігісімен біріктіру;

3) 3 - кезең:

әжірибе жұмыстары. Бұйымдарды құрақ құраудың кестелеу және шытыра моншақты өру элементтері бар "Көлденең жолақтар", "Крейзи" және "Пицца" техникасында орындау. Қазақтың құрақ көрпесін және әр түрлі құрақтармен құрақ панно, ыстық затты ұстағыш, шәйнекке кигізгіш, әр түрлі құрақ құрау техникасында орындалған сәндік жастық тыстарын жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Электр жетекті тігін машинасының құрылысы (тұтқасы, табаны, сермері, табанды көтеру тетігі, жіп тартқыш, корпусы, ине). Электр жетекті тігін машинасымен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Жоғарғы және төменгі жіпті салудың бірізділігі. Берілген бұйымдарды тігуге қажетті маталардың атуы, оларды жұмысқа дайындау. Электр жетекті тігін машинасымен орындалатын қайып тігу, қабырға тігісі, өбістіріп тігу тігістері. Қиылған жердерді "жиектеу" тәсілімен өңдеу. Өлшеу құралдары: бұрыштама, сантиметр. Машинамен бекітпе тігіс техникасы. Ысырма бауды орнату тәсілдері.

34. Жұмсақ ойыншық:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жазық ойыншықтарды қатырмақағаз бен поролоннан жасау. Жұмсақ ойыншықтарды шүберек "доптардан" жасау. Ілмектеу тігісімен қарапайым ойыншықтарды, инешанышқышты, жазық ойыншықтарды жасау;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Материалдар мен құралдардың атауларын және олардың қолданыс түрі. Инемен және қайшымен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Жұмыс орнын ұйымдастыру. Ине алға тігісі. Қиғаш тігіс. Тігіс түсінігі. Тігістің ұзындығы. Ілмекті тігіс. Бұйымды жасау үшін қолданылатын материалдар, олардың атуы және қасиеттері;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Қол жетекті тігін машинамен қарапайым ойыншықтарды, инешанышқышты тігу;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Тігін машинасының құрылысы (тұтқасы, табаны, сермері, табанды көтеру тетігі, жіп тартқыш, корпусы, ине). Қол жетекті тігін машинасымен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелері. Бұйымды жасау үшін қолданылатын материалдар, олардың атуы және қасиеттері;

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жұмсақ ойыншықтарды электр жетекті тігін машинамен тігу;

35. Маталық жапсырма құрақ:

1) 1 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жапсырмақұрақты "ине алға" қол тігісімен орындау. Екі тесікті түймелермен жұмыс, жапсырмақұрақтар пайдаланылатын панно және ашық хат, түймелері бар панно және ашық хат, ыстық заттың астына салғыш;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Матаның беткі жағы мен астары. Электр үтік, қолданысы, тарихы, үтікпен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері. Ине алға тігісі. Көктеу, жөрмеу тігісі. Үтіктің бөліктері. Түймелер, олардың қолданысы;

2) 2 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Қол жетекті тігін машинасымен белгіленген сызық бойымен түзу тігіс орындау. Төрт тесікті түймелермен жұмыс, диван жастықтары, ыстық затты ұстағыш, тұтастай пішілген жапсырмақұрағы бар алжапқыш,шәйнек жапқыш, қазақ оюынан жасалған жапсырмақұрағы бар көрпе, ұлтық үлгідегі сөмке (қалта), ұлттық үлгідегі ыстық заттың астына қойғыш, түймелері бар сәндік панно;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Матаның беткі жағы мен астары. Табиғи маталардың (мақта мата, зығыр мата, жүн, жібек) шығу тегі және қасиеттері. Түймелерді сәндік қадау (атқарымдық емес);

3) 3 - кезең:

тәжірибе жұмыстары. Жапсырмақұрақтарды "зиг-заг" тігісімен оырндау. Ортасы тесілмеген дөңес түймелермен жұмыс. Бұйымдар: ыстық затты ұстағыш, шәйнекке кигізгіш, ыстық заттың астына салғыш, әр түрлі жапсырмақұрақтары бар тұтас пішілген алжапқыш;

техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері. Қазақ оюларының атаулары және символдық мағыналары. Тұрмыстық қолданыстағы бұйымдарды әшекейлеуге қазақ ойларын пайдалану. Оюды жасау үшін қолданылатын матаның қасиеттері. Бұйымды әр түрлі материалдармен (шытыра моншақ, пайетка, бау және таспа) көркемдеп әшекейлеу. Машинаның "зиг-заг" тігісі.

36. "Кәсіп" оқу пәні бойынша оқу материалы білім алушының дербестігін біртіндеп арттыруға бағытталған белгілі бір жүйе бойынша орналасқан. Мұғалім уақытты жаңа танымдық мәліметтерді хабарлауға немесе оларды қайталауға, жаттығуға, дербес тәжірибе жұмысына, сабақтың нақты мақсатына сәйкес бөлуге тиісті.

37. Мұғалім күнтізбелік жоспарды сынып білім алушыларының мүмкіндіктерін, қажетті материалдардың барлығын есепке ала отырып құруға міндетті. Осыған байланысты мұғалімнің жоспарындағы тақырыптарды өту тәртібі Бағдарлама ұсынған тәртіптен ерекшеленеді. Жұмыс нысандары ауыстырылады, алайда мұғалім орындарын ауыстырғанда еңбек түрін және жеке нысандарды орындау деңгейін есепке алуға міндетті.

38. Бағдарламаның мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

39. Бағдарламаға кіретін негізгі бөлімдер:

1) "Жалпы еңбектік икемділіктер мен дағдылар";

2) "Техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері";

3) "Еңбек заттарын талдау және бағалау".

40. "Жалпы еңбектік икемділіктер мен дағдылар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер;

2) тәжірибе жұмыстары.

41. "Техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қағаз және қатырмақағазбен жұмыс;

2) моншақ және шытыра моншақпен жұмыс;

3) қалдық материалмен жұмыс;

4) ағашпен жұмыс;

5) табиғи материалмен жұмыс;

6) сазбен және тұзды қамырмен жұмыс;

7) тоқыма материалдармен жұмыс.

42. "Еңбек заттарын талдау және бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) еңбек заттарын талдау;

2) еңбек заттарын бағалау.

43. Мұғалім көркем еңбек түрлеріне білім беру ұйымының мүмкіндіктері және жергілікті салт-дәстүрге сәйкес түрлерді де қоса алады.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

44. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сынып, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы,

6.2.1.4: кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

45. Оқу мақсаттарының жүйесі:

1) "Жалпыеңбектік икемділіктер мен дағдылар":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	1-кезең	2-кезең	3-кезең
1.1 Еңбек заттары туралы жалпы мәліметтер	1.1.1.1 құралдарды және материалдарды атау; 1.1.1.2 жұмыс орнын ұйымдастыру; 1.1.1.3 өткір және үшкір құралдармен жұмыста қауіпсіздік техникасын сақтау; 1.1.1.4 қағаз, қатырмақағаздың түрі және қасиеттері туралы қарапайым түсініктер болу; 1.1.1.5 желіммен жұмыста қауіпсіздік техникасын сақтау; 1.1.1.6 мұғалімнің көмегімен үтіктеу құрылғысын пайдалану; 1.1.1.7 табиғи сазбен жұмыста санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау.	2.1.1.1 құралдарды және материалдарды атау; 2.1.1.2 өткір және үшкір құралдармен жұмыста қауіпсіздік техникасын сақтау; 2.1.1.3 кеңсе пышағын, үтіктеу құрылғысын пайдалану; 2.1.1.4 аралаған, бұрғылаған кезде қауіпсіздік ережелерін сақтау; 2.1.1.5 арамен, бұрғымен, балғамен жұмыста қауіпсіздік ережелерін сақтау; 2.1.1.6 өткір және үшкір құралдармен (қысқыш, тіс тазартқыш, қайшы) жұмыста қауіпсіздік техникасын сақтау; 2.1.1.7 қол жетекті тігін машинасымен жұмыста қауіпсіздік ережелерін сақтау.	3.1.1.1 құралдарды және материалдарды атау; 3.1.1.2 өткір және үшкір құралдармен жұмыста қауіпсіздік техникасын сақтау; 3.1.1.3. шытыра моншақпен, инемен, қайшымен қауіпсіздік ережелерін сақтау; 3.1.1.4 бізбен жұмыс ережелерін сақтау; 3.1.1.5 саз бұйымдарын күйдіргенде қауіпсіздік техникасын сақтау 3.1.1.6 электр жетекті тігін машинасымен жұмыста қауіпсіздік ережелерін сақтау.
1.2 Тәжірибе жұмыстары	1.1.2.1 қағазды бүктеу және жырту (бүгу сызығы бойынша, бөліп-бөліп жырту); 1.1.2.2 қағазды жинаудың қарапайым тәсілдерін орындау; 1.1.2.3 түзу, қисық сызықтар, шеңбер бойымен, жолақтарға, қимаүлгінің көмегімен берілген ұзындықта кесу дағдысын меңгеру; 1.1.2.4 қағаздан қарапайым жазық және көлемді бұйымдарды жасау; 1.1.2.5 моншақ және шытыра моншақпен жұмыс дағдыларын меңгеру; ине сабақтау, жіптің ұшын түю, сипау арқылы моншақтардың пішіні мен шамасын анықтау; түсі бірдей ірі моншақтарды бір жіпке тізу; шамасы мен түсі әр түрлі бір жіпке тізілген моншақтарды өру; көлемі орташа әр түрлі бір жіпке тізілген моншақтарды өру; сымға тізілген шытыра моншақты өруді орындау; 1.1.2.6 қалдық материалмен жұмыс дағдыларын меңгеру; ағаш үгіндісінен жапсырмақұрақ жасау; кәмпит қағаздарынан көлемді ойыншықтарды жасау; сіріңке қораптарынан құрастыру; 1.1.2.7 ағашпен жұмыстың қарапайым дағдыларын меңгеру; шектегіші бар құрылғыда (стусло) аралау; геометриялық пішіндерді желімдеу; үлгі бойынша дайындамалардан бұйымдар жасау; бөлім бөліктерін арамен кесіп алу; кесілген жерлерін құм қағазбен өңдеу; ойыншықтардың бөліктерін басу және жайып тастау жаттығуларын орындау; шегенің орнын белгілеу; бұйымды желіммен біріктіруді орындау; бұйымның сыртқы түрін көркемдеп сәндеуді орындау; жасалатын бұйымдар: "Құрылыс материалдарының бөлшектері", "Пирамида", "Қуыршақтарға арналған жиһаз", қозғалмайтын ойыншықтар ("Трактор", "Жүк машинасы"); 1.1.2.8 табиғи материалдарымен танысу мақсатында мектеп территориясына, саябаққа экскурсия жасау; табиғи материалдарды дайындау; табиғи материалдарынан өрнек құрастыру; табиғи материалдарынан жапсырмақұрақ құрастыру; жасалатын бұйымдар: "Құмырадағы гүлдер", "Шөже", "Панда", "Саңырауқұлақ", "Көбелек", "Моншақтар" (қауынның дәндерінен); бүршіктің қабыршақтарынан келесі жапсырмақұрақтарды жасау: "Алтын балық", "Кірпі", "Әтеш", "Түлкі"; жұмыртқа қабығымен жұмыста меңгерілетін дағдылар: қабықты бояу, бөліктерге бөлу, жолақта геометриялық өрнек құрастыру, панно дайындау, жолақта бір элементті (геометриялық) композиция құрастыру, жолақта екі элементті композиция құрастыру, паннолар ("Гүл", "Көбелек", "Күн", "Арыстанның күшігі"); 1.1.2.9 сазбен жұмыс дағдыларын меңгеру; жазық пішіндерді жасау: текстурасы әр түрлі тікбұрышты, дөңгелек, сопақша пішінді сәндік тілімдер; тырнап салынған суреті бар сәндік тілімдер; бедерді сәндік тілімдер; кішкентай кәдесыйларды, шардың негізінде көлемді кәдесыйларды; сәндік панноны, қарындаш салғышты, шамдалды, ойыншықтарды, пішіні әр түрлі моншақтарды илеп жасау; 1.1.2.10 тұзды қамырмен жұмыс тәсілдерін меңгеру; тапсырмасыз илеу жұмыстарын орындау – жұмсарту, үзу, біріктіру; пішін құрайтын алғашқы қимылды, жаюды меңгеру; қарапйым заттарды (таяқша, шұжық, доп, құймақ, шелпек) илеп жасауды меңгеру; 1.1.2.11 кестелеу дағдыларын меңгеру; қатырмақағаздағы дайын тесіктер бойымен "ине алға" тәсілімен қол тігісімен кестелеу; бұрыштарды толтыру; ортақ қабырғалы бірнеше бұрыштарды толтыру; панно, ашық хат, кітап арасына салығышты кестелеу; 1.1.2.12 тоқыма материалдарымен жұмыс дағдыларын меңгеру; қол тігісімен орындалатын "йо-йо" және "пицца" техникасында құрақ құрау; сан алуан түрлі панно, жұмсақ ойыншықтар жасау; қатырмақағаз бен поролоннан жазық ойыншықтарды, шүберек "доптардан" жұмсақ ойыншықтарды жасау; ілмектеу тігісімен қарапайым ойыншықтарды, инешанышқышты, жазық ойыншықтарды жасау; "ине алға" және ілмектеу (көктеу) қол тігісімен жапсырмақұрақтарды орындау; екі тесікті түймелермен жұмыс істеу; жапсырмақұрақтарды пайдалана отырып панно және ашықхаттарды жасау; түймелері бар паннолар мен ашық хаттарды, ыстық заттың астына салғышты жасау	2.1.2.1 қағаздан кәдесыйлар, көлемді ойыншықтар, өрілген бұйымдар; тұрмыста қолдануға арналған сәндік бұйымдар жасау; 2.1.2.2 бір жіптегі шытыра моншақтан өру; моншақты екі жіптен "сабақ" өру; төрт шытыра моншақтан "бүр" жасау; дұрыс бекіте білу; бұйымдарды сымдағы шытыра моншақтан өру; 2.1.2.3. сіріңке қораптарынан, киндер тосынсый сауыттарынан құрастыру; салам мен ағаш үгіндісінен жапсырмақұрақ жасау; 2.1.2.4. бітеу тесіктерді бұрғылауды меңгеру; бұйымдарды шегелерді қолдана отырып жасау; қозғалмалы ойыншықтарды үлгілеу; бұйымдарды жасау үшін ағаш таңдау; дайындамаларды белгілеу, бұрғылау, жазық бетін тазарту, дайындаманы сызғышпен немесе өлшеуішпен сантиметрде өлшеу; дайындамаларды өздігінен немесе мұғалімнің көмегімен кесіп алу; бұйымның қабырғаларын шегесіз және шегемен жинастыру. Жасалатын бұйымдар: "Қарындаш салғыш", "Тамақты кесуге арналған тақтайша", "Желкенді кеме", "Дидактикалық материалға арналған жәшік", "Құстарға арналған жемсалғыш", "Кеме", "Жеңіл автомобиль", "Сүт тасығыш", "Ұшақ"; 2.1.2.5 жарма мен тұқымнан паннолар және кәдесыйларды жасау; бұйымдарды жарма мен тұқыммен сәндеу; жасалатын бұйымдар: "Саңырауқұлақ" панносы, "Көбелек" панносы, "Үй" панносы, "Ағаш" кәдесыйы (үрмебұршақтан), "Кофе ағашы" кәдесыйы; бүрлерден жасалатын жаңа жылдық кәдесыйлар: "Жаңа жылдық гирлянда", "Бүрлерден жасалған тапиарий", "Шырша шары", "Шырша"; сәндік тұрмыстық бұйымдарды, кәдесыйларды жасау: "Гүл" сәндік тәрелке, "Көбелек" мозаикасы, қобдишаны сәндеуге арналған "Көбелек" мозаикасы, мозаикасы және декупажбен әшекейленген гүл сауыт; мозаикамен өрнектелген ваза; 2.1.2.6 ермексаздан бедерлі тілім жасау; конус негізінде көлемді пішіндерді жасау; халық ойыншықтарының әуені бойынша құрамдастыру тәсілімен көлемді ойыншықтарды жасау; сәндік тілімдерді жасау; конус, халық ойыншықтарының негізінде ойыншықтар жасау; тұзды қамырдан бұйымдарды, панно, бижутерия, сурет, әр түрлі пішінді моншақтарды жасау; 2.1.2.7 изонитьпен орындалатын әр түрлі жұмыстар: шеңберді диаметрі бойынша толтыру, шеңберді бір хорда бойынша толтыру; бір хорда бойынша шеңберді кестелеу, панно, ашық хат, кітап арасына салығыш; 2.1.2.8 бұйымдарды "пицца" және "түзу жолақты" құрау техникасы бойынша қол жетекті тігін машинасымен орындау; қол жетекті тігін машинасымен сәндік панно, ыстық затты ұстағыш, жұмсақ ойыншықтар, жапсырмақұрағы бар панноны орындау; жетекті тігін машинасымен қарапайым ойыншықтарды, инешанышқышты тігу; жапсырмақұрақты машинаның түзу тігісімен орындау; төрт тесікті түймелермен жұмыс орындау; жасалатын бұйымдар: диван жастығы, ыстық затты ұстағыш, тұтастай пішілген жапсырмақұрағы бар алжапқыш, шәйнек жапқыш, қазақ оюынан жасалған жапсырмақұрағы бар көрпе, ұлтық үлгідегі сөмке (қалта), ұлттық үлгідегі ыстық заттың астына қойғыш, түймелері бар сәндік панно	3.1.2.1 "изонить" техникасымен шеңберді толтыру; көлемді ойыншықтарды жасау; бұйымдарды оригами техникасында орындау; қағазды күрделі құрылым бойынша бүктеу; тұрмыстық заттарды сәндеуді орындау; 3.1.2.2 сымдағы шыны моншақты өруді орындау; екі жіптегі шытыра моншақты өруді орындау; сымдағы шытыра моншақты өруді орындау; екі жіптегі жұмысты орындау техникасын меңгеру; бұйымды үлгі бойынша орындау; жіптің ұшын ілгекпен бекіту; 3.1.2.3 қалдық материалдардан ойыншықтар мен кәдесыйларды жасау; 3.1.2.4. ағаштан тұрмысқа арналған бұйымдарды, кәдесыйларды жасау; жасалатын тұрмыстық бұйымдар: "Ыстық заттың астына салғыш" (жіңішке тақтайшалардан), "Ыстық заттың астына салғыш" (тақтайдан), "Гүлдің астына қойғыш", "Нан салғыш"; 3.1.2.5 саздан Филимонов ойыншығын, Карагопол, Дымков ойыншықтарын, заманауи қазақ кәдесыйларын жасау; тұзды қамырдан ертегі кейіпкерлерін, өсімдіктер, кәдесыйлар, панно, суреттер, тоңазытқышқа арналған магниттер жасау; 3.1.2.6 жұмысты "Изонить" техникасымен орындау; шеңберді екі хорда бойынша толтыру, шиыршықты толтыру; панно, ашық хат, кітап арасына салғыш; жұмысты құрақ құрау техникасында орындау; кестелеу және шытыра моншақты өру элементтері бар "Көлденең жолақтар", "Крейзи" және "Пицца", ашық хаттар, кітап арасына салғышты құрақ құрау техникасында орындау; қазақтың ұлттық бұйымдарын жасау: құрақ көрпе, құрақ панно, ыстық затты ұстағыш, шәйнекке кигізгіш, әр түрлі құрақ құрау техникасында орындалған сәндік жастық тыстары, электр жетекті тігін машинасымен жұмсақ ойыншықтар тігу, жапсырмақұрақтарды "зиг-заг" тігісімен жапсыру; ортасы тесілмеген дөңес түймелермен жұмыс істеу; жасалатын бұйымдар: ыстық затты ұстағыш, шәйнекке кигізгіш, ыстық заттың астына салғыш, әр түрлі жапсырмақұрақтары бар тұтас пішілген алжапқыш

2) "Техникалық мәліметтер және жұмыс тәсілдері":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	1 - кезең	2 - кезең	3 - кезең
2.1 Қағаз және қатырмақағазбен жұмыс	1.2.1.1 ине сабақтау және ұшын түю; тескіштің көмегімен қағазды тесу; 1.2.1.2 белгі салу, мөлшерін салу үшін қимаүлгі бойымен жүргізу; 1.2.1.3 қағаз бетін ортасынан бүгу және қатпарлап бүктеу; 1.2.1.4 түзу, дөңгелекте, шиыршықтай кесу; 1.2.1.5 қағазды жырту, умаждау және домалақтау; 1.2.1.6 газет жолақтарынан түтікше шиырату; 1.2.1.7 дайындаманы негізге желімдеу, қағаз бетінің жоғары, төмен жағын, бүгу сызығын анықтау; 1.2.1.8 жұмысты үлгі бойынша дәйектілікпен орындау; 1.2.1.9 өрнекті суреттің нобайы бойымен және ішіне бірізділікпен орналастыру; 1.2.1.10 геометриялық пішіндерден өрнек құрастыру; 1.2.1.11 бөліктердің санын анықтау; 1.2.1.12 қағаз сұрыпын ажырату; 1.2.1.13 жолақтарды сақина етіп біріктіру, сақиналардан тізбектер құрау; 1.2.1.14 бөліктерді көлеміне қарай орналастыру; дайындамалардан сәндік пішіндерді және әртүрлі композицияларды құрастыру; 1.2.1.15 конустан, цилиндрден көлемді ойыншықтарды жасау; композиция құрастыру	2.2.1.1 қағаз бетінің жоғарғы, төменгі, сол және оң жақтарын көрсету және атау; 2.2.1.2 қағаз бетін көз мөлшерімен тең екі бөлікке бөлу, дұрыс бүктей білу; 2.2.1.3 дайындамаларды өзекке орау; 2.2.1.4 ПВА желімін араластыру; 2.2.1.5 дайындаманы, бұйымды бояу; 2.2.1.6 цилиндрге бір жаққа қарай жылжыта отырып шиыршықтарды жапсыру; 2.2.1.7 бұйым бөліктерін бірін біріне сала отырып жинастыру; 2.2.1.8 шиыршықтай, дөңгелете кесіп алу; 2.2.1.9 әр түрлі тәсілдермен тесіктерді ойып алу; 2.2.1.10 ширышықты шиарту, қағаздарды домалақтау; 2.2.1.11 көлемді бөліктерден композиция құрастыру; 2.2.1.12 түстік колорит, композиция құрастыру	3.2.1.1 технологиялық картаны пайдалану; 3.2.1.2. бұйымды технологиялық карта бойынша орындау дәйектілігін айту; 3.2.1.3 бөліктерді негізге орналастыру; 3.2.1.4 модульдерден композиция құрастыру; 3.2.1.5 бұйымдарды әшекейлеу; 3.2.1.6 мұғалімнің көмегімен орындалған бұйымның сапасын бағалау
2.2 Моншақ және шытыра моншақпен жұмыс	1.2.2.1 шытыра моншақ пен моншақты түрі, түсі, көлемі (кішкентай, үлкен) бойынша ажырату; 1.2.2.2 материалды түрі, түсі, көлемі бойынша таңдау; 1.2.2.3 бұйымды үлгі бойынша орындау дәйектілігін айту; 1.2.2.4 жіпке бірнеше моншақтан тізу және инені кері бағытта кіргізу; 1.2.2.5 шытыра моншақтың қасиетін (түрі, түсі, көлемі) атау; 1.2.2.6 бұйымды дайындаудағы жұмыстың бірізділігін сақтау; 1.2.2.7 түстік гамма, түстердің үйлесуі, көлемі, пішінінің (домалақ, сопақша, шаршы, пішінді) арақатынасы туралы түсінігі болуы; 1.2.2.8 моншақты жіпке тізу, ұшын түю, бірінші және соңғы моншақты бекіту; 1.2.2.9 жіпті тарта отырып, инені кері бағытта кіргізу; 1.2.2.10 шытыра моншақты сымға тізу және бұрау; 1.2.2.11 бұйымды қабаттап жинастыру	2.2.2.1 бұйымды ұсынылған схема бойынша орындау; 2.2.2.2 бұйымды сымдағы шытыра моншақтан өріп жасау; 2.2.2.3 әрбір әрекетті дәйектілікпен орындау; 2.2.2.4 өру жұмысын бастау мен аяқтау, жіпті бекіту ережелерін сақтау; 2.2.2.5 материалды түстік тұрғыда таңдау ережесін сақтау; 2.2.2.6 күрделі пішін және сызба бойынша өру ережелерін сақтау; 2.2.2.7 екі, үш түсті шытыра моншақтардың санын өзгерте отырып, бір жіпке тізу; 2.2.2.8 негізгі бөлікті және әрлеу элементтерін өруді орындау; 2.2.2.9 сымның ұзындығын өлшеуді орындау, керекті мөлшерді секатрмен кесіп алу; 2.2.2.10 шытыра моншақты сымға тізу, дайындаманы бұрау; 2.2.2.11 гүлді, оның күлтесін, түйінін өруді орындау; 2.2.2.12 бұйымды жинастыру	3.2.2.1 қарапайым схема бойынша шытыра моншақтан бұйым өру; 3.2.2.2 сымдағы шыны моншақтан өру; 3.2.2.3 үлгі бойынша шытыра моншақтан күрделі бұйымды өріп жасау; 3.2.2.4 түстік үйлесімділік негізін ерекшелеу; 3.2.2.5 екі жіппен өру ережесін сақтау; 3.2.2.6 жұмысты орындау дәйектілігінің сызбасымен танысу; 3.2.2.7 сызбаны пайдалана отырып, күрделі пішінді бұйымдарды өру ережесін сақтау; 3.2.2.8 пішіндері әр түрлі гүл күлтелерін, жапырақтарды, гүл сабағын өруді орындау
2.3 Қалдық материалмен жұмыс	1.2.3.1 қалдық материалдар туралы түсініктерінің болуы; 1.2.3.2 кәмпит қағаздарын негізге желімдеу процесін түсіну; 1.2.3.3 кәмпит қағазы материалының қасиеттерін (түсі, көлемі құрылымы) ерекшелеу; 1.2.3.4 "Мозаика" техникасын – геометриялық өрнекті қатырмақағазға орналастыруды түсіну; 1.2.3.5 көлемді бұйымды жасау үшін кәмпит қағазын қаттау техникасын орындау; 1.2.3.6 кәмпит қағаздарын бір- бірімен біріктіру тәсілдері туралы түсінігінің болуы; 1.2.3.7 жапсырмақұрақты ағаш үгіндісінен орындау ережесін сақтау, ағаш үгіндісін жұмысқа дайындау (елеу, әр түрлі түстерге бояу); 1.2.3.8 ағаш үгіндісін негізге салу тәсілдерін білу; 1.2.3.9 сіріңке қораптарынан құрастыру тәсілдері туралы түсініктердің болуы; 1.2.3.10 қораптардың сыртын қаптау және оларды біріктіруді орындау; 1.2.3.11 дайын құрылымды әшекейлеуді (түсті қағаз, моншақтар, фломастер) орындау; 1.2.3.12 қайшымен белгілеу сызығы бойымен дұрыс кесу; 1.2.3.13 бөліктерді желіммен, степлермен, скотчпен біріктіру; 1.2.3.14 киндер тосынсыйдың сауытының материалын (түсі, көлемі, құрылымы) ажырату; сауыттардың құрылымын, сауыттарды бір-бірімен біріктіру тәсілін ажырату; 1.2.3.15 бөліктерді сауытқа ермексазбен жабыстыру ережелерін сақтау; 1.2.3.16 бұйымды технологиялық карта бойынша жасау дәйектілігі туралы айтып беру	2.2.3.1 әр түрлі қалдық материалдардың сапасы мен мүмкіндігі, оларды өмірде және тұрмыста қолдану туралы мәліметтердің болуы; 2.2.3.2 материалды үнемдеп бөлуге және пайдалануға тырысу; 2.2.3.3 қораптардан құрастыру тәсілдерін білу; 2.2.3.4 қалдық материалдармен құрастыру тәсілдерін меңгеру; 2.2.3.5 қағазбен (қатырмақағазбен), сіріңке қораптарымен жұмыс тәсілдерін жетілдіру; 2.2.3.6 дайын құрылымды сәндеу тәсілдерін меңгеру; 2.2.3.7 жапсырмақұрақты ағаш үгіндісі және қораптардан орындау тәртібімен танысу; 2.2.3.8 жапсырмақұрақты ағаш үгіндісі және қораптардан орындау дағдыларын жетілдіру; 2.2.3.9 ағаш үгіндісін жұмысқа дайындау (елеу, әр түрлі түстерге бояу) технологиясын меңгеру; 2.2.3.10 қайшымен сызық бойымен кесуге үйрену; 2.2.3.11 бөліктерді желім көмегімен біріктіру; 2.2.3.12 құрылым бөліктерін сызба бойынша біріктіру тәртібін сақтау; 2.2.3.13 бұйымды сәндік бөліктермен әшекейлеу; 2.2.3.14 құрастыру және жапсырмақұрақты қалдық материалдардан құрастыруды орындау тәсілдерін меңгеру	3.2.3.1 әр түрлі қалдық материалдардың сапасы мен мүмкіндіктері, оларды өмірде, тұрмыста қолдану туралы мәліметтерді кеңейту; 3.2.3.2 бөліктерді (жүн жіптер, түрлі түсті қатырмақағаз, бау) пластик сауытқа желімдеу ережелерін сақтау; 3.2.3.3 екі жақты скотчты пайдалану ережелерін сақтау; 3.2.3.4 бұйымның барлық бөліктерін жинастыру; 3.2.3.5 бұйымның қолданысын, ол жасалған материалды анықтау; 3.2.3.6 бұйым бөліктерін біріктіру тәсілдерін атау; 3.2.3.7 бұйымды жоспар бойынша жасау дәйектілігі туралы айту
2.4 Ағашпен жұмыс	1.2.4.1 ағаштан жасалған бұйымдардың түрі туралы қарапайым түсініктерінің болуы; 1.2.4.2 ұзындық, ені, жуандығы туралы түсініктер болуы; 1.2.4.3 бұйым бөліктерін қимаүлгі бойынша немесе мұғаліммен бірге сызғыш және шартты өлшемдермен белгілеу технологиясын меңгеру; 1.2.4.4 бөліктерді белгі бойынша ұсақ тісті арамен кесіп алуға тырысу; 1.2.4.5 бұйымның қарапайым құрылымын жинастыруды меңгеру; 1.2.4.6 бұйымның сыртқы түрін көркемдеп әшекейлеуді орындауға тырысу; 1.2.4.7 құралдарды және құрылғыларды атау; 1.2.4.8 құралдарды дұрыс ұстау дағдысын бекіту; 1.2.4.9 еліктеу бойынша қарапайым құрылыстарды орындау және оларды ойында пайдалану; 1.2.4.10 үлгі бойынша құрылыс жиытығының элементтерін (текше, брус, кірпіш) көрсету; 1.2.4.11 көлемді салыстырғанда үстіне салу және жанына қою тәсілдерін пайдалану; 1.2.4.12 заттардың пішінін және көлемін ажырату; 1.2.4.13 үлгіден көлемді көшіру; 1.2.3.14 бұйымды көркемдеп сәндеу; 1.2.3.15 мұғалімнің көмегімен жасалған жұмыс туралы есеп беру	2.2.4.1 ағаштан жасалған бұйымдардың түрлері туралы түсініктерін кеңейту; 2.2.4.2 бұйымды бояуға арналған түс туралы қарапайым мәліметтердің болуы; 2.2.4.3 үлгі бойынша тапсырмада бағдарлау; 2.2.4.4 "ұзын", "қысқа", "түбі" түсініктерін ажырату; 2.2.4.5 сызғыштың немесе оның орнындағы өлшеуіштің қолданысын білу; 2.2.4.6 сызғыштағы сантиметрмен берілген масштаб туралы түсініктің болуы; 2.2.4.7 болуға тиісті қарапайым түсініктер: сантиметр, миллиметр, метр; 2.2.4.8 тесік бұрғыланатын жерді шеге, қарындаш, балға көмегімен белгілеу тәсілдерін меңгеру; 2.2.4.9 үлгі параметрлерін дайындамаға көшіру ережелерін сақтау; 2.2.4.10 бұрғымен бұрғылау технологиясын сақтау; 2.2.4.11 бұрғының көлемін ажырату; 2.2.4.12 араланған материалды таңдау; 2.2.4.13 құралдарды дұрыс ұстау және жұмыс қалпын пайдаланылатын құралға сәйкес дұрыс ұстау дағдыларын бекіту; 2.2.4.14 белгілеу, бұрғылау, тазарту дағдыларын бекіту; 2.2.4.15 мұғалімнің көмегімен жасалған жұмыс туралы есеп беру	3.2.4.1 белгі бойынша аралау тәсілдерін жетілдіру; 3.2.4.2 егеу, құмқағазбен жұмыс ережелерін сақтау; 3.2.4.3 тақтайларды тесіп өте бұрғылау тәсілдерін меңгеру; 3.2.4.4 жоңғыш құралдармен жұмыс тәсілдерін меңгеру; 3.2.4.5 бұйымды желіммен, қармақ баумен, бұрандалы шегемен жинау тәсілдерін ажырату; 3.2.4.6 бұйымды көркемдеп әшекейлеу тәсілдерін меңгеру; 3.2.4.7 жұмысқа арналған араланған материалды және құралдарды дұрыс таңдау; 3.2.4.8 қимаүлгі бойынша және мұғалімнің көмегімен сызғыш бойынша белгілеу; 3.2.4.9 жоңғышпен, егеумен, ою арамен жұмыс істеу; 3.2.4.10 бұйым бөліктерін әр түрлі тәсілдермен біріктіру; 3.2.4.11 өзінің жұмысын жоспарлау және мұғалімнің көмегімен жасалған жұмыс туралы есеп беру
2.5 Табиғи материалдармен жұмыс	1.2.5.1 әр түрлі жарма мен тұқымды дайын сурет бойынша салу тәсілдерін (тікелей салу және себу) ажырату; 1.2.5.2 суреттің нобайын, нобайдың шегін сақтау ережелерін түсіну; 1.2.5.3 жұмыс тәсілдерін: белгілеу, өлшеу, бүгу, кесу, желімдеу, біріктіру, ерекшелеу; 1.2.5.4 табиғи материалдың (бүр) пішінін, көлемін, сыртқы түрін есепке ала отырып, дұрыс келетін материалды таңдау; 1.2.5.5 бүр қабыршақтарын дайындау ережелері мен тәсілдерін сақтау; 1.2.5.6 бүрден жасалған бұйымдарды әшекейлеу тәсілдерін меңгеру; 1.2.5.7 материалдың атауын (жұмыртқа қабығы) атау; 1.2.5.8 қабықтың қасиеттерімен танысу; 1.2.5.9 материалды жұмысқа дайындауға үйрену; 1.2.5.10 материалды сақтау талаптарын орындау; 1.2.5.11 қабықты бояу, бүтін қабықтан бір бөлігін қашап алу тәсілін меңгеру; 1.2.5.12 материалды сурет бойынша салу әдіс-тәсілдерін (тікелей салу техникасы немесе жапсырмақұрақ) меңгеру; 1.2.5.13 табиғат материалдарының түрлерін ажырату; 1.2.5.14 жармалар мен тұқымдарды түрлеріне қарай сұрыптау; 1.2.5.15 бұйымдағы табиғи материалды атау; 1.2.5.16 мұғалімнің көмегімен өз жұмыс орнын ұйымдастыру; 1.2.5.17 үлгі бойынша қарапайым өрнектерді салу, жапсырмақұрақты орындау	2.2.5.1 табиғи материалдардың қасиеттері мен қолданысы туралы түсініктердің болуы; 2.2.5.2 құралдармен және құрылғылармен жұмыс ережелерін орындау; 2.2.5.3 табиғи материалдарды негізгі салған кезде қимаүлгілерді пайдалану; 2.2.5.4 суретке әр түрлі желімдерді жағу тәсілдерін меңгеру; 2.2.5.5 бұйымдарды қосымша материалдарды пайдалана отырып, сәндеу тәсілдерін меңгеру; 2.2.5.6 көлемді пішіндермен (шар, конус) жұмыс тәсілдерін меңгеру; 2.2.5.7 бұйымдарды қосымша материалдарды пайдалана отырып, сәндеу; 2.2.5.8 суреттің қимаүлгісімен жұмыс тәсілдерін орындау; 2.2.5.9 жұмыртқа қабығын иілген пішінге салу; 2.2.5.10 бұйымдарды қосымша материалдарды пайдалана отырып, сәндеу; 2.2.5.11 материалдарды, құралдарды және құрылғыларды атау және оларды жұмыста пайдалану; 2.2.5.12 бұйымды үлгіні тірек ете отырып орындау; 2.2.5.13 жасалған жұмыс туралы айтып беру; 2.2.5.14 орындалған бұйымның сапасын бағалау
2.6 Сазбен және тұзды қамырмен жұмыс	1.2.6.1 табиғи саздың қасиеттері (түсі, ылғал тартқыштығы, созылымдылығы) туралы түсініктер болу; 1.2.6.2 құралдардың (жайпақ қырнауыш, домалақ қырнауыш, оқтау, қимаүлгі) қолданысы туралы түсінік болу; 1.2.6.3 әр түрлі құрылғылардан фактура құрастыру; 1.2.6.4 жазық және көлемді геометриялық пішіндер (куб- шаршы, шар- дөңгелек, эллипс- сопақша, цилиндр) туралы түсініктердің болуы; 1.2.6.5 гуашьпен жұмыс ережелерін орындау; 1.2.6.6 ойыншықты жасау дәйектілігін сақтау; 1.2.6.7 материалды (тұзды қамыр) тану, қамырдың қасиеттерімен танысу; 1.2.6.8 қамырмен жұмыс ережелерін орындау; 1.2.6.9 құрамының пропорциясын сақтай отырып қамыр дайындау; 1.2.6.10 қамырды сақтау талабын орындау; 1.2.6.11 қамырды жұмысқа дайындау тәсілдерін (жұмсарту, үлкен кесектен үлгіге сәйкес әр түрлі кесектерді үзіп алу) меңгеру; 1.2.6.12 көлемі әр түрлі шариктерді домалатып жасау; 1.2.6.13 шариктерді текше қылып жалпайту; 1.2.6.14 бұйымның пішіндері бойынша әр түрлі бөліктерін алу тәсілдерін меңгеру; 1.2.6.15 көлемдері әр түрлі шариктерді алақан ортасында және жазықтық бетінде домалату арқылы илеу техникасын меңгеру; 1.2.6.16 бұйымды жасағанда қолда бар құралдарды, пішіндерді, қимаүлгілерді пайдалану; 1.2.6.17 бояудың қарапайым ережелерін меңгеру; 1.2.6.18 бұйымды, оның бөліктерін, белгілерін, қасиеттерін атау, көлемін салыстыру; 1.2.6.19 құрылымдық тәсілмен илеп жасау тәсілін (бөліктерден бүтінге) меңгеру; 1.2.6.20 бөліктерді су және қылқалам көмегімен біріктіру; 1.2.6.21 әр түрлі құрылғылар, бедерлеме, фактура көмегімен орындау; 1.2.6.22 саз тіліміндегі суретті қырнауышпен немесе тіс тазартқышпен тырнап салу; 1.2.6.23 технологиялық процесті толықтай орындау: қамырды жұмсарту, алақан ортасында айналдыра қимылмен домалату; шар домалату, сазды есу, саздың үлкен кесегінен үзіп алу, бөліктерді жағу арқылы біріктіру, бөліктерден бүтін құрастыру; 1.2.6.24 бояуларды (акварель, гуашь) пайдалану; 1.2.6.25 арнайы "түрткілердің" көмегімен шеңбер және нүктенің суретін салу; 1.2.6.26 қолда бар құралдардың (пішіндер, қимаүлгі) көмегімен бұйым бөліктерін кесіп алу; 1.2.6.27 бұйымның үлгісін шынайы нысанмен салыстыру; 1.2.6.28 мұғалімнің сұрақтары бойынша бұйымды жасау туралы айтып беру	2.2.6.1 сазды жұмсартудың негізгі тәсілдерін бекіту; 2.2.6.2 сазды "шикідей" сәндік әрлеу тәсілдерін (жабыстыру, тырналау) меңгеру; 2.2.6.3 әр түрлі фактураларды (қолда бар құралдарды, матаны, құрылғыларды) пайдалану; 2.2.6.4 әр түрлі құралдарды (оқтау, қимаүлгі, пішіндер) пайдалану арқылы илеп жасау тәсілдерін меңгеру; 2.2.6.5 ойыншықты жасау дәйектілігін сақтау; 2.2.6.6 бөліктерді созу тәсілін меңгеру; 2.2.6.7 бөліктердің көлемін салыстыру (не үлкен, не кіші); 2.2.6.8 саздан жасалған бұйымдарды кептіру процесі; кебу деңгейлері, кебу деңгейіне қарай саздың қасиетінің өзгеруі; 2.2.6.9 әшекейлеуді шеңбер, жолақ өрнектермен орындау; 2.2.6.10 тұзды қамырмен жұмыс ережелерін орындау; 2.2.6.11 бұйымның, оның бөліктерінің, белгілерінің атауларын есте сақтауға тырысу; 2.2.6.12 бөліктерді су және қылқалам көмегімен біріктіру; 2.2.6.13 пішіні бойынша әр түрлі бұйымдарды жасағанда жұмыс тәсілдері мен құралдарды таңдау; 2.2.6.14 бұйымның пішіні бойынша әр түрлі бөліктерін (бұрау, тілім, шарик) жаю және өру, жалпайтуды орындау; 2.2.6.15 пішіндерді қимаүлгі бойынша кесіп алу, оқтаумен жаю; 2.2.6.16 әр түрлі көлемде: үлкенірек, кішірек, жіңішкерек, сопақша есу; 2.2.6.17 екі бұрауды ширату тәсілін (иіру тәсілі) меңгеру; 2.2.6.18 бұйым бөліктерін тесу, бедер салу, бояу, оларды негізге жабыстыруды орындау; 2.2.6.19 сәндік элменттерді жасау үшін әр түрлі заттарды пайдалану; 2.2.6.20 ұсынылған үлгілерден бұйымды таңдай білу; 2.2.6.21 қимаүлгіні саз тілімінің үстіне орналастыру және пішінді қимаүлгі бойынша кесіп алу; 2.2.6.22 бедерді тілімдерді жапсыру, фактураны пайдалану, саусақтық ою, тырнау, өрнектену арқылы әшекейлеу, 2.2.6.23 бөліктерді бұйымға орналастыру, бөліктердің керекті мөлшерін анықтау, бұйым бөліктерін бір-бірімен біріктіру; 2.2.6.24 бұйымның кебуін сыртқы түріне қарап анықтау; 2.2.6.25 үлгі бойынша өрнектеу; 2.2.6.26 мұғалімнің көмегімен барлық аталғандарды дәйектілікпен орындау; 2.2.6.27 үлгі бойынша бағдарламада бағдарлау; 2.2.6.28 бұйымның үлгісін шынайы нысанмен, нақпішінмен салыстыру; 2.2.6.29 мұғалімнің көмегімен жұмыс кезеңдерін жоспарлау; 2.2.6.30 бұйымды технологиялық карта бойынша амалдап орындау; 2.2.6.31 тапсырманы орындаудың дәйектілігі туралы айтып беру	3.2.6.1 кәсіптің пайда болуы туралы мәліметтердің болуы; 3.2.6.2 сюжеттердің композициялық ерекшеліктерімен танысу; 3.2.6.3 ойыншықты жасау дәйектілігін бере білу; 3.2.6.4 әшекейлеудің ерекшеліктері мен негізгі элементтерін түсіну; 3.2.6.5 Муфель пешімен, оның қолданысымен танысу; 3.2.6.6 күйдіру процесімен, муфель пешімен жұмыстағы қауіпсіздік ережелерін сақтаумен танысу; 3.2.6.7 пешке салу мен шығару дәйектілігін сақтау; 3.2.6.8 күйдіру температурасы мен уақытын сақтау; 3.2.6.9 күйдірілген саздың қасиеттерін анықтау; 3.2.6.10 тұзды қамырды жұмысқа дайындау; 3.2.6.11 тұзды қамырдан илеудің негізгі тәсілдерін меңгеру; 3.2.6.12 қамырды үстел үстінде қолдың және оқтаудың көмегімен жаю; 3.2.6.13 бөліктерді су және қылқалам көмегімен біріктіру; 3.2.6.14 композиция құрастыру; 3.2.6.15 пішіндер мен қимаүлгілерді пайдалану тәсілдерін бекіту; 3.2.6.16 жұмысты мұғалімнің жасау тәсілдерін көрсете отырып берген сөздік нұсқауы бойынша амалдармен орындау тәртібін сақтау; 3.2.6.17 бұйымды екі кезеңмен орындау техникасын меңгеру; 3.2.6.18 бұйымды, оның бөліктерінің атауларын айту, бөліктерінің көлемін салыстыру; 3.2.6.19 илеу жұмысын жазықтықта орындау (бедер); 3.2.6.20 ұсақ жарықшақтарды тегістеу; 3.2.6.21 жиектің үстіне сурет құрастыру үшін ұсақ заттарды пайдалану; 3.2.6.22 тапсырмада үлгі бойынша бағдарлау; 3.2.6.23 үлгіні тірек ете отырып, көрсету бойынша илеп жасау; 3.2.6.24 бөліктердің дұрыс орналасуын бақылау, бөліктердің пропорциясын, көлемін сақтау; 3.2.6.25 жұмыс кезеңдері мен орындау дәйектілігін технологиялық карта бойынша жоспарлау; 3.2.6.26 бұйымды иллюстрация бойынша талдау (ойыншықтың қандай бөліктері бар, неге ұқсас, бір-бірімен қандай тәсілмен қосылған); 3.2.6.27 ойыншықты иллюстрация бойынша өрнектеу; 3.2.6.28 бұйымдарды өрнектеуде қазақ ұлттық оюларын пайдалану; 3.2.6.29 мұғалімнің көмегімен халық ойыншықтарының түрлерін ажырату; 3.2.6.30 техникалық терминдерді (жаю, жалпайту, созу, есу) түсіну және сөйлеу тілінде қолдану; 3.2.6.31 тапсырманы орындаудың дәйектілігі туралы айтып беру
2.7 Тоқыма материалдармен жұмыс	1.2.7.1 жұмыстағы "Изонить" техникасын меңгеру; 1.2.7.2 қайшымен әр түрлі жұмысты (кесу, кесіп алу, ойып алу) орындау; 1.2.7.3 инені ұстау, инені сабақтау, жіп ұзындығын өлшеу; 1.2.7.4 қатырмақағаздың беткі жағы мен астыңғы жағын ажырату; 1.2.7.5 бұрышты, бұрыштың төбесін, бұрыштың ортақ қабырғасын ерекшелеу; ине алға тігісін, қиғаш тігісті орындау; 1.2.7.6 түзу тігісті орындау және "изонить" техникасымен бұрышты толтыру, ортақ бір қабырғасы бар бірнеше бұрышты толтыру, дайын белгілемер бойынша тесік тесу; 1.2.7.7 жіптің ұшын түю, жіпті скотчтың көмегімен бекіту; 1.2.7.8 түстерді үйлестіруге тырысу; 1.2.7.9 шытыра моншақ мен пайетканы тігу; 1.2.7.10 "Құрақ құрау" техникасын меңгеру; 1.2.7.11 материалдар мен құралдардың атауларын және олардың қолданыс түрі туралы айту; 1.2.7.12 инемен және қайшымен жұмыстағы қауіпсіздік ережелерін сақтау; 1.2.7.13 ине алға тігісін меңгеру; 1.2.7.14 қол иненің құрылысын білу, инені ұзындығы, жуандығы, көзінің мөлшеріне қарай ажырату, жұмыс жасауға қажетті қол инені таңдай білу; 1.2.7.15 тігін жіптерін жуандығы мен мықтылығына қарай ажырату; 1.2.7.16 жіптің жұмыс ұзындығын анықтау; 1.2.7.17 түйін түю техникасын меңгеру; 1.2.7.18 қайшының түрлерін, қолданысын, құрылысын ажырату; 1.2.7.19 тігіс, тігігістің ұзындығы, ілмекті тігіс туралы түсінігі болу; 1.2.7.20 бұйымды жасауға арналған материалмен, оның атауы және қасиетімен танысу; 1.2.7.21 жұмсақ ойыншық жасау технологиясын меңгеру; 1.2.7.22 жұмсақ ойыншықты жасағанда "ине алға", қиғаш тігіс, шет тігісті меңгеру; 1.2.7.23 жіпті матада тігіспен бекіту; 1.2.7.24 тоқыма мата жапсырмақұрағын жасауды меңгеру; 1.2.7.25 матаның бет жағы мен астарын ажырату; 1.2.7.26 электр үтікпен жұмысты меңгеру, қолданысы, тарихы, үтікпен жұмыстағы қауіпсіздік ережелері; 1.2.7.27 түймелердің әр түрлі түрлерін және олардың қолданысын ажырату	2.2.7.1 жұмысты "Изонить" техникасында жалғастыру; 2.2.7.2 жіп түрлерін (кестелеуге, машинамен тігуге), олардың ерекшеліктерін және қолданысын, ирис жіпті ажырату; 2.2.7.3 шеңбер және дөңгелек түсініктерін (атауы, олардың айырмашылықтары) ажырату; 2.2.7.4 тесіктерді санау, жіптің бағытын анықтау, түстерді үйлестіруге үйрену; 2.2.7.5 жұмысты "Құрақ құрау" техникасында жалғастыру; 2.2.7.6 қайшымен матада жұмыс істеу; 2.2.7.7 тігін машинасының құрылысы туралы (тұтқасы, табаны, сермері, табанды көтеру тетігі, жіп тартқыш, корпусы, ине) қарапайым түсінігі болу; 2.2.7.7 қол жетекті тігін машинасымен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 2.2.7.8 жоғарғы және төменгі жіпті салудың бірізділігін сақтау; 2.2.7.9 қол жетекті тігін машинасымен белгіленген сызық бойымен түзу тігіс орындау; 2.2.7.10 қол жетекті тігін машинасымен машина тігісін орындау; 2.2.7.11 тігістің басы мен біткен жерін бекіту; 2.2.7.12 бұйымның беткі жағы мен астарын қабырға тігісімен біріктіру; 2.2.7.13 бұйым бөліктерін түйреу және көктеп тігу; 2.2.7.14 төрт тесікті түймені қадаудың әр түрлі тәсілдерін меңгеру; 2.2.7.15 жапсырмақұрақ бөліктерін бұйымға орналастыру; 2.2.7.16 электр үтігімен жұмыс істеу; 2.2.7.17 табиғи маталардың (мақта мата, зығыр мата, жүн мата, жібек) шығу тегі мен қасиеттерімен танысу; 2.2.7.18 бұйымды жасауда пайдаланылатын маталардың атауларымен танысу, оларды жұмысқа дайындау (жуу, үтіктеу); 2.2.7.19 түймелерді сәндік қадау (атқарымдық емес) амалын орындау; 2.2.7.20 түймені қажетті жерге тігу; 2.2.7.21 жұмсақ ойыншықты жасау жұмысын жалғастыру	3.2.7.1 жұмысты "Изонить" техникасында жалғастыру; түсті үйлестіру, шеңберді қысқа хорданы ұзын хорданың үстіне сала отырып, ұзындықтары мен түстері әр түрлі екі хорда бойынша толтыру; 3.2.7.2 жіптердің түсі бойынша үйлесуін анықтау; 3.2.7.3 "Шиыршық" техникасын меңгеру (атауы, пішінінің алуан түрлілігі), шиыршықты толтыру; 3.2.7.4 тесіктерді санау, жіптің бағытын анықтау; 3.2.7.5 жұмысты "Құрақ құрау" техникасында жалғастыру; 3.2.7.6 тігін машинасының құрылысы туралы (тұтқасы, табаны, сермері, табанды көтеру тетігі, жіп тартқыш, корпусы, ине) қарапайым түсінігі болу; 3.2.7.7 электр жетекті тігін машинасымен жұмыстағы қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау; 3.2.7.8 жоғарғы және төменгі жіпті салудың бірізділігін сақтау; 3.2.7.9 электр жетекті тігін машинасымен қайып тігуді, қабырға тігісін, өбістіріп тігу әрекеттерін орындау; 3.2.7.10 бұйым бөліктерін түйреу және көктеп тігу; 3.2.7.11 машинамен бекітпе тігісінің техникасын меңгеру; 3.2.7.12 машиналық біріктіру тігісін меңгеру; 3.2.7.13 ысырма бауды орнату тәсілдерін меңгеру; 3.2.7.14 қиылған жердерді "жиектеу" тәсілімен өңдеу; 3.2.7.15 машинаны сәндік тігіске аудару, сәндік тігістерді реттегіш; 3.2.7.16 машинаның "зиг-заг" тігісін меңгеру; 3.2.7.17 матаны жіптен алу туралы қарапайым түсініктердің болуы; 3.2.7.18 матаның ұзын бойғы және көлденең жіптері, қиылған жері, олардың белгілерін ажырату; 3.2.7.19 берілген бұйымды жасауда пайдаланылатын маталардың атауы, оларды жұмысқа дайындау; 3.2.7.20 тоқыма мата жапсырмақұрақ техникасын жетілдіру; 3.2.7.21 қазақ оюларының атауларын және символдық мағыналарының атауларын айту; 3.2.1.22 тұрмыстық қолданыстағы бұйымдарды (киім және тұрғын үй элементтері) әшекейлеуге қазақ ойларын пайдалану; 3.2.1.23 оюды жасау үшін қолданылатын матаның қасиеттерін анықтау; 3.2.1.24 бұйымды әр түрлі материалдармен (шытыра моншақ, пайетка, бау және таспа) көркемдеп әшекейлеу; 3.2.1.25 жапсырмақұрақты орындау, жапсырмақұрақ бөліктерін матаға орналастыру, жұмысты жоспарлау; 3.2.1.26 жұмсақ ойыншықты жасау жұмысын жалғастыру

3) "Еңбек заттарын талдау және бағалау":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	1-кезең	2-кезең	3-кезең
3.1 Еңбек заттарын талдау	1.3.1.1 мұғалімнің көмегімен бұйымды технологиялық карта бойынша жасау дәйектілігі туралы айтып беру	2.3.1.1 тапсырманы мұғалімнің көмегімен орындау дәйектілігі туралы айтып беру; 2.3.1.2 бұйымды технологиялық карта бойынша талдау	3.3.1.1 бұйымды жоспар бойынша жасау дәйектілігі туралы айтып беру; 3.3.1.2 бұйымды технологиялық карта бойынша жасау дәйектілігі туралы айтып беру; 3.3.1.3 бұйымды иллюстрация бойынша талдау
3.2 Еңбек заттарын бағалау	1.3.2.1 мұғалімнің көмегімен жасалған жұмыс туралы есеп беру	2.3.2.1 технологиялық карта бойынша жасалған жұмыс туралы айтып беру; 2.3.2.2 мұғалімнің көмегімен орындалған жұмыстың сапасын бағалау	3.3.2.1 орындалған бұйымның сапасын өздігінен бағалай білу; 3.3.2.2 есеп беру кезінде сөйлеу тілінде техникалық терминдерді қолдану; 3.3.2.3 сыныптастарының жұмыстарының сапасын бағалау

46. Бағдарлама мазмұны тоқсандықтар бойынша реттелмейді. Тақырыптарды оқыту дәйектілігін мұғалім сыныптағы білім алушылардың психофизикалық ерекшеліктеріне қарай өзі анықтайды. Төртінші тоқсан уақытының басым бөлігі жыл бойы өткендерді бекітуге және жекелеген білім алушылардың біліміндегі кемшіліктерді жоюға арналады.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 544 -қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің мақсаты – орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың психофизикалық даму бұзылыстарын түзету, өмірде және қолжетімді білім беру мен еңбек қызметтерінде тиісті дербестікке дайындау.

3. "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің міндеттері:

1) денсаулықты нығайту, жалпы физикалық дамуына ықпал ету, сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне организмнің төземділігін арттыру;

2) қозғалысының техникасының негіздеріне оқыту, өмірлік қажетті іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру;

3) қозғалыстық (шартты және үйлестірулік) қабілеттерін дамыту;

4) физикалық жаттығулармен өздігінше айналысу іскерліктері мен қажеттіліктерін тәрбиелеу, оларды демалу, жаттығу, жұмыс қабілеттілігін арттыру мақсаттарында саналы түрде қолдану.

4. Түзету-дамыту міндеттері:

1) негізгі қозғалыстар техникасын тузету;

2) үйлестірушілік қабілеттерін тузету және дамыту – физикалық жаттығуларды орындау кезінде дененің жеке бөліктері қозғалыстарының, кеңістіктегі бағдарланудың үйлесімдіктері, күш жүмсаудың, уақыт пен кеңістікті ажыратуды, өзгермелі жағдайларға реакция жасау тездігі, бұлшық ет пен буындық сезімдердің, көру-моторлық үйлестіру, тепе-тендігі, ырғақтылығы, қозғалыстар дәлдігінің келісімділігі;

3) дене шынықтыру, буындар қозғалысын тузеу және дамыту;

4) жоғалған немесе бұзылған қозғалыс функцияларының орнын алу, түзету болмайтын фукцияларды сақталған функциялар арқылы жаңа қимыл қозғалыс түрлерін қалыптастыру;

5) соматикалық бузылыстарын, тыныс алу және жүрек-тамыр жүйелерін тузеу және алдын алу, тұмау және жұқпалы аурулар, жарақаттар мен микро жарақаттардың алдын алу;

6) сенсорлық жүйелерін тізету және дамыту – көру және есту сигналдарды саралау, көру және есту еске дамыту, вестибулярлық тітіркендіргіштерге қарсылық дамыту, тактильді сезіну және тері-кинетикалық сезімін саралау;

7) жаттығулар арқылы (негізгі идеясын, логикалық және себеп-салдарлық қатынастарды орнату, ойлаудың жоспарлау функциясы, анықтау талдау мен жинақтау операциялары) ой қызметін түзету және дамыту;

8) білім алушылардың тұлғалық қасиеттерін, ерік-жігер саласын түзету және дамыту (өзін-өзі басқару дағдыларын, табандылыққа, төзімділікке, қозғалыс арқылы өз ойын білдіруге уйрету);

9) қимыл қозғалыс процесіндегі психикалық бузылыстарды тузету.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

5. Бейімделген дене шынықтыру пәнінен беретін мұғалім білім алушылардың медициналық құжаттарымен танысып, анамнезін зерттеп, қозғалыс мүмкіндіктерінің деңгейін анықтап және білім алушылардың әр сабақтағы денсаулығының жағдайын ескере отырып, дәрігермен бірге жұмыс істегені жөн.

6. Бағдарлама қазіргі заманғы мектепте оқу процесін ұйымдастыру үшін инновациялық педагогикалық тәсілдерді сипатталуы мен үйлесімді оқыту және нормативтік құжаттың дәстүрлі функцияларын біріктіреді. Оқыту тәсілдері тақырыбы бойынша оқыту бағдарламаларының түбегейлі жаңа құрылымы құрылысына негізгі бағдарлар болып табылады.

7. Білім берудің классикалық негіздері ретінде мән-бағдар алған, әрекетті, тұлғалық-бағдарланған, коммуникативті тәсіл, оқыту мақсаттары мен оқу жоспарының жаңа құрылымында көрініс табады, білім беру процесінің қорытындылары басым жүйесін жетілдіру үшін пайдаланылады.

8. Түрлі қарым-қатынас авторитаризмін болдырмай, білім беру процесінің барлық қатысушыларының ынтымақтастығы үшін алғышарттар жасау оқытудың интерактивті әдістерін пайдалану арқылы тұлғалық-бағдар білімі нығайтылады.

9. Оқу процесін ұйымдастыру үшін бұрын-соңды инновациялық тәсілдер нақты шығармашылық процессінде оқытуды білім алушылардың білімдерімен, идеяларымен, әрекет тәсілдерімен бөлісуді болжайтын қатынас моделіне айналады.

10. Бағдарлама аймақтық материалдарды пайдалану негізінде оқу қызметін ұйымдастыру арқылы білім алушылардың танымдық және әлеуметтік тұрғысынан мұғалімді белсенділігін дамытуға бағыттайды.

11. Бағдарламаның мазмұны ұсынымдық сипатта берілген, сыныптағы әрбір білім алушының мүмкіндіктері мен арнайы білім беру қажеттілігіне сәйкес, мұғалім оқытудың мазмұны мен қарқынына кез келген өзгерістер енгізу құқығына ие.

12. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқыту процесінің мазмұны жеке оқыту мақсаттарына бағынышты және әр білім алушының сынып пен мектепте ұжымдық әрекетке қатысу мүмкіндіктерін ескереді.

13. Оқу процесін ұйымдастыру тәсілдерінің негізінде ақыл ойының кемістігі айқын көрінетін тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізгі идеясы ретінде бүкіл әлемде қабылданған "қалыпқа келтіру" концепциясы жатыр. Бұл концепция бойынша білім алушы түзету педагогикалық іс-шаралардың барлық жүйесін жоспарлаудың негізі болып табылады.

14. Жоспарланған білім беру қызметі білім алушылармен тікелей жұмыс қана емес, сондай-ақ қоршаған ортаның өзгерісі, әрбір білім алушының өз қызметі үшін қолайлы қоршаған ортаны құруын қамтиды.

15. Жеке оқу бағдарламасын құрастыру үшін Бағдарламаның мазмұны мұғалімге нұсқаулық ретінде бағдар болады. Жеке оқу бағдарламасын құрастыру үшін білім алушыны бақылай отырып, оның қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін көрсететін сәл ғана мөлшердегі сигналдарды байқауы тиіс.

16. Білім алушының өз қарқынымен даму құқығын тану принципі. Жеке бағдарламаның мазмұнын анықтау мақсатында осы принципке сәйкес білім алушыларды прогрессивті дамыту мен мүмкіндіктерін үздіксіз зерттеу.

17. Әрбір білім алушының жеке мүмкіндітерін және тұлғалық жетістіктерін бағалау нәтижелерін ескеру арқылы, оқытудың дидактикалық құралдарын, мазмұнын, әдістерін және нысандарын педагогтың өзіндік таңдау принципі.

18. Білім алушылардың практикалық әрекеті мен әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру үшін мектепте тиісті жағдай жасау принципі. Сабақты жоспарлау кезінде бір жаттығуды әр түрлі жағдайларда үйрету қарастырылады (қимыл - қозғалыс белсенділігін, санитарлы гигиеналық процедураларды).

19. Әлеуметтендіру құралы ретінде ойлау, тіл және қарым-қатынасты дамыту принципі. Орташа ақыл ойы кемістігі бар білім алушыларда сөйлеу тілінің, қатынасының дамуында ерекшеленген проблемалар бар болғандықтан әр жағдайда педагогикалық құралдар арқылы қалпына келтіріледі. Білім алушылардың сөзді түсінуін кеңейту жұмысы, қатынастың вербалды және вербалды емес құралдарын қалыптастыру, көрнекі-ойлауын дамыту бойынша жүйелі жұмыс атқарылады.

20. Оқу-тәрбие процесінің әлеуметтік бағдары принципі. Білім алушылардың ерешектеріне қарай максималды бейімделген және олардың сау құрдастарымен қатынасқа түсуін шектейтін оқыту және тәрбиелеу ортасының шарасыз жеңілдетілуіне байланысты білім алушыларды қиынырақ әлеуметтік ортаға кіріктіру үшшін арнайы жұмысты талап етеді:

1) өмірлік тәжірибесі және оларға қолжетімді шекте оқитын әлеуметтік байланыстарды біртіндеп және жүйелі кеңейту;

2) білім алушыларды қоғамға тегіс енуі үшін толерантты және меирбанды қоршаған ортаны қалыптастыру. Осы мақсатта отбасы және мектеп қоғамдастықпен жүйелі жұмыс жүргізеді.

21. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға бірыңғай білім стандарты болуы мүмкін емес, өйткені олардың даму мүмкіндіктері, түзету және бейімдеу қатаң түрде жекеленген болып табылады.

22. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылар түрлі топтарды құрайды. Оларды оқыту барысында әртүрлі қиындықтар кездеседі. Тиісінше, жеке және дифференциалды түрде оқытуды жалпы білім беру процесіне енгізумен қатар бейімдеу дене тәрбиесіне де енгізеді.

23. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау барысындағы жеке оқу бағдарламасында белгіленген мақсаттары бастапқы кез болып табылады.

24. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыға арналған жеке оқу бағдарламасын құрастыру оның мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне байланысты. Бағалау критерийлері білім алушының дамуы мен оқуының негізгі желілерінің онтогенезіне сәйкес анықталады.

25. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау тек ішкі бағалау арқылы жүзеге асырылады. Жеке білім беру бағдарламаларын іске асыру нәтижелерін сыныпта тікелей жетекшісі білім беру процесінің барысында бағалайды.

26. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың соңғы жетістіктері жеке мүмкіндіктерімен, және де олардың білім алуы өмірлік құзыретін барынша дамытуға бағытталғанымен айқындалады.

27. Ақыл-ой кемістігі бар білім алушылармен жүргізілетін педагогикалық процесстің негізін құрайтын "Диагностика және түзеу-дамыту жұмысының бірлігі" атты арнайы педагогикалық принципке сүйене отырып, мұғалімдер жүйелі бағалау мен бақылау жасап тұрады.

28. Орташа ақыл-ойы кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау қолданылады, ол білім алушының оқудағы жетістіктерінің сапалы көрсеткіші болып табылады. Сипаттамалық бағалау жеке оқу процесіндегі баланың дамуы мен оқуы туралы педагогикалық есептің бір түрі болып табылады.

29. Анықталған оқыту нәтижелері, орындалған практикалық іс-шаралардың сапалық өлшемдері негізінде, бағалау тұрғысынан жүзеге асырылады:

1) әрекетті өз бетімен орындайды;

2) әрекетті нұсқау бойынша орындайды (вербалды немесе вербалсыз);

3) әрекетті үлгі бойынша орындайды;

4) ішінара физикалық қолдауымен әрекетті орындайды;

5) айтарлықтай физикалық көмегімен әрекетті орындайды;

6) әрекетті орындамайды;

7) нысанды таниды;

8) нысанды кей кезде танымайды;

9) нысанды танымайды.

30. Әрбір білім беру саласында білім алушылардың іскерліктері мен дағдыларын анықтау түзеу-дамыту жұмысының мазмұнын және одан әрі түзетудің негізін қамтамасыз етеді. Білім алушылардың бұзылыстарының ауырлығының салдарынан айтарлықтай өзгерістердің байқалмауына байланысты қалыптасқан әрекеттерді бағалау мүмкін болмаған жағдайда, оның эмоциялық күйі бағаланады.

3 - тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

31. Психикалық және физикалық дамуындағы ақаулар, денсаулық проблемалары орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға тән ерекшеліктер. Бұл бұзылыстар бағдарламалық материалды меңгеруде айтарлықтай қиындықтар тудырады. Сондықтан, дене шынықтыру пәнінің мұғалімі дәрігермен байланыста жұмыс істейді.

32. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат;

2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат;

3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат;

4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылына 102 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағат.

33. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) 1-бөлім "Қимыл қозғалыс қызметі";

2) 2-бөлім "Қимыл қозғалыс дағдылары арқылы ойлау қабілетін дамыту";

3) 3-бөлім "Қауіпсіз тәртіп пен салауатты өмір салтын қалыптастыру".

34. "Қозғалыс қызметі" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) негізгі қимыл қозғалыс дағдыларын дамыту;

2) біліктілігін арттыратын арнайы қолданбалы жаттығулар;

3) әртүрлі жүктемелерді реттеу.

35. "Қимыл қозғалыс дағдылары арқылы ойлау қабілетін дамыту" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) кеңістік-уақыттық бағдарлауын дамыту;

2) ойындар мен ойын жаттығулар арқылы ұжымдық жұмыс сезімін дамыту;

3) спорт жабдықтары мен құралдарын пайдалану шарттары.

36. "Қауіпсіз тәртіп пен салауатты өмір салтын қалыптастыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) салауатты өмір салты жайлы білімі;

2) жеке гигиена ережесі, жарақаттанушылықты алдын алу және физикалық жаттығулар орындау кезінде ауруханаға дейінгі медициналық көмек көрсету;

3) мектеп ішінде және сыртында дене әрекетімен айналасу мүмкіндіктерін анықтау және қатысуға мүмкіндік беру.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

37. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.2 кодындағы "5" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік саны.

38. Оқыту мақсатының мазмұны:

1) "Қимыл-қозғалыс қызметі":

1-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Негізгі қозғалыс қызметін дамыту	5.1.1.1 дене шынықтыру пәніне дайыдалуды үйрену; 5.1.1.2 арқаны дұрыс ұстауға жаттығу орындау. Түзу турып, арқаны дурыс ұстап, кезектесіп аяқтарды тізелерді бүгіп көтеру; 5.1.1.3 мұғалімнің көмегімен демалу жаттығуларды дұрыс орындау; 5.1.1.4 мұғалімнің көмегімен негізгі циклдік жаттығуларды орындау; 5.1.1.5 мұғалімнің көмегімен арқаны дурыс устау жаттығуларды орындау	6.1.1.1 дене шынықтыру пәніне дайыдалуды үйрену; 6.1.1.2 басына орташа зат қою, арқаны бір қалпында ұстау; 6.1.1.3 демалу жаттығуларды арқада жатып орындау; 6.1.1.4 мұғалімнің айтуымен негізгі циклдік жаттығуларды орындау; 6.1.1.5 мұғалімнің айтуымен арқаны дұрыс ұстау жаттығуларды орындау	7.1.1.1 дене шынықтыру пәніне өзі дайыдалуды үйрену; 7.1.1.2 қолды артқа жинап басты көтеріп, арқамызды дурыс устап жүру; 7.1.1.3 жүру және жүгіру кезде демалу жаттығуларды орындау; 7.1.1.4 циклдік жаттығуларды өзі орындау; 7.1.1.5 арқаны дұрыс ұстау жаттығуларды өзі орындау	8.1.1.1 дене шынықтыру пәніне өзі дайыдалуды үйрену; 8.1.1.2 өткен сыныптардағы жаттығуларды қайталау; 8.1.1.3 терең демалу жаттығуларды орындау (мұғалім айтқанымен орындау); 8.1.1.4 циклдік жаттығуларды өзі орындау; 8.1.1.5 арқаны дұрыс ұстау жаттығуларды өзі орындау	9.1.1.1 дене шынықтыру пәніне еркін дайыдалу; 9.1.1.2 гимнастикалық скамьяда жүру, қолды беліне қою және аяқтардың бүгу. Гимнастикалық қабырғаға шығу, үстіге, астыға, бір аралығынан басқа аралыққа көшу; 9.1.1.3 заттарды тасу кезінде және кедергілерді еңсеру кезінде дурыс демалу жаттығуларды орындау. Тез қимылдағанда дурыс демалу; 9.1.1.4 циклдік жаттығуларды сенімді орындау; 9.1.1.5 арқаны дурыс ұстау жаттығуларды сенімді орындау
1.2 Біліктілігін арттыратын арнайы қолданбалы жаттығулар	5.1.2.1 сапқа тұрыс, мұғалімнің көмегімен қолды тегіс тартып, бүгіп жаттығуларды орындау. Солға, оңға бұрылып жаттығу орындау. Шеренгада тік тұру. "Тіктел!" "Түзел!" "Тік тұр!" "Тараңдар!" бұйрықтарды орындау; 5.1.2.2 сол аяқтан бастап жүру, жүгіру бұйрықтарды мұғалім көмегімен орындау, сапты сақтаумен кедергілі баяу жүгірісті орындау; 5.1.2.3 мұғалімнің көмгімен бір аяқпен алдыға, төбеге, терендікке 50см. төбеден 45 градусқа гимнастикалық скамьядан секіруді орындау. Гимнастикалық скамьядан қол көмегімен бүйірімен секіру; 5.1.2.4 мұғалімнің көмегімен затты орыннан лақтыру, қағып алу, тасу; 5.1.2.5 көлбеу гимнастикалық скамьямен төрт еңбектеп гимнастикалық қабырғаға шығу. 40-50 см биіктігі кедергілердін астынан өту	6.1.2.1 сапқа түру, мұғалімнің айтуымен қолды солға оңға тегіс тартып, бүгіп жаттығуларды орындау. Мұғалімнің бұйрығымен шырқ айлану. "Түзел!" "Тік тұр!" "Тараңдар!"бұйрықтарды орындау; 6.1.2.2 жүру, жүгіру бұйрықтарды мұғалім айтуымен орындау, шапшаң, баяу жүгірісті орындау; 6.1.2.3 тереңдкке секіру, 2-3 қадам алдыға қарай секіру, төбеге қарай аяқты жинап секіру, бір аяққа тіреліп және екі аяққа қонып ордан алдыға қарай секіру; 6.1.2.4 мұғалімнің айтуымен допты устап алу, тасу, лақтыру орыннан лақтыру, қағып алу, тасу, колдан колға жіберу командаларды орындау. Үлкен допты төбеге лақтырып қайта устап алу; 6.1.2.5 көлбеу гимнастикалық скамьямен төрт еңбектеп гимнастикалық қабырғаға төбеге шығып астыға түсу. Кедергілердін астынан өту, 1м биіктігі кедергілерден аттап шығу. Гимнастикалық қабырғанын рейкасында 1-2 мин ілініп тұру	7.1.2.1 өткен сыныптардағы жаттығуларды қайталау; 7.1.2.2 кедергілі жүру, жүгірісті орындау, эстафета жүгіру. Жүру мен жүгіруді кезектестіру; 7.1.2.3 тереңдкке секіру, алдыға қарай жүгіріп секіру, жүгіріп төбеге қарай секіру, екі аяққа тіреліп алдыға қарай секіру; 7.1.2.4 допты бір біріне иығымен лақтыру. Допты еденге сол қолымен оң қолымен кезекпен лақтыру. Допты алдыға қарай алысқа лақтыру. Екі және бір қолымен төбеге лақтыру ұстап алу, тасу, лақтыру орыннан лақтыру, қағып алу, тасу, колдан колға жіберу командаларды орындау.Үлкен допты төбеге лақтырып қайта ұстап алу; 7.1.2.5 гимнастикалық скамьянын астынан өтіп, үстінен кезектесіп еңбектеп өту, Кедергілерді аттап өту	8.1.2.1 мұғалімнің бұйрығымен сапқа тұру, бұйрыөтарын орындау; 8.1.2.2 мұғалімнің бұйрығымен кедергілі жүру, жүгірісті орындау, Жүру мен жүгіруді әртүрлі бағыттарға кезектестіру; 8.1.2.3 төбеге қарай жүгріп және аяқты жинап секіру, 50-60см төбеден тереңдікке секіру, екі аяққа тіреліп алдыға секіру; 8.1.2.4 допты ұстап алу, тасу, лақтыру орыннан лақтыру, қағып алу, тасу, колдан колға жіберу командаларды орындау. допты еденге бір екі қолымен лақтыру. Алдындағы мақсатқа допты лақтыру; 8.1.2.5 3-4 әртүрлі кедергілерді өту, гимнастикалық скамьядан гимнастикалық стенкаға 5 рейкаға дейін шығып екінші аралыққа өтіп, астыға түсу. Кедергілердін астынан өту	9.1.2.1 сенімді сапқа тұру, маршпен әр түрлі бағытқа жүру, солға, оңға бұрылу; 9.1.2.2 жүру мен жүгіруді әртүрлі бағыттарға сенімді орындау; 6.1.2.3 аяқты жинап кедергілерден секіру, өткен жаттығуларды қайталау; 9.1.2.4 1кг дейінгі допты колдан колға бір біріне иықпен, артпен аяқтардын арасымен жіберу, Допты еденде бір аяқпен домалаып, екінші аяқпен алдыға қарай секіру; 9.1.2.5 қатар тұрған әртүрлі жолдармен және жүгіру, секіру арқылы кедергілерден өту. Кедергілерден аттап және астынан өту (эстафеталарға қатысып)
1.3 Әртүрлі жүктемелерді реттеу	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен жеңіл жаттығу жасау кезіндегі қиындықтардан өту	6.1.3.1 мұғалімнің көмегімен және жеңіл физикалық жаттығу жасау кезіндегі қиындықтардан өту	7.1.3.1 жеңіл және қиын физикалық жаттығу жасау кезіндегі қиындықтардан өту білімді күшейту	8.1.3.1 әртүрлі оқыту кезендерінде қиындықтардан өту білімді әртүрлі оқыту кезендерінде жақсарту	9.1.3.1 мұғалімнің көмегімен жеңіл жаттығу жасау кезіндегі қиындықтардан өту

2) "Қимыл қозғалыс дағдылары арқылы ойлау қабілетін дамыту":

2-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Кеңістік-уақыттық бағдарлауын дамыту	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен уақыт-кеңістік бағдарлауын дамытуға нақты қозғалыстарға арналған жаттығу жасау: орнынан екі аяқпен алдыға қарай секіру; 5.2.1.2 мұғалімнің көмегімен жатып, тұрып, көзді ашып, жұмып дене кеңейту және бүгу жаттығу жасау; 5.2.1.3 тепе-тендікке арналған жаттығулар жасау. Гимнастикалық скамьяда затнеп (доппен, таяқпен, жалаумен немесе шеңбермен) жүру. Гимнастикалық скамьяда айналу. Еден тақтада коридорда бір бірімен кездесіп ажырасу 20-30см.	6.2.1.1 мұғалімнің айтуымен уақыт-кеңістік бағдарлауын дамытуға және нақты қозғалыстарға арналған жаттығу жасау: орнынан екі аяқпен алдыға қарай секіру; 6.2.1.2 мұғалімнің айтуыменжатып, тұрып, көзді ашып, жұмып денені бүгу және ашу жаттығуын жасау; 6.2.1.3 тепе-тендікке арналған жаттығулар жасау. Гимнастикалық скамьяда 10-15см биіктік заттардан аттап өту. Гимнастикалық скамьяда бір бірімен кездесіп ажырасу. Гимнастикалық скамьяда бір тізені кезектесіп төмендетіп өту	7.2.1.1 мұғалімнің айтуымен уақыт-кеңістік бағдарлауын дамытуға және нақты қозғалыстарға арналған жаттығу жасау: орнынан екі аяқпен алдыға қарай секіру; 7.2.1.2 мұғалімнің көмегімен жатып, тұрып, көзді ашып, жұмып дене бүгу және ашу жаттығуын жасау; 7.2.1.3 тепе-тендікке арналған жаттығулар жасау. Гимнастикалық скамьяда бір тізеге төмендетіп, заттарды жинап өту. Көлбеу гимнастикалық скамьяда жүру. Гимнастикалық скамьяда бір бірімен кездесіп ажырасу (мұғалімнің көмегімен). Бір аяқта тепе- тендік сақтау	8.2.1.1 дербес уақыт-кеңістік бағдарлауын дамытуға және нақты қозғалыстарға арналған жаттығу жасау: орнынан екі аяқпен алдыға қарай секіру; 8.2.1.2 жатып, тұрып, көзді ашып, жұмып дене кеңейту және бүгу дербес жаттығу жасау; 8.2.1.3 тепе-тендікке арналған жаттығулар жасау. Мұғалімнің көмегімен гимнастикалық скамьяда, рейкамен жүру. Гимнастикалық скамьяда топпен бірге жүру. Бір аяқта тепе- тендік сақтау	9.2.1.1 сенім дербес уақыт-кеңістік бағдарлауын дамытуға және нақты қозғалыстарға арналған жаттығу жасау: орнынан екі аяқпен алдыға қарай секіру; 9.2.1.2 жатып, тұрып, көзді ашып, жұмып дене кеңейту және бүгу сенімді және еркін жаттығу жасау; 9.2.1.3 тепе-тендікке арналған жаттығулар жасау. Гимнастикалық скамьяда баспалдақта жаяу бұрылуымен және қол қимылуымен жүру. Тепе- тендік сақтап гимнастикалық скамьяда таяқ, доп көтеріп жинап өту. Гимнастикалық скамьяда қолда заттармен бірге бір бірімен кездесіп ажырасу
2.2 Ойындар мен ойын жаттығулары арқылы ұжымдық жұмыс сезімін дамыту	5.2.2.1 оқытушы жетекшілігімен қозғалмалы ойындар мен кез келген спорттық ойындарда ережелерді ұстану; 5.2.2.2 ойын кезінде басқа ойыншыларды құрметтеу, жеңілген соң теріс қарамай және агрессия көрсетпеу, басқалардың жеңісіне қуану білу және оларды жеңіспен құттықтау	6.2.2.1 мұғалім айтуымен қозғалмалы ойындар мен кез келген спорттық ойындарда ережелерді ұстану; 6.2.2.2 ойын кезінде басқа ойыншыларды құрметтеу, жеңілген соң теріс қарамай және агрессия көрсетпеу, басқалардың жеңісіне қуану білу және оларды жеңіспен құттықтау	7.2.2.1 мұғалім айтуымен қозғалмалы ойындар мен кез келген спорттық ойындарда ережелерді ұстану; 7.2.2.2 ойын кезінде басқа ойыншыларды құрметтеу, жеңілген соң теріс қарамай және агрессия көрсетпеу, басқалардың жеңісіне қуану білу және оларды жеңіспен құттықтау	8.2.2.1 мұғалімнің инструкциясымен мақсатты қозғалмалы ойындар мен кез келген спорттық ойындарда ережелерді ұстану; 8.2.2.2 ойын кезінде басқа ойыншыларды құрметтеу, жеңілген соң теріс қарамай және агрессия көрсетпеу, басқалардың жеңісіне қуану білу және оларды жеңіспен құттықтау	8.2.2.1 мұғалімнің инструкциясымен сенімді, мақсатты қозғалмалы ойындар мен кез келген спорттық ойындарда ережелерді ұстану; 9.2.2.2 ойын кезінде басқа ойыншыларды құрметтеу, жеңілген соң теріс қарамай және агрессия көрсетпеу, басқалардың жеңісіне қуану білу және оларды жеңіспен құттықтау
2.3 Спорт жабдықтары мен құралдарын пайдалану шарттары	5.2.3.1 әр түрлі жүктерді тасуға және ауыр заттарды тасу кезінде ұжымдық әрекет қабілетті болу гимнастикалық кілемше қолымен тасу (4 адам), (4 адам) сүрету және итеру	6.2.3.1 мұғалім айтуымен әр түрлі жүктерді тасуға және ауыр заттарды тасу кезінде ұжымдық әрекет қабілетті болу (гимнастикалық скамьяны қолымен тасу - 2 адам, 4 адам- кілемшені, гимнастикалық атты – 6 адам). Заттарды әртүрлі жолмен тасу: қолмен, сүрету және итеру	7.2.3.1 әр түрлі жүктерді тасуға және ауыр заттарды тасу кезінде ұжымдық әрекет қабілетті болу. Әртүрлі заттарды бір жерден екінші жерге ыңғайлы жолмен тасу	8.2.3.1 әр түрлі жүктерді тасуға және ауыр заттарды тасу кезінде ұжымдық әрекет қабілетті болу. Әртүрлі заттарды бір жерден екінші жерге ыңғайлы жолмен тасу (гимнастикалық кілемше,ат сүрету, итеру)	9.2.3.1 әр түрлі жүктерді тасуға және ауыр заттарды тасу кезінде ұжымдық әрекет қабілетті болу. Әртүрлі заттарды бір жерден екінші жерге топпен снарядтарды тасу (уақытқа). Снаряд тасу кезіндегі қауіпсіздік ережесін сақтау

3) "Қауіпсіз тәртіп пен салауатты өмір салтын қалыптастыру":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Салауатты өмір салты жайлы білімі	5.3.1.1 салауатты өмір салты және қауіпсіз өмір негіздері тұралы түсінік болу; 5.3.1.2 физикалық жаттығу жасайтын жағдайда өз ауыруы және ыңғайсыздық жағдайын түсіндіру уйрену	6.3.1.1 салауатты өмір салты және қауіпсіз өмір негіздері тұралы түсінік болу; 6.3.1.2 физикалық жаттығу жасайтын жағдайда өз ауыруы және ыңғайсыздық жағдайын түсіндіру уйрену	7.3.1.1 салауатты өмір салты және қауіпсіз өмір негіздері жәнеде өзін өзі бақылау, өз денсаулық жағдайы тұралы түсінік алу; 7.3.1.2 физикалық жаттығу жасайтын жағдайда өз ауыруы және ыңғайсыздық жағдайын түсіндіру уйрену	8.3.1.1 салауатты өмір салты және қауіпсіз өмір негіздері жәнеде өзін өзі бақылау, өз денсаулық жағдайы тұралы түсінік алу; 8.3.1.2 физикалық жаттығу жасайтын жағдайда өз ауыруы және ыңғайсыздық жағдайын түсіндіру уйрену	9.3.1.1 салауатты өмір салты және қауіпсіз өмір негіздері жәнеде өзін өзі бақылау, өз денсаулық жағдайы тұралы түсінік алу; 9.3.1.2 физикалық жаттығу жасайтын жағдайда өз ауыруы және ыңғайсыздық жағдайын түсіндіру уйрену
3.2 Жеке гигиена ережесі, жарақаттанушылықты алдын алу және физикалық жаттығуларын орындау кезінде ауруханаға дейінгі медициналық көмек көрсету	5.3.2.1 дене шынықтыру залында ережелерді сақтау; 5.3.2.2 жарақат алған жағдайда, қайғылы оқиғада ауруханаға дейінгі көмек көрсету туралы түсінік алу; 5.3.2.3 дене шынықтыру жасаған кезіндегі қауіпсіз мінез-құлық тұралы түсінік алу	6.3.2.1 дене шынықтыру залында ережелерді сақтау; 6.3.2.2 жарақат алған жағдайда, қайғылы оқиғада ауруханаға дейінгі көмек көрсету туралы түсінік алу; 6.3.2.3 дене шынықтыру жасаған кезіндегі қауіпсіз мінез-құлық тұралы түсінік алу	7.3.2.1 дене шынықтыру залында ережелерді сақтау; 7.3.2.2 жарақат алған жағдайда, қайғылы оқиғада ауруханаға дейінгі көмек көрсете білу; 7.3.2.3 дене шынықтыру жасаған кезіндегі қауіпсіз мінез-құлық тұралы түсінік алу	8.3.2.1 дене шынықтыру залында ережелерді сақтау; 8.3.2.2 жарақат алған жағдайда, қайғылы оқиғада ауруханаға дейінгі көмек көрсете білу; 8.3.2.3 дене шынықтыру жасаған кезіндегі қауіпсіз мінез-құлық тұралы қабілеті болу	9.3.2.1 дене шынықтыру залында ережелерді сақтау; 9.3.2.2 жарақат алған жағдайда, қайғылы оқиғада ауруханаға дейінгі көмек көрсете білу; 9.3.2.3 дене шынықтыру жасаған кезіндегі қауіпсіз мінез-құлық тұралы қабілеті болу
3.3 Мектеп ішінде және сыртында дене әрекетімен айналасу мүмкіндіктерін анықтау және қатысуға мүмкіндік беру	5.3.3.1 "дене шынықтыру" және "тәулік режимі" деген ұғым білу	6.3.3.1 "дене шынықтыру" және "тәулік режимі" деген ұғым білу	7.3.3.1 тәулік режимге таңертенгі жаттығуларды қосу	8.3.3.1 тәулік режимге таңертенгі жаттығуларды және басқа қимыл қозғалыс қосу білу	9.3.3.1 мектепкі және оның сырқы уақытынға қарай тәулік режимін сақтау
	5.3.3.2 таза ауада серуену пайдасын түсіну	6.3.3.2 таза ауада серуену, таңертенгі жаттығулар жасауынын, беріктендіру пайдасын түсіну	7.3.3.2 спорт және ойын-сауық іс-шараларына мектеп уақытында, сыртқы ойындар кезінде таза ауада және үй-жайда қатысу	8.3.3.2 спорт және ойын-сауық іс-шараларына мектеп уақытында, сыртқы ойындар кезінде таза ауада және үй-жайда жоспарлау және қатысу	9.3.3.2 таза ауада таңертенгі жаттығулар жасауынын,спорт және ойын-сауық іс-шараларын ұйымдастыру білу

39. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой дамуының ерекшеліктеріне байланысты мұғалім тоқсандар бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес жобалайды.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 545 -
қосымша

Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-9 сыныптары үшін "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.

2. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәнінің мақсаты - орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға айналасындағы болмысты сенсорлық қасиеттерімен бірге қабылдауларына қолайлы жағдайлар жасау, психикалық дамуын ынталандыру, түрлі заттар және материалдармен мақсатты бағытта ерікті іс-әрекеттерін қалыптастыру.

3. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәнінің міндеттері:

1) түрлі талдауыштарға мақсатты бағытта жүйелі әсер ету арқылы сезімталдық тәжірибесін байыту;

2) көру, есту, тактильдік, кинестетикалық түйсігін дамыту;

3) кеңістіктік-уақыттық бейімделуін қалыптастыру;

4) моторлық дағдыларын дамыту.

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

4. Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту сабақтарындағы мақсатты-бағытты жұмыс нәтижесінде білім алушылыр мыналарды үйренеді:

1) сенсорлық эталондарға бейімделуді;

2) берілген белгілері бойынша заттарды тануды;

3) заттарды сыртқы белгілері бойынша салыстыруды;

4) заттарды формасы, көлемі, түр-түсі, функционалдық міндеттері бойынша топтастыруды;

5) түрлі белгілері бойынша заттар мен олардың бейнелерінің нұсқалық қатарын құрастыруды;

6) объекттер мен құбылыстардың белгілері мен қасиеттерін практикалық тұрғыда бөлуді;

7) қарама-қарсы іс-әрекеттер мен құбылыстарды ажыратуды;

8) өз іс-әрекетінің уақыт шеңберін белгілеуді;

9) оқиғалардың реттілігін белгілеуді;

10) кеңістікте бейімделуді;

11) нұсқаулық әрекеттерді мақсатты бағытта орындауды;

12) өз қимылы мен іс-әрекеттерін өз-бетінше келістіруді;

13) іс-әрекетін тілмен жалғауды.

5. Бағдарламада, орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға жекелік бағдарламалар құру барысында бағдарлық негіз болатын, түзеу жұмысы мақсаттарының болжамдық жүйесі тұжырымдалған. Бағдарламаның мазмұны ұсынымдық сипатта, сондықтан педагог жұмыс мазмұнына білім алушының мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне қарай өзгерістер енгізуге құқына ие.

6. Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту келесідей оқу және түзету пәндерімен біріктіру арқылы жүзеге асырылады: "Айналадағы әлем", "Тәртіп мәдениеті", "Тіл дамуының кемшіліктерін түзеу", "Түзеу ырғағы", "Белсенді-қозғалыстық сипаттағы жекелік және топтық сабақтар".

7. Оқу процесін ұйымдастыру тәсілдерінің негізінде, айқын ақыл-ой кемістіктері бар тұлғалардың өмірін ұйымдастырудың негізгі идеясы болып бүкіл әлемде қабылданған "тұрақтандырудың" педагогикалық тұжырымдамасы жатыр. Осы тұжырымдамаға сәйкес, бүкіл түзеу-педагогикалық іс-шараларын жобалау барысында білім алушы негізгі және жалғыз есептеу нүктесі болып табылады.

8. "Тұрақтандыру" тұжырымдамасының негізінде орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларды тәрбиелеу мен оқыту процесін ұйымдастырудың төмендегідей қағидалары қалыптастырылған:

1) білім алушыға, өзінің бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқында дамуы үшін мүмкіндіктерді қамтамасыз ету. Бұл қағиданың ұстанымы бойынша, білім алушының жекелік бағдарламасының мазмұнын белгілеп алу мақсатында, оның мүмкіндіктері мен ілгерілмелі дамуын үнемі зерделеп отыру. Дамуы мен дағдыларды меңгерудегі минималды жылжуын оқудың оң нәтижесі деп тану;

2) білім алушының жеке мүмкіндіктерін және білімдік және тұлғалық жетістіктері мониторингі нәтижелерін ескере отырып, оқытудың мазмұнын, әдістерін, формаларын, дидактикалық оқу құралдарын педагог өз бетінше таңдауы;

3) білім алушының практикалық іс-әрекеттері мен әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру үшін мектепте тиісті орта құру. Білім алушылармен сабақ өтетін бөлмелерді түрлі өмірлік жағдайларды қамтып көрсететін кеңістікке айналдыру. Пәндік орта білім алушының мұқтаждықтарының өзгеруіне орай қайта-қайта ауыстырылып отырады. Қабілеттері мен дағдыларының қалыптасуы осы дағдылар қолданылатын жағдайға максималды жақындатылып жүзеге асырылады;

4) білім алушылардың мектептегі күнделікті іс-әрекетінің біріктірілген сипаты. Барлық пәндер бойынша сабақ біріктірілген сипатта жүреді;

5) ойлау қабілетінің, тілінің және қатынасының дамуы - әлеуметтену құралы ретінде болуы. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың тілінде, ойлау қабілетінде, қатынасында өзіне тән проблемалары болады, олардың орны педагогикалық құралдармен толтырылады. Білім алушының тілді түсінуі, вербалдық және вербалсыз қатынас құралдарының қалыптасуы, көрнекілік-әрекеттік ойлауының дамуы жұмыстарын кеңейту бойынша дәйекті жұмыс құрастырылады. Педагог білім алушының түсінігіне сәйкес тілді қолданады;

6) оқу-тәрбие процесінің әлеуметтендірушілік бағыттары: білім алушыларды мектептен тыс күрделі әлеуметтік ортаға енгізу (қоғамдық көлікпен жүргізу, дүкендерге, дәріханаға, поштаға, емханаға, музейлерге, театрға, кафелерге бару).

9. Оқу процесі мазмұны бойынша да, ұйымдастырушылық формалары бойынша да қатаң реттелмейді.

10. Білім алушылардың сабақ кезіндегі белсенділігі мен дербестігін көрсететін негізгі іс-әрекеті ретінде төмендегілер қолданылады:

1) табиғат құбылыстары мен әлеуметтік өмір құбылыстарын бақылау;

2) заттық- практикалық іс-әрекет;

3) іскерлік ойындар;

4) білім алушылардың шаруашылық-еңбектік іс-әрекеттері;

5) әлеуметтік-тұрмыстық іс-әрекеттері;

6) жақын айналасындағы білім алушылар мен үлкен адамдармен қатынасы (микросоциум);

7) оқу іс-әрекеті (білім алушының мүмкіндіктеріне сәйкес).

11. Оқу-тәрбие процесі орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың бүкіл оқу кезеңі ішінде заттық іс-әрекеті бойынша құрастырылады.

12. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" түзеу сабақтары оқу және тұрмыс жағдайларында дербестік пен белсенділікке максималды негіздер құруға бағытталады.

13. Білім алушымен жүргізілетін нақты жекелік түзеу жұмысының мазмұны, оның психофизикалық жағдайы ерекшеліктерін тексеру нәтижелері бойынша, белгіленеді.

14. Тексеру барысында даму деңгейі ғана емес, сондай ақ жақын арадағы даму аймағы да анықталады. Бір мезгілде іс-әрекет компоненттерін меңгергені бағаланады: мотивациялық-бейімделушілік, операционалдық, бақылау-бағалаушылық.

15. Тексеру нәтижелері түзеу сабағын өткізу үшін ішкі топтар құру барысында айқындаушы болып табылады.

16. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәні шеңберіндегі түзеу жұмысы, білім алушылармен әр оқу жылында жүргізілетін барлық жұмыс барысында жүріп отырады.

17. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалайтын бастапқы сәті болып, түзеу жұмысының жекелік бағдарламасында көрсетілген міндеттер табылады.

18. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың жетістіктерін бағалау ішкі бағалау құралдары арқылы жүзеге асырылады. Жекелік бағдарламаларды жүзеге асыру нәтижелерін мұғалім сабақтың оқу процесі барысында бағалайды.

19. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылармен жүргізетін жұмыстардың барлығы негізіне кіретін "Диагностика мен түзеу-дамыту жұмысының бірлігі" атты арнайы педагогикасының қағидасына ере отырып, педагогтар бақылаушылық бағалау әрекеттерін жүйелі түрде жүзеге асырады.

20. Бағалаушылық әрекеттеріне - білім алушының белсенділігін бақылау, ауызша жауаптарын түзеу жұмысының жекелік міндеттерімен салыстыру, іс-әрекеттерінің өнімдерін зерделеу кіреді.

21. Білім алушылардың жетістіктері мен дамуының ағымдық бағалануы, олардың жұмысын күнделікті бақылау арқылы жүзеге асырылады. Аралық бағалану бірінші жартыжылдық біткен кезде жүзеге асырылады. Нәтижелердің қорытынды бағалануы оқу жылы аяқталғанда жүзеге асырылады. Түзеу жұмысының жекелік бағдарламасына сәйкес қабілеттері мен дағдыларының қалыптасуы жөніндегі бағалау пікірлер жекелік бағдарламада көрсетіліп жазылады.

3 - тарау. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

22. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34сағат;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

23. Түзеу курсын жүзеге асыру үшін арнайы материалдық-техникалық жабдықтау қажет, оның ішіне жабдықталған сенсорлық бөлме; кебу (шарлы) бассейн; жарықтық және дыбыстық әсері бар ойыншықтар мен заттар; фактурасы, тұтқырлығы, температурасы, тығыздығы бойынша материалдар үлгілері; сенсолық панелдер кіреді.

24. Жұмыстың түрлері мен формаларын (жекелік, қосарлы, топтық) өткізу үшін сыныпта қозғалмалы жиhаздары қарастырылады. Кітап сөрелері мен білім алушылардың жұмыстарын көрсететін стендтер, көрнекі құралдар үшін орындар қарастырылады.

25. Бағдарламаның мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер, сыныптар бойынша күтілген нәтижелер түрінде оқу мақсаттарын қарастыратын, бөлімшелерді қамтиды.

26. "Психомоторикасы мен сенсорлық процестерін дамыту" пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:

1) 1- бөлім "Сенсорлық процестері мен кеңістіктік-уақыттық бейімделуін дамыту";

2) 2- бөлім "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту";

3) 3- бөлім "Зерделік саласын дамыту".

27. "Сенсорлық процестері мен кеңістіктік-уақыттық бейімделуін дамыту" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) есту қабілетін дамыту;

2) көру қабілетін дамыту;

3) кеңістікте бейімделуін дамыту;

4) уақыттық бейімделуін дамыту;

5) тактильдік-қозғалыстық түйсігін дамыту;

6) дәм және иіс сезімін дамыту.

28. "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) ұсақ моторикасын дамыту;

2) мимикасы мен и пантомимикасын дамыту;

29. "Зерделік саласын дамыту" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жадын дамыту;

2) тіл мен ойлау қабілетін дамыту;

3) қиялын дамыту;

4) зейінін дамыту.

30. Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушылардың психофизикалық дамуының жекелік деңгейіне байланысты сыныптар арасында оқыту мақсатын қайта бөлуге болады.

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

31. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтау арқылы беріледі. Кодта бірінші сан сыныбын, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан – оқыту мақсатының нөмірлерін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодында:

"6" – сыныбы, "2.1" – бөлімше, "4" – оқыту мақсатының нөмірі.

32. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) "Сенсорлық процестерін дамыту":

1 – кесте

Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5 сынып	6 сынып	7 сынып	8 сынып	9 сынып
1.1. Есту қабілетін дамыту	5.1.1.1 айналасындағылардың сөйлеу тілін мұқият тыңдау; 5.1.1.2 дыбыс көзінің шектемесін белгілеу; 5.1.1.3 таныс адамдардың дауысын ажырату (ата-анасы, жақындары, достары); 5.1.1.4 жануарлар дауысын ажырату; 5.1.1.5 дыбысты еліктеп келтіру және объектпен сәйкестеу (ойыншықпен, суретпен); 5.1.1.6 тыңдау арқылы дыбыс күшін ажырату (бәсең-күшті); 5.1.1.7 әуезді ойыншықтар дыбысының басталуын және аяқталуын сезіну; 5.1.1.8 шуды эмоционалды қабылдау: қолдарымен күшті жағымсыз дыбыстардан қорғану, жағымды дыбыстарға қуанышты мимика, құлақ түру арқылы жауап қату	6.1.1.1 айналасындағылардың сөйлеу тілін мұқият тыңдау, тыңдау позасын ұстану; 6.1.1.2 әуен сипатын эмоционалды ажырату (көңілді, жабыраңқы); 6.1.1.3 айналадағы дыбыстарды келтіру; 6.1.1.4 дыбыс жоғарылығын тыңдап ажырату; 6.1.1.5 дыбыс ырғағын тыңдап ажырату; 6.1.1.6 дыбыс ұзақтығын ажырату (ұзақ-қысқа); 6.1.1.7 қарапайым ырғақтарды ажырату, дыбысын айта отырып, шаплақтап, тықылдатып дыбысты ойыншықтармен дыбысын келтіру; 6.1.1.8 шуды эмоционалды қабылдау: қолдарымен күшті жағымсыз дыбыстардан қорғану, жағымды дыбыстарға қуанышты мимика, құлақ түру арқылы жауап қату	7.1.1.1 айналасындағылардың сөйлеу тілін мұқият тыңдау, тыңдау позасын ұстану, сөйлеген адамның көзі мен аузына қарау; 7.1.1.2 дыбыстарды тыңдап ажырату және дыбыс сандарын келтіру; 7.1.1.3 сөзден дыбысты бөліп ажырату; 7.1.1.4 шуды эмоционалды қабылдау; 7.1.1.5 күрделі ырғақтарда ажырату және келтіру, дыбысын айта отырып, шаплақтаптықылдатып дыбысты ойыншықтармен дыбысын келтіру; 7.1.1.6 таныс әндерді әуен үзіндісі арқылы тану; 7.1.1.7 әлеуметтік маңызды тұрмыстық, қалалық дыбыстар ды ажырату	8.1.1.1 айналасындағылардың сөйлеу тілін мұқият тыңдау, тыңдау позасын ұстану, сөйлеген адамның көзі мен аузына қарау; 8.1.1.2 дыбыстарды тыңдап ажырату және дыбыс сандарын келтіру; 8.1.1.3 тыңдау арқылы әңгімелесу мен әндетуді ажырату; 8.1.1.4 түрлі сипаттағы дыбыстар мен шуларды ажырату; 8.1.1.5 шуды эмоционалды қабылдау; 8.1.1.6 сыбырлаған дауысты ажырату (сөздер мен сөйлемдерді); 8.1.1.7 таныс әндерді әуен үзіндісі арқылы тану; 8.1.1.8 әлеуметтік маңызды тұрмыстық, қалалық дыбыстарды ажырату	9.1.1.1 қатынастың түрлі жағдайында жаңа ақпаратты тыңдау арқылы қабылдау; 9.1.1.2 дыбыстық құрамы ұқсас сөздер мен буындарды ажырату; 9.1.1.3 сөздегі дыбыс реттілігін анықтау; 9.1.1.4 берілген дыбысқа сөздер таңдау; 9.1.1.5 музыкалық жанрды ажырату (вальс, полька, марш; 9.1.1.6 таныс фильм/мультфильм персонаждарының, әншілердің дауыстарын тану; 9.1.1.7 музыкалық аспаптардың дыбысын ажырату; 9.1.1.8 сыбырлаған дауысты ажырату (сөздер мен сөйлемдер) сыбырлап жауап қату; 9.1.1.9 әлеуметтік маңызды тұрмыстық, қалалық дыбыстарды ажырату
1.2 Көру қабілетін дамыту	5.1.2.1 бейімделудің іздеу тәсілін қолдану: мақсатты-бағытты бақылау; 5.1.2.2 заттарды олардың бейнесімен сәйкестеу; 5.1.2.3 суреттердің жұбын табу; 5.1.2.4 3-4 бөліктен сурет құрастыру; 5.1.2.5 үлгі бойынша текшелер мен геометриялық формалрармен құрау; 5.1.2.6 бөлігі, элементі бойынша жасырын объекттер мен бейнелерді тану; 5.1.2.7 жазықтықтық және көлемдік геометриялық формаларды ажырату, бөлшектері мен белгілерін ажырату; 5.1.2.8 негізгі түстерді ажырату; 5.1.2.9 көлем градацияларын ажырату; 5.1.2.10 адам бетіне көз тігу; 5.1.2.11 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен құрау; 5.1.2.12 үлгі бойынша геометрялық формалармен құрау; 5.1.2.13 жақын немесе алыс заттардың қоғалысына көз тігу (тігінен, көлденеңнен, алға/артқа); 5.1.2.14 заттық суреттерді бояу	6.1.2.1 бейімделудің іздеу тәсілін қолдану: жоспарлы мақсатты-бағытты бақылау; 6.1.2.2 5-6 бөліктен заттық суреттер құрастыру; 6.1.2.3 негізгі түстер мен реңдерін ажырату; 6.1.2.4 жазықтықтық және көлемдік геометриялық формаларды ажырату; 6.1.2.6 көлем сипаты мен градацияларын ажырату; 6.1.2.7 әріптің жеткіліксіз элементін жазып бітіру; 6.1.2.8 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен құрау; 6.1.2.9 заттарды, бейнелерді салыстыру ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу; 6.1.2.10 заттар мен суреттердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу; 6.1.2.11 Берілген белгілері бойынша заттарды біріктіру; 6.1.2.12 нақты заттарды олардың алмастырушыларынан тану; 6.1.2.13 заттар мен жалпақ фигуралармен ойын барысында көлем параметрлерін ажырату; 6.1.2.14 үлгі бойынша сюжеттік картиналар құру; 6.1.2.15 заттық және сюжеттік картиналарды бояу	7.1.2.1 бағыттаманың іздеу тәсілін қолдану: жоспарлы бақылау; 7.1.2.2 үлгі бойынша есеп таяқшаларымен, сөздік нұсқаумен құрау; 7.1.2.3 7-8 бөліктен заттық суреттер құрастыру; 7.1.2.4 әріптің жеткіліксіз элементін жазып бітіру; 7.1.2.5 контурлық бейнелердегі әріптерді, сандарды, заттарды тану; 7.1.2.6 бөлшектерінен фигуралады бейнелеу; 7.1.2.7 заттарды, тірі объектілерді, пейзаждарды суреттеп, белгілерін ажырату; 7.1.2.8 сөздік нұсқау бойынша есеп таяқшаларымен құрау; 7.1.2.9 симметрия өсін сақтай отырып бейненің суретін салып бітіру; 7.1.2.10 түрлі қаріппен жазылған әріптер қатарынан берілген әріпті тану; 7.1.2.11 қатар реттілігін көшіру (әріптерді, сандарды, формаларды, түстерді); 7.1.2.12 бөлшектерден әріптер мен сандарды құру (таяқшалар, пластилин, ауада); 7.1.2.13 үлгісіз сюжеттік картиналар құру	8.1.2.1 заттарға мақсатты бағытты қарау (көру арқылы тексеру); 8.1.2.2 адамдардың, жануарлардың ерекшеліктерін, айырмашылықтарын, ұқсастықтарын табу; 8.1.2.3 геометриялық көлемді және жалпақ формаларды ажырату; 8.1.2.4 Заттарды аппликацияға қою және құрастыру барысында түстерін кезектестіру; 8.1.2.5 түстерді әрекет ету сигналы ретінде; 8.1.2.6 берілген ортада геометриялық фигураларға ұқсас заттарды табу; 8.1.2.6 стильденген бейнелерден заттарды тану: контурлық, штрихтік, пунктирлік; 8.1.2.7 бастырылған бейнелерден әріптерді, сандарды, заттарды тану; 8.1.2.8 үлгі бойынша сюжеттік картиналар топтамасын құрастыру;	9.1.2.1 көлемнің бірнеше параметрлері бойынша заттарды топтастыру: ұзындығы, ені (сериация); 9.1.2.2 ерін арқылы оқу (дыбыстарды, буындарды, сөздерді); 9.1.2.3 бастырылған немесе шатастырылған бейнелерді Тану; 9.1.2.4 күрделі фигураларды көшіру; 9.1.2.5 үлгі бойынша күрделі орнаметтерді салу; 9.1.2.6 ұзындықты мм, см, дм, м арқылы өлшеу; 9.1.2.7 адамдардың, жануарлардың, айналадағы объекттердің айырмашылығын, ұқсастығын табу; 9.1.2.8 шатастырылған бейнелерді Тану; 9.1.2.9 жоспар бойынша, тірексіз сюжеттік картиналар топтамасын құрастыру; 9.1.2.10 таныс шығарма, мультфильм бойынша сюжеттік картиналар топтамасын құрастыру; 9.1.2.11 2 сюжеттік картинадан айырмашылығын табу; 9.1.2.12 суреттен, фотодан таныс және бейтаныс адамдарды ұқсату және суреттеу
1.3 Кеңістікте бейімделуді дамыту	5.1.3.1 өз денесінің сызбасын бейімдеу; 5.1.3.2 өз денесінің сызбасында оң және сол жағын ажырату; 5.1.3.3 қағаз парақшасын бейімдеу (дәл ортасы, орта, жоғары, төмен, сол, оң жақтары); 5.1.3.4 объекттердің орналасу қашықтығын ажырату (анда-мында, алыс-алысырақ, жақын-жақынырақ); 5.1.3.5 объекттердің өзаралық орналасуын ажырату; 5.1.3.6 үлгі, түпкі ой бойынша құрастыру; 5.1.3.7 еліктеу бойынша берілген бағытта кеңістікте қозғалу (алға, артқа); 5.1.3.8 объекттер мен заттарды зерттеу, таныс және бейтаныс кеңістікте қозғалу барысында дұрыс позаны, жүрісті сақтау; 5.1.3.9 кіші жабық кеңістікте бейімделу: сыныпта, ұйықтайтын бөлмеде, дәретханада, шешінетін бөлмеде, оқу кабинеттерінде; 5.1.3.10 мектеп жайында педагогтың көмегімен немесе өзінше бейімделу; 5.1.3.11 сөйлеу тілінде заттардың кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану; 5.1.3.12 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау	6.1.3.1 заттардың өз денесіне қарасты орналасуына бейімделу; 6.1.3.2 белгіленген бағытта үлгі бойынша сызықтар жүргізу; 6.1.3.3 өз денесінің сызбасында, басқа адамда, объекттерде оң және сол жағын ажырату; 6.1.3.4 үлгі бойынша жазық және көлемді заттарды тігінен және көлденеңнен орналастыру 6.1.3.5 үлгі, түпкі ой бойынша құрастыру; 6.1.3.6 сөйлеу тілінде заттардың кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану; 6.1.3.7 үлкен кеңістікте бейімделу: асхана ғимаратында, мәжіліс, спорт, тренажерлық залдарын да, этаж қабаттары мен коридорларда; 6.1.3.8 мектеп аумағында бейімделу: аумақ төңірегін де, балалар және спорт алаңдарында; 6.1.3.9 доминодан фигуралар құрастыру; 6.1.3.10 қағаз парақшасын бейімдеу (дәл ортасы, орта, жоғары, төмен, сол, оң жақтары, бұрышы, сол бұрыштары, жоғарғы оң бұрышы); 6.1.3.11 объекттер мен заттарды зерттеу, таныс және бейтаныс кеңістікте қозғалу барысында дұрыс позаны, жүрісті сақтау; 6.1.3.12 мектеп аумағында бейімделу: төңірегінде, балалар және спорт алаңдарында; 6.1.3.13 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау	7.1.3.1 дене мүшелерінің орналасуын саралау, қарсы алдында тұрған адам денесіне бейімделу; 7.1.3.2 көршісіне қарасты өз орнын анықтау (солы-оңы, арты-алды); 7.1.3.3 картиналардағы персонаждар қай қолымен әрекет жасағанын, қай жағында тұрғанын белгілеу; 7.1.3.4 қимылдарды айнадағыдай қайталап жасау; 7.1.3.5 үлгі, сызба бойынша құрастыру; 7.1.3.6 бір біріне қарасты берілген қашықтықта парлель сызықтарын сызу; 7.1.3.7 мектеп маңайындағы көшелерде бейімделу: көшелердің орналасуы, қиылыстарын белгілеу және саралау (көше қиылыстары); 7.1.3.8 қоғамдық орындарда бейімделу: дүкен, дәріхана, пошта, емхана; 7.1.3.9 мектеп маңайындағы көшелерде бейімделу: қиылыстарын белгілеу және саралау (көше қиылыстары); 7.1.3.10 объекттер мен заттарды зерттеу, таныс және бейтаныс кеңістікте қозғалу барысында дұрыс позаны, жүрісті сақтау; 7.1.3.11 сөздік нұсқау бойынша кеңістіктік қатынастарды қайталау, сөйлеу тілінде заттардың кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану; 7.1.3.12 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау	8.1.3.1 объекттер арасындағы ұқсасық пен айырмашылықты олардың кеңістіктегі орналасу белгілері бойынша анықтау; 8.1.3.2 бейнелерді көшіру (кешіктіріле); 8.1.3.3 объекттер мен заттарды зерттеу, таныс және бейтаныс кеңістікте қозғалу барысында дұрыс позаны, жүрісті сақтау; 8.1.3.4 қоғамдық көлікте беімделу: автобуста, троллейбуста, трамвайда, метрода; 8.1.3.5 қоғамдық орындарда бейімделу: театр, цирк, әлеуметтік қызмет орындары; 8.1.3.6 доминодан фигуралар құру; 8.1.3.7 ерекше жағдайда болған объекттерді тану, басқа объекттер мен бақылаушыға қарасты өзгерген кеңістіктік жағдайда орналасқан; 8.1.3.8 берілген объекттердің суретін құмда, суда, ауада салу; 8.1.3.9 сөйлеу тілінде заттардың кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану; 8.1.3.10 Сеген тақталары, Коос текшелері, Пьерон-Рузер әдістемесі бойынша тапсырмалар орындау	9.1.3.1 бөлменің планын сызу; 9.1.3.2 пазлдармен сюжеттік картиналар құрастыру; 9.1.3.3 сызба бойынша құрастыру; 9.1.3.4 екі қолымен бір мезетте сурет салу; 9.1.3.5 үлгі бойынша құрастыру; 9.1.3.6 метрикалық ұғымдарын көрсету (зат қаншалықты алыс орналасқан); 9.1.3.7 координаттық ұғымдарын көрсету (қайда, қай жағынан); 9.1.3.8 картиналарда персонаж қай қолымен әрекет жасағанын,қай жағында тұрғанын анықтау; 9.1.3.9 сөйлеу тілінде заттардың кеңістіктік қатынасын көрсететін сөздерді қолдану; 9.1.3.10 топологиялық ұғымдарын көрсету (зат қайда тұр); 9.1.3.11 қоғамдық орындарда бейімделу: дүкен, дәріхана, пошта, емхана, әлеуметтік қызмет орындары; 9.1.3.12 қоғамдық орындарда бейімделу: дүкен, дәріхана; 9.1.3.13 сызба, ауызша нұсқау бойынша кеңістіктік қатынастарын келтіру; 9.1.3.14 көмекші сөздерді объекттердің өзара орналасуын бағалау үшін қолдану
1.4 Уақытта бейімделуді дамыту	5.1.4.1 тәулік уақыттарының, жыл мезгілдерінің белгілері мен реттілігін ажырату; 5.1.4.2 өз өмірінің оқиғаларын кеше, бүгін, ертең түсініктерімен сәйкестендіру; 5.1.4.3 күнтізбеден уақыт бірліктерін көрсету: апта, ай, күн; 5.1.4.4 апта атауларын білу; 5.1.4.5 ай атауларын білу; 5.1.4.6 уақыт өлшемдерін білу: сағат, минут; 5.1.4.7 уақыт бірліктері ара қатынастарын білу: 1 жыл=12 ай, 1 апта=7 күн; 5.1.4.8 сағат тілі бойынша уақытты анықтау (сағат қанша); 5.1.4.9 өз кү тәртібін құрастыру/ салу	6.1.4.1 уақыт бірліктері ара қатынастарын білу: 1сағ=60мин; 1мин=60сек, 1тәулік=24 сағ, 1ай=30-31күн (28-29күн ақпанда); 6.1.4.2 күндік жоспар құру; 6.1.4.3 сабақ кестесін жасау; 6.1.4.4 сағат бойынша уақытты анықтау (сағаттар және минуттар); 6.1.4.5 "күн" сөзінің мағынасын түсіну; 6.1.4.6 оқиғалар реттілігін анықтау (соңынан, алдында); 6.1.4.7 күнтізбені қолдану; 6.1.4.8 алдымен-кейін реттілігі нің қатынасын белгілеу	7.1.4.1 уақыт өлшемдерін іс-әрекет түрлерінде қолдану; 7.1.4.2 оқиғалар реттілігін анықтау (соңынан, алдында); 7.1.4.3 оқиғаларды басынан аяғына қарай суреттеу; 7.1.4.4 электрондықсағат бойынша уақытты анықтау; 7.1.4.5 уақыт бірліктері ара қатынастарын білу: 1жыл=365-366 күн; 7.1.4.6 "толы жыл" мағынасын түсіну; 7.1.4.7 күнді жазу; 7.1.4.8 мерекелер күнтізбесін құру	8.1.4.1 күнтізбені қолдана отырып апта ішіндегі оқиғалар күнтізбесін құру; 8.1.4.2 әр-түрлі сағаттар арқылы уақытты 1 минутқа дейінгі дәлдікпен белгілеу; 8.1.4.3 жылдың әр мезгіліндегі мерекелерді білу; 8.1.4.4 азық-түліктердің сақатау мерзімін анықтау; 8.1.4.5 күн бойынша апта күнін анықтау 8.1.4.6 апта күні бойынша күнді анықтау 8.1.4.7 оқиғалардың басталуын, аяқталуын, ұзақтығын анықтау бойынша есептер шығару (күнделікті өмір мысалымен); 8.1.4.8 күнтізбе бойынша жұмыс, демалыс, мереке күндерін ажырату	9.1.4.1 фотоальбомын қолдана отырып оқиғалар күнделігін жүргізу (жекелік, сыныптық, мектептік); 9.1.4.2 оқиғаларды басынан аяғына қарай және аяғынан басына қарай; 9.1.4.3 өз өміріндегі оқиғалар хронологиясын құру; 9.1.4.4 күнтізбеден жақындардың, достардың туылған күндерін табу; 9.1.4.5 теле бағдарлама бойынша хабардың басталу уақытын анықтау; 9.1.4.6 оқиғалар мен мен іс-әрекеттердің уақытын көрсетіп қысқа мәтіндер құру; 9.1.4.7 өз өмірбаянын құрастыру; 9.1.4.8 сағатта уақытты көрсетіп қою
1.5 Тактильдік-қозғалыстық қабылдауын дамыту	5.1.5.1 тактильдік-қозғалыстық сезімталдықты түрлі іс-әрекетте қолдану: балшықпен, пластилинмен, қамырмен мүсіндеу; саусақтармен сурет салу; ірі мозаикамен ойындар; майда заттарды сұрыптау; 5.1.5.2 затты сипап қарау немесе оның сұлбасын саусақтармен айналдыра қарау; 5.1.5.3 2-ден таңдау барысында үлгі бойынша көлемді фигуралар мен заттарды сипап табу; 5.1.5.4 Тілдің немесе ымның көмегімен тактильдік артықшылықты көрсету; 5.1.5.5 адамның жанасуына адекватты тұрғыда эмоционалды-қозғалысты жауап қайтару; 5.1.5.6 материалдармен жанасуды адекватты қабылдау (ағаш, металл, су)	6.1.5.1. бейімделудің іздеу тәсілін қолдану: сипау, тексеру; 6.1.5.2 үлгі бойынша сипау арқылы көлемді затқа жұп таңдау; 6.1.5.3 сұйық және қою тағамның қарама-қарсы температуралық режімдерін ажырату (ыстық, суық); 6.1.5.4 заттарды салмағы бойынша ажырату (ауыр-жеңіл); 6.1.5.5 түрлі заттардың қарама-қарсы температураларын ажырату; 6.1.5.6 әр-түрлі температурадағы материалдармен жанасуды адекватты қабылдау; 6.1.5.7 объекттерден шыққан тербеліске адекватты қарау; 6.1.5.8 ыстыққа, өткірге абайлап жанасу	7.1.5.1 бейімделудің іздеу тәсілін қолдану: сипау, тексеру, сипалау, жазу, тықылдату, қысу; 7.1.5.2 азық-түлікті консистенциясына қарай ажырату (сұйық, қатты, жабысқақ, сусыма); 7.1.5.3 үлгі бойынша көлемді затты сипалап табу; 7.1.5.4 үлгі бойынша заттардың көлемі мен формасынсипалап ажырату; 7.1.5.5 заттардың ерекшеліктерін ажырату (жұмсақ, қатты, тегіс, бұжыр); 7.1.5.6 тактильдік-қозғалыстық сезімталдықты сақтану мақсатында қолдану	8.1.5.1 түрлі заттардың салмағын ажырату (мақта, шегелер, кесек); 8.1.5.2 сипау арқылы таныс немесе бейтаныс заттарды табу (көру үлгілері бойынша); 8.1.5.3 заттардың салмағын ажырату; 8.1.5.4 жанасуды шектеу; 8.1.5.5 сипау арқылы бет фактурасы түрлі заттар мен материалдарды үлгі бойынша тану (ойлы-қырлы, тікенекті жұмсақ)	9.1.5.1 материалдарды сипаттамалары бойынша ажырату (температура, фактура, ылғалдық, тұтқырлық); 9.1.5.2 заттардың ерекше қасиеттерін сөзбен айту; 9.1.5.3 қолда немесе арқада "жазылған" әріптер мен сандарды қайта жазу, қайталау (екі жағындағы); 9.1.5.4 заттар мен материалдар бетінің фактурасын атау; 9.1.5.5 әріптер мен сандарды сипап тану
1.6 Дәм және иіс түйсігін дамыту	5.1.6.1 тағамдық өнімдер мен тағамды дәмі арқылы тану; 5.1.6.2 түрлі иістерді тану (тағам өнімдері, косметика); 5.1.6.3 азық-түліктердің дәмін атау: қышқыл, тәтті, ашты	6.1.6.1 азық-түліктердің негізгі дәмдік ерекшеліктерін ажырату (ащы тәтті, қышқыл, тұзды); 6.1.6.2 иістерге баға беру (жағымды-жағымсыз, сүйікті)	7.1.6.1 тағам құрамын дәміне қарай тану; 7.1.6.2 иістерді тану және атау (косметика); 7.1.6.3 дәм мен иісті ұнатқанын тілмен немесе пантомимикалық құралмен жеткізу	8.1.6.1 иістерді тану және атау (ағаш, тері металл); 8.1.6.2 түрлі иістерді тану (гүл, цитрус, қылқан, ваниль, кофе)	9.1.6.1 тағамдық өнімдер мен тағамдар дәмін суреттеу (дәмді, хош иісті, тойымды); 9.1.6.2 иістерді тану және атау (гүл, косметика); 9.1.6.3 деодоранттар мен иіссулардың міндеттемесін білу

2) "Қимыл-қозғалыс саласын дамыту":

2 - кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5 сынып	6 сынып	7 сынып	8 сынып	9 сынып
2.1 Ұсақ моторикасын дамыту	5.2.1.1 жұдырығын, саусақтарын қысу және ашу; 5.2.1.2 саусақтар ұшымен үстелді тықылдаты; 5.2.1.3 еліктеп алақандарын соғу (ырғақ, сан); 5.2.1.4 саусақтармен түрлі фигуралар жасау; 5.2.1.5 жіпке түймелер, ірі моншақтар тізу; 5.2.1.6 бұршақ түрлерін сұрыптау жарманы іріктеу; 5.2.1.7 түймені, сыдырманы, ілгекті салу және ашу; 5.2.1.8 екі қолын тиімді пайдалану (сол қолымен ұстап, оң қолының алақанымен қағаз парағын жазу және керісінше); 5.2.1.9 қарындашты, қаламды дұрыс ұстау; 5.2.1.10 жолын сақтап түзу сызықтар (тік, көлденең) тор сызықтар жүргізу	6.2.1.1 бір қимылдан екіншіге бірсарынды ауысу: таяқшалармен заттар сұлбасын жасау; 6.2.1.2 пластилинмен мүсін жасау; 6.2.1.3 трафареттерді штрихтеу; 6.2.1.4 шектелген кеңістікте бейнелерді сұлбасы, нүктелері бойынша жүргізу; 6.2.1.5 түрлі музыкалық аспаптармен ойнауды келтіру (пианино, барабан, гитара, керней); 6.2.1.6 ұзындығы, биіктігі, түрі әр-түрлі таяқшалар салу; 6.2.1.7 бірізді қимылдар жасау ("жұдырық-қыры-алақан") 6.2.1.8 қарапайым заттар бейнесін бір бағытта штрихтеу қабілеті (жоғарыдан төмен); 6.2.1.9 жолдағы өрнекті элементерін ауыстыра отырып көшіру	7.2.1.1 бір статикалық позадан екіншіге бір қалыпты (алақан-жұдырық); 7.2.1.2 тұрмыста және сабақта дәл қимылдар жасау (байлау, шешу, ілу); 7.2.1.3 жақтаудың ішінде үлгі бойынша тік, көлденең сызықтармен штрихтеу; 7.2.1.4 трафаретпен, қалыппен жүргізу; 7.2.1.5 шектелген кеңістікте бейнелерді сұлбасы, нүктелері бойынша жүргізу; 7.2.1.6 түрлі бағытта штрихтеу қабілеті; 7.2.1.7 пунктирлі сызықпен түрлі жолдарды жүргізу; 7.2.1.8 өрнекті тормен салу (торларды көру, әр торға нүкте қою, торларды санау)	8.2.1.1 бейнелердің суретін салып бітіру; 8.2.1.2 жол ішіндегі тік, қиғаш, үзінді сызықтардан тұратын бордюлерді салу; 8.2.1.3 ырғақталған өрнектер салу, тік, қиғаш, пунктирлі сызықтардан тұратын түрлі конфигурациядағы толқынды сызықтар жүргізу; 8.2.1.4 берілген бағытта көлденең сызықтарды кеңістікте шектеусіз жүргізу; 8.2.1.5 шектелген кеңістікте бағытын өзгертіп сызықтар жүргізу 8.2.1.6 тұтас бейнесін жасау мақсатын да жартылай салынған заттың суретін салып бітіру; 8.2.1.7 қарапайым лабиринт бойынша үзіксіз сызықтар жүргізу	9.2.1.1 баспа әріптері элементтеріне ұқсас фигуралар салу; 9.2.1.2 бірілген үлгі бойынша нүктелер арқылы сызықтар жүргізу; 9.2.1.3 шектелген кеңістікте тік және көлденең сызықтар жүргізу; 9.2.1.4 түрлі бағытта ерікті сызықтар жүргізу
2.2 Мимика мен пантомимиканы дамыту	5.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау; 5.2.2.2 аңдардың әдеттерін келтіру; 5.2.2.3 заттармен және заттарсыз еліктеу қимылдарын жасау; 5.2.2.4 вербалсыз коммуникацияның түрлі тәсілдерін қолдану (мимика, пантомимика); 5.2.2.5 артикуляция органдарының қимылдарын қайта келтіру; 5.2.2.6 дене қимылдарын қайта келтіру	6.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау; 6.2.2.2 жануарлардың қимылдары мен әдеттерін келтіру; 6.2.2.3 елестеткен заттармен еліктеу бойынша қимылдар жасау; 6.2.2.4 жүріс, жүгіріс, әуенді ойыншықтармен ойын ырғақтарын келтіру; 6.2.2.5 позалар мен қимылдарды келтіру ("Айна" ойыны тәріздес); 6.2.2.6 үлкен адамның мимикасын айна алдында келтіру	7.2.2.1 көз қозғалту жаттығуларын жасау; 7.2.2.2 қозғалыс командаларын қабылдау және орындау; 7.2.2.3 жануарлар, мультфильмдер персонаждарының қимыл-қозғалыстары арқылы таныс адамдарды табу; 7.2.2.4 табиғат құбылыстарын келтіру (жаңбыр, жел); 7.2.2.5 адамның түрлі жағдайларын түсіну; 7.2.2.6 түрлі эмоционалдық жағдайларды келтіру (қорқыныш, қуаныш)	8.2.2.1 ертегілер, мультфильмдер және фильмдер кейіпкерлерін салу; 8.2.2.2 позалар мен қимылдарды келтіру ("Айна" ойыны тәріздес); 8.2.2.3 мимика арқылы түрлі эмоционалдық жағдайларды тану және келтіру; 8.2.2.4 елестеткен заттармен еліктеу бойынша қимылдар жасау; 8.2.2.5 эмоционалдық жағдайларды ажырату (қорқыныш, қуаныш)	9.2.2.1 елестеткен заттармен қимылдар жасау; 9.2.2.2 бет пен дененің түрлі ұсақ бөліктерінің статистикалық және динамикалық позаларын ажырату (көздер, ауыз, саусақтар); 9.2.2.3 вербалсыз коммуникацияның тәсілдерін қолдану (мимика, пантомимика); 9.2.2.4 эмоционалдық жағдайларды келтіру; 9.2.2.5 өз эмоциясының сыртқы көрінісін бақылау

3) "Зерделік саласын дамыту":

3-кесте

Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5 сынып	6 сынып	7 сынып	8 сынып	9 сынып
3.1 Жадын дамыту	5.3.1.1 картиналар қатарын келтіру (5); 5.3.1.2 мүсіндеу, суретін салу барысындазаттардың формаларын, көлемін түр-түсінкелтіру; 5.3.1.3 фотосуреттен таныстарын табу және атау; 5.3.1.4 сөздік қатарды келтіру (3-5); 5.3.1.5 заттар мен картиналар ретін келтіру (қатарға енгізу); 5.3.1.6 нұсқауларды орындау; 5.3.1.7 ойынның қарапайым ережелерін сақатау; 5.3.1.8 ойыншықтың орналасқан орнын есте сақатау (не өзгерді?)	6.3.1.1 сөздер қатарын келтіру (5-7 слов); 6.3.1.2 ойыншықтар мен картиналардың берілген орындарын артынша келтіру; 6.3.1.2 жадына сақтап біркелкі ойыншықтарды табу 6.3.1.3 заттар немесе картиналар жинағынан өзгертулерді анықтау (не жоғалды?); 6.3.1.4 заттармен және заттарсыз бірнеше қимылдарды келтіру; 6.3.1.5 күрделі нұсқауларды орындау; 5.3.1.8 ырғақтарды келтіру; 5.3.1.9 қимыл қатарын келтіру; 5.3.1.10 ойын ережелерін сақтау; 5.3.1.11 заттардың орналасуында өзгерістерді анықтау	7.3.1.1 буындарды, ырғақтарды, сөздерді артынша келтіру; 7.3.1.2 бүтін-бөлік өзара қатынасын қою; 7.3.1.3 заттар немесе картиналар жинағынан өзгертулерді анықтау (не жоқ?); 7.3.1.4 берілген картиналар қатарын артынша келтіру; 7.3.1.5 жадына сақтап суретін салу; 7.3.1.6 көргендерін сұрақ бойынша суреттеу; 7.3.1.7 картина ларды артынша тану (болды-болмады); 7.3.1.8 таныс әуендерді тану	8.3.1.1 берілген картиналар қатарын артынша келтіру; 8.3.1.2 картиналар мен ойыншықтардың берілген қатарын келтіру; 8.3.1.3 нышындар қатарын келтіру (әріптер сандар); 8.3.1.4 іс-әрекеттер мен қимылдарды келтіру; 8.3.1.5 жадына сақтап өрнек салу; 8.3.1.6 жадына сақтап картинаны салу; 8.3.1.7 тақпақты жатқа айту 8.3.1.8 тақпақтар мен бейнелерді артынша келтіру; 8.3.1.9 сұрақтар бойынша өткен күннің, аптаның оқиғалары жайлы әңгімелеу	9.3.1.1 нышындар қатарын артынша келтіру (әріптер сандар); 9.3.1.2 берілген сөздер қатарын келтіру (10-ның ішінде); 9.3.1.3 тыңдалған ауызша материалды келтіру және қайталап айту (сөйлемдер, қысқа мәтін, екі жол тақпақ; 9.3.1.4 объекттерді суреттемесі бойынша тану; 9.3.1.5 қайталап айтудың жоспарын жасау, қолдан бұйымдар жасау; 9.3.1.6 өткен күннің, аптаның, жылдың оқиғалары жайлы әңгімелеу; 9.3.1.7 жадыны дамыту бойынша қозғалысты ұжымдық ойындарға қатысу; 9.3.1.8 би және гимнастика қимылдарын келтіру
3.2 Тілі мен ойлау қабілетін дамыту	5.3.2.1 тапсырманы орындау үшін сынамаларды, өлшемдерді, көзбен сәйкестеуді қолдану; 5.3.2.2 заттармен ойын және жаттығу жүргізу барысындакөлем параметрлерін ажырату; 5.3.2.3 заттардың белгілерін ажырату; 5.3.2.4 заттарды берілген белгілері бойынша (түс, форма, көлем); 5.3.2.5 заттардың қажеттілігін білу; 5.3.2.6 өз іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау; 5.3.2.7 көрнекі есептер шығару (Сегена тақтасы, Равен Матрицалары тәрізді); 5.3.2.8 үлгі бойынша құрастыру; 5.3.2.9 объекттерді көлемі бойынша салыстыру (заттарды бір бірімен, адамдарды бойымен); 5.3.2.10 басқаларына ұқсамайтын сипаты бар затты алып тастау ("Төртінші артық")	6.3.2.1 түсі өте бөлек таныс заттарды үлгі бойынша таңдау (3 қарама-карсы түс); 6.3.2.2 қарама-қайшылық қатынастарын вербалдау (тыныш-қатты, алыс-жақын); 6.3.2.3 анық белгілері бойынша ерекшеленетін заттарды 6.3.2.4 берілген бір белгілері бойынша заттарды топтастыру форма, көлем, түс; 6.3.2.5 заттар мен құралдардың қажеттіліктерін білу; 6.3.2.6 құрбыларының әрекеттерін бағалау; 6.3.2.7 көрнекі есептер шығару (Сегена тақтасы, Равен Матрицалары тәрізді); 6.3.2.8 басқаларына ұқсамайтын сипаты бар затты алып тастау ("Төртінші артық")	7.3.2.1 объекттер арасындағы себептік-салдық байланыстарды анықтау (сюжеттік картиналар, оқиғалар); 7.3.2.2 анық белгілері бойынша ерекшеленетін заттар мен объекттерді салыстыру (2-4), (түс, формой, көлем, бөлшектер саны, бөлшектерінің орналасуы, бойы); 7.3.2.3 сөздерді салыстыру; 7.3.2.4 сюжеттік картина бойынша оқиғаның реттілігін белгілеу; 7.3.2.5 сюжеттік картинаның мағынасын түсіну, сұрақтарға жауап беру; 7.3.2.6 оқиғалар арасындағы себептік-салдық байланыстарды анықтау; 7.3.2.7 көрнекі есептер шығару (Сегена тақтасы, Равен Матрицалары, Айзенк тесттері тәрізді)	8.3.2.1 себептік-салдық байланыстарды анықтау (картина, картина топтамалары, мультфильм, мәтін); 8.3.2.2 көлем параметрлерін ажырату; 8.3.2.3 бөлшектердің негізгі элементтерін бөлу; 8.3.2.4 сөйлеу тілінде қорыту сөздерін қолдану; 8.3.2.5 сюжеттік картиналар топтамасы бойынша оқиғаның реттілігін белгілеу; 8.3.2.6 сюжеттік картиналар топтамасының мағынасын түсіну, бас кейіпкерлерін, негізгі оқиғаларын аңғару; 8.3.2.7 көрнекі есептер шығару (Сегена тақтасы, Равен Матрицалары, Айзенк тесттері тәрізді)	9.3.2.1 заттарды ерекше қасиетері бойынша топтастыру; 9.3.2.2 заттар мен сызықтардың жазықтықта орналасуының заңдылығын анықтау; 9.3.2.3 негізгі белгі ретінде көлем бойынша топтастыру; 9.3.2.4 орындалған тапсырманы бағалау: дұрыс, тез, жақсырақ, әдемірек; 9.3.2.5 өз тапсырмасының орындалғанын бақылау; 9.3.2.6 түстер мен реңдерін өз бетінше топтастыру; 9.3.2.7 элементтер қатарында заңдылықты белгілеу (түс, форма, көле); 9.3.2.8 сюжеттік картинада қателер табу (болады-болмайды); 9.3.2.9 көрнекі есептер шығару (Сегена тақтасы, Равен Матрицалары, Айзенк тесттері тәрізді)
3.3 Қиялын дамыту	5.3.3.1 геометриялық фигураларсуретін аяқтап салу; 5.3.3.2 заттар мен адамдар бейнесін аяқтап салу; 5.3.3.3 түпкі оймен сурет салу; 5.3.3.4 берілген тақырып бойынша сурет салу; 5.3.3.5 өз түпкі ойы бойынша құрастыру 5.3.3.6 ертеңгілік терге, ертегілер қойылымдарына қатысу; 5.3.6.7 кескін картиналарды (пазлдарды) үлгісіз біріктіру; 5.3.6.8 сөйлемдер мен сөз тізбектерін аяқтау; 5.3.6.9 жануарлардың әдететерін, дауыстарын келтіру	6.3.3.1 берілген тақырыпқа әңгімелер, ертегілер (сөйлемдері бар картиналар мен кестелерге сүйене отырып) құрастыру; 6.3.3.2 адамдардың заттармен әрекетін келтіру; 6.3.3.3 қойылымдарға қатысу (дайындыққа, көрсетілімге қатысу); 6.3.3.4 объекттерді бөлшектері, сұлбасы, контуры бойынша тану; 6.3.3.5 жануарлардың бейнелерін аяқтап салу	7.3.3.1 театрланған қойылымдарға қатысу; 7.3.3.2 заттар, адамдар, жануарларды суреттеу бойынша тану; 7.3.3.3 объекттерді бөлшектері, сұлбасы, контуры бойынша тану; 78.3.3.4 сөйлемдер мен сөз тізбектерін аяқтау	8.3.3.1 жұмбақтардың жауабын табу; 8.3.3.2 әуен сипатын қимыл арылы көрсету; 8.3.3.3 фантастикалық жануарлар суретін салу	9.3.3.1 жұмбақтаржасыру және жауабын табу; 9.3.3.2 "жабыраңқы", "көңілді", "мейірімді", "ашулы" картиналар салу
3.4 Зейінді дамыту	5.3.4.1 заттың қоғалысына көзбен шолу; 5.3.4.2 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау; 5.3.4.3 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау; 5.3.4.4 әріптермен, сандарменкорректуралық тапсырмалар орындау; 5.3.4.5 фигураларды үлгі бойынша бояу; 5.3.4.6 белгілі бір сигналға қажетті жауап қайтару (тоқта-жаттығулары); 5.3.4.7 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау, орындау, зейінді дамыту бойынша қозғалысты ұжымдық ойындарға қатысу; 5.3.4.8 орындалған тапсырманы үлгісімен салыстыру; 5.3.4.9 5 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау, орындау; 5.3.4.10 орындалған тапсырманы үлгісімен салыстыру	6.3.4.1 сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу; 6.3.4.2 Ахутина; Мюнстер берг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау; 6.3.4.3 алға және артқа қарай санау; 6.3.4.4 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау; 6.3.4.5 әріптермен, сандарменкорректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық сынамалар); 6.3.4.6 сандарды, әріптерді, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру; 6.3.4.7 зейінді дамыту бойынша қозғалысты ұжымдық ойындарға қатысу; 6.3.4.8 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу; 6.3.4.9 ойын ережелерін түсіну, есте сақтау, орындау; 6.3.4.10 орындалған тапсырманы үлгісімен салыстыру	7.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау; 7.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау; 7.3.4.3 сандармен геометриялық фигуралармен корректуралық тапсырмалар орындау (корректуралық сынамалар); 7.3.4.4 қандай да болмасын бір сызықты басынан аяғына дейін көзбен шолу; 7.3.4.5 фигураларды берілген үлгі бойынша бояу және штрихтеу; 7.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау; 7.3.4.7 сандарды, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру; 7.3.4.8 көзін байлаған күйі балаларды, бөлменің ішін суреттеу; 7.3.4.9 зейінді дамыту бойынша қозғалыс ты ұжымдық ойындарға қатысу	8.3.4.1 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау; 8.3.4.2 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау; 8.3.4.3 ережелерін ауыстыра отырып корректуралық тапсырмалар орындау; 8.3.4.4 зейінді дамыту бойынша қозғалысты ұжымдықойындарға қатысу; 8.3.4.5 сандарды, әріптерді, геометриялық фигураларды белгілі ретпен орналастыру; 8.3.4.6 әріптерді берілген реті бойынша және артқа қарай атау	9.3.4.1 зейінді дамыту бойынша қозғалысты ұжымдық ойындарға қатысу; 9.3.4.2 көру үлгісі бойынша графикалық диктанттар орындау; 9.3.4.3 Ахутина; Мюнстерберг әдістемелерін; Шульте кестелерін қолдана отырып тапсырмалар орындау; 9.3.4.4 түрлі сезім әсерлерін келтіру: қуанышты, қорқынышты; 9.3.4.5 ережелерін ауыстыра отырып әріптермен, сандармен геометриялық фигуралармен корректуралық тапсырмалар орындау

33. Білім алушылардың психофизикалық және ақыл-ой ерекшеліктеріне байланысты тоқсан бойынша ұзақ мерзімді жоспарлауды мұғалім, сынып білім алушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, өз бетінше дайындайды.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Бұйрықтың жалғасын V13008424_5 қараңыз

См. начало V13008424_3

Приложение 491
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 491 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с нарушениями опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения предмету "Математика": формирование у обучающихся доступных, количественных, пространственных, временных и геометрических представлений.

3. Задачами обучения предмету "Математика":

1) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по разделам программы: "Числа", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ";

2) развивать речь обучающихся, обогащая ее математической терминологией, содействовать применению математического языка и основных математических законов, изучению количественных отношений и пространственных форм для решения задач в различных контекстах;

3) формировать элементарные навыки применения математических знаний для исследования и решения задач по физике, химии, биологии и в теоретических областях и практической деятельности;

4) развивать логическое и критическое мышление, творческие способности для подбора подходящих математических методов при решении практических задач, оценки полученных результатов и установления их достоверности;

5) развивать коммуникативные навыки, в том числе способность передавать информацию точно и грамотно, использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства;

6) развивать личностные качества, такие, как независимость, ответственность, инициативность, настойчивость, терпение и толерантность, необходимые как для самостоятельной работы, так и для работы в команде;

7) знакомить с историей развития математики, возникновения математических терминов;

8) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения математике;

9) обеспечить понимание значимости математики для общей образованности.

4. Коррекционной задачей учебного предмета "Математика" является коррекция нарушений в опорно-двигательном аппарате и развитие познавательной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Программа обеспечивает формирование личности у обучающегося с нарушениями опорно-двигательного аппарата (далее – НОДА) с учетом его особых образовательных потребностей путем развития индивидуальных способностей, познавательной мотивации и учебных способностей.

6. Программа направлена на обеспечение:

1) равных возможностей получения обучающимися с НОДА качественного уровня основного среднего образования;

2) максимального охвата обучающихся с НОДА школьного возраста образованием, отвечающим их возможностям и особым образовательным потребностям;

3) преемственности основных образовательных программ начального и общего среднего образования обучающихся с НОДА;

4) использования критериальной оценки результатов освоения обучающимися адаптированной программы;

5) условий для эффективной реализации и освоения обучающимися адаптированной программы основного среднего образования, в том числе обеспечение условий для индивидуального развития всех обучающихся.

7. В основу Программы положены деятельностный и дифференцированный подходы, осуществление которых предполагает:

1) признание в качестве основного средства достижения цели обучения процесса организации двигательной, познавательной и предметно-практической деятельности обучающихся, обеспечивающего им овладение содержанием образования;

2) признание того, что развитие личности обучающихся зависит от характера доступной учебной деятельности;

3) развитие личности обучающихся в соответствии с требованиями современного общества, обеспечивающим им возможность успешной социальной адаптации;

4) разработку содержания и технологий основного среднего образования обучающихся, определяющих пути и способы достижения ими социально желаемого уровня личностного и познавательного развития с учетом их особых образовательных потребностей;

5) разнообразие организационных форм образовательного процесса и индивидуального развития каждого обучающегося, обеспечивающих рост творческого потенциала познавательных мотивов, обогащение форм взаимодействия со сверстниками и взрослыми в познавательной деятельности.

8. Обновленная программа имеет специфику и с учетом особенностей психофизического развития обучающихся с НОДА рассчитана на более длительный срок.

9. Программный материал по учебному предмету "Математика" расположен концентрически. Концентризм программы создает условия для постоянного повторения ранее усвоенного материала. При таком расположении материала обучающиеся постепенно знакомятся с числами, действиями и их свойствами, доступными на данном этапе их пониманию.

10. В связи с нарушением в двигательной сфере (наличие насильственных движений (гиперкинезы), нарушение мышечного тонуса (спастичность, дистония), ограничение или невозможность произвольных движений (парезы и параличи) в верхних конечностях, затрудняющий выполнение произвольных действий, тремор рук) обучающимся оказывается значительная помощь учителем при проведении чертежных работ.

11. Учитывая двигательные, пространственные, зрительные нарушения, замедленность темпа работы, самостоятельные и контрольные работы выполняются отдельными обучающимися не в полном объеме, оценка при этом не снижается, задания заменяются на посильные.

12. Для обучающихся с нарушением счета и счетных операций (акалькулия, дискалькулия) допускается использование при арифметических вычислениях калькуляторов и счетных материалов (счеты, линейка).

13. Исходя из разного по образовательным возможностям состава обучающихся каждого класса с учетом сочетанной структуры дефекта обучающихся с НОДА предусматривается два уровня требований к знаниям и умениям обучающегося (в зависимости от успешности овладения ими учебным материалом):

1) первый уровень (базовый) предполагает реализацию требований к обучающемуся в объеме программного материала;

2) второй уровень скорректирован по отношению к базовому в сторону уменьшения объема материала и его содержательной стороны.

14. Содержание обучения в среднем и старшем звене специальной школы для детей с НОДА (в классах, укомплектованных обучающимися с более выраженными нарушениями) предполагает усвоение минимальных базовых знаний и умений, которыми обладает каждый обучающийся.

15. Учебный материал ориентирован на рациональное сочетание устных и письменных видов работы как при изучении теории, так и при решении задач. Уделяется особое внимание работе с учебником (изучение текста после объяснений учителя, самостоятельное изучение конкретного материала с использованием контрольных вопросов, краткой записи текста задачи (теоремы), выполнение соответствующего рисунка).

16. В обеспечении эффективности учебного процесса важную роль играют закрепление и повторение изученного материала, систематическое использование опорных знаний в последующих разделах курса.

17. Сознательному использованию правил и формул, основанному на понимании существа дела, а не только на механическом запоминании, содействует правильный подбор задач, упражнений и вопросов, предлагаемых обучающимся.

18. Уровень требований к задачам и упражнениям определяется в учебниках и методических руководствах к ним.

19. Заучивание формул преимущественно заменяется формированием навыка использования справочников.

20. Важным условием эффективности организации учебного процесса является максимальное использование учебного оборудования и наглядных пособий.

21. Средства, дидактический материал и модели, используемые для проведения занятий по учебному предмету "Математика" для достижения образовательных и коррекционных задач:

1) набор цифр, букв и знаков с магнитным креплением;

2) комплект "Доли и дроби";

3) набор шарнирных моделей;

4) комплект стереометрических тел.

22. Инструменты и приспособления, используемые при изучении предмета "Математика":

1) доска магнитная с координатной сеткой;

2) комплект инструментов классных (линейка, транспортир, угольник, циркуль классный);

3) набор трафаретов парабол.

23. При обучении предмету "Математика" используются следующие печатные пособия:

1) выдающиеся ученые математики (подборка портретов);

2) таблицы по математике - 5-6 класс (и раздаточный материал к ним);

3) материалы раздаточные - 5-6 класс;

4) тетрадь с печатной основой – 5-6 класс (рабочая тетрадь – к учебнику);

5) материалы для проведения самостоятельных работ по вариантам 5-6 классов.

24. DVD диски и видеоматериалы, используемые для изучения предмета "Математика" по темам и классам:

1) 5-6 класс - стенды и транспаранты;

2) 5-6 класс - технические средства (компьютер, интерактивная доска).

Глава 3. Организация содержания учебного предмета

25. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Математика" составляет:

1) в 5 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году.

26. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 5 класса:

1) натуральные числа и нуль. Натуральные числа и нуль. Координатный луч. Сравнение натуральных чисел. Двойное неравенство. Сложение натуральных чисел. Вычитание натуральных чисел. Умножение натуральных чисел. Деление натуральных чисел. Свойства арифметических действий. Арифметические действия над натуральными числами. Числовые выражения. Буквенные выражения. Значения числовых и буквенных выражений. Упрощение выражений. Уравнение. Корень уравнения. Решение текстовых задач с помощью уравнений. Формулы. Вычисление по формулам. Числовые последовательности, составленные из натуральных чисел;

2) делимость натуральных чисел. Делители и кратные натуральных чисел. Простые и составные числа. Основные свойства делимости. Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10. Четные и нечетные числа. Степень. Основание степени. Показатель степени. Разложение натуральных чисел на простые множители. Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное;

3) обыкновенные дроби и действия над обыкновенными дробями. Чтение и запись обыкновенных дробей. Основное свойство обыкновенной дроби. Правильные и неправильные обыкновенные дроби. Смешанные числа. Целая и дробная части смешанного числа. Перевод неправильной дроби в смешанное число. Представление смешанного числа в виде неправильной дроби. Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел на координатном луче. Приведение обыкновенных дробей к общему знаменателю. Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Сложение и вычитание обыкновенных дробей. Сложение смешанных чисел. Вычитание смешанных чисел. Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Взаимно обратные числа. Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел. Арифметические действия над обыкновенными дробями и смешанными числами. Нахождение дроби от числа и числа по его дроби. Задачи на совместную работу;

4) десятичные дроби и действия над ними. Десятичная дробь. Чтение и запись десятичных дробей. Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь. Изображение десятичных дробей на координатном луче. Сравнение десятичных дробей. Сложение и вычитание десятичных дробей. Умножение десятичной дроби на натуральное число. Умножение десятичных дробей. Деление десятичной дроби на натуральное число. Деление десятичных дробей. Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100; 1000; и на 0,1; 0,01; 0,001. Арифметические действия над обыкновенными и десятичными дробями. Округление десятичных дробей. Числовые последовательности, составленные из дробей;

5) множества. Множество. Элементы множества. Изображение множеств. Отношения между множествами. Подмножество. Объединение и пересечение множеств;

6) углы. Многоугольники. Угол. Величина угла. Построение и измерение углов. Транспортир. Сравнение углов. Многоугольник. Измерение углов и сторон многоугольника, нахождение его периметра;

7) развертки пространственных фигур. Прямоугольный параллелепипед (куб). Развертка прямоугольного параллелепипеда (куба). Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур;

8) повторение курса математики 5 класса.

27. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 6 класса:

1) повторение курса математики 5 класса;

2) проценты. Процент. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам. Решение текстовых задач;

3) диаграммы. Окружность. Круг. Круговой сектор. Диаграмма. Виды диаграмм: столбчатая, линейная и круговая. Способы представления статистических данных;

4) отношения и пропорции. Отношение двух чисел. Процентное отношение двух чисел. Пропорция. Основное свойство пропорции. Прямая пропорциональная зависимость. Обратная пропорциональная зависимость. Решение текстовых задач с помощью пропорции. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам с помощью пропорции. Масштаб. Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера;

5) рациональные числа и действия над ними. Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа. Целые числа. Рациональные числа. Модуль числа. Простейшие уравнения, содержащие переменную под знаком модуля. Сравнение рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой. Сложение отрицательных рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с разными знаками. Вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками на координатной прямой. Умножение рациональных чисел. Переместительное и сочетательное свойства сложения и умножения рациональных чисел. Деление рациональных чисел. Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби. Перевод бесконечной периодической десятичной дроби в обыкновенную дробь. Арифметические действия над рациональными числами. Решение текстовых задач;

6) алгебраические выражения. Переменная. Выражение с переменной. Раскрытие скобок. Коэффициент. Подобные слагаемые. Приведение подобных слагаемых. Тождественные преобразования выражений. Тождество. Преобразования алгебраических выражений. Решение текстовых задач;

7) линейное уравнение с одной переменной. Числовые равенства и их свойства. Линейное уравнение с одной переменной. Равносильные уравнения. Решение линейных уравнений с одной переменной. Линейные уравнения с одной переменной, содержащие переменную под знаком модуля. Решение текстовых задач с помощью уравнений;

8) линейные неравенства с одной переменной. Числовые неравенства и их свойства. Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков. Линейное неравенство с одной переменной. Равносильные неравенства. Решение линейных неравенств с одной переменной. Системы линейных неравенств с одной переменной. Решение системы линейных неравенств с одной переменной. Линейное неравенство с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля. Решение линейных неравенств с одной переменной, содержащих переменную под знаком модуля;

9) координатная плоскость. Плоскость. Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки. Координатная плоскость. Прямоугольная система координат. Центральная симметрия. Осевая симметрия;

10) фигуры в пространстве. Расположение фигур в пространстве. Изображение пространственных фигур, "невидимые" линии. Понятие вектора;

11) статистика. Комбинаторика. Статистические данные и их характеристики: среднее арифметическое, мода, медиана, размах. Решение задач на нахождение средней скорости движения. Решение комбинаторных задач методом перебора;

12) повторение курса математики 5-6 классов.

28. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения. Разделы далее поделены на подразделы, которые содержат в себе цели обучения учащихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.

29. Содержание учебного предмета включает 5 разделов:

1) раздел 1 "Числа";

2) раздел 2 "Алгебра";

3) раздел 3 "Геометрия";

4) раздел 4 "Статистика и теория вероятностей";

5) раздел 5 "Математическое моделирование и анализ".

30. Раздел "Числа" включает следующие подразделы:

1) понятие о числах и величинах;

2) операции над числами.

31. Раздел "Алгебра" включает следующие подразделы:

1) алгебраические выражения и их преобразования;

2) уравнения и неравенства, их системы и совокупности;

3) последовательности и их суммирование;

4) тригонометрия.

32. Раздел "Геометрия" включает следующие подразделы:

1) понятие о геометрических фигурах;

2) взаимное расположение геометрических фигур;

3) метрические соотношения;

4) векторы и преобразования.

33. Раздел "Статистика и теория вероятностей" включает следующие подразделы:

1) теория множеств и элементы логики;

2) основы комбинаторики;

3) основы теории вероятностей;

4) статистика и анализ данных.

34. Раздел "Математическое моделирование и анализ" включает следующие подразделы:

1) начала математического анализа;

2) решение задач с помощью математического моделирования;

3) математический язык и математическая модель.

Глава 4. Система целей обучения

35. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

36. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел 1 "Числа":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1 Понятие о числах и величинах	5.1.1.1 усвоить понятие множества натуральных чисел; 5.1.1.2 усвоить понятия четных и нечетных чисел; 5.1.1.3 знать определение степени натурального числа; 5.1.1.4 представлять натуральное число в виде десятичной записи; 5.1.1.5 знать определения делителя и кратного натурального числа; 5.1.1.6 знать определения простого и составного чисел; 5.1.1.7 знать определения понятий общий делитель, общее кратное, набольший общий делитель и наименьшее общее кратное; 5.1.1.8 знать определение взаимно простых чисел; 5.1.1.9 усвоить понятие обыкновенной дроби; 5.1.1.10 распознавать правильные и неправильные дроби; 5.1.1.11 знать определение смешанного числа; 5.1.1.12 знать определение взаимно обратных чисел; 5.1.1.13 усвоить понятие десятичной дроби; 5.1.1.14 понимать равенство чисел, записанных в виде десятичной дроби; 5.1.1.15 усвоить понятие приближенного значения числа;	6.1.1.1 усвоить понятие процент; 6.1.1.2 понимать, что показывает отношение двух чисел; 6.1.1.3 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.4 понимать, какие величины являются обратно пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.5 знать определение координатной прямой и строить координатную прямую; 6.1.1.6 усвоить понятие масштаба; 6.1.1.7 усвоить понятие целого числа; 6.1.1.8 усвоить понятие противоположных чисел, отмечать их на координатной прямой; 6.1.1.9 усвоить понятие рационального числа; 6.1.1.10 знать определение модуля числа и находить его значение;
1.2 Операции над числами	5.1.2.1 сравнивать натуральные числа, в том числе с помощью координатного луча; 5.1.2.2 устанавливать порядок действий и находить значения числовых выражений со скобками и без скобок, содержащих более четырех действий; 5.1.2.3 использовать свойства сложения и умножения для нахождения значений числовых выражений; 5.1.2.4 записывать произведение одинаковых чисел в виде степени; 5.1.2.5 применять признаки делимости натуральных чисел на 2, 5, 10; 5.1.2.6 применять признаки делимости натуральных чисел на 3 и 9; 5.1.2.7 раскладывать составные числа на простые множители; 5.1.2.8 находить делители натуральных чисел; 5.1.2.9 находить кратные натуральных чисел; 5.1.2.10 анализировать делимость произведения на данное натуральное число; 5.1.2.11 анализировать делимость суммы и разности на данное натуральное число; 5.1.2.12 находить набольший общий делитель и наименьшее общее кратное двух и более чисел; 5.1.2.13 преобразовывать неправильную дробь в смешанное число и смешанное число в неправильную дробь; 5.1.2.14 применять основное свойство дроби при сокращении обыкновенных дробей; 5.1.2.15 приводить обыкновенную дробь к новому знаменателю; 5.1.2.16 приводить обыкновенные дроби к общему знаменателю; сравнивать обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.1.2.17 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; 5.1.2.18 выполнять сложение и вычитание дробей с разными знаменателями; 5.1.2.19 выполнять вычитание дроби из натурального числа; 5.1.2.20 выполнять сложение и вычитание смешанных чисел; 5.1.2.21 выполнять умножение обыкновенных дробей, смешанных чисел; 5.1.2.22 находить число, обратное заданному числу; 5.1.2.23 выполнять деление обыкновенных дробей и смешанных чисел; 5.1.2.24 находить часть числа и число по его части; 5.1.2.25 переходить от одной формы записи дробей к другой; 5.1.2.26 сравнивать десятичные дроби; 5.1.2.27 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей; 5.1.2.28 выполнять умножение десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.29 применять правила умножения десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.30 выполнять деление десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.31 применять правила деления десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.32 округлять десятичные дроби до заданного разряд	6.1.2.1 переводить дроби в проценты и проценты в дроби; 6.1.2.2 находить процент данного числа; 6.1.2.3 находить процентное отношение одного числа к другому и наоборот; 6.1.2.4 находить число по данному проценту; 6.1.2.5 усвоить понятие отношения чисел; 6.1.2.6 находить отношение, обратное данному отношению; 6.1.2.7 знать определение пропорции; 6.1.2.8 распознавать и составлять пропорции; 6.1.2.9 знать и применять основное свойство пропорции; 6.1.2.10 делить величины в заданном отношении; 6.1.2.11 делить величины на части, обратно пропорциональные данным числам; 6.1.2.12 сравнивать целые числа; 6.1.2.13 изображать рациональные числа на координатной прямой; 6.1.2.14 выполнять сложение и вычитание целых чисел с помощью координатной прямой; 6.1.2.15 изображать подмножества рациональных чисел с помощью кругов Эйлера-Венна; 6.1.2.16 сравнивать рациональные числа; 6.1.2.17 выполнять сложение рациональных чисел с одинаковыми знаками и с разными знаками; 6.1.2.18 выполнять вычитание рациональных чисел; 6.1.2.19 выполнять умножение рациональных чисел; 6.1.2.20 выполнять деление рациональных чисел; 6.1.2.21 применять свойства сложения и умножения рациональных чисел; 6.1.2.22 распознавать, какие обыкновенные дроби представимы как конечные десятичные дроби; 6.1.2.23 представлять рациональное число в виде бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.24 находить период бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.25 переводить бесконечную периодическую десятичную дробь в обыкновенную дробь; 6.1.2.26 находить значения числовых выражений, содержащих рациональные числа; 6.1.2.27 находить расстояние между точками на координатной прямой

2) раздел 2 "Алгебра":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
2.1 Алгебраические выражения и преобразования	5.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения; 5.2.1.2 находить значения буквенного выражения по заданным значениям букв;	6.2.1.1 усвоить понятие алгебраического выражения; 6.2.1.2 вычислять значения алгебраических выражений при рациональных значениях заданных переменных; 6.2.1.3 находить допустимые значения переменной в алгебраическом выражении; 6.2.1.4 понимать, при каких значениях переменной алгебраическое выражение имеет смысл в контексте практических задач; 6.2.1.5 знать правила раскрытия скобок; 6.2.1.6 знать определения понятий коэффициента, подобных слагаемых; 6.2.1.7 приводить подобные слагаемые в алгебраических выражениях; 6.2.1.8 знать определения тождества и тождественных преобразований; 6.2.1.9 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений; 6.2.1.10 выражать из равенств одни переменные; 6.2.1.11 понимать геометрический смысл выражения
2.2 Уравнения и неравенства, их системы и совокупности	5.2.2.1 решать уравнения на основе правил нахождения неизвестных компонентов арифметических действий; 5.2.2.2 использовать приемы проверки правильности решения уравнений;	6.2.2.1 знать и применять свойства верных числовых равенств; 6.2.2.2 знать определение линейного уравнения с одной переменной, равносильных уравнений; 6.2.2.3 решать линейные уравнения с одной переменной; 6.2.2.4 решать уравнения вида где a и b – рациональные числа; 6.2.2.5 знать и применять свойства верных числовых неравенств; 6.2.2.6 понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств; 6.2.2.7 использовать обозначения для записи числовых промежутков; 6.2.2.8 изображать числовые промежутки; 6.2.2.9 находить объединение и пересечение числовых промежутков; 6.2.2.10 решать линейные неравенства видов kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.11 приводить неравенства с помощью алгебраических преобразований к неравенству вида kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.12 изображать решения неравенств на координатной прямой; 6.2.2.13 записывать решения неравенств в виде числового промежутка и записывать заданный числовой промежуток в виде неравенства; 6.2.2.14 решать системы линейных неравенств с одной переменной; 6.2.2.15 изображать множество точек на координатной прямой, заданное неравенством вида \|x\|>a, \|x\|≥a, \|x\|<a, \|x\|≤a;
2.3 Последовательности и суммирование	5.2.3.1 устанавливать закономерности в последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.2 находить недостающие элементы в последовательностях из натуральных чисел; 5.2.3.3 придумывать закономерности и составлять последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.4 устанавливать закономерности в числовых последовательностях, состоящих из дробей; 5.2.3.5 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из дробей

3) раздел 3 "Геометрия":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
3.1 Понятие о геометрических фигурах	5.3.1.1 знать различные единицы длины и понимать, что такое единичный отрезок на координатном луче; 5.3.1.2 усвоить понятия угла и его градусной меры, обозначать и сравнивать углы; 5.3.1.3 различать виды углов (острый, прямой, тупой, развернутый, полный); 5.3.1.4 усвоить понятие многоугольника; 5.3.1.5 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках;	6.3.1.1. усвоить понятия окружности, круга и их элементов (центр, радиус и диаметр); 6.3.1.2 строить окружность с помощью циркуля; 6.3.1.3 усвоить понятие кругового сектора; 6.3.1.4 усвоить понятие координатной плоскости; 6.3.1.5 строить прямоугольную систему координат; 6.3.1.6 понимать, что упорядоченная пара чисел (х; у) задает точку в прямоугольной системе координат и каждой точке соответствует единственная упорядоченная пара чисел, называемые координатами точки; 6.3.1.7 строить точку в системе координат по ее координатам и находить координаты точки, заданной на координатной плоскости; 6.3.1.8 усвоить понятия осевой и центральной симметрии; 6.3.1.9 иметь представление о фигурах, имеющих ось или центр симметрии; распознавать симметричные и центрально-симметричные фигуры; 6.3.1.10 иметь представление о шаре и сфере;
3.2 Взаимное расположение геометриических фигур	5.3.2.1 решать задачи с помощью разрезания и складывания фигур;	6.3.2.1 знать определения пересекающихся, параллельных, перпендикулярных прямых; 6.3.2.2 распознавать перпендикулярные, параллельные прямые и отрезки; 6.3.2.3 находить графическим способом координаты точек пересечения отрезков, лучей или прямых друг с другом, с координатными осями; 6.3.2.4 распознавать фигуру по ее изображению и изображать плоские и пространственные фигуры; 6.3.2.5 строить точки и фигуры, симметричные относительно начала координат и координатных осей в прямоугольной системе координат;
3.3 Метрические соотношения	5.3.3.1 измерять углы с помощью транспортира; 5.3.3.2 строить углы с заданной градусной мерой с помощью транспортира; 5.3.3.3 решать задачи на нахождение градусной меры угла, на сравнение углов;	6.3.3.1 находить расстояние между точками на координатной прямой; 6.3.3.2 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.3.3 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.3.4 знать и применять формулу площади круга;
3.4 Векторы и преобразования		6.3.4.1 знать определение вектора и изображать его

4) раздел 4 "Статистика и теория вероятностей":

таблица 4

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
4.1 Теория множеств и элементы логики	5.4.1.1 усвоить понятия множества и его элементов, пустого множества; 5.4.1.2 знать определения объединения и пересечения множеств; 5.4.1.3 находить объединение и пересечение заданных множеств, записывать результаты, используя символы 5.4.1.4 усвоить понятие подмножества; 5.4.1.5 определять характер отношений между множествами (пересекающиеся и непересекающиеся множества);
4.2 Основы комбинаторики		6.4.2.1 решать комбинаторные задачи методом перебора;
4.3 Статистика и анализ данных		6.4.3.1 иметь представления о круговой, линейной и столбчатой диаграммах; 6.4.3.2 строить круговые, линейные и столбчатые диаграммы; 6.4.3.3 извлекать статистическую информацию, представленную в виде таблиц или диаграмм; 6.4.3.4 знать определения среднего арифметического нескольких чисел, размаха, медианы и моды ряда числовых данных; 6.4.3.5 вычислять статистические числовые характеристики.

5) раздел 5 "Математическое моделирование и анализ":

таблица 5

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
5.1 Решение задач с помощью математического моделирования	5.5.1.1 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над натуральными числами; 5.5.1.2 использовать набольший общий делитель и наименьшее общее кратное при решении текстовых задач; 5.5.1.3 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над обыкновенными дробями; 5.5.1.4 составлять и решать задачи на нахождение части числа или величины и числа или величины по его части; 5.5.1.5 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над дробями; 5.5.1.6 решать задачи, используя диаграмму Эйлера-Венна; 5.5.1.7 составлять буквенные выражения и использовать их для решения задач; 5.5.1.8 использовать формулы для решения текстовых задачи;	6.5.1.1 решать текстовые задачи на проценты; 6.5.1.2 распознавать и решать задачи, в которых величины связаны прямой и обратной пропорциональностями; 6.5.1.3 решать задачи на проценты с помощью пропорции; 6.5.1.4 применять масштаб при работе с картой, планом, чертежом; 6.5.1.5 решать текстовые задачи с рациональными числами; 6.5.1.6 решать задачи на нахождение средней скорости движения; 6.5.1.7 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений;
5.2 Математический языки математическая модель	5.5.2.1 читать и записывать обыкновенные дроби; 5.5.2.2 изображать натуральные числа на координатном луче; 5.5.2.3 изображать на координатном луче обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.5.2.4 изображать на координатном луче десятичные дроби; 5.5.2.5. читать и записывать десятичные дроби 5.5.2.6. записывать результат сравнения натуральных чисел с помощью знаков ; 5.5.2.7 исследовать ситуацию, требующую сравнения и упорядочивания натуральных чисел; 5.5.2.8 использовать символы при работе с множествами; 5.5.2.9 строить плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур (куба и прямоугольного параллепипеда)	6.5.2.1 читать и записывать отношения двух чисел; 6.5.2.2 читать и записывать пропорции; 6.5.2.3 использовать целые числа при описании величин; 6.5.2.4 составлять выражения с переменными и формулы при решении текстовых задач

37. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Математика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

38. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Математика" для 5-6 классов
уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Математика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Натуральные числа и нуль	Натуральные числа и нуль	5.1.1.1 усвоить понятие множества натуральных чисел; 5.1.1.2 усвоить понятия четных и нечетных чисел
	Координатный луч. Сравнение натуральных чисел. Двойное неравенство	5.3.1.1 знать различные единицы длины и понимать, что такое единичный отрезок на координатном луче; 5.5.2.2 изображать натуральные числа на координатном луче; 5.1.2.1 сравнивать натуральные числа, в том числе с помощью координатного луча; 5.5.2.6 записывать результат сравнения натуральных чисел с помощью знаков ; 5.5.2.7 исследовать ситуацию, требующую сравнения и упорядочивания натуральных чисел
	Свойства арифметических действий. Арифметические действия над натуральными числами	5.1.2.2 устанавливать порядок действий и находить значения числовых выражений со скобками и без скобок, содержащих более четырех действий; 5.1.2.3 использовать свойства сложения и умножения для нахождения значений числовых выражений
	Числовые и буквенные выражения и их значения. Упрощение выражений	5.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения; 5.2.1.2. находить значения буквенного выражения по заданным значениям букв
	Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений	5.2.2.1 решать уравнения на основе правил нахождения неизвестных компонентов арифметических действий; 5.2.2.2 использовать приемы проверки правильности решения уравнений
	Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач. Последовательности из натуральных чисел	5.5.1.1 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над натуральными числами; 5.5.1.7 составлять буквенные выражения и использовать их для решения задач; 5.5.1.8 использовать формулы для решения текстовых задачи; 5.2.3.1 устанавливать закономерности в последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.2 находить недостающие элементы в последовательностях из натуральных чисел; 5.2.3.3 придумывать закономерности и составлять последовательности из натуральных чисел
Делимость натуральных чисел	Делители и кратные натуральных чисел	5.1.1.5 знать определения делителя и кратного натурального числа; 5.1.2.8 находить делители натуральных чисел; 5.1.2.9 находить кратные натуральных чисел
	Простые и составные числа	5.1.1.6 знать определения простого и составного чисел
	Основные свойства делимости	5.1.2.10 анализировать делимость произведения на данное натуральное число; 5.1.2.11 анализировать делимость суммы и разности на данное натуральное число
	Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10	5.1.2.5 применять признаки делимости натуральных чисел на 2, 5, 10; 5.1.2.6 применять признаки делимости натуральных чисел на 3 и 9
	Степень	5.1.1.3 знать определение степени натурального числа; 5.1.1.4 представлять натуральное число в виде десятичной записи; 5.1.2.4 записывать произведение одинаковых чисел в виде степени
	Разложение натуральных чисел на простые множители	5.1.2.7 раскладывать составные числа на простые множители
	Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное	5.1.1.7 знать определения понятий общий делитель, общее кратное, набольший общий делитель и наименьшее общее кратное; 5.1.2.12 находить набольший общий делитель и наименьшее общее кратное двух и более чисел; 5.1.1.8 знать определение взаимно простых чисел; 5.5.1.2 использовать набольший общий делитель и наименьшее общее кратное при решении текстовых задач
2 четверть
Обыкновенные дроби	Обыкновенная дробь. Чтение и запись обыкновенных дробей	5.1.1.9 усвоить понятие обыкновенной дроби; 5.5.2.1 читать и записывать обыкновенные дроби
	Основное свойство обыкновенной дроби	5.1.2.14 применять основное свойство дроби при сокращении обыкновенных дробей; 5.1.2.15 приводить обыкновенные дроби к новому знаменателю
	Правильные и неправильные обыкновенные дроби	5.1.1.10 распознавать правильные и неправильные дроби
	Смешанные числа	5.1.1.11 знать определение смешанного числа; 5.1.2.13 преобразовывать неправильную дробь в смешанное число и смешанное число в неправильную дробь
	Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел на координатном луче	5.5.2.3 изображать на координатном луче обыкновенные дроби, смешанные числа
Действия над обыкновенными дробями	Приведение обыкновенных дробей к общему знаменателю. Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.16 приводить обыкновенные дроби к общему знаменателю; сравнивать обыкновенные дроби, смешанные числа
	Сложение и вычитание обыкновенных дробей	5.1.2.17 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; 5.1.2.18 выполнять сложение и вычитание дробей с разными знаменателями
	Сложение смешанных чисел. Вычитание смешанных чисел	5.1.2.19 выполнять вычитание дроби из натурального числа; 5.1.2.20 выполнять сложение и вычитание смешанных чисел
3 четверть
Действия над обыкновенными дробями	Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Взаимно обратные числа	5.1.2.21 выполнять умножение обыкновенных дробей, смешанных чисел; 5.1.1.12 знать определение взаимно обратных чисел; 5.1.2.22 находить число, обратное заданному числу
Действия над обыкновенными дробями	Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.23 выполнять деление обыкновенных дробей и смешанных чисел
Текстовые задачи	Задачи на нахождение дроби от числа и числа по его дроби	5.1.2.24 находить часть числа и число по его части; 5.5.1.4 составлять и решать задачи на нахождение части числа или величины и числа или величины по его части
Текстовые задачи	Задачи на совместную работу	5.5.1.3 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над обыкновенными дробями
Десятичные дроби и действия над ними	Десятичная дробь. Чтение и запись десятичных дробей. Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь	5.1.1.13 усвоить понятие десятичной дроби; 5.1.1.14 понимать равенство чисел, записанных в виде десятичной дроби; 5.5.2.5 читать и записывать десятичные дроби; 5.1.2.25 переходить от одной формы записи дробей к другой
	Изображение десятичных дробей на координатном луче. Сравнение десятичных дробей	5.5.2.4 изображать на координатном луче десятичные дроби; 5.1.2.26 сравнивать десятичные дроби
	Сложение и вычитание десятичных дробей	5.1.2.27 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей
	Умножение десятичной дроби на натуральное число. Умножение десятичных дробей	5.1.2.28 выполнять умножение десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь
	Деление десятичной дроби на натуральное число. Деление десятичных дробей	5.1.2.30 выполнять деление десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь
4 - четверть
Десятичные дроби и действия над ними	Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100; 1000;... и на 0,1; 0,01; 0,001;....	5.1.2.29 применять правила умножения десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.31 применять правила деления десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001
	Округление десятичных дробей	5.1.1.15 усвоить понятие приближенного значения числа; 5.1.2.32 округлять десятичные дроби до заданного разряда
	Решение текстовых задач. Последовательности, состоящие из дробей	5.5.1.5 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над дробями; 5.2.3.4 устанавливать закономерности в числовых последовательностях, состоящих из дробей; 5.2.3.5 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из дробей
Множества	Множество. Элементы множества. Изображение множеств	5.4.1.1 усвоить понятия множества и его элементов, пустого множества; 5.5.2.8 использовать символы при работе с множествами
	Отношения между множествами. Подмножество	5.4.1.4 усвоить понятие подмножества; 5.4.1.5 определять характер отношений между множествами (пересекающиеся и непересекающиеся множества)
	Объединение и пересечение множеств	5.4.1.2 знать определения объединения и пересечения множеств; 5.4.1.3 находить объединение и пересечение заданных множеств, записывать результаты, используя символы
	Решение текстовых задач	5.5.1.6 решать задачи, используя диаграмму Эйлера-Венна
Углы. Многоугольники	Угол.	5.3.1.2 усвоить понятия угла и его градусной меры, обозначать и сравнивать углы; 5.3.1.3 различать виды углов (острый, прямой, тупой, развернутый, полный); 5.3.3.1 измерять углы с помощью транспортира; 5.3.3.2 строить углы с заданной градусной мерой с помощью транспортира; 5.3.3.3 решать задачи на нахождение градусной меры угла, на сравнение углов
Углы. Многоугольники	Многоугольник	5.3.1.4 усвоить понятие многоугольника
Развертки пространственных фигур	Прямоугольный параллелепипед (куб) и его развертка	5.3.1.5 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках; 5.5.2.9 строить плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур (куба и прямоугольного параллепипеда)
Развертки пространственных фигур	Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур	5.3.2.1 решать задачи с помощью разрезания и складывания фигур
Повторение курса математики 5 класса

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса математики 5 класса
Проценты	Процент	6.1.1.1 усвоить понятие процент; 6.1.2.1 переводить дроби в проценты и проценты в дроби
	Нахождение процента от числа и числа по его проценту	6.1.2.2 находить процент данного числа; 6.1.2.3 находить процентное отношение одного числа к другому и наоборот; 6.1.2.4 находить число по данному проценту
	Решение текстовых задач	6.5.1.1 решать текстовые задачи на проценты
Диаграммы	Окружность. Круг. Круговой сектор	6.3.1.1 усвоить понятия окружности, круга и их элементов (центр, радиус и диаметр); 6.3.1.2 строить окружность с помощью циркуля 6.3.1.3 усвоить понятие кругового сектора
	Диаграмма	6.4.3.1 иметь представления о круговой, линейной и столбчатой диаграммах; 6.4.3.2 строить круговые, линейные и столбчатые диаграммы
	Способы представления статистических данных	6.4.3.3 извлекать статистическую информацию, представленную в виде таблиц или диаграмм
Отношения и пропорции	Отношение двух чисел. Процентное отношение двух чисел	6.1.2.5 усвоить понятие отношения чисел; 6.1.2.6 находить отношение, обратное данному отношению; 6.1.1.2 понимать, что показывает отношение двух чисел; 6.5.2.1 читать и записывать отношения двух чисел
	Пропорция. Основное свойство пропорции	6.1.2.7 знать определение пропорции; 6.1.2.8 распознавать и составлять пропорции; 6.5.2.2 читать и записывать пропорции; 6.1.2.9 знать и применять основное свойство пропорции
	Прямая пропорциональная зависимость. Обратная пропорциональная зависимость	6.1.1.3 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.4 понимать, какие величины являются обратно пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.5.1.2 распознавать и решать задачи, в которых величины связаны прямой и обратной пропорциональностями
	Решение текстовых задач с помощью пропорции	6.5.1.3 решать задачи на проценты с помощью пропорции; 6.1.2.10 делить величины в заданном отношении; 6.1.2.11 делить величины на части, обратно пропорциональные данным числам
	Масштаб	6.1.1.6 усвоить понятие масштаба; 6.5.1.4 применять масштаб при работе с картой, планом, чертежом
	Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера	6.3.3.2 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.3.3 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.3.4 знать и применять формулу площади круга; 6.3.1.10 иметь представление о шаре и сфере
2 четверть
Рациональные числа и действия над ними	Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа	6.1.1.5 знать определение координатной прямой и строить координатную прямую; 6.1.1.8 усвоить понятие противоположных чисел, отмечать их на координатной прямой;
	Целые числа. Рациональные числа	6.1.1.7 усвоить понятие целого числа; 6.5.2.3 использовать целые числа при описании величин; 6.1.1.9 усвоить понятие рационального числа; 6.1.2.13 изображать рациональные числа на координатной прямой; 6.1.2.15 изображать подмножества рациональных чисел с помощью кругов Эйлера-Венна
	Модуль числа	6.1.1.10 знать определение модуля числа и находить его значение; 6.2.1.11 понимать геометрический смысл выражения 6.3.3.1 находить расстояние между точками на координатной прямой
	Сравнение рациональных чисел	6.1.2.12 сравнивать целые числа; 6.1.2.16 сравнивать рациональные числа
	Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой	6.1.2.14 выполнять сложение и вычитание целых чисел с помощью координатной прямой
	Сложение отрицательных рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с разными знаками.	6.1.2.17 выполнять сложение с одинаковыми знаками и с разными знаками рациональных чисел
	Вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками на координатной прямой	6.1.2.18 выполнять вычитание рациональных чисел; 6.1.2.27 находить расстояние между точками на координатной прямой
3 четверть
Действия над рациональными числами	Умножение рациональных чисел	6.1.2.19 выполнять умножение рациональных чисел
	Переместительное и сочетательное свойства умножения рациональных чисел	6.1.2.21 применять свойства сложения и умножения рациональных чисел
	Деление рациональных чисел	6.1.2.20 выполнять деление рациональных чисел
	Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби. Перевод бесконечной периодической десятичной дроби в обыкновенную дробь.	6.1.2.22 распознавать, какие обыкновенные дроби представимы как конечные десятичные дроби; 6.1.2.23 представлять рациональное число в виде бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.24 находить период бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.25 переводить бесконечную периодическую десятичную дробь в обыкновенную дробь
	Арифметические действия над рациональными числами	6.1.2.26 находить значения числовых выражений, содержащих рациональные числа
	Решение текстовых задач	6.5.1.5 решать текстовые задачи с рациональными числами
Алгебраические выражения	Переменная. Выражение с переменной	6.2.1.1 усвоить понятие алгебраического выражения; 6.2.1.2 вычислять значения алгебраических выражений при рациональных значениях заданных переменных; 6.2.1.3 находить допустимые значения переменной в алгебраическом выражении; 6.2.1.4 понимать, при каких значениях переменной алгебраическое выражение имеет смысл в контексте практических задач
	Раскрытие скобок. Коэффициент. Подобные слагаемые. Приведение подобных слагаемых.	6.2.1.5 знать правила раскрытия скобок; 6.2.1.6 знать определения понятий коэффициента, подобных слагаемых; 6.2.1.7 приводить подобные слагаемые в алгебраических выражениях
	Тождественные преобразования выражений. Тождество	6.2.1.8 знать определения тождества и тождественных преобразований
	Преобразования алгебраических выражений	6.2.1.9 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений
	Решение текстовых задач	6.5.2.4 составлять выражения с переменными и формулы при решении текстовых задач; 6.2.1.10 выражать из равенств одни переменные
Линейное уравнение с одной переменной	Числовые равенства и их свойства	6.2.2.1 знать и применять свойства верных числовых равенств
	Равносильные уравнения. Линейное уравнение с одной переменной. Решение линейных уравнений с одной переменной	6.2.2.2 знать определение линейного уравнения с одной переменной, равносильных уравнений; 6.2.2.3 решать линейные уравнения с одной переменной
	Линейное уравнения с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля	6.2.2.4 решать уравнения вида , где a и b – рациональные числа
	Решение текстовых задач с помощью уравнений	6.5.1.7 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений;
Линейные неравенства с одной переменной	Числовые неравенства и их свойства	6.2.2.5 знать и применять свойства верных числовых неравенств; 6.2.2.6 понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств;
Линейные неравенства с одной переменной	Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков	6.2.2.7 использовать обозначения для записи числовых промежутков; 6.2.2.8 изображать числовые промежутки; 6.2.2.9 находить объединение и пересечение числовых промежутков
4 четверть
Линейные неравенства с одной переменной	Линейное неравенство с одной переменной. Решение линейных неравенств с одной переменной	6.2.2.10 решать линейные неравенства видов kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.11 приводить неравенства с помощью алгебраических преобразований к неравенству вида kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.12 изображать решения неравенств на координатной прямой; 6.2.2.13 записывать решения неравенств в виде числового промежутка и записывать заданный числовой промежуток в виде неравенства
	Системы линейных неравенств с одной переменной. Решение системы линейных неравенств с одной переменной	6.2.2.14 решать системы линейных неравенств с одной переменной
	Линейное неравенство с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля. Решение линейных неравенств с одной переменной, содержащих переменную под знаком модуля	6.2.2.15 изображать множество точек на координатной прямой, заданное неравенством вида \|x\|>a, \|x\|≥a, \|x\|<a, \|x\|≤a
Координатная плоскость	Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки	6.3.2.1 знать определения пересекающихся, параллельных, перпендикулярных прямых; 6.3.2.2 распознавать перпендикулярные, параллельные прямые и отрезки;
	Координатная плоскость. Прямоугольная система координат	6.3.1.4 усвоить понятие координатной плоскости; 6.3.1.5 строить прямоугольную систему координат; 6.3.1.6 понимать, что упорядоченная пара чисел (х; у) задает точку в прямоугольной системе координат и каждой точке соответствует единственная упорядоченная пара чисел, называемые координатами точки; 6.3.1.7 строить точку в системе координат по ее координатам и находить координаты точки, заданной на координатной плоскости; 6.3.2.3 находить графическим способом координаты точек пересечения отрезков, лучей или прямых друг с другом, с координатными осями;
	Центральная симметрия. Осевая симметрия	6.3.1.8 усвоить понятия осевой и центральной симметрии; 6.3.1.9 иметь представление о фигурах, имеющих ось или центр симметрии; распознавать симметричные и центрально-симметричные фигуры; 6.3.2.5 строить точки и фигуры, симметричные относительно начала координат и координатных осей в прямоугольной системе координат
Фигуры в пространстве	Расположение фигур в пространстве. Изображение пространственных фигур, "невидимые" линии. Понятие вектора.	6.3.2.4 распознавать фигуру по ее изображению и изображать плоские и пространственные фигуры; 6.3.4.1 знать определение вектора и изображать его
Статистика. Комбинаторика	Статистические данные и их характеристики: среднее арифметическое, мода, медиана, размах	6.4.3.4 знать определения среднего арифметического нескольких чисел, размаха, медианы и моды ряда числовых данных; 6.4.3.5 вычислять статистические числовые характеристики
Статистика. Комбинаторика	Решение задач на нахождение средней скорости движения. Решение комбинаторных задач методом перебора.	6.5.1.6 решать задачи на нахождение средней скорости движения; 6.4.2.1 решать комбинаторные задачи методом перебора
Повторение курса математики 5-6 классов

Приложение 492
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 492 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения предмету "Алгебра": развитие вычислительных и алгебраических умений до уровня, позволяющего использовать их при решении задач алгебры и смежных предметов (физики, химии, биологии, информатики).

3. Задачи обучения предмету "Алгебра":

1) обеспечить овладение обучающимися основ алгебраических знаний и умений, необходимых в повседневной жизни и трудовой деятельности;

2) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по разделам Брограммы: "Числа", "Элементы алгебры", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ";

3) формировать элементарные навыки применения алгебраических знаний для исследования и решения задач по физике, химии, биологии и в теоретических областях и практической деятельности;

4) развивать логическое и критическое мышление, творческие способности для подбора подходящих математических методов при решении практических задач;

6) знакомить с историей развития математики, возникновения алгебраических терминов;

7) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения алгебры.

4. Коррекционные задачи учебного предмета "Алгебра":

1) коррекция нарушений в опорно-двигательном аппарате;

2) развитие и коррекция психических функций (мышления, речи, памяти, внимания, воображения, восприятия);

3) активизация мыслительной деятельности (развитие процессов анализа, синтеза, обобщения, классификации);

4) развитие анализаторов (кинестетический, слуховой, зрительный).

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Программа направлена на обеспечение:

1) равных возможностей получения обучающимися с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее – НОДА) качественного уровня основного среднего образования;

2) преемственности основных образовательных программ начального и общего среднего образования обучающихся с НОДА;

3) использования критериальной оценки результатов освоения обучающимися адаптированной программы;

4) условий для эффективной реализации и освоения обучающимися адаптированной программы основного среднего образования, в том числе обеспечение условий для индивидуального развития.

6. В основу Программы положены деятельностный и дифференцированный подходы, осуществление которых предполагает:

1) признание в качестве основного средства достижения цели обучения как процесса организации двигательной, познавательной и предметно-практической деятельности обучающихся;

2) признание того, что развитие личности обучающихся зависит от характера доступной учебной деятельности;

3) развитие личности обучающихся в соответствии с требованиями современного общества, обеспечивающими их успешной социальной адаптации;

5) разнообразие организационных форм образовательного процесса и индивидуального развития каждого обучающегося.

7. Программа строится на индуктивной основе (от частного к общему) с привлечением элементов дедуктивных рассуждений (от общего к частному). Навыки обучающихся формируются от простого к сложному, используются признаки концентричности при изучении математического материала.

8. Обучение, объем, качество и конечные результаты обучения детей с НОДА определяются:

1) характером отклонения в развитии;

2) временем возникновения и тяжестью нарушения;

3) желанием и возможностями семьи участвовать в процессе обучения;

4) возможностями и готовностью окружающего социума, системы образования к выполнению требований и созданию условий для обучения;

5) знанием психофизических особенностей детей данной категории.

9. Контингент обучающихся в школе для детей с НОДА представляет неоднородную группу, включающую различные нарушения опорно-двигательного аппарата (детский церебральный паралич, врожденные и приобретенные деформации опорно-двигательного аппарата, вялые и спастические парезы и параличи верхних и нижних конечностей) нередко в сочетании с нарушениями речи и интеллекта.

10. С учетом ограниченной двигательной активности необходимым условием образовательного процесса является проведение следующих физических упражнений:

1) кинезиологические упражнения, направленные на совершенствование высших психических функций мозга;

2) дыхательные и расслабляющие упражнения, направленные на снижение мышечного напряжения и эмоциональной зажатости, увеличение объема активных движений;

3) зрительную гимнастику для формирования зрительно-моторной координации (несогласованная работа руки и глаза).

11. Для увеличения эффективности урока и совершенствования координаций движения, развития памяти, внимания, мышления необходимым условием образовательного процесса является использование персональных компьютеров, технических приспособлений (специальная клавиатура, различного вида контакторы, заменяющие мышь (сенсорная мышка, джойстики, трекболы, сенсорные планшеты).

12. В связи с нарушением двигательных при проведении чертежных работ и построений графиков функции оказывается помощь учителем.

13. Учитывая двигательные, пространственные, зрительные нарушения, замедленность темпа работы, самостоятельные и контрольные работы выполняются отдельными обучающимися в полном объеме, оценка при этом не снижается, предусматривается замена заданий на посильные для обучающихся.

14. При нарушениях счета и счетных операций (дискалькулия, акалькулия) при арифметических вычислениях допускается использование обучающимися калькуляторов и счетных материалов (счеты, линейка).

15. Исходя из разного по своим возможностям состава обучающихся каждого класса с учетом сочетанной структуры дефекта обучающихся с НОДА предусмотрено два уровня требований к знаниям и умениям (в зависимости от успешности овладения учебным материалом):

1) первый уровень (базовый) предполагает реализацию требований к ученику в объеме программного материала;

2) второй уровень скорректирован по отношению к базовому в сторону уменьшения объема материала и его содержательного процесса.

16. Учебный процесс ориентирован на рациональное сочетание устных и письменных видов работы как при изучении теории, так и при решении задач. Уделяется особое внимание работе с учебником (изучение текста после объяснений учителя, самостоятельное изучение материала с использованием контрольных вопросов, краткой записи текста задачи (теоремы).

17. В обеспечении эффективности учебного процесса важную роль играют закрепление и повторение изученного материала, систематическое использование опорных знаний в последующих разделах курса.

18. Сознательному использованию правил и формул, а не только на механическом запоминании содействует правильный подбор задач, упражнений и вопросов, предлагаемые обучающимся. Прочность формирования навыков достигается при выполнении большого количества простых упражнений.

19. При обучении используются следующие технические средства, модели и вспомогательные материалы:

1) набор цифр, букв и знаков с магнитным креплением;

2) комплект "Доли и дроби";

3) набор шарнирных моделей;

4) комплект стереометрических тел;

5) доска магнитная с координатной сеткой;

6) комплект инструментов классных: линейка, транспортир, угольник, циркуль;

7) набор трафаретов парабол;

8) компьютер, интерактивная доска.

20. Пособия печатные:

1) выдающиеся ученые математики (подборка портретов);

2) таблицы по алгебре – 7-10 класс (раздаточный материал к ним);

3) таблицы по геометрии – 7-10 класс (раздаточный материал к ним);

4) материалы раздаточные;

5) тетрадь с печатной основой (рабочая тетрадь к учебнику);

6) материалы для проведения самостоятельных работ по вариантам.

21. DVD диски и видеоматериалы: по темам и классам (5-10 класс).

22. Стенды и транспаранты: по темам и классам.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Алгебра"

23. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Алгебра" составляет:

1) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

24. Содержание учебного предмета "Алгебра" распределено по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения описаны последовательно внутри каждого подраздела.

25. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) числа;

2) алгебра;

3) статистика и теория вероятностей;

4) математическое моделирование и анализ.

26. Раздел "Числа" включает следующие подразделы:

1) понятие о числах и величинах;

2) операции над числами.

27. Раздел "Алгебра" включает следующие подразделы:

1) алгебраические выражения и их преобразования;

2) уравнения и неравенства, их системы и совокупности;

3) последовательности и их суммирование;

4) тригонометрия.

28. Раздел "Статистика и теория вероятностей" включает следующие подразделы:

1) теория множеств и элементы логики;

2) основы комбинаторики;

3) основы теории вероятностей;

4) статистика и анализ данных.

29. Раздел "Математическое моделирование и анализ" включает следующие подразделы:

1) начала математического анализа;

2) решение задач с помощью математического моделирования;

3) математический язык и математическая модель.

30. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 7 класса:

1) повторение курса математики 5-6 классов;

2) зависимости между величинами. Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический. Исследование зависимостей между величинами с использованием графиков реальных процессов. Прямая пропорциональность и ее график;

3) линейные уравнения с двумя переменными и их системы. Линейное уравнение с двумя переменными и его график. Системы двух линейных уравнений с двумя переменными. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными способом сложения и способом подстановки. Решение задач с помощью составления систем уравнений;

4) степень с целым показателем. Степень с натуральным показателем и ее свойства. Степень с целым показателем и ее свойства. Преобразование выражений, содержащих степени. Стандартный вид числа. Решение практических задач, содержащих большие и малые величины. Числовые последовательности, содержащие степени;

5) многочлены. Одночлены и действия над ними. Многочлены и действия над ними. Степень одночлена и многочлена. Стандартный вид одночлена и многочлена. Разложение многочлена на множители. Тождественные преобразования выражений;

6) формулы сокращенного умножения. Формула разности квадратов двух выражений. Формула квадрата суммы двух выражений. Формула квадрата разности двух выражений. Формула куба суммы двух выражений. Формула куба разности двух выражений. Формула разности кубов двух выражений. Формула суммы кубов двух выражений. Тождественные преобразования выражений. Решение текстовых задач с помощью составления уравнений и неравенств;

7) функция. График функции. Понятие функции. График функции. Линейная функция и ее график. Взаимное расположение графиков линейных функций. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными графическим способом. Функции вида

их графики и свойства;

8) элементы статистики. Понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты. Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот. Полигон частот;

9) повторение курса алгебры 7 класса.

31. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 8 класса:

1) повторение курса алгебры 7 класса;

2) алгебраические дроби. Алгебраическая дробь и ее основное свойство. Действия над алгебраическими дробями. Сложение, вычитание, произведение, деление, возведение в степень алгебраических дробей. Тождественные преобразования алгебраических выражений;

3) квадратный корень и иррациональные выражения. Иррациональные числа. Действительные числа. Квадратный корень. Приближенное значение квадратного корня. Арифметический квадратный корень. Свойства арифметического квадратного корня. Вынесение множителя из-под знака корня. Внесение множителя под знак корня. Освобождение от иррациональности знаменателя дроби. Преобразование выражений, содержащих квадратные корни. Сравнение действительных чисел. Функция

, ее свойства и график;

4) квадратные уравнения. Квадратное уравнение. Неполное квадратное уравнение. Приведенное квадратное уравнение. Выделение полного квадрата двучлена. Формулы корней квадратного уравнения. Дискриминант. Теорема Виета. Теорема, обратная теореме Виета. Квадратный трехчлен. Корень квадратного трехчлена. Разложение квадратного трехчлена на множители. Уравнения, приводимые к виду квадратного уравнения. Биквадратное уравнение. Метод введения новой переменной. Целые рациональные уравнения. Дробно-рациональные уравнения. Рациональные уравнения. Уравнения вида

Решение текстовых задач с помощью квадратных уравнений. Решение текстовых задач с помощью дробно-рациональных уравнений;

5) квадратичная функция. Квадратичная функция. Функции вида

, их свойства и графики. Квадратичная функция вида

, ее свойства и график;

6) элементы статистики. Частота. Таблица частот. Интервальная таблица. Гистограмма. Накопленная частота. Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение. Полигон;

7) повторение курса алгебры 8 класса.

32. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 9 класса:

1) повторение курса алгебры 8 класса;

2) неравенства. Квадратное неравенство. Решение квадратных неравенств с помощью графика квадратичной функции. Рациональное неравенство. Метод интервалов. Система нелинейных неравенств с одной переменной. Система квадратных неравенств;

3) уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы. Нелинейные уравнения с двумя переменными. Система нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение текстовых задач с помощью систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Неравенства с двумя переменными. Системы нелинейных неравенств с двумя переменными;

4) элементы комбинаторики. Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения). Факториал числа. Понятия: "перестановка", "размещение" и "сочетание" без повторений. Основные формулы комбинаторики. Решение задач с использованием формул комбинаторики. Бином Ньютона и его свойства;

5) последовательности. Числовая последовательность, способы ее задания и свойства. Арифметическая прогрессия. Формула n-го члена арифметической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов арифметической прогрессии. Геометрическая прогрессия. Формула n-го члена геометрической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов геометрической прогрессии. Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия. Сумма членов бесконечно убывающей геометрической прогрессии. Метод математической индукции;

6) повторение курса алгебры 7-9 классов.

33. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 10 класса:

1) повторение курса алгебры 9 класса;

2) тригонометрия. Градусная и радианная меры углов и дуг. Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла. Значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов. Тригонометрические функции и их свойства. Основные тригонометрические тождества. Формулы приведения. Формулы синуса, косинуса, тангенса и котангенса суммы и разности двух углов. Формулы тригонометрических функций двойного и половинного углов. Преобразование суммы и разности тригонометрических функций в произведение. Преобразования произведения тригонометрических функций в сумму или разность. Тождественные преобразования тригонометрических выражений;

3) элементы теории вероятностей. Событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие. Элементарное событие. Благоприятствующие исходы. Равновозможные и противоположные события. Определение классической вероятности. Статистическая вероятность. Геометрическая вероятность;

4) повторение курса алгебры 7-10 классов.

Глава 4. Система целей обучения

34. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

35. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) "Числа":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понятие о числах и величинах	7.1.1.1 записывать числа в стандартном виде	8.1.1.1 усвоить понятия иррационального и действительного чисел; 8.1.1.2 знать определения и различать понятия квадратного корня и арифметического квадратного корня		10.1.1.1 усвоить понятие радианной меры угла; 10.1.1.2 отмечать числа на единичной окружности
1.2 Операции над числами	7.1.2.1 распознавать прямо пропорциональные зависимости и приводить примеры; 7.1.2.2 знать определение степени с натуральным показателем и ее свойства; 7.1.2.3 определять, какой цифрой оканчивается значение степени числа; 7.1.2.4 знать определение степени с нулевым и целым отрицательным показателем и ее свойства; 7.1.2.5 находить числовое значение степени с целым показателем и представлять заданные числа в виде степени; 7.1.2.6 применять свойства степеней для упрощения алгебраических выражений; 7.1.2.7 находить допустимые значения переменных в основании степени с нулевым показателем; 7.1.2.8 выполнять арифметические действия над числами, записанными в стандартном виде; 7.1.2.9 находить значащую часть и порядок числа, записанного в стандартном виде; 7.1.2.10 сравнивать числа, записанные в стандартном виде; 7.1.2.11 переводить величины из одних единиц измерения в другие и записывать результаты в стандартном виде; 7.1.2.12 находить приближенные значения величин и записывать их в стандартном виде; 7.1.2.13 вычислять абсолютную и относительную погрешности приближенных значений величин; 7.1.2.14 выполнять приближенные вычисления с использованием калькулятора; 7.1.2.15 использовать формулы сокращенного умножения для рационального счета; 7.1.2.16 применять свойства степени с натуральным показателем	8.1.2.1 применять свойства арифметического квадратного корня; 8.1.2.2 оценивать значение квадратного корня; 8.1.2.3 выносить множитель из-под знака корня и вносить множитель под знак корня; 8.1.2.4 освобождать от иррациональности знаменатель дроби; 8.1.2.5 выполнять преобразования выражений, содержащих квадратные корни; 8.1.2.6 сравнивать действительные числа		10.1.2.1 переводить градусы в радианы и радианы в градусы

2) "Алгебра":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Алгебраические выражения и преобразования	7.2.1.1 знать формулу и строить график прямой пропорциональности; 7.2.1.2 использовать записи для решения задач, связанных с числами; 7.2.1.3 применять свойства степени с целым показателем при нахождении значений числовых выражений; 7.2.1.4 знать определение одночлена, находить его коэффициент и степень; 7.2.1.5 записывать одночлен в стандартном виде; 7.2.1.6 выполнять умножение одночленов и представлять одночлен в виде произведения множителей; 7.2.1.7 знать определение многочлена и находить его степень; 7.2.1.8 приводить многочлен к стандартному виду; 7.2.1.9 выполнять сложение и вычитание многочленов; 7.2.1.10 выполнять умножение многочлена на одночлен; 7.2.1.11 выполнять умножение многочлена на многочлен; 7.2.1.12. знать и применять формулы сокращенного умножения 7.2.1.13 знать и применять формулы сокращенного умножения 7.2.1.14 раскладывать алгебраические выражения на множители вынесением общего множителя за скобки и способом группировки; 7.2.1.15 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью действий над многочленами, разложения многочлена на множители; 7.2.1.16 раскладывать алгебраические выражения на множители с помощью формул сокращенного умножения; 7.2.1.17 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью формул сокращенного умножения	8.2.1.1 распознавать алгебраические дроби; 8.2.1.2 находить область допустимых значений переменных в алгебраической дроби; 8.2.1.3 применять основное свойство алгебраической дроби 8.2.1.4 выполнять сложение и вычитание алгебраических дробей; 8.2.1.5 выполнять умножение и деление, возведение в степень алгебраических дробей; 8.2.1.6 выполнять преобразования алгебраических выражений; 8.2.1.7 усвоить понятие корня квадратного трехчлена; 8.2.1.8 выделять полный квадрат двучлена из трехчлена 8.2.1.9 раскладывать квадратный трехчлен на множители
2.2 Уравнения и неравенства, их системы и совокуп-ности	7.2.2.1 знать определение линейного уравнения с двумя переменными и его свойства; 7.2.2.2 иметь представление о системах линейных уравнений с двумя переменными; 7.2.2.3 понимать, что решением системы линейных уравнений с двумя переменными является упорядоченная пара чисел; 7.2.2.4 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения	8.2.2.1 знать определение квадратного уравнения; 8.2.2.2 различать виды квадратных уравнений; 8.2.2.3 решать квадратные уравнения; 8.2.2.4 применять теорему Виета; 8.2.2.5 решать уравнения вида \|ax2+bx\|+c=0; ax2+b\|x\|+c=0; 8.2.2.6 решать дробно-рациональные уравнения; 8.2.2.7 решать уравнения, приводимые к квадратным уравнениям	9.2.2.1 решать квадратные неравенства; 9.2.2.2 решать рациональные неравенства; 9.2.2.3 решать системы из двух неравенств, одно из которых линейное, а второе – квадратное; 9.2.2.4 решать системы и совокупности двух квадратных неравенств; 9.2.2.5 различать линейные и нелинейные уравнения с двумя переменными; 9.2.2.6 решать системы нелинейных уравнений с двумя переменными; 9.2.2.7 решать неравенства с двумя переменными; 9.2.2.8 решать системы нелинейных неравенств с двумя переменными
2.3 Последовательности и суммирование	7.2.3.1 определять закономерности и находить недостающие члены последовательности, содержащей степени		9.2.3.1 иметь представление о числовой последовательности; 9.2.3.2 находить n-й член последовательности, например: 9.2.3.3 - знать и применять метод математической индукции; 9.2.3.4 распознавать арифметическую и геометрическую прогрессии среди числовых последовательностей; 9.2.3.5 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 9.2.3.6 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство геометрической прогрессии; 9.2.3.7 решать задачи, связанные с арифметической и/или геометрической прогрессиями; 9.2.3.8 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь; 9.2.3.9 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии к решению задач
2.4 Тригонометрия				10.2.4.1 знать определения тригонометрических функций; 10.2.4.2 знать взаимосвязь координат точек единичной окружности с тригонометрическими функциями; 10.2.4.3 выводить и применять тригонометрические формулы суммы и разности углов; 10.2.4.4 выводить и применять тригонометрические формулы двойного и половинного угла; 10.2.4.5 выводить и применять формулы приведения; 10.2.4.6 находить с помощью единичной окружности область определения и множество значений тригонометрических функций; 10.2.4.7 объяснять с помощью единичной окружности четность (нечетность), тригонометрических функций; 10.2.4.8 объяснять с помощью единичной окружности периодичность тригонометрических функций; 10.2.4.9 объяснять с помощью единичной окружности монотонность и промежутки знак постоянства тригонометрических функций; 10.2.4.10 выводить и применять формулы преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение и произведение в сумму или разность; 10.2.4.11 выполнять тождественные преобразования тригонометрических выражений

3) "Статистика и теория вероятностей":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Основы комбинаторики			9.3.1.1 знать правила комбинаторики (правила суммы и произведения); 9.3.1.2 знать определение факториала числа; 9.3.1.3 знать определения перестановки, размещения, сочетания без повторений; 9.3.1.4 знать формулы комбинаторики для вычисления чисел перестановок, размещений, сочетания без повторений; 9.3.1.5 решать задачи, применяя формулы комбинаторики для вычисления числа перестановок, размещений, сочетания без повторений; 9.3.1.6 знать и применять формулу бинома Ньютона и его свойства
3.2 Основы теории вероят-ностей				10.3.2.1 усвоить понятия: событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие, благоприятствующие исходы, равновозможные и противоположные события; 10.3.2.2 различать элементарное событие от неэлементарного; 10.3.2.3 знать классическое определение вероятности и применять его для решения задач; 10.3.2.4 знать статистическое определение вероятности; 10.3.2.5 применять геометрическую вероятность при решении задач
3.3 Статистика и анализ данных	7.3.3.1 усвоить понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты; 7.3.3.2 вычислять абсолютную и относительную частоты варианты; 7.3.3.3 собирать статистические данные и представлять их в табличном виде; 7.3.3.4 представлять выборку в виде частотной таблицы; 7.3.3.5 проверять данные таблицы на непротиворечивость; 7.3.3.6 представлять результаты выборки в виде полигона частот; 7.3.3.7 анализировать статистическую информацию, представленную в виде таблицы или полигона частот	8.3.3.1 представлять результаты выборки в виде интервальной таблицы частот; 8.3.3.2 представлять данные интервальной таблицы частот в виде гистограммы частот; 8.3.3.3 знать определение накопленной частоты; 8.3.3.4 анализировать информацию по статистической таблице, полигону частот, гистограмме; 8.3.3.5 знать определения и формулы для вычисления дисперсии и стандартного отклонения

4) "Математическое моделирование и анализ":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Начала математи-ческого анализа	7.4.1.1 усвоить понятия функции и графика функции 7.4.1.2 знать способы задания функции; 7.4.1.3 находить область определения и множество значений функции; 7.4.1.4 знать определение функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от k; 7.4.1.5 знать определение линейной функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от значений k и b; 7.4.1.6 находить точки пересечения графика линейной функции с осями координат (без построения графика); 7.4.1.7 определять знаки k и b линейной функции заданной графиком; 7.4.1.8 обосновывать взаимное расположение графиков линейных функций в зависимости от значений их коэффициентов; 7.4.1.9 задавать формулой линейную функцию, график которой параллелен графику данной функции или пересекает его; 7.4.1.10 строить график функции у=ах2 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.11 строить график функции у=ах3 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.12 строить график функции и знать ее свойства	8.4.1.1 знать свойства функции и строить ее график 8.4.1.2 знать свойства и строить графики квадратичных функций вида y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a≠0 8.4.1.3. знать свойства и строить график квадратичной функции вида 8.4.1.4 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
4.2 Решение задач с помощью математического моделирования	7.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью составления систем линейных уравнений; 7.4.2.2 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами; 7.4.2.3 решать текстовые задачи, с помощью составления уравнений и неравенств; 7.4.2.4 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров; 7.4.2.5 решать системы линейных уравнений графическим способом	8.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью квадратных уравнений; 8.4.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений; 8.4.2.3 использовать квадратичную функцию для решения прикладных задач	9.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью систем уравнений; 9.4.2.2 решать текстовые задачи, связанные с геометрической и арифметической прогрессиями
4.3 Математический язык и математическая модел	7.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 7.4.3.2 решать задачи на зависимость между величинами; 7.4.3.3 знать способы задания зависимостей между величинами; 7.4.3.4 записывать формулу зависимости по ее описанию; 7.4.3.5 составлять таблицу для зависимостей, заданных формулой или графиком; 7.4.3.6 строить графики зависимостей, заданных формулой и таблицей; 7.4.3.7 находить и исследовать зависимости между величинами, используя графики реальных процессов; 7.4.3.8 интерпретировать графики реальных зависимостей между прямо пропорциональными величинами; 7.4.3.9 записывать формулу прямой пропорциональности по описанию; 7.4.3.10 строить график прямой пропорциональности	8.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи	9.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи

36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

37. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Алгебра"
для 7-10 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса математики 5-6 классов
Зависимости между величинами	Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический	7.4.3.2 решать задачи на зависимость между величинами; 7.4.3.3 знать способы задания зависимостей между величинами; 7.4.3.4 записывать формулу зависимости по ее описанию 7.4.3.5 составлять таблицу для зависимостей, заданных формулой или графиком; 7.4.3.6 строить графики зависимостей, заданных формулой и таблицей
	Исследование зависимостей между величинами, используя графики реальных процессов	7.4.3.7 находить и исследовать зависимости между величинами, используя графики реальных процессов
	Прямая пропорциональность и ее график	7.1.2.1 распознавать прямо пропорциональные зависимости и приводить примеры; 7.2.1.1 знать формулу и строить график прямой пропорциональности; 7.4.3.8 интерпретировать графики реальных зависимостей между прямо пропорциональными величинами; 7.4.3.9 записывать формулу прямой пропорциональности по описанию; 7.4.3.10 строить график прямой пропорциональности
Линейные уравнения с двумя переменными и их системы	Линейное уравнение с двумя переменными	7.2.2.1 знать определение линейного уравнения с двумя переменными и его свойства
	Системы линейных уравнений с двумя переменными	7.2.2.2 иметь представление о системах линейных уравнений с двумя переменными; 7.2.2.3 понимать, что решением системы линейных уравнений с двумя переменными является упорядоченная пара чисел
	Решение системы линейных уравнений с двумя переменными способом сложения и способомподстановки	7.2.2.4 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения
	Решение задач с помощью составления систем уравнений.	7.2.1.2 использовать записи для решения задач, связанных с числами; 7.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью составления систем линейных уравнений
2 четверть
Степень с целым показателем	Степень с натуральным показателем и ее свойства	7.1.2.2 знать определение степени с натуральным показателем и ее свойства; 7.1.2.3 определять, какой цифрой оканчивается значение степени числа; 7.1.2.16 применять свойства степени с натуральным показателем; 7.4.2.4 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров
	Степень с целым показателем и ее свойства	7.1.2.4 знать определение степени с нулевым и целым отрицательным показателем и ее свойства; 7.1.2.5 находить числовое значение степени с целым показателем и представлять заданные числа в виде степени; 7.1.2.7 находить допустимые значения переменных в основании степени с нулевым показателем; 7.2.1.3 применять свойства степени с целым показателем при нахождении значений числовых выражений
	Преобразование выражений, содержащих степени	7.2.3.1 определять закономерности и находить недостающие члены последовательности, содержащей степени
	Стандартный вид числа	7.1.1.1 записывать числа в стандартном виде; 7.1.2.8 выполнять арифметические действия над числами, записанными в стандартном виде; 7.1.2.9 находить значащую часть и порядок числа, записанного в стандартном виде; 7.1.2.10 сравнивать числа, записанные в стандартном виде; 7.1.2.11 переводить величины из одних единиц измерения в другие и записывать результаты в стандартном виде; 7.1.2.12 находить приближенные значения величин и записывать их в стандартном виде; 7.1.2.13 вычислять абсолютную и относительную погрешности приближенных значений величин; 7.1.2.14 выполнять приближенные вычисления с использованием калькулятора
	Решение текстовых задач	7.4.2.2 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами
Многочлены	Одночлены и действия над ними. Степень и стандартный вид одночлена	7.2.1.4 знать определение одночлена, находить его коэффициент и степень; 7.2.1.5 записывать одночлен в стандартном виде; 7.2.1.6 выполнять умножение одночленов и представлять одночлен в виде произведения множителей
Многочлены	Многочлены. Степень и стандартный вид многочлена	7.2.1.7 знать определение многочлена и находить его степень; 7.2.1.8 приводить многочлен к стандартному виду
3 четверть
Многочлены. Действия над многочленами	Действия над многочленами	7.2.1.9 выполнять сложение и вычитание многочленов; 7.2.1.10 выполнять умножение многочлена на одночлен; 7.2.1.11 выполнять умножение многочлена на многочлен
	Разложение многочлена на множители	7.2.1.14 раскладывать алгебраические выражения на множители вынесением общего множителя за скобки и способом группировки
	Тождественные преобразования выражений	7.2.1.15 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью действий над многочленами, разложения многочлена на множители
Формулы сокращенного умножения	Формулы сокращенного умножения	7.2.1.12 знать и применять формулы сокращенного умножения 7.2.1.13 знать и применять формулы сокращенного умножения
	Преобразования выражений с помощью формул сокращенного умножения	7.1.2.15 использовать формулы сокращенного умножения для рационального счета; 7.2.1.16 раскладывать алгебраические выражения на множители с помощью формул сокращенного умножения; 7.2.1.17 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью формул сокращенного умножения
	Решение текстовых задач	7.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 7.4.2.3 решать текстовые задачи, с помощью составления уравнений и неравенств
4 четверть
Функция. График функции	Функция и график функции	7.4.1.1 усвоить понятия функции и графика функции; 7.4.1.2 знать способы задания функции; 7.4.1.3 находить область определения и множество значений функции
	Линейная функция и ее график	7.4.1.4 знать определение функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от k; 7.4.1.5 знать определение линейной функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от значений k и b; 7.4.1.6 находить точки пересечения графика линейной функции с осями координат (без построения графика); 7.4.1.7 определять знаки k и b линейной функции заданной графиком
	Взаимное расположение графиков линейных функций	7.4.1.8 обосновывать взаимное расположение графиков линейных функций в зависимости от значений их коэффициентов; 7.4.1.9 задавать формулой линейную функцию, график которой параллелен графику данной функции или пересекает его
	Решение системы линейных уравнений с двумя переменными графическим способом	7.4.2.5 решать системы линейных уравнений графическим способом
	Функции вида у=ах2, у=ах3 и , их графики и свойства	7.4.1.10 строить график функции у=ах2 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.11 строить график функции у=ах3 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.12 строить график функции и знать ее свойства
Элементы статистики	Вариационные ряды	7.3.3.1 усвоить понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты
	Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот	7.3.3.2 вычислять абсолютную и относительную частоты варианты; 7.3.3.3 собирать статистические данные и представлять их в табличном виде; 7.3.3.4 представлять выборку в виде частотной таблицы; 7.3.3.5 проверять данные таблицы на непротиворечивость
	Полигон частот	7.3.3.6 представлять результаты выборки в виде полигона частот; 7.3.3.7 анализировать статистическую информацию, представленную в виде таблицы или полигона частот
Повторение курса алгебры 7 класса

2) 8 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 7 класса
Алгебраические дроби	Алгебраическая дробь и ее основное свойство	8.2.1.1 распознавать алгебраические дроби; 8.2.1.2 находить область допустимых значений переменных в алгебраической дроби; 8.2.1.3 применять основное свойство алгебраической дроби
	Действия над алгебраическими дробями	8.2.1.4 выполнять сложение и вычитание алгебраических дробей; 8.2.1.5 выполнять умножение и деление, возведение в степень алгебраических дробей;
	Тождественные преобразования алгебраических выражений	8.2.1.6 выполнять преобразования алгебраических выражений
Квадратные корни и иррациональные выражения	Действительные числа	8.1.1.1 усвоить понятия иррационального и действительного чисел
Квадратные корни и иррациональные выражения	Квадратный корень	8.1.1.2 знать определения и различать понятия квадратного корня и арифметического квадратного корня; 8.1.2.1 применять свойства арифметического квадратного корня; 8.1.2.2 оценивать значение квадратного корня
2 четверть
Квадратные корни и иррациональные выражения	Преобразования выражений, содержащих квадратные корни	8.1.2.3 выносить множитель из-под знака корня и вносить множитель под знак корня; 8.1.2.4 освобождать от иррациональности знаменатель дроби; 8.1.2.5 выполнять преобразования выражений, содержащих квадратные корни; 8.1.2.6 сравнивать действительные числа
Квадратные корни и иррациональные выражения	Функция , ее график и свойства	8.4.1.1 знать свойства функции и строить ее график; 8.4.1.4 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
Квадратные уравнения	Квадратное уравнение	8.2.2.1 знать определение квадратного уравнения; 8.2.2.2 различать виды квадратных уравнений
	Решение квадратных уравнений	8.2.2.3 решать квадратные уравнения; 8.2.2.4 применять теорему Виета
	Квадратный трехчлен	8.2.1.7 усвоить понятие корня квадратного трехчлена; 8.2.1.8 выделять полный квадрат двучлена из трехчлена; 8.2.1.9 раскладывать квадратный трехчлен на множители
	Решение уравнений	8.2.2.5 решать уравнения вида \|ax2+bx\|+c=0; ax2+b\|x\|+c=0; 8.2.2.6 решать дробно-рациональные уравнения; 8.2.2.7 решать уравнения, приводимые к квадратным уравнениям
3 четверть
Квадратные уравнения	Решение текстовых задач	8.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью квадратных уравнений; 8.4.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений
Квадратичная функция	Квадратичная функция и ее график	8.4.1.2 знать свойства и строить графики квадратичных функций вида y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a≠0; 8.4.1.3 знать свойства и строить график квадратичной функции вида 8.4.1.4 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
4 четверть
Квадратичная функция	Решение текстовых задач	8.4.2.3 использовать квадратичную функцию для решения прикладных задач; 8.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи
Элементы статистики	Полигон частот, гистограмма частот	8.3.3.1 представлять результаты выборки в виде интервальной таблицы частот; 8.3.3.2 представлять данные интервальной таблицы частот в виде гистограммы частот
Элементы статистики	Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение	8.3.3.3 знать определение накопленной частоты; 8.3.3.4 анализировать информацию по статистической таблице, полигону частот, гистограмме; 8.3.3.5 знать определения и формулы для вычисления дисперсии и стандартного отклонения
Повторение курса алгебры 8 класса

3) 9 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 8 класса
Неравенства	Квадратное неравенство	9.2.2.1 решать квадратные неравенства
	Рациональное неравенство	9.2.2.2 решать рациональные неравенства
	Решение систем неравенств	9.2.2.3 решать системы из двух неравенств, одно из которых линейное, а второе – квадратное; 9.2.2.4 решать системы и совокупности двух квадратных неравенств
2 четверть
Уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы	Нелинейные уравнения с двумя переменными и их системы	9.2.2.5 различать линейные и нелинейные уравнения с двумя переменными; 9.2.2.6 решать системы нелинейных уравнений с двумя переменными; 9.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью систем уравнений; 9.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи
Уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы	Неравенства с двумя переменными	9.2.2.7. решать неравенства с двумя переменными
3 четверть
Уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы	Системы нелинейных неравенств с двумя переменными	9.2.2.8 решать системы нелинейных неравенств с двумя переменными
Последовательности	Числовая последовательность, способы ее задания и свойства	9.2.3.1 иметь представление о числовой последовательности; 9.2.3.2 находить n-й член последовательности; 9.2.3.3 знать и применять метод математической индукции
	Арифметическая и геометрическая прогрессии	9.2.3.4 распознавать арифметическую и геометрическую прогрессии среди числовых последовательностей; 9.2.3.5 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 9.2.3.6 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство геометрической прогрессии; 9.2.3.7 решать задачи, связанные с арифметической и/или геометрической прогрессиями
	Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия	9.2.3.8 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь
	Решение текстовых задач	9.2.3.9 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии к решению задач; 9.4.2.2 решать текстовые задачи, связанные с геометрической и арифметической прогрессиями
4 четверть
Элементы комбинаторики	Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения)	9.3.1.1 знать правила комбинаторики (правила суммы и произведения); 9.3.1.2 знать определение факториала числа; 9.3.1.3 знать определения перестановки, размещения, сочетания без повторений; 9.3.1.4 знать формулы комбинаторики для вычисления чисел перестановок, размещений, сочетания без повторений
	Решение задач с использованием формул комбинаторики	9.3.1.5 решать задачи, применяя формулы комбинаторики для вычисления числа перестановок, размещений, сочетания без повторений
	Бином Ньютона и его свойства	9.3.1.6 знать и применять формулу бинома Ньютона и его свойства
Повторение курса алгебры 9 класса

4) 10 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 9 класса
Тригонометрия (12ч)	Градусная и радианная меры угла и дуги	10.1.1.1 усвоить понятие радианной меры угла; 10.1.2.1 переводить градусы в радианы и радианы в градусы; 10.1.1.2 отмечать числа на единичной окружности
	Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла. Значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов	10.2.4.1 знать определения тригонометрических функций; 10.2.4.2 знать взаимосвязь координат точек единичной окружности с тригонометрическими функциями
	Тригонометрические функции и их свойства	10.2.4.6 находить с помощью единичной окружности область определения и множество значений тригонометрических функций; 10.2.4.7 объяснять с помощью единичной окружности четность (нечетность) тригонометрических функций; 10.2.4.8 объяснять с помощью единичной окружности периодичность тригонометрических функций; 10.2.4.9 объяснять с помощью единичной окружности монотонность и промежутки знакопостоянства тригонометрических функций
2 четверть
Тригонометрия (продолжение 21ч)	Формулы тригонометрии	10.2.4.3 выводить и применять тригонометрические формулы суммы и разности углов; 10.2.4.4 выводить и применять тригонометрические формулы двойного и половинного угла; 10.2.4.5. выводить и применять формулы приведения
3 четверть
Тригонометрия	Формулы тригонометрии	10.2.4.9 выводить и применять формулы преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение и произведение в сумму или разность
Тригонометрия	Тождественные преобразования тригонометрических выражений	10.2.4.10 выполнять тождественные преобразования тригонометрических выражений
Элементы теории вероятностей	Основы теории вероятностей	10.3.2.1 усвоить понятия: событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие, благоприятствующие исходы, равновозможные и противоположные события; 10.3.2.2 различать элементарное событие от неэлементарного; 10.3.2.3 знать классическое определение вероятности и применять его для решения задач; 10.3.2.4 знать статистическое определение вероятности
4 четверть
Элементы теории вероятностей	Основы теории вероятностей Решение текстовых задач	10.3.2.5 применять геометрическую вероятность при решении задач;
Повторение курса алгебры 7-10 классов

Приложение 493
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 493 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с нарушением опорно - двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью изучения предмета "Геометрия" является изучение свойств геометрических фигур на плоскости с формированием пространственных представлений.

3. Задача обучения предмету "Геометрия":

1) обеспечить прочное и сознательное овладение обучающимися основ геометрических знаний и умений, необходимых в повседневной жизни, достаточное для изучения смежных дисциплин и продолжения образования, в частности;

2) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по подразделам Программы: "Понятие о геометрических фигурах", "Взаимное расположение геометрических фигур", "Метрические соотношения", "Векторы и преобразования";

3) формировать знания и умения, как основы базовой подготовки: изображать геометрические фигуры, указанные в условиях теорем и задач, выделять известные фигуры на чертежах и моделях;

4) решать типичные задачи на вычисление, простое доказательство и построение, опираясь на теоретические сведения, полученные на курсе; проводить доказательные рассуждения в ходе решения типовых задач;

5) вычислять значения геометрических величин (длин, углов, площадей), применяя изученные свойства и формулы; выполнять основные построения циркулем и линейкой; решать несложные комбинированные задачи, сводящиеся к выполнению основных построений;

6) применять аппарат алгебры и тригонометрии в ходе решения геометрических задач; использовать векторы и координаты для решения стандартных задач (вычисление длин и углов, сложение векторов и умножение вектора на число);

7) формировать элементарные навыки применения геометрических знаний для исследования и решения задач по физике, химии, биологии и в теоретических областях и практической деятельности;

8) развивать логическое и критическое мышление, творческие способности для подбора подходящих математических методов при решении практических задач, оценки полученных результатов и установления их достоверности;

9) развивать коммуникативные навыки, в том числе способность передавать информацию точно и грамотно, использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства;

10) развивать личностные качества, такие, как независимость, ответственность, инициативность, настойчивость, терпение и толерантность, необходимые как для самостоятельной работы, так и для работы в команде.

4. Коррекционной задачей учебного предмета "Геометрия" является коррекция нарушений в опорно-двигательном аппарате и развитие познавательной деятельности, необходимых для формирования предпосылок учебной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Учебный предмет "Геометрия" направлена на обеспечение:

1) равных возможностей получения обучающимися с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее - НОДА) качественного уровня основного среднего образования;

2) максимального расширения охвата обучающихся с НОДА школьного возраста образованием, отвечающим их возможностям и особым образовательным потребностям;

4) использования критериальной оценки результатов освоения обучающимися адаптированной программы;

2) признание того, что развитие личности обучающихся зависит от характера доступной учебной деятельности;

7. Контингент обучающихся представляет неоднородную группу, включающую различные нарушения опорно-двигательного аппарата (детский церебральный паралич, врожденные и приобретенные деформации опорно-двигательного аппарата, вялые и спастические парезы и параличи верхних и нижних конечностей) нередко в сочетании с нарушениями речи и интеллекта.

8. Обучение, объем, качество и конечные результаты обучения детей с НОДА определяются:

1) характером отклонений в развитии;

2) временем возникновения и тяжестью нарушения;

3) желанием и возможностями семьи участвовать в процессе специального обучения;

4) возможностями и готовностью окружающего социума, системы образования к выполнению требований и созданию условий для специального обучения;

5) знанием психофизических особенностей детей с НОДА.

9. С учетом ограниченной двигательной активности необходимым условием образовательного процесса является проведение дополнительных физических упражнений:

1) кинезиологические упражнения, направленные на совершенствование высших психических функций мозга;

3) зрительную гимнастику.

10. Программный материал по предмету "Геометрия" расположен концентрически. Концентризм программы создает условия для постоянного повторения ранее усвоенного материала.

11. В связи с нарушением двигательных функций, которые затрудняет выполнение произвольных действий при проведении чертежных работ и построений графиков функции оказывается помощь учителем.

12. Учитывая двигательные, пространственные, зрительные нарушения, замедленность темпа работы, самостоятельные и контрольные работы выполняются отдельными обучающимися в полном объеме, оценка при этом не снижается, задания заменяются на посильные для обучающихся.

13. При нарушениях счета и счетных операций (дискалькулия, акалькулия) при арифметических вычислениях допускается использование обучающимися калькуляторов и счетных материалов (счеты, линейка).

14. Исходя из разного по своим возможностям состава обучающихся каждого класса с учетом сочетанной структуры дефекта обучающихся с НОДА предусмотрено два уровня требований к знаниям и умениям (в зависимости от успешности овладения учебным материалом):

1) первый уровень (базовый) предполагает реализацию требований к ученику в объеме программного материала;

15. Учебный процесс ориентирован на рациональное сочетание устных и письменных видов работы как при изучении теории, так и при решении задач. Уделяется особое внимание работе с учебником (изучение текста после объяснений учителя, самостоятельное изучение материала с использованием контрольных вопросов, краткой записи текста задачи (теоремы), выполнение соответствующего рисунка).

17. Технические средства, модели и вспомогательные материалы, используемые при изучении предмета "Геометрия": набор цифр, букв и знаков с магнитным креплением; комплект "Доли и дроби"; набор шарнирных моделей, комплект стереометрических тел.

18. Инструменты, приспособления и технические средства, используемые при изучении предмета "Геометрия": доска магнитная с координатной сеткой, комплект инструментов классных (линейка классная, транспортир классный, угольник классный, циркуль классный), набор трафаретов парабол, DVD диски и видеоматериалы, компьютер, интерактивная доска.

19. Пособия печатные, используемые при изучении учебного предмета "Геометрия": выдающиеся ученые математики; подборка портретов; таблицы по геометрии – 7-10 класс (раздаточный материал к ним); материалы раздаточные – 7-10 класс; тетрадь с печатной основой – 7-10 класс (рабочая тетрадь к учебнику); материалы для проведения самостоятельных работ по вариантам 7-10 класс.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Геометрия"

20. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Геометрия" составляет:

1) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

21. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 7 класса:

1) начальные геометрические сведения. Основные понятия геометрии. Простейшие фигуры геометрии. Аксиома и теорема. Равенство фигур. Доказательство теоремы. Метод доказательства от противного. Смежные и вертикальные углы и их свойства. Биссектриса угла. Перпендикуляр;

2) треугольники. Треугольник и его виды. Равенство треугольников. Признаки равенства треугольников. Равнобедренный треугольник. Медиана, биссектриса, высота, средняя линия треугольника;

3) взаимное расположение прямы. Углы, образованные при пересечении двух прямых секущей. Признаки параллельности прямых. Свойства параллельных прямых. Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника. Неравенство треугольника. Признаки равенства прямоугольных треугольников. Свойства прямоугольного треугольника. Перпендикулярные прямые. Наклонная и ее проекция. Единственность перпендикуляра к прямой;

4) повторение курса геометрии 7 класса.

22. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 8 класса:

1) повторение курса геометрии 7 класса;

2) окружность. Геометрические построения. Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол. Взаимное расположение прямой и окружности, двух окружностей. Касательная к окружности. Свойства касательных к окружности. Окружности, описанная и вписанная в треугольник. Задачи на построение;

3) многоугольники. Исследование четырехугольников. Многоугольник. Выпуклый многоугольник. Сумма внутренних углов многоугольника. Внешний угол многоугольника. Сумма внешних углов многоугольника. Параллелограмм и его свойства. Признаки параллелограмма. Прямоугольник, ромб, квадрат, их свойства и признаки. Теорема Фалеса. Пропорциональные отрезки. Трапеция. Равнобедренная и прямоугольная трапеции и их свойства. Средняя линия треугольника. Средняя линия трапеции. Замечательные точки треугольника. Свойство медиан треугольника;

4) соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника. Синус, косинус, тангенс и котангенс острого угла прямоугольного треугольника. Теорема Пифагора. Основное тригонометрическое тождество и его следствия. Значение синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600. Решение прямоугольных треугольников. Тригонометрические функции углов и ().

5) повторение курса геометрии 8 класса.

23. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 9 класса:

1) повторение курса геометрии 8 класса (4 часа);

2) площади. Понятие площади. Равновеликость и равносоставленность фигур. Площади квадрата, прямоугольника, параллелограмма, ромба, треугольника, трапеции;

3) прямоугольная система координат на плоскости. Координаты точки на плоскости. Координаты середины отрезка. Расстояние между двумя точками. Уравнение окружности. Уравнение прямой. Взаимное расположение прямых и окружностей, заданных уравнениями. Применение координат к решению задач;

4) векторы на плоскости. Понятие вектора. Нулевой вектор. Единичный вектор. Коллинеарные векторы. Длина (модуль) вектора. Равенство векторов, сложение векторов и его свойства, вычитание векторов, умножение вектора на число. Разложение вектора на плоскости по двум неколлинеарным векторам. Координаты вектора. Действия над векторами в координатной форме. Критерий коллинеарности векторов. Радиус-вектор точки. Связь между координатами точек и векторов на плоскости. Угол между векторами. Скалярное произведение векторов. Применение векторов к решению задач;

5) повторение курса геометрии 9 класса.

24. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 10 класса:

1) повторение курса геометрии 9 класса;

2) преобразования плоскости. Преобразование плоскости, движение и его свойства. Композиция (произведение) преобразований. Равенство фигур и его свойства. Осевая и центральная симметрия, параллельный перенос, поворот как движение плоскости. Гомотетия, преобразование подобия и его свойства. Подобные фигуры. Признаки подобия треугольников. Подобие прямоугольных треугольников;

3) решение треугольников. Теоремы синусов и косинусов. Решение треугольников. Решение задач практического содержания. Формулы для нахождения радиуса окружности с использованием площади вписанных или описанных треугольников.

4) окружности. Правильные многоугольники. Вписанный угол и его свойства. Теорема о пропорциональности отрезков хорд и секущих окружности. Свойства вписанных и описанных четырехугольников. Правильные многоугольники и их свойства. Длина дуги окружности. Площадь сектора и сегмента. Формулы, связывающие стороны, периметр, площадь многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей. Построение правильных многоугольников;

5) повторение курса геометрия 7-10 классов.

25. Содержание учебного предмета включает один раздел:

1) геометрия.

26. Раздел "Геометрия" включает следующие подразделы:

1) понятие о геометрических фигурах;

2) взаимное расположение геометрических фигур;

3) метрические соотношения;

4) векторы и преобразования.

Глава 4. Система целей обучения

27. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.1.1.4 "7" – класс, "1.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

28. Ожидаемые результаты даны по целям обучения:

1) "Геометрия":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понятие о геометрических фигурах	7.1.1.1 знать основные фигуры планиметрии: точка, прямая; 7.1.1.2 знать и применять аксиомы принадлежности точек и прямых; 7.1.1.3 понимать, чем отличается аксиома от теоремы; выделять условие и заключение теоремы; 7.1.1.4 знать методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"; 7.1.1.5 знать определения отрезка, луча, угла, треугольника, полуплоскости; 7.1.1.6 знать и применять аксиомы измерения отрезков и углов; 7.1.1.7 знать и применять определение и свойства равных фигур; 7.1.1.8 знать и применять аксиомы откладывания отрезков и углов; 7.1.1.9 знать определения смежных и вертикальных углов; 7.1.1.10 доказывать и применять свойства вертикальных и смежных углов; 7.1.1.11 знать аксиому существования треугольника, равного данному; 7.1.1.12 знать определение медианы, биссектрисы, высоты, серединного перпендикуляра и средней линии треугольника и изображать их; 7.1.1.13 различать виды треугольников; 7.1.1.14 знать элементы равностороннего, равнобедренного и прямоугольного треугольников; 7.1.1.15 сравнивать расположение высот в остроугольном, прямоугольном и тупоугольном треугольниках; 7.1.1.16 доказывать теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее; 7.1.1.17 применять теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее при решении задач; 7.1.1.18 знать определение внешнего угла треугольника и доказывать теорему о внешнем угле треугольника; 7.1.1.19 применять теорему о внешнем угле треугольника; 7.1.1.20 знать соотношение между сторонами и углами треугольника и применять его при решении задач; 7.1.1.21 знать и доказывать признаки равенства треугольников; 7.1.1.22 применять признаки равенства треугольников при решении задач на вычисление и на доказательство; 7.1.1.23 применять свойства и признаки равнобедренного треугольника; 7.1.1.24 применять свойства равностороннего треугольника при решении задач; 7.1.1.25 доказывать признаки равенства прямоугольных треугольников; 7.1.1.26 применять признаки равенства прямоугольных треугольников при решении задач; 7.1.1.27 применять свойства прямоугольного треугольника; 7.1.1.28 знать понятие о перпендикуляре	8.1.1.1 знать определения окружности и круга, их элементов (центр, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.2 знать и применять определение и свойства центрального угла; 8.1.1.3 доказывать и применять теоремы о перпендикулярности диаметра и хорды; 8.1.1.4 знать определение геометрического места точек; 8.1.1.5 знать определения многоугольника, выпуклого многоугольника, элементов многоугольника; 8.1.1.6 выводить формулы суммы внутренних углов и суммы внешних углов многоугольника; 8.1.1.7 знать определение параллелограмма; 8.1.1.8 выводить и применять свойства параллелограмма; 8.1.1.9 выводить и применять признаки параллелограмма; 8.1.1.10 знать определения прямоугольника, ромба и квадрата, выводить их свойства и признаки; 8.1.1.11 знать и применять теорему Фалеса; 8.1.1.12 знать и применять теорему о пропорциональных отрезках; 8.1.1.13 делить отрезок на n равных частей с помощью циркуля и линейки; 8.1.1.14 строить пропорциональные отрезки; 8.1.1.15 знать определение, виды и свойства трапеции; 8.1.1.16 доказывать и применять свойство средней линии треугольника; 8.1.1.17 доказывать и применять свойство средней линии трапеции		9.1.1.1 выводить и применять формулу длины дуги; 9.1.1.2 выводить и применять формулу площади сектора, сегмента; 9.1.1.3 знать определение вписанного угла и его свойства; 9.1.1.4 знать и применять теоремы о пропорциональности отрезков в круге
1.2 Взаимное расположение геометрических фигур	7.1.2.1 знать и применять аксиомы расположения точек на прямой и на плоскости (аксиома порядка); 7.1.2.2 знать аксиому параллельности прямых; 7.1.2.3 распознавать углы, образованные при пересечении двух прямых секущей; 7.1.2.4 доказывать признаки параллельности прямых 7.1.2.5 применять признаки параллельности прямых при решении задач; 7.1.2.6 доказывать свойства параллельных прямых; 7.1.2.7 применять свойства параллельных прямых при решении задач; 7.1.2.8 усвоить понятие перпендикуляра, наклонной и проекции наклонной; 7.1.2.9 доказывать и применять теорему о единственности перпендикуляра к прямой; 7.1.2.10 знать и применять свойства перпендикулярных прямых	8.1.2.1 знать определения касательной и секущей к окружности; 8.1.2.2 анализировать случаи взаимного расположения прямой и окружности, двух окружностей 8.1.2.3 знать и применять свойства касательной к окружности при решении задач; 8.1.2.4 знать определения окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.5 объяснять расположение центров окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.6 строить угол, равный данному, биссектрису угла, делить отрезок пополам; 8.1.2.7 строить серединный перпендикуляр к отрезку, прямую, перпендикулярную к данной прямой; 8.1.2.8 строить треугольник по заданным элементам		10.1.2.1 знать и применять свойства и признаки вписанных и описанных четырехугольников; 10.1.2.2 знать определение и свойства правильных многоугольников; 10.1.2.3 строить правильные многоугольники; 10.1.2.4 знать и применять связь между радиусами вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.5 знать и применять формулы, связывающие стороны, периметр, площадь правильного многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.6 знать и применять свойства медиан треугольника
1.3 Метрические соотноше ния	7.1.3.1 знать и применять неравенство треугольника	8.1.3.1 знать и применять свойства медиан, биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника; 8.1.3.2 знать определения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов через отношения сторон в прямоугольном треугольнике; 8.1.3.3 доказывать и применять теорему Пифагора; 8.1.3.4 доказывать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу; 8.1.3.5 строить угол по известному значению его синуса, косинуса, тангенса или котангенса; 8.1.3.6 использовать прямоугольный треугольник для вывода значений синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 8.1.3.7. применять значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 для нахождения элементов прямоугольного треугольника; 8.1.3.8 находить стороны и углы прямоугольного треугольника по двум заданным элементам; 8.1.3.9 выводить формулу , используя теорему Пифагора и применять при решении задач; 8.1.3.10 выводить и применять основные тригонометрические тождества; 8.1.3.11 знать и применять взаимосвязь между синусом, косинусом, тангенсом и котангенсом углов a и (900-a); 8.1.3.12 находить значения по данному значению одного из них	9.1.3.1 знать определение площади многоугольника и ее свойства; 9.1.3.2 знать определения равновеликих и равносоставленных фигур; 9.1.3.3 выводить и применять формулы площади параллелограмма, ромба; 9.1.3.4 выводить и применять формулы площади треугольника; 9.1.3.5 выводить и применять формулы площади трапеции; 9.1.3.6 вычислять расстояние между двумя точками на плоскости по их координатам; 9.1.3.7 находить координаты середины отрезка; 9.1.3.8 находить координаты точки, делящей отрезок в заданном отношении; 9.1.3.9 знать уравнение окружности с центром в точке (a, b) и радиусом r: 9.1.3.10 строить окружность по заданному уравнению; 9.1.3.11 записывать общее уравнение прямой и уравнение прямой, проходящей через две заданные точки: 9.1.3.12 решение простейших задач в координатах; 9.1.3.13 находить координаты вектора; 9.1.3.14 находить длину вектора; 9.1.3.15 выполнять действия над векторами в координатах; 9.1.3.16 знать и применять скалярное произведение векторов и его свойства; 9.1.3.17 вычислять угол между векторами	10.1.3.1 знать и применять теорему косинусов; 10.1.3.2 знать и применять теорему синусов; 10.1.3.3 знать и применять формулы площади вписанного треугольника стороны треугольника, R-радиус описанной окружности), площади описанного многоугольника радиус вписанной окружности, р - полупериметр многоугольника); 10.1.3.4 знать и применять формулы для нахождения радиуса окружности, используя площади вписанных и описанных треугольников; 10.1.3.5 применять теоремы синусов и косинусов для решения треугольников и прикладных задач
1.4 Векторы и преобразования			9.1.4.1 знать определения вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.1.4.2 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.1.4.3 применять условие коллинеарности векторов; 9.1.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.1.4.5 знать определение угла между двумя векторами; 9.1.4.6 находить скалярное произведение векторов; 9.1.4.7 решать задачи векторным методом; 9.1.4.8 применять векторы к решению задач	10.1.4.1 знать виды, композиции движений и их свойства; 10.1.4.2. строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте; 10.1.4.3 решать задачи с применением преобразований плоскости; 10.1.4.4 знать определение и свойства гомотетии; 10.1.4.5 строить образы различных фигур при гомотетии; 10.1.4.6 знать определение и свойства подобных фигур; 10.1.4.7 знать и применять признаки подобия треугольников; 10.1.4.8 знать и применять подобие прямоугольных треугольников; 10.1.4.9 знать и применять свойство биссектрисы треугольника; 10.1.4.10 знать формулу зависимости между площадями подобных фигур и коэффициентом подобия; 10.1.4.11 знать симметрии правильных многоугольников

29. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

30. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе по учебному предмету "Геометрия" для
7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с нарушением опорно - двигательного аппарата 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 7 класс

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Начальные геометрические сведения	Основные понятия геометрии. Аксиомы. Теоремы	7.1.1.1 знать основные фигуры планиметрии: точка, прямая; 7.1.1.5 знать определения отрезка, луча, угла, треугольника, полуплоскости; 7.1.1.2 знать и применять аксиомы принадлежности точек и прямых; 7.1.1.3 понимать, чем отличается аксиома от теоремы; выделять условие и заключение теоремы; 7.1.2.1 знать и применять аксиомы расположения точек на прямой и на плоскости (аксиома порядка); 7.1.1.6 знать и применять аксиомы измерения отрезков и углов; 7.1.1.8 знать и применять аксиомы откладывания отрезков и углов; 7.1.1.11 знать аксиому существования треугольника, равного данному; 7.1.2.2 знать аксиому параллельности прямых
	Равенство фигур	7.1.1.7 знать и применять определение и свойства равных фигур
	Методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"	7.1.1.4 знать методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"
	Смежные и вертикальные углы, их свойства	7.1.1.9 знать определения смежных и вертикальных углов 7.1.1.10 доказывать и применять свойства вертикальных и смежных углов; 7.1.1.28 знать понятие о перпендикуляре
2 четверть
Треугольники	Треугольник и его виды	7.1.1.13 различать виды треугольников
	Медианы, биссектрисы, высоты и средние линии треугольника	7.1.1.14 знать элементы равностороннего, равнобедренного и прямоугольного треугольников; 7.1.1.12 знать определение медианы, биссектрисы, высоты, серединного перпендикуляра и средней линии треугольника и изображать их; 7.1.1.15 сравнивать расположение высот в остроугольном, прямоугольном и тупоугольном треугольниках
	Признаки равенства треугольников	7.1.1.21 знать и доказывать признаки равенства треугольников; 7.1.1.22 применять признаки равенства треугольников при решении задач на вычисление и на доказательство
3 четверть
Треугольники	Равнобедренный треугольник, его свойства и признаки	7.1.1.23 применять свойства и признаки равнобедренного треугольника; 7.1.1.24 применять свойства равностороннего треугольника при решении задач
Взаимное расположение прямых	Параллельные прямые, их признаки и свойства	7.1.2.3 распознавать углы, образованные при пересечении двух прямых секущей; 7.1.2.4 доказывать признаки параллельности прямых; 7.1.2.5 применять признаки параллельности прямых при решении задач; 7.1.2.6 доказывать свойства параллельных прямых; 7.1.2.7 применять свойства параллельных прямых при решении задач
Взаимное расположение прямых	Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника	7.1.1.16 доказывать теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее; 7.1.1.17 применять теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее при решении задач; 7.1.1.18 знать определение внешнего угла треугольника и доказывать теорему о внешнем угле треугольника; 7.1.1.19 применять теорему о внешнем угле треугольника
4 четверть
Взаимное расположение прямых(продолжение-12ч)	Неравенство треугольника	7.1.1.20 знать соотношение между сторонами и углами треугольника и применять его при решении задач; 7.1.3.1 знать и применять неравенство треугольника
	Признаки равенства прямоугольных треугольников. Свойства прямоугольного треугольника	7.1.1.25 доказывать признаки равенства прямоугольных треугольников; 7.1.1.26 применять признаки равенства прямоугольных треугольников при решении задач; 7.1.1.27 применять свойства прямоугольного треугольника
	Перпендикулярные прямые. Перпендикуляр, наклонная и ее проекция	7.1.2.8 усвоить понятие перпендикуляра, наклонной и проекции наклонной; 7.1.2.9 доказывать и применять теорему о единственности перпендикуляра к прямой; 7.1.2.10 знать и применять свойства перпендикулярных прямых
Повторение курса геометрии 7 класса

2) 8 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 7 класса
Окружность. Геометрические построения	Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол	8.1.1.1 знать определения окружности и круга, их элементов (центр, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.2 знать и применять определение и свойства центрального угла; 8.1.1.3 доказывать и применять теоремы о перпендикулярности диаметра и хорды; 8.1.1.4 знать определение геометрического места точек
	Взаимное расположение прямой и окружности. Взаимное расположение двух окружностей	8.1.2.2 анализировать случаи взаимного расположения прямой и окружности, двух окружностей
	Касательная к окружности. Свойства касательных к окружности	8.1.2.1 знать определения касательной и секущей к окружности; 8.1.2.3 знать и применять свойства касательной к окружности при решении задач
	Окружности, описанная около треугольника и вписанная в треугольник	8.1.2.4 знать определения окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.5 объяснять расположение центров окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника
	Задачи на построение	8.1.2.6 строить угол, равный данному, биссектрису угла, делить отрезок пополам; 8.1.2.7 строить серединный перпендикуляр к отрезку, прямую, перпендикулярную к данной прямой; 8.1.2.8 строить треугольник по заданным элементам
2 четверть
Многоугольники. Исследование четырехугольников	Многоугольник. Выпуклый многоугольник	8.1.1.5 знать определения многоугольника, выпуклого многоугольника, элементов многоугольника; 8.1.1.6 выводить формулы суммы внутренних углов и суммы внешних углов многоугольника
	Параллелограмм, ромб, прямоугольник, квадрат, их свойства и признаки	8.1.1.7 знать определение параллелограмма; 8.1.1.8 выводить и применять свойства параллелограмма; 8.1.1.9 выводить и применять признаки параллелограмма; 8.1.1.10 знать определения прямоугольника, ромба и квадрата, выводить их свойства и признаки
	Теорема Фалеса. Пропорциональные отрезки	8.1.1.11 знать и применять теорему Фалеса; 8.1.1.12 знать и применять теорему о пропорциональных отрезках; 8.1.1.13 делить отрезок на n равных частей с помощью циркуля и линейки; 8.1.1.14 строить пропорциональные отрезки
3 четверть
Многоугольники. Исследование четырехугольников	Трапеция, виды и свойства. Средние линии трапеции и треугольника.	8.1.1.15 знать определение, виды и свойства трапеции; 8.1.1.16 доказывать и применять свойство средней линии треугольника; 8.1.1.17 доказывать и применять свойство средней линии трапеции
Многоугольники. Исследование четырехугольников	Замечательные точки треугольника	8.1.3.1 знать и применять свойства медиан, биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника
Соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника	Тригонометрические функции острого угла в прямоугольном треугольнике. Теорема Пифагора	8.1.3.2 знать определения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов через отношения сторон в прямоугольном треугольнике; 8.1.3.3 доказывать и применять теорему Пифагора; 8.1.3.4 доказывать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу
	Основные тригонометрические тождества	8.1.3.9 выводить формулу , используя теорему Пифагора и применять при решении задач; 8.1.3.10 выводить и применять основные тригонометрические тождества; 8.1.3.11 знать и применять взаимосвязь между синусом, косинусом, тангенсом и котангенсом углов a и (900-a); 8.1.3.12 находить значения по данному значению одного из них; 8.1.3.5 строить угол по известному значению его синуса, косинуса, тангенса или котангенса
4 четверть
Соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника	Решение прямоугольных треугольников	8.1.3.6 использовать прямоугольный треугольник для вывода значений синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600; 8.1.3.7 применять значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 для нахождения элементов прямоугольного треугольника; 8.1.3.8 находить стороны и углы прямоугольного треугольника по двум заданным элементам
Повторение курса геометрии 8 класса

3) 9 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 8 класса (4ч)
Площади	Площадь фигуры и ее свойства	9.1.3.1 знать определение площади многоугольника и ее свойства; 9.1.3.2 знать определения равновеликих и равносоставленных фигур;
Площади	Площади четырехугольников и треугольников	9.1.3.3 выводить и применять формулы площади параллелограмма, ромба; 9.1.3.4 выводить и применять формулы площади треугольника; 9.1.3.5 выводить и применять формулы площади трапеции
2 четверть
Прямоугольная система координат на плоскости	Метод координат на плоскости	9.1.3.6 вычислять расстояние между двумя точками на плоскости по их координатам; 9.1.3.7 находить координаты середины отрезка; 9.1.3.8 находить координаты точки, делящей отрезок в заданном отношении
3 четверть
Прямоугольная система координат на плоскости	Метод координат на плоскости	9.1.3.9 знать уравнение окружности с центром в точке (a,b) и радиусом r: 9.1.3.10 строить окружность по заданному уравнению; 9.1.3.11 записывать общее уравнение прямой и уравнение прямой, проходящей через две заданные точки:
Прямоугольная система координат на плоскости	Решение текстовых задач	9.1.3.12 решение простейших задач в координатах
Векторы на плоскости	Вектор. Действия над векторами. Коллинеарные и неколлинеарные векторы	9.1.4.1 знать определения вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.1.4.2 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.1.4.3 применять условие коллинеарности векторов; 9.1.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.1.4.5 знать определение угла между двумя векторами; 9.1.4.6 находить скалярное произведение векторов; 9.1.4.7 решать задачи векторным методом
4 четверть
Векторы на плоскости	Вектор. Действия над векторами. Коллинеарные и неколлинеарные векторы	9.1.4.1 знать определения вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.1.4.2 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.1.4.3 применять условие коллинеарности векторов; 9.1.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.1.4.5 знать определение угла между двумя векторами; 9.1.4.6 находить скалярное произведение векторов; 9.1.4.7 решать задачи векторным методом
	Координаты вектора. Действия над векторами, записанными в координатной форме	9.1.3.13 находить координаты вектора; 9.1.3.14 находить длину вектора; 9.1.3.15 выполнять действия над векторами в координатах; 9.1.3.16 знать и применять скалярное произведение векторов и его свойства; 9.1.3.17 вычислять угол между векторами
	Применение векторов к решению задач	9.1.4.8 применять векторы к решению задач
Повторение курса геометрия 9 класса

4) 10 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 9 класса
Преобразования плоскости	Движение и его свойства	10.1.4.1 знать виды, композиции движений и их свойства; 10.1.4.2 строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте; 10.1.4.3 решать задачи с применением преобразований плоскости
	Гомотетия и ее свойства	10.1.4.4 знать определение и свойства гомотетии; 10.1.4.5 строить образы различных фигур при гомотетии;
	Подобные фигуры и их свойства. Признаки подобия треугольников	10.1.4.6 знать определение и свойства подобных фигур; 10.1.4.7 знать и применять признаки подобия треугольников; 10.1.4.8 знать и применять подобие прямоугольных треугольников; 10.1.4.9 знать и применять свойство биссектрисы треугольника; 10.1.4.10.знать формулу зависимости между площадями подобных фигур и коэффициентом подобия
2 четверть
Решение треугольников	Решение треугольников	10.1.3.1 знать и применять теорему косинусов; 10.1.3.2 знать и применять теорему синусов; 10.1.3.3 знать и применять формулы площади вписанного треугольника стороны треугольника, R-радиус описанной окружности), площади описанного многоугольника радиус вписанной окружности, р - полупериметр многоугольника); 10.1.3.4 знать и применять формулы для нахождения радиуса окружности, используя площади вписанных и описанных треугольников; 10.1.3.5 применять теоремы синусов и косинусов для решения треугольников и прикладных задач;
3 четверть
Окружность. Многоугольники	Окружность и круг. Длина дуги. Площади круга, сектора и сегмента	10.1.1.1 выводить и применять формулу длины дуги; 10.1.1.2 выводить и применять формулу площади сектора, сегмента; 10.1.1.3 знать определение вписанного угла и его свойства; 10.1.1.4 знать и применять теоремы о пропорциональности отрезков в круге
Окружность. Многоугольники	Правильные многоугольники, их свойства и симметрии	10.1.2.1 знать и применять свойства и признаки вписанных и описанных четырехугольников; 10.1.2.2 знать определение и свойства правильных многоугольников; 10.1.2.3 строить правильные многоугольники; 10.1.2.4 знать и применять связь между радиусами вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника
4 четверть
Окружность. Многоугольники	Правильные многоугольники, их свойства и симметрии	10.1.2.5 знать и применять формулы, связывающие стороны, периметр, площадь правильного многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.6 знать и применять свойства медиан треугольника; 10.1.4.11 знать симметрии правильных многоугольников
Повторение курса геометрия 7-10 класса

Приложение 494
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 494 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью изучения учебного предмета "Информатика" является обеспечение обучающихся с нарушением опорно – двигательного аппарата (далее - НОДА) базовыми знаниями, умениями и навыками работы с современными информационными технологиями для их эффективного использования.

3. Основные задачи учебного предмета "Информатика":

1) формирование у обучающихся с НОДА понимания роли информационных процессов в обществе, технических возможностей и перспектив использования информационных технологий в различных сферах человеческой деятельности;

2) развитие умений эффективно использовать информационные технологии в повседневной жизни, в учебе и дальнейшей трудовой деятельности;

3) осознание обучающимися базовых принципов работы компьютеров для анализа системы, разработки решения, программного приложения, развития и улучшения их, а также оценки своей продукции;

4) развитие умения решать разнообразные задачи посредством анализа, абстракций, моделирования и программирования;

5) развитие у обучающихся логического, алгоритмического и вычислительного мышления, включающего способность к обобщению и аналогии, разложению задачи на составные части и выделению общих закономерностей, нахождению эффективных и рациональных способов решения поставленных задач;

6) формирование у обучающихся информационной культуры – соблюдение норм информационной этики и права, учет интересов личности и всего общества;

7) формирование навыков и умений безопасного и целесообразного поведения при работе с компьютерными программами и в Интернете;

8) обогащение понятийного аппарата по предмету и овладение обучающимися академическим языком.

4. Коррекционные задачи:

1) развитие и коррекция психических функций обучающегося с НОДА: недостатков мышления (в том числе алгоритмического), речи, памяти, внимания, воображения, восприятия;

2) активизация мыслительной деятельности (развитие процессов анализа, синтеза, обобщения, классификации);

3) развитие анализаторов (кинестетический, слуховой, зрительный);

4) обогащение активного и пассивного словаря, формирование грамматического строя речи;

5) формирование коммуникативных способностей;

6) развитие творческих способностей.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

6. Для развития обучающихся с НОДА предусматривается особые условия, важнейшим из которых является обучение, учитывающее психофизические особенности развития. Осуществление развивающего обучения предполагает повышение качества уроков путем включения детей в активную учебную деятельность и развитие у них познавательной активности и самостоятельности.

7. Основные принципы организации образовательного процесса c обучающимися с НОДА:

1) направленности на социальную адаптацию и интеграцию в общество обучающегося, возможности и умения практического применения полученных знаний;

2) доступности - построение обучения детей с особыми образовательными потребностями на уровне их реальных учебных возможностей, реализуется в постоянной деятельности педагогов путем применения соответствующих методов и методических приемов;

3) коррекционной направленности подразумевает восполнение имеющихся проблем в интеллектуальном и двигательном развитии.

8. Обучение детей с НОДА строится на основе дифференцированного, деятельностного, личностно-ориентированного, компетентностного, системного, интегративного подходов.

9. Дифференцированный подход:

1) предполагает учет особых образовательных потребностей обучающихся с НОДА, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания образования. Это предусматривает возможность создания с учетом типологических и индивидуальных особенностей обучающихся разных вариантов программы, в том числе и на основе индивидуального учебного плана;

2) подразумевает специализацию и индивидуализацию учебного процесса для различных групп обучаемых, создание разнообразных условий обучения для различных групп с целью учета особенностей обучающихся;

3) наличие вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений; педагог организует коррекционно-образовательный процесс, исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения;

4) применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, характеру помощи со стороны учителя.

10. Деятельностный подход позволяет формировать ключевые информационные и коммуникационные компетенции на основе максимальной самостоятельной познавательной деятельности обучающихся.

11. Личностно-ориентированный подход предполагает равноправное взаимодействие учителя и ученика в процессе достижения образовательных целей. Целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих сил с учетом индивидуальных особенностей его психического и физического развития, потребностей и мотивов поведения (каждого ребенка сравниваем не со сверстниками, а с самим собой в развитии). Следующий этап обучения и воспитания строится на основе усвоенного содержания предыдущего этапа).

12. Компетентностный подход предполагает овладение не отдельными знаниями и умениями, а знаниями и умениями в комплексе.

13. Интегративный подход позволит тесно связать предмет "Информатика" со многими учебными предметами.

14. Системный подход в обучении информатике заключается в том, что изучаемые разделы курса рассматриваются не изолированно, а в их взаимосвязи.

15. Основополагающим подходом в работе с обучающимися с НОДА является комплексная работа по сохранению здоровья обучающихся осуществляется через:

1) распределение интенсивности умственной деятельности обучающихся;

2) выбор цели и средств ее достижения; дозированное использование информационно-коммуникационные технологии (далее – ИКТ) в учебном процессе с учетом индивидуальных возможностей обучающихся;

3) проведение физических разминок; смена видов деятельности.

16. Реализация вышеуказанных подходов осуществляется через:

1) работу в группах, где команды обучающихся выполняют общий проект: сотрудничество играет важную роль, так как все программные продукты создаются группами людей, каждый из которых вносит свой вклад в общий проект;

2) стимулирование научно-исследовательской деятельности – изучение конкретных учебных примеров, которые способствуют развитию аналитических, практических, коммуникационных (публичное выступление) навыков и использованию теории, методов и принципов для решения практических задач;

3) проблемно-ориентированное обучение–развитие способности к изобретательскому решению проблемы;

4) применение критического мышления при сборе, обработке, сохранении и передаче информации – способность использовать только "высококачественную" информацию;

5) проектную работу – способность планировать дальнейшую работу, ставить цели, получать необходимую информацию из различных источников, представлять и доказывать гипотезу, проводить эксперименты, представлять результаты проделанной работы, анализировать и оценивать, а также умело защищать свой проект;

6) поощрение к применению приобретенных навыков в различных жизненных ситуациях;

7) постановку открытых задач, которые требуют творческого подхода и интерпретации;

8) использование задач, интегрированных с предметными областями, с целью демонстрации прикладного характера предмета "Информатика".

17. Программа включает следующие навыки использования ИКТ:

1) применение и развитие компьютерных моделей для имитации реальных жизненных систем и ситуаций, а также изучение данных ситуаций для их дальнейшего понимания;

2) использование программного обеспечения для обработки текстов, таблиц, изображений, создания анимации, обработки аудио- и видеоматериалов для решения практических задач;

3) разработку программ на языке высокого уровня, что требует логических и вычислительных способностей;

5) творческий подход в использовании средств информационно-коммуникационных технологий при решении практических задач;

6) сбор материала и обмен опытом с помощью электронных средств, что позволяет проводить совместную групповую работу над определенной темой;

7) навыки самостоятельного обучения и профессионального развития;

8) укрепление личных ценностей и жизненных приоритетов с учетом собственной точки зрения на такие проблемы, как плагиат, вирусы, компьютерная зависимость и так далее;

9) развитие коммуникативных навыков, которые включают отбор материалов из различных источников для определенной цели и аудитории.

18. Рекомендуемые формы обучения:

1) передача информации от учителя к ученику - устное изложение материала: рассказ, беседа, объяснение, пояснения. Это позволяет раскрыть основные теоретические положения и ключевые понятия содержания программы;

2) слово учителя в сочетании со зрительным рядом - демонстрация картин, таблиц, слайдов, фильмов, видеоматериалов – оказывает эмоционально-эстетическое воздействие на обучающихся, создает определенный настрой, мотивирующий детей к дальнейшей познавательной деятельности;

3) организация практических работ обучающихся под руководством учителя: выполнение самостоятельных и практических работ позволит закрепить полученный материал.

19. Формы организации учебного процесса: фронтальные, групповые, индивидуальные; варьироваться в зависимости от темы, от способностей и возможностей обучающихся – диктант, работа по индивидуальным карточкам, цифровой диктант, работа по опорным схемам, ребусы, загадки, кроссворды, развивающие игры.

20. Коррекционно-развивающие задания:

1) развитие аналитико-синтетической деятельности (составить целое из частей, найти отсутствующую часть, определить по характерным признакам предмет);

2) развитие зрительно-мыслительных операций (найти определенное количество предметов на иллюстрации, найти отличия);

3) словарная работа (терминология);

4) развитие слухового и зрительного восприятия (работа по схемам, опорным карточкам, по плану, по таблицам, по иллюстрациям, дидактические игры);

5) развитие памяти (тематические дидактические игры и упражнения);

6) развитие связной речи (рассказ по образцу, плану, описанию, объяснению, по наводящим вопросам, по ключевому слову);

7) развитие мелкой моторики (клавиатурный тренажер).

21. По предмету "Информатика" для достижения образовательных и коррекционных задач используются:

1) учебно-методическая литература (учебники, рабочие тетради для детей, методические пособия, сборники задач и практикумы, сборники текстовых заданий для тематического и итогового контроля);

2) периодические издания; комплект демонстрационных настенных наглядных пособий в обязательном порядке (включать плакат "Организация рабочего места и техника безопасности");

3) комплекты демонстрационных наглядных пособий плакатов, таблиц, схем, отражающих основное содержание учебного предмета "Информатика" в виде настенных графических изданий и в электронном виде (набор слайдов мультимедийной презентации), обучающие плакаты; справочная и методическая литература по информатике; настенный стенд со сменным материалом; интерактивная доска; проектор; крепление потолочное для проектора; веб - камера; стационарное звукоусиливающее оборудование; системные блоки с монитором; компьютерные столы со стульями; специальные технические и компенсаторные средства обучения на каждого обучающегося по показаниям (специальная клавиатура, манипулятор, джойстик, адаптируемый столик-мольберт, вертикализатор-стойка, опорная рама);

4) цифровые пособия (программное обеспечение); компьютерную технику; конструкторы и комплекты для лабораторных исследований.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Информатика"

22. Объем учебной нагрузки по предмету "Информатика" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

23. Содержание учебного предмета организовано по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, которые отражают цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

24. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) компьютерные системы;

2) информационные процессы;

3) компьютерное мышление;

4) здоровье и безопасность.

25. Раздел "Компьютерные системы" включает следующие подразделы:

1) устройство компьютера;

2) программное обеспечение;

3) компьютерные сети.

26. Раздел "Информационные процессы" включает следующие подразделы:

1) представление и измерение информации;

2) создание и преобразование информационных объектов.

27. Раздел "Компьютерное мышление" включает следующие подразделы:

1) моделирование;

2) алгоритмы.

28. Раздел "Здоровье и безопасность" включает следующие подразделы:

1) эргономика;

2) информационная и онлайн безопасность.

29. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 5 класса:

1) введение в предмет. Предмет "Информатика". Знакомство с компьютерным классом. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информация и информационные процессы. Информатика, информация. Виды информации и способы обработки. Количество информации, единицы измерения информации;

3) компьютер как средство обработки информации. Человек и компьютер. Как устроен компьютер - назначение и возможности основных устройств компьютера. Рабочий стол и приемы работы с мышью. Меню и кнопка "Пуск". Ввод информации в память компьютера. Знакомимся с клавиатурой. Классификация и общая характеристика программного обеспечения. Понятие операционной системы, основные объекты и приемы управления операционной системы (окна, меню, панель задач, папки "Рабочий стол" и "Корзина"). Назначение файловой системы. Папка, ярлык, файл, путь к файлу, размер файла. Создание, переименование папок и ярлыков. Поиск объектов, копирование, перемещение и удаление объектов. Запись и считывание информации, носители информации;

4) ИКТ. Простейший графический редактор. Сохранение и открытие рисунка. Инструменты рисования графического редактора. Выделение фрагмента рисунка, работа с фрагментами рисунка, масштаб, обработка графической информации (масштабирование, трансформация изображений). Подготовка к печати, печать. Простейший текстовый редактор. Интерфейс текстового редактора. Этапы подготовки документа на компьютере (ввод текста, правила набора текста, перемещение по тексту). Загрузка текста из файла. Выделение, копирование, вырезание и вставка фрагмента текста. Форматирование символов (установка шрифта, размера, начертания и цвета символов). Форматирование абзацев. Форматирование текста. Вставка рисунка в документ. Создание надписей, комбинированных документов; калькулятор, блокнот. Обработка звуковой информации, звукозапись;

5) проектная деятельность

30. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 6 класса:

1) введение. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информация и информационные процессы. Информационная картина мира. Свойства информации, защита информации. Антивирусные программы. Сжатие информации, программы архиваторы;

3) компьютер как средство обработки информации. История развития вычислительной техники, поколения электронно-вычислительных машин. Тенденции развития компьютерной техники;

4) алгоритмизация и моделирование. Алгоритмы и их исполнители. Формы записи алгоритмов, блок-схемы. Типы алгоритмов (линейные, разветвляющиеся и циклические алгоритмы). Модель как отражение существенных свойств реального объекта. Виды моделей;

5) ИКТ. Общие сведения о текстовом процессоре, интерфейс программы, создание и сохранение документа, основные приемы форматирования текста. Шрифт, абзацы, отступы и интервалы. Нумерованный и маркированный списки. Колонки, параметры страницы, поля, предварительный просмотр, печать документа. Таблицы, создание таблиц, редактирование таблиц, ввод и форматирование содержимого таблиц. Вставка графических объектов и декоративных надписей, форматирование надписей и рисунков. Презентации, знакомство с интерфейсом программы. Конструктор мультимедийных презентаций. Создание презентации, шаблоны оформления, создание текста, внедрение таблиц, видео и звуков, рисунков. Настройка эффектов анимации, демонстрация презентации;

6) телекоммуникации. Основные виды компьютерной связи, глобальные информационные сети, поиск информации в интернете, электронная почта.

7) проектная деятельность.

31. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 7 класса:

1) введение. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информация и информационные процессы. Способы представления информации в компьютере. Кодирование числовой, текстовой и графической информации, декодирование;

3) компьютер как средство обработки информации. Аппаратное обеспечение компьютера, память, классификация операционных систем, функции операционных систем;

4) алгоритмизация и программирование. Программирование как формальный способ записи алгоритмов. Алфавит, синтаксис языка программирования. Типы переменных, правила записи арифметических выражений. Программирование линейных алгоритмов. Оператор ввода и вывода, оператор присваивания;

5) информационное моделирование. Методы описания моделей, свойства моделей, исследования моделей на примерах задач из различных образовательных областей;

6) ИКТ. Виды компьютерной графики. Программы по созданию и обработке векторной и растровой графики, форматы графических файлов. Векторная графика. Интерфейс программы по обработке векторной графики. Рисование фигур. Простейшие операции с векторными объектами. Редактирование кривых. Текст, создание текстовых блоков. Растровая графика. Интерфейс программы по обработке растровой графики, параметры растровых изображений. Общие приемы работы с растровыми изображениями. цвета, инструменты рисования, выделение областей. Работа с выделенными областями. Слои. Работа с текстом;

7) проектная деятельность.

32. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 8 класса:

1) введение. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информация и информационные процессы. Системы счисления (двоичная, восьмеричная, десятичная, шестнадцатеричная), перевод чисел из одной системы счисления в другую. Двоичная арифметика. Логика и логические операции, таблицы истинности. Логические основы компьютера;

3) компьютер как средство обработки информации. Современные тенденции развития архитектуры персонального компьютера. Периферийные устройства, установка периферийных устройств, драйверы;

4) алгоритмизация и программирование. Операторы ветвления. Сложные условия. Циклические алгоритмы, программирование циклических алгоритмов. Циклы с прямым и обратным счетчиком. Цикл с предусловием. Цикл с постусловием. Графические операторы и процедуры;

5) информационное моделирование. Основные этапы разработки и исследования моделей на компьютере;

6) ИКТ. Электронные таблицы. Интерфейс окна табличного процессора. Основные понятия электронных таблиц. Ввод, редактирование и форматирование данных. Маркер заполнения. Ввод формул. Относительные, абсолютные и смешанные ссылки. Функции, использование стандартных функций. Построение диаграмм, подготовка таблицы к печати;

7) телекоммуникации. Назначение компьютерных сетей, основные понятия компьютерных сетей. Локальная сеть. Глобальная компьютерная сеть. Доступ к ресурсам сети интернет, службы Интернета;

8) проектная деятельность.

33. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 9 класса:

1) введение. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информация и информационные процессы. Информационная безопасность в компьютерных сетях. Законодательство Республики Казахстан в сфере защиты информации;

3) компьютер как средство обработки информации. Современное программное обеспечение и тенденции его развития. Служебные программы;

4) алгоритмизация и программирование. Файлы и их обработка, структурированные данные. Вложенные циклы. Понятие о массивах, стандартные алгоритмы обработки массивов. Символьные строки, посимвольная обработка строк, функции для работы с символьными строками;

5) проектная деятельность;

6) повторение.

34. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 10 класса:

1) введение. Изучение правил техники безопасности и организации рабочего места;

2) информационное моделирование. Компьютерное моделирование. Основные элементы моделей. Разработка моделей средствами языка программирования;

3) проектная деятельность;

4) ИКТ. Базы данных. Структура базы данных. Таблица базы данных. Записи, поля, типы данных. Создание таблицы базы данных средствами табличного процессора. Операции поиска. Сортировка, вывод итоговых значений. Обработка видеоинформации. Форматы видеофайлов. Программы по созданию и обработке видео. Интерфейс программы. Создание, открытие, сохранение проекта. Монтаж видео. Настройка звуковых эффектов. Анимация и визуальные эффекты. Вывод видео;

5) проектная деятельность;

6) повторение.

Глава 4. Система целей обучения

35. В учебной Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.1: "5" - класс; 2.1" - подраздел; "1" - нумерация учебной цели.

36. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел 1 "Компьютерные системы":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Устройства компьютера	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера (оперативные запоминающие устройства, постоянные запоминающие устройства, внешние запоминающие устройства, кэш-память)	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения	10.1.1.1 использовать основные характеристики и функциональные возможности компьютера
1.1 Устройства компьютера		6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера				10.1.1.2 использовать персональный компьютер и его периферийное оборудование (принтер, сканер, модем, мультимедийный проектор, цифровая камера)
1.2 Программное обеспечение	5.1.2.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы	7.1.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"	8.1.2.1 различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования	9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя	10.1.2.1 знать тенденции развития современного программного обеспечения
			7.1.2.2 создавать и распаковывать архивы различных форматов
			7.1.2.3 сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию
1.3 Компьютерные сети	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи	7.1.3.1 классифицировать компьютерные сети	8.1.3.1 определять пропускную способность сети	9.1.3.1 работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики)	10.1.3.1 осуществлять прием/передачу электронной почты с помощью почтовой программы
						10.1.3.2 осуществлять поиск информации в Интернете, используя поисковые системы

2) раздел 2 "Информационные процессы":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Представление и измерение информации	5.2.1.1 перечислять информацию в разных формах	6.2.1.1 представлять информацию в разных формах	7.2.1.1 кодировать и декодировать текстовую информацию, используя различные методы шифрования	8.2.1.1 осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие	9.2.1.1 определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность)	10.2.1.1 оценивать и анализировать получаемую информацию
2.1 Представление и измерение информации		6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде	7.2.1.2 называть единицы измерения информации	8.2.1.2 применять алфавитный и вероятностный подход при определении количества информации		10.2.1.2 обрабатывать видео информацию программными средствами
2.2 Создание и преобразование информационных объектов	5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр)	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре	7.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски)	8.2.2.1 использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах	9.2.2.1 объяснять термины базы данных, запись, поле	10.2.2.1 создавать базу данных в электронной таблице
	5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения	6.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы	7.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения	8.2.2.2 использовать абсолютную и относительную ссылки		10.2.2.2 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
		6.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице	7.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц
		6.2.2.4 использовать условное форматирование в электронной таблице		8.2.2.4 строить графики функций, заданных в таблице

3) раздел 3 "Компьютерное мышление":

таблица 3

Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Моделирование	5.3.1.1 создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch (Скратч)	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ	9.3.1.1 разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах	10.3.1.1 создавать модели средствами язык программирования
3.2 Алгоритмы	5.3.2.1 формулировать определение алгоритма	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования	8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма	9.3.2.1 решать задачу различными способами	10.3.2.1 описывать решение каждой задачи и из них выбирать наиболее эффективный
	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме	6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем		8.3.2.2 оценивать решение поставленной задачи
	5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд
3.3 Программирование	5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (Скратч)	6.3.3.1 использовать процедуры в игровой среде программирования	7.3.3.1 классифицировать типы данных	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрироанной среде разработки программ	9.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов	10.3.3.1 программировать алгоритмы символьной обработки
3.3 Программирование			7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus (Пайзн, Дельфи, Лазарас)	8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ

4) раздел 4 "Здоровье и безопасность":

таблица 4

Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Эргономика	5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности	6.4.1.1 формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности)	7.4.1.1 выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта	8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты	9.4.1.1 критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров	10.4.1.1 следовать требованиям эргономики при работе со средствами информационных и коммуникационных технологий
4.2 Информационная безопасность	5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы	6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"	7.4.2.1 защищать компьютер от вредоносных программ	8.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество, кибербуллинг)	9.4.2.1 рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети	10.4.2.1 соблюдать правила работы с информацией в соответствии с законодательством Республики Казахстан
4.2 Информационная безопасность	5.4.2.2 устанавливать пароль на документы	6.4.2.2 сопровождать информацию ссылками на автора

37. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

38. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Информатика" для 5-10
классов уровня основного
среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы долгосрочного плана	Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информация и информационные процессы	Техника безопасности и организация рабочего места	5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности
Информация и информационные процессы	Информатика Информация	5.2.1.1 перечислять информацию в разных формах
Компьютер как средство обработки информации	Компьютер	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска; 5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности
Компьютер как средство обработки информации	Программное обеспечения	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска; 5.1.2.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска
2 четверть
Компьютер как средство обработки информации	Основные объекты и приемы управления Windows (виндоус)	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа
Информационно-коммуникационные технологии	Простейший графический редактор	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска; 5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр); 5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения
3 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Простейший текстовый редактор. Интерфейс редактора	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения
Информационно-коммуникационные технологии	Создание комбинированных документов	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр); 5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения; 5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы; 5.4.2.2 устанавливать пароль на документы
4 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Обработка числовой информации. Калькулятор	5.2.1.1 перечислять информацию в разных формах
Информационно-коммуникационные технологии	Обработка звуковой информации Фонограф Проигрыватель Проектная деятельность	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.3.1.1 создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информация и информационные процессы	Техника безопасности и организация рабочего места	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники; 6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера
	Информационная картина мира, свойства информации, защита информации	6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера 6.2.1.1 представлять информацию в разных формах; 6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде; 6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"
	Антивирусные программы	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы; 6.2.1.1 представлять информацию в разных формах; 6.4.1.1 формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности)
	Сжатие информации, программы архиваторы.	6.2.1.1 представлять информацию в разных формах; 6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде; 6.4.1.1 формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности)
Компьютер как средство обработки информации	История развития вычислительной техники	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники
	Поколения электронно-вычислительных машин	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы
	Тенденции развития компьютерной техники.	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы
2 четверть
Алгоритмизация и моделирование	Алгоритмы и их исполнители	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи
	Формы записи алгоритмов	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем
	Типы алгоритмов (линейные, разветвляющиеся и циклические алгоритмы);	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем; 6.3.3.1 использовать процедуры в игровой среде программирования
	Модель и моделирования	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования
3 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Общие сведения о текстовом процессоре, интерфейс программы	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы
	Основные приемы форматирования текста;	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Предварительный просмотр и печать документа	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи
	Таблицы, создание таблиц	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре; 6.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы
	Редактирование таблиц	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Ввод и форматирование содержимого таблиц	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре; 6.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы
4 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Вставка графических объектов и декоративных надписей,	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Форматирование надписей и рисунков	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Презентации, знакомство с интерфейсом программы;	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы
	Создание и оформления презентации	6.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Анимация и демонстрация презентации	6.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице
Телекоммуникации	Основные виды компьютерной связи,	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи
Телекоммуникации	Глобальные информационные сети Проектная деятельность	6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.2сопровождать информацию ссылками на автора

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информация и информационные процессы	Техника безопасности и организация рабочего места	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера
Информация и информационные процессы	Способы представления информации в компьютере;	7.2.1.1 кодировать и декодировать текстовую информацию, используя различные методы шифрования; 7.2.1.2 называть единицы измерения информации
Компьютер как средство обработки информации	Аппаратное обеспечение компьютера, память,	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера 7.4.1.1 выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта; 7.4.2.1 защищать компьютер от вредоносных программ
	Классификация операционных систем	7.1.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"
	Функции операционных систем	7.1.2.2 создавать и распаковывать архивы различных форматов; 7.1.2.3 сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию
2 четверть
Алгоритмизация и моделирование	Языки программирования	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.1 классифицировать типы данных
	Программа и ее строение	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.1 классифицировать типы данных
	Записи арифметических выражений	7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus (Пайзн, Дельфи, Лазарас))
	Записи арифметических выражений	7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus (Пайзн, Дельфи, Лазарас))
	Программирование линейных алгоритмов	7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus (Пайзн, Дельфи, Лазарас))
3 четверть
Информационное моделирование	Методы описания и свойства моделей	7.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения; 7.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики
Информационно-коммуникационные технологии	Виды компьютерной графики	7.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики
Информационно-коммуникационные технологии	Программы по созданию и обработке векторной и растровой графики	7.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики
4 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Векторная графика, интерфейс программы по обработке векторной графики,	7.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения
Информационно-коммуникационные технологии	Растровая графика, интерфейс программы по обработке растровой графики	7.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информация и информационные процессы	Техника безопасности и организация рабочего места	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики 8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты
	Системы счисления (двоичная, восьмеричная, десятичная, шестнадцатеричная),	8.2.1.1 осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие
	Двоичная арифметика Логика и логические основы компьютера	8.2.1.2 применять алфавитный и вероятностный подход при определении количества информации
2 четверть
Компьютер как средство обработки информации	Тенденции развития архитектуры персонального компьютера	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики 8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты
Компьютер как средство обработки информации	Периферийные устройства	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики
Алгоритмизация и программирование	Операторы ветвления	8.1.2.1 различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования; 8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма
	Сложные условия	8.3.2.2 оценивать решение поставленной задачи
	Циклические алгоритмы	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрироанной среде разработки программ
3 четверть
Алгоритмизация и программирование	Цикл с предусловием и постусловием	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ; 8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ
Информационное моделирование	Исследования моделей на компьютере	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ
Информационное моделирование	Основные этапы разработки моделей на компьютере	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ
Информационно-коммуникационные технологии	Электронные таблицы	8.2.2.1 использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах
	Редактирование и форматирование данных	8.2.2.1 использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах;
	Относительные, абсолютные и смешанные ссылки	8.2.2.2 использовать абсолютную и относительную ссылки
4 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Функции, использование стандартных функций	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц
Информационно-коммуникационные технологии	Построение диаграмм	8.2.2.4 строить графики функций, заданных в таблице
Телекоммуникации	Назначение и основные понятия компьютерных сетей	8.1.3.1 определять пропускную способность сети
Телекоммуникации	Доступ к ресурсам сети Интернет Проектная деятельность	8.1.3.1 определять пропускную способность сети 8.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество, кибербуллинг)

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информация и информационные процессы	Информационная безопасность в компьютерных сетях	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.1.3.1 работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики); 9.4.1.1 критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров
Информация и информационные процессы	Законодательство Республики Казахстан в сфере защиты информации	9.2.1.1 определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность); 9.4.2.1 рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети
Компьютер как средство обработки информации	Современное программное обеспечение	9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя; 9.2.2.1 объяснять термины базы данных, запись, поле
Алгоритмизация и программирование	Файлы и их обработка	9.3.2.1 решать задачу различными способами
2 четверть
Алгоритмизация и программирование	Структурированные данные	9.3.2.1 решать задачу различными способами
Алгоритмизация и программирование	Вложенные циклы	9.3.2.1 решать задачу различными способами
3 четверть
Алгоритмизация и программирование	Символьные строки	9.3.2.1 решать задачу различными способами
	Функции для работы с символьными строками.	9.3.1.1 разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах
	Понятие о массивах	9.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
4 четверть
Алгоритмизация и программирование	Стандартные алгоритмы обработки массивов	9.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов

6) 10 класс:

таблица 6

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Информационное моделирование	Техника безопасности и организация рабочего места	10.1.1.1 использовать основные характеристики ифункциональные возможности компьютера 10.1.1.2 использовать персональный компьютер и его периферийное оборудование (принтер, сканер, модем, мультимедийный проектор, цифровая камера); 10.4.1.1 следовать требованиям эргономики при работе со средствами информационных и коммуникационных технологий
	Графические операторы в режиме графики	10.1.2.1 знать тенденции развития современного программного обеспечения
	Компьютерное моделирование	10.3.1.1 создавать модели средствами язык программирования
2 четверть
Информационное моделирование	Модель, Основные элементы моделей	10.3.1.1 создавать модели средствами язык программирования; 10.3.2.1 описывать решение каждой задачи и из них выбирать наиболее эффективный; 10.3.3.1 программировать алгоритмы символьной обработки
Информационно-коммуникационные технологии	Базы данных	10.2.2.1 создавать базу данных в электронной таблице; 10.2.2.2 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
3 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Создание таблицы базы данных средствами табличного процессора	10.1.3.1 осуществлять прием/передачу электронной почты с помощью почтовой программы; 10.2.2.1 создавать базу данных в электронной таблице
	Сортировка и вывод итоговых значений;	10.1.3.2 осуществлять поиск информации в Интернете, используя поисковые системы; 10.2.2.2 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных; 10.4.2.1 соблюдать правила работы с информацией в соответствии с законодательством Республики Казахстан
	Обработка видеоинформации Форматы видеофайлов	10.1.3.1 осуществлять прием/передачу электронной почты с помощью почтовой программы; 10.2.1.1 оценивать и анализировать получаемую информацию; 10.2.1.2 обрабатывать видеоинформацию программными средствами
	Программы по созданию и обработке видео	10.1.2.1 знать тенденции развития современного программного обеспечения; 10.2.1.1 оценивать и анализировать получаемую информацию; 10.2.1.2 обрабатывать видео информацию программными средствами
4 четверть
Информационно-коммуникационные технологии	Интерфейс программы	10.1.2.1 знать тенденции развития современного программного обеспечения
	Создание, открытие, сохранение проекта	10.1.2.1 знать тенденции развития современного программного обеспечения
	Монтаж видео	10.2.1.2 обрабатывать видеоинформацию программными средствами; 10.4.1.1 следовать требованиям эргономики при работе со средствами информационных и коммуникационных технологий

Приложение 495
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 495 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения предмету "Музыка": формирование музыкальной культуры и развитие творческих способностей обучающихся на основе приобщения к лучшим образцам казахской традиционной музыки, творчества народов мира, мировой классики и современной музыки.

3. Задачами обучения предмета "Музыка" являются:

1) формирование понятий о целостной картине мира через интеграцию музыки с другими видами искусства и учебными предметами;

2) формирование понятий о музыке как о востребованном общечеловеческом явлении, о ее значимости и роли в жизни людей;

3) развитие навыков критического мышления и позитивного отношения к музыке и музыкальной деятельности;

4) развитие предметно-тематических знаний, умений и навыков путем приобщения к исследованию, анализу музыкальных произведений, исполнительству, импровизации, выполнению творческих заданий и презентаций;

5) развитие музыкальных способностей, творческой активности, исполнительских и исследовательских навыков;

6) формирование знаний о формах коммуникации посредством музыки;

7) развитие позитивной самооценки, самопознания и саморазвития через выражение идей в музыкально-творческих работах (сочинении, импровизации и аранжировке);

8) формирование и развитие музыкально-исполнительских и технических знаний, умений в процессе использования средств информационно-коммуникативных технологий.

4. Коррекционными задачами предмета "Музыка" являются:

1) формировать способности думать, запоминать и импровизировать;

2) развивать дыхание и речь в ходе исполнения песен;

3) развивать мелкую моторику посредством игры на инструментах и выполнения выразительных движений;

4) влиять на особенности эмоционального фона;

5) развивать способности мыслить и воображать;

6) улучшить функцию центральной нервной системы и психологическое состояние.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Особенности двигательных и познавательных функций обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее – НОДА):

1) задержка дифференциальных движений пальцев, сенсорные расстройства в виде нарушений зрительных и слуховых функций; задержка тактильного и кинестетического восприятия;

2) различные нарушения речи: низкий уровень темпа речи и слабый голос; отмечается низкий уровень фонематического слухового восприятия: нарушение различения звуков и звукового ряда;

3) нарушение выполнения естественных физиологических функций, как глотание, вдох и выдох воздуха.

6. В ходе работы с обучающимися с НОДА необходимо обращать внимание на их увлечение музыкально-творческим процессом: слушание музыки, пение, игра на инструментах, постановка музыкальных произведений, сочинение мелодии, исполнение музыкально-пластических движений при музыкальном сопровождении, постановка музыкально-сюжетных этюдов; что способствует развитию детей, коррекции нарушений и восстановлению психомоторных функций.

7. При обучении предмету "Музыка" обучающихся с НОДА учитель придерживается принципа воспитания инициативной, с повышенным интересом, уверенной в себе, ответственной и разносторонне развитой личности, использует различные стратегии коррекционно-развивающего обучения.

8. Использует различные технологии обучения:

1) пение, слушание музыки, организация индивидуальных коррекционно-развивающих работ среди обучающихся, имеющих нарушения двигательной сферы;

2) корректировка произношения звуков в ходе пения, правильное дыхание, выполнение ритмично-артикуляционных упражнений с целью формирования звукового ритма у детей с нарушениями речи;

3) работа над развитием мелкой моторики и способности запоминать в ходе заучивания слов песен;

4) развитие правильного дыхания, организация различных музыкальных игр-упражнений с помощью духовых и ударных музыкальных инструментов с целью формирования понимания ритма и темпа музыки, а также развития мелкой моторики;

5) работа над улучшением эмоций и отношением об окружающих людях посредством пения, танцев, движений и игры на музыкальных инструментах;

6) организация индивидуальной коррекционно-развивающей работы с целью совершенствования полученных знаний и навыков с учетом возможностей каждого обучаемого;

7) стимулирование обучающихся с помощью отобранных заданий и специальных видов работы;

8) представление проблем и стратегий их решения обучающимися доступными способами;

9) стимулирование на активный процесс обучения и исследовательскую деятельность;

10) развитие навыков критического мышления у обучающихся;

11) организация коллективной, индивидуальной и групповой работы;

12) активное участие обучаемого в различных музыкальных действиях;

13) формирования мотивации на самостоятельную поисковую работу в ходе учебного процесса;

14) дифференциация процесса обучения с целью стимулирования обучающихся;

15) межпредметная связь: учителя предмета "Музыка" с целью установления связи с учителями других предметов используют их навыки и цели обучения, определяют слова, которые необходимо усвоить при обучении предметам.

9. Используемые коррекционные упражнения:

1) обучение на прослушивание, анализ и восприятие музыкальных произведений различного характера;

2) развитие слухового восприятия, привитие навыков различения высоты и длительности музыкальных звуков, а также их тембра;

3) обучение чувству темпа музыки;

4) развитие способности запоминания музыки и ее воспроизведения;

5) восстановление опорно-двигательного аппарата посредством музыкальных пластических упражнений, ритмических движений (подпевание с параллельными движениями тела) и музыкальных игр;

6) коррекция речи с помощью вокальных упражнений;

7) расширение музыкального и общего культурного мировоззрения через знакомство со звуками окружающей среды;

8) восстановление психологического состояния с помощью лечебной музыкальной терапии;

9) использование технологий здоровьесбережения в процессе обучения;

10) формирование эмоциональной чувствительности обучающихся с нарушениями опорно-двигательного аппарата, развитие вкуса через стимулирование интереса к знаниям и культуре;

11) реализация накопленного опыта путем коррекционно-развивающей работы над развитием словарного запаса в ходе музыкально-творческой деятельности;

12) формирование навыков мелкой моторики в процессе игры на музыкальных инструментах и в ходе исполнения выразительных движений;

13) развитие навыков правильного использования движений в процессе слушания ритмичной музыки;

14) выполнение различных логоритмических, музыкальных и ритмично-артикуляционных упражнений с целью формирования речевых и дыхательных функций, общих и мелких движений моторики рук.

10. Для реализации содержания Программы кабинет музыки оснащается наглядными пособиями и оборудованием:

1) маркерная и интерактивная доски;

2) оснащенный компьютер (монитор, системный блок, сабвуфер, колонки, микрофон, мышь, клавиатура, системный фильтр);

3) музыкальный центр;

4) ноутбук для работы с группой; видеокамера; фотоаппарат;

5) фонотека музыкальных сочинений (CD-сборник): аудиозаписи, фонохрестоматии сочинений отечественных и зарубежных композиторов, музыкальные сборники с записями оперных постановок;

6) видеофильмы с записями оперных постановок; видеофильмы с отрывками балетных спектаклей, видеофильмы с записями известных коллективов оркестров, фильмы с записями частей современных мюзиклов;

7) нотные и поэтические тексты песен;

8) фотографии музыкантов, играющих на различных музыкальных инструментах, картины и фотографии всемирных крупных музыкальных и культурных центров.

11. Кабинет музыки оснащается музыкальными инструментами: фортепиано, баян, аккордеон, музыкальная юла, казахские национальные музыкальные инструменты, ксилофон, металлофон, барабан, маракасы, музыкальный треугольник, колокольчики высокого звучания, барабаны для детей, метроном.

12. Кабинет музыки оснащается мобильными столами и стульями для работы в малых группах. Для полного использования аудитории, свободного подключения музыкального оборудования, аудио- и видеотехники электрические розетки находятся в разных точках кабинета.

13. В кабинете предусматриваются жалюзи и система затемнения окон, дополнительная комната, стеллажи и шкафы для хранения различных материалов, оборудования и музыкальных средств, требуется звуковая изоляции стен.

14. В среде виртуального общения для обмена информацией между обучающимися и учителями используются электронные системы, организуются онлайн форумы. Постредством онлайн уроков используются инновационные методы и информационные технологии.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Музыка"

15. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Музыка" составляет:

1) в 5-классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6-классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

16. Содержание Программы организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

17. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по трем видам деятельности (изучение музыкальной грамоты, музыкально-исполнительская и творческая деятельность обучающихся), развивать коммуникативные и языковые навыки, оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

18. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) слушание, анализ и исполнение музыки;

2) создание музыкально-творческих работ;

3) презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

19. Раздел "Слушание, анализ и исполнение музыки" включает следующие подразделы:

1) слушание и анализ музыки;

2) музыкальная грамота;

3) музыкально-исполнительская деятельность.

20. Раздел "Создание музыкально-творческих работ" включает следующие подразделы:

1) идеи и сбор материала;

2) сочинение музыки и импровизация.

21. Раздел "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ" включает следующий подраздел:

1) презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

22. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 5 класса:

1) слушание, анализ и исполнение музыки. Слушание и анализ музыки: определять жанр и средства музыкальной выразительности, анализировать прослушанные музыкальные произведения; классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира по изготовлению и звучанию, сравнивать их в различных контекстах. Музыкальная грамота: определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; различать традиционные певческие школы и творчество народных композиторов; определять особенности музыкальных традиций народов мира; использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ. Музыкально-исполнительская деятельность: передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений;

2) создание музыкально-творческих работ. Идеи и сбор материала: предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ. Сочинение и импровизация: сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос и музыкальные инструменты; редактировать и интерпретировать несложные музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия);

3) презентация и оценивание музыкально-творческих работ. Презентация и оценивание музыкально-творческих работ: презентовать, оценивать и совершенствовать свою работу.

23. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 6 класса:

1) слушание, анализ и исполнение музыки. Слушание и анализ музыки: анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам. Музыкальная грамота: определять жанры и виды классической музыки; определять жанры и направления эстрадной музыки; сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа; использовать музыкальную терминологию в ходе выполнения устной и письменной форм работ. Музыкально-исполнительская деятельность: передавать настрой и художественный образ мелодии, исполнять песни с элементами канона и двухголосия; передавать характер несложных фрагментов музыкальных произведений, исполнять по партиям и (либо) на инструментах с ансамблем.

2) создание музыкально-творческих работ. Идеи и сбор материала: предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ. Сочинение и импровизация: сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; редактировать и интерпретировать сложные музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия);

3) презентация и оценивание музыкально-творческих работ. Презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

Глава 4. Система целей обучения

24. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.4. "5" – класс, "2.1" – подраздел второго раздела, "4" – нумерация учебной цели.

25. Ожидаеме результаты по целям обучения:

1) "Слушание, анализ и исполнение музыки":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1 Слушание и анализ музыки	5.1.1.1 определять жанр и средства музыкальной выразительности, анализировать прослушанные музыкальные произведения	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
1.1 Слушание и анализ музыки	5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира по изготовлению и звучанию, сравнивать их в различных контекстах	6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам
1.2 Музыкальная грамота	5.1.2.1 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов	6.1.2.1 определять жанры и виды классической музыки
	5.1.2.2 различать традиционные певческие школы и творчество народных композиторов	6.1.2.2 определять жанры и направления эстрадной музыки
	5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира	6.1.2.3 сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа
	5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию в ходе выполнения устной и письменной форм работ
1.3. Музыкально-исполнительская деятельность	5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни	6.1.3.1 передавать настрой и художественный образ мелодии, исполнять песни с элементами канона и двухголосия
1.3. Музыкально-исполнительская деятельность	5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений	6.1.3.2 передавать характер несложных фрагментов музыкальных произведений, исполнять по партиям и (либо) на инструментах с ансамблем

2) "Создание музыкально-творческих работ":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
2.1. Идеи и сбор материала	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ
2.2. Сочинение и импровизация	5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос и музыкальные инструменты	6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты
2.2. Сочинение и импровизация	5.2.2.2 редактировать и интерпретировать несложные музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)	6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)

3) "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
3.1 Презентация и оценивание музыкально-творческих работ	5.3.1.1 презентовать, оценивать и совершенствовать свою работу	6.3.1.1 презентовать, оценивать и совершенствовать свою работу и работу других

26. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

27. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Музыка"
для 5-6 классов уровня основного
среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5-класс:

таблица 1

Разделы долгосрочного плана	Темы. Раздел/содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Музыкальное наследие казахского народа	Мелодичность казахской народной песни	5.1.2.2 различать традиционные певческие школы и творчество композиторов устной традиции; 5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.3 объяснять свое мнение и чувства по поводу прослушанного музыкального произведения; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Искусство айтыса	5.1.2.1 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; 5.1.2.2 различать традиционные певческие школы и творчество народных композиторов; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Волшебная сила кюя	5.1.2.1 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; 5.1.1.1 определять жанр и средства музыкальной выразительности, анализировать прослушанные музыкальные произведения; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Подготовка и создание проекта	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Презентация проекта	5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу; 5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира
Казахские традиционные обрядово-бытовые песни и современная музыка	Песенные сокровища казахских народных традиций и обрядов	5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Обрядово-бытовые песни и современность	5.1.1.1 определять жанр и средства музыкальной выразительности, анализировать прослушанные музыкальные произведения; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Интерпретация народной музыки	5.1.1.1 определять жанр и средства музыкальной выразительности, анализировать прослушанные музыкальные произведения; 5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Обработка народной музыки	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Подготовка и создание проекта	5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений
	Презентация проекта	5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
Музыкальные традиции народов мира	Музыкальные традиции тюркских народов	5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
	Музыкальные традиции восточных народов	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Музыкальные традиции европейских народов	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия); 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
	Подготовка и создание проекта	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
	Презентация проекта	5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу; 5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ
Язык музыки – язык дружбы	Музыка народов Казахстана	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Под единым шаңыраком	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений 5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
	Моя Родина	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ;
	Подготовка и создание проекта	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Презентация проекта	5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу

2) 6-класс:

таблица 2

Разделы долгосрочного плана	Темы. Разделы/содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Шедевры классической музыки	Органная музыка	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.3.2 исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки
	Симфоническая музыка	6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам; 6.1.2.1 определять жанры и виды классической музыки; 6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
	Оперное искусство	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
	Искусство балета	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид и жанры видов; искусства, а также связь с другими видами искусства 6.1.2.1 определять жанры и виды классической музыки; 6.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
	Профессиональная музыка Казахстана	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид и жанры видов искусства, а также связь с другими видами искусства; 6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.3.2 исполнять по партиям и/либо с ансамблем на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки; 6.3.1.1 презентовать, оценивать и улучшать свою работу
	Подготовка и создание проекта	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки, исполнение песни двумя голосами и элементами канона; 6.1.3.2 передавать характер несложных фрагментов музыкальных произведений и исполнение по партиям и/либо с ансамблем на инструментах
	Презентация проекта	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид и жанры видов; искусства, а также связь с другими видами искусства 6.3.1.1 презентовать, оценивать и совершенствовать свою работу и работу других
Современная музыкальная культура	Эстрадная музыка	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.2.2 определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры видов искусства, а также связь с другими видами искусства; 6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия); 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер мелодии, исполнять песни двумя голосами и с элементами канона
	Современные музыкальные жанры	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры видов; искусства, а также связь с другими видами искусства 6.1.2.2 определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.3.2 передавать характер несложных фрагментов музыкальных произведений и/либо исполнение с ансамблем на инструментах
	Джазовая музыка	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.1.2.2 определять жанры и направления эстрадной музыки 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры видов искусства, а также связь с другими видами искусства; 6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам
	Подготовка и создание проекта	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты
	Презентация проекта	6.1.3.1 передавать художественный образ и характер мелодии, исполнять песни двумя голосами и с элементами канона; 6.3.1.1 презентовать, оценивать и улучшать свою работу и работу других
Музыка и виды искусств	Музыка и поэзия	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры видов искусства, а также связь с другими видами искусства; 6.1.2.3 сравнение описательных средств музыки и других видов искусства при создании художественного образа; 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер мелодии, исполнять песни двумя голосами и с элементами канона; 6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Музыка и изобразительное искусство	6.1.2.3 сравнивать выразительные средства музыки и других видов искусства в ходе создания художественого образа; 6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять определять вид, стиль и жанры видов искусства, а также связь с другими видами искусства; 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер мелодиии, исполнять песни с элементами канона и двухголосия; 6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки, исполнять песни с элементами канона и двухголосия
	Музыка и театр	6.1.2.3 сравнивать выразительные средства музыки и других видов искусства в ходе создания художественого образа; 6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия); 6.1.3.2 передавать характер несложные фрагменты музыкальных произведений, исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, и музыки; 6.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки, исполнять песни с элементами канона и двухголосия; 6.1.1.1анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид и взаимосвязь с другими видами искусства
	Музыка и кино	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид и взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.2 определить жанры и направление эстрадной музыки; 6.1.3.2 исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия); 6.3.1.1 презентовать, оценивать свою работу и работу других
	Подготовка и создание проекта	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия); 6.3.1.1 презентовать, оценивать свою работу и работу других
	Презентация проекта	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.3.1.1 презентовать, оценивать свою работу и работу других
Музыка и технология	Музыкальные компьютерные программы	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, а также взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Музыка в анимации	6.1.1.2 различать звуки музыкальных инструментов симфонического оркестра, систематизировать по группам; 6.3.1.1 презентовать, оценивать и совершенствовать свою работу и работу других
	Озвучивание и музыкальное оформление	6.1.2.3 сравнивать выразительные средства музыки и других видов искусства в ходе создания художественого образа; 6.1.1.2 различать звуки музыкальных инструментов симфонического оркестра, систематизировать по группам; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Подготовка и создание проекта	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать по-новому музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity (аудасити), Soundation (саундейшн), Windows Movie Maker (виндоус муви мейкер), Киностудия)
	Презентация проекта	6.3.1.1 презентовать, оценивать свою работу и работу других; 6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ

Приложение 496
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 496 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью Программы является повышение мотивации обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее - НОДА) к укреплению физического и психического здоровья с учетом возрастных и индивидуальных двигательных особенностей.

3. Общеобразовательные задачи Программы предусматривают создание правильной основы для формирования двигательных умений и навыков общей двигательной культуры.

4. Коррекционные задачи Программы:

1) коррекция нарушений ходьбы, осанки, нарушенных движений в верхних и нижних конечностях, формирование равновесия;

2) развитие функции руки и предметно - манипулятивной деятельности, зрительно-моторной координации;

3) торможение и преодоление неправильных поз и положений;

4) стабилизация, коррекция вторичных нарушений в двигательной сфере, предупреждение их возможного прогрессирования;

5) укрепление здоровья и повышение работоспособности;

6) коррекция и компенсация нарушений психомоторики (преодоление страха, замкнутого пространства, высоты, нарушение координации движений, завышение или занижение самооценки).

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Адаптивное физическое воспитание обучающихся с НОДА имеет особенности, которые обусловлены категорией обучающихся:

1) по нозологии, по возрасту, по степени тяжести и структуре нарушения;

2) времени его возникновения (при рождении, в течение жизни);

3) по причинам и характеру протекания заболевания, медицинскому прогнозу, наличию сопутствующих заболеваний и вторичных нарушений;

4) состоянию сохранных функций.

6. Нарушения функций опорно-двигательного аппарата могут носить как врожденный, так и приобретенный характер. Отмечаются следующие виды патологии опорно-двигательного аппарата:

1) заболевания нервной системы, детский церебральный паралич (далее-ДЦП), полиомиелит;

2) врожденная патология опорно-двигательного аппарата (врожденный вывих бедра, кривошея, деформации стоп, аномалии развития позвоночника, недоразвитие и дефекты конечностей, аномалии развития пальцев кисти);

3) приобретенные заболевания и повреждения опорно-двигательного аппарата (травматические повреждения спинного мозга, головного мозга и конечностей, полиартрит, заболевания скелета (туберкулез, опухоли костей, остеомиелит), системные заболевания скелета (хондродистрофия, рахит).

7. При всем разнообразии врожденных и рано приобретенных заболеваний и повреждений опорно-двигательного аппарата у большинства этих обучающихся наблюдаются сходные проблемы, ведущим в клинической картине является двигательный дефект (задержка формирования, недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций).

8. На занятиях специальные упражнения и игры помогают компенсировать недостатки физического и психического развития, развить двигательные качества, улучшить их физическое и психоэмоциональное состояние.

9. Для обучающихся с НОДА используются следующие стратегии преподавания и обучения:

1) выслушивание мнения каждого обучающегося и признание важности использования имеющихся знаний, умений и навыков с целью их развития;

2) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности;

3) моделирование проблем и примеры стратегий их решения, путем, который понятен обучающимся;

4) поощрение активного обучения, основанного на исследовательском подходе и исследованиях обучающихся;

5) развитие навыков критического мышления обучающихся.

10. Дифференцированный подход к построению Программы:

1) предполагает учет особых образовательных потребностей обучающихся, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания образования. Это предусматривает разные варианты программы, которые создаются с учетом типологических и индивидуальных особенностей обучающихся, в том числе и на основе индивидуального учебного плана;

2) включает организацию учебной деятельности различных групп обучающихся с помощью специально разработанных средств обучения предмету и приемов дифференциации деятельности. Условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, по познавательным интересам, по характеру помощи со стороны учителя.

11. Проектный подход: алгоритм проектной деятельности сохраняется полностью. В рамках знакомства с содержанием раздела организуется деятельность по подготовке коллективных/групповых проектов. Проектные работы не ограничиваются урочными часами, предусматривается и интеграция с внеурочной деятельностью.

12. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ):

1) компетентность в использовании ИКТ строится на базовых ИКТ-навыках и включает в себя правильное и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации;

2) обучающиеся развивают навыки по ИКТ в процессе обучения, находя, создавая и работая с информацией, сотрудничая и обмениваясь информацией и идеями, оценивая и затем совершенствуя свою работу, используя широкий спектр оборудования и приложений.

13. При необходимости целесообразно деление класса на подгруппы, поскольку в одном классе находятся обучающиеся с тяжелыми двигательными нарушениями, так и самостоятельно передвигающиеся (в том числе при помощи различных опор).

14. Педагоги контролируют и изменяют педагогические подходы в соответствии с анатомо-физиологическими особенностями (созреванием) организма обучающихся; в зависимости от тяжести и характера заболевания.

15. Обучающихся рекомендуются разделять по формам заболеваний, с целью более дифференцированного подхода к назначению двигательных упражнений; временное освобождение от занятий физическими упражнениями допускается с разрешения врача школы.

16. Обучающиеся с НОДА подразделяются на три группы:

1) в первую группу входят обучающиеся с тяжелыми нарушениями. У обучающихся этой группы не сформированы захват и удержание предметов, навыки ходьбы (или передвижение с помощью ортопедических приспособлений), навыки самообслуживания сформированы частично;

2) во вторую группу входят обучающиеся, имеющие среднюю степень выраженности двигательных нарушений, преобладающая часть которых передвигается самостоятельно, на ограниченное расстояние. Они владеют навыками самообслуживания, которые недостаточно автоматизированы;

3) третью группу составляют обучающиеся, имеющие легкие двигательные нарушения. Они передвигаются самостоятельно, владеют навыками самообслуживания, однако некоторые движения выполняют неправильно.

17. Учителя физической культуры:

1) распределяют обучающихся по подгруппам в соответствии с их формами заболеваний и настоящим состоянием здоровья;

2) назначают упражнения в зависимости от физических возможностей обучающегося;

3) индивидуализируют свои подходы к обучению, преподаванию и оцениванию;

4) проводят уроки при поддержке специалистов с медицинским образованием, способных применить свои медицинские знания к физическим действиям.

18. Обязательным для учителя является контроль за физическим развитием и физической подготовленностью обучающихся, что позволит отслеживать динамику развития обучающихся с момента поступления в школу до ее окончания. Сравнение схем анализа входной и итоговой диагностики позволяет отследить динамику формирования познавательных универсальных учебных действий за прошедший период.

19. На уроках физической культуры осуществляется межпредметная связь. Особую важность связи предмета адаптивной физической культуры с предметами коррекционного цикла дает возможность обучающимся непосредственной подготовки к социальной адаптации и интеграции в обществе.

20. Для обучающихся с НОДА предусматривается много пространства и приспособлений, способствующих физически активному обучению на протяжении всего учебного плана. Они включают общественные и игровые площадки разных размеров и форм, открытые площадки, закрытые помещения.

21. В школе предусматривается кондиционируемое (хорошо проветриваемое) помещение, доступное для проведения физических упражнений; различные площадки на открытом воздухе; доступ к плавательному бассейну. Помещения, включая санузлы, предусматривает беспрепятственно передвигаться.

22. Овладение обучающимися с НОДА образовательной областью предмета "Адаптивная физическая культура" предполагает коррекцию двигательных навыков в процессе музыкальной, ритмической и адаптивной спортивной деятельности. Для этого необходимо наличие специальных предметов, фонотеки с записями различных музыкальных произведений.

23. Оснащение физкультурных залов предусматривает как обычное (для спортивных залов школ), так и специальное адаптированное (ассистивное) оборудование для обучающихся с различными нарушениями развития, включая тренажеры, специальные велосипеды (с ортопедическими средствами). Для повышения эффективности занятий рекомендуется иметь в распоряжении гимнастические (шведские) стенки, скамьи, топчаны, плоскости с наклоном, столы для настольного тенниса, лестнички, ступеньки, следовые дорожки, рельефные и ребристые передвижные доски, доски с наклоном, мини-батуты, тренажеры, надувные предметы.

24. Каждая нозология требует специфического оснащения и инвентаря. При поражениях спинного мозга с целью фиксации частей тела используются пояса, полотняные ленты, лямки, манжеты, корсеты. При детском церебральном параличе применяются различные современные приспособления (индивидуально для каждого школьника), которые облегчают передвижения.

25. Специальное адаптированное (ассистивное) оборудование для развития двигательной активности: степ-доска, балансир, тренажер Гросса, комбинезон Фаэтон, кубы, валики, кегли, тренажеры для развития мелкой моторики, мячи фитбол и су-джок разных размеров, сенсорная комната (светлая, темная) для релаксации, реабилитационные тренажеры и приспособления, которые дают возможность для компенсации двигательных учебных навыков.

26. Использование ИКТ усиливает, заменяет физическое взаимодействие и упражнения. Цифровые технологии помогают обучающимся в разработке индивидуальных графиков действий и занятий, способствуют пониманию значения движения.

27. Обучающиеся разрабатывают навыки ИКТ на протяжении всей программы посредством поиска, создания и обработки информации, совместной работы с ней и идеями их передачи, оценивания, усовершенствования своей работы, применяя широкий диапазон оборудования и приборов.

28. В Программу включены

1) использование ИКТ на теоретических и практических уроках по "Адаптивной физической культуре" (видео, презентации, графики, таблицы, динамика роста);

2) использование фото и видеоматериалов с целью научить техникам самооценки;

3) анализа и оценки, оказании помощи в измерении и улучшении двигательных действий;

4) использование ИКТ (Интернета) в качестве основного инструмента взаимодействия, сотрудничества, создания контента, поиска помощи и доступа к информации в области "Адаптивной физической культуры".

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Адаптивная физическая культура"

29. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

30. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения. Разделы далее поделены на подразделы, которые содержат в себе цели обучения обучающихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.

31. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) двигательная деятельность;

2) творческие способности и критическое мышление через коррекцию двигательных навыков;

3) здоровье и здоровый образ жизни.

32. Раздел "Двигательная деятельность" включает следующие подразделы:

1) контроль и корректировка маневренности при выполнении спортивно-специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата;

2) развитие и корректировка основных двигательных навыков: опорно-двигательный аппарат, управление телом и объектом;

3) применение комбинаций движений и их последовательность в различных видах физических упражнений, преодоление физических и психологических барьеров;

4) развитие способности преодолевать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе;

5) применение комбинаций движений при выполнении спортивно-специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям;

6) оценивание собственных умений и умений других для улучшения выполнения двигательных действий;

7) применение и оценивание тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей;

8) формирование навыков для преодоления трудностей, реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.

33. Раздел "Творческие способности и критическое мышление через коррекцию двигательных навыков" включает следующие подразделы:

1) адаптация приобретенных знаний, связанных с движением для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся;

2) развитие и применение лидерских навыков и навыков работы в команде, желание улучшать свои личностные качества;

3) демонстрация ряда навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;

4) использование функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных;

5) использование правил и структурных приемов для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела;

6) использование собственных творческих способностей, способностей других и их оценка с предложением альтернативных решений;

7) применение правил соревновательной деятельности и правил судейства;

8) формирование поведения, отражающего честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;

9) обыгрывание ролей, обусловленных различными контекстами движений и их различиями.

34. Раздел "Здоровье и здоровый образ жизни" включает следующие подразделы:

1) формирование знаний о личном здоровье и здоровом образе жизни;

2) контроль физических изменений в организме, создание благоприятных коррекционно–развивающих условий для лечения и оздоровления организма;

3) формирование жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата;

4) использование упражнений для разминки и техники восстановления с учетом физических и психомоторных отклонений;

5) использование упражнений различной физической нагрузки, влияющих их на организм с осознанием своих физических возможностей и ограничений;

6) использование стратегии управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии;

7) формирование знаний и навыков для обогащения опыта физических упражнений.

35. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 5 класса:

1) легкая атлетика. Техника безопасности на уроках. Гигиена физических упражнений, выполнения заданий по физической культуре; сна и питания; мероприятий в режиме учебного дня. Сведения о необходимости сохранения ортопедического режима. Ходьба с перешагиванием одного препятствия. Ходьба с перешагиванием 2-3-х препятствий. Ходьба с перешагиванием препятствий в заданном темпе (под счет, под хлопки);

2) гимнастика. Правила техники безопасности на уроках гимнастики. Гимнастические построения и перестроения. Перестроение из одной шеренги в две: из колонны по одному в колонну по два, по три, по четыре. Расчет в шеренге на первый, второй, третий. Перестроение в шеренгу по одному на быстроту. Общеразвивающие (коррекционные) упражнения. Упражнения без предметов. Переходы из упора присев в упор лежа и снова в упор присев. Полуприседание с различными положениями рук (вперед, на пояс, за голову). В положении равновесия на одной ноге движения руками. Равновесие на одной ноге. Переменные шаги вперед. Повороты в стойке на 90-180 градусов. Ходьба по несколько человек, взявшись за руки. Приставные шаги в сторону. Поднимание и опускание груза (250-500 грамм). Приседания возле гимнастической стенки и в парах на здоровой ноге. Упражнения на осанку. Общеукрепляющие упражнения с гантелями (500 гр.) лежа. Ходьба с перешагиванием препятствия с удержанием легкого груза на голове (200-250 гр.); смешанные и простые висы и упоры. Висы смешанные: вис лежа, верхом, прогнувшись, за весом одной и двумя. Простые упоры: передвижение в упоре, перемена хватов (без поворотов). Подтягивание на количество раз в висе. Акробатика. Кувырок на мате вперед, назад. Мост из положения лежа (с помощью). Упражнения с набивным мячом (вес 1-2 кг). Броски мяча друг другу двумя руками от груди, двумя руками из-за головы, двумя руками снизу. Подбрасывание мяча вверх и ловля его после хлопка. Наклоны и повороты туловища в сочетании с различными положениями и движениями рук с мячом. Перекатывание набивного мяча друг другу ногами в положении сидя. Перекатывание набивного мяча друг другу в положении лежа на животе. Упражнения с мячом в кругу, в шеренге – передачи мяча назад, вперед, в стороны. Упражнения лежа с мячом на основные группы мышц. Упражнения с гимнастической палкой. Переводы палки из горизонтального положения в вертикальное и обратно. Совмещение движений палки с движениями туловища и ног. Упражнения на гимнастической стенке. Наклоны вперед, держась за рейку на высоте груди, пояса. Наклоны вправо (влево) стоя боком к стене и держась за рейку одной рукой. Прогибание туловища стоя спиной к стенке и держась за рейку на высоте головы, плеч. Разгибая ноги назад, держась за рейку руками на уровне груди, пояса. Движение ногой вперед, назад, в сторону, стоя боком к стенке и держась за рейку одной рукой. Комплексы упражнений с фитбол-мячами, с предметами по специфике заболеваний;

3) национальные и интеллектуальные игры. Правила техники безопасности на уроках национальных и интеллектуальных игр (по выбору). Национальные игры "Тогыз кумалак", Асык ату. Упражнения на мелкую моторику. Расслабление под формулы аутотренинга, управление своим телом при малоподвижных играх, способы коррегирования порочные положений. Правила соревнований, сотрудничество во время соревнований. Технику выполнения приемов в национальных играх. Подвижные игры для развития координационных способностей. Упражнения и подвижные игры для развития скоростно-силовых способностей и силовой выносливости. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранение коррекционных дефектов. Оценка своего уровня развития физических качеств;

4) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. В зависимости от погодных условий и материальной базы школы программный материал по лыжной/коньковой/кроссовой подготовке предусматривает увеличение или уменьшение за счет сокращения или увеличения времени на другие виды программного материала. Правила техники безопасности на уроках лыжной/кроссовой/коньковой подготовки. Лыжная подготовка. Подготовка лыжного инвентаря к занятиям. Правила перехода к месту занятий и обратно. Правила предупреждения обморожений и травм при передвижении на лыжах. Способы передвижений. Попеременный двухшажный ход, одновременный двухшажный ход, одновременный бесшажный ход; подъем наискось "полуелочкой"; торможение "плугом"; повороты переступанием. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Коньковая подготовка. Правила катания и бега на катке. Технические приемы катания на коньках. Координации движений, опробования коньков. Упражнения в движении на равновесие (на двух и одном коньке, с различным положением рук). Групповые упражнения - катание в шеренгах, тройках, парах, группой. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Кроссовая подготовка. Овладение техникой передвижения по кроссовой дистанции; овладение техникой преодоление препятствий; развитие выносливости; совершенствование бега по пересеченной местности, преодоление препятствий по двигательным возможностям. Технику выполнения беговых упражнений, освоение ее самостоятельно, выявлять и устранять характерные ошибки в процессе освоения. Беговые упражнения для развития физических качеств, индивидуальный режим физических нагрузок. Взаимодействие с партнерами в процессе коллективных занятий. Комплексы упражнений для коррекционной способностей и развития выносливости и скоростных способностей;

5) подвижные и спортивные игры. В зависимости от материальной базы и условий спортивных баз школы программный материал по спортивным играм (по выбору) предусматривает увеличение или уменьшение за счет сокращения или увеличения времени на другие виды программного материала. Эстафеты с лазаньем и перелезанием. Подвижные игры. "Гонка мячей по кругу", "Не давай мяча водящему", "Мяч капитану", "Защита укрепления". Спортивные игры. Комбинации из освоенных элементов техники передвижений изученных спортивных игр. Игра по упрощенным правилам. Игры и игровые задания с ограниченным числом игроков (2:2, 2:3, 3:3). Совершенствование изученных приемов. Учебная игра.

36. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 6 класса:

1) легкая атлетика. Техника безопасности на уроках легкой атлетики. Ходьба с перешагиванием одного препятствия (скамейки, набивной мяч, гимнастическая палка). Ходьба с перешагиванием 2-3-х препятствий. Ходьба с перешагиванием препятствий в заданном темпе (под счет, под хлопки). Метание. Метание малого мяча на дальность, способом из-за спины через плечо сидя, стоя. Толкание набивного мяча 1,5 – 2 кг. Метание гранаты на дальность в цель, малого мяча в цель;

2) гимнастика. Правила поведения на уроках гимнастики. Строевые упражнения в ходьбе. Изменение скорости по команде. Повороты и движения по команде. Ходьба с согласованными движениями рук и ног, с движениями рук – на поясе, к плечам, за спину, за голову, в стороны, вверх, с перешагиванием препятствий (гимнастические скамейки, набивные мячи), держа в руках предмет (гимнастическая палка, мяч, булава), боком (приставными шагами) и спиной вперед по прямой 15-25 м. на звуковой сигнал. Основные положения и движения головы, рук, туловища, ног (без предметов и с предметами). Махи: упражнения выполняются в положении стоя боком у гимнастической стенки или у другой опоры. Упражнения для формирования правильной осанки. Сохранение устойчивости в стойке" одна ступня впереди другой с открытыми и закрытыми глазами. Удерживание различных исходных положений на качающейся площади с движениями рук. Наклоны головы вперед, назад, вправо, влево; повороты головы вправо и влево; круговые движения головы. Поднимание одной руки и обеих рук вперед, в стороны, вверх, назад; круговые движения рук в лицевой и боковой плоскостях; сгибания и разгибания рук. Поднимание и опускание плеч; отведение и сведение; круговые движения плеч. Упражнения с палками (палка за головой, на лопатках, сзади на изгибах локтей, внизу-сзади в прямых руках). Перекладывание, броски и ловля набивных мячей в положении стоя, сидя, произвольным способом и по заданию. Упражнения с набивными мячами (вес 1,5 – 2 кг.). Передачи набивного мяча друг другу одной рукой от плеча, одной рукой из-за спины. Броски набивного мяча в парах из положения лежа на животе, на спине (одной рукой, двумя руками). Упражнения на гимнастической стенке. Сгибание и разгибание рук в упоре стоя, опираясь на рейку на уровне пояса, бедер. Лазание по гимнастической стенке при помощи одних рук (вверх, вниз). Сгибание и поднимание ног в висе поочередно и одновременно, держась за гимнастическую стенку, стоя спиной к ней, шаг вперед левой, правой ногой. Упражнения на гимнастической скамейке. Сгибание и разгибание ног сидя на скамейке одновременно и поочередно, наклоны к правой и левой ногам поочередно в положении сидя на скамейке верхом, назад сидя на скамейке (ноги удерживает партнер), руки на пояс, за голову;

3) национальные и интеллектуальные игры. Знакомство с национальными подвижными играми Казахстана. Развитие физических качеств, подвижности суставов на основе народных подвижных игр. Правила техники безопасности на уроках национальных и интеллектуальных игр (по выбору). Национальные игры "Тогыз кумалак", Асык ату, национальные игры. Упражнения на мелкую моторику. Расслабление под формулы аутотренинга, управление своим телом при малоподвижных играх, способы коррегирования порочные положений. Правила соревнований, сотрудничество во время соревнований. Технику выполнения приемов в национальных играх; подвижные игры для развития координационных способностей. Упражнения и подвижные игры для развития скоростно-силовых способностей и силовой выносливости. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранение коррекционных дефектов. Оценка своего уровня развития физических качеств;

4) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. В зависимости от погодных условий и материальной базы школы программный материал по лыжной/коньковой/кроссовой подготовке предусматривает увеличение или уменьшение за счет сокращения или увеличения времени на другие виды программного материала. Лыжная подготовка. Правила безопасности обучающихся на уроках лыжной подготовки. Овладеть схемой движения в одновременном двухшажном ходе. Изучение хода обычно идет достаточно успешно. Добиваясь согласованности движения в одновременном двухшажном ходе, учитель обычно обращает внимание обучающихся на следующие ошибки: слабые толчки ногами, неодинаковые по длине скользящие шаги, преждевременная постановка маховой ноги на снег при выносе вперед, нарушение согласованности в выносе палок вперед. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Коньковая подготовка. Правила катания и бега на катке. Технические приемы катания на коньках. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Кроссовая подготовка. Технику выполнения беговых упражнений, Беговые упражнения для развития физических качеств, индивидуальный режим физических нагрузок. Взаимодействие с партнерами в процессе коллективных занятий. Комплексы упражнений для коррекционной способностей и развития выносливости и скоростных способностей;

5) подвижные и спортивные игры. Групповые упражнения по развитию навыков критического мышления. Ролевые коммуникативные, психогимнастические игры различные по содержанию и статусу. Точность, контроль и маневренности в упражнениях по выполнению индивидуальных заданий. Игры с творческим ролевым сюжетом. Парные упражнения в движении с предметами. Физические упражнения для развития жизненно важных двигательных умений и навыков, индивидуальных двигательных способностей. Сюжетные игры. Подвижные игры и эстафеты: "Метко в цель", "Борьба за мяч", "Ловкие и меткие", "Попади в мяч", "Защита укрепления", "Защита булав", Полоса препятствий с включением лазания, перелезания, метания в цель, упражнений на гимнастической стенке. Спортивные игры по выбору. Баскетбол. Передачи одной рукой от плеча с места. Броски мяча в корзину одной рукой от плеча после ведения. Выбор места для держания игрока (без мяча и с мячом). Применение изученных приемов в учебной игре по упрощенным правилам. Передвижение игрока вперед, назад, вправо, влево. Ведение мяча на месте после ловли, ведение после ловли в движении и последующей остановки. Сочетание приемов: ловля в движении – ведение – бросок в корзину одной рукой от плеча. Выбор места для держания игрока Игра по упрощенным правилам. Футбол. Ведение мяча носком в медленном темпе по прямой, дуге, змейкой. Остановка катящегося мяча подошвой ноги. Игра по упрощенным правилам. Волейбол (салютбол). Перемещение приставными шагами. Передача мяча сверху, двумя руками, в парах на месте и после перемещения вперед. Прием мяча снизу двумя руками, или ловля двумя руками.

37. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 7 класса:

1) легкая атлетика. Техника безопасности на уроках легкой атлетики. Гигиена физических упражнений; мероприятий в режиме учебного дня. Сведения о необходимости сохранения ортопедического режима. Развитие навыков бега, прыжков и метания. Техника движений рук и ног в прыжках вверх на месте. Прыжок с 7–9 шагов разбега. Приземление. Метание малого мяча (теннисного, хоккейного) и разных легких предметов на дальность с места, с шага, с трех шагов способом "из-за спины через плечо". Метание малого мяча с места в стену на дальность отскока;

2) гимнастика. Правила техники безопасности на уроках гимнастики. Гимнастические построения и перестроения. Общеразвивающие (коррекционные) упражнения. Упражнения без предметов. Переходы из упора присев в упор лежа и снова в упор присев. Полуприседание с различными положениями рук (вперед, на пояс, за голову), в положении равновесия. Переменные шаги вперед. Повороты в стойке на 90-180 градусов. Приставные шаги в сторону. Приседания возле гимнастической стенки и в парах на здоровой ноге. Упражнения на осанку. Общеукрепляющие упражнения с предметами. Смешанные и простые висы и упоры. Висы смешанные: вис лежа, верхом, прогнувшись, за весом одной и двумя. Простые упоры: передвижение в упоре, перемена хватов (без поворотов). Подтягивание на количество раз в висе. Акробатика. Кувырок на мате вперед, назад. Мост из положения лежа (с помощью). Упражнения с набивным мячом. Наклоны и повороты туловища в сочетании с различными положениями и движениями рук с мячом. Перекатывание набивного мяча. Упражнения с мячом, с гимнастической палкой. Упражнения на гимнастической стенке. Наклоны, прогибание туловища, Комплексы упражнений с фитбол-мячами, с предметами по специфике заболеваний;

3) национальные и интеллектуальные игры. Правила техники безопасности на уроках национальных и интеллектуальных игр (по выбору). Национальные игры "Тогыз кумалак", Асык ату. Упражнения на мелкую моторику. Расслабление под формулы аутотренинга, управление своим телом при малоподвижных играх, способы коррегирования порочные положений. Правила соревнований. Подвижные игры для развития координационных способностей. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранение коррекционных дефектов. Оценка своего уровня развития физических качеств;

5) подвижные и спортивные игры. В зависимости от материальной базы и условий спортивных баз школы программный материал по спортивным играм (по выбору) предусматривает увеличение или уменьшение за счет сокращения или увеличения времени на другие виды программного материала. Подвижные игры. Спортивные игры. Правила техники безопасности на уроках спортивных игр. Упражнения, воспитывающие пространственные представления. Обманные движения в играх (баскетбол, волейбол, гандбол, футбол, флорбол). Правила техники безопасности на уроках спортивных игр. Техника основных игровых приемов избранного вида спорта. Комбинации из освоенных элементов техники передвижений изученных спортивных игр. Игра по упрощенным правилам. Совершенствование изученных приемов. Учебная игра.

38. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 8 класса:

1) легкая атлетика. Основные сведения о влиянии физических упражнений на физическое здоровье и развитие школьников. Влияние основных видов физических упражнений на рост и развитие организма. Влияние физических упражнений на повышение функционального состояния ослабленных мышц, приобретение компенсаторных движений, развитие быстроты и ловкости;

2) гимнастика и фитнесс. Техника безопасности на уроках гимнастики. Общеразвивающие упражнения (коррекционные упражнения) с предметами и без них. Перемена направления движения поворотами налево, направо, кругом (индивидуально). Способности и навыки в выполнении со слов учителя вольных упражнений с предметами. Сгибание и выпрямление рук с отягощением (гантели, палки, мячи). Наклоны туловища вперед, назад, в стороны с дополнительными качаниями. Махи ногой вперед, в сторону, назад. Выпады в стороны, вперед и назад с движениями (индивидуально). Упражнения с гимнастическими палками, включающие соединения движения рук и ног, туловища. Лежа на спине, руки на груди – сгибание верхней части туловища вперед, не поднимая таза от пола. Из упора лежа – попеременное поднимание ног. Упражнения в равновесии. Передвижение приставными шагами по гимнастической скамейке (индивидуально). Ходьба по наклонной скамейке. Поворот в стойке на одной ноге (180 градусов). В упоре лежа боком (опора одной рукой) движение свободной рукой и ногой. Передвижение вперед, назад, боком по доске гимнастической скамейки, бревну с добавочными движениями рук, ног, туловища. Передвижение по доске гимнастической скамейки и бросание мяча партнеру с последующей ловлей. Ходьба с доставанием с пола предметов, небольшими группами со сцепленными руками, с расхождением при встрече. Передвижение по гимнастической скамейке на четвереньках вперед и назад. Висы и упоры. Смешанные и простые висы. Размахивание ногами в висе. Сгибание и разгибание рук в размахивании на махе назад-вперед. Упражнения на гимнастической стенке. Пружинистые приседания в положении выпада вперед, опираясь ногой о рейку на уровне колена. Сгибание и разгибание рук в упоре лежа на полу, опираясь ногами на 1-2 рейки от пола (мальчики), поднимание туловища (с различными положениями рук). Из виса лицом к стенке – оттягивать прямые ноги назад (врозь вместе). Сидя на полу, руки к плечам, ноги закреплены за рейку – лечь и сесть. Из стойки на первой рейке лицом к стенке, взявшись за рейку на высоте плеч – согнуть одну ногу и поставить ее на рейку на высоте таза, другую - опустить, стараясь коснуться пола. Стоя на первой рейке, руки на уровне груди – перехватывая рейки вниз, сесть на пол. Стоя на первой рейке лицом к стенке, руки на высоте груди – быстро опуская руки, хлопок в ладони (перед собой, над головой, за спиной), снова захватиться за рейку. Упражнения на гимнастической скамейке. Сидя, ноги вперед – прогибание туловища назад с партнером. Круговые движения ногами в упоре, сидя на скамейке. Сгибание и разгибание рук в упоре лежа на скамейке, повороты туловища с различными положениями и движениями рук, наклоны туловища вперед и назад, руки на пояс, к плечам, за голову. Лазание и перелезание. Преодоление препятствий высотой до 2 метров. Лазание по наклонной лестнице при помощи рук и ног (только одних рук). Перелезание с одного снаряда на другой (бревно, гимнастическая скамейка, гимнастическая лестница). Перелезание с нижней части лестницы на верхнюю. Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость. Комплексы упражнений, благоприятно воздействующими на состояние организма. Циклические упражнения, прыжки, танцевальные упражнения. Комплексы общеразвивающих упражнений различных направлений фитнеса: упражнения ритмической гимнастики, аэробики, элементы степ - аэробики, стретчинга, танцевально- игровой гимнастики, лечебно- профилактического танца. Специально разработанные комплексы упражнений аэробики, стретчинга направленные на развитие выносливости, гибкости, прыгучести, и двигательных способностей обучающихся, необходимых для легкоатлетической деятельности;

3) национальные и интеллектуальные игры. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей. Национальные подвижные игры "Асык ату", "Бес таз". Совершенствование изучения техник и правил соревнований ранее изученных игр. Использование двигательных действий для возведения юрты. Составление (по образцу) индивидуальных планов занятий физической подготовкой, выделение основных частей занятий, определение их направленности и содержания. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств);

4) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Передвижение на лыжах: попеременный двухшажный ход; одновременный одношажный ход; одновременный бесшажный ход; передвижения с чередованием ходов, переходом с одного способа на другой (переход без шага, переход через шаг, переход через два шага; прямой переход; переход с неоконченным отталкиванием палкой); перешагивание на лыжах небольших препятствий; перелезание на лыжах через препятствия. Подъемы, спуски, повороты, торможения: поворот переступанием; подъем лесенкой; подъем елочкой; подъем полуелочкой; спуск в основной и низкой стойке, по ровной поверхности, с преодолением бугров и впадин, небольших трамплинов; торможение плугом; торможение упором; торможение боковым скольжением; поворот упором. Коньковый ход, преодоление учебных дистанций (по возможностям) до 3 км. Кроссовая подготовка. Упражнения на закрепление техники и специальной физической подготовки, спрыгивание и запрыгивание на препятствие на точность приземления и сохранения равновесия, подъемы и спуски шагом, бегом (по возможностям), кроссовый бег;

5) подвижные и спортивные игры. Техника безопасности и гигиенические правила при подготовке мест занятий, выборе инвентаря и одежды для проведения самостоятельных занятий оздоровительной физической культурой, физической (технической) подготовкой (в условиях спортивного зала и открытой спортивной площадки). Упражнения с элементами спортивных игр и эстафет для разработки опорно-двигательного аппарата Спортивные игры. Правила безопасности обучающихся на уроках спортивных игр. Упражнения, воспитывающие пространственные представления. Правила техники безопасности на уроках спортивных игр. Техника основных игровых приемов избранного вида спорта (баскетбол, волейбол (волейбол сидя), гандбол, футбол, флорбол). Комбинации из освоенных элементов техники передвижений изученных спортивных игр. Игра по упрощенным правилам. Совершенствование изученных приемов. Учебная игра с элементами избранного вида спорта по упрощенным правилам или с соблюдением основных правил (допускаются отклонения от правил). Футбол. Основные удары по мячу. Остановки мяча. Ведение и обводка внутренней стороной стопы, с изменением темпа и направления движения. Учебная игра по упрощенным правилам.

39. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 9 класса:

1) легкая атлетика. Влияние физических упражнений на повышение функционального состояния ослабленных мышц, приобретение компенсаторных движений, развитие быстроты и ловкости. Беговые упражнения: бег на длинные, средние и короткие дистанции (по двигательным возможностям); высокий старт; низкий старт; ускорения с высокого старта; спринтерский бег; гладкий равномерный бег на учебные дистанции (протяженность дистанции регулируется учителем или учеником); эстафетный бег; бег с преодолением препятствий; кроссовый бег. Прыжковые упражнения: прыжок в длину с разбега в длину с разбега способом "согнув ноги"; прыжок в высоту с разбега способом "перешагивание"; прыжок в длину с разбега способом "прогнувшись. Упражнения в метании малого мяча: метание малого мяча с места в вертикальную неподвижную мишень; метание малого мяча по движущейся (катящейся) мишени; метание малого мяча по движущейся (летящей) мишени; метание малого мяча с разбега по движущейся мишени; метание малого мяча на дальность с разбега (трех шагов) Метание гранаты (по двигательным возможностям) способом из-за спины, через плечо, с места, с шагов, с колена, на дальность и по коридору 10 метров. Толкание ядра, камня, набивного мяча (до 5 кг.) двумя руками, одной рукой с места;

2) гимнастика и фитнесс. Техника безопасности на уроках гимнастики. Оздоровительная гимнастика. Общеразвивающие упражнения (коррекционные). Упражнения для тренировки определенных групп мышц и суставов (индивидуально при необходимости). Упражнения на осанку и равновесие. Упражнения с набивными мячами. Лазание и преодоление препятствий. Преодоление препятствий высотой до двух метров. Составление полос препятствий и проведение командных соревнований. Влезание на разные снаряды, перелезание через них, с одного снаряда на другой различными способами, с опорой на грудь через препятствие высотой 150 см. Комплексы упражнений с локальным отягощением на отдельные мышечные группы. Комплексы упражнений силовой направленности на спортивных снарядах (перекладине, брусьях, гимнастической стенке), выполняемые по методу круговой тренировки. Скоростной бег и прыжки с дополнительным отягощением (в различных направлениях и с различной амплитудой движений, из разных исходных положений). Многоскоки, спрыгивание-запрыгивание на месте с продвижением вперед. Комплексы атлетической гимнастики. Полосы препятствий силовой направленности (передвижения в висах и упорах на руках, бег в горку с перенесением тяжестей, преодоление препятствий прыжками разной формы);

3) национальные и интеллектуальные игры. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей. Роль национальных игр в физическом и духовном совершенствовании личности. Самостоятельное тестирование на силу и выносливость. Национальные игры: "Билек сынасу", "Котермек", "Кындык-сындык", "Асыки", "Кумис алу" и ранее изученные. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств);

4) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Лыжная подготовка. Специальные упражнения, направленные на закрепления изученных техник. Элементы техники лыжных гонок, распределения сил на дистанции (по возможностям), лидирование, обгон, финиширование. Кроссовая подготовка. Специальные упражнения, направленные на закрепления изученных техник. Элементы тактики соревнований по кроссу. Распределения сил на дистанции (по возможностям), лидирование, обгон, финиширование;

5) подвижные и спортивные игры. Игровые задания с выполнением движений, схематично обозначенные на специальных карточках для составления вариантов игр-эстафет. Совершенствованию физкультурных знаний методами решения кроссвордов, собирания пазлов, разрезных картинок с изображением знакомого вида спорта, спортивного инвентаря. Постановке спортивных спектаклей, кукольных спортивных представлений, поделок на спортивную тему. Самостоятельное проведение спортивных соревнований под контролем учителя по избранным подвижным. Национальным и спортивным играм. Правила соревнований по спортивным играм. Судейство разных категорий обучающихся. Задания с ограниченным числом игроков. Игра по правилам. Практика в судействе.

40. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 10 класса:

1) гимнастика и фитнес. Техника безопасности на уроках гимнастики. Основные сведения о влиянии физических упражнений на физическое здоровье и развитие школьников. Соблюдение режима и правильного питания. Знакомство с разновидностями фитнеса (индивидуальный выбор). Комплексы упражнений, благоприятно воздействующими на состояние организма. Циклические упражнения, прыжки, танцевальные упражнения. Комплексы общеразвивающих упражнений различных направлений фитнеса: упражнения ритмической гимнастики, аэробики, элементы степ - аэробики, стретчинга, танцевально-игровой гимнастики, лечебно- профилактического танца; направленные на развитие выносливости, гибкости, прыгучести. Общеразвивающие упражнения (коррекционные упражнения) с предметами и без них. Перемена направления движения поворотами налево, направо, кругом (индивидуально). Способности и навыки в выполнении со слов учителя вольных упражнений с предметами. Сгибание и выпрямление рук с отягощением (гантели, палки, мячи). Наклоны туловища вперед, назад, в стороны с дополнительными качаниями. Махи ногой вперед, в сторону, назад. Выпады в стороны, вперед и назад с движениями (индивидуально). Упражнения в равновесии. Висы и упоры. Смешанные и простые висы. Размахивание ногами в висе. Сгибание и разгибание рук в размахивании на махе назад-вперед. Упражнения на гимнастической стенке. Лазание и перелазание. Преодоление препятствий высотой до 2 метров. Лазание по наклонной лестнице при помощи рук и ног (только одних рук). Перелазание с одного снаряда на другой (бревно, гимнастическая скамейка, гимнастическая лестница). Перелазание с нижней части лестницы на верхнюю. Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость. Комплексы упражнений, благоприятно воздействующими на состояние организма. Циклические упражнения, прыжки, танцевальные упражнения;

2) легкая атлетика. Влияние физических упражнений на повышение функционального состояния ослабленных мышц, приобретение компенсаторных движений, развитие быстроты и ловкости. Беговые упражнения: бег на длинные, средние и короткие дистанции (по двигательным возможностям); высокий старт; низкий старт; ускорения с высокого старта; спринтерский бег; гладкий равномерный бег на учебные дистанции (протяженность дистанции регулируется учителем или учеником); эстафетный бег; бег с преодолением препятствий. Прыжковые упражнения: прыжок в длину с разбега в длину с разбега способом "согнув ноги"; прыжок в высоту с разбега способом "перешагивание"; прыжок в длину с разбега способом "прогнувшись. Упражнения в метании малого мяча: метание малого мяча с места в вертикальную неподвижную мишень; метание малого мяча по движущейся (катящейся) мишени; метание малого мяча по движущейся (летящей) мишени; метание малого мяча с разбега по движущейся мишени; метание малого мяча на дальность с разбега (трех шагов). Метание гранаты (по двигательным возможностям) способом из-за спины, через плечо, с места, с шагов, с колена, на дальность и по коридору 10 метров. Толкание ядра, камня, набивного мяча (до 5 кг.) двумя руками, одной рукой с места;

3) национальные игры Казахстана. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей. Национальные подвижные игры "Асык ату", "Бес таз". Совершенствование изучения техник и правил соревнований ранее изученных игр. Использование двигательных действий для возведения юрты. Составление (по образцу) индивидуальных планов занятий физической подготовкой, выделение основных частей занятий, определение их направленности и содержания. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств;

4) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Передвижение на лыжах: попеременный двушажный ход; одновременный одношажный ход; одновременный бесшажный ход; передвижения с чередованием ходов, переходом с одного способа на другой (переход без шага, переход через шаг, переход через два шага; прямой переход; переход с неоконченным отталкиванием палкой); перешагивание на лыжах небольших препятствий; перелазание на лыжах через препятствия. Подъемы, спуски, повороты, торможения: поворот переступанием; подъем лесенкой; подъем елочкой; подъем полуелочкой; спуск в основной и низкой стойке, по ровной поверхности, с преодолением бугров и впадин, небольших трамплинов; торможение плугом; торможение упором; торможение боковым скольжением; поворот упором. Коньковый ход, преодоление учебных дистанций (по возможностям) до 3км. Кроссовая подготовка. Упражнения на закрепление техники и специальной физической подготовки, спрыгивание и запрыгивание на препятствие на точность приземления и сохранения равновесия, подъемы и спуски шагом, бегом (по возможностям), кроссовый бег;

5) спортивные игры. Правила поведения на спортивной площадке. Правила проведения соревнований по спортивным играм. Требования безопасности и гигиенические правила при подготовке мест занятий, выборе инвентаря и одежды для проведения самостоятельных занятий оздоровительной физической культурой, физической (технической) подготовкой (в условиях спортивного зала и открытой спортивной площадки). Упражнения с элементами спортивных игр и эстафет для разработки опорно-двигательного аппарата. Самостоятельное проведение спортивных соревнований под контролем учителя по избранным подвижным, национальным и спортивным играм (баскетбол, футбол, волейбол (сидя), гандбол, флорбол). Учебная игра с соблюдением основных правил (допускаются отклонения от правил). Элементы судейства. Игровые задания с выполнением движений, схематично обозначенные на специальных карточках для составления вариантов игры-эстафет. Совершенствованию физкультурных знаний методами решения кроссвордов, собирания пазлов, разрезных картинок с изображением знакомого вида спорта, спортивного инвентаря.

Глава 4. Система целей обучения

41. В Программе для удобства использования целей обучения и проведения мониторинга вводится кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4 "6" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

42. Система целей обучения:

1) "Двигательная деятельность":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1. Контроль и корректировка маневренности при выполнении спортивно-специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	7.1.1.1 применять и учиться совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	8.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	9.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата	10.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
1.2. Развитие и корректировка основных двигательных навыков: опорно-двигательный аппарат, управление телом и объектом	5.1.2.2 знать и уметь корректировать основные двигательные навыки: опорно-двигательный аппарат, управление телом и объектом	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом	7.1.2.2 совершенствовать и обобщать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом	8.1.2.2 уметь объяснять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом	9.1.2.2 обосновывать и применять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом	10.1.2.2 демонстрировать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
1.3. Применениекомбинации движений и их последовательность в различных видах физических упражнений, преодоление физических и психологических барьеров	5.1.3.3 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры	6.1.3.3 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры	7.1. 3.3 совершенствовать и учиться обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры	8.1.3.3 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры	9.1. 3.3 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры	10.1.3.3 обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
1.4.Развитие способности преодолевать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	5.1.4.4 знать и учиться преодолевать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	6.1.4.4 уметь составлять и выполнять физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	7.1.4.4 совершенствовать и учиться обобщать составление физических нагрузок, необходимых для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	8.1.4.4 совершенствовать и обобщать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	9.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе	10.1.4.4 обосновывать и применять дозированные физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
1.5. Применение комбинаций последовательности движений при выполнении спортивно-специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	5.1.5.5 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	6.1.5.5 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	7.1.5.5 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	8.1.5.5 объяснять и учиться демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	9.1.5.5 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям	10.1.5.5 комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
1.6. Оценивание собственных умений и умений других для улучшения выполнения двигательных действий	5.1.6.6 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	6.1.6.6 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник	7.1.6.6 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	8.1.6.6 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	9.1.6.6 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	10.1.6.6 комбинировать навыки и собственные умения других для улучшения выполнения двигательных действий
1.7 Применение и оценивание тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	5.1.7.7 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	6.1.7.7 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	7.1.7.7 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	8.1.7.7 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	9.1.7.7 создавать, анализировать различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей	10.1.7.7 создавать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
1.8 Формирование навыков для преодоления трудностей, реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	5.1.8.8 знать и учиться определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	6.1.8.8 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	7.1.8.8 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	8.1.8.8 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	9.1.8.8 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	10.1.8.8 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся

2) "Творческие способности и критическое мышление через коррекцию двигательных навыков":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1. Адаптация приобретенных знаний, связанных с движением для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	6.2.1.1 определять и учиться применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	7.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	8.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	9.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся	10.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
2.2. Развитие и применение лидерских навыков и навыков работы в команде, желание улучшать свои личностные качества	5.2.2.2 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества	6.2.2.2 учиться определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества	7.2.2.2 определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества	8.2.2.2уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества	9.2.2.2 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества	10.2.2.2 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
2.3. Демонстрация ряда навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	5.2.3.3 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	6.2.3.3 учиться определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	7.2.3.3 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	8.2.3.3 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	9.2.3.3 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	10.2.3.3 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
2.4. Использование функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	5.2.4.4 понимать и учиться определять возможность использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	6.2.4.4 определять и учиться использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	7.2.4.4 определять и использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	8.2.4.4 уметь обсуждать и демонстрировать развитие функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	9.2.4.4 применять и демонстрировать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных	10.2.4.4 оценивать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
2.5. Использование правил и структурных приемов для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	5.2.5.5 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	6.2.5.5 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	7.2.5.5 учиться демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	8.2.5.5 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	9.2.5.5 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	10.2.5.5 оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
2.6. Использование собственных творческих способностей, способностей других и их оценка с предложением альтернативных решений	5.2.6.6 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения	6.2.6.6 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	7.2.6.6 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	8.2.6.6 демонстрировать и учиться сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	9.2.6.6 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	10.2.6.6 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
2.7. Применение правил соревновательной деятельности и правил судейства	5.2.7.7 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства	6.2.7.7 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства	7.2.7.7 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства	8.2.7.7 демонстрировать и уметь сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства	9.2.7.7 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства	10.2.7.7 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства
2.8. Формирование поведения, отражающего честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	5.2.8.8 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	6.2.8.8понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	7.2.8.8 понимать и уметь применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	8.2.8.8 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	9.2.8.8 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	10.2.8.8 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
2.9. Обыгрывание ролей, обусловленных различными контекстами движений и их различиями	5.2.9.9 определять роли, обусловленные различными контекстами движений	6.2.9.9 осознавать и уметь объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	7.2.9.9 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	8.2.9.9 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия	9.2.9.9 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	10.2.9.9 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений

3) "Здоровье и здоровый образ жизни":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1. Формирование знаний о личном здоровье и здоровом образе жизни	5.3.1.1 знать и понимать важность здоровье сбережения	6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью	7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью	8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье	9.3.1.1 объяснять и демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье	10.3.1.1 оценивать и адаптировать знания о личном здоровье и здоровом образе жизни
3.2. Контроль физических изменений в организме, создание благоприятных коррекционно–развивающих условий для лечения и оздоровления организма	5.3.2.2 знать и понимать важность умения контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма	6.3.2.2 уметь по собственным ощущениям контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма	7.3.2.2 понимать и объяснять влияние контроля за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма	8.3.2.2 демонстрировать на собственном примере умение контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма	9.3.2.2 оценивать контроль за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма	10.3.2.2 оценивать и адаптировать знания как контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления на своем примере
3.3. Формирование жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата	5.3.3.3 определять и развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата	6.3.3.3 понимать и уметь развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата	7.3.3.3 осознавать и объяснять жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата и их различия	8.3.3.3 обсуждать развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата и адаптировать их	9.3.3.3 демонстрировать на собственном примере умение контролировать и развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата	10.3.3.3 оценивать и адаптировать знания для развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
3.4. Использование упражнений, подходящих для видов деятельности разминки и техники восстановления с учетом физических и психомоторных отклонений	5.3.4.4 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления с учетом физических и психомоторных отклонений	6.3.4.4 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их с учетом физических и психомоторных отклонений	7.3.4.4 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений	8.3.4.4 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений	9.3.4.4 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений	10.3.4.4 анализировать оценивать и адаптировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений
3.5. Использование упражнений различной физической нагрузки, влияющих их на организм с осознанием своих физических возможностей и ограничений	5.3.5.5 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений	6.3. 5.5 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признаками осознание своих физических возможностей и ограничений	7.3. 5.5 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений	8.3.5.5 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм и осознание своих физических возможностей и ограничений	9.3. 5.5 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений	10.3.5.5 анализировать оценивать и адаптировать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений
3.6 Использование стратегии управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии	5.3.6.6 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии	6.3.6.6 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии	7.3.6.6 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии	8.3.6.6 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом двигательной патологии	9.3.6.6 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии	10.3.6.6 анализировать оценивать и адаптировать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
3.7 Формирование знаний и навыков для обогащения опыта физических упражнений	5.3.7.7 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений	6.3.7.7 применять, знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений	7.3.7.7 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений	8.3.7.7 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений	9.3.7.7 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений	10.3.7.7 анализировать и адаптировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений

43. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

44. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Адаптивная
физическая культура" для 5-10 классов
уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Активный образ жизни через легкую атлетику	Ознакомление и расширение знаний касательно разминки и техники восстановления	5.3.6.6 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		5.3.2.2 знать и понимать важность умения контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
		5.1.8.8 знать и учиться определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Коррекция или компенсация нарушений, вызванных заболеванием	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		5.1.6.6 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
		5.3.3.3 определять и развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
	Повышение уровней общего физического состояния при помощи совместного/соревновательного участия в небольших и больших группах	5.3.4.4 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления с учетом физических и психомоторных отклонений
		5.2.6.6 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
Решение проблемных ситуаций через двигательную деятельность	Следование по маршруту и решение проблем в небольших группах	5.1.4.4 знать и учиться преодолевать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		5.3.1.1 знать и понимать важность здоровьесбережения
		5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		5.2.9.9 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
	Сотрудничество и общение при выполнении проблемно-ориентированных заданий с использованием различного инвентаря	5.2.3.3 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		5.2.7.7 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		5.2.9.9 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
2 четверть
Укрепление организма через гимнастику	Изменение связи: зеркальное отражение и сочетание	5.1.7.7 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей.
		5.1.3.3 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
	Равновесие и скручивание	5.2.6.6 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
		5.3.2.2 знать и понимать важность умения контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма.
		5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
	Контактная и неконтактная работа при помощи группового композиционного задания	5.1.5.5 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		5.2.4.4 понимать и учиться определять возможность использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных.
Национальные и интеллектуальные игры	Национальные игры "Тогыз кумалак", Асык-ату	5.2.7.7 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Изучение ряда стратегий и тактик в рамках национальные игры	5.1.3.3 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		5.2.8.8 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
3 четверть
Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Лыжная подготовка	5.2.5.5 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
		5.3.1.1 знать и понимать важность здоровье сбережения
	Кроссовая подготовка	5.2.3.3 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		5.3.3.3 определять и развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		5.3.6.6 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
	Коньковая подготовка	5.2.4.4 понимать и учиться определять возможность использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
Обучение посредством спортивных игр	Развитие навыков подачи паса и распределение пространства при помощи игр-нападений	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		5.2.7.7 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		5.3.4.4 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления с учетом физических и психомоторных отклонений
		5.3.5.5 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений
	Обозначение и перехват	5.2.5.5 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
		5.2.9.9 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
		5.3.7.7 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Создание игр для себя и других, уделяя внимание игровым концепциям и навыкам	5.2.2.2 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества.
		5.1.7.7 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей.
		5.2.3.3 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		5.1.6.6 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
4 четверть
Подвижные и спортивные игры	Изучение и стимулирование понимания элементов хорошего физического состояния и физических способностей	5.1.4.4 знать и учиться преодолевать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		5.2.2.2 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества.
	Становиться активным при помощи различных игр на движение и делать здоровый выбор	5.1.5.5 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		5.2.8.8 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
Развитие навыков бега, прыжков и метания	Улучшение навыков бега и прыжков	5.1.2.2 знать и уметь корректировать основные двигательные навыки: опорно-двигательный аппарат, управление телом и объектом
		5.2.9.9 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
		5.3.7.7 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Разминка и техника восстановления и улучшение навыков бега и метания	5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
		5.1.8.8 знать и учиться определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		5.3.5.5 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
Рассмотрение и расширение физкультурно-оздоровительных понятий	Узнаем об организме посредством общих и спортивных разминок	6.3.6.6 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		6.1.3.3 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		6.3.5.5 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признаками осознание своих физических возможностей и ограничений
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	6.2.2.2 учиться определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
		6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью
	Овладение комплексами упражнений, благоприятно воздействующими на состояние организма обучающегося с учетом имеющегося у него заболевания	6.2.3.3 учиться определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		6.1.4.4 уметь составлять и выполнять физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		6.1.2.2 уметь составлять и выполнять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
Развитие критического мышления и навыков общения посредством приключенческих заданий	Участие в групповых упражнениях, способствующих развитию навыков критического мышления и социальных навыков	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		6.2.1.1 определять и учиться применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Совместная деятельность всего класса и в больших группах, которая предусматривает использование критического мышления	6.3.4.4 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их с учетом физических и психомоторных отклонений
		6.2.2.2 учиться определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
Использование объектов и инструментария для расширения сложных навыков по гимнастике	Экспериментирование с динамикой и напряжением тела на матах и небольших гимнастических снарядах	6.3.6.6 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		6.1.5.5 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
	Развитие композиционного и пространственного понимания с помощью объектов и гимнастического снаряжения	6.2.5.5 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела.
		6.1.2.2 уметь составлять и выполнять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		6.1.8.8 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
	Компоновка, исполнение и оценивание групповой последовательности с лентами и гимнастическим снарядом	6.2.4.4 определять и учиться использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
		6.3.2.2 уметь по собственным ощущениям контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно–развивающие условия для лечения и оздоровления организма
Изучение видов спорта, которыми занимаются в Казахстане (Национальные и интеллектуальные игры)	Развитие навыков творчества, взаимоотношений и оценивания	6.1.6.6 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник
		6.2.7.7 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Разработка динамичного контраста и основной цели через работу над фрагментом	6.3.2.2 уметь по собственным ощущениям контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
		6.2.2.2 учиться определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
	Завершить групповой танец и принять участие в процессе выступления и оценивания	6.2.1.1 определять и учиться применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		6.1.7.7 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
Повтор и переработка фундаментальных навыков движения	Обзор и расширение навыков управления телом	6.3.3.3 понимать и уметь развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		6.1.2.2 уметь составлять и выполнять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
	Использование и развитие двигательных навыков в групповых/командных видах деятельности	6.1.5.5 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		6.2.6.6 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
		6.2.8.8 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
	Повтор и развитие навыков объектного контроля в командной/групповой деятельности	6.2.7.7 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		6.3.5.5 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признаками осознание своих физических возможностей и ограничений
Расширение навыков и понятий посредством ряда категорий игр	Развитие навыков и концепций(тактик/стратегий) в играх с отбиванием мяча с фокусом на управлении рисками	6.2.9.9 осознавать и уметь объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
		6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью
	Развитие навыков и концептов в играх с нападением	6.3.7.7 применять, знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		6.2.4.4 определять и учиться использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
	Улучшение показателей физического развития игровым методом	6.1.4.4 уметь составлять и выполнять физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
	Игра в и создание игр с сеткой	6.2.8.8 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		6.3.4.4 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их с учетом физических и психомоторных отклонений
Забота о своем здоровье	Понимание важности быть физически активным	6.2.6.6 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
		6.1.7.7 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
	Обучение тому, как заботиться о своем здоровье и быть активным с партнером	6.3.3.3 понимать и уметь развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		6.1.8.8 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
Улучшение навыков бега, прыжков и метания в атлетике	Пересмотр разминки, рассмотрение и расширение беговых навыков	6.1.6.6 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник
		6.2.5.5 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
		6.2.9.9 осознавать и уметь объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
	Повторение и углубление навыков по прыжкам и броскам посредством креативных, совместных и состязательных упражнений	6.2.3.3 учиться определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		6.1.3.3 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Обучение посредством игр	Улучшение тактических знаний в играх	7.3.6.6 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		7.1.1.1 применять и учиться совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		7.1.7.7 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
	Работа над вопросом принятия решений в играх	7.3.4.4 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений
		7.2.2.2 определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества.
		7.2.6.6 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Совершенствование навыков решения проблем посредством игр с сеткой	7.3.7.7 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		7.3.5.5 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений
Развитие когнитивных навыков и навыков по управлению телом посредством гимнастики	Изучение поворотов и скручиваний	7.3.6.6 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		7.1.5.5 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		7.2.5.5 учиться демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела.
	Контроль за нашими телами при балансировании и скручиваниях	7.1.1.1 применять и учиться совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
2 четверть
Улучшение здоровья, навыков движения и понимания с помощью атлетики	Изучение и улучшение длинных прыжков	7.2.4.4 определять и использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
		7.3.4.4 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений
		7.2.2.2 определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
	Улучшение спринтерского бега	7.3.6.6 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом двигательной патологии
		7.3.5.5 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам и осознание своих физических возможностей и ограничений
	Броски: изучение и создание	7.1.3.3 совершенствовать и о учиться обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		7.3.7.7 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		7.1.6.6 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
Совместное обучение и обучение-приключение	Взаимодействие в упражнениях по решению проблем	7.2.7.7 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства
		7.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Парашютные игры с мячами	7.1.6.6 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
		7.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		7.2.8.8 понимать и уметь применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
3 четверть
Развитие танцевальных навыков и понимание танцев посредством тематической работы	Изучение сосулек, как стимулирование занятий танцами	7.3.3.3 осознавать и объяснять жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата и их различия
		7.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Сохраняйте тепло, когда снаружи холодно: аэробные упражнения	7.1.5.5 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		7.1.4.4 совершенствовать и учиться обобщать составление физических нагрузок, необходимых для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
	Процесс создания, выступления и оценки в группах	7.2.9.9 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
		7.1.2.2 совершенствовать и обобщать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		7.3.2.2 понимать и объяснять влияние контроля за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
Совершенствование навыков и понимания в играх-вторжениях	Развитие у команд ориентирования в пространстве и передачи мяча	7.3.3.3 осознавать и объяснять жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата и их различия
		7.3.2.2 понимать и объяснять влияние контроля за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
		7.2.8.8 понимать и уметь применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
	Чтение игры и использование соответствующих тактик	7.1.8.8 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		7.2.3.3 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		7.1.7.7уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
		7.2.8.8 понимать и уметь применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
4 четверть
Активный и здоровый	Увеличение выносливости и здоровья	7.2.9.9 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
		7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью
		7.2.5.5 учиться демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
	Разминка и подготовительные упражнения к играм	7.1.3.3 совершенствовать и о учиться обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		7.2.3.3 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
	Упражнения на силу и на мышечную выносливость	7.2.4.4 определять и использовать функции разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных.
Разнообразие и контрасты в гимнастике	Изучение различий в действиях и в пространстве на полу	7.1.8.8 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью
		7.2.8.8 понимать и уметь применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
	Изучение контрастов в динамике и контакты на снарядах	7.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		7.1.2.2 совершенствовать и обобщать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
	Групповые композиции	7.1.4.4 совершенствовать и о учиться обобщать составление физических нагрузок, необходимых для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		7.2.6.6 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Здоровье и фитнес через легкоатлетическую деятельность	Разработка навыков выбора ритма	8.3.6.6 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом двигательной патологии
		8.3.4.4 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений
	Творческий подход в легкой атлетике	8.1.5.5 объяснять и учиться демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		8.1.6.6 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Фитнес через легкоатлетические соревнования	8.2.5.5 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
Обучение посредством сеточных игр	Виды деятельности, расширяющие знания действия обучающихся на спортивной площадке, индивидуально и в малых группах	8.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		8.1.2.2 уметь объяснять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
		8.3.2.2 демонстрировать на собственном примере умение контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
	Усваивание понятий и навыков игры	8.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		8.2.7.7 демонстрировать и уметь сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		8.2.8.8 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		8.2.6.6 демонстрировать и учиться сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
2 четверть
Национальные игры Казахстана	Изучение и акцентирование внимания на рабочих действиях при возведении юрты	8.3.6.6 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом двигательной патологии
		8.1.7.7определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей.
	Праздники и фестивали	8.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		8.1.4.4 совершенствовать и обобщать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		8.1.6.6 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
		8.1.8.8 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		8.2.5.5 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
Пересмотр и расширение основных тем гимнастики	Изучение и расширение навыков передвижения и удержания равновесия посредством изменения композиционных элементов	8.2.3.3 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		8.1.4.4 совершенствовать и обобщать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
	Изучения вращения и полета на гимнастическом снаряде	8.3.7.7 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Групповые композиции на гимнастическом оборудовании	8.2.9.9 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия
3 четверть
Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Лыжная подготовка	8.3.6.6 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом двигательной патологии
		8.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Кроссовая подготовка	8.3.5.5 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм и осознание своих физических возможностей и ограничений
		8.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
	Коньковая подготовка	8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
		8.2.6.6 демонстрировать и учиться сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
Совершенствование основных навыков в групповых нападающих играх	Разработка опорно-двигательного аппарата и навыков преодоления	8.1.3.3 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		8.2.4.4 уметь обсуждать и демонстрировать развитие функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
		8.2.3.3 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		8.1.5.5 объяснять и учиться демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		8.1.2.2 уметь объяснять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
	Перехват мяча и создание игр	8.2.7.7 демонстрировать и уметь сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		8.2.8.8 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		8.2.9.9 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия
		8.3.7.7 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		8.2.4.4 уметь обсуждать и демонстрировать развитие функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
4 четверть
Компоненты фитнеса и активный образ жизни	Здоровые сердца: деятельность, направленная на повышение выносливости	8.1.3.3 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		8.3.3.3 обсуждать развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата и адаптировать их
		8.3.6.6 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом двигательной патологии
		8.2.2.2 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества.
	Сосредоточение внимания на гибкости	8.3.7.7 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		8.1.7.7 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей.
	Упражнения для наращивания силы и мышечной выносливости	8.1.8.8 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		8.2.9.9 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия
Сотрудничество и решение проблем в контексте приключенческих игр	Совместная работа в парах	8.3.5.5 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм и осознание своих физических возможностей и ограничений
		8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
		8.3.4.4 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений
	Решение проблем в больших группах	8.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		8.3.2.2 демонстрировать на собственном примере умение контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Легкая атлетика и здоровый образ жизни	Систематизация упражнений через легкую атлетику	9.3.6.6 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
		9.3.4.4 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений
	Направления общей и специальной подготовки	9.1.5.5 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		9.1.6.6 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Формирование здорового образа жизни методами легкой атлетики	9.2.5.5 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
		9.3.2.2оценивать контроль за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
Особенности организации соревновательной, игровой и самостоятельной двигательной деятельности	Разнообразие двигательной деятельности индивидуально и в малых группах	9.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		9.1.2.2 обосновывать и применять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		9.2.2.2 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
		9.3.1.1 объяснять и демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
		9.3.2.2оценивать контроль за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма
	Творческий подход к игровым моментам на соревнованиях	9.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		9.2.7.7 демонстрировать и уметь сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		9.2.8.8 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		9.2.6.6 демонстрировать и учиться сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
2 четверть
Состязательный характер национальных игр	Проверка на силу и выносливость	9.3.6.6 понимать детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
		9.1.7.7 создавать, анализировать различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
	Изучение традиций казахского народа с помощью национальных игр	9.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		9.1.6.6 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
		9.1.8.8 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		9.2.5.5 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
Целительная гимнастика для оздоровления и укрепления тела	Разностороннее воздействие на организм	9.2.3.3 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		9.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
		9.3.7.7 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		9.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
	Проявление координационных двигательных способностей в условиях строго регламентированной программы движений	9.2.9.9 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		9.3.6.6 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
3 четверть
Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Лыжная подготовка	9.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
		9.3.6.6 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
		9.3.5.5 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений
	Кроссовая подготовка	9.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
		9.3.1.1 объяснять и демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
	Коньковая подготовка	9.2.6.6 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
		9.1.3.3 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
Совершенствование двигательных навыков посредством спортивных игр	Актуализация знаний на уровне навыков проведения занятий по играм	9.2.4.4 применять и демонстрировать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных.
		9.2.3.3 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		9.1.5.5 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		9.1.2.2 обосновывать и применять корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		9.2.7.7 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Улучшение тактических знаний в играх с мячом	9.2.8.8 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
		9.2.9.9 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
	Развитие физических качеств через игры	9.3.7.7 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		9.2.4.4 применять и демонстрировать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
4 четверть
Здоровье и физические нагрузки	Работа в малых и больших группах	9.3.3.3 демонстрировать на собственном примере умение контролировать и развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		9.3.6.6 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
		9.2.2.2 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
	Компоненты физического здоровья через ряд через игровые комбинации	8.3.7.7 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		9.3.7.7 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		9.1.8.8 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
Сотрудничество и реализация ценностей через развитие двигательных возможностей	Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	9.2.9.9 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
		9.3.5.5 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений
		9.3.1.1 объяснять и демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
	Экспериментировать и импровизировать улучшать навыки через исследование в действие	9.3.4.4 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма с учетом физических и психомоторных отклонений
		9.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		9.3.2.2 оценивать контроль за физическими изменениями в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления организма

6) 10 класс:

таблица 6

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Активный образ жизни через легкую атлетику	Развивать навыки бега, метания и прыжков через соревновательные игры	10.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		10.1.8.8 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Развитие навыков бега, метания и прыжков	10.1.7.7 создавать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
	Разработать, организовать и провести соревнование по прыжкам и метанию на дальность	10.2.7.7 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		10.2.9.9оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений
Решение проблемных ситуаций через двигательную деятельность	Выполнять действие индивидуально, в парах, группах, расширяя и применяя двигательные навыки	10.1.3.3 обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		10.1.6.6 комбинировать навыки и собственные умения других для улучшения выполнения двигательных действий
		10.3.4.4 анализировать оценивать и адаптировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений
	Экспериментировать и импровизировать улучшать навыки через исследование в действие	10.3.1.1 оценивать и адаптировать знания о личном здоровье и здоровом образе жизни
		10.1.3.3 обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
	Положительное влияние физических упражнений на ослабленный организм	10.1.2.2 демонстрировать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
		10.1.4.4 обосновывать и применять дозированные физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
	Создавать групповые задания с мячами, которые могут оцениваться	10.3.7.7 анализировать и адаптировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		10.2.8.8 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
2 четверть
Укрепление организма через гимнастику	Совместно составление композиционных элементов в гимнастике	10.2.3.3 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
	Гимнастические упражнения на балансирование и перемещения тела в пространстве	10.2.5.5 оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
		10.3.6.6 анализировать оценивать и адаптировать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
Национальные и интеллектуальные игры	Размышляя о разминке и ее пользе	10.3.4.4 анализировать оценивать и адаптировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность с учетом физических и психомоторных отклонений
		10.3.1.1 оценивать и адаптировать знания о личном здоровье и здоровом образе жизни
		10.1.2.2 демонстрировать корректировку основных двигательных навыков: опорно-двигательного аппарата, управление телом и объектом
	Фокусируясь на технике восстановления	10.3.5.5анализировать оценивать и адаптировать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений
		10.1.6.6 комбинировать навыки и собственные умения других для улучшения выполнения двигательных действий
3 четверть
Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Лыжная подготовка	10.3.2.2 оценивать и адаптировать знания как контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления на своем примере
		10.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Кроссовая подготовка	10.3.3.3 оценивать и адаптировать знания для развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		10.3.2.2 оценивать и адаптировать знания как контролировать физические изменения в организме, создать благоприятные коррекционно – развивающие условия для лечения и оздоровления на своем примере
	Коньковая подготовка	10.3.3.3 оценивать и адаптировать знания для развивать максимально возможно жизнеспособности обучающегося, имеющего устойчивые отклонения в состоянии здоровья и нарушении опорно-двигательного аппарата
		10.2.5.5 оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела
Обучение посредством спортивных игр	Стратегия защиты и атаки	10.1.3.3 обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне с формированием способности преодолевать физические и психологические барьеры
		10.3.6.6 анализировать оценивать и адаптировать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом двигательной патологии
		10.1.7.7 создавать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей
		10.2.2.2 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
	Подготовительные игры для видов деятельности в жизни	10.3.7.7 анализировать и адаптировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
		10.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий с учетом нарушений опорно-двигательного аппарата
		10.3.5.5 анализировать оценивать и адаптировать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки и осознание своих физических возможностей и ограничений
	Разработка игр на бросание и отбивание мяча	10.2.9.9 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений
		10.2.7.7 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства
		10.1.4.4 обосновывать и применять дозированные физические нагрузки, необходимые для дальнейшего полноценного функционирования в обществе
4 четверть
Подвижные и спортивные игры	Тренировка на средние дистанции (выносливость)	10.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных образовательных потребностей обучающихся.
		10.2.6.6 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
		10.2.4.4 оценивать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
	Прыжки и броски: групповые тренировочные планы и соревнования	10.1.5.5 комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
		10.2.2.2 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде и желание улучшать свои личностные качества
		10.2.8.8 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
Развитие навыков бега, прыжков и метания	Равновесие и противовес, которые соответствуют и сравниваются	10.2.6.6 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
		10.1.8.8 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью и индивидуальных образовательных потребностей обучающихся
	Поддерживаемый и неподдерживаемый прыжок в воздухе	10.2.4.4 оценивать совместную и эффективную работу по развитию функций разных органов и систем организма вместо отсутствующих или нарушенных
		10.1.5.5 комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник с осознанным отношением к своим возможностям
	Групповые композиции на снаряде	10.2.3.3 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды

Приложение 497
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 497 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Социально – бытовая ориентировка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Социально – бытовая ориентировка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель Программы: формирование у обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее – НОДА) специальных социально-адаптивных умений и навыков, позволяющих быть самостоятельными в различных бытовых и социальных ситуациях, адекватного общественного поведения.

3. Задачи Программы:

1) формирование у обучающихся навыков самообслуживания, организации питания;

2) формирование бытовых трудовых умений;

3) формирование навыков ориентировки и умений пользоваться услугами социальных учреждений (торговли, службы быта, связи, культуры, медицинской помощи и общественного транспорта);

4) формирование морально-этических норм поведения, культуры взаимоотношений между людьми;

5) формирование умений и навыков в организации своего досуга;

6) воспитание нравственно-личностных качеств: трудолюбие, умение сопереживать, уважение к старшим, патриотические чувства;

7) коррекция недостатков психофизического развития и умственной сферы, развитие мелкой и крупной моторики.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа построена концентрическим способом, при котором один и тот же учебный материал предоставляется несколько раз, при этом повторное изучение предполагает усложнение и расширение содержания образования, углубление и конкретизацию отдельных его элементов, позволяющем в классе осуществлять повторение и углубление изученного материала для формирования новых социально-бытовых умений и навыков.

5. В процессе обучения предмету "Социально-бытовая ориентировка" развитие личностных качеств осуществляется посредством использования следующих методов обучения:

1) уважение мнения каждого обучающегося и признание важности использования имеющихся знаний и пониманий с целью их дальнейшего развития;

2) мотивирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности;

3) поддержка обучения посредством "оценивания для обучения";

4) дифференциация обучения различными способами в целях создания творческой среды.

6. В основе педагогических подходов к организации учебного процесса обучающихся с НОДА лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире. Согласно этой концепции, обучающийся является основной и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий. Планируемые педагогические мероприятия включает в себя непосредственную работу с обучающимися, преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого обучающегося.

7. На основе концепции "нормализации" сформулированы основные принципы организации процесса обучения и воспитания обучающихся с НОДА в условиях специальной школы.

8. Принцип признания права обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, позволит сохранить уникальные особенности каждого. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития ребенка с целью определения содержания индивидуальной программы обучения.

9. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

10. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

1) формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой они используются (связано с трудностями переноса знаний и навыков в новую ситуацию);

2) преобразование в пространство, отражающее различные жизненные ситуации, предметная среда периодически меняется вслед за изменением потребностей обучающихся;

3) комфортная социально-бытовая и предметно-развивающая среда в школе выстраивается с учетом возрастных и физиологических особенностей обучающихся.

11. Принцип интегрированного характера ежедневной деятельности обучающихся в школе. Предполагает интеграцию содержания из нескольких предметных областей учебного плана.

12. Процесс обучения обучающихся с НОДА жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм.

13. Обучающиеся нуждаются в организации урока: меняют вид деятельности тогда, когда это ему необходимо, выполнять индивидуальную работу и получать индивидуальную помощь педагога.

14. Основными видами деятельности, в которых проявляется активность и развивается самостоятельность обучающихся с НОДА на уроках являются:

1) наблюдение живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическая деятельность;

3) игровые действия и игровая деятельность;

4) хозяйственно-трудовая деятельность;

5) социально-бытовая деятельность.

15. Наглядно-практические методы дополняют наглядные методы обучения практической деятельности учеников. Учитель тщательно продумывает виды конкретных упражнений, способы и место их проведения в классной комнате (за рабочим столом, у доски, наборного полотна, в игровом уголке, на ковре).

16. Используются дидактические игры. При проведении игр соблюдается определенный темп, не перенасыщать игровые упражнения вопросами.

17. Уроки необходимо обеспечивать соответствующими наборами наглядных пособий и раздаточного предметного материала для фронтальной и индивидуальной работы.

18. При выполнении практических действий под руководством учителя, формировать элементарную самостоятельность и увереннность в своих силах.

19. Социально-бытовая ориентировка обучающихся не ограничивается рамками занятий и имеет логическое продолжение в системе воспитательских мероприятий.

Глава 3. Организация содержания предмета "Социально-бытовая ориентировка"

20. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

21. Содержание Программы организовано по разделам обучения. Каждый раздел предусматривает подразделы, содержание которых представлено в виде учебных целей для определенного класса. Цели обучения, организованные систематично и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

22. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) раздел 1 "Здоровый и безопасный образ жизни";

2) раздел 2 "Я и моя семья";

3) раздел 3 "Я и общество".

23. Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни" включает следующие подразделы:

1) здоровье и окружающая среда;

2) питание;

3) одежда и обувь.

24. Раздел "Я и моя семья" включает следующие подразделы:

1) семейные и межличностные отношения;

2) досуг и увлечения;

3) праздники, торжества, традиции;

4) семейная экономика.

25. Раздел "Я и общество" включает следующие подразделы:

1) торговля;

2) жилище;

3) средства связи;

4) транспорт;

5) трудоустройство. Деловое общение.

26. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 5 класса:

1) здоровье и окружающая среда. Личная гигиена: утренний и вечерний туалет. Уход за волосами (мытье, прическа). Уход за ушами.правила безопасного нахождения в ванной, душевой. Осанка при работе за столом, правила работы за компьютером. Гигиена зрения. Правила просмотра телевизора, электронных планшетов, смартфонов. Использование парфюмерии (дезодорант, духи, одеколон) и средств личной гигиены. Чрезвычайные ситуации - землетрясение, поведение во время землетрясения;

2) питание. Основные продукты питания, их значение для организма человека. Сроки годности продуктов. Санитарно-гигиенические требования к приготовлению пищи; кухонные принадлежности, приборы, посуда; правила пользования и ухода за ними; средства для ухода за посудой. Режим питания; меню завтрака; сервировка стола к завтраку. Приготовление пищи: салаты, заправки к салатам; блюда из яиц, омлет, отварные яйца; приготовление простых бутербродов. Правила безопасности в обращении с режущими инструментами, кипятком, нагретой посудой, электрической и газовой плитой;

3) одежда и обувь. Виды одежды и головных уборов по сезонам и назначению; подбор одежды и обуви по размеру и фасону; повседневный уход за одеждой (предупреждение загрязнения, чистка). Виды обуви, ее назначение. Принадлежности для ухода за обувью (сушка, чистка, подготовка сезонной обуви к хранению);

4) семья и межличностные отношения. Состав семьи: имя, отчество, возраст, место работы, учебы членов семьи. Родственные отношения и родословная (мать, отец, брат, бабушка). Семейные традиции, празднование дней рождений членов семьи; правила и этикет общения: отношения взрослых и детей;

5) досуг и увлечения. Активный отдых и туризм, спортивные секции, посещение ледовых арен, стадионов и бассейна, выезд на природу, туристические места. Занятия творчеством: шитье, вязание, вышивание, конструирование, моделирование, фотоискусство. Посещение зоопарков, парков и развлекательных центров;

6) праздники, торжества, традиции. Государственные праздники: Новый год, Международный женский день, Наурыз мейрамы, Праздник единства народа Казахстана, День Победы, День Защитника Отечества, День столицы, День Первого Президента, День Конституции, День Независимости. День рождения, особенности его подготовки и проведения. Казахские национальные обычаи: "Празднование рождения ребенка";

7) семейная экономика. Деньги. Виды современных денежных знаков: бумажные деньги, разменная монета (тенге, тиын). Составные части бюджета семьи: доход и расход. Основные статьи расходов. Пользование терминалами оплаты;

8) торговля. Виды магазинов: мини-маркет, супермаркет, гипермаркет, торговый центр; специализированные магазины: одежды, обуви, канцтоваров, тканей; порядок приобретения товаров в магазинах; интернет-магазины (специфика);

9) жилище. Виды жилых помещений в городском многоквартирном доме и индивидуальных жилых домах в сельской местности; гигиенические требования к жилому помещению и меры по их обеспечению. Повседневная уборка квартиры (сухая, влажная). Пылесос. Создание уюта в спальной комнате;

10) средства связи. Использование современных средств общения. Интернет. Пользование электронной почтой. Почта; виды почтовых отправлений (письма, бандероли, посылки, денежные переводы); почтовый адрес дома; написание адреса на почтовых конвертах; виды писем (простые, заказные), порядок отправления писем;

11) транспорт. Пользование городскими видами транспорта. Правила безопасного перемещения с остановки в салон автобуса, троллейбуса. Метро. Правила дорожного движения. Светофор. Дорожные знаки. Способы и правила передвижения на дороге с учетом особенностей состояния опорно-двигательного аппарата, правила передвижения в метро. Формы взаимодействия с окружающими людьми, связанные с оказанием помощи при передвижении на общественном транспорте. Формулировка просьбы об оказании помощи; пользование транспортными картами оплаты проезда;

12) трудоустройство. Деловое общение. Профессии в городской и сельской местностях. Завод, фабрика, ферма. Виды профессий: рабочий, работница, ткачиха, швея, закройщик, портной, фермер, пчеловод. Почта. Транспорт. Профессии людей: почтальон, разносчик газет, водитель (шофер), автомеханик; строительные профессии: штукатур, маляр, каменщик.

27. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 6 класса:

1) здоровье и окружающая среда. Личная гигиена: закаливание организма (зарядка, обтирание, сезонная одежда, физкультурные занятия). Уход за ногтями и кожей рук, ног; правила техники безопасности при манипуляциях с ножницами и маникюрными предметами. Медицинские учреждения (поликлиники, аптеки, больницы), их назначение; работники медицинских учреждений (врачи, медсестры), работник аптеки (провизор); виды медицинской помощи: "скорая помощь", госпитализация. Вызов скорой помощи и врача на дом. Простые медицинские процедуры: измерение температуры тела, обработка и санация ран. Чрезвычайные ситуации -наводнение, поведение при наводнении;

2) питание. Гигиена приготовления пищи. Хранение продуктов. Электрическая и газовая плиты. Использование спичек и электрозажигалок; правила техники безопасности при перемещении в пространстве кухни. Виды макаронных изделий. Приготовление запеканки из вермишели, гарнир из макарон. Виды круп. Первичная и тепловая обработка круп. Приготовление каш: гречневой, рисовой, овсяной. Овощи. Первичная и тепловая обработка овощей. Приготовление овощных гарниров и салатов (пюре, тушенные овощи);

3) одежда и обувь. Условные обозначения на этикетках одежды; мелкий ремонт одежды (пришивание пуговиц, штопка одежды). Правила стирки одежды в стиральной машине. Ручная стирка. Цветное белье. Моющие средства. Утюжка одежды и белья;

4) семья и межличностные отношения. Распределение обязанностей между членами семьи; совместные с родными мероприятия. Правила поведения в общественных местах: в кино, театре, музее, библиотеке, на улице;

5) досуг и увлечения. Домашние животные. Особенности содержания кошек и собак в домашних условиях; соблюдение санитарно-гигиенических требований при их содержании. Устройство аквариума, разведение рыб. Изготовление подарков своими руками;

6) праздники, торжества, традиции. Государственные праздники: Новый год, Международный женский день, Наурыз мейрамы, Праздник единства народа Казахстана, День Победы, День Защитника Отечества, День столицы, День Первого Президента, День Конституции, День Независимости; мусульманские праздники: Курбан-айт; казахские национальные обычаи: "Разрезания пут";

7) семейная экономика. Роль и назначение денег: средство обмена, платежа при купле-продаже приобретаемых товаров и услуг, мера стоимости и ценности товаров; средство сбережения и накопления; виды современных денег: наличный и безналичный расчет, пластиковые карточки;

8) торговля. Магазины и их отделы; Стоимость товаров, корзинки и тележки для продуктов, кассы. Кулинарные и кондитерские магазины. Ассортимент товаров. Виды сервисных служб: ремонт бытовой техники, мобильных телефонов;

9) жилище. Уборка дома: уход за мягкой и корпусной мебелью. Основные правила организации рабочего места школьника. Адаптация рабочего места под особенности физического состояния. Распределение умственной и физической нагрузки; пользование осветительными приборами. Правила безопасности;

10) средства связи. Основные средства связи: почта, телефон, факс, радио, мобильная связь, интернет; факсимильная связь: отправка документов факсом; правила поведения в учреждениях средств связи;

11) транспорт. Пользование пригородным видом транспортом. Особенности оплаты за проезд (разовая, проездная карта, транспортная карта оплаты проезда). Расписание движения пригородных автобусов; правила поведения в общественном транспорте (при посадке, оплате проезда, поведение в салоне и при выходе на улицу). Правила безопасной посадки в автобус (использование поручней, сигнальных кнопок для водителя, просьбы о помощи); правила поведения при посадке на электропоезд в метро, эскалатор;

12) трудоустройство. Деловое общение. Труд и трудовая деятельность; виды труда; квалификация: степень соответствия определенному уровню профессиональных требований.

28. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 7 класса:

1) здоровье и окружающая среда". Личная гигиена: режим дня, питание. Постельное белье, регулярность смены постельного белья самостоятельно или с помощью взрослых. Домашняя аптечка. Лекарственные растения. Простудные заболевания. Заболевания желудочно-кишечного тракта, зубная боль; первая помощь при травмах: ранах, ушибах, вывихах, переломах. Народные средства лечения. Чрезвычайные ситуации - пожар, поведение во время пожара;

2) питание". Приготовление пищи. Способы обработки овощных, мясных и рыбных блюд. Правила техники безопасности при приготовлении пищи, обращении с кипятком, приборами бытовой техники; сервировка стола к обеду и правила пользования столовыми приборами. Правила поведения за столом. Приготовление супа и борща. Приготовление картофельных котлет и овощного гарнира. Приготовление киселя и компота из сухофруктов;

3) одежда и обувь. Уход за одеждой из меха. Подготовка к хранению. Уход за одеждой из кожи. Подготовка к хранению. Уход за вязаной одеждой. Особенности стирки, сушки и глажения;

4) семья и межличностные отношения". Конфликтные ситуации и алгоритм выхода из них; родительские обязанности, любовь и забота о детях. Правила приема гостей. Этикет и манеры поведения в гостях. Правила ведения беседы;

5) досуг и увлечения. Посещение библиотек: книги, газеты, журналы. Телевизионные передачи, их выбор и просмотр; общение в социальных сетях;

6) праздники, торжества, традиции. Государственные праздники: Новый год, Международный женский день, Наурыз мейрамы, Праздник единства народа Казахстана, День Победы, День Защитника Отечества, День столицы, День Первого Президента, День Конституции, День Независимости; православные праздники; казахские национальные обычаи: "Обрезание";

7) семейная экономика. Экономия в домашнем хозяйстве. Пользование терминалами оплаты и пополнения счетов. Планирование покупок (одежда, мебель);

8) торговля. Способы приобретения товаров: оптом, в розницу, поштучно, на развес, упакованными порциями; расшифровка даты производства и проверка срока годности на упаковке продуктов; ремонтные мастерские: ремонт обуви, ремонт одежды;

9) жилище. Уборка жилого помещения. Сезонная уборка помещения. Уход за окнами; косметический ремонт. Покраска стен, пола. Интерьер жилого помещения;

10) средства связи. Виды бандеролей (простые, ценные, заказные). Посылки. Порядок упаковки и отправления; стоимость пересылки. Заполнение бланков; отправка писем и сообщений по электронной почте;

11) транспорт. Железнодорожный транспорт, вокзалы. Справочные службы на вокзалах; расписания поездов. Виды пассажирских вагонов. Стоимость проезда до пункта назначения. Приобретение железнодорожных билетов; камеры хранения багажа;

12) трудоустройство. Деловое общение. Собственность – форма отношений между людьми, объектами труда, вещами (объект и субъект собственности). Понятия "мое", "твое", "наше", "чужое". Формы собственности: государственные, частные, совместные. Центры по обслуживанию населения: получение электронной очереди и обращение в справочную службу.

29. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 8 класса:

1) здоровье и окружающая среда. Личная гигиена: уход за кожей лица. Косметические средства (лосьоны, кремы). Бритье. Периодичность бритья. Техника бритья электробритвой и бритвенным станком. Декоративная косметика и ее использование. Паразитарные инвазивные заболевания и меры их предупреждения; чесотка, меры предупреждения, средства борьбы; первая помощь при несчастных случаях (правила обработки пораженного участка кожи, санация, промывка желудка при отравлении, при обморожении разных степеней, при солнечных и тепловых ударах);

2) питание. Виды теста. Тесто для блинов, оладий и выпечки. Песочное тесто, выпечка печенья. Бисквитное тесто, выпечка торта. Слоеное тесто, выпечка торта; использование духовки, микроволновой печи, мультиварки. Правила техники безопасности. Казахские национальные блюда: кисломолочные напитки (кумыс, шубат, айран);

3) одежда и обувь. Ориентирование в размерах одежды и обуви, примерка. Маркировка на этикетках одежды. Подбор удобной для физического состояния одежды и обуви; подбор одежды по ситуации (повседневная, праздничная, спортивная, походная); деловая и производственная одежда: дресс-код, комбинезон, фартук, халат;

4) семья и межличностные отношения. Взаимоотношения с противоположным полом; гендерное воспитание: сексуальная физиология и психология человека; моделирование ситуаций знакомства юношей и девушек, культура общения. Любовь и влюбленность, взаимные ухаживания;

5) досуг и увлечения. Огородничество: подготовка почвы, подготовка семян к посадке (огурцы). Высадка рассады овощных культур. Зимний огород на подоконнике. Культурные мероприятия: поход в кино, театры, концерт, выставки;

6) праздники, торжества, традиции". Государственные праздники: Новый год, Международный женский день, Наурыз мейрамы, Праздник единства народа Казахстана, День Победы, День Защитника Отечества, День столицы, День Первого Президента, День Конституции, День Независимости; профессиональные праздники: День знаний, День медицинских работников, День учителя, День государственных символов Республики Казахстан, День языка народов Казахстана; казахские национальные обычаи: сватовство, проводы невесты;

7) семейная экономика. Планирование летнего отдыха. Содержание жилища. Оплата коммунальных услуг в отделениях связи и банках второго уровня. Пользование терминалами оплаты; текущие расходы и расходы на удовлетворение культурных потребностей (билеты в кино, театры, проезд, приобретение предметов личной гигиены, пользование различными службами сервиса);

8) торговля. Торговые центры. Бутики. Особенности и режим работы. Выбор товаров; состав продуктов на этикетках, пищевая ценность и вредные добавки. Салоны красоты и парикмахерские;

9) жилище. Обстановка квартиры (дома): интерьер гостиной; рациональная расстановка мебели с учетом возможностей передвижения; уборка кухни, санузла, мойка ванны, раковины. Моющие средства;

10) средства связи. Телефон. Пользование телефонным справочником. Номера экстренного вызова: вызов полиции, пожарной команды, аварийных служб при утечке газа. Получение справок по телефону; международная телефонная связь. Тарифы на телефонные разговоры. Культура ведения телефонного разговора; мобильная связь. Интернет;

11) транспорт. Международный автотранспорт. Автовокзал. Основные автобусные маршруты; расписание движения автобусов. Службы автовокзала; стоимость проезда. Порядок приобретения билетов.

12) трудоустройство. Деловое общение. Устройство на работу. Нормативные документы. Общение на производстве. Субординация. Отношения с сослуживцами. Центры по обслуживанию населения: получение адресной справки.

30. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 9 класса:

1) здоровье и окружающая среда. Здоровый образ жизни: вред курения, алкоголя, наркотиков. Венерические, инфекционные заболевания и меры профилактики. Уход за больными. Листок нетрудоспособности (больничный). Медицинское страхование. Диагностические центры, частные клиники; обращение в поликлинику. Получение талона на прием к врачу; пользование терминалом "электронная очередь";

2) питание. Приготовление мясных блюд: отварное мясо, котлеты, фрикадельки, фаршированный перец; диетическое питание, его особенности; особенности казахской национальной кухни: приготовление национальных блюд (бешбармак, куырдак), сервировка стола;

3) одежда и обувь. Стиль одежды, мода, история возникновения моды; обновление одежды. Качество и выбор одежды, обуви при покупке в магазине и на рынке; химчистка, виды оказываемых услуг. Правила подготовки вещей к сдаче; ювелирные украшения в национальном стиле. Украшения как дополнение к национальному костюму;

4) семья и межличностные отношения. Вступление в брак. Обряды, регистрация брака. Свадьба в традициях казахского народа; брачные отношения: взаимопонимание, взаимоуважение. Моделирование стрессовых ситуаций и выход из них, психотерапевтическая коррекция;

5) досуг и увлечения. Цветник, уход за растениями (однолетние и многолетние культуры, способы размножения цветов). Кружки, клубы по интересам, курсы;

6) праздники, торжества, традиции. Государственные праздники: день, Наурыз мейрамы, Праздник единства народа Казахстана, День Победы, День защитника Отечества, День столицы, День Первого Президента Республики Казахстан, День Конституции, День Независимости; юбилеи. Проводы на пенсию; казахские национальные обычаи: "Беташар";

7) семейная экономика. Страхование - способ защиты имущества и здоровья. Обязательное страхование, добровольное страхование, страховой договор, взносы, сумма, страховой случай. Система кредитования. Документы, необходимые для получения займа; способы хранения сбережений. Виды вкладов в банки;

8) торговля. Комиссионные магазины (секонд-хенд, сток). Сезонные распродажи на товары; базары и рынки: специфика; фотосалоны, полиграфические услуги, услуги таксопарка;

9) жилище. Уборка дома: правила ухода за мягкими напольными покрытиями (ковры, дорожки); текущий ремонт квартиры. Нанесение эмульсионной краски. Оклеивание стен обоями. Юрта. Роль изделий народного декоративно-прикладного творчества в оформлении интерьера юрты;

10) средства связи. Денежные переводы. Виды переводов (почтовые, банковские); заполнение бланков. Стоимость услуг. Виды мобильных операторов в Республике Казахстан;

11) транспорт. Авиатранспорт. Аэропорт. Аэровокзал. Маршруты; стоимость проезда. Порядок приобретения билетов (авиакассы); оформление багажа и ручной клади; приобретение билетов по интернету и порядок оплаты;

12) трудоустройство. Деловое общение. Организации и отделы по трудоустройству (отдел кадров, бюро по трудоустройству населения); временная работа, надомная работа, малый бизнес. Безработица, пособия; центры по обслуживанию населения: получение документов.

31. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 10 класса:

1) здоровье и окружающая среда. Организация отдыха. Пикник. Зона отдыха. Санаторий. Дом отдыха. Приобретение путевки и самостоятельный отдых. Способы контрацепции. Аборт, его последствия. Беременность, ее признаки;

2) питание. Столовая, кафе, ресторан. Назначение и различие. Меню. Банкет. Фуршет. Особенности приготовления блюд и сервировка стола. Коктейли, приготовление безалкогольных и фитококтейлей. Шейкер, миксер, устройство, назначение, правила пользования;

3) одежда и обувь. Выбор одежды и обуви в соответствии с ситуацией (на работу, в гости, в театр, для занятий спортом, для отдыха); казахские национальные костюмы;

4) семейные и межличностные отношения". Брак- основа семейной жизни. Составные части семейного счастья. Планирование рождения детей. Психологический климат семьи. Трудности семейной жизни и пути их преодоления. Дети - основа семьи, подготовка семьи к рождению ребенка;

5) досуг и увлечения. Садоводство, планировка садового участка. Плодовые кустарники и деревья, уход за ними;

6) праздники, торжества, традиции. Государственные праздники: День Независимости, День Конституции, День Республики, День первого президента, Международный женский день, Наурыз, День Единения Народов Казахстана, День Защитника Отечества; национальные традиции казахского народа в праздновании: "Праздник новорожденного", "Разрезания пут", "Обрезание", "Подготовка в школу". Особенности их подготовки и проведения;

7) семейная экономика. Ремонтные мастерские. Ремонт обуви, одежды, зонтов, телефонов. Фотоателье. Правила пользования услугами;

8) торговля. Ярмарки: международные, городские, сельские; ярмарки-выставки, ярмарки образцов;

9) жилище. Покупка и продажа жилья. Документы,необходимые для оформления сделки купли-продажи. Хранения документов на квартиру. Нотариус, сделки, обязательно удостоверяемые нотариусом, оплата услуг нотариуса. Служба быта и предприятия бытового обслуживания населения: прокат вещей, ремонт квартир, ремонт бытовой техники;

10) средства связи. Телефон с автоматическим определителем номера (далее - АОН); сотовая телефонная связь. Назначение. Правила пользования;

11) транспорт. Транзит.Бронирование билетов. Приобретение билетов до места назначения и обратно;

12) трудоустройство. Деловое общение. Заработная плата: повременная, сдельная, номинальная, реальная. Договорная зарплата. Минимальная заработная плата. Прожиточный минимум, черта бедности. Социальная защита населения.условия труда, охрана труда, льготы, дисциплина труда. Основы трудового законодательства.

Глава 4. Система целей обучения

32. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.2.1: "5" - класс; "1.2" - подраздел; "1" - нумерация учебной цели.

33. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) "Здоровый и безопасный образ жизни":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Здоровье и окружающая среда	5.1.1.1 знать правила личной гигиены, безопасного нахождения в ванной комнате; 5.1.1.2 знать элементарные правила поведения во время пожара и землетрясения; 5.1.1.3 соблюдать правильную осанку при работе за компьютером и телевизором, электронных планшетов, смартфонов; 5.1.1.4 правильно использовать парфюмерии и средства личной гигиены; уметь действовать при возникновении чрезвычайной ситуации согласно правилам	6.1.1.1 знать и уметь основные двигательные навыки и умения с учетом отклонений в здоровье; выполнять лечебно-коррекционные упражнения разными способами; 6.1.1.2 уметь ухаживать за кожей рук, ног и ногтями; знать как правильно пользоваться ножницами, маникюрными предметами; 6.1.1.3 знать типы медицинских учреждений; вызов скорой помощи; 6.1.1.4 знать измерения температуры тела; обработка ран и правила поведения при наводнении	7.1.1.1 знать режим дня, регулярность смены постельного белья; 7.1.1.2 знать отвары и настои лекарственных растений при простудных заболеваниях: оказать первую мед. помощь при ушибах, вывихах; знать народные средства лечения 7.1.1.3 знать элементарные правила поведения во время пожара;	8.1.1.1 уметь соблюдать требования гигиены чистоты кожи лица; 8.1.1.2 уметь соблюдать сан. гигиенические требования и соблюдать меры предосторожности при помощи специальных средств; 8.1.1.3 уметь соблюдать сан. гигиенические требования и соблюдать меры предосторожности при помощи специальных средств; 8.1.1.4 уметь оказать первую помощь при несчастных случаях при обморожении разной степени; согреть тело, горячее питье; обмыть мылом поврежденные части, не растирать снегом, при сильном обморожении доставить в больницу;	9.1.1.1уметь вести правильный образ жизни; 9.1.1.2.знать меры профилактики венерических заболеваний; 9.1.1.3 знать правильный уход за больными;знать заполнение листка о нетрудоспособности; 9.1.1.4 знать как получить талонк врачу по месту жительства; 9.1.1.5 уметь правильно пользоваться терминалом, следить за очередью через электронную очередь	10.1.1.1 принимать участие или самостоятельно организовать пикник; 10.1.1.2 иметь представление о различных способах контрацепции
1.2 Питание	5.1.2.1 уметь ориентироваться в сроках годности продуктов; 5.1.2.2 соблюдать санитарно-гигиенические правила к приготовлению пищи; 5.1.2.3 знать как правильно чистить кухонные принадлежности 5.1.2.4 знать режим питания, меню сервировку стола; 5.1.2.5 уметь делать простые салаты, заварить чай, отварить яйца; 5.1.2.6 соблюдать технику безопасности с режущими инструментами (кипятком, эл.газовой плитой)	6.1.2.1 знать санитарно-гигиенические требования приготовление пищи и хранения продуктов; 6.1.2.2 знать как пользоваться электрогазовой плитой, использование спичек и электрозажигалок 6.1.2.3 знать правила техники безопасности при перемещении техники на кухне 6.1.2.4 знать правила приготовления макаронных изделий, гарниры из макарон; 6.1.2.5 знать виды круп, первичная обработка тепловых круп и каш; 6.1.2.6 уметь обрабатывать, проводить первично-тепловую обработку овощей, знать способы приготовления овощных салатов	7.1.2.1 уметь готовить первые, вторые, третьи блюда; 7.1.2.2 знать как правильно сервировать стол, правило поведения за столом; 7.1.2.3 уметь как приготовить суп, борщ, гарнир, кисель и компот из сухофруктов	8.1.2.1 знать виды теста и для чего предназначение 8.1.2.2 знать назначение микроволновой печи, мультиварки и соблюдать правила техники безопасности; 8. 1.2.3 знать из какого молока изготавливается кисломолочные напитки (кумыс, шубат, айран)	9.1.2.1 знать способы приготовления мясных блюд; 9.1.2.2 знать виды продуктов диетического питания; 9.1.2.3 знать как приготовить национальные блюда (бешбармак, куырдак) сервировка стола	10.1.2.1 уметь различать значение столовой, кафе, ресторан. Приготовление блюд и сервировка стола, банкета, фуршета. 10.1.2.2 готовить безалкогольный коктейль, шейкер, миксер
1.3 Одежда и обувь	5.1.3.1 знать виды одежды, головных уборов; 5.1.3.2 знать как подбирать размер и фасон одежды и обуви; 5.1.3.4 знать уход за одеждой (чистка); 5.1.3.5 знать уход за повседневной обувью	6.1.3.1 знать знаки на этикетках одежды (температура, глажение, стирка); 6.1.3.2 уметь выполнить мелкий ремонт пришивание, штопка, ушивка; 6.1.3.3 знать типы моющих средств, их значение для стирки одежды в ручную и на стиральной машине; 6.1.3.4 уметь регулировать утюг для каждого типа ткани	7.1.3.1 знать уход за одеждой из меха; 7.1.3.2 знать уход за одеждой из кожи; 7.1.3.3 знать особенности стирки, глажение вязанной одежды	8.1.3.1 уметь ориентироваться в размерах одежды и обуви; 8.1.3.2 уметь выбирать одежду по ситуациям; 8.1.3.3 уметь выбирать одежду и деловую и производственную опираясь на профессию	9.1.3.1 уметь ориентироваться в моде и стилях одежды; 9.1.3.2 уметь выбирать качественную одежду и обувь; 9.1.3.3 знать виды обслуживания химчистки; 9.1.3.4 знать как украсить свой стиль национальными украшениями	10.1.3.1 уметь выбирать одежду и обувь в соответствии с ситуацией (собираясь на работу, театр); 10.1.3.2 знать виды казахских национальных костюмов

2) "Я и моя семья":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Семейные и межличностные отношения	5.2.1.1 знать состав семьи и степень родства; 5.2.1.2 соблюдать семейные традиции (празднование дни рождений); 5.2.1.3 знать правило, этикет общения взрослых и детей	6.2.1.1 уметь распределять обязанности между членами семьи; 6.2.1.2 знать проседение мероприятий с родными 6.2.1.3 знать правила поведения в кино, театре, библиотеке	7.2.1.1 знать правила приема гостей и этикет и манеры поведения в гостях	8.2.1.1 уметь пригласить девушку, относится к ней вежливо; 8.2.1.2 знать правило взаимоотношения с противоположным полом; сексуальную физиологию и психологию человека 8.2.1.3 уметь культурно обращаться с девушкой, говорить вежливые слова (приветствие, просьба, извинение, ответ на извинение, прощание)	9.2.1.1 знать обряды в вступлении в брак, традиции своего народа; 9.2.1.2 знать специфику брачных отношений; 9.2.1.3 уметь моделировать стрессовую ситуацию	10.2.1.1 иметь представление о браке, как об основе семейной жизни, о составных частях семейного счастья, психологическом климате семьи и трудностях семейной жизни, путях их преодоления; 10.2.1.2 знать этапы по уходу за новорожденным ребенком
2.2 Досуг и увлечения	5.2.2.1 знать виды активного отдыха и туризма, выезд на природу; 5.2.2.2 выбрать, свое увлечение (шитье, вязание, конструирование, моделирование); 5.2.2.3 знать виды развлекательных центров, посещение парков и зоопарков	6.2.2.1 уметь ухаживать за домашними животными и изготовить подарок своими руками при этом знать их содержание; знать сан-гигиенические требования при их содержании; 6.2.2.2 знать правило ухаживание за аквариумом; 6.2.2.3 уметь изготавливать подарки своими руками	7.2.2.1 знать посещения библиотек; 7.2.2.2 знать и выбирать просмотр телевизионных программ; 7.2.2.3 знать общения в социальных сетях	8.2.2.1 уметь подготовить почву, семена к посадке, высадить рассады на подоконнике; 8.2.2.2 уметь организовать поход в театр	9.2.2.1 уметь ухаживать за растениями; 9.2.2.2 уметь выбирать интересный досуг и кружки по интересам	10.2.2.1 иметь представление об основах садоводства; принимать участие в планировании садового участка; различать плодовые кустарники деревья, ухаживать за ними
2.3 Праздники, торжества, традиции	5.2.3.1 знать Международные и государственные праздники; 5.2.3.2 знать дни рождении, подарки и подготовка их проведения; 5.2.3.3 знать казахские национальные обычаи "Празднование рождения ребенка"	6.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников Республики Казахстан, уметь анализировать специфику их проведения; 6.2.3.2 знать традиции проведения мусульманских праздников "Курбан айт"; 6.2.3.3 знать казахские национальные обычай "Разрезания пут"	7.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения; 7.2.3.2 знать проведение православных праздников; 7.2.3.3 знать правила проведения "Обрезание"	8.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения; 8.2.3.2 знать День Знаний, День независимости Республики Казахстан, День единства народов Казахстана; 8.2.3.3 знать казахские национальные обычаи; сватовство, провод невесты	9.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения; 9.2.3.2 знать историю и даты и проводы на пенсию; 9.2.3.3 знать традиции, казахские национальные обычаи "Беташар"	10.2.3.1 принимать участие в проведении и организации традиционных казахских обрядов; 10.2.3.2 знать обычаи и значение "Праздник новорожденного", "Разрезания пут", "Обрезания", "Подготовка в школу"
2.4 Семейная экономика	5.2.4.1 знать виды денежных знаков (бумажные и монетные); 5.2.4.2 иметь представления о составных частях бюджета семьи (доход, расход); 5.2.4.3 уметь пользоваться терминалом оплаты	6.2.4.1 знать назначение денег, виды наличных и безналичных расчетов приобретаемых товаров и услуг 6.2.4.2 знать виды сбережений и накоплений; 6.2.4.3 знать виды накоплений наличных и безналичных расчетов	7.2.4.1 знать об экономике в домашнем хозяйстве; 7.2.4.2 знать пользование терминалом оплаты и пополнения счетов; 7.2.4.3 знать и планировать покупку одежды и мебели	8.2.4.1 уметь планировать летний отдых, правильно заполнить и оплатить услуги; 8.2.4.2 уметь пользоваться различными службами сервиса, вести учет текущих расходов; 8.2.4.3 уметь пользоваться различными службами и распределять по потребностям	9.2.4.1 знать о способах страхования и защиты своего имущества и здоровья; 9.2.4.2 знать о системе кредитования и необходимые документы для получения займа; 9.2.4.3 знать способы хранения сбережений и виды вкладов в банки	10.2.4.1 иметь общее представление о работе мастерских по ремонту (обуви, зонтов); 10.2.4.2 знать правило пользования услугами фотоателье

3) "Я и общество":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Торговля	5.3.1.1 знать виды магазинов; 5.3.1.2 знать спец. магазины и приобретение товаров в магазинах; 5.3.1.3 знать специфику интернет-магазина	6.3.1.1 знать отделы магазинов, стоимость товаров; 6.3.1.2 знать ассортимент товаров, стоимость товаров; 6.3.1.3 знать кондитерские и кулинарные магазины и ассортимент кондитерских товаров; 6.3.1.4 знать виды сервисных служб (мобильные телефоны, бытовая техника)	7.3.1.1 знать способы приобретения товаров (оптом и в розницу); 7.3.1.2 знать срок годности продуктов; 7.3.1.3 знать виды мастерских по ремонту обуви и одежды	8.3.1.1 знать торговые центры, бутики и режим работы; 8.3.1.2 уметь правильно определять на этикетках продуктов вредные добавки; 8.3.1.3 знать различие салонов красоты и парикмахерских	9.3.1.1 знать виды комиссионных магазинов и его значение; 9.3.1.2 знать базары и рынки и его значение (оптовые, розничные); 9.3.1.3 знать виды фотосалонов, полиграфических услуг, услуги таксопарка	10.3.1.1 иметь представление о ярмарках; 10.3.1.2 иметь представление о значении ярмарки-выставки
3.2 Жилище	5.3.2.1 знать виды жилищных помещений "дом", "времянка"; 5.3.2.2 соблюдать санитарно-гигиенические требования по уходу за квартирой; 5.3.2.3 знать создание уюта в спальной комнате	6.3.2.1 знать правила ухода за корпусной мебелью; 6.3.2.2 знать основные правила организации и адаптации своего рабочего места под особенности физ. состояния, уметь пользоваться осветительными приборами; 6.3.2.3 знать виды светильников и пользование ими	7.3.2.1 знать правила сезонной уборки; 7.3.2.2 знать значение косметического ремонта; 7.3.2.3 знать как правильно расставить мебель	8.3.2.1 уметь подобрать интерьер для дома, гостиной; 8.3.2.2 расставить мебель с учетом возможности передвижения; 8.3.2.3 уметь делать уборку санузла и использовать моющие средства	9.3.2.1 знать правило уборки дома и ухода за мягкими напольными покрытиями; 9.3.2.2 знать некоторые процедуры текущего ремонта; 9.3.2.3 знать большую роль изделий народного декоративного творчества в оформлении интерьера юрты	10.3.2.1 ориентироваться в продаже и покупке жилья, перечне документов, знать оплату услуг нотариуса; 10.3.2.2 знать службу быта (прокат, ремонт квартир, ремонт бытовой техники)
3.3. Средства связи	5.3.3.1 уметь правильно пользоваться интернетом, электронной почтой; 5.3.3.2 знать виды почтовых отправлений (адрес дома); 5.3.3.3 знать порядок отправления писем	6.3.3.1 уметь пользоваться телефонными средствами, отправлять документы факсом; 6.3.3.2 уметь отправлять документы в учреждения и средств связи	7.3.3.1 знать виды бандеролей, порядок упаковки и отправления бандеролей; 7.3.3.2 знать стоимость пересылки; 7.3.3.3 знать отправку писем по электронной почте	8.3.3.1 уметь пользоваться телефоном, мобильными телефонами, справочниками, уметь вызывать службы экстренного реагирования; 8.3.3.2 уметь пользоваться телефоном, знать тарифы на международные переговоры; 8.3.3.3.уметь пользоваться мобильными вязами и интернетом	9.3.3.1 уметь заполнять бланки для отправки денежных переводов; 9.3.3.2 знать виды переводов и стоимость услуг; 9.3.3.3 знать виды мобильных операторов в Республики Казахстан	10.3.3.1 уметь пользоваться телефоном с АОН; 10.3.3.2 соблюдать правило пользования сотовой телефонной связи
3.4 Транспорт	5.3.4.1 уметь пользоваться общественными транспортами и метро; 5.3.4.2 знать правила дорожного движения на дороге с учетом особенности опорно-двигательного аппарата; 5.3.4.3 знать формулировку просьбы об оказании помощи в общественном транспорте	6.3.4.1 знать особенности использования пригородного транспорта, знать правила поведения и безопасной посадки в транспортное средство; 6.3.4.2 уметь просить помощи у окружающих; знать правила поведения безопасной посадки в автобус; 6.3.4.3 знать правила техники безопасности при посадке в экскалатор и метро	7.3.4.1 знать особенности железнодорожного транспорта, вокзала, справочных служб; 7.3.4.2 знать расписание поездов, стоимость проезда, приобретение железнодорожных проездов; 7.3.4.3 знать правила сдачи багажа	8.3.4.1 знать особенности международного автотранспорта, автовокзалов, приобретение билетов; 8.3.4.2 знать расписание движение автобусов, стоимость билетов по маршрутам и приобретение билетов по нужному направлению	9.3.4.1 знать особенности использования автотранспорта, аэропорта; 9.3.4.2 знать стоимость перелета, порядок приобретения билетов; 9.3.4.3 знать как правильно оформлять багаж; 9.3.4.4 знать особенности приобретения билетов по интернету	10.3.4.1 иметь представление о транзите, бронировании билетов
3.5. Трудоустройство. Деловое общение	5.3.5.1 знать виды профессий городской и сельской местности; 5.3.5.2.знать профессии людей (врач); 5.3.5.3 знать значение строительных профессий (маляр, каменщик)	6.3.5.1 знать виды трудовой деятельности; 6.3.5.2 знать степень соответствия квалификации профессиональным требованиям	7.3.5.1 знать формы отношений между людьми объектами труда, понятие мое, твое, наше; 7.3.5.2 знать собственности частные, государственные, совместные; 7.3.5.3 знать центры по обслуживанию населения, получение электронной очереди и обращение в справочную службу	8.3.5.1 знать правила устройства на работу и подбор нормативных документов; 8.3.5.2 уметь соблюдать субординацию в отношениях с сослуживцами, уметь пользоваться центрами по обслуживанию населения	9.3.5.1 знать о видах работ об организациях занимающихся трудоустройством защиты населения; 9.3.5.2 знать о центрах по трудоустройства; 9.3.5.3 знать о Центре обслуживания населения;	10.3.5.1 ориентироваться в порядке начисления заработной платы с использованием тарифных квалификационных разрядов; 10.3.5.2 знать основы трудового законодательства, льготы, дисциплины труда

34. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе

35. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по предмету "Социально – бытовая
ориентировка" для 5-10 классов уровня
основного среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Социально – бытовая ориентировка" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Личная гигиена	5.1.1.1 знать правила личной гигиены, безопасного нахождения в ванной комнате
	Правила работы за компьютером	5.1.2.2 соблюдать правильную осанку при работе за компьютером и телевизором, электронных планшетов, смартфонов
	Использование парфюмерии	5.1.1.4 правильно использовать парфюмерии и средства личной гигиены; уметь действовать при возникновении чрезвычайной ситуации согласно правилам
	Чрезвычайные ситуации	5.1.1.2 знать элементарные правила поведения во время пожара и землетрясения
Питание	Продукты питания	5.1.2.1 уметь ориентироваться в сроках годности продуктов
	Требования к приготовлению пищи	5.1.2.2 соблюдать санитарно-гигиенические правила к приготовлению пищи
	Кухонные принадлежности	5.1.2.3 знать как правильно чистить кухонные принадлежности
	Режим питания	5.1.2.4 знать режим питания, меню сервировку стола
	Приготовление пищи	5.1.2.5 уметь делать простые салаты, заварить чай, отварить яйца
	Правила безопасности	5.1.2.6 соблюдать технику безопасности с режущими инструментами (кипятком, эл.газовой плитой)
Одежда и обувь	Виды одежды	5.1.3.1 знать виды одежды, головных уборов
		5.1.3.2 знать как подбирать размер и фасон одежды и обуви
		5.1.3.4 знать уход за одеждой (чистка)
		5.1.3.5 знать уход за повседневной обувью
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Состав семьи	5.2.1.1 знать состав семьи и степень родства
		5.1.1.2 соблюдать семейные традиции (празднование дни рождений)
		5.2.1.3 знать правило, этикет общения взрослых и детей
Досуг и увлечения	Активный отдых	5.2.2.1 знать виды активного отдыха и туризма, выезд на природу
		5.2.2.2 выбрать, свое увлечение (шитье, вязание, конструирование, моделирование)
		5.2.2.3 знать виды развлекательных центров, посещение парков и зоопарков
Праздники, торжества, традиции	Праздники	5.2.3.1 знать Международные и государственные праздники
		5.2.3.2 знать дни рождении, подарки и подготовка их проведения
		5.2.3.3 знать казахские национальные обычаи "Празднование рождения ребенка"
Семейная экономика	Бюджет семьи	5.2.3.4 знать виды денежных знаков (бумажные и монетные)
		5.2.3.5 иметь представления о составных частях бюджета семьи (доход, расход)
		5.2.3.6 уметь пользоваться терминалом оплат
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Виды магазинов	5.3.1.1 знать виды магазинов
		5.3.1.2 знать спец.магазины и приобретение товаров в магазинах
		5.1.1.3 знать специфику интернет-магазина
Жилище	Виды жилых помещений	5.3.2.1 знать виды жилищных помещений "дом", "времянка"
		5.3.2.2 соблюдать санитарно-гигиенические требования по уходу за квартирой
		5.3.2.3 знать создание уюта в спальной комнате
Средства связи	Современные средства общения	5.3.3.1 уметь правильно пользоваться интернетом, электронной почтой
		5.3.3.2 знать виды почтовых отправлений (адрес дома)
		5.3.3.3.знать порядок отправления писем;
Транспорт	Виды транспорта	5.3.4.1 уметь пользоваться общественными транспортами и метро;
		5.3.4.2 знать правила дорожного движения на дороге с учетом особенности опорно-двигательного аппарата
		5.3.4.3 знать формулировку просьбы об оказании помощи в общественном транспорте
Трудоустройство. Деловое общение.	Профессии	5.3.5.1 знать виды профессий городской и сельской местности
		5.3.5.2 знать профессии людей (врач)
		5.3.5.3 знать значение строительных профессий (маляр, каменщик)

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Личная гигиена	6.1.1.1 знать и уметь основные двигательные навыки и умения с учетом отклонений в здоровье; выполнять лечебно-коррекционные упражнения разными способами
		6.1.1.2 уметь ухаживать за кожей рук, ног и ногтями; знать как правильно пользоваться ножницами, маникюрными предметами
	Медицинские учреждения	6.1.1.3 знать типы медицинских учреждений; вызов скорой помощи
		6.1.1.4 знать измерения температуры тела; обработка ран и правила поведения при наводнении
Питание	Приготовления пищи	6.1.2.1 знать санитарно-гигиенические требования приготовление пищи и хранения продуктов; 6.1.2.6 уметь обрабатывать, проводить первично-тепловую обработку овощей, знать способы приготовления
		6.1.2.2 знать как пользоваться электрогазовой плитой, использование спичек и электрозажигалок
		6.1.2.3 знать правила техники безопасности при перемещении техники на кухне
		6.1.2.4 знать правила приготовления макаронных изделий, гарниры из макарон
		6.1.2.5 знать виды круп, первичная обработка тепловых круп и каш
		6.1.2.6 уметь обрабатывать, проводить первично-тепловую обработку овощей, знать способы приготовления
Одежда и обувь	Уход за одеждой	6.1.3.1 знать знаки на этикетках одежды (температура, глажение, стирка)
		6.1.3.2 уметь выполнить мелкий ремонт пришивание, штопка, ушивка
		6.1.3.3 знать типы моющих средств, их значение для стирки одежды в ручную и на стиральной машине
		6.1.3.4 уметь регулировать утюг для каждого типа ткани
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Членами семьи	6.2.1.1.уметь распределять обязанности между членами семьи; 6.2.1.2 знать проседение мероприятий с родными;
	Правила поведения в общественных местах	6.2.1.3 знать правила поведения в кино, театре, библиотеке семьи
Досуг и увлечения	Домашние животные	6.2.2.1 уметь ухаживать за домашними животными и изготовить подарок своими руками при этом знать их содержание; знать сан-гигиенические требования при их содержании
		6.2.2.2 знать правило ухаживание за аквариумом; 6.2.2.3.уметь изготавливать подарки своими руками
Праздники, торжества, традиции	Праздники	6.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников Республики Казахстан, уметь анализировать специфику их проведения
		6.2.3.2 знать традиции проведения мусульманских праздников "Курбан айт"
		6.2.3.3 знать казахские национальные обычай "Разрезания пут"
Семейная экономика	Деньги	6.2.4.1 знать назначение денег, виды наличных и безналичных расчетов приобретаемых товаров и услуг; 6.2.4.3 знать виды накоплений наличных и безналичных расчетов
		6.2.4.2 знать виды сбережений и накоплений
		6.2.4.3 знать виды накоплений наличных и безналичных расчетов по карточкам
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Магазины и их отделы	6.3.1.1 знать отделы магазинов, стоимость товаров; 6.3.1.2 знать ассортимент товаров, стоимость товаров
		6.3.1.3 знать кондитерские и кулинарные магазины и ассортимент кондитерских товаров
	Виды сервисных служб	6.3.1.4 знать виды сервисных служб (мобильные телефоны, бытовая техника)
Жилище	Уборка дома	6.3.2.1 знать правила ухода за корпусной мебелью
	Основные правила организации рабочего места школьника	6.3.2.2 знать основные правила организации и адаптации своего рабочего места под особенности физ. состояния, уметь пользоваться осветительными приборами
	Осветительные приборы	6.3.2.3 знать виды светильников и пользование ими
Средства связи	Основные средства связи	6.3.3.1 уметь пользоваться телефонными средствами, отправлять документы факсом
Транспорт	Пользование пригородным видом транспортом	6.3.4.1 знать особенности использования пригородного транспорта, знать правила поведения и безопасной посадки в транспортное средство
	Правила поведения в общественном транспорте	6.3.4.2 уметь просить помощи у окружающих; знать правила поведения безопасной посадки в автобус
		6.3.4.3 знать правила техники безопасности при посадке в экскалатор и метро в транспортное средство
Трудоустройство. Деловое общение	Трудовая деятельность	6.3.5.1 знать виды трудовой деятельности
		6.3.5.2 знать степень соответствия квалификации профессиональным требованиям

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Личная гигиена	7.1.1.1 знать режим дня, регулярность смены постельного белья
	Домашняя аптечка	7.1.1.2 знать отвары и настои лекарственных растений при простудных заболеваниях: оказать первую мед. помощь при ушибах, вывихах; знать народные средства лечения
	Чрезвычайные ситуации	7.1.1.3 знать элементарные правила поведения во время пожара
Питание	Приготовление пищи	7.1.2.1 уметь готовить первые, вторые, третьи блюда
		7.1.2.2 знать как правильно сервировать стол, правило поведения за столом
		7.1.2.3 уметь как приготовить суп, борщ, гарнир, кисель и компот из сухофруктов
Одежда и обувь	Уход за различными видами одежды	7.1.3.1 знать уход за одеждой из меха
		7.1.3.2 знать уход за одеждой из кожи
		7.1.3.3 знать особенности стирки, глажение вязанной одежды
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Правила приема гостей	7.2.1.1 знать правила приема гостей и этикет и манеры поведения в гостях
Досуг и увлечения	Посещение библиотек	7.2.2.1 знать посещения библиотек
	Телевизионные передачи	7.2.2.2 знать и выбирать просмотр телевизионных программ
	Общение в социальных сетях	7.2.2.3 знать общения в социальных сетях
Праздники, торжества, традиции	Праздники	7.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения
		7.2.3.2 знать проведение православных праздников
		7.2.3.3 знать правила проведения "Обрезание"
Семейная экономика	Экономия в домашнем хозяйстве	7.2.4.1 знать об экономике в домашнем хозяйстве
	Пользование терминалами оплаты	7.2.4.2 знать пользование терминалом оплаты и пополнения счетов
	Планирование покупок	7.2.4.3 знать и планировать покупку одежды и мебели
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Способы приобретения товаров	7.3.1.1 знать способы приобретения товаров (оптом и в розницу)
	Проверка срока годности продуктов	7.3.1.2 знать срок годности продуктов
	Ремонтные мастерские	7.3.1.3 знать виды мастерских по ремонту обуви и одежды
Жилище	Жилое помещение	7.3.2.1знать правила сезонной уборки
		7.3.2.2 знать значение косметического ремонта
		7.3.2.3 знать как правильно расставить мебель
Средства связи	Виды бандеролей	7.3.3.1 знать виды бандеролей, порядок упаковки и отправления бандеролей
	Виды бандеролей	7.3.3.2 знать стоимость пересылки
	Отправка писем	7.3.3.3 знать отправку писем по электронной почте
Транспорт	Железнодорожный транспорт	7.3.4.1 знать особенности железнодорожного транспорта, вокзала, справочных служб
		7.3.4.2 знать расписание поездов, стоимость проезда, приобретение железнодорожных проездов
		7.3.4.3 знать правила сдачи багажа
Трудоустройство. Деловое общение.	Объект и субъект собственности	7.3.5.1 знать формы отношений между людьми объектами труда, понятие мое, твое, наш
	Объект и субъект собственности	7.3.5.2 знать собственности частные, государственные, совместные
	Центры по обслуживанию населения	7.3.5.3 знать центры по обслуживанию населения, получение электронной очереди и обращение в справочную службу

3) 7 класс:

таблица 3

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Личная гигиена: уход за кожей лица.	8.1.1.1 уметь соблюдать требования гигиены чистоты кожи лица
	Паразитарные инвазивные заболевания	8.1.1.2 уметь соблюдать сан. гигиенические требования и соблюдать меры предосторожности при помощи специальных средств
		8.1.1.3 уметь соблюдать сан. гигиенические требования и соблюдать меры предосторожности при помощи специальных средств
	Первая помощь при несчастных случаях	8.1.1.4 уметь оказать первую помощь при несчастных случаях при обморожении разной степени; согреть тело, горячее питье; обмыть мылом поврежденные части, не растирать снегом, при сильном обморожении доставить в больницу
Питание	Виды теста	8.1.2.1 знать виды теста и для чего предназначение
		8.1.2.2 назначение микроволновой печи, мультиварки и соблюдать правила техники безопасности
	Кисломолочные напитки	8.1.2.3 знать из какого молока изготавливается кисломолочные напитки (кумыс, шубат, айран)
Одежда и обувь	Размеры одежды и обуви	8.1.3.1 уметь ориентироваться в размерах одежды и обуви
	Подбор одежды по ситуации	8.1.3.2 уметь выбирать одежду по ситуациям
		8.1.3.3 уметь выбирать одежду и деловую и производственную опираясь на профессию
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Взаимоотношения с противоположным полом	8.2.1.1 уметь пригласить девушку, относится к ней вежливо
		8.2.1.2 знать правило взаимоотношения с противоположным полом; сексуальную физиологию и психологию человека
		8.2.1.3 уметь культурно обращаться с девушкой, говорить вежливые слова (приветствие, просьба, извинение, ответ на извинение, прощание)
Досуг и увлечения	Огородничество	8.2.2.1 уметь подготовить почву, семена к посадке, высадить рассады на подоконнике
	Культурные мероприятия	8.2.2.2 уметь организовать поход в театр
Праздники, торжества, традиции	Праздники	8.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения
	Профессиональные праздники	8.2.3.2 знать День Знаний, День независимости Республики Казахстан, День единства народов Казахстана
	Казахские национальные обычаи	8.2.3.3 знать казахские национальные обычаи; сватовство, провод невесты
Семейная экономика	Планирование летнего отдыха	8.2.4.1 уметь планировать летний отдых, правильно заполнить и оплатить услуги
	Содержание жилища	8.2.4.2 уметь пользоваться различными службами сервиса, вести учет текущих расходов
	Текущие расходы и расходы на удовлетворение культурных потребностей	8.2.4.3 уметь пользоваться различными службами и распределять по потребностям
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Торговые центры	8.3.1.1 знать торговые центры, бутики и режим работы
		8.3.1.2 уметь правильно определять на этикетках продуктов вредные добавки
	Салоны красоты и парикмахерские	8.3.1.3 знать различие салонов красоты и парикмахерских
Жилище	Обстановка квартиры	8.3.2.1 уметь подобрать интерьер для дома, гостиной
		8.3.2.2 уметь расставить мебель с учетом возможности передвижения
	Уборка	8.3.2.3 уметь делать уборку санузла и использовать моющие средства
Средства связи	Телефон	8.3.3.1 уметь пользоваться телефоном, мобильными телефонами, справочниками, уметь вызывать службы экстренного реагирования
		8.3.3.2 уметь пользоваться телефоном, знать тарифы на международные переговоры
		8.3.3.3 уметь пользоваться мобильными вязами и интернетом
Транспорт	Международный автотранспорт	8.3.4.1 знать особенности международного автотранспорта, автовокзалов, приобретение билетов
		8.3.4.2 знать расписание движение автобусов, стоимость билетов по маршрутам и приобретение билетов по нужному направлению
Трудоустройство и деловое общение	Устройство на работу	8.3.5.1 знать правила устройства на работу и подбор нормативных документов
		8.3.5.2 уметь соблюдать субординацию в отношениях с сослуживцами, уметь пользоваться центрами по обслуживанию населения

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Здоровый образ жизни	9.1.1.1 уметь вести правильный образ жизни
		9.1.1.2 знать меры профилактики венерических заболеваний
		9.1.1.3 знать правильный уход за больными;знать заполнение листка о нетрудоспособности
		9.1.1.4 знать как получить талон к врачу по месту жительства
		9.1.1.5 уметь правильно пользоваться терминалом, следить за очередью через электронную очередь
Питание	Приготовление мясных блюд	9.1.2.1 знать способы приготовления мясных блюд
	Диетическое питание	9.1.2.2 знать виды продуктов диетического питания
	Особенности казахской национальной кухни	9.1.2.3 знать как приготовить национальные блюда (бешбармак, куырдак) сервировка стола
Одежда и обувь	Стиль одежды	9.1.3.1 уметь ориентироваться в моде и стилях одежды
		9.1.3.2 уметь выбирать качественную одежду и обувь
		9.1.3.3 знать виды обслуживания химчистки
	Ювелирные украшения в национальном стиле	9.1.3.4 знать как украсить свой стиль национальными украшениями
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Вступление в брак	9.2.1.1 знать обряды в вступлении в брак, традиции своего народа
		9.2.1.2 знать специфику брачных отношений
		9.2.1.3 уметь моделировать стрессовую ситуацию
Досуг и увлечения	Уход за растениями	9.2.2.1 уметь ухаживать за растениями
Досуг и увлечения	Кружки по интересам	9.2.2.2 уметь выбирать интересный досуг и кружки по интересам
Праздники, торжества, традиции	Праздники, День Независимости	9.2.3.1 знать истории и дату национальных праздников, знать историю праздников Республики Казахстан, анализировать специфику их проведения, знать традицию проведения
	Юбилеи	9.2.3.2 знать историю и даты и проводы на пенсию
	Казахские национальные обычаи	9.2.3.3 знать традиции, казахские национальные обычаи "Беташар"
Семейная экономика	Страхование	9.2.4.1 знать о способах страхования и защиты своего имущества и здоровья
Семейная экономика	Кредиты	9.2.4.3 знать способы хранения сбережений и виды вкладов в банки
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Комиссионные магазины	9.3.1.1 знать виды комиссионных магазинов и его значение
	Базары и рынки	9.3.1.2 знать базары и рынки и его значение (оптовые, розничные)
	Полиграфические услуги	9.3.1.3 знать виды фотосалонов, полиграфических услуг, услуги таксопарка
Жилище	Уборка дома	9.3.2.1 знать правило уборки дома и ухода за мягкими напольными покрытиями
	Текущий ремонт квартиры.	9.3.2.2 знать некоторые процедуры текущего ремонта
	Юрта	9.3.2.3 знать большую роль изделий народного декоративного творчества в оформлении интерьера юрты
Средства связи	Денежные переводы	9.3.3.1 уметь заполнять бланки для отправки денежных переводов
	Денежные переводы	9.3.3.2 знать виды переводов и стоимость услуг
	виды мобильных операторов в Республике Казахстан	9.3.3.3 знать виды мобильных операторов в Республике Казахстан
Транспорт	Авиатранспорт	9.3.4.1 знать особенности использования автотранспорта, аэропорта
		9.3.4.2 знать стоимость перелета, порядок приобретения билетов
		9.3.4.3 знать как правильно оформлять багаж
		9.3.4.4 знать особенности приобретения билетов по интернету
Трудоустройство. Деловое общение	Организации и отделы по трудоустройству	9.3.5.1 знать о видах работ об организациях занимающихся трудоустройством защиты населения
	Организации и отделы по трудоустройству	9.3.5.2 знать о центрах по трудоустройства
	Центры по обслуживанию населения	9.3.5.3 знать о Центре обслуживания населения

6) 10 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Раздел "Здоровый и безопасный образ жизни"
Здоровье и окружающая среда	Организация отдыха	10.1.1.1 принимать участие или самостоятельно организовать пикник
Здоровье и окружающая среда	Способы контрацепции	10.1.2.1 иметь представление о различных способах контрацепции
Питание	Столовая, кафе, ресторан	10.1.2.1 уметь различать значение столовой, кафе, ресторан. Приготовление блюд и сервировка стола, банкета, фуршета
Питание	Коктейли	10.1.2.2 готовить безалкогольный коктейль, шейкер, миксер
Одежда и обувь	Выбор одежды и обуви в соответствии с ситуацией	10.1.3.1 уметь выбирать одежду и обувь в соответствии с ситуацией (собираясь на работу, театр)
Одежда и обувь	Казахские национальные костюмы	10.1.3.2 знать виды казахских национальных костюмов
Раздел "Я и моя семья"
Семья и межличностные отношения	Психологический климат семьи	10.2.1.1 иметь представление о браке, как об основе семейной жизни; о составных частях семейного счастья; психологическом климате семьи; трудностях семейной жизни и путях их преодоления
Семья и межличностные отношения	Подготовка семьи к рождению ребенка	10.2.1.2 знать этапы по уходу за новорожденным ребенком
Досуг и увлечения	Садоводство.	10.2.2.1 иметь представление об основах садоводства; принимать участие в планировании салового участка; различать плодовые кустарники и деревья, ухаживать за ними
Праздники, торжества, традиции	Праздники	10.2.3.1 принимать участие в проведении и организации традиционных казахских обрядов
Праздники, торжества, традиции	Национальные традиции казахского народа в праздновании	10.2.3.2 знать обычаи и значение "Праздник новорожденного", "Разрезания пут", "Обрезания", "Подготовка в школу"
Семейная экономика	Ремонтные мастерские	10.2.4.1 иметь общее представление о ремонте мастерских по ремонту (обуви, зонтов)
Семейная экономика	Фотоателье	10.2.4.2 знать правило пользования услугами фотоателье
Раздел "Я и общество"
Торговля и услуги	Ярмарки	10.3.1.1 иметь представление о ярмарках
Торговля и услуги	Ярмарки	10.3.1.2 иметь представление о значении ярмарки-выставки
Жилище	Покупка и продажа жилья	10.3.2.1 ориентироваться в продаже и покупке жилья; перечень документов; знать оплату услуг нотариуса
Жилище	Служба быта	10.3.2.2 знать службу быта (прокат, ремонт квартир, ремонт бытовой техники)
Средства связи	Телефон. Сотовая телефонная связь	10.3.3.1 уметь пользоваться телефоном АОН
Средства связи	Телефон. Сотовая телефонная связь	10.3.3.2 соблюдать правило пользования сотовой телефонной связи
Транспорт	Транзит	10.3.4.1 иметь представление о транзите, бронирование билетов
Трудоустройство. Деловое общение	Заработная плата	10.3.5.1 ориентироваться в порядке начисления заработной платы с использованием тарифных квалификационных разрядов
Трудоустройство. Деловое общение	Социальная защита населения	10.3.5.2 знать основы трудового законодательства, льготы, дисциплины труда

Приложение 498
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 498 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Лечебная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общее положение

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Лечебная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью обучения предмету "Лечебная физическая культура" является физическое укрепление организма, преодоление нарушений двигательных функций и познавательной деятельности обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата (далее – НОДА).

3. Задачи предмета "Лечебная физическая культура":

1) укрепление здоровья, закаливание организма и снижение заболеваемости;

2) развитие способности к произвольному торможению движений;

3) повышение функционального уровня органов и систем организма путем оптимальных физических нагрузок, укрепление ослабленных групп мышц и нормализация мышечного тонуса;

4) осуществление коррекции имеющихся функциональных нарушений опорно-двигательного аппарата, зрения, нервной, сердечно-сосудистой, дыхательной систем организма;

5) формирование правильной осанки, улучшение координации движений;

6) повышение физической и умственной работоспособности;

7) подавление патологических тонических рефлексов, патологических синергии и синкинезий;

8) выработка новых двигательных навыков и правильных движений, улучшение координации движений, увеличение амплитуды движений в суставах.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Коррекционный курс "Лечебная физическая культура" позволит обучающимся:

1) применять предметные знания, умения и навыки в повседневной жизни;

2) оценивать необходимость в улучшении двигательных компетенций и физическом развитии;

3) повышать реабилитационный потенциал через коррекцию физического развития;

4) знать о влиянии коррекционных физических упражнений на физическую и морфофункциональную систему человека;

5) оценивать физическое состояние свое и других обучающихся;

6) развивать навыки критического, коммуникативного и творческого мышления, разрешения проблем.

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Лечебная физическая культура" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с НОДА.

6. Занятия по лечебной физической культуре насыщаются ситуациями и подвижными играми, которые побуждают обучающихся к общению.

7. Для повышения эффективности занятий используются зеркала, гимнастические (шведские) стенки, скамьи, топчаны, плоскости с наклоном, столы для настольного тенниса, лестнички, ступеньки, следовые дорожки, рельефные и ребристые передвижные доски, доски с наклоном, мини-батуты, тренажеры, надувные предметы.

8. Каждая нозология требует специфического оснащения и инвентаря. При поражениях спинного мозга с целью фиксации частей тела используются пояса, полотняные ленты, лямки, манжеты, корсеты. При детском церебральном параличе применяются различные современные приспособления, которые облегчают передвижения (антигравитационные костюмы, аппарат Гросса).

9. Для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса используются ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы, как классические основы образования.

10. Ценностно-ориентированный подход:

1) ценностно-ориентированный учебный процесс целенаправленно формирует систему ценностей личности обучающегося;

2) значение ценностей проявляется в сфере формирования норм, привычек, образа жизни, стиля поведения, необходимых для успешного функционирования определенного общества;

3) ценности стимулируют поведение и поступки, действуя как важный фактор мотивации личности;

4) ценности среднего образования основаны на национальной идее "Мәңгілік ел".

11. Деятельностный подход:

1) деятельностный подход заключается в том, что обучающийся получает знания не в готовом виде, добывает их сам, осознает содержание и формы своей учебной деятельности, понимает и принимает систему ее норм, активно участвует в их совершенствовании, что способствует активному успешному формированию его знаний, учебных умений и навыков широкого спектра;

2) деятельностный подход в специальной коррекционной школе строится на признании того, что развитие личности обучающихся с НОДА определяется характером организации доступной им деятельности (предметно-практической и учебной).

12. Личностно-ориентированный подход:

1) целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития, потребностей и мотивов поведения;

2) индивидуальный темп освоения каждым обучающимся программы по лечебному физическому воспитанию (каждый ребенок сравнивается не со сверстниками, а с самим собой в развитии, следующий этап обучения и воспитания строится на основе усвоенного содержания предыдущего этапа).

13. Коммуникативный подход:

1) процесс обучения включает задания, способствующие формированию умений общения, и режимов работы, адекватных условиям реальной коммуникации (парная и групповая работа);

2) социальная значимость коммуникативного подхода: владение разными видами информации; умение вести дискуссию по различным проблемам, выработка собственной позиции по данным вопросам;

3) личная значимость коммуникативного подхода: умение анализировать и оценивать деятельность друзей, одноклассников; умение адекватно оценивать свои силы, понимать, что можно - нельзя: в еде, в физической нагрузке, умение пользоваться личными адаптивными и ассистивными средствами в разных ситуациях (очки, специальное кресло, индивидуально адаптированное рабочее место, специализированные клавиатуры компьютера, заменители традиционной мышки).

14. Дифференцированный подход:

1) условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, характеру помощи со стороны учителя;

2) дифференцированный подход обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс, исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения.

15. При дифференцированном подходе необходимо соблюдать следующие терапевтические рекомендации:

1) избегать сильного растяжения мышц (в отношении обучающихся, имеющих заболевания мышечной системы), возникающего при выполнении общеразвивающих упражнений и игр, которые вызывают напряжение (например, сидеть на корточках или пятках). В момент вставания им необходимо оказывать мускульную помощь или предоставлять им вспомогательные средства;

2) при проведении коррекционных упражнений обучающиеся со спастической диплегией используют по возможности обе руки;

3) обучающиеся со слаборазвитой способностью удерживать равновесие, но способные к ходьбе, имеющие нарушения тазобедренного сустава, принимают участие в упражнениях и играх высокой динамичности, сидя в колясках или получать дифференцированное задание;

4) обучающимся, подверженным судорожным приступам (избирательно), необходимо четко разъяснить, насколько некоторые задания могут повысить вероятность припадков и спровоцировать их. Принципиально важно избегать выполнения круговых движений, гимнастических упражнений на снарядах;

5) с обучающимися с насильственными неуправляемыми движениями (гиперкинезами) обязательна отработка коррекционных упражнений на трех уровнях: с контролем в зеркало, без контроля в зеркало, с закрытыми глазами.

16. Игровое обучение:

1) использование игровых форм в качестве метода обучения способствует активизации познавательных интересов обучающихся;

2) обучающая деятельность подчиняется правилам игры, учебные материалы являются средствами игры. Игровые приемы, направленные на организацию коллективных форм деятельности, способствует тому, что обучающиеся учатся уважать мнение других членов малой группы, прогнозировать конечные результаты, самостоятельно планировать деятельность, определять методы достижения целей.

17. Проектный подход:

1) подход предполагает, что обучающийся ставит перед собой проблему и самостоятельно находит пути ее решения;

2) проектный подход реализуется с учетом возрастных особенностей обучающихся. Алгоритм проектной деятельности сохраняется полностью. В рамках знакомства с содержанием раздела организуется деятельность обучающихся по подготовке коллективных/групповых проектов.

18. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ):

2) обучающиеся развивают навыки по ИКТ в процессе обучения по всем учебным предметам, находя, создавая и работая с информацией, сотрудничая и обмениваясь информацией и идеями, оценивая и затем совершенствуя свою работу, используя широкий спектр оборудования и приложений;

3) Программа включают: мультимедийные ресурсы средств массовой информации; нахождение, выбор и обработка данных с цифровых и Интернет-источников; умение судить об их точности, надежности и важности; ИКТ для создания и обработки информации;

4) в учебном процессе ИКТ используется дозировано с учетом индивидуальных возможностей обучающихся.

Глава 3. Организация содержания предмета "Лечебная физическая культура"

19. Объем учебной нагрузки по предмету "Лечебная физическая культура" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

20. Содержание Программы организовано по четырем разделам обучения. Каждый раздел предусматривает подразделы, содержание которых представлено в виде учебных целей для определенного класса. Цели обучения, организованные систематично и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

21. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата;

2) ориентировка в пространстве и на плоскости;

3) творческие способности и критическое мышление через коррекционно – развивающее оздоровление;

4) мотивация на здоровье и здоровый образ жизни.

22. Раздел "Коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата" включает следующие подразделы:

1) коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата;

2) сознательное управление двигательной деятельностью для коррекции основных двигательных навыков и их последовательности в различных видах упражнений;

3) обучение самостоятельному овладению основными элементами коррекции недостатков физического развития;

4) увеличение подвижности суставов конечностей;

5) эффективное выполнение упражнений и соблюдение последовательностей тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений;

6) определение собственных и чужих умений, недостатков и потенциала в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков;

7) развитие навыков преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей.

23. Раздел "Ориентировка в пространстве и на плоскости" включает следующие подразделы:

1) развитие пространственных отношений;

2) воздействие средствами лечебной физической культуры на организм учащихся для развития и совершенствования двигательных функций ориентировки в пространстве и на плоскости.

24. Раздел "Творческие способности и критическое мышление через коррекционно – развивающее оздоровление" включает следующие подразделы:

1) адаптация идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся;

2) самостоятельная и совместная работа для достижения целей, попеременно, исполняя роль командного лидера;

3) знание и понимание навыков совместной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма;

4) использование, применение, создание правил и структурных приемов в ряде физических упражнений;

5) критическое рассматривание творческих задач, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений;

6) применение творческих способностей и идей в различных ситуациях для выражения тем, настроений и эмоций с учетом восприятия собственного тела, осознания своих физических возможностей и ограничений;

7) развитие чувства патриотизма при выполнении индивидуальных и групповых заданий во время выполнения лечебной физической деятельности;

8) исполнение ролей, обусловленных различными контекстами движений и осознание их различий, освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела.

25. Раздел "Мотивация на здоровье и здоровый образ жизни" включает следующие подразделы:

1) формирование знаний важности лечебной физической культуры для здоровья и здорового образа жизни, привитие интереса к регулярным, самостоятельным и систематическим занятиям;

2) понимание необходимости в выполнении лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности ученика;

3) знание и понимание влияния различных физических нагрузок на изменения в организме, коррекцию двигательных дефектов;

4) нормализация дыхательной функции в результате выполнения различных дыхательных гимнастик в зависимости от положения тела и выполнения;

5) определение трудностей и рисков, реагируя соответствующим образом во время участия в ряде физических нагрузок с учетом специфики двигательных нарушений, направленных на укрепление здоровья лечебных физических упражнений;

6) элементы психогимнастики, нетрадиционные формы занятий лечебной физической культуры.

26. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 5 класса:

1) основы знаний: техника безопасности на занятиях; гигиена физических упражнений; выполнение заданий по коррекции нарушенных функций; физическое развитие человека; физическая подготовка и ее связь с укреплением здоровья, развитием физических качеств; сведения о необходимости сохранения ортопедического режима. Режим дня, его основное содержание и правила планирования;

2) диагностика: обследование для установления характера нарушений физического развития, для определения средств дифференциального коррекционного воздействия и выбор способов индивидуальной и самостоятельной работы;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: иметь навыки для укрепления здоровья; коррекция неправильных установок опорно-двигательного аппарата; нормализация мышечного тонуса; преодоление слабости отдельных мышечных групп; улучшение подвижности в суставах; сенсорное обогащение: улучшение мышечно-суставного чувства; формирование вестибулярных реакций; организация, подготовка и проведение самостоятельных занятий лечебной физической культурой; выбор упражнений и составление индивидуальных комплексов упражнений. Элементы дыхательной гимнастики.

4) оценка эффективности занятий лечебной физической культурой. Обучение навыкам самонаблюдения и самоконтроля.

27. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 6 класса:

1) основы знаний: техника безопасности на занятиях, знание техники безопасности при пользовании спортивными снарядами и тренажерами; гигиена физических упражнений; режим дня, его основное содержание и правила планирования; выполнение заданий по коррекции НОДА; знания о физическом развитии человека, о необходимости сохранения ортопедического режима; организация и планирование самостоятельных занятий по развитию физических качеств;

2) диагностика: обследование для установления характера нарушений физического развития и определения средств дифференциального коррекционного воздействия и выбор способов индивидуальной и самостоятельной работы;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: организация подготовка и проведение самостоятельных занятий; подбор упражнений и составление индивидуальных комплексов; использование изученных методов дыхательной гимнастики. Индивидуальные упражнения на тренажерах, комплексы оздоровительной гимнастики изученными способами;

4) оценка эффективности занятий: самонаблюдение и самоконтроль; оценка техники движений, способы выявления и устранения ошибок в технике выполнения специализированных упражнений; измерение резервов организма и состояния здоровья под руководством учителя с помощью тестовых заданий.

28. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 7 класса:

1) основы знаний: требования к технике безопасности и бережное отношение к природе (экологические требования), знание техники безопасности при пользовании спортивными снарядами и тренажерами; гигиена физических упражнений; физическое развитие человека; организация и планирование самостоятельных занятий по развитию физических качеств; знания о необходимости сохранения ортопедического режима; влияние занятий лечебной физической культурой на формирование положительных качеств личности; режим дня, его основное содержание и правила планирования;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: техническая подготовка при выполнении специальных коррекционных упражнений, техника движений и ее основные показатели; организация и проведение самостоятельных занятий; выбор упражнений и составление индивидуальных комплексов упражнений; использование изученных методов дыхательной гимнастики; индивидуальные упражнения на тренажерах, комплексы оздоровительной гимнастики;

4) оценка эффективности: самонаблюдение и самоконтроль; оценка техники движений, способы выявления и устранения ошибок в технике выполнения специализированных упражнений, измерение резервов организма и состояния здоровья с помощью тестов под руководством учителя.

29. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 8 класса:

1) основы знаний: знание техники безопасности на занятиях, при пользовании спортивными снарядами и тренажерами; гигиена физических упражнений; выполнение заданий по коррекции НОДА; организация и планирование самостоятельных занятий по развитию физических качеств; знания о необходимости сохранения ортопедического режима. Всестороннее и гармоничное физическое развитие; режим дня, его основное содержание и правила планирования;

2) диагностика: обследование для установления характера нарушений физического развития и определения средств дифференциального коррекционного воздействия; выбор способов индивидуальной и самостоятельной работы;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: выполнение индивидуальных комплексов корригирующей и дыхательной гимнастики, общеразвивающих упражнений на развитие основных физических качеств; организация и проведение самостоятельных занятий по коррекции осанки и телосложения. Выбор упражнений и составление индивидуальных комплексов упражнений. Использование изученных методов дыхательной гимнастики. Индивидуальные упражнения на тренажерах, комплексы оздоровительной гимнастики и использование нетрадиционных способов оздоровления.

4) оценка эффективности занятий: самонаблюдение и самоконтроль. Оценка техники движений, способы выявления и устранения ошибок в технике выполнения специализированных упражнений, измерение резервов организма и состояния здоровья с помощью тестов под наблюдением учителя.

30. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 9 класса:

1) основы знаний: правила поведения на занятиях, что такое лечебная гимнастика, ее роль и влияние на организм человека. Гигиенические требования к занятиям лечебной физической культуры и самостоятельным занятиям в рамках школы и домашних условиях; правила приема воздушных и солнечных ванн; значение занятий на открытом воздухе, температурный режим; знание правила подвижных игр, изученных на занятиях;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: организация и проведение самостоятельных занятий по коррекции осанки и телосложения; индивидуальные упражнения на тренажерах, комплексы оздоровительной гимнастики и использование нетрадиционных способов оздоровления; совершенствование приемов расслабления и контроль за своим физическим состоянием, развитие дыхательных возможностей и самомассаж, предупреждению и исправлению дефектов и нарушений опорно-двигательного аппарата;

4) оценка эффективности занятий: самонаблюдение и самоконтроль; оценка техники движений, способы выявления и устранения ошибок в технике выполнения специализированных упражнений, измерение резервов организма и состояния здоровья с помощью тестов под наблюдением учителя.

31. Базовое содержание предмета "Лечебная физическая культура" для 10 класса:

1) основы знаний: техника безопасности на занятиях, овладение умениями организовать здоровьесберегающую жизнедеятельность (режим дня, утренняя зарядка, оздоровительные мероприятия); умение определять утомление по внешним признакам;

3) профилактика и коррекция нарушенных функций: коррекция и компенсация недостатков физического развития; усложнение комплексов корригирующих упражнений, увеличение их объем, дозировки и содержания; самостоятельные решения для организации и проведения занятий по коррекции недостатков телосложения, коррекция нарушений в движениях (нарушение координации, ориентировки в пространстве, точность в движении, равновесия); устранение недостатков в развитии двигательных и иных качеств (силы, быстроты, ловкости, выносливости, гибкости); составление индивидуальных комплексов упражнений; использование изученных методов дыхательной и корригирующей гимнастики; индивидуальные упражнения на тренажерах, использование нетрадиционных способов оздоровления;

4) оценка эффективности занятий: самонаблюдение и самоконтроль; оценка техники движений, способы выявления и устранения ошибок в технике выполнения специализированных упражнений, измерение с помощью тестов резервов организма и состояния здоровья.

Глава 4. Система целей обучения

32. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.2.1: "5" - класс, "1.2" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.

33. Ожидаемые результаты по системе целей обучения:

1) "Коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки и создать основу для применения их в различных условиях; уметь выполнять основные двигательные навыки и умения	6.1.1.1 знать и уметь выполнять основные двигательные навыки и умения с учетом отклонений в здоровье и физическом развитии; выполнять лечебно-коррекционные упражнения разными способами	7.1.1.1улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных лечебно-коррекционных упражнения разными способами	8.1.1.1 знать, понимать и продолжать улучшать основные двигательные навыки, используя коррекционные и адаптивные методы при выполнении основных физических упражнений	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений	10.1.1.1 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений
1.1 Коррекция нарушений опорно-двигательного аппарата	5.1.1.2 выполнять с помощью учителя коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении	6.1.1.2 знать, понимать и уметь выполнять коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении	7.1.1.2 улучшить качество основных двигательных навыков при коррекции нарушений позвоночника	8.1.1.2 знать, понимать и продолжать улучшать основные лечебные физические упражнения для коррекции позвоночника	9.1.1.2 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника	10.1.1.2 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника
1.2 Сознательное управление двигательной деятельностью для коррекции основных двигательных навыков и их последовательности в различных видах упражнений	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях для владения навыками самообслуживания	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях организация произвольного двигательного акта на занятиях лечебной физической культуры	7.1.2.1 выполнять комплексы упражнений, направленные на формирование правильной осанки; владения собственным телом	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность	9.1.2.1 обосновывать и применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность	10.1.2.1 анализировать и самостоятельно применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность
	5.1.2.2 знать основные физические движения и уметь использовать их для коррекции нарушений ходьбы: корригирующая ходьба; сочетания ходьбы с дыханием, включения различных вариантов передвижения; ходьба с изменением положения рук; упражнения у опоры	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять комплексы движений и для коррекции нарушений ходьбы	7.1.2.2 выполнять комплексы упражнений, направленных на коррекцию ходьбы	8.1.2.2 объяснять и демонстрировать комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу	9.1.2.2 обосновывать и применять комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств	10.1.2.2 анализировать и использовать комплексы упражнений; уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств
1.3 Обучение самостоятельному овладению основными элементами коррекции недостатков физического развития	5.1.3.1 знать основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле	6.1.3.1 знать и уметь применять основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле	7.1.3.1 совершенствовать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их	8.1.3.1 демонстрировать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, добившись освоения общего ритма двигательного действия	9.1.3.1 демонстрировать и обосновывать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки	10.1.3.1 анализировать качество выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки
1.4 Увеличение подвижности суставов конечностей	5.1.4.1 знать и определять навыки и последовательность движений умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур	6.1.4.1 знать и определять собственные умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур	7.1.4.1 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах, восстановления мышечной массы, мышечного тонуса, мышечной силы, опоры и передвижения, координации движений и ловкости, равновесия или овладение заместительными навыками	8.1.4.1 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень функциональных возможностей подвижности суставов и уметь предупредить осложнения – деформацию позвоночника и деформации здоровой конечности	9.1.4.1 понимать и демонстрировать упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями	10.1.4.1 анализировать и самостоятельно применять упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями
	5.1.4.2 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей	6.1.4.2 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей	7.1.4.2 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей	8.1.4.2 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах верхних конечностей	9.1.4.2 понимать и демонстрировать комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей	10.1.4.2 анализировать и самостоятельно применять комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей
	5.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей	6.1.4.3 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей	7.1.4.3 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей	8.1.4.3 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах нижних конечностей	9.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей	10.1.4.3 анализировать и уметь применять знание основных физических движений для обучения упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей
	5.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами для коррекции мелкой моторики	6.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики	7.1.4.4 совершенствовать и обобщать навыки использования с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики	8.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики	9.1.4.4 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики	10.1.4.4 анализировать знания основных физических движений для обучения других упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики
1.5 Эффективное выполнение упражнений и соблюдение последовательностей тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений	5.1.5.1 знать и описывать соблюдение последовательностей в небольшом диапазоне упражнений для исправления дефектов физического развития	6.1.5.1 понимать и эффективно применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития	7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для исправления дефектов физического развития	9.1.5.1 создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений	10.1.5.1 научиться различным тактикам, стратегиям и композиционным идеям в широком диапазоне физических упражнений
1.6 Определение собственных и чужих умений, недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	5.1.6.1 знать и уметь определять собственные и чужие умения и недостатки в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	6.1.6.1 понимать и применять знания умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	7.1.6.1 уметь создавать и применять умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	8.1.6.1 определять и оценивать свои и чужие качества умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	9.1.6.1 создавать, анализировать и сравнивать свои и чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков	10.1.6.1 анализировать и уметь использовать чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков
1.7 Развитие навыков преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	5.1.7.1 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	6.1.7.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	7.1.7.1 знать и уметь предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	8.1.7.1 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	9.1.7.1 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей	10.1.7.1 анализировать и уметь использовать для обучения навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей

2) "Ориентировка в пространстве и на плоскости":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Развитие пространственных отношений	5.2.1.1 знать и уметь использовать комплексы по усвоению пространственных отношений	6.2.1.1 знать и определять последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений	7.2.1.1 понимать и уметь применять комплексы по усвоению пространственных отношений	8.2.1.1 объяснять и демонстрировать последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений	9.2.1.1 обосновывать и применять комплексы по усвоению пространственных отношений	10.2.1.1 анализировать и уметь научить других комплексам упражнений по усвоению пространственных отношений
2.2 Воздействие средствами лечебной физической культуры на организм учащихся для развития и совершенствования двигательных функций ориентировки в пространстве и на плоскости	5.2.2.1 знать и понимать коррекцию слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций	6.2.2.1 применять приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций	7.2.2.1 совершенствовать приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций	8.2.2.1 демонстрировать обогащение, уточнение и активизацию словаря пространственной терминологии через развитие речи в единстве с совершенствованием двигательных функций	9.2.2.1 обучение планированию пространственных действий и практическому пространственному ориентированию в единстве с совершенствованием двигательных функций	10.2.2.1 анализировать планирование пространственных действий и практическое пространственное ориентирование в единстве с совершенствованием двигательных функций

3) "Творческие способности и критическое мышление через коррекционно-развивающее оздоровление":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1. Адаптация идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся	5.3.1.1 знать и понимать приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся	6.3.1.1 определять и применять приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся	7.3.1.1 обсуждать и демонстрировать двигательные идеи, стратегии и планы, показывая понимание альтернатив преодоления трудностей, созданных разнообразными сочетанными дефектами	8.3.1.1 обсуждать и демонстрировать альтернативные решения в ряде двигательных идей, стратегий и планов со знанием возможностей и недостатков структуры дефектов	9.3.1.1 определять, оценивать и организовывать двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности	10.3.1.1 анализировать и уметь применять на практике двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности
	5.3.1.2 понимать и определять учитывая индивидуальные особенности организма коррекцию расслабления: контрастное переключение от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры	6.3.1.2 определять и использовать контрастное переключение от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма	7.3.1.2 уметь обсуждать и демонстрировать ряд методов для контрастного переключения от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма	8.3.1.2 применять и демонстрировать методы и умения в коррекции расслаблений, учитывая индивидуальные особенности организма	9.3.1.2 определять, оценивать работу по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления	10.3.1.2 анализировать и уметь демонстрировать методики по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления
3.2 Самостоятельная и совместная работа для достижения целей, попеременно, исполняя роль командного лидера	5.3.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде при самостоятельной и совместной работе	6.3.2.1 определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде	7.3.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и самостоятельной работы в команде	8.3.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде	9.3.2.1 оценивать лидерские навыки работы в команде	10.3.2.1 анализировать чужие и демонстрировать свои лидерские навыки работы в команде
3.3 Знание и понимание навыков совместной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	6.3.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	7.3.3.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	8.3.3.1 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	9.3.3.1оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма	10.3.3.1 анализировать чужие и уметь применять свои навыки совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности
3.4 Использование, применение, создание правил и структурных приемов в ряде физических упражнений	5.3.4.1 понимание знаний по использованию простых правил при выполнении физических упражнений с умение использования дозированных нагрузок, учитывая специфику проблем развития обучающихся	6.3.4.1 определять и использовать простые правила и структурные приемы при выполнении физических и коррекционных упражнений	7.3.4.1 обсуждать и совершенствовать правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией	8.3.4.1 демонстрировать и применять знания правил и структурных приемов в ряде физических упражнений с учетом физических особенностей обучающихся	9.3.4.1 создавать и применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией	10.3.4.1 анализировать и уметь применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией
3.5 Критическое рассматривание собственных творческих задач и творческих задач других, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье	5.3.5.1 предварительная работа по освоению творческих задач с учетом особенностей физического развития	6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков	7.3.5.1 использовать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье	8.3.5.1 демонстрировать и сравнивать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье	9.3.5.1 объединять, оценивать и анализировать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье	10.3.5.1 анализировать и уметь применять творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье
3.6 Применение творческих способностей и идей в различных ситуациях для выражения тем, настроений и эмоций с учетом восприятия собственного тела, осознания своих физических возможностей и ограничений	5.3.6.1 выявлять творческие способности и идеи с учетом физического развития, моторики, соматического состояния, осознание своих физических возможностей и ограничений	6.3.6.1 понимать и использовать основные творческие стратегии и идеи, передавая их учителю с учетом восприятия собственного тела	7.3.6.1 обобщать и демонстрировать творческие способности и идеи учителю и сверстникам	8.3.6.1 определять и анализировать свои творческие способности и идеи, а также других, передавая их учителю и сверстникам	9.3.6.1 объединять свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях	10.3.6.1 анализировать свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях
3.7 Развитие чувства патриотизма при выполнении индивидуальных и групповых заданий во время выполнения лечебной физической деятельности	5.3.7.1 формирование представлений о чувстве патриотизма, создание условий для формирования коллективной деятельности	6.3.7.1 понимать, в чем заключается патриотизм и как взаимодействовать во время выполнения индивидуальной и групповой деятельности	7.3.7.1 обсуждать и знать, что такое чувство патриотизма и как взаимодействовать друг с другом, понимая значение честного соперничества	8.3.7.1 оценивать поведение, отражающее патриотизм и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности	9.3.7.1 демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности	10.3.7.1 анализировать поведение, отражающее патриотизм , демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
3.8 Исполнение ролей, обусловленных различными контекстами движений и осознание их различий и освоение доступных способов контроля над функциями собственного тела	5.3.8.1 знать и уметь исполнять роли в контексте движений; освоение способы контроля над функциями собственного тела	6.3.8.1 знать и понимать свою роль и начинать распознавать роли других при выполнении простых движений; способы контроля над функциями собственного тела	7.3.8.1 понимать и применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия выполнении различных физических упражнений	8.3.8.1 демонстрировать свою роль и роли других при выполнении простых движений, объясняя различия	9.3.8.1 экспериментировать с различными ролями при выполнении различных движении, осознавая их различия	10.3.8.1 анализировать и уметь проводить эксперименты с различными ролями при выполнении движении, осознавая их различия

4) "Мотивация на здоровье и здоровый образ жизни":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Формирование знаний важности лечебной физической культуры для здоровья и здорового образа жизни, привитие интереса к регулярным, самостоятельным и систематическим занятиям	5.4.1.1 знать и понимать важность лечебной физической культуры и здорового образа жизни, необходимости в самостоятельных занятиях	6.4.1.1 знать и уметь использовать знания о важности лечебной физической культуры, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях для нормализации и коррекции физических отклонений	7.4.1.1 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу лечебных физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций	8.4.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья	9.4.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни	10.4.1.1 анализировать свои и чужие знания о важности физической деятельности для улучшения здоровья
	5.4.1.2 знать и понимать значение органов дыхания для здоровья. Уметь пользоваться правилами дыхания	6.4.1.2 знать и уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания	7.4.1.2 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу органов дыхания, пользоваться правилами дыхания	8.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания	9.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания	10.4.1.2 анализировать свои и чужие знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
4.2. Понимание необходимости в выполнении лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности	5.4.2.1 знать и понимать важность выполнения лечебных физических упражнений для формирования навыков самообслуживания	6.4.2.1 знать и уметь использовать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности	7.4.2.1 предлагать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности	8.4.2.1 составлять и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности	9.4.2.1 разрабатывать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности	10.4.2.1 анализировать и уметь обучать комплексам лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
4.3 Знание и понимание влияния различных физических нагрузок на изменения в организме, коррекцию двигательных дефектов	5.4.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме	6.4.3.1 предлагать и демонстрировать упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме	7.4.3.1 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций)	8.4.3.1 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении лечебных физических упражнений	9.4.3.1 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности	10.4.3.1 анализировать применение своих и чужих стратегий для определения физических изменений во время или после выполнения физических упражнений и нагрузок
4.4 Нормализация дыхательной функции в результате выполнения различных дыхательных гимнастик в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений	5.4.4.1 уметь использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений	6.4.4.1 понимать и уметь определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений с применением дыхательной гимнастики	7.4.4.1 использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений	8.4.4.1 составлять и демонстрировать применение дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических упражнений	9.4.4.1 применять и демонстрировать различные дыхательные гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических упражнений	10.4.4.1 анализировать и уметь учить других различным методам дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических упражнений
4.5 Определение трудностей и рисков, реагируя соответствующим образом, во время участия в ряде физических нагрузок с учетом специфики двигательных нарушений, направленных на укрепление здоровья	5.4.5.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	6.4.5.1 понимать технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	7.4.5.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах лечебных физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	8.4.5.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом специфики двигательных нарушений	9.4.5.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений	10.4.5.1 анализировать и уметь учить других технике безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений
4.6 Элементы психогимнастики, нетрадиционные формы занятий лечебной физической культуры	5.4.6.1 быть осведомленным в вопросах элементов психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	6.4.6.1 знать и уметь использовать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	7.4.6.1 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	8.4.6.1 демонстрировать знание и понимать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	9.4.6.1 адаптировать и уметь анализировать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	10.4.6.1 анализировать элементы психогимнастики, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь использовать их
	5.4.6.2 быть осведомленным в вопросах элементов нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	6.4.6.2 знать и уметь использовать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	7.4.6.2 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	8.4.6.2 демонстрировать знание и понимать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	9.4.6.2 адаптировать и уметь анализировать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	10.4.6.2 анализировать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь научить других изученным методикам
	5.4.6.3 быть осведомленным в вопросах самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	6.4.6.3 знать и уметь использовать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	7.4.6.3 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	8.4.6.3 демонстрировать знание и понимать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	9.4.6.3 адаптировать и уметь анализировать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений	10.4.6.3 анализировать, уметь применять самому и обучать других элементам самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	5.4.6.4 быть осведомленным о пользе и вреде при использовании тренажерной гимнастики в зависимости от поражения	6.4.6.4 знать и уметь использовать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья	7.4.6.4 понимать и уметь описывать и обсуждать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья	8.4.6.4 демонстрировать знание и понимать специфику упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений	9.4.6.4 адаптировать и уметь анализировать элементы тренажерной гимнастики для коррекции утраченных функций	10.4.6.4 анализировать, уметь применять самому и обучать других специфике упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений

34. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Лечебная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

35. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по предмету "Лечебная физическая
культура" для 5-10 классов уровня
основного среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Лечебная физическая культура" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-четверть
Знание и понимание о здоровье	Техника безопасности. Основы лечебной физической культуры	5.1.3.1 знать основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле; 5.3.8.1 знать и уметь исполнять роли в контексте движений; освоение способы контроля над функциями собственного тела
	Режим дня, утренняя зарядка, физкультминутки	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях для владения навыками самообслуживания; 5.1.6.1 знать и уметь определять собственные и чужие умения и недостатки в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков
	Коррекционные и корригирующие упражнения	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки и создать основу для применения их в различных условиях; уметь выполнять основные двигательные навыки и умения; 5.1.4.1 знать и определять навыки и последовательность движений умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур
	Опорно-двигательный аппарат и его значение. Осанка -показатель физического здоровья.	5.1.1.2 выполнять с помощью учителя коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении; 5.1.2.2 знать основные физические движения и уметь использовать их для коррекции нарушений ходьбы: корригирующая ходьба; сочетания ходьбы с дыханием, включения различных вариантов передвижения; ходьба с изменением положения рук; упражнения у опоры; 5.3.6.1 выявлять творческие способности и идеи с учетом физического развития, моторики, соматического состояния, осознание своих физических возможностей и ограничений
	Упражнения с предметами	5.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами для коррекции мелкой моторики; 5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
Развитие взаимоотношения и навыков общения через занятия лечебной физической культурой	Сюжетно-ролевые подвижные игры элементы нетрадиционных форм уроков	5.1.7.1 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 5.4.6.1 быть осведомленным в вопросах элементов психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 5.3.1.1 знать и понимать приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся
	Широкий ряд двигательных навыков	5.1.2.2 знать основные физические движения и уметь использовать их для коррекции нарушений ходьбы: корригирующая ходьба; сочетания ходьбы с дыханием, включения различных вариантов передвижения; ходьба с изменением положения рук; упражнения у опоры; 5.4.6.2 быть осведомленным в вопросах элементов нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Навыки общения в небольших группах и парах	5.1.6.1 знать и уметь определять собственные и чужие умения и недостатки в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 5.3.1.1 знать и понимать приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся
	Польза лечебных физических занятий	5.1.4.2 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей
2 четверть
Здоровье и физические нагрузки	Правила безопасности на занятиях по лечебной физической культуре. Оказание первой помощи при травме нижних и верхних конечностей	5.1.3.1 знать основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле; 5.3.7.1 формирование представлений о чувстве патриотизма, создание условий для формирования коллективной деятельности
	Нормализация дыхательной функции	5.4.1.1 знать и понимать важность лечебной физической культуры и здорового образа жизни, необходимости в самостоятельных занятиях; 5.4.1.2знать и понимать значение органов дыхания для здоровья. Уметь пользоваться правилами дыхания; 5.4.4.1 уметь использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений
	Твои физические возможности	5.1.5.1 знать и описывать соблюдение последовательностей в небольшом диапазоне упражнений для исправления дефектов физического развития; 5.1.4.2 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 5.3.6.1выявлять творческие способности и идеи с учетом физического развития, моторики, соматического состояния, осознание своих физических возможностей и ограничений
	Упражнения для коррекции имеющихся функциональных нарушений опорно-двигательного аппарата	5.1.4.1 знать и определять навыки и последовательность движений умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур; 5.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 5.1.7.1знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 5.3.8.1 знать и уметь исполнять роли в контексте движений; освоение способы контроля над функциями собственного тела 5.4.6.3 быть осведомленным в вопросах самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
Национальные подвижные игры целенаправленного и тренирующего характера	Знакомство с традициями и культурой казахского народа Вовлеченность в процесс через игры	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки и создать основу для применения их в различных условиях; уметь выполнять основные двигательные навыки и умения; 5.2.1.1 знать и уметь использовать комплексы по усвоению пространственных отношений; 5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 5.3.7.1 формирование представлений о чувстве патриотизма, создание условий для формирования коллективной деятельности; 5.4.6.4 быть осведомленным о пользе и вреде при использовании тренажерной гимнастики в зависимости от поражения
3 четверть
Обучение двигательным навыкам посредством игр	Техника безопасности. Контроль за изменением сердцебиения и дыхания во время выполнения специальных упражнений	5.4.1.1 знать и понимать важность лечебной физической культуры и здорового образа жизни, необходимости в самостоятельных занятиях; 5.4.1.2 знать и понимать значение органов дыхания для здоровья. Уметь пользоваться правилами дыхания; 5.4.5.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие индивидуальных физических качеств	5.1.1.2 выполнять с помощью учителя коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении; 5.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 5.2.2.1 знать и понимать коррекцию слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно – моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 5.3.5.1 предварительная работа по освоению творческих задач с учетом особенностей физического развития
	Динамика и передвижение в пространстве	5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 5.3.6.1 выявлять творческие способности и идеи с учетом физического развития, моторики, соматического состояния, осознание своих физических возможностей и ограничений
Развитие опорно-двигательного аппарата через подвижные игры	Подвижные игры с предметами Навыки управления телом через имитационные упражнения	5.4.2.1 знать и понимать важность выполнения лечебных физических упражнений для формирования навыков самообслуживания; 5.4.5.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 5.4.6.1 быть осведомленным в вопросах элементов психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 5.4.6.3 быть осведомленным в вопросах самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие опорно-двигательного аппарата	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях для владения навыками самообслуживания; 5.1.5.1 знать и описывать соблюдение последовательностей в небольшом диапазоне упражнений для исправления дефектов физического развития; 5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
	Упражнения для преодоления двигательных нарушения, непосредственно связанных со спецификой заболевания	5.1.6.1 знать и уметь определять собственные и чужие умения и недостатки в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 5.4.4.1 уметь использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений; 5.4.6.2 быть осведомленным в вопросах элементов нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Игры с мячом	5.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами для коррекции мелкой моторики; 5.3.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде при самостоятельной и совместной работе
	Игры и упражнения со скакалкой	5.3.4.1 понимание знаний по использованию простых правил при выполнении физических упражнений с умение использования дозированных нагрузок, учитывая специфику проблем развития обучающихся; 5.4.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме
4 четверть
Творческие и коммуникативные навыки посредством прикладных упражнений	Техника безопасности Творческие способности через специальные упражнения	5.1.6.1 знать и уметь определять собственные и чужие умения и недостатки в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 5.3.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде при самостоятельной и совместной работе; 5.4.2.1 знать и понимать важность выполнения лечебных физических упражнений для формирования навыков самообслуживания
	Творческие идеи для составления специальных индивидуальных комплексов упражнений для коррекции утраченных функций	5.1.7.1 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 5.2.1.1 знать и уметь использовать комплексы по усвоению пространственных отношений; 5.4.6.2 быть осведомленным в вопросах элементов нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 5.4.6.4 быть осведомленным о пользе и вреде при использовании тренажерной гимнастики в зависимости от поражения
	Активность и самостоятельность в двигательной деятельности	5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 5.3.5.1 предварительная работа по освоению творческих задач с учетом особенностей физического развития
Формирование здорового образа жизни	Активность и самостоятельность в двигательной деятельности	5.3.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
Формирование здорового образа жизни	Коррекция и развитие общей и мелкой моторики	5.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами для коррекции мелкой моторики; 5.2.2.1 знать и понимать коррекцию слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно – моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 5.3.4.1 понимание знаний по использованию простых правил при выполнении физических упражнений с умение использования дозированных нагрузок, учитывая специфику проблем развития обучающихся; 5.4.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1-четверть
Знание и понимание о здоровье	Техника безопасности. Лечебная физическая культура	6.1.3.1 знать и уметь применять основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле; 6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков; 6.3.8.1 знать и понимать свою роль и начинать распознавать роли других при выполнении простых движений; способы контроля над функциями собственного тела
	Режим дня, утренняя зарядка, физкультминутки	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях организация произвольного двигательного акта на занятиях по лечебной физической культуре; 6.1.6.1 понимать и применять знания умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 6.3.1.2 определять и использовать контрастное переключение от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма
	Коррекционные и корригирующие упражнения	6.1.1.1 знать и уметь выполнять основные двигательные навыки и умения с учетом отклонений в здоровье и физическом развитии; выполнять лечебно-коррекционные упражнения разными способами; 6.1.4.1 знать и определять собственные умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур
	Упражнения с предметами и без предметов	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять комплексы движений для коррекции нарушений ходьбы; 6.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики
Развитие взаимоотношения и навыков общения через занятия лечебной физической культурой	Сюжетно-ролевые подвижные игры элементы нетрадиционных форм уроков	6.1.7.1понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 6.3.1.2 определять и использовать контрастное переключение от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма; 6.3.1.1 определять и применять приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся; 6.4.6.1 знать и уметь использовать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Широкий ряд двигательных навыков	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять комплексы движений для коррекции нарушений ходьбы; 6.4.6.2 знать и уметь использовать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Навыки общения в небольших группах и парах	6.1.6.1 понимать и применять знания умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков; 6.3.1.1 определять и применять приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся
	Польза лечебных физических занятий	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять комплексы движений для коррекции нарушений ходьбы; 6.1.4.2 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 6.3.6.1 понимать и использовать основные творческие стратегии и идеи, передавая их учителю с учетом восприятия собственного тела
2- четверть
Здоровье и физические нагрузки	Техника безопасности. Осанка и координация	6.1.3.1 знать и уметь применять основные физические движения и уметь обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным для коррекции недостатков физического развития: устойчивости, статического и динамического равновесия, ориентировка в собственном теле; 6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков; 6.3.7.1 понимать, в чем заключается патриотизм и как взаимодействовать во время выполнения индивидуальной и групповой деятельности
	Нормализация дыхательной функции	6.4.1.1 знать и уметь использовать знания о важности лечебной физической культуры, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях для нормализации и коррекции физических отклонений; 6.4.1.2 знать и уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания; 6.4.4.1 понимать и уметь определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений с применением дыхательной гимнастики
	Твои физические возможности	6.1.4.2 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 6.1.5.1понимать и эффективно применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития; 6.3.6.1 понимать и использовать основные творческие стратегии и идеи, передавая их учителю с учетом восприятия собственного тела
	Упражнения для коррекции имеющихся функциональных нарушений опорно-двигательного аппарата	6.1.4.1 знать и определять собственные умения в подборе упражнений для увеличения подвижности в суставах усеченной и сохраненной конечности, профилактики формирования тугоподвижности в суставах и контрактур; 6.1.4.3 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 6.1.7.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 6.3.8.1 знать и понимать свою роль и начинать распознавать роли других при выполнении простых движений; способы контроля над функциями собственного тела; 6.4.6.3 знать и уметь использовать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
Национальные подвижные игры целенаправленного и тренирующего характера	Знакомство с традициями и культурой казахского народа	6.1.1.1 знать и уметь выполнять основные двигательные навыки и умения с учетом отклонений в здоровье и физическом развитии; выполнять лечебно-коррекционные упражнения разными способами; 6.2.1.1 знать и определять последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений; 6.3.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 6.3.7.1 понимать, в чем заключается патриотизм и как взаимодействовать во время выполнения индивидуальной и групповой деятельности; 6.4.6.4 знать и уметь использовать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья
	Вовлеченность в процесс через подвижные игры	6.1.5.1 понимать и эффективно применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития; 6.3.1.1 определять и применять приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся
3 четверть
Обучение двигательным навыкам посредством игр	Техника безопасности. Контроль за изменением сердцебиения и дыхания во время выполнения специальных упражнений	6.4.1.1 знать и уметь использовать знания о важности лечебной физической культуры, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях для нормализации и коррекции физических отклонений; 6.4.1.2 знать и уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания; 6.4.5.1 понимать технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений;
	Развитие индивидуальных физических качеств	6.1.1.2 знать, понимать и уметь выполнять коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении; 6.1.4.3 знать и уметь применять основные физические движения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 6.2.2.1 применять приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков
	Динамика и передвижение в пространстве	6.3.6.1 понимать и использовать основные творческие стратегии и идеи, передавая их учителю с учетом восприятия собственного тела
Развитие опорно-двигательного аппарата через подвижные игры	Подвижные игры с предметами Навыки управления телом через имитационные упражнения	6.3.4.1 определять и использовать простые правила и структурные приемы при выполнении физических и коррекционных упражнений; 6.4.2.1 знать и уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания; 6.4.6.1 знать и уметь использовать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 6.4.6.3 знать и уметь использовать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие опорно-двигательного аппарата	6.1.5.1 понимать и эффективно применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития; 6.3.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 6.4.5.1 понимать технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Упражнения для преодоления двигательных нарушения, непосредственно связанных со спецификой заболевания	6.1.6.1 понимать и применять знания умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 6.3.4.1 определять и использовать простые правила и структурные приемы при выполнении физических и коррекционных упражнений 6.4.4.1 понимать и уметь определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений с применением дыхательной гимнастики; 6.4.6.2 знать и уметь использовать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Игры с мячом	6.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 6.3.2.1 определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Игры и упражнения со скакалкой	6.3.4.1 определять и использовать простые правила и структурные приемы при выполнении физических и коррекционных упражнений; 6.4.3.1 предлагать и демонстрировать упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме
4 четверть
Творческие и коммуникативные навыки посредством прикладных упражнений	Техника безопасности. Творческие способности через специальные упражнения	6.1.6.1 понимать и применять знания умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 6.3.2.1определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде; 6.4.2.1 знать и уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Творческие идеи для составления специальных индивидуальных комплексов упражнений для коррекции утраченных функций	6.1.7.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 6.2.1.1 знать и определять последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений; 6.3.1.1 определять и применять приобретенные знания по адаптации идей, стратегий и планов, связанных с движением, с помощью альтернативных решений для реагирования на изменяющиеся обстоятельства с учетом индивидуальных коррекционных и двигательных потребностей обучающихся; 6.4.6.2 знать и уметь использовать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 6.4.6.4 знать и уметь использовать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья
	Активность и самостоятельность в двигательной деятельности	6.3.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 6.3.5.1 понимать и применять творческие задачи по коррекции нарушений и формированию двигательных навыков
Формирование здорового образа жизни	Активность и самостоятельность в двигательной деятельности	6.1.1.2 знать, понимать и уметь выполнять коррекцию нарушений позвоночника: упражнения, вытягивающие позвоночник, на активное и пассивное растяжение позвоночника, для развития подвижности во всех отделах позвоночника, в самовытяжении; 6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях, организация произвольного двигательного акта на занятиях по лечебной физической культуре
Формирование здорового образа жизни	Коррекция и развитие общей и мелкой моторики	6.1.4.4 знать и уметь применять физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 6.2.2.1 применять приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 6.3.4.1 определять и использовать простые правила и структурные приемы при выполнении физических и коррекционных упражнений; 6.4.3.1 предлагать и демонстрировать упражнениями различной физической нагрузки по внешним признакам и уметь контролировать физические изменения в организме

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Здоровый образ жизни - здоровое поколение	Техника безопасности. Адаптация к постепенно нарастающим нагрузкам	7.3.1.1 обсуждать и демонстрировать двигательные идеи, стратегии и планы, показывая понимание альтернатив преодоления трудностей, созданных разнообразными сочетанными дефектами; 7.3.5.1 использовать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 7.3.8.1 понимать и применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия выполнении различных физических упражнений
	Коррекция и пофилактика физических патологий	7.1.1.1 улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных лечебно-коррекционных упражнения разными способами; 7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития; 7.4.1.2 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу органов дыхания, пользоваться правилами дыхания
	Эксперименты с различными мячами	7.1.4.4 совершенствовать и обобщать навыки использования с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 7.4.1.1 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу лечебных физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций
	Самостоятельное выполнение специальных индивидуальных упражнений	7.1.4.2 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 7.4.6.4 понимать и уметь описывать и обсуждать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья
Соблюдение ортопедического режима	Упражнения для формирования и закрепления навыков правильной осанки	7.1.1.2 улучшить качество основных двигательных навыков при коррекции нарушений позвоночника; 7.3.1.2 уметь обсуждать и демонстрировать ряд методов для контрастного переключения от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма
	Упражнения для развития гибкости и растяжения мышц и связок позвоночника	7.1.3.1 совершенствовать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их; 7.4.6.3 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Задания с несложными элементами техники	7.1.2.2 выполнять комплексы упражнений, направленных на коррекцию ходьбы; 7.2.2.1 совершенствовать приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	7.1.2.1 выполнять комплексы упражнений, направленные на формирование правильной осанки; владения собственным телом; 7.2.1.1 понимать и уметь применять комплексы по усвоению пространственных отношений
	Основы работы в команде	7.1.7.1 знать и уметь предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 7.3.6.1 обобщать и демонстрировать творческие способности и идеи учителю и сверстникам
2 четверть
Коррекция общего физического развития	Техника безопасности. Коррекция развития микромоторики, психокоррекция	7.1.6.1 уметь создавать и применять умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 7.2.1.1 понимать и уметь применять комплексы по усвоению пространственных отношений; 7.4.4.1 использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений; 7.4.6.1 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Элементы нетрадиционных методик для коррекции двигательных навыков	7.1.4.1 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах, восстановления мышечной массы, мышечного тонуса, мышечной силы, опоры и передвижения, координации движений и ловкости, равновесия или овладение заместительными навыками; 7.3.4.1 обсуждать и совершенствовать правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 7.4.6.2 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Выполнение упражнений на тренажерах с умением рассчитать дозировку и нагрузку	7.1.1.2 улучшить качество основных двигательных навыков при коррекции нарушений позвоночника; 7.1.4.3 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 7.4.6.4 понимать и уметь описывать и обсуждать тренировочные занятия на тренажерах с пользой для здоровья
	Задания с коррекционным инвентарем	7.1.1.1 улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных лечебно-коррекционных упражнения разными способами; 7.1.4.1 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах, восстановления мышечной массы, мышечного тонуса, мышечной силы, опоры и передвижения, координации движений и ловкости, равновесия или овладение заместительными навыками
	Коррекционные упражнения с предметами и без них	7.1.4.4 совершенствовать и обобщать навыки использования с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 7.4.2.1 предлагать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
Казахские национальные игры	Национальные подвижные и интеллектуальные игры	7.2.2.1 совершенствовать приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 7.3.3.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 7.3.7.1 обсуждать и знать, что такое чувство патриотизма и как взаимодействовать друг с другом, понимая значение честного соперничества
3 четверть
Влияние занятий лечебными физическими упражнениями на иммунитет человека	Техника безопасности. Развитие компонентов физического состояния	7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде упражнений для исправления дефектов физического развития; 7.3.5.1 использовать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 7.4.1.2 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу органов дыхания, пользоваться правилами дыхания
	Польза коррекционных упражнений	7.1.3.1 совершенствовать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их; 7.4.3.1 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций)
	Круговая тренировка на занятиях по лечебной физической культуре	7.1.7.1 знать и уметь предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 7.3.4.1 обсуждать и совершенствовать правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 7.4.1.1 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу лечебных физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций; 7.4.6.2 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
Обучение через совместные и приключенческие задачи	Лидерство и сотрудничество	7.2.2.1 совершенствовать приобретенные знания по коррекции слухового внимания и слуховой ориентировочной реакции, зрительно –моторной координации в пространстве в единстве с совершенствованием двигательных функций; 7.3.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и самостоятельной работы в команде; 7.3.6.1 обобщать и демонстрировать творческие способности и идеи учителю и сверстникам; 7.3.7.1 обсуждать и знать, что такое чувство патриотизма и как взаимодействовать друг с другом, понимая значение честного соперничества
	Обучение через совместные и приключенческие задачи	7.1.6.1 уметь создавать и применять умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 7.4.4.1 использовать различные дыхательные гимнастики в зависимости от положения тела и выполнения лечебных физических упражнений; 7.4.5.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах лечебных физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений; 7.4.6.3 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие воображения в играх	7.1.4.2 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 7.3.1.1 обсуждать и демонстрировать двигательные идеи, стратегии и планы, показывая понимание альтернатив преодоления трудностей, созданных разнообразными сочетанными дефектами; 7.4.2.1 предлагать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
	Игры на развитие двигательных качеств с речевыми диалогами, речетативами	7.3.1.2 уметь обсуждать и демонстрировать ряд методов для контрастного переключения от максимального напряжения к расслаблению отдельных групп мышц; ненапряженные ротационные движения рук; расслабление мышщ шеи; отвлекающе-раскрепощающие задания и игры, учитывая индивидуальные особенности организма; 7.3.8.1 понимать и применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия выполнении различных физических упражнений; 7.4.6.1 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
4 четверть
Игры на взаимодействие	Техника безопасности. Развитие навыков владения мячом различного веса	7.1.6.1 уметь создавать и применять умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 7.3.1.1 обсуждать и демонстрировать двигательные идеи, стратегии и планы, показывая понимание альтернатив преодоления трудностей, созданных разнообразными сочетанными дефектами
	Создание комплексов упражнений с использованием мяча	7.1.2.1 выполнять комплексы упражнений, направленные на формирование правильной осанки; владения собственным телом; 7.3.6.1 обобщать и демонстрировать творческие способности и идеи учителю и сверстникам; 7.4.3.1 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций)
	Помощь при выполнении специальных упражнений	7.1.4.3 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 7.4.6.3 понимать и уметь описывать и обсуждать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Модифицированные игры	7.3.2.1уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и самостоятельной работы в команде; 7.3.3.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	7.1.2.2 выполнять комплексы упражнений, направленных на коррекцию ходьбы; 7.3.2.1уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и самостоятельной работы в команде
	Сохранение и укрепление здоровья коррекционными упражнениями	7.1.1.2 улучшить качество основных двигательных навыков при коррекции нарушений позвоночника; 7.4.5.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах лечебных физических упражнений, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие здоровья через лечебную физическую культуру	7.1.4.1 совершенствовать и обобщать навыки и использовать упражнения для увеличения подвижности в суставах, восстановления мышечной массы, мышечного тонуса, мышечной силы, опоры и передвижения, координации движений и ловкости, равновесия или овладение заместительными навыками; 7.4.1.2 понимать и уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу органов дыхания, пользоваться правилами дыхания

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Здоровый образ жизни - здоровое поколение	Техника безопасности. Адаптация к постепенно нарастающим нагрузкам	8.3.1.1 обсуждать и демонстрировать альтернативные решения в ряде двигательных идей, стратегий и планов со знанием возможностей, недостатков структуры дефектов; 8.3.5.1 демонстрировать и сравнивать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 8.3.8.1 демонстрировать свою роль и роли других при выполнении простых движений, объясняя различия
	Коррекция и пофилактика физических патологий	8.1.1.1 знать, понимать и продолжать улучшать основные двигательные навыки, используя коррекционные и адаптивные методы при выполнении основных физических упражнений; 8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для исправления дефектов физического развития; 8.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Эксперименты с различными мячами	8.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 8.4.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	Самостоятельное выполнение специальных индивидуальных упражнений	8.1.4.2 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах верхних конечностей; 8.4.6.4 демонстрировать знание и понимать специфику упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений
Соблюдение ортопедического режима	Упражнения для формирования и закрепления навыков правильной осанки	8.1.1.2 знать, понимать и продолжать улучшать основные лечебные физические упражнения для коррекции позвоночника; 8.3.1.2 применять и демонстрировать методы и умения в коррекции расслаблений, учитывая индивидуальные особенности организма
	Упражнения для развития гибкости и растяжения мышц и связок позвоночника	8.1.3.1 демонстрировать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, добившись освоения общего ритма двигательного действия; 8.4.6.3 демонстрировать знание и понимать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Задания с несложными элементами техники	8.1.2.2 объяснять и демонстрировать комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу; 8.2.2.1 демонстрировать обогащение, уточнение и активизацию словаря пространственной терминологии через развитие речи в единстве с совершенствованием двигательных функций
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 8.2.1.1 объяснять и демонстрировать последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений
	Основы работы в команде	8.1.7.1 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 8.3.6.1 определять и анализировать свои творческие способности и идеи, а также других, передавая их учителю и сверстникам
2 четверть
Коррекция общего физического развития	Техника безопасности Коррекция развития микромоторики; психокоррекция	8.1.6.1 определять и оценивать свои и чужие качества умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 8.2.1.1 объяснять и демонстрировать последовательность, объем, глубину, детализированность и темп овладения комплексами по усвоению пространственных отношений 8.4.4.1 составлять и демонстрировать применение дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических; 8.4.6.1 демонстрировать знание и понимать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Элементы нетрадиционных методик для коррекции двигательных навыков	8.1.4.1 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень функциональных возможностей подвижности суставов и уметь предупредить осложнения – деформацию позвоночника и деформации здоровой конечности; 8.3.4.1 демонстрировать и применять знания правил и структурных приемов в ряде физических упражнений с учетом физических особенностей обучающихся; 8.4.6.2 демонстрировать знание и понимать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Выполнение упражнений на тренажерах с умением рассчитать дозировку и нагрузку	8.1.4.3 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах нижних конечностей; 8.4.6.4 демонстрировать знание и понимать специфику упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений
	Задания с коррекционным инвентарем	8.1.4.1 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень функциональных возможностей подвижности суставов и уметь предупредить осложнения – деформацию позвоночника и деформации здоровой конечности; 8.1.1.1 знать, понимать и продолжать улучшать основные двигательные навыки, используя коррекционные и адаптивные методы при выполнении основных физических упражнений
	Коррекционные упражнения с предметами и без них	8.1.4.4 объяснять и демонстрировать физические упражнения с предметами (большими и малыми) для коррекции мелкой моторики; 8.4.2.1 составлять и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
Казахские национальные игры	Национальные подвижные и интеллектуальные игры	8.2.2.1 демонстрировать обогащение, уточнение и активизацию словаря пространственной терминологии через развитие речи в единстве с совершенствованием двигательных функций; 8.3.3.1применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 8.3.7.1 оценивать поведение, отражающее патриотизм и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
3 четверть
Влияние занятий лечебными физическими упражнениями на иммунитет человека	Техника безопасности. Развитие компонентов физического состояния	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений для исправления дефектов физического развития; 8.3.5.1 демонстрировать и сравнивать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 8.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Польза коррекционных упражнений	8.1.3.1 демонстрировать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, добившись освоения общего ритма двигательного действия; 8.3.8.1 демонстрировать свою роль и роли других при выполнении простых движений, объясняя различия; 8.4.3.1 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении лечебных физических упражнений
	Круговая тренировка на занятиях по лечебной физической культуре	8.1.7.1 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 8.3.4.1демонстрировать и применять знания правил и структурных приемов в ряде физических упражнений с учетом физических особенностей обучающихся; 8.4.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 8.4.6.2 демонстрировать знание и понимать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
Обучение через совместные и приключенческие задачи	Лидерство и сотрудничество	8.2.2.1 демонстрировать обогащение, уточнение и активизацию словаря пространственной терминологии через развитие речи в единстве с совершенствованием двигательных функций; 8.3.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.3.6.1 определять и анализировать свои творческие способности и идеи, а также других, передавая их учителю и сверстникам; 8.3.7.1 оценивать поведение, отражающее патриотизм и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
	Обучение через совместные и приключенческие задачи	8.1.6.1 определять и оценивать свои и чужие качества умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 8.4.4.1 составлять и демонстрировать применение дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических; 8.4.5.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом специфики двигательных нарушений; 8.4.6.3 демонстрировать знание и понимать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие воображения в играх	8.1.4.2 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах верхних конечностей; 8.3.1.2 применять и демонстрировать методы и умения в коррекции расслаблений, учитывая индивидуальные особенности организма; 8.4.2.1 составлять и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
	Игры на развитие двигательных качеств с речевыми диалогами, речетативами	8.3.1.2 применять и демонстрировать методы и умения в коррекции расслаблений, учитывая индивидуальные особенности организма; 8.3.8.1 демонстрировать свою роль и роли других при выполнении простых движений, объясняя различия; 8.4.6.1 демонстрироватьо знание и понимать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
4 четверть
Игры на взаимодействие	Техника безопасности. Развитие навыков владения мячом различного веса	8.1.6.1 определять и оценивать свои и чужие качества умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 8.3.1.1 обсуждать и демонстрировать альтернативные решения в ряде двигательных идей, стратегий и планов со знанием возможностей и недостатков структуры дефектов
	Создание комплексов упражнений с использованием мяча	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 8.3.6.1 определять и анализировать свои творческие способности и идеи, а также других, передавая их учителю и сверстникам; 8.4.3.1 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении лечебных физических упражнений
	Помощь при выполнении специальных упражнений	8.1.4.3 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень при выполнении упражнений подвижности в суставах нижних конечностей; 8.4.6.3демонстрировать знание и понимать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Модифицированные игры	8.3.2.1демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.3.3.1применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	8.1.2.2 объяснять и демонстрировать комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу; 8.3.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде
	Сохранение и укрепление здоровья коррекционными упражнениями	8.1.1.2 знать, понимать и продолжать улучшать основные лечебные физические упражнения для коррекции позвоночника; 8.4.5.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие здоровья через лечебную физическую культуру	8.1.4.1 объяснять и демонстрировать навыки, сохранить и увеличить достигнутый уровень функциональных возможностей подвижности суставов и уметь предупредить осложнения – деформацию позвоночника и деформации здоровой конечности; 8.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Здоровый образ жизни - здоровое поколение	Техника безопасности. Адаптация к постепенно нарастающим нагрузкам	9.3.1.1 определять, оценивать и организовывать двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности; 9.3.5.1 объединять, оценивать и анализировать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 9.3.8.1 экспериментировать с различными ролями при выполнении различных движении, осознавая их различия
	Коррекция и пофилактика физических патологий	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений; 9.1.5.1 создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 9.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Эксперименты с различными мячами	9.1.4.4 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики; 9.4.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни
	Самостоятельное выполнение специальных индивидуальных упражнений	9.1.4.2 понимать и демонстрировать комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 9.4.6.4 адаптировать и уметь анализировать элементы тренажерной гимнастики для коррекции утраченных функций
Соблюдение ортопедического режима	Упражнения для формирования и закрепления навыков правильной осанки	9.1.1.2 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника; 9.3.1.2 определять, оценивать работу по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления
	Упражнения для развития гибкости и растяжения мышц и связок позвоночника	9.1.3.1 демонстрировать и обосновывать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки; 9.4.6.3 адаптировать и уметь анализировать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Задания с несложными элементами техники	9.1.2.2 обосновывать и применять комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств; 9.2.2.1 обучение планированию пространственных действий и практическому пространственному ориентированию в единстве с совершенствованием двигательных функций
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	9.1.2.1 обосновывать и применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 9.2.1.1 обосновывать и применять комплексы по усвоению пространственных отношений
	Основы работы в команде	9.1.7.1 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 9.3.6.1 объединять свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях
2 четверть
Коррекция общего физического развития	Техника безопасности. Коррекция развития микромоторики; психокоррекция	9.1.6.1 создавать, анализировать и сравнивать свои и чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 9.2.1.1обосновывать и применять комплексы по усвоению пространственных отношений; 9.4.4.1 применять и демонстрировать различные дыхательные гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических; 9.4.6.1 адаптировать и уметь анализировать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Элементы нетрадиционных методик для коррекции двигательных навыков	9.1.4.1 понимать и демонстрировать упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями; 9.3.4.1 создавать и применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 9.4.6.2 адаптировать и уметь анализировать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Выполнение упражнений на тренажерах с умением рассчитать дозировку и нагрузку	9.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 9.4.6.4 адаптировать и уметь анализировать элементы тренажерной гимнастики для коррекции утраченных функций
	Задания с коррекционным инвентарем	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений; 9.1.4.1 понимать и демонстрировать упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями
	Коррекционные упражнения с предметами и без них	9.1.4.4 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики; 9.4.2.1 разрабатывать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
Казахские национальные игры	Национальные подвижные и интеллектуальные игры	9.2.2.1 обучение планированию пространственных действий и практическому пространственному ориентированию в единстве с совершенствованием двигательных функций; 9.3.3.1 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма; 9.3.7.1 демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
3 четверть
Влияние занятий лечебными физическими упражнениями на иммунитет человека	Техника безопасности. Развитие компонентов физического состояния	9.1.5.1 создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 9.3.5.1 объединять, оценивать и анализировать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 9.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Польза коррекционных упражнений	9.1.3.1 демонстрировать и обосновывать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки; 9.4.3.1 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности; 9.4.6.1 адаптировать и уметь анализировать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений;
	Круговая тренировка на занятиях по лечебной физической культуре	9.1.7.1 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 9.3.4.1 создавать и применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 9.4.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни; 9.4.6.2 адаптировать и уметь анализировать элементы нетрадиционные формы занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
Обучение через совместные и приключенческие задачи	Лидерство и сотрудничество	9.2.2.1 обучение планированию пространственных действий и практическому пространственному ориентированию в единстве с совершенствованием двигательных функций; 9.3.2.1 оценивать лидерские навыки работы в команде; 9.3.5.1 объединять, оценивать и анализировать творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 9.3.6.1 объединять свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях; 9.3.7.1 демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
	Обучение через совместные и приключенческие задачи	9.1.6.1 создавать, анализировать и сравнивать свои и чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 9.4.4.1 применять и демонстрировать различные дыхательные гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических; 9.4.5.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений; 9.4.6.3 адаптировать и уметь анализировать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие воображения в играх	9.1.4.2 понимать и демонстрировать комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 9.3.1.2 определять, оценивать работу по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления 9.4.2.1 разрабатывать и демонстрировать комплексы лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
	Игры на развитие двигательных качеств с речевыми диалогами, речетативами	9.3.1.2 определять, оценивать работу по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления; 9.3.8.1 экспериментировать с различными ролями при выполнении различных движении, осознавая их различия; 9.4.6.1адаптировать и уметь анализировать элементы психогимнастики, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
4 четверть
Игры на взаимодействие	Техника безопасности. Развитие навыков владения мячом различного веса	9.1.6.1 создавать, анализировать и сравнивать свои и чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 9.3.1.1 определять, оценивать и организовывать двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности
	Создание комплексов упражнений с использованием мяча	9.1.2.1 обосновывать и применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 9.3.6.1 объединять свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях; 9.4.3.1 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
	Помощь при выполнении специальных упражнений	9.1.4.3 знать основные физические движения и уметь обучать упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 9.4.6.3 адаптировать и уметь анализировать элементы самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Модифицированные игры	9.3.2.1 оценивать лидерские навыки работы в команде; 9.3.3.1 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности организма
Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	9.1.2.2 обосновывать и применять комплексы упражнений и уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств; 9.3.2.1 оценивать лидерские навыки работы в команде
	Сохранение и укрепление здоровья коррекционными упражнениями	9.1.1.2 сопоставлять двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника; 9.4.5.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие здоровья через лечебную физическую культуру	9.1.4.1 понимать и демонстрировать упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями; 9.4.1.2 уметь использовать знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания

6) 10 класс:

таблица 6

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Здоровый образ жизни - здоровое поколение	Техника безопасности. Адаптация к постепенно нарастающим нагрузкам	10.3.1.1 анализировать и уметь применять на практике двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности; 10.3.5.1 анализировать и уметь применять творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 10.3.8.1 анализировать и уметь проводить эксперименты с различными ролями при выполнении движении, осознавая их различия
	Коррекция и пофилактика физических патологий	10.1.1.1 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений; 10.1.5.1 научиться различным тактикам, стратегиям и композиционным идеям в широком диапазоне физических упражнений; 10.4.1.2 анализировать свои и чужие знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Эксперименты с различными мячами	10.1.4.4 анализировать знания основных физических движений для обучения других упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики; 10.4.1.1 анализировать свои и чужие знания о важности физической деятельности для улучшения здоровья
	Самостоятельное выполнение специальных индивидуальных упражнений	10.1.4.2 анализировать и самостоятельно применять комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 10.4.6.4 анализировать, уметь применять самому и обучать других специфике упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений
Соблюдение ортопедического режима	Упражнения для формирования и закрепления навыков правильной осанки	10.1.1.2 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника; 10.3.1.2 анализировать и уметь демонстрировать методики по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления
	Упражнения для развития гибкости и растяжения мышц и связок позвоночника	10.1.3.1 анализировать качество выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки; 10.4.6.3 анализировать, уметь применять самому и обучать других элементам самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Задания с несложными элементами техники	10.1.2.2 анализировать и использовать комплексы упражнений; уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств; 10.2.2.1 анализировать планирование пространственных действий и практическое пространственное ориентирование в единстве с совершенствованием двигательных функций
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	10.1.2.1 анализировать и самостоятельно применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 10.2.1.1 анализировать и уметь научить других комплексам упражнений по усвоению пространственных отношений
	Основы работы в команде	10.1.7.1 анализировать и уметь использовать для обучения навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 10.3.6.1 анализировать свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях
2 четверть
Коррекция общего физического развития	Техника безопасности. Коррекция развития микромоторики; психокоррекция	10.1.6.1 анализировать и уметь использовать чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 10.2.1.1 анализировать и уметь научить других комплексам упражнений по усвоению пространственных отношений; 10.4.4.1 анализировать и уметь учить других различным методам дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических упражнений; 10.4.6.1 анализировать элементы психогимнастики, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь использовать их
	Элементы нетрадиционных методик для коррекции двигательных навыков	10.1.4.1 анализировать и самостоятельно применять упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями; 10.3.4.1 анализировать и уметь применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 10.4.6.2 анализировать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь научить других изученным методикам
	Выполнение упражнений на тренажерах с умением рассчитать дозировку и нагрузку	10.1.4.3 анализировать и уметь применять знание основных физических движений для обучения упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 10.4.6.4 анализировать, уметь применять самому и обучать других специфике упражнений на тренажерах для развития мышечно-суставных движений
	Задания с коррекционным инвентарем	10.1.1.1 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений; 10.1.4.1 анализировать и самостоятельно применять упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями
	Коррекционные упражнения с предметами и без них	10.1.4.4 анализировать знания основных физических движений для обучения других упражнениям с предметами для коррекции мелкой моторики; 10.4.2.1 анализировать и уметь обучать комплексам лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
Казахские национальные игры	Национальные подвижные и интеллектуальные игры	10.2.2.1 анализировать планирование пространственных действий и практическое пространственное ориентирование в единстве с совершенствованием двигательных функций; 10.3.3.1 анализировать чужие и уметь применять свои навыки совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности; 10.3.7.1 анализировать поведение, отражающее патриотизм, демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
3 четверть
Влияние занятий лечебными физическими упражнениями на иммунитет человека	Техника безопасности. Развитие компонентов физического состояния	10.1.5.1 научиться различным тактикам, стратегиям и композиционным идеям в широком диапазоне физических упражнений; 10.3.5.1 анализировать и уметь применять творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 10.4.1.2 анализировать свои и чужие знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания
	Польза коррекционных упражнений	10.1.3.1 анализировать качество выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки; 10.4.3.1 анализировать применение своих и чужих стратегий для определения физических изменений во время или после выполнения физических упражнений и нагрузок; 10.4.6.1 анализировать элементы психогимнастики, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь использовать их
	Круговая тренировка на занятиях по лечебной физической культуре	10.1.7.1 анализировать и уметь использовать для обучения навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью на различных этапах обучения для улучшения и коррекции двигательных способностей; 10.3.4.1 анализировать и уметь применять правила и структурные приемы при выполнении различных физических упражнений с учетом физических особенностей детей с двигательной патологией; 10.4.1.1 анализировать свои и чужие знания о важности физической деятельности для улучшения здоровья; 10.4.6.2 анализировать элементы нетрадиционных форм занятий по лечебной физической культуре, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь научить других изученным методикам
Обучение через совместные и приключенческие задачи	Лидерство и сотрудничество	10.2.2.1 анализировать планирование пространственных действий и практическое пространственное ориентирование в единстве с совершенствованием двигательных функций; 10.3.2.1 анализировать чужие и демонстрировать свои лидерские навыки работы в команде; 10.3.5.1 анализировать и уметь применять творческие задачи, предлагая конструктивные рекомендации с учетом отклонений в здоровье; 10.3.6.1 анализировать свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях; 10.3.7.1 анализировать поведение, отражающее патриотизм, демонстрировать чувство патриотизма и соперничество в индивидуальной и групповой физической деятельности
	Обучение через совместные и приключенческие задачи	10.1.6.1 анализировать и уметь использовать чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 10.4.4.1 анализировать и уметь учить других различным методам дыхательной гимнастики при выполнении специальных комплексов лечебных физических упражнений; 10.4.5.1 анализировать и уметь учить других технике безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений; 10.4.6.3 анализировать, уметь применять самому и обучать других элементам самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие воображения в играх	10.1.4.2 анализировать и самостоятельно применять комплексы упражнений для увеличения подвижности в суставах верхних конечностей; 10.3.1.2 анализировать и уметь демонстрировать методики по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления; 10.4.2.1 анализировать и уметь обучать комплексам лечебных физических упражнений, направленных на развитие двигательной активности
	Игры на развитие двигательных качеств с речевыми диалогами, речетативами	10.3.1.2 анализировать и уметь демонстрировать методики по расслаблению отдельных групп мышц организма используя изученные методы расслабления; 10.3.8.1 анализировать и уметь проводить эксперименты с различными ролями при выполнении движении, осознавая их различия; 10.4.6.1 анализировать элементы психогимнастики, направленные на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений и уметь использовать их
4 четверть
Игры на взаимодействие	Техника безопасности. Развитие навыков владения мячом различного веса	10.1.6.1 анализировать и уметь использовать чужие умения по преодолению недостатков в двигательных действиях для формирования жизненно необходимых двигательных умений и навыков; 10.3.1.1 анализировать и уметь применять на практике двигательные идеи, стратегии и планы в альтернативных решениях в среде жизнедеятельности
	Создание комплексов упражнений с использованием мяча	10.1.2.1 анализировать и самостоятельно применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 10.3.6.1 анализировать свои творческие способности и идеи с другими для создания новых элементов, которые передаются в разных ситуациях; 10.4.3.1 анализировать применение своих и чужих стратегий для определения физических изменений во время или после выполнения физических упражнений и нагрузок
	Помощь при выполнении специальных упражнений	10.1.4.3 анализировать и уметь применять знание основных физических движений для обучения упражнениям для увеличения подвижности в суставах нижних конечностей; 10.4.6.3 анализировать, уметь применять самому и обучать других элементам самомассажа и релаксации, направленных на укрепление здоровья с учетом специфики двигательных нарушений
	Модифицированные игры	10.1.2.1 анализировать и самостоятельно применять комбинации движений и умение самостоятельно контролировать физическое развитие и физическую подготовленность; 10.3.3.1 анализировать чужие и уметь применять свои навыки совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды коррекционной и развивающей направленности, учитывая индивидуальные особенности
Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	10.1.2.2 анализировать и использовать комплексы упражнений; уметь самостоятельно контролировать и корригировать свою ходьбу в зависимости от сложившихся обстоятельств; 10.3.2.1 анализировать чужие и демонстрировать свои лидерские навыки работы в команде
	Сохранение и укрепление здоровья коррекционными упражнениями	10.1.1.2 анализировать двигательные навыки и умения при выполнении различных лечебных физических упражнений для коррекции позвоночника; 10.4.5.1 анализировать и уметь учить других технике безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью с учетом специфики двигательных нарушений
	Развитие здоровья через лечебную физическую культуру	10.1.4.1 анализировать и самостоятельно применять упражнения, которые позволяют более точно регулировать амплитуду движений и силу мышечного напряжения в соответствии с субъективными ощущениями; 10.4.1.2 анализировать свои и чужие знания о важности органов дыхания для здоровья, пользоваться правилами дыхания

Приложение 499
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 499 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с казахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения – развитие творческой, активной личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение и письмо) на основе освоения знаний о языке, норм употребления средств разных уровней и их активизации в продуктивной речевой деятельности, а также обогащения словарного запаса, овладения законами построения связного высказывания, культурой общения, сознательного и творческого владения механизмами совершенствования речи.

3. Задачи обучения:

1) формирование знаний о языке, его функционировании в различных сферах и ситуациях общения, стилистических ресурсах, основных нормах литературного языка (орфоэпических, орфографических, лексических и грамматических) и правилах речевого этикета;

2) совершенствование навыков чтения и письма;

3) формирование умений оценивать и выбирать языковые средства с точки зрения нормативности, соответствия ситуации общения;

4) развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах;

5) совершенствование умений успешного диалогического общения, ведения дискуссии в разных сферах и коммуникативных ситуациях;

6) совершенствование орфоэпической, орфографической, пунктуационной и стилистической грамотности;

7) воспитание сознательного отношения к языку как средству общения, источнику знаний, духовно-нравственной ценности, как к языковому капиталу, способствующему успешной социализации в обществе.

4. Содержание Программы, кроме достижения предметных результатов, предусматривает систематическую работу по реализации коррекционных задач: развитие слухового, слухо-зрительного восприятия; увеличение пассивного и активного словаря; предупреждение вербализма в речи, работа над семантической стороной речи; коррекция нарушений грамматического и фонетического строя речи; профилактика и преодоление дислексии, дисграфии и дизорфографии.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Обучение языку осуществляется на основе принципов коррекционно-развивающей и социально-адаптирующей направленности обучения; дифференцированного, деятельностного, коммуникативного, ценностно-ориентированного, дифференцированного подходов, использования информационно-коммуникационных технологий.

6. Коррекционно-развивающая направленность обучения обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей.

7. Социально-адаптирующая направленность обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения и жизненных навыков.

8. Принцип деятельностного подхода: в процессе обучения широко используется предметно-практическая, поисковая деятельность под руководством педагога, которая создает условия для осмысления учебного материала; предметно-практическая деятельность позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта обучающихся, овладевать знаниями, умениями и навыками по общеобразовательным предметам.

9. Коммуникативный подход в обучении - передача и сообщение информации, обмен знаниями, умениями и навыками в процессе речевого взаимодействия; результатом обучения является способность осуществлять общение посредством языка.

10. Практическая направленность обучения предполагает установление тесных связей между изучаемым материалом и практической деятельностью обучающихся, формирование знаний и умений, имеющих первостепенное значение для решения практико-ориентированных задач.

11. Дифференцированный и индивидуальный подход к обучающимся предполагает учет их особых образовательных потребностей, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания Программы, наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема; варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения.

12. На уроках с целью формирования информационно-коммуникативных компетенций обучающихся включаются разнообразные виды работы с информацией из различных источников, в том числе инновационные коммуникационные технологии (читающие машины, словари, справочники, средства массовой информации, интернет, компьютер).

13. Используются тексты различных стилей и жанров, охватывающие различные аспекты социально-экономической и культурной жизни общества, что позволит обучающимся повысить уровень орфографической, пунктуационной, стилистической грамотности, а также уровень речевой культуры, отработать навыки анализа и составления связных высказываний различных стилей, типов и жанров речи.

14. Содержание текстов направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических чувств обучающихся, на формирование казахстанского патриотизма и стремления воплотить в жизнь общенациональную идею "Mәңгілік Ел", на развитие толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной коммуникации.

15. При организации и проведении уроков педагог ориентируется на ряд специфических и общих методических требований:

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

2) развитие пространственных преставлений, коммуникативной деятельности, осязания и мелкой моторики, слухового, зрительного, тактильного восприятия;

3) обеспечение возможности активно использовать освоенные компенсаторные способы, умения и навыки, восстановленные и скорректированные функции в разных видах учебной деятельности, в урочной и внеурочной деятельности, в общении с окружающими;

4) активизацию социальных компетенций и развитие навыков самостоятельной работы, развитие познавательной активности и познавательных интересов, формирование эмоционально-волевой сферы и положительных качеств личности.

16. Выбор методов и приемов обучения осуществляется в соответствии с особенностями познавательной деятельности обучающихся с особыми образовательными потребностями, в связи, с чем важное место занимает метод "маленьких шагов" с большой детализацией, развернутостью действий в форме алгоритмов и использованием предметно-практической деятельности.

17. С целью преодоления трудностей в обучении используются специальные приемы (алгоритмизация учебной деятельности с учетом зрительных нарушений, специфика структурного построения урока, специальная гимнастика на развитие сохранных функций), логические приемы переработки учебной информации (конкретизация, установление аналогии по образцам, обобщение).

18. Методы и приемы, используемые на уроках языка с целью коррекции психофизических особенностей:

1) метод комментирования;

2) дидактические игры;

3) разгадывание кроссвордов, решение ребусов, шарад при изучении темы "Фонетика", "Лексика и фразеология";

4) опорные схемы;

5) редактирование текста;

6) создание и использование тетради для справочных материалов;

7) "немой" вопрос;

8) прием составления тематической сетки готового текста и прием ее вычисления при создании текста;

9) прием составления схемы развертывания микротем будущего текста и - прием ее вычленения из готового текста;

10) речетворчество с использованием приемов: "Прием свободных ассоциаций" (по данным картинкам), "Что было бы, если бы…" (ученик задает себе такой вопрос и пытается на него ответить), "Продолжи рассказ";

11) метод "смысловых единиц" служит для развития смысловой памяти, логического мышления. Приемы: анализ текста или его мини-изложение, при котором ученик последовательно отвечает на два вопроса: "О ком (или о чем) говорится в этом тексте?" и "Что говорится (сообщается) об этом?". Используемые мини-изложения помогают формироваться эмоционально-волевой сфере, уничтожая страх перед большим по объему текстом. Использование личного опыта: установление родственных связей внутри текста или предложения по аналогии с родственными связями в семье (например, при изучении темы "Простое предложение").

19. Для обучающихся с особыми образовательными потребностями характерны быстрая истощаемость всех психических процессов, поэтому имеет большое значение смена действий во время урока; чередование методов и приемов; дифференцированный подход; многократность повторения важного для запоминания материала; создание комфортных для зрения внешних условий рассматривания, наблюдения объектов внешнего мира, чтения; чередование работы их отдыхом.

20. Для полноценной реализации программного материала установлены нормы оснащения кабинета языка и литературы:

1) интерактивное и проекционное оборудование в комплектации: проектор, интерактивная доска или экран,

2) электронные издания, видеофильмы на DVD, электронные плакаты;

3) компьютер в комплектации: системный блок, монитор, микрофонно-телефонная гарнитура, акустическая система, Web-камера, сетевой фильтр, многофункциональное устройство;

4) доска настенная аудиторная.

21. В процессе языкового обучения активно используются технические устройства (аппаратура) и дидактические средства (носители информации), включая:

1) электронный ресурс "Мультимедийного интерактивного обучающего программно-методического комплекса" с интерактивной панелью и трехмерными аксессуарами, - для повышения эффективности усвоения теоретического материала и практических знаний по языку;

2) "Логопедический тренажер" с визуализацией звукового сигнала, - при проведении специальных дыхательных и голосовых упражнений, особенно в работе с детьми с заиканием и дизартрией;

3) ассистивное устройство "Речевой тренажер для усвоения и развития речевой коммуникации", - для обучающихся, не владеющих в должной мере развернутой фразовой речью, а также обучающихся в период ограничения речи.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Казахский язык"

22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10- сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.

1) тыңдалым және айтылым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) тілдік нормаларды қолдану;

5) сөйлеу тілін дамыту және түзету.

25. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі мұғалім мен білім алушылардың сөзі, аудио (видео) таспаларды тыңдай білу, сөйлеушінің коммуникативтік мақсаты мен себебін түсіну, естіген әдеби, публицистикалық, ғылыми-танымал мәтіндердегі ақпараттардытүсіну дағдыларын қалыптастыру, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық, адамгершілік-этикалық және өзге де тақырыптар бойынша өз ойын бірізділікпен ауызша түрде жеткізу және диалогтың әртүріне қатысу дағдыларын дамытуға бағытталған.

26. "Оқылым" бөлімі шығарманы түсініп, дұрыс, мәнерлеп, жылдам оқу; іштей оқу, шығарманың басты ойын айқындау, оқылған шығармалардың мазмұнын талқылау, кітап жайында пікірлер құрастыру, мұғалім тапсырмасы бойынша оқылған шығарманы мазмұндау, басты кейіпкерлерді атау, өз көзқарасын айқындап айту, ақпарат көздерімен жұмыс істеу мәдениетін дамыту және оқылым стратегияларын қолдану дағдыларын жетілдіруге бағытталған.

27. "Жазылым" бөлімі естіген және оқыған мәтіннің мазмұнын жазбаша әрі қысқартылған түрде дұрыс жеткізе білу дағдыларын (мазмұндама, конспект, аннотация, тезистер) қалыптастыру, қажетті ақпараттарды іріктеу негізінде өзекті мәселелерге (әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық, адамгершілік-этикалық) қатысты тақырыптарға өзіндік мәтіндерді құрастырып, өз ойын дәлелдеп жазу,бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқулар мен орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау, тілдің әртүрлі функционалды-мағыналық типтерін (сипаттау, баяндау, пайымдау) пайдалана отырып әртүрлі функционалдық стильде шығарма жазу (оның ішінде пікір және сын пікір) дағдыларын жетілдіругебағытталған.

29. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) болжау;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) сөзді түсіну және қабылдау;

4) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

5) сөйлеумәдениетін дамыту;

6) сөйлеу тілін дамыту және түзету.

30. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) мәтіннен ақпаратты анықтау;

2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;

5) оқылым стратегияларын қолдану.

31. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жазу дағдыларын жетілдіру;

2) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

3) іскерлік хат жазу;

4) мәтіндерді түзету.

32. "Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) орфографиялық нормаларды сақтау;

2) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

3) лексикалық нормаларды сақтау;

4) грамматикалық нормаларды сақтау;

5) пунктуациялық нормаларды сақтау.

33. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

34. Сөйлеу әрекеттерінің түрлері:

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: қазақ тілінің дыбыстар жүйесі; үндестік заңы; емле заңдылықтары;

орфоэпиялық норма:ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал;

лексикалық норма:сөздердің тура және ауыспалы мағынасы; көп мағыналы сөздер; синоним, антоним;

пунктуациялық норма: төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.

35. 6-сыныпқа арналған"Қазақ тілі"пәнінің базалық мазмұны.

36. Сөйлеу әрекеттерінің түрлері:

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: жеке, бірге, бөлек, дефис арқылы жазылатын сөздер;

орфоэпиялық норма:сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін;

пунктуациялық норма: қазақ тіліндегі тыныс белгінің түрлері, даралаушы тыныс белгілері.

37. 7-сыныпқа арналған"Қазақ тілі"пәнінің базалық мазмұны.

38. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

4) тілдік нормаларды қолдану:

39. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі"пәнінің базалық мазмұны.

40. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;

сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану;

лексикалық норма: ежелгі қазақ және кірме сөздер, фразеологизм,

мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану;

пунктуациялық норма:қабаттаса қолданылатын тыныс белгілері.

41. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны.

42. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

3) жазылым: графемаларды, олардың элеметтерін байланыстарын дұрыс жазу, мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу, негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу, іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жазу, бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу;

лексикалық норма: сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану;

43. 10-сыныпқа арналған"Қазақ тілі"пәнінің базалық мазмұны.

44. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

1) тыңдалым және айтылым:мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түп нұсқамен салыстыру, әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру, әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру, орта көлемді монолог дайындау;

2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу;

қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау;

4) тілдік нормаларды қолдану:

орфографиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу;

орфоэпиялық норма: сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану;

лексикалық норма: лексикалық және стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану;

Глава 4. Система целей обучения

45. Бағдарламада "оқыту мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1 кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.

46. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Тыңдалым және айтылым" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Болжау	5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау	6.1.1.1 ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау	7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау	8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау	9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру
1.2 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстықтақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы(ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру	6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру	7.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени,тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну	8.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау	9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи, оқу-еңбек тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас үзінді) автордың көзқарасы мен экспрессивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау	10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудиториямен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау
1.3 Cөзді түсіну және қабылдау	5.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; 5.1.3.2 құрбыларының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.1.3.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну	6.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 6.1.3.2 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.1.3.2 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 7.1.3.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау	8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; 8.1.3.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну	9.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлыойды анықтау; 9.1.3.2 мәтінде көтерілген мәселені талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну. Негізгі ойын жеткізу	10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау; 10.1.3.2 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; 10.1.3.3 мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау
1.4 Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру	6.1.4.1 көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру	7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру	8.1.4.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау	9.1.4.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу; 9.1.4.2 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; 9.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10.1.4.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 10.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 10.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру және кейіпкерлердің әрекетін бағалау
1.5 Сөйлеу мәдениетін дамыту	5.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа қатысу	6.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	7.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу; 7.1.5.2 оқыған мәтін бойынша пікір айтуға машықтандыру, ойын анық жеткізу, дәлелдеу, қорытынды жасай білу	8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сайкөркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; 8.1.5.2 білген, көрген, байқа ған мағлұмат тарды пайда лана отырып ойын жеткізу	9.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдер мен деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді әрі жүйелі түрде жеткізу	10.1.5.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау

2-кесте

Бөлімше	"Оқылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну, анықтау; 5.2.1.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, ақпаратты анықтау, түсіндіру; 6.2.1.2 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сұраққа өздігінен жауап бергенде қолдана білу	7.2.1.1 мәтіннен детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру; 7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету; 7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылаусұрақтарын құрастыру	9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма,сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.1.2 перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру	10.2.1.1 тұтас емес (кесте,диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; 10.2.1.2 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау
2.2 Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану	5.2.2.1 ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану	6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	8.2.2.1 ресми стиль және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	9.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	10.2.1.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мәтіннің түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	6. 2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен өңделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	7.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	10.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшелік-терін ажырату.
2.4 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.4.1 оқулықтың анықтамалық деректерін өз бетінше қолдану	6.2.4.1 мектептің энциклопедресіиялық, фразеологиялық, орфографиялық сөздіктен ақпараттарды іздеу	7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	8.2.4.1 ғаламтор,энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау	9.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу	10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау
2.5 Оқылым стратегияларын қолдану	5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.2.5.2 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау	6.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу	7.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу	8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 8.2.5.2 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) сақтау	9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу	10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 10.2.5.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу

3-кесте

Бөлімше	"Жазылым" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Жазу дағдыларын жетілдіру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.2.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; 5.2.1.3 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м,і-и, и-ш)	6.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р, ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 6.2.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с)	7.3.1.1 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш; 7.2.1.2 қазақ тілінің барлық дыбыстарын өз бетінше жазуда ажырату	8.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату	9.3.1.1 дисграфияның алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байланыстарын дұрыс жазуын қадағалау	10.3.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау; 10.3.1.2 сөздердің дыбыстық -әріптік құрамынқатесіз жазу
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу; 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша шағын шығарма жазу;	6.3.2.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу, жазу; 6.3.2.2 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.3.2.3 оқыған шығармалар бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.2.4 сурет бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу	7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.3.2.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру, жазу; 7.3.2.3 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; 7.3.2.4 өз бетінше құрастырған жоспар бойынша шығарма жазу;	8.3.2.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру; 8.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып шығарма жазу; 8.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу	9.3.2.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу; 9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалда ры бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу	10.3.2.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу; 10.3.2.2 шығарма жазу барысында өз ойын білдіріп, дәлелдей, қорытынды жасай білу; 10.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу
3.3 Іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жеделхат, құттықтау) жазуға жаттықтыру	7.3.3.1 іс-қағаздарды:қабырға газетіне мақала жазу, қолхат, өтініш, мінездеме,сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, жарнама, түсініктеме, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	9.3.3.1 іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жаза білу	10.3.3.1 құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу
3.4 Мәтіндерді түзету	5.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету	6.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету	7.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету	8.3.4.1 мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу	9.3.4.1 бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау	10.3.4.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу

4-кесте

Бөлімше	"Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі
	Оқыту мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; 5.4.1.2 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз дыбыс әріптерінің жазылуын тексере білу	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу
4.2 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	7.4.2.1 екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
4.3 Лексикалық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөз – тілдің негізгі бірлігі. Сөздің басқа тіл бірліктерінен айырмашылығы. Сөздің лексикалық мағынасы; 5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.3.3 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.4.3.1 көп мағыналы сөздер мен омонимдердің айырмашылығын білу, дұрыс қолдану; 6.4.3.2 сөздің лексикалық мағынасын анықтау үшін түсіндірме сөздікті қолдану; 6.4.3.3 ауызекі және жазбаша мәтіндерде синонимдерді қолдануын бақылау. Синонимдердің мағыналық және стилистикалық айырмашылықтарын анықтау; 6.4.3.4 ауызекі және жазбаша мәтіндерде антонимдерді қолдануын бақылау; 6.4.3.5 қазақ тілінің антонимдер сөздігін қолдану	7.4.3.1 көнерген сөз, неологизм (жалпы тілдік және жеке авторлық) сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу; 7.4.3.2 ауызекі және жазбаша мәтіндерде көнерген сөздер мен неологизмді қолдануын бақылау; 7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде, табу, сөздерін орынды қолдана білу	8.4.3.1 ежелгі қазақ және кірме сөздер; 8.4.3.2 шет тілі лексикасын пайдалану мақсаттылығы мен орындылығы тұрғысынан сөйлеу тіліне баға беру; 8.4.3.3 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану	10.4.3.1 лексикалық және стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4.4 Грамматикалық нормаларды сақтау	5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; 5.4.4.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану; 5.4.4.3 сын есімдер, шырай түрлерінің ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу; 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу	6.4.4.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдары мен қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру; 6.4.4.2 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану; 6.4.4.3 есімдерден зат есім тудыра тын жұрнақ тарды қолда нып, сөз өзгерту мағынасына көңіл аудару; 6.4.4.4 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану	7.4.4.1 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріпқолдану; 7.4.4.2 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану; 7.4.4.3 еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну; 7.4.4.4 шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану 7.4.4.5 одағай түрлерін ажырата білу, қолдану;	8.4.4.1 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу; 8.4.4.2 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есім, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; 8.4.4.3 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орны, қызметін түсініп қолдану 8.4.4.4 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу .	9.4.4.1 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану; 9.4.4.2 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; 9.4.4.3 салалас құрмаласт сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану	10.4.4.1 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; 10.4.4.2 аралас құрмалас сөйлем дердің жасалу жолдарын білу, қолдану
4.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану	7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану	8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану	9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану	10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

48. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің
5-10 сыныптарына арналған
"Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан Менің мектебім	Тыңдалым және айтылым	5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; 5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну
	Оқылым	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну, анықтау; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.2.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; 5.4.3.1 сөз – тілдің негізгі бірлігі. Сөздің басқа тіл бірліктерінен айырмашылығы. Сөздің лексикалық мағынасы; 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану
2-тоқсан
Менің отбасым Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; 5.1.3.2 құрбыларының жауабы неден басталып, аяқталғанын біліп, өз сөзімен айтып беру; 5.1.3.3хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну
	Оқылым	5.2.1.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.2.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу; 5.2.1.3 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш)
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.1.2 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз дыбыс әріптерінің жазылуын тексере білу; 5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану
3-тоқсан
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі Қоршаған ортаны қорғау Адами құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	5.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру; 5.1.3.3 хабарлы мәтіннің мазмұнын қабылдап, түсіну
	Оқылым	5.2.2.1 ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; 5.2.3.1 мәтіннің түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу; 5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 5.4.3.3 антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.3 сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу
4-тоқсан
Ғарышқа саяхат Жазғы демалыс. Саяхат	Тыңдалым және айтылым	5.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа қатысу
	Оқылым	5.2.4.1 оқулықтың анықтамалық деректерін өзбетінше қолдану; 5.2.5.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.2.5.2 мәтінді бөліктерге бөлу және негізгі ойын анықтау
	Жазылым	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша шағын шығарма жазу; 5.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	5.4.3.2 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.3.3 антоним мен синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу; 5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Менің туған өлкем Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.1.1.1 ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; 6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну
	Оқылым	6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, ақпаратты анықтау, түсіну
	Жазылым	6.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату (п-р, ү-у, ұ-у, и-у, б-д; с-э, е-ә); 6.3.2.1 таныс емес тыныс белгілері қойылмаған мәтінді сөйлемге бөлу, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.3.1 көп мағыналы сөздер мен омонимдердің айырмашылығын білу, дұрыс қолдану; 6.4.4.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру
2-тоқсан
Астана – бас қала Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.1.3.1 тыңдалған қысқа мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау
	Оқылым	6.2.1.2 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; сұраққа өздігінен жауап бергенде қолдана білу
	Жазылым	6.2.1.2 бір қосымша элементі бойынша графемаларды ажырату (ц-и, г-ғ, ү-ұ, о-ө, н-ң, к-қ, х-с); 6.3.2.2 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу; 6.4.3.2сөздің лексикалық мағынасын анықтау үшін түсіндірме сөздіккі қолдану; 6.4.4.2 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану
3-тоқсан
Мәдени құндылықтар Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз. Табиғат құбылыстары	Тыңдалым және айтылым	6.1.3.2 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау
	Оқылым	6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 6.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
	Жазылым	6.3.2.3 оқыған шығармалар бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жеделхат, құттықтау) жазуды білу
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу; 6.4.3.3ауызекі және жазбаша мәтіндерде синонимдерді қолдануын бақылау. Синонимдердің мағыналық және стилистикалық айырмашылықтарын анықтау; 6.4.4.3 есімдерден зат есім тудыратын жұрнақтарды қолданып, сөзөзгерту, мағынасына көңіл аудару
4-тоқсан
Өнер Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	6.1.4.1 көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 6.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру
	Оқылым	6.2.4.1 энциклопедиялық, фразеологиялық, орфографиялық сөздіктен ақпараттарды іздеу; 6.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу
	Жазылым	6.3.2.4 cурет бойынша жоспар құрып (мұғалімнің көмегімен), шығарма жазу; 6.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; 6.4.3.4 ауызекі және жазбаша мәтіндерде антонимдерді қолдануын бақылау; 6.4.3.5 қазақ тілінің антонимдер сөздігін қолдану; 6.4.4.4 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Қазақстандағыкөріктіжерлер Денсаулық – зор байлық	Тыңдалым және айтылым	7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; 7.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; 7.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу
	Оқылым	7.2.1.1 мәтіннен детальді ақпаратты анықтау, түсіну; 7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
	Жазылым	7.3.1.1 бірдей элементтердің әртүрлі саны бар графемаларды ажырату (п-т, л-м, і-и, и-ш); 7.2.1.2 қазақ тілінің барлық дыбыстарын өзбетінше жазуда ажырату; 7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; 7.4.3.1 көнерген сөз, неологизм (жалпы тілдік және жеке авторлық) сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу; 7.4.4.1 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану
2-тоқсан
Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер Сәулет өнері	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; 7.1.5.2 оқыған мәтін бойынша пікір айтуға машықтандыру, ойын анық жеткізу, дәлелдеу, қорытынды жасай білу
	Оқылым	7.2.1.2 басты кейіпкерлердің сипаты мен іс-әрекетін тауып, көрсету; 7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру
	Жазылым	7.3.2.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну, жазу; 7.3.2.2 графикалық тіректер бойынша мәтін құрастыру, жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу 7.4.3.2 ауызекі және жазбаша мәтіндерде көнерген сөздер мен неологизмді қолдануын бақылау; 7.4.4.2 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану
3-тоқсан
Мәдени мұра Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.2 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру
	Оқылым	7.2.1.3 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; 7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	Жазылым	7.3.2.3 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу; 7.3.3.1 іс-қағаздарды: қабырға газетіне мақала жазу, қолхат, өтініш, мінездеме, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.2.1 екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; 7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде, табу сөздерін орынды қолдана білу; 7.4.4.3 еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну; 7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану
4-тоқсан
Жеңіс күні. Достық мерекесі	Тыңдалым және айтылым	7.1.3.3 шығармада бейнелі сөздің орнын түсіну, бағалау; 7.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру
	Оқылым	7.2.3.1 сөйлеу этикеті мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 7.2.4.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу; 7.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу
	Жазылым	7.3.2.4 өз бетінше құрастырған жоспар бойынша шығарма жазу; 7.3.4.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету
	Тілдік нормаларды қолдану	7.4.3.3 диалект сөз, кәсіби сөз, терминологиялық лексика ғылымның негізгі белгісі ретінде, табу сөздерін орынды қолдана білу; 7.4.4.4 шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану; 7.4.4.5 одағай түрлерін ажырата білу, қолдану

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Сүйіспеншілік пен достық Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; 8.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау
	Оқылым	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.1.1 бірдей элементтері бар, бірақ кеңістікте әртүрлі орналасқан графемаларды ажырату
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; 8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
2-тоқсан
Мамандықтар әлемі Табиғаттағы өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу
	Оқылым	8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; 8.2.2.1 ресми стиль және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.2.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; 8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; 8.4.3.1 ежелгі қазақ және кірме сөздер; 8.4.4.1 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу
3-тоқсан
Әлемнің жеті кереметі Ғылым мен технология жетістіктері Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.2 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау және түсіну; 8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу
	Оқылым	8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; 8.2.1.2 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; 8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 8.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
	Жазылым	8.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу; 8.3.4.1 мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; 8.4.3.2 шет тілі лексикасын пайдалану мақсаттылығы мен орындылығы тұрғысынан сөйлеу тіліне баға беру; 8.4.4.2 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; 8.4.4.3 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану
4-тоқсан
Қазақстандағы ұлттар достастығы Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	8.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау және түсіну; 8.1.4.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау; 8.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздержәне мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; 8.1.5.2 білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізе білу
	Оқылым	8.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; 8.2.5.2 мәнерлеп шапшан оқу: мәтіннің мазмұы мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) сақтау
	Жазылым	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, жарнама, түсініктеме, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру; 8.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	8.4.3.3 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні мен көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; 8.4.4.4 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу; 8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Отбасы және демографиялық өзгеріс Әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау
	Оқылым	9.2.1.1тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.1.1 дисграфияны алдын алу мақсатымен барлық графемаларды, олардың элеметтерінің байласынтарын дұрыс жазуын қадағалау
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.1 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану
2-тоқсан
Адам құқығы мен бостандығы Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи, оқу-еңбек тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас үзінді) автордың көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; 9.1.4.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу
	Оқылым	9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; 9.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген материалды сипаттап жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.2 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу
3-тоқсан
Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017 Кәсіп пен еңбек Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	9.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; 9.1.3.2 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 9.1.4.2 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау;
	Оқылым	9.2.1.2 перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру; 9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; 9.3.3.1 іс-қағаздарды: оқуға түсуге, жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініш, өмірбаян, қолхат, резюме) жаза білу
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.4.3 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану
4-тоқсан
Ғарышты игеру Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	9.1.3.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау және түсіну. Қысқаша негізгі ойын жеткізу; 9.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 9.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
	Оқылым	9.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу; 9.2.5.1 комментарий жасау, іріктеп, талдап оқу; 9.2.5.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
	Жазылым	9.3.2.2 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; 9.3.4.1 бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау
	Тілдік нормаларды қолдану	9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 9.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 9.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; 9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Мәңгілік Ел- мұратым Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындал-ған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқа-мен салыстыру; 10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау
	Оқылым	10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу
	Жазылым	10.3.1.1 графикалық тәртіптің негізгі ережелерін сақтау; 10.3.1.2 сөздердің дыбыстық-әріптік құрамынқатесіз жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.4.1сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрленді-ріп қолдану
2-тоқсан
Бұқаралық ақпарат құралдары "Қызыл кітапқа" енген жануарлар мен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудиториямен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау
	Оқылым	10.2.1.2 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау және проблемалық сұрақтарын құрастыру
	Жазылым	10.3.1.2 сөздердің дыбыстық-әріптік құрамын қатесіз жазу; 10.3.2.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексика мен стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.4.2 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану
3-тоқсан
Қазақстандағы туризм және экотуризм Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	10.1.3.2 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; 10.1.4.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 10.1.4.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	Оқылым	10.2.1.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; 10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау
	Жазылым	10.3.2.2 шығарма жазу барысында өз ойын білдіріп, дәлелдей, қорытынды жасай білу; 10.3.3.1 құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексикалық және стилистикалық заңдылықтарды дұрыс қолдану; 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану
4-тоқсан
Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік Қазақ батырлары	Тыңдалым және айтылым	10.1.3.3 мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; 10.1.4.3 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалдар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру және кейіпкерлердің әрекетін бағалау; 10.1.5.1 қоғамдық-саяси, ғылыми тақырыптар, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; 10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
	Оқылым	10.2.4.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; 10.2.5.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 10.2.5.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
	Жазылым	10.3.2.3 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу; 10.3.3.1құрылымы жәнежеткізілу формасы бойынша іскерлік хат түрлерін (реттелген, реттелмеген, конверттік, электронды, факс) қолдана білу; 10.3.4.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу
	Тілдік нормаларды қолдану	10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; 10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; 10.4.3.1 лексика мен стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану

Приложение 500
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 500 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

3. Задачи обучения:

2) совершенствование навыков чтения и письма;

6) совершенствование орфоэпической, орфографической, пунктуационной и стилистической грамотности;

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

18. Методы и приемы, используемые на уроках языка с целью коррекции психофизических особенностей:

1) метод комментирования;

2) дидактические игры;

3) разгадывание кроссвордов, решение ребусов, шарад при изучении темы "Фонетика", "Лексика и фразеология";

4) опорные схемы;

5) редактирование текста;

6) создание и использование тетради для справочных материалов;

7) "немой" вопрос;

8) прием составления тематической сетки готового текста и прием ее вычисления при создании текста;

9) прием составления схемы развертывания микротем будущего текста и - прием ее вычленения из готового текста;

1) интерактивное и проекционное оборудование в комплектации: проектор, интерактивная доска или экран,

2) электронные издания, видеофильмы на DVD, электронные плакаты;

3) компьютер в комплектации: системный блок, монитор, микрофонно-телефонная гарнитура, акустическая система, веб-камера, сетевой фильтр, многофункциональное устройство;

4) доска настенная аудиторная.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"

22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

24. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) раздел "Слушание и говорение";

2) раздел "Чтение";

3) раздел "Письмо";

4) раздел "Соблюдение речевых норм".

25. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) определение основной мысли;

3) пересказывание прослушанного материала;

4) прогнозирование событий;

5) участие в диалоге;

6) оценивание прослушанного материала;

7) построение монологического высказывания.

26. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание информации;

2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;

3) понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;

4) определение типов и стилей текстов;

5) формулирование вопросов и оценивание;

6) использование разных видов чтения;

7) извлечение информации из различных источников;

8) сравнительный анализ текстов.

27. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) составление плана;

2) изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;

3) написание текстов с использованием различных форм представления;

4) создание текстов различных типов и стилей;

5) написание эссе;

6) творческое письмо;

7) редактирование текстов.

28. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) соблюдение орфографических норм;

2) соблюдение лексических норм;

3) соблюдение грамматических норм;

4) соблюдение пунктуационных норм.

29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:

30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:

31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:

32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

1) слушание и говорение: открытая и скрытая (подтекст) информация, цель высказывания; определение основной мысли на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; пересказ с изменением лица и сохранением структуры исходного текста; название текста; дискуссия, аргументация, выводы; темп речи, соответствие целевой аудитории; развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2-х микротем на основе блогов и сообщений средств массовой информации;

33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

1) слушание и говорение: основная и детальная информация текста, критическое отношение к услышанному; основная мысль, микротема, творческая интерпретация информации; прогнозирование содержания по финалу текста; полемика, синтез различных точек зрения, нормативность речи, содержания, структуры, логики изложения материала, мнение; развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; модель речевого поведения, речевые нормы, речевая ситуация;

2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов, информация из источников и личный опыт; особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; аббревиация, парцелляция, ирония, намек, преуменьшение, преувеличение и приемы в словосочетаниях; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей; вопросы к тексту, идея, интерпретация содержания текстов; разные виды чтения, просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; извлечение и синтез информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, композиционные, языковые и жанровые особенности различных текстов, цель текста, целевая аудитория и позиция автора;

34. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

1) слушание и говорение: критика услышанного, основная и детальная информация текста; основная мысль, микротема, текст смешанного типа, творческая интерпретация информации; синтез различных точек зрения, полемика, нормативность речи, содержания, структуры, логики изложения материала, развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; модели речевого поведения, речевые нормы в конкретной ситуации;

2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация, сплошные и несплошные тексты, личный опыт; аббревиация, парцелляция, ирония, намек, преуменьшение, преувеличение; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей, интерпретация, просмотровое чтение, план, тезисы, конспект; выводы на основе полученных сведений, собственное мнение; композиционные, языковые и жанровые особенности текста, цель, целевая аудитория, позиция автора;

Глава 4. Система целей обучения

35. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

36. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Слушание и говорение
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста
1.2 Определение основной мысли	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному	10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному
1.3 Пересказывание прослушанного материала	5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова	6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица	7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста	9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию	10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
1.4 Прогнозирование событий	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста	6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста	8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста	10.1.4.1 обосновывать выбор вариантов окончания текста и прогнозирования событий
1.5 Участие в диалоге	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.5.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой; использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества звучащей речи	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику
1.6 Оценивание прослушанного материала	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала	7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение	10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему
1.7 Построение монологического высказывания	5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы	6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы	8.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы	9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации	10.1.7.1 составлять развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих

таблица 2

Раздел 2. Чтение
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (контекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личным опытом
2.2 Выявление структурных частей текста и определение основной мысли	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах
2.3 Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения	10.2.3.1 создавать комический эффект собственных реплик с применением слов и выражений абстрактной семантики, идиом, аллегорий, намеков, преуменьшения, преувеличения
2.4 Определение типов и стилей текстов	5.2.4.1 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)	7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста
2.5 Формулирование вопросов и оценивание	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту	6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности	7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений	8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение	9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов	10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
2.6 Использование разных видов чтения	5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям	6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее	9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов	10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
2.7 Извлечение информации из различных источников	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение	8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию	9.2.7.1 формировать умения извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение	10.2.7.1 в процессе коллективной коммуникации по извлечению и синтезированию информации по показаниям применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
2.8 Сравнительный анализ текстов	5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории	7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)	10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики

таблица 3

Раздел 3. Письмо
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Составление плана	5.3.1.1 составлять простой план	6.3.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев
3.2 Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
3.3 Написание текстов с использованием различных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в том числе с использованием информационно-коммуникационных технологий	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ
3.4 Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории	10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
3.5 Написание эссе	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, с направляющей помощью учителя рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему, для написания дискуссионного эссе
3.6 Творческое письмо	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения	7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя	10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно
3.7 Корректирование и редактирование текстов	5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа	7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста	8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста	9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте	10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь

таблица 4

Раздел 4. Соблюдение речевых норм
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста
4.2 Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцеляцию	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов
4.3 Соблюдение грамматических норм	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления	8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях	10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
4.4 Соблюдение пунктуационных норм	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения	6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи	7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях	8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях	9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях	10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи

38. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Русский язык"
для 5-10 классов уровня
основного среднего
образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

1 четверть
Тема: Культура язык и общение
Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
Слушание и говорение	Имя существительное (склонение, род, число, падеж) Имя прилагательное (род, число, падеж)	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию; 5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова
Чтение	Слова-паронимы	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему; 5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи	5.3.1.1 составлять простой план; 5.3.4.1 создавать тексты-повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
Соблюдение речевых норм	Согласование Культура речи	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
Тема: Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура
Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение существительных) Имя прилагательное (склонение прилагательных)	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы; 5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.3.4.1 создавать тексты-повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории
Чтение	Типы текстов	5.2.1.4 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям
Письмо	Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Не с именами существительными	5.3.1.1 составлять простой план; 5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи
Соблюдение речевых норм		5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 5.4.3.1использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
2 четверть
Тема: Жизненные ценности
Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы
Чтение	Омонимы и многозначные слова	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Непроизносимые согласные в корне слова; Не с прилагательными; Тире между подлежащими и сказуемыми, выраженными существительными в именительном падеже	5.3.2.1 излагать основное содержание текста
Соблюдение речевых норм	Многозначность	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения
Тема: Мир профессий
Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста
Чтение	Прямое и переносное значение слов	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание суффиксов – чик-, -щик-	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
Соблюдение речевых норм	Прямое и переносное значение слов	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения
3 четверть
Тема: Мир фантазий
Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова	5.1.6.1оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Прямое и переносное значение слов	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Не с именами числительными	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
Тема: Живые организмы: растения
Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение)	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Прямая речь	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
Тема: Каникулы и отдых
Аудирование и говорение	Имя числительное (порядковые и количественные)	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию
Чтение	Основная мысль	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.3.1 понимает применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей; 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова; Не с именами числительными	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; 5.3.7.1 корректирует текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при однородных членах предложения	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения использует знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения
4 четверть
Тема: Астрономия: звезды и созвездия
Аудирование и говорение	Диалог Монолог	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Композиция	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Правописание гласных и согласных в корне слова; Не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения; 5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи
Тема: Чудеса света
Слушание и говорение	Заимствованные слова	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; 5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Тема текста Основная мысль текста	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; 5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка); 5.2.6.2 пошагово контролировать качество чтения по критериям; 5.2.7.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
Письмо	Знаки препинания при однородных членах предложения и обобщающих словах	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт; 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения
Соблюдение речевых норм	Заимствованные слова	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения

2) 6 класс:

таблица 2

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Путешествия и достопримечательности
Аудирование и говорение	Склонение прилагательных, числительных	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица
Чтение	Степени сравнения прилагательных	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; 6.2.2.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное; 6.2.4.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица
Письмо	Имя прилагательное (разряды)	6.3.1.1 составлять простой и сложный план; 6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица
Соблюдение речевых норм	Прямая и косвенная речь	6.4.3.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.3.2 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
Тема: Образ жизни и культура: древние цивилизации
Аудирование и говорение	Склонение местоимений	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица; 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам
Чтение	Местоимение (разряды) Виды чтения	6.2.4.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности; 6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
Письмо	Правописание разделительных "Ъ и Ь" Правописание приставок на -з, -с Правописание суффиксов –-ек, -ик в именах существительных	6.3.1.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; 6.3.4.1 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в том числе с использованием информационно-коммуникационных технологий
Соблюдение речевых норм	Местоимение (разряды)	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
2 четверть
Тема: Структура семьи и семейные ценности
Аудирование и говорение	Степени сравнения прилагательных	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Метафоры	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности
Письмо	Олицетворения	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; 6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения
Соблюдение речевых норм	Фразеологические обороты	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использует слова в свойственном им значении; 6.4.3.2 использует правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
Тема: Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом
Аудирование и говорение	Антитеза Перифраз	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики, соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Наречие	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения
Письмо	Степени сравнения наречий	6.3.1.1 составлять простой и сложный план; 6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя; себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения
Соблюдение речевых норм	Риторические фигуры	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении; 6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
3 четверть
Выдающиеся личности народа Казахстана
Аудирование и говорение	Прямой и обратный порядок слов	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; 6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
Чтение	Структурные части текста	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; 6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)
Письмо	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями	6.3.4.1 создавать тексты - описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Прямой и переносный смысл	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использует слова в свойственном им значении
Тема: Спорт и диета
Аудирование и говорение	Логика изложения	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала; 6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Виды вопросов	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности
Письмо	Знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Фразеологизмы	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении; 6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой
Тема: Живые организмы: животные
Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала
Чтение	Типы текстов Виды стилей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; 6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)
Письмо	Знаки препинания при прямой и косвенной речи	6.3.4.1 создавать тексты-описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Метафора Антитеза	6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; 6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении
4 четверть
Тема: Жара и холод: экстремальная погода
Аудирование и говорение	Диалог	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; 6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
Чтение	Источники информации Композиция текста	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения; 6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории
Письмо	Правописание сложных имен существительных, прилагательных, числительных; Правописание приставок пре- и при-; Правописание суффиксов –н-, -нн- в именах прилагательных	6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Вводные конструкции	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи
Тема: Казахстан в будущем: изобретения и энергия
Аудирование и говорение	Содержание, структура и логика высказывания	6.1.5.1 владеть навыком активного слушания, участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала
Чтение	Языковые и жанровые особенности	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью); 6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных; текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории
Письмо	Правописание неопределенных местоимений Правописание приставок раз- (рос-) Буквы "О, Е" после шипящих и "Ц" в суффиксах существительных, прилагательных	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения; 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа
Соблюдение речевых норм	Прямая и косвенная речь	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи

3) 7 класс:

таблица 3

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Климат и изменения климата
Аудирование и говорение	Причастие Причастный оборот Паронимы	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица; 7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста
Чтение	Виды чтения	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; 7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
Письмо	Обособление согласованных определений	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; 7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
Соблюдение речевых норм	Правописание гласных "И-Ы" после "Ц" в корне слова	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
Тема: Обычаи и традиции
Аудирование и говорение	Деепричастие Деепричастный оборот	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица
Чтение	Виды чтения	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений; 7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
Письмо	Глагол (спряжение, разноспрягаемые глаголы)	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
Соблюдение речевых норм	Правописание НЕ с разными частями речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
2 четверть
Тема: Знания: мир и изучение иностранных языков
Аудирование и говорение	Союзы Сочинительные и подчинительные союзы	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Предлоги	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение
Письмо	Обособление приложений	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции
Соблюдение речевых норм	Правописание "НЕ" с разными частями речи	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
Тема: Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер?
Аудирование и говорение	Основная мысль	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста
Чтение	Частицы	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении
Письмо	Правописание "НЕ" с причастиями Знаки препинания при вводных словах	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; 7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм; 7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение
Соблюдение речевых норм	Термины	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
3 четверть
Тема: Молодежная культура: Интернет и социальные сети
Аудирование и говорение	Аллегория Гипербола Сравнение	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; 7.1.5.1 участвует в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
Чтение	Структурные части и элементы текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений
Письмо	Знаки препинания в предложениях со сравнительным оборотом	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Правописание безударных гласных в окончаниях глагола	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи 7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору
Тема: Проблемы социальной защиты бездомных
Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложненных обстоятельством Знаки препинания при вводных словах	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов; соблюдать орфоэпические нормы; 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение		7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо		7.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм		7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору; 7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
Тема: Генетически модифицированные продукты
Аудирование и говорение	Паронимы	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение	Смешанные типы текстов	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения); 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений
Письмо	Правописание –н-, -нн- в суффиксах причасти	7.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Глагол (наклонение) Глагольное управление	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору
4 четверть
Тема: День Победы
Аудирование и говорение	Аргументация Точка зрения	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; 7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
Чтение	Композиция и языковые особенности текста	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение; 7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо	Корректура текста Редактирование текста	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактирует текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в предложениях, осложненных определениями и обстоятельствами, выраженными причастными и деепричастными оборотами	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдает нормы глагольного управления; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях
Тема: Если бы я правил миром
Аудирование и говорение	Аллегория	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста; 7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; 71.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала
Чтение	Подтекст Инверсия	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; 7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения); 7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)
Письмо	Знаки препинания при вводных словах	7.3.6.1писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение; 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; редактирует текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов
Соблюдение речевых норм	Глагол (наклонение)	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдает нормы глагольного управления; 7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях

4) 8 класс:

таблица 4

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Семья: права и обязанности
Аудирование и говорение	Подтекст Критерии для анализа текста Критерии оценки речевого поведения	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение;
Чтение	Подтекст Структура текста Смешанные типы текста	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее
Письмо	Цитатный план Жанровое своеобразие	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; 8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; 8.3.4.1 создавать тексты - описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные члены предложения (несогласованные определения, обстоятельства, выраженные существительными с предлогами	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения
Тема: Развлечения и спорт
Аудирование и говорение	Дискуссия Аргументация Оппонирование	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Языковые и жанровые особенности Публицистический, разговорный, научный, официально-деловой стили	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее
Письмо	Простой и сложный цитатный план Текст-описание с элементами рассуждения	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; 8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создает тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные члены предложения (сложные случаи обособления)	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения
2-я четверть
Тема: Мир профессий
Аудирование и говорение	Целевая аудитория	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; 8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Подразумеваемый смысл Собственная идея Факт и мнение	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Текст-описание Элементы рассуждения Повествование с элементами описания Блог	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создает тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Профессионализмы Термины	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Космос
Аудирование и говорение	Неологизмы Инверсия Градация	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Блог Чат Форум	8.2.3.2 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Публицистический стиль Официально-деловой стиль Научный стиль	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм		8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию 8.4.2.2 избегать повторов и штампов 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
3 четверть
Тема: Разнообразие форм жизни
Аудирование и говорение	Дискуссия Аргументация Критерий	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; 8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение
Чтение	Проблема	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее; 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Эссе Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Омонимы Аспект	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Вода в жизни человека
Аудирование и говорение	Тавтология Штампы	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение; 8.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно-политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Аргументированный монолог Микротема	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Знаки препинания при цитировании	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Цитирование	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Еда: необходимость или роскошь?
Аудирование и говорение	Типы текстов: Повествование от 1-го лица, 2-го лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; 8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу
Чтение	Основная мысль Подразумеваемый смысл	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение
Письмо	Редактирование текста	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в неполных предложениях	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
4 четверть
Тема: Музыка в современном обществе
Слушание и говорение	Дискуссия Аргументация Достоверность	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.2 адекватно по заданным критериям оценивать собственное речевое поведение; 8.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; 8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Контрастное содержание	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; 8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения; 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях
Тема: Научные открытия и технологии
Слушание и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; 8.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	Извлечение информации Синтез информации Комментирование	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; 8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию; 8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)
Письмо	Корректировка текста	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; 8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; редактировать текст, перестраивая структуру текста
Соблюдение речевых норм	Неологизмы Инверсия Градация	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов; 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения

5) 9 класс:

таблица 5

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Конфликты и миротворчество
Слушание и говорение	Микротема Тексты смешанного типа	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.21 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному 9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
Чтение	Союзы (сочинительные и подчинительные)	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
Письмо	Правописание союзов	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; 9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Орфографические нормы	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
Тема: Сухопутные страны
Слушание и говорение	Союзы и союзные слова	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; 9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы
Чтение	Союзы и союзные слова	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные вид чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
Письмо	Слитное, дефисное написание различных частей речи	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; 9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Средства межфразовой связи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
2 четверть
Тема: Традиции и культура
Слушание и говорение	Аббревиатура	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; 9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
Чтение	Связь слов в словосочетании	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Виды односоставных предложений. Тире в простом предложении	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Стилистически окрашенные слова	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
Ресурсы планеты "Земля"
Слушание и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Парцелляция Виды сложных предложений Сложносочиненное предложение	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста
Чтение	Виды сложносочиненных предложений	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Знаки препинания в простых предложениях Знаки препинания в сложносочиненном предложении	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; 9.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке) с учетом целевой аудитории
Соблюдение речевых норм	Обособленные определения и обстоятельства	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
3 четверть
Тема: Подросток в современом мире
Слушание и говорение	Типы сложноподчиненных предложений	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; 9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение
Чтение	Виды чтения Стилистика диалога	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	Сложноподчиненные предложения с придаточными определительными и изъяснительными	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Морфологические средства	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
Тема Всемирная связь в 21-ом веке
Слушание и говорение	Сложноподчиненные предложения	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; 9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Структура текста Аббревиация Парцелляция	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации 9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
Письмо	Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными изъяснительными	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Сложноподчиненные предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях
4 четверть
Тема: Дилеммы и выбор
Слушание и говорение	Сложноподчиненные предложения	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Основная мысль Гипербола	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения; 9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными определительными	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; 9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Союзы и союзные слова	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
Тема: Средства массовой информации
Слушание и говорение	Нормативная речь Аргументированный монолог	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы; 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; 9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации
Чтение	Сложное бессоюзное предложение	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; 9.2.4.2 адекватно стилистике диалога выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.2.7.1 формировать умения извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение; 9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке)
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с организующей помощью учителя; 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте
Соблюдение речевых норм	Аббревиатура	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; 9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях

6) 10 класс:

таблица 6

Виды речевой деятельности	Лингвистический материал	Цели обучения
1 четверть
Тема: Решение конфликтов
Слушание и говорение	Фразеология Морфология Стили речи	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
Чтение	Фонетика Графика Орфография	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
Письмо	Состав слова и словообразование Лексика	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев; 10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Самоконтроль	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
Тема: Геогрфические условия и жизнь
Слушание и говорение	Предложения с однородными членами, обращениями	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику
Чтение	Предложения с вводными словами и вводными конструкциями	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи
Письмо	Знаки препинания в простых предложениях, обособленных определений и обстоятельств Предложение Главные, второстепенные члены предложения.	10.3.1.1 составлять графический и картинный план, алгоритмическую схему поступков положительных и отрицательных героев; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Вид Время Соответствие	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
2 четверть
Тема: Культурные традиции народов Казахстана
Слушание и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура	10.1.2.1 инициировать диалог с целью выразить свое отношение к услышанному; 10.1.3.1 использовать при пересказе текстов смешанного типа творческую интерпретацию
Чтение	Предложение с уточняющими обособленными членами	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Предложение с обособленными членами	10.3.2.1 планировать, контролировать и оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям, обращаться за направляющей помощью педагога; уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Средства межфразовой связи	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
Тема: Ресурсы планеты "Земля"
Слушание и говорение	Аббревиатура Парцелляция	10.1.4.1 обосновывать выбор вариантов окончания текста и прогнозирования событий;
Чтение	Стилистически окрашенные слова	10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики текста; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными определительными и изъяснительными	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ; 10.3.4.1 создавать памятки и алгоритмы по образцу; формулировать определения по образцу; давать отчет и реальную самооценку выполнения письменного учебного задания
Соблюдение речевых норм	Знаки препинания в сложносочиненном предложении	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
3 четверть
Тема: Риски и угрозы современного мира
Слушание и говорение	Сложноподчиненные предложения с придаточными обстоятельствами	10.1.1.1 использовать навыки высказывания критического отношения к услышанному в свободном речевом общении, ссылаясь на основную и детальную информацию текста; 10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему
Чтение	Контекст Подтекст	10.2.1.1 использовать контекст и подтекст при создании рассказов-воспоминаний из личного опыта; 10.2.6.1 самостоятельно выбирать вид чтения для поиска информации при решении определенной учебной задачи; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными обстоятельственными	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему для написания дискуссионного эссе; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Видо-временное соответствие	10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении; 10.4.4.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях наряду со средствами межфразовой связи
Тема: Всемирная связь в 21-ом веке
Слушание и говорение	Сложноподчиненные предложения с разными видами связи	10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему; 10.1.7.1 составлять развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Прямые, косвенные и альтернативные вопросы	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.5.1 формулировать прямые, косвенные и альтернативные вопросы по известному ответу
Письмо	Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с разными видами связи	10.3.5.1 организовать подготовительную работу по извлечению информации и сбору различных мнений на проблему для написания дискуссионного эссе; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Взаимо- и самоконтроль орфографии текста	10.4.1.1 осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный (на определенную тему или правило) взаимо- и самоконтроль орфографии текста; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
4 четверть
Тема: Выбор жизненного пути
Слушание и говорение	Сложное бессоюзное предложение	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.7.1 составлять развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Структура текста Стилистика пересказа текста	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.4.1 использовать знания о типах текстов при написании творческих работ; осуществлять предваряющий, пошаговый, итоговый и направленный взаимо- и самоконтроль стилистики пересказа текста; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	10.3.3.1 организовать коллективную деятельность по созданию презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, мультимедиа-возможностей презентационных компьютерных программ; 10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Видо-временное соответствие	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении
Тема: Масс-медиа и подросток
Слушание и говорение	Сложное бессоюзное предложение	10.1.5.1 синтезировать различные точки зрения и предлагать решение проблемы, организуя полемику; 10.1.6.1 составлять план и соблюдать последовательность действий при создании текста публичного выступления на заданную тему; 10.1.7.1 составлять развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), в пределах темы, использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих
Чтение	Структура текста Извлечение и синтезирование информации	10.2.2.1 использовать структуру текста как средство передачи основной мысли в творческих работах; 10.2.7.1 в процессе коллективной коммуникации по извлечению и синтезированию информации по показаниям применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 10.2.8.1 оречевлять собственные учебные действия в рамках заданий на распознавание стилей текста - по опорным глаголам с использованием предметной лексики
Письмо	Знаки препинания в бессоюзном предложении	10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) с направляющей помощью учителя или самостоятельно; 10.3.7.1 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; оказывать по запросу товарища целевую помощь
Соблюдение речевых норм	Лексическая сочетаемость	10.4.2.1 соблюдать правила лексической сочетаемости при выполнении творческих работ всех видов; 10.4.3.1 соблюдать закон сохранения видо-временного соответствия предикативных единиц в сложном предложении

Приложение 501
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 501 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с казахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета – способствовать формированию духовных ценностей человека через восприятие и анализ художественных произведений, воспитывать компетентного читателя, способного на основе личностного выбора использовать знания, умения и навыки для познания мира и самого себя.

3. Задачи обучения:

1) формировать знания, умения и навыки, способствующие успешной социальной адаптации на основе казахской, русской и мировой литературы и культуры;

2) способствовать усвоению литературоведческих понятий, позволяющих обучающимся более глубоко понимать авторский замысел произведений художественной литературы;

3) формировать навыки критического анализа, сравнения, обобщения, умения устанавливать аналогии и причинно-следственные связи, классифицировать явления, строить логические и критические рассуждения, умозаключения и выводы на основе анализа произведений;

4) развивать коммуникативные навыки на основе глубокого понимания и анализа художественных произведений различных жанров.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

14. При отборе текстового материала необходимо усилить воспитательный компонент содержания образования, с учетом этнокультурного компонента (сведения о национально-культурной специфике казахской литературы, русской литературы, о культуре других народов, проживающих на территории нашей страны).

15. Содержание текстов направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических чувств обучающихся, на формирование казахстанского патриотизма и стремления воплотить в жизнь общенациональную идею "Mәңгілік Ел", на развитие толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной коммуникации.

16. При организации и проведении уроков педагог ориентируется на ряд специфических и общих методических требований:

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

17. Методы и приемы, используемые на уроках литературы с целью коррекции психофизических нарушений обучающихся:

1) метод лингвистического комментирования: предваряюшее, синхронное, последующее, полное и выборочное;

2) разгадывание кроссвордов, решение ребусов, шарад;

3) опорные схемы, таблицы;

4) редактирование текста;

5) создание и использование тетради-справочника (литературные термины и понятия);

6) "Оратор";

7) "Я знаю, что…";

8) "Автор";

9) "Извлечь информацию…";

10) "Самый интересный факт…";

11) "Вопросы писателю, поэту";

12) "Интервью у …..";

13) прием составления тематической сетки готового текста и прием ее вычисления при создании текста;

14) прием составления схемы развертывания микротем будущего текста и прием ее вычленения из готового текста;

15) речетворчество с использованием приемов: "Прием свободных ассоциаций" (по данным картинкам), "Что было бы, если бы…" (ученик задает себе такой вопрос и пытается на него ответить), "Продолжи рассказ";

16) метод "смысловых единиц" служит для развития смысловой памяти, логического мышления. Приемы: анализ текста или его мини- изложение, при котором ученик последовательно отвечает на два вопроса: "О ком (или о чем) говорится в этом тексте?" и "Что говорится (сообщается) об этом?". Используемые мини-изложения помогают формироваться эмоционально-волевой сфере, уничтожая страх перед большим по объему текстом. Использование личного опыта: установление родственных связей внутри текста или предложения по аналогии с родственными связями в семье.

18. Примеры заданий по развитию навыка чтения:

1) игры со словами (анаграммы, палиндромы (перевертыши: шалаш, потоп), нахождение слова в слове);

2) прогнозирование развития событий по началу текста или по заголовку;

3) составление плана-карты рассказа.

19. При обучении русской литературе следует усилить работу с текстом как источником информации, направить ее на развитие скорочтения, умений выделять главную и второстепенную, явную и скрытую, текстовую и внетекстовую информацию, лаконично представлять информацию и выступать перед публикой, излагать собственную точку зрения, аргументировать ее в устной (в дискуссиях, дебатах, докладе) и письменной (эссе) формах.

20. Организация учебного процесса по литературе при ориентации на развитие критического мышления предполагает равноправные взаимодействия субъектов обучения, диалогические отношения между ними, возможность высказывать свои суждения, рассчитывая быть услышанным, выслушивать, понимать и принимать другие мнения, выстраивать систему аргументов в защиту своей позиции, сопоставлять разные позиции, участвуя в дискуссии.

21. Развитие критического мышления при изучении литературных источников связано, в первую очередь, с работой с текстом; при этом необходимо объединение приемов учебной работы по видам учебной деятельности в зависимости от характера текста (текст информационный или художественный) и способа работы с ним (чтение готового текста или создание письменного текста).

22. Большое внимание уделяется развитию читательских умений: нахождение информации, заданной в явном виде; формулирование выводов; интерпретация и обобщение информации; анализ и оценка содержания, языковых особенностей и структуры текста.

23. В процессе обучения литературе активно используются технические устройства (аппаратура) и дидактические средства (носители информации), включая:

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Казахская литература"

24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

1) түсіну және жауап беру;

2) анализ және интерпретация;

3) бағалау және салыстырмалы анализ.

27. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) терминдерді түсіну;

2) көркем шығармалар мазмұнын түсіну;

3) жатқа оқу және дәйексөз алу;

4) жоспар құру;

5) мазмұндама;

6) сұрақтарға жауап беру.

28. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) жанр;

2) тақырып пен идея;

3) әдеби шығарманың композициясы;

4) кейіпкерлерді сипаттау;

5) көркем шығарманың тілі;

6) автордың көзқарасы;

7) шығармашылық жұмыс.

29. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) көркем шығарманы бағалау;

2) оның тарихи және көркемдік құндылығы;

3) әдеби шығармаларды салыстыру;

4) әдеби сын.

30. 5-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

31. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) "Керқұла атты Кендебай" ертегісі;

2) "Қобыланды батыр" жыры;

3) Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы;

4) Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" өлеңі;

5) Ы. Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" әңгімелері;

6) А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі;

7) Б. Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" хикаяты;

8) М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі;

9) Т. Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі;

10) Н. Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі.

32. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

33. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) "Аяз би" ертегісі;

2) "Алып Ер Тұңға" жыры;

3) Әл-Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді" өлеңдері;

4) Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары;

6) С. Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы" өлеңдері;

7) С. Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;

8) О. Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;

9) А. Алтай "Прописка" әңгімесі;

10) Е. Жүніс "Менің атым -Тәуелсіздік" өлеңі;

11) Дж. Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі.

34. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

35. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы";

2) Орхон-Енисей ескерткіштері "Күлтегін" жыры;

3) Ш. Қанайұлы "Зар заман";

4) Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім";

5) Р. Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі;

6) С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы";

8) Ж. Жабаев "Июнь жарлығы";

9) М. Жұмабаев "Батыр Баян";

10) М. Әуезов "Көксерек";

11) Қ. Қайсенов "Жау тылында";

12) Қ. Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты;

13) А.С. Пушкин "Ескерткіш".

36. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

37. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері;

2) Ахмет Йассауи "Даналық кітабы";

3) Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет" толғаулары;

4) "Қыз Жібек" жыры;

5) Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы";

6) М. Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа" өлеңдері;

7) Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі;

8) Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі;

9) С. Сарғасқаев "Тәмпіш қара";

10) М. Шаханов "Нарынқұм зауалы";

11) Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі;

12) Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері.

38. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.

39. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Ж. Баласағұн "Құтты білік";

2) Р. Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі;

3) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;

4) С. Датұлы "Балаби мен Сырым";

5) Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені";

6) "Біржан-Сара" айтысы;

7) Д. Исабеков " Әпке" драмасы;

8) М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы;

9) М. Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі;

10) Т. Әбдіков "Қонақтар".

40. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.

41. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

1) Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз...";

2) Төле би "Ердің бақыты –әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";

3) Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай";

4) М. Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", " Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек";

6) Ш. Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі";

7) І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы;

8) Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят;

9) Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы;

10) Т. Айбергенов "Сағыныш";

11) Ф. Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем";

12) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;

13) К. Гамсун "Аштық" романы.

Глава 4. Система целей обучения

42. Бағдарламаның мазмұны бөлім бойынша оқыту ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1 кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

43. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Түсіну және жауап беру" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Терминдерді түсіну	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер; 5.1.1.2 терминдерді дұрыс айту	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану	8.1.1.1 терминдерді түсіну: романтизм және реализм, тарихи образ (кейіпкер), трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.1.2 әдебиеттану элементтері бар мәтін оқығанда кезең -кезеңдік және қорытынды өз өзін бағалау	9.1.1.1 терминдерді түсіну: жанр, сонет, роман, лирикалық шегініс, типизация, психологизм, ішкі монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 өзінің сөйлеу әрекетін дұрыс бағалау	10.1.1.1 терминдерді түсіну: портрет, пейзаж, символ, символика, көркем деталь, көркем уақыт, көркем кеңестік, ретроспекция, мысқыл, мазақ; 10.1.1.2 сөйлеу әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
1.2 Көркем шығармалар мазмұнын түсіну	5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау	6.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, негізгі және екінші кезектегі ақпаратты түсіну	7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау	8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру	9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну; естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну; естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білу
1.3 Жатқа оқу және дәйек сөз алу	5.1.3.1 көркем шығармалар-дан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмалар-ды орындау сапасын бақылау үшін кинестетика-лық және көру анализаторла-рын пайдалану	6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық); фрагменттерін жатқа айту 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру	7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалар-дан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану	8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 8.1.3.2 критерийлерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау	9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.3.2 оқу тапсырмаларын орындауына шынайы өзін-өзі бағалау	10.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 10.1.3.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету
1.4 Жоспар құру	5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну	6.1.4.1 қарапайым дәйеккөз жоспар құрау	7.1.4.1 күрделі жоспар құрау	8.1.4.1 күрделі дәйеккөз жоспар құрау	9.1.4.1 тезистік жоспар құрау	10.1.4.1 тезистік және дәйеккөз жоспар құрау
1.5 Мазмұндама	5.1.5.1 шығарманың мазмұнын немесе үзіндісін қысқаша қайталап айтып беру; 5.1.5.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету	6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру	7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру	8.1.5.1 дәйексөздің әртүрлі тәсілдерін қолдана отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын айтып беру; 8.1.5.2 өз әрекетін сөздік реттеу	9.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әртүрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру; 9.1.5.2 ісәрекеттері-нің мәнін ашық оймен жеткізу	10.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әр түрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру
1.6 Сұрақтарға жауап беру	5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру; 5.1.6.2 тірек сөздер бойынша өз әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу	6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру; 6.1.6.2 ауызша нұсқаулар бойынша әрекеттену	7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 7.1.6.2 көру моделіне сүйене отырып байланыстырып сөйлеу	8.1.6.1 дәйек сөздерді қолдана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру	9.1.6.1 дереккөздерді пайдалана отырып проблема-лық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою	10.1.6.1 негізгі сюжеттік көріністерді, тірек сөздер мен дерек көздерді пайдалана отырып жайылма сұрақтар құрастыру; 10.1.6.2 мәтінді оқу барысында өзін және өзара бағытталған бақылауды жүзеге асыру

2-кесте

"Анализ және интерпретация" бөлімі
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Жанр	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	7.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	8.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.1.2 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету	10.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау
2.2 Тақырып пен идея	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау	6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекетету және 4-5 әрекетке нұсқау құрау	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау	8.2.2.1 шығарманың мәселе байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байла ныстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу	9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіріп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырыбы мен идеясын анықтау	10.2.2.1 көркем шығарманың өзектілігіне қатысты өз ойын оқу диалогта білдіру және өзінің позициясын дәлелдеу; 10.2.2.2 iығарманың тақырыбы мен идеясын талқылауда вербалды және вербалсыз құралдарды дұрыс іріктеу
2.3 Әдеби шығарманың композициясы	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау	6.2.3.1 шығарма композициясынағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну	7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу; эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру	8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау	9.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру	10.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, ішкі және сыртқы композицияның элеметтерін көрсету; лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру 10.2.3.2 сюжеттің композициялық шешімін ұсыну
2.4 Кейіпкерлерді сипаттау	5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге сипаттама беру; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету	6.2.4.1 мәтіннен дәйек сөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау	7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалтогты бастап, аяқтау	8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.4.2 кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 8.2.4.3 мәтінмен жұмыс істей білу (ақпарат алу)	9.2.4.1 кейіпкерлер, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 9.2.5.2 өзінің сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету	10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану
2.5 Көркем шығарманың тілі	5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары-ның (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	7.2.5.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау.	8.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	10.2.5.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
2.6 Автордың көз қарасы	5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету	6.2.6.1 автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 6.2.6.2 негізгі және қосалқы ақпаратты ажырату	7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау	8.2.6.1 автордың кейіпкерлерге деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 8.2.6.2 модель бойынша автордың көзқарасын жеткізе отырып пайымдау мәтін құру	9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін белгілеу; 9.2.6.2 басты және қосалқы кейіпкерлердің әрекетінің алгоритмі мен жоспарын құру	10.2.6.1 көркем шығарманың бөлшектері арқылы автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау
2.7 Шығармашылық жұмыс	5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрация-ларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және оны тиімді пайдалана білу; 5.2.7.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету	6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.2.7.1 оқыған шығармаға қатысты өз көғарасын білдіре отырып әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармашылық жұмыс жазу (шығарма, пікір, репортаж)	8.2.7.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу; 8.2.7.2 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып кейікерге және оның іс-әрекетіне қатысты өз көзқарасын білдіре отырып шығармашылық жұмыс жазу (әдеби кейіпкерге хат жазу, сценарий лер т.б.) 8.2.9.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету	9.2.7.1 әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); 9.2.7.2 орындалатын іс-әрекеттерін сөзбен суреттеу тәсілін меңгеру	10.2.7.1 өзбетімен шығармашы-лық жұмыстар: әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармала-рын экранға түсіру); 10.2.7.2 паравербалды құралдарды пайдалана отырып нақтылау және түсінуге бағытталған сұрақтар қою

3-кесте

"Бағалау және салыстыру" бөлімі
Оқыту мақсаттары
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Тарихи және көркемдік құндылығы	5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	10.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салысты-рып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
3.2 Көркем шығарманы бағалау	5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 5.3.1.2 предекатив бірліктерін қолдана отырып орындаған әрекеттерін сөзбен қоса алып жүру	6.3.2.1 бас кейіпкерлердің әрекеттерін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 6.3.1.2 мәдени тілдік қарым-қатынас ережелерін білу және орындау	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру	8.3.2.1 кейіпкерлердің әрекетін бағалай отырып және өз көзқарасын қорғай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау	9.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу	10.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып талқылауға, пікір-сайыстарға қатысу
3.3 Әдеби шығармаларды салыстыру	5.3.3.1 мұғалімнің қолдауымен тақырыптары жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 5.3.3.2 өз әрекетін тірек сөздер арқылы айтып беру	6.3.3.1 тақырыптары және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 6.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау	7.3.3.1 тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 7.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау, оның сапасын бақылау	8.3.3.1 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру	9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 9.3.3.2 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениеттің ерек шеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармала-рын (немесе үзінділерін) салыстыру
3.4 Әдеби сын	5.3.4.1 оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау	7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу	8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу	9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиетімен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу	10.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу

45. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің
5-10 сыныптарына арналған
"Қазақ әдебиеті" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы үлгілік
оқу бағдарламасына қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)

1) 5-сынып:

1-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Таза, мінсіз асыл сөз	"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы	Түсіну және жауап беру	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер; 5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмаларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру анализаторларын пайдалану; 5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну; 5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру; 5.1.6.2 тірек сөздер бойынша өз әрекеттерін сөзбен сүйемелдеу
		Анализ және интерпретация	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен мінездеме беру; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 5.3.2.1 өз ойлары мен сезімдерін білдіре отырып шығармаларды талқылауға қатысу
2-тоқсан
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас", Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл" , "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?"	Түсіну және жауап беру	5.1.1.2 терминдерді дұрыс айту; 5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.5.1 шығарманың мазмұны немесе үзіндісін қысқаша қайталап айтып беру
		Анализ және интерпретация	5.2.1.1 мұғалімнің көмегімен жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау; 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және тиімді пайдалана білу; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен мінездеме беру; 5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрацияларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу
		Бағалау және салыстыру	5.3.3.1 мұғалімнің қолдауымен тақырыптары жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 5.3.3.2 өз әрекетін тірек сөздер арқылы айтып беру
3-тоқсан
Адамгершілік – асыл қасиет	А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б. Соқпақбаев "Менің атым Қожа" хикаяты, М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1.1.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, ертегі, сюжет, эпитет, кейіпкер, гипербола; аллегория, композиция; 5.1.3.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.5.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету; 5.1.6.1 сұраққа қысқаша және толық жауап беру
		Анализ және интерпретация	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың негізгі ойын анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау, кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен сипаттама беру; 5.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету
		Бағалау және салыстыру	5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау
4-тоқсан
Отбасы құндылықтары	Т. Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты түсіну; 5.1.2.2 түзетілген дыбыстарды дұрыс айтуын бақылау; 5.1.3.көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп оқу, жатқа айту; 5.1.3.2 тапсырмаларды орындау сапасын бақылау үшін кинестетикалық және көру анализаторларын пайдалану; 5.1.4.1 қарапайым жоспар құрау; 5.1.4.2 педагогтың көмегіне жүгіну
		Анализ және интерпретация	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарма мәтінінде композиция элементтерін анықтау; 5.2.4.1 бас кейіпкерді сипаттайтын маңызды эпизодттарды талдау; кейіпкерлерге мұғалімнің көмегімен сипаттама беру; 5.2.7.2 педагогтан бағыттаушы көмек сұрау және тиімді пайдалана білу; 5.2.4.2 бағыттаушы көмек көрсету; 5.2.6.1 мұғалімнің қолдауымен автордың бас кейіпкерге деген көзқарасын анықтау; 5.2.6.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету; 5.2.7.1 тірек сөздер, иллюстрацияларға сүйене отырып әдеби тақырыптар бойынша қысқаша шығарма, әңгімелер жазу; 5.2.7.3 үлгі және ауызша нұсқау бойынша әрекет ету
		Бағалау және салыстыру	5.3.4.1 оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу

2) 6-сынып:

2-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Туған жерім – аялы алтын бесігім	"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді", Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары.	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора; перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.2.2 үлгі бойынша анықтамалар құрастыру; 6.1.2.1 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, негізгі және екінші кезектегі ақпаратты түсіну; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық) фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру; 6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру
		Анализ және интерпретация	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 6.2.3.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну; 6.2.4.1 мәтіннен дәйек сөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу
		Бағалау және салыстыру	6.3.2.1 бас кейіпкерлердің әрекеттерін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 6.3.1.2 мәдени тілдік қарым-қатынас ережелерін білу және орындау
2-тоқсан
Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз"	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, аңыз кейіпкері; әңгіме, портрет, пейзаж, метафора; перифраз; драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық), фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру; 6.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық шығарманың мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру; 6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру; 6.1.6.2 ауызша нұсқаулар бойынша әрекеттену
		Анализ және интерпретация	6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекеттену және 4-5 әрекетке нұсқау құрау; 6.2.3.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; 6.2.3.2 тапсырма орындау барысында педагогтың көмегіне жүгіну; 6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.6.1 автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 6.2.6.2 негізгі және қосалқы ақпаратты ажырату; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау
		Бағалау және салыстыру	6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; 6.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау
3-тоқсан
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...	С. Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", С. Мұратбеков "Жусан иісі", О. Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат", Дж. Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	6.1.4.1 қарапайым дәйеккөз жоспар құрау
		Анализ және интерпретация	6.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау (әңгіме, пьеса, ертегі); 6.2.2.1 құрылымдық элементеріне негізделе отырып шығарманың басты ойын анықтау; 6.2.2.2 ауызша берілген нұсқау бойынша әрекет ету және 4-5 әрекетке нұсқау құрау; 6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспарды пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.7.1 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу
		Бағалау және салыстыру	6.3.3.1 тақырыптары және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Тәуелсіздік – қасиет тұнған ұлы ұғым	А. Алтай "Прописка", Р. Ғамзатов "Ана тілі", "Менің Дағыстаным" Е. Жүніс "Менің атым –Тәуелсіздік" өлеңі;	Түсіну және жауап беру	6.1.1.1 терминдерді түсіну: миф, әңгіме, афиша, портрет, пейзаж, метафора, антитеза, перифраз, лирика, драма; 6.1.1.2 пәнге қатысты терминдерді дұрыс айту, сауатты жазу; 6.1.3.1 мәнерлеп шағын көлемді мәтіндер (поэтикалық, прозалық, драмалық), фрагменттерін жатқа айту; 6.1.3.2 белсенді тыңдау дағдыларын меңгеру 6.1.4.1 қарапайым дәйексөз жоспар құрау; 6.1.6.1 сұраққа толық жауап беру
		Анализ және интерпретация	6.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен жоспар пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 6.2.4.2 оқу кезінде дыбыс айту және орфоэпия нормаларын сақтауын қадағалау; 6.2.5.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

3) 7-сынып:

3-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	Орхон-Енисей ескерткіштері, "Күлтегін" жыры, Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім", Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы"	Түсіну және жауап беру	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану; 7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану; 7.1.4.1 күрделі жоспар құрау; 7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 7.1.6.2 көру моделіне сүйене отырып байланыстырып сөйлеу
		Анализ және интерпретация	7.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу, эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау, аяқтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру
2-тоқсан
Толғауы тоқсан қызыл тіл	Ш. Қанайұлы "Зар заман", С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы", Ж. Жабаев "Июнь жарлығы"	Түсіну және жауап беру	7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалардан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.3.2 шығарманың мағынасын жеткізу үшін паравербальді құралдарды қолдану
		Анализ және интерпретация	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіруі; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.3.1 шығарма мәтінінде композиция элементтерін бөлу, эпиграф рөлі мен мәнін түсіндіру; 7.2.3.2 оқиғаның жүйелілігінің еске түсіру үшін графикалық және суретті жоспарын құру; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау және аяқтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.2.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға қатысты шығармаларды талқылауға қатысу; 7.3.1.2 тақырып бойынша монолог құрастыру
3-тоқсан
Балалар мен үлкендер	М. Жұмабаев "Батыр Баян", М. Әуезов "Көксерек", Қ. Қайсенов "Жау тылындағы бала" ,	Түсіну және жауап беру	7.1.1.1 терминдерді түсіну: аңыз, астарлы әңгіме, мысал, баллада, классицизм, таңғажайып әңгіме, комедия, мысқыл, гротеск, мазақ, лирикалық кейіпкер, өлең ұйқасы, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.1.2 пәнге қатысты негізгі терминдерді білу және белсенді қолдану; 7.1.2.1 белгілі және белгісіз ақпаратта қосылған көркем шығармалардың егжей-тегжейін түсіну; 7.1.2.2 жазбаша жұмыс түрлерін орындау барысында өз өзін бағалау; 7.1.3.1 мәтінде лирикалық кейіпкердің сипаттамасына байланысты шығармалардан дәйексөз, үзінділер өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру; 7.1.6.1 проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру
		Анализ және интерпретация	7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.4.2 оқу диалогты бастау және аяқтау; 7.2.5.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау; 7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау
		Бағалау және салыстыру	7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
4-тоқсан
Ұрпақ тәрбиесі	Р. Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі, Қ. Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты, А.С. Пушкин "Ескерткіш"	Түсіну және жауап беру	7.1.4.1 күрделі жоспар құрау; 7.1.5.1 кейіпкерлер мен оқиғаларға байланысты өз пікірін білдіре отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын (қысқаша, толық, іріктеп) айтып беру; 7.1.5.2 тірек сөздер мен үлгі бойынша монолог құрастыру
		Анализ және интерпретация	7.2.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 7.2.2.2 мәтінді оқу кезінде өзін-өзі және бір-бірін бақылау; 7.2.4.1 мәтіннен дәйексөздер мен бөлшектерін пайдалана отырып кейіпкерлерге мінездеме беру; 7.2.6.1 өз позициясын дәлелдей отырып автордың бас және қосалқы кейіпкерлерге деген көзқарасын анықтау; 7.2.7.1 оқыған шығармаға қатысты өз көзқарасын білдіре отырып әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармашылық жұмыс жазу (шығарма, пікір, репортаж)
		Бағалау және салыстыру	7.3.3.1 тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 7.3.3.2 ауызша өз әрекетін жоспарлау, оның сапасын бақылау; 7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

4) 8-сынып:

4-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Дананың сөзі – ақылдың көзі	Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, Ахмет Йассауи "Даналық кітабы", Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет"	Түсіну және жауап беру	8.1.1.1 терминдерді түсіну: романтизм және реализм, тарихи кейіпкер, трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, өмірбаян; 8.1.1.2 әдебиеттану элементтері бар мәтін оқығанда кезең-кезеңдік және қорытынды өз өзін бағалау; 8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру; 8.1.3.2 көрсеткіштерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау
		Анализ және интерпретация	8.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байланыстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу; 8.2.4.3 мәтінмен жұмыс істей білу (ақпарат алу)
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Көркем әдебиет және эпикалық сарын	Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі, Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы", М. Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа",	Түсіну және жауап беру	8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; 8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту
		Анализ және интерпретация	8.2.2.1 шығарманың мәселесіне байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау; 8.2.2.1 көру тіректер негізінде байланыстырып сөйлеу және графикалық түрде ақпаратты көрсете білу; 8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
3-тоқсан
Махаббат және абырой	"Қыз Жібек" жыры, Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы М. Шаханов "Нарынқұм зауалы"	Түсіну және жауап беру	8.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, ашық және жасырын (астарлы) ақпаратты ажырату; 8.1.2.2 тілдік тапсырмалар орындау аясында өзін-өзі шынайы бағалау және есеп беру; 8.2.2.1 шығарманың мәселесіне байланысты өз ойын білдіре отырып тақырыбы мен идеясын анықтау
		Анализ және интерпретация	8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.4.2 кейіпкердің іс-әрекетіне өз ойын білдіру; 8.2.6.2 модель бойынша автордың көзқарасын жеткізе отырып пайымдау мәтін құру; 8.2.7.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
		Бағалау және салыстыру	8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау; 8.3.3.1 ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Қиял мен шындық	Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері	Түсіну және жауап беру	8.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 8.1.3.2 критерийлерге сүйене отырып оқу сапасын бағалау; 8.1.4.1 күрделі дәйеккөз жоспар құрау; 8.1.5.1 дәйексөздің әртүрлі тәсілдерін қолдана отырып шығарманың және үзіндісінің мазмұнын айтып беру; 8.1.5.2 өз әрекетін сөздік реттеу; 8.1.6.1 дәйек сөздерді қолдана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру
		Анализ және интерпретация	8.2.3.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; 8.2.4.1 кейіпкерлерге, олардың әрекеттеріне, мінез-құлық себептеріне, есімдері мен тектерінің мәніне сипаттама беру; 8.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау; 8.2.6.1 автордың кейіпкерлерге деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 8.2.7.2 әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып кейіпкерге және оның іс-әрекетіне қатысты өз көзғарасын білдіре отырып шығармашылық жұмыс жазу (әдеби кейіпкерге хат жазу, сценарийлер)
		Бағалау және салыстыру	8.3.2.1 кейіпкерлердің әрекетін бағалай отырып және өз көзқарасын қорғай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 8.3.1.2 өз әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау; 8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

5) 9-сынып:

5-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Ж. Баласағұн "Құтты білік", Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым", Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені", "Біржан-Сара" айтысы	Түсіну және жауап беру	9.1.1.1 терминдерді түсіну: жанр, сонет, роман, лирикалық шегініс, типизация, психологизм, ішкі монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 өзінінің сөйлеу әрекетін дұрыс бағалау; 9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.4.1 тезистік жоспар құрау; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою
		Анализ және интерпретация	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.1.2 құрбысының сұрауы бойынша мақсатты көмек көрсету; 9.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 9.2.5.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету
		Бағалау және салыстыру	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек" ,	Түсіну және жауап беру	9.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою; 9.1.3.2 оқу тапсырмаларын орындауына шынайы өзін-өзі бағалау
		Анализ және интерпретация	9.2.1.1 жанрдың түрін және белгілерін анықтау; 9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырып пен идеясын анықтау; 9.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру; 9.2.5.2 өз сөзінде дыбыстық мәдениетін бақылауға ұмтылуын көрсету; 9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау
		Бағалау және салыстыру	9.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; 9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу
3-тоқсан
Адам жанының құпиясы	І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Р. Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі; Д. Исабеков " Әпке" драмасы	Түсіну және жауап беру	9.1.2.2 құрбысының жауабын немесе жұмысын түзету үшін сұрақтар қою; 9.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әр түрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру; 9.1.5.2 беруге мәні орындаған іс-әрекеттерінің мәнісін ашық оймен жеткізу
		Анализ және интерпретация	9.2.2.1 шығарманың өзектілігіне байланысты өз ойын білдіріп, өзінің позициясын дәлелдей отырып тақырыбы пен идеясын анықтау; 9.2.5.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау; 9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын білдіру тәсілдерін анықтау; 9.2.7.2 орындалатын іс-әрекеттерін сөзбен суреттеу тәсілін меңгеру
		Бағалау және салыстыру	9.3.2.1 өз ұстанымын әр түрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенаманың өзектілігін бағалай отырып шығармаларды талқылауға қатысу; 9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру
4-тоқсан
Мәңгілік ел – мәңгілік мұрат	Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, М. Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі	Түсіну және жауап беру	9.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 9.1.6.1 дереккөздер пайдалана отырып проблемалық сұрақтарға дәлелді жауап беру; 9.1.6.2 мәтінге балама, тікелей және жанама сұрақтар қою
		Анализ және интерпретация	9.2.6.1 автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау; 9.2.6.2 басты және қосалқы кейіпкерлердің әрекетінің алгоритмі мен жоспарын құру; 9.2.7.1 әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру)
		Бағалау және салыстыру	9.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 9.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру

6) 10-сынып:

6-кесте

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз..."; Төле би "Ердің бақыты – әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";	Түсіну және жауап беру	10.1.1.1 терминдерді түсіну: портрет, пейзаж, символ, символика, көркем деталь, көркем уақыт, көркем кеңестік, ретроспекция, мысқыл, мазақ; 10.1.1.2 сөйлеу әрекетін жоспарлау, бақылау және бағалау
		Анализ және интерпретация	10.2.1.1 жанрдың түрі мен белгілерін анықтау; 10.2.2.1 көркем шығарманың өзектілігіне қатысты өз ойын оқу диалогта білдіру және өзінің позициясын дәлелдеу; 10.2.2.2 шығарманың тақырыбы мен идеясын талқылауда вербальді және вербальсіз құралдарды дұрыс іріктеу
		Бағалау және салыстыру	10.3.1.1 шығарманы өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
2-тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек" , Ш. Уәлиханов "Ыстық көл күнделігі";	Түсіну және жауап беру	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысты өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білуі; 10.1.4.1 тезистік және дәйеккөз жоспар құрау
		Анализ және интерпретация	10.2.3.1 мәтінде композиция элементтерін анықтау, композиция түрлерін ажырату, ішкі және сыртқы композицияның элеметтерін көрсету, лирикалық шегіністерінің мәнін түсіндіру; 10.2.3.2 сюжеттің композициялық шешімім ұсыну
		Бағалау және салыстыру	10.3.2.1 өз ұстанымын әртүрлі пікірлерді ескере отырып, мәселенің өзектілігін бағалай отырып талқылау, пікір-сайыстарға қатысу
3-тоқсан
Адам жанының құпиясы	І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы. К. Гамсун "Аштық" романы	Түсіну және жауап беру	10.1.2.1 көркем шығарманы түсіну, сыни тұрғыдан ұғыну, естіген немесе оқығанға қатысы өз ойын білдіру; 10.1.2.2 атқарылған жұмыстардың сапасы туралы бағалау пікір құрастыра білуі; 10.1.5.1 сюжеттің дамуын қайта ойлай отырып және айтып берудің әртүрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың мазмұнын айтып беру
		Анализ және интерпретация	10.1.3.1 шығарманың тақырыбын ашатын дәйексөз, үзінділерді мәтінінде өз бетімен табу және мәнерлеп жатқа айту; 10.1.3.2 сөйлеу мәдениетін меңгеруге ұмтылуын көрсету; 10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану
		Бағалау және салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселенамасы жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру
4-тоқсан
Махаббат және абырой	М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы; Т. Айбергенов "Сағыныш"; Ф. Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем"	Түсіну және жауап беру	10.1.6.1 негізгі сюжеттік көріністерді, тірек сөздер мен дерек көздерді пайдалана отырып жайылма сұрақтар құрастыру; 10.1.6.2 мәтінді оқу барысында өз өзін және өзара бағытталған бақылауды жүзеге асыру
		Анализ және интерпретация	10.2.4.1 кейіпкерлерді, олардың іс-әрекеттерін сипаттау; 10.2.4.2 белсенді тыңдау дағдысын меңгеру; 10.2.4.3 диалогта ілікпе сөздерді қолдану; 10.2.5.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру; 10.2.6.1 көркем шығарманың бөлшектері арқылы автордың кейіпкерлер мен оқиғаларға деген көзқарасын анықтау тәсілдерін анықтау; 10.2.7.1 өз бетімен шығармашылық жұмыстарын жазу: әдеби және еркін тақырыпқа шығарма, пікір жазу (спектакльдер, жазушылардың шығармаларын экранға түсіру); 10.2.7.2 паравербальді құралдарды пайдалана отырып нақтылау және түсінуге бағытталған сұрақтар қою
		Бағалау және салыстыру	10.3.3.1 автордың ұстанымын түсіндіру; 10.3.3.2 ұлттық мәдениетінің ерекшеліктерін ескере отырып тақырыптары, жанры және мәселесі жақын орыс, қазақ және әлемдік әдеби шығармаларын (немесе үзінділерін) салыстыру; 10.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу

Приложение 502
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 502 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании"

3. Задачи обучения:

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

13. Используются тексты различных стилей и жанров, охватывающие различные аспекты социально-экономической и культурной жизни общества, что позволит учащимся повысить уровень орфографической, пунктуационной, стилистической грамотности, а также уровень речевой культуры, отработать навыки анализа и составления связных высказываний различных стилей, типов и жанров речи.

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

1) метод лингвистического комментирования: предваряющее, синхронное, последующее, полное и выборочное;

2) разгадывание кроссвордов, решение ребусов, шарад;

3) опорные схемы, таблицы;

4) редактирование текста;

5) создание и использование тетради-справочника (литературные термины и понятия);

6) "Оратор";

7) "Я знаю, что…";

8) "Автор";

9) "Извлечь информацию…";

10) "Самый интересный факт…";

11) "Вопросы писателю, поэту";

12) "Интервью у …..";

13) прием составления тематической сетки готового текста и прием ее вычисления при создании текста;

14) прием составления схемы развертывания микротем будущего текста и прием ее вычленения из готового текста;

18. Примеры заданий по развитию навыка чтения:

1) игры со словами (анаграммы, палиндромы (перевертыши: шалаш, потоп), нахождение слова в слове);

2) прогнозирование развития событий по началу текста или по заголовку;

3) составление плана-карты рассказа.

20. Организация учебного процесса по литературе при ориентации на развитие критического мышления предполагает равноправные взаимодействия субъектов обучения, диалогические отношения между ними, высказывание своих суждений, рассчитывая быть услышанным, выслушивать, понимать и принимать мнения, выстраивать систему аргументов в защиту своей позиции, сопоставлять разные позиции, участвуя в дискуссии.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Русская литература"

24. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Русская литература" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

26. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту";

2) раздел "Анализ и интерпретация текста";

3) раздел "Оценка и сравнительный анализ".

27. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) понимание терминов;

2) понимание художественного произведения;

3) чтение наизусть и цитирование;

4) составление плана;

5) пересказ;

6) ответы на вопросы.

29. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) жанр;

2) тема и идея;

3) композиция;

4) анализ эпизодов;

5) характеристика героев;

6) художественный мир произведения в разных формах представления;

7) отношение автора;

8) художественно-изобразительные средства;

9) творческое письмо.

31. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" включает следующие подразделы:

1) оценивание художественного произведения;

2) сравнение художественного произведения с произведениями разных видов искусства;

3) сопоставление произведений литературы;

4) оценивание высказываний.

33. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 5 класса:

4) изучаемые произведения: Былины. Цикл об Илье Муромце, А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге", М.Ю. Лермонтов. "Бородино", М. Шаханов. "Отрарская поэма о побежденном победителе, или Просчет Чингисхана", В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее", А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях", К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки", Г.Х. Андерсен. "Снежная королева", О. Уайльд. "Соловей и роза", К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб", Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зернышке", А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила", М.М. Пришвин. "Кладовая солнца".

34. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:

4) изучаемые произведения: Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне), Е.В. Курдаков. "Псы Актеона", Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии), Тюркская мифология (миф о создании мира), Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре), Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда", Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством", Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев. "Ангелочек"), В.Токарева. "Рождественский рассказ", И.С. Тургенев. "Муму", Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник", В.С. Высоцкий. "Песня о друге", А.Н. Островский. "Снегурочка", С.Я. Маршак. "Умные вещи", М.Ю. Лермонтов. "Русалка".

35. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:

4) изучаемые произведения: "Притча о блудном сыне, легенда об Арионе", А.С. Пушкин "Арион", "Анчар", А.С. Пушкин. "Станционный смотритель", К.Г. Паустовский "Телеграмма", Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета, У. Блейк. "Тигр", О.О. Сулейменов. "Волчата", Р. Бредбери. "Зеленое утро", А.Новоселов. "Санькин марал", И.А. Крылов. Басни, Д.И. Фонвизин. "Недоросль", М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил", М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя), В.А. Жуковский. Баллады, В. Набоков. "Рождество", В. Тендряков. "Хлеб для собаки", Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно".

36. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:

2) по разделу "Анализ и интерпретация": жанр (трагедия, комедия, поэма) и его признаки; тема и идеи произведения, проблематика; элементы композиции, вставные эпизоды; характеристика героев произведения, их поступков, мотивов поведения, значения имен и фамилий; система образов, хронотоп, структура произведения, способы свертывания информации (схема, таблица, интеллект-карта, ментальная карта, диаграмма); авторское отношение к героям; способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); написание творческих работ (письмо литературному герою, сценарии);

4) изучаемые произведения: Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети", В. Распутин. "Уроки французского", Ч. Айтматов. "Белый пароход", У. Шекспир. "Ромео и Джульетта", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка", Лирика поэтов 19 века, О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета", Н.В. Гоголь. "Ревизор", А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя), В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя), М.Ю. Лермонтов. "Мцыри", А. Грин. "Алые паруса", Антуан де Сент-Экзюпери. "Маленький принц", М. Цветаева. Лирика, А. Ахматова. "У самого моря".

37. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:

4) изучаемые произведения: У. Шекспир. Сонеты, П.Н. Васильев. "Имя твое…", А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы", Н.В. Гоголь. "Шинель", Л.Н. Толстой. "После бала", А.С. Грибоедов. "Горе от ума", А.П. Чехов. "Анна на шее".

38. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:

4) изучаемые произведения: И.С. Тургенев "Ася", А.И.Куприн "Олеся", Ф.М.Достоевский "Бедные люди", А.И.Куприн "Гранатовый браслет", Н.В.Гоголь "Мертвые души", А.С.Пушкин "Пиковая дама", Н.С.Лесков "Жемчужное ожерелье", Ги де Мопассан "Ожерелье".

Глава 4. Система целей обучения

40. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Понимание и ответы по тексту
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание терминов	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.1.2 правильно произносить базовые термины	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать ее
1.2 Понимание художественного произведения	5.1.2.1 общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков	6.1.2.1иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу	7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища	10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
1.3 Чтение наизусть ицитирование	5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения	6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания	10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
1.4 Составление плана	5.1.4.1 составлять простой план; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога	6.1.4.1 составлять простой цитатный план	7.1.4.1 составлять сложный план	8.1.4.1 составлять сложный цитатный план	9.1.4.1 составлять тезисный план	10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план
1.5 Пересказ	5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка; 5.1.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях	7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; 7.1.5.2 строить монолог – рассуждение по опорным словам и шаблону	8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность	9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании	10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета
1.6 Ответы на вопросы	5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос; 5.1.6.2 оречевлять собственные действия по опорным словам	6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции	7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель	8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты	9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту	10.1.6.1 составлять развернутый вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов

таблица 2

Раздел 2. Анализ и интерпретация текста
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Жанр	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ)	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.4.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк)
2.2 Тема и идея	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6..2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев; 7.4.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике; 8.4.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию	10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию; 10.4.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного
2.3 Композиция	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя	6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; 6.4.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания	7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.4.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий	8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов	9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений	10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.4.3.2 предлагать композиционные решения сюжета
2.4 Анализ эпизодов	5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью	6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев	7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами	10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя
2.5 Характеристика героев	5.2.5.1 характеризо вать героев при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог	8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию)	9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге
2.6 Художественный мир произведения в разных формах представления	5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения, понимания произведения	6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений	7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять свое представление в таблицах, схемах, кластерах, презентацииях; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать ее	8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы)	9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы	10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата
2.7 Отношение автора	5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию	7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию	8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения	9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев	10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения
2.8 Литературные приемы и изобразительные средства	5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.8.2 словесно регулировать собственную деятельность	6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)	7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании	8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизми)	9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция)	10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
2.9 Творческое письмо	5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.9.2 запрашивать и эффективно использовать направляющую помощь педагога; действовать по схеме и словесной инструкции	6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка	7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка	8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции	9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий	10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства

таблица 3

Раздел 3. Оценка и сравнительный анализ
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; 5.3.1.2 оречевлять выполняемые действия, используя банк предикативных единиц	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев; 6.3.1.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях; 7.3.1.2 строить монолог – рассуждение по теме	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.3.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения	10.3.1.1 принимать участие в обсуждениях, дебатах, дискуссиях, объясняя свою позицию, оценивая актуальность проблематики произведения
3.2 Сравнение художественного произведения с произведениями разных видов искусства	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; 5.3.2.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов; 7.3.2.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции
3.3 Сопоставление произведений литературы	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя; 5.3.3.2 оречевлять собственные действия по опорным словам	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике; 6.3.3.2 устно планировать свою деятельность	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру; 7.3.3.2 устно планировать свою деятельность, контролировать ее качество	8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов	10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию
3.4 Оценивание высказываний	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме; 5.3.4.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования; 6.3.4.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи	7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства; 7.3.4.2 демонстрировать стремление идти по пути культурного саморазвития	8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности; 8.3.4.2 проявлять уважительное отношение к другому на невербальном уровне при проведении взаимооценивания	9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности	10.3.4.1 характеризовать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности; 10.3.4.2 высказывать критические замечания в корректной форме с приведением доказательств и аргументов при проведении взаимооценивания

42. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые произведения	Навыки/подразделы	Цели обучения
1 четверть
Героический эпос	1. Былины. Цикл об Илье Муромце 2. А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге" 3. М.Ю. Лермонтов. "Бородино" 4. М. Шаханов. "Отрарская поэма о побежденном победителе, или Просчет Чингисхана"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.4.1 составлять простой план; 5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос; 5.1.1.2 правильно произносить базовые термины; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков; 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога; 5.1.6.2 оречевлять собственные действия по опорным словам
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; 5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддежке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; 5.3.1.2 оречевлять выполняемые действия, используя банк предикативных единиц
2 четверть
Литературная поэтическая сказка	1. В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее" 2. А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" 3. К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; 5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; 5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя; 5.3.3.2 оречевлять собственные действия по опорным словам
3 четверть
Литературная прозаическая сказка	1. Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" 2. О. Уайльд. "Соловей и роза" 3. К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб" 4. Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зернышке"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос
		Анализ и интерпретация	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; 5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.5.2 оказывать направляющую помощь; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения, понимания произведения; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 5.2.8.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; 5.3.2.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания
4 четверть
Фольклорные элементы в литературных произведениях	1. А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" 2. М.М. Пришвин. "Кладовая солнца"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); 5.1.4.1 составлять простой план; 5.1.2.2 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков; 5.1.3.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью педагога
		Анализ и интерпретация	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; 5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; 5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя 5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя; 5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; 5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям); 5.2.4.2 обращаться за направляющей помощью; 5.4.5.2 оказывать направляющую помощь; 5.2.6.2 задавать прямые вопросы для уточнения, понимания произведения; 5.2.7.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 5.2.9.2 запрашивать и эффективно использовать направляющую помощь педагога; действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме; 5.3.4.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Мифы народов мира	1.Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) 2.Е.В. Курдаков. "Псы Актеона" 3.Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии) 4.Тюркская мифология (миф о создании мира) 5.Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре)	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); 6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка; 6.2.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев; 6.3.1.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения
2 четверть
Тема Рождества в литературе	1.Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" 2.Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством" 3.Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев."Ангелочек") 4.В.Токарева. "Рождественский рассказ"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях; 6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции
		Анализ и интерпретация	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения 6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий; 6.2.3.2 обращаться к педагогу за организующей и направляющей помощью в процессе выполнения задания; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике; 6.3.3.2 устно планировать свою деятельность
3 четверть
Нравственный выбор человека	1.И.С. Тургенев. "Муму" 2.Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник" 3.В.С. Высоцкий. "Песня о друге"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.4.1 составлять простой цитатный план
		Анализ и интерпретция	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); 6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; 6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев; 6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям; 6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); 6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка; 6.2.2.2 уметь действовать по устной инструкции и составлять инструкцию на 4-5 действий; 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений; 6.2.7.2 разграничивать основную и второстепенную информацию; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)
4 четверть
Сказочные и мифологические элементы в литератур ных произведе ниях	1.А.Н. Островский. "Снегурочка" 2.С.Я. Маршак. "Умные вещи" 3.М.Ю. Лермонтов. "Русалка"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды; 6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; 6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); 6.1.4.1 составлять простой цитатный план; 6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос; 6.1.1.2 правильно произносить и грамотно писать наименования базовых предметных терминов; 6.1.2.2 формулировать определения по образцу; 6.1.3.2 владеть навыком активного слушания; 6.1.6.2 действовать по словесной инструкции
		Анализ и интерпретация	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; 6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время, оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах; 6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); 6.2.5.2 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении; 6.2.6.2 восстанавливать последовательность событий в деформированных текстах, состоящих из фрагментов сложноподчиненных предложений; 6.2.8.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования; 6.3.4.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи

3) 7 класс:

таблица 3

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Притчи и легенды в литературе	1.Притча о блудном сыне, легенда об Арионе 2.А.С. Пушкин "Арион", "Анчар" 3.А.С. Пушкин. "Станционный смотритель" 4.К.Г. Паустовский "Телеграмма"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.4.1 составлять сложный план; 7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель
		Анализ и интерпретация	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев; 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях; 7.3.1.2 строить монолог - рассуждение по теме
2 четверть
Человек и природа	1.Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета 2.У. Блейк. "Тигр" 3.О.О. Сулейменов. "Волчата" 4.Р. Бредбери. "Зеленое утро" 5.А.Новоселов. "Санькин марал"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); 7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев; 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять свое представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; 7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка; 7.2.2.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать ее; 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/жанру; 7.3.3.2 устно планировать свою деятельность, контролировать ее качество
3 четверть
Сатира и юмор в литературе	1.И.А. Крылов. Басни 2.Д.И. Фонвизин. "Недоросль" 3.М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил" 4.М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; 7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; 7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; 7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос; 7.1.1.2 знать и употреблять в активной речи базовые предметные термины; 7.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля при выполнении письменных заданий; 7.1.3.2 использовать паравербальные средства для передачи смысла; 7.1.5.2 строить монолог - рассуждение по опорным словам и шаблону; 7.1.6.2 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель
		Анализ и интерпретация	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять свое представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; 7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию; 7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог; 7.2.6.2 планировать свою деятельность по составлению таблиц, кластеров, иерархических схем, контролировать и оценивать ее; 7.2.8.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов; 7.3.2.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
4 четверть
Мораль, этика, ценности	1.В.А. Жуковский. Баллады 2.В. Набоков. "Рождество" 3.В. Тендряков. "Хлеб для собаки" 4.Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.4.1 составлять сложный план; 7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; 7.1.5.2 строить монолог - рассуждение по опорным словам и шаблону
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); 7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объясняет роль эпиграфа и его смысл; 7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев; 7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; 7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию; 7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка; 7.2.3.2 составлять графический и картинный план для воспроизведения последовательности событий; 7.2.5.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
		Оценка и сравнительный анализ	7.2.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства; 7.2.4.2 демонстрировать стремление идти по пути культурного саморазвития

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Дети и взрослые	1.Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" 2.В. Распутин. "Уроки французского" 3.Ч. Айтматов. "Белый пароход"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.4.1 составлять сложный цитатный план; 8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Анализ и интерпретация	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике; 8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов; 8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию)
		Оценка и сравнительный анализ	8.2.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.2.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
2 четверть
Любовь и честь	1.У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" 2. А.С. Пушкин. "Капитанская дочка" 3. Лирика поэтов 19 века 4. О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; 8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.2.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы в рамках речевого задания; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); 8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике; 8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.2.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры; 8.2.7.2 создавать по модели текст - рассуждение с передачей авторского отношения; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру; учитывая особенности национальной культуры; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции
3 четверть
Сатира и юмор	1.Н.В. Гоголь. "Ревизор" 2.А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя) 3.В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; 8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; 8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты; 8.1.1.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при чтении текстов с элементами литературоведения; 8.1.5.2 словесно регулировать собственную деятельность
		Анализ и интерпретация	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.2.5.2 уметь работать с учебным текстом (извлекать информацию); 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры; 8.3.2.2 работать по зрительной и словесной инструкции
4 четверть
Мечты и реальность	1. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" 2. А. Грин. "Алые паруса" 3. А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц" 4. М. Цветаева. Лирика 5. А. Ахматова. "У самого моря"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 8.1.4.1 составлять сложный цитатный план; 8.1.3.2 контролировать качество чтения по критериям
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); 8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; 8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, формулы, диаграммы); 8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям; 8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); 8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства; 8.2.4.2 контролировать качество чтения по критериям; 8.2.7.2 создавать по модели текст – рассуждение с передачей авторского отношения; 8.2.9.2 действовать по схеме и словесной инструкции
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; 8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности; 8.3.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее; 8.3.4.2 проявлять уважительное отношение к другому на невербальном уровне при проведении взаимооценивания

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Странности любви	1. У. Шекспир. Сонеты 2. П.Н. Васильев. "И имя твое…" 3. А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; 9.1.4.1 составлять тезисный план; 9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.6.1 давать развернутый; аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании; 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту
		Анализ и интерпретация	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию; 9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений; 9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения
2 четверть
Тема маленького человека	1.Н.В. Гоголь. "Шинель" 2.Л.Н. Толстой. "После бала".	Понимание и ответы на вопросы	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции работы или ответа товарища; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию; 9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев; 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий
		Оценка и сравнительныйанализ	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
3 четверть
Сатира на общество	1.А.С. Грибоедов. "Горе от ума"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; 9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета; 9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение; 9.1.5.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании; 9.1.6.2 задавать альтернативные, прямые и косвенные вопросы к тексту
		Анализ и интерпретация	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами; 9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.5.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями разных видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; 9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 9.3.2.2 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
4 четверть
Тайны человеческой души	1.А.П. Чехов. "Анна на шее"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 9.1.4.1 составлять тезисный план; 9.1.3.2 давать реальную самооценку выполнения учебного задания
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); 9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с разными эпизодами; 9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; 9.2.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 9.2.1.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 9.2.7.2 составлять план и алгоритм действий главных и второстепенных героев; 9.2.9.2 владеть приемом словесного иллюстрирования выполняемых действий
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Странности любви	1. И.С. Тургенев. "Ася" 2. А.И. Куприн. "Олеся"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план; 10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета; 10.1.6.1 составлять развернутый вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники; 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать ее; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов
		Анализ и интерпретация	10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию, 10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного; 10.2.3.2 предлагать композиционные решения сюжета; 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.1.1 принимать участие в обсуждениях, дебатах, дискуссиях, объясняя свою позицию, оценивая актуальность проблематики произведения
2 четверть
Тема маленького человека	1. Ф.М. Достоевский. "Бедные люди" 2. А.И. Куприн. "Гранатовый браслет"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.2.1 критически осмысливать художественное произведение и выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; 10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.2.2 уметь составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
		Анализ и интерпретация	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк); 10.2.2.1 в учебном диалоге выражать мнение об актуальности художественного произведения, определять тему и идею, аргументировать свою позицию; 10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать их виды, указывать на элементы внешней и внутренней композиции, объяснять значение лирических отступлений; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграмм); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.2.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации при обсуждении темы и идеи прочитанного; 10.2.3.2 предлагать композиционные решения сюжета; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу; 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции
3 четверть
Сатира на общество	1. Н.В. Гоголь. "Мертвые души"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.1.1 понимать термины: портрет, пейзаж, символ, символика, художественная деталь, художественное время, художественное пространство, ретроспекция, сатира, сарказм, ирония; 10.1.5.1 использовать при пересказе разные приемы, творчески переосмысливая развитие сюжета; 10.1.6.1 составлять развернутый; вопрос на основные сюжетные эпизоды, используя речевые опоры, источники; 10.1.1.2 планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать ее; 10.1.6.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов
		Анализ и интерпретация	10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя; 10.2.5.1 характеризовать героев произведения, сравнивая и анализируя их социальные и межличностные отношения; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.5.2 владеть навыком активного слушания, чередовать реплики-реакции и реплики-стимулы в диалоге; 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.2.1 анализировать и сопоставлять художественное произведение с произведениями разных видов искусства; характеризовать сходства и различия в средствах создания образов, выделять индивидуальные авторские приемы; 10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.2.2 работать по письменной инструкции; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию
4 четверть
Тайны человечес кой души	1. А.С.Пушкин. "Пиковая дама" 2. Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье" 3. Ги де Мопассан. "Ожерелье"	Понимание и ответы на вопросы	10.1.3.1 находить и использовать цитаты и фрагменты, связанные с проблематикой произведения; 10.1.4.1 составлять тезисный и цитатный план; 10.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
		Анализ и интерпретация	10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман, роман в письмах, трилогия, очерк); 10.2.4.1 анализировать в произведении важные эпизоды, определять конфликт, выявляя героя и антигероя; 10.2.6.1 анализировать и характеризовать художественный мир произведения, оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы); 10.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям через деталь художественного произведения; 10.2.8.1 выполнять комплексный анализ текста, используя изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция); 10.2.9.1 создавать собственные творческие работы, сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения); 10.2.6.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата; 10.2.8.2 формулировать определения по образцу; 10.2.9.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
		Оценка и сравнительный анализ	10.3.3.1 сравнивать произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывать особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов; 10.3.4.1 характеризовать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности; 10.3.3.2 убедительно аргументировать свою позицию; 10.3.4.2 высказывать критические замечания в корректной форме с приведением доказательств и аргументов при проведении взаимооценивания

Приложение 503
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 503 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью обучения второму языку является формирование навыков овладения и совершенствования русской речью как средством коммуникации в соответствии с их уровнем обучения, а также соблюдения правил и норм русского литературного языка, правил речевого этикета, что способствует развитию функциональной грамотности обучающихся, подготовке их к самостоятельному общению на русском языке.

3. Задачи:

1) развитие навыков слушания, говорения, чтения, письма, необходимых для общения в социально-бытовой, социально-культурной, научно-технической, учебно-профессиональной сферах жизни;

2) формирование знаний о единицах языковой системы, правилах их сочетания, функционирования, навыков и умений конструирования синтаксических структур в соответствии с нормами и правилами русского языка;

3) развитие навыков речевого самоконтроля, речевой активности;

4) формирование и развитие навыков мышления, направленных на анализ, синтез, оценку, интерпретацию полученной информации;

5) развитие познавательных способностей обучающихся, их память, внимание, воображение, речевую реакцию, наблюдательность относительно языковых явлений;

6) формирование навыка поискового, ознакомительного, исследовательского чтения, переработки прочитанной информации;

7) развитие навыков анализа произведений разной жанровой природы, аргументированного формулирования своего отношения к прочитанному; темы, идеи и особенностей композиции, сюжета произведения, языковых особенностей произведения, ключевых эпизодов, действий и поступков героев; особенностей стиля писателя;

8) обогащение словарного запаса обучающихся, умение слушать, понимать речь педагога и речь окружающих;

9) изучение основ фонетики, лексики, грамматики, правописания русского языка и формирование связной речи;

10) формирование толерантного отношения к языкам и культурам других народов.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

17. К изучению материала на каждом новом этапе обучающиеся переходят по мере формирования навыков предыдущего; учитель самостоятельно определяет период времени, необходимый для формирования умений и навыков, определенных для каждого этапа.

18. При реализации Программы необходимо делать акцент на формировании у обучающихся практических речевых умений, которые реализуются в каждодневных делах, что обусловлено ограничениями речевой деятельности обучающихся.

19. На начальных этапах обучения второму языку основным является формирование умений понимать устную русскую речь, уточнение, расширение, активизация словарного запаса, что сопровождается систематической работой над развитием и коррекцией речевого слуха, формированием орфоэпических навыков; для этого используются беседы, заучивание стихотворений, загадок, скороговорок, фраз, речевые игры; при этом учитель добивается орфоэпически правильного произношения слов, на примере своей речи, учит отвечать на вопросы, задавать вопросы по-русски, читать слова, предложения, тексты.

20. В 5 классе ученики продолжают практически упражняться в звуковом, а затем в звукобуквенном анализе слов; этот вид работы имеет большое значение для развития речевого слуха, помогает увидеть место каждого звука и каждой буквы в русском слове, что, в свою очередь, будет способствовать правильному произношению, написанию, запоминанию новых слов.

21. Исходным моментом практического владения языком являются умения и навыки слушания, на базе которых формируются связное высказывания, умения и навыки говорения, работа над которым занимает ведущее положение, поскольку на базе навыков и умений устной речи формируются навыки и умения чтения и письма.

22. Для этого необходимо становление целого комплекса умений, а именно:

1) слушать звучащую речь;

2) слышать произносимое, находить отклонения от норм произношения с чужой и собственной речи;

3) правильно воспроизводить услышанное на основе образца;

4) ясно артикулировать звуки, слоги и слова;

5) соотносить слышимое с произносимым словом и видимым: определять соответствие звукового и буквенного состава, находить противоречия между литературным произношением и написанием слова;

6) самостоятельно употреблять орфоэпические образцы в собственной устной речи и при чтении;

7) составлять связное высказывание;

8) грамотно писать.

23. Для развития речевых навыков целесообразно создавать такие условия, при которых участвовали бы различные анализаторы: зрительный (показ картинок, предметов), слуховой (внимательно слушать, что ясно и громко говорит учитель, сверстники, замечать ошибки в речи); тактильный (ощущать артикуляцию звука).

24. Для формирования навыка правильного написания слов используются специальные упражнения: списывание слов, предложений с доски и из учебников; списывание со вставкой пропущенных букв, слогов, слов; выборочное списывание; восстановление нарушенного порядка слов предложениях под диктовку, по памяти, по следам анализа.

25. В процессе обучения слушание, говорение, чтение, сознательное списывание, которое сопровождается орфографическим проговариванием, являются основными видами работ по усвоению русской речи.

26. При чтении необходимо выяснять, правильно ли воспринимают они факты (что, где, когда), устанавливают ли причинно-следственные связи (почему, зачем), как понимают смысл прочитанного.

27. При обучении большое значение имеет словарная работа: она способствует формированию осознанного чтения, обогащению словаря, практическому усвоения произношения и правописания отдельных слов; содержанием словарной работы является объяснение значения новых слов и введение их в активную (устную и письменную) речь обучающихся. Толкование смысла новых слов проводится по-русски; в отдельных случаях используется родной язык, перевод слов.

28. Одним из главных условий обучения русской речи служат речъ и чтение учителя; речь педагога является образцом для подражания; русская речь взрослого предусматривается четкой, ясной, без фонетических, лексических и грамматических ошибок.

29. В развитии умений и навыков используются стратегий, методы и приемы преподавания в обучении:

1) активная вовлеченность обучающихся в различные виды коммуникативной деятельности;

2) формирование мотивации к самостоятельному поиску знаний, на основе ознакомительного вида чтения;

3) использование различных способов оценивания для дальнейшего развития, создание различных ситуаций для развития творческих способностей обучающихся;

4) дифференциация обучения в целях стимулирования и мотивации обучающихся.

30. Для обучения второму языку проводится единый (интегрированный) урок русского языка и литературы.

31. В процессе языкового обучения активно используются технические устройства (аппаратура) и дидактические средства (носители информации), включая:

Глава 3. Организация содержания предмета "Русский язык и литература"

32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

1) раздел 1 "Слушание и говорение" направлен на формирование умений слушать речь учителя и обучающихся, аудио (видео) записи, понимать смысл услышанного, содержание художественных произведений с определенным лексическим минимумом; выделять основную мысль из общего содержания; на развитие умений выражать мысли, передавать мысли в последовательно в устной форме;

37. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов;

2) понимание лексического значения слов;

3) понимание содержания художественных произведений;

4) расширение словарного запаса;

5) участие в диалоге;

6) развитие связной речи.

38. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) формулирование вопросов и ответов;

3) владение разными видами чтения.

39. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) совершенствование техники письма

2) соблюдение орфографических норм;

3) соблюдение грамматических норм;

4) соблюдение пунктуационных норм.

40. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 5 класса:

41. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 6 класса:

42. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 7 класса:

1) слушание и говорение: понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; понимать вопросы и адекватно на них отвечать; различать интонации повествовательного, вопросительного предложений; понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; понимать значение прочитанного текста; понимать значение прочитанного стихотворения; понимание значения синонимов и антонимов; понимать содержание рассказов; содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; характеризовать персонажей владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы участвовать в диалоге регуляторного характера, создавать связный рассказ по коллективно составленному плану; создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение, повествование) о себе, семье, профессиях;

2) чтение: понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; различать описание, повествование, басни и сказки; самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; составлять сложный план;

3) письмо: списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя; писать адрес на конверте; владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта, правильно писать безударные глагольные окончания; правильно писать гласные после шипящих и "Ц"; правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью.

43. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 8 класса:

1) слушание и говорение: воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; понимать контекстную речь учителя; различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений; понимать значение слов учебно-образовательной тематики; понимать значение слов одинаковых по написанию; понимать содержание небольших прозаических произведений; адекватно отвечать на вопросы; характеризовать персонажей; владеть словарным запасом, включающим эмоциональ-ноокрашенную лексику; употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения; участвовать в диалоге - распросе; строить связные высказывания на заданные темы; использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях /наблюдениях;

2) чтение: понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска; перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола;

3) письмо: самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; выполнять самостоятельные письменные работы; записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; писать короткое сочинение на заданную тему; правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; правильно использовать косвенные формы местоимений; употребление чистлительных в сочетании с существительными; правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы; применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями.

44. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 9 класса:

45. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 10 класса:

Глава 4. Система целей обучения

46. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4:

"6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

47. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Подраздел	Раздел 1. Слушание и говорение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание устного сообщения/ аудио/ видеоматериалов	5.1.1.1 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 5.1.1.4 воспринимать и понимать ситуативную речь учителя	6.1.1.1 воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; 6.1.1.2 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 6.1.1.3 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текста	7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; 7.1.1.2 понимать вопросы и адекватно на них отвечать; 7.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного предложений	8.1.1.1 воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; 8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; 9.1.1.2 воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним	10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; 10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; 10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним
1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение новых слов по теме; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.2.3 понимать значение единственного и множественного числа существительных	6.1.2.1 понимать значение слов бытовой тематики; 6.1.2.2 понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; 6.1.2.3 понимать глаголы в зависимости от лица и времени; 6.1.2.4 использовать слова, обозначающие один или несколько предметов	7.1.2.1 понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; 7.1.2.2 понимать значение прочитанного текста; 7.1.2.3 понимать значение прочитанного стихотворения 7.1.2.4 понимание значения синонимов и антонимов	8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.2.2 понимать значение слов одинаковых по написанию	9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики	10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
1.3 Понимание содержания художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы	6.1.3.1 понимать содержание небольших текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы	7.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль: 7.1.3.2 характеризовать персонажей	8.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических произведений, адекватно отвечать на вопросы; 8.1.3.2 характеризовать персонажей	9.1.3.1 понимать содержаниепоэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; 9.1.3.2 характеризовать персонажей	10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; 10.1.3.2 характеризовать персонажей
1.4 Расширение словарного запаса	5.1.4.1 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы	6.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы	7.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омоним	8.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику; 8.1.4.2 Употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; 8.1.4.3 использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения	9.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения на заданную тему	10.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем
1.5 Участие в диалоге	5.1.5.1 называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; 5.1.5.2 участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); 5.1.5.3 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь	6.1.5.1 участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); 6.1.5.2 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний	7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)	8.1.5.1 участвовать в диалоге- распросе;	9.1.5.1 участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года	10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха
1.6 Развитие связной речи	5.1.6.1 создавать связные высказывания по опорным словам; 5.1.6.2 создавать монологические высказывания описательного характера; 5.1.6.3 соблюдать орфоэпические нормы	6.1.6.2 создавать монологические высказыванияповествовательного характера	7.1.6.1 создавать связный рассказ по коллективно составленному плану; 7.1.6.2 создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение,повествование) о себе, семье, профессиях	8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы; 8.1.6.2 использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; 8.1.6.3 оценивать высказывание (монолог/ диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях	9.1.6.1 расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; 9.1.6.2 употрелять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); 9.1.6.3 употрелять в речи предложения с причастным оборотом	10.1.6.1 самостоятельно составлять рассказ на заданные темы; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера

таблица 2

Подраздел	Раздел 2. Чтение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Понимание содержания текста	5.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетани; 5.2.1.2 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; 5.2.1.3 прогнозировать содержание текста по вопросам	6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	7.2.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями	9.2.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; 9.2.1.2 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков	10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов
2.2 Формулирование вопросов и ответов	5.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; 5.2.2.2 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно	6.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию	7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме	8.2.2.1 формулиро вать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни	9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов	10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение
2.3 Владение разными видами чтения	5.2.3.1 правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; 5.2.3.2 самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение; 5.2.3.3 находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану; 5.2.3.5 пересказывать содержание прочитанного; 5.2.3.6 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 5.2.3.7 сравнивать содержание и тему текстов	6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 6.2.3.2 кратко перессказывать текст; 6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу 6.2.3.5 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 6.2.3.6 сравнивать содержание и тему текстов	7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 7.2.3.2 различать описание, повествоавние, басни и сказки 7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); 7.2.3.4 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 7.2.3.5 составлять сложный план	8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска; 8.2.3.3 перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола	9.2.3.1 самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; 9.2.3.2 составлять план прочитанного; 9.2.3.3 строить рассказ- повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); 9.2.3.4 работать с толковым словарем	10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.2 перессказывать текст кратко и выборочно; 10.2.3.3 подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; 10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; 10.2.3.5 выделять основную мысль текста; 10.2.3.6 различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; 10.2.3.7 составлять тезисный план; 10.2.3.8 использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении

таблица 3

Подраздел	Раздел 3. Письмо
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Совершенствование техники письма	5.3.1.1 алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; 5.3.1.2 правильно произносить звуки русского языка; 5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова; 5.3.1.4 уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; 5.3.1.5 уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; 5.3.1.6 уметь производить звуко-буквенный анализ слова; 5.3.1.6 писать творческие работы на литературные темы, выражая свое отношение к поступкам героям художественных произведений	6.3.1.1 уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; 6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; 6.3.1.3 писать большу букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных; 6.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при списывании	7.3.1.1 списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); 7.3.1.2 выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя; 7.3.1.3 писать адрес на конверте; 7.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта	8.3.1.1 самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; 8.3.1.2 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 8.3.1.3 выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; 8.3.1.4 писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; 8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.1.6 записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; 8.3.1.7 представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; 8.3.1.8 писать короткое сочинение на заданную тему	9.3.1.1 выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; 9.3.1.2 писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.1.4 писать творческие работы (в том числе на литературные темы)	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.3 писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); 10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи
3.2 Соблюдение орфографических норм	5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.2.2 правописание проверяемых безударных гласных в корне слова	6.3.2.1 правильно писать безударные падежные окончания; 6.3.2.2 правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме	7.3.2.1 правильно писать безударные глагольные окончания; 7.3.2.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц"	8.3.2.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; 8.3.2.2 правильно писать "не" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	9.3.2.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами; 9.3.2.2 правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения; 9.3.2.4 правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи; 9.3.2.5 знать правописание "нн-" в причастиях, "не-" с причастиями	10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм
3.3 Соблюдение грамматических норм	5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.3.3.1 правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.3.3.1 правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления	8.3.3.1 правильно использовать косвенные формы местоимений; 8.3.3.2 употребление чистлительных в сочетании с существительными; 8.3.3.3 правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы	9.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы)	10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.3.2 правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения
3.4 Соблюдение пунктуационных норм	5.3.4.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами	6.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой речью	7.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью	8.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями	9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения	10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

49. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя..

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Русский
язык и литература" для 5-10
классов уровня основного среднего
образования по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Климат и природа Семья	Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", М.Ю. Лермонтов. "Гроза", С.Есенин. "Буря", Ф.Тютчев. "Весенняя гроза", "Зима недаром злится", "Сказка о ветре" (из цикла "Новые сказки") Русская сказка "Мудрый отец", Болгарская сказка "Сказка о бочке", М. Скребцова. "Сердце матери"	Слушание и говорение	5.1.1.1 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.2.1 понимать значение новых слов по теме; 5.1.3.1 понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		Чтение	5.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; 5.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; 5.2.3.1 правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; 5.2.3.2 самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение
		Письмо	5.3.1.1 алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; 5.3.1.2 правильно произносить звуки русского языка; 5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова
2 четверть
Ценности: дружба и любовь Кем я хочу стать, когда вырасту	Стихи о дружбе для детей. С.Михалков. "Мы с приятелем друзья", Г.Боргуль. "Подружка Маша", Я.Дубенская. "Мы разные", Н.Бичурина. "Чей гриб?", В.Бережная. "Много у меня друзей", О.Чекашова. "Мой друг", Ю.Белоусова. "Дружба – это дар" В.Маяковский. "Кем быть?", Дж.Родари. "Чем пахнут ремесла?"	Слушание и говорение	5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказываний; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.5.1 называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; 5.1.6.1 создавать связные высказывания по опорным словам; 5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказываний; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета
		Чтение	5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков; 5.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 5.2.3.3 находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану
		Письмо	5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова; 5.3.1.4 уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; 5.3.1.5 уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; 5.3.1.6 уметь производить звуко-буквенный анализ слова; 5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже
3 четверть
Жизнь и творчество Мир фантазии	Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али", И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок). Б.Заходер. "Моя вообразилия", Л.Кэролл "Алиса в стране чудес" (фрагменты произведения)	Слушание и говорение	5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 5.1.1.4 воспринимать и понимать ситуативную речь учителя; 5.1.2.2 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; 5.1.5.2 участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); 5.1.4.1 использовать речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы
		Чтение	5.2.1.2 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; 5.2.1.3 прогнозировать содержание текста по вопросам; 5.2.3.4 составлять план и перессказывать по плану; 5.2.3.5 персказывать содержание прочитанного; 5.3.3.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		Письмо	5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; 5.3.1.6 писать творческие работы на литературные темы, выражая свое отношение к поступкам героям художественных произведений
4 четверть
Мы выбираем спорт Каникулы и отдых	В.Львовский. "Песенка о зарядке", В.Голышкин. "Вратарь", В. Донникова. "На катке", В. Голявкин. "В любом деле нужно работать" Татьяна Лило. "Каникулы", Тамара Крюкова. "Хрустальный ключ" (фрагмент произведения, глава 48 "Легенда о вольном граде"), СашаЧерный. "Летом"	Слушание и говорение	5.1.2.3 понимать значение единственного и множественного числа существительных; 5.1.4.2 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; 5.1.5.3 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; 5.1.6.2 создавать монологические высказывания описательного характера; 5.1.6.3 соблюдать орфоэпические нормы
		Чтение	5.2.2.2 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно; 5.2.3.4 составлять план и пересказывать по плану; 5.2.3.6-пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 5.2.3.7 сравнивать содержание и тему текстов
		Письмо	5.3.4.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами; 5.3.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже; 5.3.2.2 правописание проверяемых безударных гласных в корне слова

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Характер и внешность человека Мир вокруг нас: животные и растения	Валентина Осеева "Кто наказал его?" Бахыт Каирбеков, стихи из цикла "Лица друзей" И.А. Крылов "Ворона и Лисица". А.П.Чехов "Хамелеон" Ч.Айтматов "Солдатенок" Леонид Вертель "Пленник" И. Крылов "Ворона и Лисица"	Слушание и говорение	6.1.1.1 воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; 6.1.1.2 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; 6.1.1.3 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; 6.1.2.1 понимать значение слов бытовой тематики
		Чтение	6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; 6.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию; 6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения
		Письмо	6.3.1.1 уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; 6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова;
2 четверть
Климат; погода и времена года Чудеса света	К. Д. Ушинский "Лето" К.Ушинский. "Пчелки на разведках" С.Маршак Сказка "Двенадцать месяцев" Ф.Тютчев "Чародейкою зимою" С.Есенин "Зима" Роберт Стайн Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки) Марат Джумагазиев Стихотворение "Семь чудес света"	Слушание и говорение	6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3минут, определяя тему текста; 6.1.2.2 понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; 6.1.2.3 понимать глаголы в зависимости от лица и времени
		Чтение	6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 6.2.3.2 кратко перессказывать текст
		Письмо	6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; 6.3.1.3 писать большу букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных
3 четверть
Древние и современные цивилизации Мир фантазии Язык и общение истории Герои и злодеи: реальные и выдуманные	Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али", И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок) К.Булычев "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения) Мифы об Атлантиде А.Р. Беляев "Последний человек из Атлантиды". Г. Тукай "Родной язык" К. Бальмонт "Язык, великолепный наш язык" И. Бунин "Слово" И. С. Тургенев "Русский язык" Татьяна Лило. "Каникулы", Тамара Крюкова. "Хрустальный ключ" (фрагмент произведения, глава 48 "Легенда о вольном граде"), Саша Черный. "Летом"	Слушание и говорение	6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текста; 6.1.2.4 использовать слова, обозначающие один или несколько предметов; 6.1.3.1 понимать содержание небольших текстов, содержащих знакомые лексические и грамматиеские единицы; 6.1.5.1 участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); 6.1.6.1 создавать связные высказывания по картине
		Чтение	6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу
		Письмо	6.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при списывании; 6.3.2.1 правильно писать безударные падежные окончания; 6.3.2.2 правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме.
4 четверть
Астрономия: планеты и спутники Человек и современные технические устройства	Мифы о Луне и Солнце С. Цыганков "О космическом корабле "Планета Земля" (в стихах и прозе) Н. Носов "Телефон"	Слушание и говорение	6.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы; 6.1.5.2 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; 6.1.6.2 создавать монологические высказыванияповествовательного характера;
		Чтение	6.2.3.2 кратко перессказывать текст; 6.2.3.3 правильно читать календарные даты; 6.2.3.4 практический различать стихи и прозу; 6.2.3.5 пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; 6.2.3.6 сравнивать содержание и тему текстов
		Письмо	6.3.3.1 правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; 6.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой речью

3) 7 класс:

таблица 3

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Путешествие Времена года	Д.Свифт "Путешествия Гулливера" Г.Скребицкий "Четыре художника" Стихи А.Кунанбаев "Времена года" И.А.Бунин "Листопад" К. Паустовский "Осень"	Слушание и говорение	7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжи тельностью до 2-3 минут, определяя ключевые слова; 7.1.1.2 понимать вопросы и адекватно на них отвечать; 7.1.2.1 понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; 7.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; 7.1.6.1 создавать связный рассказ по коллективно составленному плану
		Чтение	7.2.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; 7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; 7.2.3.5 составлять сложный план
		Письмо	7.3.1.1 списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); 7.3.2.1 правильно писать безударные глагольные окончания
2 четверть
Культура: характер и личность Здоровый образ жизни: спорт и еда	Притча "Внешняя и внутренняя красота" Л.Толстой "Кавказский пленник" Н.Заболоцкий "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" Д.Федюкин "Баллада о здоровом образе жизни" В.Высоцкий "Утренняя гимнастика"	Слушание и говорение	7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; 7.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного предложений; 7.1.2.2 понимать значение прочитанного текста; 7.1.3.2 характеризовать персонажей
		Чтение	7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; 7.2.3.2 кратко перессказывать текст; 7.2.3.2 различать описание, повествоавние, басни и сказки; 7.2.3.4 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям
		Письмо	7.3.2.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц"; 7.3.1.2 выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя.
3 четверть
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества Хобби и свободное время Музыка в нашей жизни	Н.В.Гоголь "Ночь перед Рождеством" Е.Шварц "Сказка о потерянном времени" М.Кабанбаев "Арстан, я и виолончель" В.Г.Короленко "Слепой музыкант"	Слушание и говорение	7.1.2.3 понимать значение прочитанного стихотворения; 7.1.2.4 понимание значения синонимов и антонимов; 7.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; 7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)
		Чтение	7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов); составлять сложный план;
		Письмо	7.3.1.3 писать адрес на конверте; 7.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта; 7.3.3.1 правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления
4 четверть
Мир труда	Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться"	Слушание и говорение	7.1.6.2 создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение, повествование) о себе, семье, профессиях; 7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение)
		Чтение	7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов)
		Письмо	7.3.3.1 правильно использовать глагола и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; 7.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Семья и подросток Климат; погода и времена года	Притча "Волшебная копейка", Туве Янсон. "Дитя-невидимка", А. Кунанбаев. "Слова назидания": Двадцать пятое слово. С. Есенин. "Закружилась листва золотая", Маргарита Алигер. "Осень только взялась за работу", А. Фет. "Ласточки пропали", С. Михалков "Круглый год".	Слушание и говорение	8.1.1.1 воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; 8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.3.2 характеризовать персонажей; 8.1.5.1 участвовать в диалоге- распросе; 8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы
		Чтение	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; 8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания
		Письмо	8.3.1.1 самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; 8.3.1.2 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 8.3.2.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; 8.3.3.1 правильно использовать косвенные формы местоимений
2 четверть
Культура: характер и личность Здоровый образ жизни: спорт и еда	Притча "Внешняя и внутренняя красота" Л.Толстой "Кавказский пленник" Н.Заболоцкий "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" Д.Федюкин "Баллада о здоровом образе жизни" В.Высоцкий "Утренняя гимнастика"	Слушание и говорение	8.1.1.2 понимать контекстную речь учителя; 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; 8.1.1.3 различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений; 8.1.2.2 понимать значение слов одинаковых по написанию; 8.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику
		Чтение	8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; 8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска
		Письмо	8.3.1.3 выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; 8.3.2.2 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; 8.3.1.7 представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика
3 четверть
Вода – источник жизни Хобби и свободное время Музыка в нашей жизни	Янка Мавр "Сын воды" П.Н.Васильев "Иртыш" Е.Шварц "Сказка о потерянном времени" М.Кабанбаев "Арстан, я и виолончель" В.Г.Короленко "Слепой музыкант"	Слушание и говорение	8.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; 8.2.3.3 перессказывать текст с изменением форм местоимений, глагола
		Чтение	8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания
		Письмо	8.3.1.4 писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; 8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.3.2 употребление чистлительных в сочетании с существительными
4 четверть
День Победы	А.А.Бек "Волоколамское шоссе" Б.Момышулы "За нами - Москва"	Слушание и говорение	8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы; 8.1.6.2 использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; 8.1.4.2 употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; 8.1.4.3 использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения; 8.1.6.3 оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях
		Чтение	8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска
		Письмо	8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; 8.3.1.6 записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; 8.3.3.3 правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы; 8.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями; 8.3.1.8 писать короткое сочинение на заданную тему

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Времена года Сила искусства	Н.Некрасов "Несжатая полоса". Б. Пастернак "Золотая осень", Асылбеков С. Зимние каникулы: Повести и рассказы. А.С. Пушкин. "Моцарт и Сальери", К.Г. Паустовский "Старый повар", Екимов Б.П. "Музыка старого дома"	Слушание и говорение	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; 9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики
		Чтение	9.2.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; 9.2.3.1 самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; 9.2.3.2 составлять план прочитанного
		Письмо	9.3.2.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание НЕ с разными словами; 9.3.2.2 правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения.
2 четверть
Культура: характер и личность Космос	В.П. Крапивин "Мальчик со шпагой". О.Сулейменов "Земля, поклонись человеку" Р. Брэдбери "Зеленое утро" И.Ефремов "Звездные корабли"	Слушание и говорение	9.1.1.2 воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним; 9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики; 9.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффетивного общения на заданную тему
		Чтение	9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов; 9.2.3.2 составлять план прочитанного
		Письмо	9.3.1.1 выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; 9.3.2.3 правильно писать числительные, неопределенные местоимения; 9.3.2.4 правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи
3 четверть
Научные открытия и технологии Сатира и юмор в литературе	Е.С. Вельтистов "Приключения Электроника" И.А. Крылов. Басни Д.И. Фонвизин. "Недоросль" М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил"	Слушание и говорение	9.1.3.1 понимать содержание поэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; 9.1.5.1 участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года
		Чтение	9.2.3.3 строить рассказ- повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); 9.2.3.4 работать с толковым словарем
		Письмо	9.3.1.2 писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.1.4 писать творческие работы (в том числена литературные темы); 9.3.2.5 знать правописание "нн-" в прчастиях, "не-" с причастиями; 9.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы); 9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения
4 четверть
День Победы Молодежная культура: Интернет и социальные сети	К. Кайсенов "В тылу врага" Р.Гамзатов "Журавли" Муса Джалиль "Варварство" Г.Ф.Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны…"	Слушание и говорение	9.1.6.1 расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; 9.1.6.2 употрелять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); 9.1.6.3 употрелять в речи предложения с причастным оборотом
		Чтение	9.2.1.2 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; 9.2.3.4 работать с толковым словарем
		Письмо	9.3.1.3 писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 9.3.1.3 самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; 9.3.4.6 знать правописание наречий (буквы "о-а" на конце наречий, мягкий знак на конце наречий); 9.3.4.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения

Тема	Изучаемые художественные произведения по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Культура народов мира Природные ресурсы планеты Земля	Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), А.Кунанбаев. "Слова назидания", Ю. Герт. "Грустная история со счастливым концом", М. Шаханов. "Четыре матери". К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки), Ч.Айтматов. "Плаха" (отрывок), В.Распутин. "Прощание с Матерой" (отрывок)	Слушание и говорение	10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; 10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
		Чтение	10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; 10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.3 писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы
2 четверть
История и личность Реальность и фантазия	В.Г.Короленко. "Парадокс", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка". Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход"), Р.Брэдбери. "Все лето в один день"	Слушание и говорение	10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; 10.1.3.2 характеризовать персонажей; 10.1.6.1 самостоятельно составлять рассказ на заданные темы
		Чтение	10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.2 перессказывать текст кратко и выборочно
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.2 правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения; 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
3 четверть
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений Молодежь и средства массовой информации	У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", К.Г.Паустовский. "Телеграмма" Э.Асадов "Отцы и дети"" С.Черный. "Диета", "Зеркало"	Слушание и говорение	10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; 10.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.3 подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; 10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему
		Письмо	10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
4 четверть
Знаменитые люди. Чем они интересны? Закон и преступление	М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; Е.А.Евтушенко. "Людей неинтересных в мире нет". Уильям Голдинг. "Повелитель мух" (отрывки)	Слушание и говорение	10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; 10.2.3.5 выделять основную мысль текста; 10.2.3.6 различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; 10.2.3.7 составлять тезисный план; 10.2.3.8 использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении
		Письмо	10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

Письмо

10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях;
10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи;
10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия);
10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Культура народов мира Природные ресурсы планеты Земля	Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), А.Кунанбаев. "Слова назидания", Ю. Герт. "Грустная история со счастливым концом", М. Шаханов. "Четыре матери". К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки), Ч.Айтматов. "Плаха" (отрывок), В.Распутин. "Прощание с Матерой" (отрывок)	Слушание и говорение	10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; 10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
		Чтение	10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; 10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.3 писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы
2 четверть
История и личность Реальность и фантазия	В.Г.Короленко. "Парадокс", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка". Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход"), Р.Брэдбери. "ВсҰ лето в один день"	Слушание и говорение	10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; 10.1.3.2 характеризовать персонажей; 10.1.6.1 самостоятельно составлять рассказ на заданные темы
		Чтение	10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; 10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.2 перессказывать текст кратко и выборочно
		Письмо	10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; 10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.2.1 правильно писать союзы, предлоги, частицы; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.2 правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненые предложения; 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
3 четверть
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений МолодҰжь и средства массовой информации	У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", К.Г.Паустовский. "Телеграмма" Э.Асадов "Отцы и дети"" С.ЧҰрный. "Диета", "Зеркало"	Слушание и говорение	10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; 10.1.4.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; 10.2.3.3 подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; 10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему
		Письмо	10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; 10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.2.2 сформировать навыков соблюдения орфографических норм; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении
4 четверть
Знаменитые люди. Чем они интересны? Закон и преступление	М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; Е.А.Евтушенко. "Людей неинтересных в мире нет". Уильям Голдинг. "Повелитель мух" (отрывки)	Слушание и говорение	10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; 10.1.5.1 участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; 10.1.6.2 создавать тексты дискуссионного и полемического характера
		Чтение	10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; 10.2.3.5 выделять основную мысль текста; 10.2.3.6 различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; 10.2.3.7 составлять тезисный план; 10.2.3.8 использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении
		Письмо	10.3.1.5 употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; 10.3.1.6 обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; 10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); 10.3.4.1 правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении

Приложение 504
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 504 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с неказахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык и литература" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью обучения второму языку является формирование навыков овладения и совершенствования казахской речью как средством коммуникации в соответствии с их уровнем обучения, а также соблюдения правил и норм казахского литературного языка, правил речевого этикета, что способствует развитию функциональной грамотности обучающихся, подготовке их к самостоятельному общению на казахском языке.

3. Задачи:

3) развитие навыков речевого самоконтроля, речевой активности;

5) развитие познавательных способностей учащихся, их память, внимание, воображение, речевую реакцию, наблюдательность относительно языковых явлений;

8) обогащение словарного запаса обучающихся, умение слушать, понимать речь педагога и речь окружающих;

9) изучение основ фонетики, лексики, грамматики, правописания казахского языка и формирование связной речи;

10) формирование толерантного отношения к языкам и культурам других народов.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

1) постоянная коррекция и развитие дефицитарных функций (сенсорных, моторных, психических);

3) обеспечение активного использования освоенных компенсаторных способов, умений и навыков, восстановленных и скорректированных функции в разных видах учебной деятельности, в урочной и внеурочной деятельности, в общении с окружающими;

19. На начальных этапах обучения второму языку основным является формирование умений понимать устную речь, уточнение, расширение, активизация словарного запаса, что сопровождается систематической работой над развитием и коррекцией речевого слуха, формированием орфоэпических навыков; для этого используется беседа, заучивание стихотворений, загадки, скороговорки, фразы, речевые игры; при этом учитель добивается орфоэпически правильного произношения слов, на примере своей речи, учит отвечать на вопросы, задавать вопросы по-казахски, читать слова, предложения, тексты.

20. В 5 классе ученики продолжают практически упражняться в звуковом, а затем в звукобуквенном анализе слов; этот вид работы имеет большое значение для развития речевого слуха, помогает увидеть место каждого звука и каждой буквы в казахском слове, что, в свою очередь, будет способствовать правильному произношению, написанию, запоминанию новых слов.

22. Для этого необходимо становление целого комплекса умений, а именно:

1) слушать звучащую речь;

2) слышать произносимое, находить отклонения от норм произношения с чужой и собственной речи;

3) правильно воспроизводить услышанное на основе образца;

4) ясно артикулировать звуки, слоги и слова;

6) самостоятельно употреблять орфоэпические образцы в собственной устной речи и при чтении;

7) составлять связное высказывание;

8) грамотно писать.

27. При обучении большое значение имеет словарная работа: она способствует формированию осознанного чтения, обогащению словаря, практическому усвоения произношения и правописания отдельных слов; содержанием словарной работы является объяснение значения новых слов и введение их в активную (устную и письменную) речь обучающихся. Толкование смысла новых слов проводится по-казахски; в отдельных случаях используется родной язык, перевод слов.

28. Одним из главных условий обучения казахской речи служат речъ и чтение учителя; речь педагога является образцом для подражания; казахская речь взрослого предусматривается четкой, ясной, без фонетических, лексических и грамматических ошибок.

29. В развитии умений и навыков используются стратегий, методов и приемов преподавания в обучении:

1) активная вовлеченность учащихся в различные виды коммуникативной деятельности;

2) формирование мотивации к самостоятельному поиску знаний, на основе ознакомительного вида чтения;

3) использование различных способов оценивания для дальнейшего развития, создание различных ситуаций для развития творческих способностей учащихся;

4) дифференциация обучения в целях стимулирования и мотивации учащихся.

30. Для обучения второму языку проводится единый (интегрированный) урок казахского языка и литературы.

Глава 3. Организация содержания предмета "Казахский язык и литература"

32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында – 170 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.

33. Оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сөйлеу қызметінің төрт дағдысын (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен қатар оқушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат береді.

34. Оқыту пәнінің мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:

1) тыңдалым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) айтылым;

5) тілдік бағдар.

35. "Тыңдалым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) болжау;

2) назарын шоғырландырып тыңдау;

3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

4) көркем шығармаларды тыңдау;

5) негізгі ойды анықтау;

6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.

36. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;

2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;

3) көркем шығармаларды оқу;

4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;

5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;

6) өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау.

37. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;

2) эссе жазу;

3) көркемдегіш құралдарды қолданып жазу;

4) мәліметтерді жинақтау;

5) орфография және пунктуация.

38. "Айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөздік қорының алуандығы;

2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;

3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

4) мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;

5) сенімді және еркін жауап беру;

6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.

39. "Тілдік бағдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:

1) сөз таптары;

2) сөйлем.

40. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

41. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.

42. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

43. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру.

44. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

2) айтылым: мақал-мәтелдер, мәтін мазмұнын дамыту, кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге талдау жасау, мінездеме беру, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші-тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру, кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау;

45. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: жазба жұмыстарында жай және құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

46. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

47. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: жазба жұмыстарында сабақтас, себеп-салдар, аралас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

48. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

49. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: жазба жұмыстарында (салалас, сабақтас, аралас) құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

50. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:

51. Тілдік бағдар бойынша:

2) сөйлем: жазба жұмыстарында (салалас, сабақтас, аралас) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.

Глава 4. Система целей обучения

53. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

"Тыңдалым" бөлімі
Дағдылар		Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Болжау	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау
1.2 Назарын шоғырландырып тыңдау	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпарат тарды анықтау	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау
1.3 Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің мағынасын түсіну	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	7.1.3.1 тұрмыстық- әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну	10.1.3.1 әлеуметтік- қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
4. Көркем шығармаларды тыңдау	5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну	6. 1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну	7. 1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
1.5 Негізгі ойды анықтау	5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау	6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау	7.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау	8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау	9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл- күйі арқылы негізгі ойды анықтау	10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
1.6 Тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру	6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру	7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру	8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру	9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру	10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру

2-кесте

"Айтылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Сөздік қорының алуандылығы	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану	6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антонимдер, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу	7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, ауызша мәтіндер құрау
2.2 Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттықсөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдану	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу
2.3 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту	6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту	8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
2.4 Мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау	7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
2.5 Сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру	7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру	9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру	10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу
2.6 Визуалды материалдар арқылы тілді дамыту	5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру	7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау	8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау	9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру	10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау

3-кесте

"Оқылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Мәтіндегі ақпаратты анықтау.	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау
3.2 Стильдік ерекшеліктерді анықтау	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме)	8.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау
3.3 Көркем шығармаларды оқу	5.3.3.1 шағын көлемді көркем шығармалады түсіну, тақырыбын анықтау	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау
3.4 Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау	5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымынсалыстыру	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру	8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау	9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау	10.3.4.1 мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
3.5 Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу	5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу	6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру	7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау	8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну	9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау	10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
3.6 Өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау	5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру	6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру	7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру	8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу	9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру	10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру

4-кесте

"Жазылым" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелі гін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу
4.2 Эссе жазу	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімді салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу
4.3 Көркемдегіш құралдарды қолданып жазу	5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену	6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу	7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу	8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу	9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу	10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
4.4 Мәліметтерді жинақтау	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау	7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма,кестелер жасау	8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну	9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану	10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
4.5 Орфография және пунктуация	5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу,тыныс белгілерді орынды қолдану	6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану

5-кесте

"Тілдік бағдар" бөлімі
Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
5.1 Сөз таптары	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану -		-	-
	5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазбаша және ауызша жұмыстарда қолдану	7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану -			-
	5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану	6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.4 жіктеу есімдігін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.2 белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда қолдану	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
	5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	7.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	8.5.1.3 етістіктің шақтары мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	9.5.1.1 етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.1 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындап үйрену	6.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	8.5.1.4 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.2 күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.2 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.5.1.7 талғаулықтынемесекезектестікмәндібілдіретінжәнесебеп-салдарлыққатынастыбілдіретінжалғаулықтардыңқызметінбілу, ауызшажәнежазбажұмыстардаорынды қолдану	8.5.1.5 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	9.5.1.3 демеулік шылаулар дың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	10.5.1.3 ыңғайластық және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
5.2 Сөйлем	5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу	6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру	7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	10.5.2.1 жазба жұмыстарында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

55. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің
5-10 сыныптарына арналған "Қазақ
тілі мен әдебиеті" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы үлгілік
оқу бағдарламасына қосымша

Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде емес)

1) 5-сынып:

1-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер	М.Мақатаев "Тоқта, ботам!" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау
Мектеп өмірі. Әдепті бала – арлы бала	Б.Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" повесі (үзінді).	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау
Қазақстандағы жан-жануарлар мен өсімдіктер әлемі	Жан-жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогқа қатысу
		Оқылым	5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану
2 -тоқсан
Ежелгі көшпелілер мәдениеті	Тұмар ханшайым туралы аңыз	Тыңдалым	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану; 5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану
Су – тіршілік көзі	Ә.Тәжібаев "Сырдария" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы тақырыпты анықтау
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.4 жіктеу есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Әлемдегіірі кітапханалар	Абай Құнанбайұлы "Ғылым таппай, мақтанба" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3- тоқсан
Денсаулық – зор байлық	"Ең үлкен байлық" ертегісі	Тыңдалым	5.1.4.1 шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру 5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Менің Тәуелсіз Қазақстаным	Қ.Сарин "Тәуелсіздік" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану 5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану
		Оқылым	5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; 5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Аспан әлемінің құпиялары	Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер	Тыңдалым	5.1.1.1 - тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Компьютердің тілін табу − өнер	Ы.Алтынсарин "Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру
		Жазылым	5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; 5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу
4-тоқсан
Қазақстандағы ұлттар достастығы	М.Мағауин "Бір атаның балалары" (үзінді)	Тыңдалым	5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу
		Оқылым	5.3.2.1 хат, хабарлама, мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау
		Тілдік бағдар	5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; 5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану
Ұлы Дала табиғаты	Қ. Мырзалиев "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі	Тыңдалым	5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну
		Айтылым	5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен қатар қолдану 5.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау
		Оқылым	5.3.3.1 шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.3.1 жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдарды жазып үйрену
		Тілдік бағдар	5.5.1.4 жіктеу есімдігін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; 5.5.1.6 үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Ер есімі – ел есінде!	Ғ. Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді)	Тыңдалым	5.1.3.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің мағынасын түсіну; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде қарапайым сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	5.2.2.1 қазақша амандасу, сөйлесу мен этикет формаларын пайдалану; 5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту
		Оқылым	5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазып үйрену; 5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындық қолдану; 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Отан отбасынан басталады	М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді)	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеру, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі	Ә.Дүйсенбиев "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға нақта жауап беру
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау
		Жазылым	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану.
Таулар сыры	М. Мақатаев "Мен таулықпын" өлеңі	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қуат көзін үнемдей білеміз бе?	Б.Сүлейменов "Күннен келген адам" кітабы (үзінді).	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру
		Оқылым	6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 -мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Астана –мәдениет пен өнер ордасы	Ә.Ысқақ "Күн ұлымын"	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Қазақстан қорықтары	Ө.Тұрманжанов "Қарлығаш, дәуіт, жылан"	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау
		Жазылым	6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
3 - тоқсан
Болашақ мамандықтары	А.Машанов "Жер астына саяхат"	Тыңдалым	6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Тілдік бағдар	6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы	Д.Досжан "Жібек жолы" романы (үзінді)	Тыңдалым	6.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы болжау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.2.1 - мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама,жарнама мазмұнын түсіну; 6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.6 - мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жер байлығына аяулы көзқарас	Ш.Айтматов "Ана – Жер Ана"	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау
		Айтылым	6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; 6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау
		Оқылым	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы	М.Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі Ә.Дүйсенбиев "Күшті болсам мен егер"	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.5.1 сұрақтарға нақты, толық жауап беру, диалогке қатысып, еркін жауап беру 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 - эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру
4- тоқсан
Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері	Тыңдалым	6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау
		Айтылым	6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 6.5.1.3 есептік сан есімдер мен реттік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Қазақ ұлттық қолөнері	Б.Әбілдаұлы "Талас – Тараз" тарихи-деректі романы (үзінді).	Тыңдалым	6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	6.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда үндестік заңын ескеріп, сөздердің орын тәртібін сақтау
		Оқылым	6.3.4.1 мәтіндердің мазмұндық құрылымына сүйене отырып, талдау жасау; 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені ұқсас мәселемен салыстыру
		Жазылым	6.4.2.1 - эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, қысқаша мазмұнын жазу; 6.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу
		Тілдік бағдар	6.5.1.4 сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (осы шақ, өткен шақ, келер шақ) ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; 6.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Саяхат және туризм	Шоқан Уалиханов "Жоңғария очерктері" (үзінді)	Тыңдалым	6.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру
		Айтылым	6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; 6.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдер, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу
		Оқылым	6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау және жанама ақпаратты анықтау; 6.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау, хат, хабарлама,жарнама мазмұнын түсіну
		Жазылым	6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; 6.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	6.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану; 6.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру

3) 7-сынып:

3-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілін оқып-үйренеміз. Үштілді білу – үлкен өнер.	М.Жұмабаев "Қазақ тілі" өлеңі	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; 7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану
Уақыт – ұлы күш	Абай Құнанбай ұлы"Сағаттың шықылдағы емес ермек"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану
Жердегі климаттық өзгерістер	Д.Дефо "Робинзон Крузо" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы	Б.Ұзақов"Жантаза"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Спорт және денсаулық күтімі	Т. Нұрмаған бетов "Он төрт жасар жігіт".	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; 7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме)
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Ұқсатым. Сән. Талғам.	Ақан сері "Жігіт сипаты", "Қыз сипаты"	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.3.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	7.2.1.1 - тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; 7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
3 - тоқсан
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет	Жюль Верн "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба
		Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.4.1-мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы.	І.Жансүгіров "Күйші" поэмасы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру; 7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту
		Оқылым	7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау
		Тілдік бағдар	7.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын!	М. Мақатев "Наурыз"	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.6.1 сюжетті суреттерге әңгіме құрастыру, сипаттау
		Оқылым	7.3.2.1 - мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.6.1-тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру
		Жазылым	7.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру
4 - тоқсан
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі	Ғ.Мұстафин "Шығанақ" романы (үзінді)	Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу; 7.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
		Тілдік бағдар	7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; 7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; 7.5.1.3 жинақтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	7.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау
		Айтылым	7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту; 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру
		Оқылым	7.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 7.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру
		Жазылым	7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	7.5.1.4 өздік, болымсыздық есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; 7.5.1.5 етістіктің шақтарының қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; 7.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жастықтың оты қайдасың?	М.Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" өлеңі	Тыңдалым	7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 7.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау
		Айтылым	7.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; 7.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау
		Оқылым	7.3.2.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); 7.3.5.1-қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау
		Жазылым	7.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, диаграмма, кестелер жасау; 7.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	7.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; 7.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру

4) 8-сынып:

4-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары	Майкл Х.Харт "100 ұлы адам атты кітабынан – "Альберт Эйнштейн"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Батыр туса – ел ырысы	Ә.Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді)	Тыңдалым	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.2.1 ресми-іскери салаға қатысты мәтіндердің (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер);
		Тілдік бағдар	8.5.1.2 белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Білім. Ғылым. Инновация.	О.Сүлейменов "Қыш кітап"	Тыңдалым	8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтарымен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Сауда жасай білесің бе?	Абай Құнанбай ұлы "Базарға қарап тұрсам әркім барар"	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
Жаһандық энергетикалық дағдарыс	Ш.Айтматов "Кассандра таңбасы"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау
		Айтылым	8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; 8.2.4.1шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; 8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.1 топтық сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
3- тоқсан
Достық пен татулық – таптырмас бақыт	Т. Айбергенов "Бір тойым бар"	Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.3.1 әлеуметтік -мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.1.5 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;
Кәсіп – бақыттың шырағы, Еңбек – ырыстың бұлағы	Д.Исабеков "Ескерткіш"	Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қазақстанның су ресурстары	Ә.Нұрпейісов "Қан мен тер" романы (үзінді)	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау; 8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну; 8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.1.4 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері	Б.Ж.Бопайұлы "Қазақы наурызнама" (үзінді)	Тыңдалым	8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Тарихи тұлғалар тағылымы	Т.Әлімқұлов "Қараой" әңгіме	Тыңдалым	8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; 8.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту
		Оқылым	8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу; 8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қызым –жағадағы құндызым, Ұлым – аспандағы жұлдызым	"Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді)	Тыңдалым	8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; 8.1.5.1 тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; 8.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау
		Оқылым	8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; 8.3.2.1 ресми-іскерлік салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну
		Тілдік бағдар	8.5.1.3 етістіктің шақтары мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану
		Тыңдалым	8.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру
		Айтылым	8.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау; 8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру
		Оқылым	8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну; 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу
		Жазылым	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; 8.4.5.1 оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

5) 9-сынып:

5-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер	М.Әуезов "Көксерек"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; 9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу;
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
"Мәңгілік елдің нұрлы жолы!"	Н.Ә. Назарбаев "Қазақстан жолы" (үзінді)	Тыңдалым	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.1 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті	Сүйінбай Аронұлы "Сүйінбай мен Қатағанның айтысы"	Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 - одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Қазақстан – Байқоңыр – Ғарыш	Нұртөре Жүсіп "Қыран қазақ" (деректі әңгіме)	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.3 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3 - тоқсан
Қазақ жазуының даму жолы	М. Жұмабаев "Түркістан"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.1.3 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Жолың болсын, жолаушы	М.Мақатаев "Ертең біз жол жүреміз"	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 - одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі	І. Есенберлин "Көшпенділер" (үзінді)	Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіріп, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып мәтінге өзгерістер енгізу
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.1.2 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.5.1-тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер);
		Тілдік бағдар	9.5.2.1-жазба жұмыстары барысында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Заң – қоғамның тірегі	Айбатыр Сейтақ "Азат елдің ар-намысы – Ата заң"	Тыңдалым	9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; 9.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру
		Айтылым	9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; 9.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
		Оқылым	9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; 9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
		Тыңдалым	9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; 9.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау
		Айтылым	9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру
		Оқылым	9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; 9.3.4.1 мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары	Қ. Аманжолов "Жас дәурен"	Тыңдалым	9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; 9.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
		Айтылым	9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; 9.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту
		Оқылым	9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау
		Жазылым	9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу
		Тілдік бағдар	9.5.2.1 жазба жұмыстары барысында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

6) 10-сынып:

6-кесте

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1 - тоқсан
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі	Н.Ә. Назарбаев "Тәуелсіз толғауы"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалармен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырыппен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазбаша және ауызша жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; 10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
Биотехнология жаңалықтары	Сахиев Жүніс "Уақыт қайтарымы"	Тыңдалым	10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.1 сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану
2 - тоқсан
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы.	Маралтай Ыбыраев "Елбасыма"	Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге қатысты сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.6.1-мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Болашақ энергия көздері	Медеу Сәрсеке "Жетінші толқын"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу;
		Тілдік бағдар	10.5.1.3 - ыңғайластық және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
3 - тоқсан
Алаш идеясы мен қайраткерлері	Ж. Аймауытов "Қартқожа"	Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен терминдің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.4.1 мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.5.1 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану
Жаһандық мәселе: демография	Абай Құнанбайұлы "Адамның кейбір кездері"	Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге қатысты сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
		Тыңдалым	10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу;
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
4 - тоқсан
Роботтар мен киборгтар әлемі	Айзек Азимов "Мен – роботпын" жинағынан үзінді.	Тыңдалым	10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылғы мен нақтылығын анықтау; 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру
		Айтылым	10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
		Оқылым	10.3.2.1 ғылыми стильде жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердіңжанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстары барысында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
Қазақстандағы туризм және экотуризм	І. Жансүгіров "Жетісу суреттері"	Тыңдалым	10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; 10.1.5.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
		Айтылым	10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалог пен полилогта сенімді сөйлеу
		Оқылым	10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; 10.3.4.1 мәтіндердіңстилі мен жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
		Жазылым	10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; 10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру
		Тыңдалым	10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; 10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
		Айтылым	10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; 10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
		Оқылым	10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
		Жазылым	10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу
		Тілдік бағдар	10.5.2.1 жазба жұмыстарында сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

Приложение 505
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 505 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения математике – формирование функциональной грамотности обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, в том числе в интеграции с учебными предметами, развитие личности на основе общечеловеческих ценностей и лучших традиций национальной культуры.

3. Задачи:

1) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по разделам Программы: "Числа", "Элементы алгебры", "Элементы геометрии", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ";

2) содействовать применению математического языка и основных математических законов, изучению количественных отношений и пространственных форм для решения задач в различных контекстах;

3) направлять знания обучающихся на создание математических моделей с целью решения задач и интерпретировать математические модели, которые описывают реальные процессы;

5) развивать логическое и критическое мышление, творческие способности для подбора подходящих математических методов при решении практических задач, оценки полученных результатов и установления их достоверности;

6) развивать коммуникативные навыки, в том числе способность передавать информацию точно и грамотно, использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства;

7) развивать личностные качества, такие, как независимость, ответственность, инициативность, настойчивость, терпение и толерантность, необходимые как для самостоятельной работы, так и для работы в команде;

8) знакомить с историей развития математики, возникновения математических терминов;

9) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения математике, включая поиск, обработку, извлечение информации, создание презентаций, обмен информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы;

10) обеспечить понимание значимости математики для общественного прогресса;

11) обеспечивать решение задач коррекционной поддержки.

4. Программа имеет специфику, которая направлена на обеспечение систематической работы по развитию различных сторон речевой деятельности и решение задач коррекционной поддержки:

1) формирование и расширение словарного запаса на материале математической терминологии;

2) развитие свободного речевого высказывания и способности к осознанному и правильному употреблению вне урока слов-терминов и выражений, необходимых для полноценной социализации;

3) создание условий, побуждающих к самоконтролю в речи, самооценке, речевому саморазвитию обучающихся;

4) структурирование мыслительных операций, необходимых для понимания прямого смысла, контекста и подтекста;

5) формирование и развитие способности к применению опорных сигналов, алгоритмов, инструкций и правил с оречевлением собственных действий.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Основное место в коррекционно-речевой работе отводится развитию терминологического словаря с одновременным усвоением базисных основ предмета через вовлечение обучающихся в математическую деятельность, направленную на обеспечение понимания ими математического материала и развития интеллектуальных функций. Для лучшего усвоения предметного терминологического минимума на уроках используются зрительные опоры (таблиц, схем, карточек для фронтальной и индивидуальной работы), где все специальные слова даются крупно, четко, с обозначением ударения, а при сложной структуре – с разбивкой на слоги.

6. Работу над новыми терминами целесообразно проводить по определенному алгоритму:

1) объяснение смысла слова/термина;

2) упражнение в правильном проговаривании;

3) подборка словесных эквивалентов (синонимов);

4) работа с формами слова: склонение, спряжение;

5) работа над многозначностью с использованием мнемотехнических приемов, включающих фразеологизмы, поговорки, аналоги.

7. При обучении обучающихся с тяжелыми нарушениями речи необходимо учитывать неполноценность лексической стороны речи, слабое владение учебно-терминологической лексикой, формальное представление о понятиях, обозначаемых соответствующим термином.

8. При изучении данного учебного предмета обучающимися с тяжелыми нарушениями речи учитывается их психологические характеристики, требующие особой организации учебного процесса с использованием следующих принципов:

1) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности, в том числе и на развитие навыков речевой деятельности (аудирования, говорения, чтения и письма), коррекция психических процессов (речи, внимания, восприятия, памяти, мышления) на учебном материале предмета;

2) поддержка обучения посредством "оценивания";

3) поощрение исследовательской деятельности и обязательное использования методов активного обучения;

4) использование стратегий критического мышления;

5) обязательная опора на несколько анализаторов;

6) организация индивидуальной, парной, групповой деятельности обучающихся с целью создание условий речевого общения на уроке;

7) формирование навыков монологической речи с элементами рассуждения;

8) самостоятельный поиск путей решения поставленной перед обучающимися проблемной задачи;

9) использование здоровьесберегающих технологий для предупреждения нарушений осанки, зрения, снятие психоэмоционального напряжения, коррекции мелкой и общей моторики, речевого дыхания;

10) взаимообучение обучающихся (внутри класса и между классами);

11) практическая, творческая деятельность (создание различных видов творческих работ для устранения разрыва между теорией и практикой);

12) выполнение заданий, требующих поиска и использования дополнительного материала;

13) использование задач, интегрированных с предметными областями, с целью демонстрации прикладного характера данного предмета;

14) частая смена видов деятельности на уроке;

15) опора на личный чувственный, мыслительный и практический опыт обучающихся;

16) положительный психоэмоциональный климат урока;

17) формирование читательской грамотности обучающихся при работе с текстами.

9. Учитель предметник применяет общедидактические и специальные подходы, методы, технологии организации учебного процесса, а именно:

1) ценностно-ориентированный подход как способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиции определенных ценностей, когда учебный процесс формирует систему ценностей личности обучающегося;

2) личностно-ориентированный подход, целью которого является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося, полное раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития, потребностей и мотивов поведения, потенциальных возможностей;

3) деятельностный подход, заключающийся в том, что обучающийся получает знания не в готовом виде, а добывает их сам, осознает содержание и формы своей учебной деятельности, понимает и принимает систему ее норм, что способствует активному и успешному формированию его знаний, учебных умений и навыков широкого спектра;

4) дифференцированный подход, подразумевающий специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых с учетом их особенностей, поиск различных подходов к мотивации обучения, развитие их творческого и критического мышления;

5) компетентностный подход, направленный на развитие у обучающихся способности самостоятельно решать проблемы в различных сферах и видах деятельности на основе использования социального опыта; предполагает создание условий для формирования у обучаемых опыта самостоятельного решения познавательных, коммуникативных, организационных, нравственных и иных проблем, составляющих содержание образования;

6) интегративный подход, который позволит тесно связать предмет "Математика" с учебными предметами;

7) системный подход, который строится на основе организации самостоятельных учебных действий обучающихся, обеспечивает формирование и развитие системы универсальных учебных действий, организацию учебного процесса в режиме самообучения, саморазвития, самоорганизации;

8) коммуникативный подход, подразумевающий передачу и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей; результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка в процессе взаимодействия, правильно используя систему языковых и речевых норм, выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения.

10. Процесс обучения, учет, работа с нарушенной речевой функцией и вторичными последствиями на всех участках учебного процесса имеет коррекционную направленность. Принцип коррекционной направленности обеспечивается следующими позициями:

1) коррекцию произношения, лексико-грамматическую работу, развитие связной речи, совершенствование коммуникативных навыков, сопутствующую активизацию отстающих в развитии познавательных процессов;

2) направленностью содержания обучения на коррекцию вторичных дефектов: развитие понятийно-логических форм мышления, развитие мелкой моторики, уточнение и дифференциация сенсорных эталонов, формирование произвольности поведения;

3) прочностью знаний, умений и навыков обучающихся как показателя качества усвоения учебного материала, устойчивости его в памяти, легкости воспроизведения и применения на практике.

11. Профессиональная деятельность учителя включает в себя готовность к систематическому продуктивному взаимодействию со специалистами службы сопровождения – логопедом, психологом, медицинскими работниками, владение специальными методиками, позволяющими оказывать на уроке индивидуальную коррекционную поддержку обучающимся с разными речевыми нарушениями.

12. Особые требования предъявляются к речи педагога: информативность, правильность, точность, логичность и доступность, выразительность, четкая дикция, оптимальный темп и ритм речи.

13. В кабинете в обязательном порядке предусматривается настенная демонстрационная, маркерная, интерактивная доски, компьютер с комплектующими, а также чертежи, таблицы, схемы с наглядным учебным материалом, дидактический материал.

14. Кабинет предмета "Математика" представляет собой просторную комнату с мобильными столами, стульями, позволяющим осуществлять деятельность обучающихся как в малых, так и в больших группах. Расстановка мебели в данных кабинетах соотвествует возрастным особенностям обучающихся.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Математика"

15. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Математика" составляет:

1) в 5 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году.

16. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 5 класса:

4) десятичные дроби и действия над ними. Десятичная дробь. Чтение и запись десятичных дробей. Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь. Изображение десятичных дробей на координатном луче. Сравнение десятичных дробей. Сложение и вычитание десятичных дробей. Умножение десятичной дроби на натуральное число. Умножение десятичных дробей. Деление десятичной дроби на натуральное число. Деление десятичных дробей. Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100; 1000; ... и на 0,1; 0,01; 0,001; .... Арифметические действия над обыкновенными и десятичными дробями. Округление десятичных дробей. Числовые последовательности, составленные из дробей;

6) проценты. Процент. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам. Решение текстовых задач;

7) углы. Многоугольники. Угол. Величина угла. Построение и измерение углов. Транспортир. Сравнение углов. Многоугольник. Измерение углов и сторон многоугольника, нахождение его периметра;

8) диаграммы. Окружность. Круг. Круговой сектор. Диаграмма. Виды диаграмм: столбчатая, линейная и круговая. Способы представления статистических данных;

9) развертки пространственных фигур. Прямоугольный параллелепипед (куб). Развертка прямоугольного параллелепипеда (куба). Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур;

10) повторение курса математики 5 класса.

17. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 6 класса:

1) повторение курса математики 5 класса;

2) отношения и пропорции. Отношение двух чисел. Процентное отношение двух чисел. Пропорция. Основное свойство пропорции. Прямая пропорциональная зависимость. Обратная пропорциональная зависимость. Решение задач с помощью пропорции. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам с помощью пропорции. Масштаб. Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера;

3) рациональные числа и действия над ними. Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа. Целые числа. Рациональные числа. Модуль числа. Сравнение рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой. Сложение отрицательных рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с разными знаками. Вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками на координатной прямой. Умножение рациональных чисел. Переместительное и сочетательное свойства сложения и умножения рациональных чисел. Деление рациональных чисел. Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби. Перевод бесконечной периодической десятичной дроби в обыкновенную дробь. Арифметические действия над рациональными числами. Решение текстовых задач;

4) алгебраические выражения. Переменная. Выражение с переменной. Раскрытие скобок. Коэффициент. Подобные слагаемые. Приведение подобных слагаемых. Тождественные преобразования выражений. Тождество. Преобразования алгебраических выражений. Решение текстовых задач;

5) линейное уравнение с одной переменной. Числовые равенства и их свойства. Линейное уравнение с одной переменной. Равносильные уравнения. Решение линейных уравнений с одной переменной. Линейные уравнения с одной переменной, содержащие переменную под знаком модуля. Решение текстовых задач с помощью уравнений;

6) линейные неравенства с одной переменной. Числовые неравенства и их свойства. Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков. Линейное неравенство с одной переменной. Равносильные неравенства. Решение линейных неравенств с одной переменной. Системы линейных неравенств с одной переменной. Решение системы линейных неравенств с одной переменной. Линейное неравенство с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля. Решение линейных неравенств с одной переменной, содержащих переменную под знаком модуля;

7) координатная плоскость. Плоскость. Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки. Координатная плоскость. Прямоугольная система координат. Центральная симметрия. Осевая симметрия;

8) фигуры в пространстве. Расположение фигур в пространстве. Изображение пространственных фигур, "невидимые" линии. Понятие вектора;

9) статистика. Комбинаторика. Статистические данные и их характеристики: среднее арифметическое, мода, медиана, размах. Решение задач на нахождение средней скорости движения. Решение комбинаторных задач методом перебора;

10) зависимости между величинами. Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический. Исследование зависимостей между величинами с использованием графиков реальных процессов. Прямая пропорциональность и ее график;

11) линейные уравнения с двумя переменными и их системы. Линейное уравнение с двумя переменными и его график. Системы двух линейных уравнений с двумя переменными. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными способом сложения и способом подстановки. Решение задач с помощью составления систем уравнений;

12) повторение курса математики 5-6 классов.

18. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения, разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения учащихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.

19. Содержание учебного предмета включает 5 разделов:

1) раздел "Числа";

2) раздел "Элементы алгебры";

3) раздел "Элементы геометрии";

4) раздел "Статистика и теория вероятностей";

5) раздел "Математическое моделирование и анализ".

20. Раздел "Числа" включает следующие подразделы:

1) понятие о числах и величинах;

2) операции над числами.

21. Раздел "Элементы алгебры" включает следующие подразделы:

1) алгебраические выражения и их преобразования;

2) уравнения и неравенства, их системы и совокупности;

3) последовательности и их суммирование.

22. Раздел "Элементы геометрии" включает следующие подразделы:

1) понятие о геометрических фигурах;

2) взаимное расположение геометрических фигур;

3) метрические соотношения;

23. Раздел "Статистика и теория вероятностей" включает следующие подразделы:

1) теория множеств и элементы логики;

2) основы комбинаторики;

3) статистика и анализ данных.

24. Раздел "Математическое моделирование и анализ" включает следующие подразделы:

1) решение задач с помощью математического моделирования;

2) математический язык и математическая модель.

Глава 4. Система целей обучения

25. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4 "6" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

26. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Числа
1.1 Понятие о числах и величинах	5 класс	6 класс
1.1 Понятие о числах и величинах	5.1.1.1 усвоить понятие множества натуральных чисел; 5.1.1.2 усвоить понятия четных и нечетных чисел; 5.1.1.3 знать определение степени натурального числа; 5.1.1.4 знать определение делителя и кратного натурального числа; 5.1.1.5 знать определение простого и составного чисел; 5.1.1.6 знать определения понятий общий делитель, общее кратное, наибольший общий делитель и наименьшее общее кратное; 5.1.1.7 знать определение взаимно простых чисел; 5.1.1.8 усвоить понятие обыкновенной дроби; 5.1.1.9 распознавать правильные и неправильные дроби; 5.1.1.10 знать определение смешанного числа; 5.1.1.11 знать определение взаимно обратных чисел; 5.1.1.12 представлять натуральное число в виде десятичной записи; 5.1.1.13 усвоить понятие десятичной дроби; 5.1.1.14 понимать равенство чисел, записанных в виде десятичной дроби, например: 1,3 и 1,30; 5.1.1.15 усвоить понятие приближенного значения числа; 5.1.1.16 усвоить понятие процента; 5.1.1.17 чувствовать настроение собеседника, улавливать отношения партнеров друг к другу и к данным обстоятельствам; 5.1.1.18 использовать базовые предметные термины в активном словаре	6.1.1.1 понимать, что показывает отношение двух чисел; 6.1.1.2 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.3 понимать, какие величины являются обратно пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.4 знать определение координатной прямой и строить ее; 6.1.1.5 усвоить понятие масштаба; 6.1.1.6 усвоить понятие целого числа; 6.1.1.7 усвоить понятие противоположных чисел, отмечать их на координатной прямой; 6.1.1.8 усвоить понятие рационального числа; 6.1.1.9 знать определение модуля числа и находить его значение; 6.1.1.10 наблюдать взаимосвязь интонации и эмоциональной составляющей диалога или монолога; 6.1.1.11 уметь действовать по устной инструкции
1.2 Операции над числами	5.1.2.1 сравнивать натуральные числа, в том числе с помощью координатного луча; 5.1.2.2 устанавливать порядок действий и находить значения числовых выражений со скобками и без скобок, содержащих более четырех действий; 5.1.2.3 использовать свойства сложения и умножения для нахождения значений числовых выражений; 5.1.2.4 записывать произведение одинаковых чисел в виде степени; 5.1.2.5 применять признаки делимости натуральных чисел на 2, 5, 10, 3, 9; 5.1.2.6 раскладывать составные числа на простые множители; 5.1.2.7 находить делители натуральных чисел; 5.1.2.8 находить кратные натуральных чисел; 5.1.2.9 анализировать делимость произведения на данное натуральное число; 5.1.2.10 анализировать делимость суммы и разности на данное натуральное число; 5.1.2.11 находить наибольший общий делитель и наименьшее общее кратное двух и более чисел; 5.1.2.12 преобразовывать неправильную дробь в смешанное число и смешанное число в неправильную дробь; 5.1.2.13 применять основное свойство дроби при сокращении обыкновенных дробей; 5.1.2.14 приводить обыкновенные дроби к новому знаменателю; к наименьшему общему знаменателю; сравнивать обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; 5.1.2.16 выполнять сложение и вычитание дробей с разными знаменателями; 5.1.2.17 выполнять вычитание дроби из натурального числа; 5.1.2.18 выполнять сложение и вычитание смешанных чисел; 5.1.2.19 выполнять умножение обыкновенных дробей, смешанных чисел; 5.1.2.20 находить число, обратное заданному числу; 5.1.2.21 выполнять деление обыкновенных дробей и смешанных чисел; 5.1.2.22 находить часть числа и число по его части; 5.1.2.23 переходить от одной формы записи дробей к другой; 5.1.2.24 сравнивать десятичные дроби; 5.1.2.25 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей; 5.1.2.26 выполнять умножение десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.27 применять правила умножения десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.28 выполнять деление десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.29 применять правила деления десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.30 округлять десятичные дроби до заданного разряда; 5.1.2.31 переводить дроби в проценты и проценты в дроби; 5.1.2.32 находить процент данного числа; 5.1.2.33 находить процентное отношение одного числа к другому и наоборот; 5.1.2.34 находить число по данному проценту; 5.1.2.35 использовать базовые предметные термины в активном словаре	6.1.2.1 усвоить понятие отношения чисел; 6.1.2.2 находить отношение, обратное данному отношению; 6.1.2.3 знать определение пропорции; 6.1.2.4 распознавать и составлять пропорции; 6.1.2.5 знать и применять основное свойство пропорции; 6.1.2.6 изображать рациональные числа на координатной прямой; 6.1.2.7 находить расстояние между двумя точками 6.1.2.8 делить величины в заданном отношении; 6.1.2.9 делить величины на части, обратно пропорциональные данным числам; 6.1.2.10 сравнивать целые числа; 6.1.2.11 выполнять сложение и вычитание целых чисел с помощью координатной прямой; 6.1.2.12 сравнивать рациональные числа; 6.1.2.13 выполнять сложение рациональных чисел; 6.1.2.14 выполнять вычитание рациональных чисел; 6.1.2.15 выполнять умножение рациональных чисел; 6.1.2.16 выполнять деление рациональных чисел; 6.1.2.17 применять свойства сложения и умножения рациональных чисел; 6.1.2.18 распознавать, какие обыкновенные дроби представимы как конечные десятичные дроби; 6.1.2.19 представлять рациональное число в виде бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.20 находить период бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.21 переводить бесконечную периодическую десятичную дробь в обыкновенную дробь; 6.1.2.22 находить значения числовых выражений, содержащих рациональные числа; 6.1.2.23 распознавать прямо пропорциональные зависимости и приводить примеры; 6.1.2.24 изображать подмножества рациональных чисел с помощью кругов Эйлера-Венна; 6.1.2.25 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого учителем и одноклассником текста, устного ответа товарища

таблица 2

Раздел 2. Элементы алгебры
2.1 Алгебраические выражения и их преобразования	5 класс	6 класс
2.1 Алгебраические выражения и их преобразования	5.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения; 5.2.1.2 находить значения буквенного выражения по заданным значениям букв; 5.2.1.3 составлять выражения с переменными и формулы при решении текстовых задач; 5.2.1.4 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого учителем или одноклассником текста, устного ответа товарища; 5.2.1.5 строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики	6.2.1.1 усвоить понятие алгебраического выражения; 6.2.1.2 вычислять значения алгебраических выражений при рациональных значениях заданных переменных; 6.2.1.3 находить допустимые значения переменной в алгебраическом выражении и понимать, при каких значениях переменной алгебраическое выражение имеет смысл в контексте практических задач; 6.2.1.4 знать правила раскрытия скобок 6.2.1.5 знать определения понятий коэффициента, подобных слагаемых и приводить подобные слагаемые в алгебраических выражениях; 6.2.1.6 знать определения тождества и тождественных преобразований и выполнять тождествные преобразования алгебраических выражений; 6.2.1.7 выражать из равенств одни переменные через другие; 6.2.1.8 понимать геометрический смысл выражения ; 6.2.1.9 знать формулу и строить график прямой пропорциональности 6.2.1.10 использовать записи для решения задач, связанных с числами; 6.2.1.11 составлять небольшое монологическое высказывание – аннотацию с опорой на авторский текст
2.2 Уравнения и неравенства, их системы и совокупности	5.2.2.1 решать уравнения на основе правил нахождения неизвестных компонентов арифметических действий; 5.2.2.2 использовать приемы проверки правильности решения уравнений; 5.2.2.3 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков, по индивидуальным показаниям	6.2.2.1 знать определение линейного уравнения с одной переменной, равносильных уравнений; 6.2.2.2 решать линейные уравнения с одной переменной; 6.2.2.3 знать определение линейного уравнения с двумя переменными и его свойства; 6.2.2.4 иметь представление о системах линейных уравнений с двумя переменными и понимать, что решением системы линейных уравнений с двумя переменными является упорядоченная пара чисел; 6.2.2.5 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения 6.2.2.6 знать и применять свойства верных числовых равенств; 6.2.2.7 решать уравнения вида , где a и b – рациональные числа; 6.2.2.8 знать и применять свойства верных числовых неравенств; понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств; 6.2.2.9 использовать обозначения для записи числовых промежутков и изображать числовые промежутки; 6.2.2.10 находить объединение и пересечение числовых промежутков; 6.2.2.11 решать линейные неравенства видовkx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.12 приводить неравенства с помощью алгебраических преобразований к неравенству вида kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.13 изображать решения неравенств на координатной прямой; 6.2.2.14 записывать решения неравенств в виде числового промежутка и записывать заданный числовой промежуток в виде неравенства; 6.2.2.15 решать системы линейных неравенств с одной переменной; 6.2.2.16 изображать множество точек на координатной прямой, заданное неравенствами вида x\|>a, \|x\|≥a, \|x\|<a, \|x\|≤a; 6.2.2.17 на слух воспринимать и понимать текст с элементами рассуждения, уметь передать своими словами; 6.2.2.18 понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств; 6.2.2.19 делать взаимо- и самоанализ выполненного задания на основе критериев успешности учебной деятельности
2.3 Последовательности и их суммирование	5.2.3.1 устанавливать закономерности в последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.2 находить недостающие элементы в последовательностях из натуральных чисел; 5.2.3.3 придумывать закономерности и составлять последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.4 устанавливать закономерности в числовых последовательностях, состоящих из обыкновенных дробей; 5.2.3.5 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из десятичных дробей; 5.2.3.6 воспринимать и понимать общее фактическое содержание текста с элементами рассуждения	6.2.3.1 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из рациональных чисел; 6.2.3.2 планировать свою деятельность, свободно выражать устно и письменно свою деятельность

таблица 3

Раздел 3. Элементы геометрии
3.1 Понятие о геометрических фигурах	5 класс	6 класс
3.1 Понятие о геометрических фигурах	5.3.1.1 знать различные единицы длины и понимать, что такое единичный отрезок на координатном луче; 5.3.1.2 усвоить понятия угла и его градусной меры, обозначать и сравнивать углы; 5.3.1.3 различать виды углов (острый, прямой, тупой, развернутый, полный); 5.3.1.4 усвоить понятие многоугольника; 5.3.1.5 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках; 5.3.1.6 усвоить понятия окружности, круга и их элементов (центр, радиус и диаметр) 5.3.1.7 строить окружность с помощью циркуля; 5.3.1.8 усвоить понятие кругового сектора; 5.3.1.9 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках; 5.3.1.10 находить информацию (текстовую, графическую, изобразительную) в учебнике, анализировать ее содержание	6.3.1.1 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.1.2 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.1.3 знать и применять формулу площади круга; 6.3.1.4 иметь представление о шаре и сфере; 6.3.1.5 усвоить понятие координатной плоскости; 6.3.1.6 строить прямоугольную систему координат; 6.3.1.7 понимать, что упорядоченная пара чисел (х; у) задает точку в прямоугольной системе координат и каждой точке соответствует единственная упорядоченная пара чисел, называемые координатами точки; 6.3.1.8 строить точку в системе координат по ее координатам и находить координаты точки, заданной на координатной плоскости; 6.3.1.9 усвоить понятия осевой и центральной симметрии; 6.3.1.10 иметь представление о фигурах, имеющих ось или центр симметрии; распознавать симметричные и центрально-симметричные фигуры; 6.3.1.11 планировать свою деятельность, свободно выражать устно и письменно свою деятельность
3.2 Взаимное расположение геометрических фигур	5.3.2.1 решать задачи с помощью разрезания и складывания фигур; 5.3.2.2 задавать вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения; 5.3.2.3 удерживать учебную задачу в процессе выполнения	6.3.2.1 знать определение пересекающихся, параллельных, перпендикулярных прямых; 6.3.2.2 распознавать перпендикулярные, параллельные прямые и отрезки; 6.3.2.3 находить графическим способом координаты точек пересечения отрезков, лучей или прямых друг с другом, с координатными осями; 6.3.2.4 распознавать фигуру по ее изображению и изображать плоские и пространственные фигуры; 6.3.2.5 строить точки и фигуры, симметричные относительно начала координат и координатных осей в прямоугольной системе координат; 6.3.2.6 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы
3.3 Метрические соотношения	5.3.3.1 измерять углы с помощью транспортира и строить углы с заданной градусной мерой с помощью транспортира; 5.3.3.2 решать задачи на нахождение градусной меры угла, на сравнение углов; 5.3.3.3 строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики;	6.3.3.1 находить расстояние между точками на координатной прямой; 6.3.3.2 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.3.3 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.3.4 знать и применять формулу площади круга; 6.3.3.5 решать задачи на нахождение длины окружности и площади круга; 6.3.3.6 четко произносить все звуки в речевом потоке (кроме детей с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата)

таблица 4

Раздел 4. Статистика и теория вероятностей
4.1 Теория множеств и элементы логики	5 класс	6 класс
4.1 Теория множеств и элементы логики	5.4.1.1 усвоить понятия множества и его элементов, пустого множества; 5.4.1.2 знать определения и находить объединения и пересечения заданных множеств; записывать результаты, используя символы ; 5.4.1.3 усвоить понятие подмножества; 5.4.1.4 определять характер отношений между множествами (пересекающиеся и непересекающиеся множества); 5.4.1.5 знать понятия множества и его элементов, пустого множества, подмножества, пересекающихся и непересекающихся множеств; 5.4.1.6 обращаться за направляющей помощью	6.4.1.1 использовать понятие объединение и пересечение множеств при решении числовых неравенств; 6.4.1.2 наблюдать лексические повторы, выраженные существительными
4.2 Основы комбинаторики		6.4.2.1 решать комбинаторные задачи методом перебора; 6.4.2.2 проявлять чувство личной ответственности за свое поведение в процессе поиска информации, ее хранения и использования
4.3 Статистика и анализ данных	5.4.3.1 иметь представления о круговой, линейной и столбчатой диаграммах, строить круговую, линейную и столбчатые диаграммы; 5.4.3.2 извлекать статистическую информацию, представленную в виде таблиц или диаграмм; 5.4.3.3 составлять информацию по предложенным диаграммам; 5.4.3.4 в ходе диалога использовать предметную лексику 5.4.3.5 удерживать учебную задачу в процессе выполнения	6.4.3.1 знать определение среднего арифметического нескольких чисел, размаха, медианы и моды ряда числовых данных; 6.4.3.2 вычислять статистические числовые характеристики; 6.4.3.3 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать порядок действий; 6.4.3.4 осознанно и эффективно строить сообщения в устной и письменной форме исследовательского характера

таблица 5

Раздел 5. Математическое моделирование и анализ
5.1 Решение задач с помощью математического моделирования	5 класс	6 класс
5.1 Решение задач с помощью математического моделирования	5.5.1.1 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над натуральными числами; 5.5.1.2 использовать наибольший общий делитель и наименьшее общее кратное при решении текстовых задач; 5.5.1.3 решать текстовые задачи (например, задачи на совместную работу) с помощью арифметических действий над обыкновенными дробями; 5.5.1.4 составлять и решать задачи на нахождение части числа или величины и числа или величины по его части; 5.5.1.5 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над дробями; 5.5.1.6 составлять буквенные выражения и использовать их для решения текстовых задач; 5.5.1.7 составлять формулы для решения текстовых задач Эйлера-Венна; 5.5.1.8 решать текстовые задачи на арифметические действия с десятичными дробями; 5.5.1.9 решать задачи, используя диаграмму; 5.5.1.10 решать текстовые задачи на проценты; 5.5.1.11 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков, по индивидуальным показаниям	6.5.1.1 решать задачи на нахождение средней скорости движения; 6.5.1.2 решать текстовые задачи на проценты с помощью пропорции; 6.5.1.3 применять масштаб при работе с картой, планом, чертежом; 6.5.1.4 решать текстовые задачи на рациональные числа; 6.5.1.5 распознавать и решать задачи, в которых связаны величины прямой и обратной пропорциональностями; 6.5.1.6 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений; 6.5.1.7 решать текстовые задачи с помощью составления систем линейных уравнений; 6.5.1.8 разворачивать и завершать учебный диалог; 6.5.1.9 использовать записи для решения задач, связанных с числами; 6.5.1.10 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать порядок действий
5.2 Математический язык и математическая модель	5.5.2.1 читать и записывать обыкновенные дроби; 5.5.2.2 читать и записывать десятичные дроби; 5.5.2.3 изображать натуральные числа на координатном луче; 5.5.2.4 изображать на координатном луче обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.5.2.5 изображать на координатном луче десятичные дроби; 5.5.2.6 записывать результат сравнения натуральных чисел с помощью знаков ; 5.5.2.7 исследовать ситуацию, требующую сравнения и упорядочивания натуральных чисел; 5.5.2.8 составлять выражения с переменными; 5.5.2.9 - использовать символы при работе с множествами 5.5.2.10 строить плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур (куба и прямоугольного параллепипеда); 5.5.2.11 эффективно работать с учебной книгой, оценивать результаты выполненного задания	6.5.2.1 читать и записывать отношения двух чисел; 6.5.2.2 читать и записывать пропорции; 6.5.2.3 использовать целые числа при описании величин; 6.5.2.4 решать задачи на зависимость между величинами; 6.5.2.5 знать способы задания зависимостей между величинами; 6.5.2.6 записывать формулу зависимости по ее описанию; 6.5.2.7 составлять таблицу для зависимостей, заданных формулой или графиком; 6.5.2.8 строить графики зависимостей, заданных формулой и таблицей; 6.5.2.9 находить и исследовать зависимости между величинами, используя графики реальных процессов; 6.5.2.10 интерпретировать графики реальных зависимостей между прямо пропорциональными величинами; 6.5.2.11 записывать формулу прямой пропорциональности по описанию; 6.5.2.12 строить график прямой пропорциональности; 6.5.2.13 озаглавливать научный (учебный) текст, соединять 2-3 предложения в цепочку, используя средства межфразовой связи

26. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Математика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе

27. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Математика"
для 5-6 классов уровня основного
среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Математика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Числа	Натуральные числа и нуль	5.1.1.1 усвоить понятие множества натуральных чисел; 5.1.1.2 усвоить понятия четных и нечетных чисел; 5.1.1.17 чувствовать настроение собеседника, улавливать отношения партнеров друг к другу и к данным обстоятельствам
3. Элементы геометрии	Координатный луч	5.3.1.1 знать различные единицы длины и понимать, что такое единичный отрезок на координатном луче; 5.3.1.10 находить информацию (текстовую, графическую, изобразительную) в учебнике, анализировать ее содержание
5. Математическое моделирование и анализ	Сравнение натуральных чисел.	5.5.2.3 изображать натуральные числа на координатном луче; 5.5.2.6 записывать результат сравнения натуральных чисел с помощью знаков ; 5.5.2.7 исследовать ситуацию, требующую сравнения и упорядочивания натуральных чисел;
1. Числа	Свойства арифметических действий.	5.1.2.1 сравнивать натуральные числа, в том числе с помощью координатного луча; 5.1.2.2 устанавливать порядок действий и находить значения числовых выражений со скобками и без скобок, содержащих более четырех действий; 5.1.2.3 использовать свойства сложения и умножения для нахождения значений числовых выражений; 5.1.2.35 использовать базовые предметные термины в активном словаре;
2. Элементы алгебры	Числовые и буквенные выражения и их значения. Упрощение выражений.	5.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения; 5.2.1.2 находить значения буквенного выражения по заданным значениям букв; 5.2.1.3 составлять выражения с переменными и формулы при решении текстовых задач; 5.2.1.4 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого учителем или одноклассником текста, устного ответа товарища; 5.2.1.5 строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики;
	Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений	5.2.2.1 решать уравнения на основе правил нахождения неизвестных компонентов арифметических действий; 5.2.2.2 использовать приемы проверки правильности решения уравнений 5.2.2.3 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков,- по индивидуальным показаниям
	Последовательности из натуральных чисел	5.2.3.1 устанавливать закономерности в последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.2 находить недостающие элементы в последовательностях из натуральных чисел; 5.2.3.3 придумывать закономерности и составлять последовательности из натуральных чисел
5. Математическое моделирование и анализ	Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач.	5.5.1.1 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над натуральными числами; 5.5.1.6 составлять буквенные выражения и использовать их для решения задач; 5.5.1.7 использовать формулы для решения текстовых задач Эйлера Венна;
1. Числа	Делители и кратные, простые и составные числа.	5.1.1.4 знать определения делителя и кратного натурального числа; 5.1.1.5 знать определения простого и составного чисел;
	Основные свойства делимости суммы и разности. Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10.	5.1.2.5 применять признаки делимости натуральных чисел на 2, 5, 10, 3,9 5.1.2.7 находить делители натуральных чисел; 5.1.2.8 находить кратные натуральных чисел; 5.1.2.9 анализировать делимость произведения на данное натуральное число; 5.1.2.10 анализировать делимость суммы и разности на данное натуральное число
	Степень.	5.1.1.3 знать определение степени натурального числа; 5.1.2.4 записывать произведение одинаковых чисел в виде степени
	Разложение натуральных чисел на простые множители	5.1.2.6 раскладывать составные числа на простые множители
	наибольшего общего делителя. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное	5.1.1.6 знать определения понятий общий делитель, общее кратное, наибольшего общего делителя и наименьшего общего кратного ; 5.1.1.7 знать определение взаимно простых чисел;
	Нахождение наибольшего общего делителя и наименьшего общего кратного числа	5.1.2.11 находить наибольший общий делитель и наименьшее общее кратное двух и более чисел; 5.1.2.35 использовать базовые предметные термины в активном словаре
5. Математические моделирование и анализ	Использование наибольшего общего делителя и наименьшего общего кратного при решении текстовых задач	5.5.1.2 использовать наибольший общий делитель и наименьшее общее кратное при решении текстовых задач;
2 четверть
1. Числа	Обыкновенная дробь. Правильные и неправильные обыкновенные дроби	5.1.1.8 усвоить понятие обыкновенной дроби; 5.1.1.9 распознавать правильные и неправильные дроби;
5. Математическое моделирование и анализ	Чтение и запись обыкновенных дробей	5.5.2.1 читать и записывать обыкновенные дроби;
1. Числа	Основное свойство обыкновенной дроби	5.1.2.13 применять основное свойство дроби при сокращении обыкновенных дробей; 5.1.2.14 приводить обыкновенные дроби к новому знаменателю, к наименьшему общему знаменателю, сравнивать обыкновенные дроби
	Смешанные числа	5.1.1.10 знать определение смешанного числа; 5.1.1.11 знать определение взаимно обратных чисел;
	Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.12 преобразовывать неправильную дробь в смешанное число и смешанное число в неправильную дробь; 5.1.2.14 приводить обыкновенные дроби к новому знаменателю; к наименьшему общему знаменателю; сравнивать обыкновенные дроби, смешанные числа;
5. Математическое моделирование и анализ	Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.5.2.4 изображать на координатном луче обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.5.2.11 эффективно работать с учебной книгой, оценивать результаты выполненного задания
2. Элементы алгебры	Последовательности, состоящие из обыкновенных дробей	5.2.3.4 устанавливать закономерности в числовых последовательностях, состоящих из обыкновенных дробей 5.2.3.6 воспринимать и понимать общее фактическое содержание текста с элементами рассуждения;
1. Числа	Сложение и вычитание обыкновенных дробей Сложение и вычитание смешанных чисел Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; 5.1.2.16 выполнять сложение и вычитание дробей с разными знаменателями
		5.1.2.17 выполнять вычитание дроби из натурального числа; 5.1.2.18 выполнять сложение и вычитание смешанных чисел
		5.1.2.19 выполнять умножение обыкновенных дробей, смешанных чисел; 5.1.2.20 находить число, обратное заданному числу
		5.1.2.21 выполнять деление обыкновенных дробей и смешанных чисел
3 четверть
1. Числа	Задачи на нахождение дроби от числа и числа по его дроби	5.1.2.22 находить часть числа и число по его части;
5. Математическое моделирование	Задачи на совместную работу	5.5.1.3 решать текстовые задачи (например, задачи на совместную работу) с помощью арифметических действий над обыкновенными дробями; 5.5.1.4 составлять и решать задачи на нахождение части числа или величины и числа или величины по его части
1. Числа	Десятичная дробь	5.1.1.12 представлять натуральное число в виде десятичной записи; 5.1.1.13 усвоить понятие десятичной дроби; 5.1.1.14 понимать равенство чисел, записанных в виде десятичной дроби, например: 1,3 и 1,30
1. Числа	Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь	5.1.2.23 переходить от одной формы записи дробей к другой; 5.1.2.24 сравнивать десятичные дроби;
5. Математическое моделирование и анализ	Чтение и изображение десятичных дробей	5.5.2.2 читать и записывать десятичные дроби; 5.5.2.5 изображать на координатном луче десятичные дроби; 5.5.2.11 эффективно работать с учебной книгой, оценивать результаты выполненного задания
1. Числа	Сложение и вычитание десятичных дробей	5.1.2.25 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей
	Умножение десятичной дроби на натуральное число и десятичную дробей	5.1.2.26 выполнять умножение десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь
	Деление десятичной дроби на натуральное число и десятичную дробь	5.1.2.28 выполнять деление десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь;
	Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100;1000 0,1; 0,01; 0,001;	5.1.2.27 применять правила умножения десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.29 - применять правила деления десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001;
	Приближенные значения	5.1.1.15 усвоить понятие приближенного значения числа
	Округление десятичных дробей	5.1.2.30 округлять десятичные дроби до заданного разряда
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	5.5.1.5 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий с десятичными дробями; 5.5.1.11 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков, по индивидуальным показаниям
2. Элементы алгебры	Последовательности, состоящие из дробей	5.2.3.4 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из дробей;
4 четверть
4. Статистика и теория вероятностей	Множество. Элементы множества.	5.4.1.3 усвоить понятия множества и его элементов, пустого множества;
4. Статистика и теория вероятностей	Отношения между множествами. Подмножество Объединение и пересечение множеств	5.4.1.2 знать определения и находить объединения и пересечения заданных множеств, записывать результаты, используя символы 5.4.1.3 усвоить понятие подмножества; 5.4.1.4 определять характер отношений между множествами (пересекающиеся и непересекающиеся множества); 5.4.1.6 обращаться за направляющей помощью;
5. Математическое моделирование и анализ	Изображение множеств	5.5.2.9 использовать символы при работе с множествами
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	5.5.1.7 решать задачи, используя диаграмму Эйлера-Венна
1. Числа	Процент	5.1.1.16 усвоить понятие процент;
1. Числа	Нахождение процента от числа и числа по его проценту	5.1.2.31 переводить дроби в проценты и проценты в дроби 5.1.2.32 находить процент данного числа; 5.1.2.33 находить процентное отношение одного числа к другому и наоборот; 5.1.2.34 находить число по данному проценту
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	5.5.1.10 решать текстовые задачи на проценты
3. Элементы геометрии	Угол	5.3.1.2 усвоить понятия угла и его градусной меры, обозначать и сравнивать углы; 5.3.1.3 различать виды углов (острый, прямой, тупой, развернутый, полный);
	Многоугольник	5.3.1.4 усвоить понятие многоугольника
	Окружность. Круг. Круговой сектор	5.3.1.6 усвоить понятия окружности, круга и их элементов (центр, радиус и диаметр); 5.3.1.7 строить окружность с помощью циркуля; 5.3.1.8 усвоить понятие кругового сектора
	Градусная мера угла	5.3.3.1 измерять углы с помощью транспортира и строить углы с заданной градусной мерой с помощью транспортира; 5.3.3.2 решать задачи на нахождение градусной меры угла, на сравнение углов;
4. Статистика и теория вероятностей	Диаграмма	5.4.3.1 иметь представления о круговой, линейной и столбчатой диаграммах, строить их
4. Статистика и теория вероятностей	Способы представления статистических данных	5.4.3.2 извлекать статистическую информацию, представленную в виде таблиц или диаграмм 5.4.3.4 в ходе диалога использовать предметную лексику
3. Элементы геометрии	Развертка прямоугольного параллелепипеда	5.3.1.5 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках; 5.3.1.10 находить информацию (текстовую, графическую, изобразительную) в учебнике, анализировать ее содержание
5. Математическое моделирование и анализ	Плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур	5.5.2.10 строить плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур (куба и прямоугольного параллепипеда)
3. Элементы геометрии	Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур	5.3.2.1 решать задачи с помощью разрезания и складывания фигур; 5.3.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения; 5.3.2.3 удерживать учебную задачу в процессе выполнения
Повторение курса математики 5 класса

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса математики 5 класса
1. Числа	Отношение двух чисел.	6.1.1.1 понимать, что показывает отношение двух чисел; 6.1.1.10 наблюдать взаимосвязь интонации и эмоциональной составляющей диалога или монолога 6.1.1.11 уметь действовать по устной инструкции
1. Числа	Процентное отношение двух чисел	6.1.2.5 усвоить понятие отношения чисел; 6.1.2.2 находить отношение, обратное данному отношению; 6.1.2.8 делить величины в заданном отношении; 6.1.2.9 делить величины на части, обратно пропорциональные данным числам
5. Математическое моделирование и анализ	Отношение двух чисел.	6.5.2.1 читать и записывать отношения двух чисел; 6.5.2.2 читать и записывать пропорции;
1. Числа	Пропорция. Основное свойство пропорции	6.1.2.3 знать определение пропорции; 6.1.2.4 распознавать и составлять пропорции; 6.1.2.5 знать и применять основное свойство пропорции
1. Числа	Прямая и обратная пропорциональная зависимость	6.1.1.2 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.3 понимать, какие величины являются обратно пропорциональными, приводить примеры, решать задачи;
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач с помощью пропорции.	6.5.1.2 решать задачи на проценты с помощью пропорции; 6.5.1.5 распознавать и решать задачи, в которых величины связаны прямой и обратной пропорциональностями
1. Числа	Масштаб	6.1.1.5 усвоить понятие масштаба;
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач с помощью пропорции.	6.5.1.3 применять масштаб при работе с картой, планом, чертежом
3. Элементы геометрии	Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера	6.3.1.1 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.1.4 иметь представление о шаре и сфере
3. Элементы геометрии	Формулы длины окружности и площади круга	6.3.3.2 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.3.3 знать и применять формулу площади круга;
2 четверть
1. Числа	Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа	6.1.1.4 знать определение координатной прямой и строить координатную прямую; 6.1.1.7 усвоить понятие противоположных чисел, отмечать их на координатной прямой;
5. Математическое моделирование и анализ	Целые числа. Рациональные числа	6.5.2.3 использовать целые числа при описании величин;
1. Числа	Рациональные числа. Модуль числа	6.1.1.8 усвоить понятие рационального числа; 6.1.1.9 знать определение модуля числа и находить его значение;
2. Элементы алгебры	Геометрический смысл выражения ;	6.2.1.8 понимать геометрический смысл выражения ;
3. Элементы геометрии	Расстояние между точками на координатной прямой	6.3.3.1 находить расстояние между точками на координатной прямой 6.3.3.6 четко произносить все звуки в речевом потоке (кроме детей с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата)
1. Числа	Сравнение, сложение и вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками на координатной прямой.	6.1.2.6 изображать рациональные числа на координатной прямой; 6.1.2.10 сравнивать целые числа; 6.1.2.12 сравнивать рациональные числа; 6.1.2.24 изображать подмножества рациональных чисел с помощью кругов Эйлера-Венна 6.1.2.11 выполнять сложение и вычитание целых чисел с помощью координатной прямой 6.1.2.14 выполнять вычитание рациональных чисел;
	Умножение и деление рациональных чисел.	6.1.2.15 выполнять умножение рациональных чисел; 6.1.2.16 выполнять деление рациональных чисел; 6.1.2.17 применять свойства сложения и умножения рациональных чисел;
	Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби.	6.1.2.18 распознавать, какие обыкновенные дроби представимы как конечные десятичные дроби; 6.1.2.19 представлять рациональное число в виде бесконечной периодической десятичной дроби 6.1.2.20 находить период бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.21 переводить бесконечную периодическую десятичную дробь в обыкновенную дробь 6.1.2.25 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого учителем и одноклассником текста, устного ответа товарища
	Арифметические действия над числами	6.1.2.22 находить значения числовых выражений, содержащих рациональные числа;
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	6.5.1.4 решать текстовые задачи с рациональными числами
3 четверть
2. Элементы алгебры	Переменная. Выражение с переменной	6.2.1.1 усвоить понятие алгебраического выражения; 6.2.1.2 вычислять значения алгебраических выражений при рациональных значениях заданных переменных; 6.2.1.3 находить допустимые значения переменной в алгебраическом выражении и понимать, при каких значениях переменной алгебраическое выражение имеет смысл в контексте практических задач; 6.2.1.4 знать правила раскрытия скобок; 6.2.1.5 знать определения понятий коэффициента, подобных слагаемых и приводить подобные слагаемые в алгебраических выражениях; 6.2.1.11 составлять небольшое монологическое высказывание – аннотацию с опорой на авторский текст
	Преобразования алгебраических выражений	6.2.1.6 знать определения тождества и тождественных преобразований и выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений;
	Линейное уравнение с одной переменной.	6.2.2.1 знать определение линейного уравнения с одной переменной, равносильных уравнений; 6.2.2.2 решать линейные уравнения с одной переменной; 6.2.2.3 знать определение линейного уравнения с двумя переменными и его свойства 6.2.2.19 делать взаимо- и самоанализ выполненного задания на основе критериев успешности учебной деятельности
	Числовые равенства и их свойства	6.2.2.6 знать и применять свойства верных числовых равенств
	Линейное уравнение содержащее, переменную под знаком модуля	6.2.2.7 решать уравнения вида , где a и b – рациональные числа;
5. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач с помощью уравнений	6.5.1.6 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений; 6.5.1.10 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать порядок действий
2. Элементы алгебры	Числовые неравенства и их свойства	6.2.2.8 знать и применять свойства верных числовых неравенств; понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств;
	Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков	6.2.2.9 использовать обозначения для записи числовых промежутков и изображать числовые промежутки; 6.2.2.10 находить объединение и пересечение числовых промежутков
	Линейное неравенство с одной переменной. Решение линейных неравенств с одной переменной Системы линейных неравенств с одной переменной.	6.2.2.11 решать линейные неравенства видовkx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b 6.2.2.12 приводить неравенства с помощью алгебраических преобразований к неравенству вида kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 6.2.2.13 изображать решения неравенств на координатной прямой; 6.2.2.14 записывать решения неравенств в виде числового промежутка и записывать заданный числовой промежуток в виде неравенства; 6.2.2.15 решать системы линейных неравенств с одной переменной; 6.2.2.16 изображать множество точек на координатной прямой, заданное неравенством вида \|x\|>a, \|x\|≥a, \|x\|<a, \|x\|≤a; 6.2.2.17 на слух воспринимать и понимать текст с элементами рассуждения, уметь передать своими словами
3. Элементы геометрии	Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки	6.3.1.5 усвоить понятие координатной плоскости; 6.3.1.6 строить прямоугольную систему координат; 6.3.1.7 понимать, что упорядоченная пара чисел (х; у) задает точку в прямоугольной системе координат и каждой точке соответствует единственная упорядоченная пара чисел, называемые координатами точки; 6.3.1.8 строить точку в системе координат по ее координатам и находить координаты точки, заданной на координатной плоскости;
	Координатная плоскость. Прямоугольная система координат.	6.3.2.1 знать определения пересекающихся, параллельных, перпендикулярных прямых; 6.3.2.2 распознавать перпендикулярные, параллельные прямые и отрезки 6.3.2.3 находить графическим способом координаты точек пересечения отрезков, лучей или прямых друг с другом, с координатными осями 6.3.2.6 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы
	Центральная симметрия. Осевая симметрия	6.3.1.9 усвоить понятия осевой и центральной симметрии; 6.3.1.10 иметь представление о фигурах, имеющих ось или центр симметрии; распознавать симметричные и центрально-симметричные фигуры; 6.3.1.11 планировать свою деятельность, свободно выражать устно и письменно свою деятельность
	Расположение фигур в пространств	6.3.2.4 распознавать фигуру по ее изображению и изображать плоские и пространственные фигуры; 6.3.2.5 строить точки и фигуры, симметричные относительно начала координат и координатных осей в прямоугольной системе координат
4 четверть
4. Статистика и теория вероятностей	Объединение и пересечение множеств	6.4.1.1 использовать понятие объединение и пересечение множеств при решении числовых неравенств; 6.4.1.2 наблюдать лексические повторы, выраженные существительными
	Решение комбинаторных задач методом перебора.	6.4.2.1 решать комбинаторные задачи методом перебора; 6.4.2.2 проявлять чувство личной ответственности за свое поведение в процессе поиска информации, ее хранения и использования
	Статистические числовые характеристики;	6.4.3.1 знать определение среднего арифметического нескольких чисел, размаха, медианы и моды ряда числовых данных; 6.4.3.2 вычислять статистические числовые характеристики; 6.4.3.3 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать порядок действий 6.4.3.4 осознанно и эффективно строить сообщения в устной и письменной форме исследовательского характера
5. Математическое моделирование и анализ.	Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический	6.5.2.4 решать задачи на зависимость между величинами; 6.5.2.5 знать способы задания зависимостей между величинами; 6.5.2.6 записывать формулу зависимости по ее описанию; 6.5.2.7 составлять таблицу для зависимостей, заданных формулой или графиком; 6.5.2.8 строить графики зависимостей, заданных формулой и таблицей; 6.5.2.13 озаглавливать научный (учебный) текст, соединять 2-3 предложения в цепочку, используя средства межфразовой связи
1. Числа	Прямопропорциональные величины	6.1.1.2 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи;
5. Математическое моделирование и анализ	Исследование зависимостей между величинами, используя графики реальных процессов	6.5.2.9 находить и исследовать зависимости между величинами, используя графики реальных процессов; 6.5.2.10 интерпретировать графики реальных зависимостей между прямо пропорциональными величинами; 6.5.2.11 записывать формулу прямой пропорциональности по описанию; 6.5.2.12 строить график прямой пропорциональности
1. Числа	Прямая пропорциональность и ее график	6.1.2.23 распознавать прямо пропорциональные зависимости и приводить примеры;
2. Элементы алгебры	График прямой пропорциональности	6.2.1.9 знать формулу и строить график прямой пропорциональности;
2. Элементы алгебры	Системы линейных уравнений с двумя переменными и способы их решения	6.2.2.4 иметь представление о системах линейных уравнений с двумя переменными и понимать, что решением системы линейных уравнений с двумя переменными является упорядоченная пара чисел; 6.2.2.5 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения
5. Математическое моделирование и анализ	Решение задач с помощью составления систем уравнений.	6.5.1.7 решать текстовые задачи с помощью составления систем линейных уравнений 6.5.1.8 разворачивать и завершать учебный диалог; 6.5.1.9 использовать записи для решения задач, связанных с числами;
Повторение курса математики 5-6 классов

Приложение 506
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 506 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения – обеспечение качественного усвоения содержания предмета "Алгебра", формирование функциональной грамотности обучающихся c тяжелыми нарушениями речи, в том числе в интеграции с учебными предметами, развитие интеллектуального уровня обучающихся на основе общечеловеческих ценностей и лучших традиций национальной культуры.

3. Задачи:

1) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по разделам Программы: "Числа", "Алгебра", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ";

2) содействовать применению математического языка и основных математических законов, количественных отношений и пространственных форм для решения задач в различных контекстах;

3) учить интерпретировать и создавать математические модели, описывающие реальные процессы;

4) формировать элементарные навыки применения математических методов для исследования и решения задач по физике, химии, биологии и в теоретических областях и практической деятельности, навыки, необходимые для самостоятельного изучения и продолжения образования в будущей выбранной профессии;

8) знакомить с историей развития алгебры как науки, с историей возникновения алгебраических понятий;

9) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения алгебре;

10) обеспечить понимание значимости алгебры для общественного прогресса;

11) обеспечивать решение задач коррекционной поддержки.

1) формирование и расширение словарного запаса на материале математической терминологии;

3) создание условий, побуждающих к самоконтролю в речи, самооценке, речевому саморазвитию обучающихся;

4) структурирование мыслительных операций, необходимых для понимания прямого смысла, контекста и подтекста;

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

6. Работу над новыми терминами целесообразно проводить по определенному алгоритму:

1) объяснение смысла слова/термина;

2) упражнение в правильном проговаривании;

3) подборка словесных эквивалентов (синонимов);

4) работа с формами слова: склонение, спряжение;

7. При обучении обучающихся с тяжелыми нарушениями речи учитывается неполноценность лексической стороны речи, слабое владение учебно-терминологической лексикой, формальное представление о понятиях, обозначаемых соответствующим термином.

2) поддержка обучения посредством "оценивания";

3) поощрение исследовательской деятельности и обязательное использования методов активного обучения;

4) использование стратегий критического мышления;

5) обязательная опора на несколько анализаторов;

7) формирование навыков монологической речи с элементами рассуждения;

8) самостоятельный поиск путей решения поставленной перед обучающимися проблемной задачи;

10) взаимообучение обучающихся (внутри класса и между классами);

12) выполнение заданий, требующих поиска и использования дополнительного материала;

14) частая смена видов деятельности на уроке;

15) опора на личный чувственный, мыслительный и практический опыт обучающихся;

16) положительный психоэмоциональный климат урока;

17) формирование читательской грамотности обучающихся при работе с текстами.

1) ценностно-ориентированный подход, как способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиции определенных ценностей, когда учебный процесс формирует систему ценностей личности обучающегося;

5) компетентностный подход, направленный на развитие у обучающихся способности самостоятельно решать проблемы в различных сферах и видах деятельности на основе использования социального опыта; предполагает создание условий для формирования у обучаемых опыта самостоятельного решения познавательных, коммуникативных, организационных, нравственных проблем, составляющих содержание образования;

6) интегративный подход, который позволит тесно связать предмет "Алгебра" с учебными предметами;

14. Кабинет предмета "Алгебра" представляет собой просторную комнату с мобильными столами, стульями, позволяющим осуществлять деятельность обучающихся как в малых, так и в больших группах. Расстановка мебели в данных кабинетах соотвествует возрастным особенностям обучающихся.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Алгебра"

15. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Алгебра" составляет:

1) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 8 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

16. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 7 класса:

1) повторение учебного материала курса математики за 5-6 класс;

2) натуральные числа и их делимость. Натуральные числа и нуль. Координатный луч. Сравнение натуральных чисел. Двойное неравенство. Сложение натуральных чисел. Вычитание натуральных чисел. Умножение натуральных чисел. Деление натуральных чисел. Свойства арифметических действий. Арифметические действия над натуральными числами. Числовые выражения. Буквенные выражения. Значения числовых и буквенных выражений. Упрощение выражений. Уравнение. Корень уравнения. Решение текстовых задач с помощью уравнений. Формулы. Вычисление по формулам. Числовые последовательности, составленные из натуральных чисел; Делители и кратные натуральных чисел. Простые и составные числа. Основные свойства делимости. Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10. Четные и нечетные числа. Степень. Основание степени. Показатель степени. Разложение натуральных чисел на простые множители. Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное;

3) обыкновенные дроби и действия над ними. Чтение и запись обыкновенных дробей. Основное свойство обыкновенной дроби. Правильные и неправильные обыкновенные дроби. Смешанные числа. Целая и дробная части смешанного числа. Перевод неправильной дроби в смешанное число. Представление смешанного числа в виде неправильной дроби. Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел на координатном луче. Приведение обыкновенных дробей к общему знаменателю. Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Сложение и вычитание обыкновенных дробей. Сложение смешанных чисел. Вычитание смешанных чисел. Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Взаимно обратные числа. Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел. Арифметические действия над обыкновенными дробями и смешанными числами. Нахождение дроби от числа и числа по его дроби. Задачи на совместную работу;

5) рациональные числа и действия над ними. Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа. Целые числа. Рациональные числа. Модуль числа. Сравнение рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой. Сложение отрицательных рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с разными знаками. Вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками на координатной прямой. Умножение рациональных чисел. Переместительное и сочетательное свойства сложения и умножения рациональных чисел. Деление рациональных чисел. Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби. Перевод бесконечной периодической десятичной дроби в обыкновенную дробь. Арифметические действия над рациональными числами. Решение текстовых задач;

6) степень с целым показателем. Степень с натуральным показателем и ее свойства. Степень с целым показателем и ее свойства. Преобразование выражений, содержащих степени. Стандартный вид числа. Решение практических задач, содержащих большие и малые величины. Числовые последовательности, содержащие степени;

7) многочлены. Одночлены и действия над ними. Многочлены и действия над ними. Степень одночлена и многочлена. Стандартный вид одночлена и многочлена. Разложение многочлена на множители. Тождественные преобразования выражений;

8) функция. График функции. Понятие функции. График функции. Линейная функция и ее график. Взаимное расположение графиков линейных функций. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными графическим способом. Функции вида у=ах2, у=ах3 и (k≠0), их графики и свойства;

9) элементы статистики. Понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты. Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот. Полигон частот;

10) повторение курса алгебры 7 класса.

17. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 8 класса:

1) повторение курса алгебры 7 класса;

2) формулы сокращенного умножения. Формула разности квадратов двух выражений. Формула квадрата суммы двух выражений. Формула квадрата разности двух выражений. Формула куба суммы двух выражений. Формула куба разности двух выражений. Формула разности кубов двух выражений. Формула суммы кубов двух выражений. Тождественные преобразования выражений. Решение текстовых задач с помощью составления уравнений и неравенств;

3) алгебраические дроби. Алгебраическая дробь и ее основное свойство. Действия над алгебраическими дробями. Сложение, вычитание, произведение, деление, возведение в степень алгебраических дробей. Тождественные преобразования алгебраических выражений;

4) квадратный корень и иррациональные выражения. Иррациональные числа. Действительные числа. Квадратный корень. Приближенное значение квадратного корня. Арифметический квадратный корень. Свойства арифметического квадратного корня. Вынесение множителя из-под знака корня. Внесение множителя под знак корня. Освобождение от иррациональности знаменателя дроби. Преобразование выражений, содержащих квадратные корни. Сравнение действительных чисел. Функция

, ее свойства и график;

5) квадратные уравнения. Квадратное уравнение. Неполное квадратное уравнение. Приведенное квадратное уравнение. Выделение полного квадрата двучлена. Формулы корней квадратного уравнения. Дискриминант. Теорема Виета. Теорема, обратная теореме Виета. Квадратный трехчлен. Корень квадратного трехчлена. Разложение квадратного трехчлена на множители. Уравнения, приводимые к виду квадратного уравнения. Биквадратное уравнение. Метод введения новой переменной. Целые рациональные уравнения. Дробно-рациональные уравнения. Рациональные уравнения. Уравнения вида

6) повторение курса алгебры 8 класса.

18. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 9 класса:

1) повторение курса алгебры 8 класса;

2) элементы статистики. Частота. Таблица частот. Интервальная таблица. Гистограмма. Накопленная частота. Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение. Полигон;

4) неравенства. Квадратное неравенство. Решение квадратных неравенств с помощью графика квадратичной функции. Рациональное неравенство. Метод интервалов. Система нелинейных неравенств с одной переменной. Система квадратных неравенств;

5) уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы. Нелинейные уравнения с двумя переменными. Система нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение текстовых задач с помощью систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Неравенства с двумя переменными. Системы нелинейных неравенств с двумя переменными;

6) повторение курса алгебры 9 класса.

19. Базовое содержание учебного предмета "Алгебра" для 10 класса:

1) повторение курса алгебры 9 класса;

2) элементы комбинаторики. Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения). Факториал числа. Понятия: "перестановка", "размещение" и "сочетание" без повторений. Основные формулы комбинаторики. Решение задач с использованием формул комбинаторики. Бином Ньютона и его свойства;

3) последовательности. Числовая последовательность, способы ее задания и свойства. Арифметическая прогрессия. Формула n-го члена арифметической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов арифметической прогрессии. Геометрическая прогрессия. Формула n-го члена геометрической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов геометрической прогрессии. Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия. Сумма членов бесконечно убывающей геометрической прогрессии. Метод математической индукции;

4) тригонометрия. Градусная и радианная меры углов и дуг. Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла. Значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов. Тригонометрические функции и их свойства. Основные тригонометрические тождества. Формулы приведения. Формулы синуса, косинуса, тангенса и котангенса суммы и разности двух углов. Формулы тригонометрических функций двойного и половинного углов. Преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение. Преобразования произведения тригонометрических функций в сумму или разность. Тождественные преобразования тригонометрических выражений;

5) элементы теории вероятностей. Событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие. Элементарное событие. Благоприятствующие исходы. Равновозможные и противоположные события. Определение классической вероятности. Статистическая вероятность. Геометрическая вероятность;

6) повторение курса алгебры 10 класса.

20. Содержание учебного предмета "Алгебра" распределено по разделам обучения, разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.

21. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) раздел "Числа";

2) раздел "Алгебра";

3) раздел "Статистика и теория вероятностей";

4) раздел "Математическое моделирование и анализ".

22. Раздел "Числа" включает следующие подразделы:

1) понятие о числах и величинах;

2) операции над числами.

23. Раздел "Алгебра" включает следующие подразделы:

1) алгебраические выражения и их преобразования;

2) уравнения и неравенства, их системы и совокупности;

3) последовательности и их суммирование;

4) тригонометрия.

24. Раздел "Статистика и теория вероятностей" включает следующие подразделы:

1) основы комбинаторики;

2) основы теории вероятностей;

3) статистика и анализ данных.

25. Раздел "Математическое моделирование и анализ" включает следующие подразделы:

1) начала математического анализа;

2) решение задач с помощью математического моделирования;

3) математический язык и математическая модель.

Глава 4. Система целей обучения

26. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

27. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Числа
1.1. Понятие о числах и величинах	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1. Понятие о числах и величинах	7.1.1.1 записывать числа в стандартном виде; 7.1.1.2 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы	8.1.1.1 усвоить понятия иррационального и действительного чисел; 8.1.1.2 знать определения и различать понятия квадратного корня и арифметического квадратного корня; 8.1.1.3 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи		10.1.1.1 усвоить понятие радианной меры угла; 10.1.1.2 отмечать числа на единичной окружности
1.2. Операции над числами	7.1.2.1 производить арифметические действия над натуральными числами; 7.1.2.2 производить действия с обыкновенными дробями и смешанными числами; 7.1.2.3 производить действия с десятичными дробями; 7.1.2.4 производить действия с рациональными числами; 7.1.2.5 устанавливать порядок и находить значения числовых выражения со скобками, содержащих обыкновенные дроби и смешанные числа, десятичные дроби и рациональные числа; 7.1.2.6 знать определение степени с натуральным показателем и ее свойства; 7.1.2.7 определять, какой цифрой оканчивается значение степени числа; 7.1.2.8 знать определение степени с нулевым и целым отрицательным показателем и ее свойства; 7.1.2.9 находить числовое значение степени с целым показателем и представлять заданные числа в виде степени; 7.1.2.10 применять свойства степеней для упрощения алгебраических выражений; 7.1.2.11 находить допустимые значения переменных в основании степени с нулевым показателем; 7.1.2.12 выполнять арифметические действия над числами, записанными в стандартном виде; 7.1.2.13 находить значащую часть и порядок числа, записанного в стандартном виде; 7.1.2.14 сравнивать числа, записанные в стандартном виде; 7.1.2.15 переводить величины из одних единиц измерения в другие и записывать результаты в стандартном виде; 7.1.2.16 находить приближенные значения величин и записывать их в стандартном виде; 7.1.2.17 вычислять абсолютную и относительную погрешности приближенных значений величин; 7.1.2.18 выполнять приближенные вычисления с использованием калькулятора; 7.1.2.19 применять свойства степени с натуральным показателем; 7.1.2.20 объяснять действия свои и одноклассников с использованием доказательств, логического обоснования	8.1.2.1 использовать формулу сокращенного умножения, в том числе для рационального счета; 8.1.2.2 применять свойства арифметического квадратного корня; 8.1.2.3 оценивать значение квадратного корня; 8.1.2.4 выносить множитель из-под знака корня и вносить множитель под знак корня; 8.1.2.5 освобождать от иррациональности знаменатель дроби; 8.1.2.6 выполнять преобразования выражений, содержащих квадратные корни; 8.1.2.7 сравнивать действительные числа 8.1.2.8 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы;		10.1.2.1 переводить градусы в радианы и радианы в градусы

таблица 2

Раздел 2. Алгебра
2.1. Алгебраические выражения и их преобразования	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1. Алгебраические выражения и их преобразования	7.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения и находить их значения; 7.2.1.2 применять свойства степени с целым показателем при нахождении значений числовых выражений; 7.2.1.3 знать определение одночлена, находить его коэффициент и степень; 7.2.1.4 записывать одночлен в стандартном виде; 7.2.1.5 выполнять умножение одночленов и представлять одночлен в виде произведения множителей; 7.2.1.6 знать определение многочлена и находить его степень; 7.2.1.7 приводить многочлен к стандартному виду; 7.2.1.8 выполнять сложение и вычитание многочленов; 7.2.1.9 выполнять умножение многочлена на одночлен; 7.2.1.10 выполнять умножение многочлена на многочлен; 7.2.1.11 раскладывать алгебраические выражения на множители вынесением общего множителя за скобки и способом группировки; 7.2.1.12 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью действий над многочленами, разложения многочлена на множители; 7.2.1.13 восстанавливать последовательность операций, оценивать действия одноклассников	8.2.1.1 знать и применять формулы сокращенного умножения 8.2.1.2 знать и применять формулы сокращенного умножения 8.2.1.3 раскладывать алгебраические выражения на множители с помощью формул сокращенного умножения; 8.2.1.4 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью формул сокращенного умножения; 8.2.1.5 распознавать алгебраические дроби; 8.2.1.6 находить область допустимых значений переменных в алгебраической дроби; 8.2.1.7 применять основное свойство алгебраической дроби 8.2.1.8 выполнять сложение и вычитание алгебраических дробей; 8.2.1.9 выполнять умножение и деление, возведение в степень алгебраических дробей; 8.2.1.10 выполнять преобразования алгебраических выражений; 8.2.1.11 выявлять признак, по которому были сгруппированы элементы, преобразованы выражения 8.2.1.12 усвоить понятие корня квадратного трехчлена; 8.2.1.13 выделять полный квадрат двучлена из трехчлена; 8.2.1.14 раскладывать квадратный трехчлен на множители
2.2. Уравнения равенства и неравенства, их системы и совокупности	7.2.2.1 решать уравнения, содержащие обыкновенные и десятичные дроби, смешанные и рациональные числа; 7.2.2.2 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения; 7.2.2.3 решать линейные неравенства видовkx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b 7.2.2.4 решать системы линейных неравенств с одной переменной;	8.2.2.1 знать определение квадратного уравнения; 8.2.2.2 различать виды квадратных уравнений; 8.2.2.3 решать квадратные уравнения; 8.2.2.4 применять теорему Виета; 8.2.2.5 решать дробно-рациональные уравнения; 8.2.2.6 решать уравнения, приводимые к квадратным уравнениям; 8.2.2.7 оказывать по запросу товарища целевую помощь;	9.2.2.1 решать квадратные неравенства; 9.2.2.2 решать рациональные неравенства; 9.2.2.3 решать системы из двух неравенств, одно из которых линейное, а второе – квадратное 9.2.2.4 различать линейные и нелинейные уравнения с двумя переменными; 9.2.2.5 решать системы нелинейных уравнений с двумя переменными; 9.2.2.6 решать неравенства с двумя переменными; 9.2.2.7 решать системы нелинейных неравенств с двумя переменными; 9.2.2.8 решать системы совокупности двух квадратных неравенств; 9.2.2.9 оказывать взаимопомощь при выполнении
2.3. Последовательности и суммирование	7.2.3.1 определять закономерности и находить недостающие члены последовательности, содержащей степени; 7.2.3.2 составлять план и алгоритм действий			10.2.3.1 иметь представление о числовой последовательности; 10.2.3.2 находить n-й член последовательности, например: 10.2.3.3 распознавать арифметическую и геометрическую прогрессии среди числовых последовательностей; 10.2.3.4 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 10.2.3.5 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство геометрической прогрессии; 10.2.3.6 решать задачи, связанные с арифметической или геометрической прогрессиями; 10.2.3.7 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь; 10.2.3.8 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии к решению задач; 10.2.3.9 знать и применять метод математической индукции 10.2.3.10 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации
2.4. Тригонометрия				10.2.4.1 знать определения тригонометрических функций; 10.2.4.2 знать взаимосвязь координат точек единичной окружности с тригонометрическими функциями; 10.2.4.3 выводить и применять тригонометрические формулы суммы и разности углов, формулы двойного и половинного угла; 10.2.4.4 выводить и применять формулы приведения; 10.2.4.5 находить с помощью единичной окружности область определения и множество значений тригонометрических функций; 10.2.4.6 объяснять с помощью единичной окружности четность (нечетность), периодичность, монотонность и промежутки знакопостоянства тригонометрических функций; 10.2.4.7 выводить и применять формулы преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение и произведение в сумму или разность; 10.2.4.8 выполнять тождественные преобразования тригонометрических выражений; 10.2.4.9 задавать вопросы, разворачивать и завершать диалог

таблица 3

Раздел 3. Статистика и теория вероятностей
3.1. Основы комбинаторики	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1. Основы комбинаторики				10.3.1.1 знать правила комбинаторики (правила суммы и произведения); 10.3.1.2 знать определения перестановки, размещения, сочетания без повторений; 10.3.1.3 знать формулы комбинаторики для вычисления чисел перестановок, размещений, сочетания без повторений; 10.3.1.4 решать задачи, применяя формулы комбинаторики для вычисления числа перестановок, размещений, сочетания без повторений; 10.3.1.5 знать и применять формулу бинома Ньютона и его свойства; 10.3.1.6 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения
3.2. Основы теории вероятностей				10.3.2.1 усвоить понятия: событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие, благоприятствующие исходы, равновозможные и противоположные события; 10.3.2.2 различать элементарное событие от неэлементарного; 10.3.2.3 знать классическое определение вероятности и применять его для решения задач; 10.3.2.4 знать статистическое определение вероятности; 10.3.2.5 применять геометрическую вероятность при решении задач; 10.3.2.6 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
3.3. Статистика и анализ данных	7.3.3.1 усвоить понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты; 7.3.3.2 вычислять абсолютную и относительную частоты варианты; 7.3.3.3 собирать статистические данные и представлять их в табличном виде; 7.3.3.4 представлять выборку в виде частотной таблицы; 7.3.3.5 проверять данные таблицы на непротиворечивость; 7.3.3.6 представлять результаты выборки в виде полигона частот; 7.3.3.7 анализировать статистическую информацию, представленную в виде таблицы или полигона частот 7.3.3.8 знать и выполнять правила культурного речевого общения		9.3.3.1 представлять результаты выборки в виде интервальной таблицы частот; 9.3.3.2 представлять данные интервальной таблицы частот в виде гистограммы частот; 9.3.3.3 знать определение накопленной частоты; 9.3.3.4 анализировать информацию по статистической таблице, полигону частот, гистограмме; 9.3.3.5 знать определения и формулы для вычисления дисперсии и стандартного отклонения; 9.3.3.6 давать самооценку выполнения учебного задания

таблица 4

Раздел 4. Математическое моделирование и анализ
4.1. Начала математического анализа	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1. Начала математического анализа	7.4.1.1 усвоить понятия функции и графика функции; 7.4.1.2 знать способы задания функции; 7.4.1.3 находить область определения и множество значений функции; 7.4.1.4 знать определение функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от k; 7.4.1.5 знать определение линейной функции строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от значений k и b; 7.4.1.6 находить точки пересечения графика линейной функции с осями координат (без построения графика); 7.4.1.7 определять знаки k и b линейной функции заданной графиком; 7.4.1.8 обосновывать взаимное расположение графиков линейных функций в зависимости от значений их коэффициентов; 7.4.1.9 задавать формулой линейную функцию, график которой параллелен графику данной функции или пересекает его; 7.4.1.10 строить график функции у=ах2 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.11 строить график функции у=ах3 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.12 строить график функции и знать ее свойства 7.4.1.13 находить значения функции по заданным значениям аргумента и значение аргумента по заданным значениям функции; 7.4.1.14 ставить вопросы различных типов при исследовании графиков функции 7.4.1.15 устно планировать свою деятельность; 7.4.1.16 свободно выражать устно и письменно свою деятельность	8.4.1.1 знать свойства функции и строить ее график; 8.4.1.2 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции	9.4.1.1 знать свойства и строить графики квадратичных функций вида y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a (x-m)2+n, a≠0; 9.4.1.2 знать свойства и строить график квадратичной функции вида 9.4.1.3 находить значения функции по заданным значениям аргумента и значение аргумента по заданным значениям функции
4.2. Решение задач с помощью математического моделирования	7.4.2.1 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами; 7.4.2.2 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров	8.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью квадратных уравнений; 8.4.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений; 8.4.2.3 составлять план и последовательность действий		10.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью систем уравнений; 10.4.2.2 решать текстовые задачи, связанные с геометрической и арифметической прогрессиями; 10.4.2.3 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
4.3. Математический язык и математическая модель	7.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи;	8.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 8.4.3.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи;	9.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 9.4.3.2 активно участвовать в диалоге при обсуждении условия и решения задачи	10.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 10.4.3.2 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи

28. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

29. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Алгебра" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Числа	Арифметические действия над натуральными числами. Обыкновенные дроби и смешанные числа Десятичные дроби	7.1.2.1 производить арифметические действия над натуральными числами; 7.1.2.2 производить действия с обыкновенными дробями и смешанными числами; 7.1.2.3 производить действия с десятичными дробями; 7.1.2.4 производить действия с рациональными числами; 7.1.2.5 устанавливать порядок и находить значения числовых выражения со скобками, содержащих обыкновенные дроби и смешанные числа, десятичные дроби и рациональные числа
2. Алгебра	Числовые и буквенные выражения и их значения	7.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения и находить их значения
2. Алгебра	Уравнения и неравенства. Системы уравнений с двумя переменными. Системы неравенств.	7.2.2.1 решать линейные уравнения, содержащие обыкновенные и десятичные дроби, смешанные и рациональные числа; 7.2.2.2 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения; 7.2.2.3 решать линейные неравенства видовkx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b; 7.2.2.4 решать системы линейных неравенств с одной переменной;
2 четверть
1. Числа	Стандартный вид числа	7.1.1.1 записывать числа в стандартном виде; 7.1.1.2 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы
	Степень с натуральным показателем и ее свойства	7.1.2.6 знать определение степени с натуральным показателем и ее свойства; 7.1.2.7 определять, какой цифрой оканчивается значение степени числа; 7.1.2.14 применять свойства степени с натуральным показателем;
	Степень с целым показателем и ее свойства	7.1.2.8 знать определение степени с нулевым и целым отрицательным показателем и ее свойства; 7.1.2.9 находить числовое значение степени с целым показателем и представлять заданные числа в виде степени; 7.1.2.10 применять свойства степеней для упрощения алгебраических выражений; 7.1.2.11 находить допустимые значения переменных в основании степени с нулевым показателем; 7.1.2.12 выполнять арифметические действия над числами, записанными в стандартном виде; 7.1.2.13 находить значащую часть и порядок числа, записанного в стандартном виде; 7.1.2.14 сравнивать числа, записанные в стандартном виде; 7.1.2.15 переводить величины из одних единиц измерения в другие и записывать результаты в стандартном виде; 7.1.2.16 находить приближенные значения величин и записывать их в стандартном виде 7.1.2.17 вычислять абсолютную и относительную погрешности приближенных значений величин; 7.1.2.18 выполнять приближенные вычисления с использованием калькулятора; 7.1.2.20 объяснять действия свои и одноклассников с использованием доказательств, логического обоснования
2. Алгебра	Преобразование выражений, содержащих степени	7.2.3.1 определять закономерности и находить недостающие члены последовательности, содержащей степени 7.2.3.2 составлять план и алгоритм действий;
4. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	7.4.2.1 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами; 7.4.2.2 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров; 7.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи
3 четверть
2. Алгебра	Одночлены и действия над ними. Степень и стандартный вид одночлена	7.2.1.2 применять свойства степени с целым показателем при нахождении значений числовых выражений 7.2.1.3 знать определение одночлена, находить его коэффициент и степень; 7.2.1.4 записывать одночлен в стандартном виде; 7.2.1.5 выполнять умножение одночленов и представлять одночлен в виде произведения множителей
	Многочлены. Степень и стандартный вид многочлена	7.2.1.6 знать определение многочлена и находить его степень; 7.2.1.7 приводить многочлен к стандартному виду;
	Действия над многочленами	7.2.1.8 выполнять сложение и вычитание многочленов; 7.2.1.9 выполнять умножение многочлена на одночлен; 7.2.1.10 выполнять умножение многочлена на многочлен
	Разложение многочлена на множители	7.2.1.11 раскладывать алгебраические выражения на множители вынесением общего множителя за скобки и способом группировки; 7.2.1.12 восстанавливать последовательность операций оценивать действия одноклассников
	Тождественные преобразования выражений	7.2.1.13 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью действий над многочленами, разложения многочлена на множители
4. Математическое моделирование и анализ	Функция и график функции	7.4.1.1 усвоить понятия функции и графика функции; 7.4.1.2 знать способы задания функции; 7.4.1.3 находить область определения и множество значений функции; 7.4.1.12 строить график функции и знать ее свойства 7.4.1.13 находить значения функции по заданным значениям аргумента и значение аргумента по заданным значениям функции; 7.4.1.14 ставить вопросы различных типов при исследовании графиков функции
	Линейная функция и ее график	7.4.1.4 знать определение функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от k; 7.4.1.5 знать определение линейной функции , строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от значений k и b; 7.4.1.6 находить точки пересечения графика линейной функции с осями координат (без построения графика); 7.4.1.7 определять знаки k и b линейной функции заданной графиком; 7.4.1.16 свободно выражать устно и письменно свою деятельность
	Взаимное расположение графиков линейных функций	7.4.1.8 обосновывать взаимное расположение графиков линейных функций в зависимости от значений их коэффициентов; 7.4.1.9 задавать формулой линейную функцию, график которой параллелен графику данной функции или пересекает его; 7.4.1.15 планировать свою деятельность, свободно выражать устно и письменно свою деятельность
4 четверть
4. Математическое моделирование и анализ	Функции вида у=ах2, у=ах3 и (k≠0), их графики и свойства	7.4.1.10 строить график функции у=ах2 (а≠0) и знать ее свойства; 7.4.1.11 строить график функции у=ах3 (а≠0) и знать ее свойства
4. Математическое моделирование и анализ	Решение задач	7.4.2.1 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами; 7.4.2.2 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров
3. Статистика и теория вероятностей	Вариационные ряды	7.3.3.1 усвоить понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты
	Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот	7.3.3.2 вычислять абсолютную и относительную частоты варианты; 7.3.3.3 собирать статистические данные и представлять их в табличном виде; 7.3.3.4 представлять выборку в виде частотной таблицы; 7.3.3.5 проверять данные таблицы на непротиворечивость 7.3.3.8 знать и выполнять правила культурного речевого общения;
	Полигон частот	7.3.3.6 представлять результаты выборки в виде полигона частот; 7.3.3.7 анализировать статистическую информацию, представленную в виде таблицы или полигона частот
Повторение курса алгебры 7 класса

2) 8 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 7 класса
2. Алгебра	Формулы сокращенного умножения	8.2.1.1 знать и применять формулы сокращенного умножения 8.2.1.2 знать и применять формулы сокращенного умножения
2. Алгебра	Преобразования выражений с помощью формул сокращенного умножения	8.2.1.3 раскладывать алгебраические выражения на множители с помощью формул сокращенного умножения;
2 четверть
2. Алгебра	Преобразования выражений с помощью формул сокращенного умножения	8.2.1.4 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью формул сокращенного умножения;
4. Математическое моделирование и анализ	Решение дробно-рациональных уравнений	8.4.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений
4. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	8.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 8.4.3.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи
2. Алгебра	Алгебраическая дробь и ее основное свойство	8.2.1.5 распознавать алгебраические дроби; 8.2.1.6 находить область допустимых значений переменных в алгебраической дроби; 8.2.1.7 применять основное свойство алгебраической дроби
2. Алгебра	Действия над алгебраическими дробями	8.2.1.8 выполнять сложение и вычитание алгебраических дробей;
3 четверть
2. Алгебра	Действия над алгебраическими дробями	8.2.1.9 выполнять умножение и деление, возведение в степень алгебраических дробей
2. Алгебра	Тождественные преобразования алгебраических выражений	8.2.1.10 выполнять преобразования алгебраических выражений; 8.2.1.11 выявлять признак, по которому были сгруппированы элементы, преобразованы выражения
1. Числа	Действительные числа	8.1.1.1 усвоить понятия иррационального и действительного чисел;
	Квадратный корень	8.1.1.2 знать определения и различать понятия квадратного корня и арифметического квадратного корня; 8.1.1.3 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи
	Формулы сокращенного умножения	8.1.2.1 использовать формулу сокращенного умножения, в том числе для рационального счета; 8.1.2.8 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы;
	Свойства квадратного корня	8.1.2.2 применять свойства арифметического квадратного корня; 8.1.2.3оценивать значение квадратного корня;
	Преобразования выражений, содержащих квадратные корни	8.1.2.4 выносить множитель из-под знака корня и вносить множитель под знак корня; 8.1.2.5 освобождать от иррациональности знаменатель дроби; 8.1.2.6 выполнять преобразования выражений, содержащих квадратные корни; 8.1.2.7 сравнивать действительные числа;
4. Математическое моделирование и анализ	Функция, ее график и свойства	8.4.1.1 знать свойства функции и строить ее график; 8.4.1.2 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
4 четверть
2. Алгебра	Квадратное уравнение	8.2.2.1 знать определение квадратного уравнения; 8.2.2.2 различать виды квадратных уравнений
	Решение квадратных уравнений	8.2.2.3 решать квадратные уравнения; 8.2.2.4 применять теорему Виета 8.2.2.5 решать дробно-рациональные уравнения; 8.2.2.6 решать уравнения, приводимые к квадратным уравнениям; 8.2.2.7 оказывать по запросу товарища целевую помощь;
	Квадратный трехчлен	8.2.1.12 усвоить понятие корня квадратного трехчлена; 8.2.1.13 выделять полный квадрат двучлена из трехчлена; 8.2.1.14 раскладывать квадратный трехчлен на множители
4. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	8.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью квадратных уравнений; 8.4.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений; 8.4.2.3 составлять план и последовательность действий;
Повторение курса алгебры 8 класса

3) 9 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 8 класса
3. Статистика и теория вероятностей	Полигон частот, гистограмма частот	9.3.3.1 представлять результаты выборки в виде интервальной таблицы частот; 9.3.3.2 представлять данные интервальной таблицы частот в виде гистограммы частот
3. Статистика и теория вероятностей	Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение	9.3.3.3 знать определение накопленной частоты; 9.3.3.4 анализировать информацию по статистической таблице, полигону частот, гистограмме; 9.3.3.5 знать определения и формулы для вычисления дисперсии и стандартного отклонения 9.3.3.6 давать самооценку выполнения учебного задания
4. Математическое моделирование и анализ	Квадратичная функция и ее график	9.4.1.1 знать свойства и строить графики квадратичных функций вида y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a≠0;
2 четверть
4. Математическое моделирование и анализ	Квадратичная функция и ее график	9.4.1.2 знать свойства и строить график квадратичной функции вида 9.4.1.3 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
4. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	9.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 9.4.3.2 активно участвовать в диалоге при обсуждении условия и решения задачи
3 четверть
2. Алгебра	Квадратное неравенство	9.2.2.1 решать квадратные неравенства;
	Рациональное неравенство	9.2.2.2 решать рациональные неравенства; 9.2.2.9 оказывать взаимопомощь при выполнении
	Решение систем неравенств	9.2.2.3 решать системы из двух неравенств, одно из которых линейное, а второе – квадратное;
	Нелинейные уравнения с двумя переменными	9.2.2.4 различать линейные и нелинейные уравнения с двумя переменными
4 четверть
2. Алгебра	Уравнения с двумя переменными. Неравенства. Системы неравенств двумя переменными	9.2.2.5 решать системы нелинейных уравнений с двумя переменными; 9.2.2.6 решать неравенства с двумя переменными; 9.2.2.7 решать системы нелинейных неравенств с двумя переменными 9.2.2.8 решать системы и совокупности двух квадратных неравенств 9.2.2.9 оказывать взаимопомощь при выполнении
Повторение курса алгебры 9 класса

4) 10 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса алгебры 9 класса
3. Статистика и теория вероятностей	Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения)	10.3.1.1 знать правила комбинаторики (правила суммы и произведения); 10.3.1.2 знать определения перестановки, размещения, сочетания без повторений; 10.3.1.3 знать формулы комбинаторики для вычисления чисел перестановок, размещений, сочетания без повторений
3. Статистика и теория вероятностей	Решение задач с использованием формул комбинаторики	10.3.1.4 решать задачи, применяя формулы комбинаторики для вычисления числа перестановок, размещений, сочетания без повторений; 10.3.1.5 знать и применять формулу бинома Ньютона и его свойства 10.3.1.6 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения
2. Алгебра	Числовая последовательность, способы ее задания и свойства	10.2.3.1 иметь представление о числовой последовательности; 10.2.3.2 находить n-й член последовательности, например: 10.2.3.9 знать и применять метод математической индукции
2. Алгебра	Арифметическая и геометрическая прогрессии	10.2.3.3 распознавать арифметическую и геометрическую прогрессии среди числовых последовательностей
2 четверть
2. Алгебра	Арифметическая и геометрическая прогрессии	10.2.3.4 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 10.2.3.5 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 10.2.3.6 решать задачи, связанные с арифметической или геометрической прогрессиями; 10.2.3.7 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь; 10.2.3.10 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации;
2. Алгебра	Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия	10.2.3.8 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь; 10.2.3.10 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации
4. Математическое моделирование и анализ	Арифметическая и геометрическая прогрессии	10.4.2.1 решать текстовые задачи с помощью систем уравнений; 10.4.2.2 решать текстовые задачи, связанные с геометрической и арифметической прогрессиями; 10.4.2.3 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
4. Математическое моделирование и анализ	Решение текстовых задач	10.4.3.1 составлять математическую модель по условию задачи; 10.4.3.2 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи
1. Числа	Градусная и радианная меры угла	10.1.1.1 усвоить понятие радианной меры угла; 10.1.1.2 на единичной окружности отмечать числа
1. Числа	Перевод градусной меры в радианную	10.1.2.1 переводить градусы в радианы и радианы в градусы
3 четверть
2. Алгебра	Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла.	10.2.4.1 знать определения тригонометрических функций; 10.2.4.2 знать взаимосвязь координат точек единичной окружности с тригонометрическими функциями; 10.2.4.9 задавать вопросы, разворачивать и завершать диалог
	Тригонометрические функции и их свойства	10.2.4.5 находить с помощью единичной окружности область определения и множество значений тригонометрических функций; 10.2.4.6 объяснять с помощью единичной окружности четность (нечетность), периодичность, монотонность и промежутки, знакон постоянства тригонометрических функций
	Формулы тригонометрии	10.2.4.3 выводить и применять тригонометрические формулы суммы и разности углов, формулы двойного и половинного угла; 10.2.4.4 выводить и применять формулы приведения; 10.2.4.7 выводить и применять формулы преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение и произведение в сумму или разность
	Тождественные преобразования тригонометрических выражений	10.2.4.8 выполнять тождественные преобразования тригонометрических выражений; 10.2.4.9 задавать вопросы, разворачивать и завершать диалог
4 четверть
3. Статистика и теория вероятностей	Событие случайное, достоверное, невозможное, элементарное, не элементарное	10.3.2.1 усвоить понятия: событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие, благоприятствующие исходы, равновозможные и противоположные события; 10.3.2.2 различать элементарное событие от неэлементарного; 10.3.2.3 знать классическое определение вероятности и применять его для решения задач; 10.3.2.4 знать статистическое определение вероятности; 10.3.2.5 применять геометрическую вероятность при решении задач; 10.3.2.6 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
Повторение курса алгебры 10 класса

Приложение 507
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 507 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения – обеспечение качественного усвоения содержания предмета "Геометрия", формирование функциональной грамотности обучающихся, в том числе в интеграции с учебными предметами, развитие личности обучающихся на основе общечеловеческих ценностей и лучших традиций национальной культуры.

3. Задачи:

1) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по подразделам Программы: "Понятие о геометрических фигурах", "Взаимное расположение геометрических фигур", "Метрические соотношения", "Векторы и преобразования";

3) направлять знания обучающихся на создание математических моделей с целью решения задач, интерпретировать математические модели, которые описывают реальные процессы;

8) знакомить с историей развития математики, с историей возникновения математических понятий;

9) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения геометрии;

10) обеспечить понимание значимости математики для общественного прогресса;

11) обеспечивать решение задач коррекционной поддержки.

1) формирование и расширение словарного запаса на материале математической терминологии;

3) создание условий, побуждающих к самоконтролю в речи, самооценке, речевому саморазвитию обучающихся;

4) структурирование мыслительных операций, необходимых для понимания прямого смысла, контекста и подтекста;

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

6. Работу над новыми терминами целесообразно проводить по определенному алгоритму:

1) объяснение смысла слова/термина;

2) упражнение в правильном проговаривании;

3) подборка словесных эквивалентов (синонимов);

4) работа с формами слова: склонение, спряжение;

2) поддержка обучения посредством "оценивания";

3) поощрение исследовательской деятельности и обязательное использования методов активного обучения;

4) использование стратегий критического мышления;

5) обязательная опора на несколько анализаторов;

7) формирование навыков монологической речи с элементами рассуждения;

8) самостоятельный поиск путей решения поставленной перед обучающимися проблемной задачи;

10) взаимообучение обучающихся (внутри класса и между классами);

12) выполнение заданий, требующих поиска и использования дополнительного материала;

14) частая смена видов деятельности на уроке;

15) опора на личный чувственный, мыслительный и практический опыт обучающихся;

16) положительный психоэмоциональный климат урока;

17) формирование читательской грамотности обучающихся при работе с текстами.

5) компетентностный подход, направленный на развитие у обучающихся способности самостоятельно решать проблемы в различных сферах и видах деятельности на основе использования социального опыта; предполагает создание условий для формирования у обучаемых опыта самостоятельного решения познавательных, коммуникативных, организационных, нравственных проблем, составляющих содержание образования;

6) интегративный подход, который позволит тесно связать предмет "Математика" с учебными предметами;

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Геометрия"

15. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Геометрия" составляет:

1) в 7-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 8-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 10-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

16. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 7 класса:

1) повторение учебного материала курса математики за 5-6 класс;

2) начальные геометрические сведения. Основные понятия геометрии. Простейшие фигуры геометрии. Аксиома и теорема. Равенство фигур. Доказательство теоремы. Метод доказательства от противного. Смежные и вертикальные углы и их свойства. Биссектриса угла. Перпендикуляр;

3) треугольники. Треугольник и его виды. Равенство треугольников. Признаки равенства треугольников. Равнобедренный треугольник. Медиана, биссектриса, высота, средняя линия треугольника;

4) взаимное расположение прямых. Углы, образованные при пересечении двух прямых секущей. Признаки параллельности прямых. Свойства параллельных прямых. Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника. Неравенство треугольника. Признаки равенства прямоугольных треугольников;

5) повторение курса геометрии 7 класса.

17. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 8 класса:

1) повторение курса геометрии 7 класса;

2) взаимное расположение прямых. Свойства прямоугольного треугольника. Перпендикулярные прямые. Наклонная и ее проекция. Единственность перпендикуляра к прямой;

3) окружность. Геометрические построения. Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол. Взаимное расположение прямой и окружности, двух окружностей. Касательная к окружности. Свойства касательных к окружности. Окружности, описанная и вписанная в треугольник. Задачи на построение;

4) многоугольники. Исследование четырехугольников. Многоугольник. Выпуклый многоугольник. Сумма внутренних углов многоугольника. Внешний угол многоугольника. Сумма внешних углов многоугольника. Параллелограмм и его свойства. Признаки параллелограмма. Прямоугольник, ромб, квадрат, их свойства и признаки. Теорема Фалеса. Пропорциональные отрезки. Трапеция. Равнобедренная и прямоугольная трапеции и их свойства. Средняя линия треугольника. Средняя линия трапеции. Замечательные точки треугольника. Свойство медиан треугольника;

5) соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника. Синус, косинус, тангенс и котангенс острого угла прямоугольного треугольника. Теорема Пифагора;

6) повторение курса геометрии 8 класса.

18. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 9 класса:

1) повторение курса геометрии 8 класса;

2) соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника продолжение. Основное тригонометрическое тождество и его следствия. Значение синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 30о, 45о, 60о. Решение прямоугольных треугольников. Тригонометричекие функции углов

;

3) площади. Понятие площади. Равновеликость и равносоставленность фигур. Площади квадрата, прямоугольника, параллелограмма, ромба, треугольника, трапеции;

4) прямоугольная система координат на плоскости. Координаты точки на плоскости. Координаты середины отрезка. Расстояние между двумя точками. Уравнение окружности. Уравнение прямой. Взаимное расположение прямых и окружностей, заданных уравнениями. Применение координат к решению задач;

5) векторы на плоскости. Понятие вектора. Нулевой вектор. Единичный вектор. Коллинеарные векторы. Длина (модуль) вектора. Равенство векторов, сложение векторов и его свойства, вычитание векторов, умножение вектора на число. Разложение вектора на плоскости по двум неколлинеарным векторам. Координаты вектора. Действия над векторами в координатной форме. Критерий коллинеарности векторов;

6) повторение курса геометрии 9 класса.

19. Базовое содержание учебного предмета "Геометрия" для 10 класса:

1) повторение курса геометрии 9 класса;

2) векторы на плоскости. Продолжение. Радиус-вектор точки. Связь между координатами точек и векторов на плоскости. Угол между векторами. Скалярное произведение векторов. Применение векторов к решению задач;

3) преобразования плоскости. Преобразование плоскости, движение и его свойства. Композиция (произведение) преобразований. Равенство фигур и его свойства. Осевая и центральная симметрия, параллельный перенос, поворот как движение плоскости. Гомотетия, преобразование подобия и его свойства. Подобные фигуры. Признаки подобия треугольников. Подобие прямоугольных треугольников;

4) решение треугольников. Теоремы синусов и косинусов. Решение треугольников. Решение задач практического содержания. Формулы для нахождения радиуса окружности с использованием площади вписанных или описанных треугольников;

5) окружности. Правильные многоугольники. Вписанный угол и его свойства. Теорема о пропорциональности отрезков хорд и секущих окружности. Свойства вписанных и описанных четырехугольников. Правильные многоугольники и их свойства. Длина дуги окружности. Площадь сектора и сегмента. Формулы, связывающие стороны, периметр, площадь многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей. Построение правильных многоугольников;

6) повторение курса геометрии 10 класса.

20. Содержание учебного предмета включает раздел: "Геометрия".

21. Раздел "Геометрия" включает следующие подразделы:

1) понятие о геометрических фигур

2) взаимное расположение геометрических фигур;

3) метрические соотношения;

4) векторы и преобразования.

Глава 4. Система целей обучения

22. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.1.1.4 "7" – класс, "1.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

23. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. Геометрия
1.1. Понятие о геометрических фигурах	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1. Понятие о геометрических фигурах	7.1.1.1 знать основные фигуры планиметрии: точка, прямая; 7.1.1.2 знать и применять аксиомы принадлежности точек и прямых; 7.1.1.3 понимать, чем отличается аксиома от теоремы; выделять условие и заключение теоремы; 7.1.1.4 знать методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"; 7.1.1.5 знать определение отрезка, луча, угла, треугольника, полуплоскости; 7.1.1.6 знать и применять аксиомы измерения отрезков и углов; 7.1.1.7 знать и применять определение и свойства равных фигур; 7.1.1.8 знать и применять аксиомы откладывания отрезков и углов; 7.1.1.9 знать определение смежных и вертикальных углов; применять их свойства; 7.1.1.10 знать аксиому существования треугольника, равного данному; 7.1.1.11 знать определение медианы, биссектрисы, высоты, серединного перпендикуляра и средней линии треугольника и изображать их; 7.1.1.12 различать виды треугольников; знать их элементы; 7.1.1.13 сравнивать расположение высот в остроугольном, прямоугольном и тупоугольном треугольниках; 7.1.1.14 применять свойства и признаки равнобедренного треугольника; 7.1.1.15 применять свойства равностороннего треугольника при решении задач; 7.1.1.16 знать признаки равенства треугольников и применять их при решении задач на вычисление и на доказательство; 7.1.1.17 знать теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее и применять их при решении задач; 7.1.1.18 знать определение внешнего угла треугольника и применять их. 7.1.1.19 знать соотношение между сторонами и углами треугольника и применять его при решении задач; 7.1.1.20 знать и применять свойства и признаки равенства прямоугольных треугольников при решении задач; 7.1.1.21 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы	8.1.1.1 знать и применять свойства прямоугольного треугольника; 8.1.1.2 знать определения окружности и круга, их элементов (центр, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.3 знать и применять определение и свойства центрального угла; 8.1.1.4 знать и применять теоремы о перпендикулярности диаметра и хорды; 8.1.1.5 знать определение геометрического места точек; 8.1.1.6 знать понятие о перпендикуляре; 8.1.1.7 знать определения многоугольника, выпуклого многоугольника, элементов многоугольника; 8.1.1.8 выводить формулы суммы внутренних углов и суммы внешних углов многоугольника; 8.1.1.9 знать определение, свойства и признаки параллелограмма, 8.1.1.10 знать определение, свойства и признаки прямоугольника, ромба и квадрата; 8.1.1.11 знать и применять теорему Фалеса; 8.1.1.12 знать и применять теорему о пропорциональных отрезках; 8.1.1.13 делить отрезок на n равных частей с помощью циркуля и линейки; 8.1.1.14 строить пропорциональные отрезки; 8.1.1.15 знать определение, виды и свойства трапеции; 8.1.1.16 знать определение и применять свойство средней линии треугольника; 8.1.1.17 знать определение и применять свойство средней линии трапеции; 8.1.1.18 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи		10.1.1.1 знать и применять формулу длины дуги; 10.1.1.2 знать и применять формулу площади сектора, сегмента 10.1.1.3 знать определение вписанного угла и его свойства 10.1.1.4 знать и применять теоремы о пропорциональности отрезков в круге 10.1.1.5 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения
1.2. Взаимное расположение геометрических фигур	7.1.2.1 знать и применять аксиомы расположения точек на прямой и на плоскости (аксиома порядка); 7.1.2.2 знать аксиому параллельности прямых; 7.1.2.3 распознавать углы, образованные при пересечении двух прямых секущей; 7.1.2.4 знать свойства параллельных прямых и признаки параллельности прямых и применять их при решении задач; 7.1.2.5 объяснять действия свои и одноклассников с использованием доказательств, логического обоснования	8.1.2.1 усвоить понятие перпендикуляра, наклонной и проекции наклонной; 8.1.2.2 знать и применять теорему о единственности перпендикуляра к прямой; 8.1.2.3 знать и применять свойства перпендикулярных прямых; 8.1.2.4 анализировать случаи взаимного расположения прямой и окружности, двух окружностей; 8.1.2.5 знать определение касательной и секущей к окружности и применять свойства касательной при решении задач; 8.1.2.6 знать определения окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.7 объяснять расположение центров окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.8 строить угол, равный данному, биссектрису угла, делить отрезок пополам; 8.1.2.9 строить серединный перпендикуляр к отрезку, прямую перпендикулярную к данной прямой; 8.1.2.10 строить треугольник по заданным элементам; 8.1.2.11 восстанавливать последовательность операций и оценивать действия одноклассников		10.1.2.1 знать и применять свойства и признаки вписанных и описанных четырехугольников; 10.1.2.2 знать определение и свойства правильных многоугольников; 10.1.2.3 строить правильные многоугольники; 10.1.2.4 знать и применять связь между радиусами вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.5 знать и применять формулы, связывающие стороны, периметр, площадь правильного многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.6 знать и применять свойства медиан треугольника; 10.1.2.7 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих; оказывать в сотрудничестве взаимопомощь – обязательную для отработки фразу "Ответ … был полным (неполным), четким (нечетким), слова произносились внятно (невнятно)"
1.3. Метрические соотношения	7.1.3.1 знать и применять неравенство треугольника; 7.1.3.2 знать и применять свойства медиан биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника; 7.1.3.3 ставить вопросы различных типов при построении геометрических фигур	8.1.3.1 знать и применять теорему Пифагора; 8.1.3.2 знать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу; 8.1.3.3 знать и применять свойства медиан, биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника; 8.1.3.4 активно участвовать в диалоге при обсуждении условия и решения задачи	9.1.3.1 знать определения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов через отношения сторон в прямоугольном треугольнике; 9.1.3.2 знать и применять теорему Пифагора; 9.1.3.3 использовать прямоугольный треугольник для вывода значений синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600; 9.1.3.4 применять значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 для нахождения элементов прямоугольного треугольника; 9.1.3.5 находить стороны и углы прямоугольного треугольника по двум заданным элементам; 9.1.3.6 знать определение площади многоугольника и ее свойства; 9.1.3.7 знать определения равновеликих и равносоставленных фигур; 9.1.3.8 выводить и применять формулы площади параллелограмма и ромба; 9.1.3.9 выводить и применять формулу площади треугольника; 9.1.3.10 выводить и применять формулы площади трапеции вычислять 9.1.3.11 расстояние между двумя точками на плоскости по их координатам; 9.1.3.12 находить координаты середины отрезка; 9.1.3.13 находить координаты точки, делящей отрезок в заданном отношении; 9.1.3.14 знать уравнение окружности с центром в точке (a,b) и радиусом r: 9.1.3.15 строить окружность по заданному уравнению; 9.1.3.16 записывать уравнение прямой и уравнение прямой, проходящей через две заданные точки: 9.1.3.17 решение простейших задач в координатах; 9.1.3.18 знать и применять при решении задач формулу используя теорему Пифагора 9.1.3.19 знать и применять основные тригонометрические тождества; 9.1.3.20 знать и применять взаимосвязь между синусом, косинусом, тангенсом и котангенсом углов a и (900-a); 9.1.3.21 находить значения по данному значению одного из них; 9.1.3.22 внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности	10.1.3.1 знать и применять теорему косинусов; 10.1.3.2 знать и применять теорему синусов; 10.1.3.3 знать и применять формулы площади вписанного треугольника (стороны треугольника, R-радиус описанной окружности), площади описанного много-угольника ( – радиус вписанной окружности,р - полупериметр многоугольника); 10.1.3.4 знать и применять формулы для нахождения радиуса окружности, используя площади вписанных и описанных треугольников; 10.1.3.5 применять теоремы синусов и косинусов для решения треугольников; 10.1.3.6 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
1.4. Векторы и преобразования			9.1.4.1 знать определение вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.1.4.2 применять условие коллинеарности векторов; 9.1.4.3 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.1.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.1.4.5 определять и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов	10.1.4.1 находить координаты вектора и длину вектора; 10.1.4.2 выполнять действия над векторами в координатах; 10.1.4.3 знать и применять скалярное произведение векторов и его свойства; 10.1.4.4 знать определение угла между двумя векторами; 10.1.4.5 вычислять угол между векторами; 10.1.4.6 находить скалярное произведение векторов; 10.1.4.7 решать задачи векторным методом; 10.1.4.8 знать виды, композиции движений и их свойства; 10.1.4.9 строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте; 10.1.4.10 знать симметрии правильных многоугольников 10.1.4.11 знать определение и свойства гомотетии; 10.1.4.12 знать определение и свойства подобных фигур; 10.1.4.13 знать и применять признаки подобия треугольников; 10.1.4.14 знать и применять подобие прямоугольных треугольников; свойства подобных фигур; 10.1.4.15 знать и применять свойство биссектрисы треугольника; 10.1.4.16 знать формулу зависимости между площадями подобных фигур и коэффициентом подобия; 10.1.4.17 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи

24. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

25. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Геометрия"
для 7-10 классов уровня основного
среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Геометрия" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 7-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса математики за 5-6 класс
2 четверть
1. Геометрия	Основные понятия геометрии. Аксиомы. Теоремы	7.1.1.1 знать основные фигуры планиметрии: точка, прямая; 7.1.1.2 знать и прим. аксиомы принадлежности точек и прямых; 7.1.1.3 понимать, чем отличается аксиома от теоремы; выделять условие и заключение теоремы; 7.1.1.6 знать и применять аксиомы измерения отрезков и углов; 7.1.1.8 знать и применять аксиомы откладывания отрезков и углов 7.1.1.5 знать определения отрезка, луча, угла, треугольника, полуплоскости; 7.1.1.10 знать аксиому существования треугольника, равного данному
	Расположения точек на прямой и на плоскости	7.1.2.1 знать и применять аксиомы расположения точек на прямой и на плоскости (аксиома порядка); 7.1.2.2 знать аксиому параллельности прямых
	Равенство фигур	7.1.1.7 знать и применять определение и свойства равных фигур
	Методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"	7.1.1.4 знать методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"; 7.1.1.21 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы
	Смежные и вертикальные углы, их свойства	7.1.1.9 знать определения смежных и вертикальных углов и применять их свойства;
3 четверть
1. Геометрия	Треугольник и его виды	7.1.1.12 различать виды треугольников; знать их элементы;
	Медианы, биссектрисы, высоты и средние линии треугольника	7.1.1.11 знать определение медианы, биссектрисы, высоты, серединного перпендикуляра и средней линии треугольника и изображать их; 7.1.1.13 сравнивать расположение высот в остроугольном, прямоугольном и тупоугольном треугольниках
	Признаки равенства треугольников	7.1.1.16 знать признаки равенства треугольников и применять их при решении задач на вычисление и на доказательство
	Равнобедренный треугольник, его свойства и признаки	7.1.1.14 применять свойства и признаки равнобедренного треугольника; 7.1.1.15 применять свойства равностороннего треугольника при решении задач
4 четверть
1. Геометрия	Параллельные прямые, их признаки и свойства	7.1.2.3 распознавать углы, образованные при пересечении двух прямых секущей; 7.1.2.4 знать свойства параллельных прямых и признаки параллельности прямых и применять их при решении задач 7.1.2.5 объяснять действия свои и одноклассников с использованием доказательств, логического обоснования
	Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника	7.1.1.17 знать теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее и применять их при решении задач; 7.1.1.18 знать определение внешнего угла треугольника и теорему о внешнем угле треугольника и применять их; 7.1.1.19 знать соотношение между сторонами и углами треугольника и применять его при решении задач;
	Неравенство треугольника	7.1.3.1 знать и применять неравенство треугольника; 7.1.3.2 знать и применять свойства медиан биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника; 7.1.3.3 ставить вопросы различных типов при построении геометрических фигур
	Признаки равенства прямоугольных треугольников	7.1.1.20 знать и применять признаки равенства прямоугольных треугольников при решении задач;
Повторение курса геометрии 7 класса

2) 8 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 7 класса
1. Геометрия	Свойства прямоугольного треугольника	8.1.1.1 знать и применять свойства прямоугольного треугольника; 8.1.1.6 знать понятие о перпендикуляре;
	Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол	8.1.1.2 знать определения окружности и круга, их элементов (центр, радиус, диаметр, хорда); 8.1.1.3 знать и применять определение и свойства центрального угла; 8.1.1.18 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи
	Перпендикулярные прямые. Перпендикуляр, наклонная и ее проекция	8.1.2.1 усвоить понятие перпендикуляра, наклонной и проекции наклонной 8.1.2.2 знать и применять теорему о единственности перпендикуляра к прямой; 8.1.2.3 знать и применять свойства перпендикулярных прямых;
2 четверть
1. Геометрия	Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол	8.1.1.4 знать и применять теоремы о перпендикулярности диаметра и хорды; 8.1.1.5 знать определение геометрического места точек
	Касательная к окружности и ее свойства. Секущая.	8.1.2.4 анализировать случаи взаимного расположения прямой и окружности, двух окружностей; 8.1.2.5 знать определения касательной и секущей к окружности и применять свойства касательной к окружности при решении задач 8.1.2.11 восстанавливать последовательность операций оценивать действия одноклассников
	Окружности описанная около треугольника и вписанная в треугольник	8.1.2.6 знать определения окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 8.1.2.7 объяснять расположение центров окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника
	Задачи на построение	8.1.2.8 строить угол, равный данному, биссектрису угла, делить отрезок пополам; 8.1.2.9 строить серединный перпендикуляр к отрезку, прямую, перпендикулярную к данной прямой; 8.1.2.10 строить треугольник по заданным элементам; 8.1.2.11 восстанавливать последовательность операций оценивать действия одноклассников
3 четверть
1. Геометрия	Многоугольник. Выпуклый многоугольник	8.1.1.7 знать определения многоугольника, выпуклого многоугольника, элементов многоугольника; 8.1.1.8 выводить формулы суммы внутренних углов и суммы внешних углов многоугольника
	Параллелограмм, ромб, прямоугольник, квадрат, их свойства и признаки	8.1.1.9 знать определение, свойства и признаки параллелограмма; 8.1.1.10 знать определения, свойства и признаки прямоугольника, ромба и квадрата
	Теорема Фалеса	8.1.1.11 знать и применять теорему Фалеса
	Пропорциональные отрезки	8.1.1.12 знать и применять теорему о пропорциональных отрезках 8.1.1.13 делить отрезок на n равных частей с помощью циркуля и линейки; 8.1.1.14 строить пропорциональные отрезки; 8.1.1.18 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи
	Трапеция, виды и свойства. Средние линии трапеции и треугольника	8.1.1.15 знать определение, виды и свойства трапеции; 8.1.1.16 знать определение и свойство средней линии треугольника и применять их; 8.1.1.17 знать определение и свойство средней линии трапеции и применять их
4 четверть
1. Геометрия	Замечательные точки треугольника	8.1.3.2 знать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу; 8.1.3.3 знать и применять свойства медиан, биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника
1. Геометрия	Теорема Пифагора	8.1.3.1 знать и применять теорему Пифагора; 8.1.3.2 знать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу; 8.1.3.4 активно участвовать в диалоге при обсуждении условия и решения задачи
Повторение курса геометрии 8 класса

3) 9 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 8 класса
1. Геометрия	Тригонометрические функции	9.1.3.1 знать определения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов через отношения сторон в прямоугольном треугольнике; 9.1.3.2 знать и применять теорему Пифагора
	Основные тригонометрические тождества	9.1.3.16 используя теорему Пифагора знать формулу , и применять при решении задач; 9.1.3.17 знать и применять основные тригонометрические тождества; 9.1.3.18 знать и применять взаимосвязь между синусом,косинусом, тангенсом и котангенсом углов a и (900-a); 9.1.3.19 находить значения по данному значению одного из них; 9.1.3.20 внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности
	Решение прямоугольных треугольников	9.1.3.3 использовать прямоугольный треугольник для вывода значений синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600; 9.1.3.4 применять значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 для нахождения элементов прямоугольного треугольника; 9.1.3.5 находить стороны и углы прямоугольного треугольника по двум заданным элементам
	Площадь фигуры и ее свойства	9.1.3.6 знать определение площади многоугольника и ее свойства; 9.1.3.7 знать определения равновеликих и равносоставленных фигур
2 четверть
1. Геометрия	Площади четырех-угольников и треугольников	9.1.3.8 выводить и применять формулы площади параллелограмма и ромба; 9.1.3.9 выводить и применять формулы площади треугольника; 9.1.3.10 выводить и применять формулы площади трапеции вычислять
3 четверть
1. Геометрия	Метод координат на плоскости. Уравнение прямой. Уравнение окружности	9.1.3.11 расстояние между двумя точками на плоскости по их координатам; 9.1.3.12 находить координаты середины отрезка; 9.1.3.13 находить координаты точки, делящей отрезок в заданном отношении; 9.1.3.14 знать уравнение окружности с центром в точке (a,b) и радиусом r: 9.1.3.15 строить окружность по заданному уравнению; 9.1.3.16 записывать уравнение прямой и уравнение прямой, проходящей через две заданные точки: 9.1.3.18 знать и применять при решении задач формулу используя теорему Пифагора 9.1.3.19 знать и применять основные тригонометрические тождества; 9.1.3.20 знать и применять взаимосвязь между синусом,косинусом, тангенсом и котангенсом углов a и (900-a); 9.1.3.21 находить значения по данному значению одного из них; 9.1.3.22 внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности
1. Геометрия	Решение текстовых задач	9.1.3.17 решение простейших задач в координатах
4 четверть
1. Геометрия	Вектор. Действия над векторами. Коллинеарные и неколлинеарные векторы	9.1.4.1 знать определения вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.1.4.2 применять условие коллинеарности векторов; 9.1.4.3 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.1.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.1.4.5 определять и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов
Повторение курса геометрии 9 класса

4) 10 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Повторение курса геометрии 9 класса
1. Геометрия	Координаты вектора. Действия над векторами, записанными в координатной форме	10.1.4.1 находить координаты вектора и длину вектора; 10.1.4.2 выполнять действия над векторами в координатах; 10.1.4.3 знать и применять скалярное произведение векторов и его свойства; 10.1.4.4 знать определение угла между двумя векторами; 10.1.4.5 вычислять угол между векторами; 10.1.4.6 находить скалярное произведение векторов; 10.1.4.7 решать задачи векторным методом;
	Движение и его свойства	10.1.4.8 знать виды, композиции движений и их свойства; 10.1.4.9 строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте
	Гомотетия и ее свойства	10.1.4.9 строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте; 10.1.4.10 знать симметрии правильных многоугольников; 10.1.4.11 знать определение и свойства гомотетии
2 четверть
1. Геометрия	Подобные фигуры и их свойства. Признаки подобия треугольников	10.1.4.12 знать определение и свойства подобных фигур; 10.1.4.13 знать и применять признаки подобия треугольников; 10.1.4.14 знать и применять подобие прямоугольных треугольников; свойства подобных фигур; 10.1.4.15 знать и применять свойство биссектрисы треугольника; 10.1.4.16 знать формулу зависимости между площадями подобных фигур и коэффициентом подобия; 10.1.4.17 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи
	Решение треугольников	10.1.3.1 знать и применять теорему косинусов; 10.1.3.2 знать и применять теорему синусов; 10.1.3.3 знать и применять формулы площади вписанного треугольника (стороны треугольника, R-радиус описанной окружности), площади описанного много-угольника ( – радиус вписанной окружности, р - полупериметр многоугольника);
3 четверть
1. Геометрия	Решение треугольников	10.1.3.4 знать и применять формулы для нахождения радиуса окружности, используя площади вписанных и описанных треугольников; 10.1.3.5 применять теоремы синусов и косинусов для решения треугольников; 10.1.3.6 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
	Окружность и круг. Длина дуги. Площадь круга, сектора и сегмента	10.1.1.1 знать и применять формулу длины дуги; 10.1.1.2 знать и применять формулу площади сектора, сегмента
4 четверть
1 Геометрия	Окружность и круг. Длина дуги. Площадь круга, сектора и сегмента	10.1.1.3 знать определение вписанного угла и его свойства; 10.1.1.4 знать и применять теоремы о пропорциональности отрезков в круге; 10.1.1.5 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения
	Правильные многоугольники, их свойства и симметрии	10.1.2.1 знать и применять свойства и признаки вписанных и описанных четырехугольников; 10.1.2.2 знать определение и свойства правильных многоугольников; 10.1.2.3 строить правильные многоугольники; 10.1.2.4 знать и применять связь между радиусами вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.5 знать и применять формулы, связывающие стороны, периметр, площадь правильного многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 10.1.2.6 знать и применять свойства медиан треугольника; 10.1.2.7 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих; оказывать в сотрудничестве взаимопомощь – обязательную для отработки фразу "Ответ … был полным (неполным), четким (нечетким), слова произносились внятно (невнятно)"
Повторение курса геометрии 10 класса

Приложение 508
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 508 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью изучения учебного предмета "Информатика" является обеспечение обучающихся с тяжелыми нарушениями речи базовыми знаниями, умениями и навыками работы с современными информационными технологиями для их эффективного использования.

3. Задачи:

1) формирование понимания роли информационных процессов в обществе, технических возможностей и перспектив использования информационных технологий в различных сферах человеческой деятельности;

2) развитие умений эффективно использовать информационные технологии в повседневной жизни, в учебе и трудовой деятельности, выработка стабильных навыков получения и обработки ориентированной на личностные запросы информации;

3) усвоение базовых принципов работы компьютеров для анализа системы, разработки решения, формирования программного приложения и оценки своей продукции;

4) развитие логического, алгоритмического, вычислительного мышления, включающего способность к обобщению и аналогии, разложению задачи на составные части и выделению общих закономерностей, нахождению эффективных и рациональных способов решения поставленных задач;

5) формирование информационной культуры – соблюдение общепринятых правил, учет интересов личности и всего казахстанского общества.

4. Коррекционные задачи:

1) обогащение понятийного аппарата по предмету и овладение обучающимися с тяжелыми нарушениями речи академическим языком, формирование умений оценивать и выбирать языковые средства с точки зрения информативности, нормативности, соответствия ситуации общения;

2) коррекция и развитие всех сенсорных систем обучающихся с тяжелыми нарушениями речи через использование мультимедийных технологий;

3) совершенствование коммуникативных качеств речи обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, коммуникативных навыков;

4) развитие двигательной сферы;

5) социализация обучающихся с тяжелыми нарушениями речи через внедрение активных методов обучения, создание информационно-коммуникативной среды, выбор направления своей будущей профессиональной деятельности, развитие функциональной грамотности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Трудности усвоения обучающимися с тяжелыми нарушениями речи учебного предмета "Информатика" связаны с наличием в содержании дисциплины сложных разделов, требующих владения широким терминологическим словарем, умения понимать язык информационной справки, пространственного воображения, развитого системного, алгоритмического и логического мышления.

6. Организации учебного процесса осуществляется на основе принципов:

1) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности, в том числе и на развитие навыков речевой деятельности, коррекция психических процессов на учебном материале предмета;

2) соблюдение речевого режима в течение всего урока;

3) поддержка обучения посредством "оценивания для обучения";

4) поощрение исследовательской деятельности, обязательное использования методов активного обучения;

5) использование стратегий критического мышления;

6) опора на несколько анализаторов;

7) организация индивидуальной, парной, групповой деятельности обучающихся с целью создание условий речевого общения на уроке; формирование навыков монологической речи с элементами рассуждения;

8) самостоятельный поиск путей решения поставленной проблемной задачи;

10) взаимообучение обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;

11) практическая, творческая деятельность;

12) выполнение заданий, требующих поиска и использования дополнительного материала;

13) использование задач, интегрированных с предметными областями, с целью демонстрации прикладного характера предмета "Информатика";

14) частая смена видов деятельности на уроке; использование уроков различных типов;

15) опора на личный чувственный, мыслительный и практический опыт обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;

16) положительный психоэмоциональный климат урока;

17) формирование читательской грамотности обучающихся с тяжелыми нарушениями речи при работе с текстами.

7. С целью перехода на обновленное содержание образования используются педагогические подходы, методы, технологии организации учебного процесса:

1) исследовательский подход, способствующий изменению характера взаимоотношений "учитель – обучающийся" в сторону сотрудничества, воспитанию познавательного интереса. Использование исследовательского подхода способствует развитию интеллектуальной сферы личности, формированию умений и навыков самообразования;

2) ценностно-ориентированный подход предполагает организацию и выполнение учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиции определенных ценностей;

3) личностно-ориентированный подход, предполагает индивидуализацию учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося, раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития, потенциальных возможностей;

4) деятельностный подход, заключается в том, что обучающийся получает знания не в готовом виде, а добывает их сам, осознает содержание и формы своей учебной деятельности, понимает и принимает систему ее норм;

5) дифференцированный подход, подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых с учетом их особенностей, развитие их творческого и критического мышления;

6) компетентностный подход, направлен на развитие у обучающихся способности самостоятельно решать проблемы в различных сферах и видах деятельности на основе использования социального опыта;

7) интегративный подход, позволяет связать предмет "Информатика" с учебными предметами. Данный подход воздействует на психические процессы, устраняет нагрузки и позволяет на новом уровне освоить учебный материал;

8) системный подход, строится на основе организации самостоятельных учебных действий обучающихся, обеспечивает формирование и развитие у них системы универсальных учебных действий, организацию учебного процесса в режиме самообучения, саморазвития, самоорганизации;

9) коммуникативный подход, подразумевает передачу и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей, в результате чего формируется способность осуществлять общение посредством языка в процессе взаимодействия, правильно используя систему языковых и речевых норм, выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения;

10) использование игровых форм в качестве метода обучения для активизации познавательных интересов обучающихся и формирования у них способности уважать мнение других членов малой группы, прогнозировать конечные результаты;

11) проектный подход, в центре которого учебно-познавательная деятельность, направленная на решение обучающимся или группой обучающихся научно-исследовательской, творческой или практической проблемы с общей целью, согласованностью методов и действий;

12) развивающее обучение, позволяет подготовить обучающихся к самостоятельному освоению знаний, поиску истины, к независимости в повседневной жизни посредством различных видов деятельности, использования дидактических игр, дискуссий, а также методов обучения, направленных на обобщение творческого воображения, мышления, памяти, речи;

13) проблемное обучение позволяет формировать мировоззрение с элементами критического, творческого, диалектического мышления;

14) индивидуальное обучение способствует индивидуализации процесса обучения и воспитания, учету речевых и психологических особенностей обучающихся, формированию опыта самостоятельной познавательной деятельности, потребности и готовности к самообразованию;

15) сознательность в обучении требует построения учебной работы, обеспечивающей осознанное усвоение и применение обучающимися с тяжелыми нарушениями речи предметных знаний и речевых умений на практике, понимание ими необходимости учения и значимости изучаемого материала.

8. Коррекционная направленность предмета обеспечивается:

1) целеполаганием уроков;

2) направленностью содержания обучения на коррекцию вторичных дефектов;

3) прочностью знаний, умений и навыков;

4) адекватное усвоение научных знаний.

9. Методические условия преподавания:

1) применение комплекса методических приемов по когнитивной поддержке познавательного процесса;

2) постепенность в усложнении материала, его детализация, квантование, рациональное дозирование, повышенный объем упражнений на применение знания в многократно варьируемых новых условиях;

3) подача учебного материала на полисенсорной основе с учетом уровня развития у обучающихся типа мышления, объяснение материала ведется на индуктивной или на дедуктивной основе, на основе аналогий или на основе проблемных ситуаций;

4) адекватный возможностям восприятия обучающихся с тяжелыми нарушениями речи темп подачи материала;

5) использование адаптированных учебных текстов;

6) визуальная поддержка речевого оформления.

10. Реализация межпредметных связей информатики с учебными предметами позволит обучающимся овладеть знаниями и умениями в интересующих их областях, подготовиться к продолжению образования и получению профессии.

11. Требования к речи педагога предусматривает:

1) информативную, правильную, точную, логичную и доступную, чистую, выразительную, богатую и образную речь;

2) уменьшение объема собственной речи в пользу речи обучающихся.

12. Формирование у обучающихся академического языка, специфичного для предмета – одно из базовых направлений коррекционной работы.

13. В целях системного формирования научно – терминологического словаря учитель предоставляет логопеду класса предметный словарный фонд для его уточнения и введения в активный словарь обучающихся с тяжелыми нарушениями речи на логопедических занятиях.

14. Кабинет информатики организуется как учебно-воспитательное подразделение школы для проведения теоретических и практических, классных и внеклассных занятий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Информатика"

15. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Информатика" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

16. Содержание учебного предмета организовано по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, которые отражают цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

17. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) раздел 1 "Компьютерные системы";

2) раздел 2 "Информационные процессы";

3) раздел 3 "Компьютерное мышление";

4) раздел 4 "Здоровье и безопасность".

18. Раздел "Компьютерные системы" включает следующие подразделы:

1) устройства компьютера;

2) программное обеспечение;

3) компьютерные сети.

19. Раздел "Информационные процессы" включает следующие подразделы:

1) представление и измерение информации;

2) создание и преобразование информационных объектов.

20. Раздел "Компьютерное мышление" включает следующие подразделы:

1) моделирование;

2) алгоритмы;

3) программирование.

21. Раздел "Здоровье и безопасность" включает следующие подразделы:

1) эргономика;

2) информационная и онлайн безопасность.

22. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 5 класса:

1) компьютерные системы: введение, компьютер и безопасность, основные устройства компьютера (процессор и жесткий диск), работа с файлами общего доступа (размещение, редактирование, скачивание);

2) информационные процессы: информация и ее обработка, представление информации в разных формах, программное обеспечение, создание и редактирование растровых изображений;

3) компьютерное мышление: анимация, алгоритм, исполнитель, система команд исполнителя, предствление алгоритма в словесной форме, программирование: игровая среда программирования (Лого, Scratch (скратч)), ветвление, цикл, разработка проекта: создание анимации объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)), подготовка документа к печати (установка параметров страницы, предварительный просмотр), представление проекта;

4) здоровье и безопасность: техника безопасности и организация рабочего места, безопасность в Интернете, незаконность копирования чужой работы, установка паролей на документы.

23. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 6 класса:

1) компьютерные системы: история развития вычислительной техники, взаимодействие основных устройств компьютера, основные функции операционной системы, беспроводные сети;

2) информационные процессы: организация ссылок в текстовых документах: сноски, гиперссылки, оглавление, создание реферата, представление текстовой информации, компьютерная графика, создание векторных изображений, сравнение растровых и векторных изображений;

3) компьютерное мышление: разработка компьютерных игр, этапы решения задач на компьютере, представление алгоритма в виде блок-схем, концепция компьютерной игры, создание компьютерной игры, разработка и реализация сценария в игровой среде программирования, компоненты, используемые на стадии разработки игры, выявление и исправление ошибок в программе, документация для игры;

4) здоровье и безопасность: эргономика, техника безопасности, авторское право, плагиат, организация ссылок (гиперссылки, оглавления, названия, сноски), ссылки на использованные ресурсы.

24. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 7 класса:

1) компьютерные системы: виды памяти компьютера, оперативное запоминающее устройство, постоянное запоминающее устройство, внешняя память, кэш-память, типы данных, система программирования, язык программирования, сравнение размеров файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию, сжатие информации, программы-архиваторы; создание и распаковка архивов, сети и безопасность, назначение, классификация компьютерных сетей (по масштабу, по топологии, по принадлежности);

2) информационные процессы: измерение информации и компьютерная память, единицы измерения информации, перевод из одних единиц измерения информации в другие, решение задач с помощью электронных таблиц, создание, редактирование и форматирование таблиц в текстовом процессоре, электронные таблицы, основные понятия электронных таблиц, ввод, редактирование и форматирование данных, маркер заполнения, типы данных, ввод формул, условное форматирование, создание диаграмм;

3) компьютерное мышление: моделирование объектов и событий, D-редакторы, трехмерные модели объектов, трехмерные модели событий, создание и редактирование трехмерных объектов и событий, программирование линейных алгоритмов, программирование разветвляющихся алгоритмов, программирование решений (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)) вложенных и составных условий;

4) здоровье и безопасность: интерфейс проекта, защита информации от вредоносных программ.

25. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 8 класса:

1) компьютерные системы: технические характеристики компьютера и сетей, алфавитный подход к оценке количества информации, основные характеристики процессора, пропускная способность компьютерной сети;

2) информационные процессы: обработка информации в электронных таблицах, форматы данных в электронных таблицах, абсолютная и относительная ссылки, построение графиков функций, использование встроенных функций: математические (сумм, произвед, степень), статистические (мин, макс, ср знач, счет, счет если), логические (если);

3) компьютерное мышление: решение задач в интегрированной среде разработки, моделирование решений прикладных задач в интегрированной среде разработки, классификация программного обеспечения по назначению, компоненты интегрированной среды разработки приложений, оператор выбора, операторы цикла (цикл с параметром, цикл с предусловием, цикл с постусловием), трассировка алгоритма, интегрированные среды разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас));

4) здоровье и безопасность: влияние электронных устройств на организм человека, способы защиты от негативного влияния электронных устройств, безопасность пользователя в сети: мошенничество, агрессия в интернете.

26. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 9 класса:

1) компьютерные системы: конфигурация компьютера, выбор конфигурации компьютера (аппаратного и программного обеспечения) в зависимости от его назначения, совместная работа с документами с использованием облачных технологий;

2) информационные процессы: свойства информации, база данных, поле, запись, создание базы данных в электронных таблицах, поиск, сортировка и фильтрация данных;

3) компьютерное мышление: исследование моделей процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах, алгоритмы, содержащие цикл с параметром или цикл с условием продолжения работы, разработка и выполнение программ в среде программирования;

4) здоровье и безопасность: эргономика (оценка времени работы за компьютером), этические и правовые нормы работы в сети;

27. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 10 класса:

1) компьютерные системы: функции программного обеспечения компьютера, информационные технологии как средство решения практических задач, использование облачных технологий;

2) информационные процессы: достоверность информации, источники информации, моделирование процессов в электронных таблицах, разработка модели и ее исследование (базы данных в электронной таблице), решение задачи различными способами с определением наиболее эффективного способа ее решения;

3) компьютерное мышление: массивы данных (один из: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)), одномерный массив, основные алгоритмы обработки массивов: поиск, сортировка, перестановка, удаление и вставка элементов массива;

4) здоровье и безопасность: эргономика: компьютер и здоровье. Информационная безопасность: информационная культура, перспективы развития информационно-коммуникационной технологии.

Глава 4. Система целей обучения

28. Цели обучения расписаны по разделам для каждого класса. Цели обучения в Программе представлены кодировкой так, что в коде первое число обозначает класс, второе и третье числа –раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.3: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "3" – нумерация учебной цели.

29. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Подраздел	Раздел 1. Компьютерные системы
	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Устройства компьютера	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска; 5.1.1.2 использовать базовые предметные термины в активном словаре	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники; 6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера; 6.1.1.3 правильно произносить и писать базовые термины; 6.1.1.4 соблюдать контроль произношения звуков	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера: оперативные запоминающие устройства, постоянные запоминающие устройства, внешние запоминающие устройства, кэш-память; 7.1.1.2 формулировать определения по образцу	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристик; 8.1.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих по критериям	10.1.1.1 систематизировать знания о назначении и функциях программного обеспечения компьютера; 10.1.1.2 составлять текст-рассуждение по опорным схемам
1.2 Программное обеспечение	5.1.2.1 объяснять понятие "программное обеспечение"; 5.1.2.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы; 6.1.2.2 адекватно использовать слова-термины в высказывании	7.1.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"; 7.1.2.2 создавать и распаковывать архивы различных форматов; 7.1.2.3 сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию	8.1.2.1 различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования; 8.1.2.2 создавать по модели текст – рассуждение	9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя; 9.1.2.2 преобразовывать высказывания, используя смысловые эквиваленты	10.1.2.1 приобрести опыт решения задач из разных сфер человеческой деятельности с применение средств информационных технологий; 10.1.2.2 планировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью
1.3 Компьютерные сети	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.1.3.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи; 6.1.3.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)	7.1.3.1 классифицировать компьютерные сети; 7.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой	8.1.3.1 определять пропускную способность сети; 8.1.3.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства	9.1.3.1 под руководством учителя осуществлять совместную работу с документами с использованием облачных технологий; 9.1.3.2 владеть навыком активного слушания	10.1.3.1 осуществлять работу с документами с использованием облачных технологий самостоятельно; 10.1.3.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде результата

таблица 2

Подраздел	Раздел 2. Информационные процессы
	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Представление и измерение информации	5.2.1.1 перечислять и представлять информацию в разных формах; 5.2.1.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на зрительной основе	6.2.1.1 кодировать и декодировать текстовую информацию; 6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде; 6.2.1.3 приводить примеры каналов связи, источников и приемников информации; 6.2.1.4 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов	7.2.1.1 называть единицы измерения информации; 7.2.1.2 осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие; 7.2.1.3 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении и чтении одноклассников; 7.2.1.4 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям	8.2.1.1 применять алфавитный подход при определении количества информации; 8.2.1.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании	9.2.1.1 определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность); 9.2.1.2 задавать вопросы к тексту	10.2.1.1 знать подходы к оценке достоверности информации (оценка надежности источника, сравнение данных из разных источников и в разные моменты времени); 10.2.1.2 разграничивать основную и второстепенную информацию
2.2 Создание и преобразование информационных объектов	5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр); 5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения; 5.2.2.3 владеть изучающим чтением; 5.2.2.4 оречевлять выполняемые операции	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения; 6.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики; 6.2.2.4 формулировать открытые вопросы по теме, осознанно и адекватно использовать в речи предметные термины; 6.2.2.5 оречевлять собственные действия с использованием предметной лексики; 6.2.2.6 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям	7.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре; 7.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы; 7.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице; 7.2.2.4 использовать условное форматирование в электронной таблице; 7.2.2.5 владеть навыком смыслового чтения и навыком работы с информацией представленной разными способами; 7.2.2.6 владеть навыком работы с информацией представленной разными способами	8.2.2.1 использовать различные форматы данных для решения задач в электронных таблицах; 8.2.2.2 использовать абсолютную и относительную ссылки; 8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц 8.2.2.4 действовать по схеме и словесной инструкции; 8.2.2.5 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать; 8.2.2.6 контролировать речевое поведение; 8.2.2.7 работать по письменной инструкции	9.2.2.1 объяснять термины базы данных, запись, поле; 9.2.2.2 создавать базу данных в электронной таблице под руководством учителя; 9.2.2.3 создавать таблицы базы данных средствами табличного процессора; 9.2.2.4 продуктивно решать задачи коммуникации при работе в группе; 9.2.2.5 составлять монолог - рассуждение по шаблону и опорным словам; 9.2.2.6 работать по зрительной и словесной инструкции	10.2.2.2 самостоятельно создавать базу данных в электронной таблице; 10.2.2.3 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных; 10.2.2.4 оречевлять план действий с использованием предметной лексики; 10.2.2.5 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации

таблица 3

Подраздел	Раздел 3. Компьютерное мышление
	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Моделирование	5.3.1.1 создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch); 5.3.1.2 давать отчет и реальную самооценку деятельности	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования; 6.3.1.2 принимать и сохранять учебную цель	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах; 7.3.1.2 действовать по словесной инструкции	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.1.2 пошагово оречевлять собственные действия	9.3.1.1 исследовать модели процессов (физических, биологически экономических) в электронных таблицах; 9.3.1.2 владеть навыком смыслового чтения	10.3.1.1 самостоятельно разрабатывать модели процессов (физических, биологических экономических) в электронных таблицах; 10.3.1.2 при обсуждение в группе этично доказывать опровергать
3.2 Алгоритмы	5.3.2.1 формулировать определение алгоритма; 5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.4 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем; 6.3.2.3 оречевлять алгоритм выполняемых действий; 6.3.2.4 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.2.2 уметь представить информацию в графическом виде; 5.3.2.6 составлять связное высказывание по опорным словам и графической опоре	8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма; 8.3.2.2 оценивать решение поставленной задачи 8.3.2.3 составить оценочное связное высказывание	9.3.2.1 применять правила записи и выполнения алгоритмов, содержащих цикл с параметром или цикл с условием продолжения работы 9.3.2.2 используя оценочные суждения, вести учебный диалог с элементами противоречия	10.3.2.1 решать задачу различными способами, описывать каждый из них и выбирать наиболее эффективный; 10.3.2.2 экспертировать решение поставленной задачи; 10.3.2.3 строить монолог – рассуждение по опорным словам и шаблону
3.3 Программирование	5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.3.2 действовать по словесной инструкции учителя	6.3.3.1 находить и исправлять ошибки в программе; 6.3.3.2 оформлять речевое высказывание для оценивания своей работы, работы своих товарищей	7.3.3.1 классифицировать типы данных; 7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 7.3.3.3 представить текстовую информацию в графическом виде	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))	9.3.3.1 решать задачи по разработке и выполнению программ в выбранной среде программирования; 9.3.3.2 разъяснить выполненное действие с использованием предметной лексики	10.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные, паравербальные и невербальные средства

таблица 4

Подраздел	Раздел 4. Здоровье и безопасность
	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Эргономика	5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности; 5.4.1.2 сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи	6.4.1.1 формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности); 6.4.1.2 находить информацию (текстовую, графическую) в учебнике, анализировать ее содержание	7.4.1.1 выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта; 7.4.1.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для понимания и уточнения	8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты; 8.4.1.2 составить текст - рассуждение по речевому шаблону с использованием предметной лексики	9.4.1.1 критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров; 9.4.1.2 создавать информативные сообщения в письменной форме, редактировать их	10.4.1.1 рассуждать о взаимосвязи факторов использования компьютера с состоянием соматического здоровья подростка; 10.4.1.2 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации
4.2 Информационная безопасность	5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы; 5.4.2.2 устанавливать пароль на документы; 5.4.2.3 составлять монолог - рассуждение по шаблону и опорным словам; 5.4.2.4 действовать по устной и письменной инструкции	6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.2 сопровождать информацию ссылками на автора; 6.4.2.3 владеть приемом просмотрового чтения при работе с дополнительной литературой	7.4.2.1 защищать компьютер от вредоносных программ; 7.4.2.2 действовать по письменной устной инструкции; 7.4.2.3 использовать речь для планирования и регуляции деятельности	8.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество и агрессия в интернете); 8.4.2.2 создавать памятки и алгоритмы	9.4.2.1 рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети; 9.4.2.2 высказывать свою точку зрения на события и поступки	10.4.2.1 использовать понятие информационная культура, предполагать перспективы развития информационных и коммуникационных технологий; 10.4.2.2 составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы

30. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

31. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Информатика" для 5-10 классов
уровня основного среднего
образования по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Компьютер и безопасность	Как не навредить себе при работе за компьютером?	5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности; 5.4.1.2 сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи
Компьютер и безопасность	Какие важные устройства есть в компьютере?	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска; 5.1.1.2 использовать базовые предметные термины в активном словаре
Безопасность в Интернете	Какие есть опасности при работе в Интернете?	5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы; 5.4.2.3 составлять монолог - рассуждение по шаблону и опорным словам
	Как защитить свои данные на компьютере?	5.4.2.2 устанавливать пароль на документы; 5.4.2.4действовать по устной и письменной инструкции; 5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.1.3.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
	Мини-проект "Открытия, изменившие мир"	5.4.2.2 устанавливать пароль на документы; 5.4.2.4 действовать по устной и письменной инструкции; 5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.1.3.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог
2 четверть
Информация и ее обработка	Информация вокруг нас	5.2.1.1 перечислять и представлять информацию в разных формах; 5.2.1.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры
	Программное обеспечение	5.1.2.1 объяснять понятие "программное обеспечение"; 5.1.2.2 показывать стремление контролировать звуковую культуру собственной речи
	Проектная работа	5.2.1.1 перечислять и представлять информацию в разных формах; 5.2.1.2 уметь представить информацию в графическом виде и составить связное высказывание на основе зрительной опоры; 5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения; 5.2.2.4 оречевлять выполняемые операции
3 четверть
Алгоритмы в нашей жизни	Следуя командам	5.3.2.1 формулировать определение алгоритма; 5.3.2.4 составить связное учебное высказывание с опорой на зрительную модель; 5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.6 составить связное высказывание по опорным словам и графической опоре; 5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики
	Найти выход из лабиринта	5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.6 составить связное высказывание по опорным словам и графической опоре; 5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики
	Найти выход из виртуального лабиринта	5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.6 составить связное высказывание по опорным словам и графической опоре; 5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики
Рассуждаем и программируем	Моя первая программа	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики; 5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.3.2 действовать по инструкции учителя
	Ожившая графика	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики; 5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.3.2 действовать по инструкции учителя
	В поисках истины	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики; 5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.3.2 действовать по инструкции учителя
4 четверть
Разработка и презентация проекта	Создание анимации	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.2.5 разъяснять выполненное действие с использованием предметной лексики; 5.3.1.1 создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.1.2 давать отчет и реальную самооценку деятельности; 5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch (скратч)); 5.3.3.2 действовать по инструкции учителя
	Подготовка документа к печати	5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр); 5.2.2.3 владеть изучающим чтением; 5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы; 5.4.2.3 составлять монолог – рассуждение по шаблону и опорным словам; 5.4.2.2 устанавливать пароль на документы; 5.4.2.4 действовать по устной и письменной инструкции
	Презентация проекта	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа; 5.1.3.2 инициировать, разворачивать и завершать учебный диалог

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Компьютерные системы и сети	Что такое эргономика	6.4.1.1формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности); 6.4.1.2 находить информацию (текстовую, графическую) в учебнике, анализировать ее содержание
	История развития вычислительной техники	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники; 6.1.1.3 правильно произносить и писать базовые предметные термины
	Как работает компьютер	6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера; 6.1.1.4 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков; 6.1.2.1 называть основные функции операционной системы; 6.1.2.2 адекватно использовать слова – термины в высказывании
	Беспроводные сети	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи; 6.1.3.2 уметь работать с учебным текстом (анализировать, извлекать информацию)
2 четверть
Представление информации	Передача информации	6.2.1.3 приводить примеры каналов связи, источников и приемников информации; 6.2.1.6 делить текст на законченные по смыслу части и выделять в них главное
	Шифрование информации	6.2.1.1 кодировать и декодировать текстовую информацию; 6.2.1.4 осуществлять целенаправленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов
	Двоичное представление информации	6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде; 6.2.1.5 контролировать качество чтения по критериям
Компьютерная графика	Создание векторных изображений	6.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения; 6.2.2.5 оречевлять собственные действия с использованием предметной лексики
Компьютерная графика	Сравнение растровых и векторных изображений	6.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики; 6.2.2.6 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям
3 четверть
Как разрабатываются компьютерные игры	Определяем идею	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.3 оречевлять алгоритм выполняемых действий; 6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем; 6.3.2.4 адекватно оценивать собственное речевое поведение и речевое поведение окружающих
	Разрабатываем сценарий	6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем; 6.3.2.4 адекватно оценивать собственное речевое поведение и речевое поведение окружающих
	Рисуем сцены и персонажей	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.3 оречевлять алгоритм выполняемых действий
Создание компьютерной игры	Реализуем сценарий	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования; 6.3.3.1 находить и исправлять ошибки в программе; 6.3.3.2 оформлять речевое высказывание для оценивания своей работы, работы товарищей
	Создаем звуковое сопровождение	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования
	Создаем заставку	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования
	Улучшаем собственный проект	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования; 6.3.3.1 находить и исправлять ошибки в программе; 6.3.3.2 оформлять речевое высказывание для оценивания своей работы, работы товарищей
4 четверть
Работа с документом	Сноски	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.2.2.4 формулировать открытые вопросы по теме, осознанно и адекватно использовать в речи предметные термины
	Гиперссылки	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.2.2.4 формулировать открытые вопросы по теме, осознанно и адекватно использовать в речи предметные термины; 6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.3 владеть приемом просмотрового чтения при работе с дополнительной литературой; 6.4.2.2 сопровождать информацию ссылками на автора; 6.4.2.4 составить высказывание о качестве проделанной работе с опорой на ключевые слова
	Оглавление	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.2.2.4 формулировать открытые вопросы по теме; осознанно и адекватно использовать в речи предметные термины
	Оформление документации к игре	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); формулировать открытые вопросы по теме; 6.2.2.4 формулировать открытые вопросы по теме; осознанно и адекватно использовать в речи предметные термины; 6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.3 владеть приемом просмотрового чтения при работе с дополнительной литературой; 6.4.2.2 сопровождать информацию ссылками на автора; 6.4.2.4 составить высказывание о качестве проделанной работе

3) 7 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Измерение информации и компьютерная память	Единицы измерения информации	7.2.1.1 называть единицы измерения информации; 7.2.1.3 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношение фонем в собственном чтении и чтении одноклассников; 7.2.1.2 осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие; 7.2.1.4 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям
	Компьютерная память	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера (оперативные запоминающие устройства, постоянные запоминающие устройства, внешние запоминающие устройства, кэш-память); 7.1.1.2 формулировать определения по образцу
	Размеры файлов	7.1.2.3 сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию; 7.1.2.6 планировать, анализировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью; 7.1.2.2 создавать и распаковывать архивы различных форматов; 7.1.2.5 словесно регулировать собственную деятельность
Сети и безопасность	Компьютерные сети и их классификация	7.1.3.1 классифицировать компьютерные сети; 7.1.3.2 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой
Сети и безопасность	Антивирусная безопасность	7.4.2.1 защищать компьютер от вредоносных программ; 7.4.2.2 действовать по письменной и устной инструкции
2 четверть
Решение задач с помощью электронных таблиц	Таблицы в текстовом процессоре	7.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре; 7.2.2.5 владеть навыком смыслового чтения, навыком работы с информацией, представленной разными способами
	Форматирование элементов электронных таблиц	7.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы; 7.2.2.6 принимать и сохранять учебную цель
	Форматы данных	7.3.3.1 классифицировать типы данных; 7.3.3.3 представить текстовую информацию в графическом виде
	Условное форматирование	7.2.2.4 использовать условное форматирование в электронной таблице; 7.2.2.8 оречевлять действия с использованием предметной лексики
	Графическое представление табличных данных	7.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице; 7.2.2.7владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
	Моделирование процессов в электронных таблицах	7.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы; 7.2.2.6 принимать и сохранять учебную цель; 7.3.3.1 классифицировать типы данных; 7.3.3.3 представить текстовую информацию в графическом виде; 7.2.2.4 использовать условное форматирование в электронной таблице; 7.2.2.8 оречевлять действия с использованием предметной лексики; 7.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице; 7.2.2.7 владеть навыком работы с информацией, представленной разными способами
3 четверть
Программирование решений	Языки программирования	7.1.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"; 7.1.2.4 разграничивать основную и второстепенную информацию
	Системы программирования	7.2.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"; 7.2.2.4 разграничивать основную и второстепенную информацию
	Типы данных	7.3.3.1 классифицировать типы данных; 7.3.3.3 представить текстовую информацию в графическом виде
Программирование решений	Интерфейс проекта	7.4.1.1 выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта; 7.4.1.2 задавать прямые, косвенные, альтернативные вопросы для понимания и уточнения
	Программирование линейных алгоритмов	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.2.2 уметь представить информацию в графическом виде; 7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 использовать речь для планирования и регуляции деятельности
	Программирование алгоритмов ветвления	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.2.2 уметь представить информацию в графическом виде; 7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 использовать речь для планирования и регуляции деятельности
	Программирование вложенных условий	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.2.2 уметь представить информацию в графическом виде; 7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 использовать речь для планирования и регуляции деятельности
	Программирование составных условий	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.2.2 уметь представить информацию в графическом виде; 7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас), Pascal (паскаль) ABC); 7.3.3.4 использовать речь для планирования и регуляции деятельности
4 четверть
Моделирование объектов и событий	Трехмерные модели	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах; 7.3.1.2 действовать по словесной инструкции
	Объекты, встроенные в редактор	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах; 7.3.1.2 действовать по словесной инструкции
	Трехмерные модели объектов	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах; 7.3.1.2 действовать по словесной инструкции
	Трехмерные модели событий	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах; 7.3.1.2 действовать по словесной инструкции

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Технические характеристики компьютера и сетей	Измерение информации	8.2.1.1 применять алфавитный подход при определении количества информации; 8.2.1.2 передавать суть производимых действий в развернутом высказывании
	Процессор и его характеристики	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики; 8.1.1.2 планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
	Компьютерные сети	8.1.3.1 определять пропускную способность сети; 8.1.3.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
Здоровье и безопасность	Негативные аспекты использования компьютера	8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты; 8.4.1.2 составить текст – рассуждение по речевому шаблону с использованием предметной лексики
Здоровье и безопасность	Безопасность в сети	8.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество и агрессия в интернете); 8.4.2.2 создавать памятки и алгоритмы
2 четверть
Обработка информации в электронных таблицах	Статистические данные	8.2.2.2 использовать абсолютную и относительную ссылки; 8.2.2.1 использовать различные форматы данных для решения задач в электронных таблицах; 8.2.2.5 действовать по схеме и словесной инструкции
	Встроенные функции	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц; 8.2.2.7 контролировать речевое поведение
	Анализ данных на основе имеющейся информации	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц; 8.2.2.7 контролировать речевое поведение
	Решение прикладных задач	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц; 8.2.2.7 контролировать речевое поведение; 8.2.2.1 использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах; 8.2.2.5 действовать по схеме и словесной инструкции; 8.2.2.4 строить графики функций, заданных в таблице; 8.2.2.8 работать по письменной инструкции
3 четверть
Интегрированные среды разработки программ	Классификация программного обеспечения	8.1.2.1 различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования; 8.1.2.2 создавать текст – рассуждение по модели
	Компоненты интегрированной среды разработки программ	8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Оператор выбора	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Цикл с параметром	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Цикл с постусловием	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Цикл с предусловием	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Трассировка алгоритма	8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма
4 четверть
Решение задач в интегрированной среде разработки	Постановка проблемы	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.1.2 пошагово оречевлять собственные действия
	Разработка алгоритма	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.1.2 пошагово оречевлять собственные действия; 8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма
	Программирование алгоритма	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 8.3.1.2 пошагово оречевлять собственные действия; 8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас))
	Тестирование программы	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 8.3.1.2 пошагово оречевлять собственные действия; 8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Работа с информацией	Свойства информации	9.2.1.1 определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность); 9.2.1.2 задавать вопросы к тексту; 9.4.1.1 критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров; 9.4.1.2 создавать информативные сообщения в письменной форме, редактировать их
	Совместная работа с документами	9.1.3.1 осуществлять совместную работу с документами с использованием облачных технологий под руководством учителя; 9.1.3.2 владеть навыком активного слушания
	Сетевой этикет	9.4.2.1 рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети; 9.4.2.2 высказывать свою точку зрения на события и поступки
2 четверть
Выбираем компьютер	Конфигурация компьютера	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение и поведение окружающих по критериям
	Выбор программного обеспечения	9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя; 9.1.2.2 преобразовывать высказывания, используя смысловые эквиваленты
	"Расчет стоимости компьютера"	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.1.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение и поведение окружающих по критериям; 9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя; 9.1.2.2 преобразовывать высказывания, используя смысловые эквиваленты; 9.3.1.1 разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах под руководством учителя; 9.3.1.2 владеть навыками смыслового чтения
3 четверть
Базы данных	Базы данных	9.2.2.1 объяснять термины "базы данных, запись, поле"; 9.2.2.4 продуктивно решать коммуникативные задачи при работе в группе
	Создание базы данных в электронных таблицах	9.2.2.2 создавать базу данных в электронной таблице под руководством учителя; 9.2.2.5 составлять монолог – рассуждение по шаблону и опорным словам
	Методы поиска информации	9.2.2.3 создавать таблицы базы данных средствами табличного процессора; 9.2.2.6 работать по зрительной и словесной инструкции
4 четверть
Базы данных	Сортировка и фильтрация данных	9.2.2.3 создавать таблицы базы данных средствами табличного процессора; 9.2.2.6 работать по зрительной и словесной инструкции
Базы данных	Работа с базой данных	9.2.2.2 создавать базу данных в электронной таблице под руководством учителя; 9.2.2.5 составлять монолог – рассуждение по шаблону и опорным словам; 9.2.2.3 создавать таблицы базы данных средствами табличного процессора; 9.2.2.6 работать по зрительной и словесной инструкции

6) 10 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Массивы данных	Одномерный массив	10.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные и паравербальные и невербальные средства
	Поиск элемента с заданными свойствами	10.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные и паравербальные и невербальные средства
	Перестановка элементов	10.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные и паравербальные и невербальные средства
2 четверть
Массивы данных	Сортировка	10.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас)); 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные и паравербальные и невербальные средства
Массивы данных	Удаление и вставка элемента	10.3.3.1 составлять программы винтегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов; 10.3.3.2 выполнять правила адекватного речевого поведения, используя вербальные и паравербальные и невербальные средства
3 четверть
Моделирование процессов в электронных таблицах	Выявление и анализ проблемы	10.3.1.1 самостоятельно разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах; 10.3.1.2 при обсуждении в группе аргументировать, доказывать, опровергать; 10.1.2.1 приобрести опыт решения задач из разных сфер человеческой деятельности с применение средств информационных технологий; 10.1.2.2 планировать свое оценочное высказывание, корректировать его в соответствии с целью
Моделирование процессов в электронных таблицах	Разработка решения	10.3.1.1 самостоятельно разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах; 10.3.1.2 при обсуждении в группе аргументировать, доказывать, опровергать; 10.2.2.2 создавать базу данных в электронной таблице; 10.2.2.4 оречевлять план действий с использованием предметной лексики; 10.2.2.3 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных; 10.2.2.5 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 10.3.2.1 решать задачу различными способами, описывать каждый из них и выбирать наиболее эффективный; 10.3.2.3 строить монолог – рассуждение по опорным словам и шаблону; 10.3.2.2 экспертировать решение поставленной задачи; 10.3.2.4 использовать оценочные суждения, вести учебный диалог с элементами противоречия; 10.1.3.1 самостоятельно осуществлять работу с документами с использованием облачных технологий; 10.1.3.2 уметь формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата
4 четверть
Моделирование процессов в электронных таблицах	Разработка решения	10.3.1.1 самостоятельно разрабатывать модели процессов (физических, биологических, экономических) в электронных таблицах; 10.3.1.2 при обсуждении в группе аргументировать, доказывать, опровергать; 10.2.2.2 самостоятельно создавать базу данных в электронной таблице; 10.2.2.4 оречевлять план действий с использованием предметной лексики; 10.2.2.3 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных; 10.2.2.5 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 10.3.2.1 решать задачу различными способами, описывать каждый из них и выбирать наиболее эффективный; 10.3.2.3 строить монолог - рассуждение по опорным словам и шаблону; 10.3.2.2 экспертировать решение поставленной задачи; 10.3.2.4 используя оценочные суждения, вести диалог с элементами противоречия; 10.1.3.1 самостоятельно осуществлять совместную работу с документами с использованием облачных технологий; 10.1.3.2 уметь сформулировать цели и задачи в виде желаемого результата
Моделирование процессов в электронных таблицах	Защита проекта	10.1.1.1 систематизировать знания о назначении и функциях программного обеспечения компьютера; 10.1.1.2 составлять текст-рассуждение по опорным схемам; 10.4.2.1 использовать понятие информационная культура, предполагать перспективы развития информационных и коммуникационных технологий; 10.4.2.2 составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы; 10.1.3.1 самостоятельно осуществлять работу с документами с использованием облачных технологий; 10.1.3.2 уметь формулировать цели и задачи в виде желаемого результата; 10.4.1.1 рассуждать о взаимосвязи факторов использования компьютера с состоянием соматического здоровья подростка; 10.4.1.2 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации

Приложение 509
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 509 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5 - 6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения музыке – формирование музыкальной культуры и развитие творческих способностей обучающихся на основе приобщения к лучшим образцам казахской традиционной музыки, творчества народов мира, мировой классики и современной музыки.

3. Задачи:

1) способствовать формированию понятия о целостной картине мира через интеграцию музыки с разными видами искусства и учебными предметами;

2) сформировать представление о музыке как о востребованном общечеловеческом явлении, о ее значимости и роли в жизни людей;

3) способствовать развитию навыков критического мышления и позитивного отношения к музыке, музыкальной деятельности;

4) сформировать предметно-тематические знания, умения и навыки в системе, - путем приобщения обучающихся к анализу музыкальных произведений, исполнительству, импровизации, выполнению творческих заданий и презентаций;

5) выявить музыкальные способности, реализовать творческий потенциал, исполнительские и исследовательские навыки каждого обучающегося;

6) сформировать представления и основы знаний о формах коммуникации посредством музыки;

7) способствовать развитию позитивной самооценки, самопознания и саморазвития через выражение идей в музыкально-творческих работах (в сочинении, импровизации и аранжировке);

8) сформировать представления и некоторые музыкально-исполнительскиеумения в процессе использования мультимедийных средств и цифровых технологий.

4. В процессе обучения музыке обучающихся с тяжелыми нарушениями речи предусматриваются коррекционные задачи:

1) развивать навыки правильного физиологического дыхания и рациональной голосоподачи с целью профилактики бронхо-легочных заболеваний;

2) создавать условия для формирования и охраны детского голоса с учетом психофизиологического развития обучающихся;

3) сохранять и укреплять психическое здоровье каждого обучающегося,

4) предупреждать вторичные личностные (эмоциональные и социальные) расстройства у детей с тяжелыми нарушениями речи через воспитание волевых качеств, выдержки и способности сдерживать аффекты;

5) обеспечить условия для развития функций, составляющих психологическую базу речи: пространственных и временных представлений, сенсорных процессов, тонкой моторики, высших психических функций, чувства темпа и ритма;

6) совершенствовать все стороны речи (просодику, произношение, грамматический строй, словарь), общую внятность и связность речи, просодику;

7) способствовать развитию слухового внимания и фонематического слуха через развитие звуковысотного, тембрового и динамического слуха;

8) развивать координацию между дыханием, голосом и артикуляцией;

9) создавать условия для закрепления сформированной (на логопедических занятиях) артикуляции звуков;

10) развивать ответственное отношение к звучанию собственной речи: стремление и способность к дикционной четкости, интонированию и выразительности речи через овладение приемами выразительного музыкального исполнения;

11) формировать навыки внутриколлективного делового общения в ансамблевой деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Обучение предмету "Музыка" осуществляется на основе ценностно-ориентированного, личностно-ориентированного, дифференцированного и деятельностного, коммуникативного подходов.

6. Ценностно-ориентированный подход способствует личностному развитию обучающихся с особыми образовательными потребностями, реализации их творческого потенциала, готовности выражать свое отношение к искусству, формированию идейных ориентиров, становлению самосознания, позитивной самооценки и жизненного оптимизма.

7. Личностно-ориентированный подход проявляется в индивидуализации и дифференциации учебного процесса с учетом характера речевого дефекта и отдельных его проявлений; индивидуально-дифференцированное обучение сообразно особым образовательным потребностям каждого ученика, что предполагает готовность учителя применять различные приемы поддержки в случаях неожиданных затруднений обучающегося, связанных с особенностями его психического и речевого развития.

8. Деятельностный подход в работе с обучающимися с тяжелыми нарушениями речи состоит в: обеспечении полисенсорного восприятия музыкального и речевого материала; использовании опорных сигналов (ориентировочной основы действий); формулировании определений или собственных мыслей по установленному образцу или модели; применении алгоритмов; квантовании инструкций и правил; обязательном комментировании действий; оптимизации темпа изучения тем.

9. Дифференцированный подход подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых с тяжелыми нарушениями речи, создание разнообразных условий коррекционного обучения групп с учетом особенностей учащихся, а именно:

1) обучающиеся с моторно-алалическими проявлениями нуждаются в специальных упражнениях на развитие орального и ручного праксиса;

2) обучающиеся с ринолалией на каждом уроке выполняют дыхательные упражнения на развитие сильной направленной воздушной струи (включая "Парадоксальную гимнастику А.Стрельниковой") и голосовые упражнения на твердой атаке;

3) в работе с обучающимися с нарушением темпо-ритмической организации устной речи необходимо использовать метроном в сочетании с избирательным, по показаниям, применением седативного или активизирующего эффекта музыки.

10. Коммуникативный подход к обучению – один из основных, так как у обучающихся с тяжелой речевой патологией спонтанно, самостоятельно не формируется ряд важных коммуникативных способностей: способность передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе интеллектуального взаимодействия, способность правильно использовать систему языковых и речевых норм.

11. Коррекционная направленность процесса обучения музыке имеет целью, используя музыкальный материал, развивать речевую интенцию, представления о различных видах и стилях речи, навыки культурного речевого поведения, вербальные, паравербальные и невербальные средства общения, такие как: темп, громкость, паузы, ритмичность, тембр, интонации, мимика, жесты, позы.

12. Художественная эмпатия, эмоциональный и эстетический отклик на музыку обеспечивают социальное развитие: формируют умение слушать, способность встать на позицию другого человека, вести диалог, запрашивать и оказывать помощь, участвовать в обсуждении значимых для человека явлений жизни и искусства, продуктивно сотрудничать со сверстниками и взрослыми.

13. На уроках музыки реализуются 3 основных специфических принципа:

1) онтогенетический - предполагающий, что при разработке содержания музыкального и специального речевого воздействия учитываются закономерности и последовательность формирования различных форм и функций речи в онтогенезе, формируя в активной речи обучающихся различные модели фразы, от простых нераспространенных до сложноподчиненных; последовательно усложняя формулировки вопросов, от альтернативных до контекстных;

2) этиопатогенетический принцип, предполагающий, что педагогом учитываются факторы и механизмы речевых нарушений;

3) комплексности, предполагающий, что в обучении музыке педагог использует помощь и поддержку специалистов разного профиля: врача-невролога (обучающиеся с заиканием и дизартрией), врача-отоларинголога, пластического хирурга, фониатра и хирурга-стоматолога (обучающиеся с ринолалией), врача - сурдолога (обучающиеся с кохлеарным имплантом, сенсорной алалией), психолога, педагога-ритмиста и логопеда (при всех видах речевой патологии).

14. Педагог, организует специальную работу, направленную на социальную реабилитацию и максимальное преодоление речевого нарушения обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, предусматривается специальная организация и долгосрочное, среднесрочное и краткосрочное планирование речевой работы на основе содержание данной Программы.

15. Качество и объем лексической работы на уроке определяется степенью востребованности лексического материала в контексте дальнейшего обучения музыке и социальной жизни обучающегося.

16. В целях обеспечения единства педагогических требований в рамках комплексного подхода, учитель музыки в начале учебного года предоставляет логопеду минимальный перечень обязательной предметной лексики, с указанием сроков прохождения тем.

17. Для лучшего усвоения предметного терминологического минимума на уроке музыки используются зрительные опоры (карточки-модели, таблицы, схемы, для фронтальной и индивидуальной работы), где все специальные слова даны: крупно, четко, с обозначением ударения, а при сложной структуре- с разбивкой на слоги.

18. Базовый словарь всегда находится перед глазами обучающихся, а при толковании слов-терминов используются фразеологизмы, поговорки, аналогии.

19. Работа над новыми терминами на уроке проводится в следующей последовательности:

1) объяснение смысла;

2) упражнение в правильном проговаривании;

3) подборка словесных эквивалентов (синонимов), паронимов и антагонистов;

4) работа с формами слова: склонение, спряжение;

5) работа над многозначностью;

6) проведение приемов по запоминанию (мнемотехника).

20. Профессиональная речь педагога предполагает безукоризненную речь, в силу того, что она используется как орудие развития речи обучающихся.

21. Работа над текстом проводится с учетом особенностей восприятия вербальной информации, включающих: страдательный залог, инверсию, последовательную подчинительную связь, череду слов в родительном падеже.

22. Педагог привлекает внимание обучающихся к ключевым моментам текста, заранее подчеркивая главное, проводит выборочное чтение, обязательное толкование и разъяснение причастий, деепричастий и подчинительных союзов, избегая при этом механического повторения.

23. Учитель музыки совместно с логопедом проводит квантование (дробление на законченные по смыслу фрагменты) и трансформацию правил и определений.

24. Примеры специальных заданий, способствующих развитию орального праксиса и звуковой культуры речи обучающихся с тяжелыми нарушениями речи:

1) артикуляционные разминки под музыку и счет;

2) самомассаж мимических и артикуляционных мышц под музыку и счет;

3) формирование ощущений расслабления по контрасту с напряжением–для мышц пальцев, органов артикуляционного аппарата, мимических мышц;

4) чистоговорки, вокализы, речетативы и попевки;

5) комплексы парадоксальной и дифференцированной дыхательной гимнастики;

6) имитационные голосовые упражнения на мягкой и твердой атаке, пропевание гласных, согласных звуков и нот звукоряда на диафрагмальном дыхании;

7) массаж и самомассаж артикуляторных и мимических мышц под музыку с вариацией темпа и силы массажного воздействия;

8) сюжетно-ролевые речевые и двигательные игры в музыкальном сопровождении;

9) упражнения, направленные на развитие артикуляционного праксиса.

25. Специальные упражнения на развитие невербальных коммуникативных средств и высших психических функций:

1) предоставление информации в форме жестов, мимики, танцевальных движений, музыкальных звуков и их сочетаний, рисунков и диаграмм;

2) элементы психогимнастики: мимические и пантомимические позы радости, грусти, удивления, тревоги, превосходства;

3) элементы изотерапии (комментированное рисование, графические диктанты);

4) различение неречевых звуков, локализация звука в пространстве, определение источника звука, соотнесение инструмента и звучания;

5) передача в движениях метрической пульсации и ритмического рисунка.

26. Упражнения на стабилизацию эмоций и снижение нервно-психического напряжения:

1) активные и пассивные формы музыкотерапии и сказкотерапии, включая слушание органной музыки;

2) использование формул самовнушения для регулирования эмоционального состояния; облегчение осознания собственных переживаний- в сопровождении мелодии;

3) музыкальный диалог ("Эхо") с выбором музыкального инструмента для себя и своего партнера;

4) извлечение звуков разной силы с помощью различных по характеру прикосновений к инструменту;

5) упражнения с переменным мышечным напряжением и расслаблением .

27. Упражнения на развитие паравербальных (просодических) коммуникативных средств: темпа, ритма, интонации, слитности:

1) отхлопывания, притопы: ударному слогу, слову, сильному музыкальному тону соответствует более громкий хлопок, неударному – тихий;

2) составление линейных ритмосхем, объемных ритмических моделей с помощью однородных предметов;

3) отхлопывание ритмического рисунка с речевым или интонационным сопровождением и без него;

4) изменение силы и высоты голоса в движении и на месте-по сигналу;

5) нотирование текстов с использованием специальных символов;

6) интонационные и ритмические диктанты;

7) разыгрывание сцен, диалогов и полилогов на музыкальном материале – по воображению;

8) метрическое представление пропеваемого звука с помощью линии: его длительности и модуляций;

9) узнавание мелодии, указание на допущенные при ее исполнении ошибки.

28. Задания и упражнения на развитие смыслового компонента:

1) выявление из прослушанного текста: о творчестве композитора, информации в соответствии с поставленной целью;

2) звуко-слоговой и семантический анализ, толкование, упражнение в словоизменении слов-терминов из области музыковедения;

3) постановка вопросов и формулирование ответов на основе прослушанного текста (песни);

4) составление высказываний и рассказов по личным впечатлениям, - по следам прослушанного текстового или музыкального материала: словесное рисование или описание;

5) восстановление последовательности событий в сюжете музыкального произведения, оценка событий и поступков действующих лиц.

29. Применяемые методы и приемы обучения:

1) на этапе непрерывного слушания музыки продолжительностью не более десяти минут: после прослушивания музыкального произведения следует перейти к его анализу, который выполняется при активном участии обучающихся, с привлечением их внимания к средствам музыкальной выразительности (темп, динамика, регистр, характер мелодии, состав исполнителей, форма произведения) и применением разнообразных учебных пособий и технических средств обучения, что обеспечивает возможность разнообразить слуховые впечатления от звучания симфонического оркестра, инструментальной и вокально-хоровой музыки;

2) на этапе воспроизведения: обучающиеся с тяжелыми нарушениями речи овладевают вокально-хоровыми умениями и навыками, самостоятельно осуществляют поиск исполнительских средств выразительности, для воплощения музыкальных образов в процессе разучивания и исполнения произведений, вокальных и хоровых импровизаций, приобретают навык самовыражения в пении с сопровождением и без сопровождения, одноголосном и с элементами двухголосия, с ориентацией на нотную запись.

30. Техника коллективного пропевания отрабатывается с обучающимися: заняв позу балерины, сделать глубокий вдох животом, задержать дыхание и, пропевая звук, использовать энергию полного выдоха, представив, как звук уходит ввысь золотой нитью; предполагается удобная высота звучания голоса для поющего, продолжительность- до полного выдоха, время пропевания одного гласного - до 15 секунд.

31. Хоровое пение имеет большое коррекционное значение: развивая вокально-хоровые навыки, при этом учитываются недостаточность слухового внимания, координации между дыханием и голосом., в связи с чем обучение пению начинается с правильной певческой установки: сидеть (или стоять) прямо, ненапряженно, слегка отведя плечи назад, что необходимо для развития фонационного дыхания и формирования певческого голоса.

32. Важной задачей является формирование и охрана детского голоса: при подборе песен для обучающихся учитывается характер нарушений их психофизиологического и речевого развития, последнее условие определяет отбор как вокального, так и речевого материала.

33. Усложнение в обучении пению идет постепенно, с соблюдением последовательности в выборе песен и упражнений; специальные вокальные упражнения – распевания, соответствуют определенным певческим и коррекционным задачам, обеспечивая координированную работу дыхательной и голосовой мускулатуры, свободную голосоподачу и голосоведение, закрепление сформированной (на логопедических занятиях) артикуляции звуков.

34. Работа по обучению пению включает в себя несколько этапов: после беседы и исполнения песни проводится разбор текста, затем отхлопывается ритмический рисунок песни с одновременным проговариванием текста, затем- мелодическое разучивание песни, которое начинается как с запева, так и с припева; при этом учитель жестом помогает исполнению трудных музыкальных фраз и отдельных слов.

35. Учитываются достижения каждого из обучающихся класса: оценивая достижения предметных результатов, учитель использует пятибалльную систему; учитывается отношение обучающегося к занятиям, его прилежание и старание.

36. При оценке знания музыкальной литературы учитывается:

1) степень раскрытия эмоционального содержания музыкального произведения;

2) самостоятельность в рассуждениях при разборе музыкального произведения;

3) умение обучающегося сравнивать произведения и делать самостоятельные обобщения на основе полученных знаний.

37. Учитывая ограничение речевых возможностей обучающихся, педагог в процессе анализа содержания музыкального произведения оказывает эмоциональную, направляющую или организующую помощь.

38. Для оценки выполнения коррекционных заданий из раздела "Элементы музыкотерапии" бальная отметка не используется, но применяется квалиметрическое оценивание, которое носит описательный мотивирующий характер.

39. Результаты освоения программных умений и действий коррекционно-терапевтического характера оцениваются с применением критериального инструментария, основанного на уровневом подходе; музыкально - ритмические умения, обозначенные в разделе "Элементы музыкотерапии", оцениваются с учетом степени ответственности и старания обучающегося, его возможностей и характера дефекта.

40. Фрагменты уроков или целостные занятия музыкой с участием обучающихся проводится в условиях сенсорной комнаты с применением "Интерактивной звуковой панели для звукового воздействия, развития логики, игровой терапии и различения качества, силы и направления звука", "Акустической настенной тактильной панели".

41. Максимально широко применяется электронный ресурс "Мультимедийного интерактивного обучающего программно-методического комплекса", включающего интерактивную панель, трехмерные аксессуары и карточки для организации практической речевой работы в рамках подпрограммы "Музыкальный талант".

42. При проведении специальных дыхательных и голосовых упражнений, особенно в работе с обучающимися с заиканием и дизартрией, эффективным в плане самоконтроля речи будет применение "Логопедического тренажера" с визуализацией звукового сигнала.

43. Обучающиеся, не владеющие в должной мере развернутой фразовой речью, а также обучающиеся с заиканием в период ограничения речи используют как ассистивное устройство "Речевой тренажер для усвоения и развития речевой коммуникации".

44. В кабинете музыки, наряду с развивающими и компенсаторными мультимедийными устройствами:

1) настенная демонстрационная, маркерная, интерактивная доски, компьютер с комплектующими (монитор, системный блок, сабвуфер, колонки, микрофон, мышь, клавиатура, сетевой фильтр);

2) музыкальный центр, ноутбуки для работы в группах, видеокамера, фотоаппарат;

3) фонотека (CD-сборник) музыкальных произведений: аудиозаписи и фонохрестоматии по музыке;

4) видеофильмы с записью фрагментов из современных мюзиклов, из оперных и балетных спектаклей; видеофильмы с записью известных оркестровых коллективов;

5) нотные и поэтические тексты песен; изображения музыкантов, играющих на различных инструментах; фотографии и репродукции картин крупнейших центров мировой музыкальной культуры.

45. В оснащение кабинета музыки входит музыкальные инструменты и традиционные дидактические объекты.

46. Для универсального использования аудитории, также свободного подключения музыкального оборудования и аудио-, видеотехники, электрические розетки предусматриваются в разных точках кабинета.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Музыка"

47. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Музыка" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

48.Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел 1 "Слушание, анализ и исполнение музыки";

2) раздел 2 "Создание музыкально-творческих работ";

3) раздел 3 "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ";

4) раздел 4 "Элементы музыкотерапии".

49. Раздел "Слушание, анализ и исполнение музыки" включает следующие подразделы:

1) слушание и анализ музыки;

2) музыкально-исполнительская деятельность;

3) основы музыкальной грамотности.

50. Раздел "Создание музыкально-творческих работ" включает следующие подразделы:

1) развитие творческих идей и сбор материалов;

2) осмысление. Сочинение и импровизация.

51. Раздел "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ" включает один подраздел:

1) презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

52.Раздел "Элементы музыкотерапии" включает следующие подразделы:

1) элементы музыкотерапии для развития психологической базы речи;

2) элементы музыкотерапии для стабилизации эмоций и снижения нервно-психического напряжения;

3) элементы музыкотерапии для преодоления и предупреждения недостатков развития речи.

53. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 5 класса:

1) музыкальное наследие казахского народа. Мелодичность казахской народной песни. Искусство айтыса. Волшебная сила кюя. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

2) казахские традиционные обрядово-бытовые песни и современная музыка. Песенные сокровища казахских народных традиций и обрядов. Обрядово-бытовые песни и современность. Интерпретация народной музыки. Обработка народной музыки. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

3) музыкальные традиции народов мира. Музыкальные традиции тюркских народов. Музыкальные традиции восточных народов. Музыкальные традиции европейских народов. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

4) язык музыки – язык дружбы. Музыка народов Казахстана. Под единым шаныраком. Моя Родина! Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта.

54. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 6 класса:

1) шедевры классической музыки. Органная музыка. Симфоническая музыка. Оперное искусство. Искусство балета. Профессиональная музыка Казахстана. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

2) современная музыкальная культура. Эстрадная музыка. Современные музыкальные жанры. Джазовая музыка. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

3) музыка и виды искусства. Музыка и поэзия. Музыка и изобразительное искусство. Музыка и театр. Музыка и кино. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта;

4) музыка и технологии. Музыкальные компьютерные программы. Музыка в анимации. Озвучивание и музыкальное оформление. Подготовка и создание проекта. Представление результатов проекта.

Глава 4. Система целей обучения

55. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первая цифра обозначает класс, вторая и третья цифры – раздел и подраздел, четвертая цифра показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

56. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1. "Слушание, анализ и исполнение музыки"
Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1 Слушание и анализ музыки	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанр и средства музыкальной выразительности, используя алгоритмы и памятки; 5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.1.3 различать по составу инструментов казахский народный и русский народный оркестры; 5.1.1.4 воспринимать, осознавать и передавать различными средствами звуковысотные и динамические изменения в музыкальных произведениях; 5.1.1.5 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, жанры и виды классической музыки; виды айтысов; 5.1.1.6 передавать свои музыкальные впечатления в устной и письменной форме, используя доступные речевые средства	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанры, в том числе взаимосвязь с разными видами искусства, самостоятельно или с направляющей помощью педагога; 6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов, видов оркестра, классифицировать их по группам; 6.1.1.3 различать по составу инструментов народный (казахский и русский) и симфонический оркестры; 6.1.1.4 воспринимать, осознавать и передавать различными средствами звуковысотные, динамические и темпо-ритмические изменения в музыкальных произведениях; замечать ошибки, допущенные при исполнении мелодии; 6.1.1.5 определять отдельные образцы народного музыкального творчества представителей разных этносов своей республики, области, региона; 6.1.1.6 инициировать диалог на темы о музыке, делиться впечатлениями о концертах, спектаклях со сверстниками и родителями
1.2 Музыкально-исполнительская деятельность	5.1.2.1 передавать художественный образ при исполнении различных песен; 5.1.2.2 передавать характер музыки при исполнении различных песен; 5.1.2.3 играть на шумовых музыкальных и казахских народных ударных инструментах с соблюдением темпа и ритмического рисунка; 5.1.2.4 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.1.2.5 собирать коллекцию музыкальных и литературных произведений; 5.1.2.6 исполнять небольшие мелодии, легкие песни в форме канона с организующей помощью педагога; 5.1.2.7 произвольно изменять акустические характеристики голоса в диапазоне, заданном музыкальным произведением	6.1.2.1 исполнять песни разных стилей и жанров, используя элементы канона, передавая художественный образ и характер мелодии; 6.1.2.2 исполнять песни разных стилей и жанров, используя элементы двухголосия, передавая художественный образ и характер мелодии; 6.1.2.3 исполнять разнохарактерные песни в сопровождении музыкального инструмента совместно с педагогом, по образцу; 6.1.2.4 исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать их характер; 6.1.2.5импровизировать в пении, игре на элементарных музыкальных инструментах, пластике, в театрализации; 6.1.2.6 исполнять небольшие мелодии,легкие песни в форме канона с направляющей помощью педагога или самостоятельно; 6.1.2.7 исполнять вокально-хоровые произведения с соблюдением дикционных и орфоэпических норм
1.3 Основы музыкальной грамотности	5.1.3.1 использовать систему графических знаков для ориентации в нотном письме при прослушивании простейших мелодий; 5.1.3.2 сравнивать исполнение казахских традиционных обрядово-бытовых песен с их современной интепретацией; 5.1.3.3 понимать содержание, интонационно-образный смысл произведений не менее двух жанров и стилей; 5.1.3.4 сравнивать традиционные авторские школы и творчество композиторов эстрадного направления; 5.1.3.5 определять особенности музыкальных традиций казахского и других народов мира; 5.1.3.6 отгадывать загадки, связанные с музыкой; 5.1.3.7 уметь демонстрировать устойчивый осознанный интерес к музыке; 5.1.3.8 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ	6.1.3.1 использовать систему графических знаков для ориентации в нотном письме при пропевании простейших мелодий; 6.1.3.2 сравнивать виды пения, разные по стилю и жанру; 6.1.3.3 понимать содержание, интонационно-образный смысл произведений двух и более музыкальных жанров и стилей; 6.1.3.4 определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.3.5 сравнивать средства выразительности музыки и разных видов искусства в создании художественного образа казахского и других народов мира; 6.1.3.6 придумывать загадки, связанные с музыкой; 6.1.3.7 определять жанры и виды классической музыки; 6.1.3.8 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ с объяснением своих мыслей и чувств о прослушанной музыке

таблица 2

Раздел 2. "Создание музыкально-творческих работ"
Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
2.1 Идеи и сбор материала	5.2.1.1 предлагать идеи для активизации музыкальной жизни класса, школы; 5.2.1.2 планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работс организующей помощью педагога	6.2.1.1 предлагать идеи для активизации музыкальной жизни района, города выражая их доступными, в том числе, невербальными, средствами; 6.2.1.2 планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работс направляющей помощью педагога
2.2 Сочинение и импровизация	5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя доступные средства музыкальной выразительности, голос, музыкальные инструменты; 5.2.2.2 редактировать фрагменты музыкальных композиций, используя организующую помощь педагога и компьютерные программы (Алгоритмика,Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид"))	6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции в размере 3/4 (4-8 тактов), используя доступные средства музыкальной выразительности, голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя направляющую помощь педагога и компьютерные программы (Алгоритмика, Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид"))

таблица 3

Раздел 3. "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ"
Подразделы	5 класс	6 класс
3.1 Презентация и оценивание музыкально-творческих работ	5.3.1.1 творчески представлять свою работу, оценивать ее в соответствии с критериями и вносить предложения по улучшению своей работы; 5.3.1.2 продуктивно сотрудничать (общаться, взаимодействовать) со сверстниками при решении различных музыкально-творческих задач; 5.3.1.3 выступать в роли авторов, слушателей, критиков собственных произведений	6.3.1.1 представлять широкой публике программу творческого выступления, оценивать ее в соответствии с критериями, анализировать и вносить в корректной форме различные предложения по улучшению работы; 6.3.1.2 общаться и взаимодействовать в процессе ансамблевого, коллективного (хорового и инструментального) воплощения самостоятельно придуманных различных художественных образов; 6.3.1.3 определять критерии оценивания музыкального исполнительского творчества или произведения

таблица 4

Раздел 4. "Элементы музыкотерапии"
Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
4.1 Элементы музыкотерапии для развития психологической базы речи	5.4.1.2 выполнять в музыкальном сопровождении задания на запрещенную мимическую и пантомимическую позу; 5.4.1.3 передавать настроение или поведение партнера игрой на шумовом или мелодическом инструменте (колокольчики, барабан, цимбалы); 5.4.1.4 считывать в ритмосхемах и исполнять в оркестре музыку: медленную ( IIII I), умеренную ( I IIIIIII I) и быструю (IIIIIIIIIIIIIIIIIIII); 5.4.1.5 различать звучание различных инструментов в полифонии, локализовать звук в пространстве, определять источник звука, соотносить инструмент с его звучанием и местонахождением; 5.4.1.6 уметь демонстрировать понимание контекста музыкального произведения: вслушиваться, прислушиваться, прихлопывать, припевать, напевать, насвистывать, принимать мимические позы;	6.4.1.1 уметь извлекать звуки разной силы с помощью различных по характеру прикосновений к инструменту; 6.4.1.2 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения – в сюжетах музыкальных произведений; 6.4.1.3 организовать и провести игру "Музыкальное эхо" с использованием ритмосхем, выбрав инструмент для себя и партнера; 6.4.1.4 читать, составлять ритмосхемы и соотносить их с мелодиями по темпу и ритму; 6.4.1.5 выполнять твист-ходьбу на месте: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги - в противоположную, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии; 6.4.1.6 уметь выражать устойчивый интерес к различным видам\ (или какомулибо виду) музыкально-творческой деятельности: упоминать в диалогах фамилии музыкантов, названия произведений, стилей;
4.2 Элементы музыкотерапии для стабилизации эмоций и снижения нервно-психического напряжения	5.4.2.1 знать и применять релаксационные приемы: расслабление по контрасту с напряжением, расслабление по инструкции, расслабление самовнушением; 5.4.2.2 ослаблять двигательное и эмоциональное возбуждение с помощью произвольного снижения частоты вдоха-выдоха; 5.4.2.3 принимать позу эмбриона и позу кучера, выполнять свободные качания, вращения в медленном темпе, встряхивания для постепенного расслабления в сопровождении мелодий; ощущать состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль; 5.4.2.4 слушать произведения И.С. Баха и других композиторов, исполняемые на органе, непрерывно в течение 5-ти минут; управлять ритмом дыхания в процессе слушания; 5.4.2.5 определять чувства интереса, удивления, смущения, страха, гнева - по мимике изображенного лица в момент исполнения музыкального произведения (на фото, на рисунке, пиктограмме); 5.4.2.6 чувствовать комичность ситуации, юмор в музыкальных произведениях и наблюдать невербальные средства адекватного реагирования;	6.4.2.1 знать и применять не менее 10-ти музыкальных формул самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях; 6.4.2.2 ослаблять двигательное и эмоциональное возбуждение с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты вдоха-выдоха; 6.4.2.3 исполнять этюды на расслабление и напряжение мышц всего тела по команде, уметь "съеживать" и "развертывать" фигуру по представлению, по характеру и настроению мелодии; 6.4.2.4 выполнять массаж мимических и артикуляционных мышц, динамические пальцевые упражнения, гимнастику для глаз и органов артикуляции под музыку, в соответствии с темпоритмом мелодии; 6.4.2.5 демонстрировать мимические позы интереса, удивления, смущения, страха, гнева в чередовании, по инструкции, в живом общении, в момент исполнения музыкального произведения; 6.4.2.6 понимать комичность ситуации, юмор в музыкальных произведениях и использовать невербальные средства адекватного реагирования;
4.3 Элементы музыкотерапии для преодоления и предупреждения недостатков развития речи	5.4.3.1 владеть нижнедиафрагмальным речевым дыханием, направленным ротовым выдохом с регулированием силы воздушной струи (продолжительность выдоха до 12 секунд); 5.4.3.2 узнавать на слух, выделять достаточной силой голоса главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы, положенной на музыку; 5.4.3.3 владеть приемом сопровождения речи движениями пальцев ведущей руки – по индивидуальным показаниям; знать и выполнять элементы различных дыхательных техник - (А.Н.Стрельниковой, А.Г.Ипполитовой) по показаниям; 5.4.3.4 воспроизводить без опоры на артикуляцию речетативные ритмы различной сложности; 5.4.3.5 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков, по индивидуальным показаниям, четко произносить все звуки при исполнении песен (*не относится к обучающимся с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата); 5.4.3.6 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи в соответствии с замедлением и ускорением мелодию	6.4.3.1 владеть рациональной голосоподачей, правильно распределяя дыхание в акте пения и речи, расходуя воздух, в основном, на гласные; уметь координировать работу дыхательной и голосовой мускулатуры; 6.4.3.2 определять на слух и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов, положенной на музыку; 6.4.3.3 понимать и уметь объяснить на доступном уровне социальное значение невербальных и паравербальных средств, используемых в музыкально-исполнительском искусстве; 6.4.3.4 составлять слоговые цепочки с чередованием звонких глухих, твердых- мягких согласных и исполнять их в речетативах, попевках и вокализах; 6.4.3.5 самостоятельно и постоянно использовать темп, силу, интонацию, ритм для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла); 6.4.3.6 отмечать в своих артикуляторных, мимических, пальцевых и общих движениях, а также твердой атакой голоса метрическую пульсацию и ритмический рисунок

57. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

58. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Музыка"
для 5-6 классов уровня
основного среднего образования
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Музыкальное наследие казахского народа	Мелодичность казахской народной песни	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.5 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; 5.1.2.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении различных песен; 5.4.1.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю мелодию, правильно распределяя дыхание при пропевании; 5.1.2.3 играть на шумовых музыкальных и казахских народных ударных инструментах, соблюдая темп и ритмический рисунок;
	Искусство айтыса	5.2.1.1 предлагать идеи для активизации музыкальной жизни класса, школы; 5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя доступныесредства музыкальной выразительности, голос, музыкальные инструменты
	Волшебная сила кюя	5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.3.2 сравнивать исполнение казахских традиционных обрядово-бытовых песен с их современной интепретацией; 5.4.2.5 определять чувства интереса, удивления, смущения, страха, гнева - по мимике изображенного лица в момент исполнения и\или слушания музыкального произведения (на фото, на рисунке, пиктограмме); выступать в роли авторов, слушателей, критиков собственных произведений;
	Подготовка и создание проекта	5.1.3.1 использовать систему графических знаков для ориентации в нотном письме при прослушивании простейших мелодий; 5.2.1.2 планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ с организующей помощью педагога; 5.2.2.2 редактировать фрагменты музыкальных композиций, используя организующую помощь педагога и компьютерные программы (Алгоритмика, Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид")
	Подготовка и создание проекта	5.1.3.1 использовать систему графических знаков для ориентации в нотном письме при прослушивании простейших мелодий; 5.2.1.2 планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работс организующей помощью педагога; 5.2.2.2 редактировать фрагменты музыкальных композиций, используя организующую помощь педагога и компьютерные программы (Алгоритмика, Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид")
2 четверть
2. Казахские традицонные обрядово-бытовые песни и современная музыка	Обрядово-бытовые песни и современ ность	5.1.1.4 воспринимать, осознавать и передавать различными средствами звуковысотные и динамические изменения в музыкальных произведениях; 5.1.2.4 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений
	Интерпретация народной музыки	5.1.2.5 собирать коллекцию музыкальных и литературных произведений; 5.1.3.5 определять особенности музыкальных традиций казахского и других народов мира
	Обработка народной музыки	5.1.1.6 передавать свои музыкальные впечатления в устной и письменной форме, используя доступные речевые средства; 5.1.2.6 исполнять небольшие мелодии, легкие песни в форме канонас организующей помощью педагога; 5.1.3.6 отгадывать загадки, связанные с музыкой
	Подготовка и создание проекта	5.1.2.7 произвольно изменять акустические характеристики голоса в диапазоне, заданном музыкальным произведением; 5.1.3.7 уметь демонстрировать устойчивый осознанный интерес к музыке; 5.1.3.8 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ
	Представление результатов проекта	5.3.1.1 творчески представлять свою работу, оценивать ее в соответствии с критерями и вносить предложения по улучшению своей работы; 5.3.1.3 выступать в роли авторов, слушателей, критиков собственных произведений; 5.4.3.2 узнавать на слух, выделять достаточной силой голоса главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы, положенной на музыку;
	Представление результатов проекта	5.3.1.1 творчески представлять свою работу, оценивать ее в соответствии с критериями и вносить предложения по улучшению своей работы; 5.3.1.3 выступать в роли авторов, слушателей, критиков собственных произведений; 5.4.3.2 узнавать на слух, выделять достаточной силой голоса главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы, положенной на музыку;
3 четверть
3. Музыкальные традиции народов мира	Музыкальные традиции тюркских и восточных народов	5.4.2.6 чувствовать комичность ситуации, юмор в музыкальных произведениях и наблюдать невербальные средства адекватного реагирования; 5.4.1.2 выполнять в музыкальном сопровождении задания на запрещенную мимическую и пантомимическую позу; 5.4.3.4 воспроизводить без опоры на артикуляцию речетативные ритмы различной сложности; 5.4.3.6владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи в соответствии с замедлением и ускорением мелодии;
	Музыкаль-ные традиции европейских народов	5.4.2.4 слушать произведения И.С. Баха и других композиторов, исполняемые на органе, непрерывно в течение 5-ти минут; управлять ритмом дыхания в процессе слушания; 5.4.1.6 уметь демонстрировать понимание контекста музыкального произведения: вслушиваться, прислушиваться, прихлопывать, припевать, напевать, насвистывать, принимать мимические позы; 5.4.1.4 считывать в ритмосхемах и исполнять в оркестре музыку: медленную (IIII), умеренную (IIIIIIII) и быструю (IIIIIIIIIIIIIIIIIIII); 5.4.3.5 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков, по индивидуальным показаниям, четко произносить все звуки при исполнении песен (*не относится к обучающимся с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата)
	Подготовка и создание проекта	5.3.1.2 продуктивно сотрудничать (общаться, взаимодействовать) со сверстниками при решении различных музыкально-творческих задач; 5.4.2.2 ослаблять двигательное и эмоциональное возбуждение с помощью снижения частоты дыхательных движений; 5.1.2.2 передавать характер музыки при исполнении различных песен
4 четверть
4. Язык музыки – язык дружбы	Подготовка и создание проекта	5.4.1.3 передавать настроение или поведение партнера игрой на шумовом или мелодическом инструменте (колокольчики, барабан, цимбалы); 5.4.1.5 различать звучание различных инструментов в полифонии, локализовать звук в пространстве, определять источник звука, соотносить инструмент с его звучанием и местонахождением; 5.4.2.3 принимать позу эмбриона и позу кучера, выполнять свободные качания, вращения в медленном темпе, встряхивания для постепенного расслабления в сопровождении мелодий; ощущать состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль
4. Язык музыки – язык дружбы	Музыка народов Казахстана	5.1.3.4 сравнивать традиционные авторские школы и творчество композиторов эстрадного направления; 5.4.3.1 владеть нижнедиафрагмальным речевым дыханием, направленным ротовым выдохом с регулированием силы воздушной струи (продолжительность выдоха- до 12 сек); 5.4.3.3 владеть приемом сопровождения речи движениями пальцев ведущей руки по индивидуальным показаниям; знать и выполнять элементы различных дыхательных техник (Стрельниковой, Ипполитовой) по показаниям
5. Краеведение	Под одним шаныраком	5.1.3.5 определять особенности музыкальных традиций казахского и других народов мира; 5.4.3.2 узнавать на слух, выделять достаточной силой голоса главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы, положенной на музыку; 5.4.3.4 воспроизводить без опоры на артикуляцию речетативные ритмы различной сложности

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Шедевры классической музыки	Органная музыка	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанры, в том числе взаимосвязь с разными видами искусства- самостоятельно или с направляющей помощью педагога; 6.1.3.7 определять жанры и виды классической музыки; 6.1.2.1 исполнять песни разных стилей и жанров, используя элементы канона, передавая художественный образ и характер мелодии
	Симфоническая музыка	6.2.1.1 предлагать идеи для активизации музыкальной жизни района, города выражая их доступными, в том числе, невербальными, средствами
	Оперное искусство	6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов, видов оркестра, классифицировать их по группам; 6.1.3.2 сравнивать виды пения, разные по стилю и жанру
	Искусство балета	6.1.2.5 импровизировать в пластике, в театрализации, пении, игре на элементарных музыкальных инструментах; 6.4.1.5 выполнять твист-ходьбу на месте: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги - в противоположную, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии; 6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя направляющую помощь педагога и компьютерные программы (Алгоритмика, Word (ворд), Power point (пауер пойнт), "Musical talant" of Multimedia Educational Sistem (MES) "Multikid" ("мюзикал талант" оф Мультимедия едукейшнл систем "мультикид")
	Профессиональная музыка Казахстана	6.1.1.3 различать по составу инструментов народный (казахский и русский) и симфонический оркестры; 6.1.2.3исполнять разнохарактерные песни в сопровождении музыкального инструмента совместно с педагогом, по образцу; 6.1.3.3 понимать содержание, интонационно-образный смысл произведений двух и более музыкальных жанров и стилей
	Подготовка и создание проекта	6.1.1.4 воспринимать, осознавать и передавать различными средствами звуковысотные, динамические и темпо-ритмические изменения в музыкальных произведениях; замечать ошибки, допущенные при исполнении мелодии; 6.1.2.4 исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать их характер; 6.2.1.2 планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ с направляющей помощью педагога; 6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции в размере 3/4 (4-8 тактов), используя доступные средства музыкальной выразительности, голос, музыкальные инструменты
	Представление результатов проекта	6.1.1.5 определять отдельные образцы народного музыкального творчества представителей разных этносов своей республики, края, региона; 6.1.3.5 сравнивать средства выразительности музыки и разных видов искусства в создании художественного образа казахского других народов мира
2 четверть
2. Современная музыкальная культура	Эстрадная музыка	6.1.1.6 инициировать диалог на темы о музыке, делиться впечатлениями о концертах, спектаклях со сверстниками и родителями; 6.1.2.6 исполнять небольшие мелодии, легкие песни в форме канонас направляющей помощью педагога или самостоятельно; 6.1.3.6 придумывать загадки, связанные с музыкой
	Современные музыкальные жанры	6.1.2.7 исполнять вокально-хоровые произведения с соблюдением дикционных и орфоэпических норм; 6.1.3.8 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ с объяснением своих мыслей и чувств о прослушанной музыке;
	Джазовая музыка	6.3.1.1 представлять широкой публике программу творческого выступления, оценивать ее в соответствии с критериями, анализировать и вносить в корректной форме различные предложения по улучшению работы; 6.4.1.1 уметь извлекать звуки разной силы с помощью различных по характеру прикосновений к инструменту; 6.4.3.6 отмечать в своих артикуляторных, мимических, пальцевых и общих движениях, а также твердой атакой голоса метрическую пульсацию и ритмический рисунок
	Подготовка и создание проекта	6.3.1.2 общаться и взаимодействовать в процессе ансамблевого, коллективного (хорового и инструментального) воплощения самостоятельно придуманных различных художественных образов; 6.4.3.5 самостоятельно и постоянно использовать темп, силу, интонацию, ритм для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла)
	Представление результатовпроекта	6.3.1.3 определять критерии оценивания музыкального исполнительского творчества или произведения; 6.4.2.5 демонстрировать мимические позы интереса, удивления, смущения, страха, гнева в чередовании, по инструкции, в живом общении, в момент исполнения музыкального произведения;
3 четверть
3.Музыка и виды искусства	Музыка и поэзия	6.4.1.5 знать и применять не менее 10-ти музыкальных формул самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях; 6.4.1.2 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения в сюжетах музыкальных произведений
	Музыка и изобразительное искусство	6.4.3.3 понимать и уметь объяснить на доступном уровне социальное значение; невербальных и паравербальных средств, используемых в музыкально-исполнительском искусстве; 6.4.2.2 ослаблять двигательное и эмоциональное возбуждение с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты дыхательных движений;
	Музыка и театр	6.4.2.1 знать и применять не менее 10-ти музыкальных формул самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях; 6.4.2.3 исполнять этюды на расслабление и напряжение мышц всего тела по команде, уметь "съеживать" и "развертывать" фигуру по представлению, по характеру и настроению мелодии, передавая художественный образ и характер мелодии
	Музыка и кино	6.4.2.4 выполнять массаж мимических и артикуляционных мышц, динамические пальцевые упражнения, гимнастику для глаз под музыку, в соответствии с темпоритмом мелодии
	Подготовка и создание проекта	6.4.1.3 организовать и провести игру "Музыкальное эхо" с использованием ритмосхем, выбрав инструмент для себя и партнера
	Представление результатов проекта	6.4.1.4 читать, составлять ритмосхемы и соотносить их с мелодиями по темпу и ритму
4 четверть
4. Музыка в нашей жизни	Интеллектуальная музыка	6.4.1.6 уметь выражать устойчивый интерес к различным видам или какому-либо виду музыкально-творческой деятельности: упоминать в диалогах фамилии музыкантов, названия произведений, стилей; 6.4.2.6 понимать комичность ситуации юмор в музыкальных произведениях и использовать невербальные средства адекватного реагирования
	Музыка для души и отдыха	6.1.3.4 определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.4.3.1 владеть рациональной голосоподачей, правильно распределяя дыхание в акте пения и речи, расходуя воздух, в основном, на гласные; уметь координировать работу дыхательной и голосовой мускулатуры; 6.4.2.5 демонстрировать мимические позы интереса, удивления, смущения, страха, гнева в чередовании, по инструкции, в живом общении, в момент исполнения музыкального произведения; 6.4.1.3 организовать и провести различные игры с использованием ритмосхем;
	Музыка и технология	6.4.3.2 определять на слух и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов, положенной на музыку
	Озвучивание и музыкальное оформление	6.1.3.1 использовать систему графических знаков для ориентации в нотном письме при пропевании простейших мелодий; 6.4.3.3 понимать и уметь объяснить на доступном уровне социальное значение невербальных и паравербальных средств, используемых в музыкально-исполнительском искусстве;
	Подготовка и создание проекта	6.1.2.2 исполнять песни разных стилей и жанров, используя элементы двухголосия, передавая художественный образ и характер мелодии; 6.4.3.4 составлять слоговые цепочки с чередованием звонких - глухих, твердых- мягких согласных и исполнять их в речетативах, попевках и вокализах;
	Представление результатов проекта	6.4.3.5 самостоятельно и постоянно использовать темп, силу, интонацию, ритм для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла); 6.4.3.6 отмечать в своих артикуляторных, мимических, пальцевых и общих движениях, а также твердой атакой голоса метрическую пульсацию и ритмический рисунок

Приложение 510
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 510 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Адативная физическая культура" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Адативная физическая культура к" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью учебного предмета "Адаптивная физическая культура" является развитие всех систем организма, совершенствование физических качеств и связанных с ними способностей обучающихся с тяжелыми нарушениями речи.

3. Задачи:

1) формирование основ общекультурной и казахстанской гражданской идентичности как чувства гордости за достижения в мировом и отечественном спорте;

2) воспитание культуры движений, обогащение двигательного опыта физических упражнений с общеразвивающей и оздоровительной направленностью, техническими действиями и приемами базовых видов спорта, развитие спортивно-специфических умений и навыков;

3) освоение правил здорового и безопасного образа жизни, формирование у обучающихся устойчивых мотивов и потребности в бережном отношении к своему здоровью;

4) развитие взаимодействия, ориентации на партнера, сотрудничества и кооперации, обучение адекватно оценивать собственное поведение и поведение партнера и вносить необходимые коррективы в интересах достижения общего результата;

5) формирование умений планировать общую цель и пути ее достижения в командных видах спорта, распределения функций и ролей в совместной деятельности, конструктивно разрешать конфликты, осуществлять взаимный контроль;

6) воспитание морально-волевых качеств, развитие мотивации достижения и готовности к преодолению трудностей на основе умения мобилизовать свои личностные и физические ресурсы.

4. Программа направлена на решение коррекционных задач:

1) коррекция всех сенсорных систем (развитие глазомера, ориентировки в пространстве и во времени, чувства равновесия, тактильных и мышечных, кинестетических ощущений) обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;

2) преодоление недостатков познавательных процессов обучающихся с тяжелыми нарушениями речи средствами физического воспитания, гармонизация их психо-эмоционального состояния;

3) совершенствование коммуникативных навыков и коммуникативных качеств обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;

4) обогащение лексического запаса, совершенствование грамматической стороны речи;

5) совершенствование технической стороны речи и рационального дыхания;

6) целенаправленная социализация обучающихся с тяжелыми нарушениями речи через формирование адекватной самооценки и механизмов саморегуляции;

7) развитие и использование сохранных анализаторов в обучении умениям и навыкам в физкультурно-оздоровительной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Физическая культура направлен на:

1) развитие двигательной сферы обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;

2) совершенствование их интеллектуальных и сенсорных возможностей;

3) опосредованную коррекцию их устной речи;

4) социальную реабилитацию.

6. Обучение адативной физической культуре осуществляется на основе ценностно-ориентированного, деятельностного, личностно-ориентированного, дифференцированного, коммуникативного, коррекционного, полисенсорного подходов:

1) ценностно-ориентированный подход формирует систему социально- значимых ценностей личности обучающегося, реализация состоит в следовании требованиям повседневной жизни;

2) личностно-ориентированный подход проявляется виндивидуализации учебного процесса с учетом вида и формы речевой патологии, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося, полное раскрытие его творческих сил с учетом индивидуальных особенностей психического и физического развития, потребностей и мотивов поведения, потенциальных возможностей обучающегося с тяжелыми нарушениями речи;

3) дифференцированный подход, подразумевает специализацию учебного процесса и создание разнообразных условий обучения для различных групп обучающихся с учетом данных медицинских осмотров, рекомендации врачей, психолого-медико-педагогических консультации, результатов предварительной проверки готовности к сдаче контрольных нормативов, предусмотренных Программой;

4) деятельностный подход позволяет обучающимся с тяжелыми нарушениями речи добывать знания самостоятельно, с осознанием содержания и формы своей учебной деятельности, понимания и применения систем ее норм, что способствует активному и успешному формированию знаний, учебных умений и навыков и навыков широкого спектра;

5) коммуникативный подход, подразумевает способность осуществлять общение посредством языка в процессе взаимодействия, правильно используя систему языковых и речевых норм и выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения;

6) коррекционный подход обеспечивается специальными технологиями и средствами обучения, отражен в содержании, методах, различных организационных формах, направленных на коррекцию речи и познавательных процессов, моторики обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, особого структурирования учебной информации в соответствии сих познавательными возможностями;

7) полисенсорный подход, предполагает осуществлять процесс обучения с учетом возможности широкого привлечения сохранных зрительного, слухового, моторного, кинестетического (тактильного) анализаторов для получения информации, создает условия для обогащения процесса восприятия.

7. Физическое воспитание обучающихся с тяжелыми нарушениями речи является органичной составляющей коррекционно-развивающей работы специальной организации образования.

8. Коррекция нарушений речи и психомоторного развития обучающихся с тяжелыми нарушениями речи осуществляется путем внесения изменений в традиционную методику проведения урока, гармоничным сочетанием специальных приемов и общепринятых способов физического воспитания с использованием принципов:

1) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности, в том числе на развитие навыков речевой деятельности, коррекция психических процессов на учебном материале предмета;

2) соблюдение речевого режима в течение всего урока: контроль за произношением, устранение аграмматизмов в устной речи каждого обучающегося, нормализация речи у заикающихся;

3) поддержка обучения посредством "оценивания для обучения";

4) организация индивидуальной, парной, групповой деятельности обучающихся с целью создание условий речевого общения на уроке, моделирования коммуникативных ситуаций;

5) частая смена видов деятельности на уроке, использование уроков различных типов;

6) поддержка речевой деятельности обучающихся с тяжелыми нарушениями речи: автоматизация предметной лексики, наборов шаблонных для предмета выражений и фраз, речевых конструкций, использование памяток, схем, планов, таблиц, алгоритмов, помогающих построить развернутое высказывание, рассуждение, ответ.

9. В содержание занятий по физической культуре включаются задания, направленные на расширение и уточнение предметного словаря и на развитие коммуникативных навыков при работе в парах и группах.

10. Прочность знаний, умений и навыков обучающихся с тяжелыми нарушениями речи обеспечивается системой закрепления изученного материала, основанной на сенсорном опыте, постепенном усложнении материала, его детализации, квантовании, рациональном дозировании, повышенном по сравнению с массовой школой объеме упражнений на применение знания в многократно варьируемых новых условиях, использовании условно символической наглядности (опор, схем и шаблонов) и преобладании наглядных средств преподнесения учебного материала.

11. Коррекционно-оздоровительную направленность занятий поддерживают различные виды гимнастик: дыхательная гимнастика, пальчиковая гимнастика, артикуляционная гимнастика, стимулирующая функции речедвигательного аппарата, психогимнастика, проводимая с целью восстановления и сохранения эмоционального благополучия и предупреждения психических расстройств.

12. Элементы логоритмики способствуют развитию чувства ритма, речедвигательного и слухового анализаторов, регуляции дыхания, закреплению правильного произношения, выполнение музыкально - стимулируемых заданий с использованием фронтального метода позволяют повысить моторную плотность уроков, обеспечивают максимальный охват обучающихся с тяжелыми нарушениями речи двигательной активностью в сочетании с субъективным и объективным облегчением выполняемой работы с помощью музыки.

13. Эффективность уроков физической культуры повышают нетрадиционные виды двигательной активности на уроках физической культуры: кинезиологические программы, дыхательная гимнастика, элементы системы "пилатес".

14. Растягивания в сочетании с правильным дыханием и активные силовые упражнения в сочетании с расслаблением мышц нормализуют функциональные системы организма, повышают уровень двигательной эрудиции обучающихся с тяжелыми нарушениями речи; упражнения на релаксацию позволяют снять мышечное и эмоциональное напряжение, создавая условия воспитания естественной речи обучающихся с заиканием.

15. Специфика предмета, высокая ответственность за жизнь и здоровье обучающихся с тяжелыми нарушениями речи предъявляют особые требования к профессиональным и нравственным сторонам личности учителя физической культуры в специальной организации образования:

1) знание теоретических и методических основ физического воспитания, современных научно-методических достижений педагогики, основ медицинских знаний, медицинского контроля, дефектологии;

2) владение технико-тактическими спортивными навыками;

3) педагогический оптимизм, организаторские умения и навыки, наблюдательность, аттенционные способности;

4) планирование перспективной подготовки обучающихся, учитывая их индивидуальные особенности и способности;

5) умение воспитывать личным примером у обучающихся стремление регулярно заниматься спортом;

6) профессиональное оказание консультативной помощи родителям.

16. Профессиональная деятельность учителя физической культуры специальной организации образования включает в себя и готовность к систематическому продуктивному взаимодействию с другими специалистами школы – логопедом, психологом, медицинскими работниками, владение специальными методиками, позволяющими оказывать на уроке индивидуальную коррекционную поддержку обучающимся с заиканием, ринолалией, алалическим или дизартрическим компонентами, аутизмом.

17. Особые требования предъявляются к речи педагога: информативность, правильность, точность, логичность и доступность, выразительность, четкая дикция, оптимальный темп и ритм речи.

18. В целях развития навыков независимой жизни и формирования функциональной грамотности обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, особое внимание уделяется обучению их умениям из области самодиагностики физического состояния с применением специальных измерительных приборов и без них, навыкам самомассажа, формированию и автоматизации навыков оказания первой простейшей медицинской помощи.

19. Распределение обучающихся на группы для занятий на уроках по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" производится на основании медицинского осмотра с обязательным предъявлением справок.

20. При проведении уроков физической культуры и хранения дидактических материалов используются: доска маркерная, стол, стул полумягкий, шкаф, аптечка медицинская, стеллаж для хранения спортивного инвентаря, стеллаж для хранения мячей, корзина для мячей переносная, насос для накачивания мячей.

21. В ходе обучения активно используются технические мультимедийные дидактические средства: компьютер в комплектации: системный блок, монитор, микрофонно-телефонная гарнитура, акустическая система, веб-камера, сетевой фильтр, многофункциональное устройство, мультимедийные пособия по физической подготовке.

22. Для измерения спортивных результатов и достижений обучающихся с тяжелыми нарушениями речи на уроках и при проведении спортивно-массовых мероприятий применяются специальные приборы и приспособления: секундомер, табло простое пластиковое, табло электронное, рулетка измерительная 10 метров, рулетка измерительная 50 метров, динамометр кистевой, свисток игровой, электромегафон, часы шахматные механические, судейская вышка.

23. В оснащение спортивного зала и секций входит: бревно высокое, бревно напольное, комплект брусьев разновысоких (женских), брусья параллельные (мужские), канат для лазания, шест для лазания, козел гимнастический, конь гимнастический, мат поролоновый с гигиеническим покрытием, мостик гимнастический подпружиненный, мостик гимнастический прямой, тележка для хранения и перевозки матов, обруч металлический, палка гимнастическая, канат для перетягивания, перекладина гимнастическая универсальная, скамейка гимнастическая, стенка гимнастическая.

24. Для проведения лыжных гонок и конькобежной подготовки используются: крепления для лыж, лыжи деревопластиковые, лыжные ботинки, набор лыжных палок, коньки.

25. Для реализации Программы по разделу "Легкая атлетика" необходимы: колодка или стартовый станок, мяч для метания, мишень для метания, граната для метания 500 грамм, граната для метания 700 грамм, планка для прыжков в высоту, стойка для прыжков в высоту, измеритель высоты планки, эстафетная палочка.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Адаптивная физическая культура"

26. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" составляет:

1) в 5 классе– 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 час в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

27. Содержание Программы включает 3 раздела:

1) раздел 1 "Двигательная деятельность";

2) раздел 2 "Творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки";

3) раздел 3 "Здоровье и здоровый образ жизни".

28. Раздел "Двигательная деятельность" включает следующие подразделы:

1) развитие точности, контроля и маневренности при выполнении различных спортивно-специфических двигательных действий;

2) создание и применение комбинации движений и их последовательности в различных видах физических упражнений;

3) комбинирование навыков и последовательности движений при выполнении спортивно-специфических техник;

4) оценивание собственных умений и умений других для улучшения выполнения двигательных действий;

5) применение и оценивание тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений;

6) развитие навыков преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью.

29. Раздел "Творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки" включает следующие подразделы:

1) адаптацию приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;

2) развитие и применение лидерских навыков и навыков работы в команде;

3) демонстрацию ряда навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;

4) оценивание правил и структурных приемов для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений;

5) критическое оценивание собственных творческих способностей и способностей других, альтернативные решения;

6) знание правил соревновательной деятельности и правил судейства;

7) демонстрацию поведения, отражающего честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;

8) исполнение ролей, обусловленных различными контекстами движений, и осознание их различий.

30. Раздел "Здоровье и здоровый образ жизни" включает следующие подразделы:

1) формирование знаний о личном здоровье и здоровом образе жизни;

2) разработку и проведение подходящих для видов деятельности разминок и техник восстановления;

3) изучение и испытание на практике упражнений различной физической нагрузки, их влияния и связи с энергетической системой организма;

4) разработку и применение стратегий управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья;

5) применение знаний и навыков для обогащения опыта физических упражнений других людей.

31. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 5 класса:

1) бег, прыжки и метание. Техника безопасности. Техника бега на короткие дистанции. Техника бега на средние и длинные дистанции. Техника прыжков в длину с места и с разбега. Техника бросков и метаний различных снарядов в цель и на дальность. Командная работа в эстафетах;

2) модифицированные командные игры. Технические приемы в играх. Основные тактические приемы. Лидерские навыки в играх;

3) гимнастика. Техника безопасности. Комплексы общеразвивающих упражнений. Акробатические упражнения. Техника гимнастических упражнений на снарядах. Гимнастические композиции;

4) казахские национальные и интеллектуальные игры. Стратегии и тактики в национальной игре;

5) лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка. Техника безопасности. Техника разминки и восстановления. Элементы техники передвижения. Основы тактики прохождения дистанции;

6) игры на взаимодействие. Взаимодействие и лидерство в играх. Основные навыки решения проблем посредством игр. Творческие способности для создания занимательных игр. Занимательные игры;

7) игры-вторжения.Техника безопасности. Игровые ситуации с мячом. Игровое пространство. Индивидуальные и командные действия в играх. Игры на развитие навыков стратегии;

8) легкая атлетика. Навыки легкой атлетики в игре. Разминка и средства восстановления. Двигательная активность как способ укрепления здоровья.

32. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 6 класса:

1) бег, прыжки и метание. Техника безопасности. Реакция организма на физические нагрузки. Последовательность в беге и прыжках. Броски и метание различных снарядов. Командная работа в эстафетах;

2) командные спортивные игры. Техника игры. Тактические действия в спортивных играх. Лидерские навыки работы в команде;

3) гимнастика. Техника безопасности. Элементы строевых упражнений. Акробатические упражнения и комбинации. Самоконтроль при выполнении упражнений на снарядах. Групповые композиции;

4) казахские национальные и интеллектуальные игры. Стратегии и тактики в национальной игре;

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Техника безопасности. Специфические двигательные способности. Упражнения на развитие силы и выносливости. Творческие задания на прохождение дистанции;

6) приключенческие игры. Навыки сотрудничества. Решение проблем посредством игры. Критическое мышление в приключенческих играх. "Честная игра" и сотрудничество;

7) игра. Техника безопасности. Основные элементы техники владения мячом. Навыки ориентирования в игровом пространстве. Основы тактических действий. Собственные игры;

8) бег, прыжки и метание. Адаптационные способности организма. Элементы динамической разминки. Двигательная активность как способ укрепления здоровья.

33. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 7 класса:

1) бег, прыжки и метание. Техника безопасности. Бег на короткие дистанции. Бег на средние и длинные дистанции. Прыжки и их разновидности. Броски и метание различных снарядов. Модификации эстафетного бега;

2) командные спортивные игры. Техники игры. Тактика и тактические действия в спортивных играх. Лидерские навыки и навыки работы в команде;

3) гимнастика. Техника безопасности. Строевые упражнения. Комплексы акробатических элементов. Разновидности упражнений на гимнастических снарядах. Выступление и оценка в группах;

4) национальные и интеллектуальные игры. Казахские национальные игры. Интеллектуальные игры;

5) лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка. Техника безопасности. Разминки и техники восстановления. Двигательные действия на улучшение силы и выносливости. Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий;

6) приключенческие и команднообразующие игры. Командная деятельность и лидерство в играх. Навыки решения проблем посредством игр. Альтернативные игровые ситуации. Игры-приключения в группах;

7) игры-вторжения.Техника безопасности. Техника выполнения обработки мяча в игровых ситуациях. Навыки ориентирования в пространстве и передаче мяча. Тактические действия: индивидуальные, групповые, командные. Собственные игры-вторжения;

8) легкая атлетика. Оздоровительный бег. Игры с мгновенной ответной реакцией на сигналы. Разминка и средства восстановления. Движения в спортивно- специфических техниках. Двигательная активность как способ укрепления здоровья.

34. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 8 класса:

1) легкая атлетика. Техника безопасности. Низкий старт и стартовый разбег. Бег на средние дистанции. Прыгучесть. Сила и мышечная выносливость в бросках и метаниях;

2) навыки решения проблем посредством игр. Приемы в игровых ситуациях. Функция игры. Соревновательная игровая деятельность;

3) гимнастика. Техника безопасности. Строевые приемы на месте и в движении. Акробатические упражнения с прыжками и балансированием. Комбинации на гимнастических снарядах. Комплекс произвольных упражнений ритмической гимнастики;

4) игры с акцентом на казахские народные традиции. Подвижные игры. Казахские народные игры;

5) лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка. Техника безопасности. Разминка и техники восстановления для развития физических качеств. Техника специальных упражнений. Бег с преодолением различных препятствий;

6) командные игры как активная форма деятельности. Лидерские навыки в командных играх. Игры на развитие координации движений. Игры на развитие логического мышления. Игры на развитие смекалки, внимательности и находчивости;

7) основные навыки в командных играх. Техника безопасности. Техника игры. Тактика игры. Творческая активность в играх;

8) легкая атлетика. Бег по пересеченной местности. Выносливость. Фазы прыжка. Компоненты фитнеса в метаниях и бросках.

35. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 9 класса:

1) бег, прыжки и метание. Техника безопасности. Спринтерский бег. Беговая выносливость. Модификации прыжков. Комплексы упражнений для совершенствования навыков метания и бросков;

2) командные спортивные игры. Техника игры. Тактика и тактические действия в спортивных играх;

3) гимнастика. Техника безопасности. Строевые упражнения в группах. Комбинации акробатических элементов. Последовательность упражнений на гимнастических снарядах;

4) игры народов Казахстана. Международные игры. Интеллектуальные игры;

5) лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка. Техника безопасности. Комплексы разминки и техники восстановления. Комплексы упражнений на улучшение силы и выносливости. Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий;

6) команднообразующие игры. Командная деятельность и лидерство в играх. Навыки решения проблем в спортивных играх. Игровые комбинации;

7) социальные навыки и решение задач в командной деятельности. Техника безопасности. Техника владения мяча в игровых ситуациях. Ориентирование в игровом пространстве. Индивидуальные, групповые, командные тактические действия;

8) здоровье и фитнес через двигательную активность. Комплекс разминки и восстановления для разных групп мышц. Стайерский бег. Прыжки и метание. Здоровый образ жизни.

36. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 10 класса:

1) бег, прыжки и метание. Техника безопасности. Навыки беговой выносливости. Модификации прыжков. Навыки метания и бросков. Беговая эстафета;

2) командные спортивные игры. Тактика и тактические действия в спортивных играх. Соревновательная игровая деятельность. Лидерские навыки и навыки работы в команде;

3) гимнастика. Техника безопасности. Строевые упражнения в группах. Комбинации акробатических элементов. Выступления и оценка в группах;

4) игры народов Казахстана. Международные игры. Интеллектуальные игры;

6) команднообразующие игры. Командная деятельность и лидерство в играх. Навыки решения проблем в спортивных играх. Альтернативная игра;

7) социальные навыки и решение задач в командной деятельности. Техника безопасности. Техника владения мяча в игровых ситуациях. Навыки ориентирования в игровом пространстве. Индивидуальные, групповые, командные тактические действия. Занимательные игры;

8) здоровье и фитнес через двигательную активность. Комплекс разминки и восстановления для разных групп мышц. Навыки бега. Навыки прыжка и метания. Физическое здоровье.

Глава 4. Система целей обучения

37. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.3: "6" – класс, "2.1" –подраздел, "3" – нумерация учебной цели.

38. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Раздел 1.Двигательная деятельность
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Развитие точности, контроля и маневренности при выполнении различных спортивно-специфических двигательных действиях	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 5.1.1.2 закрепить базовые предметные термины в активном словаре	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 6.1.1.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества их исполнения	7.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 7.1.1.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения	8.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий; 8.1.1.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 9.1.1.2 оказывать помощь товарищу при выполнении	10.1.1.1 оценивать эффективность двигательных навыков для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 10.1.1.2 составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
1.2 Создание и применение комбинации движений и их последовательности в различных видах физических упражнений	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 5.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 6.1.2.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для уточнения техники выполнения	7.1.2.1 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений; 7.1.2.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне; 8.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля	9.1.2.1 применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 9.1.2.2 давать самооценку выполнения учебного задания	10.1.2.1 обосновывать выбор и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
1.3 Комбинирование навыков и последовательности движений при выполнении спортивно-специфических техник	5.1.3.1 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно-специфических техник; 5.1.3.2 строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики	6.1.3.1 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно специфических техник; 6.1.3.2 уметь действовать по устной инструкции	7.1.3.1 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 7.1.3.2 составлять план и алгоритм действий	8.1.3.1 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 8.1.3.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь	9.1.3.1 с направляющей помощью учителя комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 9.1.3.2 обращаться за помощью в процессе выполнения	10.1.3.1 самостоятельно комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник
1.4 Оценивание собственных умений и умений других для улучшения выполнения двигательных действий	5.1.4.1 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью	6.1.4.1 понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	7.1.4.1 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 7.1.4.2использовать речь для регуляции своих действий	8.1.4.1 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 8.1.4.2составлять план и последовательность действий	9.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	10.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий по самостоятельно выработанным критериям; 10.1.4.2 в соответствии с нормами литературного языка выражать свое мнение, используя различные формы и стили речи
1.5 Применение и оценивание тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений	5.1.5.1 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений; 5.1.5.2 удерживать учебную задачу в процессе выполнения	6.1.5.1 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений	7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 8.1.5.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи	9.1.5.1 создавать, анализировать, различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 9.1.5.2 осуществлять продуктивную коммуникацию в группе	10.1.5.1 сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 10.1.5.2 строить оценочное суждение с использованием предметной лексики
1.6 Развитие навыков преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	5.1.6.1 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	6.1.6.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	7.1.6.1 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности	8.1.6.1 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	9.1.6.1 с помощью учителя оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью; 9.1.6.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих	10.1.6.1 самостоятельно оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью

таблица 2

Раздел 2.Творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Адаптация приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 5.2.1.2 в ходе диалога использовать предметную лексику	6.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 6.2.1.2 составлять прямые и альтернативные вопросы	7.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 7.2.1.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства	8.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 8.2.1.2 словесно иллюстрировать выполняемые действия	9.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 9.2.1.2 строить связное оценочное высказывание о необходимости этих знаний	10.2.1.1 аргументировать жизненную необходимость приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 10.2.1.2 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания
2.2 Развитие и применение лидерских навыков и навыков работы в команде	5.2.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде; обращаться за помощью, формулировать свои затруднения; 5.2.2.2 инициировать продуктивный учебный диалог	6.2.2.1 определить и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде; 6.2.2.2 оказывать взаимопомощь	7.2.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде; 7.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения	8.2.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.2.2.2 владеть навыками продуктивной коммуникации в группе	9.2.2.1 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде	10.2.2.1 по самостоятельно выработанным критериям оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде; 10.2.2.2 строить монолог – рассуждение по теме
2.3 Демонстрация ряда навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	5.2.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 5.2.3.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания	6.2.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 6.2.3.2 демонстрировать техники физиологического и речевого дыхания	7.2.3.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 7.2.3.2 активно участвовать в диалоге при обсуждении объяснять отличие техник физиологического и речевого дыхания	8.2.3.1 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 8.2.3.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения	9.2.3.1 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 9.2.3.2 оценивать эффективность дыхательных техник для снятия эмоционального напряжения	10.2.3.1 проранжировать эффективность навыков совместной работы по созданию благоприятной учебной среды; 10.2.3.2 применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
2.4 Оценивание правил и структурных приемов для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	5.2.4.1 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 5.2.4.2 воспроизводить техники релаксации по образцу и словесной инструкции	6.2.4.1 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 6.2.4.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества исполнения техник релаксации	7.2.4.1 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 7.2.4.2 применять техники релаксации в различных ситуациях	8.2.4.1 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 8.2.4.2 знать и применять техники релаксации для снятия эмоционального напряжения	9.2.4.1 сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 9.2.4.2 знать и выполнять элементы различных техник для релаксации и снятия эмоционального напряжения	10.2.4.1 оценивать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 10.2.4.2 самостоятельно составить комплекс упражнений для снятия эмоционального напряжения
2.5 Критическое оценивание собственных творческих способностей и способностей других, альтернативные решения	5.2.5.1 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения; 5.2.5.2 принимать и сохранять учебную цель	6.2.5.1 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 6.2.5.2 устно планировать свою деятельность	7.2.5.1 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	8.2.5.1 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 8.2.5.2 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее	9.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других; 9.2.5.2 использовать оценочные суждения с использованием предметной лексики	10.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
2.6 Знание правил соревновательной деятельности и правил судейства	5.2.6.1 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 5.2.6.2 формулировать открытые вопросы для понимания и уточнения	6.2.6.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства	7.2.6.1 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства; 7.2.6.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение	8.2.6.1 сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства	9.2.6.1 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства	10.2.6.1 демонстрировать знания правил соревновательной деятельности и правила судейства в ходе игры
2.7 Демонстрация поведения, отражающего честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	5.2.7.1 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 5.2.7.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи	6.2.7.1 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 6.2.7.2 демонстрировать стремление совершенствовать культуру собственной речи	7.2.7.1 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 7.2.7.2 проявлять уважительное отношение к сопернику на вербальном и невербальном уровне	8.2.7.1 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 8.2.7.2 строить оценочные высказывания с использованием предметной лексики	9.2.7.1 поддерживать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 9.2.7.2убедительно аргументировать свою позицию	10.2.7.1 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 10.2.7.2 демонстрировать базовые навыки с интонной коммуникации
2.8 Исполнение ролей, обусловленных различными контекстами движений и осознание их различий	5.2.8.1 определять роли, обусловленные различными контекстами движений; 5.2.8.2 оречевлять выполняемые действия	6.2.8.1 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 6.2.8.2 задавать вопросы на уточнение, понимание	7.2.8.1 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия; 7.2.8.2 осуществлять направленный взаимо- и самоконтроль	8.2.8.1 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 8.2.8.2 планировать выступление, изменять его в соответствии с образцом	9.2.8.1 оценивать различные роли, обусловленные контекстами движений, планировать; 9.2.8.2 анализировать свое выступление, изменять его в соответствии с образцом	10.2.8.1 адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений

таблица 3

Раздел 3. Здоровье и здоровый образ жизни
Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Формирование знаний о личном здоровье и здоровом образе жизни	5.3.1.1 знать и понимать важность здоровьесбережения; 5.3.1.2 составлять учебные высказывания по опорным словам;	6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью; 6.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану и опорным словам;	7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью; 7.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану	8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье	9.3.1.1 доказать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье; 9.3.1.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации	10.3.1.1 активно пропагандировать влияние здорового образа жизни на здоровье различными методами; 10.3.1.2 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации
3.2 Разработка и проведение подходящих для видов деятельности разминок и техник восстановления	5.3.2.1 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления	6.3.2.1 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их; 6.3.2.2 разворачивать и завершать учебный диалог	7.3.2.1 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма	8.3.2.1 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность	9.3.2.1 разрабатывать, объяснять для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма; 9.3.2.2 продуктивно решать задачи коммуникации при работе в группе	10.3.2.1 самостоятельно проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
3.3 Изучение и испытание на практике упражнений различной физической нагрузки, их влияния и связи с энергетической системой организма	5.3.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 5.3.3.2 включать предметные термины в собственные речевые конструкции	6.3.3.1 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 6.3.3.2 использовать различные анализаторы для контроля качества их исполнения	7.3.3.1 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам; 7.3.3.2 давать адекватную самооценку качества выполнения учебного задания	8.3.3.1 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм; 8.3.3.2 составить монолог –рассуждение по модели	9.3.3.1 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки; 9.3.3.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям	10.3.3.1 проверить связь деятельности энергетической системы и упражнениями различной физической нагрузки; 10.3.3.2 убедительно доказывать свою позицию, опираясь на структуру текста – рассуждение
3.4 Разработка и применение стратегий управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в собственном высказывании	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью
3.5 Применение знаний и навыков для обогащения опыта физических упражнений других людей	5.3.5.1 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 5.3.5.2 осуществлять направленный взаимоконтроль и самоконтроль речевой деятельности	6.3.5.1 применять, знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	7.3.5.1 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 7.3.5.2 достигать учебную цель в ходе диалога	8.3.5.1 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	9.3.5.1 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	10.3.5.1 пропагандировать на творческом уровне знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 10.3.5.2 формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата

39. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

40. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Адаптивная физическая культура"
для 5-10 классов уровня основного
среднего образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1четверть
1. Бег, прыжки и метание	Техника безопасности. Техника бега на короткие дистанции	5.3.4.1 быть осведомленными в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики
	Техника бега на средние и длинные дистанции	5.3.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 5.3.3.2 включать предметные термины в собственные грамматические конструкции; 5.3.2.1 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Техника прыжков в длину с места и с разбега	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 5.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения
	Техника бросков и метаний различных снарядов в цель и на дальность	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 5.1.1.2 закрепить базовые предметные термины в активном словаре
	Командная работа в эстафетах	5.3.5.1 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 5.3.5.2 осуществлять целенаправленный взаимоконтроль и самоконтроль речевой деятельности
2. Модифицированые командные игры	Технические приемы в играх	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 5.1.1.2 закрепить базовые предметные термины в активном словаре; 5.1.3.1 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно-специфических техник; 5.1.3.2строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики; 5.2.4.1 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 5.2.4.2 воспроизводить техники релаксации по образцу и словесной инструкции
	Основные тактические приемы	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 5.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения; 5.1.5.1 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений; 5.1.5.2 удерживать учебную задачу в процессе работы
	Лидерские навыки в играх	5.2.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде; обращаться за помощью, формулировать свои затруднения; 5.2.2.2 инициировать продуктивный учебный диалог; 5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 5.2.1.2 в ходе диалога использовать предметную лексику
2 четверть
3. Гимнастика	Техника безопасности. Комплексы общеразвивающих упражнений	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики; 5.3.2.1 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Акробатические упражнения	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 5.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения
	Техника гимнастических упражнений на снарядах	5.1.5.1 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений; 5.1.5.2 удерживать учебную задачу в процессе работы; 5.1.4.1 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 5.1.4.2 обращать за направляющей помощью
	Гимнастические композиции	5.2.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде; 5.2.2.2 инициировать продуктивный учебный диалог; 5.2.5.1 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения; 5.2.5.2 принимать и сохранять учебную цель
4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	5.2.7.1 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 5.2.7.2 показывать стремление совершенствовать звуковую культуру речи; 5.2.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 5.2.3.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания; 5.3.5.1 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 5.3.5.2 осуществлять целенаправленный взаимоконтроль и самоконтроль речевой деятельности
4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Стратегии и тактики в национальной игре	5.2.6.1 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 5.2.6.2 формулировать открытые вопросы для понимания и уточнения; 5.2.5.1 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения; 5.2.5.2 принимать и сохранять учебную цель
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника безопасности. Техника разминки и восстановления	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики; 5.3.2.1 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Техника передвижения	5.3.1.1знать и понимать важность здоровьесбережения; 5.3.1.2 составлять высказывание по опорным словам; 5.1.4.1 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 5.1.4.2 обращаться за направляющей помощью
	Основы тактики прохождения дистанции	5.1.3.1 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно - специфических техник; 5.1.3.2 строить конструктивный учебный диалог с использованием предметной лексики; 5.3.3.1 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 5.3.3.2 включать предметные термины в собственные грамматические конструкции
6. Игры на взаимо действие	Взаимодействие и лидерство в играх	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики; 5.2.2.1 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде; 5.2.2.2 инициировать продуктивный учебный диалог
	Основные навыки решения проблем посредством игр	5.2.8.1 определять роли, обусловленные различными контекстами движений 5.2.8.2 оречевлять выполняемые действия 5.1.4.1 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий 5.1.4.2 обращать за направляющей помощью
	Творческие способности для создания занимательных игр	5.2.3.1 понимать и определять ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 5.2.3.2 воспроизводить по словесной инструкции техники физиологического и речевого дыхания; 5.2.5.1 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения; 5.2.5.2 принимать и сохранять учебную цель
	Занимательные игры	5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 5.2.1.2 в ходе диалога использовать предметную лексику; 5.2.6.1 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 5.2.6.2 формулировать открытые вопросы для уточнения и понимания
4 четверть
7. Игры - вторжения	Техника безопасности. Игровые ситуации с мячом	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики
	Игровое пространство	5.1.2.1 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 5.1.2.2 задавать прямые вопросы для уточнения и коррекции техники выполнения
	Игровое пространство	5.2.4.1 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 5.2.4.2 воспроизводить техники релаксации по образцу и словесной инструкции
	Индивидуальные и командные действия в играх	5.1.5.1 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений; 5.1.5.2 удерживать учебную задачу в процессе выполнения
	Игры на развитие навыков стратегии	5.2.8.1 определять роли, обусловленные различными контекстами движений; 5.2.8.2 оречевлять выполняемые действия
	Игры на развитие навыков стратегии	5.1.6.1 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
8. Легкая атлетика	Навыки легкой атлетики в игре	5.3.4.1 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 5.3.4.2 оречевлять действия с использованием предметной лексики; 5.2.5.1 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения; 5.2.5.2 принимать и сохранять учебную цель
	Разминка и средства восстановления	5.3.3.1определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 5.3.3.2 включать предметные термины в собственные речевые конструкции; 5.1.3.1 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно-специфических техник; 5.1.3.2 строить конструктивный диалог с использованием предметной лексики
	Двигательная активность как способ укрепления здоровья	5.3.1.1 знать и понимать важность здоровьесбережения; 5.3.1.2 составлять учебные высказывания по опорным словам

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Бег, прыжки и метание	Техника безопасности. Реакция организма на физические нагрузки	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации
	Последовательность в беге и прыжках	6.3.3.1 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 6.3.3.2 использовать различные анализаторы для контроля качества их исполнения; 6.3.2.1 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их; 6.3.2.2 разворачивать и завершать учебный диалог
	Броски и метания различных снарядов	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 6.1.2.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для уточнения техники выполнения
	Броски и метания различных снарядов	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 6.1.1.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества их исполнения
	Командная работа в эстафетах	6.3.5.1 применять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
2. Командные спортивные игры	Техника игры	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 6.1.1.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества их исполнения; 6.1.3.1 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно специфических техник; 6.1.3.2 уметь действовать по устной инструкции; 6.2.4.1 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 6.2.4.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества исполнения техник релаксации
	Тактические действия в спортивных играх	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 6.1.2.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для уточнения техники выполнения; 6.1.5.1 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Лидерские навыки работы в команде	6.2.2.1 определить и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде; 6.2.2.2 оказывать взаимопомощь; 6.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 6.2.1.2 составлять прямые и альтернативные вопросы
2 четверть
3. Гимнастика	Техника безопасности. Элементы строевых упражнений.	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации
	Акробатические упражнения и комбинации	6.3.2.1 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их; 6.3.2.2 разворачивать и завершать учебный диалог; 6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 6.1.2.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для уточнения техники выполнения
	Самоконтроль при выполнении упражнений на снарядах	6.1.5.1 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений; 6.1.4.1 понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Групповые композиции	6.2.2.1 определить и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде; 6.2.2.2 оказывать взаимопомощь; 6.2.5.1 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 6.2.5.2 устно планировать свою деятельность
4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	6.2.7.1 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 6.2.7.2 демонстрировать стремление совершенствовать культуру собственной речи; 6.2.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 6.2.3.2 демонстрировать техники физиологического и речевого дыхания; 6.3.5.1 применять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Стратегии и тактики в национальной игре	6.2.6.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 6.2.5.1 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 6.2.5.2 устно планировать свою деятельность
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника безопасности. Специфические двигательные способности	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации; 6.3.2.1 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их; 6.3.2.2 разворачивать и завершать учебный диалог
	Упражнения на развитие силы и выносливости	6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью; 6.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану и опорным словам; 6.1.4.1 понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Творческие задания на прохождение дистанции	6.1.3.1 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно специфических техник; 6.1.3.2 уметь действовать по устной инструкции; 6.3.3.1 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 6.3.3.2 использовать различные анализаторы для контроля качества их исполнения
6.Приключенческие игры	Навыки сотрудничества	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации; 6.2.2.1 определить и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде; 6.2.2.2 оказывать взаимопомощь
	Решение проблем посредством игр	6.2.8.1 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 6.2.8.2 задавать вопросы на уточнение, понимание; 6.1.4.1 понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Критическое мышление в приключенческих играх	6.2.3.1 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 6.2.3.2 демонстрировать техники физиологического и речевого дыхания; 6.2.5.1 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 6.2.5.2 устно планировать свою деятельность
	"Честная игра" и сотрудничество	6.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 6.2.1.2 составлять прямые и альтернативные вопросы; 6.2.6.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4 четверть
7. Игра	Техника безопасности. Основные элементы техники владения мячом	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации; 6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий; 6.1.1.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества их выполнения
	Навыки ориентирования в игровом пространстве	6.1.2.1 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях; 6.1.2.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для уточнения техники выполнения; 6.2.4.1 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 6.2.4.2 использовать зрительный анализатор для контроля качества исполнения техник релаксации
	Основы тактических действий	6.1.5.1 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений;
	Собственные игры	6.2.8.1 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 6.2.8.2 задавать вопросы на уточнение, понимание; 6.1.6.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
8. Бег, прыжки и метание	Адаптационные способности организма	6.3.4.1 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья; 6.3.4.2 осознанно использовать невербальные способы коммуникации; 6.2.5.1 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 6.2.5.2 устно планировать свою деятельность
	Элементы динамической разминки	6.3.3.1 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам; 6.3.3.2 использовать различные анализаторы для контроля качества их исполнения; 6.1.3.1 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно специфических техник; 6.1.3.2 уметь действовать по устной инструкции
	Двигательная активность как способ укрепления здоровья	6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью; 6.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану и опорным словам; 6.1.6.1 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью

3) 7 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Бег, прыжки и метание	Техника безопасности. Бег на короткие дистанции	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в самостоятельном высказывании
	Бег на средние и длинные дистанции	7.3.3.1 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам; 7.3.3.2 давать адекватную самооценку качества выполнения учебного задания; 7.3.2.1 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма
	Прыжки и их разновидности	7.1.2.1 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений; 7.1.2.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль
	Броски и метание различных снарядов	7.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 7.1.1.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения
	Модификации эстафетного бега	7.3.5.1 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 7.3.5.2 достигать учебную цель в ходе диалога
2. Командные спортивные игры	Техника игры	7.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 7.1.1.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения; 7.1.3.1 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 7.1.3.2 составлять план и алгоритм действий; 7.2.4.1 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 7.2.4.2 применять техники релаксации в различных ситуациях
	Тактика и тактические действия в спортивных играх	7.1.2.1 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений 7.1.2.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль; 7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Лидерские навыки и навыки работы в команде	7.2.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде; 7.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения; 7.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 7.2.1.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства
2 четверть
3.Гимнастика	Техника безопасности. Строевые упражнения	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в самостоятельном высказывании
	Комплексы акробатических элементов	7.3.2.1 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма; 7.1.2.1 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений; 7.1.2.2 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль
	Разновидности упражнений на гимнастических снарядах	7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений; 7.1.5.2 составлять план и последовательность действий; 7.1.4.1 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 7.1.4.2 использовать речь для регуляции своих действий
	Выступление и оценка в группах	7.2.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде; 7.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения; 7.2.5.1 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
4. Национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	7.2.7.1 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 7.2.7.2 проявлять уважительное отношение к сопернику на вербальном и невербальном уровне; 7.2.3.1уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 7.2.3.2 активно участвовать в диалоге при обсуждении; 7.3.5.1 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 7.3.5.2 достигать учебную цель в ходе диалога
4. Национальные и интеллектуальные игры	Интеллектуальные игры	7.2.6.1 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства; 7.2.6.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение; 7.2.5.1 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая /коньковая подготовка	Техника безопасности. Разминки и техники восстановления	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в самостоятельном высказывании; 7.3.2.1 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма
	Двигательные действия на улучшение силы и выносливости	7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью; 7.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану; 7.1.4.1 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 7.1.4.2 использовать речь для регуляции своих действий
	Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий	7.1.3.1 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 7.1.3.2 составлять план и алгоритм действий; 7.3.3.1 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам; 7.3.3.2 давать адекватную самооценку качества выполнения учебного задания
6. Приключенческие и командно- образующие игры	Командная деятельность и лидерство в играх	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в собственном высказывании; 7.2.2.1 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде; 7.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения
	Навыки решения проблем посредством игр	7.2.8.1 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия; 7.2.8.2 осуществлять целенаправленный взаимо- и самоконтроль; 7.1.4.1 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 7.1.4.2 использовать речь для регуляции своих действий
	Альтернативные игровые ситуации	7.2.3.1 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; активно участвовать в диалоге при обсуждении; 7.2.3.2 активно участвовать в диалоге при обсуждении; 7.2.5.1 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Игры-приключения в группах	7.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 7.2.1.2 задавать вопросы на уточнение, понимание, используя паравербальные средства; 7.2.6.1 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства; 7.2.6.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение
4 четверть
7. Игры-вторжения	Техника безопасности. Техника выполнения обработки мяча в игровых ситуациях	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в самостоятельном высказывании; 7.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 7.1.1.2 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для контроля качества их исполнения
	Навыки ориентирования в пространстве и передачи мяча	7.1.2.1 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений; 7.1.2.2 выполнять пошаговый, предваряющий, итоговый самоконтроль; 7.2.4.1 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 7.2.4.2 применять техники релаксации в различных ситуациях
	Тактические действия: индивидуальные, групповые, командные	7.1.5.1 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Собственные игры-вторжения	7.2.8.1 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия; 7.2.8.2 осуществлять целенаправленный само- и взаимоконтроль; 7.1.6.1 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности
8. Легкая атлетика	Оздоровительный бег	7.3.4.1 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья; 7.3.4.2 адекватно использовать предметные термины в самостоятельном высказывании
	Игры с мгновенной ответной реакцией на сигналы	7.2.5.1 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Разминка и средства восстановления	7.3.3.1 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам; 7.3.3.2 давать адекватную самооценку качества выполнения учебного задания
	Движения в спортивно-специфических техниках	7.1.3.1 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 7.1.3.2 составлять план и алгоритм действий
	Двигательная активность как способ укрепления здоровья	7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью; 7.3.1.2 составлять текст – рассуждение по плану

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Легкая атлетика	Техника безопасности. Низкий старт и стартовый разбег	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону
	Бег на средние дистанции	8.2.3.1 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 8.2.3.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 8.3.2.1 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность
	Прыгучесть	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне; 8.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля
	Сила и мышечная выносливость в бросках и метаниях	8.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий; 8.1.1.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы; 8.3.5.1 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
2. Навыки решения проблем посредством игр	Приемы в игровых ситуациях	8.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий; 8.1.1.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы; 8.1.3.1 объяснять и демонстрировать навыки и последова-тельность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 8.1.3.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 8.2.4.1 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 8.2.4.2 знать и применять техники релаксации для снятия эмоционального напряжения
	Функция игры	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне; 8.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля
	Соревновательная игровая деятельность	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 8.1.5.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи; 8.2.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.2.2.2 владеть навыками продуктивной коммуникации в группе; 8.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 8.2.1.2 словесно иллюстрировать выполняемые действия
2 четверть
3. Гимнастика	Техника безопасности. Строевые приемы на месте и в движении	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону
	Акробатические упражнения с прыжками и балансированием	8.3.2.1 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность; 8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне; 8.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля
	Комбинации на гимнастических снарядах	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 8.1.5.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи; 8.1.4.1 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 8.1.4.2 составлять план и последовательность действий
	Комплекс произвольных упражнений ритмической гимнастики	8.2.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.2.2.2 владеть навыками продуктивной коммуникации в группе; 8.3.5.1 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
4. Игры с акцентом на казахские народные традиции	Подвижные игры	8.2.7.1 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 8.2.7.2 строить оценочные высказывания с использованием предметной лексики; 8.2.3.1 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 8.2.3.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 8.3.5.1 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
4. Игры с акцентом на казахские народные традиции	Казахские национальные игры	8.2.6.1 сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 8.2.5.1 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 8.2.5.2 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника безопасности. Разминка и техники восстановления для развития физических качеств	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону; 8.3.2.1 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника специальных упражнений. Бег с преодолением различных препятствий	8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье; 8.1.4.1 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 8.1.4.2 составлять план и последовательность действий
6. Командные игры как активная форма деятельности	Лидерские навыки в командных играх	8.1.3.1 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 8.1.3.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 8.3.3.1 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм; 8.3.3.2 составить монолог рассуждение по модели; 8.3.4.1понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону; 8.2.2.1 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде; 8.2.2.2 владеть навыками продуктивной коммуникации в группе
	Игры на развитие координации движений	8.2.8.1 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 8.2.8.2 планировать выступление, изменять его в соответствии с образцом; 8.1.4.1 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий; 8.1.4.2 составлять план и последовательность действий
	Игры на развитие логического мышления	8.2.3.1 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 8.2.3.2 применять дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 8.2.5.1 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 8.2.5.2 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
	Игры на развитие смекалки, внимательности и находчивости	8.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 8.2.1.2 словесно иллюстрировать выполняемые действия; 8.2.6.1 сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4 четверть
7. Основные навыки в командных играх	Техника безопасности. Техника игры	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное высказывание по опорным словам; 8.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий; 8.1.1.2 давать отчет и реальную самооценку выполнения проделанной работы
	Тактика игры	8.1.2.1 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне; 8.1.2.2 выполнять все виды самоконтроля; 8.2.4.1 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 8.2.4.2 знать и применять техники релаксации для снятия эмоционального напряжения
	Творческая активность в играх	8.1.5.1 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 8.1.5.2 продуктивно сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи; 8.2.8.1 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 8.2.8.2 планировать выступление, изменять его в соответствии с образцом; 8.1.6.1 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
8. Легкая атлетика	Бег по пересеченной местности	8.3.4.1 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью; 8.3.4.2 составить связное информативное высказывание по шаблону
	Выносливость	8.2.5.1 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 8.2.5.2 устно планировать свою деятельность, контролировать и оценивать ее
	Фазы прыжка	8.3.3.1 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм; 8.3.3.2 составить монолог – рассуждение по модели
	Компоненты фитнеса в метаниях и бросках	8.1.3.1 объяснять и демонстрировать навыки и последовательности движений при выполнении спортивно-специфических техник; 8.1.3.2 оказывать по запросу товарища целевую помощь; 8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Бег, прыжки и метание	Техника безопасности. Спринтерский бег	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности
	Беговая выносливость	9.3.3.1 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки; 9.3.3.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям; 9.3.2.1 разрабатывать, объяснять для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма; 9.3.2.2 продуктивно решать коммуникативные задачи при работе в группе
	Модификации прыжков	9.1.2.1 применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 9.1.2.2 давать самооценку выполнения учебного задания
	Комплексы упражнений для совершенствования навыков метания и бросков	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 9.1.1.2 оказывать взаимопомощь при выполнении
2. Командные спортивные игры	Техника игры	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 9.1.1.2 оказывать взаимопомощь при выполнении 9.1.3.1 с направляющей помощью учителя комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 9.1.3.2 обращаться за помощью в процессе выполнения; 9.2.4.1 сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 9.2.4.2 знать и выполнять элементы различных техник для релаксации и снятия эмоционального напряжения
2. Командные спортивные игры	Тактика и тактические действия в спортивных играх	9.1.2.1 применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 9.1.2.2 давать самооценку выполнения учебного задания; 9.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 9.2.1.2 строить связное оценочное высказывание о необходимости этих знаний
2 четверть
3. Гимнастика	Техника безопасности. Строевые упражнения в группах	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности
	Комбинации акробатических элементов	9.3.2.1 разрабатывать, объяснять для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма; 9.3.2.2 продуктивно решать коммуникативные задачи при работе в группе; 9.1.2.1 применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 9.1.2.2 давать самооценку выполнения учебного задания
	Последовательность упражнений на гимнастических снарядах	9.1.5.1 создавать, анализировать, различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 9.1.5.2 осуществлять продуктивную коммуникацию в группе; 9.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
4. Игры народов Казахстана	Международные игры	9.2.7.1 поддерживать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 9.2.7.2 убедительно аргументировать свою позицию; 9.2.3.1 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 9.2.3.2 оценивать эффективность дыхательных техник для снятия эмоционального напряжения; 9.3.5.1 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
4. Игры народов Казахстана	Интеллектуальные игры	9.2.6.1 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 9.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других; 9.2.5.2 использовать оценочные суждения с использованием предметной лексики
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника безопасности. Комплексы разминки и техники восстановления	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности; 9.3.2.1 разрабатывать, объяснять для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма; 9.3.2.2 продуктивно решать коммуникативные задачи при работе в группе
	Комплексы упражнений на улучшение силы и выносливости	9.3.1.1 доказать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье; 9.3.1.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации; 9.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий	9.1.3.1 с направляющей помощью учителя комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 9.1.3.2 обращаться за помощью в процессе выполнения; 9.3.3.1 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки; 9.3.3.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям
6. Команднообразующие игры	Командная деятельность и лидерство в играх	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности; 9.2.2.1 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Навыки решения проблем в спортивных играх	9.2.8.1 оценивать различные роли, обусловленные контекстами движений; 9.2.8.2 анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с образцом; 9.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Игровые комбинации	9.2.3.1 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды; 9.2.3.2 оценивать эффективность дыхательных техник для снятия эмоционального напряжения; 9.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других; 9.2.5.2 использовать оценочные суждения с использованием предметной лексики
4 четверть
7. Социальные навыки и решение задач в командной деятельности	Техника безопасности. Техника владения мяча в игровых ситуациях	9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности; 9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 9.1.1.2 оказывать взаимопомощь при выполнении
	Ориентирование в игровом пространстве	9.1.2.1 применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 9.1.2.2 давать самооценку выполнения учебного задания; 9.2.4.1 сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 9.2.4.2 знать и выполнять элементы различных техник для релаксации и снятия эмоционального напряжения
	Индивидуальные, групповые, командные тактические действия	9.1.5.1 создавать, анализировать, различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 9.1.5.2 осуществлять продуктивную коммуникацию в группе
8. Здоровье и фитнес через двигательную активность	Создание комплекса разминки и восстановления для разных групп мышц	9.3.3.1 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки; 9.3.3.2 оценивать свою и чужую речевую деятельность по критериям; 9.1.6.1с эмоциональной помощью учителя оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью; 9.1.6.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение и поведение окружающих
	Стайерский бег	9.1.3.1 с направляющей помощью учителя комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 9.1.3.2 обращаться за помощью в процессе выполнения
	Прыжки и метания	9.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других; 9.2.5.2 использовать оценочные суждения с использованием предметной лексики; 9.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья и техники безопасности; 9.3.4.2 составить позитивное оценочное речевое высказывание о качестве деятельности
	Здоровый образ жизни	9.3.1.1 доказать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье; 9.3.1.2 адекватно выбирать вербальные и невербальные средства для продуктивной коммуникации

6) 10 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Техника бега, прыжков и метания	Техника безопасности.	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью
	Навыки беговой выносливости	10.3.3.1 проверить связь деятельности энергетической системы и упражнениями различной физической нагрузки; 10.3.3.2 убедительно доказывать свою позицию, опираясь на структуру текста – рассуждение; 10.3.2.1 самостоятельно проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
	Модификации прыжков	10.1.2.1 обосновывать выбор и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
	Навыки метания и бросков	10.1.1.1 оценивать эффективность двигательных навыков для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 10.1.1.2 составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
	Беговая эстафета	10.3.5.1 пропагандировать на творческом уровне знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 10.3.5.2 формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата
2. Командные спортивные игры	Соревновательная игровая деятельность	10.1.5.1 сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 10.1.5.2 строить оценочное суждение с использованием предметной лексики
	Соревновательная игровая деятельность	10.2.2.1 по самостоятельно выработанным критериям оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде; 10.2.2.2 строить монолог – рассуждение по теме; 10.2.1.1 аргументировать жизненную необходимость приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 10.2.1.2 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания
	Тактика и тактические действия в спортивных играх	10.1.5.1 сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 10.1.5.2 строить оценочное суждение с использованием предметной лексики
	Лидерские навыки и навыки работы в команде	10.2.2.1 по самостоятельно выработанным критериям оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде; 10.2.2.2 строить монолог – рассуждение по теме; 10.2.1.1 аргументировать жизненную необходимость приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 10.2.1.2 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания
2 четверть
3. Гимнастика	Техника безопасности. Строевые упражнения в группах	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью
	Комбинаций акробатических элементов	10.3.2.1 самостоятельно проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма; 10.1.2.1 обосновывать выбор и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
	Выступление и оценка в группах	10.2.2.1 по самостоятельно выработанным критериям оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде; 10.2.2.2 строить монолог – рассуждение по теме 10.2.3.1 проранжировать эффективность навыков совместной - работы по созданию благоприятной учебной среды; 10.2.3.2 применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения
4. Игры народов Казахстана	Международные игры	10.2.7.1 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 10.2.7.2 демонстрировать базовые навыки синтонной коммуникации; 10.2.3.1 проранжировать эффективность навыков совместной - работы по созданию благоприятной учебной среды; 10.2.3.2 применять формулы самовнушения и дыхательные техники для снятия эмоционального напряжения; 10.3.5.1 пропагандировать на творческом уровне знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей; 10.3.5.2 формулировать цели и задачи деятельности в виде желаемого результата
4. Игры народов Казахстана	Интеллектуальные игры	10.2.6.1 демонстрировать знания правил соревновательной деятельности и правила судейства в ходе игры; 10.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3 четверть
5. Лыжная/ кроссовая/ коньковая подготовка	Техника безопасности. Комплексы разминки и техники восстановления	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью; 10.3.2.1 самостоятельно проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
	Комплексы упражнений на улучшение силы и выносливости	10.3.1.1 активно пропагандировать влияние здорового образа жизни на здоровье различными методами; 10.3.1.2 подготовить и представить публичное выступление в виде презентации; 10.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий по самостоятельно выработанным критериям; 10.1.4.2 в соответствии с нормами литературного языка выражать свое мнение, используя различные формы и стили речи
	Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий	10.1.3.1 самостоятельно комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник; 10.3.3.1 проверить связь деятельности энергетической системы и упражнениями различной физической нагрузки; 10.3.3.2 убедительно доказывать свою позицию, опираясь на структуру текста – рассуждение
6. Команднообразующие игры	Командная деятельность и лидерство в играх	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью; 10.2.2.1 по самостоятельно выработанным критериям оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде; 10.2.2.2 строить монолог – рассуждение по теме
	Навыки решения проблем в спортивных играх	10.2.8.1 адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 10.1.4.1 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий по самостоятельно выработанным критериям; 10.1.4.2 в соответствии с нормами литературного языка выражать свое мнение, используя различные формы и стили речи
	Альтернативная игра	10.2.1.1 аргументировать жизненную необходимость приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства; 10.2.1.2 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания; 10.2.6.1 демонстрировать знания правил соревновательной деятельности и правила судейства в ходе игры
4 четверть
7. Социальные навыки и решение задач в командной деятельности	Техника безопасности. Техника владения мяча в игровых ситуациях	10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью; 10.1.1.1 оценивать эффективность двигательных навыков для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно-специфических двигательных действий; 10.1.1.2 составить оценочное высказывание о качестве проделанной работы
	Навыки ориентирования в игровом пространстве	10.1.2.1 обосновывать выбор и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне; 10.2.4.1 оценивать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений; 10.2.4.2 самостоятельно составить комплекс упражнений для снятия эмоционального напряжения
	Индивидуальные, групповые, командные тактические действия	10.1.5.1 сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений; 10.1.5.2 строить оценочное суждение с использованием предметной лексики
	Занимательные игры	10.2.8.1 адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 10.1.6.1 самостоятельно оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
8. Здоровье и фитнес через двигательную активность	Комплекс разминки и восстановления для разных групп мышц	10.3.3.1 проверить связь деятельности энергетической системы и упражнениями различной физической нагрузки; 10.3.3.2 убедительно доказывать свою позицию, опираясь на структуру текста – рассуждение
	Навыки бега	10.1.3.1 самостоятельно комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник
	Навыки прыжка и метания	10.2.5.1 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения; 10.3.4.1 понимать и детально описывать сложные вопросы способов снижения потенциальных угроз здоровью
	Физическое здоровье	10.3.1.1 активно пропагандировать влияние здорового образа жизни на здоровье различными методами; 10.3.1.2 подготовить и представить публичное выступление о здоровье в виде презентации

Приложение 511
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 511 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Коррекция недостатков развития речи" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Коррекция недостатков развития речи" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью предмета "Коррекция недостатков развития речи" является формирование языковых средств для осуществления полноценной коммуникативной, познавательной и практической деятельности.

3. Задачи:

1) преодолеть индивидуальные недостатки произношения и нарушения звуко-слоговой структуры слов;

2) уточнить, обогатить и систематизировать словарный запас;

3) устранить проявления импрессивного и экспрессивного аграмматизма;

4) сформировать и закрепить навыки разговорной и описательно-повествовательной речи с элементами рассуждения;

5) устранить индивидуальные нарушения письма и чтения и сформировать функциональную языковую грамотность;

6) отработать навыки адекватного вербального поведения в процессе речевой коммуникации;

7) развить навыки критического мышления, информационного поиска, извлечения и преобразования необходимой информации;

8) воспитать сознательное отношение к речи и языку как средствам общения, источнику знаний, духовно-нравственной ценности, как к культурному капиталу, способствующему успешной социализации в обществе.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Коррекционно-логопедическая деятельность направлена на формирование самостоятельных, мотивированных, заинтересованных, уверенных, ответственных и интеллектуально развитых коммуникативно компетентных личностей, с использованием педагогических стратегий:

1) выслушивание мнения каждого обучающегося и признание важности использования уже имеющихся речевых умений;

2) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных коррекционных заданий и видов деятельности;

3) создание условий речевого общения на каждом занятии;

4) поддержка коррекционного обучения посредством критериального оценивания;

5) поощрение активного обучения, элементов и попыток исследовательской деятельности обучающихся;

6) развитие у обучающихся с тяжелыми нарушениями речи элементов критического мышления;

7) работа в "Зоне ближайшего развития" при самостоятельном изучении текстов, обсуждение в группе, представление группе;

8) практическая, творческая деятельность;

9) выполнение заданий, требующих поиска и использования дополнительного материала;

10) исследовательский подход;

11) игровая деятельность;

12) сбалансированное сочетание традиционных и новых методов и техник логопедического воздействия;

13) создание условий, побуждающих обучающихся с тяжелыми нарушениями речи к самооценке и саморазвитию;

14) систематический мониторинг речевых умений обучающихся.

5. В программе реализованы:

1) общепедагогические принципы;

2) специфические принципы специальной педагогики: онтогенетический; этиопатогенетический;

3) специальные подходы:

адаптация языкового содержания, освобождение учебного материала от сложности, второстепенных деталей и многообразия;

полисенсорное восприятие материала;

использование опорных сигналов;

формулирование определений по установленному образцу, применение алгоритмов;

квантование инструкций и правил;

комментирование действий;

оптимизация темпа изучения тем.

6. Коррекция недостатков развития речи осуществляется на основе подходов:

1) ценностно-ориентированный подход предусматривает организацию учебной деятельности, формирование системы ценностей личности обучающегося;

2) личностно-ориентированный подход, предполагает индивидуализацию учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося, раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического, речевого и физического развития, потребностей и мотивов поведения, потенциальных возможностей;

3) деятельностный подход, предполагает получение знаний самостоятельно, способность к активному и успешному формированию знаний, учебных умений и навыков широкого спектра;

4) дифференцированный подход, подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых с учетом их особенностей, поиск различных подходов к мотивации обучения, развитие их творческого и критического мышления;

5) компетентностный подход, направлен на развитие у обучающихся способности самостоятельно решать проблемы в различных сферах и видах деятельности на основе использования социального опыта;

6) интегративный подход, предусматривает межпредметный связь данного предмета с учебными предметами;

7) системный подход, строится на основе организации самостоятельных учебных действий обучающихся, обеспечивает формирование и развитие системы универсальных учебных действий;

8) коммуникативный подход, подразумевает передачу и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей; результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка в процессе взаимодействия, правильно используя систему языковых и речевых норм, выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения.

7. Предмет "Коррекции недостатков развития речи" закладывает фундамент общеобразовательной подготовки, необходимой для усвоения основ наук и формирования научных представлений о мире.

8. Необходимым условием эффективного усвоения учебно-коррекционного материала обучающимися с тяжелыми нарушениями речи является соответствующее оборудование логопедического кабинета, наличие стационарного зеркала, логопедические зонды, шпатели, массажная кушетка, традиционные дидактические объекты: раздаточный материал в виде карточек с индивидуальными и групповыми заданиями, репродукции картин для составления рассказов и развития связной речи, сборники произведений, справочная, учебная и методическая литература, рабочие листы и тетради.

9. Для эффективности обучения используются технические средства: мультимедийные устройства, электронный ресурс "Мультимедийного интерактивного обучающего программно-методического комплекса", включающего интерактивную панель, блокноты, трехмерные аксессуары, проектор, интерактивные доски или экран, электронные издания, видеофильмы на DVD, электронные плакаты, компьютер в комплектации.

10. При проведении специальных дыхательных и голосовых упражнений с детьми с дизартрией, ринолалией, нарушением темпо-ритмической стороны речи применяется "Логопедический тренажер" с визуализацией звукового сигнала.

11. Обучающиеся, не владеющие в должной мере развернутой фразовой речью, обучающиеся с заиканием в период ограничения речи используют "Речевой тренажер для усвоения и развития речевой коммуникации" как ассистивное коммуникационное устройство.

Глава 3. Организация содержания предмета "Коррекция недостатков развития речи"

12. Объем учебной нагрузки по предмету "Коррекция недостатков развития речи" составляет:

1) в 5 классе – 8 часов в неделю, 272 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 8 часов в неделю, 272 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 6 часов в неделю, 204 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 6 часов в неделю, 204 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.

6) в 10 классе - 4 часа в неделю 136 часов в учебном году.

13. Коррекционно-логопедическое воздействие при тяжелых нарушениях речи носит комплексный и дифференцированный характер. Логопедические группы комплектуются из трех – пяти человек, имеющих однородные нарушения речи; уровень общего познавательного и речевого развития всех участников группы примерно близкий; в зависимости от сложности дефекта, вида речевой патологии и этапа коррекции ребенок посещает занятия с логопедом 2 - 3 раза в неделю.

14. Основным дидактическим компонентом на каждом занятии является связное высказывание и его прообраз – текст, работа включается во все этапы обучения, с постепенным наращиванием объема грамматических сведений и усложнением практических речевых умений.

15. К пятому классу в речи обучающихся с тяжелыми нарушениями речи при правильно организованной работе остаются единичные нарушения произношения на фоне недоразвития слоговой структуры слов; исключение могут составлять дети с дизартрическими проявлениями и тяжелой ринолалией, работа по преодолению которых планируется сугубо индивидуально, в соответствии с результатами логопедического обследования на начало года.

16. Работа по развитию функциональной грамотности обучающихся с тяжелыми нарушениями речи имеет системный (поэтапный и концентрический) характер, на каждом году обучения планируется и проводится в три этапа:

1) на первом этапе основным формируемым практическим языковым действием коррекционного обучения является гнозис стуктурно-языковых единиц: буквы и их акустико-артикуляционные образы распознаются изолированно и в словах, с применением линейной фишечной звуковой модели, что способствует эффективной коррекции смешанной дисграфии;

2) цель второго этапа: формирование практических языковых действий с использованием материальных опор в виде построения позиционных моделей слов с определением сильных и слабых фонем для выработки у обучающихся с тяжелыми нарушениями речи орфографического чутья, то есть способности чувствовать ошибкоопасные места в слове;

3) цель третьего этапа: сформировать и закрепить алгоритм орфографического действия, обеспечив как неречевые, так и речевые предпосылки к усвоению орфографического навыка, полное преодоление дисгафических и дислексических проявлений.

17. Работа по закреплению орфографических умений проводится с применением методики поэтапного формирования умственных действий с постепенным сокращением умственных действий и их речевого оформления:

1) выполнение орфографических действий с помощью логопеда, их материализация;

2) закрепление орфографических знаний и умений с использованием графических схем, условных обозначений, таблиц;

3) выполнение практических (орфографических) действий при громком комментировании школьником выполняемых операций, его рассуждения и выводы;

4) интериоризация полученных орфографических знаний и умений и перевод их во внутренний план.

18. Содержание Программы организовано по разделам обучения, которые состоят из подразделов, содержащих в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов.

19. Речевые навыки обучающихся на занятиях по "Коррекции недостатков развития речи" отрабатываются в контексте всех функций речи: коммуникативной, познавательной, регулятивной, что выражено в базовых предметных результатах.

20. В результате работы по коррекции недостатков развития речи к окончанию курса обучающиеся должны уметь:

1) применять приемы адекватного вербального поведения, используя для общения, наравне с прямой и косвенной речью, мимику, жесты, паузы, интонацию;

2) внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности;

3) четко произносить все звуки в речевом потоке (кроме обучающихся с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата);

4) осознанно и правильно употреблять в свободной речи слова и выражения, необходимые для полноценной самореализации в роли учащегося, члена семьи и коллектива;

5) инициировать и разворачивать диалог на тему из школьной жизни, поддерживать его, демонстрируя заинтересованность в других участниках беседы и сохраняя информационное наполнение процесса общения;

6) поддержать беседу со взрослым, используя для этого отработанную лексику и грамматические формы, дополняя высказывание партнера, выражая свое отношение к событиям, ссылаясь на прочитанное или увиденное;

7) составлять и излагать повествовательные и описательные рассказы с элементами рассуждения с употреблением различных средств межфразовой связи и передачей личного отношения;

8) осознанно и адекватно использовать в собственной речи слова и выражения с переносным смыслом, фразеологизмы, казахские и русские пословицы и элементы фольклора;

9) самостоятельно или с направляющей помощью решать орфографическую задачу, не выходящую за рамки программных требований;

10) принимать и сохранять учебную цель, планировать свою речевую деятельность, контролировать и оценивать ее.

21. Предметные результаты достигаются с помощью целеполагания по разделам и подразделам. Цели обучения, позволяют учителю-логопеду системно планировать работу по развитию психологической базы речи, а также четырех видов речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение, письмо), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения. Для оценки динамики освоения задач обучения и продвижения обучающегося балльная отметка не применяется, используются описательное критериальное оценивание.

22. В структуре логопедического занятия с обучающимися с тяжелыми нарушениями речи, наряду с коррекционным компонентом, выделяется общеязыковой, представленный традиционными видами речевой деятельности: аудированием, говорением, чтением и письмом.

23. Коррекционный компонент составляют задания и упражнения для развития высших психических функций, фонематического слуха, речевого дыхания, голосообразования, артикуляционной моторики и дикции, темпа, и плавности речи, пальцевой и интонационный тренинг.

24. На каждом занятии проводится индивидуально-групповая работа по уточнению, автоматизации и дифференциации звуков и букв, работа по развитию фонематических процессов, звуко-слоговой анализ слов как средство предупреждения и преодоления дисграфии, морфемный анализ слов как основное средство предупреждения дизорфографии.

25. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) раздел "Невербальные и паравербальные средства общения";

2) раздел "Аудирование и говорение";

3) раздел "Чтение";

4) раздел "Письмо".

26. Раздел "Невербальные и паравербальные средства общения" включает следующие подразделы:

1) невербальные средства общения;

2) паравербальные средства общения;

3) аналитико-синтетическая деятельность.

27. Раздел "Аудирование и говорение" включает подразделы:

1) восприятие и понимание звучащей речи;

2) коррекция нарушений произношения и звукослоговой структуры слова;

3) формирование семантической структуры слова;

4) коррекция аграмматизма и формирование грамматических представлений;

5) коррекция и развитие связной речи.

28. Раздел "Чтение" включает подразделы:

1) устранение элементов фонематической иоптической дислексии;

2) устранение элементов аграмматической дислексии;

3) устранение элементов семантической и мнестической дислексии;

4) оценочное и аналитическое чтение;

5) извлечение информации из различных источников.

29. Раздел "Письмо" включает подразделы:

1) устранение элементов оптической и фонематической дисгафии;

2) устранение элементов аграмматической дисграфии;

3) устранение элементов дисграфии на почве нарушений анализа и синтеза;

4) коррекция и предупреждение дизорфографии;

5) формирование самостоятельной письменной речи.

30. Деятельность учителя-логопеда планируется на основе логопедического обследования, которое проводится в течение первых двух недель учебного года; значительное место занимает работа по формированию и коррекции связной речи обучающихся.

Глава 4. Система целей обучения

31. Цели коррекционного обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.4: "5" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

32. Ожидаемые результаты по целям обучения:

таблица 1

Подраздел	Раздел 1. Невербальные и паравербальные средства общения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Невербальные средства общения	5.1.1.1 распознавать чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике и интонациям в реальном общении; 5.1.1.2 чувствовать комичность ситуации и наблюдать невербальные средства адекватного реагирования	6.1.1.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике изображенного лица на фото, на рисунке, пиктограмме; 6.1.1.2 понимать комичность ситуации и использовать невербальные средства адекватного реагирования	7.1.1.1 воспроизводить по инструкции мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении; 7.1.1.2 демонстрировать свое отношение к увиденному (услышанному) посредством мимических поз радости, грусти, удивления	8.1.1.1 выполнять задания на запрещенную мимическую и пантомимическую позу; 8.1.1.2 понимать значение поз и жестов: "мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ	9.1.1.1 выявлять причинно-следственную связь поступка(события) и следующего за ним чувства, ощущения, настроения; 9.1.1.2 воспроизводить по образцу и инструкции позы и жесты "мне хорошо, я горд собой" "я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ	10.1.1.1 знать и применять формулы самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях; 10.1.1.2 ослаблять внутреннее возбуждение или тревогу с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты дыхательных движений; 10.1.1.3 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
1.2 Паравербальные средства общения	5.1.2.1 различать неречевые звуки по качеству, группируя и определяя их/ как "стеклянные", "металлические", "деревянные"; 5.1.2.2 узнавать фразу - эталон по интонационно-мелодической структуре из двух и трехпредложенных; 5.1.2.3 различать высокие и низкие голоса, узнавать громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь	6.1.2.1 владеть нижнедиафрагмальным речевым дыханием (продолжительность выдоха- до 12 сек); 6.1.2.2 владеть направленным ротовым выдохом с регулированием силы воздушной струи; 6.1.2.3 владеть рациональной голосоподачей, правильно распределяя дыхание в акте речи, расходуя воздух, в основном, на гласные	7.1.2.1 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы; 7.1.2.2 моделировать по образцу и словесной инструкции громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание; 7.1.2.3 моделировать по образцу и словесной инструкции громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание	8.1.2.1 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи; 8.1.2.2 наблюдать и выявлять взаимосвязь интонации, эмоциональной составляющей и характеров участников в ситуации общения; 8.1.2.3 владеть приемом сопровождения речи движениями пальцев ведущей руки – по индивидуальным показаниям; 8.1.2.4 имитировать фразу -эталон по ритмической структуре	9.1.2.1 определять и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов; 9.1.2.2 интонировать текст в соответствии с главной мыслью, темой, своим отношением к персонажам и событиям; 9.1.2.3 задавать вопросы, используя паравербальные средства: интонацию, темпоритм, паузы, логическое ударение; 9.1.2.4 знать и выполнять элементы различных дыхательных техник по показаниям	10.1.2.1 знать и выполнять правила культурного речевого общения ,выдерживать стилистику общения; 10.1.2.2 осознанно использовать темп, интонацию, ритм речи для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрции настроения, уточнения смысла; 10.1.2.3 понимать и уметь объяснить социальное значение невербальных и паравербальных средств
1.3 Аналитико-синтетическая деятельность	5.1.3.1 чувствовать настроение собеседника, героев литературных произведений, улавливать отношения партнеров друг к другу и к описываемым событиям	6.1.3.1 наблюдать взаимосвязь интонации и эмоциональной составляющей диалога или монолога	7.1.3.1 объяснять причины поступков героев с использованием доказательств, логического обоснования	8.1.3.1 выявлять признак, по которому были сгруппированы элементы: персонажи, предметы, слова, звуки	9.1.3.1 выстраивать ассоциативные ряды цепочки, серии, кластеры звуков, слов, изображений из 9-10 элементов на незнакомом материале	10.1.3.1 конструировать логические задания головоломкина основе иерархического соподчинения (род - вид, часть-целое)

таблица 2

Подраздел	Раздел 2. Аудирование и говорение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Восприятие и понимание звучащей речи	5.2.1.1 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого логопедом или одноклассником произведения, устного ответа товарища; 5.2.1.2 воспринимать и понимать общее фактическое содержание текста повествовательного характера с элементами рассуждения	6.2.1.1 воспринимать на слух произведения различных жанров, эмоционально откликаться на них и передавать свое настроение в рисунках, совместном обсуждении услышано го; 6.2.1.2 на слух воспринимать и понимать текст описательного характера с элементами рассуждения, уметь передать своими словами	7.2.1.1 восстанавливать последовательность событий, оценивать их и поступки героев; 7.2.1.2 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать сериацию действующих лиц	8.2.1.1 ставить вопросы различных типов к увиденному или услышанному; 8.2.1.2 оценивать роль образных средств в создании атмосферы произведения	9.2.1.1 активно участвовать в диалоге при обсуждении произведения, включая в реплики речеведческие и литературоведческие термины; 9.2.1.2 понимать контекст и подтекст отрезка звучащей речи	10.2.1.1 задавать вопросы, включая в реплики речеведческие и литературоведческие термины; инициировать, разворачивать и завершать диалог; 10.2.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих; оказывать в сотрудничестве взаимопомощь
2.2 Коррекция нарушений произношения и звукослоговой структуры слова	5.2.2.1 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук, применяя 3-5 массажных приемов по образцу; 5.2.2.2 узнавать ритмический рисунок-эталон из двух предложенных в стихотворных (рифмованных) текстах; 5.2.2.3 выполнять специальные упражнения, развивающие лицевые, артикуляторные и дыхательно-голосовые мышцы; 5.2.2.4 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков,- по индивидуальным показаниям	6.2.2.1 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук, применяя 3-5 массажных приемов по словесной инструкции; 6.2.2.2 имитировать серию слогов из 3-х и более элементов с меняющимся ударением, соблюдая слитность и плавность; 6.2.2.3 дифференцировать мягкие и твердые согласные с опорой на слух, зрительный и речедвигательный анализаторы; 6.2.2.4 четко произносить все звуки в речевом потоке (кроме детей с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата)	7.2.2.1 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для уточнения механизма звукоподачи 7.2.2.2 трансформировать серии слогов из 2-3-4-х элементов, меняя в них гласный, опорный согласный; 7.2.2.3 знать акустико-артикуляционные характеристики поставленных звуков, воспроизводить нужный уклад органов артикуляции; 7.2.2.4 соблюдать орфоэпические нормы русского литературного языка	8.2.2.1 читать и составлять ритмосхемы любой сложности; 8.2.2.2 подбирать тексты к заданному ритмическому рисунку; 8.2.2.3 плавно переходить с одного согласного на другой в словах сложной слоговой структуры со стечением согласных	9.2.2.1 трансформировать серии слогов из 7-9 элементов, меняя в них гласный, опорный согласный; 9.2.2.2 внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности (I-XIII классов); 9.2.2.3 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи	10.2.2.1 выполнять упражнения на координацию тонких и общих движений – с перекрестом и скручиванием под счет по словесной инструкции; 10.2.2.2 использовать представления и знания о механизмах продуцирования фонем и слогов для улучшения дикции; 10.2.2.3 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой как инструментом социализации и общего культурного развития
2.3 Формирование семантической структуры слова	5.2.3.1 узнавать, называть и определять объекты и явления окружающей действительности в соответствии с содержанием предмета; 5.2.3.2 распознавать и выделять в активной речи родственные слова, относящиеся к различным грамматическим категориям; 5.2.3.3 владеть приставочным способом словообразования глаголов и существительных	6.2.3.1 группировать имена существительные в лексические группы по основным семантическим признакам; 6.2.3.2 понимать и употреблять личные указательные, определительные, отрицательные и неопределенные местоимения и наречия (всякий, каждый, никто, ничто, некто, нечто; 6.2.3.3 образовывать прилагательные от других частей речи с помощью суффиксов -ск-, -н-, -нн-, -лив-, -ист-, -чив-,-оват- ( включая краткие формы), выбирать суффикс по его значению	7.2.3.1 употреблять в речи существительные с обобщенным и абстрактным значением женского рода с ь на конце: смелость, молодежь, нежность; 7.2.3.2 знать и употреблять в речи существительные общего рода с окончанием -а,-я, суффиксом - ец- и других (зануда, ябеда, рохля, мудрец, молодец); 7.2.3.3 в омонимическом ряду заменять словосочетание одним словом (дуть в трубу-играть, дуть на чай-остужать)	8.2.3.1 группировать слова по принципу нарастания или убывания качества \ признака предметов, отнесенности к общему семантическому полю; 8.2.3.2 подбирать и группировать слова, близкие и противоположные по значению, с учетом признака принадлежности к той или иной грамматической категории; 8.2.3.3 группировать производные слова по общему значению корня, приставки и суффикса, объясняя значения этих слов	9.2.3.1 подбирать к слову другое слово с учетом смысловых оттенков, тонких смысловых дифференцировок (старый человек, но старинная монета); 9.2.3.2 использовать в речи однокоренные слова, слова-антонимы и слова-синонимы, слова в прямом и переносном значении; 9.2.3.3 группировать слова по степени качества предметов, отнесенности, степени принадлежности	10.2.3.1 иметь представление о лексической сочетаемости,соблюдать в активной речи закон стилистического единообразия; 10.2.3.2 создавать морфемные гнезда, включая в них причастия и деепричастия, в группе родственных слов находить главное слово; 10.2.3.3 преобразовывать высказывания, используя смысловые эквиваленты
2.4 Коррекция аграмматизма и формирование грамматических представлений	5.2.4.1 распознавать на слух и в понятиях слова, словосочетания и простые предложения, выделяя признаки слов, словосочетаний и предложений; 5.2.4.2 различать сочинительные союзы в простом и сложном предложении и наблюдать многообразие лексико-грамматических значений; 5.2.4.3 выделять и понимать в текстах причинно-следственную, временную зависимость, семантику уступки, определения, характеристики, выраженные подчинительными союзами и союзными словами	6.2.4.1 владеть глагольным управлением косвенными падежами существительных; согласованием имен прилагательного и существительного, числительного и существительного в роде, числе и падеже; 6.2.4.2 понимать лексико-граммматическое значение сочинительных союзов со значением одновременности, последовательности, совпадения, противопоставления, соединения; 6.2.4.3 различать и понимать значение союзов причины и следствия потому что, так как, поскольку, вследствие, в связи с тем, что благодаря тому что, вопреки	7.2.4.1 выстраивать парадигму словоизменения, согласуя имя существительное общего рода с окончанием -а,-я с именем прилагательным или местоимением (скажи этому зануде, ответь этой зануде; 7.2.4.2 осуществлять конверсии – восстанавливать порядок слов в предложении, в котором есть сочинительные союзы со всеми вариантами значений; 7.2.4.3 создавать и активно употреблять сложные синтаксические конструкции с союзами который, если…,то, когда что, чтобы, в случае, если (Игру, которой мы увлеклись, надо закончить засветло)	8.2.4.1 употреблять в активной речи полные и краткие формы, сравнительную и превосходную степень качественных прилагательных: (будь с ним построже); 8.2.4.2 составлять и преобразовывать сложные предложения о школьной и общественной жизни; используя сочинительные союзы; 8.2.4.3 устранять ошибки в употреблении причинных, временных, определительных. союзов, выделяя и понимая целевые и причинно-следственные, пространственные и временные отношения	9.2.4.1 наблюдать и понимать единство видовременных форм глаголов-сказуемых в простых распространенных предложениях; 9.2.4.2 преодолевать однообразие в использовании глаголов в смежных предложениях на тему об отношении к сверстникам и учителю; 9.2.4.3 демонстрировать понимание грамматического и лексического смыслов придаточных предложений с помощью адекватного выбора союза из группы многозначных союзов: чтобы, когда, что	10.2.4.1 соблюдать правило видовременного соответствия предикативных единиц сложного предложения в активной речи; 10.2.4.2 редактировать предложения с нарушенным порядком слов и неадекватными словоформами, союзами и предлогами товарищам; 10.2.4.3 составлять по модели предложения для текста-инструкции с помощью вербального разветвляющегося алгоритма, с использованием подчинительных союзов и союзных слов
2.5 Коррекция и развитие связной речи	5.2.5.1 осознанно дифференцировать в речи номинативую, предикативную и атрибутивную семантику; 5.2.5.2 составлять по образцу и алгоритму текст-описание или повествование с элементами рассуждения; 5.2.5.3 наблюдать лексические повторы, выраженные существительными; 5.2.5.4 знать и уметь сказать своими словами, о чем идет речь в ответе товарища, с чего он начал отвечать, чем продолжил ответ, как и чем завершил свой ответ	6.2.5.1 знать более 10 пословиц, 3-5 крылатых выражений, понимать их смысл и объяснять, в какой жизненной ситуации употребляется каждый из них; 6.2.5.2 вводить в пересказы-повествования элементы описания, рассуждения и цитирования; 6.2.5.3 уметь заменять повторяющиеся существительные местоимением или однокоренным словом; 6.2.5.4 преодолевать разрыв в 2-3 предложениях, связанных по смыслу, путем изменения порядка слов; 6.2.5.5 наблюдать, выделять повторы, заменять существительное личным местоимением в смежных предложениях	7.2.5.1 составлять прямые и альтернативные вопросы, обращаться за помощью, формулировать свои затруднения инициировать диалог по следам экскурсии; 7.2.5.2 создавать описание природы в разные сезоны года с элементами рассуждения по собственным наблюдениям, по прочитанному, по плану; 7.2.5.3 уметь заменить дополнение(обстоятельство) в смежном предложении наречием; 7.2.5.4 активно использовать в смежных предложениях средства межфразовой связи: притяжательные и личные местоимения, синонимы, лексические повторы однокоренных слов	8.2.5.1 описывать и сопоставлять различные объекты, предлагая свой вариант развития сюжета известных сказок, рассказов; 8.2.5.2 составлять рассказы по картине с включением диалогической речи; воссоздавать хорошо известные художественные образы, сопоставляя их с реальными предметами или явлениями; 8.2..5.3 различать жанровую стилистику деловую, художественную, научную; 8.2.5.4 наблюдать, выделять и использовать замену существительного указательным местоимением в смежных предложениях.	9.2.5.1 самостоятельно развертывать свободную беседу о событиях из школьной жизни, включая в речь причастия и деепричастия; 9.2.5.2 составлять рассказы с элементами рассуждения на темы о (об) истории становления Республики Казахстан, правах человека, историческом прошлом и славном настоящем казахского народа; 9.2.5.3 составлять поздравительные тексты; ситуативные диалоги; 9.2.5.4 наблюдать, выделять и использовать однокоренные слова для связи 3 - 5 предложений между собой	10.2.5.1 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания; 10.2.5.2 выполнять правила адекватного вербального поведения, используя вербальные, паравербальные и невербальные средства в соответствии с нормами русского литературного языка и особенностями речевой ситуации; 10.2.5.3 оказывать в сотрудничестве взаимопомощь; 10.2.5.4 адекватно оценивать речевое поведение окружающих и собственное речевое поведение, демонстрируя стремление к культурному саморазвитию

таблица 3

Подраздел	Раздел 3. Чтение
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Устранение элементов фонематической и оптической дислексии	5.3.1.1 воспроизводить смешанные ряды из 6-ти элементов (включая элементы букв) с одномоментного предъявления; 5.3.1.2 распознавать образ и пространственную организацию смешиваемых букв, используя ощущения всех модальностей: кожно-кинестетические, зрительные, тактильно-двигательные, слуховые	6.3.1.1 выполнять по инструкции кинезиологические упражнения: имитировать позой тела и жестами образы смешиваемых букв; 6.3.1.2 выполнять "корректурную пробу" на материале букв, слогов, слов трансформации лексемы,- с помощью перестановки букв и слогов, предвосхищать слово по его началу	7.3.1.1 трансформировать графемы с помощью перемещения элементов, добавления элементов; 7.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и при чтении слов с парными звонкими и глухими согласными	8.3.1.1 выделять смыслоразличительный признак в графемах: пространственную организацию элементов, количество элементов, двигательная схема; 8.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и чтении слов с парными твердыми и мягкими согласными	9.3.1.1 выделять смыслоразличительный признак в словах-паронимах: звук свистящий или шипящий; парный звонкий или глухой, парный мягкий или твердый; 9.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и чтении слов с буквами\ звуками, сходными по артикуляторно-акустическим признакам	10.3.1.1 контролировать правильность прочтения смешиваемых букв (по индивидуальным показателям); 10.3.1.2 осуществлять осознанный, целенаправленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов, содержащих оппозиционные звуки\ буквы
3.2 Устранение элементов аграмматической дислексии	5.3.2.1 делить текст на законченные по смыслу части и выделять в них главное; 5.3.2.2 самостоятельно находить в тексте слова и выражения, которые использует автор для изображения действующих лиц, природы и описания событий; 5.3.2.3 осмысливать поступки героев, сопоставлять их с чувствами и мыслями действующих лиц, подбирать слова различных категорий для образного сравнения	6.3.2.1 отраженно повторять фразы с наращиванием элементов: от 3-х до 7-ми элементов; 5.3.2.2 запоминать, сохранять в течение 5-7 дней и воспроизводить порядок слов, связанных ситуативно (5-7 элементов); 6.3.2.3 вычленять слова, характеризующие героев, адекватно использовать арсенал (не менее 20-ти единиц) словообразовательных средств для образовании новых слов	7.3.2.1 владеть парадигмой словоизменения именных частей речи в рамках предложно-падежного управления; 5.3.2.2 владеть на практическом уровне парадигмой словоизменения существительных в рамках согласования именных частей речи в роде, числе и падеже; 7.3.2.3 находить в тексте предложения, связанные между собой при помощи синонимов прилагательных (в том числе контекстуальных) и антонимов	8.3.2.1 эффективно (осознанно) читать про себя научные и художественные тексты, помечая незнакомые слова; 8.3.2.2 владеть на практическом уровне парадигмой словоизменения именных частей речи в рамках предложно-падежного управления; 8.3.2.3 выделять из текста глагольную лексику с последующим восстановлением текста с опорой на эту лексику.	9.3.2.1 находить лишнее слово в ряду, ориентируясь на грамматический признак, выделенный самостоятельно; 9.3.2.2 выделение в тексте многозначных глаголов и их замена в данном контексте синонимами; 9.3.2.3 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении и чтении одноклассников	10.3.2.1 демонстрировать интерес к осмыслению языковых особенностей к формально-грамматической стороне своей речи и речи других людей; 10.3.2.2 составлять задания к прочитанному тексту-по аналогии; 10.3.2.3 давать отчет и реальную самооценку выполнения любой проделанной работы, учебного задания, связанного с чтением
3.3 Устранение элементов мнестической и семантической дислексии	5.3.3.1 характеризовать героев, цитируя текст; 5.3.3.2 находить нарушение последовательности событий и причинно-следственных связей в деформированном тексте; 5.3.3.3 знать и уметь использовать различные виды плана соблюдать орфоэпические нормы; 5.3.3.4 составлять предложения из словосочетаний, обозначающих принадлежность, количество или меру, используя слова-синонимы, однокоренные слова; притяжательные местоимения	6.3.3.1 характеризовать героев, используя фразеологизмы, идиомы и пословицы; 6.3.3.2 находить варианты заголовка, делить текст на смысловые части, составлять его простой план; 6.3.3.3 составлять словесный, картинный и картинно-графический план; 6.3.3.4 составлять устный рассказ по вопросам на темы о пользе знаний, народных просветителях, развитии письменности, производстве книг, величайших памятниках архитектуры, искусства и культуры мира	7.3.3.1 составлять небольшое монологическое высказывание –аннотацию с опорой на авторский текст; 7.3.3.2 найти в связном высказывании смежные предложения и употребить для связи смежных предложений местоименные замены; 7.3.3.3 делать пересказ с сокращением, расширением, изменением лица и времени глаголов; 7.3.3.4 составлять устный рассказ-повествование с элементами описания о диких животных - по зачину, с опорой на графический план	8.3.3.1 правильно, осознанно, достаточно бегло (90-100слов в минуту) читать целыми словами, соотнося интонацию с содержанием читаемого текста; 8.3.3.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы к одному и тому же фрагменту (тезису); 8.3.3.3 определять типовые особенности текста и дифференцировать их; 8.3.3.4 преобразовать текст путем замены простого предложения сложным и наоборот	9.3.3.1 строить диалогическое и монологическое высказывание на основе литературного текста и личного опыта; 9.3.3.2 объединять в логическую последовательность несколько предложений, привнося сюжет; 9.3.3.3 делать компрессию и расширение текста за счет распространения и сжатия предложений; 9.3.3.4 использовать союзы и, а, но и вводные слова во-первых, во-вторых, наконец, итак например для связи смежных предложений употреблять союзы и частицы связи смежных предложений при пересказе	10.3.3.1 владеть основными приемам мыслительной обработки текстов и программированием устного высказывания; 10.3.3.2 при пересказе использовать все известные средства межфразовой связи; 10.3.3.3 владеть просмотровым, ознакомительным, изучающим чтением; 10.3.3.4 по аналогии с прочитанным и в данной стилистике составлять текст с использованием предложений, связанных между собой при помощи синонимов существительных (в том числе контекстуальных) и антонимов
3.4 Оценочное и аналитическое чтение	5.3.4.1 находить в художественных и учебных текстах аналогии с реальными историческими событиями; 5.3.4.2 давать сопоставительную характеристику внешности героев, высказывая свои суждения о прочитанном; 5.3.4.3 выделять из текста глагольнуюлексикус последующим восстановлением текста с опорой на эту лексику с изменением рода и числа глаголов в прошедшем времени	6.3.4.1 составлять вопросы, используя изученные на занятии речеведческие знания и понятия; 6.3.4.2 сопоставлять и осмысливать поступки героев, мотивов их поведения, проявления чувств и мыслей; 6.3.4.3 находить в тексте образные слова и выражения, используемые автором для создания настроения и выражения главной мысли и авторской идеи	7.3.4.1 проявлять познавательный интерес к новому знанию; 7.3.4.2 делать взаимо- и самоанализ выполненного задания на основе критериев успешности учебной деятельности; 7.3.4.3 самостоятельно давать сравнительную характеристику внешности, характера и поведения основных действующих лиц произведения	8.3.4.1 ориентироваться в речеведческих понятиях: текст, тема текста, основная мысль текста, опорные слова, тип текста; 8.3.4.2 полноценно воспринимать художественное произведение, сопереживать героям, эмоционально откликаться на прочитанное; 8.3.4.3 находить в художественных текстах факты, детали, усвоенные ранее в ходе изучения основ наук на предметных уроках	9.3.4.1 ранжировать новую научную информацию по принципу: что знал, что узнал, что хотел бы уточнить (узнать); 9.3.4.2 графически \ символически воспроизводить схему ответа товарища: с чего он начал отвечать, чем продолжил ответ, какими фактами и доказательствами оперирует, как и чем завершил свой ответ; 9.3.4.3 называть примеры демократических прав и свобод, обязанностей гражданина Республики Казахстан – по литературным источникам	10.3.4.1 осуществлять рефлексию способов и условий действий; 10.3.4.2 Проявлять уважение к своему языку и языкам других народов; 10.3.4.3 формировать внутреннюю позицию выпускника школы на основе положительного отношения к образованию; 10.3.4.4 владеть основными приемами проведения интервью на заданную тему, ранжируя вопросы по степени важности и тематико-смысловой общности источникам
3.5 Извлечение информации из различных источников	5.3.5.1 сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи, определять общую цель и пути ее достижения; 5.3.5.2 самостоятельно пользоваться справочным аппаратом учебника; 5.3.5.3 проявлять активность во взаимодействии в игре или учебном задании для решения коммуникативных и познавательных задач; 5.3.5.4 знать о приемах получения, хранения и передачи информации в человеческом обществе, использовании различных источников информации, включая Интернет	6.3.5.1 выбирать действия в соответствии с поставленной задачей и условиями ее реализации; 6.3.5.2 эффективно работать с учебной книгой, оценивать результаты выполненного задания; 6.3.5.3 адекватно оценивать собственные возможности при организации коллективной работы по извлечению информации; 6.3.5.4 оказывать в сотрудничестве взаимопомощь при поиске нужной информации практически использовать алфавитный указатель с организующей помощью	7.3.5.1 находить информацию (текстовую, графическую, изобразительную) в учебнике, анализировать ее содержание; 7.3.5.2 осознанно и эффективно строить сообщения в устной и письменной форме, в том числе творческого и исследовательского характера; 7.3.5.3 проявлять чувство личной ответственности за свое поведение в процессе поиска информации, ее хранения и использования; 7.3.5.4 самостоятельно определять источник\ источники недостающей информации с направляющей помощью логопеда	8.3.5.1 удерживать учебную задачу в процессе извлечения информации; 8.3.5.2 применять установленные правила в планировании способа решения; 8.3.5.3 обращаться за помощью к товарищу в процессе поиска информации, формулировать свои затруднения; 8.3.5.4 самостоятельно организовывать поиск информации через поисковые системы глобальной сети	9.3.5.1 использовать общие приемы решения поисковых задач в процессе извлечения информации; 9.3.5.2 составлять план и последовательность действий для поиска информации; 9.3.5.3 оказывать по запросу товарища целевую помощь при поиске нужной информации; 9.3.5.4 искать информацию в школьном энциклопедическом, фразеологическом, орфографическом словарях, самостоятельно определяя необходимый источник	10.3.5.1 инициировать и планировать сотрудничество в парах; 10.3.5.2 адекватно использовать речь для регуляции своих действий; 10.3.5.3 владеть приемом просмотрового чтения при работе с энциклопедической литературой; 10.3.5.4 давать отчет и реальную самооценку выполнения любой проделанной работы, учебного задания, связанного с поиском, извлечением и хранением информации

таблица 4

Подраздел	Раздел 4. Письмо
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Устранение элементов оптической и фонематической дисгафии	5.4.1.1 распознавать за 1-3 секунды наложенные, перечеркнутые и зашумленные прописные и строчные буквы; 5.4.1.2 различать графемы с разным количеством одинаковых элементов (п-т, л-м, и-ш); 5.4.1.3 различать графемы с одинаковыми элементами, но разным их расположением в пространстве (п-р, и-у, б-д; по одному дополнительному элементу (ц-и, х-с)	6.4.1.1 писать все буквы ведущей и неведущей рукой с открытыми и закрытыми глазами; 6.4.1.2 дифференцировать в самостоятельной письменной речи графемы с разным количеством одинаковых элементов; 6.4.1.3 дифференцировать в самостоятельной письменной речи графемы с одинаковыми элементами, но разным их расположением в пространстве	7.4.1.1 писать пары сходных букв, наблюдая сигнальный признак: количество элементов, пространственное расположение, кинетическая схема, наличие дополнительного элемента; 7.4.1.2 подбирать и группировать слова с буквами, в которых общий элемент повторяется разное количество раз; 7.4.1.3 подбирать и группировать слова с буквами, которые различаются пространственным расположением или количеством одинаковых элементов	8.4.1.1 самостоятельно выделять "опорные" "сигнальные" признаки, отличающие смешиваемые графемы, преодолевая элементы оптической дисграфии; 8.4.1.2 самостоятельно выделять "опорные" "сигнальные" признаки оппозиционных фонем; 8.4.1.3 называть различия в укладах артикуляторных органов при произнесении свистящих и шипящих, звонких и глухих, твердых и мягких	9.4.1.1 подбирать слова, содержащие графемы, в которых имеет место самостоятельно выделенный сигнальный признак; 9.4.1.2 осуществлять предварительный, пошаговый и итоговый самоконтроль на основе правильного представления образов звуков; 9.4.1.3 подбирать пары слов с заданными оппозиционными звуками, слогами анализировать звукослоговой состав слова, выстраивая линейную и позиционную модель	10.4.1.1 осуществлять предварительный, пошаговый и итоговый самоконтроль четкого и правильного написания всех графем и их соединений; 10.4.1.2 подбирать пары слов, содержащих самостоятельно выделенный сигнальный признак фонемы: наличие или отсутствие палатализации, активность голосовых связок, смычный или щелевой механизм образования; 10.4.1.3 дифференцировать в самостоятельной письменной речи все фонемы русского языка
4.2 Устранение элементов аграмматической дисграфии	5.4.2.1 осознавать и стремиться преодолевать индивидуальные затруднения в процессе письма определять сильную и слабую позиции согласного; 5.4.2.2 слышать и видеть и предлог среди других частей речи, в предложении, в потоке речи; 5.4.2.3 наблюдать и объяснять по образцу трудные случаи словоизменения	6.4.2.1 дифференцировать в речи и на письме аффрикаты [ц]-[ч], [ц]-[ть], щелевые [щ]-[с’], аффрикаты и щелевые [ч]-[щ], [щ]-[ч]-[ц], опираясь на знание акустико-артикуляционного уклада; 6.4.2.2 правильно выбирать косвенную форму существительного (в зависимости от предлога) из 5 предложенных; 6.4.2.3 владеть парадигмой словоизменения для трудных случаев и исключений	7.4.2.1 различать в письменной речи слова-паронимы со звонкими и глухими (вон - фон, жарит - шарик, земной - сенной); 7.4.2.2 понимать обобщенное грамматико-смысловое значение, выраженное в аффиксах; 7.4.2.3 создавать графические схемы, символизирующие предметы и отношения между ними	8.4.2.1 различать предлог среди других самостоятельных частей речи; 8.4.2.2 понимать графические схемы, символизирующие предметы и отношения между ними; 8.4.2.3 конструировать графические схемы, отражающие грамматические признаки и отношения	9.4.2.1 соблюдать основное правило орфографического режима: все слова в предложении пишутся раздельно, правильно употреблять предлог в самостоятельной фразе; 9.4.2.2 определять написание окончаний слов в словосочетаниях типа "управление"; 9.4.2.3 в самостоятельной письменной речи ориентироваться на грамматический признак (склонение)	10.4.2.1 безошибочно воспроизводить звуко-буквенный состав слов-паронимов любой сложности, содержащих звонкие и глухие, твердые и мягкие, шипящие-свистящие; 10.4.2.2 конструировать грамматические задания на выбор предлога и окончания; 10.4.2.3 корректировать текст любой сложности, исправляя и комментируя грамматические ошибки
4.3 Устранение дисграфии на почве нарушения языкового анализа и синтеза	5.4.3.1 на слух делить текст на предложения, предложения - на слова, слова- на звуки и буквы	6.4.3.1 членить незнакомый, в том числе, научный, непунктированный текст на фразы, аргументируя	7.4.3.1 создавать письменные тексты об одном и том же объекте или явлении, но в разной стилистике, соблюдая пунктуацию	8.4.3.1 трансформировать слова путем прибавления, удаления, перестановки букв и слогов	9.4.3.1 корректировать записанные слова и фразы с метатезами, персеверациями, антиципациями, контаминациями и элизиями	10.4.3.1 создавать памятки и алгоритмы для выполнения грамматических заданий на определение звуко-слогового состава слова
4.4 Коррекция и предупреждение дизорфографии	5.4.4.1 различать орфографический и орфоэпический форматы слов в парадигме словоизменения; 5.4.4.2 разграничивать на слух и на письме имена собственные, слова и предложения с сочетаниями "жи, ши, ча, ща, чк, чн, нч"; 5.4.4.3 знать правила и средства обозначения на письме мягкости предыдущего согласного; 5.4.4.4 распознавать на слух слова с общим корнем, общей приставкой, общим суффиксом, общим окончанием	6.4.4.1 владеть парадигмой словоизменения всех частей речи, называя окончания в орфографическом формате; 6.4.4.2 оформлять в самостоятельной письменной речи имена собственные, слова и предложения с сочетаниями "жи, ши, ча, ща, чк, чн, нч"; 6.4.4.3 писать под диктовку и подбирать слова- паронимы с мягкими и твердыми согласными, комментировать; 6.4.4.4 определять ударные и морфемы, узнавать слова с безударным корнем среди цепочки однокоренных слов, предъявляемых на слух	7.4.4.1 соблюдать традиционный принцип русской орфографии при письме под диктовку; 7.4.4.2 владеть морфемным анализом слов, прозрачных по своему морфемному составу, - по образцу и алгоритму; 7.4.4.3 решать орфографическую задачу на определение гласной, "Ь, Ъ" после твердых и мягких согласных; 7.4.4.4 владеть приемом подбора проверочного слова для корня с безударной гласной \ сомнительной согласной - по образцу и алгоритму, при необходимости используя позиционную модель	8.4.4.1 соблюдать орфографический и пунктуационный режим при оформлении реферата, интервью; 8.4.4.2 владеть практическим словообразованием по наиболее продуктивным моделям; 8.4.4.3 трансформировать слова путем замены мягких согласных на твердые и наоборот; 8.4.4.4 решать орфографическую задачу на определение безударной гласной и сомнительной согласной в любой части слова-по подражанию и образцу	9.4.4.1 выполнять пошаговый и итоговый самоконтроль при выполнении самостоятельных творческих работ всех видов; 9.4.4.2 конструировать грамматические задания на закрепление правописания имен собственных; 9.4.4.3 проявлять орфографическое чутье (или его элементы): чувствовать ошибкоопасное место в слове; 9.4.4.4 решать орфографическую задачу на определение безударной гласной и сомнительной согласной в любой части слова, используя усвоенный алгоритм	10.4.4.1 осознавать подтекст, аргументировать, доказывать свою идею, позицию, представленную в сочинении (эссе); 10.4.4.2 конструировать грамматические задания на закрепление традиционного принципа правописания; 10.4.4.3 выполнять все виды самоконтроля при обозначении твердости и мягкости согласных на письме; 10.4.4.4 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при написании безударных гласных и сомнительных согласных в различных частях слова в самостоятельной письменной речи
4.5 Формирование самостоятельной письменной речи	5.4.5.1 различать на слух и в письме текст и не текст, выявляя существенный признак текста: наличие общей темы, на основе анализа готовых образцов научных текстов, текстов-рассуждений; 5.4.5.2 выявлять существенный признак текста: структурное и логическое единство частей, - на основе анализа готового образца; 5.4.5.3 понимать значение термина "идея произведения (текста)", отличать тему текста от его идеи	6.4.5.1 подбирать к предложенным заголовкам подходящие по смыслу картинки и слова и составлять предложения по этим опорным словам, в рамках программного содержания учебного материала по предметам; 6.4.5.2 составлять план на основе замысла текста, выделяя вступление (зачин), основную и заключительную части текста и озаглавливать каждую из них; 6.4.5.3 выявлять идею готового текста, -уметь отвечать на вопросы: "Что хотел сказать автор? В чем он хотел нас убедить?"	7.4.5.1 озаглавливать научный (учебный) текст, соединять 2-3 предложения в цепочку, используя средства межфразовой связи; 7.4.5.2 писать изложение по готовому плану составлять текст-описание местоположения объекта с помощью графических опор; 7.4.5.3 создавать самостоятельно модель текста на основе знаний о структурно- композиционных частях текста	8.4.5.1 раскрывать тему сочинения, используя различные средства межфразовой связи и выразительности: эмоционально-окрашенные слова, прямую речь, аллегорию; 8.4.5.2 продуцировать письменные тексты различных видов и типов на основе готового образца; 8.4.5.3 выявлять идею будущего текста,- уметь отвечать на вопросы: Что ты хочешь сказать? В чем ты хочешь нас убедить?"	9.4.5.1 самостоятельно строить сочинение в определенной композиционной форме: текст-описание или повествование с элементами рассуждения, эссе; 9.4.5.2 передавать функционально-смысловые особенности различных типов текстов (описание, повествование и рассуждение), и жанров; 9.4.5.3 соотносить главную мысль и идею текста с фразеологизмом, пословицей, поговоркой	10.4.5.1 правильно, в соответствии с нормами литературного языка, письменно выражать свои мысли, идею, используя различные формы и стили письменной речи; 10.4.5.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для выяснения фактического содержания, контекста, подтекста в процессе переписки, интервью; 10.4.5.3 передавать с помощью языковых средств отношение собеседника к проблеме при проведении интервью

33. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Коррекция недостатков развития речи" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

34. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по предмету "Коррекция
недостатков развития речи"
для 5-10 классов уровня
основного среднего образования
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Коррекция недостатков развития речи" для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	5.1.2.1 различать неречевые звуки по качеству, группируя и определяя их как "стеклянные", "металлические", "деревянные"
	5.1.1.1 распознавать чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике и интонациям в реальном общении
	чувствовать настроение собеседника, героев литературных произведений
Аудирование и говорение	5.2.1.1 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого логопедом или одноклассником произведения, устного ответа товарища
	5.2.2.1 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук, применяя 3-5 массажных приемов по образцу
	5.2.3.1 узнавать, называть и определять объекты и явления окружающей действительности в соответствии с содержанием предмета
	5.2.4.1 распознавать на слух и в понятиях слова, словосочетания и простые предложения, выделяя признаки слов, словосочетаний и предложений
	5.2.5.1 осознанно дифференцировать в речи номинативую, предикативную и атрибутивную семантику
Чтение	5.3.1.1 воспроизводить смешанные ряды из 6-ти элементов (включая элементы букв) с одномоментного предъявления
	5.3.2.1 делить текст на законченные по смыслу части и выделять в них главное
	5.3.3.1 характеризовать героев, цитируя текст
	5.3.4.1 находить в художественных и учебных текстах аналогии с реальными историческими событиями
	5.3.5.1 сотрудничать с одноклассниками при выполнении учебной задачи, определять общую цель и пути ее достижения
Письмо	5.4.1.1 распознавать за 1-3 секунды наложенные, перечеркнутые и зашумленные прописные и строчные буквы
	5.4.2.1 осознавать и стремиться преодолевать индивидуальные затруднения, в процессе письма, определять сильную и слабую позиции согласного
	5.4.3.1 на слух делить текст на предложения, предложения - на слова, слова на звуки и буквы
	5.4.4.1 различать орфографический и орфоэпический форматы слов в парадигме словоизменения
	5.4.5.1 различать на слух и в письме текст и нетекст, выявляя существенный признак текста - наличие общей темы,-на основе анализа готовых образцов научных текстов, текстов-рассуждений
2 четверть
Аудирование и говорение	5.2.1.1 полноценно слушать; осознанно и полно воспринимать содержание читаемого логопедом или одноклассником произведения, устного ответа товарища
	5.2.2.2 знавать ритмический рисунок-эталон из двух предложенных, - в стихотворных (рифмованных) текстах
	5.2.3.2 распознавать и выделять в активной речи родственные слова, относящиеся к различным грамматическим категориям
	5.2.4.2 различать сочинительные союзы в простом и сложном предложении, наблюдать многообразие лексико-грамматических значений
	5.2.5.2 составлять по образцу и алгоритму текст-описание или повествование с элементами рассуждения
Чтение	5.3.1.2 распознавать образ и пространственную организацию смешиваемых букв, используя ощущения всех модальностей: кожно-кинестетические, зрительные, тактильно-двигательные, слуховые
	5.3.2.2 самостоятельно находить в тексте слова и выражения, которые использует автор для изображения действующих лиц, природы и описания событий
	5.3.3.2 находить нарушение последовательности событий и причинно-следственных связей в деформированном тексте
	5.3.4.3 выделять из текста глагольную лексику с последующим восстановлением текста с опорой на эту лексику, с изменением рода и числа глаголов в прошедшем времени
	5.3.5.2 самостоятельно пользоваться справочным аппаратом учебника
Письмо	5.4.1.2 различать графемы с разным количеством одинаковых элементов (п- т, л-м, и-ш
	5.4.2.2 слышать и видеть и предлог среди других частей речи, в предложении, в потоке речи
	5.4.4.2 разграничивать на слух и на письме имена собственные ,слова и предложения с сочетаниями жи, ши, ча, ща, чк, чн, нч
	5.4.5.2 выявлять существенный признак текста: структурное и логическое единство частей, - на основе анализа готового образца
3 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения средства общения	5.1.1.2 чувствовать комичность ситуации и наблюдать невербальные средства адекватного реагирования
	5.1.2.2 узнавать фразу - эталон по интонационно-мелодической структуре из двух и трех предложенных
	5.1.2.3 различать высокие и низкие голоса, узнавать громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь
Аудирование и говорение	5.1.3.1 улавливать отношения партнеров друг к другу и к описываемым событиям
	5.2.2.3 выполнять специальные упражнения, развивающие лицевые, артикуляторные и дыхательно-голосовые мышцы
	5.2.3.3 владеть приставочным способом словообразования глаголов и существительных
	5.2.4.2 различать сочинительные союзы в простом и сложном предложении наблюдать многообразие лексико-грамматических значений
	5.2.5.3 наблюдать лексические повторы, выраженные существительными
Чтение	5.3.3.3 знать и уметь использовать различные виды плана, соблюдать орфоэпические нормы
Чтение	5.3.5.3 проявлять активность во взаимодействии в игре или учебном задании для решения коммуникативных и познавательных задач
Письмо	5.4.1.3 различать графемы с одинаковыми элементами, но разным их расположением в пространстве (п-р, и-у, б-д; по одному дополнительному элементу (ц-и, х-с)
	5.4.4.3 знать правила и средства обозначения на письме мягкости предыдущего согласного
	5.4.5.3 понимать значение термина "идея произведения (текста)", отличать тему текста от его идеи
4 четверть
Аудирование и говорение	5.2.2.4 соблюдать самоконтроль произношения поставленных звуков,- по индивидуальным показаниям
	5.2.4.3 выделять и понимать в текстах причинно-следственную, временную зависимость, семантику уступки, определения, характеристики, выраженные подчинительными
	5.2.5.4 знать и уметь сказать своими словами, о чем идет речь в ответе товарища, с чего он начал отвечать, чем продолжил ответ, как и чем завершил свой ответ
Чтение	5.3.2.3 осмысливать поступки героев, сопоставлять их с чувствами и мыслями действующих лиц, подбирать слова различных категорий для образного сравнения
	5.3.3.4 составлять предложения из словосочетаний, обозначающих принадлежность, количество или меру, используя слова-синонимы, однокоренные слова; притяжательные местоимения
	5.3.4.2 давать сопоставительную характеристику внешности героев, высказывая свои суждения о прочитанном
	5.3.5.4 знать о приемах получения, хранения и передачи информации в человеческом обществе, использовании различных источников информации, включая Интернет
Письмо	5.4.2.3 наблюдать и объяснять по образцу трудные случаи словоизменения
	5.4.4.3 знать правила и средства обозначения на письме мягкости предыдущего согласного
	5.4.4.4 распознавать на слух слова с общим корнем, общей приставкой, общим суффиксом, общим окончанием

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	6.1.1.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме)
	6.1.3.1 наблюдать взаимосвязь интонации и эмоциональной составляющей диалога или монолога
	6.1.2.1владеть нижнедиафрагмальным речевым дыханием (продолжительность выдоха- до 12 сек)
Аудирование и говорение	6.2.1.1 воспринимать на слух произведения различных жанров, эмоционально откликаться на них и передавать свое настроение в рисунках, совместном обсуждении услышанного
	6.2.2.2 имитировать серию слогов из 3-х и более элементов с меняющимся ударением, соблюдая слитность и плавность
	6.2.3.1группировать имена существительные в лексические группы по основным семантическим признакам
	6.2.4.1 владеть глагольным управлением косвенными падежами существительных; согласованием имен прилагательного и существительного, числительного и существительного в роде, числе и падеже
	6.2.5.1 знать более 10 пословиц, 3-5 крылатых выражений, понимать их смысл и объяснять, в какой жизненной ситуации употребляется каждый из них
Чтение	6.3.1.1 выполнять по инструкции кинезиологические упражнения: имитировать позой тела и жестами образы смешиваемых букв
	6.3.2.1 отраженно повторять фразы с наращиванием элементов: от 3-х до 7-ми элементов
	6.3.3.1 характеризовать героев, используя фразеологизмы, идиомы и пословицы
	6.3.4.1 составлять вопросы, используя изученные на занятии речеведческие знания и понятия
	6.3.5.1 выбирать действия в соответствии с поставленной задачей и условиями ее реализации
Письмо	6.4.1.1 писать все буквы ведущей и неведущей рукой с открытыми и закрытыми глазами
	6.4.2.1 дифференцировать в речи и на письме аффрикаты [ц]-[ч], [ц]-[ть], щелевые [щ]-[с’], аффрикаты и щелевые [ч]-[щ], [щ]-[ч]-[ц], опираясь на знание акустико-артикуляционного уклада
	6.4.3.1 членить незнакомый, в том числе, научный, непунктированный текст на фразы, аргументируя
	6.4.4.1 владеть парадигмой словоизменения всех частей речи, называя окончания в орфографическом формате
	6.4.5.1 подбирать к предложенным заголовкам подходящие по смыслу картинки и слова и составлять предложения по этим опорным словам, в рамках программного содержания учебного материала по предметам
2 четверть
Аудирование и говорение	6.2.1.2 на слух воспринимать и понимать текст описательного характера с элементами рассуждения, уметь передать своими словами
	6.2.3.2 понимать и употреблять личные указательные, определительные, отрицательные и неопределенные местоимения и наречия (всякий, каждый, никто, ничто, некто, нечто)
	6.2.5.2 вводить в пересказы-повествования элементы описания, рассуждения и цитирования
Чтение	6.3.1.2 выполнять "корректурную пробу" на материале букв, слогов, слов, трансформации лексемы,- с помощью перестановки букв и слогов, предвосхищать слово по его началу
	6.3.2.2 запоминать, сохранять в течение 5-7дней и воспроизводить порядок слов, связанных ситуативно (5-7 элементов)
	6.3.3.2 находить варианты заголовка, делить текст на смысловые части, составлять его простой план
	6.3.4.2 сопоставлять и осмысливать поступки героев, мотивов их поведения, проявления чувств и мыслей
	6.3.5.2 эффективно работать с учебной книгой, оценивать результаты выполненного задания
Письмо	6.4.1.2 дифференцировать в самостоятельной письменной речи графемы с разным количеством одинаковых элементов
	6.4.2.2 правильно выбирать косвенную форму существительного (в зависимости от предлога) из 5 предложенных
	6.4.4.2 оформлять в самостоятельной письменной речи имена собственные, слова и предложения с сочетаниями жи, ши, ча, ща, чк, чн, нч
	6.4.5.2 составлять план на основе замысла текста, выделяя вступление (зачин), основную и заключительную части текста и озаглавливать каждую из них
3 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	6.1.1.2 понимать комичность ситуации и использовать невербальные средства адекватного реагирования
	6.1.2.3 владеть рациональной голосоподачей, правильно распределяя дыхание в акте речи, расходуя воздух, в основном, на гласные
	6.1.2.2 владеть направленным ротовым выдохом с регулированием силы воздушной струи
Аудирование и говорение	6.2.2.3 дифференцировать мягкие и твердые согласные с опорой на слух, зрительный и речедвигательный анализаторы
	6.2.3.3 образовывать прилагательные от других частей речи с помощью суффиксов –ск-, -н-, -нн-, -лив-, -ист-, -чив-,-оват- ( включая краткие формы), выбирать суффикс по его значению
	6.2.4.2 понимать лексико-грамматическое значение сочинительных союзов со значением одновременности, последовательности, совпадения, противопоставления, соединения
	6.2.5.3 уметь заменять повторяющиеся существительные местоимением или однокоренным словом.
Чтение	6.3.2.3 вычленять слова, характеризующие героев, адекватно использовать арсенал (не менее 20-ти единиц) словообразовательных средств для образовании новых слов
	6.3.3.3 составлять словесный, картинный и картинно-графический план
	6.3.4.3 находить в тексте образные слова и выражения, используемые автором для создания настроения и выражения главной мысли и авторской идеи
	6.3.5.3 адекватно оценивать собственные возможности при организации коллективной работы по извлечению информации
Письмо	6.4.1.3 дифференцировать в самостоятельной письменной речи графемы с одинаковыми элементами, но разным их расположением в пространстве
	6.4.2.3 владеть парадигмой словоизменения для трудных случаев и исключений
	6.4.4.3 писать под диктовку и подбирать слова - паронимы с мягкими и твердыми согласными, комментировать
	6.4.5.3 выявлять идею готового текста, - уметь отвечать на вопросы: "Что хотел сказать автор? В чем он хотел нас убедить?"
4 четверть
Аудирование и говорение	6.2.2.4 четко произносить все звуки в речевом потоке (кроме детей с тяжелыми органическими поражениями речевого аппарата)
	6.2.4.3 различать и понимать значение союзов причины и следствия потому что, так как, поскольку, вследствие, в связи с тем, что, благодаря тому что, вопреки
	6.2.5.4 преодолевать разрыв в 2-3 предложениях, связанных по смыслу, путем изменения порядка слов
	6.2.5.5 наблюдать, выделять повторы, заменять существительное личным местоимением в смежных предложениях
Чтение	6.3.3.4 составлять устный рассказ по вопросам на темы о пользе знаний, народных просветителях, развитии письменности, производстве книг, величайших памятниках архитектуры, искусства и культуры мира
Чтение	6.3.5.4 оказывать в сотрудничестве взаимопомощь при поиске нужной информации, практически использовать алфавитный указатель с организующей помощью
Письмо	6.4.4.4 определять ударные и морфемы, узнавать слова с безударным корнем среди цепочки однокоренных слов, предъявляемых на слух

3) 7 класс:

таблица 3

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	7.1.1.1 воспроизводить по инструкции мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении
	7.1.2.1 узнавать на слух главное логически ударное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы
	7.1.2.2 моделировать по образцу и словесной инструкции громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание
Аудирование и говорение	7.2.1.1 восстанавливать последовательность событий, оценивать их и поступки героев
	7.2.2.1 использовать кинестетический и зрительный анализаторы для уточнения механизма звукоподачи
	7.2.3.1 употреблять в речи существительные с обобщенным и абстрактным значением женского рода с ь на конце: смелость, молодежь, нежность
	7.2.4.1 выстраивать парадигму словоизменения, согласуя имя существительное общего рода с окончанием -а,-я с именем прилагательным или местоимением (скажи этому зануде, ответь этой зануде
	7.2.5.1 составлять прямые и альтернативные вопросы, обращаться за помощью, формулировать свои затруднения. инициировать диалог по следам экскурсии
Чтение	7.3.1.1 трансформировать графемы с помощью перемещения элементов, добавления элементов
	7.3.2.1 владеть парадигмой словоизменения именных частей речи в рамках предложно-падежного управления
	7.3.3.1 составлять небольшое монологическое высказывание – аннотацию с опорой на авторский текст
	7.3.4.1 проявлять познавательный интерес к новому знанию
	7.3.5.1 находить информацию (текстовую, графическую, изобразительную) в учебнике, анализировать ее содержание
Письмо	7.4.1.1 писать пары сходных букв, наблюдая сигнальный признак: количество элементов, пространственное расположение, кинетическая схема, наличие дополнительного элемента
	7.4.2.1 различать в письменной речи слова-паронимы со звонкими и глухими (вон - фон, жарит - шарик, земной - сенной)
	7.4.3.1 создавать письменные тексты об одном и том же объекте или явлении, но в разной стилистике, соблюдая пунктуацию
	7.4.4.1 соблюдать традиционный принцип русской орфографии при письме под диктовку
	7.4.5.1 озаглавливать научный (учебный) текст, соединять 2-3 предложения в цепочку, используя средства межфразовой связи
2 четверть
Аудирование и говорение	7.2.1.2 разграничивать основную и второстепенную информацию, выстраивать сериацию действующих лиц
	7.2.2.2 трансформировать серии слогов из 2-3-4-х элементов, меняя в них гласный, опорный согласный
	7.2.3.2 знать и употреблять в речи существительные общего рода с окончанием -а,-я, суффиксом - ец- и других ( зануда, ябеда, рохля, мудрец, молодец)
	7.2.4.2 осуществлять конверсии – восстанавливать порядок слов в предложении, в котором есть сочинительные союзы со всеми вариантами значений
	7.2.5.2 создавать описание природы в разные сезоны года с элементами рассуждения по собственным наблюдениям, по прочитанному, по плану
Чтение	7.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и при чтении слов с парными звонкими и глухими согласными
	7.3.2.2 владеть на практическом уровне парадигмой словоизменения существительных в рамках согласования именных частей речи в роде, числе и падеже
	7.3.3.2 найти в связном высказывании смежные предложения и употребить для связи смежных предложений местоименные замены.
	7.3.4.2 делать взаимо- и самоанализ выполненного задания на основе критериев успешности учебной деятельности
	7.3.5.2 осознанно и эффективно строить сообщения в устной и письменной форме, в том числе творческого и исследовательского характера
Письмо	7.4.1.2 подбирать и группировать слова с буквами, в которых общий элемент повторяется разное количество раз
	7.4.2.2 понимать обобщенное грамматико-смысловое значение, выраженное в аффиксах
	7.4.4.2 владеть морфемным анализом слов, прозрачных по своему морфемному составу, - по образцу и алгоритму
	7.4.5.2 писать изложение по готовому плану составлять текст-описание местоположения объекта с помощью графических опор
3 четверть
Невербальные и паравербальныесредства общения	7.1.1.2 демонстрировать свое отношение к увиденному (услышанному) посредством мимических поз радости, грусти, удивления
	7.1.2.3 моделировать по образцу и словесной инструкции громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание
	7.1.3.1 объяснять причины поступков героев с использованием доказательств, логического обоснования
Аудирование и говорение	7.2.2.3 знать акустико-артикуляционные характеристики поставленных звуков, воспроизводить нужный уклад органов артикуляции
	7.2.3.3 в омонимическом ряду заменять словосочетание одним словом (дуть в трубу-играть, дуть на чай-остужать)
	7.2.4.3 создавать и активно употреблять сложные синтаксические конструкции с союзами который, если…, то, когда что, чтобы, в случае, если (Игру, которой мы увлеклись, надо закончить засветло)
	7.2.5.3 уметь заменить дополнение (обстоятельство) в смежном предложении наречием
Чтение	7.3.2.3 находить в тексте предложения, связанные между собой при помощи синонимов прилагательных (в том числе контекстуальных) и антонимов
	7.3.3.3 делать пересказ с сокращением, расширением, изменением лица и времени глаголов
	7.3.4.3 самостоятельно давать сравнительную характеристику внешности, характера и поведения основных действующих лиц произведения
	7.3.5.3 проявлять чувство личной ответственности за свое поведение в процессе поиска информации, ее хранения и использования
Письмо	7.4.1.3 подбирать и группировать слова с буквами, которые различаются пространственным расположением или количеством одинаковых элементов
	7.4.2.3 создавать графические схемы, символизирующие предметы и отношения между ними
	7.4.4.3 решать орфографическую задачу на определение гласной "Ь, Ъ" после твердых и мягких согласных
	7.4.5.3 создавать самостоятельно модель текста на основе знаний о структурно- композиционных частях текста
4 четверть
Аудирование и говорение	7.2.2.4 соблюдать орфоэпические нормы русского литературного языка
Аудирование и говорение	7.2.5.4 активно использовать в смежных предложениях средства межфразовой связи: притяжательные и личные местоимения, слова-синонимы, лексические повторы однокоренных слов
Чтение	7.3.3.4 составлять устный рассказ-повествование с элементами описания о диких животных - по зачину, с опорой на графический план
Чтение	7.3.5.4 самостоятельно определять источник\источники недостающей информации с направляющей помощью логопеда
Письмо	7.4.4.4 владеть приемом подбора проверочного слова для корня с безударной гласной \сомнитель-ной согласной - по образцу и алгоритму, при необходимости используя позиционную модель слова

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	8.1.1.1 выполнять задания на запрещенную мимическую и пантомимическую позу
	8.1.1.2 понимать значение поз и жестов: "мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!"(вежливый отказ)
	8.1.2.1 выделять достаточной силой голоса главное, логически ударное, слово во фразе и свободной речи
Аудирование и говорение	8.2.1.1 ставить вопросы различных типов к увиденному или услышанному
	8.2.2.1 читать и составлять ритмосхемы любой сложности
	8.2.3.1 группировать слова по принципу нарастания или убывания качества \ признака предметов, отнесенности к общему семантическому полю
	8.2.4.1 употреблять в активной речи полные и краткие формы, сравнительную и превосходную степень качественных прилагательных: (будь с ним построже)
	8.2.5.1 описывать и сопоставлять различные объекты, предлагая свой вариант развития сюжета известных сказок, рассказов
Чтение	8.3.1.1 выделять смыслоразличительный признак в графемах: пространственную организацию элементов, количество элементов, двигательная схема
	8.3.2.1 эффективно (осознанно) читать про себя научные и художественные тексты, помечая незнакомые слова
	8.3.3.1 правильно, осознанно, достаточно бегло (90-100слов в минуту) читать целыми словами, соотнося интонацию с содержанием читаемого текста
	8.3.4.1 ориентироваться в речеведческих понятиях: текст, тема текста, основная мысль текста, опорные слова, тип текста
	8.3.5.1 удерживать учебную задачу в процессе извлечения информации
Письмо	8.4.1.1 самостоятельно выделять "опорные" "сигнальные" признаки, отличающие смешиваемые графемы, преодолевая элементы оптической дисграфии
	8.4.2.1 различать предлог среди других самостоятельных частей речи
	8.4.3.1 трансформировать слова путем прибавления, удаления, перестановки букв и слогов
	8.4.4.1 соблюдать орфографический и пунктуационный режим при оформлении реферата, интервью
	8.4.5.1 раскрывать тему сочинения, используя различные средства межфразовой связи и выразительности эмоционально-окрашенные слова, прямую речь, аллегорию
2 четверть
Аудирование и говорение	8.2.1.2 оценивать роль образных средств в создании атмосферы произведения
	8.2.2.2 подбирать тексты к заданному ритмическому рисунку
	8.2.3.2 подбирать и группировать слова, близкие и противоположные по значению, с учетом признака принадлежности к той или иной грамматической категории
	8.2.4.2 составлять и преобразовывать сложные предложения о школьной и общественной жизни, используя сочинительные союзы
	8.2.5.2 составлять рассказы по картине с включением диалогической речи; воссоздавать хорошо известные художественные образы, сопоставляя их с реальными предметами или явлениями
Чтение	8.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и чтении слов с парными твердыми и мягкими согласными
	8.3.2.2 владеть на практическом уровне парадигмой словоизменения именных частей речи в рамках предложно-падежного управления
	8.3.3.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы к одному и тому же фрагменту (тезису)
	8.3.4.2 полноценно воспринимать художественное произведение, сопереживать героям, эмоционально откликаться на прочитанное
	8.3.5.2 применять установленные правила в планировании способа решения
Письмо	8.4.1.2 самостоятельно выделять "опорные" "сигнальные" признаки оппозиционных фонем
	8.4.2.2 понимать графические схемы, символизирующие предметы и отношения между ними
	8.4.4.2 владеть практическим словообразованием по наиболее продуктивным моделям
	8.4.5.2 продуцировать письменные тексты различных видов и типов на основе готового образца
3 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	8.1.2.2 наблюдать и выявлять взаимосвязь интонации, эмоциональной составляющей характеров участников в ситуации общения
	8.1.2.3 владеть приемом сопровождения речи движениями пальцев ведущей руки по индивидуальным показаниям
	8.1.2.4 имитировать фразу - эталон по ритмической структуре
	8.1.3.1 выявлять признак, по которому были сгруппированы элементы: персонажи, предметы, слова, звуки
Аудирование и говорение	8.2.2.3 плавно переходить с одного согласного на другой в словах сложной слоговой структуры со стечением согласных
	8.2.3.3 группировать производные слова по общему значению корня, приставки и суффикса, объясняя значения этих слов
	8.2.4.3 устранять ошибки в употреблении причинных, временных, определительных союзов, выделяя и понимая целевые и причинно-следственные, пространственные и временные отношения
	8.2.5.3 различать жанровую стилистику: деловую, художественную, научную
Чтение	8.3.2.3 выделять из текста глагольную лексику с последующим восстановлением текста с опорой на эту лексику
	8.3.3.3 определять типовые особенности текста и дифференцировать их
	8.3.4.3 находить в художественных текстах факты, детали, усвоенные ранее в ходе изучения основ наук на предметных уроках
	8.3.5.3 обращаться за помощью к товарищу в процессе поиска информации, формулировать свои затруднения
Письмо	8.4.1.3 называть различия в укладах арторганов при произнесении свистящих и шипящих, звонких и глухих, твердых и мягких
	8.4.2.3 конструировать графические схемы, отражающие грамматические признаки и отношения
	8.4.4.3 трансформировать слова путем замены мягких согласных на твердые и наоборот
	8.4.5.3 выявлять идею будущего текста,- уметь отвечать на вопросы: Что ты хочешь сказать? В чем ты хочешь нас убедить?"
4 четверть
Аудирование и говорение	8.2.5.4 наблюдать, выделять и использовать замену существительного указательным местоимением в смежных предложениях
Чтение	8.3.3.4 преобразовать текст путем замены простого предложения сложным и наоборот
Чтение	8.3.5.5 самостоятельно организовывать поиск информации через поисковые системы глобальной сети
Письмо	8.4.4.4 решать орфографическую задачу на определение безударной гласной и сомнительной согласной в любой части слова- по подражанию и образцу

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальне и паравербальные средства общения	9.1.1.1 выявлять причинно-следственную связь поступка(события) и следующего за ним чувства, ощущения, настроения
	9.1.1.2 воспроизводить по образцу и инструкции позы и жесты "мне хорошо, я горд собой" "я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ)
	9.1.2.1 определять и выделять голосом и паузой главное слово в вопросительной фразе из 5-7 слов
	9.1.2.2 интонировать текст в соответствии с главной мыслью, темой, своим отношением к персонажам и событиям
Аудирование и говорение	9.2.1.1 активно участвовать в диалоге при обсуждении произведения, включая в реплики речеведческие и литературоведческие термины
	9.2.2.1 трансформировать серии слогов из 7-9 элементов, меняя в них гласный, опорный согласный
	9.2.3.1 подбирать к слову другое слово с учетом смысловых оттенков, тонких смысловых дифференцировок (старый человек, но старинная монета)
	9.2.4.1 наблюдать и понимать единство видо-временных форм глаголов-сказуемых в простых распространенных предложениях
	9.2.5.1 самостоятельно развертывать свободную беседу о событиях из школьной жизни, включая в речь причастия и деепричастия
Чтение	9.3.1.1 выделять смыслоразличительный признак в словах-паронимах: звук свистящий или шипящий; парный звонкий или глухой, парный мягкий или твердый
	9.3.2.1 находить лишнее слово в ряду, ориентируясь на грамматический признак, выделенный самостоятельно
	9.3.3.1 строить диалогическое и монологическое высказывание на основе литературного текста и личного опыта
	9.3.4.1 ранжировать новую научную информацию по принципу: что знал, что узнал, что хотел бы уточнить (узнать)
	9.3.5.1 использовать общие приемы решения поисковых задач в процессе извлечения информации
Письмо	9.4.1.1 подбирать слова, содержащие графемы, в которых имеет место самостоятельно выделенный сигнальный признак
	9.4.2.1 соблюдать основное правило орфографического режима: все слова в предложении пишутся раздельно, правильно употреблять предлог в самостоятельной фразе
	9.4.3.1 корректировать записанные слова и фразы с метатезами, персеверациями, антиципациями, контаминациями и элизиями
	9.4.4.1 выполнять пошаговый и итоговый самоконтроль при выполнении самостоятельных творческих работ всех видов
	9.4.5.1 самостоятельно строить сочинение в определенной композиционной форме: текст-описание или повествование с элементами рассуждения, эссе
2 четверть
Аудирование и говорение	9.2.1.2 понимать контекст и подтекст отрезка звучащей речи
	9.2.2.2 внятно и слитно произносить слоги и слова любой структурной сложности (первого-тринадцатого классов по А.К.Марковой)
	9.2.2.3 демонстрировать стремление совершенствовать звуковую культуру собственной речи
	9.2.3.2 использовать в речи однокоренные слова, слова-антонимы и слова-синонимы, слова в прямом и переносном значении
	9.2.4.2 преодолевать однообразие в использовании глаголов в смежных предложениях на тему об отношении к сверстникам и учителям
	9.2.5.2 составлять рассказы с элементами рассуждения на темы о (об) истории становления Республики Казахстан, правах человека, историческом прошлом и славном настоящем казахского народа
Чтение	9.3.1.2 пользоваться звуко-буквенным анализом при выделении из текста и чтении слов с буквами\ звуками, сходными по артикуляторно-акустическим признакам
	9.3.2.2 выделение в тексте многозначных глаголов и их замена в данном контексте синонимами
	9.3.3.2 объединять в логическую последовательность несколько предложений, привнося сюжет
	9.3.4.2 графически \ символически воспроизводить схему ответа товарища: с чего он начал отвечать, чем продолжил ответ, какими фактами и доказательствами оперирует, как и чем завершил свой ответ
	9.3.5.2 составлять план и последовательность действий для поиска информации
Письмо	9.4.1.2 осуществлять предварительный, пошаговый и итоговый самоконтроль на основе правильного представления образов звуков
	9.4.2.2 определять написание окончаний слов в словосочетаниях типа "управление"
	9.4.4.2 конструировать грамматические задания на закрепление правописания имен собственных
	9.4.5.2 передавать функционально-смысловые особенности различных типов текстов (описание, повествование и рассуждение), и жанров
3 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения средства общения	9.1.2.3 задавать вопросы, используя паравербальные средства: интонаию, темпоритм, паузы, логическое ударение
	9.1.2.4 знать и выполнять элементы различных дыхательных техник по показаниям
	9.1.3.1 выстраивать ассоциативные ряды цепочки, серии, кластеры звуков, слов, изображений из 9-10 элементов на незнакомом материале
Аудирование и говорение	9.2.3.3 группировать слова по степени качества предметов, отнесенности, степени принадлежности
	9.2.4.3 демонстрировать понимание грамматического и лексического смыслов придаточных предложений с помощью адекватного выбора союза из группы многозначных союзов: чтобы, когда, что
	9.2.5.3 составлять поздравительные тексты; ситуативные диалоги
Чтение	9.3.2.3 контролировать соблюдение норм орфоэпии и произношения фонем в собственном чтении и чтении одноклассников
	9.3.3.3 делать компрессию и расширение текста за счет распространения и сжатия предложений
	9.3.4.3 называть примеры демократических прав и свобод, обязанностей гражданина Республики Казахстан – по литературным источникам
	9.3.5.3 оказывать по запросу товарища целевую помощь при поиске нужной информации
Письмо	9.4.1.3 подбирать пары слов с заданными оппозиционными звуками, слогами анализировать звуко-слоговой состав слова, выстраивая линейную и позиционную модель
	9.4.2.3 в самостоятельной письменной речи ориентироваться на грамматический признак (склонение)
	9.4.4.3 проявлять орфографическое чутье(или его элементы): чувствовать ошибкоопасное место в слове
	9.4.5.3 соотносить главную мысль и идею текста с фразеологизмом, пословицей, поговоркой
4 четверть
Аудирование и говорение	9.2.5.4 наблюдать, выделять и использовать однокоренные слова для связи 3 – 5 предложений между собой
Аудирование и говорение	9.3.3.4 использовать союзы и, а, но и вводные слова во-первых, во-вторых, наконец, итак, например для связи смежных предложений употреблять союзы и частицы связи смежных предложений при пересказе
Чтение	9.3.5.4 искать информацию в школьном энциклопедическом, фразеологическом, орфографическом словарях, самостоятельно определяя необходимый источник
Письмо	9.4.4.4 решать орфографическую задачу на определение безударной гласной и сомнительной согласной в любой части слова, используя усвоенный алгоритм

6) 10 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения	10.1.1.1 знать и применять формулы самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях
	10.1.1.2 ослаблять внутреннее возбуждение или тревогу с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты дыхательных движений
	10.1.1.3 владеть приемом произвольного замедления и ускорения речи
	10.1.2.1 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения
Аудирование и говорение	10.2.1.1 задавать вопросы, включая в реплики речеведческие и литературоведческие термины; инициировать, разворачивать и завершать диалог
	10.2.2.1 выполнять упражнения на координацию тонких и общих движений – с перекрестом и скручиванием под счет по словесной инструкции
	10.2.3.1 иметь представление о лексической сочетаемости, соблюдать в активной речи закон стилистического единообразия
	10.2.4.1 соблюдать правило видо-временного соответствия предикативных единиц сложного предложения в активной речи
	10.2.5.1 планировать, а затем анализировать свое выступление, корректировать его в соответствии с целью высказывания
Чтение	10.3.1.1 контролировать правильность прочтения смешиваемых букв (по индивидуальным показателям)
	10.3.2.1 демонстрировать интерес к осмыслению языковых особенностей к формально-грамматической стороне своей речи и речи других людей
	10.3.3.1 владеть основными приемам мыслительной обработки текстов и программированием устного высказывания
	10.3.4.1 осуществлять рефлексию способов и условий действий
	10.3.5.1 инициировать и планировать сотрудничество в парах
Письмо	10.4.1.1 осуществлять предварительный, пошаговый и итоговый самоконтроль четкого и правильного написания всех графем и их соединений
2 четверть
Аудирование и говорение	10.2.1.2 адекватно оценивать собственное речевое поведение, поведение окружающих; оказывать в сотрудничестве взаимопомощь
	10.2.2.2 использовать представления и знания о механизмах продуцирования фонем и слогов для улучшения дикции
	10.2.3.2 создавать морфемные гнезда, включая в них причастия и деепричастия, в группе родственных слов находить главное слово
	10.2.4.2 редактировать предложения с нарушенным порядком слов и неадекватными словоформами, союзами и предлогами
Чтение	10.3.1.2 осуществлять осознанный, целенаправленный взаимоконтроль и самоконтроль при чтении текстов, содержащих оппозиционные звуки\ буквы
	10.3.2.2 составлять задания к прочитанному тексту-по аналогии
	10.3.3.2 при пересказе использовать все известные средства межфразовой связи
	10.3.4.2 проявлять уважение к своему языку и языкам других народов
	10.3.5.2 адекватно использовать речь для регуляции своих действий
Письмо	10.4.1.2 подбирать пары слов, содержащих самостоятельно выделенный сигнальный признак фонемы: наличие или отсутствие палатализации, активность голосовых связок, смычный или щелевой механизм образования
	10.4.2.2 конструировать грамматические задания на выбор предлога и окончания
	10.4.4.2 конструировать грамматические задания на закрепление традиционного принципа правописания
	10.4.5.2 задавать прямые, косвенные и альтернативные вопросы для выяснения фактического содержания, контекста, подтекста в процессе переписки, интервью
3 четверть
Невербальные и паравербальные средства общения средства общения	10.1.2.2 осознанно использовать темп, интонацию, ритм речи для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла)
	10.1.2.3 понимать и уметь объяснить социальное значение невербальных и паравербальных средств
	10.1.3.1 конструировать логические задания головоломкина основе иерархического соподчинения (род - вид, часть-целое)
Аудирование и говорение	10.2.3.3 преобразовывать высказывания, используя смысловые эквиваленты
	10.2.4.3 составлять по модели предложения для текста-инструкции с помощью вербального разветвляющегося алгоритма, с использованием подчинительных союзов и союзных слов
	10.2.5.3 оказывать в сотрудничестве взаимопомощь
Чтение	10.3.2.3 давать отчет и реальную самооценку выполнения любой проделанной работы, учебного задания, связанного с чтением
	10.3.3.3 владеть просмотровым, ознакомительным, изучающим чтением
	10.3.4.3 формировать внутреннюю позицию выпускника школы на основе положительного отношения к образованию
	10.3.5.3 владеть приемом просмотрового чтения при работе с энциклопедической литературой
Письмо	10.4.1.3 дифференцировать в самостоятельной письменной речи все фонемы русского языка
	10.4.2.3 корректировать текст любой сложности, исправляя и комментируя грамматические ошибки
	10.4.4.3 выполнять все виды самоконтроля при обозначении твердости и мягкости согласных на письме
	10.4.5.3 передавать с помощью языковых средств отношение собеседника к проблеме при проведении интервью
4 четверть
Аудирование и говорение	10.2.2.3 демонстрировать стремление овладеть речевой культурой как инструментом социализации и общего культурного развития
	10.2.5.2 выполнять правила адекватного вербального поведения, используя вербальные, паравербальные и невербальные средства в соответствии с нормами русского литературного языка и особенностями речевой ситуации
	10.2.5.4 адекватно оценивать речевое поведение окружающих и собственное речевое поведение, демонстрируя стремление к культурному саморазвитию
Чтение	10.3.3.4 по аналогии с прочитанным и в данной стилистике составлять текст с использованием предложений, связанных между собой при помощи синонимов, существительных (в том числе контекстуальных) и антонимов
	10.3.4.3 владеть основными приемами проведения интервью на заданную тему, ранжируя вопросы по степени важности и тематико-смысловой общности источникам
	10.3.5.4 давать отчет и реальную самооценку выполнения любой проделанной работы, учебного задания, связанного с поиском, извлечением и хранением информации
Письмо	10.4.4.4 выполнять предваряющий, пошаговый и итоговый самоконтроль при написании безударных гласных и сомнительных согласных в различных частях слова в самостоятельной письменной речи

Приложение 512
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 512 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с казахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета – расширение речевой базы обучающихся, восполнение пробелов речевого развития; практическое овладение грамматическим и орфографическим материалом; формирование речи как средства общения, как способа коррекции познавательной деятельности и облегчения их адаптации после окончания школы.

3. Основные задачи:

1) дать обучающимся законченный круг знаний по грамматике;

2) способствовать компенсации недостатков познавательной деятельности обучающихся, формировать у них положительные эмоционально-волевые и личностные качества;

3) развивать речь обучающихся.

4) обогащать словарный запас и расширять круг используемых грамматических средств;

5) отвечать на вопросы, вести диалог:

6) выработать у них орфографические умения и навыки;

7) научить пользоваться связной устной и письменной речью;

8) научить школьников правильно и осмысленно читать доступный их пониманию текст;

9) выработать прочные навыки грамотного письма на основе усвоения звукового состава языка, элементарных сведений по грамматике и правописанию;

10) учить последовательно и правильно излагать свои мысли в устной и письменной форме;

11) развивать интерес к учебным занятиям, умение взаимодействовать с другими детьми и взрослыми.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью:

1) принцип адаптивности системы образования к уровню и особенностям развития и подготовки обучающихся с легкой умственной отсталостью;

2) коррекционно-развивающая направленность обучения школьников с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей;

3) социально-адаптирующая направленность обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков;

4) деятельностный подход в образовании основывается на теоретических положениях психологической науки, раскрывающих основные закономерности и структуру образования с учетом специфики развития личности обучающегося с умственной отсталостью. И строится на признании того, что развитие личности обучающихся с легкой умственной отсталостью определяется характером организации доступной им деятельности (предметно-практической и учебной);

5) практическая направленность обучения предполагает установление тесных связей между изучаемым материалом и практической деятельностью обучающихся, формирование знаний и умений, имеющих первостепенное значение для решения практико-ориентированных задач;

6) дифференцированный и индивидуальный подход к обучающимся с легкой умственной отсталостью предполагает учет их особых образовательных потребностей, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания Программы, наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс для обучающихся c интеллектуальной недостаточностью осуществляется на основе 4 типологических групп (по В.В. Воронковой): для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема; варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) необходимость специального педагогического руководства учебной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления умственно отсталых обучающихся. Учитель организует и направляет учебно-познавательную деятельность обучающихся в соответствии с их индивидуальными образовательными возможностями.

5. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

6. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

7. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного) и итогового контроля.

8. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

9. Периодический контроль проводится после изучения программной темы, раздела. Его результаты отражаются в картах достижений обучающихся по темам курса. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы, у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усвоят материал на уровне узнавания, и будут нуждаться в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

10. Итоговый контроль проводится в конце полугодия, года. Педагогом обязательно проводится мониторинг развития и успешности каждого обучающегося класса. Результаты мониторинга фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

11. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

12. Упражнения в связной письменной речи и делового письма даются в процессе изучения всего программного материала по учебному предмету.

13. Обучение носит коррекционную и практическую направленность, что определяется содержанием и структурой учебного предмета. Коррекционная направленность программного материала в первую очередь проявляется в области речевого развития детей.

14. Реализуя право каждого умственно отсталого обучающегося развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определяет количество времени, необходимое для изучения каждой темы, раздела.

15. Для организации учебно-воспитательного процесса урок обеспечивается соответствующим наглядным и дидактическим материалом.

16. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Казахский язык"

17. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

18. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұны:

1) бағдарлама концентрлік жүйе бойынша құрастырылған, яғни өткен тақырыптар қайталанып, тереңдетіліп кеңейтіліп білімалушылардың білімі жүйеленіп отырады;

2) білім алушылардың өзіне тән қабілеттері мен мүмкіндіктеріне қарай мұғалімдер оқу материалдарын білім алушының қабылдау деңгейіне байланысты жеңілдетіп беруге мұқтаж болады;

3) сыныптағы білімалушылардың мүмкіндіктері мен ерекше оқыту қажеттілігіне байланысты тақырыпты меңгеруге қажет сағат санын мұғалім өзі анықтап, жоспарлайды.

19. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";

2) 2-бөлім "Оқылым";

3) 3-бөлім "Жазылым";

4) 4-бөлім "Тілдік нормаларды қолдану".

20. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) дыбыс және әріп;

2) буын;

3) сөз;

4) сөз құрамы;

5) сөз таптары;

6) сөйлем;

7) байланыстырып сөйлеу;

8) қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.

21. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) оқылым стратегияларын қолдану;

5) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

22. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жазу дағдыларын қалыптастыру;

2) әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну;

3) іскерлік хат жазу.

23. "Тілдік нормаларды қолдану" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) орфографиялық нормаларды сақтау;

2) орфоэпиялық нормаларды сақтау;

3) пунктуациялық нормаларды сақтау.

24. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

буын: буынның түрлері; ашық және бітеу буынның анықтамасы;

етістік, анықтамасы, сұрақтары; дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату.

25. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау;

26. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

дыбыс және әріп: дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату, дыбыстық талдау жасау;

буын: буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу); сөздерді буынға бөлу;

27. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

28. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

сөз: қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі; мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу;

сөз құрамы: сөз құрамын талдау; қосымшалардың емлесі;

қазақ тілінің этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру: әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру.

60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу; іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу;

29. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым және айтылым:

сөз: сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау;

Глава 4. Система целей обучения

30. "Қазақ тілі" пәні оқу бағдарламасының мазмұны бөлім бойынша ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

31. Күтілетін нәтижелер оқу мақсаттары бойынша көрсетілген:

1) тыңдалым және айтылым:

1-кесте

Дағдылар	Оқу мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Дыбыс және әріп	5.1.1.1 дауыссыз және дауысты дыбыстар 5.1.1.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар 5.1.1.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар (б-п; т-д; р-л; н-ң). Олардың емлесі 5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі	6.1.1.1 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар 6.1.1.2 қатаң, ұяң, үнді дауыссыз дыбыстар 6.1.1.3 "э" дыбысы; э-е дыбыстарын салыстыру. Дыбысталу ерекшеліктерін байқау 6.1.1.4 "в" дыбысы. оның ұяң дауысты дыбыс екендігі. в-б дыбыстарын салыстыру "в" дыбысына қатысты сөздердің емлесін меңгерту 6.1.1.5 ф-п дыбыстарын салыстыру, дыбысталу ерекшеліктерін ажырату 6.1.1.6 х, h дыбыстары, дыбысталу ерекшеліктері 6.1.1.7 "х, Һ" дыбыстарын өзара және қ дыбысымен салыстыру. Әрқайсысының дыбысталу ерекшелігін ажырату 6.1.1.8 "ц" дыбысы. ц-с дыбыстарын салыстыру 6.1.1.9 "ч, щ" дыбыстары, олардың дыбысталу ерекшеліктері білу	7.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату 7.1.1.2 дыбыстық талдау жасау 7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу	9.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 9.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. 9.1.1.3 дыбыс үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану 9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
1.2 Буын	5.1.2.1 буынның түрлері туралы түсінік алу 5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру 5.1.2.3 тұйық буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру 5.1.2.4 бітеу буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқату 6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу) 7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу	8.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу) 8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу, тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
1.3 Сөз	5.1.3.1 сөз туралы түсінікті кеңейту. 5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту 5.1.3.3 тілдік мысалдар арқылы сөздің лексикалық мағынасын білдіру 5.1.3.4 мәндес сөздер мағынасы 5.1.3.5 бір-біріне қарама-қайшы сөздер 5.1.3.6 көп мағыналы сөздер туралы түсінік. Бір сөздің бірнеше мағынада жұмсалатынын аңғарту	6.1.3.1 дара, күрделі сөз туралы түсінік 6.1.3.2 біріккен сөз анықтамасы, жиі кездесетін түрлері 6.1.3.3 кісі аттарын білдіретін біріккен сөздер және олардың емлесі 6.1.3.4 жер-су және үй жануарларының атын білдіретін біріккен сөздер, олардың емлесі	7.1.3.1 түбір сөз, қосымша, жалғау, жұрнақ 7.1.3.2 туынды сөз. туынды сөз жасайтын жұрнақтар 7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу 7.1.3.4 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу	8.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсініктер 8.1.3.2 сөз құрамының бөліктерін білу 8.1.3.3 шартты белгілерін қолданып,сөз құрамына талдау 8.1.3.4 біріккен сөздердің анықтамасы, жасалу жолын білу, мысал келтіру 8.1.3.5 қос сөздердің анықтамасы, түрлерін ажырата білу 8.1.3.6 қысқарған сөз анықтамасын, емлесін білу, мысалдар келтіру	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі 9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
1.4 Сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. олардың бір-бірінен айырмашылығы 5.1.4.2 қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі. әрқайсысының өзіндік белгілері, қызметі 5.1.4.3 сөздерді сөз құрамына байланыстыталдау, түбір сөзбен туынды сөздерді мысалдар арқылы салыстыру	6.1.4.1 түбірлес сөздер туралы түсінік. анықтамасы 6.1.4.2 бір түбірден тараған сөздерді таныту 6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы	7.1.4.1 сөз құрамына талдау жүргізу 7.1.4.2 қосымша түрлерін білу, ажырату, дұрыс қолдануға жаттықтыру 7.1.4.3 жұрнақ және оның түрлерін ажырату 7.1.3.4 жалғау және оның түрлерін ажырату	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау 8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі	9.1.4.1 сөз құрамын талдау 9.1.4.2 қосымшалардың емлесі	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану 10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
1.5 Сөз таптары	5.1.5.1 сөз таптары туралы жалпы түсінік, зат есім, оның мағынасы 5.1.5.2 жалқы есім және жалпы есім 5.1.5.3 Зат есімнің жекеше, көпше түрлері, олардың анықтамасы, көптік жалғаулары 5.1.5.4 зат есімнің септелуі туралы жалпы түсінік, септік жалғауының аттары 5.1.5.5 етістік. анықтамасы, сұрақтары, дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату (тұр– тұрып қалды, кел – келіп қалды	6.1.5.1 зат есім, негізгі зат есім, оның анықтамасы 6.1.5.2 туынды зат есім, оның анықтамасы. туынды зат есім жасайтын жұрнақтар 6.1.5.3 септік жалғаулардың емлесі. жалғауларды тәжірибе жүзінде (үлгі, сұрақ бойынша) меңгеру 6.1.5.4 сын есім. сын есімнің мағынасы, сұрақтары 6.1.5.5 жай шырайдың анықтамасын білу, мысал келтіру 6.1.5.6 салыстырмалы шырайдың анықтамасын білу, мысалдар келтіру. білу, мысал келтіру, емлесін білу 6.1.5.7 негізгі және туынды сын есім	7.1.5.1 зат есім, зат есімнің түрлерін білу, анықтамаларын еске түсіру 7.1.5.2 зат есімнің септелуін еске түсіру, зат есімдерді үлгіге қарап септеу 7.1.5.3 зат есімнің тәуелденуі, тәуелдік жалғаулары 7.1.5.4 сан есім, сан есімнің анықтамасы е 7.1.5.5 септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?) 7.1.5.6 етістік, етістіктің анықтамасы	8.1.5.1 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру 8.1.5.2 есептік және реттік сан есімді ажырата білу 8.1.5.3 сын есімнің шырайларын білу, ажырату 8.1.5.4 жай (әдемі), салыстырмалы шырай (әдемірек) 8.1.5.5 күшейтпелі шырай, оның емлесі; 8.1.5.6 сілтеу, сұрау, өздік есімдіктер 8.1.5.7 болымды және болымсыз етістік 8.1.5.8 болымсыз етістіктің жасалуы. 8.1.5. 9 етістіктің шақтары ( өткен, осы, келер),сұрақтарын білу, ажырату 8.1.5.10 етістіктің жекеше және көпше түрде жіктелу үлгісі	9.1.5.1 зат есімнің түрлері 9.1.5.2 өтілген жалғау турлерін мәтіннен табу, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану 9.1.5.3 сын есімнің түрлері, олардың емлесі 9.1.5.4 есімдік: белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері 9.1.5.5 жинақтық, топтау, болжамдық, бөлшектік сан есімдер туралы түсінік беру 9.1.5.6 үстеу туралы түсінік 9.1.5. 7 үстеудің мағыналық топтары: мезгіл, мекен сын (бейне), мақсат, күшейткіш, себеп-салдар үстеулері 9.1.5.8 шылау туралы түсінік, олардың мәні 9.1.5.9 мен (бен, пен) және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе),үшін, туралы, дейін (шейін) шылаулары 9.1.5.10 шылаулардың емлесі 9.1.5.11 одағай сөздер. олардың мағынасы мен емлесімен танысу 9.1.5.12 еліктеу сөздер туралы түсінік	10.1.5.1 зат есімнің сөйлемдегі қызметін білу, сөйлем мүшесіне талдау 10.1.5.2 сөзжасам дағдыларын бекіту, белсенді сөз қорында қолдану 10.1.5.3 сан есімнің емлесін, сөйлемдегі қызметін білу 10.1.5.4 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану 10.1.5.5 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану. 10.1.5.6 етістіктің шақтарын дұрыс қолдану, сұрақ қоя білу 10.1.5.7 есімдіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, талдай білу 10.1.5.8 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану 10.1.5.9 шылауларды қатыстырып сөйлем құрау, ауызша және жазбаша түрде қолдану, емлесін білу 10.1.5.10 одағай сөзді қатыстырып сөйлемдер құрастыру, емлесін білу. 10.1.5.11 еліктеу сөздерді қатыстырып сөйлемдер құру, емлесін білу, мәтіннен табу
1.6 Сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы 5.1.6.2 жалаң және жайылма сөйлем, анықтамасы 5.1.6.3 жалаң мен жайылма сөйлемді ажырата білу	6.1.6.1 тұрлаусыз мүшелер, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш 6.1.6.2 сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру 6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу	7.1.6.1 жай сөйлем, жайылма сөйлем 7.1.6.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері 7.1.6.3 бірыңғай мүшелерінің интонациясы, тыныс белгілері 7.1.6.4 бірыңғай мүшелермен сөйлем құрау,талдау 7.1.6.5 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем 7.1.6.6 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқату, меңгерту 7.1.6.6 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрату 7.1.6.7 қаратпа және қыстырма сөз. олардың тыныс белгілері	8.1.6.1 құрмалас сөйлемдер құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу тәсілдерін байқату 8.1.6.2 салалас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік 8.1.6.3 сабақтас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік. олардың тыныс белгілері 8.1.6.4 төл сөз бен төлеу сөз, олардың тыныс белгілері	9.1.6.1 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері 9.1.6.2 бірыңғай мүшелі сөйлемдер құрастыру 9.1.6.3 қаратпа сөйлем, олардың тыныс белгілері 9.1.6.4 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері 9.1.6.5 үлгі бойынша, өз бетінше сөйлем құрау 9.1.6.6 бірыңғай мүшелердің интонациясы, тыныс белгілері 9.1.6.7 сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгілері	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
1.7 Байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау 5.1.7.2 сұрақ бойынша сөйлем немесе әңгіме құрастыру 5.1.7.5 әртүрлі тақырып бойынша тірек сөздер пайдалана отырып әңгіме құру	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру 6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрау 7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету 7.1.7.3 диалогтік сөйлеу тілін дамыту	8.1.7.1 дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру 8.1.7.2 Басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
1.8 Қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу	6. 1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру	10. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру

2) оқылым:

2-кесте

Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау	10.2.1.1 сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
2.2 Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру	6.2.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну	6.2.3.1 хабарландыру, хат, жеделхат, жарнама нұсқаулықтың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
2.4 Оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу 5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу 5.2.4.3 іштей оқу	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу	7.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3 жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3 жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
2.5 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану

3) жазылым:

3-кесте

Дағдылар	Оқыту мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру 5.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу 5.3.1. 3 дыбыс пен әріпті сәйкестендіріп, сөйлем ішінде әріп таңбасын дұрыс жазу	6.3.1.1 "э, ф, ч, щ" дыбыстарына қатысты сөздердің жазылуын меңгеру 6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу	7.3.1.1 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу 7.3.1.2 қалтырылып кеткен әріптер мен сөздерді орнына қойып, сөздер мен сөйлемдерді көшіріп жазу 7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы. шылаулардың емлесі	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
3.2 Әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрау 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу 5.3.2.3 сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу 5.3.2.4 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу 6.3.2.2 сурет бойынша әңгіме жаза білу 6.3.2.3 45-50 сөзден тұратын диктант жаза білу	7.3.2.1 мазмұндама жазу барысында пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білуге үйрету 7.3.2.2 оқыған шығармалар, сурет бойынша шығарма жазу 7.3.2.3 саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 7.3.2.4 50-55 сөзден тұратын диктант жаза білу	8.3.2.1 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу 8.3.2.2 сурет бойынша шығарманы толықтырып жазу 8.3.2.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау, жазу 8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу	9.3.2.1 мазмұндама жазу 9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу 9.3.2.3 60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
3.3 Іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу 5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыру

4) тілдік нормаларды қолдану:

4-кесте

Дағдылар	Оқу мақсаттары
Дағдылар	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 Орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфография лық нормаға сай жазу	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу	7.4.1.1. қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	9.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	10.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
4.2 Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

Ескерту: байланыстырып сөйлеуге дағдыландыру жаттығулары қазақ тілі сабақтарында үнемі өткізіледі.

34. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған
5-10 сыныптары үшін
"Қазақ тілі" пәнінен үлгілік
оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын (оқыту қазақ тілінде) жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.1 дауыссыз және дауысты дыбыстар; 5.1.1.2 жуан, жіңішке дауысты дыбыстар;
		1.2 буын	5.1.2.1 буынның түрлері туралы түсінік алу; 5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру;
		1.3 сөз	5.1.3.1 сөз туралы түсінікті кеңейту; 5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту;
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. Олардың бір-бірінен айырмашылығы;
		1.5 сөз таптары	5.1.5.1 сөз таптары туралы жалпы түсінік, зат есім, оның мағынасы; 5.1.5.2 жалқы есім және жалпы есім
		1.6 сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы;
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау;
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау; 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу;
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну;
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру;
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну;
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу;
Қоршаған орта		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу;
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.1 жазу техникасын жетілдіру; 5.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу;
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу;
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу;
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану;
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану;
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.3 қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар (б-п; т-д; р-л; н-ң). Олардың емлесі;
		1.2 буын	5.1.2.2 ашық буынның анықтамасын білу, мысал келтіру;
		1.3 сөз	5.1.3.2 сөздің белгілі бір заттың, құбылысты, сын-сапаның, қимылдың атауы екенін таныту;
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.1 түбір және қосымша. олардың бір-бірінен айырмашылығы;
		1.5 сөз таптары	5.1.5.3 зат есімнің жекеше, көпше түрлері, олардың анықтамасы, көптік жалғаулары
		1.6 сөйлем	5.1.6.1 сөйлем мүшелері: тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері, олардың байланысы;
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.1 әр түрлі мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, талқылау;
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау; 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу;
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну;
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру;
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну;
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу;
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу;
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу;
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.1 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрау; 5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу;
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.1 туыстарына, достарына хат жазу, конвертке мекен-жайын дұрыс жазу;
Мен өскен кезімде кім болғым келеді	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану;
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану;
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі;
		1.2 буын	5.1.2.3 тұйық буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру;
		1.3 сөз	5.1.3.3 тілдік мысалдар арқылы сөздің лексикалық мағынасын білдіру; 5.1.3.4 мәндес сөздер мағынасы;
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.2 қосымшаның жұрнақ, жалғау болып екіге бөлінуі. әрқайсысының өзіндік белгілері, қызметі;
		1.5 сөз таптары	5.1.5.4 зат есімнің септелуі туралы жалпы түсінік, септік жалғауының аттары;
		1.6 сөйлем	5.1.6.2 жалаң және жайылма сөйлем, анықтамасы;
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.2 сұрақ бойынша сөйлем немесе әңгіме құрастыру;
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау; 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу;
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну;
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру;
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну;
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу; 5.2.4.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу;
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу;
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1. 3 дыбыс пен әріпті сөйлем ішінде сәйкестендіріп, әріп таңбасын дұрыс жазу;
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.2 мұғалім ұсынған жоспар бойынша мазмұндама жазу;
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру;
Біз спортты таңдаймыз	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану;
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану;
4-тоқсан
Мерекелер (Достық мерекесі. Жеңіс күні)	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	5.1.1.4 "и" дыбысы. и-дің дауысты дыбыс екені, бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. и-ді дауыссыз й дыбысымен салыстыру и, й әріптерінің емлесі;
		1.2 буын	5.1.2.4 бітеу буынның анықтамасын білу, мысалдар келтіру;
		1.3 сөз	5.1.3.5 бір-біріне қарама-қайшы сөздер; 5.1.3.6 көп мағыналы сөздер туралы түсінік. Бір сөздің бірнеше мағынада жұмсалатынын аңғарту;
		1.4 сөз құрамы	5.1.4.3 сөздерді сөз құрамына байланыстыталдау, түбір сөзбен туынды сөздерді мысалдар арқылы салыстыру;
		1.5 сөз таптары	5.1.5.5 етістік. анықтамасы, сұрақтары, дара (негізгі) және күрделі етістіктерді ажырату (тұр– тұрып қалды, кел – келіп қалды) ;
		1.6 сөйлем	5.1.6.3 жалаң мен жайылма сөйлемді ажырата білу;
		1.7 байланыстырып сөйлеу	5.1.7.3 әртүрлі тақырып бойынша тірек сөздер пайдалана отырып әңгіме құру;
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұсту ережелерін білу, орындау; 5.3.4.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу;
	2. оқылым	2.1 ақпаратты түсіну	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну;
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.2.2.1 белгілі тақырып бойынша жұппен жұмыс тәсілі арқылы бір-біріне сұрақ қойып, жауап беру;
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.3.1 мұғалімнің көмегімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу (хабарлама, жарнама, хат), мазмұнын түсіну;
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.4.1 мәтінді түсініп, дұрыс оқу; 5.2.4.3 іштей оқу;
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен балалар энциклопедиясынан қажетті ақпаратты ала білу;
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	5.3.1.3 дыбыс пен әріпті сәйкестендіріп, сөйлем ішінде әріп таңбасын дұрыс жазу;
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	5.3.2.3 сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу; 5.3.2.4 40-45 сөзден тұратын диктант жаза білу;
		3.3 іскерлік хат жазу	5.3.3.2 іс-қағаздар үлгілерімен (өтініш, өмірбаяны) таныстыру;
Жазғы демалыс	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	5.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану;
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	5.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ, леп белгісі) қолдану

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.1 жуан, жіңішке дауысты дыбыстарды ажырату 6.1.1.2 қатаң, ұяң, үнді дауыссыз дыбыстарды танып, ажырату
		1.2 буын	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқату
		1.3 сөз	6.1.3.1 дара, күрделі сөз туралы түсіну
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.1 түбірлес сөздер туралы түсінік. анықтамасын білу
		1.5сөз таптары;	6.1.5.1 зат есім, негізгі зат есім, оның анықтамасын білу 6.1.5.2 туынды зат есім, оның анықтамасы. туынды зат есім жасайтын жұрнақтарын білу
		1.6 сөйлем	6.1.6.1 тұрлаусыз мүшелер, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш туралы түсініктері болу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.2.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша өзбетімен қарапайым және нақты сұрақ қою, сұраққа жауап беру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.3.1 хабарландыру, хат, жеделхат, жарнама нұсқаулықтың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу
Қоршаған орта		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1.1 "э, ф, ч, щ" дыбыстарына қатысты сөздердің жазылуын меңгеру
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.3 "э" дыбысы; э-е дыбыстарын салыстыру. Дыбысталу ерекшеліктерін байқау 6.1.1.4 "в" дыбысы. оның ұяң дауысты дыбыс екендігі. в-б дыбыстарын салыстыру "в" дыбысына қатысты сөздердің емлесін меңгеру
		1.2 буын	6.1.2.1 дыбыс үндестігі туралы түсінік. дыбыстардың бір-біріне әсер етіп өзгеруін іс жүзінде байқау
		1.3 сөз	6.1.3.2 біріккен сөз анықтамасы, жиі кездесетін түрлерін білу
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.2 бір түбірден тараған сөздерді таныту
		1.5сөз таптары;	6.1.5.3 септік жалғаулардың емлесі. жалғауларды тәжірибе жүзінде (үлгі, сұрақ бойынша) меңгеру
		1.6 сөйлем	1.6.6. 2. сөйлемнің дара және күрделі мүшелері. сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдауға жаттықтыру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.1 шағын мазмұндама жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
Мен өскен кезімде кім болғым келеді	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.5 ф-п дыбыстарын салыстыру, дыбысталу ерекшеліктерін ажырату 6.1.1.6х, h дыбыстары, дыбысталу ерекшеліктері 6.1.1.7"х, Һ" дыбыстарын өзара және қ дыбысымен салыстыру. Әрқайсысының дыбысталу ерекшелігін ажырату
		1.2 буын	6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну
		1.3 сөз	6.1.3.3 кісі аттарын білдіретін біріккен сөздер және олардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы
		1.5сөз таптары	6.1.5.4 сын есім. сын есімнің мағынасы, сұрақтары 6.1.5.5 жай шырайдың анықтамасын білу, мысал келтіру
		1.6 сөйлем	6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1.2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.2 сурет бойынша әңгіме жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
Біз спортты таңдаймыз	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану
4-тоқсан
Мерекелер (Достық мерекесі. Жеңіс күні)	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	6.1.1.8 "ц" дыбысы. ц-с дыбыстарын салыстыру 6.1.1.9"ч, щ" дыбыстары, олардың дыбысталу ерекшеліктері білу
		1.2 буын	6.1.2.2 буын үндестігі туралы түсінік, сөздің түбіріндегі дауысты дыбыс қосымшалардың жуан немесе жіңішке болуына ықпал ететінін түсіну
		1.3 сөз	6.1.3.4 жер-су және үй жануарларының атын білдіретін біріккен сөздер, олардың емлесін меңгеру
		1.4 сөз құрамы;	6.1.4.3 қосымшалардың емлесі. Қосымша жалғанғанда түбір сөздің өзгермеуі, қосымшалардың сөздегі соңғы буынмен үндесіп жалғасуы туралы білу
		1.5сөз таптары;	6.1.5.6 салыстырмалы шырайдың анықтамасын білу, мысалдар келтіру. білу, мысал келтіру, емлесін білу 6.1.5.7 негізгі және туынды сын есімдерді білу
		1.6 сөйлем	6.1.6.3 сөйлемдегі сөздердің байланысына көңіл бөлу, білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	6.1.7.2 басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау 6.1.7.3 сурет бойынша әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	6.1.7.1 ретсіз берілген сөздерден мәтінді ретімен қайта құру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	6.1.8.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 6.2.4.2 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	6.3.1. 2 оқулықтағы жазба жұмыстарын орындай білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	6.3.2.3 45-50 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	6.3.3.1 іс-қағаздарды (хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат) жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруды білу
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	6.4.1.1 түбір сөздегі дауысты және дауыссыз сөздердің жазылуын тексере білу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	6.4.3.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар түрлерін ажырату
		1.2 буын	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу)
		1.3 сөз	7.1.3.1 түбір сөз, қосымша, жалғау, жұрнақ туралы түсінігі болу
		1.4 сөз құрамы	7.1.4.1 сөз құрамына талдау жүргізу
		1.5 сөз таптары	7.1.5.1 зат есім, зат есімнің түрлерін білу, анықтамаларын еске түсіру 7.1.5.2 зат есімнің септелуін еске түсіру, зат есімдерді үлгіге қарап септеу
		1.6 сөйлем	7.1.6.1 жай сөйлем, жайылма сөйлем туралы түсіну 7.1.6.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыра білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
Денсаулық – зор байлық		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.2 қалтырылып кеткен әріптер мен сөздерді орнына қойып, сөздер мен сөйлемдерді көшіріп жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.1 мазмұндама жазу барысында пікір айту, дәлелдей, қорытынды жасай білу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.2 дыбыстық талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу)
		1.3 сөз	7.1.3.2 туынды сөз, туынды сөз жасайтын жұрнақтарын білу
		1.4 сөз құрамы;	7.1.4.2 қосымша түрлерін білу, ажырату, дұрыс қолдану
		1.5сөз таптары;	7.1.5.3 зат есімнің тәуелденуі, тәуелдік жалғаулары 7.1.5.4 сан есім, сан есімнің анықтамасы
		1.6 сөйлем	7.1.6.3 бірыңғай мүшелерінің интонациясы, тыныс белгілері 7.1.6.4 бірыңғай мүшелермен сөйлем құрай білу,талдау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.1 саяхат кезінде көргендері туралы әңгіме құрай білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыра білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.1 сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.2 оқыған шығармалар, сурет бойынша шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Өнер	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу
		1.3 сөз	7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу
		1.4 сөз құрамы	7.1.4.3 жұрнақ және оның түрлерін ажырату
		1.5 сөз таптары	7.1.5.5 септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?)
		1.6 сөйлем	7.1.6.5 жай сөйлем мен құрмалас сөйлем туралы білу 7.1.6.6 оларды өзара салыстыру, ерекшеліктерін байқау, меңгеру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыруды білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.3 саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	7.1.1.3 дыбыстық-әріптік талдау жасау
		1.2 буын	7.1.2.2 сөздерді буынға бөлу
		1.3 сөз	7.1.3.3 түбір сөз бен туынды сөзді салыстыру, олардың айырмашылығын білу 7.1.3.4 туынды, түбірлес сөздерді еске түсіріп, оларды талдай білу
		1.4 сөз құрамы	7.1.3.4 жалғау және оның түрлерін ажырату
		1.5сөз таптары	7.1.5.5септік және реттік сан есімдерді ажырату, сұрақ қою (неше? нешінші?) 7.1.5.6 етістік, етістіктің анықтамасы
		1.6 сөйлем	7.1.6.6 үлгі және сызба бойынша сөйлем құрау 7.1.6.7 қаратпа және қыстырма сөз, олардың тыныс белгілері дұрыс қолдану
		1.7 байланыстырып сөйлеу	7.1.7.2 оқыған шығармалар бойынша пікір айтуға машықтандырып, дәлелдей, қорытынды жасай білу 7.1.7.3 диалогтік сөйлеуге өзбетімен түсе білу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.3.4.1 мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	7.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтай білу
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	7.2.2.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыруды білу
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.3.1 қолхат, өтініш, сауалнаманың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажыратуды білу
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 7.2.4.2 мәнерлеп оқу 7.2.4.3жүгіртіп оқу 7.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	7.3.1.1.сын есімді қолданып заттарға сипаттама жаза білу 7.3.1.3 емле ережелерін сақтай отырып жатқа жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	7.3.2.4 50-55 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	7.3.3.1 іс-қағаздарды: қолхат, өтініш, сауалнама, өмірбаян толтыруға үйрету
Саяхат жане туризм	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	7.4.1.1.қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	7.4.2.1 екпіннің түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	7.4.3.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.1 буынның түрлерін ажырата білу (ашық, тұйық, бітеу).
		1.3 сөз	8.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсініктері болу
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау
		1.5 сөз таптары	8.1.5.1 сан есімнің анықтамасын еске түсіру, мысал келтіру
		1.6 сөйлем	8.1.6.1 құрмалас сөйлемдер құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу тәсілдерін байқау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.1 дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу
Денсаулық – зор байлық		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.1 сөздерді өзгерте отырып шағын мазмұндама жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу.
		1.3 сөз	8.1.3.2 сөз құрамының бөліктерін білу 8.1.3.3 шартты белгілерін қолданып,сөз құрамына талдау
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.1 түбірлес сөздер: әртүрлі сөз таптарына жататын түбірлес сөздер, оларды құрамы бойынша талдау
		1.5сөз таптар;	8.1.5.2 есептік және реттік сан есімді ажырата білу 8.1.5.3 сын есімнің шырайларын білу, ажырату
		1.6 сөйлем	8.1.6.2 салалас құрмалас сөйлемдер туралы түсінігінің болуы
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.2 Басталған әңгімені жалғастырып, аяқтау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.2 сурет бойынша шығарманы толықтырып жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Өнер	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу,тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру
		1.3 сөз	8.1.3.4 біріккен сөздердің анықтамасы, жасалу жолын білу, мысал келт 8.1.3.5 қос сөздердің анықтамасы, түрлерін ажырата білу
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі
		1.5 сөз таптары	8.1.5.4 жай (әдемі), салыстырмалы шырай (әдемірек) 8.1.5.5 күшейтпелі шырай, оның емлесі 8.1.5.6 сілтеу, сұрау, өздік есімдіктер
		1.6 сөйлем	8.1.6.3 сабақтас құрмалас сөйлемдер туралы түсінік. олардың тыныс белгілері
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру.	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	8.1.1.1 дауысты дыбыстардың түрлерін білу, сөзден оларды ажырату 8.1.1.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата білу 8.1.1.3 сөздерге дыбыстық талдау жасай білу
		1.2 буын	8.1.2.2 сөздерді буынға бөлу 8.1.2.3 тасымалдау ережесін білу,тасымалданбайтын сөздерге мысал келтіру
		1.3 сөз	8.1.3.6 қысқарған сөз анықтамасын, емлесін білу, мысалдар келтіру
		1.4 сөз құрамы	8.1.4.2 түбірдің соңғы дыбысы қатаң, ұяң немесе үнді болғанына қарай, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысының өзгеруі
		1.5сөз таптары	8.1.5.7 болымды және болымсыз етістік 8.1.5.8 болымсыз етістіктің жасалуы. 8.1.5.9 етістіктің шақтары ( өткен, осы, келер), сұрақтарын білу, ажырату 8.1.5.10 етістіктің жекеше және көпше түрде жіктелу үлгісі
		1.6 сөйлем	8.1.6.4 төл сөз бен төлеу сөз, олардың тыныс белгілері
		1.7 байланыстырып сөйлеу	8.1.7.3 тірек сөздер бойынша әңгіме құрау
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	8.2.1.1 мәтіннен негізгі, қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	8.2.2.1 мәтіннен негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.3.1 өмірбаян, жеделхат, сенімхат, арыздың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.4.1 дауыстап, түсініп оқу 8.2.4.2 мәнерлеп оқу 8.2.4.3жүгіртіп оқу 8.2.4.4 іштей оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.2.5.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	8.3.1.1 ережелерді сақтап жазу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	8.3.2.4 саяхат кезінде көргендері, алған әсері, іс-әрекеттері жайында шығарма жазу 8.3.2.5 55-60 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	8.3.3.1 іс-қағаздарды: хабарландыру, жұмысқа алу өтініші, жеделхат, өмірбаян, қолхат, сенімхат жазуға, түбіртек (суға, телефонға, газға) толтыруға жаттықтыру
Саяхат жане туризм	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	8.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	8.4.3.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 9.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар.
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.1 сөз құрамын талдау
		1.5 сөз таптары	9.1.5.1 зат есімнің түрлерін білу 9.1.5.2 өтілген жалғау турлерін мәтіннен табу, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.6 сөйлем	9.1.6.1сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін ажырату 9.1.6.2 бірыңғай мүшелі сөйлемдер құрастыру
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
Қазақстандағы көрікті жерлер		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.1 мазмұндама жазу 9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.3 дыбыс үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.1 қысқарған сөздер туралы жалпы түсінік. бұлардың емлесі
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.1 сөз құрамын талдау
		1.5сөз таптар	9.1.5.3 сын есімнің түрлері, олардың емлесі 9.1.5.4 есімдік: белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері 9.1.5.5 жинақтық, топтау, болжамдық, бөлшектік сан есімдер туралы түсінік беру
		1.6 сөйлем	9.1.6.3 қаратпа сөйлем, олардың тыныс белгілерін білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді табу
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.2 қосымшалардың емлесі
		1.5сөз таптары	9.1.5.6 үстеу туралы түсінігі болу 9.1.5. 7 үстеудің мағыналық топтары: мезгіл, мекен сын (бейне), мақсат, күшейткіш, себеп-салдар үстеулерін білу 9.1.5.8 шылау туралы түсінік, олардың мәнін түсіну 9.1.5.9 мен (бен, пен) және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе),үшін, туралы, дейін (шейін) шылауларын қолдану 9.1.5.10 шылаулардың емлесін білу
		1.6 сөйлем	9.1.6.4 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін дұрыс қолдану 9.1.6.5 үлгі бойынша, өз бетінше сөйлем құрау
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.2 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып творчестволық шығарма жазу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Кәсіп пен еңбек	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	9.1.1.4 сөздегі дыбыс пен әріп санын, орнын, ретін анықтау
		1.2 буын	9.1.2.1 буын үндестігі туралы ұғымды қалыптастыру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	9.1.3.2 мәтіннен қысқарған сөздерді тапқызу
		1.4 сөз құрамы	9.1.4.2 қосымшалардың емлесі
		1.5сөз таптары	9.1.5.11 одағай сөздер. олардың мағынасы мен емлесімен танысу 9.1.5.12 еліктеу сөздер туралы түсінік
		1.6 сөйлем	9.1.6.6 бірыңғай мүшелердің интонациясы, тыныс белгілерін дұрыс қолдану 9.1.6.7сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгілері туралы білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	9.1.7.1 оқыған кітаптарынан білген, көрген, байқаған мағлұматтарды пайдалана отырып ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	9.2.1.1 мәтін бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	9.2.2.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.3.1 өзбетімен түрлі жанрдағы мәтіндерді ажырата білу, мазмұнын түсіну
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.4.1 жүгіртіп оқу 9.2.4.2 іріктеп оқу 9.2.4.3 рөлге бөліп оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	9.3.1.1 шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы, шылаулардың емлесін білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	9.3.2.3 60-65 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	9.3.3.1 іс-қағаздарды: жұмысқа орналасуға байланысты қағаздар (өтініші, өмірбаян, қолхат) жаза білу
Мәдени құндылықтар	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	9.4.1.1жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	9.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	9.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажырату 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану
		1.5 сөз таптары	10.1.5.1 зат есімнің сөйлемдегі қызметін білу, сөйлем мүшесіне талдау жасау 10.1.5.2 сөзжасам дағдыларын бекіту, белсенді сөз қорында қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10. 1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2.оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1 сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
Қазақстандағы көрікті жерлер		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану
		1.5сөз таптар	10.1.5.3 сан есімнің емлесін, сөйлемдегі қызметін білу 10.1.5.4 сын есімнің түрлерін білу, шырайларын ажырату, іс жүзінде қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2 іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.1 қысқарған сөздерді мәтіннен табу, мағынасын түсіну, іс-жүзінде пайдалану 10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
		1.5 сөз таптары	10.1.5.5 етістіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, іс жүзінде қолдану 10.1.5.6 етістіктің шақтарын дұрыс қолдану, сұрақ қоя білу 10.1.5.7 есімдіктің түрлерін ажырата білу, мысалдар келтіру, талдай білу 10.1.5.8 үстеудің түрлерін ажырата білу, ауызша сөйлеу тілінде қолдану
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Кәсіп пен еңбек	4.тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. тыңдалым және айтылым	1.1 дыбыс және әріп	10.1.1.1 дауысты және дауыссыз дыбыстар 10.1.1.2 қатаң, ұяң дауыссыздар. дыбыс, үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.2 буын	10.1.2.1 буын үндестігі туралы білімдерін жетілдіру, іс жүзінде байқатып, сөйлеу тәжірибелерінде дұрыс пайдалану
		1.3 сөз	10.1.3.1 сөз құрамының бөліктерін білу. шартты белгілерін қолданып, сөз құрамына талдау мен жинақтау жасау
		1.4 сөз құрамы	10.1.4.2 антоним, омоним, синоним сөздерді белсенді сөздікте қолдану
		1.5сөз таптары	10.1.5.9 шылауларды қатыстырып сөйлем құрау, ауызша және жазбаша түрде қолдану, емлесін білу 10.1.5.10 одағай сөзді қатыстырып сөйлемдер құрастыру, емлесін білу. 10.1.5.11 еліктеу сөздерді қатыстырып сөйлемдер құру, емлесін білу, мәтіннен табу
		1.6 сөйлем	10.1.6.1 сөйлемнің түрлерін ажырату 10.1.6.2 әртүрлі сөйлем құрастыру, сөйлем мүшелеріне талдау, тыныс белгілерін дұрыс қоя білу
		1.7 байланыстырып сөйлеу	10.1.7.1 мәтіндегі кейіпкерлер, олардың іс-әрекеті, себеп-салдар бойынша (неге осылай болды?) сұрақтарға жауап беру, ойын жеткізу
		1.8 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.1.8.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
	2. оқылым	2. 1 ақпаратты түсіну	10.2.1.1 сурет бойынша берілген ақпаратты интерпретациялау
		2.2 мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	10.2.2.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру
		2.3 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.3.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.4 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.4.1 комментарий жасау 10.2.4.2іріктеп оқу 10.2.4.3 талдап оқу
		2.5 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.2.5.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Жазылым	3.1 жазу дағдыларын қалыптастыру	10.3.1.1 пунктуациялық, орфографиялық нормаға сәйкес дұрыс жаза білу
		3.2 әртүрлі жазба жұмыстарын ұсыну	10.3.2.1 мазмұндама жаза білу 10.3.2.2 шағын шығарма жаза білу 10.3.2.3 70-80 сөзден тұратын диктант жаза білу
		3.3 іскерлік хат жазу	10.3.3.1 өмірбаян, қолхат, өтініш, арыз, құттықтау, түбіртек толтыруды білу
Мәдени құндылықтар	4. тілдік нормаларды қолдану	4.1 орфографиялық нормаларды сақтау	10.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу
		4.2 орфоэпиялық нормаларды сақтау	10.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану
		4.3 пунктуациялық нормаларды сақтау	10.4.3.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану

Приложение 513
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 513 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

3. Основные задачи:

1) дать обучающимся законченный круг знаний по грамматике;

3) развивать речь обучающихся;

4) обогащать словарный запас и расширять круг используемых грамматических средств;

5) отвечать на вопросы, вести диалог:

6) выработать у них орфографические умения и навыки;

7) научить пользоваться связной устной и письменной речью;

8) научить обучающихся правильно и осмысленно читать доступный их пониманию текст;

10) учить последовательно и правильно излагать свои мысли в устной и письменной форме;

11) развивать интерес к учебным занятиям, умение взаимодействовать со сверстниками и взрослыми.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

2) коррекционно-развивающая направленность обучения учащихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей;

9. Периодический контроль проводится после изучения программной темы, раздела. Его результаты отражаются в картах достижений обучающихся по темам курса. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы, у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усваивают материал на уровне узнавания, и будут нуждаться в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"

17. Объем учебной нагрузки по предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе - 4 часа в неделю 136 часов в учебном году;

2) в 6 классе - 3 часа в неделю 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

20. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Слушание и говорение";

2) раздел "Чтение";

3) раздел "Письмо";

4) раздел "Соблюдение речевых норм".

21. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) пересказ;

3) ответы на вопросы.

22. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) понимание информации;

2) определение жанров текстов;

3) использование разных видов чтения.

23. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) составление плана;

2) изложение содержания прослушанного, прочитанного материала;

3) написание текстов с использованием различных форм представления;

4) создание текстов разных типов и стилей.

24. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) соблюдение орфографических норм;

2) соблюдение лексических норм;

3) соблюдение пунктуационных норм.

25. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:

4) соблюдение речевых норм: составление предложения по схеме на заданную учителем тему; выделение предложения из речи и текста; написание предложение с заглавной буквы, ставить в конце предложения точку. составление предложения с употреблением вопросов падежей; восстановление нарушенного порядка слов в предложении; знание алфавита, умение правильно расположить слова в алфавитном порядке; нахождение нужных слов в словаре; самостоятельное деление слова на слоги; называть гласных, образующие слог; самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; определение количество звуков и букв в слове; соблюдение правил переноса; правильное написание слов с буквами "Е, Е, Ю, Я" в начале слова и после гласных; различение ударных и безударных гласных; твердых и мягких согласных; правильное написание слов с "ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ"; различение звонких и глухих согласных; правильное написание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова; различение слов, обозначающие предметы, действия, признаки; различение их по вопросам; умение согласовывать эти слова со словами в предложении; различение их по вопросам; различение основных категории слов (название предмета, действия, признака); умение находить имена собственные в тексте; написание собственных имен с большой буквы; правильное написание своего имени и фамилии; умение находить предлоги тексте; правильное написание предлогов; правильное написание словарных слов; различение предложений по цели высказывания (по знакам в конце предложения); правильно ставить знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); выделение в предложении слов, обозначающих о ком, или о чем говорится в тексте, что говорится; нахождение подлежащего, сказуемого, второстепенных членов; подчеркивание подлежащего одной чертой, сказуемого – двумя чертами, второстепенных членов – волнистой чертой; умение распространять предложения второстепенными членами.

26. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:

4) соблюдение речевых норм:

составление предложения по схеме на заданную учителем тему; выделение предложения из речи и текста; написание предложение с заглавной буквы, ставить в конце предложения точку. составление предложения с употреблением вопросов падежей; восстановление нарушенного порядка слов в предложении; знание алфавита, умение правильно расположить слова в алфавитном порядке;

нахождение нужных слов в словаре; самостоятельное деление слова на слоги; называть гласных, образующие слог; самостоятельно анализировать слова по звуковому составу;определение количество звуков и букв в слове; соблюдение правил переноса;правильное написание слов с буквами Е, Е, Ю, Я в начале слова и после гласных; различение ударных и безударных гласных; твердых и мягких согласных; правильное написание слов с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ;

различение звонких и глухих согласных; правильное написание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова; различение слов, обозначающие предметы, действия, признаки; различение их по вопросам; умение согласовывать эти слова со словами в предложении; различение их по вопросам; различение основные категории слов (название предмета, действия, признака); умение находить имена собственные в тексте; написание собственных имен с большой буквы; правильное написание своего имени и фамилии; умение находить предлоги тексте; правильное написание предлогов; правильное написание словарных слов; различение предложений по цели высказывания (по знакам в конце предложения);

правильно ставить знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); имена существительное; изменение имен существительных по числам, родам, падежам; нахождение в тексте имен существительных; одушевленные и неодушевленные имена существительные; собственные и нарицательные имена существительные; правописание собственных имен существительных; изменение существительных по падежам; три склонения имен существительных; правописание существительных с основой на шипящую;

27. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; нахождение в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; подбор родственных слов; выделение корня в словах; разбор слов по составу; различение приставки и предлога; различение категорий слов по вопросам и их значению; различение частей речи; изменение имен существительных по числам, родам, падежам; нахождение в тексте имен существительных; одушевленные и неодушевленные имена существительные; собственные и нарицательные имена существительные; правописание собственных имен существительных; изменение существительных по падежам; три склонения имен существительных; правописание существительных с основой на шипящую; образование существительных единственного и множественного числа; имя прилагательное; различение рода, числа и падежа имени прилагательного по роду, числу и падежу имени существительного; согласование имен прилагательных с именами существительными в роде, числе и падеже.

28. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

4) соблюдение речевых норм:

пользование орфографическим словарем; нахождение имен существительных в тексте; с помощью учителя по схеме делать разбор имени существительного; изменение существительных по падежам во множественном числе; нахождение имен прилагательных в текстах, правильное использование их в речи; нахождение местоимений в тексте; замена имен существительных местоимением; правильное употребление местоимений в речи; определение числа и лица местоимений; склонение местоимений; использование местоимений в различных падежах в устной и письменной речи; различение глаголов в тексте; роль глагола в предложении; времена глаголов; правописание частицы "не" с глаголами; изменение глаголов по числам и лицам; различение времен глагола; правописание глаголов на "_ся (сь)".

29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

1) слушание и говорение: понимание прочитанного; различение открытой и скрытой (подтекста) информации; пересказывание (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; использование развернутого ответа на вопрос; участие в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения;

2) чтение: понимание открытой и скрытой (подтекст) информации текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников, личным опытом; различение жанра и его признаков (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ); использование разных видов чтения, в том числе поисковое;

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; правильно писать сложные слова; самостоятельный морфологический разбор имени существительного; несклоняемые имена существительные; использование их речи; самостоятельный морфологический разбор имени прилагательного; согласование прилагательных с существительными; правописание прилагательных на "– ий, -ья, ье, ьи"; самостоятельный морфологический разбор местоимения; правильное употребление личных местоимений 3 лица единственного числа в устной и письменной речи; самостоятельный морфологический разбор глагола; спряжение глагола; определение спряжения глагола по личным окончаниям; неопределенная форма глагола; имя числительное как часть речи; правописание имен числительных.

30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

1) слушание и говорение: понимание прочитанного; выражение своего отношения к услышанному или прочитанному; пересказывание содержания произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; умение ответить на проблемный вопрос, используя цитаты; участие в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения;

2) чтение: понимание открытой и скрытой (подтекст) информации текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников, личным опытом; различение жанра и его признаков (трагедия, комедия, поэма); использование разных видов чтения, в том числе поисковое;

4) соблюдение речевых норм: правильное написание гласных и согласных в корне слова, а также окончаний в разных частях речи; использование слов с прямым и переносным значением, синонимов, антонимов; правильное написание предложений: первая буква пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка; использование знаков препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, при однородных членах, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения; самостоятельно разобрать слово по составу; правильное написание слов с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; объяснение их правописания; образование слов с приставками на З и С; объяснение правописания приставок на З и С; употребление сложносокращенных слов в речи; образование сложносокращенных слов; замена словосочетания сложносокращенным словом; самостоятельное проведение морфологического разбора имени существительного; правильное употребление несклоняемых фамилий в письмах, телеграммах и деловых бумагах; самостоятельный морфологический разбор имени прилагательного; изменение прилагательных по числам и падежам, согласование их с существительными в роде, числе и падеже; замена существительные личными местоимениями; склонение личных местоимений и использование их в устной и письменной речи; самостоятельный разбор глагола как части речи; знание глаголов повелительной формы; правильное употребление их в речи; порядковые и количественные числительные; правильное их написание; нахождение наречий в тексте; роль наречий в предложении; различение наречий; правописание наречий; самостоятельное определение частей речи.

Глава 4. Система целей обучения

31. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.1: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

32. Система целей обучения:

1) раздел "Слушание и говорение":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать о чем говорится в тексте	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию	10.1.1.1 Понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
1.2 Пересказ	5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем	6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения	9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях	10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
1.3 Ответы на вопросы	5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;	6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос	7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос	8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
1.4 Участие в диалоге	5.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"	6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"	7.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	8.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	9.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения	10.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения

2) раздел "Чтение":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1.Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом	10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
2.2. определение жанров текстов;	5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)	6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)	9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)	10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
2.3. Использование различных видов чтения	5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"	6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"	7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное	9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое

3) раздел "Письмо":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Составление плана	5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям; 5.1.1.1 составлять план с помощью педагога	6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя; 6.1.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста 7.1.1.1 составлять простой и сложный план	8.3.11 составлять простой план; 8.1.1.1 составлять план	9.3.1..1 составлять план самостоятельно: 9.1.1.1 составлять разные виды плана	10.3.1.1 составлять сложный план 10.1.1.1 составлять разные виды плана
3.2 Изложение содержания прослушанного, прочитанного материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстовописаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала	10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
3.3 Написание текстов с использованием разных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций	10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
3.4 Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения	10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения

4) раздел "Соблюдение речевых норм":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5. самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Е, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;	6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласнымиправильно писать слова с двойными согласными	7.4.1.1 разбирать слова по составу с помощью учителя; 7.4.1.2 находить однокоренные слова; 7.4.1.3 определять ударный и безударный слоги; 7.4.1.4 подбирать однокоренные слова, ставить ударение; 7.4.1.5 правильно писать слова со звонкими и глухими согласными в корне слова; 7.4.1.6 пользоваться орфографическим словарем; 7.4.1.7 находить в тексте слова с непроверяемыми согласными; 7.4.1.8 правильно их писать, проверять по словарю; 7.4.1.9 различать приставку и предлог по их значению;	8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарем для проверки написания этих слов.	9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;	10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
4.2 Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки с другими словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен.	6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;	7.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; 7.4.2.2 приводить примеры имен существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; 7.4.2.3 самостоятельно определить склонение имени существительного; 7.4.2.4 самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;	8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределенной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на -ся (-сь), грамотно писать их;	9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.4 самостоятельно делать морфологический разбор имени существительного; 9.4.2.5 находить несклоняемые имена существительные в тексте; 9.4.2.6 правильно употреблять несклоняемые имена существительные; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными; 9.4.2.9 определять род и число прилагательных; 9.4.2.10 уметь склонять прилагательные на –ИЙ, -ЬИ, -ЬЯ,-ЬЕ; 9.4.2.11 самостоятельно делать морфологический разбор местоимения 9.4.2.12 правильно употреблять личные местоимения 3 лица единственного числа в устной и письменной речи; 10.4.2.13 самостоятельно делать морфологический разбор глагола; 9.4.2.14 знать, что глаголы изменяются по лицам и числам (спрягаются) 9.4.2.15 определять спряжение глаголов по личным окончаниям; 9.4.2.16 различать глаголы в неопределенной форме и глаголы 3-го лица по вопросам что делать? что делает? и правильно писать их; 9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные ;	10.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значениемсинонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.4 образовывать слова с приставками на З и С; 10.4.2.5 объяснять правописание приставок на З и С; 10.4.2.6 употреблять сложносокращенные слова в речи; 10.4.2.7 образовывать сложносокращенные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращенным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращенное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращенное слово; 10.4.2.11 самостоятельно проводить морфологический разбор имени существительного; 10.4.2.12 правильно употреблять несклоняемые фамилии в письмах, телеграммах и деловых бумагах; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределенной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
4.3 Соблюдение пунктуационных норм	5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)	6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 6.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак); 6.4.3.5 ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И	7.4.3.1 Правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях; ставить знаки препинания при однородных членах; 10.4.3.5 правильно ставить знаки препинания при обращении	8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 Правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам	9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 Правильно писать предложения с прямой речью	10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 Правильно писать предложения с прямой речью

36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

37. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Русский язык" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
5-10 классов по обновленному
содержанию (с русским языком обучения)

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.1 Слушание и говорение	Синтаксис. Повторение Практическое построение простого предложения. Составление предложений с употреблением слов в косвенных падежах по вопросам, из слов, данных в начальной форме; заканчивание предложений; восстановление нарушенного порядка слов в предложении Фонетика. Звуки и буквы Алфавит. Употребление "Ь" на конце и в середине слова. Разделительный "Ь" перед гласными "Е, Е, Ю, Я, И". Сочетание гласных с шипящими. Правописание "ЖИ, ШИ, ЧА, ЧУ, ЩА, ЩУ".	5.1.1.1 понимать о чем говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Е, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы,
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
2 четверть
Моя Родина – Казахстан. Кем я хочу стать когда вырасту.	1.1 Слушание и говорение	Фонетика. Звуки и буквы Правописание звонких и глухих согласных в конце и в середине слова. Проверка написания путем изменения формы слова и подбора (по образцу) родственных слов. Ударение. Различение ударных и безударных гласных в корне. Проверка написания путем изменения формы слова.	5.1.1.1 понимать о чем говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.3.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Е, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы,
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
3 четверть
Национальные и семейные традиции. Мы выбираем спорт.	1.1 Слушание и говорение	Лексика Слово Различение основных категорий слов (названия предметов, действий, качеств) в тексте по вопросам, правильное употребление их в связи друг с другом. Имена собственные. Расширение круга имен собственных: названия рек, гор, морей. Большая буква в именах собственных.	5.1.1.1 понимать о чем говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4.Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Е, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки с другими словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен.
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)
4 четверть
Праздники. Летние каникулы	1.1 Слушание и говорение	Лексика. Предлог Предлоги "До, без, под, над, около, перед". Раздельное написание предлогов со словами Синтаксис и пунктуация. Предложение Членение речи на предложения, выделение в предложениях слов, обозначающих, о ком или о чем говорится в тексте, что говорится. Упражнения в составлении предложений. Распространение предложений. Установление связи между словами в предложении по вопросам. Знаки препинания в конце предложения (точка, вопросительный и восклицательный знаки). Главные члены предложения: подлежащее, сказуемое. Второстепенные члены предложения (без деления на виды)	5.1.1.1 понимать о чем говорится в тексте
			5.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану, предложенному учителем
			5.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			5.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		5.2.1.1 понимать основную информацию текстов, определяя тему
			5.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		5.3.1.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.1.1 составлять план с помощью педагога
			5.3.2.1 излагать основное содержание текста
			5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков
			5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание
	1.4 Соблюдение речевых норм		5.4.1.1 знать алфавит; 5.4.1.2 располагать слова в алфавитном порядке; 5.4.1.3 составить список класса по алфавиту; 5.4.1.4 находить нужные слова в словаре; 5.4.1.5 самостоятельно делить слова на слоги; 5.4.1.6 называть гласные, образующие слог; 5.4.1.7 самостоятельно анализировать слова по звуковому составу; 5.4.1.8 определять количество звуков и букв в слове; 5.4.1.9 слышать и обозначать два звука в словах с гласными И, Е,Е, Я, Ю в начале слова и после гласных (двойная роль йотированных); 5.4.1.10 ставить ударение в словах; 5.4.1.11 различать ударные и безударные гласные; 5.4.1.12 различать твердые и мягкие согласные; 5.4.1.13 находить шипящие звуки; 5.4.1.14 правильно писать слова с ЖИ-ШИ, ЧА-ЩА, ЧУ-ЩУ; 5.4.1.15 различать звонкие и глухие согласные; 5.4.1.16 правильно писать звонкие и глухие согласные на конце и в середине слова;
			5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, 5.4.2.2 находить слова, обозначающие предметы, действия, признаки. различать их по вопросам. согласовывать слова, обозначающие предметы, действия и признаки с другими словами в предложении; 5.4.2.5 различать основные категории слов (название предмета, действия, признака); 5.4.2.6 находить имена собственные в тексте; 5.4.2.7 знать правило написания собственных имен.
			5.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 5.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 5.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения) 5.4.3.4 ставить нужные знаки в конце предложения (точку, восклицательный знак, вопросительный знак)

2) 6 класс:

таблица 2

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Моя школа. Окружающий мир.	1.1 Слушание и говорение	Синтаксис. Предложение. Практическое построение простого предложения. Составление предложений с употреблением слов в косвенных падежах по вопросам, из слов, данных в начальной форме; заканчивание предложений; восстановление нарушенного порядка слов в предложении. Фонетика. Звуки и буквы. Алфавит. Употребление "Ь" на конце и в середине слова. Разделительный "Ь" перед гласными "Е, Е, Ю, Я, И". Сочетание гласных с шипящими. Правописание "ЖИ, ШИ, ЧА, ЧУ, ЩА, ЩУ". Связная письменная речь Восстановление несложного деформированного текста по вопросам. Описание знакомый предмет по коллективно составленному плану в виде вопросов. Деловое письмо Адрес на конверте;	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласнымиправильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)
2 четверть
Моя Родина – Казахстан. Кем я буду когда вырасту.	1.1 Слушание и говорение	Фонетика. Звуки и буквы. Правописание звонких и глухих согласных в конце слова. Проверка написания путем изменения формы слова и подбора (по образцу) родственных слов. Ударение. Различение ударных и безударных гласных в корне. Проверка написания путем изменения формы слова. Морфология Слово Родственные слова. Общая часть родственных слов (корень). Правописание слов с непроверяемыми написаниями в корне. Связная письменная речь Восстановление несложного деформированного текста по вопросам. Описание знакомый предмет по коллективно составленному плану в виде вопросов. Деловое письмо Письмо другу	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласнымиправильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)
3 четверть
Национальные и семейные традиции. Мы выбираем спорт.	1.1 Слушание и говорение	Морфология Имя существительное Понятие об имени существительном. Собственные и нарицательна, одушевленные и неодушевленные имена существительные. Изменение имен существительных по числам (единственное и множественное); по родам (мужской, женский и средний). Правописание мягкого знака после щипящих на конце слов у существительных мужского и женского рода. Изменение существительных по падежам. Понятие о 1, 2 и 3 склонениях имен существительных. Связная письменная речь Составление рассказа по сюжетной картинке и подробному вопроснику после коллективного разбора. Составление и запись небольшого рассказа по серии картинок под руководством учителя и самостоятельно Деловое письмо поздравительная открытка, письмо родителям.	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1. участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласнымиправильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)
4 четверть
Праздники. Летние каникулы	1.1 Слушание и говорение	Морфология Имя существительное Понятие о 1, 2 и 3 склонениях имен существительных. Синтаксис и пунктуация. Предложение. Главные и второстепенные члены предложения. Предложения нераспространенные и распространенные. Однородные члены предложения. Однородные подлежащие, сказуемые и второстепенные члены предложения. Перечисления без союзов и с одиночным союзом "И". Знаки препинания при однородных членах.	6.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном
			6.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.3.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.1.4.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"
	1.2 Чтение		6.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая известную и неизвестную информацию
			6.2.2.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.3.1 использовать ознакомительный вид чтения и чтение "про себя"
	1.3 Письмо		6.3.1.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.3.1.2 составлять простой и сложный план
			6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов повествований, текстов описаний от 3-го лица
			6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций
			6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение
	1.4 Соблюдение речевых норм		6.4.1.1 различать звуки и буквы; 6.4.1.2 правильно произносить звуки, соотносить с соответствующими буквами; 6.4.1.3 правильно писать их; 6.4.1.4 знать признаки гласных и согласных звуков; 6.4.1.5 самостоятельно делать звуко – буквенный анализ слова; определять количество звуков и букв в слове; 6.4.1.6 правильно переносить слова с одной строки на другую; 6.4.1.7 располагать буквы и слова в алфавитном порядке; 6.4.1.8 пользоваться алфавитом при работе со словарем; 6.4.1.9 ставить ударение в словах; 6.4.1.10 выделять ударные и безударные гласные, проверять правильность написания безударной гласной; 6.4.1.11 правильно писать слова с безударной гласной; 6.4.1.12 дифференцировать звонкие и глухие согласные; 6.4.1.13 выделять непроизносимую согласную; 6.4.1.14 находить слова с двойными согласнымиправильно писать слова с двойными согласными
			6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы; 6.4.2.2 находить в ряду нескольких слов родственные слова по двум признакам; 6.4.2.3 подбирать однокоренные слова; выделять общую часть в однокоренных словах, обозначать ее; 6.4.2.4 находить окончание в словах; 6.4.2.5 выделять приставку в словах, обозначать ее; 6.4.2.6 находить суффиксы в словах, обозначать их; 6.4.2.7 образовывать новые слова с помощью суффикса; 6.4.2.8 с помощью учителя производить разбор слов по составу; 6.4.2.9 различать приставки и предлоги в тексте; 6.4.2.10 вставлять пропущенные приставки и предлоги в текст; 6.4.2.11 знать правописание приставок; 6.4.2.12 правильно писать слова с разделительным Ъ; 6.4.2.13 различать категории слов по вопросам и их значению; 6.4.2.14 запомнить названия частей речи; 6.4.2.15 различать части речи по вопросам и значению; 6.4.2.16 выделять имена существительные из предложения и текста; различать одушевленные и неодушевленные существительные; 6.4.2.17 писать собственные имена существительные с большой буквы; 6.4.2.18 знать, что имена существительные бывают мужского, женского и среднего рода; 6.4.2.19 изменять имена существительные по падежам; 6.4.2.20 различать склонения по роду и окончанию;
			6.4.3.1 писать первое слово в предложении с большой буквы; 6.4.3.2 ставить в конце предложения точку; 6.4.3.3 различать предложения по цели высказывания. (по знакам в конце предложения)

3) 7 класс:

таблица 3

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край. Здоровье – богатство.	1.1Слушание и говорение	Синтаксис и пунктуация. Предложение. Повторение Практические упражнения в составлении и распространении предложений. Связь слов в предложении. Главные и второстепенные члены предложения. Различение предложений по интонации. Фонетика. Звуки и буквы Звуки и буквы. Звуки гласные и согласные. Согласные твердые и мягкие. Обозначение мягкости согласных буквами Ь, Е.Е.И, Ю.Я. Согласные звонкие и глухие. Правописание звонких и глухих согласных на конце и в середине слова. Буквы "Е, Ю, Я" в начале слова и после гласных. Гласные ударные и безударные. Проверка написания путем изменения формы слова. Алфавит. Лексика. Слово Корень и однокоренные слова. Окончание, приставка, суффикс. Упражнения в образовании слов при помощи приставок и суффиксов. Правописание проверяемых безударных гласных, звонких и глухих согласных в корне слова Непроверяемые гласные в корне слова. Правописание приставок. Приставка и предлог. Разделительный "Ъ". Морфология. Имя существительное. Значение имен существительных и его основные грамматические категории: род, число, падеж. Правописание падежных окончаний имен существительных единственного числа.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждени
	1.4 Соблюдение речевых норм		7.4.1.1 разбирать слова по составу с помощью учителя; 7.4.1.2 находить однокоренные слова; 7.4.1.3 определять ударный и безударный слоги; 7.4.1.4 подбирать однокоренные слова, ставить ударение; 7.4.1.5 правильно писать слова со звонкими и глухими согласными в корне слова; 7.4.1.6 пользоваться орфографическим словарем; 7.4.1.7 находить в тексте слова с непроверяемыми согласными; 7.4.1.8 правильно их писать, проверять по словарю; 7.4.1.9 различать приставку и предлог по их значению;
			использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имен существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях;
2 четверть
Явления природы. Искусство	1.1 Слушание и говорение	Морфология. Имя существительное Склонение имен существительных во множественном числе. Знакомство с именами существительными, употребляемыми только в единственном числе или только во множественном числе. Морфология. Имя прилагательное Понятие об имени прилагательном. Значение имени прилагательного в речи. Связь имен прилагательных с именами существительными.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждени использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имен существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам;
	1.4 Соблюдение речевых норм
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом;
3 четверть
Традиции и обычаи народов Казахстана. Мир животных и растений.	1.1Слушание и говорение	Морфология. Имя прилагательное Различение рода, числа и падежа имени прилагательного по роду, числу и падежу имени существительного. Согласование имен прилагательных с именами существительными в роде, числе и падеже.	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения; использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; приводить примеры имен существительных мужского, женского и среднего рода, единственного и множественного числа; самостоятельно определить склонение имени существительного; самостоятельно изменить имя существительное по падежам; 7.4.2.5 знать существительные, которые употребляются только в единственном числе или только во множественном числе; 7.4.2.6 находить в тексте существительные, употребляемые только в единственном или только во множественном числе; 7.4.2.7 правильно употреблять эти существительные в речи; находить имена прилагательные в тексте по вопросам; 7.4.2.8 определять каким членом предложения они являются; подбирать различные прилагательные к существительным; 7.4.2.9 находить имена прилагательные в рассказах, стихотворениях, использовать их в своей речи; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
	1.4 Соблюдение речевых норм
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях;
4 четверть
Мир профессии. Путешествие и туризм.	1.1Слушание и говорение	Синтаксис и пунктуация. Предложение Простое предложение. Простое предложение с однородными членами. Главные и второстепенные члены предложения в качестве однородных. Перечисления без союзов с одиночным союзом "И", с союзами "А, НО". Знаки препинания при однородных членах. Сложное предложение. Сложные предложения с союзами "И, А, НО". Знаки препинания перед союзами. Практическое употребление обращения. Знаки препинания при обращении	7.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 7.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.3.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
			7.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		7.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			7.2.2.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное
	1.3 Письмо		7.3.1.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.3.1.1 составлять простой и сложный план
			7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица
			7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм
			7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы; 7.4.2.10 согласовывать имена прилагательные с именами существительными в роде, числе, падеже; 7.4.2.11 изменять имена прилагательные по числам и падежам; 7.4.2.12 склонять прилагательные вместе с существительными;
			7.4.3.1 правильно ставить знаки препинания в конце предложения; ставить знаки препинания при однородных членах при перечислении без союзов и с одиночным союзом И; 7.4.3.3 ставить знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях;

4) 8 класс:

таблица 4

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край. Здоровье – богатство.	1.1 Слушание и говорение	Главные и второстепенные члены предложения. Предложения распространенные и нераспространенные. Однородные члены предложения. Перечисления без союзов и с одиночным союзом И. Знаки препинания при однородных членах. Звуки и буквы. Алфавит. Звуки гласные и согласные. Правописание безударных гласных, звонких и глухих согласных. Слова с разделительным Ь. Двойные и непроизносимые согласные. Основные грамматические категории имени существительного: род, число, падеж, склонение. Правописание падежных окончаний имен существительных в единственном и множественном числе	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8. 1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарем для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределенной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу НЕ с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –СЯ (-СЬ), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.
2 четверть
Явления природы. Искусство.	1.1 Слушание и говорение	Значение имени прилагательного в речи. Согласование имен прилагательных с именем существительным в единственном и множественном числе. Понятие о местоимении. Роль местоимений в речи. Основные грамматические признаки местоимений: лицо, число, склонение	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты - описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарем для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.2 употреблять местоимения в речи; 8.4.2.3 определить лицо и число местоимения; 8.4.2.4 склонять местоимения; 8.4.2.5 использовать местоимения в различных падежах в устной и письменной речи;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам
3 четверть
Традиции и обычаи народов Казахстана Мир животных и растений	1.1 Слушание и говорение	Понятие о глаголе. Изменение глагола по временам (настоящее, прошедшее и будущее) и числам. Неопределенная форма глагола. Правописание "не" с глаголами. Изменение глаголов прошедшего времени по родам и числам. Глаголы на –ся. – сь.	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарем для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределенной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу "не" с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –ся (-сь), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.
4 четверть
Мир профессий. Путешествие и туризм.	1.1 Слушание и говорение	Глагол как часть речи Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Обращение. Знаки препинания при обращении. Прямая речь (после слов автора). Знаки препинания при прямой речи.	8.1.1.1 иметь общее представление о прочитанном; 8.1.1.2 понимать главную и второстепенную информацию
			8.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			8.1.4.1. участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
	1.2 Чтение		8.2.1.1 понимать основную информацию текстов, извлекая главную и второстепенную информацию
			8.2.2.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.3.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное, выборочное
	1.3 Письмо		8.3.11 составлять простой план;
			8.3.1.1 составлять план
			8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов
			8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм
			8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания;
	1.4 Соблюдение речевых норм		8.4.1.1 самостоятельно выделить приставку, корень, суффикс, окончание в слове; 8.4.1.2 самостоятельно образовывать однокоренные слова с предложенным корнем; 8.4.1.3 пользоваться орфографическим словарем для проверки написания этих слов
			8.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 8.4.2.6 находить глаголы в предложении и ставить к ним вопросы; 8.4.2.7 изменять глаголы по временам; 8.4.2.8 определять время глагола по вопросам; 8.4.2.9 изменять глаголы по числам; 8.4.2.10 находить в тексте глаголы неопределенной формы; 8.4.2.11 правильно писать частицу "не" с глаголами; 8.4.2.12 определять лицо глаголов; 8.4.2.13 правильно употреблять в устной и письменной речи глаголы на –ся (-сь), грамотно писать их;
			8.4.3.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения; правильно писать сложные предложения и объяснить постановку знаков препинания; 8.4.3.3 правильно ставить знаки препинания при обращении; 8.4.3.4 находить в тексте предложения с прямой речью по кавычкам.

5) 9 класс:

таблица 5

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии. Красивые места Казахстана.	1.1 Слушание и говорение	Простое и сложное предложения. Простое предложение с однородными членами. Перечисления без союзов, с одиночным союзом И, с союзами А, НО. Сложные предложения с союзами И, А., НО. Корень, приставка, суффикс и окончание. Правописание гласных и согласных в корне слова и в приставках. Непроизносимые гласные и согласные в корне слова. Сложные слова. Простейшие случаи написания сложных слов с соединительными гласными О. Е. Основные грамматические категории имени существительного: род, число, падеж, склонение. Склонения имен существительных. Несклоняемые имена существительные.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1.1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты - описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.4 самостоятельно делать морфологический разбор имени существительного; 9.4.2.5 находить несклоняемые имена существительные в тексте; 9.4.2.6 правильно употреблять несклоняемые имена существительные; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
2 четверть
Исторические личности. Ценности: любовь и дружба.	1.1 Слушание и говорение	Согласование имен прилагательных с именем существительным в роде, числе, падеже. Имена прилагательные на "-ИЙ, -ЬЕ, -ЬЯ". Их склонение и правописание. Лицо и число местоимений. Склонение местоимений. Правописание личных местоимений. Роль местоимений 3-го лица единственного числа.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1.1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 9.4.2.2 использовать в устной и письменной речи наиболее часто употребляемые сложные слова; 9.4.2.3 правильно писать сложные слова; 9.4.2.7 самостоятельно делать морфологический разбор имени прилагательного; 9.4.2.8 правильно согласовывать прилагательные с именами существительными; 9.4.2.9 определять род и число прилагательных; 9.4.2.10 уметь склонять прилагательные на –ИЙ, -ЬИ, -ЬЯ,-ЬЕ; 9.4.2.11 самостоятельно делать морфологический разбор местоимения 9.4.2.12 правильно употреблять личные местоимения 3 лица единственного числа в устной и письменной речи;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
3 четверть
Мир космоса. Профессия и труд.	1.1 Слушание и говорение	Значение глагола в речи. Изменение глагола по временам и числам. Неопределенная форма глагола. Правописание глаголов на ТСЯ и ТЬСЯ. Спряжение глаголов. Понятие об имени числительном. Порядковые и количественные числительные. Правописание числительных от 5 до 20; 30; от 50 до 80; от 500 до 900; 200, 300; 400 и 90.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1.1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; существительные; 9.4.2.13 самостоятельно делать морфологический разбор глагола; 9.4.2.14 знать, что глаголы изменяются по лицам и числам (спрягаются) 9.4.2.15 определять спряжение глаголов по личным окончаниям; 9.4.2.16 различать глаголы в неопределенной форме и глаголы 3-го лица по вопросам что делать? что делает? и правильно писать их; 9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные ;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
4 четверть
Развлечения и спорт. Культурное наследие	1.1 Слушание и говорение	Имя числительное как часть речи Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Сравнение простых предложений с однородными членами и сложных предложений. Прямая речь (перед словами автора). Знаки препинания при прямой речи.	9.1.1.1 понимать прочитанное; 9.1.1.2 различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
			9.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			9.2.2.1 жанр различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		9.3.1..1 составлять план самостоятельно:
			9.3.1.1 составлять разные виды плана
			9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	14 Соблюдение речевых норм		9.4.1.1 подбирать однокоренные слова, относящиеся к различным частям речи, разбор их по составу; 9.4.1.2 правильно писать звонкие и глухие согласные, ударные и безударные гласные в корнях слов; правильно писать приставки в словах и самостоятельно объяснять их правописание;
			9.4.2.17 находить имена числительные в тексте по вопросам и называть его вместе с существительным, к которому оно относится; 9.4.2.18 определить количественные и порядковые числительные; 9.4.2.19 правильно писать числительные ;
			9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 9.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;

6) 10 класс:

таблица 6

Лексические темы	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1 четверть
Мәңгілік Ел- наша цель Достопримечательности Казахстана	Слушание и говорение	Простое и сложное предложения. Подлежащее и сказуемое в простом и сложном предложении Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами И, А, НО и без союзов. Однокоренные слова; подбор однокоренных слов, относящихся к разным частям речи. Написание звонких и глухих согласных, ударных и безударных гласных в корне слова. Образование слов с помощью приставок и суффиксов. Сложные слова. Образование сложных слов с соединительными гласными и без соединительных гласных.	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание; использовать слова с прямым и переносным значениемсинонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.4 образовывать слова с приставками на З и С; 10.4.2.5 объяснять правописание приставок на З и С; 10.4.2.6 употреблять сложносокращенные слова в речи; 10.4.2.7 образовывать сложносокращенные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращенным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращенное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращенное слово; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределенной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
2 четверть
Казахстан в годы независимости. Любовь и дружба	1.1 Слушание и говорение	Роль глагола в речи. Неопределенная форма глагола. Спряжение глагола. Повелительная форма глагола. Правописание глаголов повелительной формы единственного и множественного числа. Частица "Не" с глаголами	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределенной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это.
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.1 Слушание и говорение	Числительные количественные и порядковые. Правописание числительных. Понятие о наречии. Наречия, обозначающие время, место и способ действия. Правописание наречий с О и А на конце	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10.2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.2 использовать слова с прямым и переносным значением синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; образовывать сложносокращенные слова; 10.4.2.8 заменять словосочетание сложносокращенным словом; 10.4.2.9 заменить сложносокращенное слово словами, из которых они состоят; 10.4.2.10 разбирать по составу сложносокращенное слово; 10.4.2.11 самостоятельно проводить морфологический разбор имени существительного; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать глагол как часть речи; 10.4.2.17 правильно писать глаголы в неопределенной форме; 10.4.2.18 определять спряжения глаголов и правильно писать личные окончания глаголов 1 и 2 спряжения; 10.4.2.19 знать глаголы повелительной формы; 10.4.2.20 находить глаголы повелительной формы в устной и письменной речи; 10.4.2.21 правильно употреблять их в своей речи; 10.4.2.22 правильно писать порядковые и количественные числительные; 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это. 10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью;
4 четверть
Права и свободы человека. Культурное наследие	1.1 Слушание и говорение	Наречие как часть речи Простое предложение. Простое предложение с однородными членами. Обращение. Сложные предложения с союзами и, а, но, со словами который, где, что, когда, потому что, чтобы. Составление простых и сложных предложений. Постановка знаков препинания в предложениях. Прямая речь. Знаки препинания при прямой речи	10.1.1.1 понимать прочитанное; 10.1.1.2 выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.3.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.3.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
			10.1.4.1. участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения
	1.2 Чтение		10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников/ личным опытом
			10..2.2.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.3.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое
	1.3 Письмо		10.3.1.1 составлять сложный план
			10.3.1.1 составлять разные виды плана
			10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного материала
			10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций
			10.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения
	1.4 Соблюдение речевых норм		10.4.1.1 самостоятельно разобрать слово по составу. правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.1.2 объяснять их правописание;
			10.4.2.2 использовать слова с прямым и переносным значением синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; 10.4.2.2 самостоятельно разобрать слово по составу; 10.4.2.3 правильно писать слова с ударными и безударными гласными, звонкими и глухими согласными в корне слов; 10.4.2.3 объяснять их правописание; 10.4.2.12 делать самостоятельно морфологический разбор имени прилагательного; 10.4.2.13 изменять прилагательные по числам и падежам, согласовывать их с существительными в роде, числе и падеже; 10.4.2.14 правильно заменять существительные личными местоимениями; 10.4.2.15 склонять личные местоимения и использовать их в устной и письменной речи; 10.4.2.16 самостоятельно разбирать 10.4.2.23 находить наречия в тексте, ставить к ним вопросы от глагола; 10.4.2.24 знать роль наречий в предложении; 10.4.2.25 находить наречия в тексте, ставить вопросы, определять характер наречий; 10.4.2.26 знать правописание наречий; 10.4.2.27 правильно писать на конце наречий О или А, определяя их написание по приставкам; 10.4.2.28 самостоятельно определить часть речи и доказать это
			10.4.3.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; 10.4.3.2 правильно писать предложения с прямой речью

Приложение 514
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 514 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с казахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель обучения учебному предмету "Чтение и развитие речи" – способствовать совершенствованию навыков правильного, быстрого, выразительного, осозноного чтения, развитию связной речи, формированию коммуникативных навыков и духовных ценностей через восприятие и анализ художественных произведений.

3. Задачи обучения:

1) формировать знания, умения и навыки, способствующие успешной социальной адаптации, на основе русской, казахской и мировой литературы и культуры;

2) способствовать усвоению некоторых литературоведческих понятий, позволяющих обучающимся понимать авторский замысел произведений художественной литературы;

3) формирование и совершенствование навыков сознательного понимания прочитанного, чтение про себя и вслух текстов соответствующих пониманию обущающихся;

4) развивать коммуникативные навыки на основе понимания и анализа художественных произведений различных жанров;

5) развивать связную речи, мышление обучающихся, формировать умения обобщать свои мысли, устанавливать аналогии и причинно-следственные связи;

6) формировать потребность читать, совершенствовать навыки чтения, развивая творческие способности обучающихся;

7) формирование у обучающихся нравственных качеств, чувства любви к Родине, труду.

4. Содержание Программы, кроме достижения предметных результатов, предусматривает систематическую работу по реализации коррекционных задач: развитие слухового, слухо-зрительного восприятия; увеличение пассивного и активного словаря; работа над семантической стороной речи; коррекция нарушений грамматического и фонетического строя речи; профилактика и преодоление дислексии, дисграфии и дизорфографии.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по чтению и развитию речи основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью:

6) принцип дифференцированного и индивидуального подхода к обучающимся с умственной отсталостью осуществляется на основе педагогической классификации 4 типологических групп, основанных на возрастных, физических, психологических , интеллектуальных особенностях обучающихся, познавательных способностей и их дополнительных недостатков (по В.В.Воронковой). Для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее возможностям обучающихся содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема. При этом варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) принцип необходимости специального педагогического руководства, при котором самостоятельная учебно-познавательная деятельность умственно отсталых обучающихся, особенно 3 и 4 типологических групп, где педагог зная общие закономерности развития умственно отсталого обучающегося, познавательные возможности, применяя специальную методику обучения организует и направляет учебно-познавательную деятельность обучающихся.

6. В процессе изучения учебного предмета "Чтение и развитие речи" устанавливаются межпредметные связи с предметами "Русский язык", "Мир вокруг", "Математика", "Естествознание", "География", "История Казахстана", "Социально-бытовая ориентировка", "Изобразительное искусство", "Музыка и пение", "Физическая культура".

7. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы.

8. В процессе усвоения Программы эффективное применение наглядных пособий и технических средств обучения для развития речи, словаря, способствует лучшему усвоению урока, повышает интерес обущающихся.

9. Уроки внеклассного чтения проводятся 1 раз в месяц. На уроках внеклассного чтения обучающиеся знакомятся с доступными их пониманию произведениями детской литературы. Формируется интерес к чтению, умение выбрать книги по интересу, привычка самостоятельно читать стихотворения, рассказы, сказки, статьи в книгах, газетах и журналах для детей.

10. Распределение часов по разделам и произведениям, а также последовательность изучения разделов предоставляется учителю с учетом особых образовательных потребностей обучающихся в пределах общего количества часов учебного плана.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Чтение и развитие речи"

11. "Оқу және тіл дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына - 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына - 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

3) 7-сынып – аптасына - 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына - 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына - 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына - 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

12. "Оқу және тіл дамыту" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";

2) 2-бөлім "Оқылым";

3) 3-бөлім "Тілдесу".

13. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтіннен ақпаратты анықтау;

3) негізгі ойды анықтау;

4) сахналау және драмалау.

14. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) оқылым стратегияларын қолдану;

2) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

3) сыныптан тыс оқу;

4) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

15. "Тілдесу" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынастық дағдыларын дамыту;

2) жағдаятты болжау.

18. 5-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық білім мазмұны:

2) оқылым: тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу; мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны); рөлге бөлініп оқу ("драматизация"); қойылған сұраққа жауап табу; тақпақтар жаттау; мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау;

19. 5-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

3) менің достарым: "Дос" Қ.Ыбыраев; "Баға" Г. Бірімжанова; "Адал дос" М.Төрежанов; "Шың достық" Қ.Көпішев; "Игілік" Е.Өтетілеу ұлы; "Сәкенің жеңісі" Д.Төлебаев; "Үш жолдас" Д.Көбеева; "Жүз теңген болғанша" О.Жұматаева; "Достық" А.Әбутәліп; "Бірлік" Е.Ететілеуов; "Досым және мен" М.Әлімбаев; "Садақ жебесі"Ә.Қосанов; "Үш дос" М.Төрежанов;

7) туған табиғат көріністері (көктем): "Көктем айлары"А.Мусина; "Тәтті сәбіз" Б.Мұстафин; "Көктем келді"Зура Мейірханова; "Ең жақсы маусым" С.Оспанов "Құс ұясын бұзбайық" Ө.Тұрманжанов; "Кім бұрын өсер екен" С.Баруздиннен Аударған Л.Әсенова; "Көктем" Даулет Жетпіс; "Табиғатты қорға"Қ.Аймағамбетова; "Қызыл гүл" Ж.Әлмешов; "Сегізінші наурыз күні" С.Оспанов, "Сыйлық" Т.Әбдірайым; "Сарышымшық" М.Төрежанов; "Наурыз жыры" О.Асқар "Наурыз көже"; "Бата"; "Маржан мен жауқазын" З.Мейірхановадан; "Күміс жаңбыр төгілді" М.Әлімбаев; "Көк шыбық";

20. 6- сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық білім мазмұны:

21. 6-cынып бойынша оқытылатын шығармалар:

22. 7- сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық білім мазмұны:

23. 7-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

24. 8-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

25. 8-cынып бойынша оқылатын шығармалар:

2) ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: Ш.Құдайбердиев "Жаз келер", "Ақылшыл торғай", М. Сұлтанқожаұлы "Артық қой халыққа қылған бір әділ іс" өлеңі, "Жолдас болсаң жақсымен"-үзіндісі, Ы. Алтынсарин "Тазша бала" Ж. Аймауытов "Қыс", "Жаз келді". "Жазғытұрым";

3) ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті:С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі; О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі; Т. Жароков "Ауыл күзі" өлеңі, М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі. І. Жансүгіров "Қара бауыр".С. Сейфуллин "Жер қазғандар", "Көкшетау", М. Мақатаев "Жасыл бағым жайнаған".Ж. Бөдеш "Қандай жақсы" С. Бегалин "Саяхатшылар" өлеңі, "Жас бұтақ", "Мектеп бағында"әңгімелері, Ә. Шәріпова "Партизан қызы". Ж.Жабаев "Атамның әлдиі", "Балаларға";

26. 9-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

27. 9-cынып бойынша оқу пәнінен оқылатын шығармалар:

5) әлем әдебиеті: Н.А.Некрасов "Мазай атай мен қояндар",А.Пушкин "Қысқы кеш", И.А.Крылов "Ат пен есек", Л.Н.Толстой "Өртсөндіргіш иттер", "Филипок", "Мюнхаузен хикаялары" неміс ертегісі, "Көлеңке сатып алған жігіт" корей халық ертегісі.

28. 10-сыныпқа арналған "Оқу және тіл дамыту" пәнінің базалық мазмұны:

29.10-cынып бойынша оқу пәнінен оқылатын шығармалар:

3) ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті: Ж. Аймауытов "Ұран", "Ұршық". М.Әуезов "Көксерек", М. Хакімжанова "Мәншүк", С.Бақбергеновтің "Талғат" повесі (үзінділер). Б.Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, С.Бегалин"Жершіл шымшық", "Бес батыр", "Бала Шоқан (Мүсінші мысық)" әңгімелері. Ж. Жабаев "Ленинградтық өрендерім","Жастық жыры". С. Мұқанов "Бақташының баласы" ("Жаралы құлын").С. Сарғасқаев "Тәмпіш қара" (үзіндісі).Ш. Мұртаза "Интернат наны". Сағынғали Сейітов "Науан Наурыз, армысың!";

4) заманауи қазақ әдебиеті:М. Шаханов "Желтоқсан алаңы". Қ. Сарин "Тәуелсіздік", "Астана". Е. Жүніс "Астана метаморфозасы" (үзінді). М.Қаназов"Жер кіндігі". Н. Айтов "Қазағым". Ф. Тайтелиев "Өмір жаңғырығы", "Құнды сурет" өсиет әңгімелер;

Глава 4. Система целей обучения

31. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1-кесте

1) тыңдалым және айтылым:

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 Ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну 5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну 6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну	7.1.1.1 карапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну 7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату	8.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау 8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну	9.1.1.1 басылымдардағы шағын (газет, журнал) мақалаларды түсіну 9.1.1.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну 9.1.1.3 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну 9.1.1.4 күрделі сөздерді түсіну 9.1.1.5 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Негізгі ойын түсіну	10.1.1.1 естіген мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну 10.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанырдағы материалды тыңдау. Түсіну. Қысқаша негізгі ойын жеткізу
1.2 Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру 5.1.2.2 мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу; Астарлы сөздерді қолдану 5.1.2.3 мәтіндегі сөздер мен сөйлемдерді қолдану 5.1.2.4 кейіпкерлерді, оқиғаларды, табиғат көріністерін сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді іріктеу	6.1.2.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну 6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдануға үйрету 6.1.1.3 түсініксіз сөздерді табу 6.1.2.4 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу	7. 1.2.1 басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету 7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу	8.1.2.1 мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату 8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлерге мінездеме беру 8.1.2.3 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттап беру. 8.1.2.4 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
1.3 Негізгі ойды анықтау	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау 5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау	6.1.3.1 шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау	7.1.3.1 шығарманың негізгі ойын анықтау	8.1.3.1 шығарманың негізгі идеясын анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау	10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
1.4 Сахналау және драмалау	5.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 5.1.4.3 ертегілерді сахналауға қатысу	6.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 6.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу	7.1.4.1 әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету	8.1.4.1 әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу 8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау

2) оқылым:

2-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 Оқылым стратегияларынқолдану	5.2.1.1 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу 5.2.1.2 мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны) 5.2.1.3 рөлге бөлініп оқу ( "драматизация"") 5.2.1.4 іштей оқу негізінде әртүрлі тапсырмаларды орындау 5.2.1.5 жеңіл әңгімелерді өзбетімен оқу 5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дай ындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау. жатқа 6-8 тақпақ білу	6.2.1.1 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну 6.2.1.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу 6.2.1.3 іштей оқу 6.2.1.4 алдын ала берілген тапсырмаларды орындау мақсатымен (мәнерлеп оқуға дайындалу, сұрақтар бойынша белгіленген бөліктерін анықтау, мазмұндауға дайындалу) 6.2.1.5 тақпақтар жаттау. жатқа 8-10 тақпақ білу	7.2.1.1 әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу 7.2.1.2 оқу техникасын, тыныс белгілеріне сәйкес келмейтін логикалық кідірістерді сақтау дағдыларын жетілдіру 7.2.1.3 тақпақтар жаттау; жатқа 10 тақпақ білу	8.2.1.1 қазақ тілі орфоэпиясының нормаларын сақтай отырып оқу 8.2.1.2 әдеби шығармаларды саналы түрде оқу 8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау. жатқа 10 тақпақ білу	9.2.1.1 орфоэпиялық норманы және негізгі ерекшеліктерді сақтап әдеби шығармаларды оқуын жетілдіру 9.2.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту 9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау; жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу	10.2.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру 10.2.1.2 мәтіннің мазмұнын толық айту 10.2.1.3 газет, журнал, мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну, сұраққа жауап беру
2.2 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
2.3 Сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру 5.2.3.2 мұғалім берген тақырып бойынша тәрбиеші көмегімен мектеп кітапханасынан кітап таңдау 5.2.3.3 оқыған материалдар бойынша әңгімелесу 5.2.3.4 қызықты үзінділер оқу және мазмұндау 5.2.3.5 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 5.2.3.6 мұғалімнің қалауы бойынша сыныптан тыс оқуын бақылайтын карточкаларын талдау	6.2.3.1 балалар көркем әдебиетін, балаларға арналған газет, журналдарды жүйелі түрде оқу 6.2.3.2 мұғалім берген форма бойынша сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу 6.2.3.3 оқыған шығарманы талқылау 6.2.3.4 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 6.2.3.5 мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқыған мәтінді 6.2.3.6 бас кейіпкерлерді атау және оларға деген өз көзқарасын білдіру	7.2.3.1 жазушылардың өмірінен негізгі ақпараттарды білу 7.2.3.2 мектеп кітапханадан кітаптар алып оқу 7.2.3.3 балаларға арналған газет, журналдардан шағын мақалаларды өзбетімен оқу 7.2.3.4 мұғалімнің көмегімен пікірлер құрастыру 7.2.3.5 шығарманың негізгі ойын жеткізе білу 7.2.3.6 кейіпкерлердің қылықтарын бағалай білу	8.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу 8.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау 8.2.3.3 кітапқа пікір құрастыру 8.2.3.4 талқылау мақсатымен бір тақырыпта мерзімді баспа сөздегі мақалаларды оқу 8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен талқыланып жатқан оқиғаны бағалау 8.2.3.6 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу	9.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу 9.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау 9.2.3.3 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру 9.2.3.4 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру 10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
2.4 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу	9.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану

3) тілдесу:

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 Қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу 5.3.1.2 сюжетті - рөлдік ойындар арқылы диалогтық және монологтік сөйлеуін дамыту 5.3.1.3 тақырыптық диалогтар құру. құрастырған диалогтың мағынасын дұрыс түсіну 5.3.1.4 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 5.3.1.5 коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке қатысу (мұғалімнің басшылығымен)	6.3.1.1 мәтін, сурет, ертегі, іс-әрекеттер бойынша үлгілерді пайдаланып сұрақтарға жауап қайтару, әңгімелесу 6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу 6.3.1.3 коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу	7.3.1.1 көрнекілік, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: сұрақтарға, үлгілерге сүйеніп, диалогтік сөйлеге қатысу 7.3.1.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтар құру 7.3.1.3 шағын мазмұндама, құрастыру (тірек сөздер, ретсіз сөйлемдер, сурет бойынша) 7.3.1.4 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтық сөйлеуге қатысу 7.3.1.5 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау, мазмұнын ауызша айтып беру 7.3.1.6 коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	8.3.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу 8.3.1.2 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдау, орынды сұрақ қою 8.3.1.3 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогтық сөйлеуге қатысу 8.3.1.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама құрастыру 8.3.1.5 коммуника тивтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу, ойын анық жеткізу	9.3.1.1 диалог, монолог құру 9.3.1.2 мәтінмен жұмыс істеу кезінде әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) логикалық кезектілігін сақтап, себепті - салдарын ашу, тілдің лексикалық грамматикалық құралдарын дұрыс қолдану 9.3.1.3 басталған әңгімені жалғастыру 9.3.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту 9.3.1.5 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу, сұрақ қою, диалогті қолдау; 9.3.1.6 коммуника тивтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді еркін қолданып, диалогке қатысу	10.3.1.1 диалогтық, монологтық сөйлеу құрастыру 10.3.1.2 әртүрлі жағдаяттар жағдайында сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою 10.3.1.3 өз ойын түсінікті, толық жеткізу 10.3.1.4 мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау 10.3.1.5 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту 10.3.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 10.3.1.8 коммуника тивтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монологта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
3.2 Жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау	9.3.2.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау

33. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған
5-10 сыныптар үшін
"Оқу және тіл дамыту" пәнінен
жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну.
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.1 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
Туған табиғат көріністері (жаз, күз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.1 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде тұтас сөздермен дауыстап дұрыс оқу;
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
Менің достарым	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу
2-тоқсан
Менің Қазақстаным	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.2мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.2 мәнерлеп оқу: мәтіннің мазмұны мен мағынасына сәйкес интонация мен сөз қарқынын сақтау (кідіріс, логикалық ойлау дауыс сарыны)
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.1 білім алушылардың оқырман дербестігін қалыптастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.1 мәтін, суреттердің мазмұыны бойынша қойылған: сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып жауап беру, сөйлесу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
Жануарлар туралы Туған табиғат көріністері (қыс)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.1.2.2 мәтінде түсініксіз сөздер мен сөйлемдерді табу; астарлы сөздерді қолдану
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу 5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.3 рөлге бөлініп оқу ("драматизация") 5.2.1.4 іштей оқу негізінде әртүрлі тапсырмаларды орындау
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.2 мұғалім берген тақырып бойынша тәрбиеші көмегімен мектеп кітапханасынан кітап таңдау 5.2.3.3 оқыған материалдар бойынша әңгімелесу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала біл
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.2 сюжетті - рөлдік ойындар арқылы диалогтық және монологтық сөйлеуін дамыту; 5.3.1.3 тақырыптық диалогтар құру. Қ ұрастырған диалогтың мағынасын дұрыс түсіну
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Жақсылыққа асығындар	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	5.1.1.2 аудио таспаға жазылған шағын шығармаларды түсіну.
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	5.2.1.5 жеңіл әңгімелерді өзбетімен оқу. 5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дай ындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау, жатқа 6-8 тақпақ білу
		1.3 негізгі ойды анықтау	5.1.3.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарманың негізгі ойын анықтау 5.1.3.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің қылықтарына деген көзқарастарын анықтау
Туған табиғат көріністері (көктем)		1.4 сахналау және драмалау	5.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету 5.1.4.3 ертегілерді сахналауға қатысу
Туған табиғат көріністері (жаз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	5.2.1.6 мұғалімнің тапсырмаларын орындау (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұндауға, мәнерлеп оқуғу дай ындалу) 5.2.1.7 тақпақтар жаттау, жатқа 6-8 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау
		2.3 сыныптан тыс оқу	5.2.3.4 қызықты үзінділер оқу және мазмұндау 5.2.3.5 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру 5.2.3.6 мұғалімнің қалауы бойынша сыныптан тыс оқуын бақылайтын карточкаларын талдау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.4.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.3.1.4 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу 5.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке қатысу (мұғалімнің басшылығымен)
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	5.3.2.1 мәтіндегі суреттер арқылы жағдаятты әрі қарай болжау

2) 6-сынып:

2-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.2.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну;
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.1мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
Туған табиғат көріністері (күз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.1 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.1 балалар көркем әдебиетін, балаларға арналған газет, журналдарды жүйелі түрде оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Менің достарым	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.1 мәтін, сурет, ертегі, іс-әрекеттер бойынша үлгілерді пайдаланып сұрақтарға жауап қайтару, әңгімелесу
2-тоқсан
Менің Қазақстаным	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдануға үйрету
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.2 әдеби сөздің нормаларын сақтай отырып саналы түрде дауыстап дұрыс оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.2 мұғалім берген форма бойынша сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу
Туған табиғат көріністері (қыс)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
Жануарлар әлемі	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.1.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде жаңа сөздерді қолдану 6.1.1.3 түсініксіз сөздерді табу
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу
Туған табиғат көріністері (қыс)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.3 іштей оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.3 оқыған шығарманы талқылау 6.2.3.4 оқыған кітаптарға ұжыммен шағын пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.2 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту, өздігінен сұрақ қоя білу
Туған табиғат көріністері (көктем)	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Туған табиғат көріністері (көктем)	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	6.1.1.2 аудио таспаға жазылған әрртүрлі жанырдағы шағын мәтінді естіп, мазмұнын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	6.1.2.4 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.3 негізгі ойды анықтау	6.1.3.1шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	6.1.4.3 шағын шығармаларды сахналауға қатысу
Жақсылыққа асығындар Туған табиғат көріністері (жаз)	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	6.2.1.4 алдын ала берілген тапсырмаларды орындау мақсатымен (мәнерлеп оқуға дайындалу, сұрақтар бойынша белгіленген бөліктерін анықтау, мазмұндауға дайындалу) 6.2.1.5 тақпақтар жаттау, жатқа 8-10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	6.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	6.2.3.5 мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқыған мәтінді 6.2.3.6 бас кейіпкерлерді атау және оларға деген өз көзқарасын білдіру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.3.1.3 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогқа даярлықсыз қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	6.3.2.1 тақырып және бастамасы бойынша жағдаятты әрі қарай болжау

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	7.1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.1әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.1 әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.1 жазушылардың өмірінен негізгі ақпараттарды білу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.1 көрнекілік, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша сұрақтарға, үлгілерге сүйеніп, диалогтік сөйлеуге қатысу
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы шетелдік әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7. 1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.1әдеби шығарманың кейіпкерін бейнелеу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.1 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.2 мектеп және аудандық кітапханадан кітаптар алып оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтар құру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.1.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну 7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7. 1.2.1басты кейіпкерлердің сипатын, іс-әрекетін тауып, көрсету 7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.2 оқу техникасын, тыныс белгілеріне сәйкес келмейтін логикалық кідірістерді сақтау дағдыларын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.2 мектеп кітапханадан кітаптар алып оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.3 шағын мазмұндама, құрастыру (тірек сөздер, ретсіз сөйлемдер, сурет бойынша) 7.3.1.4 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтық сөйлеуге қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	7.1.3.1шығарманың негізгі ойын анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	7.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	7.1.2.2 мағынасы ұқсас және қарама-қармы мәндес сөздерді іріктеу
		1.4 сахналау және драмалау	7.1.4.2 кейіпкерлердің түрлі эмоциялық жағдайын көрсету
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	7.2.1.3 тақпақтар жаттау, жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	7.2.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың түрін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу
		2.3 сыныптан тыс оқу	7.2.3.5 шығарманың негізгі ойын жеткізе білу 7.2.3.6 кейіпкерлердің қылықтарын бағалай білу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.4.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.3.1.5 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау, мазмұнын ауызша айтып беру 7.3.1.6 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	7.3.2.1 шығарма кейіпкерлерінің әрекеттері, сипаттамалары және оқиғалар арқылы жағдаятты әрі қарай болжау

4) 8-сынып:

4-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.1 мәтіндегі сөз мағынасының ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1 шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.1 әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.1 қазақ тілі орфоэпиясының нормаларын сақтай отырып оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну, анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.2 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлерге мінездеме беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1 шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.1 әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.2 әдеби шығармаларды саналы түрде оқу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.2 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдау, орынды сұрақ қою
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.1.2.3 кейпкерлердің мінез-құлығының ерекшеліктерін мәтіннен мысал келтіріп, сипаттап беру
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау. Жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.3 кітапқа пікір құрастыру 8.2.3.4 талқылау мақсатымен бір тақырыпта мерзімді баспа сөздегі мақалаларды оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.3өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогтік сөйлеуге қатысу 8.3.1.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама құрастыру
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	8.1.1.2 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. Неізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	8.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	8.1.3.1шығарманың негізгі идеясын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	8.1.4.2 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	8.2.1.3 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	8.1.2.4 мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша, толық, қысқа, теріп айту
		2.3 сыныптан тыс оқу	8.2.3.5 мұғалімнің көмегімен талқыланып жатқан оқиғаны бағалау 8.2.3.6 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.4.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.3.1.5 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	8.3.2.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.1 басылымдардағы шағын (газет, журнал) мақалаларды түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.1 орфоэпиялық норманы және негізгі ерекшеліктерді сақтап әдеби шығармаларды оқуын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.1 балаларға арналған кітаптарды, газет, журналдардан мақалаларды өзбетімен оқу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.1 диалог, монолог құру
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.2 оқыған кітаптарды, мақаларды талқылау
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.2 мәтінмен жұмыс істеу кезінде әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) логикалық кезектілігін сақтап, себепті - салдарын ашу, тілдің лексикалық грамматикалық құралдарын дұрыс қолдану
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.3 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну 9.1.1.4 күрделі сөздерді түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.3 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.3 басталған әңгімені жалғастыру 9.3.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	9.1.1.5 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шығармаларды тыңдау. негізгі ойын түсіну
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	9.1.2.1 жаңа сөздердің мағынасын меңгеру
		1.3 негізгі ойды анықтау	9.1.3.1 шығарманың негізгі мағынасын анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	9.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы кейіпкерлердің сөздерін рөлге бөліп оқу, сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	9.2.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу 9.2.1.4 тақпақтар мен прозалық үзінді жаттау, жатқа 10 тақпақ және 2 прозалық үзінді білу
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	9.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	9.2.3.4 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.4.2.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан деректерді алу
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.3.1.5 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу, сұрақ қою, диалогті қолдау 9.3.1.6 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді еркін қолданып, диалогке қатысу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	9.3.2.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Халық ауыз әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.1.1 естіген мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.2мәтіннен ақпаратты анықтау	10.1.2.1 шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.1 диалогтік, монологтік сөйлеу құрастыру
2-тоқсан
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1 өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.2 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.1 оқыған кітаптар, газет, журналдағы мақалаларға пікір құрастыру
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.2әртүрлі жағдаяттар жағдайында сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау
3-тоқсан
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
Заманауи қазақ әдебиеті	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін немесе стендісін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.3өз ойын түсінікті, толық жеткізу 10.3.1.4 мәтіннің басты кейіпкерлерін өзбетімен сипаттау 10.3.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау
4-тоқсан
Әлем әдебиеті	1. Тыңдалым және айтылым	1.1 ақпаратты түсіну	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.2 мәтіннен ақпаратты анықтау	10.1.2.1шығарманың мазмұынын түсініп керекті акпаратты анықтау
		1.3 негізгі ойды анықтау	10.1.3.1тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау
		1.4 сахналау және драмалау	10.1.4.1өз бетімен әдеби шығармалардағы сахналау
	2. Оқылым	2.1 оқылым стратегияларын қолдану	10.2.1.3 газет, журнал, мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну, сұраққа жауап беру
		2.2 мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	10.2.2.1 қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату
		2.3 сыныптан тыс оқу	10.2.3.2 сыныптан тыс оқудың күнделігін жүргізу
		2.4 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.4.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
	3. Тілдесу	3.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.3.1.5 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту 10.3.1.8 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монологта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу
	3. Тілдесу	3.2 жағдаятты болжау	10.3.2.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау

Приложение 515
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 515 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

3. Задачи обучения:

7) формирование у обучающихся нравственных качеств, чувства любви к Родине, труду.

4. Содержание Программы, кроме достижения предметных результатов, предусматривает систематическую работу по реализации коррекционных задач: развитие слухового, слухо-зрительного восприятия; увеличение пассивного и активного словаря; работа над семантической стороной речи; коррекция нарушений грамматического и фонетического строя речи; профилактика и преодоление дислексии, дисграфии и дизорфографии.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Чтение и развитие речи"

11. Объем учебной нагрузки составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

12. Содержание Программы по учебному предмету "Чтение и развитие речи" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

13. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту";

2) раздел "Анализ и интерпретация текста";

3) раздел "Оценка и сравнительный анализ".

14. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) понимание художественного произведения;

2) владение разными видами чтения;

3) составление плана;

4) пересказ;

5) ответы на вопросы.

15. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) жанр;

2) тема и идея;

3) характеристика героев.

16. Раздел "Оценка произведения" включает следующий подраздел:

1) оценивание художественного произведения;

18. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 5 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать о чем говорится в произведении; правильно читать доступный текст произведений целыми словами, про себя, бегло; читать наизусть стихотворения и басни; делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям; пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем; давать полный ответ на вопрос, используя слова вопроса;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня); уметь ответить на вопрос о чем это произведение; характеризовать героев с помощью вопросов учителя;

3) оценка произведения: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев.

19. Изучаемые произведения в 5 классе:

6) о животных: "Друзья-помощники"; "Кто живет у нас в сарае?" Ю. Коринец; "Ваня и Буян" Л. Толстой; "Наша собака" О. Аскаров; "Допрыгался" П. Мисько; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Непослушные малыши" (из лесных сказок). Н. Сладков; "Страшный рассказ" Е. Чарушин; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Как кот зверей напугал" (сказка); "Не знает ли щенок об этом" М. Алимбаев; "Давайте будем дружить" И. Мазнин;

7) картины родной природы: "Всему свое время" Н. Сладков; "Лед-ледок" В. Костылев; "Февраль" К. Калина; "Ледоход" Д. Джумагельдинова; "Последний снег" М. Алимбаев; "Песня о весне" Я. Колас; "Березка" М. Жумабаев; "Сок белой березы" А. Табылдиев; "Праздник мам" В. Берестов; "Весной" А. Чехов; "Ласточка" К. Ушинский; "Жаворонок" В. Бианки; "Дождик, дождик поливай" Н.Жанаев; "День победы" А. Митяев;

8) добрые дела: "Яблоня солдата" по В. Бочарникову; "Бабушкина вешалка" А. Соколовский; "Бабушка" А. Кайманов; "Лесная кормушка" по В. Чаплиной; "Так бы и сказал!" В. Голявкин; "Важные слова" В. Кудлачев; "Пичугин мост" по Е. Пермяку; "Польза чтения" А. Табылдиев; "Теплый хлеб" по В. Путилиной; "Чем пахнут ремесла?" Д. Родари; "Аист и соловей" по В. Берестову; "Мастер Али" (сказка); "Бревно" С. Баруздин; "Счастливый день" М. Пляцковский;

9) картины родной природы – лето: "Лето" по Г. Скребицкому; "В лесу" М. Алимбаев; "Гроза в лесу" Л. Толстой; "Летнее утро" по М. Жумабаеву; "Дети, бегущие от грозы" А. Усачев; "Приехали" (отрывок из повести "Аяжан") Б. Сокпакбаев.

20. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 6 класса:

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога; оценивать устные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты ответа;

21. Изучаемые произведения в 6 классе:

22. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 7 класса:

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства.

23. Изучаемые произведения в 7 классе:

1) устное народное творчество: народные песни; "Белый голубь; … я по лесу по зеленому ...", "Встало солнышко рано"; обрядовые песни; колыбельная (казахская народная песня); Шуточные песни; Сказки: "Чудесная птица" (казахская сказка); "Умный мужик"; поговорки и пословицы; казахские пословицы и поговорки; загадки;

3) произведения русской литературы 19 века: А. С. Пушкин, биография: "В разлуке, "Няне", "Осень" (отрывок), "Уж небо осенью дышало", "Вот ветер тучи нагоняет", "Зимнее утро" (по выбору); М.Ю. Лермонтов- биография: "Парус", "Казачья колыбельная песня", "На севере диком…", "Родина", "Тучи" (по выбору), И.А. Крылов- биография: "О басне", "Волк и Ягненок, Ворона и Лисица", "Трудолюбивый Медведь" (по выбору), А. П.Чехов- биография: "Белолобый", Н. А. Некрасов- биография: "Крестьянские дети" (отрывок), "Славная осень", "Однажды, в студеную зимнюю пору…", "Не ветер бушует над бором", "Дед Мазай и зайцы"; Л.Н.Толстой - биография: "Отец и сыновья" (басня), "Белка и Волк" (сказка), "Котенок" (быль), "Воробей на часах";

4) произведения казахских писателей 20 века: Ж. Жабаев- биография: "Богатство земли", "Учись, мой друг!", "Ответ сыну", М. Жумабаев- биография: "Как красивы нежный теплый ветерок", "Язык отцов", "Родина моя – Сассыколь", "Зимняя дорога", "Я верю тем, кто юн!", "Мотылек", С.Сейфуллин- биография: "Рабочим", "А ну-ка, джигиты!" (отрывок), "Летом в степи", М. Ауезов- биография: "В дебрях" (отрывок из романа М. Ауезова "Путь Абая"), "Сирота", "Серый Лютый"; Е. Елубаев - биография: 14.032018"Если любишь маму", "Современный мальчик", "Легенда о ласточке"; М.Д. Зверев - биография: "Барса-Кельмес";

5) произведения русской литературы 20 века: М. Горький- биография: "Детство", "Бабушкин скворец", "Воробьишко"; С. А. Есенин- биография: "С добрым утром!", "Спит ковыль, равнина дорогая…", "Черемуха", "Весенний вечер"; К. Симонов - биография: "Сын артиллериста", "Тот самый длинный день в году"; С.В. Михалков- биография: "Друзья в походе", "Заяц-обманщик", "Будь человеком"; К.Г. Паустовский- биография: "Кот-ворюга", "Барсучий нос"; А. Г. Алексин - биография: "Подарок".

24. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 8 класса:

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ); определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев; характеризовать героев, используя план и выражения из текста;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев.

25. Изучаемые произведения в 8 классе:

3) произведения русской литературы 19 века: И.И. Пущин "Записки о Пушкине" (отрывки), А. С. Пушкин: "Памятник", "Во глубине сибирских руд…", "Зимнее утро", "Сожженное письмо", "Я вас любил", "Сказка о попе и работнике его Балде"; М.Ю. Лермонтов: "Смерть поэта" (отрывок), "Родина", "Парус", "Сосна"; И.А. Крылов: "Волк на псарне" (басня), "Осел и Соловей" (басня), "Муха и пчела" (басня); Н.А.Некрасов: "Размышления у парадного подъезда", "В полном разгаре страда деревенская"; И.С.Тургенев: "Муму";

4) произведения казахских писателей 20 века: Сакен Сейфуллин: "Поэма "Раненная сайга"; М. Ауэзов: "Возвращение", "Серый Лютый"; Т. Жароков: "Земля Казахстана"; С. Бегалин: "Поток", "Песня жизни", "Жеребенок"; Б. Канапьянов: "Сын пожарного", "Аист", "Плоды"; И. Жансугуров: "Картины Жетысу", "Домбра"; А. Дусенбиев: "Могила неизвестного солдата"; М.Алимбаев: "Юный Казах", "Художник из Семипалатинска"; "Родной язык"; Б.Сокпакбаев: "Меня зовут Кожа"; М. Каназов: "Мальчишки верхнего и нижнего аула";

5) произведения русских писателей 20 века: Л.Н.Толстой: "После бала"; А.П.Чехов: "Лошадиная фамилия"; С.А.Есенин: "Спит ковыль", "Отговорила роща золотая", "Пороша"; А.П.Платонов: "Разноцветная бабочка"; А.Н.Толстой: "Русский характер"; Заболоцкий: "Некрасивая девочка"; Л.А.Кассиль: "Петькины бутсы"; А.Твардовский: "Василий Теркин"; В.М.Шукшин: "Гринька Малюгин"; Р.П.Погодин: "Алфред".

26. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 9 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать художественное произведение; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть, фрагменты, отражающие тематику произведения; составлять план самостоятельно: пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; отвечать кратким и полным ответом на вопрос; отвечать развернутым ответом на вопрос;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев;

27. Изучаемые произведения в 9 классе:

2) из произведений казахской литературы 19 века: Ы. Алтынсарин: "Щедрый человек", "Кара Батыр" (легенда, казахский эпос); М. Утемисов: "Песень о себе", "Великая мечта", "Пичуга", "Тот не герой"; А.Кунанбаев: "Слова назидания" (слово первое семнадцатое, восемнадцатое, девятнадцатое), "Если смолоду честь не терял";

5) афоризмы. С. Сейфуллин: "В степи", "Весною", "Разлученные лебеди". Т. Молдагалиев: "Мой Байконур", "Атака", "Родина"; Ж. Жабаев: "Ленинградцы, дети мои!", "Казахстан"; Б. Момышулы: "Наша семья" (отрывки из повести);

6) из произведений русской литературы 20 века: М. Горький: "Песня о Соколе"; М.И. Цветаева: "Красною кистью", "Вчера еще в глаза глядел"; К.Г. Паустовский: "Стекольный мастер"; С. Есенин "Нивы сжаты, рощи голы…", "Собаке Качалова"; М. А. Шолохов: "Судьба человека";

7) из произведений зарубежной литературы: Р. Стивенсон: "Вересковый мед"; Э. Сетон – Томпсон "Снап"; Д. Даррелл: "Живописный жираф".

28. Базовое содержание учебного предмета "Чтение и развитие речи" для 10 класса:

1) понимание и ответы по тексту: понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть, фрагменты, отражающие тематику произведения; составлять сложный план; пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; отвечать развернуты ответом на вопрос; отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты;

2) анализ и интерпретация текста: различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ); определять тему и идею произведения, выражая свое мнение; характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий;

3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях;

29. Изучаемые произведения в 10 классе:

Глава 4. Система целей обучения

30. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

31. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Понимание и ответы по тексту":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание художественного произведения	5.1.1.1 понимать о чем говорится в произведении	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,	7.1.1.1 понимать главную и второстепенную информацию	8.1.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую информацию	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
1.2 Владение разными видами чтения	5.1.2.1 правильно читать текст: 5.1.2.2 читать наизусть стихотворения	6.1.2.1 читать целыми словами текст; 6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;	7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов;	8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;	9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;	10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту; 10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни фрагменты текстов;
1.3 Составление плана	5.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя; заглавиям	6.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным	7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста	8.1.3.1 составлять простой план;	9.1.4.1 составлять план самостоятельно;	10.1.4.1 составлять сложный план;
1.4 Пересказ	5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем	6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;	8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения	9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях	10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
1.5 Ответы на вопросы	5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;	6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос	7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос	8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос	10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на на проблемный вопрос, используя цитаты

2) раздел "Анализ и интерпретация текста":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Жанр	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)	10.2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
2.2 Тема и идея	5.2.2.1 отвечать на вопрос о чем это произведение;	6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	7.2.2.1 определять основную мысль произведения,	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение	10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
2.3 Характеристика героев	5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;	6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;	7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста	8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста	9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий	10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий

3) раздел "Оценка произведения":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 Оценивать произведение: понравилось или не понравилось	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога;	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях

32. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для 5-10 классов для обучающихся с легкой умственной отсталостью по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

33. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Чтение и развитие речи"
для обучающихся с легкой умственной
отсталостью 5-10 классов
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Чтение и развитие речи" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Картины родной природы (осень) Мои друзья	Колыбельные песни; сказки: "Зайчонок", "Как человек подружился с кошкой и собакой"; "О тыжедом и легком"; Заклички; "Приметы осени" М.Алимбаев; "Степной пейзаж" По М. Ауэзову; "Помогай, осень!" А. Береснев; "Жатва" Э. Шим; "Пришла осень" по Г. Скребицкому; "Золотой дождь" Н. Сладков; "Воробей" В. Орлов; "Поровну" А. Береснев; "Главное - быть человеком" В. Сухомлинский; "Уроки вежливости" М. Алимбаев; "Шар в окошке" А. Митта; "Ослик пляшет" М. Алимбаев; "Для чего нужны нам руки?" М. Геллер; "Друг или враг?" по Н.Сладкову; "Тигр и мышь" (Сказка); "Уважай его" М. Алимбаев; "Бабушка Зере" (Отрывок из романа "Путь Абая"). М. Ауэзов; "Дружба" М. Митаров; "Дети Земли" А. Дуйсенбиев;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чем говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чем это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось
2 четверть
Мой Казахстан Картины родной природы (зима)	"Мой родной Казахстан!" Т. Жароков; "Отчизна" Т. Айбергенов; "Родная земля" С. Сейфуллин; "Степь" С. Калиев; "Казахстан" К. Аманжолов; "Как делают кумыс" К. Хасенова; "Глаза голубые земли" М. Алимбаев; "Аул" Д. Джумагельдинова; "Маншук" по М. Козыбаеву, С. Честнову; "Праздники Казахстана" М. Утеубаев; "Если скажут слово "Родина" З. Александрова; "Нет тех сражений и в помине" Т. Малдагалиев; "Мир всем народам" С. Михалков "Прилетели метели" Г. Ладонщиков; "Зима" Д. Джумагельдинова; "Песня для Елочки" А. Усачев; "О снежинках" по Н. Калининой; "С неба падают пушинки" И. Семенова; "Сказка о праздничных стихах" по Ю.Ковалю; "В гостях у дедушки Мороза" (сказка) по В.Одоевскому;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чем говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чем это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 Оценить произведение: понравилось или не понравилось
3 четверть
О животных Картины родной природы (зима) Картины родной природы (весна)	"Друзья-помощники"; "Кто живет у нас в сарае?" Ю.Коринец; "Ваня и Буян" Л. Толстой; "Наша собака" О. Аскаров; "Допрыгался" П. Мисько; "В шутку про утку" А. Дуйсенбиев; "Ненасытная собака" С. Донентаев; "Непослушные малыши" (Из лесных сказок). Н. Сладков; "Страшный рассказ" Е. Чарушин; "Упрямая кошка" К. Мусрепов; "Как кот зверей напугал"; "Не знает ли щенок об этом" М. Алимбаев; Как найти дорожку? (Сказка). В. Берестов; "Давайте будем дружить" И. Мазнин; "Всему свое время" Н. Сладков; Лед-ледок В. Костылев; Февраль К. Калина; Ледоход Д. Джумагельдинова; Последний снег. М. Алимбаев; Песня о весне. Я.Колас; Снова пришла весна. И. Есенберлин; Весной. А. Чехов; Березка. М. Жумабаев Сок белой березы. А. Табылдиев; Я посадил цветы. Н. Жанаев; Праздник мам. В. Берестов; Ласточка. К. Ушинский; Паук, муравей и ласточка. (Сказка). И. Алтынсарин; Письмо ко всем детям по одному очень важному делу. Ю. Тувим; Весна на джайляу	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чем говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чем это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось
4 четверть
Картины родной природы (весна) Добрые дела Картины родной природы (лето)	К. Баянбаев; Первомай. Г. Ладонщиков; Жаворонок. По В. Бианки; Дождик, дождик, поливай. Шубат.Н. Жанаев; День Победы. А. Митяев; Слышишь песенку ручья? М. Пляцковский; Хобот слона. А. Боске; Яблоня солдата. По В. Бочарникову; Тетя Паша. А. Береснев; Бабушкина вешалка. А. Соколовский; Бабушка. А. Кайманов; Лесная кормушка. По В. Чаплиной; Худо тому, кто добра не делает никому. К. Ушинский; Так бы и сказал!В.Голявкин; Важные слова. В. Кудлачев; Юрта. К. Баянбаев Аргамак; Пичугин мост. По Е.Пермяку; Ох, устала я. А. Дуйсенбиев; Польза чтения. А. Табылдиев; Теплый хлеб. По В. Путилиной; Чем пахнут ремесла? Д. Родари; Мастер Али. (Сказка); Куда лето прячется? (сказка) Б. Сергуненков; Летнее утро. По М. Жумабаеву; Лето. По Г. Скребицкому; В лесу. М. Алимбаев; Дети, бегущие от грозы. А. Усачев; Выдумщик. П. Мочалов;	Понимание и ответы по тексту	5.1.1.1 понимать о чем говорится в произведении
			5.1.2.1 правильно читать текст;
			5.1.2.2 читать наизусть стихотворения и басни
			5.1.3.1 делить текст на законченные по смыслу части по данным заглавиям;
			5.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по плану; предложенному учителем
			5.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
		Анализ и интерпретация текста	5.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, сказка, стихотворение, басня)
			5.2.2.1 отвечать на вопрос о чем это произведение;
			5.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	5.3.1.1 оценить произведение: понравилось или не понравилось

2) 6 класс:

таблица 2

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Картины родной природы (осень) Мои друзья	Сказки как вид устного народного творчества. Казахские народные сказки: "Находчивый заяц"; "Золотой чуб"; "Красавица Айбарша, живущая под луной"; Русские народные сказки; "Жихарка"; "Сказка о серебрянном блюдечке и наливном яблочке"; "Ласточка" (корейская народная сказка); "Сентябрь" В.Бианки "На лесном привале" Бочарников "Белый домик" Б.Житков "Праздник леса" С.Маршак "Звонкие ключи" А.Белорусец "Заячьи лапы" Паустовский "Белогрудка" по Астафьеву "Белый козленок" Сейткул Успанов "Осенний день в березовой роще" И.Тургенев" Бианки "Октябрь" С.Маршак "Сказка про спички"; М.Кабанбаев "Сам пропадай, а товарища выручай"; К.Ерсарин "Ломоть хлеба"; В.Осеева "Товарищи"; Поэтический родник "Друг в беде не бросит";	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
2 четверть
Мой Казахстан Картины родной природы (зима)	К.Баянбаев "Осень – рыжая лиса по джайляу бродит" И.Соколов- Микитов "Осень в лесу" К. Бальмонт "Осень" В.Бианки "Ноябрь"	Анализ и интерпретация текста	6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
			6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
3 четверть
О животных Картины родной природы (зима) Картины родной природы (весна)	Т. Айбергенов "Моя Республика"; М. Абылкасымова "Родная земля"; М. Алимбаев "Родник земли родной"; "Степной пейзаж" по М. Ауэзову; В. Бианки: "Декабрь"; "Музыкант", "Аришка-трусишка", "Приключения муравьишки" ; М.Прищвин: "Лисичкин хлеб", "Птицы под снегом"; Е.Чарушин: "Кот Епифан", "Друзья", "Томкины сны"; Н.Сладков: "Всему свое время", "Почему год круглый"; Г.Скребицкий:"Как белочка зимует", "Чем дятел кормится"; Г.Снегирев: "Про пингвинов"; А. Чехов "Каштанка" С.Маршак "Двенадцать месяцев"; А. Тулебасов "Первая поделка"; М.Зверев "Спасибо, матушка зима!"	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос7
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога
4 четверть
Картины родной природы (весна) Добрые дела Картины родной природы (лето)	В. Бианки "Апрель"; С. Муканов "Родная степь; А. Асылбеков "Весна"; С. Сейфуллин "Жаворонок"; Г. Снегирев "Весной"; В. Бианки "Май"; К. Жумагалиев "День Победы"; Ю. Яковлев "Белые журавлики"; М. Джалиль "Красная ромашка"; Ю. Коринец "Волшебное письмо"; "Лето красное идет" поэтический дневник стихотворения казахстанский и зарубежных авторов о лете (по выбору учителя)	Понимание и ответы по тексту	6.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении,
			6.1.2.1 читать целыми словами текст;
			6.1.2.2 читать наизусть выразительно стихотворения и басни;
			6.1.3.1 делить текст на части с помощью учителя;
			6.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			6..1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос, используя слова вопроса; 6.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	6.2.1.1 различать жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя
			6.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя
			6.2.3.1 характеризовать героев с помощью вопросов учителя;
		Оценка произведения	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, с помощью педагога

3) 7 класс:

таблица 3

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Произведения казахской литературы 19 века	Народные песни Белый голубь Обрядовые песни Колыбельная (казахская народная песня) Уходите льды, сугробы … Скоро, скоро снег растает Скворушка прилетай Дождик, дождик Шуточные песни Сказки Чудесная птица (казахская сказка) Умный мужик Казахские пословицы и поговорки Загадки Д. Бабатайулы: Биография Могу подарить Ловчему ястребу гон не впрок О, вершин этих горных гряда... Разве красива гор высота… (отрывок) М. Утемисов: Биография Беркут мой Великая мечта Нарын И.Алтынсарин: Биография Отец и сын Золотой Чуб (сказка) Чистый родник	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века Произведения зарубежной литературы 19 века	А. Кунанбаев: Биография Детство поэта (отрывок) Летом, когда тенисты деревья Лето – солнечная пора… Осень Если смолоду честь не терял... О казахи мои! Мой бедный народ! (отрывок) Ш.Кудайбердиев Биография Кто ты ныне, казах? Чаша жемчуга А. С. Пушкин Биография В разлуке Няне Осень (отрывок) … Уж небо осенью дышало … Вот ветер тучи нагоняет Зимнее утро М. Ю. Лермонтов Биография Парус Казачья колыбельная песня На севере диком… Родина Тучи И. А. Крылов Биография О басне Волк и Ягненок Ворона и Лисица Трудолюбивый Медведь А. П. Чехов Биография Белолобый Н.А. Некрасов Биография Крестьянские дети (отрывок) Славная осень Однажды, в студеную зимнюю пору… Не ветер бушует над бором Дед Мазай и зайцы Л. Н. Толстой Биография Отец и сыновья Белка и Волк Котенок (быль) Воробей на часах	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
3 четверть
Произведения казахской литературы 20 века	Ж. Жабаев Биография "Богатство земли" Учись, мой друг! Ответ сыну М. Жумбаев Биография Как красивы нежный теплый ветерок; Язык отцов Родина моя – Сассыколь Зимняя дорога Я верю тем, кто юн! Мотылек С. Сейфуллин Биография Рабочим А ну-ка, джигиты! (Отрывок) Летом в степи М. Ауезов Автобиография дебрях (Отрывок из романа М. Ауезова "Путь Абая") Сирота Серый Лютый Е. Елубаев Биография Если любишь Современный мальчик Легенда о ласточке М. Зверев Биография Барса-Кельмес	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства
4 четверть
Произведения русской литературы 20 века	М. Горький Биография Детство Бабушкин скворец Воробьишко С. А. Есенин Биография С добрым утром! Спит ковыль, равнина дорогая… Черемуха Весенний вечер К.М. Симонов Биография Сын артиллериста Тот самый длинный день в году С. В. Михалков Биография "Друзья" в походе "Заяц-обманщик"; "Будь человеком" К. Г. Паустовский Биография Кот-ворюга Барсучий нос А. Г. Алексин Биография Подарок	Понимание и ответы по тексту	7.1.1.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию
			7.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			7.1.2.2 читать наизусть выразительно фрагменты текстов
			7.1.3.1 составлять простой план под руководством учителя с использованием слов самого текста
			7.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка по коллективно составленному плану;
			7.1.5.1 отвечать полным ответом на вопрос 7.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	7.2.1.1 различать жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)
			7.2.2.1 определять основную мысль произведения,
			7.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства

4) 8 класс:

таблица 4

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество. Произведения казахских писателей 19 века	Сказки: "Добро порождает добро" "Волшебное кольцо" Народные легенды и былины. "Или и Каратал" "Батыр Еленке" "Добрыня и змей" Пословицы и поговорки. И. Алтынсарин биография. "Умный мальчик" (сказка) "Спор животных" (сказка) А. Кунанбаев биография. "Зима" "Весна" "Лето" "Искандер" (отрывки из поэмы)	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
2 четверть
Произведения русских писателей 19 века	А. С. Пушкин биография. И.И.Пущин "Записки о Пушкине" (отрывки) А.С.Пушкин "Памятник" "Воглубине сибирских руд…" "Зимнее утро" "Сожженное письмо" "Я вас любил" "Сказка о попе и работнике его Балде" М.Ю. Лермонтов биография. "Смерть поэта" (отрывок). "Родина" "Парус" "Сосна" И.А.Крылов биография. "Волк на псарне" (басня) "Осел и Соловей" )басня) "Муха и пчела" (басня) Н.А.Некрасовбио6рафия. "Размышления у парадного подъезда" "В полном разгаре страда деревенская" И.С.Тургенев биография. "Муму"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
3 четверть
Произведения казахских писателей 20 века. Произведения русских писателей 20 века	С. Сейфуллин биография. "Поэма "Раненная сайга" М. Ауезов биография. "Возвращение" "Серый Лютый Т. Жароков биография. "Земля Казахстана" С.Бегалин биография. "Поток" "Песня жизни" "Жеребенок" Б. Канапьянов родился в "Сын пожарного" "Аист" "Плоды" И. Жансугуров биография. "Картины Жетысу" "Домбра" А.Дусенбиев "Могила неизвестного солдата" М.Алимбаев "Юный Казах" "Художник из Семиполатинска"; "Родной язык" Б. Сокпакбаев биография. "Меня зовут Кожа" М. Каназов "Мальчишки верхнего и нижнего вула" Л.Н.Толстой биография. "После бала"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
4 четверть
Произведения русских писателей 20 века	А.П.Чехов биография. "Лошадиная фамилия" С.А.Есенин биография. "Спит ковыль" "Отговорила роща золотая" "Пороша" А.П.Платонов биография. "Разноцветная бабочка" А.Н.Толстой биография. "Русский характер" Заболоцкий "Некрасивая девочка" Л.А.Кассиль "Петькины бутсы" А.Твардовский "Василий Теркин" В.М.Шукшин "Гринька Малюгин" Р.П.Погодин "Алфред"	Понимание и ответы по тексту	8.1.1.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию
			8.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			8.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.3.1 составлять простой план;
			8.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, с изменением лица рассказчика) содержание произведения
			8.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 8.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	8.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, лирическое стихотворение, рассказ)
			8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев
			8.2.3.1 характеризовать героев, используя план и выражения из текста
		Оценка произведения	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев

5) 9 класс:

таблица 5

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество. Произведения казахской литературы 19 века.	Русские и казахские народные сказки. Сказка про Василису Премудрую Искатель счастья Сказание о золотом человеке. Былины. На заставе богатырской. Первый поход Алпамыса. (отрывок из эпоса). Ы. Алтынсарин биография. "Щедрый человек". "Кара Батыр" Легенда. Казахский эпос М. Утемисов биография. "Песень о себе" "Великая мечта" "Пичуга" "Тот не герой"	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века. Произведения русской литературы 19 века.	А. Кунанбаев биография "Слова назидания" (слово первое семнадцатое, восемнадцатое, девятнадцатое). "Если смолоду честь не терял" В.А.Жуковский биография. "Три пояса" И.А.Крылов биография. "Кот и повар" (басня). А. С. Пушкин биография. Поэма "Руслан и Людмила". Повесть "Барышня – крестьянка". М.Ю. Лермонтов биография. "Тучи" "Баллада" "Морская царевна" Н.В. Гоголь биография. "Майская ночь, или Утопленница" Н.А.Некрасов биография. "Рыцарь на час" "Саша" (отрывок из стихотворения)	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
3 четверть
Произведения русской литературы 19 века. Произведения казахской литературы 20 века	А.А.Фет биография. "Помню я: старушка няня…" "Это утро, радость эта" С.Торайгыров биография. "Родному народу" "Молодое сердце" "Зачем я живу" Ш. Кудайбердиев биография. "Явился ты в мир голышом" "Разные мысли" Афоризмы. С. Сейфуллин биография. "В степи" "Весною" "Разлученные лебеди" Т.Молдагалиев биография. "Мой Байконур" "Атака" "Родина" Ж. Жабаев биография. "Ленинградцы, дети мои!" "Казахстан" Б.Момышулы био6рафия. "Наша семья" (отрывки из повести)	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			8.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев
4 четверть
Произведения русской литературы 20 века. Произведения зарубежной литературы	Максим Горький. Биография "Песня о Соколе" М.И.Цветаева биография. "Красною кистью" "Вчера еще в глаза глядел" К.Г.Паустовский биография. "Стекольный мастер" А.Есенин биография. "Нивы сжаты, рощи голы…" "Собаке Качалова" М.А.Шолохов биография. "Судьба человека" Роберт Луис Стивенсон "Вересковый мед" Эрнест Сетон – Томпсон "Снап" Джеральд Даррелл "Живописный жираф	Понимание и ответы по тексту	9.1.1.1 понимать художественное произведение, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию
			9.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			9.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			9.1.4.1 составлять план самостоятельно:
			9.1.4.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			9.1.5.1 отвечать кратким и полным ответом на вопрос 9.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос
		Анализ и интерпретация текста	9.2.1.1 различать жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, рассказ)
			9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			9.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев

6) 10 класс:

таблица 6

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1 четверть
Устное народное творчество Произведения казахской литературы 19 века.	устное народное творчество: пословицы, поговорки, загадки, сказки, сказания, легенды, басни, былины, баллады, песни, предания. "Лиса и тетерев"; "Белая птица памяти"; Русская былина "На заставе богатырской" (в сокращении); "Сказание о золотом человеке"; "Первый поход Алпамыса" (отрывок из эпоса). Ы.Алтынсарин Биография. Рассказ "Отец и сын". А. Кунанбаев Биография. Слова-назидания (отрывки). Слово первое, слово четвертое.. Слово четырнадцатое, слово пятнадцатое	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10.2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
2 четверть
Произведения казахской литературы 19 века. Произведения русской литературы 19 века.	Ш. Кудайбердиев Биография. Притча "Странник". А. Пушкин Биография. Стихотворение "Унылая пора! Очей очарованье!" "Сказка о рыбаке и рыбке". И. Крылов Биография. Басня "Кот и повар". Басня "Волк и ягненок". М. Лермонтов Биография. Стихотворение "Тучи". Стихотворение "Морская царевна" (в сокращении).	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10..2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
3 четверть
Произведения русской литературы 19 века. Произведения казахской литературы 20 века: Произведения русской литературы 20 века:	Н. Гоголь Биография. Повесть "Майская ночь или Утопленница" (в сокращении Ж. Жабаев Биография. Сказка о лентяе; "Поэма любви и гнева"; С. Сейфуллин Биография. Стихотворение "Новый год". М. Ауэзов Биография. "Апрельский джут" (отрывок из романа "Путь Абая"). М. Шаханов Биография. Поэма "Приговор отца" (отрывок). А. Лекеров Биография. Стихотворение "Сапоги". С. Бегалин Биография. Стихотворение "Мать". М. Горький Биография. "Песня о Соколе" (в сокращении) – глава I. "Песня о Соколе" (в сокращении) – глава II. К. Паустовский Биография. Рассказ "Стекольный мастер". С. Есенин Биография. Стихотворение "Береза"	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2. читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10..2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях
4 четверть
Произведения русских писателей 20 века	М. Шолохов Биография "Рассказ "Судьба человека" (отрывки в сокращении). Е. Носов Биография Рассказ "Трудный хлеб". Н. Рубцов Биография. Стихотворение "Русский огонек" (в сокращении). Ю. Коваль Биография. Повесть "Приключения Васи Куролесова" (отрывки).	Понимание и ответы по тексту	10.1.1.1 понимать художественное произведение, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
			10.1.2.1 читать про себя, выполняя задания к тексту;
			10.1.2.2 выразительно читать наизусть стихотворения, басни, фрагменты текста;
			10.1.4.1 составлять сложный план
			10.1.4.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях
			10.1.5.1 отвечать развернутым ответом на вопрос 10.1.6.1 отвечать на проблемный вопрос, используя цитаты
		Анализ и интерпретация текста	10.2.1.1 различать жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)
			10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение
			10.2.3.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий
		Оценка произведения	10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях

Приложение 516
к приказу Министра бразования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 516 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

2. Цель учебного предмета – формирование навыков владения элементарной русской речью, как средством коммуникации, взаимосвязанное обучение видам речевой деятельности (слушанию, говорению, чтению и письму), в соответствии с правилами речевого этикета и нормами употребления языковых единиц в речевой деятельности.

3. Задачи предмета "Русский язык":

1) развивать навыки слушания, говорения, чтения, письма, необходимые для общения в социально-бытовой и учебной сферах;

2) развитие фонетической стороны речи: учить правильно произносить звуки русского языка изолированно, в словах, предложениях; умение различать твердые и мягкие звуки; практическое усвоение правил русского языка;

3) развитие словаря: обогащение словаря словами, обозначающими предмет, действие, признаки предметов; понимание значения новых слов, обобщение слов по значению; учить использовать применению понятийного и переводческого словаря;

4) формировать знания о грамматике русского языка, формировать навыки и умения строить синтаксически правильные предложения в соответствии с нормами и правилами русского языка;

5) развитие связной речи: формирование монологической и диалогической речи (устная и письменная речь);

6) формировать навыки правильного и осмысленного чтения доступного для понимания текста;

7) выработать навыки грамотного письма на основе усвоения звукового состава языка, элементарных сведений по грамматике и правописанию;

8) формирование у обучающихся общих познавательных процессов, чувства интернационализма, патриотизма, любви к Родине, развитие мышления, внимания, памяти, речевой активности;

9) формирование толерантного отношения к языкам и культурам разных народов.

4. Для обучения второму языку детей с легкой умственной отсталостью проводится единый урок русского языка, который имеет тесную связь с предметами: ознакомление с окружающим миром, математикой, социально-бытовой ориентировкой, профессионально-трудовой подготовкой.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по русскому языку основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью:

1) принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей;

2) принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков;

3) принцип деятельностного подхода. В процессе обучения широко используется предметно-практическая деятельность под руководством педагога, которая создает условия для осмысления учебного материала, позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта обучающихся, овладевать знаниями, умениями и навыками по предметам;

4) принцип дифференцированного и индивидуального подхода к обучающимся с умственной отсталостью осуществляется на основе педагогической классификации 4 типологических групп, основанных на возрастных, физических, психологических , интеллектуальных особенностях обучающихся, познавательных способностей и их дополнительных недостатков (по В.В.Воронковой). Для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее возможностям обучающихся содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема. При этом варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

6) коммуникативный подход в обучении - передача и сообщение информации, обмен знаниями, умениями и навыками в процессе речевого взаимодействия; результатом обучения является способность осуществлять общение посредством языка;

6. Для удобства работы в паре или группах необходимо, чтобы мебель в классе была передвижной.

7. Эффективное применение наглядных пособий (сравнительные таблицы, предметные, сюжетные картинки, новые картинки на старнице учебника,серия сюжетных картинок, картинные лото, карртинные словари) на уроках русского языка для развития речи, словаря, способствует лучшему усвоению урока, повышает интерес обущающихся;

8. Для развития коммуникативных навыков у обучающихся учителя широко применяют разные педагогические приемы и технологии:

1) эффективное использование информационно-коммуникативных технологии помогает повысить интерес обучающихся к русскому языку;

2) использование игровой технологии;

3) сопровождение практических и мыслительной деятельности речью;

4) использование различного электронного оборудования (принтер, сканер, слайды).

9. Устная речь обучающихся, а также техника чтения, совершенствуются и в процессе внеклассного чтения. Развитие устной разговорной речи проводится также и в повседневной жизни, в различных видах деятельности: бытовой, трудовой, игровой.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"

10. Объем учебной нагрузки по предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе -– 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

11. Умственно отсталым обучающимся не предъявляются требования усвоить учебный материал всех образовательных этапов, они имеют право изучать материал в том темпе, объеме и степени сложности, которые доступны их пониманию, и для этого учитель регулирует глубину и объем сообщаемых обучающимся знаний с учетом состава обучающихся класса.

12. Содержание по учебному предмету "Русский язык" включает следующие разделы:

1) раздел "Слушание" (аудирование);

2) раздел "Говорение";

3) раздел "Чтение и письмо";

4) раздел "Использование языковых единиц".

13. Раздел "Слушание (аудирование)" включает следующие подразделы:

1) понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;

2) понимание лексического значения слов;

3) понимание содержания кратких художественных произведений.

14. Раздел "Говорение" включает следующие подразделы:

1) пересказ прослушанного/прочитанного текста;

2) участие в диалоге;

3) создание монологического высказывания;

4) соблюдение речевых норм.

15. Раздел "Чтение и письмо" включает следующие подразделы:

1) понимание содержания текста;

2) формулирование вопросов и ответов;

3) составление плана;

4) владение разными видами чтения;

5) соблюдение орфографических и пунктуационных норм.

16. Раздел "Использование языковых единиц" включает следующие подразделы:

1) использование грамматических форм слов;

2) использование синтаксических конструкций.

17. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 5 класса:

18. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 6 класса:

19. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык"для 7 класса:

1) слушание. Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов: понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее. Понимание лексического значения слов, понимать слова с противоположным значением, близкие по значению, использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы, понимание содержания кратких художественных произведений, понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определение основной мысли: определять основное содержание услышанного;

2) говорение. Пересказ прослушанного/прочитанного текста:пересказ прослушанного/прочитанного небольшого текста опираясь на план; участие в диалоге. участвовать в диалоге, правильно понимая реплики; создание монологического высказывания. создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций; обогащение словарного запаса:владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики; соблюдение речевых норм. соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов;

4) использование языковых единиц". использование грамматических форм слов: использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; использование синтаксических конструкций использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя);

20. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:

21. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать основную информацию, определяя тему текста; формулирование вопросов и ответов, уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме; составление плана: составлять простой план; владение разными видами чтения: использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение; дальнейшее совершенствование чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения; написание слов с разделительными ъ и ь; внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; применятьправила правописания изученных форм местоимений и глаголов, практическое ознакомление с правописанием имен числительных от 1 до 20; устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов; соблюдение орфографических и пунктуационных норм: правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис;

22. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:

3) чтение и письмо. Понимание содержания текста: понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; формулирование вопросов и ответов: уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; составление плана: составлять сложный план; владение разными видами чтения: использовать виды чтения, включая поисковое; правильно писать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь, ъ в словах; правильное употребление и написание различных частей речи (существительных, глаголов, прилагательных, наречий, местоимений) с соблюдением изученных орфографических правил; осмысленное чтение различных текстов и их пересказ, осознанное чтение и пересказ содержания, уметь высказать свое мнение о прочитанном произведении, стать; уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); ументь проверять правописание слов по словарю; оформление деловых бумаг: заявлений (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка; соблюдение орфографических и пунктуационных норм, правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами;

Глава 4. Система целей обучения

23. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.1.4: "5" - класс, "1.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

24. Ожидаемые результаты:

1) раздел 1 "Слушание":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций, связанных с бытовой и учебной деятельностью	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельностью и правильно реагировать на нее	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию
1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от.	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов;	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению 7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и расширять словарный запас засчет новых тем	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения 8.1.2.2 иметь общее понятие о слове, о роли и месте слова в предложении, уметь строить словосочетания, предложения с глаголами 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимыглаголов настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам, 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению.	9.1.2.1 понимать родственные слова 9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов; 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов; 9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками, глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.7 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями;	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы 10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 Обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности
1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений;	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические единицы, определять тему	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений, имеющих знакомые лексические и грамматические единицы,	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы;	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, в которых имеются знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль;	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, характеризовать и оценивать поступки персонажей

2) раздел 2 "Говорение":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок.	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики;	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
2.5 Соблюдение речевых норм	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы;	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя);	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления

3) раздел 3 "Чтение и письмо":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Понимание содержания текста	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;	6.3.1.1 понимать общее содержание текста	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)	6.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно	7.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно	8.3.2.1 уметь формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них	9.3.2.1 уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме	10.3.2.1 уметь формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме;
3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя	8.3.3.1 составлять план по опорным словам	9.3.3.1 составлять простой план	10.3.3.1 составлять сложный план
3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя; 6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов.	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявалять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение; 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения. 9.3.4.3 внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; 9.3.4.4 Применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20. 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое; 10.3.4.2 правильнописать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 Правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 Уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка.
3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания 7.3.5.2 уметь писать изложение и сочинение по опорным словам, по плану под руководством учителя. 7.3.5.3 составлять письма, сообщения, заметки в стенгазету, пользуясь орфографическим словарем	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова;	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами

4) раздел 4 "Использование языковых единиц":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

25. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

26. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Русский язык" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
5-10 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)

1) 5 класс:

таблица 1

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций, связанных с бытовой и учебной деятельностью;
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам; 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок; 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании; 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
		1.4 Определение основной мысли	5.1.4.1 определять основное содержание предложений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок.
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений);
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
2 четверть
Моя Родина-Казахстан Кем я хочу быть, когда вырасту	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов	5.1.1.1 понимать значения двух- трехступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя;
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок;
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений);
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений);
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
3 четверть
Национальные и семейные традиции Мы выбираем спорт	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двухступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок. 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании. 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя;
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.1 использовать в речи слова,обозначающие предмет, действия, признаки (по изучаемым темам); 5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок;
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.1 владеть навыками беглого чтения; 5.3.4.2 выделять главные действующие лица из прочитанного произведения 5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть.
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя
4 четверть
Праздники (праздник дружбы, День победы) Летние каникулы	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения /аудио/видеоматериалов;	5.1.1.1 понимать значения двух-трехступенчатых инструкций
		1.2 Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам. 5.1.2.1 понимать значение слов, обозначающих предмет, действия, признаки, в активной речи по изучаемым темам; 5.1.2.2 уметь строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок; 5.1.2.3 уметь логически последовательно располагать три-четыре предложения в связном высказывании; 5.1.2.4 правильно употреблять в речи словосочетания с предлогами у, в, на, с, до, к, от;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	5.1.3.1 понимать содержание кратких художественных произведений
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	5.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 2-3 предложений) с помощью учителя
		2.2 Участие в диалоге	5.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
		2.3 Создание монологического высказывания	5.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций с помощью учителя
		2.4 Обогащение словарного запаса	5.2.4.2 строить устные высказывания при помощи учителя, по опорным словам и словосочетаниям, с опорой на иллюстрацию, серию картинок.
		2.5 Соблюдение речевых норм;	5.2.5.1 соблюдать орфоэпические нормы
	3. Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	5.3.1.1 понимать общее содержание текста с помощью учителя;
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	5.3.2.1 уметь отвечать на вопросы по содержанию прочитанного текста. 5.3.2.2 уметь пересказать прочитанный текст подробно (близко к тексту) и выборочно, повествовательного характера (с предварительной обработкой произношения отдельных слов, словосочетаний, предложений)
		3.3 Составление плана	5.3.3.1 составлять план к небольшим текстам (из 2-3 предложений)
		3.4 Владение разными видами чтения	5.3.4.3 выразительно читать стихотворение наизусть;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	5.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания с помощью учителя
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	5.4.1.1 использовать существительные и прилагательные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	5.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека с помощью учителя

2) 6 класс:

таблица 2

Лексические темы	Раздел/ виды речевой деятельности	Подраздел (навыки)		Цели обучения
1 четверть
Моя школа Окружающий мир	1.Слушание		1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
			1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов 6.1.2.3 обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи;
			1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
			1.4 определение основной мысли	6.1.4.1 определять основное содержание текста с помощью учителя
	2.Говорение		2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя
			2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
			2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
			2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги 6.2.4.3 владеть навыками образования слов с помощью суффиксов; 6.2.4.4 обращать внимание на изменение значения слов; употреблять слова в активной речи
			2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо		3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
			3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
			3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
			3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя
			3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц		4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц		4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
2 четверть
Моя Родина -Казахстан Кем я хочу быть, когда вырасту	2.1.Слушание		1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
			1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 иметь навыки образования слов с помощью суффиксов;
			1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение		2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя;
			2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
			2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
			2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги
			2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо		3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
			3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно;
			3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
			3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов.
			3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц		4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц		4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
3 четверть
Национальные и семейные традиции Мы выбираем спорт	3.1.Слушание		1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
			1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога;
			1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение		2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя
			2.2 участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
			2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
			2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги;
			2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя);
	3.Чтение и письмо		3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
			3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
			3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
			3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя
			3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц		4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя);
	4.Использование языковых единиц		4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека
4 четверть
Праздники (праздник дружбы, День победы) Летние каникулы	4.1.Слушание		1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	6.1.1.1 слушать и понимать речевые образцы с голоса учителя, аудио записи
			1.2 понимание лексического значения слов	6.1.2.1 понимать слова с приставками; различение приставок и предлога; 6.1.2.2 практически усвоить образование слов с помощью суффиксов; обращать внимание на изменение значения слов; употребление слов в активной речи;
			1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	6.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и единицы, определять тему
	2.Говорение		2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста	6.2.1.1 пересказывать содержание прослушанного/прочитанного небольшого текста (из 3-4 предложений) с помощью учителя;
			2.2 Участие в диалоге	6.2.2.1 участвовать в диалоге со сверстниками с помощью учителя
			2.3 создание монологического высказывания	6.2.3.1 создавать высказывание (рассказ-описание) на основе иллюстраций самостоятельно
			2.4 обогащение словарного запаса	6.2.4.1 владеть навыками словообразования с помощью приставок; 6.2.4.2 находить и различать приставки и предлоги;
			2.5 соблюдение речевых норм	6.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов (с помощью учителя)
	3.Чтение и письмо		3.1 понимание содержания текста	6.3.1.1 понимать общее содержание текста
			3.2 формулирование вопросов и ответов	6.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию небольшого текста (2-3 предложений) самостоятельно
			3.3 составление плана	6.3.3.1 составлять план к текстам (из 3-4 предложений)
			3.4 владение разными видами чтения	6.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) с помощью учителя 6.3.4.2 сознательно, правильно, выразительно читать текст с соблюдением интонации, пауз, совпадающих со знаками препинания, логических пауз, произносительных норм русского языка; 6.3.4.3 читать про себя и вслух незнакомые тексты с предварительным разбором новых слов;
			3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	6.3.5.1 правильно писать безударные падежные окончания
	4.Использование языковых единиц		4.1 использование грамматических форм слов	6.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу (с помощью учителя);
	4.Использование языковых единиц		4.2 использование синтаксических конструкций	6.4.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие различные состояния человека

3) 7 класс:

таблица 3

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край Здоровье- богатство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее;
		1.2 Понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 Формулирование вопросов и ответов	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова; 7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно;
	2.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное);
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания; 7.3.5.2 Правильно писать собственное имя;
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу;
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
2 четверть
Явления природы Искусство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 уметь пересказать прослушанное/прочитанное небольшой текст опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания; 7.3.5.2 уметь написать изложение и сочинение по опорным словам, по плану под руководством учителя; 7.3.5.3 Составлять письма, сообщения, заметки в стенгазету, пользуясь орфографическим словарем
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 сспользование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
3 четверть
Традиции и Обычаи народов Казахстана Мир животных и растений	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 пересказывать прослушанный/прочитанный небольшой текст, опираясь на план;
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно;
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное) 7.3.4.2 владеть навыком самостоятельного внеклассного чтения;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
4 четверть
Мир профессий Путешествие и туризм	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	7.1.1.1 понимать инструкции, просьбу учителя, связанные с организацией учебного процесса и бытовой деятельности и правильно реагировать на нее
		1.2 понимание лексического значения слов	7.1.2.1 понимать слова с противоположным значением, близкие по значению 7.1.2.2 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы;
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	7.1.3.1 понимать основное содержание произведений содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	7.2.1.1 уметь пересказать прослушанное/прочитанное небольшой текст опираясь на план
		2.2 участие в диалоге	7.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики
		2.3 создание монологического высказывания	7.2.3.1 создавать высказывание (описание) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	7.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим слова бытовой лексики
		2.5 соблюдение речевых норм;	7.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов
		3.1 понимание содержания текста 3.2 формулирование вопросов и ответов	7.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова 7.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста (3-4 предложений) самостоятельно
	3.Чтение и письмо	3.3 составление плана	7.3.3.1 составлять план по опорным словам с помощью учителя
		3.4 владение разными видами чтения	7.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное) 7.3.4.2 владеть умениями самостоятельного внеклассного чтения; знать и применять правописание собственных имен, мягкий знак в конце существительных женского рода единственного числа;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	7.3.5.1 правильно писать глагольные окончания
		4.1 использование грамматических форм слов	7.4.1.1 использовать местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу
		4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	7.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения (с помощью учителя)

4) 8 класс:

таблица 4

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Мой родной край Здоровье-богатство!	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста;
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
2 четверть
Явления природы Искусство	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.2 иметь общее понятие о слове, о роли и месте слова в предложении, уметь строить словосочетания, предложения с глаголами; 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы,глаголы настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению
		1.3 понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.4 проявалять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
3 четверть
Традиции народа Казахстана Мир животных и растений	1.Слушание	1.1 понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста
		1.2 понимание лексического значения слов	8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы, глаголы настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 Участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 Создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 Обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 Соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 Составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам;
		3.4 Владение разными видами чтения	8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявлять интерес к внеклассному чтению. 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,
4 четверть
Мир профессий Путешествие и туризм	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	8.1.1.1 понимать общее содержание сообщения, определяя тему текста;
		1.2 Понимание лексического значения слов	8.1.2.1 понимать слова, образованных путем словообразования и словоизменения 8.1.2.3 понимать и употреблять в речи синонимы глаголов настоящего, будущего и прошедшего времени; 8.1.2.4 правильно употреблять глаголы по времени, лицам и числам; 8.1.2.5 уметь различать, подбирать и употреблять глаголы, близкие и противоположные по значению;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	8.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы,
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	8.2.1.1 пересказывать основное содержание близко к тексту
		2.2 Участие в диалоге	8.2.2.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь
		2.3 Создание монологического высказывания	8.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций,
		2.4 Обогащение словарного запаса	8.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы,
		2.5 Соблюдение речевых норм;	8.2.5.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов
	3.Чтение и письмо	3.1 Понимание содержания текста;	8.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания
		3.2 Формулирование вопросов и ответов	8.3.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них
		3.3 Составление плана	8.3.3.1 составлять план по опорным словам
		3.4 Владение разными видами чтения	8.3.4.1 владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям 8.3.4.2 различать в тексте речи автора и персонажей; 8.3.4.3 осуществлять пересказ по плану (подробный, краткий, выборочный); 8.3.4.4 проявлять интерес к внеклассному чтению; 8.3.4.5 читать газеты, журналы;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	8.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	8.4.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	8.4.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения,

5) 9 класс:

таблица 5

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии Красивые места Казахстана	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.1 понимать родственные слова. 9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов (стенгазета, пылесос, автопарк).
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
2 четверть
Исторические личности Ценности: любовь и дружба	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме (пиши, пишите), прошедшем времени (читал), с приставками (ушел, включил), глаголы 3-го лица единственного числа (моет). 9.1.2.7 понимать значение наречий, составлять словосочетания и предложения с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками,глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.8 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи;
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста;
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения; 9.3.4.3 внеклассное чтение газет, журналов, доступных художественных произведений; 9.3.4.4 Применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
4 четверть
Развлечения и спорт Культурное наследие	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	9.1.1.1 понимать основную информацию сообщения, определяя ключевые слова
		1.2 Понимание лексического значения слов	9.1.2.2 уметь образовать однокоренные слова с помощью суффиксов 9.1.2.3 уметь образовать слова путем сложения двух слов; 9.1.2.4 преобразовывать слова от одной части речи в другую: прилагательных от существительных, существительных от глаголов; 9.1.2.5 уметь употреблять синонимы и антонимы в речи; 9.1.2.6 понимать глаголы в повелительной форме, прошедшем времени, с приставками, глаголы 3-го лица единственного числа; 9.1.2.7 понимать значение наречии. составлять словосочетаний и предложений с наречиями;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	9.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	9.2.1.1 пересказывать подробно содержание текста
		2.2 Участие в диалоге	9.2.2.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли
		2.3 Создание монологического высказывания	9.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова
		2.4 Обогащение словарного запаса	9.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы
		2.5 Соблюдение речевых норм;	9.2.5.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи
		3.1 Понимание содержания текста;	9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	9.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме
		3.3 Составление плана	9.3.3.1 составлять простой план
		3.4 Владение разными видами чтения	9.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение 9.3.4.2 совершенствововать навык чтения художественных произведений, соблюдая орфоэпические нормы и основные правила выразительного чтения. 9.3.4.4 применять правила правописания изученных форм местоимений и глаголов, 9.3.4.5 практически ознакомиться с правописанием имен числительных от 1 до 20; 9.3.4.6 осуществлять устный пересказ прочитанного произведения, газетных, журнальных статей, телепередач, кинофильмов;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	9.3.5.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	9.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	9.4.2.1 использовать простые предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

6) 10 класс:

таблица 6

Лексические темы	Раздел (виды речевой деятельности)	Подраздел (навыки)	Цели обучения
1 четверть
Научные открытия и технологии Красивые места Казахстана	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы.
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2. Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
2 четверть
Исторические личности Ценности: любовь и дружба	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.1 использовать в речи синонимы, антонимы. 10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.2 правильнописать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
3 четверть
Мир космоса Профессии и труд	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения
4 четверть
Развлечения и спорт Культурное наследие	1.Слушание	1.1 Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов	10.1.1.1 понимать сообщение, извлекая необходимую информацию;
		1.2 Понимание лексического значения слов	10.1.2.2 уметь разбирать состав слова, использовать в активной речи слова различны грамматических категорий (существительные, глагол, прилагат, местоим, наречия, числит) в объеме лексических тем. 10.1.2.3 обогащать словарь за счет пополнения словобразования и словоизменения, слов антонимов, синонимов; 10.1.2.4 активно использовать изученные слова в ходе общения при учебной и трудовой деятельности;
		1.3 Понимание содержания кратких художественных произведений	10.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя характеризовать и оценивать поступки персонажей
	2.Говорение	2.1 Пересказ прослушанного/прочитанного текста;	10.2.1.1 пересказывать содержание выборочно
		2.2 Участие в диалоге	10.2.2.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме
		2.3 Создание монологического высказывания	10.2.3.1 создавать высказывание (описание, повествование) с опорой на ключевые слова или план
		2.4 Обогащение словарного запаса	10.2.4.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова
		2.5 Соблюдение речевых норм;	10.2.5.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления
		3.1 Понимание содержания текста;	10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста
	3.Чтение и письмо	3.2 Формулирование вопросов и ответов	10.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни
		3.3 Составление плана	10.3.3.1 составлять сложный план
		3.4 Владение разными видами чтения	10.3.4.1 использовать виды чтения, включая поисковое; 10.3.4.2 правильно писать гласные, согласные (твердые, мягкие, звонкие, глухие) звуки: б, п, в, ф, г, ж в конце слов, ь,ъ в словах. 10.3.4.3 правильно употреблять и писать различные части речи с соблюдением изученных орфографических правил; 10.3.4.4 осмысленно читать различные тексты и пересказывать их; 10.3.4.5 уметь пользоваться различными словарями (русско-казахский, казахско-русский, орфографический, толковый); 10.3.4.6 уметь оформлять деловые бумаги: заявления (для поступления на работу, учебу, увольнения), доверенность, расписка;
		3.5 Соблюдение орфографических и пунктуационных норм	10.3.5.1 правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами;
	4.Использование языковых единиц	4.1 Использование грамматических форм слов	10.4.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные;
	4.Использование языковых единиц	4.2 Использование синтаксических конструкций	10.4.2.1 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения

Приложение 517
к приказу Министра бразования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 517 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Казахский язык" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (с неказахским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

2. Цель учебного предмета – формирование навыков владения элементарной казахской речью, как средством коммуникации, взаимосвязанное обучение видам речевой деятельности (слушанию, говорению, чтению и письму), в соответствии с правилами речевого этикета и нормами употребления языковых единиц в речевой деятельности.

3. Задачи предмета "Казахский язык":

2) развитие фонетической стороны речи: учить правильно произносить звуки казахского языка изолированно, в словах, предложениях; умение различать твердые и мягкие звуки; практическое усвоение правил казахского языка;

3) развитие словаря: обогащение словаря словами, обозначающими предмет, действие, признаки предметов; понимание значения новых слов, обобщение слов по значению; учить испоьзовать применению понятийного и переводческого словаря;

4) формировать знания о грамматике казахского языка, формировать навыки и умения строить синтаксически правильные предложения в соответствии с нормами и правилами казахского языка;

5) развитие связной речи: формирование монологической и диалогической речи (устная и письменная речь);

6) формировать навыки правильного и осмысленного чтения доступного для понимания текста;

9) формирование толерантного отношения к языкам и культурам разных народов.

4. Для обучения второму языку детей с легкой умственной отсталостью проводится единый урок казахского языка, который имеет тесную связь с предметами: ознакомление с окружающим миром, математикой, социально-бытовой ориентировкой, профессионально-трудовой подготовкой.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью:

6. Для удобства работы в паре или группах желательно, чтобы мебель в классе была передвижной.

7. Эффективное применение наглядных пособий (сравнительные таблицы, предметные, сюжетные картинки, новые картинки на старнице учебника,серия сюжетных картинок, картинные лото, карртинные словари) на уроках казахского языка для развития речи, словаря, способствует лучшему усвоению урока, повышает интерес обущающихся;

1) через эффективное использование информационно-коммуникативных технологии помогает повысить интерес обучающихся к казахскому языку;

2) использование игровой технологии;

3) сопровождение практических и мыслительной деятельности речью;

4) использование различного электронного оборудования (принтер, сканер, слайды).

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Казахский язык"

10. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты ;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;

6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.

11. Оқу пәнінің мазмұны:

3) сыныптағы білім алушылардың мүмкіндіктерімен ерекше оқыту қажеттілігіне байланысты тақырыпты меңгеруге қажет сағат санын мұғалім өзі анықтап, жоспарлайды.

12. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) 1-бөлім "Тыңдалым";

2) 2-бөлім "Айтылым";

3) 3-бөлім "Оқылым";

4) 4-бөлім "Жазылым";

5) 5-бөлім "Тілдік бағдар беру".

13. "Тыңдалым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну;

3) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.

14. "Айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қарым-қатынастық дағдыларын дамыту;

2) қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру;

3) диалогті дамыту;

4) байланыстырып сөйлеу;

5) сенімді және еркін жауап беру.

15. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

2) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;

3) оқылым стратегияларын қолдану.

16. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс жаза білу;

2) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

3) іскерлік хат;

4) орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау.

17. "Тілдік бағдар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) жаңа сөздердің, омоним, синоним, антоним сөздерінің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

2) дыбыстар, буындар; тасымал;

3) түбір мен қосымша; сөз таптары;

4) сөйлем.

18. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінің базалық білім мазмұны:

1) тыңдалым: мұғалім мен білімалушылардың сөзін, аудио (видео) таспаларды тыңдай білу, естігенін түсіну, жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру;

19. 6- сыныпқа арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінің базалық білім мазмұны:

2) айтылым: мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен? деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеу құрау; бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу; берілген үлгілер, сызбалар, сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу құру; сурет, ілеспелі сурет, іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру; сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту;

20. 7- сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

2) айтылым: көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші? деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; берілген сөйлемдерден мәтін құрау; сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру; тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау; мектепте, сыныпта, асханада, көлікте, аулада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу; сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру; сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру;

21. 8- сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

2) айтылым: қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; талдау барысында жай, жайылма, бірыңғай мүшелі сөйлемдерді қолдану; жаңа сөздердің аудармаларын білу; әртүрлі (орысша-қазақша, қазақша-орысша) сөздіктерді пайдалану; әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасай білу; өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу; сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру; сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; басталған әңгімені жалғастыру; қойылған сұрақтарға жауап беру, себеп-салдарын анықтау;

22. 9- сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

23. 10- сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық білім мазмұны:

Глава 4. Система целей обучения

24. "Қазақ тілі" пәні оқу бағдарламасының мазмұны бөлім бойынша ұйымдастырылған. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" – сынып; "5.1" – дағдылар; "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.

25. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:

1) тыңдалым:

1-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудио- таспаға жазылған таныс сөздерді, сөз тіркестерін естіп, айту, аудару; 5.1.1.2 көптік жалғауды тану, ажырату; 5.1.1.3 мәтіндегі сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудио- таспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен, есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 қос сөздер мағынасын түсіну; 8.1.1.3 қаратпа сөздер мағынасын түсіну; 8.1.1.4 үстеу сөздердің мағынасын түсіну; 8.1.1.5 шылаулардың мағынасын түсіну 8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну; 8.1.1.7 сөйлемдердегі сөздердің орын тәртібі туралы білімді түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу; 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну; 9.1.1.3 күрделі сөздердің түрлерін ажырата білу, мысалдар ойлау, аудару	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну;	5.1.2.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну; 5.1.2.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу, 5.1.2.3 аудио таспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау;	6.1.2.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну; 6.1.2.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды (өздігінен немесе мұғалімнің көмегімен) тауып түсіндіру; 6.1.2.3 аудио таспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тыңдау, түсіну; 7.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату;	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату; 8.1.2.2 жалғау, жұрнақ қосылған сөздердің мағынасын түсіну; 8.1.2.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну; 9.1.2.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну 9.1.1.3 аудио және видео таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну, аудару; 9.1.2.4 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну; 10.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну; 10.1.2.3 негізгі ойын қысқаша жеткізу;
1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру; 5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою 8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру; 8.1.3.3 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою 9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру

2) айтылым:

2-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту		5.2.1.1 мәтін бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 сурет бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.3 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.4 Жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілерін практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану; 5.2.1.5 сұрақ бойынша сөйлемді толықтыру, кеңейту; 5.2.1.6 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу;	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; 6.2.1.2 сурет бойынша әңгімелесу; 6.2.1.3 күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен? деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 6.2.1.4 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау; 6.2.1.5 берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеуін дамыту;	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: септік сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.2 көрнекілік, мәтін, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: үлгілерге сүйеніп монологтік сөйлеуін дамыту; 7.2.1.3 берілген сөйлемдер-ден мәтін құрау; 7.2.1.4 сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; 7.2.1.5 тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру; 7.2.1.6 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау;	8.2.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; 8.2.1.2 қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу; 8.2.1.3 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; 8.2.1.4 сөйлемдегі сөздерді талдау; 8.2.1.5 жаңа сөздердің аудармаларын білу; 8.5.1.6 әртүрлі (орысша қазақша, қазақша орысша) сөздіктерді пайдалану;	9.2.1.1 мәтінмен жұмыс істеу барысында әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бө-лім, қорытынды); 9.2.1.2 логикалық кезектілігін сақтап, себеп- салдарын ашу; 9.2.1.3 басталған әңгімені жалғастыру; 9.2.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; 9.2.1.5 өзі, отбасы, жолдас-тары туралы ойын жеткізіп, айта білу; 9.2.1.6 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу;	10.2.1.1 өз ойын түсінікті, толық жеткізу; 10.2.1.2 таныс заттарды өздігінен сипаттау; 10.2.1.3 мәтіннің басты кейіпкерлерін өздігінен сипаттау; 10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту; 10.2.1.5 оқыған шығармалар мен мақалалар туралы өз ойын жеткізіп айта білу; 10.2.1.6 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; 10.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу;
2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру		5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау; 5.2.2.2 үлкендермен, сыныптастарымен сөйлесу мәдениетін білу;	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдар-мен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу;	7.2.2.1 қоғамдық орындардаөзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау;	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;	9.2.2.1 әртүрлі жағдайлар-да өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру;
2.3 диалогті дамыту		5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру; 5.2.3.2 берілген үлгілер бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту;	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту; 6.1.3.2 сюжетті- рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуін дамыту;	7. 2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу; 7.2.3.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтер құрау; 7.2.3.3 рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуге қатысу;	8. 2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу;	9. 2.3.1 тақырыптық диалогтер құру; 9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау;	10. 2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу; 10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; 10.1.3.3 диалогтік сөйлеуге белсенді қатысу, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану;
2.4 Байланыстырып сөйлеу		5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түртүсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану; 5.2.4.2 сурет, бойынша қысқа әңгіме құрастыру;	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.2 іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану; 6.2.4.4 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру;	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру; 7.2.4.2 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру; 7.2.4.3 сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру;	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру; 8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; 8.2.4.3 басталған әңгімені жалғастыру;	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту; 9.2.4.3 жеке өмірінен алынған тәжірибе негізінде әңгіме құрастыру; 9.2.4.4 тәжірибелік әрекеттер негізінде әңгіме құрастыру;	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту; 10.2.4.2 еркін тақырыпта әңгіме құрастыру; 10.2.4.3 газет, журналдағы оқыған шағын мақалалардың, телефильмдердің мазмұнын ауызша айту;
2.5 сенімді және еркін жауап беру		5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру	6. 2.5.1 сұраққа толық жауап беру, жауапты кеңейту; 6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6. 2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану	7. 2.5.1 аудио және видеотаспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру	8. 2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау	9. 2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру	10. 2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру

3) оқылым:

3-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;	5.3.1.1 екі-төрт сөйлемнен тұратын жеңіл мәтіндерді оқып, сұраққа жауап беру; 5.3.1.2 әдеби сөйлеу нормала-рын сақтай отырып мәтінді тұтас сөзбен дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 5.3.1.3 драматизация. Мәтінді рөлге бөліп оқу; 5.3.1.4 мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойын анықтау; 5.3.1.5 мәтінде таныс емес сөздерді табу, түсіну. сөздікті қолдану; 5.3.1.6 жұрнақтар мен жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілері бойынша практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану; 5.3.1.7 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айтып беру, мәнерлеп оқу) қысқа, жеңіл мәтінді өздігінен оқу; 5.3.1.8 жұмбақ, жаңылтпаштарды жаттау;	6.3.1.1 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып мәтінді жүгіртіп дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 6.3.1.2 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну; 6.3.1.3 Шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; 6.3.1.4 шығарманың басты кейіпкер-лерінің мінезіндегі ерекшеліктерін анықтау; 6.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары арқылы оқылған мәтіннің мазмұнын талдау; 6.3.1.6 түсініксіз сөздерді анықтау, мағынасы ұқсас, қарама-қарсы сөздерді іріктеу, ойлау; сөздікті пайдалану;	7.3.1.1 шығарманың негізгі ойын анықтау 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен басты кейіпкерлерді атау, олардың сыртқы келбетін, әрекетін сипаттау; 7.3.1.3 мұғалімнің көмегімен қарапайым жоспар құру; 7.3.1.4 құрылған жоспар бойынша мәтіннің мазмұнын айтып беру; 7.3.1.5 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) мәтінді өздігінен оқу; 7.3.1.6 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 7.3.1.7 өлең, тақпақтар жаттау; 7.3.1.8 сөздікті пайдалану;	8.3.1.1 оқу техникасын жетілдіру; 8.3.1.2 оқу барысында қазақ тілінің орфоэпиясын сақтау; 8.3.1.3 қаратпа сөздер кездесетін сөйлемдерді, тыныс белгілерін сақтап дұрыс оқу; 8.3.1.4 әдеби мәтіндерді саналы түрде оқу; 8.3.1.5 мәтіндегі автор мен кейіпкерлердің сөздерін ажырата білу; 8.3.1.6 мәтіннің мағынасын жоспар бойынша толық, қысқа, теріп айту; 8.3.1.7 мәтіндегі салыстыр-ған, астарлап айтқан сөздерді табу, мағынасын түсіну; 8.3.1.8 сыныптан тыс оқуға қызығушылығын арттыру; 8.3.1.9 газет, журнал оқуға ынталану; 8.3.1.10 мұғалімнің көмегімен оқыған мәтін бойынша өз пікірін білдіру;	9.3.1.1 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын және негізгі ерекшелік-терін сақтап әдеби шығармаларды оқу; 9.3.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту; 9.3.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.3.1.4 қазақ жазушылары туралы негізгі ақпараттарды білу; 9.3.1.5 шығарманың негізгі ойын, желісін анықтау; 9.3.1.6 шығарманың кейіпкерлеріне сипаттама беру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.7 шығарма кейіпкерлерлерінің іс-әрекетінің себептерін түсіндіру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.8 белгілі тақырып бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 9.3.1.9 тақпақ, проза үзінділерін жаттау;	10.3.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру; 10.3.1.2 газет, журнал мақалалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну; 10.3.1.3 сұраққа жауап қайтару; 10.3.1.4 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным –Қазақстан" тақырыптарына шағын әңгіме құрас-тыру; 10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру; 10.3.1.6 кітап, газет, журналдарды өз бетімен оқу; 10.3.1.7 оқыған кітап, газет, журналдағы мақалалар бойынша әңгімелесу, пікірлерін білдіру; 10.3.1.8 тақпақ, проза үзінділерін жаттау;
3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу;	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу;	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газетжурналдар-дан қажетті ақпаратты ала білу;	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедия, сөздіктерден қажетті ақпараттар ды алу;	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет- журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу;	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен);	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3.3 оқылым стратегияларын қолдану;	5.3.3.1 сөздерді буындап дауыстап оқу; 5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 6.3.3.2 мәтінді бөліктерге бөлу; 6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу	7.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу; 7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу; 7.3.3.3 жүгіртіп оқу; 7.3.3.4 іштей оқу	8.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу; 8.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу; 8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу 9.3.3.3 рөлдік оқу	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (коммен-тарий) 10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу

4) жазылым:

4-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
4.1 қазақ тіліне тән дыбыс-тардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстар-дың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.3 әріптік диктант жаза білу; 5.4.1.4 қазақ тіліне тән дауысты, дауыссыз дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.5 әріптік, буындық диктант жаза білу;	6.4.1.1 ә дыбысы бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 6.4.1.2 o-ө дыбыстарын таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату; 6.4.1.3 құрамында н-ң дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу, есте сақтау; 6.4.1.4 қ-ғ дыбыстарын өзара салыстыру; 6.4.1.5 қ, ғ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу;	7.4.1.1 ү-ұ дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату; 7.4.1.2 х, һ өзара және қ дыбысымен салыстыру; 7.4.1.3 х, һ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазуға үйрету; 7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жаза, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу;	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу; 8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу;	9.4.1.1 дыбыста-луы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну; 9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу;	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу;
4.2 Жазба жұмыс-тарын әртүрлі формада ұсыну;	5.4.2.1 алфавит, дыбыстар мен әріптер; 5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу; 5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау; 5.4.2.4 графилақ үлгі бойынша сөз, сөйлем құрастыру, талдау; 5.4.2.5 сөздік диктант жазу,	6.4.2.1 алдын ала талданған; 2-3 сөйлемді ережелерді сақтап жазу; 6.4.2.2 сурет бойынша құрастырған сөйлемді ережелерді сақтап жазу; 6.4.1.3 шағын көлемді мәтінді өтілген ережелерді сақтап көшіріп жазу; 6.4.2.4 сөздік диктант жазу; 6.4.2.5 шағын сөзден (5- 8 сөз) құралған диктант жазу;	7.4.2.1 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру; 7.4.2.2 мұғалімнің басшылы-ғымен құрған жоспарға сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру, жазу; 7.4.2.3 мұғалімнің басшылығымен сұрақ бойынша ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру, жазу; 7.3.2.4 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп мазмұндама жазу; 7.4.2.5 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып өзін-өзі тексеру; 7.4.1.6 шағын сөзден (10-15 сөз) құралған диктант жазу;	8.4.2.1 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып, бір-бірін тексеру; 8.4.2.2 шағын мәтінді жатқа жазу; 8.4.2.3 шағын сөзден (16- 20 сөз) құралған диктант жазу; 6.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу;	9.4.2.1 шығарма-ның кейбір жеңіл абзацтарының мазмұнын жазу; 9.4.2.2 әртүрлі сөз таптарын өтілген ережелерді сақтап жазу; 9.4.2.3 біріккен, күрделі сөздерді жазу; 9.4.2.4 шағын көлемді мазмұндама, шығарма жазу; 9.4.2.5 диктант жазу (22-25 сөз);	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу, 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз); 10.4.2.3 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным –Қазақстан" тақырыпта-рына шағын көлемде мазмұндама жазу; 10.4.2.4 белгіленген тақырыптар бойынша шағын шығарма жазу;
4.3 іскерлік хат;	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу;	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу,	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу,	8.4.3.1 хабарлан-дыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты іс-қағаздарын толтыру;	9.4.3.1 мұғалім-нің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу;	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру;
4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау;	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфогрфиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу; 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау; 7.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); 9.4.4.2 сөйлем ішінде қойыла-тын тыныс белгілерді орынды қолдану	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану

5) тілдік бағдар:

5-кесте

Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып	10-сынып
5.1 сөздер-дің, сөз тіркестерінің мағынсын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздер туралы түсінік болу; 5.5.1.3 зат есім, сын есім, етістік туралы түсінік беру;	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату; 6.5.1.3 есімдік сөздердің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу; 7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою; 7.5.1.3 етістіктің шақтарын білу;	8.5.1.1 сөздің тура және ауыспалы мағынасын анықтау; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну; 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну;	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу; 9.5.1.4 өздігінен ауызша сөйлеуде омоним, антоним сөздерді қолдану; 9.5.1.5 синоним, омоним, антоним сөздердің анықтамасын еске түсіру, оларды ажырату, аудармасын айта білу;	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин-сөздерді орынды пайдалана білу; 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу;
5.2 Дыбыс-тар, буындар;	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық талдау; 5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практика-лық түрде қалыптас-тырып, сөздерді айтуға жаттығу	6.5.2.1 дауыссыз дыбыстардың дыбыс ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айтуға үйрету; 6.5.2.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажыратып, дұрыс айтуын жетілдіру; 6.5.2.3 ұқсас дыбыстар-ды бір-бірімен салыстыру, ажырату	7.5.2.1 буын, буын түрлері туралы түсінік беру, буындарды ажырату, тасымалды дұрыс орындау; 7.5.2.2 буын үндестігі заңын сақтап айту және жазу	8.5.2.1 тасымал туралы түсінік беру; 8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білуге үйрету	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату; 9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату; 10.5.2.2 орфографиялық ережелерді сақтауға дағдыландыру; 10.5.2.3 өздігінен үндестік заңдылығын тұжырымдауға жаттықтыру
5.3 Түбір мен қосымша; сөз таптары;	5.5.3.1 түбір және қосымша туралы түсініктермен таныстыру; 5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөзді талдау; 5.5.3.3 жалғау түрлері туралы түсінік алу; 5.5.3.4 қарама-қарсы іс-әрекеттерді білдіретін -май,-мей, -бай,-бей, -пай,-пей жұрнақта-рының мағынасын түсіну; 5.5.3.5 бұл жұрнақтардың орыс тіліндегі "не" бөлшегі мағынасында қолданатынын түсіну;	6.5.3.1 негізгі және туынды түбір сөздерді білу және ажырату; 6.5.3.2 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс айту; 6.5.3.3 тәуелдік жалғауды тану, ажырату; 6.5.3.4 сөз құрамы, негізгі және туынды түбірді ажырату; 6.5.3.5 есімдіктің түрлерін ажырату; 6. 5.3.6 жалқы және жалпы зат есімдерді танып білу;	7.5.3.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну; 7.5.3.2 сан есімнің түрлерінің анықтамасын танып білу; 7.5.3.3 сын есімнің шырайларын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу; 7.5.3.4 етістіктің шақтары туралы түсінік алу	8. 5.3.1 ауызекі сөйлеуде үлгі бойынша қалыптасқан етістіктердің шақтарын дұрыс қолдану; 8. 5.3.2 септік жалғауларды дұрыс қолдану; 8. 5.3.3 жалғау, жұрнақ қосылған сөз таптарыныңмағынасын ажырату, меңгеру; 8. 5.3.4 сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарын мәтіннен табу;	9.5.3.1 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату; 9.5.3.2 етістіктің шақтары мен жақтарын дұрыс қолдану; 9. 5.3.3 сын есімнің шырайларын қолдану;	10.5.3.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану; 10.5.3.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану;
5.4 Сөйлем	5.5.4.1 сөйлем түсінігімен танысу; 5.5.4.2 сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлерін айтылу интонациясына қарай ажырату; 5.5.4.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару; 6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыру дағдыларын жетілдіру	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату; 7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту; 8.5.4.2 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін білу	9.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 9.5.4.2 сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін қолдану, аудару; 9.5.4.3 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін табу; 9.5.4.4 жай сөйлем түрлерін ажырату;	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.3 салалас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.4 сабақтас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу

26. Осы Бағдарлама жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10-сыныптар үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.

27. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар
білім алушыларға арналған
5-10-сыныптар үшін "Қазақ тілі"
пәнінен жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасына
қосымша

Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған 5-10 сыныптар үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын (оқыту қазақ тілінде емес) жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

1-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудио таспаға жазылған таныс сөздерді естіп, айту, аудару; 5.1.1.2 жуан және жіңішке дауыстылар, дыбыс үндестігі ережелерін білу
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	5.1.2.1 жеңіл мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.1 мәтін бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 үлгі бойынша затты сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түр-түсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.1 екі-төрт сөйлемнен тұратын жеңіл мәтіндерді оқып, сұраққа жауап беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 сөздерді буындап дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.1 алфавит, дыбыстар мен әріптер
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу
Қоршаған орта	5. Тілдік бағдар	5.1 сөз мағынасы	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		5.2 дауысты дыбыстар	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір және қосымша	5.5.3.1 түбір және қосымша, жұрнақтар мен жалғаулар түрлерін анықтау, қолдану
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.2 аудиотаспаға жазылған сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	5.1.1.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.1 тыңдалған сөздер мен сөз тіркестері бойынша сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.2 сурет бойынша: кім? не? кімдер? нелер? кіммен? немен? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.2 сұрақ бойынша сөйлемді толықтыру, кеңейту
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.1 әдептілік, тәртіп ережелерін білу, орындау; 5.2.2.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 жиі қолданатын заттың атын, түр-түсін, қимылын білдіретін сөздерді меңгеру, белсенді сөз қорында қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.2 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып, мәтінді тұтас сөзбен дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу; 5.3.1.3 драмматизация. мәтінді рөлге бөліп оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 сөздерді буындап, дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу, оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу
		4.4 орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мен өскенде кім болғым келеді?	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу
		5.2 сөз таптары	5.5.2.1 зат есім, сын есім, етістік туралы түсінік беру; 5.5.2.2 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық талдау
		5.3 түбір мен қосымша	5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөз талдау
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.1 аудиотаспаға жазылған сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	5.1.1.2 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.1.1.3 аудиотаспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.2 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.2 үлкендермен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.1 бір-біріне сұрақ қою, құрбысының сұрағына жауап беру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.2 сурет, бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.4 мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойын анықтау; 5.3.1.5 мәтінде таныс емес сөздерді табу, түсіну, сөздікті қолдану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу; 5.4.1.3 әріптік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.2 өткен ережелерді сақтап, жай сөйлемдерді, заттың атауларын жазу, оқулықтан, тақтадан көшіріп жазу; 5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау
		4.3 іскерлік хат	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу
		4.4 орфографиялық және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Біз спортты таңдаймыз	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 омоним, синоним, антоним сөздерді ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар	5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практикалық түрде қолданып, сөздерді айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	5.5.3.2 түбірді, жалғау мен жұрнақты табу, ажырату, сөзді талдау туралы түсініктерді қолдану; 5.5.3.3 сөз таптары туралы түсініктерді қолдану
		5.4 сөйлем	5.2.3.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу
4-тоқсан
Мерекелер	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.1.1.3 мәтіндегі сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	5.1.2.3 аудиотаспаға жазылған нұсқауларды түсіну. Орындау
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	5.2.1.3 сурет бойынша: қандай? не істейсің? қайда? деген сұрақтарға қарапайым үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 5.2.1.4 жалғауларды қолданып сөйлеу үлгілерін практикалық негізде меңгеріп, ауызша сөйлеуде қолдану
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	5.2.2.2 үлкендермен, сыныптастарымен сөйлесу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	5.2.3.2 берілген үлгілер бойынша диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	5.2.4.1 сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	5.2.5.1 сөйлемнің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру; 5.2.5.2 мәтіннің мазмұны бойынша негізгі сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3.1.7 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) қысқа, жеңіл мәтінді өздігінен оқу; 5.3.1.8 жұмбақ, жаңылтпаштарды жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	5.3.3.1 мәтінді буындап, дауыстап оқу; 5.3.3.2 сөздерді тұтас дауыстап оқу; 5.3.3.3 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	5.4.1.1 дауысты (ә, ө, ү, ұ, і) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу 5.4.1.2 дауыссыз (ғ, қ, ң, һ) дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, әріп таңбасын дұрыс жазу 5.4.1.3 әріптік, буындық диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.4.2.3 сөзге, сөйлемге дыбыстық, буындық талдау жасау; 5.4.2.4 графилақ үлгі бойынша сөз, сөйлем құрастыру, талдау; 5.4.2.5 сөздік диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	5.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шағын құттықтау жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	5.4.4.1 жазба жұмыстарында өткен ережелерді сақтап, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; 5.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жазғы демалыс	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, аудармаларын білу; 5.5.1.2 омоним, синоним, антоним сөздерді түсіну және қолдану
		5.2 дыбыстар, буындар	5.5.2.1 жуан және жіңішке дауысты дыбыстардың дыбысталу ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту, ажырату, дыбыстық, буындық талдау; 5.5.2.2 дыбыс үндестік заңы туралы түсініктерін практикалық түрде қалыптастырып, сөздерді айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	5.5.3.4 қарама-қарсы іс-әрекеттерді білдіретін -май,-мей, -бай,-бей, -пай,-пей жұрнақтарының мағынасын түсіну және қолдану; 5.5.3.5 бұл жұрнақтардың орыс тіліндегі "не" бөлшегі мағынасында қолданылатынын түсіну
		5.4 сөйлем	5.2.3.3 сөйлемдердің айтылу түріне қарай сөйлем соңында қойылатын белгіні білу

2) 6-сынып:

2-кесте

Ортақ тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің мектебім	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару; 6.1.1.2 дауыссыз дыбыстар, олардың жіктелуі туралы білу, сөздерге дыбыстық талдау жасау
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.1 мәтіннің негізгі мағынасын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеуін дамыту
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
	3. Оқылым	2.5 сенімді және еркін жауап беру	6. 2.5.1 сұраққа толық жауап беру
		3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.1 әдеби сөйлеу нормаларын сақтай отырып, мәтінді жүгіртіп дұрыс, саналы түрде дауыстап оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.1 ә дыбысы бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.1 алдын ала талданған 2-3 сөйлемді ережелерді сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу
Қоршаған орта	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату
		5.2 дыбыстар, олардың түрлері	6.5.2.1 дауыссыз дыбыстардың дыбыс ерекшеліктеріне сәйкес дұрыс айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.2.2.1 негізгі және туынды түбір сөздерді білу және ажырату
		5.4 сөйлем	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару
2-тоқсан
Менің Отаным – Қазақстан	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1. 1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды табу (өз бетімен немесе мұғалімнің көмегімен)
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелесу; 6.2.1.2 сурет бойынша әңгімелесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	6.2.3.1 берілген үлгілер, сызбалар бойынша диалогтік сөйлеу құрау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.1 сурет, ілеспелі сурет бойынша қысқа әңгіме құрастыру; 6.2.4.2 іс-әрекет бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6. 2.5.1 сұраққа толық жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.2 шағын ертегі, тақпақ, мәтіндерді мәнерлеп, дұрыс, интонациясын сақтап, тыныс белгілеріне тоқтап оқып, негізгі мазмұнын түсіну
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.3.1 сөздерді тұтас дауыстап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.2 o-ө дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.2 сурет бойынша құрастырған сөйлемді ережелерін сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтай білу	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу
Мен өскенде кім болғым келеді?	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 тәуелдік жалғауды тану, ажырата білу
		5.2 дыбыстар, буындар	6.5.2.2 дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажыратып, дұрыс айту
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.2.2.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс айту
		5.4 сөйлем	6.5.4.1 жай сөйлем құрастырып айту, аудару
3-тоқсан
Ұлттық және отбасылық құндылықтар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудиотаспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	6.1.1.2 басты кейіпкерді сипаттайтын, оған қатысты абзацтарды (өздігінен немесе мұғалімнің көмегімен) тауып, түсіну; 6.1.2.3 аудиотаспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру; 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.3 күн тәртібіне байланысты іс-әрекеттер бойынша не істеп отырсың? не істедің? не істейсің? қашан? қайдан? неше? нешеде? кіммен? немен? деген сұрақтарға үлгілерді пайдаланып сөйлесу; 6.2.1.4 таныс заттардың басты белгілерін анықтап, сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 Диалогті дамыту	6.1.3.2 сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6. 2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.3 шығарманың және оның бөліктерінің негізгі ойын анықтау; 6.3.1.4 шығарманың басты кейіпкерлерінің мінезіндегі ерекшеліктерін анықтау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.3 құрамында н-ң дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу, есте сақтау; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.1.3 шағын көлемді мәтінді өтілген ережелерді сақтап көшіріп жазу; 6.4.2.4 сөздік диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік жалғауларын дұрыс жазу; 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Біз спортты таңдаймыз	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату; 6.5.1.3 есімдік сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	6.5.2.3 ұқсас дыбыстарды бір-бірімен салыстыру, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.5.3.1 тәуелдік жалғауды тану, ажырату; 6.5.3.5 жіктік жалғау, етістіктің жіктелуі
		5.4 сөйлем	6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыруды білу
4-тоқсан
Мерекелер	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.1.1.1 аудио таспаға жазылған таныс сөздер мен сөз тіркестерін естіп, айту, аудару
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	6.1.2.3 аудио таспаға жазылған шағын мәтіннен таныс сөздерді естіп, айту, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	6.1.3.1 сұраққа өздігінен жауап беру 6.1.3.2 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	6.2.1.5 берілген үлгілер, сызбалар бойынша монологтік сөйлеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	6.2.2.1 мектепте, сыныпта, асханада өзін ұстау ережелерін білу, орындау; 6.2.2.2 бөгде адамдармен қарым-қатынасқа түсу мәдениетін білу
		2.3 диалогті дамыту	6.1.3.2 сюжетті-рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	6.2.4.3 ауызша сөйлеу тілінде тақырыптар бойынша меңгерген жаңа сөздерді белсенді қолдану; 6.2.4.4 ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	6.2.5.2 сұраққа өздігінен жауап беру; 6.2.5.3 сұраққа өздігінен жауап бергенде мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары арқылы оқылған мәтіннің мазмұнын талдау; 6.3.1.6 түсініксіз сөздерді анықтау, мағынасы ұқсас, қарама-қарсы сөздерді іріктеу, ойлау; сөздікті пайдалану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	6.3.1.3 оңай тақпақты жаттау; 6.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	6.4.1.4 қ-ғ дыбыстарын өзара салыстыру; 6.4.1.5 қ, ғ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу; 6.4.1.6 сөздерді буынға бөліп жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	6.4.2.4 сөздік диктант жазу; 6.4.2.5 шағын сөзден (5-8 сөз) құралған диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	6.4.3.1 досына хат, конвертке мекенжайын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	6.4.4.1 зат есімнің көптік, жіктік жалғауларын дұрыс жазу 6.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жазғы демалыс	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	6.5.1.1 мәтіндегі жаңа сөздерді тауып, мағынасын түсіну; 6.5.1.2 сөздердің тура және ауыспалы мағыналарын түсіну, ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	6.5.2.3 ұқсас дыбыстарды бір-бірімен салыстыру, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	6.5.3.6 есімдіктің түрлерін ажырату
		5.4 сөйлем	6.5.4.2 хабарлы сөйлемдерді мағынасына қарай сұраулы және лепті сөйлемдерге айналдыра білу

3) 7-сынып:

3-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшілер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.4 сөйлемдерді толықтыру, кеңейту; 7.2.1.3 берілген сөйлемдерден мәтін құрау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 мектепте, сыныпта өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7. 2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыра білу
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.1 шығарманың негізгі ойын анықтау 7.3.1.2 мұғалімнің көмегімен басты кейіпкерлерді атау, олардың сыртқы келбетін, әрекетін сипаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.1 ү-ұ дыбыстарды таңбалай білу. Салыстыру. Естіп ажырату
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.1 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау
Денсаулық – зор байлық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу
		5.2 дыбыстар, буындар	7.5.2.1 буын, буын түрлерін ажырату, тасымалдың дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну
		5.4 сөйлем	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 септік жалғаулар мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	7.1.2.1 қарапайым әдеби мәтіндерді тындау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші? деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.5 тірек сөздерге сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.1 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді үлгі бойынша құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.3 мұғалімнің көмегімен қарапайым жоспар құру; 7.3.1.4 құрылған жоспар бойынша мәтіннің мазмұнын айтып беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.2 х, һ өзара және қ дыбысымен салыстыру; 7.4.1.3 х, һ дыбыстары бар сөздерді дұрыс айтып, қатесіз жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.2 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп 2-3 сөйлем құрастыру, жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс орындау
Өнер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.1 буын, буын түрлері туралы түсінік беру, буындарды ажырату, тасымалдың дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша, сөз таптары	7.2.2.2 сын есімнің шырайларын танып білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.1 сөйлем интонациясы бойынша хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажырату
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым 3. Оқылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.1 көрнекілік, мәтін, жағдаяттар бойынша: кімнің? кімдікі? кімге? неге? кіммен? немен? қанша? нешінші? деген сұрақтарға сүйеніп диалогтік, монологтік сөйлеу құру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.2 берілген сөйлеу үлгілері бойынша диалогтер құрау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.2 тірек сөздерге сүйеніп сөйлем құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
		3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.5 алдын ала белгіленген тапсырманы орындау мақсатымен (қойылған сұраққа жауап табу, мазмұнын айту беру, мәнерлеп оқу) мәтінді өздігінен оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жазып, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.4.2.3 мұғалімнің басшылығымен сұрақ бойынша ретсіз берілген сөздерден сөйлем құрастыру, жазу; 7.4.2.5 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып өзін-өзі тексеру
		4.3 іскерлік хат	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.1 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.5.1.1 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою; 7.5.1.2 етістіктің шақтарын білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.1 буын, буын түрлерін білу, буындық талдау жасау, тасмалдарды дұрыс орындау
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.3 сан есімнің анықтамасын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	7.1.1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	7.1.2.2 аудио және видео таспаға жазылған сөйлемдердің түрін интонациясына байланысты ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	7.1.3.2 басты кейіпкерлердің сипатына, іс-әрекетіне қатысты сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	7.2.1.2 көрнекілік, мәтін, рөлдік ойындар, жағдаяттар бойынша: үлгілерге сүйеніп монологтік сөйлеу құру; 7.2.1.6 тақырыптарға сай тақпақ, жұмбақ жаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	7.2.2.1 қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстау ережелерін білу, орындау
		2.3 диалогті дамыту	7.2.3.3 рөлдік ойындар арқылы диалогтік сөйлеуге қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	7.2.4.3 сын есімдерді қосып сөйлемді толықтыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	7.2.5.1 аудио және видео- таспалардан көріп, естіген материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жай сөйлемдерді қолданып еркін жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.1.6 қазақ классиктерінің әдеби шығармаларынан қысқа үзінділерді интонацияларын сақтап, мәнерлеп саналы түрде оқу; 7.3.1.7 өлең, тақпақтар жаттау; 7.3.1.8 сөздікті пайдалану
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен энциклопедиядан, сөздіктерден қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	7.3.3.3 жүгіртіп оқу; 7.3. 3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	7.4.1.4 қазақ тіліне тән дыбыстарына келтірілген мысалдарды жаза, оқып таба білу; 7.4.1.5 сөздік диктант жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	7.3.2.4 мұғалімнің басшылығымен құрған жоспарға сүйеніп мазмұндама жазу; 7.4.1.6 шағын сөзден (10-15 сөз) құралған диктант жазу
		4.3 іскерлік хат	7.4.3.1 өздігінен шағын құттықтау (досына, анасына, туысына) жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	7.4.4.2 сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Саяхат жане туризм	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын қайталау, қалыптастыру	7.5.1.1 жаңа сөздердің мағынасын түсіну, сөздіктен табу; 7.5.1.2 жалқы есім мен жалпы есімдерді практикалық түрде меңгеру, оларға сұрақ қою
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	7.5.2.2 буын үндестігі заңын сақтап айту және жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	7.5.3.3 сан есімнің анықтамасын танып білдіретін сұрақтарын қоя білу
		5.4 сөйлем	7.5.4.2 үлгі бойынша сөйлем құрастыра білу

4) 8-сынып:

4-кесте

Ортақ тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Менің туған өлкем	1. Тыңдалым	1.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен, есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 қос сөздердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.1 қатынас мақсатын (хабарлау, түсіндіру, сұрау, ой бөлісу) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.1 оқу техникасын жетілдіру; 8.3.1.2 оқу барысында қазақ тілінің орфоэпиясын сақтау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.1 дауыстап, түсініп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.1 сөздік диктант жазу, сөздікті пайдаланып бір-бірін тексеру
		4.3 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу
Денсаулық – зор байлық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.1 қос сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.1 тасымал туралы білімді дұрыс қолдану
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.1 ауызекі сөйлеуде үлгі бойынша қалыптасқан етістіктердің шақтарын дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлем құрап айту
2-тоқсан
Табиғат құбылыстары	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.1 етістіктің шақтары мен есімдіктің жақтарының мағынасын түсіну ("жақ", "шақ" терминдері қолданылмайды); 8.1.1.2 үстеудің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.1 сөз таптары: зат есім, есімдік, етістік, сан есім, сын есім туралы қарапайым түсінік алып, анықтамасы, сұрақтары бойынша ажырату
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.2 қатынас жағдайын (көңілді, көтеріңкі, сабырлы) ескере отырып, әңгімеге, диалогке қатысу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.1 сурет және әңгіменің басы бойынша сын есімдерді кіріктіріп отырып әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.3 қаратпа сөздер кездесетін сөйлемдерді, тыныс белгілерін сақтап дұрыс оқу 8.3.1.7 мәтіндегі салыстырған, астарлап айтқан сөздерді табу, мағынасын түсіну
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.2 мәнерлеп оқу, жатқа оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.1 құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздерді атау, оқу, жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.2 шағын мәтінді жатқа жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Өнер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.1 тасымал туралы білімді қолдану
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.2 септік жалғауларды дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту
3-тоқсан
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт- дәстүрлері	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.2 жалғау, жұрнақтар қосылған сөздердің мағынасын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою; 8.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.3 сөйлеу тәртібін сақтау: сөйлесіп тұрған адамды тыңдап алу, орынды сұрақ қою; 8.2.1.4 сөйлемдегі сөздерді талдау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп-салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.4 әдеби мәтіндерді саналы түрде оқу; 8.3.1.5 мәтіндегі автор мен кейіпкерлердің сөздерін ажырата білу; 8.3.1.6 мәтіннің мағынасын жоспар бойынша толық, қысқа, теріп айту; 8.3.1.8 сыныптан тыс оқу
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар- дан қажетті ақпараттар- ды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.1.3 шағын сөзден (16-20 сөз) құралған диктант жазу; 6.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	8.4.3.1 хабарландыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты ісқағаздарын толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.1 қос сөздердің мағынасын түсіну; 8.5.1.2 қаратпа сөздердің мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.2.2.3 сөз таптарына қосылған жалғау, жұрнақтарының мағынасын ажырату, меңгеру
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлемдерді кеңейту, жай сөйлем құрап айту
4-тоқсан
Мамандықтар әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.1.1.6 сөз тіркестерінің, жай сөйлемдердің мағынасын түсіну; 8.1.1.7 сөйлемдердегі сөздердің орын тәртібі туралы білімді түсіну орын тәртібі туралы білімі болу
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	8.1.2.3 аудио және видео- таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Неізгі ойын түсіну.
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	8.1.3.3 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп-салдарын анықтау
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	8.2.1.5 жаңа сөздердің аудармаларын білу; 8.5.1.6 әртүрлі (орысша- қазақша, қазақша-орысша) сөздіктерді пайдалану
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	8.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	8.2.3.1 өтілген және кім туралы? не туралы? не істедің? не істеп отырсың? не істейсің? не істедіңдер? сұрақтарына дұрыс жауап беріп, диалогке қатысу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	8.2.4.2 сипатталып жатқан жағдайды бағалай отырып әңгіменің мазмұнын айтып беру; 8.2.4.3 басталған әңгімені жалғастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	8.2.5.1 қойылған сұрақтарға жауап беру. Себеп салдарын анықтау
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.3.1.9 газет, журнал оқуға ынталану; 8.3.1.10 мұғалімнің көмегімен оқыған мәтін бойынша өз пікірін білдіру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	8.3.2.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар- дан қажетті ақпараттар- ды алу
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	8.3.3.3 жүгіртіп оқу; 8.3.3.4 іштей оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	8.4.1.2 көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып, жаза білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	8.4.2.4 мұғалімнің басшылығымен немесе өздігінен бірігіп құрастырған жоспар бойынша шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	8.4.3.1 хабарландыру, мақала, қолхат, істелген жұмыс туралы есеп беру сияқты ісқағаздарын толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	8.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер)
Саяхат жане туризм	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.5.1.3 үстеулердің мағынасын түсіну; 8.5.1.4 шылаудың мағынасын түсіну
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	8.5.2.2 тасымал туралы білімді орынды пайдалана білу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	8.5.3.3 жалғау, жұрнақ қосылған сөз таптарының мағынасын ажырату, меңгеру
		5.4 сөйлем	8.5.4.1 өтілген сөз таптарын қолданып сөйлем құрап айту; 8.5.4.2 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін білу

5) 9-сынып:

5-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.1 мәтінмен жұмыс істеу барысында әңгіменің негізгі құрылымын сақтау (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды)
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.1 тақырыптық диалогтер құру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.1 қазақ тілінің орфоэпиялық нормаларын және негізгі ерекшеліктерін сақтап әдеби шығармаларды оқу; 9.3.1.2 жоспар құру, жоспар бойынша мазмұнын айту
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.1 дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.1 шығарманың кейбір жеңіл абзацтарының мазмұнын жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
Қазақстандағы көрікті жерлер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.2.2.2 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату
		5.4 сөйлем	9.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	9.1.2.1 басылымдардағы (газет, журнал) мақалаларды түсіну; 9.1.2.2 шығарманың негізгі идеясын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.1 мәтіннің әр бөлігі бойынша сұрақ қою
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.2 логикалық кезектілігін сақтап, себеп-салдарын ашу; 9.2.1.3 басталған әңгімені жалғастыру
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.1 тақырыптық диалогтер құру
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.1 оқыған шығармалардың мазмұнын айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.3 сыныптан тыс газет, журнал, қолжетімді шағын шығармаларды оқу; 9.3.1.8 белгілі тақырып бойынша қысқа әңгіме құрастыру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.1 дыбысталуы ұқсас дыбыстарды ажырата білу (а-ә; о-ө; ү-ұ; у-ұ; ы-і). Жазылу емлесін салыстырмалы түрде мысалдар арқылы түсіну
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.2 әртүрлі сөз таптарын, өтілген ережелерді сақтап жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер)
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды әртүрлі позицияда айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.2.2.2 сұрақтар бойынша сөз таптарын ажырату
		5.4 сөйлем	9.5.4.2 сөйлемнің турлаулы, тұрлаусыз мүшелерін қолдану, аудару
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	9.1.1.3 аудио және видео- таспаға жазылған балаларға арналған шағын шығармаларды, ертегілерді тыңдау. Негізгі ойын түсіну, аудару
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.4 қысқа ертегі, әңгімелердің мазмұнын айту; 9.2.1.5 өзі, отбасы, жолдастары туралы ойын жеткізіп айта білу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.3 жеке өмірінен алынған тәжірибе негізінде әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.4 қазақ жазушылары туралы негізгі ақпараттарды білу; 9.3.1.5 шығарманың негізгі ойын, желісін анықтау; 9.3.1.6 шығарманың кейіпкерлеріне сипаттама беру (мұғалімнің көмегімен)
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.2 іріктеп оқу; 9.3.3.3 рөлдік оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.3 біріккен, күрделі сөздерді жазу; 9.4.2.4 шағын көлемді мазмұнда, шығарма жазу
		4.3 іскерлік хат	9.4.3.1 мұғалімнің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); 9.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Кәсіп пен еңбек	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.1 біріккен сөздердің мағынасын меңгеру; 9.5.1.2 күрделі зат есімдерді тану, ажырату; 9.5.1.3 мақал-мәтелдердің мағыналарын түсіну, орынды қолдана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.5.2.3 етістіктің шақтары мен жақтарын дұрыс қолдану
		5.4 сөйлем	9.5.4.3 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін табу
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.1.1.1 біріккен сөздердің анықтамасын, мағынасын түсіну, мысалдар келтіру, аудармасын білу; 9.1.1.2 күрделі зат есімдердің мағынасын түсіну; 9.1.1.3 күрделі сөздердің түрлерін ажырата білу, мысалдар ойлау, аудару
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	9.1.2.4 мәтіндегі абзацтың рөлін түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	9.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	9.2.1.6 күнделікті тұрмысқа, оқуға, қатынасқа қатысты жағдаяттарда қарым-қатынас жасап сөйлесу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	9.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	9.2.3.2 сұрақ қою, диалогті қолдау
		2.4 байланыстырып сөйлеу	9.2.4.4 тәжірибелік әрекеттер негізінде әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	9.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.3.1.7 шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетінің себептерін түсіндіру (мұғалімнің көмегімен); 9.3.1.9 тақпақ, проза үзінділерін жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	9.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді алу (мұғалім, ата-аналар көмегімен)
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	9.3.3.1 жүгіртіп оқу; 9.3.3.2 іріктеп оқу; 9.3.3.3 рөлдік оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	9.4.1.2 керекті сөздерді мәтіннен таба білу, дұрыс жазу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	9.4.2.4 шағын көлемді мазмұндама, шығарма жазу; 9.4.2.5 диктант жазу (22-25 сөз)
		4.3 іскерлік хат	9.4.3.1 мұғалімнің көмегімен өмірбаян, өтініш жазу
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	9.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мәдени құндылықтар	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	9.5.1.4 өздігінен ауызша сөйлеуде синоним, омоним, антоним сөздерді қолдану; 9.5.1.5 синоним, омоним, антоним сөздердің анықтамасын еске түсіру, оларды ажырату, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	9.5.2.2 сөз тіркестерін дыбыстық, буындық үндестік заңдарын сақтап, дұрыс айтып жазу
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	9.5.2.4 сын есімнің шырайларын қолдану
		5.4 сөйлем	9.5.4.3 жай сөйлем түрлерін ажырата білу 9.5.4.4 сөйлемнің мағынасына сәйкес тыныс белгілерін қоя білу

6) 10-сынып:

6-кесте

Лексикалық тақырыптар	Бөлімдер	Бөлімшелер	Оқыту мақсаты
1-тоқсан
Ғылыми жаңалықтар мен технологиялар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.1.1 өз ойын түсінікті, толық жеткізу; 10.2.1.2 таныс заттарды өздігінен сипаттау
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.1 оқу процесінің техникалық және мазмұндық жағын жетілдіру; 10.3.1.3 сұраққа жауап қайтару
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (комментарий)
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу; 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз)
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Қазақстандағы көрікті жерлер	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин сөздерді орынды пайдалана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау
2-тоқсан
Тарихи тұлғалар	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда- ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.1 естіген, оқыған мәтіндердің негізгі мазмұнын түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.2.3 мәтіннің басты кейіпкерлерін өздігінен сипаттау; 10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10. 2.3.1 құрастырған диалогтің мағынасын дұрыс түсіну, оны аудара білу
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.1 мәтіннің мазмұнын толық айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.2 газет-журнал мақалаларындағы қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу нормасын, интонациясын сақтап, саналы оқып түсіну; 10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.1 мәтінге түсініктеме жасау (комментарий)
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.1 сұраққа жауап жазу; 10.4.2.2 диктант жазу (25-35 сөз)
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Құндылықтар: сүйіспеншілік пен достық	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің, мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен термин сөздерді орынды пайдалана білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.1 қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс айту, ажырату
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.1 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөз таптарын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.1 сөйлем мүшелерін анықтау; 10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу
3-тоқсан
Ғарыш әлемі	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрда ғы мәтіндерді түсіну	10.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.1.4 мәтіннің, әңгіменің мазмұнын әртүрлі тәсілдерді (жоспар, сызба) қолданып айту; 10.2.1.5 оқыған шығармалар мен мақалалар туралы өз ойын жеткізіп айта білу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.2 еркін тақырыпта әңгіме құрастыру
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.4 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын әңгіме құрастыру; 10.3.1.6 кітап, газет- журналдарды өздігінен оқу; 10.3.1.7 оқыған кітап, газет- журналдағы мақалалар бойынша әңгімелесу, пікірлерін білдіру
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.3 "Менің сүйікті қалам", "Таңдаған мамандық", "Менің досым", "Отаным – Қазақстан" тақырыптарына шағын көлемде мазмұндама жазу
		4.3 іскерлік хат	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Кәсіп пен еңбек	5. Тілдік бағдар	5.1 жаңа сөздердің, омоним, синоним, антоним сөздерінің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен терминсөздерді орынды пайдалана білу; 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.2 орфографиялық ережелерді сақтауға дағдыландыру
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.3 салалас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу
4-тоқсан
Ойын-сауық және спорт	1. Тыңдалым	1.1 сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.1.1.1 тіл мәдениеті туралы түсінігі бар
		1.2 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді түсіну	10.1.2.2 аудио және видео- таспаға жазылған әртүрлі жанрдағы материалды тыңдау, түсіну; 10.1.2.3 негізгі ойын қысқаша жеткізу
		1.3 тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	10.1.3.2 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ қою, жауап беру
	2. Айтылым	2.1 қарым-қатынастық дағдыларын дамыту	10.2.2.6 қысқа әңгіме, ертегілердің, тақпақ, өлеңдердің мазмұнын айту; 10.2.1.7 сөйлем түрлерінің айтылу интонациясына көңіл бөлу, еліктеу
		2.2 қазақ тілі этикасын сақтап, сөйлеу мәдениетін меңгеру	10.2.2.1 әртүрлі жағдайларда өздерін дұрыс ұстап, сыпайы қатынас жасау дағдысын меңгеру
		2.3 диалогті дамыту	10.2.3.2 әртүрлі жағдаяттарда сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке, әңгімеге қатысу, сұрақ қою; 10.1.3.3 диалогтік сөйлеуге белсенді қатысу, мәтіндегі жаңа сөздерді қолдану
		2.4 байланыстырып сөйлеу	10.2.4.3 газет, журналдағы оқыған шағын мақалалардың, телефильмдердің мазмұнын ауызша айту
		2.5 сенімді және еркін жауап беру	10.2.5.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұраққа жауап беру
	3. Оқылым	3.1 оқу жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.3.1.5 мәтінді оқу, аудару, мазмұнын айтып беру; 10.3.1.8 тақпақ, проза үзінділерін жаттау
		3.2 әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	10.3.2.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану
		3.3 оқылым стратегияларын қолдану	10.3.3.2 іріктеп оқу; 10.3.3.3 талдап оқу
	4. Жазылым	4.1 қазақ тіліне тән дыбыстардың әріп таңбасын дұрыс жаза білу	10.4.1.1 қазақ тіліне тән дыбыстар мен әріптер, олардың айтылуы мен жазылуын білу
		4.2 жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	10.4.2.4 белгіленген тақырыптар бойынша шағын шығарма жазу
		4.3 іскерлік хат	10.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жұмысқа қабылдау туралы өтініш, жұмыстан босату туралы өтініш, сауалнама, жеке өмірбаян толтыру
		4.4 орфография және пунктуациялық ережелерді сақтау	10.4.4.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; 10.4.4.2 сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
Мәдени құндылықтар	5. Тілдік бағдар	5.1 сөздердің, сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	10.5.1.1 кәсіби сөздер мен терминсөздерді орынды пайдалана білу 10.5.1.2 синоним, омоним, антоним сөздердің қатарларын таба білу, аудармасын айта білу
		5.2 дыбыстар, буындар; тасымал	10.5.2.3 өздігінен үндестік заңдылығын тұжырымдауға жаттықтыру
		5.3 түбір мен қосымша; сөз таптары	10.2.2.2 өтілген тақырыптар аясында меңгерген сөзжасам, сөз өзгерту дағдыларын жетілдіріп, ауызша сөйлеу тілінде орынды қолдану
		5.4 сөйлем	10.5.4.2 құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу; 10.5.4.4 сабақтас құрмалас сөйлем туралы түсінігі болу

Приложение 518
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 518 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета – формирование у обучающихся доступных им математических знаний, умений и навыков, способствующих их социальной адаптации и подготовке к самостоятельной трудовой деятельности.

3. Задачи преподавания математики:

1) формировать у обучающихся математические знания, умения и навыки, которые позволят им быть самостоятельными в бытовых ситуациях, овладеть хозяйственно-трудовой деятельностью и доступной профессией;

3) развивать речь обучающихся, обогащать ее специальными математическими терминами и выражениями, учить комментировать свою деятельность, давать словесный отчет о решении задач, выполнении геометрических построений;

4) развивать наглядно-действенное и наглядно-образное мышление обучающихся, мыслительные операции (анализ, сравнение, обобщение и классификация);

5) развивать интерес к учебным занятиям, умения взаимодействовать со сверстниками и взрослыми.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный и коммуникативный подходы использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса.

5. Основным требованием к процессу обучения является организация активной деятельности обучающегося, которая способствует приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, а также личностных качеств.

6. Реализация личностно-ориентированного образования предполагает использование интерактивных методов обучения, которые создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса.

7. Программа позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность учебно-воспитательного характера осуществляется под руководством педагога в партнерстве с родителями.

8. Педагогические подходы к организации учебного процесса по математике основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

9. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. Учитываются: инертность мыслительных процессов, низкая познавательная активность, слабость обобщающей и абстрагирующей функции мышления, отставание в речевом развитии. В работе с обучающимися опираются на сохранные возможности наглядно-действенного и формирующееся наглядно-образное мышление. Обучение математике создает условия для развития у обучающихся психических функций: восприятие, память, речь и мышление. Создается возможность формировать умения доводить начатую работу до конца, преодолевать посильные трудности, проявлять аккуратность и самостоятельность.

10. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения.

11. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования, предполагает компенсацию проблем развитии речи, мышления, общения педагогическими средствами для обеспечения успешности в обучении и социализации.

12. Принцип деятельностного подхода обеспечивает использование предметно-практической деятельности обучающихся в качестве сенсомоторной основы высших психических функций (восприятия, речи и мышления), компенсирует недостаточность жизненного опыта обучающихся.

13. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода обусловлен наличием у обучающихся вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс осуществляется на основе педагогической классификации, которая включает 4 типологические группы (по В.В. Воронковой). Для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее возможностям обучающихся содержание учебного материала с учетом доступной сложности и объема. Варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения.

14. Принцип необходимости специального педагогического руководства. В случае, когда самостоятельная учебно-познавательная деятельность умственно отсталых обучающихся затруднена, педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности обучающегося для обеспечения успешного выполнения учебного задания. Психологическим основанием специального педагогического руководства процесса обучения математике умственно отсталых обучающихся является теория поэтапного формирования умственных действий П.Я. Гальперина.

15. Педагогические задачи решаются при организации процесса обучения математике на основе специальных методических подходов. Новый материал подается умственно отсталым обучающимся малыми объемами, что обусловлено недостаточными интеллектуальными ресурсами по осмыслению абстрактных математических понятий, высокой интеллектуальной истощаемостью обучающихся.

16. При формировании абстрактных математических понятий в 5-10 классах используется наглядный материал и предметно-практическая деятельность с ним. Это способствует созданию необходимых конкретных образов долей и дробей, преобразований и действий с ними, единиц измерения площади геометрических фигур и объема геометрических тел, представлений о скорости.

17. Педагог, управляя практической и умственной работой обучающихся на уроке, побуждает их рассказывать о своих практических или умственных действиях. Сочетание речи и деятельности (практической или умственной) осуществляется по-разному:

1) на первом этапе формирования практических или умственных действий речь следует за молчаливым выполнением задания. Сначала обучающиеся отвечают на наводящие вопросы учителя, количество которых постепенно уменьшается;

2) на втором этапе отработки изучаемого учебного материала обучающийся учится комментировать свои действия;

3) на третьем этапе формирования навыка обучающийся сначала рассказывает о том, как он будет выполнять задание, и потом выполняет работу. Этот способ опирается на развитую планирующую функцию мышления и хороший уровень речевого развития, владения необходимой математической терминологией. Педагог, предлагая обучающимся задания разной степени сложности учитывает их индивидуальные возможности.

18. Для облегчения обучающимся процесса овладения новым учебным материалом используют педагогическую стратегию "забегание вперед". Это постепенная подготовка обучающихся к восприятию и усвоению наиболее сложного математического материала. Педагогическая стратегия "забегание вперед" в отношении некоторых тем курса математики заложена в Программе.

19. Необходимость в постоянном повторении и закреплении изученного материала объясняется быстрым забыванием изученных знаний и навыков. На каждом уроке математики отводится время для повторения. Обязательному повторению подлежит материал, который является основой новой темы. С повторения начинается учебный процесс в первой четверти.

20. Новый учебный материал следует преподносить индуктивным путем, то есть выстраивая объяснения от рассмотрения конкретных фактов к обобщенному свойству или понятию.

21. Умственно отсталые обучающихся с трудом выделяют в формируемых понятиях существенные признаки, отличающие эти понятия от других, сходных, противоположных, и склонны к уподоблению понятий. В процессе обучения педагог предупреждает неточности усвоения нового материала, используя приемы сравнения, сопоставления и противопоставления.

22. Уроки математики имеют межпредметные связи с учебными предметами. Значима связь математики с уроками профессионального труда и социально-бытовой ориентировки. На уроках математики осуществляется "забегание вперед" по отношению к учебному материалу профессионально-трудового содержания и ситуаций, рассматриваемых на уроках социально-бытовой ориентировки. На уроках используются ситуативные задачи, задания профессионального и бытового содержания, предусмотренные программным содержанием названных предметов.

23. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации.

24. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала по математике обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

25. Оценочными средствами являются задания и упражнения, которые использовались для формирования умений и навыков. Не используется тестирование при оценивании результатов обучения умственно отсталых обучающихся.

26. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса учителем на занятиях. Педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

27. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

28. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Контроль носит стимулирующий и воспитательный характер.

29. Периодический контроль проводится после изучения программной темы и раздела. Педагог понимает и готов к тому, что результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы, у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявляют понимание основного содержания темы. У обучающихся

3 типологической группы есть возможность усвоить материал на уровне узнавания, и будут нуждаться в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

30. Итоговый контроль проводится в конце четверти и года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности обучающегося, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

31. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

32. Для организации учебно-воспитательного процесса урок математики обеспечивается соответствующим наглядным и дидактическим материалом.

33. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

34. Основу курса математики для обучающихся с легкой умственной отсталостью составляет арифметика натуральных чисел, дробей и основных величин. Учебный курс имеет концентрическое строение, что предусматривает возвращаться к изученному материалу, восполнять пробелы, повторять, углублять и систематизировать знания обучающихся.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Математика"

35. Объем учебной нагрузки составляет:

1) в 5 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

6) в 10 классе – 5 часов, 170 часов в учебном году.

36. Распределение учебного материала по классам и четвертям в Программе является примерным. Учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в следующий (из одной четверти в следующую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися.

37. Реализуя право каждого ученика с легкой умственной отсталостью развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определит количество часов, необходимое для изучения каждой темы и раздела с обучающимися своего класса. Основанием для перехода к изучению следующей темы является усвоение программного материала обучающимися первой и второй типологических групп (по В.В. Воронковой). Умственно отсталым обучающимся не предъявляются требования усвоить учебный материал каждого класса в полном объеме.

38. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) раздел "Числа и величины";

2) раздел "Элементы наглядной геометрии";

3) раздел "Математическое моделирование".

39. Раздел "Числа и величины" включает следующие подразделы:

1) натуральные числа. Дроби;

2) операции над числами;

3) величины и единицы их измерения.

40. Раздел "Элементы наглядной геометрии" включает следующие подразделы:

1) геометрические фигуры и их классификация;

2) изображение и построение геометричеких фигур.

41. Раздел "Математическое моделирование" включает следующие подразделы:

1) задачи;

2) математический язык.

42. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 5 класса:

1) повторение нумерации в пределах 100;

2) нумерация чисел 1-1000. Образование, запись, чтение и сравнение круглых сотен. Последовательность круглых сотен в числовом ряду. Порядковый и количественный счет (прямой, обратный, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами). Понятие о разряде. Разряды: единицы, десятки и сотни. Десятичный состав чисел. Последовательность чисел в числовом ряду. Основное свойство числового ряда. Однозначные, двузначные и трехзначные числа. Четные и нечетные числа. Округление чисел до десятков и сотен. Римская нумерация чисел от I до XII. Устройство и правила работы с калькулятором. Отображение трехзначных чисел на калькуляторе;

3) сложение и вычитание. Повторение сложения и вычитания в пределах 100. Устное сложение и вычитание в пределах 100 с переходом через разряд. Сложение и вычитание без перехода через разряд в пределах 1000 устными вычислительными приемами (вычисления начинаются с высших разрядов, пример записывается в строчку). Порядок действий в примерах со скобками. Разностное сравнение чисел. Сложение и вычитание с переходом через разряд в пределах 1000 письменными вычислительными приемами (запись примеров в столбик). Проверка сложения и вычитания. Нахождение неизвестных компонентов сложения и вычитания;

4) умножение и деление. Повторение табличных случаев умножения и деления. Кратное сравнение чисел. Свойство единицы и нуля при умножении и делении. Внетабличное умножение и деление в пределах 100. Умножение на 10 и 100. Деление на 10, 100 без остатка и с остатком. Умножение и деление круглых сотен на однозначное число. Умножение и деление полных трехзначных чисел на однозначное число без перехода через разряд устными вычислительными приемами. Проверка умножения и деления. Использование калькулятора при выполнении арифметических действий;

5) текстовые арифметические задачи. Простые текстовые задачи на сложение и вычитание изученных видов, простые текстовые задачи на разностное сравнение чисел. Простые текстовые задачи на умножение и деление изученных видов, на кратное сравнение чисел, на нахождение части числа. Простые текстовые арифметические задачи на соотношение величин: цена, количество, стоимость; путь, время, расстояние. Составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий. Краткая запись задачи. Запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом. Запись наименований к числам в записи решения задачи;

6) величины и единицы их измерения. Меры стоимости. Единицы стоимости: тенге и тиын. Обозначения: тенге – тг., тиын – тн. Соотношение 1 тг.= 100 тн. Монеты и купюры: 100 тг., 200 тг., 500 тг., 1000 тг. Их размен и замена. Меры длины. Повторение единиц длины: миллиметр, сантиметр, дециметр, метр. Соотношения: 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см. Единица длины километр. Обозначение: км. Соотношения: 1 км = 1000 м, 1 м = 1000 мм. Меры массы. Повторение единиц массы: килограмм, центнер и их соотношений. Единицы массы: грамм, тонна. Обозначение: г, т. Соотношение: 1 т = 10 ц, 1 т = 1000 кг, 1 кг = 1000 г. Гири, весы, их назначение. Практические работы по определению веса предметов с использованием весов. Меры времени. Повторение единиц времени – час, минута, секунда, сутки, неделя, месяц, год. Единичные соотношения мер времени. Число дней в году. Високосный год. Преобразования чисел, полученных при измерении стоимости, длины, массы. Устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении длины, стоимости, массы;

7) элементы наглядной геометрии. Повторение: точка, линии, углы. Построение углов, прямоугольника, квадрата с помощью чертежного треугольника по заданным длинам сторон. Круг, окружность. Центр, радиус. Построение окружности с помощью циркуля по заданному радиусу. Классификация треугольников по видам углов: прямоугольные, остроугольные, тупоугольные; по длине сторон: равносторонние, равнобедренные, разносторонние. Построение треугольников по заданным длинам сторон с помощью циркуля и линейки. Построение ломаной линии по заданным длинам отрезков. Прямоугольник, квадрат, смежные стороны, диагонали. Куб, брус. Вершины, ребра, грани. Использование некоторых букв латинского алфавита для обозначения геометрических фигур. Взаимное положение геометрических фигур на плоскости: находятся вне, пересекаются (точка пересечения), одна фигура принадлежит второй;

8) обыкновенные дроби: повторение образования вторых, третьих, четвертых, пятых десятых долей целого предмета, жидких и сыпучих веществ, числа. Образование обыкновенных дробей. Числитель и знаменатель дроби, их значение. Сравнение дробей с одинаковыми знаменателями, с одинаковыми числителями. Крупные, мелкие доли. Правильные, неправильные дроби, смешанные числа, сравнение смешанных чисел;

9) повторение курса математики 5 класса.

43. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 6 класса:

1) повторение нумерации в пределах 1000;

2) нумерация чисел 1-10 000. 1, 10, 100, 1000 как счетные единицы. 10 000 – как новая разрядная единица. Образование, запись, чтение, сравнение, десятичный состав чисел в пределах 10 000. Числа четные и нечетные. Натуральный ряд чисел, его свойства. Счет равными числовыми группами. Округление чисел до десятков и сотен. Римская нумерация от I до ХХ;

3) сложение и вычитание. Устное (легкие случаи) и письменное сложение и вычитание чисел в пределах 10 000. Названия компонентов и результата сложения и вычитания. Проверка сложения и вычитания. Разностное сравнение чисел. Сложение и вычитание с помощью калькулятора;

4) умножение и деление. Повторение табличного и внетабличного умножения и деления. Умножение и деление чисел на 10, 100, 1 000. Деление с остатком. Кратное сравнение чисел, когда частное равно 10, 100, 1 000. Признаки делимости на 10, 100, 1 000. Письменное умножение и деление на однозначное число, на круглые десятки в пределах 10 000. Признаки делимости на 2, 3, 5. Проверка умножения и деления. Умножение и деление с помощью калькулятора;

5) текстовые арифметические задачи. Решение текстовых задач изученных видов. Текстовые задачи на нахождение одной или нескольких частей числа. Текстовые арифметические задачи на встречное равномерное прямолинейное движение;

6) величины. Преобразование чисел, полученных при измерении 1-2 единицами стоимости, длины, массы. Зависимость между величинами: скорость, путь, время; цена, количество, стоимость. Устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении стоимости, длины, массы. Устное и письменное умножение и деление чисел, полученных при измерении 1-2 единицами стоимости, длины, массы на однозначное число;

7) элементы наглядной геометрии. Отрезки, сложение и вычитание отрезков. Масштаб. Положение в пространстве: горизонтальное, вертикальное, наклонное. Уровень, отвес. Взаимное положение прямых на плоскости: пересекаются (в том числе перпендикулярные), не пересекаются (параллельные). Расстояние между параллельными прямыми и его измерение. Построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного треугольника. Окружность, круг, центр окружности, радиус, диаметр, хорда, дуга. Построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля. Обозначение радиуса и диаметра: R, D. Ломаная линия. Измерение длины ломаной линии. Границы треугольника, квадрата, прямоугольника как частные случаи замкнутой ломаной линии. Периметр треугольника, квадрата, прямоугольника. Обозначение периметра: P. Формула вычисления периметра квадрата, прямоугольника, треугольника: P = 4 a; P = 2 a +2 b; P = a + b + c. Симметрия, ось симметрии. Симметричные фигуры. Фигуры симметрично расположенные относительно оси симметрии;

8) обыкновенные дроби. Повторение материала 5 класса. Сравнение смешанных чисел. Основное свойство обыкновенных дробей. Преобразования дробей: выражение в более крупных долях, замена неправильной дроби смешанным числом. Нахождение одной и нескольких долей числа;

9) десятичные дроби. Образование, знаменатель. Запись десятичной дроби без знаменателя. Место десятичных долей в нумерационной таблице. Выражение десятичных дробей в более мелких, в более крупных и одинаковых долях. Основное свойство десятичных дробей. Сравнение десятичных дробей. Запись чисел, полученных при измерении длины, стоимости, массы в виде десятичной дроби (3 м 54 см = 3, 54 м) и в виде целых чисел (3, 54 м = 3м 54 см). Сложение и вычитание десятичных дробей, выраженных в одинаковых долях;

10) повторение курса математики 6 класса.

44. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 7 класса:

1) повторение нумерации в пределах 10 000;

2) нумерация чисел от 1 до 100 000. 1, 10, 100, 1000, 10 000 как счетные единицы. 100 000 – как новая разрядная единица. Образование, запись, чтение, сравнение, десятичный состав чисел в пределах 100 000. Числа четные и нечетные. Натуральный ряд чисел, его свойства. Счет равными числовыми группами. Округление чисел до десятков, сотен, единиц тысяч. Римская нумерация от I до ХХ;

3) сложение и вычитание. Устное и письменное сложение и вычитание в пределах 100 000. Проверка сложения и вычитания. Разностное сравнение чисел. Порядок действий в примерах со скобками. Уравнение. Сложение и вычитание с помощью калькулятора;

4) умножение и деление. Повторение табличного и внетабличного умножения и деления. Признаки делимости на 2, 3, 5, на 10, 100, 1 000. Устное и письменное умножение и деление (в том числе с остатком) на однозначное число в пределах 100 000. Проверка умножения и деления. Умножение и деление на 10, 100, 1000. Умножение и деление на круглые десятки. Умножение на двузначное число. Порядок действий в примерах, содержащих действия 1 и 2 ступеней, со скобками и без них. Уравнение. Умножение и деление с помощью калькулятора;

5) текстовые арифметические задачи. Простые текстовые задачи на сложение и вычитание, умножение и деление изученных видов. Сравнение задач. Составление задач обучающимися. Простые текстовые арифметические задачи на соотношение величин: цена, количество, стоимость; путь, время, расстояние. Текстовые задачи на встречное прямолинейное движение, на движение в одном и противоположном направлениях. Простые текстовые задачи на нахождение одной и нескольких долей числа, на нахождение среднего арифметического. Составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий.

6) числа, полученные при измерении величин и действия с ними. Преобразование чисел, полученных при измерении длины, стоимости, массы и времени. Устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин. Устное и письменное умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число;

7) элементы наглядной геометрии. Повторение: линии и углы. Виды углов. Градус. Градусное измерение углов. Измерение и построение углов с помощью транспортира. Треугольники. Виды треугольников. Смежные углы, сумма смежных углов. Сумма углов треугольника. Построение треугольника по заданным длинам сторон и градусной мере угла, заключенного между ними; по длине одной стороны и двум градусным мерам углов, прилежащих к ней. Круг, окружность. Центр, радиус диаметр, хорда, дуга. Сектор, сегмент. Построение точки, окружности, отрезка, симметричных данным, относительно оси, центра симметрии. Квадрат, прямоугольник. Периметр квадрата и прямоугольника. Ромб, параллелограмм. Периметр ромба и параллелограмма;

8) обыкновенные дроби. Повторение материала 5 и 6 классов. Преобразования дробей: замена неправильной дроби целым или смешанным числом, замена целого или смешанного числа неправильной дробью. Основное свойство обыкновенных дробей. Выражение дроби в более крупных долях (сокращение). Сложение и вычитание обыкновенных дробей с одинаковыми знаменателями. Вычитание дроби из единицы и из целого числа. Сложение и вычитание смешанных чисел. Нахождение одной и нескольких долей числа;

9) десятичные дроби. Повторение материала 6 класса. Умножение и деление десятичных дробей на однозначное число. Нахождение десятичной дроби от числа;

10) повторение курса математики за 7 класс.

45. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 8 класса:

1) повторение нумерации в пределах 100 000. 1, 10, 100, 1000, 10 000 – как счетные единицы;

2) нумерация чисел от 1 до 1 000 000. Счет сотнями тысяч до 1 000 000. 1 000 000 – как новая разрядная единица. Образование, запись, чтение, сравнение чисел в пределах 1000 000. Четные и нечетные числа. Натуральный ряд чисел и его свойства. Счет равными числовыми группами. Округление чисел до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч. Римская нумерация чисел от I до XXXV;

3) сложение и вычитание. Устное и письменное сложение и вычитание в пределах 1 000 000. Нахождение неизвестных компонентов сложения и вычитания. Разностное сравнение чисел. Порядок действий в примерах со скобками. Уравнение. Сложение и вычитание с помощью калькулятора;

4) умножение и деление. Устное и письменное умножение и деление на однозначное число, на 10, 100, 1000, на круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч. Умножение на двузначное число. Проверка умножения и деления. Нахождение неизвестных компонентов умножения и деления. Кратное сравнение чисел. Уравнение. Порядок действий в примерах со скобками. Умножение и деление с помощью калькулятора;

5) текстовые арифметические задачи. Простые текстовые задачи изученных видов на сложение, вычитание, умножение, деление. Сравнение простых текстовых арифметических задач разных видов. Текстовые задачи на вычисление периметра и площади прямоугольника (квадрата). Составление задач обучающимися. Составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2 -4 действий;

6) числа, полученные при измерении величин и действия с ними. Преобразования чисел, полученных при измерении длины, массы, стоимости. Устное и письменное сложение и вычитание, умножение и деление чисел, полученных при измерении величин. Меры времени. Нахождение времени начала события, времени окончания события путем замены календарного числа арифметическим числом с точностью до года, месяца, дня. Конвертируемая валюта: доллар, евро. Курс доллара и евро по отношению к национальной валюте Казахстана;

7) элементы наглядной геометрии. Построение отрезка, треугольника, квадрата, симметричных данным относительно оси, центра симметрии. Многоугольники. Периметр многоугольников. Площадь фигуры. Единицы площади: квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр. Обозначение: S, кв. см; см2 , кв.дм, дм2, кв.м, м2, кв.км, км2, кв. мм, мм2. Измерение и вычисление площадей квадрата и прямоугольника. Практический вывод формул: S = a x a; S = a x b. Геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар. Куб, параллелепипед. Элементы: грани, ребра, вершины, их свойства. Верхнее, нижнее основания, передняя и задняя грани, правая и левая боковые грани, ребра. Развертка куба и параллелепипеда, изготовление их моделей. Вычисление площади боковой и полной поверхностей куба и параллелепипеда;

8) обыкновенные дроби. Повторение материала 5-7 классов. Порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих 3-4 арифметических действия;

9) десятичные дроби. Повторение материала 6, 7 классов. Умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, на 100, на 1000, на круглые десятки. Порядок действий в примерах с десятичными дробями, содержащих 3-4 арифметических действия. Нахождение числа по его десятичной дроби: 0,2, 0,5, 0,02, 0,25, 0,75, 0, 125. Сложение, вычитание, умножение, деление чисел, полученных при измерении длины, массы, стоимости, записанных в виде десятичной дроби;

10) повторение курса математики за 8 класс.

46. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 9 класса:

1) повторение нумерации в пределах 100 000;

2) нумерация чисел от 1 до 1 000 000. Образование, запись, чтение, сравнение чисел в пределах 1 000 000. Четные и нечетные числа. Натуральный ряд чисел и его свойства. Счет равными числовыми группами. Округление чисел. Римская нумерация чисел от I до XXXV;

3) сложение и вычитание. Сложение и вычитание целых чисел и десятичных дробей. Нахождение неизвестных компонентов сложения и вычитания. Порядок действий в примерах со скобками. Разностное сравнение чисел. Уравнение. Использование калькулятора;

4) умножение и деление. Умножение и деление целых чисел и десятичных дробей на однозначное число. Умножение целых чисел на двузначное и трехзначное число (легкие случаи). Деление целых чисел на двузначное число. Умножение и деление целых чисел и десятичных дробей на 10, 100, 1 000, на круглые десятки и сотни. Умножение и деление с помощью калькулятора;

5) текстовые арифметические задачи. Простые (изученных видов на сложение, вычитание, умножение, деление) и составные текстовые арифметические задачи (требующие выполнения 2-4 действий.). Текстовые арифметические задачи на вычисление периметра, площади прямоугольника, квадрата. Простые и составные текстовые арифметические задачи, требующие нахождения процентов от числа;

6) числа, полученные при измерении величин и действия с ними. Повторение материала 5-8 классов. Умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число. Конвертируемая валюта: доллар США, евро. Курс доллара и евро по отношению к национальной валюте Казахстана;

7) элементы наглядной геометрии. Линии: прямые, кривые, ломаные, отрезок, параллельные и перпендикулярные прямые. Углы, построение и измерение углов с помощью транспортира. Смежные углы, сумма смежных углов, углов треугольника. Круг, окружность. Центр, радиус, диаметр. Сектор, сегмент. Длина окружности. Формула вычисления длины окружности: C = 2ПR. Многоугольники. Периметр многоугольников. Площадь фигуры. Единицы площади: квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр. Обозначение: S, кв. см; см2, кв. дм, дм2, кв. м, м2, кв. км, км2, кв. мм, мм2. Измерение и вычисление площадей квадрата и прямоугольника. Геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар. Куб, параллелепипед. Элементы: грани, ребра, вершины, их свойства. Верхнее, нижнее основания, передняя и задняя грани, правая и левая боковые грани, ребра. Развертка куба и параллелепипеда, изготовление их моделей. Вычисление площади боковой и полной поверхностей куба и параллелепипеда. Объем геометрической фигуры. Обозначение: V. Единицы измерения объема: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм 3, куб м, м 3, куб. км, км 3. Соотношение: 1 куб. дм = 1 000 куб. см., 1 куб. м = 1 000 куб. дм, 1 куб. м = 1 000 000 куб. см. Измерение и вычисление объема прямоугольного параллелепипеда (куба);

8) обыкновенные дроби. Повторение материала 5-8 классов. Приведение дробей к одинаковому знаменателю. Сравнение дробей с разными знаменателями. Сложение и вычитание дробей с разными знаменателями. Умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число. Предварительное сокращение. Название компонентов и результатов действий с обыкновенными дробями. Проверка решения обратным действием. Нахождение неизвестного компонента. Порядок действий в примерах, содержащих 3-4 арифметических действия. Нахождение одной или нескольких долей числа;

9) десятичные дроби и проценты. Повторение материала 6-8 классов Умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, на 100, на 1000, на круглые десятки, на круглые сотни. Порядок действий в примерах, содержащих 3-4 арифметических действия. Совместные действия с обыкновенными и десятичными дробями. Понятие о проценте. Три формы записи сотых долей (в виде обыкновенной дроби, в виде десятичной дроби, в виде процентов). 100 % - все число, все количество. Нахождение процентов (1%, 10%, 20%, 25%, 50%, 75%) от числа (деление на 100 и умножение на число процентов);

10) повторение курса математики 9 класса.

47. Базовое содержание учебного предмета "Математика" для 10 класса:

1) повторение нумерации в пределах 100 000. 1, 10, 100, 1000, 10 000 – как счетные единицы;

2) нумерация чисел от 1 до 1 000 000. Счет сотнями тысяч до 1 000 000. Образование, запись, чтение, сравнение чисел в пределах 1 000 000. Четные и нечетные числа. Натуральный ряд чисел и его свойства. Счет равными числовыми группами. Округление чисел. Римская нумерация чисел от I до XXXV;

3) сложение и вычитание. Повторение сложения и вычитания в пределах 100 000. Устное и письменное сложение и вычитание в пределах 1 000 000. Разностное сравнение чисел. Порядок действий в примерах со скобками. Проверка сложения и вычитания. Уравнение. Использование калькулятора;

4) умножение и деление. Повторение: табличное и внетабличное умножение и деление. Устное и письменное умножение и деление на однозначное число, на 10, 100, 1 000, круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч. Порядок действий в примерах со скобками. Умножение и деление на двузначное число. Проверка умножения и деления. Уравнение. Умножение и деление с помощью калькулятора;

5) текстовые арифметические задачи. Простые (изученных видов на сложение, вычитание, умножение и деление) и составные текстовые арифметические задачи (требующие выполнения 2-4 действий). Текстовые арифметические задачи на вычисление периметра, площади прямоугольника, квадрата. Простые и составные текстовые арифметические задачи, требующие нахождения нескольких долей от числа, процентов от числа, числа по его доле. Текстовые задачи на встречное прямолинейное движение;

6) числа, полученные при измерении величин и действия с ними. Повторение материала 5-9 классов. Умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, двузначное число. Сложение, вычитание, умножение, деление чисел, полученных при измерении величин и записанных в виде десятичной дроби. Конвертируемая валюта. Курс доллара, евро к национальной валюте Казахстана;

7) элементы наглядной геометрии. Линии: прямые, кривые, ломаные, отрезок, параллельные и перпендикулярные прямые. Углы, градусное измерение углов. Построение и измерение углов с помощью транспортира. Круг, окружность. Центр, радиус, диаметр. Площадь круга. Формула вычисления площади круга: S=ПR2. Многоугольники. Периметр многоугольников. Площадь фигуры. Единицы площади: квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр. Обозначение: S, кв. см; см2, кв. дм, дм2, кв. м, м2, кв. км, км2, кв. мм, мм2. Вычисление площадей квадрата и прямоугольника. Объем геометрической фигуры. Обозначение: V. Единицы измерения объема: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм3, куб м, м3, куб. км, км3. Вычисление объема прямоугольного параллелепипеда (куба);

8) обыкновенные дроби. Повторение материала 5-9 классов. Умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число. Предварительное сокращение. Название компонентов и результатов действий с обыкновенными дробями. Проверка решения обратным действием. Нахождение неизвестного компонента. Порядок действий в примерах, содержащих 3-4 арифметических действия. Нахождение числа по его доле;

9) десятичные дроби и проценты. Повторение материала 6-9 классов. Порядок действий в примерах, содержащих 3-4 арифметических действия. Совместные действия с обыкновенными и десятичными дробями. Понятие о проценте. Три формы записи сотых долей (в виде обыкновенной дроби, в виде десятичной дроби, в виде процентов). 100 % - все число, все количество. Нахождение процентов (1%, 10%, 20%, 25%, 50%, 75%) от числа (деление на 100 и умножение на число процентов). Нахождение числа по его процентам;

10) повторение курса математики 10 класса.

Глава 4. Система целей обучения

48. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.1.4: "5" – класс, "1.1" –подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

49. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Числа и величины":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Натуральные числа. Дроби.	5.1.1.1 получать, называть и записывать круглые сотни; называть круглые сотни в прямом и обратном порядке; получать, называть и записывать полные числа в пределах 1000 5.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 5.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 5.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до ХII 5.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1000 5.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 5.1.1.7 различать четные/нечетные числа; различать однозначные, двузначные, трехзначные числа округлять числа до десятков и сотен 5.1.1.8 вписывать числа в разрядную таблицу; определять разрядный состав числа 5.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000 5.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые доли целого предмета, включая жидкие и сыпучие вещества 5.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных дробей; различать крупные и мелкие доли 5.1.1.12 читать, записывать обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 5.1.1.13 сравнивать дроби с одинаковыми знаменателям, сравнивать дроби с одинаковыми числителями 5.1.1.14 различать правильные, неправильные дроби, смешанные числа	6.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 10 000 6.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 10 000 6.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 10 000 6.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XX 6.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 10 000 6.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 10 000 6.1.1.7 различать четные/нечетные числа; различать однозначные,двузначные, трехзначные, четырехзначные числа; округлять числа до десятков и сотен 6.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа 6.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 10 000 6.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого 6.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей 6.1.1.12 читать, записывать обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 6.1.1.13 сравнивать дроби с одинаковыми знаменателям, сравнивать дроби с одинаковыми числителями сравнивать смешанные числа 6.1.1.14 различать правильные, неправильные дроби 6.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым, смешанным числом 6.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби сравнивать десятичные дроби и целые числа 6.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу 6.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более купных и одинаковых долях 6.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию	7.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 100 000 7.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 100 000 7.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 100 000 7.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до ХХ 7.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 100 000 7.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 100 000 7.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные,двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч 7.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа 7.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 100 000 7.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого 7.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей 7.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 7.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателями, с одинаковыми числителями, сравнивать смешанные числа 7.1.1.14 получать правильные, неправильные дроби 7.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом 7.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа 7.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу 7.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких . более крупных и одинаковых долях 7.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию	8.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000 8.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000 8.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000 8.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXV 8.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000 8.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000 8.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные, двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч 8.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа 8.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1000 000 8.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого 8.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных и десятичных дробей 8.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 8.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателями, с одинаковыми числителями, сравнивать смешанные числа 8.1.1.14 называть правильные, неправильные дроби 8.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью 8.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа 8.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу 8.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более крупных и одинаковых долях 8.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию	9.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000 9.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000 9.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000 9.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXXV 9.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000 9.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000 9.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные, двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч 9.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа 9.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000 000 9.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого 9.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных и десятичных дробей 9.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 9.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателя, с разными знаменателя, сравнивать смешанные числа 9.1.1.14 называть правильные, неправильные дроби 9.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью; приводить дроби к одинаковому знаменателю 9.1.1.16 получать и записывать, дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной дроби и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа 9.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу 9.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более купных и одинаковых долях 9.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию	10.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000 10.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000 10.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000 10.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXXV 10.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000 10.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000 10.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные, двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч 10.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа 10.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000 000; 10.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого 10.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей 10.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби 10.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателя, с разными знаменателя, сравнивать смешанные числа 10.1.1.14 называть правильные, неправильные дроби 10.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью; приводить дроби к одинаковому знаменателю 10.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной дроби и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа 10.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу; использовать три формы записи сотых долей (в виде обыкновенной дроби, в виде десятичной дроби, в виде процентов) 10.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более крупных и одинаковых долях 10.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
1.2 Операции над числами	5.1.2.1 пользоваться устными приемами сложения и вычитания в пределах 100 с переходом через десяток 5.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000 5.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками при сложении и вычитаниив пределах 1000 5.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел 5.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; выполнять проверку сложения и вычитания 5.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 5.1.2.7 использовать знания табличных случаев умножения и деления; выполнять внетабличное умножение и деление вида: 30х3, 60:3; 12х3, 36:3 5.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел 5.1.2.9 выполнять умножение и деление круглых десятков, сотен, полных двузначных и трехзначных чисел на однозначное число в пределах 1000 устными (без перехода через разряд) 5.1.2.10 выполнять умножение и деление с 1 и 0; выполнять умножение и деление с числами 10, 100 5.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 5.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления 5.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок	6.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания 6.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 10 000 6.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 10 000 6.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 10 000 6.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; проверять сложение вычитанием и наоборот 6.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 6.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления 6.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел; выполнять кратное сравнение чисел, когда частное 10, 100, 1 000 6.1.2.9 применять письменные приемы умножения и деления на однозначное число, круглые десятки в пределах 10 000; выполнять умножение и деление на 10, 100, 1 000, в том числе деление с остатком 6.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3, 5 6.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 6.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления 6.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 10 000 6.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 10 000 6.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; сложение и вычитание смешанных чисел; вычитание дроби из единицы и из целого числа 6.1.2.16 находить одну и несколько долей числа 6.1.2.17 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей, выраженных в одинаковых долях	7.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания 7.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 100 000 7.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 100 000 7.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 100 000 7.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 100 000; проверять сложение вычитанием и наоборот 7.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 7.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления 7.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел 7.1.2.9 применять устные и письменные приемы умножения и деления на однозначное число, 10, 100, 1 000, на круглые десятки в пределах 100 000. 7.1.2.10 выполнять умножение на двузначное число в пределах 100 000; знать признаки делимости на 10, 100, 1 000 7.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 7.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение 7.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 100 000 7.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 100 000 7.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; сложение и вычитание смешанных чисел; вычитание дроби из единицы и из целого числа 7.1.2.16 находить одну и несколько долей числа 7.1.2.17 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей 7.1.2.18 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число 7.1.2.19 находить десятичную дробь от числа	8.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания 8.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000 000 8.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 1000 000 8.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 1000 000 8.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 1 000 000; проверять сложение вычитанием и наоборот 8.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 8.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления 8.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел 8.1.2.9 выполнять письменное умножение и деление на однозначное число, на круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч, выполнять умножение на двузначное число в пределах 100 000; выполнять умножение и деление на 10, 100, 1000 в том числе деление с остатком в пределах 100 000 8.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3, 5 8.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 8.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение 8.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 1 000 000. 8.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 1000 000 8.1.2.15 выполнять сложение и вычитание обыкновенных дробей с одинаковыми знаменателями; сложение и вычитание смешанных чисел; вычитание дроби из единицы и из целого числа 8.1.2.16 находить одну и несколько долей числа; находить число по одной его доле 8.1.2.17 выполнять умножение и деление обыкновенных дробей и смешанных чисел на целое число; выполнять предварительное окращение дроби 8.1.2.18 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих действия 1 и 2 ступени 8.1.2.19 выполнять проверку результатов арифметических действий обратным действием; находить неизвестный компонент арифметического действия с обыкновенными дробями 8.1.1.20 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей 8.1.2.21 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, 100, 1 000, на круглые десятки 8.1.2.22 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби 8.1.2.23 выполнять сложение, вычитание, умножение и деление чисел, полученных при измерении длины, массы, стоимости, записанных в виде десятичных дробей	9.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания 9.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании целых чисел и десятичных дробей в пределах 1000 000 9.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 1000 000 9.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 1 000 000 9.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 1 000 000; проверять сложение вычитанием и наоборот 9.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 9.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления 9.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел 9.1.2.9 выполнять умножение целых чисел и десятичных дробей на однозначное число; выполнять умножение целых чисел на двузначное, трехзначное число; выполнять деление целых чисел и десятичных дробей на однозначное, выполнять умножение целых чисел на двузначное число; выполнять умножение и деление целых чисел и десятичных дробей на 10, 100, 1000 на круглые десятки, круглые сотни в пределах 1 000 000 9.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3,5; 9.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 9.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение 9.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 1 000 000 9.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 1 000 000 9.1.2.15 выполнять сложение и вычитание обыкновенных дробей, смешанных чисел с одинаковыми и разными знаменателями, вычитание дроби из 1 и из целого числа 9.1.2.16 находить одну и несколько долей числа; находить число по одной его доле 9.1.2.17 выполнять умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число; выполнять предварительное окращение дроби 9.1.2.18 находить неизвестные компоненты действий сложения и вычитания, умножения и деления с обыкновенными дробями 9.1.2.19 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих действия 1 и 2 ступени 9.1.2.20 выполнять проверку результатов арифметических действий обратным действием; находить неизвестный компонент арифметического действия с обыкновенными дробями 9.1.2.21 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби 9.1.2.22 находить 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% от числа; находить число по его процентам	10.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания 10.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000 000 10.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 1000 000 10.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 1 000 000 10.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 1 000 000; проверять сложение вычитанием и наоборот 10.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении 10.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления 10.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел 10.1.2.9 выполнять умножение и деление на однозначное, двузначное чисо, на 10, 100, 1000, круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч в пределах 1 000 000 10.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3, 5 10.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления 10.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение 10.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 1 000 000. 10.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 1 000 000 10.1.2.15 выполнять сложение и вычитание обыкновенных дробей, смешанных чисел с одинаковыми и разными знаменателями, вычитание дроби из 1 и из целого числа 10.1.2.16 находить одну и несколько долей числа; находить число по одной его доле 10.1.2.17 выполнять умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число; выполнять предварительное окращение дроби 10.1.2.18 находить неизвестные компоненты действий сложения и вычитания, умножения и деления с обыкновенными дробями 10.1.2.19 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих действия 1 и 2 ступени 10.1.2.20 выполнять проверку результатов арифметических действий обратным действием; находить неизвестный компонент арифметического действия с обыкновенными дробями 10.1.2.21 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей и целых чисел 10.1.2.22 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, на 100, на 1000, на круглые десятки, на круглые сотни 10.1.2.23 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби 10.1.2.24 определять порядок действий в примерах со скобками с десятичными дробями 10.1.2.25 находить 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% от числа; находить число по его процентам 10.1.2.26 выполнять действия с обыкновенными и десятичными дробями
1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек.,г, кг, ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 5.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 5.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед. =7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. , полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с.; 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 5.1.3.4 узнавать монеты: 50 тг, 100 тг; узнавать купюры: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг. 5.1.3.5 выполнять размен и замену монет 50 тг, 100 тг; выполнять размен и замену купюр 200 тг, 500 тг, 1 000 тг 5.1.3.6 использовать монеты для расчета за покупку; 5.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин 5.1.3.8 определять время по часам с точностью до 1 минуты, пользоваться табель календарем для определения дня недели по дате 5.1.3.9 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении одной, двумя единицами стоимости, длины, массы	6.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек., г,кг ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 6.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 6.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед. =7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. , полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с.; 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 6.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг; 6.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг, 500 тг, 1 000 тг, 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг 6.1.3.6 использовать купюры 200 тг, 500 тг, 1 000 тг для расчета за покупку; 6.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин 6.1.3.8 выполнять письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении стоимости, длины, массы; выполнять устное и письменное умножение и деление чисел, полученных при измерении 1-2 единицами стоимости, длины, массы на однозначное число	7.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек., г, кг, ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 7.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 7.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед. =7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. , полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с.; 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 7.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 7.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг; 20 000 тг; 7.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку; 7.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин 7.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число	8.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек., г, кг ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 8.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 8.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед. =7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. , полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с. ; 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 8.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 8.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 8.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку; 8.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин 8.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание, умножение и деление чисел, полученных при измерении величин.	9.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек., г, кг ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 9.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 9.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед.= 7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с. 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 9.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг; 9.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 9.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку 9.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин; различать валюты разных государств: доллар, евро; ориентироваться в обменном курсе валют 9.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число.	10.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: тг, мм, см, дм, м, км, сут., мес., нед., год, час, мин., сек., г, кг, ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер 10.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин 10.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 тг.= 100 тн. 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 год = 12 мес, 1 нед.= 7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 сут.= 24 ч., 1 ч. =60 мин. полчаса – 30 мин, 1 мин. =60 с. 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней; 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг 10.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг; 10.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг 10.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку 10.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин; различать валюты разных государств: доллар, евро; ориентироваться в обменном курсе валют 10.1.3.8 выполнять сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, двузначное число

2) раздел "Элементы наглядной геометрии":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.1 узнавать и называть на чертеже: прямую, отрезок, ломаную, угол, окружность, круг (центр, радиус), дугу 5.2.1.2 узнавать и называть виды углов, элементы угла: вершины, стороны 5.2.1.3 различать и называть фигуры: квадрат, прямоугольник, смежные стороны, диагонали 5.2.1.4 классифицировать треугольник по видам сторон, по видам углов 5.2.1.5 узнавать и называть геометрические тела: куб, брус их элементы: вершины, ребра, грани 5.2.1.6 узнавать на чертеже и называть взаимное положение геометрических фигур на плоскости: пересекаются, находятся вне, принадлежат; находить точку пересечения фигур на чертеже	6.2.1.1 выполнять сложение и вычитание длин отрезков; 6.2.1.2 различать и называть круг и окружность, центр, радиус, диаметр, дугу, хорду 6.2.1.3 определять и называть положение отрезков и прямых линий в пространстве: горизонтальное, вертикальное, наклонное 6.2.1.4 использовать уровень, отвес для определения горизонтальности вертикальности предметов 6.2.1.5 узнавать и называть ломаную линию на чертеже; понимать границу треугольника, квадрата, прямоугольника как частные случаи замкнутой ломаной линии 6.2.1.6 давать определение периметра треугольника, квадрата, прямоугольника; использовать формулы вычисления периметра: P=a+b+c; P = 4a; P = 2a+2b 6.2.1.7 узнавать и называть ось, центр симметрии; узнавать и называть симметричные фигуры и фигуры, симметрично расположенные относительно оси, центра симметрии 6.2.1.8 понимать масштаб, как отношение размера изображения к размеру изображаемого объекта (1:2, 1:5, 1:10, 1:100) 6.2.1.9 определять взаимное положение прямых на плоскости: пересекаются (в том числе перпендикулярные), не пересекаются (в том числе параллельные) 6.2.1.10 узнавать и использовать знаки обозначения перпендикулярных и параллельных линий	7.2.1.1 различать виды углов; называть размеры прямого, тупого, острого, развернутого, полного углов 7.2.1.2 выбирать меру измерения величины угла (градус) и инструмент для его измерения (транспортир) 7.2.1.3 узнавать и называть виды треугольников; находить смежные углы; называть сумму смежных углов, сумму углов треугольников 7.2.1.4 давать определение периметра квадрата, прямоугольника, ромба, параллелограмма; использовать формулы вычисления периметра 7.2.1.5 различать и называть виды углов: прямой, тупой, острый, развернутый, полный 7.2.1.6 выбирать меру измерения величины угла (градус) и инструмент для его измерения (транспортир) 7.2.1.7 различать и называть окружность и круг; узнавать и называть: центр, радиус, диаметр, хорду, дугу 7.2.1.8 узнавать и различать четырехугольники: квадрат, прямоугольник, ромб, параллелограмм	8.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоугольники 8.2.1.2 называть единицы измерения площади (квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр) использовать разные виды записей для обозначения площади: S, кв. см; см2, кв. дм; дм2, кв. м; м 2, кв. км; км2, кв. мм; мм2; осуществлять практический вывод формулы вычисления площади квадрата и прямоугольника 8.2.1.3 измерять и вычислять площадь квадрата и прямоугольника; измерять площади квадрата и прямоугольника с помощью палетки 8.2.1.4 узнавать и называть геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед 8.2.1.5 показывать и называть элементы куба и параллелепипеда: вершины, ребра, грани (передняя, задняя, правая, левая, верхнее и нижнее основания) 8.2.1.6 узнавать развертки куба и параллелепипеда 8.2.1.7 вычислять площадь боковой и полной поверхности куба и параллелепипеда	9.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоуголь ники, различать и называть параллельные и перпендикулярные прямые 9.2.1.2. называть виды углов: прямой, тупой, острый; смежные углы выбирать меру измерения величины угла (градус) и инструмент для его измерения (транспортир); называть сумму смежных углов, углов треугольника 9.2.1.3 различать и называть круг и окружность; различать и называть центр, радиус диаметр, хорду, дугу; различать и называть части круга: сектор, сегмент 9.2.1.4 определять длину окружности с помощью формулы: C= 2ПR 9.2.1.5 использовать формулы вычисления периметра: P = 4a; P = 2a+2b 9.2.1.6 различать и называть единицы площади: квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр 9.2.1.7 узнавать и называть геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед;узнавать и называть элементы геометрических тел: грани, ребра, вершины, их свойства 9.2.1.8 вычислять площадь квадрата, прямоугольника, полной и боковой поверхности куба и параллелепипеда 9.2.1.9 различать и называть единицы объема: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм 3, куб м, м 3, куб. км, км 3 9.2.1.10 измерять и вычислять объем куба и прямоуголь ного параллелепипеда	10.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоуголь ники, различать и называть параллельные и перпендикулярные прямые 10.2.1.2 называть виды углов: прямой, тупой, острый 10.2.1.3 называть круг и окружность; различать и называть центр, радиус диаметр 10.2.1.4 определять площадь круга с помощью формулы: S=ПR2 10.2.1.5 вычислять периметры многоугольников 10.2.1.6 вычислять площадь квадрата, рямоугольника 10.2.1.7 вычислять объем куба и прмоугольного параллелепипеда
2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины; определять длину отрезка 5.2.2.2 выполнять построение ломаной линии по заданным длинам отрезков 5.2.2.3 выполнять построение углов разного вида с помощью чертежного треугольника 5.2.2.4 выполнять построение квадрата, прямоугольника по заданным длинам сторон с помощью чертежного треугольника 5.2.2.5 выполнять построение окружности с помощью циркуля по заданному радиусу 5.2.2.6 выполнять построение треугольника по заданной длине сторон с помощью циркуля и линейки	6.2.2.1 измерять расстояние между параллельными прямыми 6.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника 6.2.2.3 выполнять построение окружности с помощью циркуля по заданному радиусу, диаметру 6.2.2.4 измерять длину ломаной линии	7.2.2.1 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира 7.2.2.2 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля 7.2.2.3 выполнять построение точки, окружности, отрезка, симметричных данным, относительно оси, центра симметрии 7.2.2.4 выполнять построение треугольника по заданной длине сторон и градусной мере угла, заключенного между ними 7.2.2.5 выполнять построение треугольника по длине одной стороны и двум градусным мерам углов, прилежащих к ней	8.2.2.1 выполнять построение отрезка, треугольника, квадрата, симметричных данным, относительно оси, центра симметрии 8.2.2.2 изготавливать модели куба и параллеле пипеда	9.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины 9.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника 9.2.2.3 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира 9.2.2.4 изготовливать модели куба и параллелепипеда 9.2.2.5 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля	10.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины 10.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника 10.2.2.3 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира 10.2.2.4 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля

3) раздел "Математическое моделирование":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Задачи	5.3.1.1 решать простые текстовые задачи на нахождение суммы, остатка, на увеличение и уменьшение числа на несколько единиц, на нахождение неизвестных слагаемого, уменьшаемого, вычитаемого; на разностное сравнение чисел 5.3.1.2 решать простые текстовые задачи на нахождение произведения, на деление на равные части, на деление по содержанию, на увеличение и уменьшение числа в несколько раз; на кратное сравнение чисел; на соотношение величин: цена, количество, стоимость; путь, время, расстояние; на нахождение части числа 5.3.1.3 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2 действий 5.3.1.4 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 5.3.1.5 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 5.3.1.6 записывать наименования к числам в записи решения задачи	6.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов 6.3.1.2 решать текстовые задачи на нахождение одной или нескольких долей числа; задачи на зависимость между величинами: скорость, путь, время, цена, количество, стоимость;встречное равномерное прямолинейное движение 6.3.1.3 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий 6.3.1.4 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 6.3.1.5 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 6.3.1.6 записывать наименования к числам в записи решения задачи	7.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов 7.3.1.2 выполнять сравнение задач на увеличение (уменьшение) числа на несколько единиц и увеличение (уменьшение) числа в несколько раз; выполнять сравнение задач на разностное и кратное сравнение чисел 7.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение, на движение в одном и противоположном направлениях 7.3.1.4 решать простые текстовые задачи на нахождение одной и нескольких долей числа, на нахождение среднего арифметического 7.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий 7.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 7.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 7.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи	8.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов 8.3.1.2 решать текстовые задачи на вычисление площади прямоугольника (квадрата) 8.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение 8.3.1.4 решать составные текстовые задачи, включающие нахождение дроби от числа 8.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий 8.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 8.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 8.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи	9.3.1.1 решать текстовые задачи изученных видов 9.3.1.2 решать простые и составные текстовые арифметические задачи на нахождение процентов от числа 9.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение 9.3.1.4 решать составные текстовые задачи, включающие нахождение дроби от числа, процентов от числа 9.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий 9.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 9.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 9.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи	10.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов 10.3.1.2 решать простые и составные текстовые арифметические задачи на нахождение процентов от числа; нахождение плащади прямоугольника (квадрата) 10.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение 10.3.1.4 решать составные текстовые задачи, включающие нахождение дроби от числа, процентов от числа 10.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий 10.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений 10.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом 10.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
3.2 Математический язык	5.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 5.3.2.2 использовать некоторые буквы латинского алфавита для обозначения геометрических фигур на чертеже	6.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 6.3.2.2 использовать некоторые буквы латинского алфавита для обозначения геометрических фигур на чертеже; обозначать радиус и диаметр буквами латинского алфавита: R, D; обозначать периметр: P	7.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 7.3.2.2 использовать для обозначения градусной меры угла –символ " ͦ"	8.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 8.3.2.2 обозначать площадь геометрической фигуры: S	9.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 9.3.2.2 использовать обозначение объема геометрического тела:V; использовать для обозначенияпроцента -символ %	10.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=" 10.3.2.2 использовать обозначение объема геометрического тела:V; использо вать для обозначе ния процента символ %

50. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Математика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

51. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Математика" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
5-10 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Математика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	5.1.1.1 получать, называть и записывать круглые сотни; называть круглые сотни в прямом и обратном порядке; получать, называть и записывать полные числа в пределах 1000
		5.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000
		5.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000
		5.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1000
		5.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000
		5.1.1.7 различать четные/нечетные числа; различать однозначные, двузначные, трехзначные числа
		5.1.1.8 вписывать числа в разрядную таблицу; определять разрядный состав числа
		5.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000
	1.2 Величины и единицы их измерения	5.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: мм, см, дм, м, км, г, кг, ц, т и соответствующие инструменты; результаты измерений записывать числом с наименованием мер
		5.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		5.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 см = 10 мм, 1 дм = 10 см, 1 м = 10 дм, 1м = 100 см 1 м = 1000 мм 1 км = 1000 м 1 т = 10 ц 1 ц = 100 кг 1 кг = 1000 г 1 т = 1000 кг
		5.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
		5.1.3.9 выполнять устное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении одной, двумя единицами стоимости, длины, массы
	1.3 Операции над числами	5.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000
		5.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками при сложении и вычитании в пределах 1000
		5.1.2.7 использовать знания табличных случаев умножения и деления
		5.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел
		5.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	5.3.1.1 решать простые текстовые задачи на нахождение суммы, остатка, на увеличение и уменьшение числа на несколько единиц, на нахождение неизвестных слагаемого, уменьшаемого, вычитаемого
		5.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2 действий
		5.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		5.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		5.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.2 узнавать и называть виды углов, элементы угла: вершины, стороны
	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.1 узнавать и называть на чертеже: окружность, круг (центр, радиус)
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.4 выполнять построение квадрата, прямоугольника по заданным длинам сторон с помощью чертежного треугольника
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.5 выполнять построение окружности с помощью циркуля по заданному радиусу
2 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	5.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые доли целого предмета, включая жидкие и сыпучие вещества
		5.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных дробей различать крупные и мелкие доли
		5.1.1.12 читать, записывать обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		5.1.1.13 сравнивать дроби с одинаковыми знаменателям, сравнивать дроби с одинаковыми числителями
		5.1.1.14 различать правильные, неправильные дроби, смешанные числа
		5.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел
		5.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел
		5.1.1.7 округлять числа до десятков
	1.2 Операции над числами	5.1.2.2 пользоваться письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000
	1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы: мес., год
	1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин: 1 год = 12 мес, 1 нед. =7 сут, 1 мес = 28, 29, 30, 31 сут, 1 год = 365 ; високосный год = 366 дней
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	5.3.1.1 решать простые текстовые задачи на разностное сравнение чисел
		5.3.1.2 решать простые текстовые задачи на кратное сравнение чисел, на нахождение части числа
		5.3.1.3 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2 действий
		5.3.1.4 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		5.3.1.5 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		5.3.1.6 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.4 классифицировать треугольник по видам сторон, по видам углов
2.Элементы наглядной геометрии	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.6 выполнять построение треугольника по заданной длине сторон с помощью циркуля и линейки
3 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	5.1.2.7 использовать знания табличных случаев умножения и деления; выполнять внетабличное умножение и деление вида: 30х3, 60:3; 12х3, 36:3
		5.1.2.10 выполнять умножение и деление с 1 и 0; выполнять умножение и деление с числами 10, 100
		5.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел от I до XII
		5.1.2.9 выполнять умножение и деление круглых десятков, сотен, полных двузначных и трехзначных чисел на однозначное число в пределах 1000 устными (без перехода через разряд)
		5.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
	1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
	1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.9 выполнять устное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении одной, двумя единицами стоимости, длины, массы
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	5.3.1.2 решать простые текстовые задачи на соотношение величин: цена, количество, стоимость; путь, время, расстояние
		5.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2 действий
		5.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		5.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		5.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
		5.3.2.2 использовать некоторые буквы латинского алфавита для обозначения геометрических фигур на чертеже
	3.2. Математический язык	5.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "="
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.3 различать и называть фигуры: квадрат, прямоугольник, смежные стороны, диагонали
	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.5 узнавать и называть геометрические тела: куб, брус их элементы: вершины, ребра, грани
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины; определять длину отрезка
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	5.2.2.2 выполнять построение ломаной линии по заданным длинам отрезков
4 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	5.1.2.1 пользоваться устными приемами сложения и вычитания в пределах 100 с переходом через десяток
		5.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; выполнять проверку сложения и вычитания
		5.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок
		5.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
	1.3 Величины и единицы их измерения	5.1.3.8 определять время по часам с точностью до 1 минуты, пользоваться табель календарем для определения дня недели по дате
		5.1.3.4 узнавать монеты: 50 тг, 100 тг; узнавать купюры: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг.
		5.1.3.5 выполнять размен и замену монет 50 тг, 100 тг; выполнять размен и замену купюр 200 тг, 500 тг, 1 000 тг
		5.1.3.6 использовать монеты и купюры для расчета за покупку
		5.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
		5.1.3.9 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении одной, двумя единицами стоимости
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	5.2.1.6 узнавать на чертеже и называть взаимное положение геометрических фигур на плоскости: пересекаются, находятся вне, принадлежат находить точку пересечения фигур на чертеже
Повторение изученного за год

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	6.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 10 000
		6.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 10 000
		6.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 10 000
		6.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XX
		6.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 10 000
		6.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 10 000
		6.1.1.7 различать четные/нечетные числа; различать однозначные,двузначные, трехзначные, четырехзначные числа; округлять числа до десятков и сотен
		6.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа
		6.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 10 000
	1.2 Операции над числами	6.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания
		6.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 10 000
		6.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 10 000
		6.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; проверять сложение вычитанием и наоборот
		6.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 10 000
		6.1.2.9 выполнять умножение и деление на 10, 100, 1 000, в том числе деление с остатком
		6.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000
		6.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 10 000
		6.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел выполнять кратное сравнение чисел, когда частное 10, 100, 1 000
	1.3 Величины и единицы их измерения	6.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин
		6.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		6.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
		6.1.3.8 выполнять письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении стоимости, длины, массы
		6.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг
		6.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг, 500 тг, 1 000 тг, 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг, 20 000 тг
		6.1.3.6 использовать купюры 200 тг, 500 тг, 1 000 тг для расчета за покупку
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	6.2.1.1 выполнять сложение и вычитание длин отрезков
		6.2.1.3 определять и называть положение отрезков и прямых линий в пространстве: горизонтальное, вертикальное, наклонное
		6.2.1.4 использовать уровень, отвес для определения горизонтальности вертикальности предметов
		6.2.1.9 определять взаимное положение прямых на плоскости: пересекаются (в том числе перпендикулярные), не пересекаются (в том числе параллельные)
		6.2.1.10 узнавать и использовать знаки для обозначения перпендикулярных и параллельных линий
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	6.2.2.1измерять расстояние между параллельными прямыми
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	6.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	6.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов
		6.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		6.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		6.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		6.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи;
2 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	6.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления
		6.1.2.9 применять письменные приемы умножения и деления на однозначное число
		6.1.2.10 знать признаки делимости на 2, 3, 5
		6.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
	1.1Натуральные числа. Дроби	6.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого
		6.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей
		6.1.1.12 читать, записывать обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		6.1.1.13 сравнивать дроби с одинаковыми знаменателям, сравнивать дроби с одинаковыми числителями;сравнивать смешанные числа
		6.1.1.14 различать правильные, неправильные дроби
		6.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым, смешанным числом
	1.2 Операции над числами	6.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; сложение и вычитание смешанных чисел; вычитание дроби из единицы и из целого числа
	1.2 Операции над числами	6.1.2.16 находить одну и несколько долей числа
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	6.3.1.2 решать текстовые задачи на нахождение одной или нескольких долей числа
		6.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		6.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		6.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		6.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
	3.2. Математический язык	6.3.2.2 использовать некоторые буквы латинского алфавита для обозначения геометрических фигур на чертеже; обозначать радиус и диаметр буквами латинского алфавита: R, D
	3.2. Математический язык	6.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "="
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	6.2.1.2 различать и называть круг и окружность, центр, радиус, диаметр, дугу, хорду
2.Элементы наглядной геометрии	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	6.2.2.3 выполнять построение окружности с помощью циркуля по заданному радиусу, диаметру
3 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	6.1.2.9 применять письменные приемы умножения и деления на однозначное число, круглые десятки в пределах 10 000
		6.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
		6.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления
	1.3 Величины и единицы их измерения	6.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин
		6.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		6.1.3.8 выполнять устное и письменное умножение и деление чисел, полученных при измерении 1-2 единицами стоимости, длины, массы на однозначное число
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	6.3.1.2 решать текстовые задачи на зависимость между величинами: скорость, путь, время, цена, количество, стоимость; на встречное равномерное прямолинейное движение
		6.3.1.3 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		6.3.1.4 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		6.3.1.5 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		6.3.1.6 записывать наименования к числам в записи решения задачи
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	6.1.1.10 получать десятые, сотые, тысячные доли целого
		6.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа
		6.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу
		6.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких . более купных и одинаковых долях
		6.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
	1.2 Операции над числами	6.1.2.17выполнять сложение и вычитание десятичных дробей, выраженных в одинаковых долях
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	6.2.1.5 узнавать и называть ломаную линию на чертеже; понимать границу треугольника, квадрата, прямоугольника как частные случаи замкнутой ломаной линии
		6.2.1.6 давать определение периметра треугольника, квадрата, прямоугольника; использовать формулы вычисления периметра: P=a+b+c; P = 4a; P = 2a+2b
		6.2.1.8 понимать масштаб, как отношение размера изображения к размеру изображаемого объекта (1:2, 1:5, 1:10, 1:100)
	2.2 Изображение и построение геометричеких фигур	6.2.2.4 измерять длину ломаной линии
3. Математическое моделирование	3.2. Математический язык	6.3.2.2 использовать некоторые буквы латинского алфавита для обозначения геометрических фигур на чертеже; обозначать периметр: P
4 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	6.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении чисел в пределах 10 000
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	6.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 10 000
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	6.2.1.7 узнавать и называть ось, центр симметрии; узнавать и называть симметричные фигуры и фигуры, симметрично расположенные относительно оси, центра симметрии
Повторение изученного за год

3) 7 класс:

таблица 3

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	7.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 100 000
		7.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 100 000
		7.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 100 000
		7.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до ХХ
		7.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 100 000
		7.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 100 000
		7.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные, двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч
		7.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа
		7.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 100 000
	1.2 Операции над числами	7.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 100 000
		7.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания
		7.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 100 000
		7.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 100 000
		7.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 100 000; проверять сложение вычитанием и наоборот
		7.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления
		7.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 100 000
		7.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел
		7.1.2.9 применять устные и письменные приемы умножения и деления (в том числе с остатком) на однозначное число, на 10, 100, 1 000; на круглые десятки
		7.1.2.10 выполнять умножение на двузначное число в пределах 100 000; знать признаки делимости на 10, 100, 1 000
		7.1.2.11выполнять проверку умножения и деления
		7.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение
		7.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 100 000
		7.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
	1.3 Величины и единицы их измерения	7.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг.
		7.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг.,1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг; 20 000 тг.
		7.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку
3. Математическое моделирование	3.2. Математический язык	7.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов
		7.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		7.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		7.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		7.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	7.2.1.5 различать и называть виды углов: прямой, тупой, острый, развернутый, полный
	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	7.2.1.6 выбирать меру измерения величины угла (градус) и инструмент для его измерения (транспортир)
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	7.2.2.1 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира
3. Математическое моделирование	3.2. Математический язык	7.3.2.2 использовать для обозначения градусной меры угла –символ " ͦ" .
2 четверть
1.Числа и величины	1.3 Величины и единицы их измерения	7.1.3.1 производить измерение величин, используя единицы измерения величин; результаты измерений записывать числом с наименованием мер
		7.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		7.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин (стоимости, длины, массы, времени)
		7.1.3.7выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
		7.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	7.3.1.4 решать простые текстовые задачи на нахождение одной и нескольких долей числа
		7.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		7.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		7.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		7.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	7.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого
		7.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей
		7.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		7.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателями, с одинаковыми числителями, сравнивать смешанные числа
		7.1.1.14 получать правильные, неправильные дроби
		7.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом
	1.2 Операции над числами	7.1.2.15 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; сложение и вычитание смешанных чисел; вычитание дроби из единицы и из целого числа
	1.2 Операции над числами	7.1.2.16 находить одну и несколько долей числа
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	7.2.1.3 узнавать и называть виды треугольников находить смежные углы; называть сумму смежных углов, сумму углов треугольников
3 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	7.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа
		7.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу
		7.1.1.18выражать десятичные дроби в более мелких . более купных и одинаковых долях
		7.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
	1.2 Операции над числами	7.1.2.17 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей
		7.1.2.18 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число
		7.1.2.19 находить десятичную дробь от числа
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	7.3.1.4 решать простые текстовые задачи на нахождение одной и нескольких долей числа, на нахождение среднего арифметического
		7.3.1.3решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение, на движение в одном и противоположном направлениях
		7.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-3 действий
		7.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		7.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		7.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2.Элементы наглядной геометрии	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	7.2.2.4 выполнять построение треугольника по заданной длине сторон и градусной мере угла, заключенного между ними
2.Элементы наглядной геометрии	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	7.2.2.5 выполнять построение треугольника по длине одной стороны и двум градусным мерам углов, прилежащих к ней;
3. Математическое моделирование	3.2. Математический язык	7.3.2.2 использовать для обозначения градусной меры угла –символ " ͦ"
4 четверть
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	7.2.1.7 различать и называть окружность и круг; узнавать и называть: центр, радиус, диаметр, хорду, дугу
		7.2.2.9 узнавать и различать четырехугольники: квадрат, прямоугольник, ромб, параллелограмм
		7.2.1.4 давать определение периметра квадрата, прямоугольника, ромба, параллелограмма; использовать формулы вычисления периметра
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	7.2.2.2 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	7.2.2.3 выполнять построение точки, окружности, отрезка, симметричных данным, относительно оси, центра симметрии
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	7.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	7.3.1.2 выполнять сравнение задач на увеличение (уменьшение) числа на несколько единиц и увеличение (уменьшение) числа в несколько раз; выполнять сравнение задач на разностное и кратное сравнение чисел
Повторение изученного за год

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	8.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000
		8.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000
		8.1.1.3 3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000
		8.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXV
		8.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000
		8.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000
		8.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные, двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч
		8.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа
		8.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1000 000
	1.2 Операции над числами	8.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания
		8.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании в пределах 1000 000
		8.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками в пределах 1000 000
		8.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел в пределах 1000 000
		8.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание в пределах 1 000 000; проверять сложение вычитанием и наоборот
		8.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления
		8.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел
		8.1.2.9 выполнять письменное умножение и деление на однозначное число, на круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч, выполнять умножение на двузначное число в пределах 100 000; выполнять умножение и деление на 10, 100, 1000 в том числе деление с остатком в пределах 100 000
		8.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3,5
		8.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
		8.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение
		8.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок в пределах 1 000 000
		8.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении в пределах 1000 000
	1.3 Величины и единицы их измерения	8.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг.,1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		8.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг.,1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		8.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоугольники
2.Элементы наглядной геометрии	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	8.2.2.1 выполнять построение отрезка, треугольника, квадрата, симметричных данным, относительно оси, центра симметрии
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	8.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов 8.3.1.3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение
2 четверть
1. Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	8.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные
		8.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных дробей
		8.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		8.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателями, с одинаковыми числителями, сравнивать смешанные числа
		8.1.1.14 называть правильные, неправильные дроби
		8.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью
	1.2 Операции над числами	8.1.2.15 бірдей алымы бар бөлшектерді көбейту мен бөлуді орындау; аралас сандарды қосу мен алу; бірден және толық саннан бөлшекті алу
		8.1.2.16 санның бір не бірнеше бөлігін табу; санды оның бір бөлігі бойынша табу
		8.1.2.17 бірдей бөлікте көрсетілген ондық бөлшектерді қосу мен алуды орындау; бөлшекті алдын ала қысқартуды орындау
		8.1.2.19 арифметикалық әрекеттердің нәтижелерін тексеруді кері әрекетпен орындау; қарапайым бөлшектер мен арифметикалық амалдардың белгісіз бөліктерін табу
		8.1.2.18 1- және 2-сатыдағы әрекеттер бар қарапайым бөлшектер бар мысалдардың әрекеттену тәртібін анықтау
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.1.2 называть единицы измерения площади (квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр); использовать разные виды записей для обозначения площади: S, кв. см; см2, кв. дм; дм2, кв. м; м 2, кв. км; км2, кв. мм; мм2;осуществлять практический вывод формулы вычисления площади квадрата и прямоугольника
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.1.3 измерять и вычислять площадь квадрата и прямоугольника; измерять площади квадрата и прямоугольника с помощью палетки
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	8.3.1.2 решать текстовые задачи на вычисление площади прямоугольника (квадрата)
		8.3.1.4 решать текстовые задачи на нахождение одной и нескольких долей числа 8.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий
		8.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		8.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		8.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
	3.2. Математический язык	8.3.2.2 обозначать площадь геометрической фигуры: S
	3.2. Математический язык	8.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "="
3 четверть
1.Числа и величины	1.3 Величины и единицы их измерения	8.1.3.1 производить измерение величин, используя их единицы; результаты измерений записывать числом с наименованием мер
		8.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		8.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин
		8.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин
		8.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание, умножение и деление чисел, полученных при измерении величин
	1.1 Натуральные числа. Дроби	8.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновенной и в виде десятичной дроби;читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа
		8.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу
		8.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более купных и одинаковых долях
		8.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
	1.2 Операции над числами	8.1.2.20 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей
		8.1.2.21 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, 100, 1 000, на круглые десятки
		8.1.2.22 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби
		8.1.2.23 выполнять сложение, вычитание, умножение и деление чисел, полученных при измерении длины, массы, стоимости, записанных в виде десятичных дробей
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.1.4 узнавать и называть геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед
		8.2.1.5 показывать и называть элементы куба и параллелепипеда: вершины, ребра, грани (передняя, задняя, правая, левая, верхнее и нижнее основания)
		8.2.1.6 узнавать развертки куба и параллелепипеда
4 четверть
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	8.1.2.19 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, с десятичными дробями; содержащих действия 1 и 2 ступени
1.Числа и величины	1.2 Операции над числами	8.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.1.7 вычислять площадь боковой и полной поверхности куба и параллелепипеда
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	8.2.2.2 изготавливать модели куба и параллелепипеда
Повторение изученного за год

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	9.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000
		9.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000
		9.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000
		9.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXXV
		9.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000
		9.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000
		9.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные,двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч
		9.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа
		9.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000 000
		9.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, десятые, сотые, тысячные доли целого
		9.1.1.11 демонстрировать образование десятичных дробей
		9.1.1.16 получать и записывать дроби со знаменателями 10, 100, 1000 в виде обыкновеннй и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа
		9.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу
		9.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более купных и одинаковых долях
		9.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
	1.2 Операции над числами	9.1.2.1 называть компоненты и результаты сложения и вычитания
		9.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании целых чисел и десятичных дробей
		9.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками
		9.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел;
		9.1.2.5 находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание; проверять сложение вычитанием и наоборот
		9.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
		9.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления
		9.1.2.8выполнять кратное сравнение чисел
		9.1.2.9 выполнять умножение целых чисел и десятичных дробей на однозначное число; выполнять умножение целых чисел на двузначное, трехзначное число; выполнять деление целых чисел и десятичных дробей на однозначное, выполнять умножение целых чисел на двузначное число; выполнять умножение и деление целых чисел и десятичных дробей на 10, 100, 1000 на круглые десятки, круглые сотни
		9.1.2.21 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби
		9.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3,5
		9.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок
		9.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении
		9.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
		9.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	9.3.1. 3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение
		9.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий
		9.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		9.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		9.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
	3.2. Математический язык	9.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "="
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоугольники, различать и называть параллельные и перпендикулярные прямые
	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.5 использовать формулы вычисления периметра: P = 4a; P = 2a+2b
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	9.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	9.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника
2 четверть
1. Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	9.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые, доли целого
		9.1.1.11 демонстрировать образование обыкновенных дробей
		9.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		9.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателя, с разными знаменателя, сравнивать смешанные числа
		9.1.1.14называть правильные, неправильные дроби
		9.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью; приводить дроби к одинаковому знаменателю
	1.2 Операции над числами	9.1.2.15 выполнять сложение и вычитание обыкновенных дробей, смешанных чисел с одинаковыми и разными знаменателя-ми, вычитание дроби из 1 и из целого числа
		9.1.2.16 находить одну и несколько долей числа; находить число по одной его доле
		9.1.2.17 выполнять умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число;выполнять предварительное окращение дроби
		9.1.2.18 находить неизвестные компоненты действий сложения и вычитания, умножения и деления с обыкновенными дробями
		9.1.2.19 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих действия 1 и 2 ступени
		9.1.2.20 выполнять проверку результатов арифметических действий обратным действием; находить неизвестный компонент арифметического действия с обыкновенными дробями
3. Математическое моделирование	3.1. Задачи	9.3.1.3 решать составные текстовая задачи, включающие нахождение дроби от числа
		9.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		9.3.1.7 выполнять запись решение задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		9.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.6 различать и называть единицы площади: квадратный сантиметр, квадратный дециметр, квадратный метр, квадратный миллиметр
		9.2.1.8 вычислять площадь квадрата, прямоугольника
		9.2.1.7 узнавать и называть геометрические тела: цилиндр, конус, пирамида, шар, куб, параллелепипед; узнавать и называть элементы геометрических тел: грани, ребра, вершины, их свойства
		9.2.1.8 вычислять площадь полной и боковой поверхности куба и параллелепипеда
		9.2.2.4 изготовливать модели куба и параллелепипеда
		9.2.1.9 различать и называть единицы объема: куб. мм, мм 3, куб. см, см 3, куб. дм, дм 3, куб м, м 3, куб. км, км 3
		9.2.1.10 измерять и вычислять объем куба и прямоугольного параллелепипеда
		9.3.2.2 использовать обозначение объема геометрического тела: V
3 четверть
1. Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	9.1.2.22 находить 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% от числа; находить число по его процентам
3. Математическое моделирование	3.2. Математический язык	9.3.2.2 использовать для обозначения процента -символ %
	3.1. Задачи	9.3.1.1 решать текстовые задачи изученных видов 9.3.1.4 решать составные текстовые задачи, включающие нахождение процентов от числа
	3.2. Математический язык	9.3.1.2 решать простые и составные текстовые арифметические задачи на нахождение процентов от числа
1. Числа и величины	1.3 Величины и единицы их измерения	9.1.3.1 производить измерение величин, используя их единицы, результаты измерений записывать числом с наименованием мер
		9.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		9.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин
		9.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		9.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		9.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку
		9.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин; различать валюты разных государств: доллар, евро; ориентироваться в обменном курсе валют
		9.1.3.8 выполнять устное и письменное сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, умножение на двузначное число
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.2. называть виды углов: прямой, тупой, острый; смежные углы; выбирать меру измерения величины угла (градус) и инструмент для его измерения (транспортир); называть сумму смежных углов, углов треугольника
		9.2.1.3различать и называть круг и окружность; различать и называть центр, радиус диаметр, хорду, дугу; различать и называть части круга: сектор, сегмент
		9.2.1.4 определять длину окружности с помощью формулы: C= 2ПR
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	9.2.2.3 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	9.2.2.5 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля
4 четверть
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.3различать и называть круг и окружность; различать и называть центр, радиус диаметр, хорду, дугу; различать и называть части круга: сектор, сегмент
	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	9.2.1.4 определять длину окружности с помощью формулы: C= 2ПR
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	9.2.2.5 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля
1. Числа и величины	1.2 Операции над числами	8.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
Повторение изученного за год

6) 10 класс:

таблица 6

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	10.1.1.1 получать, называть и записывать числа в пределах 1 000 000
		10.1.1.2 вести количественный и порядковый счет в прямом, обратном порядке, от заданного до заданного числа, равными числовыми группами в пределах 1000 000
		10.1.1.3 определять место числа в натуральном ряду чисел в пределах 1000 000
		10.1.1.4 читать, записывать и использовать римскую нумерацию чисел до XXXV
		10.1.1.5 понимать и использовать свойство натурального ряда чисел в пределах 1 000 000
		10.1.1.6 читать, записывать и сравнивать числа в пределах 1 000 000
		10.1.1.7 различать четные/нечетные числа, однозначные,двузначные, трехзначные, четырехзначные, пятизначные, шестизначные числа; округлять числа до десятков, сотен, единиц тысяч, десятков тысяч
		10.1.1.8 вписывать числа в таблицу классов и разрядов; определять разрядный и классовый состав числа
		10.1.1.9 раскладывать числа на сумму разрядных слагаемых, составлять числа по сумме разрядных слагаемых в пределах 1 000 000
	1.2 Операции над числами	10.1.2.1называть компоненты и результаты сложения и вычитания
		10.1.2.2 пользоваться устными (без перехода через разряд) и письменными (с переходом через разряд) вычислительными приемами при сложении и вычитании
		10.1.2.3 придерживаться порядка действий в примерах со скобками
		10.1.2.4 выполнять разностное сравнение чисел
		10.1.2.5находить неизвестные компоненты сложения и вычитания; решать уравнения на сложение и вычитание; проверять сложение вычитанием и наоборот
		10.1.2.6 использовать калькулятор при сложении и вычитании, умножении и делении
		10.1.2.7 использовать знания табличных и внетабличных случаев умножения и деления
		10.1.2.8 выполнять кратное сравнение чисел
		10.1.2.9 выполнять умножение и деление на однозначное, двузначное чисо, на 10, 100, 1000, круглые десятки, круглые сотни, единицы тысяч
		10.1.2.10 знать признаки делимости на 10, 100, 1 000; знать признаки делимости на 2, 3,5
		10.1.2.11 выполнять проверку умножения и деления
		10.1.2.12 находить неизвестные компоненты умножения и деления; решать уравнение
		10.1.2.13 придерживаться порядка выполнения действий 1 и 2 ступеней в примерах со скобками и без скобок
		10.1.2.14 понимать свойство единицы и нуля при умножении и делении
	1.3 Величины и единицы их измерения	10.1.3.4 узнавать купюры: 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		10.1.3.5 выполнять размен и замену купюр 200 тг., 500 тг., 1 000 тг., 2 000 тг, 5 000 тг, 10 000 тг 20 000 тг
		10.1.3.6 использовать купюры для расчета за покупку
		10.1.3.8 выполнять сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, двузначное число
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	10.2.1.1 узнавать и называть на чертеже линии, углы, многоугольники, различать и называть параллельные и перпендикулярные прямые
		10.2.1.2 называть виды углов: прямой, тупой, острый
		10.2.1.6 вычислять периметры многоугольников
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	10.2.2.1 выполнять построение отрезка заданной длины
		10.2.2.3 выполнять измерение и построение углов с помощью транспортира
		10.2.2.2 выполнять построение перпендикулярных, параллельных прямых при помощи линейки и чертежного угольника
		10.2.1.4 определять площадь круга с помощью формулы: S=ПR2
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	10.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов
		10.3.1.2 3 решать текстовые задачи на встречное прямолинейное движение
		10..3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий
		10.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		10.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		10.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
2 четверть
1.Числа и величины	1.1 Натуральные числа. Дроби	10.1.1.10 получать вторые, третьи, четвертые, пятые доли целого
		10.1.1.11 демонстрировать обрзование обыкновенных и десятичных дробей
		10.1.1.12 читать, записывать, обыкновенные дроби, смешанные числа; понимать значение числителя и знаменателя дроби
		10.1.1.13 сравнивать обыкновенные дроби с одинаковыми знаменателя, с разными знаменателя, сравнивать смешанные числа
		10.1.1.14 называть правильные, неправильные дроби
		10.1.1.15 выражать дроби в более крупных долях, заменять неправильную дробь целым числом, смешанным числом; заменять смешанное число неправильной дробью; приводить дроби к одинаковому знаменателю
	1.2 Операции над числами	10.1.2.15выполнять сложение и вычитание обыкновенных дробей, смешанных чисел с одинаковыми и разными знаменателями, вычитание дроби из 1 и из целого числа
		10.1.2.16 находить одну и несколько долей числа; находить число по одной его доле
		10.1.2.17 выполнять умножение и деление дробей и смешанных чисел на целое число; выполнять предварительное окращение дроби
		10.1.2.18 находить неизвестные компоненты действий сложения и вычитания, умножения и деления с обыкновенными дробями
		10.1.2.19 определять порядок действий в примерах с обыкновенными дробями, содержащих действия 1 и 2 ступени
		10.1.2.20 выполнять проверку результатов арифметических действий обратным действием; находить неизвестный компонент арифметического действия с обыкновенными дробями
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	10.2.1.3 называть круг и окружность; различать и называть центр, радиус диаметр
		10.2.1.5 вычислять площадь квадрата, рямоугольника
		10.2.1.4 определять площадь круга с помощью формулы: S=ПR2
	2.2. Изображение и построение геометричеких фигур	10.2.2.4 выполнять построение окружности по заданному радиусу, диаметру с помощью циркуля
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	10.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов
		10.3.1.5 решать составные текстовые арифметические задачи, требующие выполнения 2-4 действий
		10.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений
		10.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом
		10.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи
3 четверть
1.Числа и величины	1.3 Величины и единицы их измерения	10.1.3.1 производить измерение величин, используя их единицы, результаты измерений записывать числом с наименованием мер
		10.1.3.2 сравнивать значения одноименных величин
		10.1.3.3 устанавливать единичные соотношения величин
		10.1.3.7 выполнять преобразования чисел, полученных при измерении величин; различать валюты разных государств: доллар, евро; ориентироваться в обменном курсе валют
		10.1.3.8 выполнять сложение и вычитание чисел, полученных при измерении величин; умножение и деление чисел, полученных при измерении величин на однозначное число, круглые десятки, двузначное число
	1.1 Натуральные числа. Дроби	10.1.1.16 получать и записывать, десятичные дроби со знаменателями 10, 100, 1000 со знаменателем и в виде десятичной дроби; читать и сравнивать десятичные дроби; сравнивать десятичные дроби и целые числа
		10.1.1.17 записывать десятичные дроби в нумерационную таблицу; использовать три формы записи сотых долей (в виде обыкновенной дроби, в виде десятичной дроби, в виде процентов)
		10.1.1.18 выражать десятичные дроби в более мелких, более купных и одинаковых долях
		10.1.1.19 записывать числа, полученные при измерении длины, массы, стоимости в виде десятичной дроби, выполнять обратную операцию
	1.2 Операции над числами	10.1.2.21 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей и целых чисел
		10.1.2.22 выполнять умножение и деление десятичных дробей на однозначное число, на 10, на 100, на 1000, на круглые десятки, на круглые сотни
		10.1.2.23 находить десятичную дробь от числа; находить число по его десятичной дроби
		10.1.2.24 определять порядок действий в примерах со скобками с десятичными дробями
		10.1.2.25 находить 1%, 10%, 20%, 25% 50% 75% от числа; находить число по его процентам
		10.1.2.26 выполнять действия с обыкновенными и десятичными дробями
2.Элементы наглядной геометрии	2.1 Геометрические фигуры и их классификация	10.2.1.7 вычислять объем куба и прямоугольного параллелепипеда
3. Математическое моделирование	3.1 Задачи	10.3.1.1 решать простые текстовые задачи изученных видов
		10.3.1.2 решать простые и составные текстовые арифметические задачи на нахождение процентов от числа
		10.3.1.6 выполнять краткую запись содержания задачи с использованием условных обозначений;
		10.3.1.7 выполнять запись решения простой задачи с ответом, составной задачи – с пояснениями или вопросом к каждому действию и полным ответом;
		10.3.1.8 записывать наименования к числам в записи решения задачи;
	3.2 Математический язык	10.3.2.1 использовать знаки; "+", "-", "х", ":", "=";
	3.2 Математический язык	10.3.2.2 использовать обозначение объема геометрического тела:V; использовать для обозначения процента -символ %
4 четверть
Повторение изученного за год

Приложение 519
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 519 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью изучения учебного предмета "Информатика" является обеспечение обучающихся базовыми знаниями, умениями и навыками работы с современными информационными технологиями для их эффективного использования.

3. Основные задачи:

1) формировать представления о видах информации и способах ее использования в различных сферах человеческой деятельности;

2) формировать базовые умения и навыки работы с персональным компьютером, различными программными приложениями;

3) формировать навык применения информационно-коммуникационных средств в повседневной жизни;

4) развивать познавательные процессы (внимание, слуховую и зрительную память, наглядно-образное и словесно-логическое мышление, воображение) с использованием компьютерных игр;

5) формировать основы информационной культуры – соблюдение общепринятых правил применения средств информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ), воспитание ответственного и избирательного отношения к полученной информации.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

2) коррекционно-развивающая направленность процесса обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей;

3) социально-адаптирующая направленность обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности, предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков;

4) деятельностный подход в образовании основывается на теоретических положениях психологической науки, раскрывающих основные закономерности и структуру образования с учетом специфики развития личности обучающегося с умственной отсталостью, строится на признании того, что развитие личности обучающихся с легкой умственной отсталостью определяется характером организации доступной им деятельности (предметно-практической и учебной);

6) дифференцированный и индивидуальный подход к обучающимся с легкой умственной отсталостью предполагает учет их особых образовательных потребностей, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания Программы, наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс осуществляется на основе 4 типологических групп по В.В. Воронковой, для которых педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала. При этом варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) необходимость специального педагогического руководства учебно-познавательной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления. Педагог, зная общие закономерности развития умственно отсталого обучающегося, познавательные возможности каждого обучающегося класса, специальную методику обучения организует и направляет учебно-познавательную деятельность обучающихся.

5. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала по информатике обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

6. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки, результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях, педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

7. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

9. Периодический контроль проводится после изучения программной темы и раздела. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усваивают материал на уровне узнавания, и будут нуждаться в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

10. Итоговый контроль проводится в конце четверти и года. Педагогом обязательно анализируется динамика развития и успешности каждого обучающегося класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающегося.

12. Программа включает следующие навыки использования информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ):

1) применение компьютерных моделей для имитации реальных жизненных ситуаций, а также изучение данных ситуаций для их дальнейшего понимания;

2) использование программного обеспечения для обработки текстов, таблиц, изображений, обработки аудио- и видеоматериалов для решения практических задач;

3) творческий подход в использовании средств информационно-коммуникационных технологий при решении практических задач;

4) сбор материала и обмен опытом с помощью электронных средств, что позволяет проводить совместную групповую работу над определенной темой;

5) навыки самостоятельного использования ИКТ средств;

6) развитие коммуникативных навыков, которые включают отбор материалов из различных источников для определенной цели и аудитории.

13. В процессе изучения предмета "Информатика" устанавливаются межпредметные связи с предметами "Математика", "Чтение и развитие речи", "Русский язык", "Казахский язык", "Естествознание", "География", "История Казахстана", "Общество и право", "Изобразительное искусство", "Социально-бытовая ориентировка".

14. Технические средства обучения:

1) персональный компьютер, снабженный стандартным комплектом: системный блок, монитор, устройства ввода текстовой информации и манипулирования экранными объектами (клавиатура, мышь);

2) устройства ввода-вывода звуковой информации: колонки, наушники, микрофон;

3) интерактивная доска, принтер, мультимедийный проектор;

4) высококачественная сеть открытого доступа для обеспечения обмена данными между устройствами и коммуникациями между учителями и обучающимися.

15. Учебно-практическое оборудование:

1) клавиатурный тренажер;

2) антивирусные программы;

3) учебники, рабочие тетради, демонстрационные пособия.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Информатика"

16. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Информатика" составляет:

1) в 8 классе – 1 час, 34 часа в учебном году;

2) в 9 классе – 1 час, 34 часа в учебном году;

3) в 10 классе – 1 час, 34 часа в учебном году.

17. Содержание учебного предмета организовано по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, которые отражают цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

18. Учитель имеет право вносить изменения в последовательность реализации целей каждого подраздела, а также регулировать глубину и объем сообщаемых сведений с учетом возможностей обучающихся класса.

19. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Информационные процессы";

2) раздел "Компьютерные системы";

3) раздел "Здоровье и безопасность".

20. Раздел "Информационные процессы" включает следующие подразделы:

1) представление и измерение информации;

2) создание и преобразование информационных объектов.

21. Раздел "Компьютерные системы" включает следующие подразделы:

1) устройства компьютера;

2) компьютерные сети.

22. Раздел "Здоровье и безопасность" включает следующие подразделы:

1) техника безопасности;

2) информационная и онлайн безопасность.

23. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 8 класса:

1) информационные процессы. Представление и измерение информации: понятие об информации, способы ее получения и обработки; виды информации; текстовая информация, способы ее обработки и хранения; графическая информация, ее обработка при помощи различных изобразительных средств и способов, хранение в виде картин, рисунков, скульптур; звуковая информация, ее обработка и хранение при помощи магнитных лент, компакт-дисков; видеоинформация, ее обработка при помощи кино- и видеотехники и хранение на кинопленке, видеокассетах, компакт-дисках; телефон, телевизор, радио, проигрыватель как источники информации. Создание и преобразование информационных объектов: рабочий стол Windows (виндоус): вид рабочего стола, знакомство с элементами рабочего стола Windows (виндоус); кнопка "Пуск", панель задач; манипулятор "мышь", приемы работы с манипулятором "Мышь": компьютерные игры, действия в которых выполняются с помощью манипулятора "Мышь"; назначение групп клавиш клавиатуры; алфавитные и цифровые клавиши, их расположение; клавиши управления курсором; малая цифровая клавиатура; компьютерные игры на клавиатурном тренажере; структура меню "Пуск", перемещение по меню, закрытие меню; окна Windows (виндоус): знакомство с окнами Windows (виндоус) (на примере окна папки "мой компьютер"), основные элементы окна, разворачивание и восстановление окна, сворачивание и закрытие окна, изменение размера окна, прокрутка окна; стандартные приложения Windows (виндоус): запуск программы из меню "Пуск" (Калькулятор), изучение приемов работы со стандартным приложением "Калькулятор", выполнение вычислений, закрытие меню;

2) компьютерные системы – устройства компьютера: знакомство с персональным компьютером: персональный компьютер как средство получения, передачи, переработки и хранения различных видов информации (текстовой, графической, звуковой, видеоинформации); основные устройства персонального компьютера: монитор, клавиатура, системный блок; назначение каждого из устройств; кнопка включения-выключения питания; дополнительные устройства персонального компьютера: манипулятор "мышь", принтер, звуковые колонки, их назначение; порядок включения и выключения компьютера, последовательность действий;

3) здоровье и безопасность – техника безопасности при работе с персональным компьютером. Требования техники безопасности при работе с персональным компьютером. Правила поведения в компьютерном классе. Гигиенические требования при работе на компьютере. Охрана зрения и профилактика зрительного переутомления.

24. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 9 класса:

1) информационные процессы: понятие об информации, способы ее получения и обработки. Виды информации в современном мире. Поиск информации. Создание и преобразование информационных объектов: использование элементов окна Microsoft Word: заголовок, панель инструментов (стандартная), рабочее поле, полоса прокрутки; всплывающие подсказки; использование меню "Пуск"; основные операции с текстом: правила набора текста (прописная буква, знаки препинания, пробел между словами, абзац, удаление символа справа (слева) от курсора); отмена действий с помощью значка "отменить" на панели инструментов; сохранение документа с помощью значка "сохранить" на панели инструментов; редактирование документа: открытие документа, масштаб документа; перемещение по тексту с помощью манипулятора "мышь", клавиатуры, полосы прокрутки; создание новых папок и файлов; перемещение файлов, папок в программе "Проводник"; открытие папки "мои документы" с помощью программы "Проводник", сохранение файлов и папок; ввод текста, упражнения на расставление знаков препинания в тексте; редактирование и форматирование текста; сохранение документа; печать документа: порядок включения и выключения принтера; установка бумаги в принтер; печать документа с помощью команды "печать";

2) компьютерные системы – устройства компьютера: функции основных устройств компьютера; порядок запуска программы Microsoft Word (майкрософт ворд); элементы окон программы Microsoft Word (майкрософт ворд): заголовок, панель инструментов (стандартная), рабочее поле, полоса прокрутки; всплывающие подсказки; файловая структура в Windows (виндоус); назначение программы "Проводник": файлы и папки, имена папок; внутренняя и внешняя память компьютера; порядок включения и выключения принтера;

3) здоровье и безопасность: техника безопасности при работе с персональным компьютером. Требования техники безопасности при работе с персональным компьютером. Правила поведения в компьютерном классе. Гигиенические требования при работе на компьютере. Охрана зрения и профилактика зрительного переутомления.

25. Базовое содержание учебного предмета "Информатика" для 10 класса:

1) информационные процессы – создание и преобразование информационных объектов: использование программы Microsoft Word (майкрософт ворд) (заголовок, панель инструментов, рабочее поле, полоса прокрутки); перемещение по меню "Пуск", запуск программ из меню "Пуск"; основные элементы окон Windows (виндоус), разворачивание и восстановление окна, сворачивание и закрытие окна, изменение размера окна, прокрутка окна; текстовый процессор Microsoft Word (майкрософт ворд): панели инструментов (стандартная, форматирование), параметры страницы (поля, размер бумаги, вставка номеров страниц), правила набора текста; предварительный просмотр и печать документа; копирование и перемещение текста; создание маркированных и нумерованных списков; сохранение документов разными способами; выделение слова, фрагментов текста, копирование, перемещение фрагмента текста; форматирование текста: установка размера и начертания шрифта с помощью значков на панели инструментов; выравнивание абзацев, типы выравнивания абзацев; печать страниц, выделенного фрагмента; использование клавиш "Enter" (интер), "Shift" (шифт), "Caps Lock" (капс лок); файловая структура в Windows (виндоус): настройка Windows (виндоус), просмотр содержимого папок в программе "Проводник"; просмотр содержимого вложенной папки через значок "Мой компьютер"; копирование и перемещение файлов и папок в программе "Проводник"; переименование, удаление файлов и папок; значок "корзина"; очистка папки "корзина"; установка заставки экрана, установка фона экрана, настройка часов и календаря, выбор языка; сохранение файлов и папок на флеш-карте, диске; открытие файлов и папок с диска;

2) компьютерные системы – устройства компьютера: основные и дополнительные устройства компьютера; операционная система Windows (виндоус); текстовый процессор Microsoft Word (майкрософт ворд); функции значка "Мой компьютер"; назначение программы "Проводник": файлы и папки, имена папок; внутренняя и внешняя память компьютера; справочная система Windows (виндоус): вызов справочной системы; вызов справки из меню "Пуск"; поиск справки по разделам справочной системы; поиск справки по ключевым словам предметного указателя ("Калькулятор"); внутренняя и внешняя память компьютера (оперативная, долговременная), флеш-карты, диски; компьютерные сети: глобальная сеть Internet (интернет): понятие о глобальной сети Internet (интернет); запуск программы Internet Explorer (интернет эксплорер); поисковые системы, беспроводная связь, компьютерные сети;

3) здоровье и безопасность: требования техники безопасности при работе с персональным компьютером; правила поведения в компьютерном классе; гигиенические требования при работе на компьютере; охрана зрения и профилактика зрительного переутомления; влияние электронных устройств на организм человека; информационная и онлайн безопасность: способы защиты компьютера от вредоносных программ; понятие о компьтерных вирусах; антивирусные программы.

Глава 4. Система целей обучения

26. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 8.2.1.4 "8" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

27. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Информационные процессы":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Представление и измерение информации	8.1.1.1 называть и различать виды информации по способу восприятия (зрительная, обонятельная, слуховая, тактильная, вкусовая) 8.1.1.2 объяснять на элементарном уровне как человек получает информацию 8.1.1.3 называть способы получения информации 8.1.1.4 называть средства передачи информации (телеграф, телефон, телевизор, интернет) 8.1.1.5 различать информацию по способу представления (число, текст, графика, звук, видео) 8.1.1.6 называть основные способы хранения информации 8.1.1.7 различать источники и приемники информации 8.1.1.8 понимать, что компьютер средство получения, передачи, переработки и хранения разных видов информации (текстовой, графической, звуковой, видеоинформации) 8.1.1.9 приводить примеры применения компьютера в жизни	9.1.1.1 различать виды информации (графическая, текстовая, звуковая, видеоинформация) 9.1.1.2 приводить примеры разных способов получения информации 9.1.1.3 знать способы обработки информации 9.1.1.4 знать способы хранения информации 9.1.1.5 уметь искать нужную информацию 9.1.1.6 знать свойства информации (полная, неполная, нужная, не нужная) 9.1.1.7 знать функции компьютера – получение, передача, переработка и хранение разных видов информации (текстовой, графической, звуковой, видеоинформации)
1.2 Создание и преобразование информационных объектов	8.1.2.1 знать общий вид рабочего стола 8.1.2.2 знать структуру меню "Пуск" 8.1.2.3 выделять и перемещать объекты на рабочем столе 8.1.2.4 выполнять действия с помощью манипулятора "мышь" 8.1.2.5 знать окна Windows (виндоус), папка "Мой компьютер", разворачивать и закрывать окна 8.1.2.6 знать расположение алфавитных и цифровых клавиш клавиатуры 8.1.2.7 знать клавиши управления курсором 8.1.2.8 знать порядок запуска программы "Калькулятор" 8.1.2.9 выполнять основные арифметические действия с помощью программы "Калькулятор"	9.1.2.1 запускать на выполнение программу Microsoft Word, работать, закрывать программу 9.1.2.2 знать элементы рабочего стола 9.1.2.3 использовать меню "Пуск", перемещение по меню, закрытие меню 9.1.2.4 выделять и перемещать объекты на рабочем столе 9.1.2.5 разворачивать, сворачивать и закрывать окна 9.1.2.6 использовать клавиши управления курсором 9.1.2.7 пользоваться алфавитными и цифровыми клавишами клавиатуры 9.1.2.8 печатать текст по образцу 9.1.2.9 выбирать размер шрифта 9.1.2.10 сохранять документ 9.1.2.11 запускать программу "Калькулятор" из меню "Пуск" 9.1.2.12 выполнять основные арифметические действия с помощью программы "Калькулятор" 9.1.2.13 уметь включать и выключать принтер	10.1.2.1 использовать текстовый редактор Microsoft Word (заголовок, панель инструментов, рабочее поле, полоса прокрутки) 10.1.2.2 знать правила набора текста (прописная буква, знаки препинания, пробел между словами, абзац, удаление символов) 10.1.2.3 использовать функциональные клавиши "Enter" (интер), "Shift" (шифт), "Caps Lock" (капс лок), "Delete" (делет), пробел 10.1.2.4 набирать текст различными шрифтами; 10.1.2.5 использовать основные способы сохранения документов 10.1.2.6 использовать основные правила набора и редактирования текста (перемещение по тексту с помощью манипулятора "мышь", клавиатуры, полосы прокрутки, выделение слова, текста, копирование) 10.1.2.7 уметь форматировать текст (устанавливать размер и начертание шрифта, выравнивать абзац) 10.1.2.8 знать основные способы сохранения документа 10.1.2.9 знать основные методы работы с таблицей 10.1.2.10 использовать графический редактор Paint (пейнт) 10.1.2.11 знать порядок печати документа на принтере

2) раздел "Компьютерные системы":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Устройства компьютера	8.2.1.1 показывать основные устройства компьютера (монитор, клавиатура, системный блок) 8.2.1.2 уметь последовательно включать и выключать питание компьютера 8.2.1.3 показывать и знать названия и назначения дополнительных устройств компьютера (манипулятор "мышь", принтер, звуковые колонки) 8.2.1.4 знать основные элементы окон Windows (виндоус) 8.2.1.5 знать вид и элементы рабочего стола Windows (виндоус) 8.2.1.6 знать назначение группы клавиш клавиатуры 8.2.1.7 знать назначение кнопок манипулятора "мышь" 8.2.1.8 знать порядок запуска программы "Калькулятор" 8.2.1.9 знать порядок включения и выключения принтера 8.2.1.10 знать назначение звуковых колонок	9.2.1.1 определять основные устройства компьютера (монитор, клавиатура, системный блок) 9.2.1.2 знать функции основных устройств компьютера 9.2.1.3 знать назначение группы клавиш клавиатуры; 9.2.1.4 знать порядок запуска программы Microsoft Word (майкрософт ворд) 9.2.1.5 знать элементы окон Microsoft Word (майкрософт ворд): заголовок, панели инструментов, рабочее поле 9.2.1.6 знать назначение программы "Проводник" 9.2.1.7 знать файловые структуры в Windows (виндоус) 9.2.1.8 иметь представление о внутренней (оперативной) и внешней (долговременной) памяти компьютера 9.2.1.9 знать порядок включения и выключения принтера	10.2.1.1 знать назначение и функции основных устройств компьютера 10.2.1.2 знать операционную систему Windows (виндоус) (рабочий стол, основные элементы окон Windows (виндоус)) 10.2.1.3 знать файловые структуры и настройки в Windows 10.2.1.4 знать назначение программы "Проводник" 10.2.1.5 знать справочную систему Windows (виндоус); 10.2.1.6 знать настройки Windows (виндоус) 10.2.1.7 знать функции значка "Корзина" 10.2.1.8 знать функции значка "Мой компьютер" 10.2.1.9 описывать назначение видов памяти компьютера (внутренняя память (оперативная), внешняя (долговременная) память: диск, флеш-карта 10.2.1.10 знать последовательность действий при работе с принтером
2.2 Компьютерные сети			10.2.2.1 иметь представление о глобальной сети Internet (интернет) 10.2.2.2 осуществлять поиск информации в сети Internet (интернет) с использованием простых запросов (по одному признаку) 10.2.2.3 объяснять на элементарном уровне преимущества беспроводной связи 10.2.2.4 иметь представления о компьютерных сетях

3) раздел "Здоровье и безопасность":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Техника безопасности	8.3.1.1 знать правила поведения в компьютерном классе 8.3.1.2 знать требования техники безопасности при работе с персональным компьютером 8.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 8.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения	9.3.1.1 выполнять требования техники безопасности при работе с персональным компьютером 9.3.1.2 уметь организовывать рабочее место за компьютером (для максимального удобства и эффективности) 9.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 9.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения	10.3.1.1 выполнять правила техники безопасности при работе с компьютером 10.3.1.2 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления; 10.3.1.3 выполнять упражнения по снятию статического напряжения 10.3.1.4 знать примеры влияния различных электронных устройств на организм человека
3.2 Информационная и онлайн безопасность			10.3.2.1 иметь представление о защите компьютера от вредоносных программ 10.3.2.2 иметь представление об антивирусных программах

28. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Информатика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

29. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Информатика"
для обучающихся с легкой умственной
отсталостью 8-10 классов уровня по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по предмету "Информатика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию

1) 8 класс:

таблица 1

Раздел	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Информационные процессы	1.1 Представление и измерение информации	8.1.1.1 называть и различать виды информации по способу восприятия (зрительная, обонятельная, слуховая, тактильная, вкусовая) 8.1.1.2 объяснять на элементарном уровне как человек получает информацию 8.1.1.3 называть способы получения информации 8.1.1.4 называть средства передачи информации (телеграф, телефон, телевизор, интернет) 8.1.1.5 различать информацию по способу представления (число, текст, графика, звук, видео)
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	8.2.1.1 показывать основные устройства компьютера (монитор, клавиатура, системный блок) 8.2.1.2 уметь последовательно включать и выключать питание компьютера 8.2.1.3 показывать и знать названия и назначения дополнительных устройств компьютера (манипулятор "мышь", принтер, звуковые колонки)
3.Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	8.3.1.1 знать правила поведения в компьютерном классе 8.3.1.2 знать требования техники безопасности при работе с персональным компьютером
2 четверть
1. Информационные процессы	1.1 Представление и измерение информации	8.1.1.6 называть основные способы хранения информации 8.1.1.7 различать источники и приемники информации 8.1.1.8 понимать, что компьютер средство получения, передачи, переработки и хранения разных видов информации (текстовой, графической, звуковой, видеоинформации) 8.1.1.9 приводить примеры применения компьютера в жизни
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	8.1.2.1 знать общий вид рабочего стола 8.1.2.2 знать структуру меню "Пуск" 8.1.2.3 выделять и перемещать объекты на рабочем столе 8.1.2.4 выполнять действия с помощью манипулятора "мышь"
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	8.2.1.4 знать основные элементы окон Windows (виндоус) 8.2.1.5 знать вид и элементы рабочего стола Windows (виндоус)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	8.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 8.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
3 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	8.1.2.5 знать окна Windows (виндоус), папка "Мой компьютер", разворачивать и закрывать окна 8.1.2.6 знать расположение алфавитных и цифровых клавиш клавиатуры 8.1.2.7 знать клавиши управления курсором
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	8.2.1.6 знать назначение группы клавиш клавиатуры 8.2.1.7 знать назначение кнопок манипулятора "мышь"
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	8.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 8.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
4 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	8.1.2.8 знать порядок запуска программы "Калькулятор" 8.1.2.9 выполнять основные арифметические действия с помощью программы "Калькулятор"
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	8.2.1.8 знать порядок запуска программы "Калькулятор" 8.2.1.9 знать порядок включения и выключения принтера 8.2.1.10 знать назначение звуковых колонок
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	8.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 8.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения

2) 9 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Информационные процессы	1.1 Представление и измерение информации	9.1.1.1 различать виды информации (графическая, текстовая, звуковая, видеоинформация) 9.1.1.2 приводить примеры разных способов получения информации 9.1.1.3 знать способы обработки информации
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	9.1.2.1 запускать на выполнение программу Microsoft Word (майкрософт ворд), работать, закрывать программу 9.1.2.2 знать элементы рабочего стола 9.1.2.3 использовать меню "Пуск", перемещение по меню, закрытие меню
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	9.2.1.1 определять основные устройства компьютера (монитор, клавиатура, системный блок) 9.2.1.2 знать функции основных устройств компьютера 9.2.1.3 знать назначение группы клавиш клавиатуры 9.2.1.4 знать порядок запуска программы Microsoft Word (майкрософт ворд)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	9.3.1.1 выполнять требования техники безопасности при работе с персональным компьютером 9.3.1.2 уметь организовывать рабочее место за компьютером (для максимального удобства и эффективности)
2 четверть
1. Информационные процессы	1.1 Представление и измерение информации	9.1.1.4 знать способы хранения информации 9.1.1.5 уметь искать нужную информацию; 9.1.1.6 знать свойства информации (полная, неполная, нужная, не нужная) 9.1.1.7 знать функции компьютера – получение, передача, переработка и хранение разных видов информации (текстовой, графической, звуковой, видеоинформации)
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	9.1.2.4 выделять и перемещать объекты на рабочем столе 9.1.2.5 разворачивать, сворачивать и закрывать окна 9.1.2.6 использовать клавиши управления курсором
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	9.2.1.5 знать элементы окон Microsoft Word (майкрософт ворд): заголовок, панели инструментов, рабочее поле
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	9.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 9.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
3 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	9.1.2.7 пользоваться алфавитными и цифровыми клавишами клавиатуры 9.1.2.8 печатать текст по образцу 9.1.2.9 выбирать размер шрифта 9.1.2.10 сохранять документ
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	9.2.1.6 знать назначение программы "Проводник" 9.2.1.7 знать файловые структуры в Windows (виндоус)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	9.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 9.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
4 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	9.1.2.11 запускать программу "Калькулятор" из меню "Пуск" 9.1.2.12 выполнять основные арифметические действия с помощью программы "Калькулятор" 9.1.2.13 уметь включать и выключать принтер
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	9.2.1.8 иметь представление о внутренней (оперативной) и внешней (долговременной) памяти компьютера 9.2.1.9 знать порядок включения и выключения принтера
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	9.3.1.3 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 9.3.1.4 выполнять упражнения по снятию статического напряжения

3) 10 класс:

таблица 3

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	10.1.2.1 использовать текстовый редактор Microsoft Word (виндоус) (заголовок, панель инструментов, рабочее поле, полоса прокрутки) 10.1.2.2 знать правила набора текста (прописная буква, знаки препинания, пробел между словами, абзац, удаление символов) 10.1.2.3 использовать функциональные клавиши "Enter" (интер), "Shift" (шифт), "Caps Lock" (капс лок), "Delete" (делет), пробел
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	10.2.1.1 знать назначение и функции основных устройств компьютера 10.2.1.2 знать операционную систему Windows (виндоус) (рабочий стол, основные элементы окон Windows (виндоус)) 10.2.1.3 знать файловые структуры и настройки в Windows (виндоус)
2. Компьютерные системы	2.2 Компьютерные сети	10.2.2.1 иметь представление о глобальной сети Internet (интернет)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	10.3.1.1 выполнять правила техники безопасности при работе с компьютером 10.3.1.2 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 10.3.1.3 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
2 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	10.1.2.4 набирать текст различными шрифтами 10.1.2.5 использовать основные способы сохранения документов 10.1.2.6 использовать основные правила набора и редактирования текста (перемещение по тексту с помощью манипулятора "мышь", клавиатуры, полосы прокрутки, выделение слова, текста, копирование)
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	10.2.1.4 знать назначение программы "Проводник" 10.2.1.5 знать справочную систему Windows (виндоус) 10.2.1.6 знать настройки Windows (виндоус)
2. Компьютерные системы	2.2 Компьютерные сети	10.2.2.2 осуществлять поиск информации в сети Internet (интернет) с использованием простых запросов (по одному признаку)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	10.3.1.1 выполнять правила техники безопасности при работе с компьютером; 10.3.1.2 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 10.3.1.3 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
3 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	10.1.2.7 уметь форматировать текст (устанавливать размер и начертание шрифта, выравнивать абзац) 10.1.2.8 знать основные способы сохранения документа 10.1.2.9 знать основные методы работы с таблицей
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	10.2.1.7 знать функции значка "Корзина" 10.2.1.8 знать функции значка "Мой компьютер"
	2.2 Компьютерные сети	10.2.2.2 осуществлять поиск информации в сети Internet (интернет) с использованием простых запросов (по одному признаку)
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	10.3.1.1 выполнять правила техники безопасности при работе с компьютером 10.3.1.2 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 10.3.1.3 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
3. Здоровье и безопасность	3.2 Информационная и он-лайн безопасность	10.3.1.4 знать примеры влияния различных электронных устройств на организм человека
4 четверть
1. Информационные процессы	1.2 Создание и преобразование информационных объектов	10.1.2.10 использовать графический редактор Paint (пейнт) 10.1.2.11 знать порядок печати документа на принтере
2. Компьютерные системы	2.1 Устройства компьютера	10.2.1.9 описывать назначение видов памяти компьютера (внутренняя память (оперативная), внешняя (долговременная) память: диск, флеш-карта 10.2.1.10 знать последовательность действий при работе с принтером
2. Компьютерные системы	2.2 Компьютерные сети	10.2.2.3 объяснять на элементарном уровне преимущества беспроводной связи 10.2.2.4 иметь представления о компьютерных сетях
3. Здоровье и безопасность	3.1 Техника безопасности	10.3.1.1 выполнять правила техники безопасности при работе с компьютером 10.3.1.2 выполнять упражнения для профилактики зрительного переутомления 10.3.1.3 выполнять упражнения по снятию статического напряжения
3. Здоровье и безопасность	3.2 Информационная и онлайн безопасность	10.3.1.4 знать примеры влияния различных электронных устройств на организм человека

Приложение 520
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 520 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Мир вокруг" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5 класса по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Мир вокруг" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5 класса по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель изучения учебного предмета "Мир вокруг" – овладение обучающимися элементарными понятиями о природе, накопление и систематизация их знаний, понятий и целостного представления о закономерностях, взаимосвязи природы и общества, развитие умения применять полученные знания в повседневной жизни.

3. Предмет "Мир вокруг" ориентирован на решение следующих задач:

1) преодоление недостатков общего и речевого развития;

2) развитие познавательной деятельности;

3) расширение и обогащение представлений об окружающем мире;

4) формирование элементарных представлений и понятий, необходимых при обучении основным учебным предметам;

5) обучение способности видеть, сравнивать, обобщать, конкретизировать, делать элементарные выводы, устанавливать несложные причинно-следственные связи;

6) обогащение словарного запаса обучающихся;

7) формирование социальных навыков;

8) формирование чувства уважения к культуре и традициям своего и разных народов, к национальным и общечеловеческим ценностям;

9) развитие навыков применения естественнонаучных знаний в повседневной жизни для обеспечения безопасности жизнедеятельности, грамотного использования современных технологий, охраны здоровья и окружающей среды;

10) формирование позитивного отношения к окружающей среде, природным и культурным ценностям общества.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа нацелена на формирование у обучающихся основ мыслительных и речевых навыков и умений:

1) наблюдать и изучать явления живой и неживой природы;

2) описывать словесно данные, полученные в ходе наблюдений и экспериментов,

3) устанавливать причинно-следственные связи;

4) обобщать, полученные в процессе наблюдений знания об изменениях в жизни растений животных (насекомых, птиц), человека;

5) представлять результаты наблюдений и исследований в форме рассказа.

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Мир вокруг" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

6. Коррекционно-развивающий подход в обучении предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития.

7. Коррекционное назначение данного курса – развитие познавательной деятельности, устной речи на основе ознакомления с предметами и явлениями окружающей действительности. Развитие речи, как средство коммуникации, заключается в формировании умений общаться со взрослыми, сверстниками. Развивается лексическая сторона речи, синтаксическая, связная устная речь.

8. Коррекционно-развивающая направленность обеспечивается специальными методами и приемами обучающей деятельности:

1) замедление процесса обучения;

2) создание условий для многократного повторения изучаемого материала и воспроизведение его в разных ситуациях;

3) дифференциация заданий с учетом индивидуальных возможностей и возрастных особенностей обучающихся;

4) создание мотивирующих ситуаций для развития умения высказывать и аргументировать свои мнения;

5) организация активного обучения, основанного на проведении обучающимися доступных исследовательских работ.

9. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Ведущими становятся непосредственные наблюдения (на экскурсиях) за изучаемыми явлениями и предметами, предметно-практическая деятельность обучающихся, умственная и речевая, а также игровая деятельность (дидактические, сюжетно-ролевые, настольные игры, игры по правилам), учебная и трудовая деятельность.

10. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

11. Принцип необходимости специального педагогического руководства. Педагог, зная общие закономерности развития ребенка, познавательные возможности каждого ученика класса, способы специальной педагогической помощи организует учебно-познавательную деятельность обучающихся и управляет этим процессом.

12. Знания и представления, накопленные обучающимися в процессе наблюдений и практической деятельности, обобщаются в речи (в высказываниях, беседах, описаниях, рассказах). Большое внимание уделяется формированию связной речи и воспитанию навыков культурного общения.

13. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используется дозировано с учетом работоспособности обучающихся.

14. ИКТ на уроках используется с целью:

1) индивидуализации учебного процесса;

2) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания;

3) создания дополнительных визуальных динамических опор для анализа обучающимися собственной деятельности в режиме реального и отсроченного времени; обеспечения возможности для продуктивной индивидуальной деятельности в условиях группового обучения; расширения возможности качественной индивидуализации обучения.

15. Для организации качественного преподавания и эффективного изучения предмета "Мир вокруг" кабинеты укомплектовываются соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм:

1) мебель в классе передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы;

2) предусматривается место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий;

3) используются ресурсы кабинетов естестознания и географии для проведения лабораторных и практических работ; пришкольный полевой участок;

4) используются компьютеры с доступом в интернет и установленным пакетом Microsoft Office (майкрософт офис); набор аудио и видео материалов по разным темам;

5) справочники, энциклопедии, плакаты, модели на соответствующие темы.

16. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

17. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

18. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

19. Периодический контроль проводится после изучения программной темы и раздела. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) продемонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усвоят материал на уровне узнавания и требуют помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

20. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности каждого обучающегося класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

21. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

22. Программа является интегрированным курсом, основой для дальнейшего изучения учебных предметов: "Естествознание", "География", "История".

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Мир вокруг"

23. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Мир вокруг" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

24. Содержание учебной Программы по учебному предмету "Мир вокруг" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов.

25. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Сезонные изменения в природе. Времена года";

2) раздел "Природа";

3) раздел "Моя родина- Казахстан";

4) раздел "Формирование речевых навыков".

26. Раздел "Сезонные изменения в природе. Времена года" включает следующие подразделы:

1) осенние плоды – источник здоровья. Обобщение ведений об осенних изменениях;

2) влияние изменений в природе зимой на труд людей;

3) изменения природы в разные периоды весны;

4) обобщение сведений о летних проявлениях природы.

27. Раздел "Природа" включает следующие подразделы:

1) процессы в живой природе;

2) процессы в неживой природе.

28. Раздел "Моя родина - Казахстан" включает следующие подразделы:

1) промышленность Казахстана;

2) сельское хозяйство Казахстана.

29. Раздел "Формирование речевых навыков" включает следующие подразделы:

1) расширение словарного запаса;

2) развитие связной речи.

30. Базовое содержание учебного предмета "Мир вокруг" для 5 класса:

1) сезонные изменения в природе. Обобщение полученных знаний о влиянии солнца на изменения в природе (температура воздуха, воды, количества тепла), на смену времен года. Изменения в природе в связи со сменой времен года. Закрепление названий месяцев года. Растения в разные времена года. Сад, огород, поле, лес, степи, горы в разные времена года. Дикие и домашние животные в разные времена года. Труд людей с разные времена года в городе и селе;

2) моя Родина – Казахстан. Промышленность Республики Казахстан. Наиболее крупные промышленные города республики. Полезные ископаемые Казахстана – уголь, нефть, газ, а также полезные ископаемые данной местности. Их значение в жизни человека. Наиболее крупные месторождения в Казахстане. Сельское хозяйство Казахстана: животноводство, растениеводство. Зоны выращивания пшеницы. Роль хлеба в жизни человека. Бережное отношение к хлебу. Природа Казахстана в произведениях художников и писателей;

3) природа. Неживая природа. Вода – условие существования всего живого. Роль воды в природе. Использование воды в производстве продукции. Причины загрязнения воды. Правила поведения вблизи водоемов. Экономия воды. Воздух – основа дыхания. Роль воздуха в жизни растений, животных, человека. Источники загрязнения воздуха – фабрики, заводы, транспорт. Влияние загрязненного и чистого воздуха на здоровье человека, состояние животных и растений. Почва. Значение почвы для растений, животных, человека. Роль человека в сохранении плодородия почвы. Бережное отношение к природе, ответственность человека перед ней. Живая природа. Растения. Общие и отличительные признаки деревьев, кустарников, травянистых растений. Условия жизни растений – почва, вода, воздух, свет. Выявление по внешнему виду растения недостатка отдельных условий. Культурные растения (растения сада, огорода, поля). Внешний вид, условия роста, место произрастания, зависимость от ухода человека. Дикорастущие растения – внешний вид, место и особенности произрастания. Размножение растений семенами и черенками. Подготовка почвы к посадке семян. Условия и стадии развития растения (семя, росток, стебель с листьями, цветок, плод) основные и дополнительные правила ухода за растениями. Животные. Разнообразие представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые. Отличие животных от растений. Использование животными растений. Приспособления животных, птиц для передвижения, для защиты от врагов. Домашние и дикие животные – сходства и различия по внешнему виду, по месту обитания. Травоядные животные – заяц, белка, корова, коза. Способ их питания. Названия взрослых животных и детенышей. Хищные животные – волк, лиса. Внешний вид. Повадки, особенности питания, детеныши. Всеядные животные – медведь, еж, свинья. Отличие от хищных и травоядных животных по способу питания. Полезные и вредные животные (вред и польза для человека, для животных);

4) развитие связной речи: пополнение словарного запаса, составление высказываний по следам наблюдений и предметно-практической деятельности, развитие диалогической речи, составление небольших рассказов по картине, серии сюжетных картин, совершенствование грамматического строя речи, выразительности речи обучающихся.

31. Распределение учебного материала по четвертям в Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала между четвертями с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Последовательность изучения тем варьируется учителем исходя из природных условий местности. Обучение в каждом классе начинается с повторения ранее изученного материала. Основное время четвертой четверти посвящается закреплению пройденного в течение года и устранению пробелов в знаниях отдельных обучающихся.

Глава 4. Система целей обучения

32. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе, третье числа- подраздел, четвертое число - показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.2.1 "5" – класс, "2.2" – раздел и подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

33. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Сезонные изменения в природе. Времена года":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс
1. Осенние плоды – источник здоровья. Обобщение сведений об осенних изменениях.	5.1.1.1 обобщать полученные знания о влиянии солнца на изменения в природе (температура воздуха, воды, количества тепла), на смену времен года; 5.1.1.2 осознавать значение свежих овощей и фруктов в питании человека; иметь представление об основных витаминах, их роли в укреплении здоровья человека; знать правила рационального питания; 5.1.1.3 обобщать, полученные в процессе наблюдений знания об изменениях в жизни растений животных (насекомых, птиц), человека осенью; 5.1.1.4 уметь объяснять причины осенних изменений в природе; 5.1.1.5 измерять температуру воздуха и воды в разные периоды осени, вносить результаты измерений в дневник наблюдений за природой; 5.1.1.6 готовить устный журнал "Особенности рационального питания"; 5.1.1.7 участвовать в игре "полезно – не полезно"; 5.1.1.8 составлять здоровое меню – блюда из свежих овощей и фруктов; 5.1.1.9 уметь приготовить несложное блюдо из свежих овощей, зелени и фруктов; 5.1.1.10 помогать в заготовке осенних овощей – квашение капусты, засолка огурцов; 5.1.1.11 взвешивать продукты для приготовления кулинарных блюд; 5.1.1.12 уметь одеваться по погоде; 5.1.1.13 участвовать в осенних работах в огороде, саду, на пришкольном участке
2. Влияние изменений в природе зимой на труд людей;	5.1.2.1 обобщать и систематизировать представления об изменениях в природе зимой их влиянии на труд людей; 5.1.2.2 устанавливать связи между объектами и явлениями неживой и живой природы, понимать необходимость оказания помощи диким животным зимой; 5.1.2.3 иметь представление о труде людей в зимний период в городе и селе: задержание снега на полях, подготовка техники и семян к весеннему севу; 5.1.2.4 участвовать в зимних работах в саду, очистке территории школы от снега, задержании снега под деревьями и кустарниками на пришкольном участке; 5.1.2.5 составлять рассказ о зиме: изменениях природы в разные периоды зимы, жизни животных и растений зимой, труде людей в зимний период; 5.1.2.6 отмечать высоту солнца в полдень, продолжительность светового дня, отмечать погоду, сравнить ее со вчерашней; 5.1.2.7 устанавливать причинно-следственной зависимости в природе; 5.1.2.8 уметь защищать растения от замерзания, закрывая корни деревьев и кустарников снежным покровом; 5.1.2.9 систематически выполнять закаливающие процедуры, осуществлять профилактику простудных заболеваний; 5.1.2.10 уметь изготовить простую кормушку для подкормки зимующих птиц
3. Изменения природы в разные периоды весны	5.1.3.1 обобщать и систематизировать знания о весенних изменениях в природе; 5.1.3.2 уметь устанавливать связи, существующие между различными объектами природы; 5.1.3.3 уметь видеть красоту весенней природы, давать оценку своего поведения в природе; 5.1.3.4 показывать зависимость изменений в жизни растений и животных от изменений в неживой природе; 5.1.3.5 уметь объяснять причины наблюдаемых изменений, проявлять желание участвовать в работах по охране природы; 5.1.3.6 участвовать в побелке садовых деревьев; 5.1.3.7 участвовать в посадке деревьев, кустарников, огородных растений, семян цветов на клумбах; 5.1.3.8 ухаживать за растущими растениями; 5.1.3.9 принимать участие в играх: "Когда это бывает?", "Убери лишнее? (определение времени года по признакам на картинках); 5.1.3.10 уметь определять стороны света (север, юг) по сосулькам; 5.1.3.11 убирать территорию школы после зимы. Весенняя уборка помещений
4. Обобщение сведений о летних проявлениях природы.	5.1.4.1 обобщать и систематизировать знания о сезонных изменениях в природе; 5.1.4.2 уметь объяснять зависимость изменений в жизни растений и животных от изменений в неживой природе; 5.1.4.3 проявлять навыки правильного, отвечающего природоохранным нормам, поведения в природе с целью предупреждения несчастных случаев (например, во время купания в водоемах, разведения костров в лесу); 5.1.4.4 уметь правильно одеваться в жаркий летний день; 5.1.4.5 знать и выполнять летние закаливающие процедуры; 5.1.4.6 участвовать в рисовании коллективных плакатов на темы "Правила поведения на воде", "Правила поведения летом в лесу"; 5.1.4.7 ухаживать за растениями сада, огорода; 5.1.4.8 принимать участие в уборке раннего урожая ягод, овощей; 5.1.4.9 уметь ухаживать за домашними животными; 5.1.4.10 уметь правильно вести себя при купании в водоемах, уметь правильно вести себя в лесу на отдыхе; 5.1.4.11 уметь ухаживать за растениями сада, огорода, цветниками, комнатными растениями

2) раздел "Природа":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс
1. Процессы в живой природе	5.2.1.1 обобщать, уточнять и систематизировать знания о растительном мире; 5.2.1.2 уметь выделять общие и отличительные признаки деревьев, кустарников, травянистых растений; 5.2.1.3 закреплять знания условий жизни растений – почва, вода, воздух, свет; 5.2.1.4 уметь распознавать по внешнему виду растения недостаток отдельных условий; 5.2.1.5 иметь представление о понятии "культурные растения" - растения сада, огорода, поля; 5.2.1.6 знать отличительные признаки культурных растений -внешний вид, условия роста, место произрастания, зависимость от ухода человека (овощи, фрукты); 5.2.1.7 иметь представление о понятии "дикорастущие растения": деревья -ель, сосна, береза, рябина, черемуха; кустарники -шиповник, можжевельник; травы -клевер, одуванчик, полынь; 5.2.1.8 знать отличительные признаки дикорастущих растений – внешний вид, место и особенности произрастания; 5.2.1.9 иметь представление о двух способах размножения растений - семенами и черенками; 5.2.1.10 уметь показывать и называть части растений; 5.2.1.11 знать условия и стадии развития растения (семя, росток, стебель с листьями, цветок, плод); 5.2.1.12 иметь представление об основных и дополнительных правилах ухода за растениями; 5.2.1.13 уметь ухаживать за комнатными растениями; 5.2.1.14 уметь ухаживать за культурными растениями сада и огорода (на пришкольном участке, в саду и огороде возле дома); 5.2.1.15 совершать экскурсии в лес, поле, луг; 5.2.1.16 наблюдать за ростом растений; 5.2.1.17 собирать природный материал; 5.2.1.18 стремиться описывать в тетради внешний вид дикорастущих растений, места и особенности произрастания; 5.2.1.19 уметь составить букет из полевых цветов; 5.2.1.20 выращивать посадочные материалы помидоров, огурцов, болгарского перца из семян; 5.2.1.21 наблюдать за ростом растений, ухаживать за ними; 5.2.1.22 уметь подготавливать почву к посадке семян; 5.2.1.23 выполнять действия по посадке семян в грунт и выращивание моркови и свеклы; 5.2.1.24 наблюдать за размножением деревьев яблони, груши, черенками; 5.2.1.25 определять по внешнему виду растения, какого условия ему не хватает для хорошего роста – влаги, света, воздуха, почвы; 5.2.1.26 осуществлять посадку растений; 5.2.1.27 уметь видеть, беречь и приумножать растительный мир родного края; 5.2.1.28 определять по отличительным признакам культурное растение от дикорастущего (роза-шиповник, вишня-рябина); 5.2.1.29 определять, какие растения размножаются семенами, какие черенками; 5.2.1.30 уметь бережно относиться к растениям; 5.2.1.31 уметь поливать комнатные растения; 5.2.1.32 выполнять правила ухода за культурными растениями сада и огорода: прополка, боронование, полив растений сада и огорода; 5.2.1.33 знать правила дарения цветов; 5.2.1.34 иметь представление о разнообразии представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые. 5.2.1.35 знать об использовании животными растений в качестве пищи; 5.2.1.36 иметь представление о приспособлении животных и птиц для передвижения, для защиты от врагов; 5.2.1.37 уметь различать домашних и диких животных по внешнему виду, по месту обитания; 5.2.1.38 иметь представление о травоядных животных – заяц, белка, корова, коза, способ их питания, названия взрослых животных и детенышей; 5.2.1.39 иметь представление о хищных животных – волк, лиса. Внешний вид. Повадки, особенности питания, детеныши; 5.2.1.40 иметь представление о всеядных животных – медведь, еж, свинья, отличие от хищных и травоядных животных по способу питания; 5.2.1.41 уметь различать полезных и вредных животных (вред и польза для человека, для животных); 5.2.1.42 стремиться самостоятельно ухаживать за домашними животными; 5.2.1.43 уметь подкармливать птиц зимой; 5.2.1.44 уметь самостоятельно ухаживать за аквариумными рыбками
2. Процессы в неживой природе	5.2.2.1 обобщать и систематизировать знания о неживой природе; 5.2.2.2 закреплять представление о воде как условии существования всего живого, о роли воды в природе; 5.2.2.3 иметь представление об использовании воды в производстве продукции; 5.2.2.4 знать причины загрязнения воды и его последствия в жизни человека, животных и растений; 5.2.2.5 закрепить представление о воздухе как основе дыхания, роли воздуха в жизни растений, животных и человека; 5.2.2.6 знать о воздействие загрязненного и чистого воздуха на здоровье человека, состояние животных и растений; 5.2.2.7 уточнять и расширять представления о почве и значении почвы для растений, животных и человека; 5.2.2.8 знать о роли человека в сохранении плодородия почвы; 5.2.2.9 иметь понятие об ответственности человека перед природой; 5.2.2.10 совершать экскурсии на предприятия, сельскохозяйственные и животноводческие фермы; 5.2.2.11 участвовать в сезонных работах на пришкольном участке, в уходе за комнатными растениями; 5.2.2.12 уметь измерять температуру воздуха; 5.2.2.13 уметь определять направление ветра; 5.2.2.14 наблюдать за погодой и вести календарь природы; 5.2.2.15 участвовать в создании плакатов и постеров на тему "Охрана природы"; 5.2.2.16 сравнить погоду разных дней по календарю природы; 5.2.2.17 провести опыт: одно растение поставить на окне, другое – в темной комнате. Одно растение поливать, другое нет. Одно растение стоит в теплой комнате, другое в холодной. Уметь сделать вывод: для жизни растений необходимы теплый воздух, свет, вода; 5.2.2.18 соблюдать культуру поведения в природе; 5.2.2.19 соблюдать правила безопасности рядом с водоемами и на воде; 5.2.2.20 сохранять свое здоровье от простудных заболеваний; 5.2.2.21 выполнять сезонные работы в саду и огороде; 5.2.2.22 ухаживать за комнатными растениями; 5.2.2.23 осознавать свою ответственность перед природой

3) раздел "Моя родина- Казахстан":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс
1. Промышлен-ность Казахстана	5.3.1.1 иметь представление о промышленности Республики Казахстан; 5.3.1.2 знать наиболее крупные промышленные города республики – Атырау, Караганда, Экибастуз, Костанай; 5.3.1.3 иметь представление о полезных ископаемых Казахстана – уголь, нефть, газ, а также полезных ископаемых данной местности; их значение в жизни человека; 5.3.1.4 работать с физической картой и картой природных ископаемых Казахстана; 5.3.1.5 выполнять практические занятия по нахождению на карте наиболее крупных городов Казахстана и мест добычи полезных ископаемых нефти, газа, угля; 5.3.1.6 знать из чего делают бензин и где он используется; 5.3.1.7 иметь представление о том, как поступает газ в дома; 5.3.1.8 стремиться экономно расходовать в быту газ, электричество, уголь; 5.3.1.9 выполнять математически вычисления по сравнению количества добываемых полезных ископаемых на разных месторождениях; 5.3.1.10 делать графики и диаграммы сравнительных данных по разным месторождениям с помощью учителя
2.Сельское хозяйство Казахстана	5.3.2.1 иметь представление о сельском хозяйстве Казахстана: животноводство, растениеводство; 5.3.2.2 знать зоны выращивания пшеницы, показывать на карте; 5.3.2.4 знать основные зоны животноводства, показывать на карте; 5.3.2.4 знать из чего делают хлеб и о роли хлеба в жизни человека; 5.3.2.5 уметь бережно относиться к хлебу; 5.3.2.6 знать какие сельскохозяйственные культуры выращивают в данной местности; 5.3.2.7 составлять диаграммы сбора урожая разных сельскохозяйственных культур за последние 2-3 года, сравнение; 5.3.2.8 иметь представление об описании природы Казахстана в произведениях художников и писателей; 5.3.2.9 посещать выставки художников Казахстана; 5.3.2.10 читать произведения казахстанских писателей и поэтов; 5.2.3.11 уметь объяснить, что значит быть достойным гражданином своей страны

4) раздел "Формирование речевых навыков":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс
1. Расширение словарного запаса;	5.4.1.1 стремиться вводить в активный словарь ранее не используемые существительные, прилагательные, глаголы, наречия; 5.4.1.2 уметь образовывать словосочетания: весенняя капель, журчание ручьев, плывущие облака, оживление природы, охрана природы, изменения в неживой природе, полезная пища, натуральные витамины, культурное растение, дикорастущее растение, место произрастания, внешний вид, условия роста, правила ухода, растительный мир; 5.4.1.3 уметь преобразовывать однокоренные слова: весна, весенний; облака, облачно, облачный; растение, растет, растущий
2. Развитие связной речи.	5.4.2.1 уметь самостоятельно формулировать фразы и предложения; 5.4.2.2 стремиться составлять рассказы о природе, об изменениях в жизни растений, животных и человека в разное время года; 5.4.2.3 стремиться самостоятельно составлять рассказы о растительном мире с использованием новых слов и словосочетаний; 5.4.2.4 уметь последовательно рассказать процесс приготовления несложного блюда из овощей и фруктов; 5.4.2.5 стремиться устанавливать причинно-следственные связи изменений в жизни растений, животных, человека в разные периоды; 5.4.2.6 стремиться объяснять пословицы, поговорки: "Туча летуча, а дождь – бегун", "Лето грозовое, значит и грибное", "Июль – макушка лета"; 5.4.2.7 стремиться к решению речевых логических задач "Как ты поступишь, если…"; 5.4.2.8 активно участвовать в беседе; связно высказываться на предложенную тему на основе проведенных наблюдений, выполненных поручений, законченного трудового процесса; 5.4.2.9 стремиться составлять рассказы о Казахстане: природе, промышленности, сельском хозяйстве, жизни людей в городе и селе, произведениях художников и писателей о Казахстане

34. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе "Мир вокруг" для обучающихся с легкой умственной отсталостью для 5 класса по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

35. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Мир вокруг" для 5 класса по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по учебному предмету "Мир вокруг" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5 класса по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Сезонные изменения в природе. Времена года	1.1 Осенние плоды – источник здоровья. Обобщение сведений об осенних изменениях.	5.1.1.1 обобщать полученные знания о влиянии солнца на изменения в природе (температура воздуха, воды, количества тепла), на смену времен года; 5.1.1.2 осознавать значение свежих овощей и фруктов в питании человека; иметь представление об основных витаминах, их роли в укреплении здоровья человека; знать правила рационального питания; 5.1.1.3 обобщать, полученные в процессе наблюдений знания об изменениях в жизни растений животных (насекомых, птиц), человека осенью; 5.1.1.4 уметь объяснять причины осенних изменений в природе; 5.1.1.5 измерять температуру воздуха и воды в разные периоды осени, вносить результаты измерений в дневник наблюдений за природой; 5.1.1.6 подготовить устный журнал "Особенности рационального питания"; 5.1.1.7 участвовать в игре "полезно – не полезно"; 5.1.1.8 составлять здоровое меню – блюда из свежих овощей и фруктов; 5.1.1.9 уметь приготовить несложное блюдо из свежих овощей, зелени и фруктов; 5.1.1.10 помогать в заготовке осенних овощей – квашение капусты, засолка огурцов; 5.1.1.11 взвешивать продукты для приготовления кулинарных блюд;. 5.1.1.12 уметь одеваться по погоде; 5.1.1.13 участвовать в осенних работах в огороде, саду, на пришкольном участке.
2.Природа	2.1 Процессы в живой природе.	5.2.1.1 обобщать, уточнять и систематизировать знания о растительном мире; 5.2.1.2 уметь выделять общие и отличительные признаки деревьев, кустарников, травянистых растений; 5.2.1.3 закреплять знания условий жизни растений – почва, вода, воздух, свет; 5.2.1.4 уметь распознавать по внешнему виду растения недостаток отдельных условий; 5.2.1.5 иметь представление о понятии "культурные растения" - растения сада, огорода, поля; 5.2.1.6 знать отличительные признаки культурных растений -внешний вид, условия роста, место произрастания, зависимость от ухода человека (овощи, фрукты); 5.2.1.7 уметь ухаживать за культурными растениями сада и огорода (на пришкольном участке, в саду и огороде возле дома); 5.2.1.8 совершать экскурсии в лес, поле, луг; 5.2.1.9 наблюдать за ростом растений; 5.2.1.10 собирать природный материал; 5.2.1.11 уметь составить букет из полевых цветов; 5.2.1.12 иметь представление о разнообразии представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые; 5.2.1.13 знать об использовании животными растений в качестве пищи
2.Природа	2.2 Процессы в неживой природе	5.2.2.1 обобщать и систематизировать знания о неживой природе; 5.2.2.2 закреплять представление о воде как условии существования всего живого, о роли воды в природе; 5.2.2.3 иметь представление об использовании воды в производстве продукции; 5.2.2.4 знать причины загрязнения воды и его последствия в жизни человека, животных и растений; 5.2.2.5 сравнить погоду разных дней по календарю природы; 5.2.2.6 соблюдать правила безопасности рядом с водоемами и на воде; 5.2.2.7 выполнять сезонные работы в саду и огороде; 5.2.2.8 ухаживать за комнатными растениями
3.Моя родина- Казахстан	3.1 Промышлен-ность Казахстана	5.3.1.1 иметь представление о промышленности Республики Казахстан; 5.3.1.2 знать наиболее крупные промышленные города республики – Атырау, Караганда, Экибастуз, Костанай; 5.3.1.3 выполнять практические занятия по нахождению на карте наиболее крупных городов Казахстана;
3.Моя родина- Казахстан	3.2Сельское хозяйство Казахстана	5.3.2.1 иметь представление о сельском хозяйстве Казахстана: животноводство, растениеводство; 5.3.2.2 знать зоны выращивания пшеницы, показывать на карте; 5.3.2.3 знать из чего делают хлеб и о роли хлеба в жизни человека; 5.3.2.4 уметь бережно относиться к хлебу
4.Формирование речевых навыков	4.1 Расширение словарного запаса;	5.4.1.1 стремиться вводить в активный словарь ранее не используемые существительные, прилагательные, глаголы, наречия; 5.4.1.2 уметь образовывать словосочетания: охрана природы, изменения в неживой природе, полезная пища, натуральные витамины, культурное растение, дикорастущее растение, место произрастания, внешний вид, условия роста, правила ухода, растительный мир; 5.4.1.3 уметь преобразовывать однокоренные слова: осень, осенний, облака, облачно, облачный; растение, растет, растущий
4.Формирование речевых навыков	4.2 Развитие связной речи.	5.4.2.1 уметь самостоятельно формулировать фразы и предложений; 5.4.2.2 стремиться составлять рассказы о природе, об изменениях в жизни растений, животных и человека в разное время года; 5.4.2.3 стремиться самостоятельно составлять рассказы о растительном мире с использованием новых слов и словосочетаний; 5.4.2.4 уметь последовательно рассказать процесс приготовления несложного блюда из овощей и фруктов; 5.4.2.5 стремиться устанавливать причинно-следственные связи изменений в жизни растений, животных, человека в разные периоды; 5.4.2.6 стремиться объяснять пословицы, поговорки: "Туча летуча, а дождь – бегун"
2 четверть
1.Сезонные изменения в природе. Времена года	1.2 Влияние изменений в природе зимой на труд людей;	5.1.2.1 обобщать и систематизировать представления об изменениях в природе зимой их влиянии на труд людей; 5.1.2.2 устанавливать связи между объектами и явлениями неживой и живой природы, понимать необходимость оказания помощи диким животным зимой; 5.1.2.3 иметь представление о труде людей в зимний период в городе и селе: задержание снега на полях, подготовка техники и семян к весеннему севу; 5.1.2.4 участвовать в зимних работах в саду, очистке территории школы от снега, задержании снега под деревьями и кустарниками на пришкольном участке; 5.1.2.5 составлять рассказ о зиме: изменениях природы в разные периоды зимы, жизни животных и растений зимой, труде людей в зимний период; 5.1.2.6 отмечать высоту солнца в полдень, продолжительность светового дня, отмечать погоду, сравнить ее со вчерашней; 5.1.2.7 устанавливать причинно-следственной зависимости в природе; 5.1.2.8 уметь защищать растения от замерзания, закрывая корни деревьев и кустарников снежным покровом; 5.1.2.9 систематически выполнять закаливающие процедуры, осуществлять профилактику простудных заболеваний; 5.1.2.10 уметь изготовить простую кормушку для подкормки зимующих птиц
2.Природа	2.1 Процессы в живой природе.	5.2.1.1 иметь представление о понятии "дикорастущие растения": деревья -ель, сосна, береза, рябина, черемуха; кустарники -шиповник, можжевельник; травы -клевер, одуванчик, полынь; 5.2.1.2 знать отличительные признаки дикорастущих растений – внешний вид, место и особенности произрастания; 5.2.1.3 иметь представление о двух способах размножения растений - семенами и черенками; 5.2.1.4 уметь показывать и называть части растений; 5.2.1.5 знать условия и стадии развития растения (семя, росток, стебель с листьями, цветок, плод); 5.2.1.6 познакомиться с основными и дополнительными правилами ухода за растениями; 5.2.1.7 уметь ухаживать за комнатными растениями; 5.2.1.8 стремиться описывать в тетради внешний вид дикорастущих растений, места и особенности произрастания; 5.2.1.9 уметь видеть, беречь и приумножать растительный мир родного края; 5.2.1.10 определять по отличительным признакам культурное растение от дикорастущего (роза-шиповник, вишня-рябина); 5.2.1.11 определять, какие растения размножаются семенами, какие черенками; 5.2.1.12 уметь бережно относиться к растениям; 5.2.1.13 уметь поливать комнатные растения; 5.2.1.14 иметь представление о разнообразии представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые. 5.2.1.15 уметь различать домашних и диких животных по внешнему виду, по месту обитания; 5.2.1.16 иметь представление о травоядных животных – заяц, белка, корова, коза, способ их питания, названия взрослых животных и детенышей; 5.2.1.17 иметь представление о хищных животных – волк, лиса. Внешний вид, повадки, особенности питания, детеныши; 5.2.1.18 уметь самостоятельно ухаживать за аквариумными рыбками
2.Природа	2.2 Процессы в неживой природе	5.2.2.1 обобщать и систематизировать знания о неживой природе; 5.2.2.2 закрепить представление о воздухе как основе дыхания, роли воздуха в жизни растений, животных и человека; 5.2.2.3 знать о воздействие загрязненного и чистого воздуха на здоровье человека, состояние животных и растений; 5.2.2.4 иметь понятие об ответственности человека перед природой; 5.2.2.5 совершать экскурсии на предприятия, сельскохозяйственные и животноводческие фермы; 5.2.2.6 участвовать в сезонных работах на пришкольном участке, в уходе за комнатными растениями; 5.2.2.7 уметь измерять температуру воздуха; 5.2.2.8 уметь определять направление ветра; 5.2.2.9 наблюдать за погодой и вести календарь природы; 5.2.2.10 участвовать в создании плакатов и постеров на тему "Охрана природы"; 5.2.2.11 сравнить погоду разных дней по календарю природы; 5.2.2.12 провести опыт: одно растение поставить на окне, другое – в темной комнате. Одно растение поливать, другое нет. Одно растение стоит в теплой комнате, другое в холодной. Уметь сделать вывод: для жизни растений необходимы теплый воздух, свет, вода; 5.2.2.13 соблюдать культуру поведения в природе; 5.2.2.14 сохранять свое здоровье от простудных заболеваний; 5.2.2.15 ухаживать за комнатными растениями; 5.2.2.16 осознавать свою ответственность перед природой;
3.Моя родина- Казахстан	3.1. Промышлен-ность Казахстана	5.3.1.1 иметь представление о промышленности Республики Казахстан; 5.3.1.2 иметь представление о полезных ископаемых Казахстана – уголь, нефть, газ, а также полезных ископаемых данной местности; их значение в жизни человека; 5.3.1.3 работать с физической картой и картой природных ископаемых Казахстана; 5.3.1.4 выполнять практические занятия по нахождению на карте наиболее крупных городов Казахстана и мест добычи полезных ископаемых нефти, газа, угля
3.Моя родина- Казахстан	3.2 Сельское хозяйство Казахстана	5.3.2.1 иметь представление о сельском хозяйстве Казахстана: животноводство, растениеводство; 5.3.2.2 знать какие сельскохозяйственные культуры выращивают в данной местности; 5.3.2.3 учиться составлять диаграммы сбора урожая разных сельскохозяйственных культур за последние 2-3 года, сравнение; 5.3.2.4 природа Казахстана в произведениях художников и писателей; 5.3.2.5 посещать выставки художников Казахстана; 5.3.2.6 читать произведения казахстанских писателей и поэтов
4.Формирование речевых навыков	4.1 Расширение словарного запаса;	5.4.1.1 стремиться вводить в активный словарь ранее не используемые существительные, прилагательные, глаголы, наречия; 5.4.1.2 уметь образовывать словосочетания: охрана природы, изменения в неживой природе, культурное растение, дикорастущее растение, место произрастания, внешний вид, условия роста, правила ухода, растительный мир; 5.4.1.3 уметь преобразовывать однокоренные слова: зима, зимний, зимующий, облака, облачно, облачный; растение, растет, растущий
4.Формирование речевых навыков	4.2 Развитие связной речи.	5.4.2.1 уметь самостоятельно формулировать фразы и предложения; 5.4.2.2 стремиться составлять рассказы о природе, об изменениях в жизни растений, животных и человека в разное время года; 5.4.2.3 стремиться самостоятельно составлять рассказы о растительном мире с использованием новых слов и словосочетаний; 5.4.2.4 стремиться устанавливать причинно-следственные связи изменений в жизни растений, животных, человека в разные периоды; 5.4.2.5 активно участвовать в беседе; связно высказываться на предложенную тему на основе проведенных наблюдений, выполненных поручений, законченного трудового процесса
3 четверть
1.Сезонные изменения в природе. Времена года	1.2. Влияние изменений в природе зимой на труд людей;	5.1.2.1 обобщать и систематизировать представления об изменениях в природе зимой их влиянии на труд людей; 5.1.2.2 устанавливать связи между объектами и явлениями неживой и живой природы, понимать необходимость оказания помощи диким животным зимой; 5.1.2.3 иметь представление о труде людей в зимний период в городе и селе: задержание снега на полях, подготовка техники и семян к весеннему севу; 5.1.2.4 участвовать в зимних работах в саду, очистке территории школы от снега, задержании снега под деревьями и кустарниками на пришкольном участке; 5.1.2.5 составлять рассказ о зиме: изменениях природы в разные периоды зимы, жизни животных и растений зимой, труде людей в зимний период; 5.1.2.7 устанавливать причинно-следственной зависимости в природе; 5.1.2.8 уметь защищать растения от замерзания, закрывая корни деревьев и кустарников снежным покровом; 5.1.2.9 систематически выполнять закаливающие процедуры, осуществлять профилактику простудных заболеваний
1.Сезонные изменения в природе. Времена года	1.3 Изменения природы в разные периоды весны	5.1.3.1 обобщать и систематизировать знания о весенних изменениях в природе; 5.1.3.2 формировать умение устанавливать связи, существующие между различными объектами природы; 5.1.3.3 уметь видеть красоту весенней природы, давать оценку своего поведения в природе; 5.1.3.4 показывать зависимость изменений в жизни растений и животных от изменений в неживой природе; 5.1.3.5 уметь объяснять причины наблюдаемых изменений, проявлять желание участвовать в работах по охране природы; 5.1.3.6 участвовать в побелке садовых деревьев; 5.1.3.7 участвовать в посадке деревьев, кустарников, огородных растений, семян цветов на клумбах; 5.1.3.8 ухаживать за растущими растениями; 5.1.3.9 принимать участие в играх: "Когда это бывает?", "Убери лишнее? (определение времени года по признакам на картинках); 5.1.3.10 уметь определять стороны света (север, юг) по сосулькам; 5.1.3.11 убирать территорию школы после зимы. Весенняя уборка помещений
2.Природа	2.1 Процессы в живой природе.	5.2.1.1 обобщать, уточнять и систематизировать знания о растительном мире; 5.2.1.2 уметь выделять общие и отличительные признаки деревьев, кустарников, травянистых растений; 5.2.1.3 закреплять знания условий жизни растений – почва, вода, воздух, свет; 5.2.1.4 уметь распознавать по внешнему виду растения недостаток отдельных условий; 5.2.1.5 иметь представление о двух способах размножения растений - семенами и черенками; 5.2.1.6 уметь показывать и называть части растений; 5.2.1.7 знать условия и стадии развития растения (семя, росток, стебель с листьями, цветок, плод); 5.2.1.8 стремиться описывать в тетради внешний вид дикорастущих растений, места и особенности произрастания; 5.2.1.9 выращивать посадочные материалы помидоров, огурцов, болгарского перца из семян; 5.2.1.10 наблюдать за ростом растений, ухаживать за ними; 5.2.1.11 уметь подготавливать почву к посадке семян; 5.2.1.12 выполнять действия по посадке семян в грунт и выращивание моркови и свеклы; 5.2.1.13 наблюдать за размножением деревьев яблони, груши и черенками; 5.2.1.14 определять по внешнему виду растения, какого условия ему не хватает для хорошего роста – влаги, света, воздуха, почвы; 5.2.1.15 осуществлять посадку растений; 5.2.1.16 уметь видеть, беречь и приумножать растительный мир родного края; 5.2.1.17 определять по отличительным признакам культурное растение от дикорастущего (роза-шиповник, вишня-рябина); 5.2.1.18 определять, какие растения размножаются семенами, какие черенками; 5.2.1.19 уметь бережно относиться к растениям; 5.2.1.20 уметь поливать комнатные растения; 5.2.1.21 выполнять правила ухода за культурными растениями сада и огорода: прополка, боронование, полив растений сада и огорода; 5.2.1.22 знать правила дарения цветов; 5.2.1.23 иметь представление о разнообразии представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые. 5.2.1.24 иметь представление о всеядных животных – медведь, еж, свинья, отличие от хищных и травоядных животных по способу питания; 5.2.1.25 уметь различать полезных и вредных животных (вред и польза для человека, для животных); 5.2.1.26 стремиться самостоятельно ухаживать за домашними животными; 5.2.1.27 уметь подкармливать птиц зимой
2.Природа	2.2 Процессы в неживой природе	5.2.2.1 обобщать и систематизировать знания о неживой природе; 5.2.2.2 уточнять и расширять представления о почве и значении почвы для растений, животных и человека; 5.2.2.3 знать о роли человека в сохранении плодородия почвы; 5.2.2.4 иметь понятие об ответственности человека перед природой; 5.2.2.5 совершать экскурсии на предприятия, сельскохозяйственные и животноводческие фермы; 5.2.2.6 участвовать в сезонных работах на пришкольном участке, в уходе за комнатными растениями; 5.2.2.7 уметь измерять температуру воздуха; 5.2.2.8 уметь определять направление ветра; 5.2.2.9 наблюдать за погодой и вести календарь природы; 5.2.2.10 участвовать в создании плакатов и постеров на тему "Охрана природы"; 5.2.2.11 сравнить погоду разных дней по календарю природы; 5.2.2.12 соблюдать культуру поведения в природе; 5.2.2.13 сохранять свое здоровье от простудных заболеваний; 5.2.2.14 выполнять сезонные работы в саду и огороде; 5.2.2.15 ухаживать за комнатными растениями; 5.2.2.16 осознавать свою ответственность перед природой
3.Моя родина- Казахстан	3.1. Промышлен-ность Казахстана	5.3.1.1 иметь представление о промышленности Республики Казахстан; 5.3.1.2 знать из чего делают бензин и где он используется; 5.3.1.3 иметь представление о том как поступает газ в дома; 5.3.1.4 стремиться экономно расходовать в быту газ, электричество, уголь; 5.3.1.5 выполнять математически вычисления по сравнению количества добываемых полезных ископаемых на разных месторождениях; 5.3.1.6 учиться делать графики и диаграммы сравнительных данных по разным месторождениям
3.Моя родина- Казахстан	3.2Сельское хозяйство Казахстана	5.3.2.1 иметь представление о сельском хозяйстве Казахстана: животноводство, растениеводство; 5.3.2.2 знать основные зоны животноводства, показывать на карте; 5.3.2.3 знать какие сельскохозяйственные культуры выращивают в данной местности; 5.3.2.4 природа Казахстана в произведениях художников и писателей; 5.3.2.5 посещать выставки художников Казахстана; 5.3.2.6 читать произведения казахстанских писателей и поэтов
4.Формирование речевых навыков	4.1 Расширение словарного запаса	5.4.1.1 стремиться вводить в активный словарь ранее не используемые существительные, прилагательные, глаголы, наречия; 5.4.1.2 уметь образовывать словосочетания: весенняя капель, журчание ручьев, плывущие облака, оживление природы, охрана природы, изменения в неживой природе, полезная пища, натуральные витамины, культурное растение, дикорастущее растение, место произрастания, внешний вид, условия роста, правила ухода, растительный мир; 5.4.1.3 уметь преобразовывать однокоренные слова: весна, весенний; облака, облачно, облачный; растение, растет, растущий
4.Формирование речевых навыков	4.2 Развитие связной речи	5.4.2.1 уметь самостоятельно формулировать фразы и предложений; 5.4.2.2 стремиться составлять рассказы о природе, об изменениях в жизни растений, животных и человека в разное время года; 5.4.2.3 стремиться самостоятельно составлять рассказы о растительном мире с использованием новых слов и словосочетаний; 5.4.2.4 стремиться устанавливать причинно-следственные связи изменений в жизни растений, животных, человека в разные периоды; 5.4.2.5 стремиться к решению речевых логических задач "Как ты поступишь, если…"; 5.4.2.6 активно участвовать в беседе; связно высказываться на предложенную тему на основе проведенных наблюдений, выполненных поручений, законченного трудового процесса; 5.4.2.7 стремиться составлять рассказы о Казахстане: природе, промышленности, сельском хозяйстве, жизни людей в городе и селе, произведениях художников и писателей о Казахстане
4 четверть
1.Сезонные изменения в природе. Времена года	4.Обобщение сведений о летних проявлениях природы.	5.1.4.1 обобщать и систематизировать знания о сезонных изменениях в природе; 5.1.4.2 уметь объяснять зависимость изменений в жизни растений и животных от изменений в неживой природе; 5.1.4.3 проявлять навыки правильного, отвечающего природоохранным нормам, поведения в природе с целью предупреждения несчастных случаев (например, во время купания в водоемах, разведения костров в лесу); 5.1.4.4 уметь правильно одеваться в жаркий летний день; 5.1.4.5 знать и выполнять летние закаливающие процедуры; 5.1.4.6 участвовать в рисовании коллективных плакатов на темы "Правила поведения на воде", "Правила поведения летом в лесу"; 5.1.4.7 ухаживать за растениями сада, огорода; 5.1.4.8 принимать участие в уборке раннего урожая ягод, овощей; 5.1.4.9 уметь ухаживать за домашними животными; 5.1.4.10 уметь правильно вести себя при купании в водоемах, уметь правильно вести себя в лесу на отдыхе; 5.1.4.11 уметь ухаживать за растениями сада, огорода, цветниками, комнатными растениями
2.Природа	1. Процессы в живой природе.	5.2.1.1 обобщать, уточнять и систематизировать знания о растительном мире; 5.2.1.2 уметь выделять общие и отличительные признаки деревьев, кустарников, травянистых растений; 5.2.1.3 закреплять знания условий жизни растений – почва, вода, воздух, свет; 5.2.1.4 уметь распознавать по внешнему виду растения недостаток отдельных условий; 5.2.1.5 иметь представление о понятии "культурные растения" - растения сада, огорода, поля; 5.2.1.6 знать отличительные признаки культурных растений -внешний вид, условия роста, место произрастания, зависимость от ухода человека (овощи, фрукты); 5.2.1.7 иметь представление о понятии "дикорастущие растения": деревья -ель, сосна, береза, рябина, черемуха; кустарники -шиповник, можжевельник; травы -клевер, одуванчик, полынь; 5.2.1.8 знать отличительные признаки дикорастущих растений – внешний вид, место и особенности произрастания; 5.2.1.9 выращивать посадочные материалы помидоров, огурцов, болгарского перца из семян; 5.2.1.10 наблюдать за ростом растений, ухаживать за ними; 5.2.1.11 уметь подготавливать почву к посадке семян; 5.2.1.12 выполнять действия по посадке семян в грунт и выращивание моркови и свеклы; 5.2.1.13 наблюдать за размножением деревьев яблони, груши и черенками; 5.2.1.14 определять по внешнему виду растения, какого условия ему не хватает для хорошего роста – влаги, света, воздуха, почвы; 5.2.1.15 осуществлять посадку растений; 5.2.1.16 уметь видеть, беречь и приумножать растительный мир родного края; 5.2.1.17 уметь бережно относиться к растениям; 5.2.1.18 уметь поливать комнатные растения; 5.2.1.19 выполнять правила ухода за культурными растениями сада и огорода: прополка, боронование, полив растений сада и огорода; 5.2.1.20 иметь представление о разнообразии представителей животного мира – звери, птицы, рыбы, насекомые. 5.2.1.21 уметь различать домашних и диких животных по внешнему виду, по месту обитания; 5.2.1.22 иметь представление о травоядных животных – заяц, белка, корова, коза, способ их питания, названия взрослых животных и детенышей; 5.2.1.23 иметь представление о хищных животных – волк, лиса; внешний вид. Повадки, особенности питания, детеныши; 5.2.1.24 иметь представление о всеядных животных – медведь, еж, свинья; отличие от хищных и травоядных животных по способу питания; 5.2.1.25 уметь различать полезных и вредных животных (вред и польза для человека, для животных); 5.2.1.26 стремиться самостоятельно ухаживать за домашними животными
2.Природа	2. Процессы в неживой природе	5.2.2.1 обобщать и систематизировать знания о неживой природе; 5.2.2.2 закреплять представление о воде как условии существования всего живого, о роли воды в природе; 5.2.2.3 иметь представление об использовании воды в производстве продукции; 5.2.2.4 знать причины загрязнения воды и его последствия в жизни человека, животных и растений; 5.2.2.5 закрепить представление о воздухе как основе дыхания, роли воздуха в жизни растений, животных и человека; 5.2.2.6 знать о воздействие загрязненного и чистого воздуха на здоровье человека, состояние животных и растений; 5.2.2.7 уточнять и расширять представления о почве и значении почвы для растений, животных и человека; 5.2.2.8 знать о роли человека в сохранении плодородия почвы; 5.2.2.9 иметь понятие об ответственности человека перед природой; 5.2.2.10 участвовать в сезонных работах на пришкольном участке, в уходе за комнатными растениями; 5.2.2.11 уметь измерять температуру воздуха; 5.2.2.12 уметь определять направление ветра; 5.2.2.13 наблюдать за погодой и вести календарь природы; 5.2.2.14 участвовать в создании плакатов и постеров на тему "Охрана природы"; 5.2.2.15 сравнить погоду разных дней по календарю природы; 5.2.2.16 соблюдать культуру поведения в природе; 5.2.2.17 соблюдать правила безопасности рядом с водоемами и на воде; 5.2.2.18 сохранять свое здоровье от простудных заболеваний; 5.2.2.19 выполнять сезонные работы в саду и огороде; 5.2.2.20 ухаживать за комнатными растениями; 5.2.2.21 осознавать свою ответственность перед природой
3.Моя родина- Казахстан	1. Промышленность Казахстана	5.3.1.1 иметь представление о промышленности Республики Казахстан; 5.3.1.2 знать наиболее крупные промышленные города республики – Атырау, Караганда, Экибастуз, Костанай; 5.3.1.3 иметь представление о полезных ископаемых Казахстана – уголь, нефть, газ, а также полезных ископаемых данной местности; их значение в жизни человека; 5.3.1.4 учиться работать с физической картой и картой природных ископаемых Казахстана; 5.3.1.5 выполнять практические занятия по нахождению на карте наиболее крупных городов Казахстана и мест добычи полезных ископаемых нефти, газа, угля; 5.3.1.6 знать из чего делают бензин и где он используется; 5.3.1.7 иметь представление о том как поступает газ в дома; 5.3.1.8 стремиться экономно расходовать в быту газ, электричество, уголь; 5.3.1.9 выполнять математические вычисления по сравнению количества добываемых полезных ископаемых на разных месторождениях; 5.3.1.10 учиться делать графики и диаграммы сравнительных данных по разным месторождениям
3.Моя родина- Казахстан	2.Сельское хозяйство Казахстана	5.3.2.1 иметь представление о сельском хозяйстве Казахстана: животноводство, растениеводство; 5.3.2.2 знать зоны выращивания пшеницы, показывать на карте; 5.3.2.4 знать основные зоны животноводства, показывать на карте; 5.3.2.4 знать из чего делают хлеб и о роли хлеба в жизни человека; 5.3.2.5 уметь бережно относиться к хлебу; 5.3.2.6 знать какие сельскохозяйственные культуры выращивают в данной местности; 5.3.2.7 составлять диаграммы сбора урожая разных сельскохозяйственных культур за последние 2-3 года, сравнение; 5.3.2.8 иметь представление об описании природы Казахстана в произведениях художников и писателей; 5.3.2.9 посещать выставки художников Казахстана; 5.3.2.10 читать произведения казахстанских писателей и поэтов; 5.2.3.11 уметь объяснить, что значит быть достойным гражданином своей страны
4.Формирование речевых навыков	1. Расширение словарного запаса;	5.4.1.1 стремиться вводить в активный словарь ранее не используемые существительные, прилагательные, глаголы, наречия; 5.4.1.2 уметь образовывать словосочетания: оживление природы, охрана природы, изменения в неживой природе, полезная пища, натуральные витамины, культурное растение, дикорастущее растение, место произрастания, внешний вид, условия роста, правила ухода, растительный мир; 5.4.1.3 уметь преобразовывать однокоренные слова: весна, весенний; облака, облачно, облачный; растение, растет, растущий.
4.Формирование речевых навыков	2. Развитие связной речи	5.4.2.1 уметь самостоятельно формулировать фразы и предложений; 5.4.2.2 стремиться составлять рассказы о природе, об изменениях в жизни растений, животных и человека в разное время года; 5.4.2.3 стремиться самостоятельно составлять рассказы о растительном мире с использованием новых слов и словосочетаний; 5.4.2.4 уметь последовательно рассказать процесс приготовления несложного блюда из овощей и фруктов; 5.4.2.5 стремиться устанавливать причинно-следственные связи изменений в жизни растений, животных, человека в разные периоды; 5.4.2.6 стремиться объяснять пословицы, поговорки: "Туча летуча, а дождь – бегун", "Лето грозовое, значит и грибное", "Июль – макушка лета"; 5.4.2.7 стремиться решение речевых логических задач "Как ты поступишь, если…"; 5.4.2.8 активно участвовать в беседе; связно высказываться на предложенную тему на основе проведенных наблюдений, выполненных поручений, законченного трудового процесса; 5.4.2.9 стремиться составлять рассказы о Казахстане: природе, промышленности, сельском хозяйстве, жизни людей в городе и селе, произведениях художников и писателей о Казахстане

Приложение 521
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 521 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Естествознание" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Естествознание" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Естествознание" – формирование у обучающихся доступных знаний об окружающем мире, о неживой природе, растениях, животных, строении и функциях человеческого организма.

3. Задачи учебного предмета:

1) формировать знания об основных элементах неживой и живой природы, а также об организме человека и его здоровье;

2) формировать представления о природных явлениях (дождь, снег, ветер, туман, осень, зима, весна, лето);

3) формировать навыки выращивания некоторых растений и ухода за ними; способы ухода за домашними животными;

4) формировать навыки здорового образа жизни, сохранения и укрепления собственного здоровья;

5) формировать бережное отношение к природе.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа составлена с учетом предшествующей подготовки обучающихся в рамках предмета "Мир вокруг". В процессе изучения курса географии устанавливаются межпредметные связи с курсами: "География" (География Казахстана, География материков и океанов), "История" (История нашего края), а также с родным языком, чтением, математикой.

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по "Естествознанию" реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

1) коррекционно-развивающая направленность обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности. Учитываются: инертность мыслительных процессов, низкая познавательная активность, слабость обобщающей и абстрагирующей функции мышления, отставание в речевом развитии. Формирование представлений о живой и неживой природе создает условия для развития у обучающихся психических функций: восприятие, память, речь, мышление. Формируются личностные качества: умения доводить начатую работу до конца, преодолевать посильные трудности, проявлять аккуратность и самостоятельность;

2) социально-адаптирующая направленность обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков;

3) деятельностный подход в обучении предполагает использование предметно-практической деятельности под руководством педагога, которая создает условия для осмысления учебного материала. Предметно-практическая деятельность развивает сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсирует недостаточность жизненного опыта обучающихся, позволяет овладевать знаниями, умениями и навыками. Овладение содержанием учебного предмета предполагает ведение обучающимися наблюдений, выполнение лабораторных и практических работ, проведение опытов и участие в экскурсиях;

4) дифференцированный и индивидуальный подход обусловлен наличием у обучающихся вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс осуществляется на основе педагогической классификации, которая включает 4 типологические группы (по В.В. Воронковой), для каждой из которых педагог подбирает соответствующее возможностям обучающихся содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема. Варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

5) необходимость специального педагогического руководства учебно-познавательной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления.

6. Информационно-коммуникационные технологии (далее – ИКТ) расширяют арсенал средств педагога, помогая "достраивать" условия обучения, которые необходимы для решения образовательных, развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом сниженной работоспособности обучающихся.

7. ИКТ на уроках используется с целью:

1) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания;

2) создания дополнительных визуальных динамических опор для анализа обучающимся изучаемых природных явлений в режиме реального и отсроченного времени.

8. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала по естествознанию обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

9. Оценочными средствами являются задания и упражнения, с помощью которых формировались навыки, в соответствии с целями обучения. Не рекомендуется использовать тестирование при оценивании результатов обучения обучающихся с умственной отсталостью.

10. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

11. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

12. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении учащихся.

13. Периодический контроль проводится после изучения программной темы и раздела. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) продемонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усвоят материал на уровне узнавания и требуют помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

14. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности каждого обучающегося класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

15. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

16. Для обеспечения эффективной коммуникации на занятиях мебель в классе легко передвигаема для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы.

17. Для организации учебно-воспитательного процесса урок "Естествознания" обеспечивается соответствующим наглядным и дидактическим материалом.

18. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ учащихся и наглядных пособий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Естествознание"

19. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Естествознание" составляет:

1) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

20. В основу структурирования учебного материала Программы "Естествознания" положен линейный способ, позволяющий последовательно и постепенно усложнять сообщаемую обучающимся информацию. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) раздел "Неживая природа" (6 класс);

2) раздел "Растения" (7 класс);

3) раздел "Животные" (8 класс);

4) раздел "Человек" (9 класс).

21. Раздел "Неживая природа" включает следующие подразделы:

1) природа. Живая и неживая природа;

2) вода;

3) воздух;

4) полезные ископаемые;

5) почва.

22. Раздел "Растения" включает следующие подразделы:

1) многообразие растений и их охрана;

2) растение – живой организм (общее знакомство с цветковыми растениями);

3) многообразие растительного мира: бактерии, грибы, мхи и папоротники;

4) древесные растения Казахстана;

5) культурные растения Казахстана;

6) сельскохозяйственные растения Казахстана;

7) травянистые растения Казахстана;

8) цветочно - декоративные растения.

23. Раздел "Животные" включает следующие подразделы:

1) разнообразие животного мира;

2) беспозвоночные животные;

3) позвоночные животные: рыбы; земноводные, пресмыкающиеся; птицы; млекопитающие; сельскохозяйственные травоядные млекопитающие.

24. Раздел "Человек" включает следующие подразделы:

1) человек – часть живой природы;

2) общие особенности организма человека;

3) опора и движение;

4) пищеварение;

5) кровь и кровообращение;

6) дыхание;

7) выделение;

8) кожа;

9) нервная система;

10) органы чувств;

11) размножение и развитие;

12) охрана здоровья.

25. Базовое содержание учебного предмета "Естествознание" для 6 класса:

1) природа. Живая и неживая природа. Предметы и явления неживой природы, их изменения. Твердые тела, жидкости и газы. Превращение твердых тел в жидкости, жидкостей – в газы. Планета, на которой мы живем – Земля. Форма и величина Земли. Смена дня и ночи, смена времен года. Экскурсии: знакомство с объектами неживой природы;

2) вода. Вода – необходимое условие жизни. Вода в природе: роса, туман, облака, осадки, родники, водоемы (река, озеро, пруд, море). Свойства воды: непостоянство формы, текучесть, расширение при нагревании и сжатие при охлаждении. Способность воды растворять некоторые твердые вещества. Учет и использование свойств воды. Растворимые и нерастворимые вещества. Прозрачная и мутная вода. Очистка мутной воды. Растворы и их использование. Растворы в природе: минеральная и морская вода. Питьевая вода. Три состояния воды. Температура воды и ее измерение. Единица измерения температуры – градус. Использование воды в быту, промышленности, сельском хозяйстве, для транспорта, отдыха и закаливания. Бережное отношение к воде в быту. Экскурсии: ознакомление с местными водными источниками. Опыты: расширение воды при нагревании и сжатие при охлаждении. Растворение соли и сахара в воде. Очистка мутной воды путем фильтрования. Выпаривание солей из питьевой, минеральной и морской воды. Практическая работа: измерение температуры воды (холодной, горячей и теплой);

3) воздух. Воздух – необходимое условие жизни. Свойства воздуха: прозрачный, бесцветный, упругий. Использование упругости воздуха. Теплопроводность воздуха. Расширение воздуха при нагревании и сжатие при охлаждении. Теплый воздух легче холодного, теплый воздух поднимается вверх, холодный – опускается вниз. Движение воздуха. Состав: кислород, углекислый газ, азот. Кислород, его свойство поддерживть горение. Значение кислорода и воздуха для дыхания растений, животных и человека. Применение кислорода в медицине. Углекислый газ и его свойство не поддерживать горение. Применение углекислого газа при тушении пожара. Чистый и загрязненный воздух. Примеси в воздухе (водяной пар, дым, пыль). Необходимость охраны воздуха от загрязнения. Полеты человека в воздухе. Освоение космоса. Опыты: обнаружение воздуха в пористых телах (сахар, сухарь, уголь и почва). Воздух занимает объем. Воздух упругий. Воздух плохой проводник тепла. Расширение и сжатие воздуха. Получение кислорода и углекислого газа. Практическая работа: наблюдение за отклонением пламени свечи;

4) полезные ископаемые. Разнообразие полезных ископаемых (твердые, газообразные). Богатство Казахстана полезными ископаемыми. Полезные ископаемые, используемые в качестве строительных материалов: гранит, известняк, песок, глина. Горючие полезные ископаемые: торф, каменный уголь, нефть и природный газ. Полезные ископаемые, которые используются при получении минеральных удобрений: калийная соль и фосфаты. Полезные ископаемые, используемые для получения металлов: железная и медная руды. Экскурсии в краеведческий музей. Опыты: определение некоторых свойств горячих полезных ископаемых, определение растворимости калийной соли и фосфоритов. Практические работы: распознавание черных и цветных металлов. Наблюдение за сгоранием каменного угля;

5) почва. Образование, состав почвы. Минеральная и органическая части почвы. Песчаные и глинястые почвы. Основное свойство почвы – плодородие. Местные типы почв. Обработка почвы. Экскурсии к местам образования почвенных обнажений. Опыты: выделение воздуха из воды и почвы. Выделение песка и глины. Практические работы: различение песчаных и глинястых почв. Обработка почвы на пришкольном участке.

26. Базовое содержание учебного предмета "Естествознание" для 7 класса:

1) многообразие растений и их охрана. Общее понятие об органах цветкового растения. Экскурсии: в ботанический сад или парк;

2) растение – живой организм (общее знакомство с цветковыми растениями). Цветок, семя, корень, лист, стебель, растение – целостный организм. Понятие о вегетативном размножении растений. Опыты: условия, необходимые для прорастания семян; образование крахмала в листьях на свету; испарение воды листьями; дыхание растений; передвижение минеральных веществ и воды по древесине. Лабораторные работы: органы цветкового растения; строение цветка; строение семени фасоли; строение зерновки пшеницы. Практическе работы: определение всхожести семян, сбор коллекции опавших листьев;

3) многообразие растительного мира: бактерии, грибы, мхи и папоротники. Бактерии, грибы, мхи, папоротники. Места произрастания;

4) древесные растения Казахстана. Лиственные растения лесостепи Казахстана, хвойные растения гор Казахстана, кустарниковые растения гор Казахстана, плодовые растения гор Казахстана, древесные растения пустынь;

5) культурные растения Казахстана. Лилейные, поселковые, бобовые, маревые, тыквенные, крестоцветные. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком;

6) сельскохозяйственные растения Казахстана. Зерновые культуры, бахчевые культуры, технические культуры. Выращивание, посев, уход, уборка, использование;

7) травянистые растения Казахстана. Растения сада, травянистые растения Казахстана, лекарственные растения, ядовитые травы;

8) цветочно-декоративные растения. Сложноцветные, комнатные растения. Практические работы: работа по пересадке комнатных растений. Рыхление и прополка в саду и на участке. Лабораторная работа: Строение клубня картофеля.

27. Базовое содержание учебного предмета "Естествознание" для 8 класса:

1) разнообразие животного мира. Значение животных в природе и в жизни человека. Охрана редких и исчезающих животных;

2) беспозвоночные животные. Общие признаки беспозвоночных животных. Дождевой червь. Насекомые. Насекомые-вредители. Полезные для человека насекомые. Паук. Экскурсии: в природу для наблюдения за строением и поведением насекомых. Оставление краткого описания наблюдения;

3) позвоночные животные: рыбы (окунь, щука, карп, осетр, белуга, сом, сазан); земноводные (лягушка), пресмыкающиеся (уж, гадюка, щитомордник, варан, песчаная круглоголовка); птицы (степные, хищные, водоплавающие, домашние); млекопитающие (грызуны, зайцеобразные, хищные звери, дикие пушные хищные звери, китообразные морские животные, травоядные животные, дикие и домашние травоядные животные); сельскохозяйственные травоядные млекопитающие (корова, овца, лошадь, верблюд). Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека. Работа с картой: показ на биогеографической карте Казахстана изученных видов млекопитающих. Сопоставление биогеографической карты Казахстана с физической картой, картой природных зон. Экскурсии: в зоопарк, в заповедник, на животноводческую ферму и питомник.

28. Базовое содержание учебного предмета "Естествознание" для 9 класса:

1) человек – часть живой природы. Черты сходства и различия человека и животных;

2) общие особенности организма человека. Клетки, ткани, их разновидности. Органы и системы органов (опорно-двигательная, пищеварительная, кровеносная, выделительная, дыхательная, нервная, органов зрения и размножения). Лабораторные работы: строение микроскопа, строение клетки;

3) опора и движение. Значение опорно-двигательной системы. Состав и строение костей. Скелет человека. Первая помощь при ушибах, растяжение связок, вывихах суставов и переломах костей. Основные группы мышц, работа мышц. Предупреждение искривления позвоночника и плоскостопия. Практические упражнения: оказание первой помощи при ушибах, растяжениях, вывихах, переломах;

4) пищеварение. Значение пищеварения, органы пищеварения. Питательные вещества и пищевые продукты. Пищеварение в ротовой полости, желудке, кишечнике. Всасывание питательных веществ в кровь. Значение белков, жиров, углеводов, минеральных солей для организма. Гигиена питания и предупреждение желудочно-кишечных заболевний, пищевых отравлений и глистных заболеваний. Вредное влияние алкоголя и курения на органы пищеварения;

5) кровь и кровообращение. Значение крови и кровообращения. Состав крови, плазма крови. Органы кровообращения: сердце и сосуды. Работа сердца, движение крови по сосудам. Первая помощь при кровотечениях. Влияние никотина и алкоголя на сердце и сосуды. Лабораторные работы: рассматривание капельки крови под микроскопом. Прощупывание и подсчет пульса;

6) дыхание. Значение дыхания. Органы дыхания, их строение, функции. Голосовой аппарат. Газообмен в легких и тканях. Болезни, передающиеся через воздух. Гигиена органов дыхания. Влияние никотина на органы дыхания. Охрана воздушной среды;

7) выделение. Органы мочевыделительной системы, их значение. Внешний вид почек, их расположение в организме. Предупреждение почечных заболеваний;

8) кожа. Кожа человека и ее значения. Роль кожи в терморегуляции. Закаливание организма. Гигиена кожи и гигиенические требования к одежде. Профилактика и первая помощь при тепловом и солечном ударах, ожогах и обморожениях. Практические упражнения: оказание первой помощи при тепловом и солнечном ударе, ожогах и обморожених;

9) нервная система. Строение и значение нервной системы (спинной и головной мозг). Гигиена умственного труда. Влияние на нервную систему алкоголя и никотина. Сон и его значение;

10) органы чувств. Значение органов чувств. Строение, функции, гигиена органа зрения. Меры по охране органа зрения. Строение органа слуха. Органы обоняния и вкуса;

11) размножение и развитие. Анатомо-физиологические особенности организма мужчин и женщин. Понятие об оплодотворении, зачатии и беременности. Понятие о вреде ранних половых связей. Планирование семьи, регулирование рождаемости. Современные способы предохранения от непланируемой беременности. Краткие сведения о воспалительных и венерических заболеваниях, синдроме приобретенного иммунодефицита, способы предупреждения ими;

12) охрана здоровья. Законодательство Республики Казахстан о здоровье. Система учреждений здравоохранения в Казахстане. Медицинская помощь. Социальное обеспечение по старости, болезни и потере трудоспособности.

29. В Программе сформулированы цели обучения, которые представлены в виде ожидаемых результатов для каждого подраздела Программы.

30. Учитель имеет право вносить изменения в последовательность реализации целей каждого подраздела, а также регулировать глубину и объем сообщаемых учащимся естественно-научных сведений с учетом возможностей обучающихся.

Глава 4. Система целей обучения

31. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе – раздел и третье – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.1.1.4: "6" – класс, "1" – раздел, "1.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели:

32. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Неживая природа":

таблица 1

6 класс
Подраздел	Цели обучения:
1.1 Природа	6.1.1.1 различать, называть объекты и признаки живой и неживой природы;
	6.1.1.2 называть и различать твердые тела, жидкости и газы;
	6.1.1.3 уметь привести пример перехода тела из одного состояния в другое;
	6.1.1.4 узнавать и называть признаки времен года в живой и неживой природе;
1.2 Вода	6.1.2.1 называть различные состояния воды в природе: роса, туман, облака, осадки; родники, водоемы (река, пруд, озеро, море), подземные воды;
	6.1.2.2 понимать и называть свойства воды: непостоянство формы, текучесть, расширение воды при нагревании и сжатие при охлаждении, вода-растворитель;
	6.1.2.3 приводить примеры использования человеком свойств воды в быту;
	6.1.2.4 называть водные растворы, приводить примеры их использования (стиральные, питьевые);
	6.1.2.5 называть растворы в природе: минеральная и морская вода, рассказывать об их значении и пользе для человека;
	6.1.2.6 называть нерастворимые в воде вещества
	6.1.2.7 различать прозрачную и мутную воду; называть способы очистки мутной воды, рассказывать о ценности питьевой воды;
	6.1.2.8 измерять температуру воды используя градусник и единицу измерения температуры – градус;
	6.1.2.9 называть три состояния воды;
	6.1.2.10 приводить примеры использование воды в быту и хозяйстве человека;
	6.1.2.11 рассказывать о способах бережного отношения к воде в быту;
1.3 Воздух	6.1.3.1 объяснять значение воздуха для живых организмов;
	6.1.3.2 называть свойства воздуха: легкость, прозрачность, бесцветность, отсутствие постоянной формы, способность занимать место, упругость и сжимаемость воздуха; рассказывать об использовании свойств воздуха человеком;
	6.1.3.3 называть источники нагревания воздуха в природе и в быту, рассказывать о движении теплого и холодного воздуха в помещении, о важности проветривания помещения
	6.1.3.4 рассказывать о движении теплого и холодного воздуха в природе (ветер), о полезной работе ветра в природе
	6.1.3.5 называть причины стихийных бедствий, понимать значение прогноза погоды
	6.1.3.6 называть состав воздуха (смесь газов: азот, кислород, углекислый газ)
	6.1.3.7 называть свойство кислорода поддерживать горение и свойство углекислого газа не поддерживать горение
	6.1.3.8 называть варианты применения углекислого газа в повседневной жизни (сухой лед, газированные напитки, огнетушитель)
	6.1.3.9 называть примеси в воздухе (водяной пар, пыль, частицы пепла, сажи)
	6.1.3.10 называть источники загрязнения воздуха; понимать важность борьбы за его чистоту
1.4 Полезные ископаемые	6.1.4.1 называть разновидности полезных ископаемых, способы их добычи
	6.1.4.2 рассказывать о значении полезных ископаемых для человека, профессии геолога
	6.1.4 3 называть полезные ископаемые, используемые в строительстве (гранит, известняки, глина, песок), их свойства, способы добычи, способы использования, месторождения в Казахстане
	6.1.4.4 называть крупные предприятия и заводы Казахстана по производству стекла, кирпича и керамики
	6.1.4.5 называть горючие полезные ископаемые (торф, каменный уголь, нефть, природный газ), рассказывать о внешнем виде и свойствах, способах добычи, способах использования. Внешний вид и свойства. Способы добычи и использование. Опасность возгорания. Профессии шахтера, нефтяника
	6.1.4.6 знать об опасности возгорания горючих полезных ископаемых
	6.1.4.7 называть крупнейшие месторождения горючих полезных ископаемых в Казахстане
	6.1.4.8 узнавать и называть каменную соль по внешнему виду, рассказывать об ее свойствах. Места и способы добычи в Казахстане. Использование каменной соли
	6.1.4.9 называть места и способы добычи каменной соли в Казахстане
	6.1.4.10 называть полезные ископаемые, которые используются для получении минеральных удобрений: (калийная соль, фосфориты), рассказывать об их внешнем виде, свойствах, образовании, способах добычи в Казахстане, правилах безопасного обращения с удобрениями
	6.1.4.11 называть полезные ископаемые, используемые для получения металлов (железные и медные руды), их внешний вид и свойства
	6.1.4.12 рассказывать о получение черных и цветных металлов, сплавов из металлических руд (чугуна, стали, меди, алюминия)
	6.1.4.13 приводить примеры использования металлов и сплавов человеком; рассказывать о свойствах и качестве металлических изделий
1.5 Почва	6.1.5.1 определять почву как верхний, плодородный слой земли
	6.1.5.2 называть состав почвы: глина, песок, минеральные соли, вода, воздух и ее главную часть – перегной
	6.1.5.3 давать характеристику песчаным и глинистым почвам; сравнивать их по водным свойствам: способность впитывать воду, пропускать ее и удерживать
	6.1.5.4 понимать, что плодородие почвы – это необходимое условие для жизни растений
	6.1.5.5 называть приемы обработки почвы (вспашка, боронование), узнавать и называть сельскохозяйственные машины для обработки почвы
	6.1.5.6 называть и соблюдать правила гигиены в процессе обработки почвы
	6.1.5.7 давать характеристику оврагу; рассказывать об их образовании, называть меры борьбы с оврагами
	6.1.5.8 давать характеристику почвам Казахстана и рассказывать об их использовании
	6.1.5.9 называть экологические проблемы, связанные с загрязнением почвы и пути их решения

2) раздел "Растения":

таблица 2

7 класс
Подраздел	Цели обучения
2.1 Значение растений и их охрана	7.2.1.1 иметь представление о многообразии растительного мира; понимать, что растения – составная часть живой природы
	7.2.1.2 рассказывать о значении растений на Земле
	7.2.1.3 рассказывать и применять разные способы охраны растений
2.2 Растение – живой организм	7.2.2.1 показывать и называть подземные и наземные органы цветкового растения: корень, стебель, лист, цветок, плод (на примере растения, цветущего осенью)
	7.2.2.2 иметь предсталение о строение цветка
	7.2.2.3 узнавать и различать соцветия (кисть, зонтик. колос, початок, корзинка)
	7.2.2.4 понимать значение опыления цветковых растений, знать способы опыления, иметь понятие о пустоцветах
	7.2.2.5 различать сочные и сухие плоды, рассказывать как образуются плоды и семена, как распространяются семена растений
	7.2.2.6 рассказывать о строении семени двудольных растений (на примере фасоли)
	7.2.2.7 рассказывать о строении семени однодольных растений (на примере пшеницы)
	7.2.2.8 понимать, какие условия, необходимы для прорастания семян
	7.2.2.9 различать семена всхожие и невсхожие
	7.2.2.10 знать агротехнику посева семян (сроки, глубина заделки в почву)
	7.2.2.11 объяснять значение корня, рассказывать о его строении и развитии. Его строение. Корневые волоски
	7.2.2.12 объяснять роль корневых волосков
	7.2.2.13 узнавать и называть виды корневых систем (стержневая, мочковатая)
	7.2.2.14 узнавать и называть видоизмененные корни (корнеплод, корнеклубень)
	7.2.2.15 рассказывать о внешнем строении листа
	7.2.2.16 различать листья простые и сложные
	7.2.2.17 иметь представление о хлорофилле
	7.2.2.18 объяснять значение листьев в жизни растения – образование питательных веществ в листьях на свету, процессы дыхания
	7.2.2.19 объяснять значение испарения воды листьями
	7.2.2.20 объяснять значение листопада
	7.2.2.21 рассказывать о внутреннем строении и значении деревянного стебля, роли коры, камбия
	7.2.2.22 понимать значение годичных колец
	7.2.2.23 различать разновидности стеблей (прямостоячий, вьющийся, цепляющийся, стелющийся, укороченный)
	7.2.2.24 иметь понятие о видоизмененных побегах (надземных и подземных): корневище, клубень, луковица, их биологической и практической роли
	7.2.2.25 иметь представление о вегетативном размножении растений
	7.2.2.26 понимать взаимосвязь растительного организма со средой обитания
2.3 Бактерии, грибы, мхи и папоротники	7.2.3.1 иметь общее понятие о бактериях: размножении и распространении, значении в природе и жизни человека
	7.2.3.2 знать строение шляпочного гриба: плодовое тело, грибница; различать грибы съедобные и ядовитые; знать и выполнять правила сбора грибов
	7.2.3.3 иметь понятие о мхе, как о многолетнем споровом растении
	7.2.3.4 называть места произрастания мхов; рассказывать об образовании торфа и его использовании
	7.2.3.5 рассказывать об особенностях строения, местах произрастания папоротников
2.4 Древесные растения Казахстана	7.2.4.1 узнавать и называть лиственные растения лесостепи Казахстана: береза, осина; называть особенности внешнего строения, понимать значение в природе и жизни человека
	7.2.4.1 узнавать и называть хвойные растения гор Казахстана: сосна, ель; называть осбенности внешнего строения, понимать значение в природе и жизни человека
	7.2.4.3 узнавать и называть кустарниковые растения гор Казахстана: облепиха, шиповник; называть особенности внешнего строения понимать значение в природе и жизни человека
	7.2.4.4 узнавать и называть плодовые растения Казахстана: яблоня, груша, слива, абрикос, грецкий орех; называть особенности строения; знать и уметь собирать созревшие плоды
	7.2.4.5 узнавать и называть древесные растения пустынной зоны Казахстана: белый и черный саксаул; называть особенности внешнего строения; понимать значение в природе и жизни человека; рассказывать об использовании древесины различных деревьев, охране деревьев
2.5 Культурные растения Казахстана	7.2.5.1 узнавать и называть лилейные: лук, чеснок – многолетние овощные растения; знать особенности размножения и выращивания, способы использования человеком
	7.2.5.2 узнавать и называть пасленовые: картофель, томат, баклажан, перец; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использование человеком
	7.2.5.3 узнавать и называть бобовые: горох, фасоль, соя; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использование человеком
	7.2.5.4 узнавать и называть маревые: свекла столовая, знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использования человеком
	7.2.5.5 узнавать и называть тыквенные: огурец, тыква; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; особенности использования человеком
	7.2.5.6 узнавать и называть крестоцветные: капуста; знать разновидности капусты, знать особенности выращивания, способы использования человеком
2.6 Сельскохозяйственные растения Казахстана	7.2.6.1 узнавать и называть зерновые культуры: пшеница, рожь, ячмень, овес, кукуруза;знать особенности их строения (корневая система, стебель, лист, соцветие)
	7.2.6.2 называть условия получения урожая зерновых культур; особенности использования в хозяйстве
	7.2.6.3 узнавать и называть бахчевые культуры: арбуз, дыня; знать особенности выращивания в условиях Казахстана, использование человеком
	7.2.6.4 узнавать и называть технические культуры: сахарная свекла, хлопчатник, подсолнечник; знать особенности выращивания, использование человеком
2.7 Травянистые растения Казахстана	7.2.7.1 узнавать и называть лекарственные растения; знать способы использование в быту
2.7 Травянистые растения Казахстана	7.2.7.2 узнавать и называть ядовитые травы; знать и придерживться правил безопасного обращения с ядовитыми растениями
2.8 Цветочно-декоративные растения	7.2.8.1 узнавать и называть сложноцветные: ноготки, бархатцы, петуния – однолетние цветочные растения, маргаритка – двулетнее растение, георгин – многолетнее цветочное растение; знать особенности внешнего строения и выращивания этих растений
2.8 Цветочно-декоративные растения	7.2.8.2 иметь общие сведения о комнатных растениях, особенностях их размножения и выращивания; уметь размножать вегетативным путем и ухаживать за ними

3) раздел "Животные":

таблица 3

8 класс
Подраздел	Цели обучения
3.1 Разнобразие животного мира	8.3.1.1 иметь представление о многообразии животного мира; называть черты отличия животных от растений; называть места обитания животных, называть способы приспособления их к условиям жизни
	8.3.1.2 называть роль животных в природе и практическое значение для человека
	8.3.1.3 понимать влияние деятельности человека на разнообразие и численность животных
	8.3.1.4 называть заповедные зоны, животных, занесенных в Красную книгу Казахстана
3.2 Беспозвоночные животные	8.3.2.1 перечислять общие признаки беспозвоночных животных: отсутствие позвоночника (костного скелета)
	8.3.2.2 рассказывать особенности внешнего строения дождевого червя, связанные с образом жизни и средой обитания; иметь представление об основных процессахего жизнедеятельности; понимать роль дождевых червей в природе
	8.3.2.3 узнавать и называть круглых червей-паразитов (аскарида, острица); рассказывать о вреде, приносимом червями-паразитами человеку и животным; называть мероприятия по профилактике и борьбе с глистными заболеваниями
	8.3.2.4 перечислять и объяснять особенности строения и образа жизни насекомых; называть отделы тела, покровы, конечности насекомых; иметь представление о многообразии насекомых; понимать роль насекомых в природе
	8.3.2.5 узнавать и называть насекомых-вредителей: бабочка-капустница (и ее гусеница), майский жук, комар, комнатная муха; описывать внешнее строение, образ жизни, питание; размножение
	8.3.2.6 понимать в чем состоит вред, приносимый насекомыми-вредителями (повреждения растений и перенос болезнетворных бактерий); перечислять меры борьбы с вредными насекомыми
	8.3.2.7 узнавать и называть полезных насекомых: пчела, тутовый шелкопряд; описывать внешнее строение, образ жизни, питание; размножение
	8.3.2.8 описывать пчелиную семью и ее образ жизни; описывать способ разведения тутового шелкопряда; понимать значение одомашненных насекомых в народном хозяйстве; иметь представление об уходе за ними
	8.3.2.9 описывать внешнее строение, образ жизни и среду обитания пауков; называть черты отличия паукообразных от насекомых
	8.3.2.10 рассказывать о роли пауков в природе; узнавать и называть ядовитых пауков, обитающих в пустынях Казахстана: фаланга, каракурт, скорпион; называть способы оказания первой помощи при укусе ядовитым пауком
	8.3.2.11 иметь представление о разнообразие клещей. Клещи – переносчики опасных болезней человека и животных. Чесоточные клещи. Меры предосторожности от укусов кровососущих клещей. Заражение чесоткой
3. 3 Позвоночные животные: Рыбы	8.3.3.1 называть особенности организации рыб, как водных позвоночных; перечислять признаки приспособленности рыб к среде обитания
	8.3.3.2 иметь предсавление о многоообразие видов рыб, обитающих в водных источниках Казахстана; называть внутренние органы рыб, рассказывать о спообах размножение и развитии рыб
	8.3.3.3 узнавать и называть речные рыбы: окунь, щука, карп; узнавать и называть морские рыбы: осетр, белуга, сазан; понимать значение рыб в природе и жизни человека
	8.3.3.4 перечислять меры, направленные на охрану и увеличение рыбных богатств (разведение рыб)
3.4 Позвоночные животные: Земноводные	8.3.4.1 иметь представление о многообразие видов земноводных; узнавать и называть представителя земноводых лягушку; называть место обитания лягушки, описывать образ жизни, внешнее строение лягушки, способ ее передвижения, внутренние органы, размножение лягушки; рассказывать о сезонных явлениях в жизни земноводных
3.4 Позвоночные животные: Земноводные	8.3.4.2 называть черты сходства земноводных с рыбами и черты отличия от рыб по строению, образу жизни и размножению; понимать значение земноводных в природе, способы охрана земноводных
3.5 Позвоночные животные: Пресмыкающиеся	8.3.5.1 узнавать и называть пресмыкающихся Казахстана (ящерица прыткая, песчаная круглоголовка, варан, уж, гадюка, щитомордник)
	8.3.3.8 рассказывать о внутреннем строении, питании, дыхании, кровообращении, особенностях нервной системы, размножении пресмыкающихся
	8.3.3.9 иметь представление о разнообразии змей; понимать значение пресмыкающихся в природе; перечислять основные меры по их охран; называть черты сходства и различия пресмыкающихся и земноводных
	8.3.3.10 называть и различать змей ядовитых и неядовитых (на примере ужа и гадюки)
3.6 Позвоночные животные: Птицы	8.3.6.1 иметь представление о многообразие видовых отрядов птиц, обитающих в Казахстане; давать общую характеристику птиц
	8.3.3.12 описывать среду обитания, особенности внешнего строения, питания, особенности внутреннего строения, размножение и развитие птиц; рассказывать о строении яйца птицы; иметь представление о гнездовании и выкармливании птенцов; понимать значение птиц и необходимость их охраны
	8.3.3.13 узнавать и называть степных птиц: дрофа, журавль, жаворонок, описывать их образ жизни
	8.3.3.14 узнавать и называть хищных птиц: степной орел, коршун, сова, описывать их образ жизни
	8.3.3.15 узнавать и называть водоплавающих птиц: утка, пеликан, фламинго, описывать их образ жизни
	8.3.3.16 узнавать и называть птиц, обитающих вблизижилья человека: сизый голубь, воробей, синица, описывать их образ жизни
	8.3.3.17 узнавать и называть домашних птиц: курица, гусь, утка; называть способы разведения, кормления и содержания домашних птиц на птицефабриках
3.7 Позвоночные животные: млекопитающие	8.3.7.1 иметь представление о разнообразии млекопитающих; перечислять животных, обитающихна территории Казахстана
	8.3.3.19 называть общие признаки млекопитающих: волосяной покров, рождение живых детенышей и вскармливание их молоком
	8.3.3.20 описывать скелет и внутреннее строение млекопитающих: органы пищеварения, дыхания, кровообращения, выделения
	8.3.3.21 узнавать и называть грызунов: суслик, тушканчик, песчанка, перечислять общие признаки грызунов; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, питание, размножение; понимать значение грызунов в природе и хозяйственной деятельности человека;
	8.3.3.22 узнавать и называть зайцеобразных: заяц-русак, заяц-песчаник, кролик домашний; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, питание и размножение зайцеобразных; называть условия разведения домашних кроликов
	8.3.3.23 узнавать и называть хищных зверей: волк, медведь, рысь, снежный барс; перечислять общие признаки хищных зверей; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, добывание пищи и размножение; иметь представление о распространении хищных зверей на территории Казахстана; рассказывать о значении этих животных и их охране
	8.3.3.24 узнавать и называть пушных хищных зверей: куница, лиса, соболь, норка; описывать образ жизни, распространение и значение пушных зверей, разведение пушных зверей
	8.3.3.25 узнавать и называть ластоногих морских животных: тюлень, морж, морской котик; перечислять общие признаки ластоногих; называть отличительные особенности этих животных, распространение и значение; называть способы охраны морских зверей
	8.3.3.26 узнавать и называть китообразных: кит, дельфин; перечилять общие признаки китообразных; описывать внешнее строение кита и дельфина; рассказывать о питании и передвижении, дыхании, вскармливании детенышей о значении и охране этих животных;
	8.3.3.27 узнавать и называть растительноядных животных: антилопа-сайга, джейран, кулан, лошадь Пржевальского; называть общие признаки, опсывать внешнее строение, питание, приспособленность к среде обитания растительноядных животных
	8.3.3.28 различать и называть жвачных и нежвачных животных, парнокпытных и непарнокопытных; иметь представление о разножении, выращивании детенышей
3.8 Сельскохозяйственные травоядные млекопитающие	8.3.8.1 различать и называть сельскохозяйственных млекопитающих; описывать внешнее строение коровы, особенности ее пищеварительной системы, молочной продуктивности; иметь представление о современных животноводческих фермах, об услвоях содержания в них коров, выращивании телят; понимать значение коров в народном хозяйстве Казахстана
	8.3.3.30 описывать внешнее строение и питание овец, особенности содержания овец и выращивание ягнят; понимать значение овец в народном хозяйстве Казахстана;
	8.3.3.31 описывать внешнее строение лошади: особенности туловища, головы, ног, кожного покрова, питание лошадей; иметь представление о содержании лошадей, уходе и кормлении; понимать значение лошади в народном хозяйстве Казахстана
	8.3.3.32 описывать внешнее строение верблюда, его приспособленность к засушливым условиям жизни; рассказывать об особенности питания, размножения верблюда, понимать значение верблюдов в народном хозяйстве Казахстана
	8.3.3.33 узнавать и называть домашних питомцев: собаки, кошки; описывать особенности внешнего вида, содержания и ухода за ними; называть санитарно-гигиенические требования к содержанию домашних животных; называть заболевания домашних питомцев, способы оказания первой помощи

4) раздел "Человек":

таблица 4

9 класс
Подраздел	Цели обучения
4.1 Человек – часть живой природы	9.4.1.1 понимать, что человек – часть живой природы; называть черты сходства и различия человека и животных
	9.4.1.2 понимать, что здоровье человека – его важнейшее богатство; проялять ответственное отношение к своему здоровью; называть правила поведения заболевшего; называть медицинские учреждения и виды медицинской помощи в Казахстане
	9.4.1.3 называть и уважать полезные привычки человека: закаливание, правильное питание, занятия спортом; называть и осуждать вредные привычки: переедание, гиподинамия, алкоголизм, курение, наркомания, токсикомания
4.2 Общие особенности организма человека	9.4.2.1 называть основные составные части клетка; описывать химический состав клетки
	9.4.2.2 узнавать и называть покровную, мышечную, нервную, соединительную ткани
	9.4.2.3 называть системы органов и полости тела человека; понимать, что организм человека – единое целое;
	9.4.2.4 рассказывать о связи организма человека и окружающей среды; объяснять зависимость здоровья человека от состояния окружающей среды; понимать ответственность людей за свое поведение в природе
4.3 Опора и движение	9.4.3.1 иметь общие сведения об опорно-двигательном аппарате, его строении и значении; понимать способ соединения костей, рассказывать о строении сустава
	9.4.3.2 иметь представление о строении и составе костей; называть виды костей, их функции; рассказывать о росте костей
	9.4.3.3 иметь представление о скелете головы; узнавать и называть отделы черепа и их значение; рассказывать, как соединяются кости черепа;
	9.4.3.3 иметь представление о скелете туловища; узнавать и называт отделы позвоночника и их значение; описывать строение позвонка; описывать строение грудной клетки, и рассказывать о ее значение
	9.4.3.4 понимать значение правильной осанки для здоровья человека; рассказывать о нарушениях осанки; называть способы предупреждения искривления позвоночника и способы исправления нарушений осанки
	9.4.3.5 называть кости верхних и нижних конечностей; называть травматические повреждения опорно-двигательного аппарата; рассказывать и показывать способы оказания первой помощи
	9.4.3.6 иметь общие сведения о мышцах, их строении и значении; называть основные группы мышц в теле человека; рассказывать о работе мышц, понимать значение двигательной активности для развития и укрепления скелета и мышц
4.4. Пищеварение	9.4.4.1 понимать, что питание – необходимое условие жизнедеятельности организма; давать характеристику основным питательным веществам (белки, жиры, углеводы), называть продукты, их содержащие; называть и характеризвать продукты питания растительного и животного происхождения
	9.4.4.2 называть витамины, рассказывать об их роли в сохранении здоровья человека; называть способы сохранения витаминов в пищевых продуктах
	9.4.4.3 рассказывать о значении пищеварения; описывать строение пищеварительной системы; рассказывать о работе органов пищеварения
	9.4.4.4 рассказывать о роли зубов в процессе пищеварения; называть и демонстрировать способы гигиены зубов и ротовой полости
	9.4.4.5 иметь представление о пищеварении в ротовой полости; в желудке, в кишечнике; описывать процесс всасывания питательных веществ в кровь; рассказывать о гигиене и нормах питания человека; называть способы предупреждения желудочно-кишечных и глистных заболеваний, предупреждения пищевых отравлений
	9.4.4.6 понимать вредное влияние курения и алкоголя на органы пищеварения
4.5 Кровь и кровообращение	9.4.5.1 понимать значение крови и кровообращения; называть состав крови; называть органы кровообращения: сердце и сосуды
	9.4.5.2 рассказывать о строении и работе сердца, кровеносных сосудах, кругах кровообращения;
	9.4.5.3 описывать движение крови по сосудам; иметь представление о кровяном давлении, способе его измерения; уметь определят ь частоту сердечных сокращений (пульс)
	9.4.5.4 перечислять травматические повреждения кровеносных сосудов; называть и показывать способы первой помощи при различных кровотечениях
	9.4.5.5 рассказывать о переливании крови как пути спасения жизни и здоровья человека; иметь представление о группах крови, донорстве
	9.4.5.6 называть и описывать сердечно-сосудистых заболеваниях, способах их предупреждения; понимать отрицательное влияние алкоголя, никотина, наркотиков на сердце и кровеносные сосуды человека
4.6 Дыхание	9.4.6.1 рассказывать о значении дыхания; описывать строение и функции дыхательной системы; называть органы дыхания; описывать голосовой аппарат
	9.4.6.2 описывать строение легких; рассказывать, как присходит газообмен в легких и тканях
	9.4.6.3 наблюдать дыхательные движения, их ритмичность; изменения объема грудной клетки при вдохе и выдохе
	9.4.6.4 называть заболевания, передающиеся воздушно-капельным путем; называть способы предупреждения простудных заболеваний; называть отрицательное влияние никотина на органы дыхания; перечислять способы охраны воздушной среды
4.7 Выделение	9.4.7.1 рассказывать о значении удаления из организма продуктов обмена веществ; называть органы мочевыделительной системы
4.7 Выделение	9.4.7.2 описывать внешний вид почек, их расположение в организме; называть способы предупреждения почечных заболеваний
4.8 Кожа	9.4.8.1 рассказывать об особенностях строения кожи и ее значении; понимать роль кожи в теплорегуляции
	9.4.8.2 называть признаки теплового, солнечного удара, ожога, обморожения; называть способы их предупреждение и демонстрировать приемы первой помощь при их проявлениях
	9.4.8.3 называть способы гигиены кожи, волос, ногтей; называть косметические средства по уходу за телом; описывать правила пользования мылом, мочалкой, шампунями
	9.4.8.4 уметь видеть и ценить красоту и здоровье чистых волос; понимать необходимость ухода за ногтями, уметь оказать первую помощь при повреждениях кожи
	9.4.8.5 перечислять способы закаливания организма; называть правила закаливания солнцем, водой, воздухом
4.9 Нервная система	9.4.9.1 описывать строение и объяснять значение нервной системы; иметь представление о рефлексе и рефлекторной дуге
	9.4.9.2 описывать строение и значение спинного мозга
	9.4.9.3 рассказывать о значении гигиены труда для здоровья человека; рассказывать о значении режимадня, сна для поддержани здоровья человека; понимать вредное влияние алкоголя и никотина на нервную систему человека
4.10 Органы чувств	9.4.10.1 объяснять значение органов чувств в жизни человека, его трудовой деятельности; называть способы профилактики заболеваний органов чувств
	9.4.10.2 рассказывать о строении и функциях органа зрения; давать характеристику дальнозоркости, близорукости; называть простые способы охраны зрения; называть приемы первой помощи при повреждении глаз
	9.4.10.3 рассказывать о строении, функции, гигиене органа слуха
	9.4.10.4 рассказывать о строении, функции, гигиене органов обоняния и вкуса
	9.4.10.5 рассказывать о строении, функции, гигиене органа осязания; различать и называть ощущения, возникающие при прикосновении к коже (мягкий – твердый, гладкий – шершавый, теплый – холодный)
4.11 Размножение и развитие	9.4.11.1 рассказывать об анатомо-физиологических особенностях организма мужчины и женщины 9.4.11.2 рассказывать о процессе оплодотворения, зачатии и беременности 9.4.11.3 рассказывать о современных способах предохранения от непланируемой беременности 9.4.11.4 иметь представление о вреде ранних половых связей 9.4.11.5 называть способы предупреждения заражения воспалительными и венерическим и заболеваниями, СПИДом
4.12 Охрана здоровья	9.4.12.1 иметь представление о системе здравоохранения в Республике Казахстан; называть мероприятия, осуществляемые в нашей стране по охране труда, организации отдыха
	9.4.12.2 перечислять виды медицинской помощи; иметь представление о социальном обеспеченими по старости, болезни и потере трудоспособности
	9.4.12.3 характеризовать воздействие окружающей среды на системы органов и здоровье человека в целом; иметь представление о болезнях цивилизации: герпес, онкология, ВИЧ-инфекция; перечислять меры профилактики

33. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Естествознание" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

34. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Естествознание" для
обучающихся с легкой
умственной отсталостью
6-9 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по учебному предмету "Естествознание" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию

1) 6 класс:

таблица 1

Подразделы	Темы/содержание	Цели обучения
1 четверть
Природа	Живая и неживая природа. Предметы и явления неживой природы, их изменения. Твердые тела, жидкости и газы. Превращение твердых тел в жидкости, жидкостей – в газы. Планета, на которой мы живем – Земля. Форма и величина Земли. Смена дня и ночи, смена времен года. Экскурсии: знакомство с объектами неживой природы	6.1.1.1 различать, называть объекты и признаки живой и неживой природы
		6.1.1.2 называть и различать твердые тела, жидкости и газы
		6.1.1.3 уметь привести пример перехода тела из одного состояния в другое
		6.1.1.4 узнавать и называть признаки времен года в живой и неживой природе
Вода	Вода в природе. Свойства воды: непостоянство формы, текучесть, расширение при нагревании и сжатие при охлаждении. Учет и использование свойств воды.	6.1.2.1 называть различные состояния воды в природе: роса, туман, облака, осадки; родники, водоемы (река, пруд, озеро, море), подземные воды
		6.1.2.2 понимать и называть свойства воды: непостоянство формы, текучесть, расширение воды при нагревании и сжатие при охлаждении, вода-растворитель
		6.1.2.3 приводить примеры использования человеком свойств воды в быту
	Способность воды растворять некоторые твердые вещества. Растворы и их использование. Растворы в природе: минеральная и морская вода. Питьевая вода. Растворимые и нерастворимые вещества.	6.1.2.4 называть водные растворы, приводить примеры их использования (стиральные, питьевые)
		6.1.2.5 называть растворы в природе: минеральная и морская вода, рассказывать об их значении и пользе для человека
		6.1.2.6 называть нерастворимые в воде вещества
	Прозрачная и мутная вода. Очистка мутной воды	6.1.2.7 различать прозрачную и мутную воду; называть способы очистки мутной воды, рассказывать о ценности питьевой воды
	Три состояния воды. Температура воды и ее измерение. Единица измерения температуры – градус.	6.1.2.8 измерять температуру воды используя градусник и единицу измерения температуры – градус
		6.1.2.9 называть три состояния воды
2 четверть
Вода	Использование воды в быту, промышленности, сельском хозяйстве, для транспорта, отдыха и закаливания. Бережное отношение к воде в быту. Экскурсии: ознакомление с местными водными источниками.	6.1.2.10 приводить примеры использование воды в быту и хозяйстве человека
		6.1.2.11 рассказывать о способах бережного отношения к воде в быту
Воздух	Воздух – необходимое условие жизни. Значение кислорода и воздуха для дыхания растений, животных и человека. Применение кислорода в медицине.	6.1.3.1 объяснять значение воздуха для живых организмов
	Свойства воздуха: прозрачный, бесцветный, упругий. Использование упругости воздуха.	6.1.3.2 называть свойства воздуха: легкость, прозрачность, бесцветность, отсутствие постоянной формы, способность занимать место, упругость и сжимаемость воздуха; рассказывать об использовании свойств воздуха человеком
	Теплопроводность воздуха. Расширение воздуха при нагревании и сжатие при охлаждении.	6.1.3.3 называть источники нагревания воздуха в природе и в быту, рассказывать о движении теплого и холодного воздуха в помещении, о важности проветривания помещения
	Движение воздуха. Теплый воздух легче холодного, теплый воздух поднимается вверх, холодный – опускается вниз.	6.1.3.4 рассказывать о движении теплого и холодного воздуха в природе (ветер), о полезной работе ветра в природе
		6.1.3.5 называть причины стихийных бедствий, понимать значение прогноза погоды
	Состав: кислород, углекислый газ, азот. Кислород, его свойство поддерживть горение.	6.1.3.6 называть состав воздуха (смесь газов: азот, кислород, углекислый газ)
		6.1.3.7 называть свойство кислорода поддерживать горение и свойство углекислого газа не поддерживать горение
	Углекислый газ и его свойство не поддерживать горение. Применение углекислого газа при тушении пожара.	6.1.3.8 называть варианты применения углекислого газа в повседневной жизни (сухой лед, газированные напитки, огнетушитель)
	Примеси в воздухе (водяной пар, дым, пыль).	6.1.3.9 называть примеси в воздухе (водяной пар, пыль, частицы пепла, сажи)
3 четверть
Воздух	Чистый и загрязненный воздух. Необходимость охраны воздуха от загрязнения. Полеты человека в воздухе. Освоение космоса.	6.1.3.10 называть источники загрязнения воздуха; понимать важность борьбы за его чистоту
Полезные ископаемые	Разнообразие полезных ископаемых (твердые, газообразные). Богатство Казахстана полезными ископаемыми. Экскурсии в краеведческий музей.	6.1.4.1 называть разновидности полезных ископаемых, способы их добычи
		6.1.4.2 рассказывать о значении полезных ископаемых для человека, профессии геолога
	Полезные ископаемые, используемые в качестве строительных материалов: гранит, известняк, песок, глина.	6.1.4.3 называть полезные ископаемые, используемые в строительстве (гранит, известняки, глина, песок), их свойства, способы добычи, способы использования, месторождения в Казахстане
		6.1.4.4 называть крупные предприятия и заводы Казахстана по производству стекла, кирпича и керамики
	Горючие полезные ископаемые: торф, каменный уголь, нефть и природный газ.	6.1.4.5 называть горючие полезные ископаемые (торф, каменный уголь, нефть, природный газ), рассказывать о внешнем виде и свойствах, способах добычи, способах использования. Внешний вид и свойства. Способы добычи и использование. Опасность возгорания. Профессии шахтера, нефтяника
		6.1.4.6 знать об опасности возгорания горючих полезных ископаемых
		6.1.4.7 называть крупнейшие месторождения горючих полезных ископаемых в Казахстане
	Полезные ископаемые, которые используются при получении минеральных удобрений: калийная соль и фосфаты	6.1.4.8 узнавать и называть калийную соль по внешнему виду, рассказывать об ее свойствах. Места и способы добычи в Казахстане. Использование калийной соли
		6.1.4.9 называть места и способы добычи калийной соли в Казахстане
		6.1.4.10 называть полезные ископаемые, которые используются для получении минеральных удобрений: (калийная соль, фосфориты), рассказывать об их внешнем виде, свойствах, образовании, способах добычи в Казахстане, правилах безопасного обращения с удобрениями
	Полезные ископаемые, используемые для получения металлов: железная и медная руды.	6.1.4.11 называть полезные ископаемые, используемые для получения металлов (железные и медные руды), их внешний вид и свойства
		6.1.4.12 рассказывать о получении черных и цветных металлов, сплавов из металлических руд (чугуна, стали)
4 четверть
Полезные ископаеые	Полезные ископаемые, используемые для получения металлов: железная и медная руды.	6.1.4.11 называть полезные ископаемые, используемые для получения металлов (железные и медные руды), их внешний вид и свойства
		6.1.4.12 рассказывать о получении черных и цветных металлов, сплавов из металлических руд (чугуна, стали, меди, алюминия)
		6.1.4.13 приводить примеры использования металлов и сплавов человеком; рассказывать о свойствах и качестве металлических изделий
Почва	Образование, состав почвы. Минеральная и органическая части почвы.	6.1.5.1 определять почву как верхний, плодородный слой земли
		6.1.5.2 называть состав почвы: глина, песок, минеральные соли, вода, воздух и ее главную часть – перегной
	Песчаные и глинястые почвы. Опыты: выделение воздуха из воды и почвы. Выделение песка и глины.	6.1.5.3 давать характеристику песчаным и глинистым почвам; сравнивать их по водным свойствам: способность впитывать воду, пропускать ее и удерживать
	Основное свойство почвы – плодородие.	6.1.5.4 понимать, что плодородие почвы – это необходимое условие для жизни растений
	Обработка почвы. Практические работы: различение песчаных и глинястых почв. Обработка почвы на пришкольном участке.	6.1.5.5 называть приемы обработки почвы (вспашка, боронование), узнавать и называть сельскохозяйственные машины для обработки почвы
		6.1.5.6 называть и соблюдать правила гигиены в процессе обработки почвы
	Местные типы почв. Экскурсии к местам образования почвенных обнажений.	6.1.5.7 давать характеристику оврагу; рассказывать об их образовании, называть меры борьбы с оврагами
		6.1.5.8 давать характеристику почвам Казахстана и рассказывать об их использовании
		6.1.5.9 называть экологические проблемы, связанные с загрязнением почвы и пути их решения

2) 7 класс:

таблица 2

Подразделы	Темы/содержание	Цели обучения
1 четверть
2.1 Значение растений и их охрана	Общее понятие об органах цветкового растения. Экскурсии: в ботанический сад или парк	7.2.1.1 иметь представление о многообразии растительного мира; понимать, что растения - составная часть живой природы
		7.2.1.2 рассказывать о значении растений на Земле
		7.2.1.3 рассказывать и применять разные способы охраны растений
2.2 Растение – живой организм	Общее знакомство с цветковыми растениями. Цветок, семя, корень, лист, стебель, растение – целостный организм.	7.2.2.1 показывать и называть подземные и наземные органы цветкового растения: корень, стебель, лист, цветок, плод (на примере растения, цветущего осенью)
	Цветок. Лабораторная работа: органы цветкового растения; строение цветка	7.2.2.2 иметь представление о строение цветка
		7.2.2.3 узнавать и различать соцветия (кисть, зонтик. колос, початок, корзинка)
		7.2.2.4 понимать значение опыления цветковых растений, знать способы опыления, иметь понятие о пустоцветах
	Семя. Строение семени фасоли; строение зерновки пшеницы	7.2.2.5 различать сочные и сухие плоды, рассказывать как образуются плоды и семена, как распространяются семена растений
		7.2.2.6 рассказывать о строении семени двудольных растений (на примере фасоли)
		7.2.2.7 рассказывать о строении семени однодольных растений (на примере пшеницы)
	Условия прорастания семян. Практическе работы: определение всхожести семян,	7.2.2.8 понимать, какие условия, необходимы для прорастания семян
		7.2.2.9 различать семена всхожие и невсхожие
		7.2.2.10 знать агротехнику посева семян (сроки, глубина заделки в почву)
	Корень	7.2.2.11 объяснять значение корня, рассказывать о его строении и развитии. Его строение. Корневые волоски
		7.2.2.12 объяснять роль корневых волосков
		7.2.2.13 узнавать и называть виды корневых систем (стержневая, мочковатая)
		7.2.2.14 узнавать и называть видоизмененные корни (корнеплод, корнеклубень)
	Лист. Образование крахмала в листьях на свету; испарение воды листьями; дыхание растений. Сбор коллекции опавших листьев.	7.2.2.15 рассказывать о внешнем строении листа
		7.2.2.16 различать листья простые и сложные
		7.2.2.17 иметь представление о хлорофилле
		7.2.2.18 объяснять значение листьев в жизни растения – образование питательных веществ в листьях на свету
		7.2.2.19 объяснять значение испарения воды листьями.
		7.2.2.20 объяснять значение листопада
2-четверть
2.2 Растение – живой организм	Стебель. Передвижение минеральных веществ и воды по древесине.	7.2.2.21 рассказывать о внутреннем строении и значении деревянного стебля, роли коры, камбия
		7.2.2.22 понимать значение годичных колец
		7.2.2.23 различать разновидности стеблей (прямостоячий, вьющийся, цепляющийся, стелющийся, укороченный)
		7.2.2.24 иметь понятие о видоизмененных побегах (надземных и подземных): корневище, клубень, луковица, их биологической и практической роли
	Вегетативное размножение растений	7.2.2.25 иметь представление о вегетативном размножении растений;
	Вегетативное размножение растений	7.2.2.26 понимать взаимосвязь растительного организма со средой обитания
2.3 Бактерии, грибы, мхи и папоротники	Многообразие растительного мира: бактерии, грибы, мхи и папоротники. Места произрастания.	7.2.3.1 иметь общее понятие о бактериях: размножении и распространении, значении в природе и жизни человека
		7.2.3.2 знать строение шляпочного гриба: плодовое тело, грибница; различать грибы съедобные и ядовитые; знать и выполнять правила сбора грибов
		7.2.3.3 иметь понятие о мхе, как о многолетнем споровом растении
		7.2.3.4 называть места произрастания мхов; рассказывать об образовании торфа и его использовании
		7.2.3.5 рассказывать об особенностях строения, местах произрастания папоротников
2.4 Древесные растения Казахстана	Лиственные растения лесостепи Казахстана	7.2.4.1 узнавать и называть лиственные растения лесостепи Казахстана: береза, осина; называть особенности внешнего строения, понимать значение в природе и жизни человека
	Хвойные растения гор Казахстана,	7.2.4.2 узнавать и называть хвойные растения гор Казахстана: сосна, ель; называть осбенности внешнего строения, понимать значение в природе и жизни человека
	Кустарниковые растения гор Казахстана	7.2.4.3 узнавать и называть кустарниковые растения гор Казахстана: облепиха, шиповник; называть особенности внешнего строения понимать значение в природе и жизни человека
	Плодовые растения Казахстана	7.2.4.4 узнавать и называть плодовые растения Казахстана: яблоня, груша
3 четверть
2.4 Древесные растения Казахстана	Плодовые растения Казахстана	7.2.4.4 узнавать и называть плодовые растения Казахстана: слива, абрикос, грецкий орех; называть особенности строения; знать и уметь собирать созревшие плоды
2.4 Древесные растения Казахстана	Древесные растения пустынь	7.2.4.5 узнавать и называть древесные растения пустынной зоны Казахстана: белый и черный саксаул; называть особенности внешнего строения; понимать значение в природе и жизни человека; рассказывать об использовании древесины различных деревьев, охране деревьев
2.5 Культурные растения Казахстана	Лилейные растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком.	7.2.5.1 узнавать и называть лилейные: лук, чеснок – многолетние овощные растения; знать особенности размножения и выращивания, способы использования человеком
	Пасленовые растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком.	7.2.5.2 узнавать и называть пасленовые: картофель, томат, баклажан, перец; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использование человеком
	Бобовые растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком.	7.2.5.3 узнавать и называть бобовые: горох, фасоль, соя; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использование человеком
	Маревые растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком.	7.2.5.4 узнавать и называть маревые: свекла столовая, знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; способы использования человеком
	Тыквенные растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком.	7.2.5.5 узнавать и называть тыквенные: огурец, тыква; знать особенности выращивания: посев, уход, уборка; особенности использования человеком
	Крестоцветные растения. Выращивание, посев, уход, уборка, использование человеком	7.2.5.6 узнавать и называть крестоцветные: капуста; знать разновидности капусты, знать особенности выращивания, способы использования человеком
2.6 Сельскохозяйственные растения Казахстана	Зерновые культуры. Выращивание, посев, уход, уборка, использование.	7.2.6.1 узнавать и называть зерновые культуры: пшеница, рожь, ячмень, овес, кукуруза;знать особенности их строения (корневая система, стебель, лист, соцветие)
2.6 Сельскохозяйственные растения Казахстана		7.2.6.2 называть условия получения урожая зерновых культур; особенности использования в хозяйстве
4-четверть
2.6 Сельскохозяйственные растения Казахстана	Бахчевые культуры. Выращивание, посев, уход, уборка, использование	7.2.6.3 узнавать и называть бахчевые культуры: арбуз, дыня; знать особенности выращивания в условиях Казахстана, использование человеком
2.6 Сельскохозяйственные растения Казахстана	Технические культуры. Выращивание, посев, уход, уборка, использование	7.2.6.4 узнавать и называть технические культуры: сахарная свекла, хлопчатник, подсолнечник; знать особенности выращивания, использование человеком
2.7 Травянистые растения Казахстана	Растения сада, травянистые растения Казахстана, лекарственные растения, ядовитые травы	7.2.7.1 узнавать и называть лекарственные растения; знать способы использование в быту
2.7 Травянистые растения Казахстана		7.2.7.2 узнавать и называть ядовитые травы; знать и придерживться правил безопасного обращения с ядовитыми растениями
2.8 Цветочно-декоративные растения	Сложноцветные, комнатные растения. Практические работы: работа по пересадке комнатных растений. Рыхление и прополка в саду и на участке	7.2.8.1 узнавать и называть сложноцветные: ноготки, бархатцы, петуния – однолетние цветочные растения, маргаритка – двулетнее растение, георгин – многолетнее цветочное растение; знать особенности внешнего строения и выращивания этих растений
2.8 Цветочно-декоративные растения		7.2.8.2 иметь общие сведения о комнатных растениях, особенностях их размножения и выращивания; уметь размножать вегетативным путем и ухаживать за ними

3) 8 класс:

таблица 3

Подразделы	Темы/содержание	Цели обучения
1 четверть
3.1 Разнообразие животного мира	Значение животных в природе и в жизни человека. Охрана редких и исчезающих животных	8.3.1.1 иметь представление о многообразии животного мира; называть черты отличия животных от растений; называть места обитания животных, называть способы приспособления их к условиям жизни
		8.3.1.2 называть роль животных в природе и практическое значение для человека
		8.3.1.3 понимать влияние деятельности человека на разнообразие и численность животных
		8.3.1.4 называть заповедные зоны, животных, занесенных в Красную книгу Казахстана
3.2 Беспозвоночные животные	Общие признаки беспозвоночных животных.	8.3.2.1 перечислять общие признаки беспозвоночных животных: отсутствие позвоночника (костного скелета)
	Дождевой червь.	8.3.2.2 рассказывать особенности внешнего строения дождевого червя, связанные с образом жизни и средой обитания; иметь представление об основных процессахего жизнедеятельности; понимать роль дождевых червей в природе
	Черви-паразиты	8.3.2.3 узнавать и называть круглых червей-паразитов (аскарида, острица); рассказывать о вреде, приносимом червями-паразитами человеку и животным; называть мероприятия по профилактике и борьбе с глистными заболеваниями
	Насекомые. Экскурсии: в природу для наблюдения за строением и поведением насекомых. Составление краткого описания наблюдения	8.3.2.4 перечислять и объяснять особенности строения и образа жизни насекомых; называть отделы тела, покровы, конечности насекомых; иметь представление о многообразии насекомых; понимать роль насекомых в природе
	Насекомые-вредители	8.3.2.5 узнавать и называть насекомых-вредителей: бабочка-капустница (и ее гусеница), майский жук, комар, комнатная муха; описывать внешнее строение, образ жизни, питание; размножение
	Насекомые-вредители	8.3.2.6 понимать в чем состоит вред, приносимый насекомыми-вредителями (повреждения растений и перенос болезнетворных бактерий); перечислять меры борьбы с вредными насекомыми
	Полезные для человека насекомые	8.3.2.7 узнавать и называть полезных насекомых: пчела, тутовый шелкопряд; описывать внешнее строение, образ жизни, питание; размножение
	Полезные для человека насекомые	8.3.2.8 описывать пчелиную семью и ее образ жизни; описывать способ разведения тутового шелкопряда; понимать значение одомашненных насекомых в народном хозяйстве; иметь представление об уходе за ними
	Паук	8.3.2.9 описывать внешнее строение, образ жизни и среду обитания пауков; называть черты отличия паукообразных от насекомых
	Паук	8.3.2.10 рассказывать о роли пауков в природе; узнавать и называть ядовитых пауков, обитающих в пустынях Казахстана: фаланга, каракурт, скорпион; называть способы оказания первой помощи при укусе ядовитым пауком
	Клещи	8.3.2.11 иметь представление о разнообразие клещей. Клещи – переносчики опасных болезней человека и животных. Чесоточные клещи. Меры предосторожности от укусов кровососущих клещей. Заражение чесоткой
3.3 Позвоночные животные: Рыбы	Рыбы (окунь, щука, карп, осетр, белуга, сом, сазан). Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, для человека	8.3.3.1 называть особенности организации рыб, как водных позвоночных; перечислять признаки приспособленности рыб к среде обитания
		8.3.3.2 иметь предсавление о многоообразие видов рыб, обитающих в водных источниках Казахстана; называть внутренние органы рыб, рассказывать о спообах размножение и развитии рыб
		8.3.3.3 узнавать и называть речные рыбы: окунь, щука, карп; узнавать и называть морские рыбы: осетр, белуга, сазан; понимать значение рыб в природе и жизни человека
		8.3.3.4 перечислять меры, направленные на охрану и увеличение рыбных богатств (разведение рыб)
2-четверть
3.3 Земноводные	Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, для человека	8.3.3.5 иметь представление о многообразие видов земноводных; узнавать и называть представителя земноводых лягушку; называть место обитания лягушки, описывать образ жизни, внешнее строение лягушки, способ ее передвижения, внутренние органы, размножение лягушки; рассказывать о сезонных явлениях в жизни земноводных
3.3 Земноводные		8.3.3.6 называть черты сходства земноводных с рыбами и черты отличия от рыб по строению, образу жизни и размножению; понимать значение земноводных в природе, способы охрана земноводных
3.3 Позвоночные животные: пресмыкающие	Пресмыкающиеся (уж, гадюка, щитомордник, варан, песчаная круглоголовка). Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания.	8.3.3.7 узнавать и называть пресмыкающихся Казахстана (ящерица прыткая, песчаная круглоголовка, варан, уж, гадюка, щитомордник)
	Питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, для человека.	8.3.3.8 рассказывать о внутреннем строении, питании, дыхании, кровообращении, особенностях нервной системы, размножении пресмыкающихся
		8.3.3.9 иметь представление о разнообразии змей; понимать значение пресмыкающихся в природе; перечислять основные меры по их охран; называть черты сходства и различия пресмыкающихся и земноводных
		8.3.3.10 называть и различать змей ядовитых и неядовитых (на примере ужа и гадюки)
3.3 Позвоночные животные: птицы	Птицы (степные, хищные, водоплавающие, домашние). Внешнее строение, способ передвижения.	8.3.3.11 иметь представление о многообразие видовых отрядов птиц, обитающих в Казахстане; давать общую характеристику птиц
	Среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, для человека.	8.3.3.12 описывать среду обитания, особенности внешнего строения, питания, особенности внутреннего строения, размножение и развитие птиц; рассказывать о строении яйца птицы; иметь представление о гнездовании и выкармливании птенцов; понимать значение птиц и необходимость их охраны
	Степные птицы	8.3.3.13 узнавать и называть степных птиц: дрофа, журавль, жаворонок, описывать их образ жизни
	Хищные птицы	8.3.3.14 узнавать и называть хищных птиц: степной орел, коршун, сова, описывать их образ жизни
	Водоплавающие птицы	8.3.3.15 узнават и называть водоплавающих птиц: утка, пеликан, фламинго, описывать их образ жизни
3-четверть
3.3 Позвоночные животные: птицы	Птицы, обитающие вблизи жилья человека	8.3.3.16 узнавать и называть птиц, обитающих вблизи жилья человека: сизый голубь, воробей, синица, описывать их образ жизни
3.3 Позвоночные животные: птицы	Домашние птицы	8.3.3.17 узнавать и называть домашних птиц: курица, гусь, утка; называть способы разведения, кормления и содержания домашних птиц на птицефабриках
3.3 Позвоночные животные: млекопитающие	Млекопитающие. Общая характеристика. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.18 иметь представление о разнообразии млекопитающих; перечислять животных, обитающихна территории Казахстана
		8.3.3.19 называть общие признаки млекопитающих: волосяной покров, рождение живых детенышей и вскармливание
		8.3.3.20 описывать скелет и внутреннее строение млекопитающих: органы пищеварения, дыхания, кровообращения, выделения
	Грызуны. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.21 узнавать и называть грызунов: суслик, тушканчик, песчанка, перечислять общие признаки грызунов; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, питание, размножение; понимать значение грызунов в природе и хозяйственной деятельности человека;
	Зайцеобразные. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.22 узнавать и называть зайцеобразных: заяц-русак, заяц-песчаник, кролик домашний; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, питание и размножение зайцеобразных; называть условия разведения домашних кроликов
	Хищные звери. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.23 узнавать и называть хищных зверей: волк, медведь, рысь, снежный барс; перечислять общие признаки хищных зверей; описывать внешний вид и отличительные особенности каждого из этих животных, образ жизни, добывание пищи и размножение; иметь представление о распространении хищных зверей на территории Казахстана; рассказывать о значении этих животных и их охране
		8.3.3.24 узнавать и называть пушных хищных зверей: куница, лиса, соболь, норка; описывать образ жизни, распространение и значение пушных зверей, разведение пушных зверей
	Ластоногие морские животные. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.25 узнавать и называть ластоногих морских животных: тюлень, морж, морской котик; перечислять общие признаки ластоногих; называть отличительные особенности этих животных, распространение и значение; называть способы охраны морских зверей
4-четверть
3.3 Позвоночные животные: млекопитающие	Китообразные морские животные. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.26 узнавать и называть китообразных: кит, дельфин; перечилять общие признаки китообразных; описывать внешнее строение кита и дельфина; рассказывать о питании и передвижении, дыхании, вскармливании детенышей о значении и охране этих животных;
	Травоядные дикие животные. Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение для природы, в жизни человека.	8.3.3.27 узнавать и называть растительноядных животных: антилопа-сайга, джейран, кулан, лошадь Пржевальского; называть общие признаки, опсывать внешнее строение, питание, приспособленность к среде обитания растительноядных животных
		8.3.3.28 различать и называть жвачных и нежвачных животных, парнокпытных и непарнокопытных; иметь представление о разножении, выращивании детенышей
3.3 Сельскохозяйственные травоядные животные	Сельскохозяйственные травоядные млекопитающие (корова). Внешнее строение, способ передвижения, среда обитания, питание, дыхание, кровообращение, нервная система, размножение. Значение в жизни человека.	8.3.3.29 различать и называть сельскохозяйственных млекопитающих; описывать внешнее строение коровы, особенности ее пищеварительной системы, молочной продуктивности; иметь представление о современных животноводческих фермах, об услвоях содержания в них коров, выращивании телят; понимать значение коров в народном хозяйстве Казахстана
	Сельскохозяйственные травоядные млекопитающие (овца).	8.3.3.30 описывать внешнее строение и питание овец, особенности содержания овец и выращивание ягнят; понимать значение овец в народном хозяйстве Казахстана;
	Сельскохозяйственные травоядные млекопитающие (лошадь).	8.3.3.31 описывать внешнее строение лошади: особенности туловища, головы, ног, кожного покрова, питание лошадей; иметь представление о содержании лошадей, уходе и кормлении; понимать значение лошади в народном хозяйстве Казахстана
	Сельскохозяйственные травоядные млекопитающие (верблюд).	8.3.3.32 описывать внешнее строение верблюда, его приспособленность к засушливым условиям жизни; рассказывать об особенности питания, размножения верблюда, понимать значение верблюдов в народном хозяйстве Казахстана
	Домашние питомцы	8.3.3.33 узнавать и называть домашних питомцев: собаки, кошки; описывать особенности внешнего вида, содержания и ухода за ними; называть санитарно-гигиенические требования к содержанию домашних животных; называть заболевания домашних питомцев, способы оказания первой помощи

4) 9 класс:

таблица 4

Подразделы	Темы/содержание	Цели обучения
1-четверть
4.1 Человек – часть живой природы	Черты сходства и различия человека и животных	9.4.1.1 понимать, что человек – часть живой природы; называть черты сходства и различия человека и животных
		9.4.1.2 понимать, что здоровье человека – его важнейшее богатство; проялять ответственное отношение к своему здоровью; называть правила поведения заболевшего; называть медицинские учреждения и виды медицинской помощи в Казахстане
		9.4.1.3 называть и уважать полезные привычки человека: закаливание, правильное питание, занятия спортом; называть и осуждать вредные привычки: переедание, гиподинамия, алкоголизм, курение, наркомания, токсикомания
4.2 Общие особенности организма человека	Клетки. Лабораторные работы: строение микроскопа, строение клетки.	9.4.2.1 называть основные составные части клетка; описывать химический состав клетки
	Ткани, их разновидности	9.4.2.2 узнавать и называть покровную, мышечную, нервную, соединительную ткани
	Органы и системы органов (опорно-двигательная, пищеварительная, кровеносная, выделительная, дыхательная, нервная, органов зрения и размножения).	9.4.2.3 называть системы органов и полости тела человека; понимать, что организм человека – единое целое
		9.4.2.4 понимать связь организма человека и окружающей среды; объяснять зависимость здоровья человека от состояния окружающей среды; понимать ответственность людей за свое поведение в природе
4.3 Опора и движение	Общие сведения об опорно-двигательном аппарате. Значение опорно-двигательной системы	9.4.3.1 иметь общие сведения об опорно-двигательном аппарате, его строении и значении; понимать способ соединения костей, рассказывать о строении сустава
	Состав и строение костей. Первая помощь при переломах костей.	9.4.3.2 иметь представление о строении и составе костей; называть виды костей, их функции; рассказывать о росте костей
	Скелет человека. Предупреждение искривления позвоночника и плоскостопия. Первая помощь при ушибах, растяжение связок, вывихах суставов и переломах костей. Практические упражнения: оказание первой помощи при ушибах, растяжениях, вывихах, переломах.	9.4.3.3 иметь представление о скелете головы; узнавать и называть отделы черепа и их значение; рассказывать, как соединяются кости черепа
		9.4.3.3 иметь представление о скелете туловища; узнавать и называт отделы позвоночника и их значение; описывать строение позвонка; описывать строение грудной клетки, и рассказывать о ее значение
		9.4.3.4 понимать значение правильной осанки для здоровья человека; рассказывать о нарушениях осанки; называть способы предупреждения искривления позвоночника и способы исправления нарушений осанки
		9.4.3.5 называть кости верхних и нижних конечностей; называть травматические повреждения опорно-двигательного аппарата; рассказывать и показывать способы оказания первой помощи
	Основные группы мышц, работа мышц	9.4.3.6 иметь общие сведения о мышцах, их строении и значении; называть основные группы мышц в теле человека; рассказывать о работе мышц, понимать значение двигательной активности для развития и укрепления скелета и мышц
2-четверть
4.4. Пищеварение	.Основные питательные вещества. Значение белков, жиров, углеводов, минеральных солей для организма. Гигиена питания и предупреждение желудочно-кишечных заболевний, пищевых отравлений и глистных заболеваний	9.4.4.1 понимать, что питание – необходимое условие жизнедеятельности организма; давать характеристику основным питательным веществам (белки, жиры, углеводы), называть продукты, их содержащие; называть и характеризвать продукты питания растительного и животного происхождения
	Витамины. Их роль в сохранении здоровья.	9.4.4.2 называть витамины, рассказывать об их роли в сохранении здоровья человека; называть способы сохранения витаминов в пищевых продуктах
	Значение пищеварения, органы пищеварения.	9.4.4.3 рассказывать о значении пищеварения; описывать строение пищеварительной системы; рассказывать о работе органов пищеварения
	Пищеварение в ротовой полости, желудке, кишечнике. Всасывание питательных веществ в кровь	9.4.4.4 рассказывать о роли зубов в процессе пищеварения; называть и демонстрировать способы гигиены зубов и ротовой полости
		9.4.4.5 иметь представление о пищеварении в ротовой полости; в желудке, в кишечнике; описывать процесс всасывания питательных веществ в кровь; рассказывать о гигиене и нормах питания человека; называть способы предупреждения желудочно-кишечных и глистных заболеваний, предупреждения пищевых отравлений
	Вредное влияние алкоголя и курения на органы пищеварения	9.4.4.6 понимать вредное влияние курения и алкоголя на органы пищеварения
4.5 Кровь и кровообращение	Значение крови и кровообращения. Состав крови, плазма крови. Органы кровообращения: сердце и сосуды. Лабораторные работы: рассматривание капельки крови под микроскопом	9.4.5.1 понимать значение крови и кровообращения; называть состав крови; называть органы кровообращения: сердце и сосуды
4.5 Кровь и кровообращение	Работа сердца, движение крови по сосудам	9.4.5.2 рассказывать о строении и работе сердца, кровеносных сосудах, кругах кровообращения;
3-четверть
4.5 Кровь и кровообращение	Работа сердца, движение крови по сосудам Прощупывание и подсчет пульса;	9.4.5.3 описывать движение крови по сосудам; иметь представление о кровяном давлении, способе его измерения; уметь определят ь частоту сердечных сокращений (пульс)
	Травматическое повреждение кровеносных сосудов. Первая помощь при кровотечениях	9.4.5.4 перечислять травматические повреждения кровеносных сосудов; называть и показывать способы первой помощи при различных кровотечениях
		9.4.5.5 рассказывать о переливании крови как пути спасения жизни и здоровья человека; иметь представление о группах крови, донорстве
	Предупреждение сердечно-сосудистых заболеваний. Влияние никотина и алкоголя на сердце и сосуды.	9.4.5.6 называть и описывать сердечно-сосудистых заболеваниях, способах их предупреждения; понимать отрицательное влияние алкоголя, никотина, наркотиков на сердце и кровеносные сосуды человека
4.6. Дыхание	Значение дыхания. Голосовой аппарат. Газообмен в легких и тканях	9.4.6.1 понимать значение дыхания; описывать строение и функции дыхательной системы; называть органы дыхания; описывать голосовой аппарат
	Органы дыхания, их строение, функции.	9.4.6.2 описывать строение легких; рассказывать, как присходит газообмен в легких и тканях
	Органы дыхания, их строение, функции.	9.4.6.3 наблюдать дыхательные движения, их ритмичность; изменения объема грудной клетки при вдохе и выдохе
	Болезни, передающиеся через воздух. Гигиена органов дыхания. Влияние никотина на органы дыхания. Охрана воздушной среды.	9.4.6.4 называть заболевания, передающиеся воздушно-капельным путем; называть способы предупреждения простудных заболеваний; называть отрицательное влияние никотина на органы дыхания; перечислять способы охраны воздушной среды
4.7. Органы выделения	Органы мочевыделительной системы, их значение	9.4.7.1 рассказывать о значении удаления из организма продуктов обмена веществ; называть органы мочевыделительной системы
4.7. Органы выделения	Внешний вид почек, их расположение в организме. Предупреждение почечных заболеваний	9.4.7.2 описывать внешний вид почек, их расположение в организме; называть способы предупреждения почечных заболеваний
4.8 Кожа	Кожа человека и ее значения. Роль кожи в терморегуляции	9.4.8.1 рассказывать об особенностях строения кожи и ее значении; понимать роль кожи в теплорегуляции
	Гигиена кожи и гигиенические требования к одежде. Профилактика и первая помощь при тепловом и солечном ударах, ожогах и обморожениях	9.4.8.2 называть признаки теплового, солнечного удара, ожога, обморожения; называть способы их предупреждение и демонстрировать приемы первой помощь при их проявлениях
		9.4.8.3 называть способы гигиены кожи, волос, ногтей; называть косметические средства по уходу за телом; описывать правила пользования мылом, мочалкой, шампунями
	Практические упражнения: оказание первой помощи при тепловом и солнечном ударе, ожогах и обморожених	9.4.8.4 уметь видеть и ценить красоту и здоровье чистых волос; понимать необходимость ухода за ногтями, уметь оказать первую помощь при повреждениях кожи
	Закаливание организма	9.4.8.5 перечислять способы закаливания организма; называть правила закаливания солнцем, водой, воздухом
4.9 Нервная система	Строение и значение нервной системы (спинной и головной мозг)	9.4.9.1 описывать строение и объяснять значение нервной системы; иметь представление о рефлексе и рефлекторной дуге
4.9 Нервная система		9.4.9.2 описывать строение и значение спинного и головного мозга
4-четверть
4.9. Нервная система	Гигиена умственного труда. Влияние на нервную систему алкоголя и никотина. Сон и его значение	9.4.9.3 рассказывать о значении гигиены труда для здоровья человека; рассказывать о значении режимадня, сна для поддержани здоровья человека; понимать вредное влияние алкоголя и никотина на нервную систему человека
4.10 Органы чувств	Значение органов чувств	9.4.10.1 объяснять значение органов чувств в жизни человека, его трудовой деятельности; называть способы профилактики заболеваний органов чувств
	Строение, функции, гигиена органа зрения. Меры по охране органа зрения	9.4.10.2 рассказывать о строении и функциях органа зрения; давать характеристику дальнозоркости, близорукости; называть простые способы охраны зрения; называть приемы первой помощи при повреждении глаз
	Строение органа слуха	9.4.10.3 рассказывать о строении, функции, гигиене органа слуха
	Органы обоняния и вкуса	9.4.10.4 рассказывать о строении, функции, гигиене органов обоняния и вкуса
	Орган осязания	9.4.10.5 рассказывать о строении, функции, гигиене органа осязания; различать и называть ощущения, возникающие при прикосновении к коже (мягкий – твердый, гладкий-шершавый, теплый-холодный)
4.11. Размножение и развитие	Анатомо-физиологические особенности организма мужчин и женщин. Понятие об оплодотворении, зачатии и беременности. Понятие о вреде ранних половых связей. Планирование семьи, регулирование рождаемости. Современные способы предохранения от непланируемой беременности. Краткие сведения о воспалительных и венерических заболеваниях, СПИДе, способы предупреждения ими	9.4.11.1 рассказывать об анатомо-физиологических особенностях организма мужчины и женщины 9.4.11.2 рассказывать о процессе оплодотворения, зачатии и беременности; 9.4.11.3 рассказывать о современных способах предохранения от непланируемой беременности 9.4.11.4 иметь представление о вреде ранних половых связей 9.4.11.5 называть способы предупреждения заражения воспалительными и венерическим и заболеваниями, СПИДом
4.12 Охрана здоровья	Законодательство Республики Казахстан о здоровье. Система учреждений здравоохранения в Казахстане	9.4.12.1 иметь представление о системе здравоохранения в Республике Казахстан; называть мероприятия, осуществляемые в нашей стране по охране труда, организации отдыха
	Медицинская помощь. Социальное обеспечение по старости, болезни и потере трудоспособности	9.4.12.2 перечислять виды медицинской помощи; иметь представление о социальном обеспеченими по старости, болезни и потере трудоспособности
	Влияние окружающей среды на здоровье человека	9.4.12.3 характеризовать воздействие окружающей среды на системы органов и здоровье человека в целом; иметь представление о болезнях цивилизации: герпес, онкология, ВИЧ-инфекция; перечислять меры профилактики

Приложение 522
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 522 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "География" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "География" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "География" - формирование у обучающихся доступных географических понятий и умений использовать их в повседневной деятельности.

3. Основные задачи:

1) сформировать у обучающихся элементарные сведения о природных объектах и территориальных различиях окружающего мира;

2) объяснить связь между отдельными природными явлениями; между человеком и природой;

3) формировать диалектические, научные взгляды на природу;

4) обогащать личный опыт обучающихся с помощью систематических наблюдений за природой и природными явлениями;

5) воспитывать природоохранное сознание обучающихся;

6) способствовать развитию наглядно-образного и элементов словесно- логического мышления, расширять словарный запас, развивать связную речь обучающихся.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа составлена с учетом предшествующей подготовки обучающихся в рамках предмета "Мир вокруг". В процессе изучения курса географии устанавливаются межпредметные связи с курсами: "Естествознание" (почвы, полезные ископаемые, водные ресурсы), "История" (история нашего края), а также с родным языком, чтением, математикой.

5. Педагогические подходы к организации учебного процесса по географии реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

3) деятельностный подход в обучении предполагает использование предметно-практическая деятельность под руководством педагога, которая создает условия для осмысления учебного материала. Предметно-практическая деятельность развивает сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсирует недостаточность жизненного опыта обучающихся, позволяет овладевать знаниями, умениями и навыками. Овладение содержанием учебного предмета предполагает ведение обучающимися наблюдений, выполнение лабораторных и практических работ, проведение опытов и участие в экскурсиях;

6. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога, помогая "достраивать" условия обучения, которые необходимы для решения образовательных, развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом сниженной работоспособности обучающихся.

7. ИКТ на уроках используется с целью:

1) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания;

8. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала по географии обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

9. Оценочными средствами являются задания и упражнения, с помощью которых формировались навыки, в соответствии с целями обучения. Не используется тестирование при оценивании результатов обучения обучающихся с умственной отсталостью.

13. Периодический контроль проводится после изучения программной темы, раздела. Педагог понимает и готов к тому, что результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы, у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы.

14. Итоговый контроль проводится в конце полугодия, года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности каждого обучающихся класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

15. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями, определять содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

16. Для оптимальной организации учебного процесса мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "География"

17. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "География" составляет:

1) в 6 классе – 2 часа, 68 часов в учебном году;

2) в 7 классе – 2 часа, 68 часов в учебном году;

3) в 8 классе – 2 часа, 68 часов в учебном году;

4) в 9 классе – 2 часа, 68 часов в учебном году.

18. Программа построена в соответствии с принципами линейности и концентричности. География Казахстана составляет основу каждого концентра. В 6 классе обучающиеся знакомятся с географическим положением Казахстана, его границами, физической картой Казахстана, формами земной поверхности. В 7 классе изучается природа Казахстана, в 8 классе – природные условия, ресурсы, население. В 9 классе изучается география экономических районов Казахстана, география своей области. Разделы Программы состоят из подразделов.

19. Содержание учебного предмета "География" включает следующие разделы:

1) раздел "Начальный курс физической географии" (6 класс);

2) раздел "Физическая география Казахстана и стран содружества независимых государств" (7 класс);

3) раздел "География материков и океанов" (8 класс);

4) раздел "Основы экономической географии Казахстана" (9 класс).

20. Раздел "Начальный курс физической географии" включает следующие подразделы:

1) что изучает география;

2) ориентирование на местности;

3) план и карта;

4) формы поверхности Земли;

5) вода на Земле;

6) земной шар;

7) физическая карта Казахстана.

21. Раздел "Физическая география Казахстана и стран содружества независимых государств (далее - СНГ)" включает следующие подразделы:

1) границы СНГ на физической карте;

2) зона арктических пустынь;

3) зона тундры;

4) лесная зона;

5) зона степей;

6) зона пустынь и полупустынь;

7) зона субтропиков;

8) горные области;

9) природа Казахстана.

22. Раздел "География материков и океанов" включает следующие подразделы:

1) океаны;

2) материки;

3) государства Европы;

4) государства Азии;

5) Казахстан и страны ближнего зарубежья.

23. Раздел "Основы экономической географии Казахстана" включает следующие подразделы:

1) первоначальные географические сведения о земле Казахстана;

2) природа и природные ресурсы Казахстана;

3) население Казахстана;

4) общий обзор хозяйства Казахстана;

5) география экономических районов Казахстана;

6) география своей области.

24. Базовое содержание учебного предмета "География" для 6 класса:

1) что изучает география. География – наука о природе Земли, населении и его хозяйственной деятельности;

2) ориентирование на местности. Горизонт. Линия и стороны горизонта. Компас и правила его использования. Ориентирование. Определение основных направлений по солнцу, компасу, местным признакам и природным объектам. Упражнения в определении сторон горизонта;

3) план и карта. Рисунок и план. Масштаб. Измерение расстояний и их изображение на плане по масштабу. Использование плана в практической деятельности человека. План школьного участка. Условные знаки плана местности. План и географическая карта. Основные направления на карте. Масштаб карты. Условные цвета физической карты. Условные знаки физической карты (границы, города моря, реки, каналы, равнины, горы). Физическая карта Казахстана;

4) формы поверхности Земли. Рельеф местности. Его основные формы. Равнины - большие пространства ровной местности. Различие равнин по высоте над уровнем моря (низменности, возвышенности, плоскогорья). Равнины- самые плодородные участки суши. Местонахождение равнин на физической карте. Овраги, их образование и борьба с ними. Горы- обширные участки земной поверхности, поднятые на несколько тысяч метров над уровнем моря Различие гор по высоте. Местонахождение гор на физической карте. Показ на физической карте Казахстана форм поверхности без точных названий равнин, гор);

5) вода на Земле. Океаны- огромные пространства воды. Моря – большие водоемы с соленой водой, расположенные по краям океанов и омывающие сушу. Местонахождение морей и океанов на карте. Острова. Полуострова. Реки. Части рек. Местонахождение на карте. Горные и равнинные реки. Использование и охрана рек. Озера. Охрана озер. Водохранилища. Пруды, болота. Родник и его образование. Колодец. Водопровод. Использование их человеком. Водоемы в ближайшем окружении. Охрана воды от загрязнения. Показ по физической карте Казахстана морей, рек, озер (без точных названий);

6) земной шар. Форма Земли. Глобус – модель Земного шара. Земная ось, экватор, полюса. Физическая карта полушарий. Распределение воды и суши на Земле. Океаны на глобусе и карте полушарий. Материки на глобусе и карте полушарий: Евразия, Африка, Северная Америка, Южная Америка, Австралия, Антарктида. Понятие о климате. Основные типы климата. Пояса освещенности: жаркие, умеренные и холодные. Изображение их на глобусе и карте полушарий;

7) физическая карта Казахстана. Столица Казахстана – Астана. Положение Казахстана на глобусе, карте полушарий, физической карте. Морские и сухопутные границы. Каспийское море. Аральское море. Общая характеристика поверхности Казахстана (равнины, возвышенности, горы). Крупные месторождения полезных ископаемых. Восточно-европейская равнина. Западно-Сибирская равнина. Туранская равнина. Казахский мелкосопочник. Уральские горы. Алтайские горы. Джунгарский Алатау. Северный Тянь-Шань. Реки и озера Казахстана. Озеро Балхаш. Реки: Иртыш, Урал, Сырдарья, Или. Охрана природных объектов.

25. Базовое содержание учебного предмета "География" для 7 класса:

1) границы СНГ на физической карте. Сухопутые и морские границы СНГ. Особенности рельефа СНГ. Купные реки и озера СНГ. Природные зоны;

2) зона арктических пустынь. Положение на карте. Моря и острова. Климат. Его влияние на природные условия. Растительный и животный мир Арктики. Население арктической зоны, его основные занятия. Северный морской путь;

3) зона тундры. Положение тундры на карте. Острова и полуострова. Поверхность. Полезные ископаемые. Климат. Водоемы тундры. Особенности природы. Растительный мир. Животные тундры. Население и его основные занятия. Города тундры. Охрана природы;

4) лесная зона. Положение на карте. Поверхность и полезные ископаемые лесной зоны. Климат. Особенности природы лесной зоны. Климат. Реки, озера, каналы. Растительный мир, хвойные леса. Смешанные и лиственные леса. Животные лесной зоны. Население лесной зоны и его основные занятия. Лесной промысел. Охота. Рыболовство. Города лесной зоны. Охрана леса. Правила поведения в лесу;

5) зона степей. Положение на карте. Поверхность и полезные ископаемые. Климат. Реки. Проблема водоснабжения. Особенности природы степей. Растительный мир степей. Животный мир степей. Население и его основные занятия. Города степной зоны. Охрана природы степной зоны;

6) зона пустынь и полупустынь. Положение на карте. Поверхность. Полезные ископаемые. Климат. Реки. Проблема водоснабжения. Особенности природы зоны пустынь. Растительный мир пустынь. Животный мир пустынь. Население и основные занятия. Города зоны пустынь. Охрана природы зоны пустынь;

7) зона субтропиков. Положение на карте. Поверхность. Климат. Особенности природы зоны субтропиков. Растительный и животный мир. Население и его основные занятия. Курортные города зоны субтропиков. Охрана природы;

8) горные области. Положение на карте. Поверхность. Полезные ископаемые. Климат. Высотная поясность в горах. Растительный и животный мир гор. Население и его основные занятия. Города. Охрана природы. Заповедники;

9) природа Казахстана. Образование независимого Казахстана. Казахстан на физической и политической карте. Основные формы рельефа. Важнейшие месторождения полезных ископаемых. Влияние рельефа на природу, хозяйство и жизнь людей. Особенности внутренних вод. Распределение рек по территории Казахстана. Использование рек и озер в хозяйстве. Охрана вод. Многообразие растений. Знание растений в природе и жизни человека. Редкие и исчезающие виды растений Казахстана. охрана растений. Животный мир Казахстана. Значение животных в природе и жизни человека. Природные зоны Казахстана: лесостепная, степная, пустынная и горная область.

26. Базовое содержание учебного предмета "География" для 8 класса:

1) океаны. Атлантический океан. Северный ледовитый океан. Тихий океан. Индийский океан. Хозяйственное значение. Судоходство;

2) материки. Африка: географическое положение и очертания берегов. Острова и полуострова. Разнообразие рельефа, климата и природных условий Африки. Растения и животные тропических лесов. Растительный и животный мир саванн и пустынь Африки. Охрана природы. Население Африки. Государства Африки, их столицы. Австралия: географическое положение и очертания берегов. Острова. Особенности рельефа, климата. Путешествие в Австралию Н.Н. Миклухо-Маклая. Особенности природы Австралии. Население Австралии. Антарктида: географическое положение. Открытие Антарктиды русскими мореплавателями. Особенности природы Антарктиды. Северная Америка: географическое положение. Очертание берегов. Острова и полуострова. Рельеф. Климат. Реки и озера. Особенности природы Северной Америки. Население. Государства Северной Америки (по выбору учителя). Южная Америка: географическое положение, очертания берегов. Рельеф, климат, реки. Особенности природы, население, государства (по выбору учителя). Евразия: географическое положение. Условная граница между Европой и Азией. Очертание берегов Евразии. Крупнейшие острова и полуострова. Рельеф. Климат Разнообразие природных условий Евразии. Реки и озера Евразии. Растительный и животный мир. Международное сотрудничество по охране природы. Население Евразии;

3) государства Европы. Великобритания, Франция, Германия, Испания, Италия, Албания, Сербия, Хорватия, Польша, Чехия, Словакия, Венгрия, Румыния, Финляндия, Швеция, Норвегия, Болгария. Положение на карте;

4) государства Азии. Турция, Иран, Ирак, Афганистан. Монголия, Китай, Индия, Корея, Вьетнам, Япония. Положение на карте;

5) Казахстан и страны ближнего зарубежья. Казахстан – географическое положение. Природные условия и ресурсы. Население. Крупные города. Россия: географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города. Страны Средней Азии: Узбекистан, Туркменистан, Таджикистан, Киргизия, Географическое положение, природные условия, ресурсы, население, крупные города. Республики Закавказья: Грузия, Азербайджан, Армения. Молдова, Украина. Беларусь. Эстония, Латвия, Литва. Географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города.

27. Базовое содержание учебного предмета "География" для 9 класса:

1) природа и природные ресурсы Казахстана. Разнообразие природных ресурсов. Поверхность и полезные ископаемые. Климат, его влияние на развитие земледелия. Водные источники. Растительный и животный мир Казахстана. Земельные ресурсы;

2) население Казахстана;

3) общий обзор хозяйства Казахстана. Ведущие отрасли хозяйства: промышленность, сельское хозяйство, транспорт. Роль промышленности в хозяйстве Казахстана. Отрасли промышленности. Виды промышленных предприятий. Сельское хозяйство. Основные отрасли сельского хозяйства. Виды сельскохозяйственных предприятий. Транспорт, виды транспорта;

4) география экономических районов Казахстана. Понятие экономических районов. Центральный Казахстан. Западный Казахстан. Северный Казахстан. Южный Казахстан. Восточный Казахстан. Географическое положение. Природные зоны, богатство недр. Города;

5) география своей области. Положение на карте, границы. Поверхность, полезные ископаемые. Особенности природных условий. Растительный и животный мир. Население. Характеристика хозяйства. Транспорт.

28. Система целей обучения. В Программе сформулированы цели обучения, которые представлены в виде ожидаемых результатов для каждого подраздела Программы.

29. Учитель имеет право вносить изменения в последовательность реализации целей каждого подраздела, а также регулировать глубину и объем сообщаемых географических сведений с учетом возможностей обучающихся класса.

Глава 4. Система целей обучения

30. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс (раздел), второе и третье – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4: "7" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

31. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Начальный курс физической географии":

таблица 1

6 класс
Подраздел	Цели обучения:
1.1 Что изучает география	6.1.1.1 знать, что география изучает природу Земли, население и его хозяйственную деятельность
	6.1.1.2 вести наблюдения за изменениями высоты Солнца и погоды; узнавать и называть компоненты погоды: осадки, ветер, облачность, температура; перечислять признаки времен года
	6.1.1.3 иметь элементарные географически сведения о своей местности и труде населения;
1.2 Ориентирование на местности	6.1.2.1 давать определение горизонту, называть стороны горизонта
	6.1.2.2 определять стороны горизонта по Солнцу, местным признакам и природным объектам
	6.1.2.3 ориентироваться в устройстве компаса, понимать назначение стрелки
	6.1.2.4 ориентироваться на местности с использованием компаса
1.3 План и карта	6.1.3.1 различать рисунок и план предмета
	6.1.3.2 иметь представление о масштабе; измерять расстояния и изображать их на плане по масштабу под руководством учителя
	6.1.3.3 составлять план класса, школьного участка под руководством учителя
	6.1.3.4 использовать план в деловых играх, при решении ситуационных задач
	6.1.3.5 понимать условные знаки плана местности; читать простейшие планы по условным знакам
	6.1.3.6 различать план и географическую карту
	6.1.3.7 определять направления на местности по плану и карте; обозначать направления на плане и контурной карте под руководством учителя
	6.1.3.8 понимать условные цвета и знаки физической карты (границы, города, моря, реки, каналы, равнины, горы)
	6.1.3.9 понимать назначение географическй карты; иметь представление о физической карте Казахстана;
1.4 Формы поверхности Земли	6.1.4.1 иметь представление о рельефе местности, его основных формах
	6.1.4.2 рассказывать о своих наблюдениях за особенностям рельефа своей местности по следам экскурсии
	6.1.4.3 различать равнины плоские и холмистые; различать равнины по высоте над уровнем моря (низменности, возвышенности, плоскогорья)
	6.1.4.4 показывать местонахождение равнин на физической карте
	6.1.4.5 называть причины образования оврагов, способы борьба с оврагами
	6.1.4.6 понимать, что горы различаются по высоте
	6.1.4.7 показывать местонахождение гор на физической карте
	6.1.4.8 моделировать из сырого песка, глины, пластилина равнину, холм, гору, овраг
	6.1.4.9 показывать на физической карте Казахстана формы поверхности земли
	6.1.4.10 называть причины и проявления землетрясения и извержения вулканов
1.5 Вода на Земле	6.1.5.1 рассказывать о значении воды для жизни на Земле
	6.1.5.2 описывать круговорот воды в природе
	6.1.5.3 рассказывать об образовании родника, назначении и использовании колодца, водопровода, об экономном использовании воды человеком
	6.1.5.4 называть части реки, различать реки горные и равнинные по их свойствам; рассказывать об использовании рек человеком
	6.1.5.5 называть и различать озера, водохранилища, пруды; рассказывать о разведении рыб, птиц
	6.1.5.6 иметь представление о болотах, способах их осушения
	6.1.5.7 различать океаны и моря; иметь представление о явлениях природы: ураганы, штормы, цунами
	6.1.5.8 различать признаки острова и полуострова
	6.1.5.9 рассказывать о водоемах в нашей местности; называть способы охраны воды от загрязнения
1.6 Земной шар	6.1.6.1 иметь общие представления о Земле, Солнце, Луне
	6.1.6.2 иметь представление о Земле как планете; знать доказательства шарообразности Земли
	6.1.6.3 изготавливать из пластилина или глины модель земного шара, обозначать на ней экватор и полюса
	6.1.6.4 называть имена первого космонавта Земли и первых космонавтов Казахстана (Ю.Гагарин, Т.Аубакиров, Т.Мусабаев)
	6.1.6.5 понимать, что глобус - модель земного шара; уметь показать на глобусе экватор, полюса; понимать особенности изображения суши и воды на глобусе
	6.1.6.6 иметь представление о физической карте полушарий; показывать на физической карте распределение воды и суши на Земле
	6.1.6.7 показывать океаны на глобусе и карте полушарий
	6.1.6.8 показывать материки на глобусе и карте полушарий (Евразия, Африка, Северная Америка, Южная Америка, Австралия, Антарктида)
	6.1.6.9 обозначать на контурной карте материки и океаны
	6.1.6.10 называть первые кругосветные путешествия
	6.1.6.11 объяснять значение Солнца для жизни на Земле; понимать различие в освещении и нагревании Солнцем земной поверхности (отвесные, наклонные и скользящие солнечные лучи)
	6.1.6.12 отличать климат от погоды; характеризовать основные типы климата
	6.1.6.13 называть пояса освещенности: жаркий, умеренные, холодные
	6.1.6.14 узнавать изображение поясов освещенности на глобусе и карте полушарий
	6.1.6.15 описывать природу тропического, умеренных и полярных поясов
1.7 Физическая карта Казахстана	6.1.7.1 называть страну, в которой живут, столицу своей Родины
	6.1.7.2 показывать положение Казахстана на глобусе, карте полушарий, физической карте
	6.1.7.3 показывать морские и сухопутные границы на физической карте Казахстана
	6.1.7.4 обозначать граница Казахстана на контурной карте;
	6.1.7.5 показывать и называть Каспийское море, Аральское море на физической карте Казахстана
	6.1.7.6 показывать и называть крупные месторождения полезных ископаемых в Казахстане
	6.1.7.7 давать общую характеристику поверхности Казахстана (равнины, возвышенности, горы)
	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Восточно-Европейскую равнину, Западно-Сибирскую равнину, Туранскую равнину
	6.1.7.7 показывать и называть на физической карте Казахстана Казахский мелкосопочник (Сары-Арка)
	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Уральские горы, Алтайские горы, Джунгарский Алатау, Северный Тянь-Шань
	6.1.7.9 показывать и называть на физической карте Казахстана реки и озера Казахстана (Озеро Балхаш, Озеро Алаколь, реку Иртыш, реку Урал, реку Сырдарья, реку Или)
	6.1.7.10 наносить названия изученных объектов на контурной карте Казахстана
	6.1.7.11 объяснять необходимость охраны природных объектов Казахстана; объяснять роль государства и общества в охране природы

2) раздел "Физическая география Казахстана и стран СНГ":

таблица 2

7 класс
Подраздел	Цели обучения:
2.1 Границы СНГ на физической карте	7.2.1.1 называть дату образования независимого государства Казахстан; показывать на физической и политической карте географическое положение Казахстана
	7.2.1.2 называть дату образования Содружества Независимых Государств (СНГ); показывать на физической карте географическое положение СНГ, сухопутные и морские границы СНГ; описывать особенности рельефа СНГ
	7.2.1.3 показывать на физической карте крупные горы, равнины,крупные реки и озера СНГ
	7.2.1.4 иметь общее представление о разнообразии природных условий СНГ; называть природные зоны на территории стран СНГ показывать их расположение на карте
2.2 Зона арктических пустынь	7.2.2.1 показывать на карте границы арктической зоны; показывать и называть моря и острова арктической зоны
	7.2.2.2 обозначать и раскрашивать границы арктической зоны на контурной карте
	7.2.2.3 описывать климат арктической зоны, объяснять его влияние на природные условия
	7.2.2.4 описывать растительный и животный мир арктической зоны; называть способы охрана природы
	7.2.2.5 давать характеристику населению арктической зоны, называть его основные занятия
	7.2.2.6 называть моря Северного Ледовитого океана, описывать особенности навигации; наносить на контурной карте северный морской путь
2.3 Зона тундры	7.2.3.1 показывать на карте границы зоны тундры; обозначать и раскрашивать границы тундры на контурной карте; называть острова и полуострова зоны тундры, называть крупные города и порты, показывать их на карте
	7.2.3.2 описывать рельеф и называть полезные ископаемые
	7.2.3.3 давать характеристику климату, водоемам тундры
	7.2.3.4 описывать растительный и животный мир тундры
	7.2.3.5 давать характеристику населению и его основным занятиям
	7.2.3.6 объяснять экологические проблемы севера; способы охраны природы тундры, называть крупные города тундры
2.4 Лесная зона	7.2.4.1 показывать на карте границы лесной зоны; обозначать и раскрашивать границы лесной зоны на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города лесной зоны
	7.2.4.2 описывать рельеф и называть полезные ископаемые;
	7.2.4.3 давать характеристику климату лесной зоны, называть реки, озера, каналы
	7.2.4.4 описывать растительный мир лесной зоны с опорой на гербарий растений растительного мира; различать хвойные леса (тайга), смешанные и лиственные леса; заполнять таблицы растительного мира
	7.2.4.5 описывать животный мир лесной зоны; давать характеристику пушным зверям; составлять рассказ об одном из животных леса
	7.2.4.6 характеризовать население лесной зоны и его основные занятия: промышленность, сельское хозяйство;
	7.2.4.7 описывать лесные промыслы
	7.2.4.8 называть правила поведения в лесу; обосновывать необходимость охраны леса
2.5 Зона степей	7.2.5.1 показывать на карте границы зоны степей; обозначать и раскрашивать границы зоны степей на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города
	7.2.5.2 описывать особенности рельефа и полезные ископаемые
	7.2.5.3 давать характеристику климату; называть реки и объяснять проблемы с водоснабжением
	7.2.5.4 описывать особенности растительного мира степей с опорой на гербарий растений степи
	7.2.5.5 описывать особенности животного мира степей с опорой на иллюстрации
	7.2.5.6 характеризовать население зоны степей и его основные занятия: промышленность, сельское хозяйство; называть крупные города степной зоны, показывать их на карте;
	7.2.5.7 обосновывать необходимость охраны природы зоны степей
2.6 Зона пустынь и полупустынь	7.2.6.1 показывать на карте границы зоны пустынь и полупустынь; обозначать и раскрашивать границы зоны пустынь и полупустынь на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города
	7.2.6.2 описывать особенности рельефа и полезные ископаемые
	7.2.6.3 давать характеристику климату; называть реки и объяснять проблемы с водоснабжением
	7.2.6.4 описывать особенности растительного мира пустыни с опорой на гербарий растений
	7.2.6.5 описывать особенности животного мира пустынь с опорой на иллюстрации
	7.2.6.6 характеризовать население зоны пустыни и его основные занятия
2.7 Зона субтропиков	7.2.7.1 показывать на карте границы зоны субтропиков; обозначать и раскрашивать границы зоны субтропиков на контурной карте
	7.2.7.2 наносить на контурную карту крупные города
	7.2.7.3 описывать особенности рельефа и климата
	7.2.7.4 описывать особенности растительного мира
	7.2.7.5 описывать особенности животного мира субтропиков
	7.2.7.6 давать характеристику населению и его основным занятиям
	7.2.7.7 рассказывать о важности и способах охраны природы субтропиков
	7.2.7.8 называть и показывать на карте курортные города субтропиков;
2.8 Горные области	7.2.8.1 показывать на карте местоположение горных областей
	7.2.8.2 обозначать на контурной карте границы горной области
	7.2.8.3 давать характеристику рельефу и называть полезные ископаемые горной области
	7.2.8.4 описывать особенности климата
	7.2.8.5 характеризовать высотную поясность
	7.2.8.6 описывать особенности растительного и животного мира горной области
	7.2.8.7 давать характеристику населению горной области и его основным занятиям
	7.2.8.8 обосновать важность охраны природы горной области, задачи заповедников
	7.2.8.9 называть крупные города горной области
2.9 Природа Казахстана	7.2.9.1 показывать на физической карте географическое положение Казахстана
	7.2.9.2 обозначать границы Казахстана на контурной карте
	7.2.9.3 описывать особенности рельефа Казахстана; объяснять влияние рельефа на природу, хозяйственную деятельность и жизнь людей
	7.2.9.4 называть и показывать на карте важнейшие месторождения полезных ископаемых
	7.2.9.5 описывать климатические условия Казахстана, его территориальные различия; влияние на формирование местных условий и здоровье людей
	7.2.9.6 описывать особенности внутренних вод Казахстана; характеризовать распределение рек по территории Казахстана, рассказывать об использовании рек и озер в хозяйстве, об охране водных источников
	7.2.9.7 описывать особенности растительного мира Казахстана; объяснять значение растений в жизни человека; называть редкие и исчезающие виды растений Казахстана; объяснить важность охраны растений
	7.2.9.8 описывать особенности животного мира Казахстана; объяснять значение животных в природе и жизни человека; объяснять важность охраны животного мира
	7.2.9.9 называть и показывать на карте природные зоны Казахстана: лесостепная, степная, пустынная, горная область
	7.2.9.10 давать характеристику населению республики; называть нации и народности, проживающие на территории Казахстана; называть некоторые традиции и обычаи народов
	7.2.9.11 называть столицу Казахстана, крупнейшие города Казахстана, научные, культурные и промышленные центры страны

3) раздел "География материков и океанов":

таблица 3

8 класс
Подраздел	Цели обучения:
3.1 Океаны	8.3.1.1 иметь общее представление о том, что изучает география материков и океанов; показывать на глобусе и физической карте полушарий материки и океаны
	8.3.1.2 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Атлантический океан; обозначать и подписывать Атлантический океан на контурной карте; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	8.3.1.3 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Северный ледовитый океан; обозначать и подписывать на контурной карте Северный Ледовитый океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	8.3.1.4 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Тихий океан; обозначать и подписывать на контурной карте Тихий океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	8.3.1.5 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Индийский океан; обозначать и подписывать на контурной карте Индийский океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
3.2 Материки	8.3.2.1 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Африки
	8.3.2.2 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте остров Мадагаскар, полуостров Сомали
	8.3.2.3 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте Средиземное море, Красное море
	8.3.2.4 описывать разнообразие рельефа и климата Африки; обозначать на контурной карте Атласские горы, Эфиопское нагорье
	8.3.2.5 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте реки (Нил, Нигер, Конго), озера Африки (Виктория, Чад), Суэцкий канал
	8.3.2.6 описывать особенности растительности и животного мира тропических лесов Африки
	8.3.2.7 описывать особенности растительности и животного мира африканских саванн
	8.3.2.8 описывать особенности растительности и животного мира африканских пустынь; показывать на физической карте пустыню Сахара
	8.3.2.9 называть государства Африки, их столицы (Египет, Эфиопия, Танзания, Южно-Африканская Республика, Судан – по выбору учителя), показывать изученные государства на политической карте мира
	8.3.2.10 давать характеристику населению Африки, описывать жизнь и быт народов Африки
	8.3.2.11 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Австралии
	8.3.2.12 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте остров Новая Гвинея
	8.3.2.13 описывать разнообразие рельефа и климата Австралии
	8.3.2.14 рассказывать о путешествии Н.Н.Миклухо-Маклая в Австралию
	8.3.2.15 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте реки и озера (Муррей)
	8.3.2.16 описывать особенности растительного и животного мира Австралии
	8.3.2.17 давать характеристику населению (коренному и пришлому), называть столицу Австралии (Канберра)
	8.3.2.18 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Антарктиды; показывать на физической карте Южный полюс
	8.3.2.19 рассказывать об открытии Антарктиды русскими мореплавателями; рассказывать о современных исследованиях Антарктиды
	8.3.2.20 описывать рельеф и климат Антарктиды
	8.3.2.21 описывать особенности растительного и животного мира Антарктиды; объяснять необходимость охраны природы
	8.3.2.22 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Северной Америки; рассказывать об открытии Америки Колумбом
	8.3.2.23 описывать природные условия, рельеф и климат Северной Америки
	8.3.2.24 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте острова и полуострова (Гренландия, Куба, Аляска, Флорида, Калифорния), рек и водопада (Миссисипи, Миссури, Ниагарский), озер (Великие озера); моря (Карибское), гор (Кордильеры)
	8.3.2.25 описывать особенности растительного и животного мира Северной Америки
	8.3.2.26 давать характеристику населения Северной Америки; называть государства и столицы Северной Америки (Соединенные Штаты Америки. Канада. Мексика. Куба – по выбору учителя); показывать на политической карте изученные государства
	8.3.2.27 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Южной Америки
	8.3.2.28 описывать природные условия, рельеф, климат Южной Америки
	8.3.2.29 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте: остров Огненная Земля, Панамский канал, Магелланов пролив, реку Амазонку, Амазонскую равнину, горы Анды
	8.3.2.30 давать характеристику населения Южной Америки; называть государства и столицы Южной Америки (Бразилия, Аргентина, Перу, Чили – по выбору учителя); показывать на политической карте изученные государства
	8.3.2.31 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Евразии - величайшего материка земного шара; называть части света: Европа и Азия, проводить на контурной карте условную границу между ними
	8.3.2.32 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте очертания берегов Евразии: моря Северного Ледовитого и Атлантического океанов
	8.3.2.33 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте очертания берегов Евразии: моря Тихого и Индийского океанов
	8.3.2.34 описывать природные условия, рельеф, климат и полезные ископаемые Евразии
	8.3.2.35 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте: моря (Северное, Южно-Китайское, Восточно-Китайское, Желтое, Четное, Каспийское, Аральское), заливы (Финский, Бенгальский, Персидский), острова (Великобритания, Исландия, Японские Сицилия, Индонезия, Шри Ланка); полуострова (Скандинавский, Апеннинский, Балканский, Индостан, Индокитай, Аравийский, Малая Азия), горы (Альпы, Пиренеи, Апеннины, Гималаи, Скандинавские), реки (Висла, Дунай, Эльба, Хуанхэ, Янцзы, Инд, Ганг, Сырдарья, Амударья), озера (Байкал, Балхаш)
	8.3.2.36 описывать растительный и животный мир Евразии;
	8.3.2.37 давать характеристику населению Евразии; называть народы Евразии, описывать их культура и быт
3.3 Государства Европы	8.3.3.1 показывать на политической карте государства Европы: Великобритания, Франция, Германия, Испания, Италия, Сербия, Хорватия, Албания, Греция, Польша, Чехия, Словакия, Венгрия, Румыния, Болгария, Норвегия, Швеция, Финляндия; называть столицы европейских государств
	8.3.3.2 показывать страны, граничащие с изучаемым государством
	8.3.3.3 составлять краткий рассказ об изучаемом государстве
3.4 Государства Азии	8.3.4.1 показывать на политической карте государства Азии: Турция, Иран, Ирак, Афганистан, Монголия, Китай, Индия, Южная и Северная Корея, Вьетнам, Лаос, Япония, называть столицы азиатских государств
	8.3.4.2 показывать страны, граничащие с изучаемым государством
	8.3.4.3 составлять краткий рассказ об изучаемом государстве
3.5 Казахстан и страны ближнего зарубежья	8.3.5.1 показывать на политической карте Республику Казахстан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Казахстана; описывать разнообразие растительного и животного мира Казахстана, давать характеристику населению
	8.3.5.2 показывать на политической карте Россию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы России; давать характеристику населению
	8.3.5.3 показывать на политической карте Узбекистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Узбекистана; давать характеристику населению
	8.3.5.4 показывать на политической карте Туркменистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Туркменистана; давать характеристику населению
	8.3.5.5 показывать на политической карте Таджикистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Таджикистана; давать характеристику населению
	8.3.5.6 показывать на политической карте Киргизстан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Киргизии; давать характеристику населению
	8.3.5.8 показывать на политической карте Грузию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Грузии; давать характеристику населению
	8.3.5.8 показывать на политической карте Азербайджан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Азербайджана; давать характеристику населению
	8.3.5.9 показывать на политической карте Армению; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Армении; давать характеристику населению
	8.3.5.10 показывать на политической карте Молдову; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Молдовы; давать характеристику населению
	8.3.5.11 показывать на политической карте Украину; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Украины; давать характеристику населению
	8.3.5.12 показывать на политической карте Беларусь; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Беларуси; давать характеристику населению
	8.3.5.13 показывать на политической карте Эстонию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Эстонии; давать характеристику населению
	8.3.5.14 показывать на политической карте Латвию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Латвии; давать характеристику населению
	8.3.5.15 показывать на политической карте Литву; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Литвы; давать характеристику населению

4) раздел "Основы экономической географии Казахстана":

таблица 4

9 класс
Подраздел	Цели обучения:
4.1 Первоначальные географические сведения о земле Казахстана	9.4.1.1 показывать географическое положение Республики Казахстан на карте мира; показывать на политической карте государственные границы Казахстана; называть приграничные государства; называть величину территории Казахстана
	9.4.1.2 показывать на физической карте крупные горы, реки, озера Казахстана; обозначать на контурной карте крупнейшие низменности и возвышенности, горы; наносить на контурную карту места добычи полезных ископаемых; надписывать на контурной карте важнейшие реки и озера; показывать на физической карте природные зоны Казахстана с севера на юг
	9.4.1.3 называть древние стоянки эпохи палеолита, описывать развитие медной и бронзовой металлургии; называть античных ученых, давших первые сведения о природе Казахстана, народах и их хозяйственной деятельности (Геродот, Страбон, Птоломей)
4.2 Природа и природные ресурсы Казахстана	9.4.2.1 описывать разнообразие природы Казахстана, особенности рельефа; называть полезные ископаемые, их основные месторождения на территории Казахстана
	9.4.2.2 описывать климат, основные факторы его формирования
	9.4.2.3 называть водные источники Казахстана, их использование в хозяйственной деятельности населения; объяснять важность бережного отношения к воде
	9.4.2.4 характеризовать земельные ресурсы (почвы, основные типы почв) Казахстана; рассказывать о развитии земледелия в Казахстане; способах охраны почв
	9.4.2.5 описывать растительность и животный мир Казахстана; рассказывать об охране растений и животных (заповедники, заказники); называть животных и растения, занесенных в Красную книгу Казахстана
4.3 Население Казахстана	9.4.3.1 называть численность населения Казахстана; описывать размещение населения по территории республики
	9.4.3.2 называть народы, проживающие на территории Казахстана
	9.4.3.3 характеризовать трудовые ресурсы Казахстана, называть их количество и состав; характеризовать занятость трудоспособного населения в различных отраслях хозяйства республики
4.4 Общий обзор хозяйства Казахстана	9.4.4.1 называть ведущие отрасли хозяйства: промышленность, сельское хозяйство, транспорт
	9.4.4.2 объяснять роль промышленности в хозяйстве Казахстана; называть отраслевой состав промышленности, виды промышленных предприятий
	9.4.4.3 рассказывать о развитии сельского хозяйства в Казахстане; перечислять основные отрасли сельского хозяйства, называть виды сельскохозяйственных предприятий
	9.4.4.4. перечислять виды транспорта в Казахстане; объяснять его роль в хозяйстве; называть транспортные предприятия
4.5 География экономических районов Казахстана	9.4.5.1 называть и показывать на карте пять экономических районов на территории Казахстана (Центральный, Западный, Северный, Южный, Восточный); наносить на контурные карты экономические района Казахстана
	9.4.5.2 показывать географическое положение Центрального экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных условий; описывать географическое разнообразие природных ресурсов, острый недостаток воды
	9.4.5.3 называть и показывать на карте города: Караганда, Темиртау, Жезказган, Балхаш; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	9.4.5.4 рассказывать о развитии угольной, металлургической и машиностроительной промышленности Центрального экономического района Казахстана
	9.4.5.5 показывать географическое положение Западного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (степи и пустыни) Западного Казахстана
	9.4.5.6 рассказывать о богатстве недр: нефтяные и газовые месторождения; рассказывать о рыболовстве; объяснять важность охраны природы Западного экономического района Казахстана
	9.4.5.7 называть и показывать на карте города: Актобе, Атырау, Орал; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте; наносить на контурную карту полезные ископаемые, добываемые в Западном экономическом районе Казахстана
	9.4.5.8 показывать географическое положение Северного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (лесостепи, степи, полупустыни) Северного Казахстана
	9.4.5.9 рассказывать о богатстве недр: добыче железных руд и каменного угля
	9.4.5.10 называть и показывать на карте города: столица Казахстана – Астана, Костанай, Петропавловск, Павлодар, Кокшетау; надписывать названия столицы и крупнейших городов района на контурной карте; наносить на контурную карту полезные ископаемые, добываемые в Северном экономическом районе Казахстана
	9.4.5.11 рассказывать о сельском хозяйстве района: выращивании зерна и животноводстве
	9.4.5.12 показывать географическое положение Южного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (пустыни и горы) Южного Казахстана
	9.4.5.13 рассказывать о добыче химического сырья;
	9.4.5.14 называть и показывать на карте города: Алматы, Тараз, Шымкент, Талдыкорган, Туркестан; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	9.4.5.15 рассказывать об орошаемом земледелии, садоводстве, виноградарстве
	9.4.5.16 показывать географическое положение Восточного экономического района Казахстана на карте; описывать разнообразие природных условий в горной и равнинной местности Восточного Казахстана
	9.4.5.17 рассказывать о богатстве недр полуметаллами
	9.4.5.18 называть и показывать на карте города: Усть-Каменогорск, Семипалатинск, Риддер; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	9.4.5.19 описывать развитие добывающей промышленности
	9.4.5.20 описывать развитие сельского хозяйства и транспорта
4.6 География своей области	9.4.6.1 называть, показывать на карте местоположение своего населенного пункта, областного и районного центра; давать характеристику рельефа, наличие полезных ископаемых
	9.4.6.2 обозначать на контурной карте название своего населенного пункта
	9.4.6.3 рассказывать о климате своей области на основе сводок календаря погоды
	9.4.6.4 называть реки и озера своей местности, области, рассказывать об их хозяйственном использовании
	9.4.6.5 описывать особенности растительного и животного мира своей местности, области; объяснять необходимость охраны природных богатств
	9.4.6.6 описывать особенности природных условий для развития сельского хозяйства: растениеводства и животноводства
	9.4.6.7 давать характеристику населению своей местности, области
	9.4.6.8 описывать особенности развития промышленности и ее ведущие отрасли, особенности развития транспорта
	9.4.6.9 рассказывать о своем областной и районном центре, своем населенном пункте (город аул, село)

32. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "География" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

33. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"География" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
6-9 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "География" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию

1) 6 класс:

таблица 1

Подраздел	Тема, содержание	Цели обучения.
1-четверть
1.1 Что изучает география?	География – наука о природе Земли, населении и его хозяйственной деятельности	6.1.1.1 знать, что география изучает природу Земли, население и его хозяйственную деятельность
	Наблюдения за изменениями высоты солнца и погоды. Признаки времен года	6.1.1.2 вести наблюдения за изменениями высоты Солнца и погоды; узнавать и называть компоненты погоды: осадки, ветер, облачность, температура; перечислять признаки времен года
	Географические сведения о своей местности и труде населения	6.1.1.3 иметь элементарные географически сведения о своей местности и труде населения;
1.2 Ориентирование на местности	Горизонт. Линия горизонта	6.1.2.1 давать определение горизонту, называть стороны горизонта
	Стороны горизонта	6.1.2.2 определять стороны горизонта по Солнцу, местным признакам и природным объектам
	Компас и правила пользования им	6.1.2.3 ориентироваться в устройстве компаса, понимать назначение стрелки
	Ориентирование. Определение основных направлений по Солнцу, компасу, местным признакам и природным объектам.	6.1.2.4 ориентироваться на местности с использованием компаса
1.3 План и карта	Рисунок и план предмета	6.1.3.1 различать рисунок и план предмета
	Масштаб. Измерение расстояний и изображение на плане по масштабу. Использование плана в практической деятельности человека	6.1.3.2 иметь представление о масштабе; измерять расстояния и изображать их на плане по масштабу под руководством учителя
	План школьного участка	6.1.3.3 составлять план класса, школьного участка под руководством учителя
	План школьного участка	6.1.3.4 использовать план в деловых играх, при решении ситуационных задач
	Условные знаки плана местности	6.1.3.5 понимать условные знаки плана местности; читать простейшие планы по условным знакам
	План и географическая карта. Основные напраления на карте. Масштаб карты	6.1.3.6 различать план и географическую карту
		6.1.3.7 определять направления на местности по плану и карте; обозначать направления на плане и контурной карте под руководством учителя
	Условные цвета физической карты	6.1.3.8 понимать условные цвета и знаки физической карты (границы, города, моря, реки, каналы, равнины, горы)
	Физическая карта Казахстана. Значение физической карты в жизни и деятельности людей.	6.1.3.9 понимать назначение географическй карты; иметь представление о физической карте Казахстана;
1.4 Формы поверхности Земли	Рельеф местности	6.1.4.1 иметь представление о рельефе местности, его основных формах
1.4 Формы поверхности Земли	Экскурсия для ознакомления с формами рельефа своей местности	6.1.4.2 рассказывать о своих наблюдениях за особенностям рельефа своей местности по следам экскурсии
2 четверть
1.4 Формы поверхности Земли	Равнины - большие пространства ровной местности. Различение равнин по высоте над уровнем моря (низменности, возвышенности, плоскогорья). Местонахождение равнин на физической карте	6.1.4.3 различать равнины плоские и холмистые; различать равнины по высоте над уровнем моря (низменности, возвышенности, плоскогорья)
		6.1.4.4 показывать местонахождение равнин на физической карте
		6.1.4.8 моделировать из сырого песка, глины, пластилина равнину
		6.1.4.9 показывать на физической карте Казахстана формы поверхности земли
	Овраги, их образование и борьба с ними	6.1.4.5 называть причины образования оврагов, способы борьба с оврагами
	Овраги, их образование и борьба с ними	6.1.4.8 моделировать из сырого песка, глины, пластилина овраг
	Горы, различие по высоте. Местонахождение гор на физической карте	6.1.4.6 понимать, что горы различаются по высоте
		6.1.4.7 показывать местонахождение гор на физической карте
		6.1.4.8 моделировать из сырого песка, глины, пластилина холм, гору, овраг
		6.1.4.9 показывать на физической карте Казахстана формы поверхности земли
		6.1.4.10 называть причины и проявления землетрясения и извержения вулканов
1.5 Вода на Земле	Океаны и моря. Местонахождение океанов и морей на карте	6.1.5.1 рассказывать о значении воды для жизни на Земле
		6.1.5.2 описывать круговорот воды в природе
		6.1.5.7 различать океаны и моря; иметь представление о явлениях природы: ураганы, штормы, цунами
	Острова и полуострова	6.1.5.8 различать признаки острова и полуострова
	Реки. Их части. Местонахождение рек на карте.	6.1.5.4 называть части реки, различать реки горные и равнинные по их свойствам; рассказывать об использовании рек человеком
	Горные и равнинные реки. Использование и охрана рек.
	Озера - природные водоемы в углублениях суши. Использование их людьми для разведения рыб, птиц. Охрана озер.	6.1.5.5 называть и различать озера, рассказывать о разведении рыб, птиц
	Водохранилища - искусственые водоемы с громадными запасами воды. Пруды.	6.1.5.5 называть и различать водохранилища, пруды; рассказывать о разведении рыб, птиц
	Болота, причины образования. Осушение болот	6.1.5.6 иметь представление о болотах, способах их осушения
	Родник, его образование	6.1.5.3 рассказывать об образовании родника, назначении и использовании колодца, водопровода, об экономном использовании воды человеком
	Колодец. Водопровод. Использование их человеком.	6.1.5.3 рассказывать о назначении и использовании колодца, водопровода, об экономном использовании воды человеком
	Водоемы нашей местности. Орана воды от загрязнения.	6.1.5.9 рассказывать о водоемах в нашей местности; называть способы охраны воды от загрязнения
3 четверть
1.6 Земной шар	Форма Земли	6.1.6.1 иметь общие представления о Земле, Солнце, Луне
		6.1.6.2 иметь представление о Земле как планете; знать доказательства шарообразности Земли
		6.1.6.4 называть имена первого космонавта Земли и первых космонавтов Казахстана (Ю.Гагарин, Т.Аубакиров, Т.Мусабаев)
	Глобус - модель Земного шара. Земная ось, экватор, полюса. Особенности изображения суши и воды на глобусе.	6.1.6.3 изготавливать из пластилина или глины модель земного шара, обозначать на ней экватор и полюса
		6.1.6.5 понимать, что глобус - модель земного шара; уметь показать на глобусе экватор, полюса; понимать особенности изображения суши и воды на глобусе
		6.1.6.7 показывать океаны на глобусе и карте полушарий
	Физическая карта полушарий	6.1.6.6 иметь представление о физической карте полушарий; показывать на физической карте распределение воды и суши на Земле
	Распределение воды и суши на Земле	6.1.6.7 показывать океаны на глобусе и карте полушарий
	Распределение воды и суши на Земле	6.1.6.8 показывать материки на глобусе и карте полушарий (Евразия, Африка, Северная Америка, Южная Америка, Австралия, Антарктида)
	Океаны на глобусе и карте полушарий	6.1.6.7 показывать океаны на глобусе и карте полушарий
	Материки на глобусе и карте полушарий	6.1.6.8 показывать материки на глобусе и карте полушарий (Евразия, Африка, Северная Америка, Южная Америка, Австралия, Антарктида)
	Материки: Северная Америка, Южная Америка, Австралия, Антарктида	6.1.6.9 обозначать на контурной карте материки и океаны
	Первые кругосветные путешествия	6.1.6.10 называть первые кругосветные путешествия
	Различение освещении и нагревании солнцем земной поверхности. (отвесные, наклонные, скользящие солнечные лучи)	6.1.6.11 объяснять значение Солнца для жизни на Земле; понимать различие в освещении и нагревании Солнцем земной поверхности (отвесные, наклонные и скользящие солнечные лучи)
	Понятие о климате, его отличии от погоды. Основные типы климата	6.1.6.12 отличать климат от погоды; характеризовать основные типы климата
	Пояса освещенности: жаркие, умеренные и холодные. Изображение их на глобусе и карте полушарий	6.1.6.13 называть пояса освещенности: жаркий, умеренные, холодные
		6.1.6.14 узнавать изображение поясов освещенности на глобусе и карте полушарий
	Природа тропического пояса	6.1.6.15 описывать природу тропического пояса
	Природа умеренных и полярных поясов	6.1.6.15 описывать природу умеренных и полярных поясов
1.7 Физическая карта Казахстана	Казахстан - моя Родина. Столица Казахстана город Астана	6.1.7.1 называть страну, в которой живут, столицу своей Родины
	Положение Казахстана на глобусе, карте полушарий, физической карте.	6.1.7.2 показывать положение Казахстана на глобусе, карте полушарий, физической карте
	Морские и сухопутные границы	6.1.7.3 показывать морские и сухопутные границы на физической карте Казахстана
	Практическая работа(работа с контурной картой)	6.1.7.4 обозначать граница Казахстана на контурной карте;
	Каспийское море	6.1.7.5 показывать и называть Каспийское море на физической карте Казахстана
	Аральское море	6.1.7.5 показывать и называть Аральское море на физической карте Казахстана
4 четверть
1.7 Физическая карта Казахстана	Общая характеристика поверхности Кахахстана (равнины, возвышенности, горы)	6.1.7.7 давать общую характеристику поверхности Казахстана (равнины, возвышенности, горы)
	Крупные месторождения полезных ископаемых.	6.1.7.6 показывать и называть крупные месторождения полезных ископаемых в Казахстане
	Восточно-Европейская равнина	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Восточно-Европейскую равнину
	Западно-Сибирская равнина	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Западно-Сибирскую равнину
	Туранская равнина	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Туранскую равнину
	Казахский мелкосопочник (Сары-Арка)	6.1.7.7 показывать и называть на физической карте Казахстана Казахский мелкосопочник (Сары-Арка)
	Уральские горы	6.1.7.10 наносить названия изученных объектов на контурной карте Казахстана
	Алтайские горы	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Уральские горы, Алтайские горы, Джунгарский Алатау, Северный Тянь-Шань
	Джунгарский Алатау	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Уральские горы, Алтайские горы, Джунгарский Алатау, Северный Тянь-Шань
	Северный Тянь-Шань	6.1.7.8 показывать и называть на физической карте Казахстана Уральские горы, Алтайские горы, Джунгарский Алатау, Северный Тянь-Шань
	Реки и озера Казахстана	6.1.7.9 показывать и называть на физической карте Казахстана реки и озера Казахстана (Озеро Балхаш, Озеро Алаколь, реку Иртыш, реку Урал, реку Сырдарья, реку Или)
	Озеро Балхаш	6.1.7.9 показывать и называть на физической карте Казахстана озеро Балхаш
	Река Иртыш. Река Урал	6.1.7.9 показывать и называть на физической карте Казахстана реку Иртыш, реку Урал
	Река Сырдарья. Река Или.	6.1.7.9 показывать и называть на физической карте Казахстана реку Сырдарья, реку Или
	Охрана природных объектов Казахстана. Роль государства в охране природы.	6.1.7.11 объяснять необходимость охраны природных объектов Казахстана; объяснять роль государства и общества в охране природы

2) 7 класс:

таблица 2

Подраздел	Тема, содержание	Цели обучения.
1 четверть
2.1 Границы СНГ на физической карте	Образование Союза Независимых государств	7.2.1.2 называть дату образования Содружества Независимых Государств (СНГ); показывать на физической карте географическое положение СНГ, сухопутные и морские границы СНГ; описывать особенности рельефа СНГ
	Сухопутные и морские границы СНГ	7.2.1.2 показывать на физической карте географическое положение СНГ, сухопутные и морские границы СНГ; описывать особенности рельефа СНГ
	Особенности рельефа СНГ	7.2.1.2 описывать особенности рельефа СНГ
	Особенности рельефа СНГ	7.2.1.3 показывать на физической карте крупные горы, равнины,крупные реки и озера СНГ
	Крупные реки и озера СНГ	7.2.1.3 показывать на физической карте крупные реки и озера СНГ
	Разнообразие природных условий СНГ	7.2.1.4 иметь общее представление о разнообразии природных условий СНГ;
	Природные зоны, закономерности их размещения на территории СНГ. Карта природных зон	7.2.1.4 называть природные зоны на территории стран СНГ, показывать их расположение на карте
2.2 Зона арктических пустынь	Положение на карте. Моря и острова	7.2.2.1 показывать на карте границы арктической зоны; показывать и называть моря и острова арктической зоны
	Положение на карте. Моря и острова	7.2.2.2 обозначать и раскрашивать границы арктической зоны на контурной карте
	Климат. Его влияние на природные условия	7.2.2.3 описывать климат арктической зоны, объяснять его влияние на природные условия
	Растительный и животный мир Арктики	7.2.2.4 описывать растительный и животный мир арктической зоны; называть способы охрана природы
	Население арктической зоны, его основные занятия. Северный морской путь	7.2.2.5 давать характеристику населению арктической зоны, называть его основные занятия;
		7.2.2.6 называть моря Северного Ледовитого океана, описывать особенности навигации; наносить на контурной карте северный морской
2.3 Зона тундры	Положение тундры на карте. Острова и полуострова	7.2.3.1 показывать на карте границы зоны тундры; обозначать и раскрашивать границы тундры на контурной карте; называть острова и полуострова зоны тундры, называть крупные города и порты, показывать их на карте
	Поверхность. Полезные ископаемые. Климат. Водоемы тундры.	7.2.3.2 описывать рельеф и называть полезные ископаемые; 7.2.3.3 давать характеристику климату, водоемам тундры
	Особенности природы тундры. Растительный мир	7.2.3.4 описывать растительный мир тундры
	Животные тундры	7.2.3.4 описывать животный мир тундры
	Население и его основные занятия	7.2.3.5 давать характеристику населению и его основным занятиям
	Города тундры. Охрана природы тундры	7.2.3.6 объяснять экологические проблемы севера; способы охраны природы тундры, называть крупные города
2 четверть
2.4 Лесная зона	Положение на карте. Поверхность и полезные ископаемые лесной зоны	7.2.4.1 показывать на карте границы лесной зоны; обозначать и раскрашивать границы лесной зоны на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города лесной зоны
		7.2.4.2 описывать рельеф и называть полезные ископаемые;
	Климат. Особенности природы лесной зоны. Реки, озера, каналы	7.2.4.3 давать характеристику климату лесной зоны, называть реки, озера, каналы
	Растительный мир лесной зоны. Смешанные и лиственные леса.	7.2.4.4 описывать растительный мир лесной зоны с опорой на гербарий растений растительного мира; различать хвойные леса (тайга), смешанные и лиственные леса; заполнять таблицы растительного мира
	Животные лесной зоны	7.2.4.5 описывать животный мир лесной зоны; давать характеристику пушным зверям; составлять рассказ об одном из животных леса
	Население лесной зоны и его основные занятия. Города лесной зоны	7.2.4.6 характеризовать население лесной зоны и его основные занятия: промышленность, сельское хозяйство;
	Лесной промысел, охота, рыболовство	7.2.4.7 описывать лесные промыслы
	Охрана леса. Правила поведения в лесу	7.2.4.8 называть правила поведения в лесу; обосновывать необходимость охраны леса
2.5 Зона степей	Положение на карте. Поверхность и полезные ископаемые	7.2.5.1 показывать на карте границы зоны степей; обозначать и раскрашивать границы зоны степей на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города
	Положение на карте. Поверхность и полезные ископаемые	7.2.5.2 описывать особенности рельефа и полезные ископаемые
	Климат, реки. Проблемы водоснабжения	7.2.5.3 давать характеристику климату; называть реки и объяснять проблемы с водоснабжением
	Особенности природы зоны степей. Растительный мир степей.	7.2.5.4 описывать особенности растительного мира степей с опорой на гербарий растений степи
3 четверть
2.5 Зона степей	Животный мир степей	7.2.5.5 описывать особенности животного мира степей с опорой на иллюстрации
	Население и его основные занятия Города степной зоны	7.2.5.6 характеризовать население зоны степей и его основные занятия: промышленность, сельское хозяйство, называть крупные города степной зоны, показывать их на карте;
	Охрана природы степной зоны	7.2.5.7 обосновывать необходимость охраны природы зоны степей
2.6 Зона пустынь и полупустынь	Положение на карте. Поверхность	7.2.6.1 показывать на карте границы зоны пустынь и полупустынь; обозначать и раскрашивать границы зоны пустынь и полупустынь на контурной карте; наносить на контурную карту крупные города
	Полезные ископаемые.	7.2.6.2 описывать особенности рельефа и полезные ископаемые
	Климат. Реки. Проблема водоснабжения	7.2.6.3 давать характеристику климату; называть реки и объяснять проблемы с водоснабжением
	Растительный мир пустынь	7.2.6.4 описывать особенности растительного мира пустыни с опорой на гербарий растений
	Животный мир пустынь	7.2.6.5 описывать особенности животного мира пустынь с опорой на иллюстрации
	Население и его основные занятия	7.2.6.6 характеризовать население зоны пустыни и его основные занятия
2.7 Зона субтропиков	Положение на карте	7.2.7.1 показывать на карте границы зоны субтропиков; обозначать и раскрашивать границы зоны субтропиков на контурной карте
	Положение на карте	7.2.7.2 наносить на контурную карту крупные города
	Поверхность. Климат Особенности природы зоны субтропиков	7.2.7.3 описывать особенности рельефа и климата
	Растительный и животный мир субтропиков	7.2.7.4 описывать особенности растительного мира
	Растительный и животный мир субтропиков	7.2.7.5 описывать особенности животного мира субтропиков
	Население и его основные занятия	7.2.7.6 давать характеристику населению и его основным занятиям
	Курортные города зоны субтропиков.	7.2.7.8 называть и показывать на карте курортные города субтропиков;
	Охрана природы субтропиков.	7.2.7.7 рассказывать о важности и способах охраны природы субтропиков
2.8 Горные области	Положение на карте. Поверхность. Полезные ископаемые. Климат	7.2.8.1 показывать на карте местоположение горных областей
		7.2.8.2 обозначать на контурной карте границы горной области
		7.2.8.3 давать характеристику рельефу и называть полезные ископаемые горной области
		7.2.8.4 описывать особенности климата
	Высотная поясность в горах	7.2.8.5 характеризовать высотную поясность
	Растительный мир гор Животный мир гор	7.2.8.6 описывать особенности растительного и животного мира горной области
	Население и его основные занятия	7.2.8.7 давать характеристику населению горной области и его основным занятиям
	Города. Охрана природы горной области. Заповедники	7.2.8.8 обосновать важность охраны природы горной области, задачи заповедников
	Города. Охрана природы горной области. Заповедники	7.2.8.9 называть крупные города горной области
4 четверть
2.9 Природа Казахстана	Казахстан – моя Родина. Образование независимого государства	7.2.9.1 показывать на физической карте географическое положение Казахстана
		7.2.9.11 называть столицу Казахстана, крупнейшие города Казахстана, научные, культурные и промышленные центры страны
		7.2.9.10 давать характеристику населению республики; называть нации и народности, проживающие на территории Казахстана; называть некоторые традиции и обычаи народов
	Казахстан на физической и политической карте	7.2.9.2 обозначать границы Казахстана на контурной карте
	Основные формы рельефа. Важнейшие месторождения полезных ископаемых. Влияние рельефа на природу. Хозяйство и жизнь людей	7.2.9.3 описывать особенности рельефа Казахстана; объяснять влияние рельефа на природу, хозяйственную деятельность и жизнь людей
		7.2.9.4 называть и показывать на карте важнейшие месторождения полезных ископаемых
	Особенности климата Казахстана. Территориальное различие климата. Влияние климата на земледелие, здоровье человека	7.2.9.5 описывать климатические условия Казахстана, его территориальные различия; влияние на формирование местных
	Особенности внутренних вод Казахстана. Реки и озера. Охрана воды	7.2.9.6 описывать особенности внутренних вод Казахстана; характеризовать распределение рек по территории Казахстана, рассказывать об использовании рек и озер в хозяйстве, об охране водных источников
	Многообразие растительного мира Казахстана Редкие и исчезающие виды растений. Охрана растений	7.2.9.7 описывать особенности растительного мира Казахстана; объяснять значение растений в жизни человека; называть редкие и исчезающие виды растений Казахстана; объяснить важность охраны растений
	Животный мир Казахстана. Охрана животных	7.2.9.8 описывать особенности животного мира Казахстана; объяснять значение животных в природе и жизни человека
	Природные зоны Казахстана. Лесостепи, степи, пустыни, горные области	7.2.9.9 называть и показывать на карте природные зоны Казахстана: лесостепная, степная, пустынная, горная область

3) 8 класс:

таблица 3

Подраздел	Тема, содержание	Цели обучения.
1 четверть
3.1 Океаны	Что изучает география материков и океанов? Материки и океаны на физической карте полушарий	8.3.1.1 иметь общее представление о том, что изучает география материков и океанов; показывать на глобусе и физической карте полушарий материки и океаны
	Атлантический океан. Хозяйственное значение. Судоходство	8.3.1.2 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Атлантический океан; обозначать и подписывать Атлантический океан на контурной карте; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	Северный Ледовитый океан. Хозяйственное значение. Судоходство	8.3.1.3 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Северный ледовитый океан; обозначать и подписывать на контурной карте Северный Ледовитый океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	Тихий океан. Хозяйственное значение. Судоходство	8.3.1.4 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Тихий океан; обозначать и подписывать на контурной карте Тихий океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
	Индийский океан. Хозяйственное значение. Судоходство	8.3.1.5 показывать и называть на глобусе и физической карте полушарий Индийский океан; обозначать и подписывать на контурной карте Индийский океан; пояснять его хозяйственное значение, рассказывать о судоходстве
3.2 Материки	Африка. Геогафическое положене. Очертания берегов. Острова. Полуострова	8.3.2.1 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Африки
		8.3.2.2 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте остров Мадагаскар, полуостров Сомали
		8.3.2.3 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте Средиземное море, Красное море
	Разнообразие рельефа климата и природных условий Африки.	8.3.2.4 описывать разнообразие рельефа и климата Африки; обозначать на контурной карте Атласские горы, Эфиопское нагорье
	Разнообразие рельефа климата и природных условий Африки.	8.3.2.5 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте реки (Нил, Нигер, Конго), озера Африки (Виктория, Чад), Суэцкий канал
	Растения и животные тропических лесов	8.3.2.6 описывать особенности растительности и животного мира тропических лесов Африки
	Растительный и животный мир саванн и пустынб Африки. Охрана природы.	8.3.2.7 описывать особенности растительности и животного мира африканских саванн
		8.3.2.8 описывать особенности растительности и животного мира африканских пустынь; показывать на физической карте пустыню Сахара
	Государства Африки. Их столицы.	8.3.2.9 называть государства Африки, их столицы (Египет, Эфиопия, Танзания, Южно-Африканская Республика, Судан – по выбору учителя), показывать изученные государства на политической карте мира
	Население Африки	8.3.2.10 давать характеристику населению Африки, описывать жизнь и быт народов Африки
	Австралия. Геогафическое положене. Очертания берегов. Острова. Полуострова	8.3.2.11 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Австралии
		8.3.2.12 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте остров Новая Гвинея
	Рельеф, коимат, реки и озера Австралии	8.3.2.13 описывать разнообразие рельефа и климата Австралии
	Путешествие в австралию Н.Н.Миклухо-Маклая	8.3.2.14 рассказывать о путешествии Н.Н. Миклухо-Маклая в Австралию
	Путешествие в австралию Н.Н.Миклухо-Маклая	8.3.2.15 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте реки и озера (Муррей)
	Особенности природы Австралии. Охрана природы	8.3.2.16 описывать особенности растительного и животного мира Австралии
	Население Австралии. Ненберра	8.3.2.17 давать характеристику населению (коренному и пришлому), называть столицу Австралии (Канберра)
2 четверть
3.2 Материки	Антарктида. Географическое положение. Открытие антарктиды русскими мореплавателями	8.3.2.18 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Антарктиды; показывать на физической карте Южный полюс
	Изучение антарктиды научными экспедициями. Охрана ее природы	8.3.2.19 рассказывать об открытии Антарктиды русскими мореплавателями; рассказывать о современных исследованиях Антарктиды
	особенности природы антарктиды	8.3.2.20 описывать рельеф и климат Антарктиды
	особенности природы антарктиды	8.3.2.21 описывать особенности растительного и животного мира Антарктиды; объяснять необходимость охраны природы
	Северная Америка. Географическое положение	8.3.2.22 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Северной Америки; рассказывать об открытии Америки Колумбом
	Рельеф, климат. Реки и озера	8.3.2.23 описывать природные условия, рельеф и климат Северной Америки
	Рельеф, климат. Реки и озера	8.3.2.24 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте острова и полуострова (Гренландия, Куба, Аляска, Флорида, Калифорния), рек и водопада (Миссисипи, Миссури, Ниагарский), озер (Великие озера); моря (Карибское), гор (Кордильеры)
	Особенности природы Северной Америки. Охрана природы	8.3.2.25 описывать особенности растительного и животного мира Северной Америки
	Государства Северной Америки. Столицы государств. Население.	8.3.2.26 давать характеристику населения Северной Америки; называть государства и столицы Северной Америки (Соединенные Штаты Америки. Канада. Мексика. Куба – по выбору учителя); показывать на политической карте изученные государства
	Южная Америка. Географическое положение, очертания берегов	8.3.2.27 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Южной Америки
	Рельеф, климат Южной Америки	8.3.2.28 описывать природные условия, рельеф, климат Южной Америки
	Реки Южной Америки. Особенности природы. Охрана природы	8.3.2.29 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте: остров Огненная Земля, Панамский канал, Магелланов пролив, реку Амазонку, Амазонскую равнину, горы Анды
	Государства Южной Америки. Столицы государств. Население	8.3.2.30 давать характеристику населения Южной Америки; называть государства и столицы Южной Америки (Бразилия, Аргентина, Перу, Чили – по выбору учителя); показывать на политической карте изученные государства
3 четверть
3.2 Материки	Евразия. Географическое положение. Условная граница между Европой и Азией	8.3.2.31 показывать на физической карте полушарий географическое положение и очертание берегов Евразии - величайшего материка земного шара; называть части света: Европа и Азия, проводить на контурной карте условную границу между ними
	Очертания берегов Евразии. Острова, полуострова, моря	8.3.2.32 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте очертания берегов Евразии: моря Северного Ледовитого и Атлантического океанов
	Очертания берегов Евразии. Острова, полуострова, моря	8.3.2.33 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте очертания берегов Евразии, моря Тихого и Индийского океанов
	Рельеф, климат, разнообразие природных условий Евразии	8.3.2.34 описывать природные условия, рельеф, климат и полезные ископаемые Евразии
	Моря, заливы, реки и озера Евразии	8.3.2.35 показывать на физической карте, называть, обозначать на контурной карте: моря (Северное, Южно-Китайское, Восточно-Китайское, Желтое, Четное, Каспийское, Аральское), заливы (Финский, Бенгальский, Персидский), острова (Великобритания, Исландия, Японские Сицилия, Индонезия, Шри Ланка); полуострова (Скандинавский, Апеннинский, Балканский, Индостан, Индокитай, Аравийский, Малая Азия), горы (Альпы, Пиренеи, Апеннины, Гималаи, Скандинавские), реки (Висла, Дунай, Эльба, Хуанхэ, Янцзы, Инд, Ганг, Сырдарья, Амударья), озера (Байкал, Балхаш)
	Растительный и животный мир Евразии	8.3.2.36 описывать растительный и животный мир Евразии;
	Государства Европы столицы. Население	8.3.2.37 давать характеристику населению Евразии; называть народы Евразии, описывать их культура и быт
		8.3.3.1 показывать на политической карте государства Европы: Великобритания, Франция, Германия, Испания, Италия, Сербия, Хорватия, Албания, Греция, Польша, Чехия, Словакия, Венгрия, Румыния, Болгария, Норвегия, Швеция, Финляндия; называть столицы европейских государств
		8.3.3.2 показывать страны, граничащие с изучаемым государством
		8.3.3.3 составлять краткий рассказ об изучаемом государстве
	Государства государства Азии, столицы. Население	8.3.4.1 показывать на политической карте государства Азии: Турция, Иран, Ирак, Афганистан, Монголия, Китай, Индия, Южная и Северная Корея, Вьетнам, Лаос, Япония, называть столицы азиатских государств
		8.3.4.2 показывать страны, граничащие с изучаемым государством
		8.3.4.3 составлять краткий рассказ об изучаемом государстве
3.5 Казахстан и страны ближнего зарубежья	Казахстан на физической карте	8.3.5.1 показывать на физической и политической карте Республику Казахстан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Казахстана; давать характеристику населению
	Рельев. Климат Казахстана. Реки и озера Казахстана	8.3.5.1 описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Казахстана;
	Многообразие растительного и животного мира Казахстана	8.3.5.1 описывать разнообразие растительного и животного мира Казахстана;
	Россия: географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города	8.3.5.2 показывать на политической карте Россию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы России; давать характеристику населению
4 четверть
3.5 Казахстан и страны ближнего зарубежья	Страны Средней Азии: Узбекистан, Туркменистан, Таджикистан, Киргизия, географическое положение, природные условия, ресурсы, население, крупные города.	8.3.5.3 показывать на политической карте Узбекистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Узбекистана; давать характеристику населению
		8.3.5.4 показывать на политической карте Туркменистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Туркменистана; давать характеристику населению
		8.3.5.5 показывать на политической карте Таджикистан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Таджикистана; давать характеристику населению
		8.3.5.6 показывать на политической карте Киргизстан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Киргизии; давать характеристику населению
	Республики Закавказья: Грузия, Азербайджан, Армения. Географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города.	8.3.5.7 показывать на политической карте Грузию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Грузии; давать характеристику населению; 8.3.5.8 показывать на политической карте Азербайджан; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Азербайджана; давать характеристику населению 8.3.5.9 показывать на политической карте Армению; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Армении; давать характеристику населению
	Молдова, Украина. Беларусь. Географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города.	8.3.5.10 показывать на политической карте Молдову; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Молдовы; давать характеристику населению
		8.3.5.11 показывать на политической карте Украину; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Украины; давать характеристику населению
		8.3.5.12 показывать на политической карте Беларусь; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Беларуси; давать характеристику населению
	Страны Балтии: Эстония, Латвия, Литва. Географическое положение, природные условия и ресурсы, население, крупные города.	8.3.5.13 показывать на политической карте Эстонию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Эстонии; давать характеристику населению
		8.3.5.14 показывать на политической карте Латвию; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Латвии; давать характеристику населению
		8.3.5.15 показывать на политической карте Литву; называть столицу страны и крупные города; описывать географическое положение, природные условия и ресурсы Литвы; давать характеристику населению

4) 9 класс:

таблица 4

Подраздел	Тема, содержание	Цели обучения.
1 четверть
Основы экономической географии Казахстана
4.1 Первоначальные географические сведения о земле Казахстана	Положение республики Казахстан на карте мира. Границы Казахстана	9.4.1.1 показывать географическое положение Республики Казахстан на карте мира; показывать на политической карте государственные границы Казахстана; называть приграничные государства; называть величину территории Казахстана
	Рельеф, природные зоны Казахстана	9.4.1.2 показывать на физической карте крупные горы, реки, озера Казахстана; обозначать на контурной карте крупнейшие низменности и возвышенности, горы; наносить на контурную карту места добычи полезных ископаемых; надписывать на контурной карте важнейшие реки и озера; показывать на физической карте природные зоны Казахстана с севера на юг
	Первые сведения о природе казахстана	9.4.1.3 называть древние стоянки эпохи палеолита, описывать развитие медной и бронзовой металлургии; называть античных ученых, давших первые сведения о природе Казахстана, народах и их хозяйственной деятельности (Геродот, Страбон, Птоломей)
4.2 Природа и природные ресурсы Казахстана	Разнообразие природных ресурсов Казахстана. Полезные ископаемые	9.4.2.1 описывать разнообразие природы Казахстана, особенности рельефа; называть полезные ископаемые, их основные месторождения на территории Казахстана
	Климат Его влияние на развитие земледелия. Змельные ресурсы	9.4.2.2 описывать климат, основные факторы его формирования
	Климат Его влияние на развитие земледелия. Змельные ресурсы	9.4.2.4 характеризовать земельные ресурсы (почвы, основные типы почв) Казахстана; рассказывать о развитии земледелия в Казахстане; способах охраны почв
	Водные источкики. Их влияние на развитие рыболовтва	9.4.2.3 называть водные источники Казахстана, их использование в хозяйственной деятельности населения; объяснять важность бережного отношения к воде
	Растительность и животный мир Казахстана	9.4.2.5 описывать растительность и животный мир Казахстана; рассказывать об охране растений и животных (заповедники, заказники); называть животных и растения, занесенных в Красную книгу Казахстана
4.3 Население Казахстана	Характеристика населения Республики Казахстан. Народы Республики Казахстан. Трудовые ресурсы.	9.4.3.1 называть численность населения Казахстана; описывать размещение населения по территории республики
		9.4.3.2 называть народы, проживающие на территории Казахстана
		9.4.3.3 характеризовать трудовые ресурсы Казахстана, называть их количество и состав; характеризовать занятость трудоспособного населения в различных отраслях хозяйства республики
4.4 Общий обзор хозяйства Казахстана	Ведущие отрасли хозяйства Казахстана	9.4.4.1 называть ведущие отрасли хозяйства: промышленность, сельское хозяйство, транспорт
	Проышленность Казахстана	9.4.4.2 объяснять роль промышленности в хозяйстве Казахстана; называть отраслевой состав промышленности, виды промышленных предприятий
	Сельское хозяйство казахстана	9.4.4.3 рассказывать о развитии сельского хозяйства в Казахстане; перечислять основные отрасли сельского хозяйства, называть виды сельскохозяйственных предприятий
	Виды транстпорта. Транспортные предприятия Казахстана	9.4.4.4. перечислять виды транспорта в Казахстане; объяснять его роль в хозяйстве; называть транспортные предприятия
2 четверть
4.5 География экономических районов Казахстана	Понятие об экономических районах. Экономческие районы казахстана	9.4.5.1 называть и показывать на карте пять экономических районов на территории Казахстана (Центральный, Западный, Северный, Южный, Восточный); наносить на контурные карты экономические района Казахстана
	Центральный экономический район Казахстана. Географическое положение.	9.4.5.2 показывать географическое положение Центрального экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных условий; описывать географическое разнообразие природных ресурсов, острый недостаток воды
	Города Центрального экономического района Казахстана	9.4.5.3 называть и показывать на карте города: Караганда, Темиртау, Жезказган, Балхаш; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	Развитие промышленности Центрального экономического района Казахстана	9.4.5.4 рассказывать о развитии угольной, металлургической и машиностроительной промышленности Центрального экономического района Казахстана
	Западный экономический район Казахстана. Географическое положение. Характеристика природных зон.	9.4.5.5 показывать географическое положение Западного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (степи и пустыни) Западного Казахстана
	Богатство недр. Добыча нефти и газа.	9.4.5.6 рассказывать о богатстве недр: нефтяные и газовые месторождения;
	Рыболовство и рыбообработка.	9.4.5.6 рассказывать о рыболовстве; объяснять важность охраны природы Западного экономического района Казахстана
	Города Западного экономического района Казахстана	9.4.5.7 называть и показывать на карте города: Актобе, Атырау, Орал; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте; наносить на контурную карту полезные ископаемые, добываемые в Западном экономическом районе Казахстана
3 четверть
4.5 География экономических районов Казахстана	Северный экономический район Казахстан. Географическое положение. Характеристика природных зон	9.4.5.8 показывать географическое положение Северного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (лесостепи, степи, полупустыни) Северного Казахстана
	Богатство недр. Добыча железных руд и каменного угля	9.4.5.9 рассказывать о богатстве недр: добыче железных руд и каменного угля
	Города Северного экономического района Казахстана	9.4.5.10 называть и показывать на карте города: столица Казахстана – Астана, Костанай, Петропавловск, Павлодар, Кокшетау; надписывать названия столицы и крупнейших городов района на контурной карте; наносить на контурную карту полезные ископаемые, добываемые в Северном экономическом районе Казахстана
	Выращивание зерна и животноводство Северного экономического района Казахстана	9.4.5.11 рассказывать о сельском хозяйстве района: выращивании зерна и животноводстве
	Южный экномический район Казахстан. Географическое положение. Характеристика природных зон.	9.4.5.12 показывать географическое положение Южного экономического района Казахстана на карте; давать характеристику природных зон (пустыни и горы) Южного Казахстана
	Добыча химического сырья	9.4.5.13 рассказывать о добыче химического сырья;
	Города Южного экономического района Казахстана	9.4.5.14 называть и показывать на карте города: Алматы, Тараз, Шымкент, Талдыкорган, Туркестан; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	Орашаемое земледелие садоводство, виноградарство	9.4.5.15 рассказывать об орошаемом земледелии, садоводстве, виноградарстве
	Восточный экономический район Казахстана. Географическое положение. Разнообразие природных условий	9.4.5.16 показывать географическое положение Восточного экономического района Казахстана на карте; описывать разнообразие природных условий в горной и равнинной местности Восточного Казахстана
	Богатство недр полуметаллами	9.4.5.17 рассказывать о богатстве недр полуметаллами
	Города Восточного экономического района Казахстана	9.4.5.18 называть и показывать на карте города: Усть-Каменогорск, Семипалатинск, Риддер; надписывать названия крупнейших городов района на контурной карте
	Промышленность Восточного экономического района Казахстана	9.4.5.19 описывать развитие добывающей промышленности
	Сельское хозяйство Восточного экономического района Казахстана	9.4.5.20 описывать развитие сельского хозяйства и транспорта
4 четверть
4.6 География своей области	Название своего населенного пункта, положение на карте. Границы. Областной и районный центр	9.4.6.1 называть, показывать на карте местоположение своего населенного пункта, областного и районного центра; давать характеристику рельефа, наличие полезных ископаемых
		9.4.6.2 обозначать на контурной карте название своего населенного пункта
		9.4.6.9 рассказывать о своем областной и районном центре, своем населенном пункте (город аул, село)
	Особенности климата и природных условий	9.4.6.3 рассказывать о климате своей области на основе сводок календаря погоды
		9.4.6.4 называть реки и озера своей местности, области, рассказывать об их хозяйственном использовании
		9.4.6.6 описывать особенности природных условий для развития сельского хозяйства: растениеводства и животноводства
	Особенности растительного и животного мира	9.4.6.5 описывать особенности растительного и животного мира своей местности, области; объяснять необходимость охраны природных богатств
	Население, его состав	9.4.6.7 давать характеристику населению своей местности, области
	Промышленность. Ее ведущие отрастли. Транспорт	9.4.6.8 описывать особенности развития промышленности и ее ведущие отрасли, особенности развития транспорта

Приложение 523
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 523 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "История Казахстана" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "История Казахстана" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета – сообщить отдельные эпизоды истории Казахстана, раскрывающие важнейшие стороны исторического процесса.

3. Задачи:

1) формировать у обучающихся представления о выдающихся событиях и деятелях отечественной истории;

2) формировать у обучающихся представления о жизни, быте и труде людей в разные исторические эпохи;

3) формировать у обучающихся понимание наиболее простых причинно-следственных связей между историческими событиями и явлениями;

4) формировать умения самостоятельной работы с текстом учебника, историческими документами, картами и иллюстрациями;

5) формировать коммуникативные навыки и умения выражать свои мысли в устной и письменной формах, работать в команде, использовать информацию из различных источников;

6) воспитывать любовь к Родине и своему народу; уважение к историческому прошлому, сопричастность событиям, происходящим в настоящее время.

4. В процессе преподавания учебного предмета "История Казахстана" решаются коррекционно-развивающие задачи: развитие познавательной деятельности обучающихся, речи, эмоционально-волевой сферы и личностных качеств.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Программа позволяет развивать активность обучающихся в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность учебно-воспитательного характера, осуществляется под руководством педагога в партнерстве с родителями.

6. Предмет "История Казахстана" играет важную роль в процессе развития и воспитания личности обучающихся с легкой умственной отсталостью, формирования гражданской позиции обучающихся, воспитания их в духе патриотизма и уважения к своей Родине, ее историческому прошлому.

7. Содержание учебного предмета знакомит с уникальностью культуры наших предков, местом и ролью Казахстана в мировой истории, его вкладом в развитие общемировой цивилизации. Важную роль играет данный предмет в реализации общенациональной консолидирующей идеи "Мәңгілік Ел", которая выражается в воспитании личностей, уважающих и принимающих национальные и общечеловеческие ценности, права и свободы людей, желающих внести свой вклад в развитие Родины.

8. Сложность усвоения исторических знаний обусловлена объемным количеством фактов, хронологических сведений, глобальностью исторических процессов и явлений, закономерности которых трудно осмыслить обучающимся с умственной отсталостью в связи с нарушениями познавательной деятельности.

9. В содержании предмета "История Казахстана" для данной категории обучающихся дается сокращенный объем учебной информации, уменьшено количество сообщаемых терминов, изменена структура построения Программы; Программа построена в соответствии с принципом спиральности, что позволяет обеспечить обучающимся необходимое повторение изученных фактов, расширение и усложнение сообщаемой исторической информации.

10. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося, что способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств.

11. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "История Казахстана" реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

7) необходимость специального педагогического руководства учебной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления обучающихся с интеллектуальной недостаточностью. Учитель организует и направляет учебно-познавательную деятельность обучающихся в соответствии с их индивидуальными образовательными возможностями.

12. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

13. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

14. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного) и итогового контроля.

15. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

16. Итоговый контроль проводится в конце полугодия и года. Педагогом обязательно проводится мониторинг развития и успешности каждого обучающегося класса. Результаты мониторинга фиксируются в сводных картах достижений обучающихся.

17. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

18. Описательная оценка определяет не только наличный уровень развития и обученности, но и последующие шаги в работе с учеником. Описательная оценка дает возможность формировать у обучающихся адекватную самооценку. При этом недопустимо сравнение достижений обучающихся друг с другом. Сравнивается достижения обучающегося с его собственными предшествующими достижениями. В отношении обучающихся с умственной отсталостью некорректно определять процент успеваемости и качества знаний.

19. Программа включает следующие навыки использования информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ):

5) навыки самостоятельного использования ИКТ технологий;

20. В процессе обучения предмету "История Казахстана" устанавливаются межпредметные связи со следующими предметами:

1) с родным языком – применение правил родного языка для конструирования высказываний, предложений, выводов и обобщений с историческим содержанием;

2) с математикой – применение представлений о времени, знаний о единицах измерения времени и их соотношении;

3) с географией – работа с картой;

4) с чтением и развитием речи – чтение и пересказ научно-популярных статей об исторических событиях.

21. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет истории комплектуется соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

22. Мебель в классе легко передвигаема для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "История Казахстана"

23. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "История Казахстана" составляет:

1) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

24. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Развитие социальных отношений";

2) раздел "Развитие культуры";

3) раздел "Развитие государства";

4) раздел "Экономическое развитие Казахстана".

25. Раздел "Развитие социальных отношений" включает следующие подразделы:

1) этнические отношения;

2) социальные отношения.

26. Раздел "Развитие культуры" включает следующие подразделы:

1) мировоззрение и религия;

2) искусство и литература;

3) образование и наука.

27. Раздел "Развитие государства" включает следующие подразделы:

1) внутренняя политика государства;

2) внешняя политика государства.

28. Раздел "Экономическое развитие" включает следующие подразделы:

1) хозяйство;

2) производственные отношения и торговля.

29. Базовое содержание учебного предмета "История Казахстана" для 7 класса:

1) начальные представления об истории: понятие истории, что изучает история. Исторические источники. Виды исторических источников (устные, письменные и археологические). Понятие об историческом времени: век (столетие), тысячелетие, историческая эпоха, до нашей эры, наша эра, "лента времени". Понятия прошлое, настоящее и будущее. Части века: начало, середина и конец века. Исторические события. Историческая карта. Границы государств. История Казахстана – часть всемирной истории, периодизация истории Казахстана (древняя, средневековая, новая и новейшая история);

2) жизнь древних людей Казахстана: Казахстан в эпоху камня: происхождение древнейшего человека. Научный взгляд на происхождение человека, древние люди на территории Казахстана. Палеолит – древнекаменный век. Первичные формы социальной организации. Занятия древнейших людей (охота и собирательство). Стоянки эпохи камня на территории Казахстана. Зарождение земледелия и скотоводства. Древнейшие орудия труда. Человеческое стадо, природа, климат, оледенение. Мезолит – средне-каменный век, потепление, отступление ледника, изобретение лука и стрел, бумеранга для охоты на мелких быстроногих животных, индивидуальная охота, появление новых орудий труда. Неолит – новокаменный век, микролитическая культура, становление скотоводства и земледелия. Эпоха бронзы: месторождения меди и олова на территории Казахстана. Андроновская культура, хозяйство и общественное устройство в эпоху бронзы;

3) жизнь древних кочевников: особенности железного века. Древняя металлургия Казахстана. Возникновение кочевого скотоводства. Система жизнеобеспечения ранних кочевников. Переносное жилище кочевников. Мировоззрение ранних кочевников;

4) жители древнего Казахстана (саки, уйсуни, кангюи, гунны, сарматы): исторические источники о разных племенах, общественное устройство, хозяйство и быт племен, их обычаи и традиции, правители, система управления. Шаньюй Модэ – основатель гуннского государства. Великое переселение народов (перемещение гуннов на Запад), Аттила и его походы. Культура разных племен. Археологические памятники древних племен. Иссыкская находка – "Золотой человек". Царские курганы Шиликтинской долины. Берельский могильник. Бесшатырские курганы. Тасмолинская культура;

5) древние тюрки на территории Казахстана: образование Великого Тюркского каганата. Понятие "тюрк". Бумын-каган – основатель Тюркского каганата. Раннесредневековые государства на территории Казахстана: Западно-Тюркский каганат, Тюргешский каганат, Карлукский каганат, Огузское государство, Кимакский каганат. Историческое значение Атлахской битвы. Военное искусство тюрков. Хозяйство. Торговля и развитие городской культуры. Великий Шелковый путь: историческое значение. Средневековые города Казахстана (Туркестан, Сыгнак, Сайрам, Тараз). Хозяйство кочевое и оседло-земледельческое. Торговля. Городская культура. Начало распространения ислама. Выдающиеся мыслители тюркского мира;

6) монгольское завоевание: монголы в казахской степи. Отрар – город-герой (оборона Отрара, гибель Отрара). История образования казахского народа и Казахского ханства. Возникновение этнонима "казах". Распад Золотой Орды, образование Ак Орды, ханство Абулхаира, отделение султанов Жанибека и Керея и переселение их со своими родами на территорию Могулистана, образование Казахского ханства, формирование жузов, укрепление Казахского ханства при Касыме. Устройство Казахского ханства;

7) краеведение. Легенды и сказания родного края. Памятники истории края. Исторические личности края. Краеведческий музей и исторические экспонаты.

30. Базовое содержание учебного предмета "История Казахстана" для 8 класса:

1) путешествие в историю: саки – могучие мужи. Образ жизни, хозяйство и быт. Кочевое скотоводство. Борьба саков за независимость. "Золотой человек". Древние гунны. Модэ – основатель державы гуннов. Жизнь и быт гуннов. Походы гуннов. Аттила. Великое переселение народов. Древние тюрки. Территории. Тюркский каганат. Древнетюркская письменность. Бильге-каган, Куль-тегин, Тоньюкук. Великий Шелковый путь. Аль-Фараби. Города средневекового Казахстана. Образование казахской народности и Казахского ханства. История казахских ханов, биев и батыров. Хан – правитель народа, легендарные казахские ханы (Алаша хан, Уыз хан (Огуз хан), казахские ханы – Керей, Жанибек, Бурындык, Касым, Хакназар, Тауке). Роль биев в жизни казахского общества, бии (мудрецы, ораторы, судьи), роль батыров в казахском обществе, великие батыры XVIII века. Казахско-джунгарские войны. Присоединение Казахстана к России. Деятельность Абулхаир хана по вхождению казахов Младшего жуза в состав России, принятие казахов Младшего жуза в состав Российской империи, посольство А.Тевкелева. Хан Абылай. Жизнь и политическая деятельность Абылай хана. Казахские просветители: великий казахский ученый Шокан Уалиханов. Абай Кунанбаев – основоположник казахской письменной литературы. Ыбрай Алтынсарин – ученый-просветитель;

2) в мире прекрасного: материальная культура казахского народа. Жилище казахов (юрта, убранство юрты), казахская национальная одежда, ремесленные изделия казахов. Памятники архитектуры. Древние сооружения на территории Казахстана. Средневековые памятники архитектуры, мавзолеи (Козы Корпеш и Баян Сулу, Бабаджа хатун, Айша биби, Алаша хана, Сырлытам, мавзолей Ходжа Ахмета Яссауи). Духовная культура казахского народа. Народные праздники казахов. Устное народное творчество и ораторское искусство казахского народа. Эпос, предания, легенды, шежире и ораторское искусство казахского народа (Жиренше шешен, Аяз би, Алдар Косе). Музыкальное искусство казахского народа, искусство кюев (Курмангазы, Таттимбет, Ыкылас, Коркыт). Возникновение религии, религиозные представления древних людей, верования казахского народа;

3) Казахстан в 20 веке: Казахстан в составе России. Аграрная и переселенческая политика царских властей в Казахстане. Свержение царя в 1917 году. Захват власти большевиками в октябре 1917 года. Установление Советской власти в Казахстане, гражданская война, образование КазССР. Казахская национальная интеллигенция: А. Букейханов, А. Байтурсынов, М. Дулатов. Казахстан в годы Великой Отечественной войны 1941-1945 гг. Военные планы фашистской Германии против СССР. Начало Великой Отечественной войны. Вклад казахстанцев в Великую Победу, Казахстан – арсенал фронта. Трудовой подвиг казахстанцев в годы войны. Поднятие целины. Причины освоения целинных и залежных земель, освоение целинных и залежных земель, итоги освоения целины. Развитие науки и культуры в Казахстане. К.И. Сатпаев – первый казахский академик, первый Президент АН КазССР. Программа "Культурное наследие. Освоение космоса. Казахстан – космическая держава (Байконур, казахские космонавты Токтар Аубакиров и Талгат Мусабаев);

4) независимый Казахстан: Казахстан – суверенное государство. Распад СССР. Провозглашение государственной независимости Казахстана, Н.А. Назарбаев – первый Президент независимого Казахстана. Государственные символы Республики Казахстан (понятие о государственных символах, из истории государственных символов казахского народа, символы Республики Казахстан, уважение государственных символов – конституционная обязанность граждан Республики Казахстан). Астана – новая столица Казахстана. Столицы Казахстана (Оренбург, Кызылорда, Алма-Ата, провозглашение Астаны столицей Казахстана в 1997 году);

5) краеведение. Легенды и сказания родного края. Памятники истории края. Исторические личности края. Краеведческий музей и исторические экспонаты.

31. Базовое содержание учебного предмета "История Казахстана" для 9 класса:

1) исторические периоды истории Казахстана: эпоха древности (более 2 млн. лет-V век); эпоха средневековья (V-XVII века); новое время (XVIII-XIX века); новейшее время (XX-XXI века);

2) Казахстан в годы Великой отечественной войны: перестройка жизни республики на военный лад (1941-1945 гг.). Участие казахстанцев в крупнейших сражениях и их подвиги в годы войны против фашистских захватчиков (1941-1945 гг.). Казахстан – арсенал фронта (1941-1945 гг.). Всенародная помощь фронту и освобожденным от оккупации районам. Культура Казахстана в годы Великой Отечественной войны (1941-1945 гг.);

3) послевоенный Казахстан (1946-1980 гг.): общественно-политическая жизнь страны. Развитие промышленности. Освоение целинных и залежных земель в Казахстане. Космодром "Байконур". Сырьевая направленность экономики. Урбанизация. Сельское хозяйство. Социальное положение и жизненный уровень трудящихся. Культура Советского Казахстана;

4) Казахстан в период перестройки: декабрьские события 1986 года, его причины и следствия. Противоречивость хода перестройки. Общественно-политическое движение в республике. События в Жана Озене и Караганде. Социальное положение и культура Казахстана в начале 80-90х годов;

5) независимый Казахстан (с 1991 года по настоящее время): Казахстан в потоке политических событий начала 90-х годов. Всенародные выборы президента. Н.А. Назарбаев – первый президент Республики Казахстан. Провозглашение государственной независимости Казахстана. Утверждение символов государства – флага, герба, гимна. Астана – новая столица. Вехи независимости Казахстана. Перемены в области экономики, образования, науки, культуры, успехи и трудности. Послания президента суверенного Казахстана. Сегодняшнее развитие страны. Наша Родина на карте мира. Внешние связи Казахстана, его роль в международных процессах. Культура современного Казахстана. Политика государства в сфере образования и науки. Казахстанская модель межэтнического и межконфессионального согласия. Ассамблея народа Казахстана;

6) краеведение: народные ремесла края; туристические маршруты края; живые свидетели истории родного края.

Глава 4. Система целей обучения

32. Система целей обучения содержит кодировку. Код первого числа обозначает класс, второе и третье число – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

33. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Развитие социальных отношений":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Этнические отношения	7.1.1.1 различать основные виды исторических источников 7.1.1.2 иметь представления об исторических эпохах 7.1.1.3 рассказывать о древних племенах 7.1.1.4 описывать предметы быта древних людей с опорой на наглядность 7.1.1.5 описывать антропологию первобытных людей 7.1.1.6 показывать направления переселения гуннов на исторической карте 7.1.1.7 иметь представление о "ленте времени" 7.1.1.8 называть тюркские племена и показывать на карте их территориальное расселение 7.1.1.9 составлять рассказы по вопросам учителя о жителях древнего Казахстана 7.1.1.10 рассказывать о жителях на территории Казахстана в средние века	8.1.1.1 знать основные виды исторических источников 8.1.1.2 знать названия исторических эпох 8.1.1.3 называть основные племена древнего и средневекового Казахстана 8.1.1.4 показывать на карте территориальное расселение разных племен 8.1.1.5 знать названия средневековых городов Казахстана 8.1.1.6 иметь представление об основных исторических терминах-понятиях 8.1.1.7 определять основные периоды формирования казахского народа 8.1.1.8 объяснять значение этнонима "казах" 8.1.1.9 устанавливать по датам последовательность и длительность исторических событий, использовать "ленту времени"	9.1.1.1 знать основные виды исторических источников 9.1.1.2 различать исторические эпохи 9.1.1.3 различать основные племена древнего и средневекового Казахстана 9.1.1.4 иметь представление о значении демографических изменений и миграционных процессов в период джунгарских нашествий 9.1.1.5 определять причины и последствия демографических изменений 9.1.1.6 знать причины и последствия переселенческой политики Российской империи 9.1.1.7 находить и показывать на исторической карте основные изучаемые объекты и события 9.1.1.8 иметь представления об основных исторических понятиях
1.2 Социальные отношения	7.1.2.1 рассказывать по наводящим вопросам о формировании социальных групп в древности 7.1.2.2 рассказывать по наводящим вопросам о жизни и быте первобытных людей в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет) 7.1.2.3 рассказывать по плану о влиянии образа жизни на развитие ремесел, торговли, культуры 7.1.2.4 знать особенности жизни социальных групп в средневековье 7.1.2.5 рассказывать по наводящим вопросам о жизни и быте людей в средневековье в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)	8.1.2.1 описывать особенности жизни казахских ханов, биев и батыров 8.1.2.2 называть представителей казахского ханства 8.1.2.3 описывать особенности жизни и быта разных социальных групп в Казахском ханстве 8.1.2.4 знать о роли биев в жизни казахского общества 8.1.2.5 знать о важности формирования казахской интеллигенции 8.1.2.6 иметь представление о причинах формирования разных социальных группах	9.1.2.1 определять изменения в традиционном казахском обществе на основе сравнений с предыдущими периодами 9.1.2.2 различать разные социальные группы 9.1.2.3 описывать исторические персонажи, с опорой на иллюстрации 9.1.2.4 описывать социальную жизнь народа в военные годы 9.1.2.5 описывать портреты военачальников и героев фронта 9.1.2.6 приводить примеры из литературных произведений о героях фронта и труда 9.1.2.7 описывать социальную жизнь в послевоенные годы 9.1.2.8 описывать социальные группы в советский период 9.1.2.9 описывать социальные группы в современном Казахстане

2) раздел "Развитие культуры":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Мировоззрение и религия	7.2.1.1 рассказывать о верованиях первобытных людей 7.2.1.2 описывать по вопросам учителя мировоззрение древних племен 7.2.1.3 называть древние религиозные сооружения на территории Казахстана	8.2.1.1 знать мировоззренческие особенности тюрков 8.2.1.2 иметь представление о влиянии ислама на общественную жизнь 8.2.1.3 ориентироваться в древних религиозных сооружениях на территории Казахстана 8.2.1.4 показывать на карте древние религиозные сооружения на территории Казахстана	9.2.1.1 описывать ценности обычаев и традиций народов Казахстана 9.2.1.2 знать основные праздники народов Казахстана 9.2.1.3 иметь представления о деятельности официальных религиозных организаций 9.2.1.4 иметь представление о влиянии Ассамблеи народа Казахстана на укрепление межконфессионального межэтнического согласия и внутренней стабильности 9.2.1.5 иметь представление о значимости общенациональной идеи "Мәңгілік Ел"
2.2 Искусство и литература	7.2.2.1 описывать предметы, события, исторических героев древности с опорой на наглядность 7.2.2.2 рассказывать по плану об археологических памятниках 7.2.2.3 определять признаки Андроновской культуры, опираясь на археологические источники 7.2.2.4 описывать особенности прикладного искусства древних племен 7.2.2.5 описывать реликвию "Золотой человек" как произведение искусства 7.2.2.6 понимать вклад кочевников в мировую цивилизацию 7.2.2.7 составлять небольшой рассказ о вкладе кочевников в мировую цивилизацию 7.2.2.8 иметь представление о значимости кюев, легенд, шежире и эпосов как исторических источников 7.2.2.9 иметь представление об археологических памятниках	8.2.2.1 рассказывать по вопросам учителя об особенностях средневековых архитектурных памятников 8.2.2.2 описывать по плану реликвию "Золотой человек" как произведение искусства 8.2.2.3 иметь представления о достижениях военного искусства кочевников 8.2.2.4 иметь представление об исторической ценности трудов М.Кашгари, Ю. Баласагуни и А. Яссауи в описании общества тюркского периода 8.2.2.5 описывать достижения прикладного искусства кочевников 8.2.2.6 рассказывать о значимости кюев, легенд, шежире и эпосов как части исторических источников	9.2.2.1 пересказывать исторический материал по составленному плану 9.2.2.2 иметь представление о народном фольклоре и музыкальных произведениях как о ценных исторических источников 9.2.2.3 понимать и определять роль А.Кунанбаева как акына, мыслителя, общественного деятеля 9.2.2.4 знать особенности национальных музыкальных инструментов по назначению 9.2.2.5 знать особенности национальной одежды казахов 9.2.2.6 знать особенности прикладного искусства казахских мастеров 9.2.2.7 знать особенности устного народного творчества казахов
2.3 Образование и наука	7.2.3.1 знать имена наиболее известных исторических деятелей культуры 7.2.3.2 знать археологические открытия казахстанских ученых	8.2.3.1 иметь представление об историческом значение древнетюркской письменности 8.2.3.2 иметь представление о вкладе Аль-Фараби и ученых в развитие средневековой науки 8.2.3.3 иметь представление о значении труда М.Х. Дулати "Тарихи Рашиди" 8.2.3.4 иметь представление о вкладе Жангир хана в развитие просвещения	9.2.3.1 рассказывать о жизни и деятельности казахских просветителей и ученых 9.2.3.2 рассказывать о жизни и деятельности И. Алтынсарина его вкладе в развитие просвещения Казахстана 9.2.3.3 рассказывать о жизни и деятельности Абая Кунанбаева- основоположника казахской письменной литературы 9.2.3.4 рассказывать о жизни и деятельности Ш.Уалиханова –великого казахского ученого 9.2.3.5 рассказывать о деятельности А.Байтурсынова как основоположника казахской лингвистики и общественного деятеля 9.2.3.6 иметь представление о значении искусства и литературы в поднятии духа народа во время войны 9.2.3.7 иметь представление о значимости произведений Мухтара Ауэзова в мировой литературе 9.2.3.8 иметь представление о трудах Ш. Кудайбердиулы, М. Копеева и К. Халида, как источников исторических событий 9.2.3.9 знать первых героев космоса, главных исторических деятелей

3) раздел "Развитие государства":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Внутренняя политика государства	7.3.1.1 показывать на карте расселение племенных союзов 7.3.1.2 иметь представления о предпосылках формирования древних государственных объединений 7.3.1.3 рассказывать о формировании древних государственных объединений 7.3.1.4 с помощью учителя работать с картой	8.3.1.1 устанавливать связи между историческими событиями древности и средневековья 8.3.1.2 знать историческую значимость формирования Тюркского каганата, выявляя взаимосвязи между событиями 8.3.1.3 знать названия средневековых государств на территории Казахстана, показывать на исторической карте 8.3.1.4 знать названия государств X–XIII веков и показывать на исторической карте 8.3.1.5 рассказывать о героизме жителей города Отырара 8.3.1.6 знать государства XIII-XV веков, показывать на исторической карте 8.3.1.7 знать главные причины распада средневековых государств 8.3.1.8 иметь представление об особенностях системы управления государств на территории Казахстана 8.3.1.9 определять историческую значимость образования Казахского ханства 8.3.1.10 иметь представление о роли казахских ханов в укреплении государства 8.3.1.11 знать имена известных султанов, биев, ханов и батыров	9.3.1.1 знать о роли курылтаев в Каракуме и Ордабасы в период объединения народа против джунгарской экспансии 9.3.1.2 иметь представление о внутреннем политическом положении Казахского ханства 9.3.1.3 иметь представление о причинах и последствиях колониальной политики Российской империи 9.3.1.4 иметь представление об административно- территориальных изменениях в результате реформ царской власти 9.3.1.5 иметь представления о национально-освободительной борьбе казахского народа против колониальной политики 9.3.1.6 знать имена руководителей национально-освободительных восстаний 9.3.1.7 знать некоторые даты важнейших событий истории Казахстана 9.3.1.8 иметь представление о Декабрьских событиях 1986 года 9.3.1.9 знать историческую важность провозглашения независимости Казахстана 9.3.1.10 показывать территорию Казахстана на карте мира 9.3.1.11 знать Первого президента Казахстана – Н. Назарбаева 9.3.1.12 участвовать в беседах на исторические темы
3.2 Внешняя политика государства	7.3.2.1 иметь представление о месте сакских, сарматских племен на международной арене 7.3.2.2 иметь представление о взаимоотношениях первых государственных объединений на территории Казахстана и с соседних стран	8.3.2.1 иметь представление о миграционных процессах тюркоязычных племен 8.3.2.2 устанавливать по вопросам учителя историческое значение Атлахской битвы 8.3.2.3 иметь представление об основных направлениях внешней политики Великого Тюркского каганата 8.3.2.4 рассказывать об историческом значении Атлахской битвы 8.3.2.5 определять место кипчаков в истории Евразии 8.3.2.6 иметь представление о внешней политике казахских ханов 8.3.2.7 рассказывать о военном искусстве и героизме казахского войска в Орбулакской битве 8.3.2.8 знать имена героев казахстанцев Великой Отечественной войны	9.3.2.1 рассказывать о роли ханов и батыров, прославившихся в борьбе против Джунгарского нашествия 9.3.2.2 определять результаты внешней политики Казахского ханства 9.3.2.3 рассказывать о дипломатическом мастерстве и политике хана Абылая 9.3.2.4 иметь представления о признании Республики Казахстан на международной арене 9.3.2.5 называть страны соседствующие с территорией Казахстана

4) раздел "Экономическое развитие":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 Хозяйство	7.4.1.1 описывать занятия древнего человека 7.4.1.2 рассказывать о хозяйстве кочевого скотоводства 7.4.1.3 рассказывать о быте земледельцев	8.4.1.1 различать хозяйственный уклад кочевников и земледельцев 8.4.1.2 знать особенности традиционного хозяйства кочевников 8.4.1.3 знать особенности традиционного хозяйства земледельцев 8.4.1.4 определять последствия джунгарского нашествия на хозяйство казахов 8.4.1.5 иметь представления о насильственной коллективизации 8.4.1.6 иметь представление о развитии и изменении в сельском хозяйстве советского периода	9.4.1.1 знать о влиянии колониальной политики на традиционное хозяйство казахов 9.4.1.2 иметь представление о процессе приватизации 9.4.1.3 иметь представления об основных направлениях модернизации в аграрном секторе
4.2 Производственные отношения и торговля	7.4.2.1 описывать древние орудия труда и виды снаряжения 7.4.2.2 знать влияние развития металлургии на сферы хозяйства 7.4.2.3 объяснять возникновение Великого Шелкового пути	8.4.2.1 определять влияние Великого Шелкого пути на развитие городской культуры 8.4.2.2 определять роль Великого Шелкового пути в развитии международных отношений 8.4.2.3 знать достижения и недостатки индустриализации в Казахстане 8.4.2.4 рассказывать об экономике Казахстана во время войны 8.4.2.5 рассказывать о развитии промышленности 8.4.2.6 показывать на карте города Великого Шелкового пути	9.4.2.1 определять влияние капиталистических отношений на экономику Казахстана 9.4.2.2 определять изменения торговых отношений в связи с развитием ярмарок 9.4.2.3 иметь представление о влиянии внешней торговли на экономику 9.4.2.4 иметь представление об интеграции Казахстана в мировую экономику

34. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "История Казахстана" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

35. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"История Казахстана" для
обучающихся с легкой умственной
отсталостью 7-9 классов уровня
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "История Казахстана" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1 Этнические отношения	7.1.1.1 различать основные виды исторических источников; 7.1.1.2 иметь представления об исторических эпохах; 7.1.1.3 рассказывать о древних племенах
1. Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	7.1.2.1 рассказывать по наводящим вопросам о формировании социальных групп в древности
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	7.2.1.1 рассказывать о верованиях первобытных людей
2. Развитие культуры	2.2 Искусство и литература	7.2.2.1 описывать предметы, события, исторических героев древности с опорой на наглядность; 7.2.2.8 иметь представление об археологических памятниках; 7.2.2.3 определять признаки Андроновской культуры, опираясь на археологические источники
2 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	7.1.1.4 описывать предметы быта древних людей с опорой на наглядность; 7.1.1.5 описывать антропологию первобытных людей; 7.1.1.6 показывать направления переселения гуннов на исторической карте
1. Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	7.1.2.2 рассказывать по наводящим вопросам о жизни и быте первобытных людей в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	7.2.1.2 описывать по вопросам учителя мировоззрение древних племен
	2.2 Искусство и литература	7.2.2.2 рассказывать по плану об археологических памятниках; 7.2.2.7 составлять небольшой рассказ о вкладе кочевников в мировую цивилизацию
	2.3 Образование и наука	7.2.3.2 знать археологические открытия казахстанских ученых
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	7.4.1.1 описывать занятия древнего человека
4.Экономическое развитие	4.2. Производственные отношения и торговля	7.4.2.1 описывать древние орудия труда и виды снаряжения
3 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	7.1.1.7 иметь представление о "ленте времени"; 7.1.1.8 называть тюркские племена и показывать на карте их территориальное расселение
1. Развитие социальных отношений	1.2. Социальные отношения	7.1.2.3 рассказывать по плану о влиянии образа жизни на развитие ремесел, торговли, культуры; 7.1.2.4 знать особенности жизни социальных групп в средневековье
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	7.2.1.3 называть древние религиозные сооружения на территории Казахстана
	2.2 Искусство и литература	7.2.2.4 описывать особенности прикладного искусства древних племен
	2.2 Искусство и литература	7.2.2.5 описывать реликвию "Золотой человек" как произведение искусства
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	7.3.1.1 показывать на карте расселение племенных союзов; 7.3.1.2 иметь представления о предпосылках формирования древних государственных объединений
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	7.3.2.1 иметь представление о месте сакских, сарматских племен на международной арене
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	7.4.1.2 рассказывать о хозяйстве кочевого скотоводства
4.Экономическое развитие	4.2. Производственные отношения и торговля	7.4.2.2 знать влияние развития металлургии на сферы хозяйства
4 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	7.1.1.9 составлять рассказы по вопросам учителя о жителях древнего Казахстана; 7.1.1.10 рассказывать о жителях на территории Казахстана в средние века
1. Развитие социальных отношений	1.2. Социальные отношения	7.1.2.5 рассказывать по наводящим вопросам о жизни и быте людей в средневековье в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)
2. Развитие культуры	2.2 Искусство и литература	7.2.2.7 иметь представление о значимости кюев, легенд, шежире и эпосов как исторических источников; 7.2.2.6 понимать вклад кочевников в мировую цивилизацию
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	7.3.1.3 рассказывать о формировании древних государственных объединений; 7.3.1.4 с помощью учителя работать с картой
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	7.3.2.2 иметь представление о взаимоотношениях первых государственных объединений на территории Казахстана и соседних стран
4.Экономическое развитие	4.1. Хозяйство	7.4.1.3 рассказывать о быте земледельцев
4.Экономическое развитие	4.2. Производственные отношения и торговля	7.4.2.3 объяснять возникновение Великого Шелкового пути

2) 8 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	8.1.1.1 знать основные виды исторических источников; 8.1.1.2 знать названия исторических эпох
1. Развитие социальных отношений	1.2.Социальные отношения	8.1.2.1 описывать особенности жизни казахских ханов, биев и батыров; 8.1.2.2 называть представителей казахского ханства
2.Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	8.2.1.1 знать мировоззренческие особенности тюрков
	2.2 Искусство и литература	8.2.2.1 рассказывать по вопросам учителя об особенностях средневековых архитектурных памятников; 8.2.2.2 описывать по плану реликвию "Золотой человек" как произведение искусства
	2.3 Образование и наука	8.2.3.1 иметь представление об историческом значение древнетюркской письменности
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	8.3.1.1 устанавливать связи между историческими событиями древности и средневековья 8.3.1.2 знать историческую значимость формирования Тюркского каганата, выявляя взаимосвязи между событиями
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	8.3.2.1 иметь представление о миграционных процессах тюркоязычных племен; 8.3.2.2 устанавливать по вопросам учителя историческое значение Атлахской битвы
4. Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	8.4.1.1 различать хозяйственный уклад кочевников и земледельцев
4. Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	8.4.2.1 определять влияние Великого Шелкового пути на развитие городской культуры; 8.4.2.2 определять роль Великого Шелкового пути в развитии международных отношений
2 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	8.1.1.3 называть основные племена древнего и средневекового Казахстана; 8.1.1.4 показывать на карте территориальное расселение разных племен; 8.1.1.5 знать названия средневековых городов Казахстана
1. Развитие социальных отношений	1.2.Социальные отношения	8.1.2.3 описывать особенности жизни и быта разных социальных групп в Казахском ханстве
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	8.2.1.2 иметь представление о влиянии ислама на общественную жизнь
	2.2 Искусство и литература	8.2.2.3 иметь представления о достижениях военного искусства кочевников; 8.2.2.4 иметь представление об исторической ценности трудов М.Кашгари, Ю. Баласагуни и А.Яссауи в описании общества тюркского периода
	2.3 Образование и наука	8.2.3.2 иметь представление о вкладе Аль-Фараби и ученых в развитие средневековой науки
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	8.3.1.3 знать названия средневековых государств на территории Казахстана, показывать на исторической карте; 8.3.1.4 знать названия государств X–XIII веков и показывать на исторической карте; 8.3.1.5 рассказывать о героизме жителей города Отырара
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	8.3.2.3 иметь представление об основных направлениях внешней политики Великого Тюркского каганата; 8.3.2.4 рассказывать об историческом значении Атлахской битвы
4. Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	8.4.1.2 знать особенности традиционного хозяйства кочевников; 8.4.1.3 знать особенности традиционного хозяйства земледельцев
4. Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	8.4.2.6 показывать на карте города Великого Шелкового пути
3 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	8.1.1.7 определять основные периоды формирования казахского народа
1. Развитие социальных отношений	1.2. Социальные отношения	8.1.2.4 знать о роли биев в жизни казахского общества; 8.1.2.5 знать о важности формирования казахской интеллигенции
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	8.2.1.3 ориентироваться в древних религиозных сооружениях на территории Казахстана
	2.2 Искусство и литература	8.2.2.5 описывать достижения прикладного искусства кочевников
	2.3 Образование и наука	8.2.3.3 иметь представление о значении труда М.Х. Дулати "Тарихи Рашиди"
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	8.3.1.6 знать государства XIII-XV веков, показывать на исторической карте; 8.3.1.7 знать главные причины распада средневековых государств; 8.3.1.10 иметь представление о роли казахских ханов в укреплении государства
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	8.3.2.5 определять место кипчаков в истории Евразии; 8.3.2.6 иметь представление о внешней политике казахских ханов
4. Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	8.4.1.4 определять последствия джунгарского нашествия на хозяйство казахов 8.4.1.5 иметь представления о насильственной коллективизации
4. Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	8.4.2.3 знать достижения и недостатки индустриализации в Казахстане; 8.4.2.4 рассказывать об экономике Казахстана во время войны
4 четверть
1. Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	8.1.1.8 объяснять значение этнонима "казах"; 8.1.1.9 устанавливать по датам последовательность и длительность исторических событий, использовать "ленту времени"
1. Развитие социальных отношений	1.2. Социальные отношения	8.1.2.6 иметь представление о причинах формирования разных социальных группах
2. Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	8.2.1.4 показывать на карте древние религиозные сооружения на территории Казахстана
	2.2 Искусство и литература	8.2.2.6 рассказывать о значимости кюев, легенд, шежире и эпосов как части исторических источников
	2.3 Образование и наука	8.2.3.4 иметь представление о вкладе Жангир хана в развитие просвещения
3. Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	8.3.1.8 иметь представление об особенностях системы управления государств на территории Казахстана; 8.3.1.9 определять историческую значимость образования Казахского ханства
3. Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	8.3.2.7 рассказывать о военном искусстве и героизме казахского войска в Орбулакской битве; 8.3.2.8 знать имена героев казахстанцев Великой Отечественной войны
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	8.4.1.6 иметь представление о развитии и изменении в сельском хозяйстве советского периода
4.Экономическое развитие	4.2. Производственные отношения и торговля	8.4.2.5 рассказывать о развитии промышленности

3) 9 класс:

таблица 3

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Развитие социальных отношений	1.1 Этнические отношения	9.1.1.1 знать основные виды исторических источников; 9.1.1.2 различать исторические эпохи
1.Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	9.1.2.1 определять изменения в традиционном казахском обществе на основе сравнений с предыдущими периодами; 9.1.2.2 различать разные социальные группы
2.Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	9.2.1.1 описывать ценности обычаев и традиций народов Казахстана
	2.2 Искусство и литература	9.2.2.1 пересказывать исторический материал по составленному плану; 9.2.2.2 иметь представление о народном фольклоре и музыкальных произведениях как о ценных исторических источников
	2.3 Образование и наука	9.2.3.1 рассказывать о жизни и деятельности казахских просветителей и ученых; 9.2.3.2 рассказывать о жизни и деятельности И. Алтынсарина его вкладе в развитие просвещения Казахстана
3.Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	9.3.1.1 знать о роли курылтаев в Каракуме и Ордабасы в период объединения народа против джунгарской экспансии; 9.3.1.2 иметь представление о внутреннем политическом положении Казахского ханства; 9.3.1.10 показывать территорию Казахстана на карте мира
3.Развитие государства	3.2 Внешняя политика государства	9.3.2.1 рассказывать о роли ханов и батыров, прославившихся в борьбе против Джунгарского нашествия
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	9.4.1.1 рассказывать о традиционном хозяйстве казахов
4.Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	9.4.2.1 определять влияние капиталистических отношений на экономику Казахстана
2 четверть
1.Развитие социальных отношений	1.1.Этнические отношения	9.1.1.3 различать основные племена древнего и средневекового Казахстана; 9.1.1.4 иметь представление о значении демографических изменений и миграционных процессов в период джунгарских нашествий
1.Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	9.1.2.3 описывать исторические персонажи, с опорой на иллюстрации; 9.1.2.4 описывать социальную жизнь народа в военные годы
2.Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	9.2.1.2 знать основные праздники народов Казахстана
	2.2 Искусство и литература	9.2.2.4 знать особенности национальных музыкальных инструментов по назначению; 9.2.2.5 знать особенности национальной одежды казахов
	2.3 Образование и наука	9.2.3.3 рассказывать о жизни и деятельности Абая Кунанбаева – основоположника казахской письменной литературы; 9.2.3.4 рассказывать о жизни и деятельности Ш.Уалиханова – великого казахского ученого
3.Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	9.3.1.3 иметь представление о причинах и последствиях колониальной политики Российской империи; 9.3.1.4 иметь представление об административно-территориальных изменениях в результате реформ царской власти
3.Развитие государства	3.2.Внешняя политика государства	9.3.2.2 определять результаты внешней политики Казахского ханства
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	9.4.1.2 знать о влиянии колониальной политики на традиционное хозяйство казахов
4.Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	9.4.2.2 определять изменения торговых отношений в связи с развитием ярмарок
3 четверть
1.Развитие социальных отношений	1.1 Этнические отношения	9.1.1.5 определять причины и последствия демографических изменений; 9.1.1.6 знать причины и последствия переселенческой политики Российской империи
1.Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	9.1.2.5 описывать портреты военачальников, героев фронта; 9.1.2.6 приводить примеры из литературных произведений о героях фронта и труда; 9.1.2.7 описывать социальную жизнь в послевоенные годы
2.Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	9.2.1.3 иметь представления о деятельности официальных религиозных организаций; 9.2.1.4 иметь представление о влиянии Ассамблеи народа Казахстана на укрепление межконфессионального межэтнического согласия и внутренней стабильности
	2.2 Искусство и литература	9.2.2.3 понимать и определять роль А. Кунанбаева как акына, мыслителя и общественного деятеля; 9.2.2.6 знать особенности прикладного искусства казахских мастеров
	2.3 Образование и наука	9.2.3.5 рассказывать о деятельности А. Байтурсынова как основоположника казахской лингвистики и общественного деятеля; 9.2.3.6 иметь представление о значении искусства и литературы в поднятии духа народа во время войны; 9.2.3.7 иметь представление о значимости произведений М. Ауэзова в мировой литературе
3.Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	9.3.1.5 иметь представления о национально-освободительной борьбе казахского народа против колониальной политики; 9.3.1.6 знать имена руководителей национально-освободительных восстаний; 9.3.1.7 знать некоторые даты важнейших событий истории Казахстана; 9.3.1.11 знать Первого президента Казахстана – Н. Назарбаева
3.Развитие государства	3.2.Внешняя политика государства	9.3.2.3 рассказывать о дипломатическом мастерстве и политике хана Абылая; 9.3.2.4 иметь представления о признании Республики Казахстан на международной арене
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	9.4.1.3 иметь представление о процессе приватизации
4.Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	9.4.2.3 иметь представление о влиянии внешней торговли на экономику
4 четверть
1.Развитие социальных отношений	1.1 Этнические отношения	9.1.1.7 находить и показывать на исторической карте основные изучаемые объекты и события; 9.1.1.8 иметь представления об основных исторических понятиях
1.Развитие социальных отношений	1.2 Социальные отношения	9.1.2.8 описывать социальные группы в советский период; 9.1.2.9 описывать социальные группы в современном Казахстане
2.Развитие культуры	2.1 Мировоззрение и религия	9.2.1.5 иметь представление о значимости общенациональной идеи "Мәңгілік Ел"
	2.2 Искусство и литература	9.2.2.7 знать особенности устного народного творчества казахов
	2.3 Образование и наука	9.2.3.8 иметь представление о трудах Ш. Кудайбердиулы, М. Копеева и К. Халида, как источников исторических событий; 9.2.3.9 знать первых героев космоса, главных исторических деятелей
3.Развитие государства	3.1 Внутренняя политика государства	9.3.1.8 иметь представление о Декабрьских событиях 1986 года; 9.3.1.9 знать историческую важность провозглашения независимости Казахстана; 9.3.1.12 участвовать в беседах на исторические темы
3.Развитие государства	3.2.Внешняя политика государства	9.3.2.5 называть страны, соседствующие с территорией Казахстана
4.Экономическое развитие	4.1 Хозяйство	9.4.1.4 иметь представления об основных направлениях модернизации в аграрном секторе
4.Экономическое развитие	4.2 Производственные отношения и торговля	9.4.2.4 иметь представление об интеграции Казахстана в мировую экономику

Приложение 524
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 524 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Общество и право" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Общество и право" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Общество и право" – создание условий для социальной адаптации обучающихся с легкой умственной отсталостью путем повышения их правовой грамотности, уважения к законам государства и нормам общества, формирование знаний и навыков, необходимых для реализации ими своих гражданских прав и исполнения обязательств.

3. Задачи учебного предмета:

1) формировать знания об основных понятиях базовых отраслей казахстанского права;

2) формировать знания о системе элементарных правовых и социальных ценностей: права человека, демократия, гражданское общество, законность и правопорядок;

3) формировать умения использования правовой информации в учебной и практической деятельности;

4) формировать умения использовать правовые знания и навыки при выборе соответствующих закону форм поведения и действий в типичных жизненных ситуациях;

5) формировать социальное поведение на основе усвоения общечеловеческих морально-этических и правовых норм, принятых в обществе;

6) коррекция социального поведения на основе усвоения общечеловеческих морально-этических и правовых норм, принятых в обществе.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по данному предмету реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

2) коррекционно-развивающая направленность обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной деятельности с учетом их особых образовательных потребностей и возможностей;

3) социально-адаптирующая направленность обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися с легкой умственной отсталостью необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков;

6) дифференцированный и индивидуальный подход предполагает учет неодинаковых возможностей освоения содержания программы, наличие у обучающихся вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний. Образовательный процесс осуществляется с учетом 4 типологических групп (по В.В. Воронковой), для которых педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала. Варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся с легкой умственной отсталостью, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) необходимость специального педагогического руководства учебно-познавательной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления. Педагог, зная общие закономерности развития умственно отсталого обучающегося, познавательные возможности каждого ученика класса, специальную методику обучения организует и направляет учебно-познавательную деятельность обучающихся.

5. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

6. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

7. Оценка результативности обучения школьников с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

9. Периодический контроль проводится после изучения программной темы и раздела. Его результаты отражаются в картах достижений обучающихся по темам курса. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы.

10. Итоговый контроль проводится в конце полугодия или года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности каждого ученика класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

12. При изучении предмета "Общество и право" целесообразно усиление практической направленности курса. Большую часть учебного материала предлагать для осознанного усвоения и закрепления через ролевые игры, выполнение практических заданий (заполнение стандартных бланков, написание заявлений, просьбы, расписок, ходатайств, писем), решение проблемных заданий, моделирование различных тематических ситуаций из жизни, экскурсии в различные государственные организации, центры обслуживания населения. Предлагаемые ситуации представляют собой программу поэтапных действий, которые разыгрываются сначала в классе, затем на объектах социального назначения.

13. Планируются уроки-встречи с представителями правоохранительных органов, разных социальных служб и административных органов. Это способствует формированию у обучающихся необходимых социальных компетенций, которые базируются на знаниях, умениях, ценностных ориентациях и общественных нормах.

14. Включать в процесс обучения упражнений на формирование у обучающихся прогностической готовности к реализации разнообразных социальных задач. Для обучающихся с нарушениями интеллекта необходимым является обучение, по мере возможности, прогнозированию последствий своего выбора, действий, поступков. В процессе моделирования различных практических ситуаций в классе необходимо включать упражнения по прогнозированию ("если я буду выглядеть аккуратным, говорить четко и внятно, то… ", "если я приду грязным, не буду знать, что говорить, то…", "если я получу деньги, и быстро потрачу, то …"). Такие приемы помогают обучающимся с легкой умственной отсталостью осознавать последствия своего выбора и нести ответственность за свои поступки.

15. Реализация педагогических подходов предполагает использование различных стратегий преподавания и обучения, что включает:

1) создание атмосферы доверия между учителем и обучающимися;

2) выслушивание мнения каждого обучающегося;

3) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности, соответствующих познавательным возможностях обучающихся;

4) моделирование стратегий решения проблем на примерах, понятных обучающимся;

5) составление дифференцированных заданий с учетом индивидуальных особенностей обучающихся;

6) организацию индивидуальной и групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.

16. В процессе изучения предмета "Общество и право" создаются условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий. Применение информационно-коммуникационных технологий в процессе преподавания предмета "Общество и право" предполагает:

1) развитие навыков самостоятельной работы, связанных с поиском правовой информации, ее отбором и использованием;

2) использование мультимедийных ресурсов для расширения знаний обучающихся;

3) использование интерактивных досок для технической поддержки организации активного обучения;

4) использование электронных учебников;

5) создание творческих проектов по выбранной теме с использованием различных видов компьютерной презентации.

17. Содержание образовательного процесса по предмету "Общество и право" подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся с легкой умственной отсталостью готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в самостоятельной трудовой деятельности и в разных жизненных ситуациях.

18. Изучение предмета "Общество и право" обеспечивает усвоение обучающимися элементарных правовых знаний и навыков, необходимых для социальной адаптации в обществе и взаимодействия с окружающей действительностью.

19. В содержании курса "Общество и право" для обучающихся с легкой умственной отсталостью предлагается более упрощенная по структуре Программа, значительно сокращенная по объему и элементарная по уровню обобщенности система знаний, при этом сохраняется структурная целостность, характерная для данной области знаний.

20. В процессе изучения предмета "Общества и право" устанавливаются межпредметные связи со следующими курсами: "Математика", "География", "Чтение и развитие речи", "Социально-бытовая ориентировка".

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Общество и право"

21. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Общество и право" составляет:

1) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 10 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

22. В основу структурирования учебного материала Программы положен линейный способ, позволяющий последовательно и постепенно усложнять сообщаемую обучающимся информацию.

23. Содержание учебного предмета "Общество и право" включает следующие разделы:

1) раздел "Право и государство";

2) раздел "Конституционное право";

3) раздел "Семейное право";

4) раздел "Трудовое право";

5) раздел "Уголовное право";

6) раздел "Административное право";

7) раздел "Гражданское право".

24. Раздел "Право и государство" содержит следующие подразделы:

1) человек и общество;

2) правовое государство и общество.

25. Раздел "Конституционное право" содержит следующие подразделы:

1) права и свободы человека и гражданина;

2) конституционная система государственных органов.

26. Раздел "Семейное право" содержит следующие подразделы:

1) понятие семейного права;

2) права и обязанности членов семьи;

3) важность семьи в обществе.

27. Раздел "Трудовое право" содержит следующие подразделы:

1) понятие трудового права;

2) условия и охрана труда;

3) трудовой договор.

28. Раздел "Уголовное право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие уголовного права;

2) Понятие преступления;

3) Уголовная ответственность.

29. Раздел "Административное право" содержит следующие подразделы:

1) понятие административного права;

2) административная ответственность;

3) профилактика административного правонарушения.

30. Раздел "Гражданское право" содержит следующие подразделы:

1) понятие гражданского права;

2) право собственности;

3) обязательство и ответственность в гражданском праве;

4) защита прав потребителей.

31. Базовое содержание учебного предмета "Общество и право" для 8 класса:

1) право и государство – Человек и общество: общество как совокупность людей, объединенных определенными формами совместной жизни и деятельности; почему общество нуждается в специальных правилах; роль правил в жизни общества; сферы жизни общества; общественные отношения; социальные нормы – правила поведения людей в обществе; основные социальные нормы: мораль, право, запреты, обычаи, традиции; мораль, нравственность; общечеловеческие ценности: понятия добра и зла, правда, ложь; жизнь – самая большая ценность; моральные требования и поведение людей; правила вежливости; человек в обществе;

2) правовое государство и общество: что такое государство; понятие –гражданин; наша Родина – Республика Казахстан; государственные символы Республики Казахстан; взаимосвязь государства и права; признаки, отличающие государство от других общественных объединений; право и закон; источники права; законодательная власть; как принимаются законы в Республике Казахстан; система права; отрасли права: государственное право, конституционное право, гражданское право, трудовое право, семейное право, административное право, уголовное право; международное право; Всеобщая декларация прав человека, Конвенция о правах ребенка; понятие "право" как мера свободы и ответственности человека, роль права в жизни общества и государства;

3) конституционное право: Конституция Республики Казахстан – основной закон; история принятия Конституции Республики Казахстан; структура Конституции Республики Казахстан; органы законодательной власти Республики Казахстан: Парламент, Сенат, Мажилис; их состав, избирание, полномочия; судебная власть; структура и полномочия судебной власти Республики Казахстан; Прокуратура и правоохранительные органы; местные органы исполнительной власти; Президент Республики Казахстан, его роль и место в системе государственной власти; неотемлемые права личности: право на жизнь, личную неприкосновенность и достоинство; социальные права человека; жилищные права; право на медицинское обслуживание; право на отдых; политические права и свободы; религиозные верования и их место в современном мире; свобода совести; право на образование; право на доступ к культурным ценностям; гражданство в Республике Казахстан; основные обязанности граждан.

32. Базовое содержание учебного предмета "Общество и право" для 9 класса:

1) семейное право: основы семейного права; роль семьи в жизни человека и общества; состав семьи, ролевые отношения в семье; роль отца и матери в семье; ответственность и обязанности членов семьи; домашнее хозяйство; права и обязанности супругов; права и обязанности родителей; права и обязанности детей; Конвенция о правах ребенка;

2) трудовое право: основы трудового права; труд и трудовые отношения; Трудовой Кодекс Республики Казахстан; право на труд; Индивидуальный трудовой договор; права и обязанности работника и работодателя; рабочее время и время отдыха; оплата труда; гарантии и компенсации; охрана труда; дисциплина труда; дисциплинарная и материальная ответственность работников; трудовые споры – способы решения; комиссия по трудовым спорам; основания прекращения и расторжения трудового договора; особенности труда несовершеннолетних;

3) уголовное право: понятие уголовного права; назначение, источники и принципы; понятие преступления; категории и виды преступлений; ответственность за соучастие и участие в преступлении; этапы привлечения к уголовной ответственности; уголовное наказание, его виды; принудительные меры; освобождение от уголовной ответственности и наказания; ответственность несовершеннолетних; обстоятельства, отягощающие и смягчающие наказание; правоохранительные органы в стране.

33. Базовое содержание учебного предмета "Общество и право" для 10 класса:

1) административное право: понятие и источники административного права; субъекты административных правоотношений; методы административного регулирования; признаки и виды административных правонарушений; административное взыскание; исполнительная власть; местные представительные органы: система, структура, задачи, порядок избрания; государственная служба;

2) гражданское право: понятие гражданского права; система гражданского права, общая и особенная части; собственность и имущественные отношения; что значит быть собственником; регулирование законом имущественных отношений; охрана права собственности граждан; имущественные права и ответственность несовершеннолетних; право интеллектуальной собственности; наследственное право.

Глава 4. Система целей обучения

34. В разделе Программы для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе – раздел, третье число – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 8.2.1.2 "8" – класс, "2.1." – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

35. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Право и государство":

таблица 1

8 класс
Подраздел	Цели обучения:
1.1 Человек и общество	8.1.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии "общество"; 8.1.1.2 объяснять на элементарном уровне зачем нужны правила; 8.1.1.3 рассказывать о правилах поведения людей в обществе; 8.1.1.4 иметь представление о роли права в жизни человека; 8.1.1.5 с помощью педагога перечислять и определять основные социальные нормы общества (запреты, обычаи, мораль, этикет); 8.1.1.6 объяснять на примерах правила вежливости и поведения, принятых в обществе (уступать место пожилым в транспорте следует потому, что мораль предписывает ухаживать за стариками и больными); 8.1.1.7 знать о личной ответственности за свои поступки; 8.1.1.8 различать нравственные понятия добро, зло, правда, ложь; 8.1.1.9 понимать значение общечеловеческих ценностей: ценность человеческой жизни; 8.1.1.10 применять основные правила этикета и вежливости; 8.1.1.11 знать основные традиции и обычаи принятые в обществе
1.2 Правовое государство и общество	8.1.2.1 знать названия государственных символов и различать их; 8.1.2.2 объяснять простыми словами свое понимание понятия "общество"; 8.1.2.3 иметь представление о понятии "государство" и о признаках, которыми определяется государство; 8.1.2.4 знать внешние функции государства (оборона страны, внешнеполитическая деятельность, международное сотрудничество); 8.1.2.5 знать внутренние функции государства (охрана прав и свобод человека, обеспечение правопорядка); 8.1.2.6. знать основные признаки правового государства (равенство всех перед законом, ответственность государства и личности); 8.1.2.7 знать на основе чего формируется право (источники права); 8.1.2.8 перечислять отрасли права; 8.1.2.9 с помощью педагога называть правоохранительные органы и описывать их функции 8.1.2.10 иметь общее понимание содержания Конвенции о правах ребенка; 8.1.2.11 иметь представление о соблюдении основных государственных минимальных социальных стандартов, направленных на улучшение жизни детей (оказание бесплатной медицинской помощи; защита от физического и психического насилия; необходимый уровень жизни; получение содержания от родителей); 8.1.2.12 объяснять простыми словами свое понимание ответственности государства перед гражданами; 8.1.2.13 называть основные права человека и гражданина (совершать те или иные действия, пользоваться определенными правами для удовлетворения своих потребностей и интересов); 8.1.2.14 различать и объяснять на элементарном уровне понятия "права человека" и "права гражданина"; 8.1.2.15 называть личные права человека: право на жизнь, право на личную свободу, право на неприкосновенность жилища, свободу передвижения и выбор места жительства; 8.1.2.16 называть права гражданина (право на участие в управлении делами государства, право избирать и быть избранным в органы государственной власти и местного самоуправления; право участвовать в референдуме; право на равный доступ к государственной службе); 8.1.2.17 знать в какие органы следует обратиться для получения гражданства Республики Казахстан; 8.1.2.18 называть, какие организации отвечают за предупреждение и ликвидацию чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий; 8.1.2.19 называть, какие организации оказывают экстренную медицинскую помощь населению; 8.1.2.20 называть, какие организации оказывают помощь при чрезвычайных ситуациях; 8.1.2.21 называть какая организация обеспечивает пожарную безопасность

2) раздел "Конституционное право":

таблица 2

8 класс
Подраздел	Цели обучения:
2.1 Права и свободы человека и гражданина	8.2.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии свобода; 8.2.1.2 перечислять свои права как гражданина; 8.2.1.3 знать свои права на медицинское обслуживание; 8.2.1.4 знать свои права на образование; 8.2.1.5 знать свои права на социальное обеспечение; 8.2.1.6 перечислять основные религиозные конфессии находящиеся в Казахстане; 8.2.1.7 знать название организаций, в которые следует обращаться при ущемлении социальных прав; 8.2.1.8 уметь оформлять обращения в государственные органы
2.2 Конституционная система государственных органов	1)8.2.2.1 иметь представление о Конституции Республики Казахстан; 2)8.2.2.2 знать дату принятия Конституции Республики Казахстан; 3)8.2.2.3 знать источники конституционного права (Конституция Республики Казахстан, законы Республики Казахстан); 4)8.2.2.4 называть основные конституционные права человека: право на жизнь, свободу и личную неприкосновенность; 5)8.2.2.5 знать, что каждый гражданин является человеком, но не каждый человек является гражданином; 6)8.2.2.6 называть основные конституционные обязанности граждан Республики Казахстан; 7)8.2.2.7 знать обязанность уважать права, свободу, честь и достоинства людей; 8)8.2.2.8 знать обязанность уважать государственные символы Республики Казахстан; 9)8.2.2.9 знать обязанность платить законно установленные налоги, сборы и иные платежи; 10)8.2.2.10 знать обязанность защищать свою родину; 11)8.2.2.11 знать обязанность заботиться и беречь памятники истории и культуры; 12)8.2.2.12 знать обязанность сохранять природу и бережно относиться к природным богатствам; 13)8.2.2.13 иметь представление как проводятся выборы в Республике Казахстан; 14)8.2.2.14 иметь представление о законодательной, исполнительной и судебной власти Республики Казахстан; 15)8.2.2.15 на элементарном уровне описывать структуру и полномочия каждой власти Республики Казахстан; 8.2.2.16 располагать сведениями о местных органах власти; 8.2.2.17 рассказывать о роли Президента Республики Казахстан в системе государственной власти (указы и распоряжения президента имеют силу закона; утверждает государственные программы; ведет международные переговоры и подписывает договоры; вводит чрезвычайное и военное положение)

3) раздел "Семейное право":

таблица 3

9 класс
Подраздел	Цели обучения:
3.1 Понятие семейного права	9.3.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии семейного права; 9.3.1.2 уметь объяснить что такое "семья"; 9.3.1.3 знать, что брак и семья, материнство, отцовство и детство находятся под защитой государства; 9.3.1.4 знать, что брак – это равноправный союз между мужчиной и женщиной; 9.3.1.5 знать в каком возрасте вступают в брак мужчины и женщины; 9.3.1.6 знать, что признается брак, заключенный только в государственных органах записи актов гражданского состояния; 9.3.1.7 знать личные и имущественные права и обязанности супругов; 9.3.1.8 знать, что не допускается заключение брака между лицами, из которых хотя бы одно лицо уже состоит в другом зарегистрированном браке; 9.3.1.9 знать, что не допускается заключение брака между прямыми родственниками по восходящей и нисходящей линии (родителями и детьми, дедушкой, бабушкой и внуками), полнородными и неполнородными братьями и сестрами, имеющими общих отца и мать; 9.3.1.10 знать, что имущество, нажитое супругами во время брака, является их общей совместной собственностью; 9.3.1.11 иметь представление о брачном договоре; 9.3.1.12 знать, что является собственностью каждого из супругов; 9.3.1.13 иметь представление об алиментных отношениях; 9.3.1.14 рассказывать о своем участии в ведении домашнего хозяйства в семье; 9.3.1.15 иметь представление об опеке и попечительстве; 9.3.1.16 иметь представление о наследственном праве; 9.3.1.17 рассказывать о ведении семейного бюджета; 9.3.1.18 знать названия организаций, в которые следует обращаться для решения практических задач, касающихся семейных прав и обязанностей
3.2 Права и обязанности членов семьи	9.3.2.1 рассказывать на элементарном уровне об основных правах и обязанностях членов семьи; 9.3.2.2 знать права и обязанности супругов; 9.3.2.3 рассказывать об обязанностях каждого члена семьи; 9.3.2.4 знать обязанности родителей: заботиться о здоровье своих детей, имеют право и обязаны воспитывать своих детей; 9.3.2.5 знать обязанности детей; 9.3.2.6 знать права детей жить и воспитываться в семье, право знать своих родителей, право на их заботу, право на общение со своими родителями, дедушками, бабушками, братьями, сестрами и родственниками; 9.3.2.7 иметь представление о международной Конвенции о правах ребенка; 9.3.2.8 знать элементарные правила этики семейных отношений;
3.3 Важность семьи в обществе	9.3.3.1 иметь представление о роли семьи в жизни человека и общества; 9.3.3.2 иметь представления о понятии дружная семья

4) раздел "Трудовое право":

таблица 4

9 класс
Подраздел	Цели обучения:
4.1 Понятие трудового права	9.4.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии трудовое право; 9.4.1.2 заполнять индивидуальный трудовой договор; 9.4.1.3 различать индивидуальный и коллективный трудовой договор; 9.4.1.4 находить основные пункты трудового договора (рабочее время, время отдыха, продолжительность отпуска, размер заработной платы); 9.4.1.5 знать основные понятия о дисциплине труда; 9.4.1.6 знать правила внутреннего распорядка; 9.4.1.7 знать основные правила труда несовершеннолетних; 9.4.1.8 знать, кто должен заполнять трудовую книжку; 9.4.1.9 заполнять деловые бумаги, стандартные бланки с помощью педагога; 9.4.1.10 знать названия организаций, в которые следует обращаться для разрешения трудовых споров; 9.4.1.11 знать о материальной ответственности рабочих и служащих за ущерб, принесенный предприятию, организации; 9.4.1.12 знать, что возложение материальной ответственности за ущерб наступает лишь при наличии вины работника; 9.4.1.13 знать, что между работником и предприятием заключается письменный договор о принятии на себя работником ответственности за сохранность имущества
4.2 Условия и охрана труда	9.4.2.1 знать элементарные правила охраны труда; 9.4.2.2 знать основные правила гигиены труда; 9.4.2.3 иметь представление о понятии "профессиональное заболевание"
4.3 Трудовой договор	9.4.3.1 знать основные пункты трудового договора; 9.4.3.2 знать между какими сторонами заключается трудовой договор – работодатель и работник; 9.4.3.3 читать и подписывать трудовой договор; 9.4.3.4 различать виды трудовых договоров: на неопределенный срок, на определенный срок не более 5 лет, с временным работником, сезонным работником; 9.4.3.5 уметь писать заявление о приеме на работу; 9.4.3.6 уметь писать заявление об увольнении с работы; 9.4.3.7 писать заявление о предоставлении отпуска; 9.4.3.8 писать объяснительную записку

5) раздел "Уголовное право":

таблица 5

10 класс
Подраздел	Цели обучения:
5.1 Понятие уголовного права	9.5.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии уголовного права; 9.5.1.2 иметь представление о терминах, используемых в уголовном праве: вина, амнистия, вымогательство, соучастие, арест; 9.5.1.3 иметь представление о функциях полиции: профилактика правонарушений; охрана общественного порядка; борьба с преступностью; исполнение уголовных наказаний и административных взысканий
5.2 Понятие преступления	9.5.2.1 иметь представление о понятии "преступление"; 9.5.2.2 иметь представления о понятиях "подстрекатель", "наводчик", "участник", "исполнитель" и "пособник"; 9.5.2.3 иметь сведения о правонарушениях, за которые несут уголовное наказание; 9.5.2.4 иметь представление о наказании и его целях; 9.5.2.5 иметь представление о понятии "принудительные меры"; 9.5.2.6 иметь представление об основных наказаниях: штраф, лишение права заниматься определенной деятельностью, привлечение к общественным работам, исправительные работы, арест, лишение свободы; 9.5.2.7 знать название правовых организаций, в которые следует обращаться для решения практических жизненных задач
5.3 Уголовная ответственность	9.5.3.1 иметь представление об ответственности за соучастие и участие в преступлении; 9.5.3.2 располагать сведениями о факторах, которые могут служить основанием для освобождения от уголовной ответственности (превышение необходимой обороны, примирение с потерпевшим, раскаяние)

6) раздел "Административное право":

таблица 6

10 класс
Подраздел	Цели обучения:
6.1 Понятие административного права	10.6.1.1 иметь представление о понятии административная ответственность; 10.6.1.2 участвовать в реализации мер профилактики административного правонарушения
6.2 Административная ответственность	10.6.2.1 знать, что такое мелкое хулиганство (нецензурная брань в общественных местах, оскорбительное приставание к гражданам и действия, нарушающие общественный порядок и спокойствие граждан); 10.6.2.2 знать, что за мелкое хулиганство возлагается штраф; 10.6.2.3 выполнять требования правил поведения в общественных местах; 10.6.2.4 иметь представление об основных правилах и нормах рационального использования земельных и водных ресурсов; 10.6.2.5 иметь представления о правилах сохранения от загрязнения атмосферного воздуха; 10.6.2.6 иметь представления о защите животного и растительного мира; 10.6.2.7 иметь представление о значении Красной книги; 10.6.2.8 называть животных и растения, занесенных в Красную книгу; 10.6.2.9 знать основные правила дорожного движения; 10.6.2.10 иметь представления об основных таможенных правилах; 10.6.2.11 знать название организаций, в которые следует обращаться при нарушении административных прав
6.3 Профилактика административного правонарушения	10.6.3.1 иметь представления об общих положениях Закона Республики Казахстан "О профилактике правонарушений"; 10.6.3.2 иметь представления о понятиях, входящих в комплекс профилактики правонарушений: социальная адаптация, социальная реабилитация, правовое воспитание

7) раздел "Гражданское право":

таблица 7

10 класс
Подраздел	Цели обучения:
7.1 Понятие гражданского права	10.7.1.1 иметь представление о гражданском праве; 10.7.1.2 располагать сведениями об ответственности за поступки, связанные с имущественными отношениями (воровство, грабеж, вымогательство); 10.7.1.3 знать название правовых организаций, в которые следует обращаться для решения разногласий в гражданских правах
7.2 Право собственности	10.7.2.1 иметь представления о собственности; 10.7.2.2 знать, что собственность охраняется государством; 10.7.2.3 знать какие органы призваны защищать права собственника; 10.7.2.4 знать, что граждане имеют право заниматься предпринимательской деятельностью; 10.7.2.5 различать государственную и частную собственность
7.3 Обязательство и ответственность в гражданском праве	10.7.3.1 иметь представление о гражданско-правовой ответственности; 10.7.3.2 знать основные обязанности гражданина; 10.7.3.3 иметь представление об обязательстве гражданина в гражданском праве (передача имущества, выполнение работы, уплата денег); 10.7.3.4 иметь представление о понятиях: кредитор, должник, аренда, пеня, залог; 10.7.3.5 иметь представление о понятиях: материальная ответственность, неустойка, задаток
7.4 Защита прав потребителей	10.7.4.1 объяснять на элементарном уровне правила защиты прав потребителей; 10.7.4.2 уметь пользоваться полученными знаниями при приобретении покупки, оказании услуг или выполнении работ – менять или возвращать ненадлежащий товар; 10.7.4.3 знать свои права и уметь требовать надлежащего качества товара; 10.7.4.4 знать свои права и уметь требовать возмещения убытков вследствие недостатков товара, работы, услуги

36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Общество и право" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

37. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Общество
и право" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
8-10 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Общество и право" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 8-10 классов по обновленному содержанию

1) 8 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Право и государство	1.1 Человек и общество	8.1.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии "общество"; 8.1.1.2 объяснять на элементарном уровне зачем нужны правила; 8.1.1.3 рассказывать о правилах поведения людей в обществе; 8.1.1.4 иметь представление о роли права в жизни человека; 8.1.1.5 с помощью педагога перечислять и определять основные социальные нормы общества (запреты, обычаи, мораль, этикет; 8.1.1.6 объяснять на примерах правила вежливости и поведения, принятых в обществе (уступать место пожилым в транспорте следует потому, что мораль предписывает ухаживать за стариками и больными)
1. Право и государство	1.2 Правовое государство и общество	8.1.2.1 знать названия государственных символов и различать их; 8.1.2.2 объяснять простыми словами свое понимание понятия "общество"; 8.1.2.3 иметь представление о понятии "государство" и о признаках, которыми определяется государство
2 четверть
1. Право и государство	1.1 Человек и общество	8.1.1.7 знать о личной ответственности за свои поступки; 8.1.1.8 различать нравственные понятия – добро, зло, правда, ложь; 8.1.1.9 понимать значение общечеловеческих ценностей: ценность человеческой жизни; 8.1.1.10 применять основные правила этикета и вежливости; 8.1.1.11 знать основные традиции и обычаи, принятые в обществе
1. Право и государство	1.2 Правовое государство и общество	8.1.2.4 знать внешние функции государства (оборона страны, внешнеполитическая деятельность, международное сотрудничество); 8.1.2.5 знать внутренние функции государства (охрана прав и свобод человека, обеспечение правопорядка); 8.1.2.6. знать основные признаки правового государства (равенство всех перед законом, ответственность государства и личности)
3 четверть
1. Право и государство	1.2 Правовое государство и общество	8.1.2.7 знать. на основе чего формируется право (источники права); 8.1.2.8 перечислять отрасли права; 8.1.2.9 с помощью педагога называть правоохранительные органы и описывать их функции; 8.1.2.10 иметь общее понимание содержания Конвенции о правах ребенка; 8.1.2.11 иметь представление о соблюдении основных государственных минимальных социальных стандартов, направленных на улучшение жизни; 8.1.2.12 объяснять простыми словами свое понимание ответственности государства перед гражданами; 8.1.2.13 называть основные права человека и гражданина; 8.1.2.14 различать и объяснять на элементарном уровне понятия "права человека" и "права гражданина"; 8.1.2.15 называть личные права человека: право на жизнь, право на личную свободу, право на неприкосновенность жилища, свободу передвижения и выбор места жительства; 8.1.2.16 называть права гражданина (право на участие в управлении делами государства, право избирать и быть избранным в органы государственной власти и местного самоуправления; право участвовать в референдуме; право на равный доступ к государственной службе); 8.1.2.17 знать в какие органы следует обратиться для получения гражданства Республики Казахстан
4 четверть
1. Право и государство	1.2 Правовое государство и общество	8.1.2.18 называть, какие организации отвечают за предупреждение и ликвидацию чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий; 8.1.2.19 называть, какие организации оказывают экстренную медицинскую помощь населению; 8.1.2.20 называть, какие организации оказывают помощь при чрезвычайных ситуациях; 8.1.2.21 называть какая организация обеспечивает пожарную безопасность
2.Конститутционное право	2.1 Права и свободы человека и гражданина	8.2.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии свобода; 8.2.1.2 перечислять свои права как гражданина; 8.2.1.3 знать свои права на медицинское обслуживание; 8.2.1.4 знать свои права на образование; 8.2.1.5 знать свои права на социальное обеспечение; 8.2.1.6 перечислять основные религиозные конфессии находящиеся в Казахстане; 8.2.1.7 знать название организаций, в которые следует обращаться при ущемлении социальных прав; 8.2.1.8 уметь оформлять обращения в государственные органы

2) 9 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
3. Семейное право	3.1 Понятие семейного права	9.3.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии семейного права; 9.3.1.2 уметь объяснить что такое "семья"; 9.3.1.3 знать, что брак и семья, материнство, отцовство и детство находятся под защитой государства; 9.3.1. 4 знать, что брак – это равноправный союз между мужчиной и женщиной; 9.3.1.5 знать, в каком возрасте вступают в брак мужчины и женщины; 9.3.1.6 знать, что признается брак, заключенный только в государственных органах записи актов гражданского состояния; 9.3.1.7 знать личные и имущественные права и обязанности супругов; 9.3.1.8 знать, что не допускается заключение брака между лицами, из которых хотя бы одно лицо уже состоит в другом зарегистрированном браке; 9.3.1.9 знать, что не допускается заключение брака между прямыми родственниками по восходящей и нисходящей линии (родителями и детьми, дедушкой, бабушкой и внуками), полнородными и неполнородными братьями и сестрами, имеющими общих отца и мать; 9.3.1.10 знать, что имущество, нажитое супругами во время брака, является их общей совместной собственностью; 9.3.1.11 иметь представление о брачном договоре; 9.3.1.12 знать, что является собственностью каждого из супругов; 9.3.1.13 иметь представление об алиментных отношениях; 9.3.1.14 рассказывать о своем участии в ведении домашнего хозяйства в семье; 9.3.1.15 иметь представление об опеке и попечительстве; 9.3.1.16 иметь представление о наследственном праве; 9.3.1.17 рассказывать о ведении семейного бюджета; 9.3.1.18 знать название организаций, в которые следует обращаться для решения практических задач, касающихся семейных прав и обязанностей
2 четверть
3. Семейное право	3.2 Права и обязанности членов семьи	9.3.2.1 рассказывать на элементарном уровне об основных правах и обязанностях членов семьи; 9.3.2.2 знать права и обязанности супругов; 9.3.2.3 рассказывать об обязанностях каждого члена семьи; 9.3.2.4 знать обязанности родителей: заботиться о здоровье своих детей, имеют право и обязаны воспитывать своих детей; 9.3.2.5 знать обязанности детей; 9.3.2.6 знать права детей жить и воспитываться в семье, право знать своих родителей, право на их заботу, право на общение со своими родителями, дедушками, бабушками, братьями, сестрами и родственниками; 9.3.2.7 иметь представление о Конвенции о правах ребенка; 9.3.2.8 знать элементарные правила этики семейных отношений
3. Семейное право	3.3 Важность семьи в обществе	9.3.3.1 иметь представление о роли семьи в жизни человека и общества; 9.3.3.2 иметь представления о понятии дружная семья
3 четверть
4. Трудовое право	4.1 Понятие трудового права	9.4.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии трудовое право; 9.4.1.2 заполнять индивидуальный трудовой договор; 9.4.1.3 различать индивидуальный и коллективный трудовой договор; 9.4.1.4 находить основные пункты трудового договора (рабочее время, время отдыха, продолжительность отпуска, размер заработной платы); 9.4.1.5 знать основные понятия о дисциплине труда; 9.4.1.6 знать правила внутреннего распорядка; 9.4.1.7 знать основные правила труда несовершеннолетних; 9.4.1.8 знать, кто должен заполнять трудовую книжку; 9.4.1.9 заполнять деловые бумаги и стандартные бланки с помощью педагога; 9.4.1.10 знать название организаций, в которые следует обращаться для разрешения трудовых споров; 9.4.1.11 знать о материальной ответственности рабочих и служащих за ущерб, принесенный предприятию и организации; 9.4.1.12 знать, что возложение материальной ответственности за ущерб наступает лишь при наличии вины работника; 9.4.1.13 знать, что между работником и предприятием заключается письменный договор о принятии на себя работником ответственности за сохранность имущества
4 четверть
4. Трудовое право	4.2 Условия и охрана труда	9.4.2.1 знать элементарные правила охраны труда; 9.4.2.2 знать основные правила гигиены труда; 9.4.2.3 иметь представление о понятии "профессиональное заболевание"
4. Трудовое право	4.3 Трудовой договор	9.4.3.1 знать основные пункты трудового договора; 9.4.3.2 знать между какими сторонами заключается трудовой договор – работодатель и работник; 9.4.3.3 читать и подписывать трудовой договор; 9.4.3.4. различать виды трудовых договоров: на неопределенный срок, на определенный срок не более 5 лет, с временным работником, сезонным работником; 9.4.3.5 уметь писать заявление о приеме на работу; 9.4.3.6 уметь писать заявление об увольнении с работы; 9.4.3.7 писать заявление о предоставлении отпуска; 9.4.3.8 писать объяснительную записку

3) 10 класс:

таблица 3

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
5. Уголовное право	5.1 Понятие уголовного права	9.5.1.1 рассказывать на элементарном уровне о понятии уголовного права; 9.5.1.2 иметь представление о терминах, используемых в уголовном праве: вина, амнистия, вымогательство, соучастие и арест; 9.5.1.3 иметь представление о функциях полиции: профилактика правонарушений; охрана общественного порядка; борьба с преступностью; исполнение уголовных наказаний и административных взысканий
5. Уголовное право	5.2 Понятие преступления	9.5.2.1 иметь представление о понятии "преступление"; 9.5.2.2 иметь представления о понятиях "подстрекатель", "наводчик", "участник", "исполнитель" и "пособник"; 9.5.2.3 иметь сведения о правонарушениях, за которые несут уголовное наказание; 9.5.2.4 иметь представление о наказании и его целях 9.5.2.5 иметь представление о понятии "принудительные меры"; 9.5.2.6 иметь представление об основных наказаниях: штраф, лишение права заниматься определенной деятельностью, привлечение к общественным работам, исправительные работы, арест и лишение свободы; 9.5.2.7 знать название правовых организаций, в которые следует обращаться для решения практических жизненных задач
2 четверть
5. Уголовное право	5.3 Уголовная ответственность	9.5.3.1 иметь представление об ответственности за соучастие и участие в преступлении; 9.5.3.2 располагать сведениями о факторах, которые могут служить основанием для освобождения от уголовной ответственности (превышение необходимой обороны, примирение с потерпевшим, раскаяние)
6. Административное право	6.1 Понятие административного права	10.6.1.1 иметь представление о понятии административная ответственность; 10.6.1.2 участвовать в реализации мер профилактики административного правонарушения
6. Административное право	6.2 Административная ответственность	10.6.2.1 знать, что такое мелкое хулиганство (нецензурная брань в общественных местах, оскорбительное приставание к гражданам и действия, нарушающие общественный порядок и спокойствие граждан); 10.6.2.2 знать, что за мелкое хулиганство возлагается штраф; 10.6.2.3 выполнять требования правил поведения в общественных местах; 10.6.2.4 иметь представление об основных правилах и нормах рационального использования земельных и водных ресурсов; 10.6.2.5 иметь представления о правилах сохранения от загрязнения атмосферного воздуха; 10.6.2.6 иметь представления о защите животного и растительного мира
3 четверть
6. Административное право	6.2 Административная ответственность	10.6.2.7 иметь представление о значении Красной книги; 10.6.2.8 называть животных и растения, занесенных в Красную книгу; 10.6.2.9 знать основные правила дорожного движения; 10.6.2.10 иметь представления об основных таможенных правилах; 10.6.2.11 знать название организаций, в которые следует обращаться при нарушении административных прав
6. Административное право	6.3 Профилактика административного нарушения	10.6.3.1 иметь представления об общих положениях Закона Республики Казахстан "О профилактике правонарушений"; 10.6.3.2 иметь представления о понятиях, входящих в комплекс профилактики правонарушений: социальная адаптация, социальная реабилитация, правовое воспитание
7. Гражданское право	7.1 Понятие гражданского права	10.7.1.1 иметь представление о гражданском праве; 10.7.1.2 располагать сведениями об ответственности за поступки, связанные с имущественными отношениями (воровство, грабеж, вымогательство); 10.7.1.3 знать название правовых организаций, в которые следует обращаться для решения разногласий в гражданских правах
4 четверть
7. Гражданское право	7.2 Право собственности	10.7.2.1 иметь представления о собственности; 10.7.2.2 знать, что собственность охраняется государством; 10.7.2.3 знать какие органы призваны защищать права собственника; 10.7.2.4 знать, что граждане имеют право заниматься предпринимательской деятельностью; 10.7.2.5 различать государственную и частную собственность
7. Гражданское право	7.3 Обязательство и ответственность в гражданском праве	10.7.3.1 иметь представление о гражданско-правовой ответственности; 10.7.3.2 знать основные обязанности гражданина; 10.7.3.3 иметь представление об обязательстве гражданина в гражданском праве (передача имущества, выполнение работы, уплата денег); 10.7.3.4 иметь представление о понятиях: кредитор, должник, аренда, пеня, залог; 10.7.3.5 иметь представление о понятиях: материальная ответственность, неустойка, задаток
7. Гражданское право	7.4 Защита прав потребителей	10.7.4.1 объяснять на элементарном уровне правила защиты прав потребителей; 10.7.4.2 уметь пользоваться полученными знаниями при приобретении покупки, оказании услуг или выполнении работ – менять или возвращать ненадлежащий товар; 10.7.4.3 знать свои права и уметь требовать надлежащего качества товара; 10.7.4.4 знать свои права и уметь требовать возмещения убытков вследствие недостатков товара, работы и услуги

Приложение 525
приказу Министра образования и
науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 525 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Культура поведения" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Культура поведения" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Культура поведения" – способствовать формированию высоконравственной, культурной, всесторонне развитой личности.

3. Задачи обучения культуре поведения:

1) познакомить обучающихся с правилами этикета и нормами поведения в общественных местах;

2) сформировать уважительное и тактичное отношение к личности человека;

3) формировать устойчивую положительную самооценку школьников;

4) обучать культуре поступков в различных ситуация;

5) развивать коммуникативные способности;

6) будить у обучающихся желание самосовершенствоваться, развиваться всесторонне, гармонично;

7) развивать эстетический вкус, умение видеть красоту в окружающем мире;

8) формировать положительные взаимоотношения в разных видах деятельности;

9) способствовать применению полученных знаний в жизни.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Культура поведения" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

6. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающегося с легкой умственной отсталостью, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности.

7. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

8. Воспитание культуры поведения осуществляется систематически, включает все стороны жизни и не допускает разнобоя в требованиях к поведению обучающихся. Методы обучения культуре поведения: приучение, упражнение, обучающие ситуации (ситуативные задачи, деловые игры), поощрение, порицание, пример для подражания, разнообразие словесных методов, разъяснение, этическая беседа.

9. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом работоспособности обучающихся.

10. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

11. Нормы оценки результатов усвоения умений и навыков обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

12. Оценочными средствами являются задания и упражнения, с помощью которых формировались умения и навыки.

14. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

15. Применение критериальной описательной оценки достижений обучающихся с умственной отсталостью обеспечит объективность оценочной деятельности педагогов. Критериями оценки результата обучения являются:

1) умение руководствоваться на практике усвоенными способами действий, навыками культуры поведения;

2) проявление интереса к действиям, характеризующим культуру поведения, потребность в них;

3) адекватное отношение к отрицательным проявлениям в поведении сверстников, окружающих;

4) взаимосвязь внешних форм культуры поведения с внутренними качествами личности обучающегося.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Культура поведения"

16. Распределение учебной нагрузки по предмету "Культура поведения":

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

17. Главным содержанием уроков по культуре поведения являются поведенческие правила, подкрепленные этическими и эстетическими нормами. В уроки включаются беседы, игры, театрализованные представления, праздничные вечера, встречи с интересными людьми, приглашение родителей, экскурсии, посещения театра, музея, кафе, библиотеки. Практические занятия технически отрабатывают тот или иной поведенческий навык, например, уступить место в транспорте, поблагодарить за подарок, встать из-за стола, произнести комплимент.

18. Содержание предмета "Культура поведения" включает следующие разделы:

1) раздел "Культура внешнего вида";

2) раздел "Культура межличностных отношений";

3) раздел "Культура поведения в общественных местах".

19. Раздел "Культура внешнего вида" включает следующие подразделы:

1) культурно-гигиенические навыки;

2) культура одежды.

20. Раздел "Культура межличностных отношений" включает следующие подразделы:

1) культура общения и речевого этикета;

2) культура деятельности;

3) культура трудовой деятельности (8-9 классы).

21. Раздел "Культура поведения в общественных местах" включает следующие подразделы:

1) культура поведения в общественных местах классы;

2) культура делового этикета (8-9 классы).

22. Учебный материал структурирован в Программе на основе концентрического принципа, что позволяет учитывать объективные трудности формирования навыков у умственно отсталых обучающихся.

23. Базовое содержание учебного предмета "Культура поведения" для 5 класса:

1) гигиенические навыки. Умение правильно и самостоятельно одеваться, навык последовательных действий одевания. Умение ежедневно вставать в одно и то же время, проветривать комнату и делать зарядку. Навыки культурной еды. Умение обучающихся знакомиться со сверстниками, приветливо здороваться при встрече, прощаться при расставании, вежливо делая поклон головой; произносить приветствия с улыбкой, отчетливо, бодро. Использование слов вежливого обращения. Навыки ориентировки в классе, спальне, игровой комнате, умывальной и туалетной комнатах, раздевалке. Умение складывать вещи, школьные принадлежности на свои места, пользоваться ими аккуратно.

24. Базовое содержание учебного предмета "Культура поведения" для 6 класса:

1) уход за гигиеническими предметами. Подготовка спальной комнаты ко сну, проветривание спальни перед сном. Ночная сорочка, пижама. Правила пользования и уход. Вход в помещение. Снимание головного убора при входе в помещение мальчиками. Вытирание подошвы обуви при входе в помещение;

2) правила поведения в школе: приведение одежды в порядок перед зеркалом; организованность на уроке. Проявление любви к близким людям - маме, папе, сестрам, братьям; привязанность к семье; способность замечать некоторые трудовые действия, выполняемые в семье мамой, папой, бабушкой;

3) правила приветствия учениками учителя, мальчиками девочек, младшими старших. Ответ на приветствия людей. Обращение к старшим по возрасту на "вы". Правила пользования словами вежливого обращения: "Извините", "Разрешите войти", "Можно выйти". Умение внимательно слушать учителя, отвечать на вопросы. Правила культуры общения со сверстниками.

25. Базовое содержание учебного предмета "Культура поведения" для 7 класса:

1) внешний вид ученика после уроков: переодевание в домашнюю одежду без предупреждения, бережное отношение к своей одежде и обуви, умение самому следить за ее чистотой. Ручная стирка мелких вещей. Стирка в стиральной машинке. Подготовка школьной одежды с вечера. Предварительная подготовка одежды на выход. Уход за обувью. Правила поведения в общественных местах. Правила ходьбы по тротуару. Чувство привязанности к самым близким людям – маме, папе, братьям, сестрам, бабушке, дедушке. Уважение к повседневному труду взрослых, благодарность родителям за заботу о них. Доброжелательное отношение детей друг к другу, побуждение к добрым поступкам. Использование в повседневной жизни вежливых слов: "Доброе утро", "Добрый день", "Добрый вечер", "Спокойной ночи". Правила распределения своего времени. Участие в общественном труде, помощь учительнице, воспитателю, родителям. Проявление заботливости, ответственности. Умение договариваться и действовать согласованно, помогать друг другу.

26. Базовое содержание учебного предмета "Культура поведения" для 8 класса:

1) правила пользования ухаживающими средствами для волос. Уход за ногтями на руках и ногах. Правила последовательного одевания, переодевания. Одежда на выход в гости, на праздники. Одежда в соответствии с погодой. Правила поведения в транспорте. Вежливое обращение с пассажирами, умение уступать место старшим и пассажирам с маленькими детьми. Проявление доброты и предупредительности к окружающим без напоминания, по собственному побуждению. Выражение интереса к своим товарищам, их человеческим качествам, увлечениям. Использование слов вежливого обращения: "Благодарю", "Будьте добры". Правило хорошего тона - выслушивание товарища, не перебивая. Анализ своих поступков, в понимании того, соответствуют ли они правилам вежливости. Индивидуальные увлечения детей. Умение ставить перед собой небольшие задачи и доводить их до конца.

27. Базовое содержание учебного предмета "Культура поведения" для 9 класса:

1) правила приема пищи в общественных местах, пользоваться столовыми приборами. Экскурсии в сферы обслуживания. Услуги, предоставляемые населению сферой обслуживания – парикмахерская, химчистка, ателье по пошиву одежды, мастерская по ремонту обуви. Правила хорошего тона. Правила знакомства в гостях со сверстниками и взрослыми. Умение дорожить доверием взрослых и товарищей. Правила поведения в гостях, кафе, ресторане. Правила поведения в кинотеатре, театре, музее. Использование слов вежливого обращения: "Здравствуйте", "До свидания", "Пожалуйста", "Будьте добры", "Извините", "Спасибо", "Благодарю", "Разрешите войти". Умение не перебивать взрослых и не вмешиваться в их разговор. Практикумы-тренинги по закреплению использования вежливых слов путем поручений и заданий. Правила соблюдения чистоты и порядка на своем рабочем месте в классе, мастерской, игровой комнате, дома. Требования к выполнению любого задания - любую работу надо делать только хорошо. Правила пользования учебниками и книгами.

28. Распределение учебного материала по классам (четвертям) в Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в следующий (из одной четверти в следующую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Реализуя право каждого ученика с легкой умственной отсталостью развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определит количество часов, необходимое для изучения каждой темы, раздела с обучающимися своего класса. Обучение в каждом классе начинается с повторения ранее изученного материала.

Глава 4. Система целей обучения

29. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе, третье числа - подраздел, четвертое число - показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.2.1 "5" – класс, "2.2" – раздел и подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

30. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Культура внешнего вида":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Культурно-гигиенические навыки	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 полоскать рот после еды 5.1.1.4 чистить зубы утром и вечером 5.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой 5.1.16 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле 5.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала 5.1.1.8 пользоваться шампунем при мытье волос 5.1.1.9 ухаживать за ногтями рук и ног 5.1.1.10 замечать непорядок в состоянии чистоты рук и ногтей, прически у одноклассника и у себя	6.1.1.1 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 6.1.1.2 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.3 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала; 6.1.1.4 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 6.1.1.5 при входе в здание (дома, школе) тщательно вытирать ноги; 6.1.1.6 пользовать-ся носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 6.1.1.7 пользоваться салфеткой во время еды, за столом сидеть прямо, не класть локти на стол.	7.1.1.1. вставать утром всегда в одно и то же время; 7.1.1.2 делать утреннюю гимнастику; 7.1.1.3 тщательно умываться, чистить зубы, аккуратно причесываться; 7.1.1.4 выполнять закаливающие процедуры, ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног. 7.1.1.5 правильно пользоваться столовыми приборами; 7.1.1.6 кушать не торопясь, аккуратно, бесшумно, тщательно пережевы-вать пищу; 7.1.1.7 полоскать рот после еды; 7.1.1.8, привести в порядок свою одежду и обувь вечером, прежде чем лечь спать; 7.1.1.9 выполнять вечерние гигиенические процедуры; 7.1.1.10 экономно использовать воду (тщательно закручивать краны)	8.1.1.1 выполнять утренние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног; 8.1.1.3 ухаживать за предметами гигиены; 8.1.1.4 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук 8.1.1.5 выполнять правила поведения за столом, закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть; 8.1.1.6 выполнять вечерние гигиенические процедуры; 8.1.1.7 прежде чем лечь спать, привести в порядок свою одежду и обувь; 8.1.1.8 замечать непорядок прически у одноклассника и у себя.	9.1.1.1 выполнять закаливающие процедуры; 9.1.1.2 красиво причесываться, различать прически праздничные и повседневные; 9.1.1.3 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук. 9.1.1.4 девочкам уметь различать повседнев-ный и праздничный макияж; 9.1.1.5 уметь пользоваться дезодорантом, духами, жевательными резинками и освежающими средствами
1.2. Культура одежды	5.1.2.1 опрятно одеваться в школу; 5.1.2.2 правильно выбирать одежду на разные случаи: (школа, дом, гости, праздник, театр); 5.1.2.3 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 5.1.2.4 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 5.1.2.5 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 5.1.2.6 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой.	6.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 6.1.2.2 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 6.1.2.3 проверять аккурат-ность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 6.1.2.4 выбрать одежду для праздника, похода в гости; 6.1.2.5 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезоном; 6.1.2.6 сушить мокрую одежду и обувь; 6.1.2.7 замечать несоответствие внешнего вида жизненной ситуации	7.1.2.1 понимать, что внешний вид зависит не только от одежды; 7.1.2.2 иметь навыки красивой естественной походки: голову держать высоко, движения рук соразмерны размеру и ритму шага, ширина шага для девочек зависит от одежды и обуви (брюки или юбка, туфли на каблуке или кроссовки); 7.1.2.3 поддерживать правильную осанку: выпрямленная спина, расправленные плечи, высоко поднятая голова; 7.1.2.4 иметь понятие о привлекательности человека; 7.1.2.5 осознавать важность оформления внешности: правильная осанка, походка человека, жестикуляция	8.1.2.1 осознавать значение внешнего вида человека для отношений с людьми; 8.1.2.2 понимать важность первого впечатления; 8.1.2.3 осознавать влияние внешнего вида на внутренний мир человека; 8.1.2.4 знать составляющие внешнего вида: физический облик, позы и движения; 8.1.2.5 знать основные функции одежды; 8.1.2.6 правильно выбирать одежду по случаю; 8.1.2.7 различать мужской костюм: деловой и повседневный стиль юноши; 8.1.2.8 различать женский костюм: деловой и торжествен-ный; 8.1.2.9 иметь представление о женственности и элегантности; 8.1.2.10 знать важные мелочи повседневного этикета;	9.1.2.1 знать краткую историю костюма от древности до наших дней; 9.1.2.2 знать традиции казахской национальной одежды; 9.1.2.3 иметь представление о стиле, понятие вкуса, имидж человека (имиджи начальника, учителя, родителей – "строгий", "добрый", "справедливый", "бескомпромиссный") 9.1.2.4 иметь понятие о дресс-коде; 9.1.2.5 понимать правила выбора одежды: соответствие погоде, ситуации, возрасту, индивидуальным особенностям человека. 9.1.2.6 различать виды одежды по назначению; 9.1.2.7 знать о спецодежде как разновидности рабочей одежды; 9.1.2.8 иметь понятие об ансамбле в одежде и поведении

2) раздел 2 "Культура межличностных отношений":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения:
Подразделы	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 иметь представление об особенностях этикета общения, принятого у разных народов (в зависимости от национального состава обучающихся класса); 5.2.1.2 понимать родственные отношения: двоюродный брат, двоюродная сестра, тетя, дядя; 5.2.1.3 знать имена, отчества и фамилии ближайших родственников 5.2.1.4 знать даты рождения своих родителей, сестер, братьев, бабушек и дедушек; 5.2.1.5 стремиться принимать правильную позу при разговоре стоя и сидя; 5.2.1.6 стремиться выслушивать собеседника до конца, отвечать на вопросы кратко, без излишней жестикуляциине гримасни-чая; 5.2.1.7 придерживаться традиционным отношениям со старшими, принятыми у казахского народа; 5.2.1.8 использовать в речи разные обращения, в зависимости от национальности собеседника; 5.2.1.9 приветствовать и прощаться на казахском языке; 5.2.1.10 уметь представлять людей друг другу: "Мама, познакомься…", "Ребята, знакомьтесь!"; младших представлять старшим; мальчика представлять девочке.	6.2.1.1 иметь представление о идеальном учителе и ученике; 6.2.1.2 иметь понятие о сотрудничестве учителя и ученика; 6.2.1.3 осознавать роль ученика в общении с учителем; 6.2.1.4 объяснять особенности работы учителя; 6.2.1.5 выполнять правила общения в условиях стандартных ситуаций урока; 6.2.1.6 знать и выполнять основные правила ученика; 6.2.1.7 иметь аккуратный вид; 6.2.1.8 не опаздывать на урок; 6.2.1.9 содержать в порядке учебники; 6.2.1.10 не сорить в классе, в коридоре школы; 6.2.1.11 при входе в класс учителя или старших быстро и молча встать; 6.2.1.12 на уроке не отвлекаться, не мешать учителю и товарищам; 6.2.1.13 уметь задать вопрос, поднять руку, при обращении учителя или старшего к ученику, встать и выслушать стоя вопрос или просьбу; 6.2.1.14 на перемене не бегать, не толкаться; 6.2.1.15 перед старшими замедлить шаг; 6.2.1.16 уметь вести разговор (начало беседы, продолжение и завершение); 6.2.1.17 учиться культуре поддержания разговора; 6.2.1.18 уметь разговаривать по телефону, знать правила пользования телефоном как средством связи и краткого общения.	7.2.1.1 иметь понятие об "этикете", как своде правил поведения, обхождения, принятых в определенных социальных кругах; 7.2.1.2 иметь представление о различиях в правилах этикета в разных странах; 7.2.1.3 уметь общаться с незнакомыми людьми: официантами в кафе, кассирами на вокзале, пассажирами в вагоне, соседом в самолете; 7.2.1.4 подбирать и дарить подарки близким родственникам друзьям, хорошим знакомым, мужчинам и женщинам, взрослым и детям; 7.2.1.5 знать внутри -семейные связи: невестка, зять, теща, тесть, свекровь, свекор; 7.2.1.6 иметь представление о речевом этикете и культуре речи; 7.2.1.7 понимать значение интонации, ударения, неудачных выражений, речевых ошибок, некультурных и грубых слов в общении людей, последствия этого для отношений между людьми; 7.2.1.8 использовать вежливые слова и выражения, такие как "Вас не затруднит передать мне", "Будьте любезны", "С Вашего разрешения"	8.2.1.1 знать и выполнять правила культуры разговора по телефону, правила пользования сотовым телефоном в общественных местах и в школе; 8.2.1.2 уметь посылать СМС-сообщения; 8.2.1.3 уметь писать письма; 8.2.1.4 знать правила пользования интернетом; 8.2.1.5 знать правила работы с электронной почтой; 8.2.1.6 знать правила общения по скайпу: 8.2.1.7 продолжить обучение правилам поведения в семье; 8.2.1.8 проявлять интерес к своей родословной, к предкам; 8.2.1.9 проявлять уважение к родственникам; 8.2.1.10 проявлять доброжелательное отношение к близким, людям старшего поколения, соседям; 8.2.1.11 знать права и обязанности членов семьи; 8.2.1.12 проявлять культуру организации семейного торжества, семейных традиции; 8.2.1.13 повышать культуру быта; 8.2.1.14 выполнять правила поведения за столом; 8.2.1.15 знать традиции застолья у некоторых народов мира; 8.2.1.16 гордиться добрым именем своей семьи; 8.2.1.17 проявлять интерес к своей родословной; 8.2.1.18 связывать свои поступки с нормами этического поведения; 8.2.1.19 находить добрые слова для окружающих, слова утешения; 8.2.1.20 избегать употребления в речи слов-паразитов; 8.2.1.21 уметь культурно знакомиться и прощаться в обществе взрослых людей; рукопожатие. 8.2.1.22 знать и употреблять казахские приветствия; 8.2.1.23 знать традиции приветствия у народов, проживающих в Казахстане	9.2.1.1 иметь представление об этикете на официальных мероприятиях; 9.2.1.2 выполнять нормы и правила поведения в обществе; 9.2.1.3 проявлять культуру общения в разных ситуациях; 9.2.1.4 вежливо общаться с товарищами и с окружающими взрослыми; 9.2.1.5 устанавливать связь вежливости с точностью и аккуратностью 9.2.1.6 иметь представление о критике в общении; 9.2.1.7 критиковать, не обидев собеседника; 9.2.1.8 правильно реагировать и принимать критику; 9.2.1.9 знать общепринятые нормы и формы речи при представлении одного человека другому; 9.2.1.10 знать правила настоящей дружбы, честной игры и состязаний; 9.2.1.11 иметь навыки речевого общения; 9.2.1.12 знать искусство ведения беседы, корректности в беседе; 9.2.1.13 знать культуру спора; 9.2.1.14 знать этикетные выражения, мимику и жесты при извинении и прощении; 9.2.1.15 понимать роль мимики и жестов в речевом этикете; 9.2.1.16 знать общие правила ведения диалога; 9.2.1.17 знать и выполнять правила для говорящего: доброжелательность, вежливость, не многословие, ясность выражения мысли, умеренная эмоциональность, культура речи; 9.2.1.18 знать и выполнять правила для слушающих: внимание, уважение к говорящему, поддержание контакта; 9.2.1.19 уметь правильно реагирования на оскорбление;
2.2. Культура деятельности	5.2.2.1 замечать беспорядок в комнате, классе и по собственной инициативе прибрать все; 5.2.2.2 оказывать помощь родителям при приеме гостей; 5.2.2.3 самостоятельно обращаться за помощью к школьному врачу, выполнять поручения учителя и воспитателя вне класса; 5.2.2.4 стремиться быть естест-венным, искренним, доброжелательным; 5.2.2.5 преодолевать застенчивость в поведении или наоборот, излишнюю развязность; 5.2.2.6 уважать стариков, помогать им по мере необходимости.	6.2.2.1 стремиться ухаживать за малышами: быть внимательными и заботливыми не эпизодически а постоянно; 6.2.2.2 предлагать свои услуги искренно и бескорыстно; 6.2.2.3 стремиться держать свое слово и обещание; 6.2.2.4 уметь работать в коллективе, выполнять поручения, отчитываться за выполнен-ную работу. 6.2.2.5 стремиться к заботе и ответственности за жизнь и здоровье домашних животных.	7.2.2.1 планировать учебную и трудовую деятельность, эффективно и рационально использовать свободное время; 7.2.2.2 ставить перед собой посильные цели и достигать их; 7.2.2.3 стремиться экономить время, вести тетрадь учета затрат времени на полезные (учеба, труд) и бесполезные (безделье) дела; 7.2.2.4 анализировать полезность прожитого дня, недели; продумывать способы снижения бесполезного времени.	8.2.2.1 знать правила приема гостей; 8.2.2.2 познакомиться с традициями гостеприимства у разных народов; 8.2.2.3 выполнять правила посещения и поведения в гостях; внешний вид гостя, столовый этикет, пользование столовыми приборами; 8.2.2.4 знать этику гостеприимства приглашение гостей, правила сервировки стола, чайная церемония, развлечение гостей; 8.2.2.5 знать и выполнять правила поведения на торжественном мероприятии; 8.2.2.6 учиться оформлять поздравитель-ную открытку; 8.2.2.7 знать правила выбора, получения и дарения, оформления подарков. 8.2.2.8 иметь представление о цветочном этикете; 8.2.2.9 уметь говорить и принимать комплименты; 8.2.2.10 знать правила поведения юноши и девушки во время танца, приглашение на танец, отказ от танца, "белый танец"	9.2.2.1 знать краткую историю этикета разных стран; 9.2.2.2 уметь взглянуть на себя со стороны; 9.2.2.3 сравнивать хорошие и плохие привычки; 9.2.2.4 стремиться избавляться от плохих манер и вредных пристрастий; 9.2.2.5 иметь понятие о "личности" (Я- личность); 9.2.2.6 соотносить свое поведение с мнением окружающих, анализировать свое поведение; 9.2.2.7 стремиться видеть, понимать и ценить самого себя; 9.2.2.8 прививать культуру здорового образа жизни; 9.2.2.9 юношам стремиться к доброжелательному, чуткому отношению к здоровому образу жизни и привитие навыков ответственного отношения к нему. к маме, уважение к девочкам, девушкам, женщинам;
2.3. Культура трудовой деятель-ности				8.2.3.1 знать правила собеседования при устройстве на работу; 8.2.3.2 понимать, что позитивное впечатление вызывает выражение лица, тон голоса; 8.2.3.3 следить за жестикуляцией, движениями тела; 8.2.3.4 осознавать значение внешнего вида на первое впечатление; 8.2.3.5 знать правила поведения в первое время при поступлении на работу; 8.2.3.6 уметь правильно принимать замечания или критику коллег и начальника; 8.2.3.7 выполнять трудовые действия без просьбы, подсказки;	9.2.3.1 уметь приветствовать своих коллег; 9.2.3.2 уметь налаживать хорошие отношения с коллегами по работе; 9.2.3.3 знать, что на работе нельзя заниматься посторонними делами и не показывать плохое настроение; 9.2.3.4 знать правила общения с начальником; 9.2.3.5 знать правила субординации; 9.2.3.6 не создавать конфликтные ситуации на работе, правильно выходить из них; 9.2.3.7 знать правила корпоративной этики; 9.2.3.8 знать правила поведения на корпоративных мероприятиях; 9.2.3.9 знать правила поведения на рабочих собраниях

3) раздел "Культура поведения в общественных местах":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1. Культура поведения в общественных местах	5.3.1.1 правильно вести себя в музее, картинной галерее, на выставке, в театральном или концертном зале; 5.3.1.2 моделировать различные непредвиденные ситуации в общественных местах; 5.3.1.3 стремиться находить правильное решение в курьезных случаях (забыл билет в театр, потерял номерок, отстал от группы в музее);	6.3.1.1 знать и выполнять правилам поведения на школьных вечерах, дискотеке, игротеке; 6.3.1.2 правильно вести себя в библиотеке, читальном зале; 6.3.1.3 знать и выполнять правила поведения в транспорте; 6.3.1.4 знать и выполнять правила поведения в магазине, супермаркете, полик линнике.	7.3.1.1 знать и выполнять культуру поведения в кафе, дискоклубе, парке, походе, на вокзале и вагоне поезда, самолете; 7.3.1.2. правильно собираться в дорогу в зависимости от цели поездки (одеваться, складывать рюкзак, чемодан). 7.3.1.3 знать и выполнять правила культуры поведения в театре и кинотеатре: покупка билета заранее, исключение опоздания, гардероб, нахождение своего места, антракт, соблюдение тишины во время действия, благодарность артистам за хорошее выступление; 7.3.1.4 уметь правильно подбирать соответствующую одежду (праздничная одежда, прическа);	8.3.1.1 знать и выполнять правила поведения на прогулке, на улице: отношение к окружающим, правила дорожного движения; 8.3.1.2 знать и выполнять правила поведения юноши и девушки в общественном транспорте: в автобусе, трамвае, метро; 8.3.1.3 выполнять общепринятые "Права и обязанности пассажиров"; 8.3.1.4 знать и выполнять правила поведения взрослого человека в больнице: посещение больного, взаимоотношения врача и пациента; 8.3.1.5 знать и выполнять правила поведения во время экскурсии в музей, на концерт, на стадион, в торгово-развлекательный центр	9.3.1.1. правильно вести себя в различных ситуациях в соответствии с нормами, правилами поведения, правилами; 9.3.1.2 знать и выполнять правила поведения за столом во время банкета, шведского стола; 9.3.1.3 знать правила сервировки стола к праздничному обеду; 9.3.1.4 знать правила проживания в гостинице: регистрация, услуги в номере, взаимоотношения с персоналом гостиницы; 9.3.1.5 знать особенности национального этикета в некоторых странах мира
3.2. Культура делового этикета				8.3.2.1 знать основы делового этикет; 8.3.2.2 понимать основные черты делового этикета: обходительность и такт, получение и оказание помощи; 8.3.2.3 знать правила приветствия в деловом общении; 8.3.2.4 знать основные правила внешнего вида делового человека в разных ситуациях.	9.3.2.1 знать правила представления себя и окружающих в деловом кругу; 9.3.2.2 знать этикет деловой беседы; 9.3.2.3 уметь вести деловой разговор по телефону, при встрече; 9.3.2.4 уметь поддержи-вать деловые отношения в неформальной обстановке; 9.3.2.5 знать правила делового этикета в общественных местах; 9.3.2.6 знать правила этикета во время деловой и светской беседы; 9.3.2.7 уметь свободно общаться в типовых ситуациях повседневности

31. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Культура поведения" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

32. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Культура
поведения" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
5-9 классов по обновленному
содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Культура поведения" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 полоскать рот после еды 5.1.1.4 чистить зубы утром и вечером 5.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой 5.1.16 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле 5.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	5.1.2.1 опрятно одеваться в школу; 5.1.2.2 правильно выбирать одежду на разные случаи: (школа, дом, гости, праздник, театр); 5.1.2.3 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня;
2. Культура межлично стных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 понимать родственные отношения: двоюродный брат, двоюродная сестра, тетя, дядя; 5.2.1.2 знать имена, отчества и фамилии ближайших родственников 5.2.1.3 знать даты рождения своих родителей, сестер, братьев, бабушек и дедушек; 5.2.1.4 стремиться принимать правильную позу при разговоре стоя и сидя; 5.2.1.5 стремиться выслушивать собеседника до конца, отвечать на вопросы кратко, без излишней жестикуляции, не гримасничая;
2. Культура межлично стных отношений:	2.2 Культура деятельности	5.2.2.1 замечать беспорядок в комнате, классе и по собственной инициативе прибрать все; 5.2.2.2 оказывать помощь родителям при приеме гостей;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	5.3.1.1 правильно вести себя в музее, картинной галерее, на выставке, в театральном или концертном зале
2 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 полоскать рот после еды 5.1.1.4 чистить зубы утром и вечером 5.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой 5.1.16 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле 5.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала 5.1.1.8 пользоваться шампунем при мытье волос 5.1.1.9 ухаживать за ногтями рук и ног
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	5.1.2.1 опрятно одеваться в школу; 5.1.2.2 правильно выбирать одежду на разные случаи: (школа, дом, гости, праздник, театр); 5.1.2.3 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 5.1.2.4 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 5.1.2.5 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 иметь представление об особенностях этикета обще-ния, принятого у разных народов (в зависимости от национального состава обучающихся класса); 5.2.1.2 понимать родственные отношения: двоюродный брат, двоюродная сестра, тетя, дядя; 5.2.1.3 знать имена, отчества и фамилии ближайших родственников 5.2.1.4 знать даты рождения своих родителей, сестер, братьев, бабушек и дедушек; 5.2.1.5 стремиться принимать правильную позу при разговоре стоя и сидя; 5.2.1.6 стремиться выслушивать собеседника до конца, отвечать на вопросы кратко, без излишней жестикуляции, не гримасничая;
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	5.2.2.1 замечать беспорядок в комнате, классе и по собственной инициативе прибрать все; 5.2.2.2 оказывать помощь родителям при приеме гостей; 5.2.2.3 самостоятельно обращаться за помощью к школьному врачу, выполнять поручения учителя и воспитателя вне класса;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	5.3.1.1 правильно вести себя в музее, картинной галерее, на выставке, в театральном или концертном зале; 5.3.1.2 моделировать различные непредвиденные ситуации в общественных местах;
3 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 полоскать рот после еды 5.1.1.4 чистить зубы утром и вечером 5.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой 5.1.16 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле 5.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала 5.1.1.8 пользоваться шампунем при мытье волос 5.1.1.9 ухаживать за ногтями рук и ног 5.1.1.10 замечать непорядок в состоянии чистоты рук и ногтей, прически у одноклассника и у себя
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	5.1.2.1 опрятно одеваться в школу; 5.1.2.2 правильно выбирать одежду на разные случаи: (школа, дом, гости, праздник, театр); 5.1.2.3 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 5.1.2.4 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 5.1.2.5 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 5.1.2.6 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой.
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 иметь представление об особенностях этикета обще-ния, принятого у разных народов (в зависимости от национального состава обучающихся класса); 5.2.1.2 понимать родственные отношения: двоюродный брат, двоюродная сестра, тетя, дядя; 5.2.1.3 знать имена, отчества и фамилии ближайших родственников 5.2.1.4 знать даты рождения своих родителей, сестер, братьев, бабушек и дедушек; 5.2.1.5 стремиться принимать правильную позу при разговоре стоя и сидя; 5.2.1.6 стремиться выслушивать собеседника до конца, отвечать на вопросы кратко, без излишней жестикуляции, не гримасничая; 5.2.1.7 придерживаться традиционным отношениям со старшими, принятыми у казахского народа; 5.2.1.8 использовать в речи разные обращения, в зависимости от национальности собеседника, обращаться на казахском языке – агай, апай, ата, аже; 5.2.1.9 приветствовать и прощаться на казахском языке;
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	5.2.2.1 замечать беспорядок в комнате, классе и по собственной инициативе прибрать все; 5.2.2.2 оказывать помощь родителям при приеме гостей; 5.2.2.3 самостоятельно обращаться за помощью к школьному врачу, выполнять поручения учителя и воспитателя вне класса; 5.2.2.4 стремиться быть естественным, искренним, доброжелательным;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	5.3.1.1 правильно вести себя в музее, картинной галерее, на выставке, в театральном или концертном зале; 5.3.1.2 моделировать различные непредвиденные ситуации в общественных местах; 5.3.1.3 стремиться находить правильное решение в курьезных случаях (забыл билет в театр, потерял номерок, отстал от группы в музее);
4 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 полоскать рот после еды 5.1.1.4 чистить зубы утром и вечером 5.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой 5.1.16 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле 5.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала 5.1.1.8 пользоваться шампунем при мытье волос 5.1.1.9 ухаживать за ногтями рук и ног 5.1.1.10 замечать непорядок в состоянии чистоты рук и ногтей, прически у одноклассника и у себя
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	5.1.2.1 опрятно одеваться в школу; 5.1.2.2 правильно выбирать одежду на разные случаи: (школа, дом, гости, праздник, театр); 5.1.2.3 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 5.1.2.4 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 5.1.2.5 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 5.1.2.6 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 иметь представление об особенностях этикета общения, принятого у разных народов (в зависимости от национального состава обучающихся класса); 5.2.1.2 понимать родственные отношения: двоюродный брат, двоюродная сестра, тетя, дядя; 5.2.1.3 знать имена, отчества и фамилии ближайших родственников 5.2.1.4 знать даты рождения своих родителей, сестер, братьев, бабушек и дедушек; 5.2.1.5 стремиться принимать правильную позу при разговоре стоя и сидя; 5.2.1.6 стремиться выслушивать собеседника до конца, отвечать на вопросы кратко, без излишней жестикуляции, не гримасничая; 5.2.1.7 придерживаться традиционных отношений со старшими, принятыми у казахского народа; 5.2.1.8 использовать в речи разные обращения, в зависимости от национальности собеседника, обращаться на казахском языке – агай, апай, ата, аже; 5.2.1.9 приветствовать и прощаться на казахском языке; 5.2.1.10 уметь представлять людей друг другу: "Мама, познакомься…", "Ребята, знакомьтесь!"; младших представлять старшим; мальчика представлять девочке
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	5.2.2.1 замечать беспорядок в комнате, классе и по собственной инициативе прибрать все; 5.2.2.2 оказывать помощь родителям при приеме гостей; 5.2.2.3 самостоятельно обращаться за помощью к школьному врачу, выполнять поручения учителя и воспитателя вне класса; 5.2.2.4 стремиться быть естественным, искренним, доброжелательным; 5.2.2.5 преодолевать застенчивость в поведении или наоборот, излишнюю развязность; 5.2.2.6 уважать стариков, помогать им по мере необходимости.
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	5.3.1.1 правильно вести себя в музее, картинной галерее, на выставке, в театральном или концертном зале; 5.3.1.2 моделировать различные непредвиденные ситуации в общественных местах; 5.3.1.3 стремиться находить правильное решение в курьезных случаях (забыл билет в театр, потерял номерок, отстал от группы в музее);

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	6.1.1.1 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 6.1.1.2 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.3 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала; 6.1.1.4 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 6.1.1.5 при входе в здание (дома, школе) тщательно вытирать ноги; 6.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 6.1.1.7 пользоваться салфеткой во время еды, за столом сидеть прямо, не класть локти на стол.
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	6.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 6.1.2.2 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 6.1.2.3 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 6.1.2.4 выбрать одежду для праздника, похода в гости;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	6.2.1.1 иметь представление о идеальном учителе и ученике; 6.2.1.2 иметь понятие о сотрудничестве учителя и ученика; 6.2.1.3 осознавать роль ученика в общении с учителем; 6.2.1.4 объяснять особенности работы учителя; 6.2.1.5 выполнять правила общения в условиях стандартных ситуаций урока; 6.2.1.6 знать и выполнять основные правила ученика; 6.2.1.7 иметь аккуратный вид; 6.2.1.8 не опаздывать на урок; 6.2.1.9 содержать в порядке учебники; 6.2.1.10 не сорить в классе, в коридоре школы; 6.2.1.11 при входе в класс учителя или старших быстро и молча встать;
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	6.2.2.1 стремиться ухаживать за малышами: быть внимательными и заботливыми не эпизодически а постоянно; 6.2.2.2 предлагать свои услуги искренно и бескорыстно;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	6.3.1.1 знать и выполнять правилам поведения на школьных вечерах, дискотеке, игротеке; 6.3.1.2 знать и выполнять правила поведения в транспорте;
2 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	6.1.1.1 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 6.1.1.2 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.3 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала; 6.1.1.4 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 6.1.1.5 при входе в здание (дома, школе) тщательно вытирать ноги; 6.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	6.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 6.1.2.2 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 6.1.2.3 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 6.1.2.4 выбрать одежду для праздника, похода в гости; 6.1.2.5 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезоном
2. Культура межличностных отношений	2.1 Культура общения и речевого этикета	6.2.1.1 иметь представление о идеальном учителе и ученике; 6.2.1.2 иметь понятие о сотрудничестве учителя и ученика; 6.2.1.3 осознавать роль ученика в общении с учителем; 6.2.1.4 объяснять особенности работы учителя; 6.2.1.5 выполнять правила общения в условиях стандартных ситуаций урока; 6.2.1.6 знать и выполнять основные правила ученика; 6.2.1.7 иметь аккуратный вид; 6.2.1.8 не опаздывать на урок; 6.2.1.9 содержать в порядке учебники; 6.2.1.10 не сорить в классе, в коридоре школы; 6.2.1.11 при входе в класс учителя или старших быстро и молча встать; 6.2.1.12 на уроке не отвлекаться, не мешать учителю и товарищам;
2. Культура межличностных отношений	2.2 Культура деятельности	6.2.2.1 стремиться ухаживать за малышами: быть внимательными и заботливыми не эпизодически а постоянно; 6.2.2.2 предлагать свои услуги искренно и бескорыстно; 6.2.2.3 стремиться держать свое слово и обещание;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	6.3.1.1 знать и выполнять правилам поведения на школьных вечерах, дискотеке, игротеке; 6.3.1.2 правильно вести себя в библиотеке, читальном зале; 6.3.1.3 знать и выполнять правила поведения в транспорте; 6.3.1.4 знать и выполнять правила поведения в магазине, супермаркете
3 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	6.1.1.1 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 6.1.1.2 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.3 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала; 6.1.1.4 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 6.1.1.5 при входе в здание (дома, школе) тщательно вытирать ноги; 6.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 6.1.1.7 пользоваться салфеткой во время еды, за столом сидеть прямо, не класть локти на стол.
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	6.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 6.1.2.2 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 6.1.2.3 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 6.1.2.4 выбрать одежду для праздника, похода в гости; 6.1.2.5 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезоном; 6.1.2.6 сушить мокрую одежду и обувь;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	6.2.1.1 иметь представление о идеальном учителе и ученике; 6.2.1.2 иметь понятие о сотрудничестве учителя и ученика; 6.2.1.3 осознавать роль ученика в общении с учителем; 6.2.1.4 объяснять особенности работы учителя; 6.2.1.5 выполнять правила общения в условиях стандартных ситуаций урока; 6.2.1.6 знать и выполнять основные правила ученика; 6.2.1.7 иметь аккуратный вид; 6.2.1.8 не опаздывать на урок; 6.2.1.9 содержать в порядке учебники; 6.2.1.10 не сорить в классе, в коридоре школы; 6.2.1.11 при входе в класс учителя или старших быстро и молча встать; 6.2.1.12 на уроке не отвлекаться, не мешать учителю и товарищам; 6.2.1.13 уметь задать вопрос, поднять руку, при обращении учителя или старшего к ученику, встать и выслушать стоя вопрос или просьбу; 6.2.1.14 на перемене не бегать, не толкаться; 6.2.1.15 перед старшими замедлить шаг; 6.2.1.16 уметь вести разговор (начало беседы, продолжение и завершение);
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	6.2.2.1 стремиться ухаживать за малышами: быть внимательными и заботливыми не эпизодически а постоянно; 6.2.2.2 предлагать свои услуги искренно и бескорыстно; 6.2.2.3 стремиться держать свое слово и обещание; 6.2.2.4 уметь работать в коллективе, выполнять поручения, отчитываться за выполненную работу.
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	6.3.1.1 знать и выполнять правилам поведения на школьных вечерах, дискотеке, игротеке; 6.3.1.2 правильно вести себя в библиотеке, читальном зале; 6.3.1.3 знать и выполнять правила поведения в транспорте; 6.3.1.4 знать и выполнять правила поведения в магазине, супермаркете, поликлинике
4 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	6.1.1.1 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 6.1.1.2 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.3 приводить в порядок прическу с помощью расчески у зеркала; 6.1.1.4 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 6.1.1.5 при входе в здание (дома, школе) тщательно вытирать ноги; 6.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 6.1.1.7 пользоваться салфеткой во время еды, за столом сидеть прямо, не класть локти на стол.
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	6.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 6.1.2.2 пользоваться одежной щеткой, обувной щеткой; 6.1.2.3 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 6.1.2.4 выбрать одежду для праздника, похода в гости; 6.1.2.5 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезоном; 6.1.2.6 сушить мокрую одежду и обувь; 6.1.2.7 замечать несоответствие внешнего вида жизненной ситуации
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	6.2.1.1 иметь представление о идеальном учителе и ученике; 6.2.1.2 иметь понятие о сотрудничестве учителя и ученика; 6.2.1.3 осознавать роль ученика в общении с учителем; 6.2.1.4 объяснять особенности работы учителя; 6.2.1.5 выполнять правила общения в условиях стандартных ситуаций урока; 6.2.1.6 знать и выполнять основные правила ученика; 6.2.1.7 иметь аккуратный вид; 6.2.1.8 не опаздывать на урок; 6.2.1.9 содержать в порядке учебники; 6.2.1.10 не сорить в классе, в коридоре школы; 6.2.1.11 при входе в класс учителя или старших быстро и молча встать; 6.2.1.12 на уроке не отвлекаться, не мешать учителю и товарищам; 6.2.1.13 уметь задать вопрос, поднять руку, при обращении учителя или старшего к ученику, встать и выслушать стоя вопрос или просьбу; 6.2.1.14 на перемене не бегать, не толкаться; 6.2.1.15 перед старшими замедлить шаг; 6.2.1.16 уметь вести разговор (начало беседы, продолжение и завершение); 6.2.1.17 учиться культуре поддержания разговора; 6.2.1.18 уметь разговаривать по телефону, знать правила пользования телефоном как средством связи и краткого общения.
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	6.2.2.1 стремиться ухаживать за малышами: быть внимательными и заботливыми не эпизодически а постоянно; 6.2.2.2 предлагать свои услуги искренно и бескорыстно; 6.2.2.3 стремиться держать свое слово и обещание; 6.2.2.4 уметь работать в коллективе, выполнять поручения, отчитываться за выполненную работу. 6.2.2.5 стремиться к заботе и ответственности за жизнь и здоровье домашних животных.
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	6.3.1.1 знать и выполнять правилам поведения на школьных вечерах, дискотеке, игротеке; 6.3.1.2 правильно вести себя в библиотеке, читальном зале; 6.3.1.3 знать и выполнять правила поведения в транспорте; 6.3.1.4 знать и выполнять правила поведения в магазине, супермаркете поликлинике

3) 7 класс:

таблица 3

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	7.1.1.1. вставать утром всегда в одно и то же время; 7.1.1.2 делать утреннюю гимнастику; 7.1.1.3 тщательно умываться, чистить зубы, аккуратно причесываться; 7.1.1.4 выполнять закаливающие процедуры, ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног. 7.1.1.5 правильно пользоваться столовыми приборами;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	7.1.2.1 понимать, что внешний вид зависит не только от одежды; 7.1.2.2 иметь навыки красивой естественной походки: голову держать высоко, движения рук соразмерны размеру и ритму шага, ширина шага для девочек зависит от одежды и обуви (брюки или юбка, туфли на каблуке или кроссовки);
2. Культура межлично стных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	7.2.1.1 иметь понятие об "этикете", как своде правил поведения, обхождения, принятых в определенных социальных кругах; 7.2.1.2 иметь представление о различиях в правилах этикета в разных странах; 7.2.1.3 уметь общаться с незнакомыми людьми: официантами в кафе, кассирами на вокзале, пассажирами в вагоне, соседом в самолете;
2. Культура межлично стных отношений:	2.2 Культура деятельности	7.2.2.1 планировать учебную и трудовую деятельность, эффективно и рационально использовать свободное время; 7.2.2.2 ставить перед собой посильные цели и достигать их;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	7.3.1.1 знать и выполнять культуру поведения в кафе, дискоклубе, парке, походе, на вокзале и вагоне поезда, самолете
2 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	7.1.1.1 вставать утром всегда в одно и то же время; 7.1.1.2 делать утреннюю гимнастику; 7.1.1.3 тщательно умываться, чистить зубы, аккуратно причесываться; 7.1.1.4 выполнять закаливающие процедуры, ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног. 7.1.1.5 правильно пользоваться столовыми приборами; 7.1.1.6 кушать не торопясь, аккуратно, бесшумно, тщательно пережевывать пищу; 7.1.1.7 полоскать рот после еды;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	7.1.2.1 понимать, что внешний вид зависит не только от одежды; 7.1.2.2 иметь навыки красивой естественной походки: голову держать высоко, движения рук соразмерны размеру и ритму шага, ширина шага для девочек зависит от одежды и обуви (брюки или юбка, туфли на каблуке или кроссовки)
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	7.2.1.1 иметь понятие об "этикете", как своде правил поведения, обхождения, принятых в определенных социальных кругах; 7.2.1.2 иметь представление о различиях в правилах этикета в разных странах; 7.2.1.3 уметь общаться с незнакомыми людьми: официантами в кафе, кассирами на вокзале, пассажирами в вагоне, соседом в самолете; 7.2.1.4 подбирать и дарить подарки близким родственникам друзьям, хорошим знакомым, мужчинам и женщинам, взрослым и детям;
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	7.2.2.1 планировать учебную и трудовую деятельность, эффективно и рационально использовать свободное время; 7.2.2.2 ставить перед собой посильные цели и достигать их; 7.2.2.3 стремиться экономить время, вести тетрадь учета затрат времени на полезные (учеба, труд) и бесполезные (безделье) дела;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	7.3.1.1 знать и выполнять культуру поведения в кафе, дискоклубе, парке, походе, на вокзале и вагоне поезда, самолете; 7.3.1.2 правильно собираться в дорогу в зависимости от цели поездки (одеваться, складывать рюкзак, чемодан)
3 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	7.1.1.1 вставать утром всегда в одно и то же время; 7.1.1.2 делать утреннюю гимнастику; 7.1.1.3 тщательно умываться, чистить зубы, аккуратно причесываться; 7.1.1.4 выполнять закаливающие процедуры, ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног. 7.1.1.5 правильно пользоваться столовыми приборами; 7.1.1.6 кушать не торопясь, аккуратно, бесшумно, тщательно пережевывать пищу; 7.1.1.7 полоскать рот после еды; 7.1.1.8, привести в порядок свою одежду и обувь вечером, прежде чем лечь спать; 7.1.1.9 выполнять вечерние гигиенические процедуры
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	7.1.2.1 понимать, что внешний вид зависит не только от одежды; 7.1.2.2 иметь навыки красивой естественной походки: голову держать высоко, движения рук соразмерны размеру и ритму шага, ширина шага для девочек зависит от одежды и обуви (брюки или юбка, туфли на каблуке или кроссовки); 7.1.2.3 поддерживать правильную осанку: выпрямленная спина, расправленные плечи, высоко поднятая голова
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	7.2.1.1 иметь понятие об "этикете", как своде правил поведения, обхождения, принятых в определенных социальных кругах; 7.2.1.2 иметь представление о различиях в правилах этикета в разных странах; 7.2.1.3 уметь общаться с незнакомыми людьми: официантами в кафе, кассирами на вокзале, пассажирами в вагоне, соседом в самолете; 7.2.1.4 подбирать и дарить подарки близким родственникам друзьям, хорошим знакомым, мужчинам и женщинам, взрослым и детям; 7.2.1.5 знать внутрисемейные связи: невестка, зять, теща, тесть, свекровь, свекор; 7.2.1.6 иметь представление о речевом этикете и культуре речи; 7.2.1.7 понимать значение интонации, ударения, неудачных выражений, речевых ошибок, некультурных и грубых слов в общении людей, последствия этого для отношений между людьми
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	7.2.2.1 планировать учебную и трудовую деятельность, эффективно и рационально использовать свободное время; 7.2.2.2 ставить перед собой посильные цели и достигать их; 7.2.2.3 стремиться экономить время, вести тетрадь учета затрат времени на полезные (учеба, труд) и бесполезные (безделье) дела; 7.2.2.4 анализировать полезность прожитого дня, недели; продумывать способы снижения бесполезного времени
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	7.3.1.1 знать и выполнять культуру поведения в кафе, дискоклубе, парке, походе, на вокзале и вагоне поезда, самолете; 7.3.1.2 правильно собираться в дорогу в зависимости от цели поездки (одеваться, складывать рюкзак, чемодан); 7.3.1.3 знать и выполнять правила культуры поведения в театре и кинотеатре: покупка биле-та заранее, исключение опоздания, гардероб, нахождение своего места, антракт, соблюдение тишины во время действия, благодарность артистам за хорошее выступление
4 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	7.1.1.1 вставать утром всегда в одно и то же время; 7.1.1.2 делать утреннюю гимнастику; 7.1.1.3 тщательно умываться, чистить зубы, аккуратно причесываться; 7.1.1.4 выполнять закаливающие процедуры, ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног. 7.1.1.5 правильно пользоваться столовыми приборами; 7.1.1.6 кушать не торопясь, аккуратно, бесшумно, тщательно пережевывать пищу; 7.1.1.7 полоскать рот после еды; 7.1.1.8 привести в порядок свою одежду и обувь вечером, прежде чем лечь спать; 7.1.1.9 выполнять вечерние гигиенические процедуры; 7.1.1.10 экономно использовать воду (тщательно закручивать краны)
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	7.1.2.1 понимать, что внешний вид зависит не только от одежды; 7.1.2.2 иметь навыки красивой естественной походки: голову держать высоко, движения рук соразмерны размеру и ритму шага, ширина шага для девочек зависит от одежды и обуви (брюки или юбка, туфли на каблуке или кроссовки); 7.1.2.3 поддерживать правильную осанку: выпрямленная спина, расправленные плечи, высоко поднятая голова; 7.1.2.4 иметь понятие о привлекательности человека; 7.1.2.5 осознавать важность оформления внешности: правильная осанка, походка человека, жестикуляция
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	7.2.1.1 иметь понятие об "этикете", как своде правил поведения, обхождения, принятых в определенных социальных кругах; 7.2.1.2 иметь представление о различиях в правилах этикета в разных странах; 7.2.1.3 уметь общаться с незнакомыми людьми: официантами в кафе, кассира-ми на вокзале, пассажирами в вагоне, соседом в самолете; 7.2.1.4 подбирать и дарить подарки близким родственникам друзьям, хорошим знакомым, мужчинам и женщинам, взрослым и детям; 7.2.1.5 знать внутри семейные связи: невестка, зять, теща, тесть, свекровь, свекор; 7.2.1.6 иметь представление о речевом этикете и культуре речи; 7.2.1.7 понимать значение интонации, ударения, неудачных выражений, речевых ошибок, некультурных и грубых слов в общении людей, последствия этого для отношений между людьми; 7.2.1.8 использовать вежливые слова и выражения, такие как "Вас не затруднит передать мне", "Будьте любезны", "С Вашего разрешения"
2. Культура межличностных отношений:	2.2 Культура деятельности	7.2.2.1 планировать учебную и трудовую деятельность, эффективно и рационально использовать свободное время; 7.2.2.2 ставить перед собой посильные цели и достигать их; 7.2.2.3 стремиться экономить время, вести тетрадь учета затрат времени на полезные (учеба, труд) и бесполезные (безделье) дела; 7.2.2.4 анализировать полезность прожитого дня, недели; продумывать способы снижения бесполезного времени.
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	7.3.1.1 знать и выполнять культуру поведения в кафе, дискоклубе, парке, походе, на вокзале и вагоне поезда, самолете; 7.3.1.2 правильно собираться в дорогу в зависимости от цели поездки (одеваться, складывать рюкзак, чемодан). 7.3.1.3 знать и выполнять правила культуры поведения в театре и кинотеатре: покупка билета заранее, исключение опоздания, гардероб, нахождение своего места, антракт, соблюдение тишины во время действия, благодарность артистам за хорошее выступление; 7.3.1.4 уметь правильно подбирать соответствующую одежду (праздничная одежда, прическа)

4) 8 класс:

таблица 4

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	8.1.1.1 выполнять утренние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног; 8.1.1.3 ухаживать за предметами гигиены; 8.1.1.4 выполнять правила поведения за столом, закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	8.1.2.1 осознавать значение внешнего вида человека для отношений с людьми; 8.1.2.2 понимать важность первого впечатления; 8.1.2.3 осознавать влияние внешнего вида на внутренний мир человека;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	8.2.1.1 знать и выполнять правила культуры разговора по телефону, правила пользования сотовым телефоном в общественных местах и в школе; 8.2.1.2 уметь посылать СМС-сообщения; 8.2.1.3 уметь писать письма; 8.2.1.4 выполнять правила поведения в семье; 8.2.1.5 проявлять уважение к родственникам; 8.2.1.6 проявлять доброжелательное отношение к близким, людям старшего поколения, соседям; 8.2.1.7 знать права и обязанности членов семьи;
	2.2 Культура деятельности	8.2.2.1 знать правила приема гостей; 8.2.2.2 выполнять правила посещения и поведения в гостях; внешний вид гостя, столовый этикет, пользование столовыми приборами; 8.2.2.3 знать этику гостеприимства приглашение гостей, правила сервировки стола, чайная церемония.
	2.3 Культура трудовой деятельности	8.2.3.1 знать правила собеседования при устройстве на работу; 8.2.3.2 понимать, что позитивное впечатление вызывает выражение лица, тон голоса;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	8.3.1.1 знать и выполнять правила поведения на прогулке, на улице: отношение к окружающим, правила дорожного движения; 8.3.1.2 знать и выполнять правила поведения юноши и девушки в общественном транспорте: в автобусе, трамвае, метро;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	8.3.2.1 знать основы делового этикет;
2 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	8.1.1.1 выполнять утренние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног; 8.1.1.3 ухаживать за предметами гигиены; 8.1.1.4 правильно использовать гигиенические принад-лежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук 8.1.1.5 выполнять правила поведения за столом, закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть; 8.1.1.6 выполнять вечерние гигиенические процедуры;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	8.1.2.1 осознавать значение внешнего вида человека для отношений с людьми; 8.1.2.2 понимать важность первого впечатления; 8.1.2.3 осознавать влияние внешнего вида на внутренний мир человека; 8.1.2.4 знать составляющие внешнего вида: физический облик, позы и движения; 8.1.2.5 знать основные функции одежды; 8.1.2.6 правильно выбирать одежду по случаю;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	8.2.1.1 знать и выполнять правила культуры разговора по телефону, правила пользования сотовым телефоном в общественных местах и в школе; 8.2.1.2 уметь посылать СМС-сообщения; 8.2.1.3 уметь писать письма; 8.2.1.4 знать правила пользования интернетом; 8.2.1.5 знать правила работы с электронной почтой; 8.2.1.7 продолжить обучение правилам поведения в семье; 8.2.1.8 проявлять интерес к своей родословной, к предкам; 8.2.1.9 проявлять уважение к родственникам; 8.2.1.10 проявлять доброжелательное отношение к близким, людям старшего поколения, соседям; 8.2.1.11 знать права и обязанности членов семьи; 8.2.1.12 проявлять культуру организации семейного торжества, семейных традиции; 8.2.1.13 повышать культуру быта; 8.2.1.14 выполнять правила поведения за столом;
	2.2 Культура деятельности	8.2.2.1 знать правила приема гостей; 8.2.2.2 познакомиться с традициями гостеприимства у разных народов; 8.2.2.3 выполнять правила посещения и поведения в гостях; внешний вид гостя, столовый этикет, пользование столовыми приборами; 8.2.2.4 знать этику гостеприимства приглашение гостей, правила сервировки стола, чайная церемония, развлечение гостей; 8.2.2.5 знать и выполнять правила поведения на торжественном мероприятии; 8.2.2.6 учиться оформлять поздравительную открытку;
	2.3 Культура трудовой деятельности	8.2.3.1 знать правила собеседования при устройстве на работу; 8.2.3.2 понимать, что позитивное впечатление вызывает выражение лица, тон голоса; 8.2.3.3 следить за жестикуляцией, движениями тела; 8.2.3.4 осознавать значение внешнего вида на первое впечатление;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	8.3.1.1 знать и выполнять правила поведения на прогулке, на улице: отношение к окружающим, правила дорожного движения; 8.3.1.2 знать и выполнять правила поведения юноши и девушки в общественном транспорте: в автобусе, трамвае, метро; 8.3.1.3 выполнять общепринятые "Права и обязанности пассажиров"; 8.3.1.4 знать и выполнять правила поведения взрослого человека в больнице: посещение больного, взаимоотношения врача и пациента;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	8.3.2.1 знать основы делового этикет; 8.3.2.2 понимать основные черты делового этикета: обходительность и такт, получение и оказание помощи;
3 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	8.1.1.1 выполнять утренние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног; 8.1.1.3 ухаживать за предметами гигиены; 8.1.1.4 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук 8.1.1.5 выполнять правила поведения за столом, закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть; 8.1.1.6 выполнять вечерние гигиенические процедуры; 8.1.1.7 прежде чем лечь спать, привести в порядок свою одежду и обувь;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	8.1.2.1 осознавать значение внешнего вида человека для отношений с людьми; 8.1.2.2 понимать важность первого впечатления; 8.1.2.3 осознавать влияние внешнего вида на внутренний мир человека; 8.1.2.4 знать составляющие внешнего вида: физический облик, позы и движения; 8.1.2.5 знать основные функции одежды; 8.1.2.6 правильно выбирать одежду по случаю; 8.1.2.7 различать мужской костюм: деловой и повседневный стиль юноши; 8.1.2.8 различать женский костюм: деловой и торжественный;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	8.2.1.1 знать и выполнять правила культуры разговора по телефону, правила пользования сотовым телефоном в общественных местах и в школе; 8.2.1.2 уметь посылать СМС-сообщения; 8.2.1.3 уметь писать письма; 8.2.1.4 знать правила пользования интернетом; 8.2.1.5 знать правила работы с электронной почтой; 8.2.1.6 знать правила общения по скайпу: 8.2.1.7 продолжить обучение правилам поведения в семье; 8.2.1.8 проявлять интерес к своей родословной, к предкам; 8.2.1.9 проявлять уважение к родственникам; 8.2.1.10 проявлять доброжелательное отношение к близким, людям старшего поколения, соседям; 8.2.1.11 знать права и обязанности членов семьи; 8.2.1.12 проявлять культуру организации семейного торжества, семейных традиции; 8.2.1.13 повышать культуру быта; 8.2.1.14 выполнять правила поведения за столом; 8.2.1.15 знать традиции застолья у некоторых народов мира; 8.2.1.16 гордиться добрым именем своей семьи; 8.2.1.17 проявлять интерес к своей родословной; 8.2.1.18 связывать свои поступки с нормами этического поведения; 8.2.1.19 находить добрые слова для окружающих, слова утешения; 8.2.1.20 избегать употребления в речи слов-паразитов;
	2.2 Культура деятельности	8.2.2.1 знать правила приема гостей; 8.2.2.2 познакомиться с традициями гостеприимства у разных народов; 8.2.2.3 выполнять правила посещения и поведения в гостях; внешний вид гостя, столовый этикет, пользование столовыми приборами; 8.2.2.4 знать этику гостеприимства приглашение гостей, правила сервировки стола, чайная церемония, развлечение гостей; 8.2.2.5 знать и выполнять правила поведения на торжественном мероприятии; 8.2.2.6 учиться оформлять поздравительную открытку; 8.2.2.7 знать правила выбора, получения и дарения, оформления подарков. 8.2.2.8 иметь представление о цветочном этикете;
	2.3 Культура трудовой деятельности	8.2.3.1 знать правила собеседования при устройстве на работу; 8.2.3.2 понимать, что позитивное впечатление вызывает выражение лица, тон голоса; 8.2.3.3 следить за жестикуляцией, движениями тела; 8.2.3.4 осознавать значение внешнего вида на первое впечатление; 8.2.3.5 знать правила поведения в первое время при поступлении на работу; 8.2.3.6 уметь правильно принимать замечания или критику коллег и начальника;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	8.3.1.1 знать и выполнять правила поведения на прогулке, на улице: отношение к окружающим, правила дорожного движения; 8.3.1.2 знать и выполнять правила поведения юноши и девушки в общественном транспорте: в автобусе, трамвае, метро; 8.3.1.3 выполнять общепринятые "Права и обязанности пассажиров"; 8.3.1.4 знать и выполнять правила поведения взрослого человека в больнице: посещение больного, взаимоотношения врача и пациента; 8.3.1.5 знать и выполнять правила поведения во время экскурсии в музей, на концерт, на стадион, в торгово-развлекательный центр
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	8.3.2.1 знать основы делового этикет; 8.3.2.2 понимать основные черты делового этикета: обходительность и такт, получение и оказание помощи; 8.3.2.3 знать правила приветствия в деловом общении; 8.3.2.4 знать основные правила внешнего вида делового человека в разных ситуациях.
4 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	8.1.1.1 выполнять утренние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 ухаживать за ушами, глазами, ногтями рук и ног; 8.1.1.3 ухаживать за предметами гигиены; 8.1.1.4 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук 8.1.1.5 выполнять правила поведения за столом, закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть; 8.1.1.6 выполнять вечерние гигиенические процедуры; 8.1.1.7 прежде чем лечь спать, привести в порядок свою одежду и обувь; 8.1.1.8 замечать непорядок прически у однокласс-ника и у себя
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	8.1.2.1 осознавать значение внешнего вида человека для отношений с людьми; 8.1.2.2 понимать важность первого впечатления; 8.1.2.3 осознавать влияние внешнего вида на внутренний мир человека; 8.1.2.4 знать составляющие внешнего вида: физический облик, позы и движения; 8.1.2.5 знать основные функции одежды; 8.1.2.6 правильно выбирать одежду по случаю; 8.1.2.7 различать мужской костюм: деловой и повседневный стиль юноши; 8.1.2.8 различать женский костюм: деловой и торжественный; 8.1.2.9 иметь представление о женственности и элегантности; 8.1.2.10 знать важные мелочи повседневного этикета
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	8.2.1.1 знать и выполнять правила культуры разговора по телефону, правила пользования сотовым телефоном в общественных местах и в школе; 8.2.1.2 уметь посылать СМС-сообщения; 8.2.1.3 уметь писать письма; 8.2.1.4 знать правила пользования интернетом; 8.2.1.5 знать правила работы с электронной почтой; 8.2.1.6 знать правила общения по скайпу: 8.2.1.7 продолжить обучение правилам поведения в семье; 8.2.1.8 проявлять интерес к своей родословной, к предкам; 8.2.1.9 проявлять уважение к родственникам; 8.2.1.10 проявлять добро-желательное отношение к близким, людям старшего поколения, соседям; 8.2.1.11 знать права и обязанности членов семьи; 8.2.1.12 проявлять культуру организации семейного торжества, семейных традиции; 8.2.1.13 повышать культуру быта; 8.2.1.14 выполнять правила поведения за столом; 8.2.1.15 знать традиции застолья у некоторых народов мира; 8.2.1.16 гордиться добрым именем своей семьи; 8.2.1.17 проявлять интерес к своей родословной; 8.2.1.18 связывать свои поступки с нормами этического поведения; 8.2.1.19 находить добрые слова для окружающих, слова утешения; 8.2.1.20 избегать употребления в речи слов-паразитов; 8.2.1.21 уметь культурно знакомиться и прощаться в обществе взрослых людей; рукопожатие. 8.2.1.22 знать и употреблять казахские приветствия; 8.2.1.23 знать традиции приветствия у народов, проживающих в Казахстане.
	2.2 Культура деятельности	8.2.2.1 знать правила приема гостей; 8.2.2.2 познакомиться с традициями гостеприимства у разных народов; 8.2.2.3 выполнять правила посещения и поведения в гостях; внешний вид гостя, столовый эти-кет, пользование столовыми приборами; 8.2.2.4 знать этику гостеприимства приглашение гостей, правила сервировки стола, чайная церемония, развлечение гостей; 8.2.2.5 знать и выполнять правила поведения на торжественном мероприятии; 8.2.2.6 учиться оформлять поздравительную открытку; 8.2.2.7 знать правила выбора, получения и дарения, оформления подарков. 8.2.2.8 иметь представление о цветочном этикете; 8.2.2.9 уметь говорить и принимать комплименты; 8.2.2.10 знать правила поведения юноши и девушки во время танца, приглашение на танец, отказ от танца, "белый танец"
	2.3 Культура трудовой деятельности	8.2.3.1 знать правила собеседования при устройстве на работу; 8.2.3.2 понимать, что позитивное впечатление вызывает выражение лица, тон голоса; 8.2.3.3 следить за жестикуляцией, движениями тела; 8.2.3.4 осознавать значение внешнего вида на первое впечатление; 8.2.3.5 знать правила поведения в первое время при поступлении на работу; 8.2.3.6 уметь правильно принимать замечания или критику коллег и начальника; 8.2.3.7 выполнять трудовые действия без просьбы, подсказки;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	8.3.1.1 знать и выполнять правила поведения на прогулке, на улице: отношение к окружающим, правила дорожного движения; 8.3.1.2 знать и выполнять правила поведения юноши и девушки в общественном транспорте: в автобусе, трамвае, метро; 8.3.1.3 выполнять общепринятые "Права и обязанности пассажиров"; 8.3.1.4 знать и выполнять правила поведения взрослого человека в больнице: посещение больного, взаимоотношения врача и пациента; 8.3.1.5 знать и выполнять правила поведения во время экскурсии в музей, на концерт, на стадион, в торгово-развлекательный центр;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	8.3.2.1 знать основы делового этикет; 8.3.2.2 понимать основные черты делового этикета: обходительность и такт, получение и оказание помощи; 8.3.2.3 знать правила приветствия в деловом общении; 8.3.2.4 знать основные правила внешнего вида делового человека в разных ситуациях.

5) 9 класс:

таблица 5

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	9.1.1.1 выполнять закаливающие процедуры; 9.1.1.2 красиво причесываться, различать прически праздничные и повседневные; 9.1.1.3 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	9.1.2.1 знать краткую историю костюма от древности до наших дней; 9.1.2.2 знать традиции казахской национальной одежды; 9.1.2.3 иметь представление о стиле, понятие вкуса, имидж человека (имиджи начальника, учителя) 9.1.2.4 понимать правила выбора одежды: соответствие погоде, ситуации, возрасту, индивидуальным особен-ностям человека.
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	9.2.1.1 иметь представление об этикете на официальных мероприятиях; 9.2.1.2 выполнять нормы и правила поведения в обществе; 9.2.1.3 проявлять культуру общения в разных ситуациях; 9.2.1.4 вежливо общаться с товарищами и с окружающими взрослыми; 9.2.1.5 устанавливать связь вежливости с точностью и аккуратностью 9.2.1.6 иметь представление о критике в общении; 9.2.1.7 критиковать, не обидев собеседника; 9.2.1.8 правильно реагировать и принимать критику;
	2.2 Культура деятельности	9.2.2.1 знать краткую историю этикета некоторых стран; 9.2.2.2 уметь взглянуть на себя со стороны; 9.2.2.3 сравнивать хорошие и плохие привычки; 9.2.2.4 стремиться избавляться от плохих манер и вредных пристрастий;
	2.3 Культура трудовой деятельности	9.2.3.1 уметь приветствовать своих коллег; 9.2.3.2 уметь налаживать хорошие отношения с коллегами по работе;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	9.3.1.1 правильно вести себя в различных ситуациях в соответствии с нормами, правилами поведения, правилами; 9.3.1.2 знать и выполнять правила поведения за столом во время банкета, шведского стола;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	9.3.2.1 знать правила представления себя и окружающих в деловом кругу; 9.3.2.2 знать этикет деловой беседы;
2 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	9.1.1.1 выполнять закаливающие процедуры; 9.1.1.2 красиво причесываться, различать прически праздничные и повседневные; 9.1.1.3 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук; 9.1.1.4 девочкам уметь различать повседневный и праздничный макияж;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	9.1.2.1 знать краткую историю костюма от древности до наших дней; 9.1.2.3 иметь представление о стиле, понятие вкуса, имидж человека (имиджи начальника, учителя, родителей – "строгий", "добрый", "справедливый", "бескомпромиссный") 9.1.2.4 иметь понятие о дресс-коде;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	9.2.1.1 иметь представление об этикете на официальных мероприятиях; 9.2.1.2 выполнять нормы и правила поведения в обществе; 9.2.1.3 проявлять культуру общения в разных ситуациях; 9.2.1.4 вежливо общаться с товарищами и с окружающими взрослыми; 9.2.1.5 устанавливать связь вежливости с точностью и аккуратностью 9.2.1.6 иметь представление о критике в общении; 9.2.1.7 критиковать, не обидев собеседника; 9.2.1.8 правильно реагировать и принимать критику; 9.2.1.9 знать общепринятые нормы и формы речи при представлении одного человека другому; 9.2.1.10 знать правила настоящей дружбы, честной игры и состязаний;
	2.2 Культура деятельности	9.2.2.1 знать краткую историю этикета разных стран; 9.2.2.2 уметь взглянуть на себя со стороны; 9.2.2.3 сравнивать хорошие и плохие привычки; 9.2.2.4 стремиться избавляться от плохих манер и вредных пристрастий; 9.2.2.5 иметь понятие о "личности" (Я- личность); 9.2.2.6 соотносить свое поведение с мнением окружающих, анализировать свое поведение; 9.2.2.7 стремиться видеть, понимать и ценить самого себя;
	2.3 Культура трудовой деятельности	9.2.3.1 уметь приветствовать своих коллег; 9.2.3.2 уметь налаживать хорошие отношения с коллегами по работе; 9.2.3.3 знать, что на работе нельзя заниматься посторонними делами и не показывать плохое настроение; 9.2.3.4 знать правила общения с начальником; 9.2.3.5 знать правила субординации; 9.2.3.6 не создавать конфликтные ситуации на работе, правильно выходить из них;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	9.3.1.1 правильно вести себя в различных ситуациях в соответствии с нормами, правилами поведения, правилами; 9.3.1.2 знать и выполнять правила поведения за столом во время банкета, шведского стола; 9.3.1.3 знать правила сервировки стола к праз-дничному обеду;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	9.3.2.1 знать правила представления себя и окружающих в деловом кругу; 9.3.2.2 знать этикет деловой беседы; 9.3.2.3 уметь вести деловой разговор по телефону, при встрече;
3 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	9.1.1.1 выполнять закаливающие процедуры; 9.1.1.2 красиво причесываться, различать прически праздничные и повседневные; 9.1.1.3 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук. 9.1.1.4 девочкам уметь различать повседневный и праздничный макияж; 9.1.1.5 уметь пользоваться дезодорантом, духами, жевательными резинками и освежаю-щими средствами
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	9.1.2.1 знать краткую историю костюма от древности до наших дней; 9.1.2.2 знать традиции казахской национальной одежды; 9.1.2.3 иметь представление о стиле, понятие вкуса, имидж человека (имиджи начальника, учителя, родителей – "строгий", "добрый", "справедливый", "бескомпромиссный") 9.1.2.4 иметь понятие о дресс-коде; 9.1.2.5 понимать правила выбора одежды: соответствие погоде, ситуации, возрасту, индивидуальным особенностям человека. 9.1.2.6 различать виды одежды по назначению;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	9.2.1.1 иметь представление об этикете на официальных мероприятиях; 9.2.1.2 выполнять нормы и правила поведения в обществе; 9.2.1.3 проявлять культуру общения в разных ситуациях; 9.2.1.4 вежливо общаться с товарищами и с окружающими взрослыми; 9.2.1.5 устанавливать связь вежливости с точностью и аккуратностью 9.2.1.6 иметь представление о критике в общении; 9.2.1.7 критиковать, не обидев собеседника; 9.2.1.8 правильно реагировать и принимать критику; 9.2.1.9 знать общепринятые нормы и формы речи при представлении одного человека другому; 9.2.1.10 знать правила настоящей дружбы, честной игры и состязаний; 9.2.1.11 иметь навыки речевого общения; 9.2.1.12 знать искусство ведения беседы, корректности в беседе; 9.2.1.13 знать культуру спора; 9.2.1.14 знать этикетные выражения, мимику и жесты при извинении и прощении; 9.2.1.15 понимать роль мимики и жестов в речевом этикете
	2.2 Культура деятельности	9.2.2.1 знать краткую историю этикета разных стран; 9.2.2.2 уметь взглянуть на себя со стороны; 9.2.2.3 сравнивать хорошие и плохие привычки; 9.2.2.4 стремиться избавляться от плохих манер и вредных пристрастий; 9.2.2.5 иметь понятие о "личности" (Я- личность); 9.2.2.6 соотносить свое поведение с мнением окружающих, анализировать свое поведение; 9.2.2.7 стремиться видеть, понимать и ценить самого себя; 9.2.2.8 прививать культуру здорового образа жизни;
	2.3 Культура трудовой деятельности	9.2.3.1 уметь приветствовать своих коллег; 9.2.3.2 уметь налаживать хорошие отношения с коллегами по работе; 9.2.3.3 знать, что на работе нельзя заниматься посторонними делами и не показывать плохое настроение; 9.2.3.4 знать правила общения с начальником; 9.2.3.5 знать правила субординации; 9.2.3.6 не создавать конфликтные ситуации на работе, правильно выходить из них; 9.2.3.7 знать правила корпоративной этики; 9.2.3.8 знать правила поведения на корпоративных мероприятиях;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	9.3.1.1 правильно вести себя в различных ситуациях в соответствии с нормами, правилами поведения, правилами; 9.3.1.2 знать и выполнять правила поведения за столом во время банкета, шведского стола; 9.3.1.3 знать правила сервировки стола к праздничному обеду; 9.3.1.4 знать правила проживания в гостинице: регистрация, услуги в номере, взаимоотношения с персоналом гостиницы;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	9.3.2.1 знать правила представления себя и окружающих в деловом кругу; 9.3.2.2 знать этикет деловой беседы; 9.3.2.3 уметь вести деловой разговор по телефону, при встрече; 9.3.2.4 уметь поддерживать деловые отношения в неформальной обстановке; 9.3.2.5 знать правила делового этикета в общественных местах; 9.3.2.6 знать правила этикета во время деловой и светской беседы
4 четверть
1. Культура внешнего вида:	1.1 Культурно-гигиенические навыки	9.1.1.1 выполнять закаливающие процедуры; 9.1.1.2 красиво причесываться, различать прически праздничные и повседневные; 9.1.1.3 правильно использовать гигиенические принадлежности: шампунь, бальзам, гели, крем для рук. 9.1.1.4 девочкам уметь различать повседневный и праздничный макияж; 9.1.1.5 уметь пользоваться дезодорантом, духами, жевательными резинка-ми и освежающими средствами;
1. Культура внешнего вида:	1.2 Культура одежды	9.1.2.1 знать краткую историю костюма от древности до наших дней; 9.1.2.2 знать традиции казахской национальной одежды; 9.1.2.3 иметь представление о стиле, понятие вкуса, имидж человека (имиджи начальника, учителя, родителей – "строгий", "добрый", "справедливый", "бескомпромиссный") 9.1.2.4 иметь понятие о дресс-коде; 9.1.2.5 понимать правила выбора одежды: соответствие погоде, ситуации, возрасту, индивидуальным особен-ностям человека. 9.1.2.6 различать виды одежды по назначению; 9.1.2.7 знать о спецодежде как разновидности рабочей одежды; 9.1.2.8 иметь понятие об ансамбле в одежде и поведении;
2. Культура межличностных отношений:	2.1 Культура общения и речевого этикета	9.2.1.1 иметь представление об этикете на официальных мероприятиях; 9.2.1.2 выполнять нормы и правила поведения в обществе; 9.2.1.3 проявлять культуру общения в разных ситуациях; 9.2.1.4 вежливо общаться с товарищами и с окружающими взрослыми; 9.2.1.5 устанавливать связь вежливости с точностью и аккуратностью 9.2.1.6 иметь представление о критике в общении; 9.2.1.7 критиковать, не обидев собеседника; 9.2.1.8 правильно реагировать и принимать критику; 9.2.1.9 знать общепринятые нормы и формы речи при представлении одного человека другому; 9.2.1.10 знать правила настоящей дружбы, честной игры и состязаний; 9.2.1.11 иметь навыки речевого общения; 9.2.1.12 знать искусство ведения беседы, корректности в беседе; 9.2.1.13 знать культуру спора; 9.2.1.14 знать этикетные выражения, мимику и жесты при извинении и прощении; 9.2.1.15 понимать роль мимики и жестов в речевом этикете; 9.2.1.16 знать общие правила ведения диалога; 9.2.1.17 знать и выполнять правила для говорящего: доброжелательность, вежливость, немногословие, ясность выражения мысли, умеренная эмоциональность, культура речи; 9.2.1.18 знать и выполнять правила для слушающих: внимание, уважение к говорящему, поддержание контакта; 9.2.1.19 уметь правильно реагирования на оскорбление
	2.2 Культура деятельности	9.2.2.1 знать краткую историю этикета разных стран; 9.2.2.2 уметь взглянуть на себя со стороны; 9.2.2.3 сравнивать хорошие и плохие привычки; 9.2.2.4 стремиться избавляться от плохих манер и вредных пристрастий; 9.2.2.5 иметь понятие о "личности" (Я- личность); 9.2.2.6 соотносить свое поведение с мнением окружающих, анализировать свое поведение; 9.2.2.7 стремиться видеть, понимать и ценить самого себя; 9.2.2.8 прививать культуру здорового образа жизни; 9.2.2.9 юношам стремиться к доброжелательному, чуткому отношению к здоровому образу жизни и привитие навыков ответственного отношения к нему, к маме, уважение к девочкам, девушкам, женщинам;
	2.3 Культура трудовой деятельности	9.2.3.1 уметь приветствовать своих коллег; 9.2.3.2 уметь налаживать хорошие отношения с коллегами по работе; 9.2.3.3 знать, что на работе нельзя заниматься посторонними делами и не показывать плохое настроение; 9.2.3.4 знать правила общения с начальником; 9.2.3.5 знать правила субординации; 9.2.3.6 не создавать конфликтные ситуации на работе, правильно выходить из них; 9.2.3.7 знать правила корпоративной этики; 9.2.3.8 знать правила поведения на корпоративных мероприятиях; 9.2.3.9 знать правила поведения на рабочих собраниях;
3. Культура поведения в общественных местах	3.1 Культура поведения в общественных местах	9.3.1.1 правильно вести себя в различных ситуациях в соответствии с нормами, правилами поведения, правилами; 9.3.1.2 знать и выполнять правила поведения за столом во время банкета, шведского стола; 9.3.1.3 знать правила сервировки стола к праздничному обеду; 9.3.1.4 знать правила проживания в гостинице: регистрация, услуги в номере, взаимоотношения с персоналом гостиницы; 9.3.1.5 знать особенности национального этикета в некоторых странах мира;
3. Культура поведения в общественных местах	3.2 Культура делового этикета	9.3.2.1 знать правила представления себя и окружающих в деловом кругу; 9.3.2.2 знать этикет деловой беседы; 9.3.2.3 уметь вести деловой разговор по телефону, при встрече; 9.3.2.4 уметь поддерживать деловые отношения в неформальной обстановке; 9.3.2.5 знать правила делового этикета в общественных местах; 9.3.2.6 знать правила этикета во время деловой и светской беседы; 9.3.2.7 уметь свободно общаться в типовых ситуациях повседневности

Приложение 526
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 526 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель предмета "Изобразительное искусство" – создание условий для развития и коррекции интеллектуальной, эмоциональной и двигательной сфер обучающихся, формирования личности, воспитания положительных навыков и привычек средствами изобразительного искусства

3. Задачи учебного предмета:

1) формировать представление о видах и жанрах изобразительного искусства, казахских народных промыслах и декоративно-прикладном искусстве, декоративно-прикладном искусстве народов мира, музеях и картинных галереях Казахстана и мира, великих живописцах, скульпторах и архитекторах, отдельных произведениях изобразительного, декоративно-прикладного и народного искусства;

2) формировать знания об элементарных основах изобразительной грамоты;

3) формировать и развивать графические навыки и умения использования их в учебной и практической деятельности;

4) способствовать коррекции недостатков познавательной сферы обучающихся путем систематического и целенаправленного развития: наглядно-действенного, наглядно-образного и словесно-логического мышления, аналитико-синтетической деятельности, зрительной памяти умения сравнивать, обобщать, ориентироваться в задании, планировать работу, намечать последовательность выполнения рисунка, правильного восприятия формы, величины, цвета предметов, их положения в пространстве, умения находить в изображаемом существенные признаки, умения устанавливать сходства и различия, речи обучающихся через активизацию имеющегося словаря и обогащение пассивного словаря;

5) коррекция двигательной сферы путем использования вариативных и многократно повторяющихся графических действий с применением разнообразных изобразительных средств и материала;

6) формировать навыки декоративного и тематического рисования, рисования с натуры и умения применять их в процессе учебной, трудовой и общественно полезной деятельности;

7) воспитывать у обучающихся активное эмоционально-эстетическое отношение к произведениям изобразительного искусства, художественный вкус, интерес и любовь к изобразительной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала предмета "Изобразительное искусство" для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.

5. В Программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями педагогических подходов к организации образовательного процесса.

6. Педагогические подходы к организации учебного процесса по изобразительному искусству реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

6) дифференцированный и индивидуальный подход к обучающимся с легкой умственной отсталостью предполагает учет их особых образовательных потребностей, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания Программы, наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс ориентируется на 4 типологических группы (по В.В. Воронковой), для каждой из которых педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема. При этом варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) необходимость специального педагогического руководства учебно-познавательной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления. Педагог, зная общие закономерности развития умственно отсталого школьника, познавательные возможности каждого ученика класса, специальную методику обучения организует и направляет учебно-познавательную деятельность школьников.

7. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога, помогая "достраивать" условия обучения, которые необходимы для решения образовательных, развивающих и коррекционных задач. Использование ИКТ позволяет индивидуализировать процесс обучения; повысить интерес к содержанию работы на уроке; активизировать познавательную деятельность обучающихся. ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом сниженной работоспособности обучающихся.

8. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

9. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

10. Оценка результативности обучения школьников с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного) и итогового контроля.

11. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа творческих работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

12. Итоговый контроль проводится в конце полугодия, года. Педагогом обязательно проводится мониторинг развития и успешности каждого ученика класса. Результаты мониторинга фиксируются в сводных картах достижений учащегося.

13. Реализация педагогических подходов предполагает использование различных стратегий преподавания и обучения, что включает:

1) создание атмосферы доверия между учителем и обучающимися;

2) выслушивание мнения каждого обучающегося;

3) стимулирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности, соответствующих возможностям обучающихся;

4) составление дифференцированных заданий с учетом индивидуальных особенностей обучающихся;

5) организацию индивидуальной, групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.

14. В процессе изучения курса "Изобразительное искусство" устанавливаются межпредметные связи с курсами: "Чтение и развитие речи", "Математика", "Социально-бытовая ориентировка".

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Изобразительное искусство"

15. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Изобразительное искусство" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

16. Содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" включает следующие разделы:

1) раздел "Исследование и развитие творческих идей";

2) раздел "Создание и изготовление творческих работ";

3) раздел "Творческое проектирование".

17. Раздел "Исследование и развитие творческих идей" содержит следующие подразделы:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству;

2) культура и традиции народов мира;

3) выражение чувств и использование идей.

18. Раздел "Создание и изготовление творческих работ" содержит следующие подразделы:

1) декоративное рисование;

2) тематическое рисование;

3) рисование с натуры;

4) техника выполнения;

5) планирование.

19. Раздел "Творческое проектирование" содержит подраздел:

1) презентация.

20. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 5 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Жанры изобразительного искусства: натюрморт, пейзаж. Казахское народное декоративно-прикладное искусство;

2) декоративное рисование. Составление узора в полосе (карандаш, гуашь). Узор в квадрате (карандаш, гуашь).Снежинка (по образцу) (карандаш, гуашь). Составление узора для ковра (карандаш, гуашь). Составление узора в треугольнике (карандаш, гуашь).Узор в круге (карандаш, гуашь).Казахский орнамент из переработанных форм предметов быта и природы (карандаш, гуашь). Аппликация с казахским орнаментом. Разукрашивание готовых раскрасок;

3) тематическое рисование. Открытки к праздникам и знаменательным датам. Иллюстрирование народных сказок. В магазине игрушек. Времена года;

4) рисование с натуры. Лист дуба (карандаш). Натюрморт. Наброски овощей и фруктов (карандаш, акварель). Машины-игрушки. (карандаш, акварель). Стаканчик (карандаш, акварель). Раскладная пирамидка (карандаш, гуашь). Постройка из элементов строительного материала (карандаш, акварель). Лучковая пила (карандаш). Казахские музыкальные инструменты (симметрия) (карандаш, акварель). Бабочка – капустница (карандаш, акварель). Букет весенних цветов (карандаш, акварель).

21. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 6 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Жанры изобразительного искусства: скульптура, портрет. Художники-портретисты. Общие сведения. Художественные средства изобразительного искусства. Анималистика. Традиционные казахские промыслы;

2) декоративное рисование. Казахский орнамент "Нескончаемый" (аппликация). Казахский орнамент "Ажурный" (аппликация). Составление узора в полосе (карандаш, гуашь). Составление узора в квадрате (карандаш, гуашь). Самостоятельное составление узора в полосе (карандаш, гуашь). Карнавальные очки (карандаш, гуашь)). Новогодний пригласительный билет (карандаш, акварель). Составление узора в круге. (Эскиз табака - деревянного или металлического блюда, украшенного орнаментом) (карандаш, гуашь). Пиала с орнаментом;

3) тематическое рисование. В магазине игрушек (карандаш, акварель). Лес зимой (карандаш, гуашь). Праздники и знаменательные даты.Наурыз (карандаш, акварель) Весеннее настроение (карандаш, акварель).Насекомые;

4) рисование с натуры. Лист клена (карандаш, акварель). Любимая мягкая игрушка (карандаш, акварель). Яблоко и кружка (карандаш, акварель). Цветочный горшок с растением (карандаш, акварель). Дорожные знаки (карандаш, гуашь). Животные-игрушки (карандаш). Традиционная казахская одежда, головные уборы (карандаш, акварель). Скворечник (карандаш, акварель). Жуки (симметрия) (карандаш, акварель). Стрекоза (симметрия) (карандаш, акварель). Зарисовки цветов. Весенние цветы в вазе (карандаш, акварель).

Глава 4. Система целей обучения

22. В разделе Программы для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.2 "5" – класс, "2.1" – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

23. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Исследование и развитие творческих идей":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.1знать жанры изобразительного искусства: портрет, натюрморт, пейзаж; 5.1.1.2определять жанр произведения по его признакам и особенностям изображения; 5.1.1.3называть известных художников-пейзажистов; 5.1.1.4 иметь представление о композиции;	6.1.1.1 иметь представление об основных изобразительныех средствах; 6.1.1.2 иметь понятие о своеобразии скульптуры как вида изобразительного искусства; 6.1.1.3 знать некоторых известных художников-портретистов,скульпторов; 6.1.1.4 иметь представление о художественных средствах;
1.2 Культура и традиции народов мира	5.1.2.1 иметь представление о национальном декоративно-прикладном искусстве;	6.1.2.1. иметь представление о традиционных казахских промыслах;
1.3 Выражение чувств и использование идей	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц	6.1.3.1 описывать содержание рассматриваемого произведения; 6.1.3.2 выявлять основную мысль художника; 6.1.3.3 определять жанр выставочных экземпляров; 6.1.3.4 высказывать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества

2) раздел "Создание и изготовление творческих работ":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
2.1 Декоративное рисование	5.2.1.1 составлять узоры из геометрических и растительных элементов в полосе, квадрате, круге, применяя осевые линии; 5.2.1.2 ровно закрашивать элементы орнамента с соблюдением контура изображения; 5.2.1.3 делать аппликацию с казахским орнаментом с помощью шаблона;	6.2.1.1 составлять и рисовать казахский орнамент с помощью шаблона; 6.2.1.2 рисовать традиционные предметы быта с орнаментом; 6.2.1.3создавать орнамент для ковра;
2.2 Тематическоерисование	5.2.2.1уметь изготовить открытку к празднику по образцу; 5.2.2.2передавать в рисунке зрительные представления возникающие на основе наблюдений, впечатлений от прочитанного; 5.2.2.3 уметь рисовать автомобили; самолеты;	6.2.2.1уметь рисовать животных; 6.2.2.2передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета; 6.2.2.3выбирать для составления сюжета рисунка наиболее существенное;
2.3 Рисование с натуры	5.2.3.1 уметь отражать свои наблюдения в рисунке; 5.2.3.2 уметь передавать сравнительные размеры изображаемых предметов;	6.2.3.1 уметь в ходе работы сравнивать свой рисунок с натурой; 6.2.3.2 передавать в рисунке объемную форму предметов подбирая цвет в соответствии с натурой;
2.4 Техника выполнения	5.2.4.1 уметь пользоваться кистями разного размера, работать всей кистью и ее концом; 5.2.4.2 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей; 5.2.4.3 передавать объем предметов доступными средствами; 5.2.4.4 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления воды в краску; 5.2.4.5 намечать последовательность выполнения рисунка; 5.2.4.6 уметь передавать в рисунке форму, строение, пропорции и цвет предметов; 5.2.4.7 при рисовании предметов симметричной формы использовать среднюю (осевую) линию;	6.2.4.1 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне; 6.2.4.2 использовать приемы работы "по- мокрому"; 6.2.4.3 уметь составлять эскиз стенной газеты; 6.2.4.4 изготавливать карнавальные маски; 6.2.4.5 овладевать умением правильной передачи в рисунке объемных предметов прямоугольной, цилиндрической, округлой формы; 6.2.4.6 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне; 6.2.4.7использовать приемы работы "по сырому"; 6.2.4.8 иметь работать акварельными и гуашевыми красками;
2.5 Планирование	5.2.5.1 соблюдать последовательность при рисовании узора; 5.2.5.2 намечать последовательность выполнения рисунка;	6.2.5.1 уметь последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет; 6.2.5.2 предварительно планировать работу;

3) раздел "Творческое проектирование":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
3.1 Презентация	5.3.1.1 презентовать свою работу (эскиз, рисунок), объясняя содержание, технику выполнения; 6.3.1.2 анализировать качество работы по плану;	6.3.1.1 презентовать творческую работу, технику выполнения 6.3.1.2 анализировать качество и содержание работы по плану;

24. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

25. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Изобразительное искусство"
для обучающихся с легкой умственной
отсталостью 5-6 классов
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.1определять и называть жанры изобразительного искусства: портрет, натюрморт, пейзаж;
	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.4 иметь представление о композиции;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.1 составлять узоры из геометрических и растительных элементов в полосе, квадрате, применяя осевые линии;
	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.2 ровно закрашивать элементы орнамента с соблюдением контура изображения;
	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.2 передавать в рисунке зрительные представления, возникающие на основе наблюдений;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.1 отражать свои наблюдения в рисунке
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.2 передавать сравнительные размеры изображаемых предметов
	2.4 Техника выполнения	5.2.4.1 пользоваться кистями разного размера, работать всей кистью и ее концом;
		5.2.4.2 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей;
		5.2.4.3 передавать объем предметов доступными средствами;
		5.2.4.4 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления воды в краску;
		5.2.4.5 намечать последовательность выполнения рисунка;
		5.2.4.6 передавать в рисунке форму, строение, пропорции и цвет предметов;
		5.2.4.7 при рисовании предметов симметричной формы использовать среднюю (осевую) линию;
	2.5 Планирование	5.2.5.1 соблюдать последовательность при рисовании узора;
	2.5 Планирование	5.2.5.2 намечать последовательность выполнения рисунка;
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	5.3.1.2 анализировать качество работы по плану;
2 четверть
1. Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.2 определять жанр произведения по его признакам и особенностям изображения;
1. Исследование и развитие творческих идей	1.3 Выражение чувств и использование идей	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.1 составлять узоры из геометрических и растительных элементов в треугольнике, круге, применяя осевые линии;
	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.2 ровно закрашивать элементы орнамента с соблюдением контура изображения;
	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.1изготавливать открытку к празднику по образцу;
		5.2.2.2передавать в рисунке зрительные представления, возникающие на основе наблюдений,
		5.2.2.3 рисовать автомобили;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.1 отражать свои наблюдения в рисунке;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.2 передавать сравнительные размеры изображаемых предметов;
	2.4 Техника выполнения	5.2.4.1 пользоваться кистями разного размера, работать всей кистью и ее концом;
		5.2.4.2 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей;
		5.2.4.3 передавать объем предметов доступными средствами;
		5.2.4.4 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления воды в краску;
		5.2.4.5намечать последовательность выполнения рисунка;
		5.2.4.6 передавать в рисунке форму, строение, пропорции и цвет предметов;
		5.2.4.7 при рисовании предметов симметричной формы использовать среднюю (осевую) линию;
	2.5 Планирование	5.2.5.1 соблюдать последовательность при рисовании узора;
	2.5 Планирование	5.2.5.2 намечать последовательность выполнения рисунка;
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	5.3.1.1 презентовать свою работу (эскиз, рисунок), объясняя содержание, технику выполнения;
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	5.3.1.2анализировать качество работы по плану;
3 четверть
1. Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.3 называть известных художников-пейзажистов;
	1.2 Культура и традиции народов мира	5.1.2.1 иметь представление о национальном декоративно-прикладном искусстве;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.2 ровно закрашивать элементы орнамента с соблюдением контура изображения
	2.1 Декоративное рисование	5.2.1.3 делать аппликацию с казахским орнаментом с помощью шаблона
	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.1 изготовить открытку к празднику по образцу
	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.2передавать в рисунке зрительные представления, возникающие на основе наблюдений, впечатлений от прочитанного
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.1 отражать свои наблюдения в рисунке;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.2 передавать сравнительные размеры изображаемых предметов;
	2.4 Техника выполнения	5.2.4.1 пользоваться кистями разного размера, работать всей кистью и ее концом;
		5.2.4.2 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей;
		5.2.4.3 передавать объем предметов доступными средствами;
		5.2.4.4 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления воды в краску;
		5.2.4.5 намечать последовательность выполнения рисунка;
		5.2.4.6 передавать в рисунке форму, строение, пропорции и цвет предметов;
		5.2.4.7 при рисовании предметов симметричной формы использовать среднюю (осевую) линию;
	2.5 Планирование	5.2.5.1 соблюдать последовательность при рисовании узора; 5.2.5.2 намечать последовательность выполнения рисунка;
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	5.3.1.1 презентовать свою работу (эскиз, рисунок), объясняя содержание, технику выполнения; 5..3.1.2 анализировать качество работы по плану;
4 четверть
1. Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.1называть жанры изобразительного искусства: портрет, натюрморт, пейзаж;
		5.1.1.2определять жанр произведения по его признакам и особенностям изображения;
		5.1.1.3называть известных художников-пейзажистов;
		5.1.1.4 иметь представление о композиции;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.1 изготовить открытку к празднику по образцу;
	2.2 Тематическое рисование	5.2.2.2 передавать в рисунке зрительные представления возникающие на основе наблюдений; 5.2.2.3 рисовать самолет;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.1 отражать свои наблюдения в рисунке;
	2.3 Рисование с натуры	5.2.3.2 передавать сравнительные размеры изображаемых предметов;
	2.4 Техника выполнения	5.2.4.1 пользоваться кистями разного размера, работать всей кистью и ее концом;
		5.2.4.2 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей;
		5.2.4.3 передавать объем предметов доступными средствами;
		5.2.4.4 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления воды в краску;
		5.2.4.5 намечать последовательность выполнения рисунка;
		5.2.4.6 передавать в рисунке форму, строение, пропорции и цвет предметов;
		5.2.4.7 при рисовании предметов симметричной формы использовать среднюю (осевую) линию;
	2.5 Планирование	5.2.5.1 соблюдать последовательность при рисовании узора; 5.2.5.2 намечать последовательность выполнения рисунка;
Повторение изученного за год

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	6.1.1.1 иметь представление об основных изобразительныех средствах;
	1.2 Культура и традиции народов мира	6.1.2.1. иметь представление о традиционных казахских промыслах;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	6.1.3.1 описывать содержание рассматриваемого произведения; 6.1.3.4 высказывать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.1 Декоративное рисование	6.2.1.1 составлять и рисовать казахский орнамент с помощью шаблона;
	2.2 Тематическое рисование	6.2.2.2передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета;
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.1 сравнивать в ходе работы свой рисунок с натурой
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.2 передавать в рисунке объемную форму предметов подбирая цвет в соответствии с натурой
	2.4 Техника выполнения	6.2.4.1 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне;
	2.4 Техника выполнения	6.2.4.8 работать акварельными и гуашевыми красками;
	2.5 Планирование	6.2.5.1 последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет
	2.5 Планирование	6.2.5.2 планировать работу над рисунком
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	6.3.1.2 анализировать качество и содержание работы по плану;
2 четверть
1. Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	6.1.1.2 понимать своеобразии скульптуры как вида изобразительного искусства;
	1.2 Культура и традиции народов мира	6.1.2.1. иметь представление о традиционных казахских промыслах;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	6.1.3.1 описывать содержание рассматриваемого произведения;
		6.1.3.2 выявлять основную мысль художника;
		6.1.3.3 определять жанр выставочных экземпляров;
		6.1.3.4 высказывать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.1 Декоративное рисование	6.2.1.2 рисовать традиционные предметы быта с орнаментом;
	2.2 Тематическое рисование	6.2.2.1 рисовать животных
		6.2.2.2передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета
		6.2.2.3выбирать для составления сюжета рисунка наиболее существенное
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.1 сравнивать в ходе работы свой рисунок с натурой
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.2 передавать в рисунке объемную форму предметов подбирая цвет в соответствии с натурой
	2.4 Техника выполнения	6.2.4.1 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне
		6.2.4.2 использовать приемы работы "по- мокрому"
		6.2.4.4 изготавливать карнавальные маски
		6.2.4.6 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне;
		6.2.4.8 работать акварельными и гуашевыми красками;
	2.5 Планирование	6.2.5.1 последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет
	2.5 Планирование	6.2.5.2 предварительно планировать работу
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	6.3.1.1 презентовать творческую работу, технику выполнения
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	6.3.1.2 анализировать качество и содержание работы по плану;
3 четверть
1..Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	6.1.1.3 называть некоторых известных художников-портретистов,скульпторов;
	1.2 Культура и традиции народов мира	6.1.2.1. иметь представление о традиционных казахских промыслах;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	6.1.3.1 описывать содержание рассматриваемого произведения;
		6.1.3.2 выявлять основную мысль художника;
		6.1.3.3 определять жанр выставочных экземпляров;
		6.1.3.4 высказывать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества;
	2.1 Декоративное рисование	6.2.1.2 рисовать традиционные предметы быта с орнаментом; 6.2.1.3создавать орнамент для ковра;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.2 Тематическое рисование	6.2.2.1 рисовать животных;
		6.2.2.2передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета;
		6.2.2.3выбирать для составления сюжета рисунка наиболее существенное;
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.1 сравнивать в ходе работы свой рисунок с натурой;
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.2 передавать в рисунке объемную форму предметов подбирая цвет в соответствии с натурой;
	2.4 Техника выполнения	6.2.4.5 овладевать умением правильной передачи в рисунке объемных предметов прямоугольной, цилиндрической, округлой формы;
		6.2.4.6 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне;
		6.2.4.8 работать акварельными и гуашевыми красками;
	2.5 Планирование	6.2.5.1 последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет;
	2.5 Планирование	6.2.5.2 предварительно планировать работу;
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	6.3.1.1 презентовать творческую работу, технику выполнения
3.Творческое проектирование	3.1 Презентация	6.3.1.2 анализировать качество и содержание работы по плану;
4 четверть
1. Исследование и развитие творческих идей	1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	6.1.1.4 иметь представление о художественных средствах;
	1.2 Культура и традиции народов мира	6.1.2.1. иметь представление о традиционных казахских промыслах;
	1.3 Выражение чувств и использование идей	6.1.3.1 описывать содержание рассматриваемого произведения;
		6.1.3.2 выявлять основную мысль художника;
		6.1.3.3 определять жанр выставочных экземпляров;
		6.1.3.4 высказывать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества;
2. Создание и изготовление творческих работ	2.2 Тематическое рисование	6.2.2.1 рисовать животных;
		6.2.2.2передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета;
		6.2.2.3выбирать для составления сюжета рисунка наиболее существенное;
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.1 сравнивать в ходе работы свой рисунок с натурой;
	2.3 Рисование с натуры	6.2.3.2 передавать в рисунке объемную форму предметов подбирая цвет в соответствии с натурой;
	2.4 Техника выполнения	6.2.4.6 изображать объемные предметы на белом и светлом цветном фоне;
		6.2.4.7использовать приемы работы "по сырому";
		6.2.4.8 работать акварельными и гуашевыми красками;
	2.5 Планирование	6.2.5.1 последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет;
	2.5 Планирование	6.2.5.2 предварительно планировать работу;
Повторение изученного за год

Приложение 527
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 527 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель музыкального воспитания – формирование музыкальной культуры обучающихся, развития эмоционально осознанного восприятия музыки в процессе хорового и сольного пения, слушания музыкальных произведений, инструментального исполнения несложных этюдов.

3. На уроках музыки выполняются образовательные, коррекционные, развивающие и воспитательные задачи. Образовательные задачи:

1) расширение представлений обучающихся о жизни через воздействие ярких и доступных их пониманию музыкальных произведений;

2) обогащение музыкального опыта обучающихся;

3) развитие интереса к музыке;

4) накопление музыкальных впечатлений обучающихся от произведений, близких им по содержанию, разнообразных по тематике и жанрам;

5) формирование музыкально-эстетического словаря;

6) обучение ориентировки в средствах музыкальной выразительности.

4. Коррекционные задачи:

1) коррекция познавательной деятельности обучающихся (активизация мышления, формирование целенаправленной деятельности и устойчивости внимания);

2) коррекция нарушений звукового произношения;

3) преодоление неадекватных форм поведения;

4) развитие мимических свойств;

5) формирование умения выражать свои чувства и эмоции при прослушивании музыки и исполнении песен.

5. Развивающие задачи:

1) техническое совершенствование певческого аппарата обучающихся;

2) постепенное развитие певческого дыхания обучающихся, начиная с простейших элементов;

3) выравнивание общего звучания голосов у обучающихся;

4) развитие чувства ритма, звуковысотного слуха, музыкальной памяти;

5) формирование музыкально-исполнительских навыков;

6) активизация творческих возможностей обучающихся.

6. Воспитательные задачи:

1) воспитание организованности и дисциплины;

2) формирование элементов музыкального вкуса;

3) привитие навыков свободного общения с окружающими;

4) воспитание чувства единства и дружбы народов Казахстана.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

7. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Музыка" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

8. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы. В работе с обучающимися опираются на их обучаемость, сохранность наглядно-действенного мышления. Организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций.

9. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающихся с легкой умственной отсталостью, формирования структурных компонентов учебной и музыкальной деятельности

11. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) расширяет арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используется дозировано с учетом работоспособности обучающихся.

12. ИКТ на уроках используется с целью:

1) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания в любых необходимых знаковых формах, свободно переходя от одного и того же предметного содержания в наглядной форме и с помощью речи, переходить от одного способа ко второму способу;

2) создания дополнительных визуальных динамических опор для анализа обучающимися собственной деятельности в режиме реального и отсроченного времени;

3) обеспечения возможности для продуктивной индивидуальной деятельности в условиях группового обучения;

4) расширения возможности качественной индивидуализации обучения.

13. Для организации качественного преподавания и эффективного изучения предмета "Музыка" кабинеты укомплектовываются соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

14. В ходе подготовки и проведения уроков "Музыки" учитель выполняет ряд педагогических требований. К ним относятся:

1) умелый подбор музыкального материала с учетом его воспитательного значения, эстетической ценности, соответствия уровню развития детей;

2) высокий уровень исполнения музыкального произведения (в том числе воспроизводимого в записи);

3) продуманное словесное общение с обучающимися при объяснении содержания музыкального произведения, знакомстве с жанрами и показе выразительных средств;

4) широкое применение образной наглядности при прослушивании музыки (в частности, серии картинок, соответствующих содержанию произведения, видеосюжетов);

5) организация двигательной активности обучающихся, способствующей лучшему усвоению ритмического рисунка, темпа, динамики музыкального произведения.

15. Воспитание музыкальной культуры умственно отсталых обучающихся идет одновременно с формированием положительного отношения к национальной культуре за счет включения в содержание уроков следующее:

1) изучение творческого наследия композиторов Казахстана, отражающих жизнь своей республики;

2) изучение народных песен и кюев в вокальном и инструментальном звучании;

3) изучение тембровых особенностей звучания казахских народных инструментов (домбры, кобыза, сыбызги).

16. Основой музыкального воспитания обучающихся является хоровое пение как наиболее активный способ развития их музыкальных способностей. В связи с этим очень важен подбор песенного репертуара, а также использование методических приемов и средств вокально-хорового обучения обучающихся.

17. Урок начинается с музыкального вступления, которое подбирается в зависимости от состояния обучающихся и способствует их психологическому настрою на занятие музыкой и пением. Учитель выбирает песни и устанавливает последовательность работы над ними в зависимости от музыкальной и певческой подготовки обучающихся, от уровня их интеллектуального развития. При работе с обучающимися, которым трудно воспроизвести всю песню, учитель ограничивает пение отдельными частями песни.

18. Учебный материал дается в ограниченном количестве и усложняется постепенно. Песни, отобранные удобными в тональном отношении для классной работы, что часто вызывает необходимость их транспонирования в такую тональность, которая позволяла бы петь высокие звуки мелодии не выше до1-ре2.

19. В течение учебного года обучающимся предлагается выучить 8-10 песен, указанных в Программе, и выработать у себя следующие навыки: дыхание, звукообразование, дикция, строй, ансамбль.

20. Программа предусматривает пение, как в сопровождении музыкального инструмента, так и без него. Пение без сопровождения (а капелла) особенно способствует развитию музыкального слуха, повышает внимание к чистоте интонации.

21. Развитие певческих навыков имеет цель не только техническое совершенствование певческого аппарата обучающихся, но, прежде всего применение полученных навыков и умений для художественного исполнения песни и ее более глубокого эстетического воздействия на обучающихся.

22. В Программе предусмотрено постепенное развитие певческого дыхания обучающихся, начиная с простейших элементов.

23. Особенностью умственно отсталых обучающихся является недостатки в произношении, а также отсутствие достаточного словарного запаса, что мешает им понять и усвоить смысл текста. Программой предусмотрена систематическая работа как над четким и ясным произношением, так и над словом (объяснение непонятных слов и отдельных выражений).

24. Неотъемлемой частью каждого урока является слушание музыки, которое способствует расширению музыкального кругозора обучающихся и воспитывает у них музыкальный вкус.

25. Большое значение при слушании музыки имеет объяснение учителя. Слушание музыки с видео сопровождением позволяет услышать и увидеть лучших исполнителей, вокалистов, инструменталистов, различные оркестры. Все это обогащает обучающихся новыми впечатлениями, представлениями, знаниями.

26. Полноценные занятия слушанием музыки осуществляется при определенном оснащении урока: наличии хорошего музыкального инструмента (фортепиано, баяна, аккордеона), музыкального центра, набора аудиокассет, дисков с записью музыкальных произведений, иллюстративного материала.

27. Огромное познавательное значение на уроках пения и музыки имеет применение наглядного материала, разнообразных учебных пособий технических средств.

28. Оценка по предмету "Музыка и пение" учитывает индивидуальный уровень интеллектуального и музыкального развития обучающихся.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Музыка"

29. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Музыка":

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

30. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) раздел "Пение";

2) раздел "Слушание музыки";

3) раздел "Элементы музыкальной грамоты".

31. Раздел "Пение" включает следующие подразделы:

1) исполнение;

2) динамические оттенки.

32. Раздел "Слушание музыки" включает следующие подразделы:

1) слушание музыкальных произведений;

2) музыкальные инструменты;

3) творчество композиторов и исполнителей.

33. Раздел "Элементы музыкальной грамоты" включает следующие подразделы:

1) игра на музыкальных инструментах;

2) музыкальная грамота.

34. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 5 класса:

1) пение. Закрепление певческих навыков и умений на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале. Работа над чистотой интонирования и устойчивостью унисона. Развитие умения петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни. Работа над кантиленой. Работа по различению звуков по высоте и направлению движения мелодии. Развитие умения показа рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх). Развитие умения определять сильную долю на слух. Развитие умения четкого произнесения текста при исполнении в быстром темпе и при более сложной мелодии. Пение на слух звукоряда "до мажор" вверх и вниз с сопровождением и без сопровождения. Формирование элементарных представлений о выразительном значении динамических оттенков (форте - громко, пиано - тихо);

2) слушание музыки. Развитие умения различать марши (военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный) и танцы (вальс, полька, танго, хоровод). Сказочные сюжеты в музыке. Характерные особенности. Идейное и художественное содержание. Музыкальные средства, с помощью которых создаются образы. Развитие умения различать разные по характеру звучания части в музыкальном произведении. Формирование представлений о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов. Дифференциация звучания оркестров казахских и русских народных инструментов. Знакомство с народными музыкальными инструментами: кылкобыз, сыбызгы, асатаяк, шанкобыз, сырнай;

3) элементы музыкальной грамоты. Закрепление навыков игры на уже знакомых музыкальных инструментах. Ознакомление с графической записью мелодии. Развитие умения следить за движением мелодии при пении по графической записи.

35. Базовое содержание учебного предмета "Музыка" для 6 класса:

1) пение. Исполнение песенного репертуара в диапазоне до1-ре2. Развитие навыков концертного исполнения, уверенности в своих силах, общительности, открытости. Совершенствование навыков певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5-м классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания. Развитие навыка пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни. Развитие умения выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки. Продолжение работы над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально. Совершенствование навыка четкого и понятного произношения слов в текстах песен подвижного характера. Развитие вокально-хоровых навыков при исполнении выученных песен без сопровождения. Работа над легким подвижным звуком и кантиленой;

2) слушание музыки. Особенности казахского национального фольклора. Определение жанра, характерных особенностей песен. Изучение творческого наследия Даулеткерея, Таттимбета, Курмангазы, Д.Нурпеисовой. Многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом. Закрепление интереса к музыке различного характера, желания высказываться о ней. Снятие эмоционального напряжения, вызванного условиями обучения и проживания. Закрепление представлений о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов. Казахские народные музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз, сакпан, конырау. Народные музыкальные инструменты: домбра, мандолина, баян, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка;

3) элементы музыкальной грамоты. Элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза. Формирование элементарных понятий о размере: 2/4, 3/4, 4/4.

36. Распределение учебного материала по классам (четвертям) в Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в следующий (из одной четверти в следующую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Реализуя право каждого ученика с легкой умственной отсталостью развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определит количество часов, необходимое для изучения каждой темы, раздела с обучающимися своего класса. Обучение в каждом классе начинается с повторения ранее изученного материала.

Глава 4. Система целей обучения

37. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе число – раздел, третье число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.2.4 "5" – класс, "1" – раздел,"2" - подраздел "4" – нумерация учебной цели.

38. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел 1 "Пение":

таблица 1

Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1. Исполнение	5.1.1.1 иметь певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 5.1.1.2 стремиться к чистоте интонирования и устойчивости унисона; 5.1.1.3 уметь петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 5.1.1.4 различать звуки по высоте и направлению движения мелодии; 5.1.1.5 показывать рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх); 5.1.1.6 определять сильную долю на слух; 5.1.1.7 стремиться четко произносить текст песни при исполнении в быстром темпе и при более сложной мелодии; 5.1.1.8 исполнять на слух звукоряд "до мажор" вверх и вниз с сопровождением и без сопровождения; 5.1.1.9 знать современные детские песни для самостоятельного исполнения	6.1.1.1 исполнять песенный репертуар в диапазоне до1-ре2. 6.1.1.2 иметь навыки певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5 классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания; 6.1.1.3 выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки; 6.1.1.4 стремиться четко и понятно; произносить слова в текстах песен подвижного характера; 6.1.1.5 уметь развивать вокально-хоровые навыки при исполнении выученных песен без сопровождения; 6.1.1.6 уметь работать над легким подвижным звуком и кантиленой; 6.1.1.7 уметь самостоятельно начинать пение после вступления; 6.1.1.8 осмысленно и эмоционально исполнять песни ровным свободным звуком на всем диапазоне; 6.1.1.9 контролировать слухом пение окружающих; 6.1.1.10 исполнять песни, разученные в 5 классе
1.2. Динамические оттенки.	5.1.2.1 иметь элементарные представления о выразительном значении динамических оттенков (форте - громко, пиано - тихо). 5.1.2.2 понимать особенности мелодического голосоведения (плавно, отрывисто, скачкообразно); 5.1.2.3 понимать особенности музыкального языка современной детской песни, ее идейное и художественное содержание; 5.1.2.4 стремиться углублять навыки кантиленного пения	6.1.2.1 применять полученные навыки при художественном исполнении музыкальных произведений; 6.1.2.2 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни; 6.1.2.3 уметь работать над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально; 6.1.2.4 уметь развивать в себе навыки концертного исполнения, уверенности в своих силах, общительности, открытости

2) раздел 2 "Слушание музыки":

таблица 2

	Цели обучения:
Подразделы	5 класс	6 класс
2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.1 проявлять интерес к народной музыке; 5.2.1.2 слушать гимн Республики Казахстан, приложив руку к сердцу; 5.2.1.3 испытывать чувство гордости за свою страну; 5.2.1.4 различать марши: военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный; 5.2.1.5 различать по мелодии танцы; вальс, польку, танго, хоровод; 5.2.1.6 выделять характерные особенности сказочных сюжетов в музыке; 5.2.1.7 различать музыкальные средства, с помощью которых создаются образы; 5.2.1.8 стремиться объяснять идейное и художественное содержание музыкального произведения	6.2.1.1 выделять особенности казахского национального фольклора; 6.2.1.2 определять жанр, характерные особенности казахских песен; 6.2.1.3 понимать многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом; 6.2.1.4 проявлять интерес к музыке различного характера, желание высказываться о ней; 6.2.1.5 слушать музыкальные произведения из программы 5 класса. 6.2.1.6 участвовать в музыкальных викторинах "Угадай мелодию"; 6.2.1.7 понимать роль музыки в жизни, трудовой деятельности и отдыхе людей
2.2 Музыкальные инструменты	5.2.2.1 различать разные по характеру звучания части в музыкальном произведении; 5.2.2.2 иметь представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 5.2.2.3 дифференцировать звучания оркестров казахских и русских народных инструментов; 5.2.2.4 знать народные музыкальные инструменты: кылкобыз, сыбызгы, асатаяк, шанкобыз, сырнай; 5.2.2.5 участвовать в музыкальных викторинах "Угадай мелодию"	6.2.2.1 закреплять представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 6.2.2.2 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз, сакпан, конырау; 6.2.2.3 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка; 6.2.3.4 слушать музыкальные произведения из программы 5 класса
2.3 Творчество композиторов и исполнителей	5.2.3.1 знать фамилии композиторов и их произведения: П.И.Чайковский, балет "Лебединое озеро"; 5.2.3.2 Н.Римский-Корсаков, опера "Сказка о царе Салтане"; 5.2.3.3 Г.Жубанова Балет "Легенда о белой птице"	6.2.3.1 знать творческое наследие Даулеткерея, Таттимбета, Курмангазы, Д.Нурпеисовой;

3) раздел 3 "Элементы музыкальной грамоты":

таблица 3

	Цели обучения
Подразделы	5 класс	6 класс
3.1 Игра на музыкальных инструментах	5.3.1.1 иметь навыки игры на уже знакомых музыкальных инструментах; 5.3.1.2 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.3.1.3 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.3.1.4 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 5.3.1.5 выполнять несложные упражнения на пианино, аккордеоне, духовой гармонике; 5.3.1.6 исполнять 1-2 несложные песни или попевки на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы	6.3.1.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.3.1.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.3.1.3 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.3.1.4 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы; 6.3.1.5 импровизировать на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом.
3.2 Музыкальная грамота	5.3.2.1 иметь представление о графической записи мелодии; 5.3.2.2 следить за движением мелодии при пении по графической записи	6.3.2.1 иметь элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза; 6.3.2.2 иметь элементарное понятие о размере: 2/4, 3/4, 4/4

39. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

40. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Музыка"
для обучающихся с легкой
умственной отсталостью 5-6 классов
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Музыка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1 .Пение	1.1. Исполнение	5.1.1.1 иметь певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 5.1.1.2 уметь петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 5.1.1.3 стремиться к чистоте интонирования и устойчивости унисона;
1 .Пение	1.2 Динамические оттенки.	5.1.2.1 иметь элементарные представления о выразительном значении динамических оттенков (форте - громко, пиано - тихо); 5.1.2.2 стремиться углублять навыки кантиленного пения;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.1 проявлять интерес к народной музыке; 5.2.1.2 слушать гимн Республики Казахстан, приложив руку к сердцу; 5.2.1.3 испытывать чувство гордости за свою страну; 5.2.1.4 различать марши: военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный; 5.2.1.5 различать по мелодии танцы; вальс, польку;
	2.2 Музыкальные инструменты	5.2.2.1 различать разные по характеру звучания части в музыкальном произведении;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	5.2.3.1 знать фамилии композиторов, исполняемых песен; 5.2.3.2 знать творчество композиторов, изученных в 5 классе
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	5.3.1.1 иметь навыки игры на уже знакомых музыкальных инструментах;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	5.3.2.1 иметь представление о графической записи мелодии; 5.3.2.2 следить за движением мелодии при пении по графической записи;
2 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	5.1.1.1 иметь певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 5.1.1.2 уметь петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 5.1.1.3 различать звуки по высоте и направлению движения мелодии; 5.1.1.4 показывать рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх); 5.1.1.5 стремиться четко произносить текст песни при исполнении в быстром темпе и при более сложной мелодии;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки	5.1.2.1 стремиться к чистоте интонирования и устойчивости унисона; 5.1.2.2 понимать особенности мелодического голосоведения (плавно, отрывисто, скачкообразно); 5.1.2.2 иметь навыки кантиленного пения; 5.1.2.3 определять сильную долю на слух;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.1 проявлять интерес к народной музыке; 5.2.1.2 слушать гимн Республики Казахстан, приложив руку к сердцу; 5.2.1.3 испытывать чувство гордости за свою страну; 5.2.1.4 различать марши: военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный; 5.2.1.5 различать по мелодии танцы; вальс, польку, танго, хоровод; 5.2.1.6 выделять характерные особенности сказочных сюжетов в музыке;
	2.2. Музыкальные инструменты	5.2.2.1 различать музыкальные средства, с помощью которых создаются образы; 5.2.2.2 иметь представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	5.2.3.1 знать фамилии композиторов и их произведения: П.И.Чайковский, балет "Лебединое озеро";
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	5.3.1.1 иметь навыки игры на уже знакомых музыкальных инструментах. 5.3.1.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.3.1.4 узнавать музыкальные инструменты по звучанию;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	5.3.2.1 иметь представление о графической записи мелодии; 5.3.2.2 следить за движением мелодии при пении по графической записи;
3 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	5.1.1.1 иметь певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале;
		5.1.1.2 стремиться к чистоте интонирования и устойчивости унисона; 5.1.1.3 уметь петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 5.1.1.4 стремиться четко произносить текст песни при исполнении в быстром темпе и при более сложной мелодии; 5.1.1.5 углублять навыки кантиленного пения; 5.1.1.6 исполнять на слух звукоряд "до мажор" вверх и вниз с сопровождением и без сопровождения;
	1.2 Динамические оттенки	5.1.2.1 определять сильную долю на слух; 5.1.2.2 иметь элементарные представления о выразительном значении динамических оттенков (форте - громко, пиано - тихо). 5.1.2.3 различать звуки по высоте и направлению движения мелодии; 5.1.2.4 показывать рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх); 5.1.2.5 понимать особенности музыкального языка современной детской песни, ее идейное и художественное содержание; 5.1.2.6 понимать особенности мелодического голосоведения (плавно, отрывисто, скачкообразно);
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.1 различать марши: военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный; 5.2.1.2 различать по мелодии танцы; вальс, польку, танго, хоровод; 5.2.1.3 выделять характерные особенности сказочных сюжетов в музыке; 5.2.1.4 различать музыкальные средства, с помощью которых создаются образы; 5.2.1.5 стремиться объяснять идейное и художественное содержание музыкального произведения; 5.2.1.6 различать разные по характеру звучания части в музыкальном произведении;
	2.2 Музыкальные инструменты	5.2.2.1 дифференцировать звучания оркестров казахских и русских народных инструментов; 5.2.2.2 иметь представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	5.2.3.1 Н.Римский-Корсаков, опера "Сказка о царе Салтане";
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	5.3.1.1 иметь навыки игры на уже знакомых музыкальных инструментах. 5.3.1.2 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.3.1.3 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота.	5.3.2.1 иметь представление о графической записи мелодии; 5.3.2.2 следить за движением мелодии при пении по графической записи;
4 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	5.1.1.1 иметь певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 5.1.1.2 стремиться к чистоте интонирования и устойчивости унисона; 5.1.1.3 уметь петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 5.1.1.4 стремиться четко произносить текст песни при исполнении в быстром темпе и при более сложной мелодии; 5.1.1.5 исполнять на слух звукоряд "до мажор" вверх и вниз с сопровождением и без сопровождения; 5.1.1.6 знать современные детские песни для самостоятельного исполнения. 5.1.1.7 иметь навыки кантиленного пения;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки	5.1.2.1 различать звуки по высоте и направлению движения мелодии; 5.1.2.2 показывать рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх); 5.1.2.3 определять сильную долю на слух; 5.1.2.4 иметь элементарные представления о выразительном значении динамических оттенков (форте - громко, пиано - тихо); 5.1.2.5 понимать особенности мелодического голосоведения (плавно, отрывисто, скачкообразно); 5.1.2.6 понимать особенности музыкального языка современной детской песни, ее идейное и художественное содержание;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.1 проявлять интерес к народной музыке; 5.2.1.2 слушать гимн Республики Казахстан, приложив руку к сердцу; 5.2.1.3 испытывать чувство гордости за свою страну; 5.2.1.4 различать марши: военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный; 5.2.1.5 различать по мелодии танцы; вальс, польку, танго, хоровод;
	2.1 Слушание музыкальных произведений	5.2.1.6 выделять характерные особенности сказочных сюжетов в музыке; 5.2.1.7 различать музыкальные средства, с помощью которых создаются образы; 5.2.1.8 объяснять идейное и художественное содержание музыкального произведения; 5.2.1.9различать разные по характеру звучания части в музыкальном произведении;
	2.2 Музыкальные инструменты	5.2.2.1 иметь представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 5.2.2.2 дифференцировать звучания оркестров казахских и русских народных инструментов; 5.2.2.3 знать народные музыкальные инструменты: кылкобыз, сыбызгы, асатаяк, шанкобыз, сырнай.
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	5.2.3.1 знать творчество композитора Г.Жубановой. Балет "Легенда о белой птице"; 5.2.3.2 участвовать в музыкальных викторинах "Угадай мелодию"
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	5.3.1.1 иметь навыки игры на уже знакомых музыкальных инструментах; 5.3.1.2 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.3.1.3 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.3.1.4 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 5.3.1.5 выполнять несложные упражнения на пианино, аккордеоне, духовой гармонике; 5.3.1.6 исполнять 1-2 несложные песни или попевки на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	5.3.2.1 иметь представление о графической записи мелодии; 5.3.2.2 следить за движением мелодии при пении по графической записи

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	6.1.1.1 исполнять песенный репертуар в диапазоне до1-ре2; 6.1.1.2 исполнять песенный репертуар 5 класса; 6.1.1.3 стремиться к легкому певучему звучанию голоса; 6.1.1.4 уметь четко, ясно произносить тексты песен; 6.1.1.5 повторять песни, разученные в предыдущих классах; 6.1.1.6 уметь развивать в себе навыки концертного исполнения, уверенности в своих силах, общительности, открытости;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки	6.1.2.1 иметь навыки певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5-м классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания; 6.1.2.2 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни; 6.1.2.3 выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки; 6.1.2.4 уметь работать над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	6.2.1.1 выделять особенности казахского национального фольклора; 6.2.1.2 определять жанр, характерные особенности казахских песен; 6.2.1.3 понимать многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом; 6.2.1.4 проявлять интерес к музыке различного характера, желание высказываться о ней; 6.2.1.5 слушать музыкальные произведения из программы 5 класса. 6.2.1.6 участвовать в музыкальных викторинах "Угадай мелодию"; 6.2.1.7 понимать роль музыки в жизни, трудовой деятельности и отдыхе людей
	2.2 Музыкальные инструменты	6.2.2.1 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз; 6.2.2.2 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, 6.2.2.3 закреплять представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 6.2.2.4 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз, сакпан, конырау; 6.2.2.5 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	6.2.3.1 знать творческое наследие Даулеткерея, Таттимбета; 6.2.3.2 знать творчество всемирно известных композиторов: В.Моцарт
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	6.3.1.1 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.3.1.2 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.3.1.3 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы; 6.3.1.4 импровизировать на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом; 6.3.1.5 уметь самостоятельно заниматься музыкальной деятельностью; 6.3.1.6 сдерживать эмоционально-поведенческие отклонения на занятиях музыкой и во время концертных выступлений
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	6.3.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.3.2.2 иметь элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза; 6.3.2.3 иметь элементарное понятие о размере: 2/4, 3/4, 4/4; 6.3.2.4 иметь представление о средствах музыкальной выразительности, используемых композитором: динамические оттенки (громко, тихо, умеренно громко; 6.3.2.5 иметь элементарные сведения о музыкальных профессиях, специальностях: композитор, музыкант, пианист, скрипач;
2 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	6.1.1.1 исполнять песенный репертуар в диапазоне до1-ре2; 6.1.1.2 уметь добиваться напевности и мягкости звучания в произведениях маршеобразного характера наряду с требованиями четкости, решительности; 6.1.1.3 уметь выразительно исполнять песни с передачей разнообразного характера содержания (бодрый, веселый, ласковый, напевный); 6.1.1.4 совершенствовать навыки певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5-м классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания; 6.1.1.5 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки.	6.1.2.1 выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки; 6.1.2.2 уметь работать над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально; 6.1.2.3 применять полученные навыки при художественном исполнении музыкальных произведений; 6.1.2.4 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	6.2.1.1 выделять особенности казахского национального фольклора; 6.2.1.2 определять жанр, характерные особенности казахских песен; 6.2.1.3 проявлять интерес к музыке различного характера, желание высказываться о ней; 6.2.1.4 понимать многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом; 6.2.1.5 слушать музыкальные произведения из программы 5 класса; 6.2.1.6 воспринимать музыку как эмоциональный подтекст происходящего на сцене и на экране, ее самостоятельное значение;
	2.2 Музыкальные инструменты	6.2.2.1 закреплять представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 6.2.2.2 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз; 6.2.2.3 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, свирель, гармонь;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	6.2.3.1 знать творческое наследие Даулеткерея, Таттимбета, Курмангазы, Д.Нурпеисовой; 6.2.3.2 знать творчество всемирно известных композиторов: В.Моцарт
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	6.3.1.1 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.3.1.2 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	6.3.2.1 иметь элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза; 6.3.2.2 иметь элементарное понятие о размере: 2/4, 3/4; 6.3.2.3 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.3.2.4 иметь представление о средствах музыкальной выразительности, используемых композитором: лад (мажор, минор); динамические оттенки (громко, тихо, умеренно громко, усиливая, затихая); 6.3.2.5 иметь элементарные сведения о музыкальных профессиях, специальностях: композитор, дирижер, музыкант, пианист, скрипач, солит, артист;
3 четверть
1.Пение	1.1 Исполнение	6.1.1.1 исполнять песенный репертуар в диапазоне до1-ре2; 6.1.1.2 уметь развивать в себе навыки концертного исполнения, уверенности в своих силах, общительности, открытости; 6.1.1.3 иметь навыки певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5-м классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания; 6.1.1.4 уметь работать над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально; 6.1.1.5 иметь навыки четкого и понятного произношения слов в текстах песен подвижного характера; 6.1.1.6 уметь развивать вокально-хоровые навыки при исполнении выученных песен без сопровождения; 6.1.1.7 уметь самостоятельно начинать пение после вступления; 6.1.1.8 осмысленно и эмоционально исполнять песни ровным свободным звуком на всем диапазоне;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки	6.1.2.1 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни; 6.1.2.2 выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки; 6.1.2.3 уметь работать над легким подвижным звуком и кантиленой;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	6.2.1.1 выделять особенности казахского национального фольклора; 6.2.1.2 определять жанр, характерные особенности казахских песен; 6.2.1.3 проявлять интерес к музыке различного характера, желание высказываться о ней; 6.2.1.4 понимать многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом; 6.2.1.5 замечать картины природы в музыке и живописи; 6.2.1.6 понимать связь музыки, театра, кино и анимации; 6.2.1.7 воспринимать музыку как эмоциональный подтекст происходящего на сцене и на экране, ее самостоятельное значение; 6.2.1.8 понимать роль музыки в раскрытии содержания спектакля, фильма, в изображении образов героев, в характеристике явлений, событий
	2.2 Музыкальные инструменты	6.2.2.1 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз, сакпан, конырау; 6.2.2.2 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, свирель, гармонь, деревянные ложки;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	6.2.3.1 знать творческое наследие композиторов Казахстана: А.Жубанов, Л.Хамиди, М.Тулебаев; 6.2.3.2 знать творчество всемирно известных композиторов: В.Моцарт, Л.Бетховен
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	6.3.1.1 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.3.1.2 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	6.3.2.1 иметь элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза; 6.3.2.2 иметь элементарное понятие о размере: 2/4, 3/4, 4/4; 6.3.2.3 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.3.2.4 иметь представление о средствах музыкальной выразительности, используемых композитором: лад (мажор, минор); динамические оттенки (громко, тихо, умеренно громко, усиливая, затихая); регистр (высокий, средний, низкий); 6.3.2.5 иметь элементарные сведения о музыкальных профессиях, специальностях: композитор, дирижер, музыкант, пианист, скрипач, домбрист, кобызист, солит, артист, певец, кюйши
4 четверть
1.Пение	1.1. Исполнение	6.1.1.1 исполнять песенный репертуар в диапазоне до1-ре2; 6.1.1.2 уметь развивать в себе навыки концертного исполнения, уверенности в своих силах, общительности, открытости; 6.1.1.3 совершенствовать навыки певческого дыхания, на более сложном в сравнении с 5-м классом материале, а также на материале вокально-хоровых упражнений во время распевания; 6.1.1.4 иметь навыки пения с разнообразной окраской звука в зависимости от содержания и характера песни; 6.1.1.5 совершенствовать навыки четкого и понятного произношения слов в текстах песен подвижного характера; 6.1.1.6 уметь развивать вокально-хоровые навыки при исполнении выученных песен без сопровождения; 6.1.1.7 уметь самостоятельно начинать пение после вступления; 6.1.1.8 осмысленно и эмоционально исполнять песни ровным свободным звуком на всем диапазоне;
1.Пение	1.2 Динамические оттенки .	6.1.2.1 выполнять требования художественного исполнения при пении хором: ритмический рисунок, интонационный строй, ансамблевая слаженность, динамические оттенки; 6.1.2.2 уметь работать над чистотой интонирования: пропевание отдельных трудных фраз и мелодических оборотов группой или индивидуально; 6.1.2.3 уметь работать над легким подвижным звуком и кантиленой; 6.1.2.4 контролировать слухом пение окружающих; 6.1.2.5 применять полученные навыки при художественном исполнении музыкальных произведений;
2. Слушание музыки	2.1 Слушание музыкальных произведений	6.2.1.1 выделять особенности казахского национального фольклора; 6.2.1.2 понимать способность музыки изображать слышимую реальность и пространственные соотношения; 6.2.1.3 слушать программную музыку, имеющую в основе изобразительное искусство; 6.2.1.4 определять жанр, характерные особенности казахских песен; 6.2.1.5 понимать многожанровость русской народной песни как отражение разнообразия связей музыки с жизнью народа и его бытом; 6.2.1.6 воспринимать музыку как эмоциональный подтекст происходящего на сцене и на экране, ее самостоятельное значение;
	2.2 Музыкальные инструменты	6.2.2.1 закреплять представление о составе и звучании оркестра казахских народных инструментов; 6.2.2.2 знать казахские народными музыкальные инструменты: дауылпаз, желбуаз, сакпан, конырау; 6.2.2.3 знать русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка;
	2.3 Творчество композиторов и исполнителей	6.2.3.1 знать творческое наследие Даулеткерея, Таттимбета, Курмангазы, Д.Нурпеисовой; 6.2.3.2 знать творчество всемирно известных композиторов: В.Моцарт, Л.Бетховен, Э.Григ 6.2.3.3 понимать роль музыки в жизни, трудовой деятельности и отдыхе людей; 6.2.3.24 участвовать в музыкальных викторинах "Угадай мелодию";
3.Элементы музыкальной грамоты	3.1 Игра на музыкальных инструментах	6.3.1.1 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.3.1.2 иметь навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.3.1.3 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы; 6.3.1.4 импровизировать на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом;
3.Элементы музыкальной грамоты	3.2 Музыкальная грамота	6.3.2.1 иметь элементарное понятие о нотной записи: нотный стан, нота, звук, пауза; 6.3.2.2 иметь элементарное понятие о размере: 2/4, 3/4, 4/4; 6.3.2.3 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.3.2.4 иметь представление о средствах музыкальной выразительности, используемых композитором: лад (мажор, минор); динамические оттенки (громко, тихо, умеренно громко, усиливая, затихая); регистр (высокий, средний, низкий); 6.3.2.5 иметь элементарные сведения о музыкальных профессиях, специальностях: композитор, дирижер, музыкант, пианист, скрипач, домбрист, кобызист, солит, артист, певец, кюйши

Приложение 528
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 528 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов для обучающихся по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов для обучающихся по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель предмета "Социально-бытовая ориентировка" (далее - СБО) для обучающихся с легкой умственной отсталостью является формирование у учащихся специальных социально-адаптивных умений и навыков, позволяющих им быть активными и самостоятельными в различных бытовых и социальных ситуациях.

3. Задачи учебного предмета:

1) формировать у обучающихся бытовые трудовые умения;

2) формировать навыки ориентировки и умений пользоваться услугами социальных учреждений (торговли, службы быта, связи, культуры, медицинской помощи) и общественного транспорта;

3) формировать умения элементарного бытового общения с людьми близкого и незнакомого окружения;

4) способствовать коррекции недостатков психофизического развития; обогащению и систематизации словаря, развитию устной диалогической и монологической речи.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по СБО реализуются в соответствии с принципами специальной педагогики:

6) дифференцированный и индивидуальный подход к обучающимся с легкой умственной отсталостью предполагает учет их особых образовательных потребностей, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания Программы, наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков. Образовательный процесс для умственно отсталых обучающихся осуществляется на основе 4 типологических групп (по В.В. Воронковой). Для каждой типологической группы обучающихся педагог подбирает соответствующее их возможностям содержание учебного материала, с учетом доступной сложности и объема. При этом варьируются темп учебной работы, степень самостоятельности обучающихся, методы и приемы обучения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Дифференцированный подход дополняется индивидуализацией обучения;

7) необходимость специального педагогического руководства учебно-познавательной и практической деятельностью обусловлена низкой познавательной активностью и слабостью аналитической и обобщающей функций мышления. Самостоятельная учебно-познавательная деятельность умственно отсталых обучающихся, особенно 3 и 4 типологических групп затруднена, тогда педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности ученика, для обеспечения успешного выполнения учебного задания. Педагог, зная общие закономерности развития умственно отсталого обучающегося, познавательные возможности каждого ученика класса, специальную методику обучения организует и направляет учебно-познавательную деятельность школьников.

5. Реализация педагогических подходов предполагает стратегии преподавания и обучения, что включает:

1) создание атмосферы доверия между учителем и обучающимися;

2) выслушивание мнения каждого обучающегося;

4) моделирование стратегий решения проблем на примерах, понятных обучающимся;

5) составление дифференцированных заданий с учетом индивидуальных особенностей обучающихся;

6) организацию индивидуальной, групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.

6. Принцип признания права учащегося развиваться в индивидуальном темпе, позволит сохранить уникальные особенности каждого ребенка. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития ребенка, с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения.

7. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого ученика с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

8. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

1) формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой они использованы;

2) преобразованы в пространство, отражающее различные жизненные ситуации, предметная среда периодически меняется вслед за изменением потребностей обучающихся;

3) комфортная социально-бытовая и предметно-развивающая среда в школе выстраивается с учетом возрастных и физиологических особенностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

9. Принцип интегрированного характера ежедневной деятельности обучающихся в школе предполагает интеграцию содержания из нескольких предметных областей учебного плана, который реализуется идеей беспредметного обучения в период обучения в школе. Все уроки-занятия направлены, прежде всего, на общее развитие обучающихся (коммуникативное, двигательное, речевое, сенсорное), используя содержание Программы.

10. Принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной изолированностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся, и ограничивающей их взаимодействие с нормально развивающимися сверстниками, требуется специальная работа по введению ребенка в более сложную социальную среду:

1) поэтапное и планомерное расширение жизненного опыта и социальных контактов, обучающихся в доступных для них пределах;

2) формирование толерантной и благосклонной окружающей школьника среды для его безболезненного вхождения в социум. С этой целью необходима планомерная работа школы с семьей ребенка и сообществом.

11. В процессе изучения предмета СБО создаются условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий. Применение информационно-коммуникационных технологий в процессе преподавания предмета СБО предполагает:

5) навыки самостоятельного использования информационно-коммуникационных технологий;

6) развитие коммуникативных навыков, которые включают отбор материалов из различных источников для определенной цели и аудитории;

7) использование электронных учебников.

12. Основными видами деятельности, в которых проявляется активность и развиваться самостоятельность обучающихся с легкой умственной отсталостью на уроках:

1) наблюдение живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическая деятельность;

3) игровые действия и игровая деятельность;

4) хозяйственно-трудовая деятельность обучающихся;

5) социально-бытовая деятельность.

13. Педагогические мероприятия предмета СБО, выстроенные в соответствии со специальными принципами, ориентированы на развитие собственной активности обучающихся, их инициативы и самостоятельности.

14. Нормы оценки результатов усвоения учебного материала обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, представленном в Программе, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

15. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

16. Оценка результативности обучения школьников с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

17.Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Его результаты фиксируются в поурочной карточке (информационной карте урока, конспекте урока). Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

18. Периодический контроль проводится после изучения программной темы, раздела. Его результаты отражаются в картах достижений обучающихся по темам курса. Результаты изучения учебного материала в рамках определенной темы, у обучающихся разных типологических групп будут неодинаковы. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усвоят материал на уровне узнавания, и будут нуждаться в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

19. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом обязательно анализируется динамика развития и успешности каждого ученика класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений учащегося.

20. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

21. Описательная оценка определяет не только наличный уровень развития и обученности, но и последующие шаги в работе с учеником. Описательная оценка способствует формированию у обучающихся адекватную самооценку. При этом недопустимо сравнение достижений обучающихся друг с другом. Сравниваются достижения ученика с его собственными предшествующими достижениями. В отношении обучающихся с умственной отсталостью некорректно определять процент успеваемости и качества знаний.

22. Применение критериальной описательной оценки достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечит объективность оценочной деятельности педагогов.

23. При изучении предмета СБО целесообразно усиление практической направленности курса. Большую часть учебного материала предлагать для осознанного усвоения и закрепления через ролевые игры, выполнение практических заданий, решение проблемных заданий, обсуждение типичных ситуаций из жизни, экскурсии и уроки-встречи. Это будет способствовать формированию у обучающихся необходимых социальных компетенций, которые базируются на знаниях, умениях, ценностных ориентациях и общественных нормах.

24. В процессе преподавания предмета СБО необходимо устанавливать межпредметные связи со следующими предметами:

1) с русским языком. Применение правил русского языка для конструирования высказываний, предложений, выводов и обобщений;

2) с математикой. Воспроизведение жизненных ситуаций, требующих использования вычислительных и измерительных навыков;

3) с историей Казахстана. Привлечение ситуаций, иллюстрирующих быт, традиции казахского народа.

25. Занятия проводятся в специальном кабинете, имеющем необходимое оборудование.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка"

26. Объем учебной нагрузки по предмету СБО составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году.

27. Содержание учебного предмета СБО включает следующие разделы:

1) раздел "Здоровье";

2) раздел "Одежда, обувь";

3) раздел "Питание";

4) раздел "Жилье";

5) раздел "Транспорт, улица";

6) раздел "Семья";

7) раздел "Праздники, торжества";

8) раздел "Предприятия, учреждения и средства связи".

28. Раздел "Здоровье" включает следующие подразделы:

1) гигиена тела;

2) медицинская помощь.

29. Раздел "Одежда, обувь" включает следующие подразделы:

1) виды одежды, обуви, головных уборов;

2) уход за одеждой, обувью.

30. Раздел "Питание" включает следующие подразделы:

1) продукты питания;

2) кухонная и столовая посуда, техника;

3) приготовление пищи.

31. Раздел "Жилье" включает следующие подразделы:

1) виды жилых помещений;

2) уборка жилья.

32. Раздел "Транспорт, улица" включает следующие подразделы:

1) виды транспортных средств;

2) поведение в транспорте и на дороге;

3) маршруты передвижения по городу.

33. Раздел "Семья" включает следующие подразделы:

1) состав семьи;

2) семейные отношения;

3) документы гражданина Республики Казахстан.

34. Раздел "Праздники, торжества" включает следующие подразделы:

1) подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров;

2) поздравления.

35. Раздел "Предприятия, учреждения" включает следующие подразделы:

1) предприятия торговли;

2) предприятия жилищно-коммунального хозяйства (далее-ЖКХ);

3) финансовые предприятия;

4) предприятия службы быта;

5) предприятия средства связи;

6) учреждения культуры, места отдыха.

36. Базовое содержание учебного предмета СБО:

1) здоровье: умения выполнять необходимые гигиенические процедуры, используя предметы и средства личной гигиены, оказывать первую помощь и ориентироваться в медицинских учреждениях;

2) одежда, обувь: знать виды одежды и обуви, ее назначение, правила повседневного ухода и хранения, выполнять работы по ремонту и стирки вещей из разных тканей; повседневный уход за разными видами обуви;

3) питание: знания о различных группах продуктов, о правилах и сроках хранения, обучающиеся ориентируются в оборудовании кухни, предметах кухонной и столовой посуды; навыки пользования плитой и приготовлением простейших блюд, используя меню и рецепты; правила приема пищи;

4) жилье: виды жилья, жилые и подсобные помещения, размещение мебели в квартирах и домах: разные виды уборки, ремонт;

5) транспорт и улица: знания о назначении общественного, индивидуального транспорта, правил поведения в нем.; знания о назначения автовокзала, железнодорожного транспорта и аэропорта;

6) семья: члены семьи, семейные традиции и средства установления взаимоотношения в семье; знания о составлении частей бюджета семьи, экономии в домашнем хозяйстве; знания об основных документах гражданина Республики Казахстан;

7) праздники, торжества: навыки и умения подготовки и проведения праздников и торжеств в традициях разных народов, проведения государственных праздников, религиозных праздников и обрядов народов Казахстана;

8) предприятия, учреждения и средства связи: знания о различных видах магазинов, их товаров; покупки в универсамах, специализированных магазинах, на рынках. Формируются навыки пользования услугами предприятий службы быта, почты, учреждений культуры и местами отдыха.

Глава 4. Система целей обучения

37. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

38. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Здоровье":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
1.1. Гигиена тела	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1. Гигиена тела	5.1.1.1 пользоваться средствами гигиены; 5.1.1.2 знать назначение средств гигиены; 5.1.1.3 уметь самостоятельно следить за чистотой тела, волос; 5.1.1.4 уметь выполнять необходимые гигиенические процедуры;	6.1.1.1 уметь ухаживать за волосами (мыть, сушить с помощью фена, создавать простые прически); 6.1.1.2 уметь выбирать и покупать средства для ухода за волосами; 6.1.1.3 знать правила ухода за руками, ногами; 6.1.1.4 периодичность стрижки ногтей;	7.1.1.1знать правила ухода за волосами, мытья волос, пользоваться средствами для ухода за волосами; 7.1.1.2 знать и уметь соблюдать правила личной интимной гигиены, 7.1.1.3 уметь стирать нижнее белье, 7.1.1.4 знать периодичность принятия ванны, душа; 7.1.2.3 уметь делать простую прическу, 7.1.2.4 уметь ухаживать за кожей лица;	8.1.1.1знать значение физкультуры и спорта для поддержания и укрепления здоровья; 8.1.1.2 понимать пользу для здоровья природных сил (солнце, воздух и вода); 8.1.1.3 знать принципы постепенности и систематичности физических упражнений.	9.1.1.1 уметь самостоятельно следить за чистотой тела, волос, 9.1.1.2 уметь выполнять необходимые гигиенические процедуры; 9.1.1.3 уметь выбирать и пользоваться предметами и средствами личной гигиены, правильно их хранить; 9.1.1.4 знать о вреде алкоголя, табакокурения, наркомании; знать о необходимости борьбы с вредными привычками; 9.1.1.5 знать о венерических и инфекционных заболеваниях, о мерах их предупреждения;
1.2 Медицинская помощь	5.1.2.1 оказывать первую медицинскую помощь при ушибе, носовом кровотечении, неглубоких порезах, царапинах, ссадинах, укусах насекомых (комаров, пчел).	6.1.2.1 ориентироваться в домашней аптечке; 6.1.2.2 знать места хранения домашней аптечки; 6.1.2.3 знать и соблюдать меры безопасности при использовании домашней аптечки.	7.1.2.1знать: назначение аптеки, месторасположение ближайшей аптеки; о порядке приобретения лекарственных средств; уметь: находить аптеку, вступать в диалог с аптекарем;	8.1.2.1 ориентироваться в медицинских учреждениях (поликлиника, больница, служба "скорой помощи"), знать о правилах пользования их услугам 8.1.2.2уметь вызывать врача на дом, рассказывать врачу о своем самочувствии, ухаживать за больным дома 8.1.2.3уметь оказывать первую помощь при ожоге, обморожении, солнечном ударе, при отравлении, головной боли	9.1.2.1 знать правила обращения в медицинские учреждения за медицинской помощью, вызывать врача на дом; 9.1.2.2 уметь ухаживать за больным дома; 9.1.2.3 уметь оказывать первую медицинскую помощь при ушибе, носовом кровотечении, царапинах, укусах насекомых, ожоге, отморожении, солнечном ударе, пищевом отравлении, головной боли.

2) раздел "Одежда. Обувь":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Виды одежды, обуви, головных уборов	5.2.1.1 знать виды одежды, головных уборов и обуви, их назначение по сезонам; 5.2.1.2 уметь различать и дифференцировать одежду и обувь по назначению; 5.2.1.3 относиться бережно к своей одежде и обуви;	6.2.1.1 знать одежду по сезонам; 6.2.1.2 уметь выбирать одежду, по сезону; 6.2.1.3 уметь подготавливать одежду к хранению в шкафу между сезонами.	7.2.1.1 знать виды обуви, ее назначение; 7.2.1.2 знать правила ухода и хранения головных уборов; 7.2.1.3 знать названия головных уборов; 7.2.1.4 уметь подбирать головной убор в соответствии с сезоном, ситуацией;	8.2.1.1 знать особенности выбора обуви в условиях рынка и магазина; 8.2.1.2 знать свой размер обуви и возможный дефект обуви при покупке в магазине и на рынке; 8.2.1.3 знать последовательность выполнения работы по зашиванию распоровшегося шва; 8.2.1.4 знать правила стирки вещей из шерстяных и синтетических тканей в домашних условиях; 8.2.1.5 уметь определять условные обозначения на этикетках одежды; 8.2.1.6 знать правила утюжки блузок, сорочек, брюк.	9.2.1.1 ориентироваться в размерах, находить одежду и обувь своих размеров в магазине, примерять и покупать одежду, обувь; 9.2.1.2 знать размер своей одежды; знать о возможных дефектах одежды при покупке; 9.2.1.3 уметь снимать мерки с себя и с товарища для определения размера одежды; 9.2.1.4 уметь принимать или вежливо отклонять совет продавца-консультанта при покупке одежды; 9.2.1.5 уметь выбирать и примерять необходимые предметы одежды и покупать их; 9.2.1.6 уметь выбирать и покупать, стирать, гладить, хранить постельное белье; 9.2.1.7 уметь размещать сезонную одежду и обувь на хранение
2.2 Уход за одеждой, обувью	5.2.2.1 уметь ухаживать за одеждой и обувью; 5.2.2.2 выполнять мелкий ремонт одежды (пришивать пуговицы "вплотную", " на ножке")	6.2.2.1 ухаживать за одеждой из льняной, шерстяной, шелковой, искусственной тканей, из трикотажа; 6.2.2.2 уметь стирать вручную, развешивать для просушки, гладить и размещать для хранения; 6.2.2.3 уметь гладить рубашки, блузки, брюки, платья, юбки.	7.2.2.1 ориентироваться в условных обозначениях (символах), отражающих особенности ухода за одеждой; 7.2.2.2 знать особенности стирки, сушки, глаженья; 7.2.2.3 уметь определять по символу на этикетке одежды особенности ее стирки, сушки, глаженья.	8.2.2.1 уметь выбирать нужную обувь и покупать ее; 8.2.2.2 уметь зашивать распоровшийся шов с опорой на инструкционную карту; 8.2.2.3 уметь стирать вещи из шерстяных и синтетических тканей, пользуясь сведениями, полученными после просмотра этикетки; 8.2.2.4 уметь утюжить в должной последовательности блузки, сорочки, брюк.	9.2.2.1 осуществлять повседневный уход за одеждой, обувью; 9.2.2.2 уметь стирать вручную и в стиральной машине, сушить, гладить, хранить предметы одежды из разных видов тканей; 9.2.2.3 определять по условным обозначениям требования к стирке, сушке и глажению предметов одежды; 9.2.2.4 уметь выводить пятна с одежды в домашних условиях; 9.2.2.5 уметь ухаживать за обувью в зависимости от материала изготовления.

3) раздел "Питание":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Продукты питания.	5.3.1.1 различать изученные группы продуктов (овощи, фрукты, ягоды, молочные, мучные, мясные, рыбные продукты, крупы, кондитерские изделия, сладости);	6.3.1.1ориентироваться в сроках хранения продуктов; 6.3.1.2 уметь размещать продукты в местах хранения, холодильнике; 6.3.1.3 уметь хранить приготовленные блюда; 6.3.1.4 уметь определять доброкачественные и испорченные продукты, блюда; 6.3.1.5 уметь своевременно избавляться от пищевых отходов и испорченных продуктов, блюд;	7.3.1.1 знать способы первичной тепловой обработки овощных, мясных, рыбных продуктов; 7.3.1.2 знать правила хранения овощей в кладовке, в погребе;	8.3.1.1. знать назначение изделий из теста (песочное, слоеное, бисквитное, тесто для блинов). 8.3.1.2 знать условия и сроки хранения изделий из теста; 8.3.1.3 знать о заготовке продуктов впрок, способы заготовки	9.3.1.1 различать продукты питания разных групп; 9.3.1.2 различать доброкачественные (пригодные к употреблению) и испорченные (непригодные к употреблению) продукты; 9.3.1.3 размещать продукты питания в соответствующих местах хранения;
3.2 Кухонная и столовая посуда, техника	5.3.2.1 ориентироваться в оборудовании кухни, в предметах кухонной посуды, инструментах и приспособлениях; 5.3.2.2 знать о правилах ухода и хранения различной посуды и техники; 5.3.2.3 уметь сервировать стол в школьной столовой;	6.3.2.1 пользоваться плитой (газовой, электрической), техника безопасности при работе с ней; 6.3.2.2 знать правила расположения продуктов на полках холодильника; 6.3.2.3 знать правила пользования и содержания холодильника в чистоте; 6.3.2.4 уметь располагать продукты питания на полках холодильника; 6.3.2.5 уметь мыть и вытирать чайную и столовую посуду;	7.3.2.1 уметь сервировать стол к обеду, с учетом выбранного меню; 7.3.2.2 знать правила пользования столовыми приборами;	8.3.2.1 знать технику, используемую для приготовления теста; 8.3.2.2 знать технические приспособления для заготовки продуктов (ключ для консервирования, железные крышки, капроновые крышки); 8.3.2.3 способы стерилизации посуды для консервирования;	9.3.2.1 правильно пользоваться кухонной, столовой, чайной посудой, столовыми приборами, кухонными приспособлениями и инструментами, основной бытовой кухонной техникой; 9.3.2.2 сервировать стол к завтраку, обеду, ужину и к празднику; 9.3.2.3 убирать стол после еды, мыть посуду, размораживать и мыть холодильник
3.3 Приготовление пищи	5.3.3.1 знать правила заваривания чая; 5.3.3.2 приготовление блюд из яиц (отваривать яйца, готовить омлет); 5.3.3.3 знать виды бутербродов и уметь их готовить; 5.3.3.4 знать правила техники безопасности при работе с режущими инструментами; 5.3.3.5 уметь сервировать стол к завтраку; 5.3.3.6 соблюдать правила культуры поведения и речевого этикета за столом за столом	6.3.3.1 готовить пищу с минимумом тепловой обработки (отваривать макароны, варить кашу на молоке и на воде, отваривать картофель, готовить из него пюре); 6.3.3.2 уметь готовить салат винегрет из отварных овощей; 6.3.3.3 уметь готовить салат по рецепту; 6.3.3.4 уметь сервировать стол к ужину с учетом меню.	7.3.3.1 уметь готовить обед (закуски, первые и вторые блюда из овощей, рыбных и мясных продуктов, полуфабрикатов); 7.3.3.2 уметь сервировать стол к обеду; 7.3.3.3. уметь разогревать остывшие блюда	8.3.3.1 готовить изделия из теста по рецепту в духовом шкафу и на плите (выпечка блинов, печенья, торта); 8.3.3.2 уметь консервировать овощи, фрукты, ягоды; 8.3.3.3 ориентироваться в кулинарной книге	9.3.3.1 готовить национальные блюда (плов, баурсак, вареники, пельмени); 9.3.3.2 ориентироваться в кулинарной книге, готовить блюда по рецепту; 9.3.3.3 составлять меню праздничного стола;

4) раздел "Жилье":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 Виды жилых помещений	5.4.1.1знать виды жилых помещений: общежитие, квартиры, индивидуальные дома и их почтовые адреса; 5.4.1.2 различать жилые и подсобные помещения; 5.4.1.3 определять функциональное назначение и предметное наполнение жилых и подсобных помещений; 5.4.1.4 знать особенности устройства юрты;	6.4.1.1 различать индивидуальные и многоквартирные дома; 6.4.1.2 различать жилье людей в городе, в деревне; 6.4.1.3 объяснять значение хозяйственных построек во дворе деревенского дома; 6.4.1.4 описывать каждую комнату и ее назначение по плану;	7.3.1.1 знать об особенностях устройства юрты (круглая, легко складывается, легкая, теплая, удобная для перевозки); 7.3.1.2 знать о назначении спальни, мебели для спальни;	8.4.1.1 знать об особенностях хранения предметов одежды и предметов обихода в юрте; 8.4.1.2 уметь ориентироваться в видах жилья, различать жилые и подсобные помещения, определять их функциональное назначение и предметное наполнение; 8.4.1.3 уметь рационально размещать мебель и предметы интерьера в помещениях квартиры, дома	9.4.1.1ориентироваться в видах жилья ;различать жилые и подсобные помещения, определять их функциональное назначение и предметное наполнение; рационально размещать мебель и предметы интерьера в помещениях квартиры, дома;
4.2 Уборка жилья	5.4.2.1 пылесосить ковер; мыть пол.;	6.4.2.1ухаживать за мебелью (неполированной, полированной, мягкой); 6.4.2.2 выполнять повседневную и еженедельную уборку жилого помещения; 6.4.2.3 ухаживать за домашними животными в квартире, доме.	7.3.2.1 уметь мыть окна; 7.3.2.2 уметь ухаживать за занавесками на окнах; 7.3.2.3 уметь ухаживать за батареями (удалять пыль, мыть); 7.3.2.4 уметь ухаживать за светильниками (протирать, мыть); 7.3.2.5 уметь выполнять сезонную уборку жилища.	8.4.2.1 уметь выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку квартиры (дома); 8.4.2.2 ориентироваться в содержании деятельности по подготовке к ремонту, в способах выполнения косметического ремонта квартиры, дома; 8.4.2.3 уметь ориентироваться в местах приобретения строительных материалов для косметического ремонта; 8.4.2.4 уметь осуществлять уборку кухни, ванной комнаты, санузла; 8.4.2.5 уметь ухаживать за зеркалами; 8.4.2.6 уметь выбирать и покупать моющие средства.	9.4.2.1 уметь выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку квартиры (дома) 9.4.2.2 ориентироваться в содержании деятельности по подготовке к ремонту, в способах выполнения косметического ремонта квартиры, дома, 9.4.2.3 ориентироваться в местах приобретения строительных материалов для косметического ремонта; (осуществлять уборку кухни, ванной комнаты, санузла) 9.4.2.4 уметь ухаживать за зеркалами; выбирать и покупать моющие средства

5) раздел "Транспорт":

таблица 5

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.1 Виды транспортных средств	5.5.1.1 знать о назначении общественного и индивидуального транспорта; 5.5.1.2 знать об обязанностях пассажиров при поездках в общественном транспорте; 5.5.1.3 знать о правилах посадки и высадки пассажира из транспорта; 5.5.1.4 знать о труде людей, занятых работой на общественном транспорте;	6.5.1.1 знать о предназначении специализированных машин; 6.5.1.2 знать обязанности полицейского, врача, пожарного;	7.5.1.1 знать о назначении автовокзала; 7.5.1.2 знать основные пригородные маршруты; 7.5.1.3 знать дополнительные службы на автовокзале; 7.5.1.4 знать о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров; 7.5.1.5 знать о назначение расписания движения автобусов, справочной службы; 7.5.1.6 знать порядок приобретения билетов в кассе автовокзала; 7.5.1.7 знать о назначении междугородного автотранспорта; 7.5.1.8 знать основные маршруты междугородных автобусов; 7.5.1.9 знать о назначении камеры хранения и правилах пользования ею; 7.5.1.10 знать правила посадки в пригородные и междугородные автобусы; 7.5.1.11 особенности сбора багажа и ручной клади	8.5.1.1 знать о назначении вокзала и его основных служб, 8.5.1.2 иметь представление о профессиях людей, занятых обслуживанием пассажиров железной дороги 8.5.1.3 знать названия видов пассажирских вагонов (общий, плацкартный, мягкий, СВ), и соответствующей стоимости билета 8.5.1.4 знать о значении расписания движения поездов, справочной службы, о порядке приобретения железнодорожных билетов (покупка в кассе, заказ по телефону) 8.5.1.5иметь представления о порядке сдачи и получения багажа в камеру хранения, об особенностях сбора багажа и ручной клади 8.5.1.6 определять виды дорожно-транспортных происшествий на железной дороге, знать правила поведения пассажиров в экстренных ситуациях; об оказании первой помощи пострадавшим в аварийных ситуациях;	9.5.1.1 знать о назначении аэропорта и его основных служб; 9.5.1.2 иметь представление о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров авиатранспорта; 9.5.1.3 знать назначение расписания полетов самолетов; 9.5.1.4 знать назначение справочной службы; 9.5.1.5 знать о порядке приобретения авиабилетов (покупка в кассе, заказ по телефону); 9.5.1.6 знать о порядке оформления багажа и ручной клади; 9.5.1.7 знать о порядке пользования камерой хранения; 9.5.1.8 знать о назначении аэровокзала и его основных служб
5.2 Поведение в транспорте и на дороге.	5.5.2.1 знать обозначения на дорожных знаках; 6.5.2.2 знать правила перехода дороги при высадке из транспорта, 6.5.2.3 знать правила обхода транспорт (трамвай, троллейбус, автобус); 6.5.2.4 знать причины возникновения чрезвычайных ситуаций на дороге; 6.5.2.5 знать правила поведение в чрезвычайной ситуации. 6.5.2.6 уметь различать специализированные машины по внешнему виду; 6.5.2.7 уметь переходить дорогу в условном месте, по указателям; 6.5.2.8 уметь правильно обходить транспорт при высадке; 6.5.2.9 вести себя адекватно в аварийной ситуации;	6.5.2.1 знать обозначения на дорожных знаках; 6.5.2.2 знать правила перехода дороги при высадке из транспорта, 6.5.2.3 знать правила обхода транспорт (трамвай, троллейбус, автобус); 6.5.2.4 знать причины возникновения чрезвычайных ситуаций на дороге; 6.5.2.5 знать правила поведение в чрезвычайной ситуации. 6.5.2.6 уметь различать специализированные машины по внешнему виду; 6.5.2.7 уметь переходить дорогу в условном месте, по указателям; 6.5.2.8 уметь правильно обходить транспорт при высадке; 6.5.2.9 вести себя адекватно в аварийной ситуации;	7.5.2.1. уметь ориентироваться в процессе совершения поездки в пригородном, в междугороднем транспорте; 7.5.2.2 уметь ориентироваться в здании автовокзала; 7.5.2.3 уметь ориентироваться в расписании движения автобусов, по возможности пользоваться услугами справочной и службами автовокзала; 7.5.2.4 уметь покупать билет (по возможности); 7.5.2.5 уметь собирать багаж и ручную кладь; 7.5.2.6 уметь пользоваться камерой хранения	8.5.2.1 уметь ориентироваться в здании железнодорожного вокзала, в расписании движения поездов (по возможности); 8.5.2.2 уметь пользоваться услугами справочной и службами вокзала, покупать (или заказыватьбилет) 8.5.2.3 уметь собирать багаж и ручную кладь, пользоваться камерой хранения.	9.5.2.1 уметь ориентироваться в здании аэропорта и аэровокзала по специальным указателям и информационному табло; 9.5.2.2 уметь ориентироваться в расписании полетов самолетов; 9.5.2.3 уметь пользоваться услугами справочной и службами аэропорта и аэровокзала 9.5.2.4 уметь ориентироваться в процессе совершения поездки воздушным транспортом
5.3 Маршруты передвижения по городу	5.5.3.1 ориентироваться в своих основных пешеходных маршрутах в районе проживания, нахождения школы	6.5.3.1 осуществлять поездку в общественном транспорте (городском, проезд в школу (маршрут, виды транспорта)	7.5.3.1 осуществлять поездку в общественном транспорте (городском, проезд в школу, в секцию (маршрут, виды транспорта)	8.5.3.1 осуществлять поездку в городском транспорте (проезд в школу (маршрут, виды транспорта)	9.5.3.1 знать правила осуществления поездки в общественном транспорте (городском, пригородном, междугороднем) и уметь ими пользоваться; 9.5.3.2 уметь ориентироваться в основных местных маршрутах транспорта, пользоваться услугами такси

6) раздел "Семья":

таблица 6

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
6.1 Состав семьи	5.6.1.1. называть членов своей семьи (фамилия, имя, отчество, возраст, место работы и учебы);	6.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников; 6.6.1.2 уметь называть степень родства;	7.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников, двоюродных родственников по именам; 7.6.1.2 уметь называть степень родства;	8.6.1.1 знать отличие близких родственников от друзей и знакомых;	9.6.1.1 называть себя и членов своей семьи: отца, мать, брата, сестру, дедушек и бабушек; 9.6.1.2 уметь определять собственную социальную роль в семье (сын или дочка, внук или внучка, брат, сестра);
6.2 Семейные отношения	5.6.2.1 уметь вежливо относиться к старшим членам семьи; 5.6.2.2 уметь ориентироваться в обязанностях членов семьи в быту; 5.6.2.3 уметь ориентироваться в изученных семейных традициях; 5.6.2.4 знать правила и формы обращения к старшим в традициях казахского народа;	6.6.2.1 уметь посильно помогать в домашних делах, 6.6.2.2 знать о распределении домашних обязанностей между членами семьи; 6.6.2.3 уважать труд членов семьи;	7.6.2.1 уметь выполнять постоянные обязанности по дому; 7.6.2.2 уметь заботиться о членах семьи; 7.6.2.3 уметь ориентироваться в вопросах создания семьи, культуры семейных отношений, в изученных семейных традициях; 7.6.2.4 уметь выделять составные части бюджета семьи (доход и расход); 7.6.2.5 определять источники дохода семьи, основные статьи расходов; 7.6.2.6 уметь планировать семейный бюджет (планирование расходов на день, на месяц);	8.6.2.1 уметь заботиться о младших и пожилых членах семьи; 8.6.2.3 уметь ориентироваться в семейных традициях; 8.6.2.4 уметь планировать бюджет семьи.	9.6.2.1 принимать активное участие в ведении домашнего хозяйства, проявлять заботу о членах семьи; 9.6.2.2 уметь планировать семейный бюджет: определять сумму доходов семьи за месяц, планировать расходы; 9.6.2.3 выполнять основные виды ухода за маленькими детьми в семье (купание, одевание, кормление); 9.6.2. ориентироваться в распределении обязанностей в быту между членами семьи; 9.6.2.5 ориентироваться в способах организации досуга семьи, в семейных традициях; 9.6.2.6 уметь поздравлять с праздниками; 9.6.2.7 приглашать и принимать гостей;
6.3 Документы гражданина Республики Казахстан	5.6.3.1 называть документы, удостоверяющие личность ребенка (свидетельство о рождении), их значение	6.6.3.1 знать и называть документы, удостоверяющие личность ребенка (свидетельство о рождении); 6.6.3.2 знать наименование основных документов, удостоверяющих личность гражданина (удостоверение личности, ИИН)	7.6.3.1 знать и называть документы, удостоверяющие личность гражданина (свидетельство о рождении, удостоверение личности); 7.6.3.2 знать назначение индивидуального идентификационного номера (ИИН)	8.6.3.1 ориентироваться в основных документах гражданина Республики Казахстан (свидетельство о рождении, паспорт, документ об образовании)	9.6.3.1 ориентироваться в паспорте, в основных данных (серия, номер, личный номер, кем и когда выдан паспорт), уметь их выписывать; 9.6.3.2 собирать, оформлять документы, предоставляемые при устройстве на работу.

7) раздел "Праздники, торжества":

таблица 7

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	7.7.1.1 знать о религиозных праздниках различных народов: Рождество, Пасха, Масленица, Курбан –Байрам, Ораза-Айт; 7.7.1.2 знать о традициях празднования религиозных праздников; 7.7.1.3 рецепты традиционных блюд разных народов;	6.7.1.1 знать основные государственные праздники, их даты; 6.7.1.2 уметь оформлять помещения к государственным праздникам РК; 6.7.1.3 знать порядок сервировки праздничного стола; 6.7.1.4 уметь изготовлять открытку и простейший сувенир своими руками для мам, бабушек, сестер, подруг;	7.7.1.1 знать о религиозных праздниках различных народов: Рождество, Пасха, Масленица, Курбан –Байрам, Ораза-Айт; 7.7.1.2 знать о традициях празднования религиозных праздников; 7.7.1.3 рецепты традиционных блюд разных народов;	8.7.1.1. знать особенности обрядовой стороны похорон и поминок 8.7.1.2 знать правила поведения участников ритуалов 8.7.1.3 уметь соответственно ситуации одеваться	9.7.1.1 свадьба в традициях разных народов; 9.7.1.2 юбилеи, круглые даты, проводы на пенсию; 9.7.1.3 национальные традиции казахского народа в праздновании различных событий ("Бесік той", "Тұсау кесу той", "Сүндет той", "Тілашар"); 9.7.1.4 особенности подготовки и проведения свадеб, юбилеев, казахских национальных ритуалов;
7.2. Поздравления	5.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки; 5.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 5.7.2.3 знать пословицы, поговорки, стихи и песни казахского народа	6.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки; 6.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 6.7.2.3 знать пословицы, поговорки, стихи и песни казахского народа	7.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки 7.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 7.7.2.3 знать пословицы, поговорки, стихи и песни казахского народа	8.7.2.1 уметь выражать слова соболезнования	9.7.2.1 знать формы поздравлений и правила выбора подарков для соответствующего события

8) раздел "Предприятия, учреждения и средства связи":

таблица 8

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
8.1 Предприятия торговли	5.8.1.1 различать основные виды магазинов, отделов, их назначение; 5.8.1.2 ориентироваться в ассортименте и стоимости основных продуктов питания; 5.8.1.3 находить в магазине нужный продукт питания, приобретать его с помощью продавца и путем самообслуживания; 5.8.1.4 уметь определять срок годности продуктов;	6.8.1.1 ориентироваться в предприятиях торговли: гипермарке, супермарке, минимаркет; 6.8.1.2 уметь вести себя в очереди;	7.8.1.1 знать назначение предприятий торговли по виду реализуемого ассортимента (универсальные и специализированные); 7.8.1.2 знать назначение промтоварных магазинов, порядок приобретения товаров; 7.8.1.3 знать ассортимент некоторых отделов в промтоварных магазинах; стоимость отдельных товаров; 7.8.1.4 уметь приобретать товары в промтоварном магазине; 7.8.1.5 уметь подсчитать стоимость покупок; 7.8.1.6 знать правила поведения в магазине.	8.8.1.1 знать понятие "торговый дом"; 8.8.1.2 особенности ассортимента товаров в торговом доме; 8.8.1.3 знать режим работы торгового дома; 8.8.1.4 уметь выбирать необходимые товары.	9.8.1.1осуществлять покупки в универсальных, специализированных магазинах, на рынках, в киосках; 9.8.1.2 определять по надписям на упаковках товаров срок годности, срок службы, изготовителя товара;
8.2 Предприятия ЖКХ	5.8.2.1 знать о необходимости оплаты услуг ЖКХ;	6.8.2.1 знать и понимать необходимость оплаты услуг ЖКХ; 6.8.2.2 знать местоположение предприятия ЖКХ по месту жительства;	7.8.2.1 знать состав предприятий, входящих в комплекс ЖКХ (электроснабжение, водоснабжение, газоснабжение, теплоснабжение, канализация, лифтовое хозяйство) 7.8.2.2 знать порядок оплаты услуг ЖКХ в специализированных местах оплаты; 7.8.2.2 знать местоположение предприятия ЖКХ по месту жительства	8.8.2.1 понимать необходимость оплаты предоставленных услуг ЖКХ	9.8.2.1 ориентироваться в услугах, оказываемых различными предприятиями и учреждениями; 9.8.2.2 ориентироваться в видах услуг, предоставляемых домоуправлением, подавать заявку на выполнение работ;
8.3 Финансовые предприятия	5.8.3.1 знать о банке как самостоятельном финансовом предприятии;	6.8.3.1 знать и различать терминалы по их функциональному назначению;	7.8.3.1оплачивать коммунальные услуги, телефон, электроэнергию; 7.8.3.2 уметь осуществлять платежи наличными деньгами и банковскими карточками; 7.8.3.3 пользоваться банкоматом, терминалом;	8.8.3.1 знать о ломбарде как самостоятельном финансовом предприятии	9.8.3.1 знать виды налогов; 9.8.3.2 знать цели взимания налогов
8.4 Предприятия службы быта	5.8.4.1 знать виды ремонтных мастерских, их назначение, правила пользования услугами мастерских;	6.8.4.1 знать назначение фотоаталье; 6.8.4.2 уметь пользоваться услугами фотоателье;	7.8.4.1 пользоваться услугами ателье по пошиву одежды, мастерской по ремонту одежды;	8.8.4.1 услугами парикмахерской, химчистки, прачечной, проката пользоваться;	9.8.4.1 ориентироваться в местонахождении ближайших предприятий и учреждений сферы обслуживания населения в районе проживани; 9.8.4.2 пользоваться услугами парикмахерской, прачечной, химчистки, почты, сберкассы, ремонтных мастерских, службы проката, фотоателье, ателье по пошиву одежды;
8.5 Предприятия средства связи	5.8.5.1 знать о назначении почты, услугах почты, виды почтовых отправлений;	6.8.5.1 пользоваться домашним, мобильным телефоном, оплачивать услуги связи;	7.8.5.1отправлять посылки, бандероли;	8.8.5.1 оформлять подписку на газеты, журналы; осуществлять денежные переводы;	9.8.5.1 уметь пользоваться телефоном; 9.8.5.2 уметь обращаться по телефону в службы экстренной помощи: пожарную, милицию, скорую помощь; 9.8.5.3 уметь вызывать такси;
8.6 Учреждения культуры, места отдыха	5.8.6.1 знать о назначении театра, кинотеатра, музея; 5.8.6.2 соблюдать правила поведения в общественных местах	6.8.6.1соблюдать правила поведения в общественных местах	7.8.6.1 соблюдать правила поведения в спортивных заведениях	8.8/.6.1 соблюдать этикет при посещении театра	9.8.6.1пользоваться услугами столовой, кафе; 9.8.6.2 уметь выбрать тему беседы за столом

39. Для каждого подраздела определены умения и навыки для обучающихся. Степень владения указанными навыками и умениями служит критерием для оценивания деятельности обучающихся на уроке.

40. Операциональное целеполагание позволит учителю управлять процессом познания обучающихся, осуществлять пошаговый контроль за усвоением материала, индивидуализировать процесс обучения.

41. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

42. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Социально-
бытовая ориентировка" для
обучающихся с легкой умственной
отсталостью 5-9 классов по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
2. Одежда и обувь	2.1 Виды одежды, обуви и головных уборов	5.2.1.1 знать виды одежды, головных уборов и обуви, их назначение по сезонам; 5.2.1.2 уметь различать и дифференцировать одежду и обувь по назначению; 5.2.1.3 относиться бережно к своей одежде и обуви;
2. Одежда и обувь	2.2 Уход за одеждой, обувью	5.2.2.1 уметь ухаживать за одеждой и обувью; 5.2.2.2 выполнять мелкий ремонт одежды (пришивать пуговицы "вплотную", " на ножке")
4. Жилье	4.1 Виды жилых помещений	5.4.1.1знать виды жилых помещений: общежитие, квартиры, индивидуальные дома и их почтовые адреса; 5.4.1.2 различать жилые и подсобные помещения; 5.4.1.3 определять функциональное назначение и предметное наполнение жилых и подсобных помещений; 5.4.1.4 знать особенности устройства юрты;
4. Жилье	4.2 Уборка жилья	5.4.2.1 пылесосить ковер; мыть пол.
2 четверть
6. Семья	6.1 Состав семьи	5.6.1.1. называть членов своей семьи (фамилия, имя, отчество, возраст, место работы и учебы);
	6.2 Семейные отношения	5.6.2.1уметь вежливо относиться к старшим членам семьи; 5.6.2.2 уметь ориентироваться в обязанностях членов семьи в быту; 5.6.2.3 уметь ориентироваться в изученных семейных традициях; 5.6.2.4 знать правила и формы обращения к старшим в традициях казахского народа;
	6.3. Документы гражданина Республики Казахстан	5.6.3.1 называть документы, удостоверяющие личность ребенка (свидетельство о рождении), их значение.
3 четверть
8. Предприятия, учреждения и средства связи	8.1.Предприятия торговли	5.8.1.1 различать основные виды магазинов, отделов, их назначение; 5.8.1.2 ориентироваться в ассортименте и стоимости основных продуктов питания; 5.8.1.3 находить в магазине нужный продукт питания, приобретать его с помощью продавца и путем самообслуживания; 5.8.1.4 уметь определять срок годности продуктов;
	8.2. Предприятия ЖКХ	5.8.2.1 знать о необходимости оплаты услуг ЖКХ;
	8.3. Финансовые предприятия	5.8.3.1 знать о банке как самостоятельном финансовом предприятии;
	8.4. Предприятия службы быта	5.8.4.1 знать виды ремонтных мастерских, их назначение, правила пользования услугами мастерских;
	8.5. Предприятия средств связи	5.8.5.1 знать о назначении почты, услугах почты, виды почтовых отправлений;
	8.6.Учреждения культуры, места отдыха	5.8.6.1 знать о назначении театра, кинотеатра, музея; 5.8.6.2 соблюдать правила поведения в общественных местах.
5. Транспорт, улица	5.1 Виды транспортных средств	5.5.1.1 знать о назначении общественного и индивидуального транспорта; 5.5.1.2 знать об обязанностях пассажиров при поездках в общественном транспорте; 5.5.1.3 знать о правилах посадки и высадки пассажира из транспорта; 5.5.1.4 знать о труде людей, занятых работой на общественном транспорте;
	5.2. Поведение в транспорте и на дороге	5.5.2.1 уметь соблюдать правила поведения в общественном транспорте (правила посадки, покупки билета, поведения в салоне и при выходе на улицу); 5.5.2.2 обходить трамвай, автобус; 5.5.2.3 соблюдать правила дорожного движения
	5.3. Маршруты передвижения по городу	5.5.3.1 ориентироваться в своих основных пешеходных маршрутах в районе проживания, нахождения школы.
7. Праздники, торжества	7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	5.7.1.1 оформление помещения кодню рождения; 5.7.1.2 знать порядок сервировки праздничного стола; 5.7.1.3 знать правила выбора подарка для именинника и правила вручения; 5.7.1.4 уметь изготовлять открытку и простейший сувенир своими руками;
7. Праздники, торжества	7.2. Поздравления	5.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки имениннику; 5.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 5.7.2.3 знать пословицы и поговорки казахского народа.
4 четверть
3. Питание	3.1 Продукты питания	5.3.1.1 различать изученные группы продуктов (овощи, фрукты, ягоды, молочные, мучные, мясные, рыбные продукты, крупы, кондитерские изделия, сладости);
	3.2 Кухонная и столовая посуда, техника	5.3.2.1 ориентироваться в оборудовании кухни, в предметах кухонной посуды, инструментах и приспособлениях; 5.3.2.2 знать о правилах ухода и хранения различной посуды и техники; 5.3.2.3 уметь сервировать стол в школьной столовой;
	3.3 Приготовление пищи	5.3.3.1 знать правила заваривания чая; 5.3.3.2 приготовление блюд из яиц (отваривать яйца, готовить омлет); 5.3.3.3 знать виды бутербродов и уметь их готовить; 5.3.3.4 знать правила техники безопасности при работе с режущими инструментами; 5.3.3.5 уметь сервировать стол к завтраку; 5.3.3.6 соблюдать правила культуры поведения и речевого этикета за столом
1. Здоровье	1.1. Гигиена тела	5.1.1.1 пользоваться средствами гигиены; 5.1.1.2 знать назначение средств гигиены; 5.1.1.3 уметь самостоятельно следить за чистотой тела, волос; 5.1.1.4 уметь выполнять необходимые гигиенические процедуры;
1. Здоровье	1.2 Медицинская помощь	5.1.2.1оказывать первую медицинскую помощь при ушибе, носовом кровотечении, неглубоких порезах, царапинах, ссадинах, укусах насекомых (комаров, пчел).

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
2. Одежда и обувь	2.1 Виды одежды, обуви и головных уборов	6.2.1.1 знать одежду по сезонам; 6.2.1.2 уметь выбирать одежду, по сезону; 6.2.1.3 уметь подготавливать одежду к хранению в шкафу между сезонами.
2. Одежда и обувь	2.2 Уход за одеждой, обувью	6.2.2.1 ухаживать за одеждой из льняной, шерстяной, шелковой, искусственной тканей, из трикотажа; 6.2.2.2 уметь стирать вручную, развешивать для просушки, гладить и размещать для хранения; 6.2.2.3 уметь гладить рубашки, блузки, брюки, платья, юбки.
4. Жилище	4.1 Виды жилых помещений	6.4.1.1 различать индивидуальные и многоквартирные дома; 6.4.1.2 различать жилье людей в городе, в деревне; 6.4.1.3 объяснять значение хозяйственных построек во дворе деревенского дома; 6.4.1.4 описывать каждую комнату и ее назначение по плану;
4. Жилище	4.2 Уборка жилья	6.4.2.1ухаживать за мебелью (неполированной, полированной, мягкой); 6.4.2.2 выполнять повседневную и еженедельную уборку жилого помещения; 6.4.2.3 ухаживать за домашними животными в квартире, доме.
2 четверть
6. Семья	6.1 Состав семьи	6.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников; 6.6.1.2 уметь называть степень родства;
	6.2 Семейные отношения	6.6.2.1уметь посильно помогать в домашних делах, 6.6.2.2 знать о распределении домашних обязанностей между членами семьи; 6.6.2.3 уважать труд членов семьи;
	6.3 Документы гражданина Республики Казахстан	6.6.3.1 знать и называть документы, удостоверяющие личность ребенка (свидетельство о рождении); 6.6.3.2 знать наименование основных документов, удостоверяющих личность гражданина (удостоверение личности, ИИН)
3 четверть
8.Предприятия, учреждения и средства связи	8.1.Предприятия торговли	6.8.1.1 ориентироваться в предприятиях торговли: гипермаркет, супермаркет, минимаркет; 6.8.1.2 уметь вести себя в очереди;
	8.2. Предприятия ЖКХ	6.8.2.1 знать и понимать необходимость оплаты услуг ЖКХ; 6.8.2.2 знать местоположение предприятия ЖКХ по месту жительства;
	8.3.Финансовые предприятия	6.8.3.1 знать и различать терминалы по их функциональному назначению;
	8.4. Предприятия службы быта	6.8.4.1 знать назначение фотоаталье; 6.8.4.2 уметь пользоваться услугами фотоателье;
	8.5.Предприятия средства связи	6.8.5.1пользоваться домашним, мобильным телефоном, оплачивать услуги связи;
	8.6.Учреждения культуры, места отдыха	6.8.6.1 соблюдать правила поведения в общественных местах;
5. Транспорт, улица	5.1 Виды транспортных средств	6.5.1.1 знать о предназначении специализированных машин; 6.5.1.2 знать обязанности полицейского, врача, пожарного;
	5.2.Поведение в транспорте и на дороге	6.5.2.1 знать обозначения на дорожных знаках; 6.5.2.2 знать правила перехода дороги при высадке из транспорта, 6.5.2.3 знать правила обхода транспорт (трамвай, троллейбус, автобус); 6.5.2.4 знать причины возникновения чрезвычайных ситуаций на дороге; 6.5.2.5 знать правила поведение в чрезвычайной ситуации. 6.5.2.6 уметь различать специализированные машины по внешнему виду; 6.5.2.7 уметь переходить дорогу в условном месте, по указателям; 6.5.2.8 уметь правильно обходить транспорт при высадке; 6.5.2.9 вести себя адекватно в аварийной ситуации;
	5.3.Маршруты передвижения по городу	6.5.3.1 осуществлять поездку в общественном транспорте (городском, проезд в школу (маршрут, виды транспорта).
7. Праздники, торжества	7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	6.7.1.1 знать основные государственные праздники, их даты; 6.7.1.2 уметь оформлять помещения к государственным праздникам РК; 6.7.1.3 знать порядок сервировки праздничного стола; 6.7.1.4 уметь изготовлять открытку и простейший сувенир своими руками для мам, бабушек, сестер, подруг;
7. Праздники, торжества	7.2. Поздравления	6.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки; 6.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 6.7.2.3 знать пословицы, поговорки, стихи и песни казахского народа
4 четверть
3. Питание	3.1. Продукты питания	6.3.1.1 ориентироваться в сроках хранения продуктов; 6.3.1.2 уметь размещать продукты в местах хранения, холодильнике; 6.3.1.3 уметь хранить приготовленные блюда; 6.3.1.4 уметь определять доброкачественные и испорченные продукты, блюда; 6.3.1.5 уметь своевременно избавляться от пищевых отходов и испорченных продуктов, блюд;
	3.2. Кухонная и столовая посуда, техника	6.3.2.1 пользоваться плитой (газовой, электрической), техника безопасности при работе с ней; 6.3.2.2 знать правила расположения продуктов на полках холодильника; 6.3.2.3 знать правила пользования и содержания холодильника в чистоте; 6.3.2.4 уметь располагать продукты питания на полках холодильника; 6.3.2.5 уметь мыть и вытирать чайную и столовую посуду;
	3.3. Приготовление пищи	6.3.3.1 готовить пищу с минимумом тепловой обработки (отваривать макароны, варить кашу на молоке и на воде, отваривать картофель, готовить из него пюре); 6.3.3.2 уметь готовить салат винегрет из отварных овощей; 6.3.3.3 уметь готовить салат по рецепту; 6.3.3.4 уметь сервировать стол к ужину с учетом меню
1. Здоровье	1.1 Гигиена тела	6.1.1.1 уметь ухаживать за волосами (мыть, сушить с помощью фена, создавать простые прически); 6.1.1.2 уметь выбирать и покупать средства для ухода за волосами; 6.1.1.3 знать правила ухода за руками, ногами; 6.1.1.4 периодичность стрижки ногтей;
1. Здоровье	1.2 Медицинская помощь	6.1.2.1 ориентироваться в домашней аптечке; 6.1.2.2 знать места хранения домашней аптечки; 6.1.2.3 знать и соблюдать меры безопасности при использовании домашней аптечки

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
2. Одежда и обувь	2.1 Виды одежды, обуви и головных уборов	7.2.1.1 знать виды обуви, ее назначение; 7.2.1.2 знать правила ухода и хранения головных уборов; 7.2.1.3 знать названия головных уборов; 7.2.1.4 уметь подбирать головной убор в соответствии с сезоном, ситуацией;
2. Одежда и обувь	2.2 Уход за одеждой, обувью	7.2.2.1ориентироваться в условных обозначениях (символах), отражающих особенности ухода за одеждой; 7.2.2.2 знать особенности стирки, сушки, глаженья; 7.2.2.3 уметь определять по символу на этикетке одежды особенности ее стирки, сушки, глаженья
3. Жилище	3.1 Виды жилых помещений	7.3.1.1 знать об особенностях устройства юрты (круглая, легко складывается, легкая, теплая, удобная для перевозки); 7.3.1.2 знать о назначении спальни, мебели для спальни;
3. Жилище	3.2 Уборка жилья	7.3.2.1 уметь мыть окна; 7.3.2.2 уметь ухаживать за занавесками на окнах; 7.3.2.3 уметь ухаживать за батареями (удалять пыль, мыть); 7.3.2.4 уметь ухаживать за светильниками (протирать, мыть); 7.3.2.5 уметь выполнять сезонную уборку жилища
2 четверть
6. Семья	6.1 Состав семьи	7.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников, двоюродных родственников по именам; 7.6.1.2 уметь называть степень родства;
	6.2 Семейные отношения	7.6.2.1 уметь выполнять постоянные обязанности по дому; 7.6.2.2 уметь заботиться о членах семьи; 7.6.2.3 уметь ориентироваться в вопросах создания семьи, культуры семейных отношений, в изученных семейных традициях; 7.6.2.4 уметь выделять составные части бюджета семьи (доход и расход); 7.6.2.5 определять источники дохода семьи, основные статьи расходов; 7.6.2.6 уметь планировать семейный бюджет (планирование расходов на день, на месяц);
	6.3 Документы гражданина Республики Казахстан	7.6.3.1 знать и называть документы, удостоверяющие личность гражданина (свидетельство о рождении, удостоверение личности); 7.6.3.2 знать назначение индивидуального идентификационного номера (ИИН)
3 четверть
8.Предприятия, учреждения и средства связи	8.1.Предприятия торговли	7.8.1.1 знать назначение предприятий торговли по виду реализуемого ассортимента (универсальные и специализированные); 7.8.1.2 знать назначение промтоварных магазинов, порядок приобретения товаров; 7.8.1.3 знать ассортимент некоторых отделов в промтоварных магазинах; стоимость отдельных товаров; 7.8.1.4 уметь приобретать товары в промтоварном магазине; 7.8.1.5 уметь подсчитать стоимость покупок; 7.8.1.6 знать правила поведения в магазине
	8.2. Предприятия ЖКХ	7.8.2.1 знать состав предприятий, входящих в комплекс ЖКХ (электроснабжение, водоснабжение, газоснабжение, теплоснабжение, канализация, лифтовое хозяйство) 7.8.2.2 знать порядок оплаты услуг ЖКХ в специализированных местах оплаты; 7.8.2.2 знать местоположение предприятия ЖКХ по месту жительства
	8.3.Финансовые предприятия	7.8.3.1оплачивать коммунальные услуги, телефон, электроэнергию; 7.8.3.2 уметь осуществлять платежи наличными деньгами и банковскими карточками; 7.8.3.3 пользоваться банкоматом, терминалом;
	8.4. Предприятия службы быта	7.8.4.1 пользоваться услугами ателье по пошиву одежды, мастерской по ремонту одежды;
	8.5.Предприятия средства связи	7.8.5.1отправлять посылки, бандероли;
	8.6.Учреждения культуры, места отдыха	7.8.6.1соблюдать правила поведения в спортивных заведениях.
5. Транспорт, улица	5.1 Виды транспортных средств	7.5.1.1 знать о назначении автовокзала; 7.5.1.2 знать основные пригородные маршруты; 7.5.1.3 знать дополнительные службы на автовокзале; 7.5.1.4 знать о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров; 7.5.1.5 знать о назначение расписания движения автобусов, справочной службы; 7.5.1.6 знать порядок приобретения билетов в кассе автовокзала; 7.5.1.7 знать о назначении междугородного автотранспорта; 7.5.1.8 знать основные маршруты междугородных автобусов; 7.5.1.9 знать о назначении камеры хранения и правилах пользования ею; 7.5.1.10 знать правила посадки в пригородные и междугородные автобусы; 7.5.1.11 особенности сбора багажа и ручной клади.
	5.2.Поведение в транспорте и на дороге	7.5.2.1. уметь ориентироваться в процессе совершения поездки в пригородном, в междугороднем транспорте; 7.5.2.2 уметь ориентироваться в здании автовокзала; 7.5.2.3 уметь ориентироваться в расписании движения автобусов, по возможности пользоваться услугами справочной и службами автовокзала; 7.5.2.4 уметь покупать билет (по возможности); 7.5.2.5 уметь собирать багаж и ручную кладь; 7.5.2.6 уметь пользоваться камерой хранения.
	5.3.Маршруты передвижения по городу	7.5.3.1 осуществлять поездку в общественном транспорте (городском, проезд в школу, в секцию (маршрут, виды транспорта)
7. Праздники, торжества	7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	7.7.1.1 знать о религиозных праздниках различных народов: Рождество, Пасха, Масленица, Курбан –Байрам, Ораза-Айт; 7.7.1.2 знать о традициях празднования религиозных праздников; 7.7.1.3 рецепты традиционных блюд разных народов;
7. Праздники, торжества	7.2. Поздравления	7.7.2.1 составлять текст поздравительной открытки 7.7.2.2 уметь говорить слова поздравления; 7.7.2.3 знать пословицы, поговорки, стихи и песни казахского народа
4 четверть
3. Питание	3.1. Продукты питания	7.3.1.1 знать способы первичной тепловой обработки овощных, мясных, рыбных продуктов; 7.3.1.2 знать правила хранения овощей в кладовке, в погребе;
	3.2.Кухонная и столовая посуда, техника	7.3.2.1 уметь сервировать стол к обеду, с учетом выбранного меню; 7.3.2.2 знать правила пользования столовыми приборами;
	3.3. Приготовление пищи	7.3.3.1 уметь готовить обед (закуски, первые и вторые блюда из овощей, рыбных и мясных продуктов, полуфабрикатов); 7.3.3.2 уметь сервировать стол к обеду; 7.3.3.3. уметь разогревать остывшие блюда
1. Здоровье	1.1 Гигиена тела	7.1.1.1 знать правила ухода за волосами, мытья волос, пользоваться средствами для ухода за волосами; 7.1.1.2 знать и уметь соблюдать правила личной интимной гигиены, 7.1.1.3 уметь стирать нижнее белье, 7.1.1.4 знать периодичность принятия ванны, душа; 7.1.2.3 уметь делать простую прическу, 7.1.2.4 уметь ухаживать за кожей лица;
1. Здоровье	1.2 Медицинская помощь	7.1.2.1знать: назначение аптеки, месторасположение ближайшей аптеки; о порядке приобретения лекарственных средств; уметь: находить аптеку, вступать в диалог с аптекарем

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
2. Одежда и обувь	2.1 Виды одежды, обуви и головных уборов	8.2.1.1 знать особенности выбора обуви в условиях рынка и магазина; 8.2.1.2 знать свой размер обуви и возможный дефект обуви при покупке в магазине и на рынке; 8.2.1.3 знать последовательность выполнения работы по зашиванию распоровшегося шва; 8.2.1.4 знать правила стирки вещей из шерстяных и синтетических тканей в домашних условиях; 8.2.1.5 уметь определять условные обозначения на этикетках одежды; 8.2.1.6 знать правила утюжки блузок, сорочек, брюк
2. Одежда и обувь	2.2 Уход за одеждой, обувью	8.2.2.1 уметь выбирать нужную обувь и покупать ее; 8.2.2.2 уметь зашивать распоровшийся шов с опорой на инструкционную карту; 8.2.2.3 уметь стирать вещи из шерстяных и синтетических тканей, пользуясь сведениями, полученными после просмотра этикетки; 8.2.2.4 уметь утюжить в должной последовательности блузки, сорочки, брюк
4. Жилище	4.1 Виды жилых помещений	8.4.1.1 знать об особенностях хранения предметов одежды и предметов обихода в юрте; 8.4.1.2 уметь ориентироваться в видах жилья, различать жилые и подсобные помещения, определять их функциональное назначение и предметное наполнение; 8.4.1.3 уметь рационально размещать мебель и предметы интерьера в помещениях квартиры, дома
4. Жилище	4.2 Уборка жилья	8.4.2.1 уметь выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку квартиры (дома); 8.4.2.2 ориентироваться в содержании деятельности по подготовке к ремонту, в способах выполнения косметического ремонта квартиры, дома; 8.4.2.3 уметь ориентироваться в местах приобретения строительных материалов для косметического ремонта; 8.4.2.4 уметь осуществлять уборку кухни, ванной комнаты, санузла; 8.4.2.5 уметь ухаживать за зеркалами; 8.4.2.6 уметь выбирать и покупать моющие средства
2 четверть
6. Семья	6.1 Состав семьи	8.6.1.1 знать отличие близких родственников от друзей и знакомых;
	6.2 Семейные отношения	8.6.2.1 уметь заботиться о младших и пожилых членах семьи; 8.6.2.3 уметь ориентироваться в семейных традициях; 8.6.2.4 уметь планировать бюджет семьи
	6.3 Документы гражданина Республики Казахстан	8.6.3.1 ориентироваться в основных документах гражданина Республики Казахстан (свидетельство о рождении, паспорт, документ об образовании)
3 четверть
8.Предприятия, учреждения и средства связи	8.1 Предприятия торговли	8.8.1.1 знать понятие "торговый дом"; 8.8.1.2 особенности ассортимента товаров в торговом доме; 8.8.1.3 знать режим работы торгового дома; 8.8.1.4 уметь выбирать необходимые товары
	8.2 Предприятия ЖКХ	8.8.2.1 понимать необходимость оплаты предоставленных услуг ЖКХ
	8.3 Финансовые предприятия	8.8.3.1 знать о ломбарде как самостоятельном финансовом предприятии
	8.4 Предприятия службы быта	8.8.4.1 услугами парикмахерской, химчистки, прачечной, проката пользоваться;
	8.5 Предприятия средства связи	8.8.5.1 оформлять подписку на газеты, журналы; осуществлять денежные переводы;
	8.6 Учреждения культуры, места отдыха	8.8.6.1соблюдать этикет при посещении театра;
5. Транспорт, улица	5.1 Виды транспортных средств	8.5.1.1 знать о назначении вокзала и его основных служб; 8.5.1.2 иметь представление о профессиях людей, занятых обслуживанием пассажиров железной дороги; 8.5.1.3 знать названия видов пассажирских вагонов (общий, плацкартный, мягкий, СВ), и соответствующей стоимости билета; 8.5.1.4 знать о значении расписания движения поездов, справочной службы, о порядке приобретения железнодорожных билетов (покупка в кассе, заказ по телефону); 8.5.1.5иметь представления о порядке сдачи и получения багажа в камеру хранения, об особенностях сбора багажа и ручной клади; 8.5.1.6 определять виды дорожно-транспортных происшествий на железной дороге, знать правила поведения пассажиров в экстренных ситуациях; об оказании первой помощи пострадавшим в аварийных ситуациях
	5.2.Поведение в транспорте и на дороге	8.5.2.1 уметь ориентироваться в здании железнодорожного вокзала, в расписании движения поездов (по возможности); 8.5.2.2 уметь пользоваться услугами справочной и службами вокзала, покупать (или заказывать) билет (по возможности); 8.5.2.3 уметь собирать багаж и ручную кладь, пользоваться камерой хранения.
	5.3.Маршруты передвижения по городу	8.5.3.1 осуществлять поездку в городском транспорте (проезд в школу (маршрут, виды транспорта)
7. Праздники и торжества	7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	8.7.1.1. знать особенности обрядовой стороны похорон и поминок 8.7.1.2 знать правила поведения участников ритуалов 8.7.1.3 уметь соответственно ситуации одеваться
7. Праздники и торжества	7.2. Поздравления	8.7.2.1 уметь выражать слова соболезнования
4 четверть
3. Питание	3.1. Продукты питания	8.3.1.1. знать назначение изделий из теста (песочное, слоеное, бисквитное, тесто для блинов); 8.3.1.2 знать условия и сроки хранения изделий из теста; 8.3.1.3 знать о заготовке продуктов впрок, способы заготовки
	3.2.Кухонная и столовая посуда, техника	8.3.2.1 знать технику, используемую для приготовления теста; 8.3.2.2 знать технические приспособления для заготовки продуктов (ключ для консервирования, железные крышки, капроновые крышки); 8.3.2.3 способы стерилизации посуды для консервирования;
	3.3. Приготовление пищи	8.3.3.1 готовить изделия из теста по рецепту в духовом шкафу и на плите (выпечка блинов, печенья, торта); 8.3.3.2 уметь консервировать овощи, фрукты, ягоды; 8.3.3.3 ориентироваться в кулинарной книге
1. Здоровье	1.1 Гигиена тела	8.1.1.1 знать значение физкультуры и спорта для поддержания и укрепления здоровья; 8.1.1.2 понимать пользу для здоровья природных сил (солнце, воздух и вода); 8.1.1.3 знать принципы постепенности и систематичности физических упражнений
1. Здоровье	1.2 Медицинская помощь	8.1.2.1 ориентироваться в медицинских учреждениях (поликлиника, больница, служба "скорой помощи"), знать о правилах пользования их услугам; 8.1.2.2 уметь вызывать врача на дом, рассказывать врачу о своем самочувствии, ухаживать за больным дома; 8.1.2.3 уметь оказывать первую помощь при ожоге, обморожении, солнечном ударе, при отравлении, головной боли

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
2. Одежда и обувь	2.1 Виды одежды, обуви и головных уборов	9.2.1.1ориентироваться в размерах, находить одежду и обувь своих размеров в магазине, примерять и покупать одежду, обувь; 9.2.1.2 знать размер своей одежды; знать о возможных дефектах одежды при покупке; 9.2.1.3 уметь снимать мерки с себя и с товарища для определения размера одежды; 9.2.1.4 уметь принимать или вежливо отклонять совет продавца-консультанта при покупке одежды; 9.2.1.5 уметь выбирать и примерять необходимые предметы одежды и покупать их; 9.2.1.6 уметь выбирать и покупать, стирать, гладить, хранить постельное белье; 9.2.1.7 уметь размещать сезонную одежду и обувь на хранение
2. Одежда и обувь	2.2 Уход за одеждой, обувью	9.2.2.1 осуществлять повседневный уход за одеждой, обувью; 9.2.2.2 уметь стирать вручную и в стиральной машине, сушить, гладить, хранить предметы одежды из разных видов тканей; 9.2.2.3 определять по условным обозначениям требования к стирке, сушке и глажению предметов одежды; 9.2.2.4 уметь выводить пятна с одежды в домашних условиях; 9.2.2.5 уметь ухаживать за обувью в зависимости от материала изготовления
4. Жилище	4.1 Виды жилых помещений	8.4.1.1 знать об особенностях хранения предметов одежды и предметов обихода в юрте 8.4.1.2 уметь ориентироваться в видах жилья, различать жилые и подсобные помещения, определять их функциональное назначение и предметное наполнение 8.4.1.3 уметь рационально размещать мебель и предметы интерьера в помещениях квартиры, дома
4. Жилище	3.2 Уборка жилья	8.4.2.1 уметь выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку квартиры (дома) 8.4.2.2 ориентироваться в содержании деятельности по подготовке к ремонту, в способах выполнения косметического ремонта квартиры, дома; 8.4.2.3 ориентироваться в местах приобретения строительных материалов для косметического ремонта; (осуществлять уборку кухни, ванной комнаты, санузла); 8.4.2.4 уметь ухаживать за зеркалами; выбирать и покупать моющие средства
2 четверть
6. Семья	6.1 Состав семьи	9.6.1.1 называть себя и членов своей семьи: отца, мать, брата, сестру, дедушек и бабушек; 9.6.1.2 уметь определять собственную социальную роль в семье (сын или дочка, внук или внучка, брат, сестра);
	6.2 Семейные отношения	9.6.2.1 принимать активное участие в ведении домашнего хозяйства, проявлять заботу о членах семьи; 9.6.2.2 уметь планировать семейный бюджет: определять сумму доходов семьи за месяц, планировать расходы; 9.6.2.3 выполнять основные виды ухода за маленькими детьми в семье (купание, одевание, кормление); 9.6.2. ориентироваться в распределении обязанностей в быту между членами семьи; 9.6.2.5 ориентироваться в способах организации досуга семьи, в семейных традициях; 9.6.2.6 уметь поздравлять с праздниками; 9.6.2.7 приглашать и принимать гостей;
	6.3 Документы гражданина Республики Казахстан	9.6.3.1 ориентироваться в паспорте, в основных данных (серия, номер, личный номер, кем и когда выдан паспорт), уметь их выписывать; 9.6.3.2 собирать, оформлять документы, предоставляемые при устройстве на работу
3 четверть
8. Предприятия, учреждения и средства связи	8.1.Предприятия торговли	9.8.1.1 осуществлять покупки в универсальных, специализированных магазинах, на рынках, в киосках; 9.8.1.2 определять по надписям на упаковках товаров срок годности, срок службы, изготовителя товара;
	8.2. Предприятия ЖКХ	9.8.2.1 ориентироваться в услугах, оказываемых различными предприятиями и учреждениями; 9.8.2.2 ориентироваться в видах услуг, предоставляемых домоуправлением, подавать заявку на выполнение работ;
	8.3.Финансовые предприятия	9.8.3.1 знать виды налогов; 9.8.3.2 знать цели взимания налогов
	8.4. Предприятия службы быта	9.8.4.1 ориентироваться в местонахождении ближайших предприятий и учреждений сферы обслуживания населения в районе проживания; 9.8.4.2 пользоваться услугами парикмахерской, прачечной, химчистки, почты, сберкассы, ремонтных мастерских, службы проката, фотоателье, ателье по пошиву одежды;
	8.5.Предприятия средства связи	9.8.5.1 уметь пользоваться телефоном; 9.8.5.2 уметь обращаться по телефону в службы экстренной помощи: пожарную, милицию, скорую помощь; 9.8.5.3 уметь вызывать такси;
	8.6.Учреждения культуры, места отдыха	9.8.6.1пользоваться услугами столовой, кафе; 9.8.6.2 уметь выбрать тему беседы за столом.
5. Транспорт, улица	5.1 Виды транспортных средств	9.5.1.1 знать о назначении аэропорта и его основных служб; 9.5.1.2 иметь представление о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров авиатранспорта; 9.5.1.3 знать назначение расписания полетов самолетов; 9.5.1.4 знать назначение справочной службы; 9.5.1.5 знать о порядке приобретения авиабилетов (покупка в кассе, заказ по телефону); 9.5.1.6 знать о порядке оформления багажа и ручной клади; 9.5.1.7 знать о порядке пользования камерой хранения; 9.5.1.8 знать о назначении аэровокзала и его основных служб
	5.2.Поведение в транспорте и на дороге	9.5.2.1 уметь ориентироваться в здании аэропорта и аэровокзала по специальным указателям и информационному табло; 9.5.2.2 уметь ориентироваться в расписании полетов самолетов; 9.5.2.3 уметь пользоваться услугами справочной и службами аэропорта и аэровокзала. 9.5.2.4 уметь ориентироваться в процессе совершения поездки воздушным транспортом
	5.3.Маршруты передвижения по городу	9.5.3.1 знать правила осуществления поездки в общественном транспорте (городском, пригородном, междугороднем) и уметь ими пользоваться; 9.5.3.2 уметь ориентироваться в основных местных маршрутах транспорта, пользоваться услугами такси
7. Праздники, торжества	7.1. Подготовка и проведение праздника, оформление подарков, сувениров	9.7.1.1 свадьба в традициях разных народов; 9.7.1.2 юбилеи, круглые даты, проводы на пенсию; 9.7.1.3 национальные традиции казахского народа в праздновании различных событий ("Бесік той", "Тұсау кесу той", "Сүндет той", "Тілашар"); 9.7.1.4 особенности подготовки и проведения свадеб, юбилеев, казахских национальных ритуалов;
7. Праздники, торжества	7.2. Поздравления	9.7.2.1 знать формы поздравлений и правила выбора подарков для соответствующего события
4 четверть
3. Питание	3.1. Продукты питания	9.3.1.1 различать продукты питания разных групп; 9.3.1.2 различать доброкачественные (пригодные к употреблению) и испорченные (непригодные к употреблению) продукты; 9.3.1.3 размещать продукты питания в соответствующих местах хранения;
	3.2.Кухонная и столовая посуда, техника	9.3.2.1 правильно пользоваться кухонной, столовой, чайной посудой, столовыми приборами, кухонными приспособлениями и инструментами, основной бытовой кухонной техникой; 9.3.2.2 сервировать стол к завтраку, обеду, ужину и к празднику; 9.3.2.3 убирать стол после еды, мыть посуду, размораживать и мыть холодильник
	3.3. Приготовление пищи	9.3.3.1 готовить национальные блюда (плов, баурсак, вареники, пельмени); 9.3.3.2 ориентироваться в кулинарной книге, готовить блюда по рецепту; 9.3.3.3 составлять меню праздничного стола;
1. Здоровье	1.1 Гигиена тела	9.1.1.1 уметь самостоятельно следить за чистотой тела, волос; 9.1.1.2 уметь выполнять необходимые гигиенические процедуры; 9.1.1.3 уметь выбирать и пользоваться предметами и средствами личной гигиены, правильно их хранить; 9.1.1.4 знать о вреде алкоголя, табакокурения, наркомании; знать о необходимости борьбы с вредными привычками; 9.1.1.5 знать о венерических и инфекционных заболеваниях, о мерах их предупреждения;
1. Здоровье	1.2 Медицинская помощь	9.1.2.1 знать правила обращения в медицинские учреждения за медицинской помощью, вызывать врача на дом; 9.1.2.2 уметь ухаживать за больным дома; 9.1.2.3 уметь оказывать первую медицинскую помощь при ушибе, носовом кровотечении, царапинах, укусах насекомых, ожоге, отморожении, солнечном ударе, пищевом отравлении, головной боли

Приложение 529
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 529 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Общетрудовая подготовка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов уровня по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Общетрудовая подготовка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов уровня по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Предмет "Общетрудовая подготовка" введен в учебный план с целью подготовки обучающихся с легкой умственной отсталостью к осознанному, самостоятельному выбору будущей профессии с учетом их интересов и психофизических возможностей.

3. Задачи учебного предмета "Общетрудовая подготовка" следующие:

1) формировать общетрудовые умения и навыки: умения анализировать образец, ориентироваться в задании, планировать предстоящую деятельность, контролировать текущие и итоговые результаты труда;

2) приучать обучающихся к соблюдению дисциплинарных требований, использованию речи для взаимодействия в процессе труда, доведению до конца начатого дела, достижению максимально возможного качества изделия;

3) повышать уровень мотивации трудовой деятельности и формировать необходимые в труде качества личности;

4) знакомить обучающихся с работами, относящимися к разным видам труда;

5) формировать двигательные трудовые навыки в процессе обучения трудовым приемам, овладение выполнением изучаемых технологических операций;

6) развивать у обучающихся умения ориентироваться в задании с использованием устных и письменных инструкций, различных видов наглядности; обеспечить профессиональное самоопределение.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Обучение проводится по нескольким направлениям исходя из возможностей организации образования. Объем работ по каждому виду труда, выполнение которых запланировано в 5-6 классах, невелик. Изучаются интересы, наклонности и способности обучающихся, определяется, в области какого вида труда будет осуществляться профессиональное обучение каждого обучающегося на последующем этапе.

5. Исходя из местных условий, возможностей трудоустройства выпускников, материальной базы образовательной организации администрация школы выбирает соответствующие виды труда, уточняет содержание базовых программ или по их образцу разрабатывает новые для востребованных видов труда.

6. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Общетрудовая подготовка" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

7. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности.

8. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая и трудовая деятельность являются специфическими средствами компенсаторного развития обучающихся с легкой умственной отсталостью, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности.

9. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход к обучающимся с особыми образовательными потребностями в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

10. Принцип необходимости специального педагогического руководства. Педагог, зная общие закономерности развития обучающихся, познавательные возможности каждого, способы специальной педагогической помощи не только организует учебно-познавательную деятельность обучающихся, но и управляет этим процессом.

11. Необходимость в постоянном повторении и закреплении изученного материала объясняется такой особенностью умственно обучающихся, как быстрое забывание изученных знаний и навыков. На каждом уроке отводится время для повторения.

12. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач. ИКТ в учебном процессе используется дозировано с учетом работоспособности обучающихся.

13. ИКТ на уроках используется с целью:

2) создания дополнительных визуальных динамических опор для анализа обучающимися собственной деятельности в режиме реального и отсроченного времени; обеспечения возможности для продуктивной индивидуальной деятельности в условиях группового обучения; расширения возможности качественной индивидуализации обучения.

14. В процессе организации и проведения уроков общетрудовой подготовки соблюдаются необходимые педагогические условия:

1) учитель на основе Программы разрабатывает примерный календарный план по тому виду труда, который он ведет, с выделением этапов, уровней сложности выполнения заданий; подбирает инструменты, технологическую документацию, оснастку для их выполнения; разрабатывает критерии оценки выполнения трудовых заданий или их этапов;

2) ознакомление обучающихся с требованиями профессий к специалистам и содержанием профессиональной деятельности, в сфере которой организуется обучение. Учитель знакомит обучающихся с предметами, средствами, целями, условиями, орудиями труда данной сферы деятельности;

3) осуществление диагностического тестирования. Подбор тестов, их содержание и диагностическую ценность необходимо обосновать и согласовать с психологами. Тщательно разработаны инструкции к проведению диагностического тестирования;

4) выявление профессиональных намерений обучающихся и их опыта в конкретной сфере деятельности. Это позволяет получить представление об интересах обучающихся, уровне их знаний и возможностей, опыте в определенной сфере профессиональной деятельности; определить уровень подготовленности обучающихся к выполнению заданий различной сложности;

5) ознакомление обучающихся с содержанием учебной работы по каждому виду труда и организацией их выполнения.

15. В ходе уроков общетрудовой подготовки обучающимся даются базовые сведения о конкретных видах профессиональной деятельности; моделируются основные элементы разных видов профессиональной деятельности; определяется уровень их готовности к выполнению заданий по тому или иному виду труда; обеспечиваются условия для качественного выполнения учебных заданий.

16. При планировании занятий на год из расчета 6 часов в неделю выбирается основной профиль и дополнительный вид труда, либо распределяются виды труда по четвертям или неделям.

17. Предмет "Общетрудовая подготовка" предполагает включение нескольких видов труда одновременно.

18. Профиль трудового обучения определяется индивидуально с учетом психофизических особенностей обучающегося, рекомендации врача и возможностей школы.

19. В случае выявления отсутствия профессионального интереса, профессиональных данных, либо возможностей здоровья обучающегося, профиль трудового обучения меняется.

20. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

21. Нормы оценки результатов усвоения общетрудовых умений и навыков обучающихся с легкой умственной отсталостью основаны на целеполагании, и направлены на осуществление единых подходов при организации проверки и оценки учебных достижений обучающихся.

22. Оценочными средствами являются задания и упражнения, с помощью которых формировались общетрудовые умения и навыки.

23. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения Программы оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях.

24. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего (поурочного), периодического (тематического) и итогового контроля.

25. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся и не предусматривает балльной оценки.

26. Периодический контроль проводится после изучения программной темы, раздела. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом анализируется динамика развития и успешности каждого ученика класса, наблюдаемая в течение учебного года.

27. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определять содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

28. Для организации качественного преподавания и эффективной общетрудовой подготовки обучающихся кабинеты труда укомплектовываются соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Общетрудовая подготовка"

29. Объем учебной нагрузки по предмету "Общетрудовая подготовка" составляет:

1) в 5 классе – 6 часов в неделю, 204 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 6 часов в неделю, 204 часа в учебном году.

30. Содержание учебного предмета "Общетрудовая подготовка" включает следующие разделы и подразделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда";

3) раздел "Технологии овладения навыками обслуживающего труда";

4) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

31. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) анализ материалов, инструментов и оборудования.

32. Раздел "Технологии изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) столярное дело;

2) переплетно-картонажное дело;

3) швейное дело;

4) слесарное дело;

5) штукатурно-малярное дело;

6) обувное дело.

33. Раздел "Технологии овладения навыками обслуживающего труда" включает следующие подразделы:

1) цветоводство и декоративное садоводство;

2) дворник;

3) младший обслуживающий персонал.

34. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ предметов труда;

2) оценивание предметов труда.

35. Базовое содержание учебного предмета "Общетрудовая подготовка" для 5 класса:

1) общее представление о содержании, характере труда в разных сферах деятельности; требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; особенности предмета труда; свойства и характеристики материалов труда; технология выполнения профессиональной пробы; техническая терминология; оборудование и правила их использования; правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке:

технология пиления деревянного бруска в стуле с ограничителем и по разметке: назначение, основные технические характеристики, правила работы со стуслом и ножовкой, подготовка столярных инструментов к работе, распил древесины;

технология изготовления пакета и конверта: разметка разверток конвертов при помощи измерительной линейки и по шаблону, вырезка разверток, сборка и подклейка боковых и нижних клапанов, обжимка почтовых изделий, подсчет и обандероливание готовых изделий;

технология выполнения декоративных швов: тамбурный, петельный;

изготовлению жестяной коробочки (разметка по чертежу, сгибание бортов, притупление острых кромок;

технология окраски масляными красками деревянных поверхностей, оштукатуренной поверхности водными составами.

36. Базовое содержание учебного предмета "Общетрудовая подготовка" для 6 класса:

1) теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; особенности предмета труда; ориентировка в задании по образцу, рисунку и технологической карте; свойства материалов при изготовлении предметов труда; термины и названия технологических операций:

технология выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий;

технология углового концевого соединения вполдерева брусков;

технология изготовления футляра и коробки для документов;

технология пошива однодетальных изделий (наволочка с клапаном, мешочек для спортивной обуви);

технология изготовления совка для мусора из кровельной стали;

технология штукатурки и покраски при ремонте стен в различных хозяйственных помещениях.

37. Распределение учебного материала по классам (четвертям) в Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в следующий (из одной четверти в следующую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Реализуя право каждого ученика с легкой умственной отсталостью развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определит количество часов, необходимое для изучения каждой темы, раздела с обучающимися своего класса. Последовательность изучения тем определяется учителем исходя из возможности образовательной организации в обеспечении учебно-трудового процесса необходимыми производственными материалами.

Глава 4. Система целей обучения

38. Цели обучения в Программе представлены с кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.2.1 "5" – класс, "2.2" – раздел и подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

39. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел 1 "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
1.1.Общие сведения о предмете труда	5.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 5.1.1.2 иметь общее представление о содержании, характере труда в данной сфере деятельности, требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; 5.1.1.3 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя; 5.1.1.4 изучать свойства и характеристики материалов труда; 5.1.1.5 освоить технологию выполнения профессиональной пробы; 5.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 5.1.1.7 придерживаться технологии выполнения изученных операций; алгоритма выполняемых действий	6.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 6.1.1.2 иметь общие теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; 6.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 6.1.1.4 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда; 6.1.1.5 самостоятельно организовать свое рабочее место; 6.1.1.6 ориентироваться в задании по образцу, рисунку и технологической карте; 6.1.1.7 работать по плану, соблюдать порядок действий, правильно и четко выполнять инструкцию; 6.1.1.8 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 6.1.1.9 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций
1.2. Анализ материалов, инструментов и оборудования	5.1.2.1 изучать инструменты, материалы, оборудование и правила их использования на примере практической пробы; 5.1.2.2 понимать названия и назначение инструментов, отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 5.1.2.3 придерживаться правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке; 5.1.2.4 организовывать рабочее место; 5.1.2.5 придерживаться правил техники безопасности при работе с инструментами и приспособлениями; 5.1.2.6 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника)	6.1.2.2 пользоваться трудовыми инструментами и рационально подбирать инструмент в зависимости от выполняемой операции; 6.1.2.3 придерживаться правил поведения и техники безопасности, санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской; правил техники безопасности при работе с инструментами; 6.1.2.4 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника, специальных профессиональных инструментов); 6.1.2.5. придерживаться технологии выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий; 6.1.2.6 понимать назначение изготовляемого изделия. 6.2.1.7 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы

2) раздел 2 "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
2.1. Столярно-плотничное дело	5.2.1.1 различать виды пиления; 5.2.1.2 освоить технологию пиления деревянного бруска в стусле с ограничителем и по разметке: назначение, основные технические характеристики, правила работы со стуслом и ножовкой, подготовка столярных инструментов к работе, распил древесины, обработка плоской поверхности шкуркой. 5.2.1.3 освоить сверление отверстия на станке; 3.2.1.4 научиться размечать параллельные линии; 5.2.1.5 освоить технику пиления лучковой пилой; 5.2.1.6 осваивать технику строгания рубанком с контрольной линейкой и угольником; 5.2.1.7 делать разметку карандашом и осуществлять контроль линейкой и угольником; 5.2.1.8 соединять детали с помощью шурупов; 5.2.1.12 изготавливать подставки из брусков с отверстиями; 5.2.1.13 осуществлять сборку на гвоздях и шурупах; 5.2.1.14 осваивать технику художественной отделки древесины "Выжигание"	6.2.1.1 знать строение дерева и свойства древесных пород; освоить технологию изготовления изделия из деталей круглого сечения; 6.2.1.2 закреплять навыки строгания рубанком, размечать рейсмусом; 6.2.1.3 освоить технику геометрической резьбы по дереву; 6.2.1.4 выполнять угловое концевое соединение вполдерева брусков; 6.2.1.5 выполнять криволинейное пиление, обработку криволинейной кромки; 6.2.1.6 выполнять сверление; 6.2.1.7 выполнять долбление сквозного и несквозного гнезд; 6.2.1.8 различать свойства основных пород древесины; 6.2.1.9 закреплять навыки пиления; 6.2.1.10 выполнять крестовое, угловое, тавровое соединение брусков вполдерева; 6.2.1.11 выполнять долбление сквозных гнезд; 6.2.1.12 выполнять криволинейное пиление; 6.2.1.13 выполнять обработку криволинейных кромок; 6.2.1.14 выполнять работы по изготовлению кухонной утвари
2.2. Переплетно-картонажное дело	5.2.2.1 Выполнять подготови-тельные задания: рисование на свободную тему,раскрашивание картин, рисование растительного орнамента, разметка геометрических фигур, раскрой детали ножом и ножницами; 5.2.2.2 освоить технологию изготовления поздравительной открытки по рисунку – схеме; 5.2.2.3 освоить технологию изготовления пакета и конверта: разметка разверток конвертов при помощи измерительной линейки и по шаблону, вырезка разверток, сборка и подклейка боковых и нижних клапанов, обжимка почтовых изделий, подсчет и обандероливание готовых изделий; 5.2.2.6 стремиться читать и выполнять простые чертежи и эскизы 5.2.2.6 выполнять фальцовку бумаги с подборкой и шитьем внакидку проволокой; 5.2.2.7 выполнять брощюровочные работы; 5.2.2.8 изготавливать беловые предметы; 5.2.2.9 изготавливать папки с завязками	6.2.2.1 изготавливать папки с клапанами и завязками; 6.2.2.2 различать способы соединения блока; 6.2.2.3 использовать свойства бумаги в работе над изделием. 6.2.2.4 различать приемы фальцовки 6.2.2.5 применять различные рабочие инструменты. 6.2.2.6 стремиться выделять базовую форму изделия, переходить от одной базовой формы к другой (из квадрата в треугольник путем фальцовки) 6.2.2.7 иметь элементарные понятия симметрии. 6.2.2.8 выполнять наклейку таблицы и наглядного пособия; 6.2.2.9 изготовление блокнота в твердом переплете с кантами; 6.2.2.8 изготовление футляра и коробки для документов;
2.3. Швейное дело	5.2.3.1 пользоваться инструментами и приспособлениями для ручных работ; 5.2.3.2 знакомиться со свойствами тканей из волокон растительного происхождения (ситец, сатин); 5.2.3.3 выполнять ручные стежки и строчки; 5.2.3.4 выполнять декоративные швы: тамбурный, петельный; 5.2.3.5 изготавливать изделия с использованием ручных швов (мешок для сбора семян); 5.2.3.6 осваивать технику вышивания ручными декоративными швами (тамбурный, стебельчатый); 5.2.3.7 осваивать технику вышивки бисером и пайетками (по разметке); 5.2.3.8 осваивать технику построения чертежа в натуральную величину (салфетка); 5.2.3.9 осуществлять ремонт одежды с применением ручных швов; 5.2.3.10 выполнять правила техники безопасности при работе с утюгом. пошив изделий с использованием ручных швов	6.2.3.1 знакомиться со свойствами ткани из волокон животного происхождения (шелк, шерсть); 6.2.3.2 продолжить выполнять работы с использованием ручных стежков и строчек; 6.2.3.3 выполнять пошив изделий с использованием ручных стежков и строчек с отделкой в виде вышивки или аппликации; 6.2.3.4 вышивать по контуру декоративными стежками; 6.2.3.5 вышивать крестиком по схеме; 6.2.3.6 выполнять ремонт одежды техниками штопки и заплаты-аппликации; 6.2.3.7 познакомиться с устройством швейной машинки с ручным приводом и ножным приводом; 6.2.3.8 подготавливать швейную машинку к работе (заправка верхней и нижней ниток); 6.2.3.9 осваивать приемы работы на швейной машинке; 6.2.3.10 выполнять машинные строчки; 6.2.3.11 осваивать машинные швы (стачной, двойной шов с открытым срезом и с закрытым срезом); 6.2.3.12 выполнять пошив однодетальных изделий (наволочка с клапаном, мешочек для спортивной обуви)
2.4. Слесарное дело.	5.2.4.1 знакомиться со свойствами проволоки (алюминиевая, медная, стальная); 5.2.4.2 знакомиться и осваивать приемы работы с инструментами и приспособлениями для работы с проволокой (линейка металлическая, острогубцы, плоскогубцы, оправка для изгибания проволоки); 5.2.4.3 знать и выполнять правила работы со слесарными инструментами; 5.2.4.4. делать разметку длины заготовки по линейке; 5.2.4.5 выполнять практические работы с проволокой (откусывание, изгибание, скручивание, расплющивание); 5.2.4.6 знакомиться со свойствами белой и черной жести (режется, сгибается); 5.2.4.7 знакомиться и осваивать приемы работы с инструментами и приспособлениями для работы с жестью (чертилки, ручные ножницы по металлу, киянка, напильник плоский личной, тиски слесарные) 5.2.4.8 знать и выполнять правила безопасности при разметке и резании тонкого листового металла; 5.2.4.9 выполнять работы по изготовлению жестяной коробочки (разметка по чертежу, сгибание бортов, притупление острых кромок; 5.2.5.9 отделка изделия личным напильником и шлифовальной шкуркой; 5.2.5.10 опиливание плоской детали выпуклой и вогнутой формы с разметкой по шаблону; 5.2.5.11 сверление сквозного отверстия в детали; 5.2.5.12 соединение деталей заклепками с потайными головками; 5.2.5.13 работа с тонколистовым металлом;	6.2.4.1 знать и выполнять правила работы в слесарной мастерской; 6.2.4.2 выполнять работы с проволокой и жестью по программе 5 класса; 6.2.4.3 знать и выполнять правила техники безопасности при работе со слесарными инструментами и приспособлениями; 6.2.4.4 выполнять плоскостную разметку и обработку деталей по чертежу; 6.2.4.5 выполнять соединение деталей заклепками с полукруглой головкой; 6.2.4.6 выполнять рубку на плите; 6.2.4.7 выполнять опиливание криволинейной кромки; 6.2.4.8 выполнять опиливание широкой поверхности; 6.2.4.9 выполнять изделие по технологической карте; 6.2.4.10 соединять детали заклепками с потайными головками; 6.2.4.11 выполнять практические работы: выполнение канавки по месту сгиба, сгибание кольца на стержне в приспособлении, сгибание стальных скоб толщиной 1,5 – 2,0 мм на оправках и в тисках, сгибание полос из стали толщиной до 5 мм и пластинок; 6.2.4.12 осуществлять проверку правильности и контрольных размеров гибки по образцу и угольнику; 6.2.4.13 изготавливать совок для мусора из кровельной стали; 6.2.4.14 изготавливать угольник крепежный для столярных изделий из стали 2 мм; 6.2.4.15 оценивать готовое изделие путем сравнения с образцом
2.5. Штукатурно-малярное дело	5.2.5.1 знать основные сведения о профессии штукатура-маляра; 5.2.5.2 иметь сведения о материалах для выполнения малярных работ; 5.2.5.3 иметь сведения о свойстве и составе масляных красок (густотертые и готовые к употреблению); 5.2.5.4 освоить технику подготовки масляных красок к работе; 5.2.5.5 иметь сведения о водных окрасочных составах (свойства, состав); 5.2.5.6 освоить технику применения водного окрасочного состава; 5.2.5.7 иметь краткие сведения о колерах; 5.2.5.8 осуществлять очистку ранее окрашенных поверхностей; 5.2.5.9 упражняться в определении видов краски (в классе, школьных помещениях, дома); 5.2.5.10 иметь сведения о кисти: ручник и маховая, применение и уход за ними; 5.2.5.11 организовывать рабочее место при окраске; 5.2.5.12 определять готовность поверхности к окраске; 5.2.5.13 иметь представление об основных дефектах штукатурки; 5.2.5.14 освоить основные операции простой штукатурки; 5.2.5.15 выполнять простую окраску масляными красками деревянных поверхностей; 5.2.5.16 производить окраску оштукатуренной поверхности водными составами; 5.2.5.17 освоить технику подготовки металлических поверхностей под окраску неводными составами	6.2.5.1 выполнять покрасочные работы по программе 5 класса; 6.2.5.2 выполнять технику безопасности при покрасочных работах; 6.2.5.3 познакомиться с характеристика улучшенной штукатурки; 6.2.5.4 различать простую штукатурку от улучшенной; 6.2.5.5 называть и пользоваться инструментами для штукатурных работ: сокол, металлическая кельма, (мастерок) терка, полутерок; 6.2.5.6 подготавливать растворы для штукатурных работ; 6.2.5.7 отличать эмалевые краски от масляных по запаху; 6.2.5.8 ориентироваться в работе по образцу выполненной простой штукатурки; 6.2.5.9 определять сроки выполнения операций простой штукатурки; 6.2.5.10 определять сроки выполнения накрывки; 6.2.5.11 наносить накрывки теркой (деревянной или металлической); 6.2.5.12 осуществлять обрызг, грунт и накрывку на учебных щитах; 6.2.5.13 выполнять операции штукатурки и окраски с ориентировкой на образец; 6.2.5.14 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.2.5.15 выполнять операции штукатурки и покраски при ремонте стен в различных хозяйственных помещениях
2.6. Обувное дело	5.2.6.1 знать основные сведения о профессии обувщика; 5.2.6.2.иметь элементарные понятия о кожах верха обуви; 5.2.6.3 знакомиться с основными свойствами кож для верха обуви; 5.2.6.4 познакомиться с материалами для скрепления деталей изделия и их свойствами: капроновые нитки, воск; 5.2.6.5 осваивать технику работы с оборудованием и инструментами для изготовления изделий из кожи: верстак, шило прямое, шило-крючок, швейная игла; 5.2.6.6 знать и выполнять правила техники безопасности с шильями; 5.2.6.7 освоить технику работы с линейкой и угольником при работе с кожей; 5.2.6.8. ориентироваться в задании по образцам; 5.2.6.9 ориентироваться в задании с помощью предметной технологической карты; 5.2.6.10 переводить рисунок на заготовку с помощью измерительного инструмента (линейки, треугольника); 5.2.6.11 прокалывать шилом отверстия; 5.2.6.12 прикреплять нитками изделия; 5.2.6.13 изготавливать ремешок для часов; 5.2.6.14 изготавливать чехол для расчески; 5.2.6.15 изготавливать футляр для очков; 5.2.6.16 анализировать изготовленные изделия с помощью учителя; 5.2.6.17 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного инструмента	6.2.6.1 выполнять работы с кожей по программе 5 класса; 6.2.6.2 продолжить знакомство с материалами для крепления кожи: нитки капроновые и лавсановые, воск пчелиный и вар; 6.2.6.3 иметь элементарные сведения о видах швов: ручной шов, обметочный шов; 6.2.6.4 иметь понятия о тугом и слабом швах; 6.2.6.5 выполнять правила безопасной работы с колющими инструментами: шило, нитевспарыватель, ручная швейная игла; 6.2.6.6 познакомиться с видами кожи: натуральная и кожзаменители; 6.2.6.7 познакомиться с клеями, применяемыми в обувном производстве: синтетические клей, клеи-расплавы, казеиновый, клей для ремонта обуви в домашних условиях; 6.2.6.8 иметь представление о деталях обуви и их назначении; 6.2.6.9 иметь представление о материалах, применяемых для изготовления обуви: кожа, резина, картон; 6.2.6.10 определять род обуви по сезонности и назначению; 6.2.6.11 изготавливать детали обуви; 6.2.6.12 планировать работы после объяснения и практического показа задания учителем; 6.2.6.13 подготавливать обувь к мелкому ремонту; 6.2.6.14 осваивать мелкий ремонт обуви клеевым методом крепления; 6.2.6.15 ориентироваться в задании по образцам и техническим рисункам; 6.2.6.16 рассказывать общий план работы по подготовке обуви к ремонту; 6.2.6.17 подбирать необходимые инструменты для работы; 6.2.6.18 оценивать готовое изделие путем сравнения с образцом или другой полупарой обуви

3) раздел 3 "Технологии овладения навыками обслуживающего труда":

таблица 3

Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
3.1. Цветоводство и декоративное садоводство	5.3.1.1иметь представление о цветковых растениях, многообразие, декоративные качества; 5.3.1.2 иметь представление о почвенно-грунтовых и экологических условиях для выращивания цветов; 5.3.1.3 различать культурные и дикорастущие цветковые растения; 5.3.1.4 называть цветковые растения, наиболее распространенные в местных условиях; 5.3.1.5 ознакомиться с цветковыми растениями, выращиваемые в цветниках и в комнатных условиях; 5.3.1.6 осуществлять сбор семян цветковых растений; 5.3.1.7 различать и называть виды однолетних цветковых растений с крупными семенами (ноготки, настурции, бархатцы); 5.3.1.8 замечать признаки созревания плодов и семян цветковых растений; 5.3.1.9 иметь представление о способах ускорения созревания плодов и семян у некоторых растений (перевертывание без повреждения корней); 5.3.1.10 осваивать приемы сбора семян, способы хранения и просушки семян после сбора; 5.3.1.11 осуществлять сбор или срезку с частью стебля подсохших плодов с семенами; 5.3.1.12 укладывать плоды в картонные коробки и устанавливать на стеллажи для просушки; 5.3.1.13 срезать некоторые растения с недозрелыми плодами под корень и подвешивать в проветриваемое помещение для дозревания семян; 5.3.1.14 вскапывать почву в цветнике; 5.3.1.15 подготавливать цветник к посеву, высадке рассады; 5.3.1.16 осуществлять сезонную очистку цветника, очистку дорожек от опавших листьев; 5.3.1.17 ухаживать за инвентарем для работы в цветнике. 5.3.1.18 ухаживать за комнатными растениями: полив, подкормка; 5.3.1.19 заготавливать почвенные смеси для комнатных растений	6.3.1.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.1.2 ухаживать за инвентарем для работы в цветнике; 6.3.1.3 удалять отцветающие однолетние растения в цветнике; 6.3.1.4 различать растения, подземная часть которых подлежит выкопке и хранению до весны следующего года; 6.3.1.5 осуществлять осенние работы в цветнике; 6.3.1.6 удалять растительные остатки на территории цветника; 6.3.1.7 иметь понятия: борозда, глубина вскапывания; 6.3.1.8 знать устройство лопаты, приемы вскапывания почвы, рабочая поза, техника безопасности; 6.3.1.9 освоить технику прокладывания первой борозды, вскапывание почвы на заданную глубину; 6.3.1.10 познакомиться с земляными смесями для комнатных растений: требования к качеству, составные части, хранение; 6.3.1.11 выбирать место для заготовки огородной или дерновой земли; 6.3.1.12 вскапывать и разрыхлять заготавливаемую почву; 6.3.1.13 подносить или подвозить почву к месту хранения; 6.3.1.14 заготавливать перегной, смешивать перегной с землей по указанию учителя; 6.3.1.15 иметь общее представление о потребностях комнатного растения в питательной среде: свете, тепле, определенной влажности почвы и воздуха; 6.3.1.16 знать правила и приемы полива комнатного растения; 6.3.1.17 соблюдать температуру поливной воды; 6.3.1.18 определять влажность почвы в горшке и кадке (на ощупь); 6.3.1.19 иметь представление о однолетних и многолетних цветковых растениях; 6.3.1.20 иметь представление о зимующих многолетних цветковых растениях; 6.3.1.21 осуществлять уход за зимующими многолетними цветковыми растениями (под руководством учителя)
3.2 Дворник	5.3.2.1 осознавать необходимость разных профессий; 5.3.2.2 знать простейшие профессии обслуживающего труда; 5.3.2.3 различать спецодежду для уборочных работ: виды, назначение, устройство, бережное отношение; 5.3.2.4 ознакомиться с хозинвентарем (метла, лопата, грабли, совки, носилки), устройства, назначение; 5.3.2.5 уметь обращаться с метлой, лопатой, граблями, совком, носиками; 5.3.2.6 подметать дорожки с твердым покрытием; 5.3.2.7 собирать мусор в валки и в кучи, переносить мусор; 5.3.2.8 убирать газоны: убирать сучья и посторонние предметы, сгребать граблями, убирать с газонов; 5.3.2.9 убирать спортплощадки и участки пришкольной территории; 5.3.2.10 очищать уборочный инвентарь и устанавливать на место хранения.	6.3.2.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.2.2 знать особенности спецодежды дворника в зимний период; 6.3.2.3 знать и уметь пользоваться инструментами для уборки в зимний период: движок, скребок, лом, лопата для уборки снега); 6.3.2.4 знать и выполнять правила техники безопасности при работе с хозинвентарем; 6.3.2.5 освоить приемы уборки, не нарушающие дорожное покрытие; 6.3.2.6 понимать зависимость твердого льды от температуры воздуха; 6.3.2.7 расчищать дорожки от снега; 6.3.2.8 скалывать и убирать лед; 6.3.2.9 убирать снег и лед в специально отведенные места; 6.3.2.10 очищать уборочный инвентарь и устанавливать на место хранения; 6.3.2.11 ориентироваться по образцу убранного участка территории; 6.3.2.12 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы.
3.3. Младший обслуживающий персонал	5.3.3.1 осознавать необходимость разных профессий; 5.3.3.2 знать простейшие профессии обслуживающего труда; 5.3.3.3 использовать спецодежду для уборочных работ (халат, фартук, косынка): бережное отношение, уход, хранение; 5.3.3.4 работа с картоном и бумагой: изготовление макета и аппликации "Жилая комната", "Школа"; открытой коробки; 5.3.3.5 работать с тканью с использованием ручных швов, пошив салфетки для протирки мебели; 5.3.3.6 обрабатывать обрезные края полотенца ручным шитьем; 5.3.3.7 ремонтировать одежду: пришивать пуговицы, вешалки на белье и верхней одежде; 5.3.3.8 осваивать электроутюг: назначение, уход, пользование; 5.3.3.9 различать виды пола: дощатый крашенный, покрытый линолеумом; 5.3.3.10 познакомиться со средствами для мытья и средствами, применение которых противопоказано при мытье полов с тем или иным покрытием; 5.3.3.11 знать и использовать по назначению уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 5.3.3.12 готовить уборочный инвентарь к хранению, знать порядок хранения; 5.3.3.13 готовить к сухой и влажной уборке дощатый крашенный, покрытый линолеумом и плиточный полы; 5.3.3.14 готовить швабру к работе; 5.3.3.15 протирать пол шваброй; 5.3.3.16 прополаскивать тряпку в тазу; 5.3.3.17 обрабатывать уборочный инвентарь после работы и укладывать в специально отведенное место для хранения	6.3.3.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.3.2 называть ткани, используемые для изготовления платков; 6.3.3.3 познакомиться с устройством швейной машинки с ручным приводом и ножным приводом; 6.3.3.4 подготавливать швейную машинку к работе (заправка верхней и нижней ниток); 6.3.3.5 осваивать приемы работы на швейной машинке; 6.3.3.6 выполнять машинные строчки; 6.3.3.7 осваивать машинные швы (стачной, двойной шов с открытым срезом и с закрытым срезом); 6.3.3.8 выполнять пошив носового платка, головной косынки; 6.3.3.9 изготавливать салфетки-прихватки из двух слоев ткани с обработкой краев косым обметочным стежком по образцу готового изделия; 6.3.3.10 различать тряпки для уборки, назначение в зависимости от вида работы; 6.3.3.11 маркировать тряпки для уборки по видам; 6.3.3.12 выполнять санитарно-гигиенические требования к состоянию тряпок во время работы и при хранении; 6.3.3.13 выполнять правила и последовательность уборки помещения; 6.3.3.14 выполнять правила безопасности при протирке подоконника и отопительного радиатора; 6.3.3.15 выполнять влажную протирку пола; 6.3.3.16 промывать тряпки во время работы; 6.3.3.17 проверять результаты работы; 6.3.3.18 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы

4) раздел 4 "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 4

Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс
4.1. Анализ предметов труда	5.1.4.1 проявлять заинтересова-нность в результатах своего труда; 5.1.4.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по одному из видов труда; 5.1.4.3 проявлять дисциплиниро-ванность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 5.4.1.4 производить анализ качества выполненной работы; 5.4.1.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 5.4.1.6 применять полученные знания в практической деятельности	6.1.4.1 стремиться подробно анализировать процесс выполнения изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 6.1.4.2 производить анализ выполненной работы; 6.1.4.3 контролировать качество выполненной работы; 6.1.4.4 проявлять заинтересован-ность в результатах своего труда; 6.1.4.5 проявлять дисциплиниро-ванность и ответственность за свой труд; 6.1.4.6 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважения к чужому труду; 6.1.4.7 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по определенному виду труда
4.2. Оценивание предметов труда	5.4.2.1 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 5.4.2.2 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 5.4.2.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 5.4.2.4 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного прибора. 5.4.2.5 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы	6.4.2.1 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 6.4.2.2 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 6.4.2.3 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.4.2.4 употреблять в речи техническую терминологию; 6.4.2.5. проверять качество и результаты работы; 6.4.2.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы

40. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по предмету "Общетрудовая подготовка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

41. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по предмету "Общетрудовая подготовка"
для обучающихся с легкой умственной
отсталостью для 5-6 классов по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Общетрудовая подготовка" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	5.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 5.1.1.2 иметь общее представление о содержании, характере труда в данной сфере деятельности, требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; 5.1.1.3 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя; 5.1.1.4 изучать свойства и характеристики материалов труда; 5.1.1.5 освоить технологию выполнения профессиональной пробы; 5.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 5.1.1.7 придерживаться технологии выполнения изученных операций; алгоритма выполняемых действий
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	5.1.2.1 изучать инструменты, материалы, оборудование и правила их использования на примере практической пробы; 5.1.2.2 понимать названия и назначение инструментов, отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 5.1.2.3 придерживаться правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке; 5.1.2.4 организовывать рабочее место; 5.1.2.5 придерживаться правил техники безопасности при работе с инструментами и приспособлениями; 5.1.2.6 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника);
	2.4 Слесарное дело	5.2.4.1 знакомиться со свойствами проволоки (алюминиевая, медная, стальная); 5.2.4.2 знакомиться и осваивать приемы работы с инструментами и приспособлениями для работы с проволокой (линейка металлическая, острогубцы, плоскогубцы, оправка для изгибания проволоки); 5.2.4.3 знать и выполнять правила работы со слесарными инструментами; 5.2.4.4. делать разметку длины заготовки по линейке; 5.2.4.5 выполнять практические работы с проволокой (откусывание, изгибание, скручивание, расплющивание); 5.2.4.6 знакомиться со свойствами белой и черной жести (режется, сгибается); 5.2.4.7 знакомиться и осваивать приемы работы с инструментами и приспособлениями для работы с жестью (чертилки, ручные ножницы по металлу, киянка, напильник плоский личной, тиски слесарные) 5.2.4.8 знать и выполнять правила безопасности при разметке и резании тонкого листового металла; 5.2.4.9 выполнять работы по изготовлению жестяной коробочки (разметка по чертежу, сгибание бортов, притупление острых кромок; 5.2.5.9 отделка изделия личным напильником и шлифовальной шкуркой; 5.2.5.10 опиливание плоской детали выпуклой и вогнутой формы с разметкой по шаблону; 5.2.5.11 сверление сквозного отверстия в детали; 5.2.5.12 соединение деталей заклепками с потайными головками; 5.2.5.13 работа с тонколистовым металлом;
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.1. Цветоводство и декоративное садоводство	5.3.1.1иметь представление о цветковых растениях, многообразие, декоративные качества; 5.3.1.2 иметь представление о почвенно-грунтовых и экологических условиях для выращивания цветов; 5.3.1.3 различать культурные и дикорастущие цветковые растения; 5.3.1.4 называть цветковые растения, наиболее распространенные в местных условиях; 5.3.1.5 ознакомиться с цветковыми растениями, выращиваемые в цветниках и в комнатных условиях; 5.3.1.6 осуществлять сбор семян цветковых растений; 5.3.1.7 различать и называть виды однолетних цветковых растений с крупными семенами (ноготки, настурции, бархатцы); 5.3.1.8 замечать признаки созревания плодов и семян цветковых растений; 5.3.1.9 иметь представление о способах ускорения созревания плодов и семян у некоторых растений (перевертывание без повреждения корней); 5.3.1.10 осваивать приемы сбора семян, способы хранения и просушки семян после сбора; 5.3.1.11 осуществлять сбор или срезку с частью стебля подсохших плодов с семенами; 5.3.1.12 укладывать плоды в картонные коробки и устанавливать на стеллажи для просушки; 5.3.1.13 срезать некоторые растения с недозрелыми плодами под корень и подвешивать в проветриваемое помещение для дозревания семян; 5.3.1.14 вскапывать почву в цветнике; 5.3.1.15 подготавливать цветник к посеву, высадке рассады; 5.3.1.16 осуществлять сезонную очистку цветника, очистку дорожек от опавших листьев; 5.3.1.17 ухаживать за инвентарем для работы в цветнике; 5.3.1.18 ухаживать за комнатными растениями: полив, подкормка; 5.3.1.19 заготавливать почвенные смеси для комнатных растений
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда	5.1.4.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 5.1.4.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по одному из видов труда; 5.1.4.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 5.4.1.4 производить анализ качества выполненной работы; 5.4.1.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 5.4.1.6 применять полученные знания в практической деятельности;
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	5.4.2.1 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 5.4.2.2 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 5.4.2.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 5.4.2.4 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного прибора; 5.4.2.5 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	5.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 5.1.1.2 иметь общее представление о содержании, характере труда в данной сфере деятельности, требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; 5.1.1.3 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя; 5.1.1.4 изучать свойства и характеристики материалов труда; 5.1.1.5 освоить технологию выполнения профессиональной пробы; 5.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 5.1.1.7 придерживаться технологии выполнения изученных операций; алгоритма выполняемых действий
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	5.1.2.1 изучать инструменты, материалы, оборудование и правила их использования на примере практической пробы; 5.1.2.2 понимать названия и назначение инструментов, отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 5.1.2.3 придерживаться правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке; 5.1.2.4 организовывать рабочее место; 5.1.2.5 придерживаться правил техники безопасности при работе с инструментами и приспособлениями; 5.1.2.6 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника)
	2.5 Штукатурно-малярное дело	5.2.5.1 знать основные сведения о профессии штукатура-маляра; 5.2.5.2 иметь сведения о материалах для выполнения малярных работ; 5.2.5.3 иметь сведения о свойстве и составе масляных красок (густотертые и готовые к употреблению); 5.2.5.4 освоить технику подготовки масляных красок к работе; 5.2.5.5 иметь сведения о водных окрасочных составах (свойства, состав); 5.2.5.6 освоить технику применения водного окрасочного состава; 5.2.5.7 иметь краткие сведения о колерах; 5.2.5.8 осуществлять очистку ранее окрашенных поверхностей; 5.2.5.9 упражняться в определении видов краски (в классе, школьных помещениях, дома); 5.2.5.10 иметь сведения о кисти: ручник и маховая, применение и уход за ними; 5.2.5.11 организовывать рабочее место при окраске; 5.2.5.12 определять готовность поверхности к окраске; 5.2.5.13 иметь представление об основных дефектах штукатурки; 5.2.5.14 освоить основные операции простой штукатурки; 5.2.5.15 выполнять простую окраску масляными красками деревянных поверхностей; 5.2.5.16 производить окраску оштукатуренной поверхности водными составами; 5.2.5.17 освоить технику подготовки металлических поверхностей под окраску неводными составами
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.2 Дворник	5.3.2.1 осознавать необходимость разных профессий; 5.3.2.2 знать простейшие профессии обслуживающего труда; 5.3.2.3 различать спецодежду для уборочных работ: виды, назначение, устройство, бережное отношение; 5.3.2.4 ознакомиться с хозинвентарем (метла, лопата, грабли, совки, носилки), устройства, назначение; 5.3.2.5 уметь обращаться с метлой, лопатой, граблями, совком, носиками; 5.3.2.6 подметать дорожки с твердым покрытием; 5.3.2.7 собирать мусор в валки и в кучи, переносить мусор; 5.3.2.8 убирать газоны: убирать сучья и посторонние предметы, сгребать граблями, убирать с газонов; 5.3.2.9 убирать спортплощадки и участки пришкольной территории; 5.3.2.10 очищать уборочный инвентарь и устанавливать на место хранения
4. Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда	5.1.4.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 5.1.4.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по одному из видов труда; 5.1.4.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 5.4.1.4 производить анализ качества выполненной работы; 5.4.1.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 5.4.1.6 применять полученные знания в практической деятельности
4. Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	5.4.2.1 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 5.4.2.2 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 5.4.2.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 5.4.2.4 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного прибора. 5.4.2.5 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
3 четверть
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	5.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 5.1.1.2 иметь общее представление о содержании, характере труда в данной сфере деятельности, требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; 5.1.1.3 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя; 5.1.1.4 изучать свойства и характеристики материалов труда; 5.1.1.5 освоить технологию выполнения профессиональной пробы; 5.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 5.1.1.7 придерживаться технологии выполнения изученных операций; алгоритма выполняемых действий
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	5.1.2.1 изучать инструменты, материалы, оборудование и правила их использования на примере практической пробы; 5.1.2.2 понимать названия и назначение инструментов, отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 5.1.2.3 придерживаться правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке; 5.1.2.4 организовывать рабочее место; 5.1.2.5 придерживаться правил техники безопасности при работе с инструментами и приспособлениями; 5.1.2.6 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника);
2.Технологии изготовления предмета труда	2.1 Столярное дело	5.2.1.1 различать виды пиления; 5.2.1.2 освоить технологию пиления деревянного бруска в стусле с ограничителем и по разметке: назначение, основные технические характеристики, правила работы со стуслом и ножовкой, подготовка столярных инструментов к работе, распил древесины, обработка плоской поверхности шкуркой; 5.2.1.3 освоить сверление отверстия на станке; 3.2.1.4 научиться размечать параллельные линии; 5.2.1.5 освоить технику пиления лучковой пилой; 5.2.1.6 осваивать технику строгания рубанком с контрольной линейкой и угольником; 5.2.1.7 делать разметку карандашом и осуществлять контроль линейкой и угольником; 5.2.1.8 соединять детали с помощью шурупов; 5.2.1.12 изготавливать подставки из брусков с отверстиями; 5.2.1.13 осуществлять сборку на гвоздях и шурупах; 5.2.1.14 осваивать технику художественной отделки древесины "Выжигание"
	2.2 Переплетно-картонажное дело	5.2.2.1 выполнять подготовительные задания: рисование на свободную тему, раскрашивание картин, рисование растительного орнамента, разметка геометрических фигур, раскрой детали ножом и ножницами; 5.2.2.2 освоить технологию изготовления поздравительной открытки по рисунку – схеме; 5.2.2.3 освоить технологию изготовления пакета и конверта: разметка разверток конвертов при помощи измерительной линейки и по шаблону, вырезка разверток, сборка и подклейка боковых и нижних клапанов, обжимка почтовых изделий, подсчет и обандероливание готовых изделий; 5.2.2.6 стремиться читать и выполнять простые чертежи и эскизы 5.2.2.6 выполнять фальцовку бумаги с подборкой и шитьем внакидку проволокой; 5.2.2.7 выполнять брощюровочные работы; 5.2.2.8 изготавливать беловые предметы; 5.2.2.9 изготавливать папки с завязками
	2.3 Швейное дело	5.2.3.1 пользоваться инструментами и приспособлениями для ручных работ; 5.2.3.2 знакомиться со свойствами тканей из волокон растительного происхождения (ситец, сатин); 5.2.3.3 выполнять ручные стежки и строчки; 5.2.3.4 выполнять декоративные швы: тамбурный, петельный; 5.2.3.5 изготавливать изделия с использованием ручных швов (мешок для сбора семян); 5.2.3.6 осваивать технику вышивания ручными декоративными швами (тамбурный, стебельчатый); 5.2.3.7 осваивать технику вышивки бисером и пайетками (по разметке); 5.2.3.8 осваивать технику построения чертежа в натуральную величину (салфетка); 5.2.3.9 осуществлять ремонт одежды с применением ручных швов; 5.2.3.10 выполнять правила техники безопасности при работе с утюгом. пошив изделий с использованием ручных швов
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1.Анализ предметов труда	5.1.4.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 5.1.4.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по одному из видов труда; 5.1.4.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 5.4.1.4 производить анализ качества выполненной работы; 5.4.1.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 5.4.1.6 применять полученные знания в практической деятельности
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	5.4.2.1 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 5.4.2.2 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 5.4.2.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 5.4.2.4 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного прибора. 5.4.2.5 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	5.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 5.1.1.2 иметь общее представление о содержании, характере труда в данной сфере деятельности, требования, предъявляемые к личности и профессиональным качествам; 5.1.1.3 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя; 5.1.1.4 изучать свойства и характеристики материалов труда; 5.1.1.5 освоить технологию выполнения профессиональной пробы; 5.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 5.1.1.7 придерживаться технологии выполнения изученных операций; алгоритма выполняемых действий
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	5.1.2.1 изучать инструменты, материалы, оборудование и правила их использования на примере практической пробы; 5.1.2.2 понимать названия и назначение инструментов, отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 5.1.2.3 придерживаться правил поведения и санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской, на пришкольном участке; 5.1.2.4 организовывать рабочее место; 5.1.2.5 придерживаться правил техники безопасности при работе с инструментами и приспособлениями; 5.1.2.6 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника);
2.Технологии изготовления предмета труда	2.6 Обувное дело	5.2.6.1 знать основные сведения о профессии обувщика; 5.2.6.2.иметь элементарные понятия о кожах верха обуви; 5.2.6.3 знакомиться с основными свойствами кож для верха обуви; 5.2.6.4 познакомиться с материалами для скрепления деталей изделия и их свойствами: капроновые нитки, воск; 5.2.6.5 осваивать технику работы с оборудованием и инструментами для изготовления изделий из кожи: верстак, шило прямое, шило-крючок, швейная игла; 5.2.6.6 знать и выполнять правила техники безопасности с шильями; 5.2.6.7 освоить технику работы с линейкой и угольником при работе с кожей; 5.2.6.8. ориентироваться в задании по образцам; 5.2.6.9 ориентироваться в задании с помощью предметной технологической карты; 5.2.6.10 переводить рисунок на заготовку с помощью измерительного инструмента (линейки, треугольника); 5.2.6.11 прокалывать шилом отверстия; 5.2.6.12 прикреплять нитками изделия; 5.2.6.13 изготавливать ремешок для часов; 5.2.6.14 изготавливать чехол для расчески; 5.2.6.15 изготавливать футляр для очков; 5.2.6.16 анализировать изготовленные изделия с помощью учителя; 5.2.6.17 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного инструмента
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.3 Младший обслуживающий персонал	5.3.3.1 осознавать необходимость разных профессий; 5.3.3.2 знать простейшие профессии обслуживающего труда; 5.3.3.3 использовать спецодежду для уборочных работ (халат, фартук, косынка): бережное отношение, уход, хранение; 5.3.3.4 работа с картоном и бумагой: изготовление макета и аппликации "Жилая комната", "Школа"; открытой коробки; 5.3.3.5 работать с тканью с использованием ручных швов, пошив салфетки для протирки мебели; 5.3.3.6 обрабатывать обрезные края полотенца ручным шитьем; 5.3.3.7 ремонтировать одежду: пришивать пуговицы, вешалки на белье и верхней одежде; 5.3.3.8 осваивать электроутюг: назначение, уход, пользование; 5.3.3.9 различать виды пола: дощатый крашенный, покрытый линолеумом; 5.3.3.10 познакомиться со средствами для мытья и средствами, применение которых противопоказано при мытье полов с тем или иным покрытием; 5.3.3.11 знать и использовать по назначению уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 5.3.3.12 готовить уборочный инвентарь к хранению, знать порядок хранения; 5.3.3.13 готовить к сухой и влажной уборке дощатый крашенный, покрытый линолеумом и плиточный полы; 5.3.3.14 готовить швабру к работе; 5.3.3.15 протирать пол шваброй; 5.3.3.16 прополаскивать тряпку в тазу; 5.3.3.17 обрабатывать уборочный инвентарь после работы и укладывать в специально отведенное место для хранения
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда;	5.1.4.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 5.1.4.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по одному из видов труда; 5.1.4.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 5.4.1.4 производить анализ качества выполненной работы; 5.4.1.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 5.4.1.6 применять полученные знания в практической деятельности
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	5.4.2.1 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 5.4.2.2 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 5.4.2.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 5.4.2.4 выполнять контроль изделия по образцу на глаз и с помощью измерительного прибора. 5.4.2.5 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы

2) 6 класс:

таблица 6

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	6.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 6.1.1.2 иметь общие теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; 6.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 6.1.1.4 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда; 6.1.1.5 самостоятельно организовать свое рабочее место; 6.1.1.6 ориентироваться в задании по образцу, рисунку и технологической карте; 6.1.1.7 работать по плану, соблюдать порядок действий, правильно и четко выполнять инструкцию; 6.1.1.8 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 6.1.1.9 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	6.1.2.2 пользоваться трудовыми инструментами и рационально подбирать инструмент в зависимости от выполняемой операции; 6.1.2.3 придерживаться правил поведения и техники безопасности, санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской; правил техники безопасности при работе с инструментами; 6.1.2.4 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника, специальных профессиональных инструментов); 6.1.2.5. придерживаться технологии выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий; 6.1.2.6 понимать назначение изготовляемого изделия. 6.2.1.7 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы
2.Технологии изготовления предмета труда	2.1 Столярное дело	6.2.1.1 знать строение дерева и свойства древесных пород; освоить технологию изготовления изделия из деталей круглого сечения; 6.2.1.2 закреплять навыки строгания рубанком, размечать рейсмусом; 6.2.1.3 освоить технику геометрической резьбы по дереву; 6.2.1.4 выполнять угловое концевое соединение вполдерева брусков; 6.2.1.5 выполнять криволинейное пиление, обработку криволинейной кромки; 6.2.1.6 выполнять сверление; 6.2.1.7 выполнять долбление сквозного и несквозного гнезд; 6.2.1.8 различать свойства основных пород древесины; 6.2.1.9 закреплять навыки пиления; 6.2.1.10 выполнять крестовое, угловое, тавровое соединение брусков вполдерева; 6.2.1.11 выполнять долбление сквозных гнезд; 6.2.1.12 выполнять криволинейное пиление; 6.2.1.13 выполнять обработку криволинейных кромок; 6.2.1.14 выполнять работы по изготовлению кухонной утвари
2.Технологии изготовления предмета труда	2.3 Швейное дело	6.2.3.1 знакомиться со свойствами ткани из волокон животного происхождения (шелк, шерсть); 6.2.3.2 продолжить выполнять работы с использованием ручных стежков и строчек; 6.2.3.3 выполнять пошив изделий с использованием ручных стежков и строчек с отделкой в виде вышивки или аппликации; 6.2.3.4 вышивать по контуру декоративными стежками; 6.2.3.5 вышивать крестиком по схеме; 6.2.3.6 выполнять ремонт одежды техниками штопки и заплаты-аппликации; 6.2.3.7 познакомиться с устройством швейной машинки с ручным приводом и ножным приводом; 6.2.3.8 подготавливать швейную машинку к работе (заправка верхней и нижней ниток); 6.2.3.9 осваивать приемы работы на швейной машинке; 6.2.3.10 выполнять машинные строчки; 6.2.3.11 осваивать машинные швы (стачной, двойной шов с открытым срезом и с закрытым срезом); 6.2.3.12 выполнять пошив однодетальных изделий (наволочка с клапаном, мешочек для спортивной обуви)
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда	6.1.4.1 стремиться подробно анализировать процесс выполнения изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 6.1.4.2 производить анализ выполненной работы; 6.1.4.3 контролировать качество выполненной работы; 6.1.4.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 6.1.4.5 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 6.1.4.6 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважения к чужому труду; 6.1.4.7 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по определенному виду труда.
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	6.4.2.1 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 6.4.2.2 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 6.4.2.3 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.4.2.4 употреблять в речи техническую терминологию; 6.4.2.5. проверять качество и результаты работы; 6.4.2.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	6.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 6.1.1.2 иметь общие теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; 6.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 6.1.1.4 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда; 6.1.1.5 самостоятельно организовать свое рабочее место; 6.1.1.6 ориентироваться в задании по образцу, рисунку и технологической карте; 6.1.1.7 работать по плану, соблюдать порядок действий, правильно и четко выполнять инструкцию; 6.1.1.8 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 6.1.1.9 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	6.1.2.2 пользоваться трудовыми инструментами и рационально подбирать инструмент в зависимости от выполняемой операции; 6.1.2.3 придерживаться правил поведения и техники безопасности, санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской; правил техники безопасности при работе с инструментами; 6.1.2.4 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника, специальных профессиональных инструментов); 6.1.2.5. придерживаться технологии выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий; 6.1.2.6 понимать назначение изготовляемого изделия. 6.2.1.7 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы
2.Технологии изготовления предмета труда	2.2 Переплетно-картонажное дело	6.2.2.1 изготавливать папки с клапанами и завязками; 6.2.2.2 различать способы соединения блока; 6.2.2.3 использовать свойства бумаги в работе над изделием; 6.2.2.4 различать приемы фальцовки. 6.2.2.5 применять различные рабочие инструменты. 6.2.2.6 стремиться выделять базовую форму изделия, переходить от одной базовой формы к другой (из квадрата в треугольник путем фальцовки); 6.2.2.7 иметь элементарные понятия симметрии; 6.2.2.8 выполнять наклейку таблицы и наглядного пособия; 6.2.2.9 изготовление блокнота в твердом переплете с кантами; 6.2.2.8 изготовление футляра и коробки для документов
2.Технологии изготовления предмета труда	2.4 Слесарное дело	6.2.4.1 знать и выполнять правила работы в слесарной мастерской; 6.2.4.2 выполнять работы с проволокой и жестью по программе 5 класса; 6.2.4.3 знать и выполнять правила техники безопасности при работе со слесарными инструментами и приспособлениями; 6.2.4.4 выполнять плоскостную разметку и обработку деталей по чертежу; 6.2.4.5 выполнять соединение деталей заклепками с полукруглой головкой; 6.2.4.6 выполнять рубку на плите; 6.2.4.7 выполнять опиливание криволинейной кромки; 6.2.4.8 выполнять опиливание широкой поверхности; 6.2.4.9 выполнять изделие по технологической карте; 6.2.4.10 соединять детали заклепками с потайными головками; 6.2.4.11 выполнять практические работы: выполнение канавки по месту сгиба, сгибание кольца на стержне в приспособлении, сгибание стальных скоб толщиной 1,5 – 2,0 мм на оправках и в тисках, сгибание полос из стали толщиной до 5 мм и пластинок; 6.2.4.12 осуществлять проверку правильности и контрольных размеров гибки по образцу и угольнику; 6.2.4.13 изготавливать совок для мусора из кровельной стали; 6.2.4.14 изготавливать угольник крепежный для столярных изделий из стали 2 мм; 6.2.4.15 оценивать готовое изделие путем сравнения с образцом
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда	6.1.4.1 стремиться подробно анализировать процесс выполнения изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 6.1.4.2 производить анализ выполненной работы; 6.1.4.3 контролировать качество выполненной работы; 6.1.4.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 6.1.4.5 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 6.1.4.6 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважения к чужому труду; 6.1.4.7 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по определенному виду труда
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2.Оценивание предметов труда	6.4.2.1 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 6.4.2.2 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 6.4.2.3 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.4.2.4 употреблять в речи техническую терминологию; 6.4.2.5. проверять качество и результаты работы; 6.4.2.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	6.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 6.1.1.2 иметь общие теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; 6.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 6.1.1.4 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда; 6.1.1.5 самостоятельно организовать свое рабочее место; 6.1.1.6 ориентироваться в задании по образцу, рисунку и технологической карте; 6.1.1.7 работать по плану, соблюдать порядок действий, правильно и четко выполнять инструкцию; 6.1.1.8 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 6.1.1.9 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	6.1.2.2 пользоваться трудовыми инструментами и рационально подбирать инструмент в зависимости от выполняемой операции; 6.1.2.3 придерживаться правил поведения и техники безопасности, санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской; правил техники безопасности при работе с инструментами; 6.1.2.4 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника, специальных профессиональных инструментов); 6.1.2.5. придерживаться технологии выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий; 6.1.2.6 понимать назначение изготовляемого изделия. 6.2.1.7 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы
2.Технологии изготовления предмета труда	2.5 Штукатурно-малярное дело	6.2.5.1 выполнять покрасочные работы по программе 5 класса; 6.2.5.2 выполнять технику безопасности при покрасочных работах; 6.2.5.3 познакомиться с характеристика улучшенной штукатурки; 6.2.5.4 различать простую штукатурку от улучшенной; 6.2.5.5 называть и пользоваться инструментами для штукатурных работ: сокол, металлическая кельма, (мастерок) терка, полутерок; 6.2.5.6 подготавливать растворы для штукатурных работ; 6.2.5.7 отличать эмалевые краски от масляных по запаху; 6.2.5.8 ориентиироваться в работе пообразцу выполненной простой штукатурки; 6.2.5.9 определять сроки выполнения операций простой штукатурки; 6.2.5.10 определять сроки выполнения накрывки; 6.2.5.11 наносить накрывки теркой (деревянной или металлической); 6.2.5.12 осуществлять обрызг, грунт и накрывку на учебных щитах; 6.2.5.13 выполнять операции штукатурки и окраски с ориентировкой на образец; 6.2.5.14 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.2.5.15 выполнять операции штукатурки и покраски при ремонте стен в различных хозяйственных помещениях
2.Технологии изготовления предмета труда	2.6.Обувное дело	6.2.6.1 выполнять работы с кожей по программе 5 класса; 6.2.6.2 продолжить знакомство с материалами для крепления кожи: нитки капроновые и лавсановые, воск пчелиный и вар; 6.2.6.3 иметь элементарные сведения о видах швов: ручной шов, обметочный шов; 6.2.6.4 иметь понятия о тугом и слабом швах; 6.2.6.5 выполнять правила безопасной работы с колющими инструментами: шило, нитевспарыватель, ручная швейная игла; 6.2.6.6 познакомиться с видами кожи: натуральная и кожзаменители; 6.2.6.7 познакомиться с клеями, применяемыми в обувном производстве: синтетические клей, клеи-расплавы, казеиновый, клей для ремонта обуви в домашних условиях; 6.2.6.8 иметь представление о деталях обуви и их назначении; 6.2.6.9 иметь представление о материалах, применяемых для изготовления обуви: кожа, резина, картон; 6.2.6.10 определять род обуви по сезонности и назначению; 6.2.6.11 изготавливать детали обуви; 6.2.6.12 планировать работы после объяснения и практического показа задания учителем; 6.2.6.13 подготавливать обувь к мелкому ремонту; 6.2.6.14 осваивать мелкий ремонт обуви клеевым методом крепления; 6.2.6.15 ориентироваться в задании по образцам и техническим рисункам; 6.2.6.16 рассказывать общий план работы по подготовке обуви к ремонту; 6.2.6.17 подбирать необходимые инструменты для работы; 6.2.6.18 оценивать готовое изделие путем сравнения с образцом или другой полупарой обуви
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.3.Младший обслуживающий персонал	6.3.3.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.3.2 называть ткани, используемые для изготовления платков; 6.3.3.3 познакомиться с устройством швейной машинки с ручным приводом и ножным приводом; 6.3.3.4 подготавливать швейную машинку к работе (заправка верхней и нижней ниток); 6.3.3.5 осваивать приемы работы на швейной машинке; 6.3.3.6 выполнять машинные строчки; 6.3.3.7 осваивать машинные швы (стачной, двойной шов с открытым срезом и с закрытым срезом); 6.3.3.8 выполнять пошив носового платка, головной косынки; 6.3.3.9 изготавливать салфетки-прихватки из двух слоев ткани с обработкой краев косым обметочным стежком по образцу готового изделия; 6.3.3.10 различать тряпки для уборки, назначение в зависимости от вида работы; 6.3.3.11 маркировать тряпки для уборки по видам; 6.3.3.12 выполнять санитарно-гигиенические требования к состоянию тряпок во время работы и при хранении; 6.3.3.13 выполнять правила и последовательность уборки помещения; 6.3.3.14 выполнять правила безопасности при протирке подоконника и отопительного радиатора; 6.3.3.15 выполнять влажную протирку пола; 6.3.3.16 промывать тряпки во время работы; 6.3.3.17 проверять результаты работы; 6.3.3.18 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1.Анализ предметов труда	6.1.4.1 стремиться подробно анализировать процесс выполнения изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 6.1.4.2 производить анализ выполненной работы; 6.1.4.3 контролировать качество выполненной работы; 6.1.4.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 6.1.4.5 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 6.1.4.6 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважения к чужому труду; 6.1.4.7 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по определенному виду труда
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	6.4.2.1 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 6.4.2.2 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 6.4.2.3 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.4.2.4 употреблять в речи техническую терминологию; 6.4.2.5. проверять качество и результаты работы; 6.4.2.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
4 четверть
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	6.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 6.1.1.2 иметь общие теоретические сведения, связанные с характером выполняемой работы; 6.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 6.1.1.4 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда; 6.1.1.5 самостоятельно организовать свое рабочее место; 6.1.1.6 ориентироваться в задании по образцу, рисунку и технологической карте; 6.1.1.7 работать по плану, соблюдать порядок действий, правильно и четко выполнять инструкцию; 6.1.1.8 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 6.1.1.9 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций
1.Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2.Анализ материалов, инструментов и оборудования	6.1.2.2 пользоваться трудовыми инструментами и рационально подбирать инструмент в зависимости от выполняемой операции; 6.1.2.3 придерживаться правил поведения и техники безопасности, санитарно-гигиенических требований при работе в мастерской; правил техники безопасности при работе с инструментами; 6.1.2.4 применять приемы разметки (с помощью шаблона, линейки, циркуля, угольника, специальных профессиональных инструментов); 6.1.2.5. придерживаться технологии выполнения изученных операций, алгоритма выполняемых действий; 6.1.2.6 понимать назначение изготовляемого изделия. 6.2.1.7 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.1 Цветоводство и декоративное садоводство	6.3.1.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.1.2 ухаживать за инвентарем для работы в цветнике; 6.3.1.3 удалять отцветающие однолетние растения в цветнике; 6.3.1.4 различать растения, подземная часть которых подлежит выкопке и хранению до весны следующего года; 6.3.1.5 осуществлять осенние работы в цветнике; 6.3.1.6 удалять растительные остатки на территории цветника; 6.3.1.7 иметь понятия: борозда, глубина вскапывания; 6.3.1.8 знать устройство лопаты, приемы вскапывания почвы, рабочая поза, техника безопасности; 6.3.1.9 освоить технику прокладывания первой борозды, вскапывание почвы на заданную глубину; 6.3.1.10 познакомиться с земляными смесями для комнатных растений: требования к качеству, составные части, хранение; 6.3.1.11 выбирать место для заготовки огородной или дерновой земли; 6.3.1.12 вскапывать и разрыхлять заготавливаемую почву; 6.3.1.13 подносить или подвозить почву к месту хранения; 6.3.1.14 заготавливать перегной, смешивать перегной с землей по указанию учителя; 6.3.1.15 иметь общее представление о потребностях комнатного растения в питательной среде: свете, тепле, определенной влажности почвы и воздуха; 6.3.1.16 знать правила и приемы полива комнатного растения; 6.3.1.17 соблюдать температуру поливной воды; 6.3.1.18 определять влажность почвы в горшке и кадке (на ощупь); 6.3.1.19 иметь представление о однолетних и многолетних цветковых растениях; 6.3.1.20 иметь представление о зимующих многолетних цветковых растениях; 6.3.1.21 осуществлять уход за зимующими многолетними цветковыми растениями (под руководством учителя)
3.Технологии овладения навыками обслуживающего труда	3.2 Дворник	6.3.2.1 повторить материал, пройденный в 5 классе; 6.3.2.2 знать особенности спецодежды дворника в зимний период; 6.3.2.3 знать и уметь пользоваться инструментами для уборки в зимний период: движок, скребок, лом, лопата для уборки снега); 6.3.2.4 знать и выполнять правила техники безопасности при работе с хозинвентарем; 6.3.2.5 освоить приемы уборки, не нарушающие дорожное покрытие; 6.3.2.6 понимать зависимость твердого льды от температуры воздуха; 6.3.2.7 расчищать дорожки от снега; 6.3.2.8 скалывать и убирать лед; 6.3.2.9 убирать снег и лед в специально отведенные места; 6.3.2.10 очищать уборочный инвентарь и устанавливать на место хранения; 6.3.2.11 ориентироваться по образцу убранного участка территории; 6.3.2.12 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.1 Анализ предметов труда	6.1.4.1 стремиться подробно анализировать процесс выполнения изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 6.1.4.2 производить анализ выполненной работы; 6.1.4.3 контролировать качество выполненной работы; 6.1.4.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 6.1.4.5 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 6.1.4.6 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважения к чужому труду; 6.1.4.7 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по определенному виду труда
4.Анализ и оценивание предметов труда	4.2 Оценивание предметов труда	6.4.2.1 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 6.4.2.2 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 6.4.2.3 оценивать качество работы в сравнении с образцом; 6.4.2.4 употреблять в речи техническую терминологию; 6.4.2.5. проверять качество и результаты работы; 6.4.2.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы

Приложение 530
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 530 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Данная Программа является логическим продолжением программы начальной и основной средней школы по предмету "Общетрудовая подготовка". Программа разработана с учетом современных тенденций в развитии специального образования обучающихся с особыми образовательными потребностями.

3. Цель обучения по профилю "Профессионально-трудовое обучение" в 7-9 (10) классах специальной школы состоит в формировании основ знаний по профилю труда, реализации возможностей развития учебно-трудовой деятельности обучающихся, подготовке их к получению начальных профессиональных навыков, подготовке к обучению в организациях профессионально-технического образования или самостоятельному труду с учетом их интересов и психофизических возможностей.

4. Для реализации указанной цели в процессе трудового обучения обучающихся решаются следующие задачи:

1) повышать уровень мотивации трудовой деятельности и формировать необходимые в труде качества личности;

2) формировать привычки к труду и трудовой выносливости;

3) формировать знания, необходимые для практического освоения изучаемых технологических операций;

4) повышать уровень развития умений ориентироваться в задании, планировать и контролировать его выполнение;

5) способствовать дальнейшему профессиональному самоопределению;

6) вырабатывать у обучающихся четкое понимание профессиональной технологии;

7) развивать двигательные навыки в процессе обучения трудовым приемам, овладение выполнением изучаемых технологических операций, связанных с различными видами работ;

8) формировать позитивное мировоззрение и повышать самооценку;

9) приучать обучающихся к соблюдению дисциплинарных требований, использованию речи для взаимодействия в процессе труда, доведению до конца начатого дела, достижению максимального качества выполненных работ;

10) развивать у обучающихся умения ориентироваться в задании с использованием устных и письменных инструкций, различных видов наглядности;

11) формировать положительное отношение к приобретаемой профессии.

5. Трудовое обучение обучающихся с легкой умственной отсталостью – важнейшее условие и средство реализации возможностей их жизнеустройства, социальной адаптации и интеграции в общество. Эффективная организация трудового обучения обучающихся предполагает создание условий для получения начальной профессиональной подготовки или профессионально-технического образования с учетом доступности профессий, рекомендуемых согласно медицинским показаниям и противопоказаниям, и современного состояния рынка труда.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

6. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Профессионально-трудовое обучение" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

7. Принцип практической направленности, предполагающий установление тесных связей между изучаемым материалом и практической деятельностью обучающихся; формирование знаний и умений, имеющих первостепенное значение для решения практикоориентированных задач.

8. Принцип воспитывающего обучения, направленный на формирование у обучающихся нравственных представлений (правильно/неправильно; хорошо/плохо) и понятий, адекватных способов поведения в разных социальных средах.

9. Принцип преемственности, предполагающий взаимосвязь и непрерывность образования обучающихся с умственной отсталостью на всех этапах трудового обучения: от младшего до старшего школьного возраста.

10. Принцип целостности содержания образования, обеспечивающий наличие внутренних взаимосвязей и взаимозависимостей между отдельными видами труда и учебными предметами, входящими в их состав.

11. Принцип учета возрастных особенностей обучающихся, определяющий содержание учебно-трудовой деятельности и результаты личностных достижений.

12. Принцип учета особенностей психического развития разных групп обучающихся с умственной отсталостью.

13. Принцип коррекционной направленности, предполагающий максимальное исправление недостатков развития умственно отсталых обучающихся в процессе учебно-трудовой деятельности.

14. Принцип направленности на формирование деятельности, обеспечивающий возможность овладения обучающимися с легкой умственной отсталостью всеми видами доступной им трудовой деятельности по профилю труда, способами и приемами познавательной и учебной деятельности, коммуникативной деятельности и нормативным поведением.

15. Принцип переноса усвоенных знаний, умений, навыков и отношений, сформированных в условиях учебной ситуации, в различные жизненные ситуации, что позволяет обеспечить готовность обучающегося к самостоятельной ориентировке и активной трудовой деятельности в реальном мире.

16. В основу разработки Программы заложены дифференцированный и деятельностный подходы.

1) дифференцированный подход предполагает учет особых образовательных потребностей обучающихся, которые проявляются в неоднородности возможностей освоения содержания образования. Применение дифференцированного подхода к созданию учебных программ обеспечивает разнообразие содержания, предоставляя обучающимся возможность реализовать индивидуальный потенциал развития;

2) деятельностный подход основывается на теоретических положениях психологической науки, раскрывающих основные закономерности и структуру образования с учетом специфики развития личности обучающегося. Деятельностный подход в образовании строится на признании того, что развитие личности обучающихся с легкой умственной отсталостью определяется характером организации доступной им деятельности (предметно-практической и учебной). Основным средством реализации деятельностного подхода в образовании является обучение как процесс организации познавательной и предметно-практической деятельности обучающихся, обеспечивающий овладение ими содержанием образования.

17. Специфика трудового обучения обучающихся по любому профилю труда заключается в создании особых условий для развития общетрудовых умений ориентироваться в задании, планировать ход работы, контролировать ее выполнение.

18. Развитие у обучающихся умения ориентироваться в задании осуществляется следующими путями:

1) сокращением помощи в выполнении ориентировочных действий за счет приобретения обучающимися опыта анализа сходных работ;

2) обучением ориентировке в задании с использованием различных видов наглядных пособий;

3) предварительным планированием хода работы (установка логической последовательности этапов выполняемой работы, определение приемов работы и инструментов, необходимых для их выполнения, отчет о проделанной работе);

4) контролем работы (определение правильности действий и результатов, оценка качества выполненной работы).

19. Коррекционно-развивающий подход в обучении предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма обучающихся в соответствии со спецификой природы недостатка развития.

20. Коррекционно-развивающая направленность обеспечивается специальными методами и приемами обучающей деятельности:

1) замедление процесса обучения;

2) создание условий для могократного повторения изучаемого материала и воспроизведение его в разных ситуациях;

3) разработка дифференцированных заданий с учетом индивидуальных психофизических возможностей и возрастных особенностей обучающихся;

4) разработка вопросов и заданий межпредметного характера;

5) создание условий для работы в группах, где обучающийся выполняет разные роли для содействия успехам команды;

6) создание атмосферы доверия и сотрудничества;

7) создание мотивирующих ситуаций для развития умения высказывать и аргументировать свои мнения;

8) организация активного обучения, основанного на проведении обучающимися доступных практических работ.

21. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" условия обучения, необходимые для решения развивающих и коррекционных задач.

22. ИКТ на уроках используется с целью:

1) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания в необходимых знаковых формах, свободно переходя от одного и того же предметного содержания в наглядной форме и с помощью речи, переходить от одного способа к другому;

23. Использование ИКТ позволяет индивидуализировать процесс обучения, повысить интерес к содержанию работы на уроке, активизировать познавательную деятельность обучающихся, развивать творческий потенциал.

24. ИКТ в учебном процессе используется дозировано с учетом работоспособности обучающихся.

25. Оценивание результатов обучения в рамках предмета "Профессионально-трудовое обучение" осуществляется с применением критериального оценивания, основанного на целеполагании.

26. Оценочными средствами являются задания и упражнения, с помощью которых формируются общетрудовые умения и навыки.

27. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты освоения учебных программ оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

28. Оценка результативности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью реализуется в виде текущего оценивания, контрольной и итоговой оценки.

29. Текущее оценивание производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Поурочный контроль проводится с целью корректировки содержания и методов обучения, используемых педагогом для обеспечения качества учебного процесса. Текущее оценивание носит стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся и не предполагает балльной оценки.

30. Контрольная оценка осуществляется после изучения программной темы, раздела. Обучающиеся 1 типологической группы (по В.В. Воронковой) демонстрируют овладение учебным материалом на уровне применения знаний. Обучающиеся 2 типологической группы – проявят понимание основного содержания темы. Обучающиеся 3 типологической группы усваивают материал на уровне узнавания и нуждаются в помощи учителя при актуализации своих знаний. Обучающиеся 4 типологической группы обучаются по индивидуальной программе, в рамках которой осуществляется оценка их достижений.

31. Итоговая оценка проводится также в конце четверти, года. Педагогом обязательно анализируется динамика развития и успешности каждого обучающегося, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

32. Результаты освоения программы трудового обучения обучающимися с легкой умственной отсталостью оцениваются как итоговые на момент завершения образования.

33. Освоение обучающимися Программы предполагает достижение ими двух видов результатов: личностных и предметных.

34. К личностным результатам относятся:

1) осознание себя как гражданина Казахстана; формирование чувства гордости за свою Родину;

2) уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов;

3) адекватность представлений о собственных возможностях, о насущно необходимом жизнеобеспечении;

4) владение начальными навыками адаптации в динамично изменяющемся и развивающемся мире;

5) владение навыками коммуникации и принятыми нормами социального взаимодействия;

6) осмысление социального окружения, своего места в нем, принятие соответствующих возрасту ценностей и социальных ролей;

7) сотрудничество со взрослыми и сверстниками в разных социальных ситуациях;

8) проявление этических чувств, доброжелательности, эмоционально-нравственной отзывчивости и взаимопомощи, проявление сопереживания к чувствам людей;

9) установки на безопасный, здоровый образ жизни, наличие мотивации к труду, работе на результат, бережному отношению к материальным и духовным ценностям;

10) готовность к самостоятельной жизни.

35. Предметные результаты включают освоенные обучающимися знания и умения, специфичные для предмета "Профессионально-трудовое обучение", готовность их применения. Предметные результаты определяют два уровня освоения Программы: минимальный и достаточный.

36. Минимальный уровень является обязательным для большинства обучающихся с легкой умственной отсталостью. Отсутствие достижения этого уровня отдельными обучающимися по труду не является препятствием к получению ими образования по этому варианту программы. В том случае, если обучающийся не достигает минимального уровня овладения предметными результатами, по рекомендации психолого-медико-педагогической консультации и с согласия родителей (законных представителей) обучающийся переводится на обучение по индивидуальной программе.

37. В соответствии с уровневым целеполаганием разрабатываются контрольно-диагностические задания для каждой темы. Результаты выполнения контрольно-диагностических заданий фиксируются в картах достижений обучающихся и являются основой для реализации индивидуального подхода к обучающимся.

38. Для организации качественного преподавания и эффективного профессионально-трудового обучения кабинеты труда укомплектовываются соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение"

39. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение":

1) в 7 классе – 8 часов в неделю, 272 часа в учебном году;

2) в 8 классе – 8 часов в неделю, 272 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 9 часов в неделю, 306 часов в учебном году;

4) в 10 классе – 20 часов в неделю, 680 часов в учебном году.

40. Учебный материал в Программе расположен в определенной системе, предполагающей постепенное повышение самостоятельности обучающихся. В зависимости от задач урока учитель отводит разное количество времени на сообщение новых познавательных сведений или их повторение, на упражнения, на самостоятельную практическую работу.

41. Учитель составляет примерный календарный план с учетом психофизических возможностей обучающихся класса, наличия соответствующих материалов. В связи с этим, в порядке прохождения тем, в плане учителя допускается отличие от порядка, предлагаемого Программой. Допускается замена объектов работ, однако при перестановке тем учитель учитывает уровень сложности вида труда и выполнения отдельных объектов.

42. Изучение тем Программы завершается выполнением практических работ, которые имеют большое воспитательное значение, повышают мотивацию, оптимизируют сам процесс трудового обучения.

43. Содержание Программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение" организовано по разделам обучения. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу и оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

44. Содержание учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение" включает несколько видов труда в соответствии с профилем трудовой деятельности.

45. Виды труда дополняются, заменяются учителем самостоятельно, исходя из материальных возможностей образовательной организации и местных традиций.

46. Занятие по трудовому обучению включает в себя не менее двух уроков: первый урок – изучение теоретического материала, второй урок – практическая работа.

47. В начале каждой четверти проводится вводное занятие (два часа), на котором учитель знакомит обучаемых с задачами обучения и планом работы на год или четверть, повторяются санитарно-гигиенические требования, проводится инструктаж по технике безопасности.

48. Уроки практического повторения предполагают выполнение только практических работ (не содержат нового теоретического материала), так как нацелены на закрепление пройденного материала на практике, составляя 30-35% от всего объема учебного плана, и проводятся в конце каждой четверти.

49. Практическая работа организовывается учителем с использованием документов письменного инструктирования (технологической карты, инструкционной карты, инструкционно-технологической карты, опорной карты-термина, предметной карты).

50. В конце каждой четверти предусмотрено выполнение самостоятельной работы в течение одного учебного занятия. По итогам учебного года выполняется контрольная работа. Выбор объекта труда для выполнения контрольной практической работы учитель осуществляет в зависимости от возможностей и особенностей данной учебной группы.

51. Трудовое обучение в школе заканчивается итоговым выпускным экзаменом, который проводится в два этапа: теоретический экзамен, практический экзамен. По итогам экзамена выставляется оценка в документ об образовании и указывается профиль профессионально-трудового обучения.

52. Структуру Программы составляют следующие обязательные содержательные разделы:

1) раздел 1 "Материаловедение. Инструменты и оборудование": перечень основных материалов используемых в трудовой деятельности, их основные свойства. Происхождение материалов (природные, производимые промышленностью). Простейшие инструменты ручного труда, приспособления, станки и прочее. Устройство, наладка, подготовка к работе инструментов и оборудования, ремонт, хранение инструмента. Свойства инструмента и оборудования - качество и производительность труда. Правила использования инструментов и материалов, запреты и ограничения. Инструкции по технике безопасности (правила поведения при проведении работ). Требования к организации рабочего места. Этика профессионального поведения и трудовое законодательство;

2) раздел 2 "Технологии изготовления предмета труда": предметы профильного труда, основные профессиональные операции и действия, технологические карты. Выполнение отдельных трудовых операций и изготовление стандартных изделий под руководством педагога или самостоятельно. Применение элементарных фактических знаний и (или) ограниченного круга специальных знаний. Разработка технологических карт для изготовления предметов труда. Стремление к самостоятельному чтению технологических карт и изготовлению предметов по ним. Совершенствование основных профессиональных операций и действий. Выбор способа действия по инструкции. Корректировка действий с учетом условий их выполнения. Выполнение стандартных заданий с элементами самостоятельности. Самостоятельное изготовление зачетных изделий;

3) раздел 3 "Анализ и оценивание предметов труда": ориентировка в задании, контроль правильности выполнения трудового задания. Выполнение требований к технологии изготовления и правилам безопасности. Выделение достоинств и недостатков в выполненой работе. Использование технической терминологии. Самооценка. Взаимооценка.

53. Распределение учебного материала по классам (четвертям) в настоящей Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в другой (из одной четверти в другую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Реализуя право каждого обучающегося с легкой умственной отсталостью развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме учитель самостоятельно определит количество часов, необходимое для изучения каждой темы, раздела с обучающимися своего класса. Обучение в каждом классе начинается с повторения ранее изученного материала.

54. Цели обучения в Программе представлены с кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.2.1 "7" – класс, "2.2" – подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

55. Учитель подбирает программный материал с учетом имеющейся базы в организациях образования и индивидуальных особенностей развития обучающихся. Программный материал, включающий системы целей обучения и долгосрочные планы, предусматривает содержание в 16 приложениях:

1) приложение 1 "Швейное дело";

2) приложение 2 "Столярное дело";

3) приложение 3 "Штукатурно-малярное дело";

4) приложение 4 "Слесарное дело";

5) приложение 5 "Обувное дело";

6) приложение 6 "Картонажно-переплетное дело";

7) приложение 7 "Цветовод-озеленитель";

8) приложение 8 "Младший медицинский персонал";

9) приложение 9 "Кухонный рабочий";

10) приложение 10 "Дворник";

11) приложение 11 "Овощеводство и плодоводство";

12) приложение 12 "Животноводство и птицеводство";

13) приложение 13 "Пчеловодство";

14) приложение 14 "Вязание. Вышивание";

15) приложение 15 "Младший обслуживающий персонал по уборке внутренних помещений";

16) приложение 16 "Художественный труд".

Приложение 1
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Швейное дело"

56. Программа по профилю "Швейное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология изготовления предмета труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

57. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) материаловедение;

3) машиноведение;

4) швейное производство;

5) правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве;

6) этика и трудовое законодательство.

58. Раздел "Технология изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) конструирование;

2) работа с тканью;

3) обработка деталей и узлов швейных изделий;

4) практические работы;

5) национальное рукоделие;

6) виды ремонтных работ;

7) практическое повторение.

59. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) самостоятельная работа;

3) контрольная итоговая работа.

60. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Швейное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Швея"	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Швейное дело"	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Швейное дело"	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	7.1.2.1 иметь представление о волокнах растительного происхождения: хлопчатобумажных и льняных; 7.1.2.2 определять хлопчатобумажные и льняные волокна визуально и тактильно; 7.1.2.3 представлять воздействие воды и тепла на хлопчатобумажное и льняное волокно; 7.1.2.4 иметь представление о свойствах хлопчатобумажных и льняных волокон; 7.1.2.5 иметь представление о процессе прядения растительных волокон и получения ткани из них; 7.1.2.6 определять лицевую и изнаночную сторону ткани, направление долевых и поперечных нитей в ткани, кромку, ширину и длину ткани; 7.1.2.7 изучить виды переплетения нитей в ткани; 7.1.2.8 сравнивать полотняное переплетение с сатиновым и саржевым переплетением; 7.1.2.9 распознавать и сравнивать свойства льняных и хлопчатобумажных тканей; 7.1.2.10 подбирать ткань для изготовления изделия; 7.1.2.11 отличать хлопчатобумажные ткани от льняных; 7.1.2.12 определять свойства хлопчатобумажной и льняной ткани в ходе выполнения лабораторно практической работы (по внешнему виду, на ощупь, по особенности горения); 7.1.2.13 учитывать свойства косых срезов ткани при обработке изделия.	8.1.2.1 иметь представление о волокнах животного происхождения: шерстяных, шелковых; 8.1.2.2 определять свойства волокон животного происхождения (шерсти, шелка) путем лабораторно-практического исследования (по внешнему виду, на ощупь, по характеру горения); 8.1.2.3 определять длину, извитость, тонину, прочность шерстяных волокон; 8.1.2.4 иметь представление о тканях из волокон животного происхождения: шерстяных, шелковых; 8.1.2.5. иметь представление о процессе получения ткани из шерстяной пряжи и шелковой нити; 8.1.2.6 распознавать и сравнивать шерстяные и шелковые ткани; 8.1.2.7 определять виды ткани (гладкокрашеная, печатная, набивная, пестротканая, меланжевая); 8.1.2.8 определять вид фабричной отделки ткани; 8.1.2.9 определять свойства чистошерстяной и полушерстяной ткани; 8.1.2.10 иметь представление о правилах утюжки шерстяной ткани; 8.1.2.11 определять свойства шелковой ткани лабораторно-практическим путем; 8.1.2.12 выбирать ткани для пошива изделия в зависимости от фасона и назначения; 8.1.2.13 иметь представление о правилах утюжки шелковой ткани и изделий из шелка	9.1.2.1 иметь представление о волокнах химического производства: искусственных и синтетических; 9.1.2.2 иметь представление о свойствах искусственных волокон (вискозные и ацетатные); 9.1.2.3 определять свойства искусственных волокон практически-лабораторным путем; 9.1.2.4 сравнивать получение волокон и пряжи натурального и искусственного шелка 9.1.2.5 иметь представление о процессе производства тканей из искусственных волокон химического происхождения и синтетического происхождения; 9.1.2.6 иметь представление об основных свойствах используемых материалов (капрон, лавсан, нитрон); 9.1.2.7 перечислять название тканей, используемых для пошива постельного (нательного) белья; 9.1.2.8 определять ткани для пошива юбки в зависимости от модели; 9.1.2.9 изучить свойства тканей из синтетических и смешанных волокон; 9.1.2.10 сравнивать натуральный шелк с искусственным шелком (по внешнему виду, на ощупь, по характеру горения); 9.1.2.11 сравнивать шелковую ткань с хлопчатобумажной и шерстяной; 9.1.2.12 определять положительные и отрицательные свойства тканей; 9.1.2.13 учитывать свойства тканей при раскрое, пошиве и влажно-тепловой обработке	10.1.2.1 систематизировать знания о текстильных волокнах путем изучения таблицы "Классификация текстильных волокон"; 10.1.2.2 иметь представление о новых видах тканей из натуральных волокон с использованием искусственных и синтетических; 10.1.2.3 иметь представление о процессе получения пряжи из синтетических волокон и нитей. 10.1.2.4 иметь представление о процессе производства нетканых материалов; 10.1.2.5 различать ткани с пропиткой, с блестящим покрытием, с применением металлических и металлизированных нитей; 10.1.2.6 определять синтетические ткани по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения нитей; 10.1.2.7 иметь представление о дефектах ткацкого производства, крашения и печатания; 10.1.2.8 определять ткани, применяемые для изготовления камзола, виды отделки. 10.1.2.9 иметь представление о технологических свойствах новых тканей и их использовании при изготовлении современной одежды; 10.1.2.10. учитывать особенности влажно-тепловой обработки синтетических тканей; 10.1.2.11 иметь представление об ассортименте тканей из синтетических волокон и нитей; 10.1.2.12 иметь представление о правилах ухода за изделиями из синтетических тканей.
1.3. Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании).	7.1.3.1 иметь общее представление о марках и скоростях швейных машин и видах выполняемых на них работ; 7.1.3.2 разбираться в устройстве швейной машины и ее механизмах (механизме иглы, нитепритягивателя); 7.1.3.3 выполнять заправку верхней и нижней нити; 7.1.3.4 выполнять пробные машинные строчки по прямым, закругленным, зигзагообразным линиям; 7.1.3.5 иметь представление о регуляторе строчки и его назначении; 7.1.3.6 иметь представление об обратном ходе швейной машины; 7.1.3.7 устанавливать рабочий и свободный ход машины; 7.1.3.8 иметь представление об устройстве и видах машинных игл; 7.1.3.9 осуществлять подбор машинных игл и ниток; 7.1.3.10 вставлять иглу в иглодержатель; 7.1.3.11 располагать правильно изделие на машинном рабочем месте; 7.1.3.12 выполнять приемы работы на бытовой швейной машине с ножным (ручным) приводом; 7.1.3.13 определять виды привода	8.1.3.1 знать технические характеристики бытовой швейной машины с электроприводом (устройство, марка, скорость, виды выполняемых работ); 8.1.3.2 выполнять приемы работы на швейной машине с электроприводом; 8.1.3.3 различать механизмы регулировки швейной машины; 8.1.3.4 производить разборку и сборку челночного комплекта; 8.1.3.5 иметь представление о роли электропривода в изменении скорости работы; 8.1.3.6 сравнивать швейную машину с ножным (ручным) приводом с швейной машиной с электроприводом; 8.1.3.7 регулировать натяжение верхней и нижней нити: 8.1.3.8 выполнять строчки на машине с электроприводом; 8.1.3.9. регулировать скорость вращения главного вала при помощи педали; 8.1.3.10 наматывать нижнюю нитку на шпульку; 8.1.3.11 выполнять отделочную строчку на ширину лапки; 8.1.3.12 выполнять зигзагообразную и декоративные строчки	9.1.3.1 ознакомиться с техническими характеристиками промышленной швейной машины 22-А класса ПМЗ (назначение, скорость, виды выполняемых операций); 9.1.3.2 знать технические характеристики краеобметочной швейной машины 51-А класса ПМЗ -2; 9.1.3.3 иметь представление об основных механизмах промышленной машины (механизм электропривода, иглы, нитепритягивателя, челнока); 9.1.3.4 регулировать строчку на промышленной швейной машине; 9.1.3.5 знать приемы работы на промышленной швейной машине (нажим на педаль, пуск и остановка, наматывание нитки на шпульку, заправка верхней и нижней нити); 9.1.3.6 выполнять обметывание срезов на спецмашине 51-А класса (оверлог) при изготовлении изделий; 9.1.3.7 производить чистку и смазку швейной машины; 9.1.3.8 иметь представление об универсальных швейных машинах: модели (97-го класса, 1022-го класса, "Gemsi-737")	10.1.3.1 получить представление о швейных машинах-автоматах и полуавтоматах (петельном, пуговичном); 10.1.3.2 знать современные промышленные швейные машины (экскурсия на швейную фабрику, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.3 иметь представление о средствах малой механизации (приспособлениях для швейных машин); 10.1.3.4 устанавливать линейки и лапки на швейную машину и выполнять строчки с их применением; 10.1.3.5 иметь представление о неполадках в работе промышленной швейной машины и исправлять их; 10.1.3.6 развивать скоростные навыки шитья на промышленной швейной машине; 10.1.3.7 иметь навыки пошива изделия методом пооперационного разделения труда; 10.1.3.8 заправлять и выполнять регулировку верхней и нижней нити на универсальных и специальных швейных машинах; 10.1.3.9 иметь навыки работы на универсальной швейной машине
1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики).	7.1.4.1 иметь представление о профессии швеи, закройщика; 7.1.4.2 иметь начальное представление о швах, используемых при фабричном пошиве бельевого изделия; 7.1.4.3 иметь общее представление о массовом производстве одежды на швейной фабрике, о цехах швейного производства.	8.1.4.1 иметь общее представление о прядильном и ткацком производстве, профессиях; 8.1.4.2 иметь представление о пооперационном разделении труда при пошиве изделия; 8.1.4.3 использовать бельевые швы фабричного пошива; 8.1.4.4 иметь общее представление о швейном цехе и организации рабочего места швеи на швейной фабрике; 8.1.4.5 иметь представление о структуре швейного предприятия	9.1.4.1 иметь представление о массовых профессиях швейного производства (раскройщик, обмеловщик, утюжильщик); 9.1.4.3 освоить бригадный метод пошива постельного (нательного) белья; 9.1.4.3 иметь представления о требованиях к качеству пошива и к готовой продукции; 9.1.4.4 иметь представление об экспериментальном, подготовительном, раскройном, швейном цехе и их оборудовании	10.1.4.1 иметь представление о профессии модельера-конструктора и его функциях в условиях швейного производства; 10.1.4.2 иметь общее представление о разработке моделей и конструировании изделий для массового производства; 10.1.4.3 иметь представление о норме выработки и плановом задании на пошив изделий в условиях производства; 10.1.4.4 иметь представление об оборудовании отделочного цеха (утюги, прессы, паровоздушные манекены) и его назначении
1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	7.1.5.1 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом, швейной машиной, утюгом; 7.1.5.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.5.3 следить за соблюдением правил пожарной безопасности; 7.1.5.4 знать особенности безопасной работы на швейном производстве (экскурсия на швейную фабрику, ателье, швейную мастерскую)	8.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы с ручным инструментом; 8.1.5.2 соблюдать правила работы с электрическим паровым утюгом, при работе на электрической швейной машине; 8.1.5.3 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.5.4 иметь представления о правилах безопасной работы швеи в швейном цехе фабрики; 8.1.5.5 подготавливать швейную машину к работе	9.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы на промышленных швейных машинах 51-А класса ПМЗ-2 и 22-А класса ПМЗ; 9.1.5.2 соблюдать приемы безопасного выполнения влажно-тепловой обработки на утюжильном рабочем месте; 9.1.5.3 знать правила безопасной работы на рабочих местах швейной фабрики	10.1.5.1 соблюдать приемы безопасной работы на специальных швейных машинах; 10.1.5.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций, а также при влажно-тепловой обработке изделий; 10.1.5.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.5.4 соблюдать правила по безопасности труда на рабочих местах
1.6 Этика и трудовое законодательство.	7.1.6.1 иметь представление о правилах поведения в швейной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.6.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.6.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, 7.1.6.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении.	8.1.6.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.6.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате швеи, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.6.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке; 8.1.6.4 иметь представления о листке временной нетрудоспособности	9.1.6.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.6.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.6.3 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах.	10.1.6.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.6.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.6.3 иметь представление о квалификационных разрядах швейного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.6.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе.

2) раздел "Технология изготовления предмета труда":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	7.2.1.1 различать понятия "прямая" и "кривая" линии, "прямой угол", о линиях для выполнения чертежей: (сплошная - основная и штриховая – вспомогательная), о назначении вертикальных и горизонтальных линий; 7.2.1.2 оформлять чертежи; 7.2.1.3 чертить квадрат по заданным размерам; 7.2.1.4 иметь понятие о масштабе; 7.2.1.5 уметь пользоваться масштабной линейкой; 7.2.1.6 называть на чертеже (выкройке) детали изделия и контурные срезы; 7.2.1.7 работать по лекалу (шаблону); 7.2.1.8 подбирать инструменты и материалы для изготовления выкройки; 7.2.1.9 пользоваться сантиметровой лентой; 7.2.1.10 размещать выкройку на ткани с учетом долевой и поперечной нити, лицевой и изнаночной стороны, закреплять выкройку; 7.2.1.11 вырезать выкройку из бумаги; 7.2.1.12 выкраивать детали изделия по выкройке с учетом припуска на швы; 7.2.1.13 изготавливать выкройку подкройной обтачки; 7.2.1.14 выполнять на выкройке разметку; 7.2.1.15 иметь представление об основных линиях фигуры человека; 7.2.1.16 определять размер одежды. 7.2.1.17 снимать мерки с фигуры человека. 7.2.1.18 рассчитывать примерное количество ткани на изготовление изделия	8.2.1.1 различать понятие "угол" в швейном изделии (прямой, острый, тупой) и его применение; 8.2.1.2 раскраивать деталь кармана по лекалу 8.2.1.3 снимать и записывать мерки; 8.3.1.4 строить чертеж фартука с нагрудником и бретелями; 8.2.1.5 определять одинарные и парные детали изделия (фартука); 8.2.1.6 выполнять чертеж ночной сорочки в масштабе; 8.2.1.7 раскладывать и прикреплять выкройку на ткань с учетом рисунка и долевой нити, припусков на швы; 8.2.1.8 самостоятельно проверять раскладку выкройки на ткани и выполнять раскрой; 8.2.1.9 экономно расходовать ткань при раскрое; 8.2.1.10 раскраивать обтачку (по крою изделия и по лекалу); 8.2.1.11 изготавливать выкройку ночной сорочки в масштабе и натуральную величину; 8.2.1.12 строить чертеж поясного спортивного белья (шорты, бермуды) под руководством учителя в масштабе 1:4, а также в натуральную величину; 8.2.1.13 иметь представление о формах выреза в пододеяльниках; 8.2.1.14 называть детали и срезы кроя пододеяльника; 8.2.1.15 иметь представление о стандартных размерах постельного белья; 8.2.1.16 производить расчет расхода ткани на наволочку; 8.2.1.17 самостоятельно выполнять раскрой наволочки	9.2.1.1 выполнять построение чертежа пижамных брюк и пижамной сорочки без плечевого шва; 9.2.1.2 снимать мерки для пошива юбки, производить расчет раствора вытачек; 9.2.1.3 выполнять построение чертежа в масштабе по инструктажу; 9.2.1.4 выполнять построение чертежа расклешенной юбки ("полусолнце", "солнце", юбка из клиньев); 9.2.1.5 снимать мерки для построения чертежа основы блузки; 9.2.1.6 выполнять простейшее моделирование (перенос нагрудной вытачки) чертежа основы блузки; 9.2.1.7 использовать выкройку сорочки без плечевого шва для изготовления выкройки пижамы; 9.2.1.8 изменять и моделировать выкройку (уменьшение длины); 9.2.1.9. изготавливать выкройку прямой (расклешенной) двухшовной юбки; 9.2.1.10 раскладывать выкройку на ткани, откладывать припуски и производить раскрой (юбки прямой и расклешенной, блузки без рукавов и воротника); 9.2.1.11 выполнять подгонку выкройки на свой размер; 9.2.1.12 описывать фасон изделия по рисунку; 9.2.1.13 иметь представление о моделировании и вырезах горловины в легкой одежде; 9.2.1.14 называть детали кроя юбки и контурных срезов; 9.2.1.15 рассчитывать длину ткани на оборку и производить раскрой оборки. 9.2.1.16 моделировать и выкраивать кокетки	10.2.1.1 изготавливать чертеж основы платья; 10.2.1.2 выполнять построение чертежей рукава и воротника на стойке; 10.2.1.3 анализировать и сравнивать выкройки и чертежи (название деталей, контрольные обозначения, описание к выкройке и чертежу); 10.2.1.4 знать цифровые обозначения на чертежах в уменьшенном масштабе; 10.2.1.5 уметь ориентироваться в инструкционно-технологических картах и схематических изображениях; 10.2.1.6 изготавливать выкройку по основе платья для блузки с застежкой доверху; 10.2.1.7 иметь представление об особенностях изготовления выкройки халата на основе платья; 10.2.1.8 раскладывать выкройку на ткани с учетом рисунка, направления ворса, откладывать припуски на швы, производить раскрой деталей изделия; 10.2.1.9 использовать выкройку прямого рукава для изготовления выкроек рукава "фонарик" и рукава "крылышко"; 10.2.1.10 использовать выкройки основ платья, блузок и юбок для изготовления выкройки отрезного платья; 10.2.1.11 ориентироваться и переводить выкройки в натуральную величину из приложения к журналу мод
2.2 Работа с тканью	7.2.2.1 иметь представление о тканях, применяемых для пошива /салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ/; /косынки, наволочки/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички/; /ночной сорочки с круглым вырезом; 7.2.2.2 определять виды рисунков ткани; лицевую и изнаночную стороны; 7.2.2.3 иметь представление об изготовляемом изделии; 7.2.2.4. подготавливать ткань к раскрою; 7.2.2.5 раскраивать и стачивать долевые, поперечные и косые обтачки с опорой на операционную предметную карту; 7.2.2.6 изготавливать объекты труда: /салфетка, головной платок, мешочек для хранения работ/; /косынка, наволочка/; /фартук на поясе, сумка хозяйственная, косметичка/; /ночная сорочка с круглым вырезом/. 7.2.2.7 понимать конструкцию машинных швов (краевого шва в подгибку с закрытым срезом, стачного, двойного, накладного), где они применяются, и выполнять их; 7.2.2.8 подворачивать угол по диагонали и обрабатывать косыми стежками вручную	8.2.2.1 выполнять работы по пошиву: / сборок и складок, накладных карманов, фартука с нагрудником/; /ночной сорочки/; /поясного спортивного белья, пододеяльника/; /наволочки методом пооперационного разделения труда; 8.2.2.2 иметь представление о последовательности изготовления поясного спортивного белья (шорты, бермуды); 8.2.2.3 выполнять пошив однодетального изделия с прямыми срезами (наволочка) методом пооперационного разделения труда; 8.2.2.4 иметь представление о пододеяльнике, его назначении, стандартных размерах, тканях и швах, используемых для пошива; 8.2.2.5 описывать и сравнивать внешний вид изделия; 8.2.2.6. понимать конструкцию запошивочного шва, область его применения; 8.2.2.7 выполнять запошивочный шов на образце; 8.2.2.8 применять обтачной шов при обработке горловины ночной сорочки подкройной обтачкой	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать крой к обработке; 9.2.2.2 выбирать фасон юбки и ткань для пошива юбки; 9.2.2.3 иметь представление о видах складок (односторонних, встречных, бантовых), их назначении, конструкции, глубины и ширины; 9.2.2.4 производить расчет ткани для юбки; 9.2.2.5 учитывать при раскрое расклешенной юбки направление нити; 9.2.2.6 составлять план работы по пошиву изделия; 9.2.2.7 применять бельевые швы при пошиве детской пижамы; 9.2.2.8 выполнять обметочную строчку, стачной шов вразутюжку, шов в подгибку при изготовлении изделий; 9.2.2.9 обрабатывать отлетной срез оборок разными способами (строчкой "зигзаг", швом в подгибку с закрытым срезом, окантовочным швом); 9.2.2.10 применять вышивку для украшения швейного изделия.	10.2.2.1 подбирать ткань для пошива блузки, халата, платья в зависимости от фасона; 10.2.2.2 самостоятельно выполнять декатирование ткани перед раскроем; 10.2.2.3 иметь представление об отделке легкой одежды (рюши, воланы, мелкие складки, защипы, мережка); 10.2.2.4 изготавливать объекты труда: цельнокроеное платье-1чет., блузка с застежкой доверху-2чет., халат, платье отрезное по линии талии- 3чет.; 10.2.2.5 выполнять пошив постельного белья по технологии массового производства; 10.2.2.6 выполнять окантовочный шов при обработке среза мелкой детали; 10.2.2.7 соединять детали накладным и настрочным швами; 10.2.2.8 обрабатывать уголки кокетки при настрачивании отделочной строчкой; 10.2.2.9 отказываться от ручных операций в пользу машинной обработки швейных изделий; 10.2.2.10 выполнять бельевые швы при пошиве изделия. 10.2.2.11 применять современные клеевые и отделочные материалы при пошиве и отделке изделия
2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий.	7.2.3.1 понимать технологию обработки деталей и узлов вышеуказанных швейных изделий и выполнять их пошив; 7.2.3.2 выполнять заметывание поперечного и долевого срезов, отделочную строчку, обтачивание и вывертывание детали, выметывание шва; 7.2.3.3 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 7.2.3.4 выполнять приутюживание швов; 7.2.3.5 обрабатывать детали ручек накладным швом с двумя закрытыми срезами; 7.2.3.6 выполнять разметку и приметывать детали ручек; 7.2.3.7 застрачивать углы сумки для образования дна и боковых сторон; 7.2.3.8 осуществлять окончательную влажно-тепловую обработку готового изделия	8.2.3.1 иметь представление о сборке как виде отделки; 8.2.3.2 прокладывать на образце две параллельные строчки на швейной машине для образования сборок (или ручным способом); 8.2.3.3 иметь представление о мягких складках как виде отделки; 8.2.3.4 рассчитывать количество ткани, кружев, шитья на мягкие складки при раскрое; 8.2.3.5 выполнять на образце мягкие не заутюженные складки; 8.2.3.6 иметь представление о разных видах карманов, их назначении и фасонах; 8.2.3.7 иметь представление о подкройной обтачке из основной и отделочной ткани; 8.2.3.8 обрабатывать подкройной обтачкой горловину ночной сорочки с прямоугольным, овальным или круглым вырезом; 8.2.3.9. обрабатывать боковые срезы запошивочным швом; 8.2.3.10 обрабатывать нижний срез швом вподгибку с закрытым срезом; 8.2.3.11 обрабатывать обтачкой рамку пододеяльника (вырез). 8.2.3.12 применять швы, используемые при фабричном пошиве бельевого изделия	9.2.3.1 обрабатывать шаговые и средний срезы парных деталей; 9.2.3.2. обрабатывать верхний и нижний срезы деталей швом в подгибку с закрытым срезом; 9.2.3.3 втачивать тесьму-молнию в боковой шов юбки; 9.2.3.4 обрабатывать верхний срез прямой юбки притачным поясом; 9.2.3.5 обрабатывать низ прямой юбки разными способами; 9.2.3.6 иметь представление об оборках, как виде отделки швейных изделий; 9.2.3.7 обрабатывать оборки различными способами; 9.2.3.8 обрабатывать обметные петли на образце, определять диаметр пуговицы; 9.2.3.9 переводить рисунок на ткань, овладеть приемами ручной вышивки. 9.2.3.10 обметывать и обрабатывать швом вподгибку с открытым срезом низа юбки на краеобметочной машине; 9.2.3.11 выполнять обработку вытачек; 9.2.3.12 обрабатывать притачные кокетки с прямым и овальным нижним срезом	10.2.3.1 обрабатывать рюши, воланы, мелкие складки, защипы, выполнять мережку; 10.2.3.2 обрабатывать различными способами низ рукава; 10.2.3.3 производить обработку и соединение воротника с горловиной; 10.2.3.4 выполнять разметку и обработку петель; 10.2.3.5 выполнять разметку мест пришивания пуговиц и пришивать их; 10.2.3.6 иметь представление о назначении и видов подбортов и выполнять их обработку; 10.2.3.7 иметь представление о видах манжет и соединять их с рукавом; 10.2.3.8 выполнять обработку вытачек, боковых и плечевых срезов; 10.2.3.9 соединять лиф с юбкой; 10.2.3.10 обрабатывать пояс; 10.2.3.11 обрабатывать рельефные швы изделия; 10.2.3.12 использовать термоаппликации в отделке или ремонте изделия; 10.2.3.13 настрачивать отделочную тесьму; 10.2.3.14.использовать фурнитуру при пошиве и отделке изделия;
2.4 Практические работы	7.2.4.1 иметь представление о последовательности соединения деталей в готовое изделие; 7.2.4.2 выполнять соединение боковых срезов; 7.2.4.3 обрабатывать верхний срез изделия швом вподгибку; 7.2.4.4 выполнять отделку изделия отделочными стежками или аппликацией; 7.2.4.5 обметывать срезы шва косыми или петельными стежками; 7.2.4.6 продергивать тесьму в верхний шов изделия; 7.2.4.7 прокладывать линии середины на основной детали; 7.2.4.8 определять размер и изготавливать из отделочной ткани косую обтачку; 7.2.4.9 производить предварительное сметывание деталей изделия; 7.2.4.10 определять размер наволочки по подушке; 7.2.4.11 обрабатывать поперечные срезы наволочки швом вподгибку с закрытым срезом; 7.2.4.12 производить правильное складывание детали наволочки для обработки боковых срезов; 7.2.4.13 обрабатывать закругленные срезы двойной косой обтачкой; 7.2.4.14. приметывать и соединять пояс с основной деталью; 7.2.4.15 обрабатывать срезы горловины и пройм с применением различных дополнений (кружево, тесьма). 7.2.4.16 обрабатывать нижний срез швом вподгибку с закрытым срезом;	8.2.4.1 ориентироваться в работе по образцу изделия, обсуждать последовательность операций пошива на основе предметной технологической карты; 8.2.4.2 собирать сборки и закладывать мягкие складки; 8.2.4.3 выполнять разметку складок, заметывать по надсечкам или копировальным стежкам; 8.2.4.4 обрабатывать верхний срез кармана швом вподгибку с закрытым срезом, обтачивать отворот; 8.2.4.5 намечать место расположения кармана на изделии; 8.2.4.6 наметывать и соединять карман с основной деталью; 8.2.4.7 обрабатывать прямые и острые углы подкройной обтачки на образцах; 8.2.4.8 обрабатывать углы обтачкой на лицевую и изнаночную сторону, выметывать кант при обработке деталей подкройной обтачкой; 8.2.4.9. обрабатывать нижнюю часть фартука подкройной обтачкой, верхний срез кармана швом вподгибку; 8.2.4.10 соединять обтачным швом парные детали нагрудника с одновременным втачиванием бретелей; 8.2.4.11. соединять при помощи пояса нагрудник и нижнюю часть фартука. 8.2.4.12 сравнивать и определять качество выполненного изделия с образцом; 8.2.4.13 изготавливать ночную сорочку без плечевого шва с горловиной, обработанной подкройной или косой обтачкой; 8.2.4.14 утюжить и складывать готовое изделие; 8.2.4.15 обрабатывать поперечный срез швом вподгибку с закрытым срезом; 8.2.4.16 выполнять разметку длины клапана; 8.2.4.17 складывать крой наволочки для обработки боковых срезов двойным швом.	9.2.4.1 обрабатывать горловину косой обтачкой с применением отделки, срезов рукава швом вподгибку с закрытым срезом; 9.2.4.2 подготавливать юбку к примерке, производить примерку; 9.2.4.3 стачивать боковые срезы юбки, обрабатывать вытачки и складки; 9.2.4.4 выполнять обработку складок на образце; 9.2.4.5 обрабатывать верхний срез расклешенной юбки швом вподгибку с вкладыванием эластичной тесьмы; 9.2.4.6 выравнивать и подрезать низ расклешенной юбки; 9.2.4.7 выполнять правильную утюжку юбок в зависимости от вида ткани; 9.2.4.8 овладеть технологией изготовления прямой блузки без рукавов и воротника; 9.2.4.9 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.4.10 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.4.11 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 9.2.4.12 подготавливать блузку к примерке, производить примерку блузки; 9.2.4.13 производить влажно-тепловую обработку швов; 9.2.4.14 иметь представление о разнообразии кокеток, изготавливать образцы кокеток	10.2.4.1 выполнять практические работы по пошиву блузки с застежкой доверху; 10.2.4.2 уметь планировать ход трудовых операций; 10.2.4.3 производить сметывание деталей, стачивание, разутюживание; 10.2.4.4 производить примерку платья (блузки, халата), устранять дефекты после примерки; 10.2.4.5 производить пошив по готовому крою постельного белья методом пооперационного разделения труда; 10.2.4.6 обрабатывать вытачки; 10.2.4.7 обрабатывать рукава и соединять их с проймой; 10.2.4.8 производить раскрой изделия по готовым лекалам; 10.2.4.9 обметывать срезы на краеобметочной машине; 10.2.4.10 выполнять заказы по изготовлению изделий; 10.2.4.11 выполнять отдельные операции по пошиву изделия без предварительного сметывания; 10.2.4.12 обрабатывать застежку в боковом или среднем шве по промышленной технологии; 10.2.4.13 выполнять влажно-тепловую обработку швов; 10.2.4.14 тщательно и постоянно контролировать выполнение каждого шва; 10.2.4.15 самостоятельно исправлять допущенную ошибку, объяснить их причину; 10.2.4.16 самостоятельно планировать трудовую деятельность; 10.2.4.17 пользоваться манекеном при примерке
2.5 Национальное рукоделие	7.2.5.1 ознакомиться с историей рукоделия; 7.2.5.2 различать и называть четыре группы казахского национального орнамента: геометрический, космогонический, зооморфный и растительный; 7.2.5.3 выполнять геометрические виды орнамента; 7.2.5.4 иметь представление о технологии изготовления изделия с геометрическим орнаментом; 7.2.5.5 выполнять обработку и отделку орнамента по контуру тесьмой, швом	8.2.5.1 иметь представление о зооморфной группе национального орнамента; 8.2.5.2 усвоить смысловое значение казахских узоров орнаментов, в том числе применяемых в одежде; 8.2.5.2 составлять эскиз и изготавливать изделие с использованием орнамента ("қошқар мүйіз", "ашатуяк", "түйетабан"); 8.2.5.3 уважительно относиться к истории, культуре и национальным традициям разных народов	9.2.5.1 иметь представление об особенностях казахской национальной одежды и видах отделки; 9.2.5.2 применять национальный орнамент при изготовлении одежды и изделий декоративно прикладного искусства из текстильных материалов; 9.2.5.3 применять элементы казахского национального костюма при изготовлении одежды; 9.2.5.4 уметь создавать изделия в различных техниках лоскутного шитья (пэчворк).	10.2.5.1 иметь представление об особенностях изготовления изделия в различных техниках при создании одежды и предметов домашнего обихода; 10.2.5.2 выполнять художественное оформление одежды (жилет, камзол, головные уборы); 10.2.5.3 владеть технологией изготовления казахской национальной одежды (камзола, головного убора); 10.2.5.4 изготавливать декоративные изделия в технике "ляпочиха"
2.6 Виды ремонтных работ	7.2.6.1 иметь представление о правилах ухода за одеждой и бережно к ней относится; 7.2.6.2 различать виды пуговиц, выбирать способ пришивания пуговицы; 7.2.6.3 пришивать пуговицы; 7.2.6.4 пришивать вешалку; 7.2.6.5 иметь представление о формах и способах пришивания заплат; 7.2.6.6 накладывать заплату на изделие;	8.2.6.1 иметь представление об эстетике одежды; 8.2.6.2 выполнять штопку; 8.2.6.3 определять место наложения и раскраивать накладную заплату; 8.2.6.4 настрачивать заплату накладным швом; 8.2.6.5 самостоятельно подбирать ткани и нитки для заплаты. 8.2.6.6 настрачивать фигурную заплату зигзагообразной строчкой.	9.2.6.1 иметь представление о разнообразии швейной фурнитуры, ее назначении и применении; 9.2.6.2 ремонтировать (заменять) застежку-молнию в поясном изделии; 9.2.6.3 определять способ ремонта одежды; 9.2.6.4 накладывать декоративную заплату зигзагообразной строчкой; 9.2.6.5 укорачивать длину и подшивать низ брюк.	10.2.6.1 накладывать различные виды заплат (декоративные, накладные, подкладные); 10.2.6.2 различать виды ремонта в зависимости от характера изделия (ткани, формы, виды повреждения, степени износа); 10.2.6.3 использовать зигзагообразные строчки и петельные стежки для наложения заплаты в виде аппликации.
2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	7.2.7.1 изготавливать изделия, пройденные в течение учебной четверти:/салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ -1чет./; /косынки, наволочки- 2чет/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички- 3чет/; /ночной сорочки с круглым вырезом-4 чет/	8.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /сборок, складок, карманов, фартука с нагрудником -1 чет./; /ночной сорочки – 2чет./; /поясного спортивного белья, пододеяльника- 3чет./; /наволочки методом пооперационного разделения труда- 4чет./	9.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /постельного (нательного) белья, детской пижамы-1чет./; /расклешенных юбок-2 чет./; /прямой юбки, блузки без воротника и рукавов-3чет./; /складок, оборок, кокеток, ручной вышивки-4чет./.	10.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению:/ цельнокроеного платья, платья -1чет./; блузки с застежкой доверху -2чет./; / халата, платья, отрезного по линии талии -3чет./; /постельного белья методом пооперационного разделения труда -4чет./ /национального жилета (камзола)-3чет./, /национальных головных уборов-2чет/

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности.	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 самостоятельно выполнять на образце шов вподгибку с закрытым срезом; 7.3.2.2 выполнять на образце двойной шов шириной – 0,7 см; 7.3.2.3 выполнять отдельные операции по изготовлению сумки из готового кроя; 7.3.2.4 обрабатывать закругленный срез двойной косой обтачкой	8.3.2.1 выполнять машинным способом сборки по поперечному срезу; 8.3.2.2 обрабатывать горловину косой двойной обтачкой (выполняется по готовому крою); 8.3.2.3 изготавливать по готовому крою накладной прямой карман и соединять его с основной деталью; 8.3.2.4 обрабатывать рамку (вырез) пододеяльника	9.3.2.1 выполнять отдельные операции по изготовлению прямой юбки; 9.3.2.2 выполнять отделочные операции по изготовлению образца расклешенной юбки (выполняется по готовому крою в уменьшенном размере); 9.3.2.3 обрабатывать срез окантовочным швом и косой обтачкой (выполняется по готовому крою на образце); 9.3.2.4 осуществлять пошив по готовому крою наволочки с клапаном	10.3.2.1 обрабатывать воротник на образце, низ короткого рукава окантовочным швом и имитирующей манжетой (выполняется по готовому крою); 10.3.2.2 самостоятельно выполнять отдельные операции по изготовлению образца блузки с отложным воротником, притачным подбортом и коротким рукавом в масштабе 1:2; 10.3.2.3 стачивать с одновременным обметыванием боковых и разных срезов на стачивающе-обметочной машине при пошиве легкой одежды; 10.3.2.4 заготавливать мелкие детали к легкой одежде
3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	9.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному	10.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Швейное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Швейное дело" с помощью учителя.
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	7.1.2.1 иметь представление о волокнах растительного происхождения: хлопчатобумажных и льняных; 7.1.2.2 определять хлопчатобумажные и льняные волокна визуально и тактильно; 7.1.2.3 представлять воздействие воды и тепла на хлопчатобумажное и льняное волокно; 7.1.2.4 иметь представление о свойствах хлопчатобумажных и льняных волокон; 7.1.2.5 иметь представление о процессе прядения растительных волокон и получения ткани из них.
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	7.1.3.1 иметь общее представление о марках и скоростях швейных машин и видах выполняемых на них работ; 7.1.3.2 разбираться в устройстве швейной машины и ее механизмах (механизме иглы, нитепритягивателя); 7.1.3.3 выполнять заправку верхней и нижней нити; 7.1.3.4 выполнять пробные машинные строчки по прямым, закругленным, зигзагообразным линиям;
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	7.1.4.1 иметь представление о профессии швеи, закройщика
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	7.1.5.1 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом, швейной машиной, утюгом; 7.1.5.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ
	1.6 Этика и трудовое законодательство	7.1.6.1 иметь представление о правилах поведения в швейной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды.
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	7.2.1.1 различать понятия "прямая" и "кривая" линии, "прямой угол", о линиях для выполнения чертежей: (сплошная – основная и штриховая – вспомогательная), о назначении вертикальных и горизонтальных линий; 7.2.1.2 оформлять чертежи; 7.2.1.3 чертить квадрат по заданным размерам; 7.2.1.4 иметь понятие о масштабе
	2.2 Работа с тканью	7.2.2.1 иметь представление о тканях, применяемых для пошива /салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ/; 7.2.2.2 определять виды рисунков ткани; лицевую и изнаночную стороны; 7.2.2.3 иметь представление об изготовляемом изделии; 7.2.2.4 подворачивать угол по диагонали и обрабатывать косыми стежками вручную
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	7.2.3.1 понимать технологию обработки деталей и узлов вышеуказанных швейных изделий и выполнять их пошив; 7.2.3.2 выполнять заметывание поперечного и долевого срезов, отделочную строчку, обтачивание и вывертывание детали, выметывание шва; 7.2.3.3 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 7.2.3.4 выполнять приутюживание швов; 7.2.3.5 осуществлять окончательную влажно-тепловую обработку готового изделия
	2.4 Практические работы.	7.2.4.1 иметь представление о последовательности соединения деталей в готовое изделие; 7.2.4.2 выполнять соединение боковых срезов; 7.2.4.3 обрабатывать верхний срез изделия швом вподгибку; 7.2.4.4 выполнять отделку изделия отделочными стежками или аппликацией; 7.2.4.5 обметывать срезы шва косыми или петельными стежками; 7.2.4.6 продергивать тесьму в верхний шов изделия; 7.2.4.7 прокладывать линии середины на основной детали.
	2.5 Национальное рукоделие	7.2.5.1 ознакомиться с историей рукоделия; 7.2.5.2 различать и называть четыре группы казахского национального орнамента: геометрический, космогонический, зооморфный и растительный
	2.6 Виды ремонтных работ	7.2.6.1 иметь представление о правилах ухода за одеждой и бережно к ней относится
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	7.2.7.1 изготавливать изделия, пройденные в течение учебной четверти:/салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ -1чет./; /косынки, наволочки- 2чет/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички- 3чет/; /ночной сорочки с круглым вырезом-4 чет/.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1. стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 самостоятельно выполнять на образце шов вподгибку с закрытым срезом
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Швейное дело" с помощью учителя;
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	7.1.2.1 определять лицевую и изнаночную сторону ткани, направление долевых и поперечных нитей в ткани, кромку, ширину и длину ткани; 7.1.2.2 изучить виды переплетения нитей в ткани; 7.1.2.3 сравнивать полотняное переплетение с сатиновым и саржевым переплетением;
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	7.1.3.1 иметь представление о регуляторе строчки и его назначении; 7.1.3.2 иметь представление об обратном ходе швейной машины; 7.1.3.3 устанавливать рабочий и свободный ход машины;
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	7.1.4.2 иметь начальное представление о швах, используемых при фабричном пошиве бельевого изделия;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	7.1.5.1 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом, швейной машиной, утюгом; 7.1.5.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ
	1.6 Этика и трудовое законодательство.	7.1.6.1 иметь представление о правилах поведения в швейной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.6.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	7.2.1.1 уметь пользоваться масштабной линейкой; 7.2.1.2 называть на чертеже (выкройке) детали изделия и контурные срезы; 7.2.1.3 работать по лекалу (шаблону); 7.2.1.4 подбирать инструменты и материалы для изготовления выкройки;
	2.2 Работа с тканью	7.2.2.1 иметь представление о тканях, применяемых для пошива /косынки, наволочки/; 7.2.2.2 подготавливать ткань к раскрою; 7.2.2.3 раскраивать и стачивать долевые, поперечные и косые обтачки с опорой на операционную предметную карту; 7.2.2.4 изготавливать объекты труда: /косынка, наволочка/; 7.2.2.5 понимать конструкцию машинных швов (краевого шва вподгибку с закрытым срезом, стачного, двойного, накладного), где они применяются, и выполнять их
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	7.2.3.1 понимать технологию обработки деталей и узлов вышеуказанных швейных изделий и выполнять их пошив; 7.2.3.2 выполнять заметывание поперечного и долевого срезов, отделочную строчку, обтачивание и вывертывание детали, выметывание шва; 7.2.3.3 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 7.2.3.4 выполнять приутюживание швов; 7.2.3.5 осуществлять окончательную влажно-тепловую обработку готового изделия
	2.4 Практические работы	7.2.4.1 иметь представление о последовательности соединения деталей в готовое изделие; 7.2.4.2 определять размер и изготавливать из отделочной ткани косую обтачку; 7.2.4.3 производить предварительное сметывание деталей изделия; 7.2.4.4 определять размер наволочки по подушке; 7.2.4.5 обрабатывать поперечные срезы наволочки швом вподгибку с закрытым срезом; 7.2.4.6 производить правильное складывание детали наволочки для обработки боковых срезов;
	2.5 Национальное рукоделие	7.2.5.1 выполнять геометрические виды орнамента; 7.2.5.2 иметь представление о технологии изготовления изделия с геометрическим орнаментом;
	2.6 Виды ремонтных работ	7.2.6.1 различать виды пуговиц, выбирать способ пришивания пуговицы; 7.2.6.2 пришивать пуговицы
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	7.2.7.1 изготавливать изделия, пройденные в течение учебной четверти:/салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ -1чет./; /косынки, наволочки- 2чет/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички- 3чет/; /ночной сорочки с круглым вырезом-4 чет/
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 выполнять на образце двойной шов шириной – 0,7 см.
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
3 четверть
Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Швейное дело" с помощью учителя
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	7.1.2.1 определять лицевую и изнаночную сторону ткани, направление долевых и поперечных нитей в ткани, кромку, ширину и длину ткани; 7.1.2.2 распознавать и сравнивать свойства льняных и хлопчатобумажных тканей; 7.1.2.3 подбирать ткань для изготовления изделия; 7.1.2.4 отличать хлопчатобумажные ткани от льняных.
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	7.1.3.1 иметь представление об устройстве и видах машинных игл; 7.1.3.2 осуществлять подбор машинных игл и ниток; 7.1.3.3 вставлять иглу в иглодержатель;
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	7.1.4.1 иметь общее представление о массовом производстве одежды на швейной фабрике, о цехах швейного производства
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	7.1.5.1 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом, швейной машиной, утюгом; 7.1.5.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.5.3 следить за соблюдением правил пожарной безопасности
	1.6 Этика и трудовое законодательство	7.1.6.1 иметь представление о правилах поведения в швейной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.6.2 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	7.2.1.1 пользоваться сантиметровой лентой; 7.2.1.2 размещать выкройку на ткани с учетом долевой и поперечной нити, лицевой и изнаночной стороны, закреплять выкройку; 7.2.1.3 вырезать выкройку из бумаги; 7.2.1.4 выкраивать детали изделия по выкройке с учетом припуска на швы
	2.2 Работа с тканью	7.2.2.1 иметь представление о тканях, применяемых для пошива /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички/; 7.2.2.2 подготавливать ткань к раскрою; 7.2.2.3 изготавливать объекты труда: /фартук на поясе, сумка хозяйственная, косметичка/; 7.2.2.4 понимать конструкцию машинных швов (краевого шва вподгибку с закрытым срезом, стачного, двойного, накладного), где они применяются, и выполнять их
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	7.2.3.1 понимать технологию обработки деталей и узлов вышеуказанных швейных изделий и выполнять их пошив; 7.2.3.2 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 7.2.3.3 выполнять приутюживание швов; 7.2.3.4 обрабатывать детали ручек накладным швом с двумя закрытыми срезами; 7.2.3.5 выполнять разметку и приметывать детали ручек; 7.2.3.6 застрачивать углы сумки для образования дна и боковых сторон; 7.2.3.7 осуществлять окончательную влажно-тепловую обработку готового изделия
	2.4 Практические работы.	7.2.4.1 иметь представление о последовательности соединения деталей в готовое изделие; 7.2.4.2 выполнять соединение боковых срезов; 7.2.4.3 обрабатывать верхний срез изделия швом вподгибку; 7.2.4.4 прокладывать линии середины на основной детали; 7.2.4.5 определять размер и изготавливать из отделочной ткани косую обтачку; 7.2.4.6 производить предварительное сметывание деталей изделия; 7.2.4.7 обрабатывать закругленные срезы двойной косой обтачкой; 7.2.4.8 приметывать и соединять пояс с основной деталью
	2.5 Национальное рукоделие	7.2.5.1 иметь представление о технологии изготовления изделия с геометрическим орнаментом; 7.2.5.2 выполнять обработку и отделку орнамента по контуру тесьмой, швом
	2.6 Виды ремонтных работ	7.2.6.1 пришивать вешалку; 7.2.6.2 иметь представление о формах и способах пришивания заплат;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	7.2.7.1 изготавливать изделия, пройденные в течение учебной четверти:/салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ -1чет./; /косынки, наволочки- 2чет/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички- 3чет/; /ночной сорочки с круглым вырезом-4 чет/
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 выполнять отдельные операции по изготовлению сумки из готового кроя
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
4 четверть
Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Швейное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Швея"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	7.1.2.1 определять свойства хлопчатобумажной и льняной ткани в ходе выполнения лабораторно-практической работы (по внешнему виду, на ощупь, по особенности горения); 7.1.2.2 учитывать свойства косых срезов ткани при обработке изделия
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	7.1.3.1 располагать правильно изделие на машинном рабочем месте; 7.1.3.2 выполнять приемы работы на бытовой швейной машине с ножным (ручным) приводом; 7.1.3.3 определять виды привода
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	7.1.4.1 иметь общее представление о массовом производстве одежды на швейной фабрике, о цехах швейного производства
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	7.1.5.1 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.5.2 знать особенности безопасной работы на швейном производстве (экскурсия на швейную фабрику, ателье, швейную мастерскую)
	1.6 Этика и трудовое законодательство.	7.1.6.1 иметь представление о правилах поведения в швейной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.6.2 иметь представления о видах отпусков и их оформлении
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	7.2.1.1 изготавливать выкройку подкройной обтачки; 7.2.1.2 выполнять на выкройке разметку; 7.2.1.3 иметь представление об основных линиях фигуры человека; 7.2.1.4 определять размер одежды; 7.2.1.5 снимать мерки с фигуры человека; 7.2.1.6 рассчитывать примерное количество ткани на изготовление изделия
	2.2 Работа с тканью	7.2.2.1 иметь представление о тканях, применяемых для пошива /ночной сорочки с круглым вырезом/. 7.2.2.2 подготавливать ткань к раскрою; 7.2.2.3 изготавливать объекты труда: /ночная сорочка с круглым вырезом/; 7.2.2.4 понимать конструкцию машинных швов (краевого шва вподгибку с закрытым срезом, стачного, двойного, накладного), где они применяются, и выполнять их
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	7.2.3.1 понимать технологию обработки деталей и узлов вышеуказанных швейных изделий и выполнять их пошив; 7.2.3.2 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 7.2.3.3 выполнять приутюживание швов; 7.2.3.4 осуществлять окончательную влажно-тепловую обработку готового изделия
	2.4 Практические работы	7.2.4.1 иметь представление о последовательности соединения деталей в готовое изделие; 7.2.4.2 выполнять соединение боковых срезов; 7.2.4.3 прокладывать линии середины на основной детали; 7.2.4.4 определять размер и изготавливать из отделочной ткани косую обтачку; 7.2.4.5 производить предварительное сметывание деталей изделия; 7.2.4.6 обрабатывать закругленные срезы двойной косой обтачкой; 7.2.4.7 обрабатывать срезы горловины и пройм с применением различных дополнений (кружево, тесьма); 7.2.4.8 обрабатывать нижний срез швом вподгибку с закрытым срезом
	2.5 Национальное рукоделие	7.2.5.1 иметь представление о технологии изготовления изделия с геометрическим орнаментом; 7.2.5.2 выполнять обработку и отделку орнамента по контуру тесьмой, швом;
	2.6 Виды ремонтных работ.	7.2.6.1 иметь представление о формах и способах пришивания заплат; 7.2.6.2 накладывать заплату на изделие;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	7.2.7.1 изготавливать изделия, пройденные в течение учебной четверти:/салфетки, головного платка, мешочка для хранения работ -1чет./; /косынки, наволочки- 2чет/; /фартука на поясе, сумки хозяйственной, косметички- 3чет/; /ночной сорочки с круглым вырезом-4 чет/
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 обрабатывать закругленный срез двойной косой обтачкой
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	8.1.2.1 иметь представление о волокнах животного происхождения: шерстяных, шелковых; 8.1.2.2 определять свойства волокон животного происхождения (шерсти, шелка) путем лабораторно-практического исследования (по внешнему виду, на ощупь, по характеру горения); 8.1.2.3 определять длину, извитость, тонину, прочность шерстяных волокон; 8.1.2.4 иметь представление о тканях из волокон животного происхождения: шерстяных, шелковых
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	8.1.3.1 знать технические характеристики бытовой швейной машины с электроприводом (устройство, марка, скорость, виды выполняемых работ); 8.1.3.2 выполнять приемы работы на швейной машине с электроприводом; 8.1.3.3 различать механизмы регулировки швейной машины;
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	8.1.4.1 иметь общее представление о прядильном и ткацком производстве, профессиях;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	8.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы с ручным инструментом; 8.1.5.2 соблюдать правила работы с электрическим паровым утюгом, при работе на электрической швейной машине;
	1.6 Этика и трудовое законодательство.	8.1.6.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе;
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	8.2.1.1 различать понятие "угол" в швейном изделии (прямой, острый, тупой) и его применение; 8.2.1.2 раскраивать деталь кармана по лекалу 8.2.1.3 снимать и записывать мерки; 8.3.1.4 строить чертеж фартука с нагрудником и бретелями; 8.2.1.5 определять одинарные и парные детали изделия (фартука)
	2.2 Работа с тканью	8.2.2.1 выполнять работы по пошиву:/ сборок и складок, накладных карманов, фартука с нагрудником/; 8.2.2.2 описывать и сравнивать внешний вид изделия
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий.	8.2.3.1 иметь представление о сборке как виде отделки; 8.2.3.2 прокладывать на образце две параллельные строчки на швейной машине для образования сборок (или ручным способом); 8.2.3.3 иметь представление о мягких складках как виде отделки; 8.2.3.4 рассчитывать количество ткани, кружев, шитья на мягкие складки при раскрое; 8.2.3.5 выполнять на образце мягкие не заутюженные складки; 8.2.3.6 иметь представление о разных видах карманов, их назначении и фасонах;
	2.4 Практические работы	8.2.4.1 ориентироваться в работе по образцу изделия, обсуждать последовательность операций пошива на основе предметной технологической карты; 8.2.4.2 собирать сборки и закладывать мягкие складки; 8.2.4.3 выполнять разметку складок, заметывать по надсечкам или копировальным стежкам; 8.2.4.4 обрабатывать верхний срез кармана швом вподгибку с закрытым срезом, обтачивать отворот; 8.2.4.5 намечать место расположения кармана на изделии; 8.2.4.6 наметывать и соединять карман с основной деталью; 8.2.4.7 обрабатывать прямые и острые углы подкройной обтачки на образцах; 8.2.6.8 обрабатывать углы обтачкой на лицевую и изнаночную сторону, выметывать кант при обработке деталей подкройной обтачкой; 8.2.4.9 обрабатывать нижнюю часть фартука подкройной обтачкой, верхний срез кармана швом вподгибку; 8.2.4.10 соединять обтачным швом парные детали нагрудника с одновременным втачиванием бретелей; 8.2.4.11 соединять при помощи пояса нагрудник и нижнюю часть фартука. 8.2.4.12 сравнивать и определять качество выполненного изделия с образцом;
	2.5 Национальное рукоделие.	8.2.5.1 иметь представление о зооморфной группе национального орнамента; 8.2.7.2 усвоить смысловое значение казахских узоров орнаментов, в том числе применяемых в одежде;
	2.6 Виды ремонтных работ	8.2.6.1 иметь представление об эстетике одежды; 8.2.6.2 выполнять штопку;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия).	8.2.7.1. выполнять практические работы по изготовлению: /сборок, складок, карманов, фартука с нагрудником -1 чет./; /ночной сорочки – 2чет./; /поясного спортивного белья, пододеяльника- 3чет./; /наволочки методом пооперационного разделения труда - 4чет./.
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 планировать последовательность выполнения задания
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 выполнять машинным способом сборки по поперечному срезу;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	8.1.2.1 иметь представление о процессе получения ткани из шерстяной пряжи и шелковой нити; 8.1.2.2 распознавать и сравнивать шерстяные и шелковые ткани; 8.1.2.3 определять виды ткани (гладкокрашеная, печатная, набивная, пестротканная, меланжевая);
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	8.1.3.1 производить разборку и сборку челночного комплекта; 8.1.3.2 иметь представление о роли электропривода в изменении скорости работы; 8.1.3.3 сравнивать швейную машину с ножным (ручным) приводом со швейной машиной с электроприводом
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	8.1.4.1 иметь представление о пооперационном разделении труда при пошиве изделия; 8.1.4.2 использовать бельевые швы фабричного пошива
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	8.1.5.1 соблюдать правила работы с электрическим паровым утюгом, при работе на электрической швейной машине; 8.1.5.2 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской;
	1.6 Этика и трудовое законодательство	8.1.6.1 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате швеи, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности
3. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	8.2.1.1 выполнять чертеж ночной сорочки в масштабе; 8.2.1.2 раскладывать и прикреплять выкройку на ткань с учетом рисунка и долевой нити, припусков на швы; 8.2.1.3 самостоятельно проверять раскладку выкройки на ткани и выполнять раскрой; 8.2.1.4 экономно расходовать ткань при раскрое; 8.2.1.5 раскраивать обтачку (по крою изделия и по лекалу); 8.2.1.6 изготавливать выкройку ночной сорочки в масштабе и натуральную величину;
	2.2 Работа с тканью	8.2.2.1. выполнять работы по пошиву: /ночной сорочки/; 8.2.2.2. применять обтачной шов при обработке горловины ночной сорочки подкройной обтачкой
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	8.2.3.1 иметь представление о подкройной обтачке из основной и отделочной ткани; 8.2.3.2 обрабатывать подкройной обтачкой горловину ночной сорочки с прямоугольным, овальным или круглым вырезом; 8.2.3.3 обрабатывать боковые срезы запошивочным швом; 8.2.3.4 обрабатывать нижний срез швом вподгибку с закрытым срезом;
	2.4 Практические работы	8.2.4.1 ориентироваться в работе по образцу изделия, обсуждать последовательность операций пошива на основе предметной технологической карты; 8.2.4.2 изготавливать ночную сорочку без плечевого шва с горловиной, обработанной подкройной или косой обтачкой.
	2.5 Национальное рукоделие	8.2.5.1 усвоить смысловое значение казахских узоров орнаментов, в том числе применяемых в одежде;
	2.6 Виды ремонтных работ	8.2.6.1 выполнять штопку;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	8.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /сборок, складок, карманов, фартука с нагрудником -1 чет./; /ночной сорочки – 2чет./; /поясного спортивного белья, пододеяльника- 3чет./; /наволочки методом пооперационного разделения труда- 4чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 планировать последовательность выполнения задания
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 обрабатывать горловину косой двойной обтачкой (выполняется по готовому крою);
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	8.1.2.1 определять вид фабричной отделки ткани; 8.1.2.2 определять свойства чистошерстяной и полушерстяной ткани; 8.1.2.3 иметь представление о правилах утюжки шерстяной ткани; 8.1.2.4 определять свойства шелковой ткани лабораторно-практическим путем;
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	8.1.3.1 регулировать натяжение верхней и нижней нити: 8.1.3.2 выполнять строчки на машине с электроприводом; 8.1.3.3 регулировать скорость вращения главного вала при помощи педали; 8.1.3.4 наматывать нижнюю нитку на шпульку;
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	8.1.4.1 иметь общее представление о швейном цехе и организации рабочего места швеи на швейной фабрике;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	8.1.5.1 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.5.2 подготавливать швейную машину к работе
	1.6 Этика и трудовое законодательство	8.1.6.1 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке.
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	8.2.1.1 строить чертеж поясного спортивного белья (шорты, бермуды) под руководством учителя в масштабе 1:4, а также в натуральную величину; 8.2.1.2 иметь представление о формах выреза в пододеяльниках; 8.2.1.3 называть детали и срезы кроя пододеяльника; 8.2.1.4 иметь представление о стандартных размерах постельного белья
	2.2 Работа с тканью	8.2.2.1 выполнять работы по пошиву: /поясного спортивного белья, пододеяльника/. 8.2.2.2 иметь представление о последовательности изготовления поясного спортивного белья (шорты, бермуды); 8.2.2.3 выполнять запошивочный шов на образце; 8.2.2.4 иметь представление о пододеяльнике, его назначении, стандартных размерах, тканях и швах, используемых для пошива;
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	8.2.3.1. обрабатывать обтачкой рамку пододеяльника (вырез); 8.2.3.2 применять швы, используемые при фабричном пошиве бельевого изделия.
	2.4 Практические работы	8.2.4.1 ориентироваться в работе по образцу изделия, обсуждать последовательность операций пошива на основе предметной технологической карты; 8.2.4.2 утюжить и складывать готовое изделие
	2.5 Национальное рукоделие	8.2.5.1 составлять эскиз и изготавливать изделие с использова-нием орнамента ("қошқар мүйіз", "ашатуяк", "түйетабан"); 8.2.5.2 уважительно относиться к истории, культуре и национальным традициям разных народов
	2.6 Виды ремонтных работ	8.2.6.1 определять место наложения и раскраивать накладную заплату; 8.2.6.2 настрачивать заплату накладным швом;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	8.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /сборок, складок, карманов, фартука с нагрудником -1 чет./; /ночной сорочки – 2чет./; /поясного спортивного белья, пододеяльника- 3чет./; /наволочки методом пооперационного разделения труда- 4чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.2 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.3 планировать последовательность выполнения задания.
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 обрабатывать рамку (вырез) пододеяльника
	3.3. Контрольная итоговая работа (за учебный год).	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства).	8.1.2.1 выбирать ткани для пошива изделия в зависимости от фасона и назначения; 8.1.2.2 иметь представление о правилах утюжки шелковой ткани и изделий из шелка.
	1.3. Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	8.1.3.1 выполнять отделочную строчку на ширину лапки; 8.1.3.2 выполнять зигзагообразную и декоративные строчки.
	1.4. Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	8.1.4.1 иметь общее представление о швейном цехе и организации рабочего места швеи на швейной фабрике; 8.1.4.2 иметь представление о структуре швейного предприятия
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	8.1.5.1 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.5.2 подготавливать швейную машину к работе; 8.1.5.3 иметь представления о правилах безопасной работы швеи в швейном цехе фабрики
	1.6 Этика и трудовое законодательство	8.1.6.1 иметь представления о листке временной нетрудоспособности
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	8.2.1.1 иметь представление о стандартных размерах постельного белья; 8.2.1.2 производить расчет расхода ткани на наволочку; 8.2.1.3 самостоятельно выполнять раскрой наволочки
	2.2 Работа с тканью.	8.2.2.1 выполнять работы по пошиву: /наволочки методом пооперационного разделения труда/; 8.2.2.2 понимать конструкцию запошивочного шва, область его применения; 8.2.2.3 выполнять пошив однодетального изделия с прямыми срезами (наволочка) методом пооперационного разделения труда;
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий.	8.2.3.1 применять швы, используемые при фабричном пошиве бельевого изделия. 8.2.3.2 обрабатывать поперечный срез швом вподгибку с закрытым срезом (ширина шва не более 1см);
	2.4 Практические работы.	8.2.4.1 ориентироваться в работе по образцу изделия, обсуждать последовательность операций пошива на основе предметной технологической карты; 8.2.4.2 выполнять разметку длины клапана; 8.2.3.3 складывать крой наволочки для обработки боковых срезов двойным швом; 8.2.4.4 утюжить и складывать готовое изделие
	2.5 Национальное рукоделие	8.2.5.1 составлять эскиз и изготавливать изделие с использованием орнамента ("қошқар мүйіз", "ашатуяк", "түйетабан"); 8.2.5.2 уважительно относиться к истории, культуре и национальным традициям разных народов
	2.6 Виды ремонтных работ.	8.2.6.1 самостоятельно подбирать ткани и нитки для заплаты; 8.2.6.2 настрачивать фигурную заплату зигзагообразной строчкой
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	8.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /сборок, складок, карманов, фартука с нагрудником -1 чет./; /ночной сорочки – 2чет./; /поясного спортивного белья, пододеяльника- 3чет./; /наволочки методом пооперационного разделения труда- 4чет./
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.2 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.3 планировать последовательность выполнения задания
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 изготавливать по готовому крою накладной прямой карман и соединять его с основной деталью
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1. проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	9.1.2.1 перечислять название тканей, используемых для пошива постельного (нательного) белья; 9.1.2.2 сравнивать натуральный шелк с искусственным шелком (по внешнему виду, на ощупь, по характеру горения); 9.1.2.3 определять положительные и отрицательные свойства тканей; 9.1.2.4 учитывать свойства тканей при раскрое, пошиве и влажно-тепловой обработке.
	1.3. Машиноведение(виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании).	9.1.3.1 ознакомиться с техническими характеристиками промышленной швейной машины 22-А класса ПМЗ (назначение, скорость, виды выполняемых операций); 9.1.3.2 иметь представление об основных механизмах промышленной машины (механизм электропривода, иглы, нитепритягивателя, челнока); 9.1.3.3 регулировать строчку на промышленной швейной машине; 9.1.3.4 знать приемы работы на промышленной швейной машине (нажим на педаль, пуск и остановка, наматывание нитки на шпульку, заправка верхней и нижней нити)
	1.4. Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	9.1.4.1 иметь представление о массовых профессиях швейного производства (раскройщик, обмеловщик, утюжильщик); 9.1.4.2 освоить бригадный метод пошива постельного (нательного белья) белья; 9.1.4.3 иметь представления о требованиях к качеству пошива и к готовой продукции
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	9.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы на промышленных швейных машинах 51-А класса ПМЗ-2 и 22-А класса ПМЗ; 9.1.5.2 соблюдать приемы безопасного выполнения влажно-тепловой обработки на утюжильном рабочем месте; 9.1.5.3 знать правила безопасной работы на рабочих местах швейной фабрики
	1.6 Этика и трудовое законодательство	9.1.6.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу;
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	9.2.1.1 выполнять построение чертежа пижамных брюк и пижамной сорочки без плечевого шва; 9.2.1.2 выполнять построение чертежа в масштабе по инструктажу; 9.2.1.3 использовать выкройку сорочки без плечевого шва для изготовления выкройки пижамы; 9.2.1.4 изменять и моделировать выкройку (уменьшение длины); 9.2.1.5 раскладывать выкройку на ткани, откладывать припуски и производить раскрой (юбки прямой и расклешенной, блузки без рукавов и воротника); 9.2.1.6 выполнять подгонку выкройки на свой размер; 9.2.1.7 описывать фасон изделия по рисунку; 9.2.1.8 иметь представление о моделировании и вырезах горловины в легкой одежде
	2.2 Работа с тканью	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать крой к обработке; 9.2.2.2 применять бельевые швы при пошиве детской пижамы; 9.2.2.3 составлять план работы по пошиву изделия; 9.2.2.4 выполнять обметочную строчку, стачной шов вразутюжку, шов вподгибку при изготовлении изделий.
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	9.2.3.1 обрабатывать шаговые и средний срезы парных деталей; 9.2.3.2 обрабатывать верхний и нижний срезы деталей швом вподгибку с закрытым срезом;
	2.4 Практические работы	9.2.4.1 обрабатывать горловину косой обтачкой с применением отделки, срезов рукава швом вподгибку с закрытым срезом; 9.2.4.2 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.4.3 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.4.4 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 9.2.4.5 производить влажно-тепловую обработку швов.
	2.5 Национальное рукоделие	9.2.5.1 иметь представление об особенностях казахской национальной одежды и видах отделки; 9.2.5.2 применять национальный орнамент при изготовлении одежды и изделий декоративно прикладного искусства из текстильных материалов
	2.6 Виды ремонтных работ	9.2.6.1 иметь представление о разнообразии швейной фурнитуры, ее назначении и применении;
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	9.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /постельного (нательного) белья, детской пижамы-1чет./; /расклешенных юбок-2 чет./;/прямой юбки, блузки без воротника и рукавов-3чет./; /складок, оборок, кокеток, ручной вышивки-4чет./
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 обрабатывать срез окантовочным швом и косой обтачкой (выполняется по готовому крою на образце).
	3.3. Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	9.1.2.1 иметь представление о волокнах химического производства: искусственных и синтетических; 9.1.2.2 иметь представление о свойствах искусственных волокон (вискозные и ацетатные); 9.1.2.3 определять свойства искусственных волокон практически-лабораторным путем; 9.1.2.4 определять положительные и отрицательные свойства тканей; 9.1.2.5 учитывать свойства тканей при раскрое, пошиве и влажно-тепловой обработке. 9.1.2.6 определять ткани для пошива юбки в зависимости от модели;
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	9.1.3.1. знать технические характеристики краеобметочной швейной машины 51-А класса ПМЗ -2; 9.1.3.2 регулировать строчку на промышленной швейной машине; 9.1.3.3 знать приемы работы на промышленной швейной машине (нажим на педаль, пуск и остановка, наматывание нитки на шпульку, заправка верхней и нижней нити); 9.1.3.4 выполнять обметывание срезов на спецмашине 51-А класса (оверлог) при изготовлении изделий; 9.1.3.5 производить чистку и смазку швейной машины
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	9.1.4.1 иметь представление о массовых профессиях швейного производства (раскройщик, обмеловщик, утюжильщик); 9.1.4.2 иметь представления о требованиях к качеству пошива и к готовой продукции;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	9.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы на промышленных швейных машинах 51-А класса ПМЗ-2 и 22-А класса ПМЗ; 9.1.5.2 соблюдать приемы безопасного выполнения влажно-тепловой обработки на утюжильном рабочем месте; 9.1.5.3 знать правила безопасной работы на рабочих местах швейной фабрики.
	1.6. Этика и трудовое законодательство	9.1.6.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре;
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	9.2.1.1 снимать мерки для пошива юбки, производить расчет раствора вытачек; 9.2.1.2 выполнять построение чертежа в масштабе по инструктажу; 9.2.1.3 выполнять построение чертежа расклешенной юбки ("полусолнце", "солнце", юбка из клиньев); 9.2.1.4 раскладывать выкройку на ткани, откладывать припуски и производить раскрой (юбки прямой и расклешенной, блузки без рукавов и воротника); 9.2.1.5 выполнять подгонку выкройки на свой размер; 9.2.1.6 описывать фасон изделия по рисунку; 9.2.1.7 называть детали кроя юбки и контурных срезов
	2.2 Работа с тканью	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать крой к обработке; 9.2.2.2 выбирать фасон юбки и ткань для пошива юбки; 9.2.2.3 производить расчет ткани для юбки; 9.2.2.4 учитывать при раскрое расклешенной юбки направление нити; 9.2.2.5 составлять план работы по пошиву изделия; 9.2.2.6 выполнять обметочную строчку, стачной шов вразутюжку, шов вподгибку при изготовлении изделий;
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	9.2.3.1 обрабатывать обметные петли на образце, определять диаметр пуговицы; 9.2.3.2 обметывать и обрабатывать швом вподгибку с открытым срезом низа юбки на краеобметочной машине
	2.4 Практические работы	9.2.4.1 подготавливать юбку к примерке, производить примерку; 9.2.4.2 стачивать боковые срезы юбки, обрабатывать вытачки и складки; 9.2.4.3 обрабатывать верхний срез расклешенной юбки швом вподгибку с вкладыванием эластичной тесьмы; 9.2.4.4 выравнивать и подрезать низ расклешенной юбки; 9.2.4.5 выполнять правильную утюжку юбок в зависимости от вида ткани; 9.2.4.6 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.4.7 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.4.8 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 9.2.4.9 производить влажно-тепловую обработку швов
	2.5 Национальное рукоделие	9.2.5.1 применять национальный орнамент при изготовлении одежды и изделий декоративно прикладного искусства из текстильных материалов; 9.2.5.2 применять элементы казахского национального костюма при изготовлении одежды
	2.6 Виды ремонтных работ.	9.2.6.1 определять способ ремонта одежды; 9.2.6.2 накладывать декоративную заплату зигзагообразной строчкой
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	9.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /постельного (нательного) белья, детской пижамы-1чет./; /расклешенных юбок-2 чет./; /прямой юбки, блузки без воротника и рукавов-3чет./; /складок, оборок, кокеток, ручной вышивки-4чет./
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.2 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 выполнять отделочные операции по изготовлению образца расклешенной юбки (выполняется по готовому крою в уменьшенном размере).
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	9.1.2.1 сравнивать получение волокон и пряжи натурального и искусственного шелка. 9.1.2.2 иметь представление о процессе производства тканей из искусственных волокон химического происхождения и синтетического происхождения; 9.1.2.3 иметь представление об основных свойствах используемых материалов (капрон, лавсан, нитрон); 9.1.2.4 определять ткани для пошива юбки в зависимости от модели; 9.1.2.5 определять положительные и отрицательные свойства тканей; 9.1.2.6 учитывать свойства тканей при раскрое, пошиве и влажно-тепловой обработке
	1.3. Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	9.1.3.1 регулировать строчку на промышленной швейной машине; 9.1.3.2 знать приемы работы на промышленной швейной машине (нажим на педаль, пуск и остановка, наматывание нитки на шпульку, заправка верхней и нижней нити); 9.1.3.3 выполнять обметывание срезов на спецмашине 51-А класса (оверлог) при изготовлении изделий; 9.1.3.4 производить чистку и смазку швейной машины
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	9.1.4.1 иметь представление о массовых профессиях швейного производства (раскройщик, обмеловщик, утюжильщик); 9.1.4.2 иметь представления о требованиях к качеству пошива и к готовой продукции;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве.	9.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы на промышленных швейных машинах 51-А класса ПМЗ-2 и 22-А класса ПМЗ; 9.1.5.2 соблюдать приемы безопасного выполнения влажно-тепловой обработки на утюжильном рабочем месте; 9.1.5.3 знать правила безопасной работы на рабочих местах швейной фабрики.
	1.6 Этика и трудовое законодательство	9.1.6.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре;
Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	9.2.1.1 снимать мерки для пошива юбки, производить расчет раствора вытачек; 9.2.1.2 выполнять построение чертежа в масштабе по инструктажу; 9.2.1.3 снимать мерки для построения чертежа основы блузки; 9.2.1.4 выполнять простейшее моделирование (перенос нагрудной вытачки) чертежа основы блузки; 9.2.1.5 изготавливать выкройку прямой (расклешенной) двухшовной юбки; 9.2.1.6 раскладывать выкройку на ткани, откладывать припуски и производить раскрой (юбки прямой и расклешенной, блузки без рукавов и воротника); 9.2.1.7 выполнять подгонку выкройки на свой размер; 9.2.1.8 описывать фасон изделия по рисунку; 9.2.1.9 иметь представление о моделировании и вырезах горловины в легкой одежде. 9.2.1.10 называть детали кроя юбки и контурных срезов
	2.2. Работа с тканью	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать крой к обработке; 9.2.2.2 иметь представление о видах складок (односторонних, встречных, бантовых), их назначении, конструкции, глубины и ширины; 9.2.2.3 производить расчет ткани для юбки; 9.2.2.4 составлять план работы по пошиву изделия; 9.2.2.5 выполнять обметочную строчку, стачной шов вразутюжку, шов вподгибку при изготовлении изделий
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	9.2.3.1 втачивать тесьму-молнию в боковой шов юбки; 9.2.3.2 обрабатывать верхний срез прямой юбки притачным поясом; 9.2.3.3 обрабатывать низ прямой юбки разными способами; 9.2.3.4 выполнять обработку вытачек
	2.4 Практические работы	9.2.4.1 подготавливать юбку к примерке, производить примерку; 9.2.4.2 стачивать боковые срезы юбки, обрабатывать вытачки и складки; 9.2.4.3 выполнять обработку складок на образце; 9.2.4.4 выполнять правильную утюжку юбок в зависимости от вида ткани; 9.2.4.5 овладеть технологией изготовления прямой блузки без рукавов и воротника; 9.2.4.6 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.4.7 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.4.8 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 9.2.4.9 подготавливать блузку к примерке, производить примерку блузки; 9.2.4.10 производить влажно-тепловую обработку швов
	2.5 Национальное рукоделие	9.2.5.1 применять национальный орнамент при изготовлении одежды и изделий декоративно прикладного искусства из текстильных материалов; 9.2.5.2 применять элементы казахского национального костюма при изготовлении одежды;
	2.6 Виды ремонтных работ	9.2.6.1 ремонтировать (заменять) застежку-молнию в поясном изделии
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	9.2.7.1. выполнять практические работы по изготовлению: /постельного (нательного) белья, детской пижамы-1чет./; /расклешенных юбок-2 чет./; /прямой юбки, блузки без воротника и рукавов-3чет./; /складок, оборок, кокеток, ручной вышивки-4чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.2 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 выполнять отдельные операции по изготовлению прямой юбки;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Швейное дело"
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	9.1.2.1 изучить свойства тканей из синтетических и смешанных волокон; 9.1.2.2 сравнивать шелковую ткань с хлопчатобумажной и шерстяной; 9.1.2.3 определять положительные и отрицательные свойства тканей; 9.1.2.4 учитывать свойства тканей при раскрое, пошиве и влажно-тепловой обработке
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	9.1.3.1 регулировать строчку на промышленной швейной машине; 9.1.3.2 знать приемы работы на промышленной швейной машине (нажим на педаль, пуск и остановка, наматывание нитки на шпульку, заправка верхней и нижней нити); 9.1.3.3 иметь представление об универсальных швейных машинах: модели (97-го класса, 1022-го класса, "Gemsi-737")
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	9.1.4.1 иметь представления о требованиях к качеству пошива и к готовой продукции; 9.1.4.2 иметь представление об экспериментальном, подготовительном, раскройном, швейном цехе и их оборудовании
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	9.1.5.1 соблюдать правила безопасной работы на промышленных швейных машинах 51-А класса ПМЗ-2 и 22-А класса ПМЗ; 9.1.5.2 соблюдать приемы безопасного выполнения влажно-тепловой обработки на утюжильном рабочем месте; 9.1.5.3 знать правила безопасной работы на рабочих местах швейной фабрики
	1.6 Этика и трудовое законодательство	9.1.6.1 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	9.2.1.1 выполнять построение чертежа в масштабе по инструктажу; 9.2.1.2 рассчитывать длину ткани на оборку и производить раскрой оборки; 9.2.1.3 моделировать и выкраивать кокетки
	2.2 Работа с тканью	9.2.2.1 составлять план работы по пошиву изделия; 9.2.2.2 выполнять обметочную строчку, стачной шов вразутюжку, шов вподгибку при изготовлении изделий; 9.2.2.3 обрабатывать отлетной срез оборок разными способами (строчкой "зигзаг", швом вподгибку с закрытым срезом, окантовочным швом); 9.2.2.4 применять вышивку для украшения швейного изделия
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	9.2.3.1 иметь представление об оборках, как виде отделки швейных изделий; 9.2.3.2 обрабатывать оборки различными способами; 9.2.3.3 переводить рисунок на ткань, овладеть приемами ручной вышивки; 9.2.3.4 обрабатывать притачные кокетки с прямым и овальным нижним срезом
	2.4 Практические работы	9.2.4.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.4.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.4.3 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 9.2.4.4 производить влажно-тепловую обработку швов; 9.2.4.5 иметь представление о разнообразии кокеток, изготавливать образцы кокеток
	2.5 Национальное рукоделие	9.2.5.1 уметь создавать изделия в различных техниках лоскутного шитья (пэчворк)
	2.6 Виды ремонтных работ	9.2.6.1 укорачивать длину и подшивать низ брюк.
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	9.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению: /постельного (нательного) белья, детской пижамы-1чет./; /расклешенных юбок-2 чет./; /прямой юбки, блузки без воротника и рукавов-3чет./; /складок, оборок, кокеток, ручной вышивки-4чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.2 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы.
	3.2. Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 осуществлять пошив по готовому крою наволочки с клапаном
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	10.1.2.1 систематизировать знания о текстильных волокнах путем изучения таблицы "Классификация текстильных волокон"; 10.1.2.2 иметь представление о новых видах тканей из натуральных волокон с использованием искусственных и синтетических; 10.1.2.3 иметь представление о процессе получения пряжи из синтетических волокон и нитей
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	10.1.3.1 получить представление о швейных машинах-автоматах и полуавтоматах (петельном, пуговичном); 10.1.3.2 знать современные промышленные швейные машины (экскурсия на швейную фабрику, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.3 развивать скоростные навыки шитья на промышленной швейной машине; 10.1.3.4 заправлять и выполнять регулировку верхней и нижней нити на универсальных и специальных швейных машинах; 10.1.3.5 иметь навыки работы на универсальной швейной машине
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	10.1.4.1 иметь представление о профессии модельера-конструктора и его функциях в условиях швейного производства;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	10.1.5.1 соблюдать приемы безопасной работы на специальных швейных машинах; 10.1.5.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций, а также при влажно-тепловой обработке изделий; 10.1.5.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.5.4. соблюдать правила по безопасности труда на рабочих местах
	1.6 Этика и трудовое законодательство	10.1.6.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	10.2.1.1 изготавливать чертеж основы платья; 10.2.1.2 выполнять построение чертежей рукава и воротника на стойке; 10.2.1.3 анализировать и сравнивать выкройки и чертежи (название деталей, контрольные обозначения, описание к выкройке и чертежу); 10.2.1.4 раскладывать выкройку на ткани с учетом рисунка, направления ворса, откладывать припуски на швы, производить раскрой деталей изделия;
	2.2 Работа с тканью	10.2.2.1 иметь представление об отделке легкой одежды (рюши, воланы, мелкие складки, защипы, мережка); 10.2.2.2 подбирать ткань для пошива блузки, халата, платья в зависимости от фасона; 10.2.2.3 самостоятельно выполнять декатирование ткани перед раскроем; 10.2.2.4 изготавливать объекты труда: цельнокроеное платье -1чет; 10.2.2.5 выполнять окантовочный шов при обработке среза мелкой детали
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий.	10.2.3.1 обрабатывать рюши, воланы, мелкие складки, защипы, выполнять мережку; 10.2.3.2 обрабатывать различными способами низ рукава; 10.2.3.3 выполнять обработку вытачек, боковых и плечевых срезов; 10.2.3.4 обрабатывать пояс
	2.4 Практические работы	10.2.4.1 уметь планировать ход трудовых операций; 10.2.4.2 производить сметывание деталей, стачивание, разутюживание; 10.2.4.3 производить примерку платья (блузки, халата), устранять дефекты после примерки; 10.2.4.4 обрабатывать вытачки; 10.2.4.5 обметывать срезы на краеобметочной машине; 10.2.4.6 выполнять отдельные операции по пошиву изделия без предварительного сметывания; 10.2.4.7 выполнять влажно-тепловую обработку швов; 10.2.4.8 тщательно и постоянно контролировать выполнение каждого шва; 10.2.4.9 самостоятельно исправлять допущенную ошибку, объяснить их причину; 10.2.4.10 самостоятельно планировать трудовую деятельность
	2.5 Национальное рукоделие	10.2.5.1 иметь представление об особенностях изготовления изделия в различных техниках при создании одежды и предметов домашнего обихода;
	2.6 Виды ремонтных работ	10.2.6.1 накладывать различные виды заплат (декоративные, накладные, подкладные)
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	10.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению:/ цельнокроеного платья, платья -1чет./; блузки с застежкой доверху -2чет./; /халата, платья, отрезного по линии талии -3чет./; /постельного белья методом пооперационного разделения труда -4чет./ /национального жилета (камзола)-3чет./, /национальных головных уборов-2чет/
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.3 составлять технологическую последовательность изготовления изделия
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 обрабатывать воротник на образце, низ короткого рукава окантовочным швом и имитирующей манжетой (выполняется по готовому крою)
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	10.1.2.1 иметь представление о процессе производства нетканых материалов; 10.1.2.2 различать ткани с пропиткой, с блестящим покрытием, с применением металлических и металлизированных нитей; 10.1.2.3 определять синтетические ткани по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения нитей;
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление о средствах малой механизации (приспособлениях для швейных машин); 10.1.3.2 устанавливать линейки и лапки на швейную машину и выполнять строчки с их применением; 10.1.3.3 развивать скоростные навыки шитья на промышленной швейной машине; 10.1.3.4 заправлять и выполнять регулировку верхней и нижней нити на универсальных и специальных швейных машинах; 10.1.3.5 иметь навыки работы на универсальной швейной машине
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	10.1.4.1 иметь общее представление о разработке моделей и конструировании изделий для массового производства;
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	10.1.5.1 соблюдать приемы безопасной работы на специальных швейных машинах; 10.1.5.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций, а также при влажно-тепловой обработке изделий; 10.1.5.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.5.4 соблюдать правила по безопасности труда на рабочих местах
	1.6 Этика и трудовое законодательство	10.1.6.1 иметь представление о профессиональном долге и ответственности
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	10.2.1.1 знать цифровые обозначения на чертежах в уменьшенном масштабе; 10.2.1.2 уметь ориентироваться в инструкционно-технологических картах и схематических изображениях; 10.2.1.3 изготавливать выкройку по основе платья для блузки с застежкой доверху; 10.2.1.4 раскладывать выкройку на ткани с учетом рисунка, направления ворса, откладывать припуски на швы, производить раскрой деталей изделия
	2.2 Работа с тканью	10.2.2.1 подбирать ткань для пошива блузки, халата, платья в зависимости от фасона; 10.2.2.2 самостоятельно выполнять декатирование ткани перед раскроем; 10.2.2.3 изготавливать объекты труда: блузка с застежкой доверху-2 чет.; 10.2.2.4 выполнять окантовочный шов при обработке среза мелкой детали; 10.2.2.5 обрабатывать уголки кокетки при настрачивании отделочной строчкой.
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	10.2.3.1 обрабатывать различными способами низ рукава; 10.2.3.2 выполнять обработку вытачек, боковых и плечевых срезов; 10.2.3.3 производить обработку и соединение воротника с горловиной; 10.2.3.4 выполнять разметку и обработку петель; 10.2.3.5 выполнять разметку мест пришивания пуговиц и пришивать их; 10.2.3.6 иметь представление о назначении и видов подбортов и выполнять их обработку; 10.2.3.7 иметь представление о видах манжет и соединять их с рукавом
	2.4 Практические работы	10.2.4.1 уметь планировать ход трудовых операций; 10.2.4.2 производить сметывание деталей, стачивание, разутюживание; 10.2.4.3 производить примерку платья (блузки, халата), устранять дефекты после примерки; 10.2.4.4 обрабатывать вытачки; 10.2.4.5 обрабатывать рукава и соединять их с проймой; 10.2.4.6 обметывать срезы на краеобметочной машине; 10.2.4.7 выполнять отдельные операции по пошиву изделия без предварительного сметывания; 10.2.4.8 выполнять влажно-тепловую обработку швов; 10.2.4.9 тщательно и постоянно контролировать выполнение каждого шва; 10.2.4.10 самостоятельно исправлять допущенную ошибку, объяснить ее причину; 10.2.4.11 самостоятельно планировать трудовую деятельность; 10.2.4.12 пользоваться манекеном при примерке.
	2.5 Национальное рукоделие	10.2.5.1 выполнять художественное оформление одежды (жилет, камзол, головные уборы); 10.2.5.2 владеть технологией изготовления казахской национальной одежды (камзола, головного убора);
	2.6 Виды ремонтных работ	10.2.6.1. различать виды ремонта в зависимости от характера изделия (ткани, формы, виды повреждения, степени износа);
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	10.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению:/ цельнокроеного платья, платья -1чет./; блузки с застежкой доверху -2чет./; /халата, платья, отрезного по линии талии -3чет./; /постельного белья методом пооперационного разделения труда -4чет./ /национального жилета (камзола)-3чет./, /национальных головных уборов-2чет/.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.3 составлять технологическую последовательность изготовления изделия;
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 самостоятельно выполнять отдельные операции по изготовлению образца блузки с отложным воротником, притачным подбортом и коротким рукавом в масштабе 1:2;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской.
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	10.1.2.1 иметь представление о дефектах ткацкого производства, крашения и печатания; 10.1.2.2 определять ткани, применяемые для изготовления камзола, виды отделки. 10.1.2.3 иметь представление о технологических свойствах новых тканей и их использовании при изготовлении современной одежды;
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление о неполадках в работе промышленной швейной машины и исправлять их; 10.1.3.2 развивать скоростные навыки шитья на промышленной швейной машине; 10.1.3.3 заправлять и выполнять регулировку верхней и нижней нити на универсальных и специальных швейных машинах; 10.1.3.4 иметь навыки работы на универсальной швейной машине
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	10.1.4.1 иметь представление о норме выработки и плановом задании на пошив изделий в условиях производства
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	10.1.5.1 соблюдать приемы безопасной работы на специальных швейных машинах; 10.1.5.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций, а также при влажно-тепловой обработке изделий; 10.1.5.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.5.4 соблюдать правила по безопасности труда на рабочих местах
	1.6 Этика и трудовое законодательство	10.1.6.1 иметь представление о квалификационных разрядах швейного производства и видах оплаты по тарифной сетке;
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	10.2.1.1 иметь представление об особенностях изготовления выкройки халата на основе платья; 10.2.1.2 раскладывать выкройку на ткани с учетом рисунка, направления ворса, откладывать припуски на швы, производить раскрой деталей изделия; 10.2.1.3 использовать выкройку прямого рукава для изготовления выкроек рукава "фонарик" и рукава "крылышко"; 10.2.1.4 использовать выкройки основ платья, блузок и юбок для изготовления выкройки отрезного платья;
	2.2 Работа с тканью	10.2.2.1 подбирать ткань для пошива блузки, халата, платья в зависимости от фасона; 10.2.2.2 самостоятельно выполнять декатирование ткани перед раскроем; 10.2.2.3 изготавливать объекты труда: халат, платье отрезное по линии талии -3чет; 10.2.2.4 соединять детали накладным и настрочным швами; 10.2.2.5 отказываться от ручных операций в пользу машинной обработки швейных изделий
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	10.2.3.1 обрабатывать различными способами низ рукава; 10.2.3.2 производить обработку и соединение воротника с горловиной; 10.2.3.3 выполнять разметку и обработку петель; 10.2.3.4 выполнять разметку мест пришивания пуговиц и пришивать их; 10.2.3.5 иметь представление о назначении и видов подбортов и выполнять их обработку; 10.2.3.6 иметь представление о видах манжет и соединять их с рукавом; 10.2.3.7 выполнять обработку вытачек, боковых и плечевых срезов; 10.2.3.8 соединять лиф с юбкой
	2.4 Практические работы	10.2.4.1 уметь планировать ход трудовых операций; 10.2.4.2 производить сметывание деталей, стачивание, разутюживание; 10.2.4.3 производить примерку платья (блузки, халата), устранять дефекты после примерки; 10.2.4.4 обрабатывать вытачки; 10.2.4.5 обрабатывать рукава и соединять их с проймой; 10.2.4.6 обметывать срезы на краеобметочной машине; 10.2.4.7 выполнять отдельные операции по пошиву изделия без предварительного сметывания; 10.2.4.8 выполнять влажно-тепловую обработку швов; 10.2.4.9 тщательно и постоянно контролировать выполнение каждого шва; 10.2.4.10 самостоятельно исправлять допущенную ошибку, объяснить их причину; 10.2.4.11 самостоятельно планировать трудовую деятельность; 10.2.4.12 пользоваться манекеном при примерке.
	2.5 Национальное рукоделие	10.2.5.1 выполнять художественное оформление одежды (жилет, камзол, головные уборы); 10.2.5.2 владеть технологией изготовления казахской национальной одежды (камзола, головного убора);
	2.6 Виды ремонтных работ	10.2.6.1 различать виды ремонта в зависимости от характера изделия (ткани, формы, виды повреждения, степени износа); 10.2.6.2 использовать зигзагообразные строчки и петельные стежки для наложения заплаты в виде аппликации
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия).	10.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению:/ цельнокроеного платья, платья -1чет./; блузки с застежкой доверху -2чет./; /халата, платья, отрезного по линии талии -3чет./; /постельного белья методом пооперационного разделения труда -4чет./; /национальных головных уборов-2чет/; /национального жилета (камзола)-3чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия;
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.3 стачивать с одновременным обметыванием боковых и разных срезов на стачивающе-обметочной машине при пошиве легкой одежды;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (текстильные волокна, ткани и их свойства)	10.1.2.1 учитывать особенности влажно-тепловой обработки синтетических тканей; 10.1.2.2 иметь представление об ассортименте тканей из синтетических волокон и нитей; 10.1.2.3 иметь представление о правилах ухода за изделиями из синтетических тканей.
	1.3 Машиноведение (виды швейных машин, основные механизмы, приемы работы на швейном оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление о неполадках в работе промышленной швейной машины и исправлять их; 10.1.3.2 развивать скоростные навыки шитья на промышленной швейной машине; 10.1.3.3 иметь навыки пошива изделия методом пооперационного разделения труда; 10.1.3.4 заправлять и выполнять регулировку верхней и нижней нити на универсальных и специальных швейных машинах; 10.1.3.5 иметь навыки работы на универсальной швейной машине
	1.4 Швейное производство (профессии, массовое производство швейных изделий, общее представление об основных цехах швейной фабрики)	10.1.4.1 иметь представление об оборудовании отделочного цеха (утюги, прессы, паровоздушные манекены) и его назначении
	1.5 Правила безопасной работы в швейной мастерской и на швейном производстве	10.1.5.1 соблюдать приемы безопасной работы на специальных швейных машинах; 10.1.5.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций, а также при влажно-тепловой обработке изделий; 10.1.5.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.5.4 соблюдать правила по безопасности труда на рабочих местах
	1.6 Этика и трудовое законодательство.	10.1.6.1 сотрудничать с взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
2. Технология изготовления предмета труда	2.1 Конструирование (построение чертежа, изготовление выкройки, раскрой)	10.2.1.1 раскладывать выкройку на ткани с учетом рисунка, направления ворса, откладывать припуски на швы, производить раскрой деталей изделия; 10.2.1.2 ориентироваться и переводить выкройки в натуральную величину из приложения к журналу мод
	2.2 Работа с тканью.	10.2.2.1 самостоятельно выполнять декатирование ткани перед раскроем; 10.2.2.2 выполнять пошив постельного белья по технологии массового производства; 10.2.2.3 соединять детали накладным и настрочным швами; 10.2.2.4 отказываться от ручных операций в пользу машинной обработки швейных изделий. 10.2.2.5 выполнять бельевые швы при пошиве изделия. 10.2.2.6 применять современные клеевые и отделочные материалы при пошиве и отделке изделия
	2.3 Обработка деталей и узлов швейных изделий	10.2.3.1 выполнять разметку и обработку петель; 10.2.3.2 выполнять разметку мест пришивания пуговиц и пришивать их; 10.2.3.3 иметь представление о назначении и видов подбортов и выполнять их обработку; 10.2.3.4 выполнять обработку вытачек, боковых и плечевых срезов; 10.2.3.5 обрабатывать рельефные швы изделия; 10.2.3.6 использовать термоаппликации в отделке или ремонте изделия; 10.2.3.7 настрачивать отделочную тесьму; 10.2.3.8 использовать фурнитуру при пошиве и отделке изделия
	2.4 Практические работы	10.2.4.1 уметь планировать ход трудовых операций; 10.2.4.2 производить сметывание деталей, стачивание, разутюживание; 10.2.4.3 производить пошив по готовому крою постельного белья методом пооперационного разделения труда; 10.2.4.4 обрабатывать вытачки; 10.2.4.5 производить раскрой изделия по готовым лекалам; 10.2.4.6 обметывать срезы на краеобметочной машине; 10.2.4.7 выполнять заказы по изготовлению изделий; 10.2.4.8 выполнять отдельные операции по пошиву изделия без предварительного сметывания; 10.2.4.9 выполнять влажно-тепловую обработку швов; 10.2.4.10 тщательно и постоянно контролировать выполнение каждого шва; 10.2.4.11 самостоятельно исправлять допущенную ошибку, объяснить их причину; 10.2.4.12 самостоятельно планировать трудовую деятельность; 10.2.4.13 пользоваться манекеном при примерке.
	2.5 Национальное рукоделие	10.2.5.1 выполнять художественное оформление одежды (жилет, камзол, головные уборы); 10.2.5.2 владеть технологией изготовления казахской национальной одежды (камзола, головного убора); 10.2.5.3 изготавливать декоративные изделия в технике "ляпочиха"
	2.6 Виды ремонтных работ.	10.2.6.1 использовать зигзагообразные строчки и петельные стежки для наложения заплаты в виде аппликации
	2.7 Практическое повторение (объекты труда – швейные изделия)	10.2.7.1 выполнять практические работы по изготовлению:/ цельнокроеного платья, платья -1чет./; блузки с застежкой доверху -2чет./; /халата, платья, отрезного по линии талии -3чет./; /постельного белья методом пооперационного разделения труда -4чет./; /национальных головных уборов-2чет/; /национального жилета (камзола)-3чет./.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.3 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.4 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 стачивать с одновременным обметыванием боковых и разных срезов на стачивающе-обметочной машине при пошиве легкой одежды; 10.3.2.2 заготавливать мелкие детали к легкой одежде
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.3.1 самостоятельный пошив изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному

Примечание: последовательность изучения тем определяется учителем исходя из возможности образовательной организации в обеспечении учебно-трудового процесса необходимыми производственными материалами.

Приложение 2
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержание учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Столярное дело"

61. Программа по профилю "Столярное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел. "Технологии изготовления предмета труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

62. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) анализ материалов, инструментов и оборудования.

63. Раздел "Технологии изготовления предмета труда":

1) технология столярных работ;

2) художественная обработка древесины;

3) столярно мебельные изделия. Мебельное производство;

4) общая технология деревообрабатывающего производства;

5) строительное производство. Плотничные работы;

6) охрана труда и трудовое законодательство РК.

64. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующий подраздел:

1) анализ и оценивание предметов труда.

65. Система целей обучения:

1) раздел 1 "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Столярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Столяр"; 7.1.1.4 ознакомиться с профессиями столярно-мебельного производства; 7.1.1.5 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Столярное дело"; 8.1.1.3 знать основные профессии столярно-мебельного производства; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Столярное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на столярно-мебельных предприятиях; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении столярных работ	10.1.1.1 понимать область применения древесины в народном хозяйстве РК.; 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессий столярно-мебельного производства; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемыми в деревообрабатывающем производстве; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда
1.2. Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление о физических, механических и технологических свойствах древесины; 7.1.2.2 знать названия и свойства древесных материалов применяемых для изготовления изделий; 7.1.2.3 знать основные виды пороков древесины, способы их устранения; 7.1.2.4 знать устройство сверл, их виды; 7.1.2.5 иметь представление об устройстве сверлильного станка; 7.1.2.6 иметь представление о бригадных методах работы в распиловочных цехах; 7.1.2.7 уметь составлять план работы над изделием с помощью учителя; 7.1.2.8 иметь представление о видах повреждения простых столярно-мебельных изделий; 7.1.2.9 понимать технические требования, предъявляемые к ремонту; 7.1.2.10 знать устройство токарного станка по дереву; 7.1.2.11. различать необходимые приспособления и инструменты для токарных работ по дереву; 7.1.2.12 иметь представление о способах художественной обработки поверхности древесины на примере резьбы по дереву; 7.1.2.13 организовывать рабочее место, соблюдать санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.14 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.15 понимать назначение фугования; 7.1.2.16 предъявлять технические требования к точности выполнения деталей щитового изделия; 7.1.2.17 понимать значение правильного хранения материала; 7.1.2.18 знать способы хранения древесины; 7.1.2.19 различать круглые лесоматериалы (бревна, кряжи, чураки); 7.1.2.20 понимать назначение резьбы по дереву ; 7.1.2.21 знать правила безопасной работы при работе с косяком, ножом; 7.1.2.22 знать особенности построения геометрического орнамента; 7.1.2.23 различать угловые концевые и ящичные столярные соединения; 7.1.2.24 понимать назначение непрозрачной отделки; 7.1.2.25 знать основные свойства клеевых, масляных и эмалевых красок; 7.1.2.26 различать вогнутые выпуклые поверхности; 7.1.2.27подбирать необходимый инструмент для обработки криволинейных поверхностей;	8.1.2.1 иметь представление об элементах резца; 8.1.2.2 различать виды резания в зависимости от движения резца относительно волокон древесины; 8.1.2.3 ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку; 8.1.2.4 планировать работу в групповой беседе; 8.1.2.5 осуществлять подбор материала с учетом дефектов древесины и направления волокон; 8.1.2.6 иметь представление об элементах зубьев пил, углах резания; 8.1.2.7 знать причины возникновения пожаров в помещениях учебных мастерских; 8.1.2.8 различать назначение напильников по насечке; 8.1.2.9 уметь организовывать рабочее место при распиловке длинных досок; 8.1.2.10 знать особенности раскроя столярных плит, фанеры, древесно-стружечных плит, древесно-волокнистых плит; 8.1.2.11 распределять работу на этапы и выполнять ее в бригаде, группе; 8.1.2.12 иметь представление о видах художественной отделки поверхности древесины обжиганием, мозаикой; 8.1.2.13 знать основные виды деревообрабатывающих станков, их назначение; 8.1.2.14 выделять общие элементы в устройстве деревообрабатывающих станков; 8.1.2.15 самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.2.16 выбирать вид необходимого ремонта изделия; 8.1.2.17 понимать значение точности обработки деталей в условиях массового производства; 8.1.2.18 знать устройство и назначение ручного электроинструмента; 8.1.2.19 знать устройство круглопильных, маятниковых и ленточных станков; 8.1.2.20 знать устройство и назначение токарного станка по дереву, режущего инструмента; 8.1.2.21 различать дефекты и пороки древесины; 8.1.2.23 понимать назначение шпатлевки; 8.1.2.24 знать устройство и назначение настольного сверлильного станка; 8.1.2.25 определять виды и назначение мебели; 8.1.2.26 ознакомиться с производственным процессом изготовления мебели; 8.1.2.27 определять виды крепежных изделий и мебельной фурнитуры;	9.1.2.1 знать основные виды клея применяемого в деревообработке, его свойства; 9.1.2.2 иметь представление о станках и приспособлениях для нанесения клея; 9.1.2.3 предъявлять требования к подготовке поверхности под фанерование. 9.1.2.4 соблюдать технологию раскроя листового материала под фанерование. 9.1.2.5 знать назначение отделки поверхности древесины красителями, лаками. 9.1.2.6 иметь представление о способах нанесения лака на производстве. 9.1.2.7 знать с основные статьи трудового кодекса Республики Казахстан 9.1.2.8 знать назначение пожарной безопасности на производстве; 9.1.2.9 знать правилами поведения при пожаре; 9.1.2.10 знать правила хранения древесного материала, способы и цель сушки; 9.1.2.11 знать устройство и назначение токарного станка по дереву, его части, инструменты для работы; 9.1.2.12 ознакомиться с механизацией и автоматизацией деревообрабатывающего производства; 9.1.2.13 знать назначение и применение тепло-, гидро-, электроизоляционных материалов; 9.1.2.14 знать виды, устройство и применение ручного универсального электрифицированного инструмента; 9.1.2.15 знать и уметь подбирать материал для изготовления ручек для инструмента; 9.1.2.16 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу; 9.1.2.17 самостоятельно заполнять бланки технологической карты на изделие; 9.1.2.18 делать отчет о качестве выполненной работы; 9.1.2.19 знать устройство и назначением фрезерных станков, ленточной пилы; 9.1.2.20 ориентироваться в сборочных чертежах при сборке мебели из готовых деталей; 9.1.2.21 иметь общее представление о сборке изделий на приводном конвейере; 9.1.2.22 иметь представление об организации контроля за качеством продукции на предприятиях по выпуску мебели; 9.1.2.23 определять фурнитуру для подвижного соединения сборочных единиц (петли, направляющие); 9.1.2.24 различать дефекты столярно-строительного изделия: отщепы, сколы, трещины; 9.1.2.25 понимать назначение облицовки столярного изделия; 9.1.2.26 определять значении секционной мебели: преимущества, конструктивные элементы;	10.1.2.1 различать основные свойства древесины, определять степень влажности; 10.1.2.2 иметь понятия о пределах прочности древесины на сжатие, растяжение, изгиб и сдвиг; 10.1.2.3 устанавливать характерные отличия пороков от дефектов древесины; 10.1.2.4 иметь представление о делении древесных пород на классы и группы; 10.1.2.5 характеризовать основные древесные породы; 10.1.2.6 определять область их промышленного применения; 10.1.2.7 определять основные круглые лесоматериалы и пиломатериалы; 10.1.2.8 знать свойства изоляционных и смазочных материалов; 10.1.2.9 различать инструменты для выполнения работ по резанию древесины вдоль и поперек волокон; 10.1.2.10 подбирать инструмент для выполнения профильного строгания. 10.1.2.11 определять типы, формы и размеры сверл по назначению; 10.1.2.12 понимать устройство коловорота, дрелей и ручных сверлилок; 10.1.2.13 знать устройство ручной фрезерной и шлифовальной машиной; 10.1.2.14 иметь представление об устройстве, области применения и классификации деревообрабатывающих станков; 10.1.2.15 иметь представление о механизации и автоматизации столярных работ, станках с программным обеспечением; 10.1.2.16 понимать устройство сушильных камер; 10.1.2.17 определять способы хранения и продления срока службы древесины; 10.1.2.18 определять основные виды клеев и отделочных материалов; 10.1.2.19 характеризовать кровельные и облицовочные материалы; 10.1.2.20 предъявлять санитарно-гигиенические требования при работе с различными древесными материалами; 10.1.2.21 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего; 10.1.2.22 различать ручные пилы: типы, конструкции и назначение; 10.1.2.23 понимать технологический процесс раскроя прямолинейных и криволинейных заготовок; 10.1.2.24 знать правила раскрой столярных плит и фанеры; 10.1.2.25 знать общие вопросы безопасности труда в строительстве;

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Технология столярных работ.	7.2.1.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.1.2. выполнить угловые концевые соединения ук-2,4; 7.2.1.3 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортиру с помощью малки; 7.2.1.4 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, фуганком, фальцгобелем, шерхебелем); 7.2.1.5 владеть приемами пиления древесины лучковой пилой, ножовкой; 7.2.1.6 подготавливать столярный клей, необходимый для ремонта мебели; 7.2.1.6 выполнять долбление гнезд и отверстий прямоугольной формы, зачистку стамеской; 7.2.1.7 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею и выполнять ремонт мебели по предварительно составленному плану; 7.2.1.8 выполнять шпатлевание углублений, трещин, торцов; 7.2.1.9 выполнять работы с клеевой, масляной и эмалевой красками, олифой; 7.2.1.10 обрабатывать криволинейные кромки; 7.2.1.11 выполнять заточку спирального сверла;	8.2.1.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 8.2.1.2 иметь представление о технологии изготовления строгального инструмента на примере рубанка; 8.2.1.3 освоить приемы долбления прямоугольных гнезд с зачисткой стамеской, напильником; 8.2.1.4 знать последовательность подготовки пил к работе, выполнять фугование, заточку и развод зубьев; 8.2.1.5 выполнять раскрой обрезных, необрезных досок, столярных плит, фанеры, древесно-стружечных плит, древесно-волокнистых плит; 8.2.1.6 самостоятельно выбирать способы соединения досок в щит, подбирать материал по цвету и текстуре древесины; 8.2.1.7 соединять детали на шкантах и шурупах; 8.2.1.8 выполнять строгание под размер с самостоятельным контролем прямолинейности и прямоугольности; 8.2.1.9 выполнять шиповые соединения с подгонкой мест соединений;	9.2.1.1 выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.1.2 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.1.3 производить обработку стамеской контурных и внутренних кромок, их скругление; 9.2.1.4 самостоятельно выполнять заделку торцов, сучков, щелей под фанерование; 9.2.1.5 соблюдать технологию циклевания поверхности, затачивать циклю под необходимый угол; 9.2.1.6 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками, полированием; 9.2.1.7 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.1.8 выполнять укладку материалов в штабель с самоконтролем; 9.2.1.9 определять основные повреждения облицовки, уметь их устранять; 9.2.1.10 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем;	10.2.1.1 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.1.2 выполнять пиление ручными ножовками с различными формами зубьев; 10.2.1.3 владеть приемами пакетного и криволинейного пиления; 10.2.1.4 владеть приемами профильного строгания; 10.2.1.5 выполнять заточку ножей строгального инструмента; 10.2.1.6 соблюдать правила заточки долот, стамесок и сверл. работать на механическом точиле; 10.2.1.7 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону; 10.2.1.8 контролировать качество работы при сверлении, долблении отверстий; 10.2.1.9 соблюдать технические требования к выработке шипа и проушины; 10.2.1.10 выполнять брусковые соединения; 10.2.1.11 работать циклей и шлифовальной шкуркой с применением шлифовальной машины; 10.2.1.12 выполнять работы дисковой пилой, электрорубанком, электрическим лобзиком; 10.2.1.13 соблюдать правила безопасной работы ручными столярными и электрифицированными инструментами и на механическом точил; 10.2.1.14 организовывать рабочее место и выполнять работы на сверлильном станке самостоятельно и в качестве помощника распиловщика на круглопильном станке, строгальщика на фуговальном станке;
2.2 Художественная обработка древесины.	7.2.2.1 владеть приемами разметки рисунка простой геометрической резьбы; 7.2.2.2 вырезать геометрический узор; 7.2.2.3 выполнять несложный орнамента из плавных криволинейных форм; 7.2.2.4 выполнять отделку изделий морилкой, анилиновыми красителями, лакированием	8.2.2.1 владеть технологией выполнения мозаики при изготовлении шкатулки; 8.2.2.2 владеть приемами нарезания геометрических фигур с помощью рейсмуса, циркуля, резака	9.2.2.1 выполнять художественную отделку древесины; 9.2.2.2 иметь понятие: маркетри, интарсия, инкрустация; 9.2.2.3 выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, картина-маркетри, панно-интарсия)	10.2.2.1 выполнять облицовывание поверхностей шпоном "в белку", "в конверт", "в шашку"; 10.2.2.2 владеть приемами облицовывания бумагой, смолой, синтетическими пленками и пластиком; 10.2.2.3 выполнять художественную отделку мебели (тонирование, имитацию, полирование)
2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	7.2.3.1 владеть технологией изготовления рамки с фальцем выполненную соединением на ус; 7.2.3.2 владеть технологией изготовления ручек для инструментов из древесины твердых пород; 7.2.3.3 иметь представление о конструкции столярно-мебельных изделий, технологии их изготовления; 7.2.3.4 знать технологию изготовления рамок, щитов, подвижных и неподвижных элементов (сборочных единиц); 7.2.3.5 знать технику изготовления разметочных инструментов (угольник, ярунок, малка); 7.2.3.6 владеть технологией изготовления ящиков для рассады, хранения пособий	8.2.3.1 уметь выбирать способы ремонта, восстанавливать отдельные части и поверхность деталей мебели; 8.2.3.2 владеть технологией изготовления различных видов мебели (столы, шкафы, полки, табурет); 8.2.3.3 выполнять отделку готовых деталей лаками, красками с учетом назначения изделия; 8.2.3.4 размечать и устанавливать мебельную фурнитуру и крепежные элементы; 8.2.3.5 выполнять разборку и подготовку изделия к ремонту с учетом сохранения целостности узлов;	9.2.3.1 выполнять сборку мебели из готовых деталей по сборочному чертежу с самостоятельным контролем качества работы; 9.2.3.2 соблюдать технологию изготовления столярно-мебельного изделия с наборным рисунком из разных пород древесины с последующей отделкой; 9.2.3.3 выполнять изготовление, сборку и отделку секционной мебели. (шкафы, стенки, полки);	10.2.3.1 иметь понятие о конструировании мебели; 10.2.3.2 определять мебель по назначению, функциональному использованию, по производственным показателям; 10.2.3.3 находить конструктивные решения по изготовлению столярно-мебельных изделий; 10.2.3.4 выполнять технический рисунок конструкции табурета, хлебницы, скамейки для ног, стула; 10.2.3.5 выполнять эскиз стола, книжной полки, детской кроватки. изготавливать изделия по выбору; 10.2.3.6 определять повреждения мебели, устанавливать способы их устранения; 10.2.3.7 выполнять ремонт и реставрацию мебели;
2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	7.2.4.1 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий, сверление по контуру на станке; 7.2.4.2 владеть технологией изготовления ручек для инструмента, шахматных фигур на токарном станке по дереву	8.2.4.1 знать способы крепления режущего инструмента на деревообрабатывающих станках, их типы; 8.2.4.2 владеть приемами работы электродрелью, сверление отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов; 8.2.4.3 производить заточку и контроль инструмента для токарных работ; 8.2.4.4 соблюдать технологию изготовления ручек для инструмента, ножек для мебели на токарном станке	9.2.4.1 выполнять заточку режущего и строгального инструмента, знать угол заточки; 9.2.4.2 соблюдать технологию сверления отверстий на сверлильном станке с предварительной разметкой; 9.2.4.3 владеть технологией точения профильных поверхностей с самостоятельным контролем по образцу; 9.2.4.4 владеть технологией вытачивания на токарном станке серийных деталей. (ножки для стола, табурета); 9.2.4.5 ориентироваться в типах станков по механизации на примере школьного оборудования;	10.2.4.1 знать основные особенности деревообрабатывающего предприятия; 10.2.4.2 выполнять раскрой прямолинейных и криволинейных заготовок с припуском на обработку, раскрой столярных плит и фанеры; 10.2.4.3 различать виды сушки древесины. укладывать пиломатериал в штабеля; 10.2.4.4 выполнять черновую и чистовую механическую обработку заготовок; 10.2.4.5 выполнять гнутье древесины. изготавливать криволинейную деталь из прямоугольного бруска;
2.5 Строительное производство. Плотничные работы			9.2.5.1 выполнять теску древесины; 9.2.5.2 проверять правильность насадки топорища; 9.2.5.3 соединять бревна и бруски с помощью врубок по шаблону; 9.2.5.4 сплачивать доски и бруски в щит; 9.2.5.5 изготавливать строительные инструменты и приспособления; 9.2.5.6 определять кровельные и облицовочные материалы по образцам; 9.2.5.7 выполнять настилку линолеума разными способами;	10.2.5.1 понимать содержание плотнических работ на строительстве, организацию рабочего места, правила техники безопасности; 10.2.5.2 подготавливать инструмент к работе (насадка топора на ручку, правка на точиле и бруске); 10.2.5.3 выполнять строительные конструкции (опалубка, строительные козлы, ограждения); 10.2.5.4 изготавливать строительные инструменты, приспособлений, инвентаря для плотничных работ; 10.2.5.5 изготавливать элементы оконного блока; 10.2.5.6 выполнять врезку замков, сборку деталей оконной и дверной коробки; 10.2.5.7 пройти производственную практику на штатных рабочих местах;
2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.2.6.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.2.6.2 соблюдать правила безопасности при укладывании материала в штабель и при его разборке. 7.2.6.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах; 7.2.6.4 понимать основные правила электробезопасности;	8.2.6.1 знать причины и меры предосторожности и предупреждения травматизма; 8.2.6.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения, устройство и применение огнетушителей;	9.2.6.1 знать основные права и обязанности рабочих; 9.2.6.2 понимать значение трудового договора; 9.2.6.3 ориентироваться в рабочем времени и времени отдыха; 9.2.6.4 иметь представление о трудовой дисциплине, охране труда; 9.2.6.5 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре; 9.2.6.6 знать приемы и принципы работы разных видов огнетушителей;	10.2.6.1 иметь понятие о трудовом кодексе Республики Казахстан; 10.2.6.2 понимать организацию работы по охране труда на строительстве, при лесопилении и деревообработке; 10.2.6.3 знать общие правила безопасности труда на строительстве, в машинных и сборочных цехах на деревообрабатывающем предприятии; 10.2.6.4 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего. 10.2.6.5 выполнять требования пожарной безопасности на производстве; 10.2.6.6 уметь пользоваться первичными средствами пожаротушения, огнетушителями; 10.2.6.7 выполнять правила электробезопасности;

3) раздел 3 "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу.	10.1.3.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.1.3.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками плотника-столяра; 10.1.3.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 10.1.3.4 производить анализ качества выполненной работы; 10.1.3.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 10.1.3.6 применять полученные знания в практической деятельности; 10.1.3.7 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 10.1.3.8 осуществлять текущий самоконтроль; 10.1.3.9 употреблять в речи техническую терминологию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Столярное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Столярное дело" с помощью учителя;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 уметь составлять план работы над изделием с помощью учителя; 7.1.2.2 организовывать рабочее место, соблюдать санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.3 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.4 различать угловые концевые и ящичные столярные соединения; 7.1.2.5 подбирать необходимый инструмент для обработки криволинейных поверхностей;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ	7.2.1.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.1.2. выполнить угловые концевые соединения ук-2,4; 7.2.1.3 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортиру с помощью малки; 7.2.1.4 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, фуганком, фальцгобелем, шерхебелем); 7.2.1.5 обрабатывать криволинейные кромки;
	2.2 Художественная обработка древесины	7.2.2.1 выполнять отделку изделий морилкой, анилиновыми красителями, лакированием;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	7.2.3.1 владеть технологией изготовления рамки с фальцем выполненную соединением на ус; 7.2.3.2 владеть технологией изготовления ящиков для рассады, хранения пособий.
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	7.2.4.1 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий, сверление по контуру на станке; 7.2.4.2. владеть технологией изготовления ручек для инструмента, шахматных фигур на токарном станке по дереву
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.2.6.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.2.6.2 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки;
2 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Столярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление о физических, механических и технологических свойствах древесины; 7.1.2.2 уметь составлять план работы над изделием с помощью учителя; 7.1.2.3 организовывать рабочее место, соблюдать санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.5 различать угловые концевые и ящичные столярные соединения;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	7.2.1.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.1.2. выполнить угловые концевые соединения ук-2,4; 7.2.1.3 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортиру с помощью малки; 7.2.1.4 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, фуганком, фальцгобелем, шерхебелем); 7.2.1.5 выполнять долбление гнезд и отверстий прямоугольной формы, зачистку стамеской; 7.2.1.6 обрабатывать криволинейные кромки;
	2.2 Художественная обработка древесины	7.2.2.1 выполнять отделку изделий морилкой, анилиновыми красителями, лакированием;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	7.2.3.1 владеть технологией изготовления рамки с фальцем выполненную соединением на ус; 7.2.3.2 владеть технологией изготовления ручек для инструментов из древесины твердых пород; 7.2.3.3 знать технологию изготовления рамок, щитов, подвижных и неподвижных элементов (сборочных единиц);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	7.2.4.1. владеть технологией изготовления ручек для инструмента
	2.6. Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.2.6.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.2.6.2 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
3 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Столярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Столяр"; 7.1.1.4 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление о физических, механических и технологических свойствах древесины; 7.1.2.2 знать названия и свойства древесных материалов применяемых для изготовления изделий; 7.1.2.3 знать основные виды пороков древесины, способы их устранения; 7.1.2.4 знать устройство сверл, их виды; 7.1.2.5 иметь представление об устройстве сверлильного станка; 7.1.2.6 иметь представление о бригадных методах работы в распиловочных цехах; 7.1.2.7 уметь составлять план работы над изделием с помощью учителя; 7.1.2.8 организовывать рабочее место, соблюдать санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.9 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.10 понимать назначение фугования; 7.1.2.11 предъявлять технические требования к точности выполнения деталей щитового изделия; 7.1.2.12 понимать значение правильного хранения материала; 7.1.2.13 знать способы хранения древесины; 7.1.2.14 различать круглые лесоматериалы (бревна, кряжи, чураки);
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ	7.2.1.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.1.2 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортиру с помощью малки; 7.2.1.3 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, фуганком, фальцгобелем, шерхебелем); 7.2.1.4 владеть приемами пиления древесины лучковой пилой, ножовкой; 7.2.1.5 выполнять долбление гнезд и отверстий прямоугольной формы, зачистку стамеской; 7.2.1.6 выполнять шпатлевание углублений, трещин, торцов; 7.2.1.7 выполнять работы с клеевой, масляной и эмалевой красками, олифой; 7.2.1.8 обрабатывать криволинейные кромки; 7.2.1.9 выполнять заточку спирального сверла;
	2.2 Художественная обработка древесины	7.2.2.1 выполнять отделку изделий морилкой, анилиновыми красителями, лакированием;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	7.2.3.2 знать технологию изготовления рамок, щитов, подвижных и неподвижных элементов (сборочных единиц); 7.2.3.3 знать технику изготовления разметочных инструментов (угольник, ярунок, малка); 7.2.3.4 владеть технологией изготовления ящиков для рассады, хранения пособий
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	7.2.4.1 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий, сверление по контуру на станке
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.2.6.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.2.6.2 соблюдать правила безопасности при укладывании материала в штабель и при его разборке; 7.2.6.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
4 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Столярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Столяр"; 7.1.1.4 ознакомиться с профессиями столярно-мебельного производства; 7.1.1.5 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать названия и свойства древесных материалов применяемых для изготовления изделий; 7.1.2.2 уметь составлять план работы над изделием с помощью учителя; 7.1.2.3 иметь представление о видах повреждения простых столярно-мебельных изделий; 7.1.2.4 понимать технические требования, предъявляемые к ремонту; 7.1.2.5 знать устройство токарного станка по дереву; 7.1.2.6 различать необходимые приспособления и инструменты для токарных работ по дереву; 7.1.2.7 иметь представление о способах художественной обработки поверхности древесины на примере резьбы по дереву; 7.1.2.8 организовывать рабочее место, соблюдать санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.9 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.10 понимать назначение резьбы по дереву ; 7.1.2.11 знать правила безопасной работы при работе с косяком, ножом; 7.1.2.12 знать особенности построения геометрического орнамента; 7.1.2.13 понимать назначение непрозрачной отделки; 7.1.2.14 знать основные свойства клеевых, масляных и эмалевых красок; 7.1.2.15 различать вогнутые выпуклые поверхности; 7.1.2.16 подбирать необходимый инструмент для обработки криволинейных поверхностей;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	7.2.1.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.1.2 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, фуганком, фальцгобелем, шерхебелем); 7.2.1.3 владеть приемами пиления древесины лучковой пилой, ножовкой; 7.2.1.4 подготавливать столярный клей, необходимый для ремонта мебели; 7.2.1.5 выполнять долбление гнезд и отверстий прямоугольной формы, зачистку стамеской; 7.2.1.6 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею и выполнять ремонт мебели по предварительно составленному плану; 7.2.1.7 выполнять шпатлевание углублений, трещин, торцов; 7.2.1.8 выполнять работы с клеевой, масляной и эмалевой красками, олифой;
	2.2 Художественная обработка древесины.	7.2.2.1 владеть приемами разметки рисунка простой геометрической резьбы; 7.2.2.2 вырезать геометрический узор; 7.2.2.3 выполнять несложный орнамента из плавных криволинейных форм; 7.2.2.4 выполнять отделку изделий морилкой, анилиновыми красителями, лакированием;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	7.2.3.1 иметь представление о конструкции столярно-мебельных изделий, технологии их изготовления; 7.2.3.2 знать технологию изготовления рамок, щитов, подвижных и неподвижных элементов (сборочных единиц);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	7.2.4.1. владеть технологией изготовления ручек для инструмента, шахматных фигур на токарном станке по дереву
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.2.6.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.2.6.2 понимать основные правила электробезопасности;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.2 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.3 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Столярное дело";
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 иметь представление об элементах резца; 8.1.2.2 различать виды резания в зависимости от движения резца относительно волокон древесины; 8.1.2.3 ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку; 8.1.2.4 планировать работу в групповой беседе; 8.1.2.5 осуществлять подбор материала с учетом дефектов древесины и направления волокон; 8.1.2.6 иметь представление об элементах зубьев пил, углах резания; 8.1.2.7 иметь представление о видах художественной отделки поверхности древесины обжиганием, мозаикой; 8.1.2.8 самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.2.9 выбирать вид необходимого ремонта изделия;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	8.2.1.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 8.2.1.2 иметь представление о технологии изготовления строгального инструмента на примере рубанка; 8.2.1.3 освоить приемы долбления прямоугольных гнезд с зачисткой стамеской, напильником; 8.2.1.4 знать последовательность подготовки пил к работе, выполнять фугование, заточку и развод зубьев;
	2.2 Художественная обработка древесины	8.2.2.1 владеть технологией выполнения мозаики при изготовлении шкатулки; 8.2.2.2 владеть приемами нарезания геометрических фигур с помощью рейсмуса, циркуля, резака;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	8.2.3.1 уметь выбирать способы ремонта, восстанавливать отдельные части и поверхность деталей мебели; 8.2.3.2 размечать и устанавливать мебельную фурнитуру и крепежные элементы; 8.2.3.3 выполнять разборку и подготовку изделия к ремонту с учетом сохранения целостности узлов;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.2.6.1 знать причины и меры предосторожности и предупреждения травматизма;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы;
2 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Столярное дело"; 8.1.1.3 знать основные профессии столярно-мебельного производства;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать причины возникновения пожаров в помещениях учебных мастерских; 8.1.2.2 различать назначение напильников по насечке; 8.1.2.3 уметь организовывать рабочее место при распиловке длинных досок; 8.1.2.4 знать особенности раскроя столярных плит, фанеры, древесно-стружечных плит, древесно-волокнистых плит; 8.1.2.5 распределять работу на этапы и выполнять ее в бригаде, группе; 8.1.2.6 самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.2.7 выбирать вид необходимого ремонта изделия; 8.1.2.8 понимать значение точности обработки деталей в условиях массового производства;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	8.2.1.1 выполнять раскрой обрезных, необрезных досок, столярных плит, фанеры, древесно-стружечных плит, древесно-волокнистых плит; 8.2.1.2 самостоятельно выбирать способы соединения досок в щит, подбирать материал по цвету и текстуре древесины; 8.2.1.3 соединять детали на шкантах и шурупах; 8.2.1.4 выполнять строгание под размер с самостоятельным контролем прямолинейности и прямоугольности; 8.2.1.5 выполнять шиповые соединения с подгонкой мест соединений;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	8.2.3.1 владеть технологией изготовления различных видов мебели (столы, табурет); 8.2.3.2 выполнять отделку готовых деталей лаками, красками с учетом назначения изделия;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.2.6.1 знать причины и меры предосторожности и предупреждения травматизма; 8.2.6.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения, устройство и применение огнетушителей;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 проверять качество работы; 8.3.1.2 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно;
3 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 знать основные профессии столярно-мебельного производства; 8.1.1.2 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций; 8.1.1.3 самостоятельно организовывать рабочее место
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку; 8.1.2.2 планировать работу в групповой беседе; 8.1.2.3 осуществлять подбор материала с учетом дефектов древесины и направления волокон; 8.1.2.4 знать основные виды деревообрабатывающих станков, их назначение; 8.1.2.5 выделять общие элементы в устройстве деревообрабатывающих станков; 8.1.2.6 знать устройство и назначение ручного электроинструмента; 8.1.2.7 знать устройство круглопильных, маятниковых и ленточных станков; 8.1.2.8 определять виды и назначение мебели; 8.1.2.9 ознакомиться с производственным процессом изготовления мебели;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ	8.2.1.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 8.2.1.2 выполнять шиповые соединения с подгонкой мест соединений;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	8.2.3.1 владеть технологией изготовления различных видов мебели (шкафы, полки); 8.2.3.2 выполнять отделку готовых деталей лаками, красками с учетом назначения изделия; 8.2.3.3 размечать и устанавливать мебельную фурнитуру и крепежные элементы;
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	8.2.4.1 знать способы крепления режущего инструмента на деревообрабатывающих станках, их типы; 8.2.4.2 владеть приемами работы электродрелью, сверление отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.2.6.1 знать причины и меры предосторожности и предупреждения травматизма; 8.2.6.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения, устройство и применение огнетушителей;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно;
4 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Столярное дело"; 8.1.1.3 знать основные профессии столярно-мебельного производства; 8.1.1.4 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций; 8.1.1.5 самостоятельно организовывать рабочее место.
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку; 8.1.2.2 планировать работу в групповой беседе; 8.1.2.3 самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.2.4 выбирать вид необходимого ремонта изделия; 8.1.2.5 знать устройство и назначение токарного станка по дереву, режущего инструмента; 8.1.2.6 различать дефекты и пороки древесины; 8.1.2.7 понимать назначение шпатлевки; 8.1.2.8 знать устройство и назначение настольного сверлильного станка;
Технологии изготовления предмета труда	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	8.2.3.1 уметь выбирать способы ремонта, восстанавливать отдельные части и поверхность деталей мебели; 8.2.3.2 владеть технологией изготовления различных видов мебели (столы, шкафы, полки, табурет); 8.2.3.3 выполнять отделку готовых деталей лаками, красками с учетом назначения изделия; 8.2.3.4 размечать и устанавливать мебельную фурнитуру и крепежные элементы; 8.2.3.5 выполнять разборку и подготовку изделия к ремонту с учетом сохранения целостности узлов;
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	8.2.4.1 производить заточку и контроль инструмента для токарных работ; 8.2.4.2 соблюдать технологию изготовления ручек для инструмента, ножек для мебели на токарном станке
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.2.6.1 знать причины и меры предосторожности и предупреждения травматизма; 8.2.6.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения, устройство и применение огнетушителей;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Столярное дело";
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 знать и уметь подбирать материал для изготовления ручек для инструмента; 9.1.2.2 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу; 9.1.2.3 самостоятельно заполнять бланки технологической карты на изделие; 9.1.2.4 ориентироваться в сборочных чертежах при сборке мебели из готовых деталей; 9.1.2.5 иметь общее представление о сборке изделий на приводном конвейере; 9.1.2.6 иметь представление об организации контроля за качеством продукции на предприятиях по выпуску мебели;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ	9.2.1.1 выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.1.2 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.1.3 производить обработку стамеской контурных и внутренних кромок, их скругление; 9.2.1.3 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем;
	2.2 Художественная обработка древесины.	9.2.2.1 выполнять художественную отделку древесины;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	9.2.3.1 выполнять сборку мебели из готовых деталей по сборочному чертежу с самостоятельным контролем качества работы; 9.2.3.2 выполнять изготовление, сборку и отделку секционной мебели (шкафы, стенки, полки);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	9.2.4.1 выполнять заточку режущего и строгального инструмента, знать угол заточки; 9.2.4.2 соблюдать технологию сверления отверстий на сверлильном станке с предварительной разметкой;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы.	9.2.5.1 изготавливать строительные инструменты и приспособления; 9.2.5.2 выполнять настилку линолеума разными способами;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.2.6.1 иметь представление о трудовой дисциплине, охране труда;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию;
2 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Столярное дело"; 9.1.1.3 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении столярных работ
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 знать основные виды клея применяемого в деревообработке, его свойства; 9.1.2.2 иметь представление о станках и приспособлениях для нанесения клея; 9.1.2.3 предъявлять требования к подготовке поверхности под фанерование. 9.1.2.4 соблюдать технологию раскроя листового материала под фанерование. 9.1.2.5 знать назначение отделки поверхности древесины красителями, лаками. 9.1.2.6 иметь представление о способах нанесения лака на производстве. 9.1.2.7 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу; 9.1.2.8 самостоятельно заполнять бланки технологической карты на изделие; 9.1.2.9 понимать назначение облицовки столярного изделия
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	9.2.1.1 самостоятельно выполнять заделку торцов, сучков, щелей под фанерование; 9.2.1.2 соблюдать технологию циклевания поверхности, затачивать циклю под необходимый угол; 9.2.1.3 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками, полированием; 9.2.1.4 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.1.5 определять основные повреждения облицовки, уметь их устранять
	2.2 Художественная обработка древесины.	9.2.2.1 выполнять художественную отделку древесины;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	9.2.3.1 выполнять изготовление, сборку и отделку секционной мебели. (шкафы, стенки, полки);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	9.2.4.1 выполнять заточку режущего и строгального инструмента, знать угол заточки; 9.2.4.2 соблюдать технологию сверления отверстий на сверлильном станке с предварительной разметкой;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы.	9.2.5.1 сплачивать доски и бруски в щит; 9.2.5.2 определять кровельные и облицовочные материалы по образцам; 9.2.5.3 выполнять настилку линолеума разными способами;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.2.6.1 иметь представление о трудовой дисциплине, охране труда;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других
3 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Столярное дело"; 9.1.1.3 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.4 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении столярных работ
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 знать основные виды клея применяемого в деревообработке, его свойства; 9.1.2.2 иметь представление о станках и приспособлениях для нанесения клея; 9.1.2.3 знать назначение отделки поверхности древесины красителями, лаками; 9.1.2.4 иметь представление о способах нанесения лака на производстве. 9.1.2.5 знать с основные статьи трудового кодекса Республики Казахстан; 9.1.2.6 знать назначение пожарной безопасности на производстве; 9.1.2.7 знать правилами поведения при пожаре; 9.1.2.8 знать правила хранения древесного материала, способы и цель сушки; 9.1.2.9 знать устройство и назначение токарного станка по дереву, его части, инструменты для работы; 9.1.2.10 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу; 9.1.2.11 самостоятельно заполнять бланки технологической карты на изделие; 9.1.2.12 делать отчет о качестве выполненной работы; 9.1.2.13 различать дефекты столярно-строительного изделия: отщепы, сколы, трещины; 9.1.2.14 понимать назначение облицовки столярного изделия
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	9.2.1.1 соблюдать технологию циклевания поверхности, затачивать циклю под необходимый угол; 9.2.1.2 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками, полированием; 9.2.1.3 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.1.4 выполнять укладку материалов в штабель с самоконтролем; 9.2.1.5 определять основные повреждения облицовки, уметь их устранять; 9.2.1.6 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем
	2.2 Художественная обработка древесины	9.2.2.1 выполнять художественную отделку древесины;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	9.2.3.1 выполнять сборку мебели из готовых деталей по сборочному чертежу с самостоятельным контролем качества работы; 9.2.3.2 выполнять изготовление, сборку и отделку секционной мебели. (шкафы, стенки, полки);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	9.2.4.1 выполнять заточку режущего и строгального инструмента, знать угол заточки; 9.2.4.2 владеть технологией точения профильных поверхностей с самостоятельным контролем по образцу; 9.2.4.3 владеть технологией вытачивания на токарном станке серийных деталей. (ножки для стола, табурета)
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы	9.2.5.1 выполнять теску древесины; 9.2.5.2 проверять правильность насадки топорища; 9.2.5.3 соединять бревна и бруски с помощью врубок по шаблону; 9.2.5.4 сплачивать доски и бруски в щит
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.2.6.1 знать основные права и обязанности рабочих; 9.2.6.2 понимать значение трудового договора; 9.2.6.3 ориентироваться в рабочем времени и времени отдыха; 9.2.6.4 иметь представление о трудовой дисциплине, охране труда; 9.2.6.5 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре; 9.2.6.6 знать приемы и принципы работы разных видов огнетушителей
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.2 презентовать готовую работу всему классу
4 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Столярное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на столярно-мебельных предприятиях; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении столярных работ
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 соблюдать технологию раскроя листового материала под фанерование. 9.1.2.2 ознакомиться с механизацией и автоматизацией деревообрабатывающего производства; 9.1.2.3 знать назначение и применение тепло-, гидро-, электроизоляционных материалов; 9.1.2.4 знать виды, устройство и применение ручного универсального электрифицированного инструмента; 9.1.2.5 знать и уметь подбирать материал для изготовления ручек для инструмента; 9.1.2.6 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу; 9.1.2.7 самостоятельно заполнять бланки технологической карты на изделие; 9.1.2.8 делать отчет о качестве выполненной работы; 9.1.2.9 знать устройство и назначением фрезерных станков, ленточной пилы; 9.1.2.10 определять фурнитуру для подвижного соединения сборочных единиц (петли, направляющие); 9.1.2.11 определять значении секционной мебели: преимущества, конструктивные элементы;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	9.2.1.1 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.1.2 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками, полированием; 9.2.1.3 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.1.4 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем;
	2.2 Художественная обработка древесины	9.2.2.1 иметь понятие: маркетри, интарсия, инкрустация; 9.2.2.2 выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, картина-маркетри, панно-интарсия)
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство	9.2.3.1 выполнять сборку мебели из готовых деталей по сборочному чертежу с самостоятельным контролем качества работы; 9.2.3.2 соблюдать технологию изготовления столярно-мебельного изделия с наборным рисунком из разных пород древесины с последующей отделкой; 9.2.3.3 выполнять изготовление, сборку и отделку секционной мебели. (шкафы, стенки, полки);
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	9.2.4.1 ориентироваться в типах станков по механизации на примере школьного оборудования;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы	9.2.5.1 выполнять настилку линолеума разными способами;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.2.6.1 иметь представление о трудовой дисциплине, охране труда;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 понимать область применения древесины в народном хозяйстве Республики Казахстан; 10.1.1.2 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 различать основные свойства древесины, определять степень влажности; 10.1.2.2 иметь понятия о пределах прочности древесины на сжатие, растяжение, изгиб и сдвиг; 10.1.2.3 устанавливать характерные отличия пороков от дефектов древесины; 10.1.2.4 иметь представление о делении древесных пород на классы и группы; 10.1.2.5 характеризовать основные древесные породы;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	10.2.1.1 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.1.2 выполнять пиление ручными ножовками с различными формами зубьев; 10.2.1.3 владеть приемами пакетного и криволинейного пиления;
	2.2 Художественная обработка древесины	10.2.2.1 выполнять облицовывание поверхностей шпоном "в белку", "в конверт", "в шашку";
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	10.2.3.1 иметь понятие о конструировании мебели; 10.2.3.2 определять мебель по назначению, функциональному использованию, по производственным показателям; 10.2.3.3 находить конструктивные решения по изготовлению столярно-мебельных изделий;
	2.4 Общая технология деревообраба-тывающего производства	10.2.4.1 знать основные особенности деревообрабатывающего предприятия; 10.2.4.2 выполнять раскрой прямолинейных и криволинейных заготовок с припуском на обработку, раскрой столярных плит и фанеры;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы.	10.2.5.1 понимать содержание плотнических работ на строительстве, организацию рабочего места, правила техники безопасности; 10.2.5.2 подготавливать инструмент к работе (насадка топора на ручку, правка на точиле и бруске);
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.2.6.1 иметь понятие о трудовом кодексе Республики Казахстан; 10.2.6.2 понимать организацию работы по охране труда на строительстве, при лесопилении и деревообработке;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.1.3.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.1.3.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками плотника-столяра; 10.1.3.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд;
2 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 изучать квалификационные характеристики профессий столярно-мебельного производства; 10.1.1.2 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемыми в деревообрабатывающем производстве;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 определять область их промышленного применения; 10.1.2.2 определять основные круглые лесоматериалы и пиломатериалы; 10.1.2.3 знать свойства изоляционных и смазочных материалов; 10.1.2.4 различать инструменты для выполнения работ по резанию древесины вдоль и поперек волокон; 10.1.2.5 подбирать инструмент для выполнения профильного строгания
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	10.2.1.1 владеть приемами профильного строгания; 10.2.1.2 выполнять заточку ножей строгального инструмента; 10.2.1.3 соблюдать правила заточки долот, стамесок и сверл. работать на механическом точиле; 10.2.1.4 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону;
	2.2 Художественная обработка древесины.	10.2.2.1 владеть приемами облицовывания бумагой, смолой, синтетическими пленками и пластиком;
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	10.2.3.1 находить конструктивные решения по изготовлению столярно-мебельных изделий; 10.2.3.2 выполнять технический рисунок конструкции табурета, скамейки для ног; 10.2.3.3 выполнять эскиз стола, книжной полки, изготавливать изделия по выбору;
	2.4 Общая технология деревообраба-тывающего производства	10.2.4.1 выполнять раскрой прямолинейных и криволинейных заготовок с припуском на обработку, раскрой столярных плит и фанеры; 10.2.4.2 различать виды сушки древесины. укладывать пиломатериал в штабеля;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы.	10.2.5.1 подготавливать инструмент к работе (насадка топора на ручку, правка на точиле и бруске); 10.2.5.2 выполнять строительные конструкции (опалубка, строительные козлы, ограждения);
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.2.6.1 понимать организацию работы по охране труда на строительстве, при лесопилении и деревообработке; 10.2.6.2 знать общие правила безопасности труда на строительстве, в машинных и сборочных цехах на деревообрабатывающем предприятии;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.1.3.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.1.3.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками плотника-столяра; 10.1.3.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 10.1.3.4 производить анализ качества выполненной работы;
3 четверть
Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 изучать квалификационные характеристики профессий столярно-мебельного производства; 10.1.1.2 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемыми в деревообрабатывающем производстве; 10.1.1.3 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда;
Материаловедение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 определять типы, формы и размеры сверл по назначению; 10.1.2.2 понимать устройство коловорота, дрелей и ручных сверлилок; 10.1.2.3 знать устройство ручной фрезерной и шлифовальной машиной; 10.1.2.4 иметь представление об устройстве, области применения и классификации деревообрабатывающих станков; 10.1.2.5 иметь представление о механизации и автоматизации столярных работ, станках с программным обеспечением; 10.1.2.6 понимать устройство сушильных камер; 10.1.2.7 определять способы хранения и продления срока службы древесины; 10.1.2.8 определять основные виды клеев и отделочных материалов;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	10.2.1.1 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону; 10.2.1.2 контролировать качество работы при сверлении, долблении отверстий; 10.2.1.3 соблюдать технические требования к выработке шипа и проушины; 10.2.1.4 выполнять брусковые соединения; 10.2.1.5 работать циклей и шлифовальной шкуркой с применением шлифовальной машины; 10.2.1.6 выполнять работы дисковой пилой, электрорубанком, электрическим лобзиком; 10.2.1.7 соблюдать правила безопасной работы ручными столярными и электрифицированными инструментами и на механическом точил;
	2.2 Художественная обработка древесины	10.2.2.1 выполнять художественную отделку мебели (тонирование, имитацию, полирование);
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	10.2.3.1 находить конструктивные решения по изготовлению столярно-мебельных изделий; 10.2.3.2 выполнять технический рисунок конструкции та хлебницы, стула; 10.2.3.3 выполнять эскиз навесного шкафа, детской кроватки, изготавливать изделия по выбору;
	2.4 Общая технология деревообраба-тывающего производства	10.2.4.1 выполнять черновую и чистовую механическую обработку заготовок; 10.2.4.2 выполнять гнутье древесины, изготавливать криволинейную деталь из прямоугольного бруска;
	2.5. Строительное производство. Плотничные работы.	10.2.5.1 выполнять строительные конструкции (опалубка, строительные козлы, ограждения); 10.2.5.2 изготавливать строительные инструменты, приспособлений, инвентаря для плотничных работ; 10.2.5.3 изготавливать элементы оконного блока;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.2.6.1 знать общие правила безопасности труда на строительстве, в машинных и сборочных цехах на деревообрабатывающем предприятии; 10.2.6.2 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего; 10.2.6.3 выполнять требования пожарной безопасности на производстве;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.1.3.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.1.3.2 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками плотника-столяра; 10.1.3.3 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 10.1.3.4 производить анализ качества выполненной работы; 10.1.3.5 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 10.1.3.6 применять полученные знания в практической деятельности;
4 четверть
Материало-ведение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 понимать область применения древесины в народном хозяйстве Республики Казахстан ; 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессий столярно-мебельного производства; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемыми в деревообрабатывающем производстве; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда;
Материало-ведение	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 характеризовать кровельные и облицовочные материалы; 10.1.2.2 предъявлять санитарно-гигиенические требования при работе с различными древесными материалами; 10.1.2.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего; 10.1.2.4 различать ручные пилы: типы, конструкции и назначение; 10.1.2.5 понимать технологический процесс раскроя прямолинейных и криволинейных заготовок; 10.1.2.6 знать правила раскрой столярных плит и фанеры; 10.1.2.7 знать общие вопросы безопасности труда в строительстве;
Технологии изготовления предмета труда	2.1 Технология столярных работ.	10.2.1.1 работать циклей и шлифовальной шкуркой с применением шлифовальной машины; 10.2.1.2 выполнять работы дисковой пилой, электрорубанком, электрическим лобзиком; 10.2.1.3 соблюдать правила безопасной работы ручными столярными и электрифицированными инструментами и на механическом точил; 10.2.1.4 организовывать рабочее место и выполнять работы на сверлильном станке самостоятельно и в качестве помощника распиловщика на круглопильном станке, строгальщика на фуговальном станке;
	2.2 Художественная обработка древесины.	10.2.2.1 владеть приемами облицовывания бумагой, смолой, синтетическими пленками и пластиком; 10.2.2.2 выполнять художественную отделку мебели (тонирование, имитацию, полирование);
	2.3 Столярно-мебельные изделия. Мебельное производство.	10.2.3.3 определять повреждения мебели, устанавливать способы их устранения; 10.2.3.4 выполнять ремонт и реставрацию мебели;
	2.4 Общая технология деревообрабатывающего производства	10.2.4.1 знать основные особенности деревообрабатывающего предприятия; 10.2.4.2 выполнять раскрой прямолинейных и криволинейных заготовок с припуском на обработку, раскрой столярных плит и фанеры; 10.2.4.3 различать виды сушки древесины. укладывать пиломатериал в штабеля; 10.2.4.4 выполнять черновую и чистовую механическую обработку заготовок; 10.2.4.5 выполнять гнутье древесины, изготавливать криволинейную деталь из прямоугольного бруска;
	2.5 Строительное производство. Плотничные работы.	10.2.5.1 изготавливать строительные инструменты, приспособлений, инвентаря для плотничных работ; 10.2.5.2 изготавливать элементы оконного блока; 10.2.5.3 выполнять врезку замков, сборку деталей оконной и дверной коробки; 10.2.5.4 пройти производственную практику на штатных рабочих местах;
	2.6 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.2.6.1 знать общие правила безопасности труда на строительстве, в машинных и сборочных цехах на деревообрабатывающем предприятии; 10.2.6.2 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего 10.2.6.3 выполнять требования пожарной безопасности на производстве; 10.2.6.4 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены рабочего. 10.2.6.5 выполнять требования пожарной безопасности на производстве; 10.2.6.6 уметь пользоваться первичными средствами пожаротушения, огнетушителями; 10.2.6.7 выполнять правила электробезопасности;
Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.1.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 10.1.3.2 применять полученные знания в практической деятельности; 10.1.3.3 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 10.1.3.4 осуществлять текущий самоконтроль; 10.1.3.5 употреблять в речи техническую терминологию

Приложение 3
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержание учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Штукатурно-малярное дело"

66. Программа по профилю "Штукатурно-малярное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология штукатурно-малярных работ";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

67. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) материаловедение;

3) оборудования и инструменты;

4) правила безопасной работы в мастерской и на производстве;

5) этика и трудовое законодательство.

68. Раздел "Технология штукатурно-малярных работ" включает следующие подразделы:

1) простая и улучшенная штукатурка;

2) шпатлевание поверхности;

3) простая и улучшенная окраска;

4) покрытие эмульсией.

5) основы цветоведения. Эстетика отделки помещения;

6) обойные работы;

7) отделка полов;

8) практическое повторение.

69. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) самостоятельная работа;

3) контрольная итоговая работа.

70. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Штукатурно-малярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Штукатур-маляр"	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Штукатурно-малярное дело".	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Штукатурно-малярное дело".	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
1.2 Материаловедение (цемент, песок, глина, гипс, краска, эмульсия, шпатлевка, плитка, напольное покрытие, клей и их свойства)	7.1.2.1 иметь представление о видахстроительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных работах; 7.1.2.2 определять цемент, песок, глину, гипс визуально и тактильно; 7.1.2.3 представлять воздействие воды и тепла на цемент, песок, глину, гипс; 7.1.2.4 иметь представление о свойствах покрасочных материалов; 7.1.2.5 иметь представление о способах приготовления растворов для оштукатуривания различных поверхностей; 7.1.2.6 определять виды и основные элементы зданий, виды поверхностей; 7.1.2.7 сравнивать виды растворов (простые и сложные); 7.1.2.8 распознавать и сравнивать цементный и известковый растворы по свойствам. 7.1.2.9 распознавать и сравнивать маслянную и эмалевую краски, в ходе выполнения лабораторно практической работы; 7.1.2.10 учитывать свойства и особенности растворителей при работе с покрасочными материалами.	8.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных и обойных работах; 8.1.2.2 называть виды цемента, классификация, сырье и получение цемента, маркировка, хранение, применение. 8.1.2.3 знать способы хранения, маркировки и применение цемента 8.1.2.4 свойства цемента, песка, глины, гипса путем лабораторно-практического исследования (по внешнему виду, на ощупь, по плотности); 8.1.2.5 определять компоненты раствора (прочность, качество, соотношение в зависимости от назначения); 8.1.2.6 иметь представление о водных и неводных окрасочных составах и материалах, используемых при выполнении малярных работ; 8.1.2.7 иметь представление о цветоведении (цветовое оформление жилых помещений); 8.1.2.8 определять вид шпатлевки, ее назначение и применение. 8.1.2.9 определять основные компоненты шпатлевочных составов; 8.1.2.10 иметь представление о видах бумажных обоев; 8.1.2.11 учитывать свойства и особенности клеящего состава для обойных работ	9.1.2.1 иметь представление овидах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 9.1.2.2 иметь представление об основных свойствах затвердевания раствора: прочность, усадка раствора, сцепление; 9.1.2.3 иметь представление о видах обоев (виниловые, флизелиновые, из стекловолокна, металлизи-рованные, жидкие обои); 9.1.2.4 определять обои по фактуре; 9.1.2.5 иметь представление о клеевых и клеящих составах для обойных работ; 9.1.2.6 учитывать свойства и особенности клеящего состава для обойных работ; 9.1.2.7 иметь представление о видах напольного покрытия: безосновный и на основе; 9.1.2.8 иметь представление об основных свойствах напольного покрытия: водоустойчивость, износоустойчи-вость, эластичность 9.1.2.9 сравнивать напольные покрытия по фактуре.	10.1.2.1 иметь представление о строительных материалах, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 10.1.2.2 иметь представление о новых видах материалов для шпаклевания оштукатуренной поверх-ности; 10.1.2.3 иметь представление о видах раствора для декоративных штукатурок; 10.1.2.4 определять состав растворов для декоративных штукатурок визуально и тактильно; 10.1.2.5 различать растворы для декоративных штукатурок по назначению; 10.1.2.6 иметь представление о напольных покрытиях; 10.1.2.7 иметь представление о технологических свойствах напольных покрытий и их использовании; 10.1.2.8 иметь представление о видах облицовочных материалов; 10.1.2.9 уметь классифицировать облицовочные плитки по составу; 10.1.2.11 знать способы получения и области применения облицовочной плитки; 10.1.2.12 учитывать свойства и особенности облицовочных материалов.
1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании).	7.1.3.1 иметь общее представление о видах инструментов для штукатурных работ: сокол, металлическая кельма, ковш, совок, терка, полутерок; 7.1.3.2 выполнять приемы работы с инструментами для штукатурных работ; 7.1.3.3 знать двигательную программу работы с инструментами для штукатурных работ (рабочая поза, хватка инструмента); 7.1.3.4. иметь общее представление о видах инструментов для малярных работ: кисти (ручник, макловица, флейцевая, маховая); 7.1.3.5 выполнять приемы работы с инструментами для малярных работ; 7.1.3.6. знать двигательную программу работы с инструментами для малярных работ; 7.1.3.7 иметь общее представление о видах валика; 7.1.3.8 выполнять приемы работы с валиками	8.1.3.1 знать технические характеристикими перфора-тора; 8.1.3.2. выполнять приемы работы с перфоратором; 8.1.3.3 иметь общее представление о ручном краскопульте; 8.1.3.4 знать технические характеристики ручного краскопульта; 8.1.3.5 готовить краскопульт к работе (проверка исправности и прочности крепления шлангов, предохранительного клапана, средств индивидуальной защиты и общей вентиляции) освоить приемы работы с ручным краскопультом; 8.1.3.6 знать виды, устройство и назначение строительного миксера; 8.1.3.7 выполнять приемы работы с использванием строительного миксера; 8.1.3.8 иметь общее представление об инструмен-тах, предназна-ченных для шпатлевочных работ; 8.1.3.9 выполнять приемы работы со шпателем; 8.1.3.10. иметь общее представление об инструмен-тах, предназ-наченных для обойных работ	9.1.3.1 знать устройство и назначение шуруповерта; 9.1.3.2. выполнять приемы работы с шуруповертом; 9.1.3.3 иметь представление о бетономешалке; 9.1.3.4 выполнть приемы работы на бетономешалке; 9.1.3.5 знать устройство и назначение болгарки; 9.1.3.6 производить чистку бетономешалки; 9.1.3.7 знать приемы работы с болгаркой; 9.1.3.8. иметь представление об отбойнике; 9.1.3.9 выполнять приемы работы с отбойником; 9.1.3.10 иметь представление об устройстве и назначении вибросита; 9.1.3.11 выполнять приемы просеивания песка с использованием вибросита	10.1.3.1 иметь представление об устройстве и назначении растворонасоса; 10.1.3.2 понимать и различать устройство и назначение растворонасоса (по насадкам); 10.1.3.3 иметь представление о затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.4 знать принцип работы затирочно-шлифовальной машинки; 10.1.3.5 выполнять приемы работы на затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.6 иметь представление о современных промышленным машинах (экскурсия на строительный объект, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.7 иметь представление о средствами малой механизации; 10.1.3.8 знать инструменты и приспособления для резки облицовочной плитки; 10.1.3.9 выполнять приемы работы со стеклорезом
1.4. Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	7.1.4.1 иметь представление о правилах распределения обязанностей, закрепление инструмента, назначение ответственных за сохранность оборудования в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 7.1.4.3 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы на строительном производстве (экскурсия на строительную площадку, мастерскую)	8.1.4.1. соблюдать правила безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 8.1.4.2. соблюдать правила работы с перфоратором, при работе с ручным краскопультом; 8.1.4.3 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.3 иметь представление о правилах безопасной работы штукатура-маляра на строительной площадке; 8.1.4.3 иметь представление о видах и назначении индивидуаль-ных средств защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на бетономешалке; 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасного выполнения работы с шуруповертом, болгаркой, отбойником на рабочем месте; 9.1.4.3 ознакомиться с правилами безопасной работы на рабочих местах и строительной площадке; 9.1.4.4 применять по назначению индивидуальные средства защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства; 9.1.4.5 соблюдать меры безопасности при окраске внутренних поверхностей крупногабарит-ных изделий (вентилирова-ние внутреннего пространства в дополнение к вентиляционным устройствам)	10.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на затирочно-шлифовальной машинке, растворонасосе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.3 соблюдать требования по электробезопас-ности; 10.1.4.4 соблюдать правила безопасного труда на рабочих местах.
1.5. Этика и трудовое законодательство.	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения на строительной площадке, организации рабочего места, форменной одежде, эстетике одежды; 7.1.5.2. иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотноше-ний в коллективе; 8.1.5.2 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожар-ной защиты; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда штукатура-маляра, об ответственности за выполнение трудового задания	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу; 9.1.5.2 оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 9.1.5.4 знать санитарно-эпидемиологи-ческие правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля; 9.1.5.4 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожар-ной защиты; 9.1.5.5 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах на производстве и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.5.5 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя); 10.1.5.6 владеть понятиями трудовые отношения, субординация; сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе

2) раздел "Технология штукатурно-малярных работ":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1. Простая и улучшенная штукатурка	7.2.1.1 иметь представление о видах штукатурных работ; последовательности выполнения простой штукатурки; 7.2.1.2 подбирать инструменты и материалы для выполнения простой штукатурки; 7.2.1.3 подготавливать поверхность к оштукатурива-нию; 7.2.1.4 знать основные материалы: связующие, заполнители, пигменты, применяемые при выполнении штукатурных работ 7.2.1.5 готовить простой раствор из трех компонентов (цемент, песок, вода) 7.2.1.6 доводить до нужной консистенции раствор (для разных видов работ жидкий, густой); 7.2.1.7 соблюдать пропорции при приготовлении штукатурного раствора 7.2.1.8 знать слои штукатурного раствора: обрызг, грунтовка, накрывка; 7.2.1.9 наносить грунт, накрывку на поверхность; 7.2.1.10 определять толщину штукатурного намета; 7.2.1.11 понимать назначение каждого слоя штукатурки	8.2.1.1 иметь представление о простом оштукатурива-нии кирпичной поверхности; 8..2.1.2 подготавливатькирпичную поверхность к оштукатурива-нию; 8.2.1.3 выставлять маяки, используя строительный, водяной уровни; 8.2.1.4 готовить раствор для оштукатурива-ния кирпичной поверхности; 8.2.1.5 выполнять первый слой – обрызг кирпичной поверхности жидким раствором толщиной 5 мм, предварительно смачивая стену; 8.2.1.6 наносить грунтовку с более густой консистенцией, выравнивая полутеркой или теркой; 8.2.1.7 наносить слой накрывки, делать затирку слоя; 8.2.1.8 иметь представление об улучшенной штукатурке, ее назначении, материалах и инструментах, используемых для работы; 8.2.2.9 описывать и сравнивать внешний вид простой и улучшенной штукатурки кирпичной поверхности.	9.2.1.1 иметь представление о простом оштукатурива-нии деревянной поверхности; 9.2.1.2 подготавливатьдеревянную поверхность к оштукатурива-нию; 9.2.1.3 иметь представление о видах драночных щитов и их применении; 9.2.1.4 выполнять крепление драночного щита; 9.2.1.5 выполнять оштукатурива-ние в три этапа нанося три слоя; 9.2.1.6 иметь представление об улучшенной штукатурке деревянной поверхности, ее назначении, материалах и инструментах, используемых для работы; 9.2.1.7 выполнять улучшенную штукатурку деревянной поверхности; 9.2.1.10 описывать и сравнивать внешний вид простой и улучшенной штукатурки деревянной поверхности; 9.2.1.11 иметь представление об оштукатури-вании потолка; 9.2.1.12 выполнять оштукатурива-ние потолка, нанесение раствора способом "от себя", "над собой".	10.2.1.1 понимать назначение механизации при выполнении штукатурных работ; 10.2.1.2 понимать принцип работы бетономешалки; 10.2.1.3 иметь представление об оштукатурива-нии оконных откосов и дверных проемов; 10.2.1.4 выполнять простую штукатурку кирпичной поверхности, с использованием затирочно-шлифовальной машинки; 10.2.1.5 иметь представление о дефектах и причине их возникновения; 10.2.1.6 определять виды дефектов штукатурки и знать способы их устранения; 10.2.1.7 устранять мелкие и глубокие трещины, отслаивание и вспучивание штукатурки; 10.2.1.8. выполнять простую и улучшенную штукатурку поверхностей в условиях производства строительных работ; 10.2.1.9. отказываться от ручных операций в пользу машинной обработки поверхности.
2.2 Шпатлевание поверхности	7.2.2.1 иметь представление о видах шпатлевочных работ; 7.2.2.2 знать инструменты и материалы для шпатлевания; 7.2.2.3 подбирать инструменты и материалы для шпатлевочных работ; 7.2.2.4 иметь представление о видах и назначении шпатлевки (сухие смеси для стартового и финишного шпатлевания); 7.2.2.5 приготавливать раствор для шпатлевочных работ; 7.2.2.6 знать приемы нанесения шпатлевочного состава шпателем; 7.2.2.7 выполнять частичную подмазку поверхностей	8.2.2.1 иметь представление о подготовке поверхности для шпатлевоч-ных работ; 8.2.2.2 выполнять огрунтовку поверхности водными составами вручную; 8.2.2.3 иметь представление о стартовой шпатлевке, используемой для первичного выравнивания стены; 8.2.2.4 иметь представление о последовательности шпатлевания оштукатурен-ной поверх-ности; 8.2.2.5 приготавливать шпатлевку к работе; 8.2.2.6 знать приемы шпатлевания поверхностей; 8.2.2.7 выполнять шпатлевание отдельных мест оштукатурен-ной поверхности; 8.2.2.8 выполнять зачистку шпатлевочого слоя наждачной бумагой	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать шпатлевку к работе; 9.2.2.2 иметь представление о последовательности шпатлевания оштукатурен-ной поверхности; 9.2.2.3 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне способом нанесения шпатлевки под различными углами; 9.2.2.4 заполнять объемные выбоины, трещины и прочие неровности способом заполнения трещин поперечными движениями; 9.2.2.5 закрывать шляпки способом нанесения шпатлевки под различными углами; 9.2.2.6 применять армирующую сетку для закрытия швов, стыков; 9.2.2.7. выполнять стартовую шпатлевку; 9.2.2.8. выравнивать уложенный слой шпатлевки	10.2.2.1 подбирать смеси для шпатлевания в зависимости от вида работы; 10.2.2.2 самостоятельно подготавливать поверхность для шпатлевки; 10.2.2.3 иметь представление о финишной шпатлевке; 10.2.2.4 выполнять огрунтовку поверхности водными составами; 10.2.2.5 знать приемы финишной шпатлевки; 10.2.2.6 наносить шпатлевку на основание движениями сверху вниз, тонким слоем, прижимая инструмент под углом 20°; 10.2.2.7 иметь представление о декоративной шпатлевке (с красочным слоем кракелюр, декоративный рельеф из гипсовой шпатлевки) 10.2.2.8 выполнять зачистку шпатлевочого слоя затирочно-шлифовальной машинкой
2.3 Простая и улучшенная окраска.	7.2.1.1 иметь представление о видах окраски стен, последовательности выполнения простой окраски; 7.2.1.2 подбирать инструменты и материалы для выполнения простой окраски; 7.2.1.3 иметь представление о подготовке поверхности к окраске (снятие старого покрытия, удаление загрязнений, выравнивание стен, грунтование поверхности); 7.2.1.4 выполнять очистку ранее многократно окрашенной поверхности шпателем; 7.2.1.5 выполнять покрытие стен грунтовкой; 7.2.1.6 определять готовность поверхности к окраске, подбор кистей для работы; 7.2.1.7 знать приемы работы с кистью; 7.2.1.8 наносить масляную краску на поверхность с последующим распределением ее непрерывными движениями кисти. 7.2.1.9 определять (примерно) вязкость масляной краски, вид окраски хозяйственных помещений	8.2.3.1 иметь представление о свойствах и составах эмалевых красок; 8.2.3.2 отличать эмалевые краски от масляных по запаху, блеску, вязкости; 8.2.3.3 выбирать инструменты для окраски разных поверхностей 8.2.3.4 определять (примерно) вязкость эмалевой краски; 8.2.3.5 иметь представление о расходе краски на 1 м²; 8.2.3.6 иметь представление о растворителях, их особенности и свойства. 8.2.3.7 готовить краску к работе: доведение ее до рабочей вязкости, процеживание через металлическую сетку; 8.2.3.8 выполнять окраску с ориентировкой на образец; 8.2.3.9 выполнять окраску оборудования спортивной и детской площадок; 8.2.3.10 владеть приемами работы валиком; 8.2.3.11 применять лак, грунтовку, олифу, растворители и смывки; 8.2.3.11 окрашивать верхнюю часть стены, постепенно опускаясь вниз, наносить 2-3 слоя	9.2.3.1 иметь представление об окраске металлических поверхностей (трубы и радиаторы парового отопления); 9.2.3.2 подбирать инструменты и материалы для подготовки металлических поверхностей к окраске; 9.2.3.3 подготавливать неокрашенную поверхность к окраске: снятие заусенцев напильником, чистка шпателем, зачистка наждачной бумагой, нанесение грунтового состава; 9.2.3.4. готовить краску к работе: доведение ее до рабочей вязкости, процеживание через металлическую сетку; 9.2.3.5 выполнять окраску с ориентировкой на образец; 9.2.3.6 выполнять окраску металлических поверхностей; 9.2.3.7 владеть приемами работы кистями; 9.2.3.8 выполнять окраску внутренней поверхности секций радиа-тора узкими кистями на длинных ручках;	10.2.3.1 иметь представление об улучшенной окраске; 10.2.3.2 подбирать инструменты и материалы для улучшенной окраски; 10.2.3.3 подготавливать поверхность к окраске; 10.2.3.4 распознавать растворители для масляных и эмалевых красок. 10.2.3.5 самостоятельно готовить краску к работе; 10.2.3.6 знать приемы работы с кистью 10.2.3.7 выполнять улучшенную окраску; 10.2.3.8 иметь представление о декоративной окраске; 10.2.3.9 определять виды декоративного окрашивания (стиплинг, эффект "кожи", имитация венецианской штукатурки) по образцам; 10.2.3.10 иметь представление об устройстве и приемах работы машин и механизмов, применяемых при выполнении малярных работ; 10.2.3.11 владеть приемами работы с краскопультом
2.4 Покрытие эмульсией	7.2.4.1 иметь представление о покрытии водоэмульсион-ной краской; 7.2.4.2 подбирать инструменты и материалы для покрытий водоэмульсион-ной краской; 7.2.4.3 иметь представление о подготовке поверхности к окраске; 7.2.4.4 знать приемы работы валиком и кистью; 7.2.4.5 наносить эмульсию на поверхность учебных щитов, начиная с верхней части стены, постепенно опускаясь вниз; наносить 2-3 слоя.	8.2.4.1 иметь представление о свойствах и составах водоэмульсион-ных красок; 8.2.4.2 отличать краски на водной основе от красок неводной основы по запаху, блеску, вязкости; 8.2.4.3 выбирать инструменты для покрытия водоэмульсией разных поверхностей; 8.2.4.4 готовить водоэмульсион-ную краску к работе; 8.2.4.5 проверять, промывать и заправлять краскопульт; 8.2.4.6 знать и соблюдать правила работы с ручным краскопультом; 8.2.4.7 выполнять окрашивание краскопультом изогнутых поверхностей и деталей сложной формы;	9.2.4.1 подготавливать поверхность для покрытий водоэмульсион-ной краской; 9.2.4.2 очищать и выравнивать стены, шпатлевать, трещины, грунтовать стены; 9.2.4.3 иметь представление о расходе краски на 1 м²; 9.2.4.4 иметь представление о покрытии потолка водоэмульсионной краской; 9.2.4.5 выполнять окрашивание края потолка кистью или узким валиком, отступив 3-5 см от угла потолка со стеной по всему периметру; 9.2.4.6 владеть приемами работы валиком; 9.2.4.7 выполнять окрашивание потолка в одном направлении, нанесение последующего и последнего слоев;	10.2.4.1 подготавливать ранее окрашенные поверхности к окраске; 10.2.4.2. самостоятельно подбирать инструменты и материалы для выполнения покрытии водоэмульсион-ной краской; 10.2.4.3 подбирать колера по цвету, составу, образцу; 10.2.4.4 добавлять пигменты в водоэмульсион-ную краску; 10.2.4.5 выполнять подготовку заданного колера краски; 10.2.4.6 выполнять операции окраски с ориентировкой на образец; 10.2.4.7 иметь представление об устройстве и приемах работы машин и механизмов, применяемых при выполне-нии малярных работ; 10.2.4.9. владеть приемами работы с краскопультом.
2.5 Основы цветоведения. Эстетика отделки помещения	7.2.5.1 иметь представление о цвете и свете в природе; 7.2.5.2 различать и называть цвета радуги; цветовой круг; 7.2.5.3 иметь представление о теплых и холодных цветах. 7.2.5.4 выполнять подбор цвета красочного состава	8.2.5.1 различать и называть цвета радуги; 8.2.5.2 иметь представление о смешений красок в отделочной технике; 8.2.5.3 иметь представление о цветовом оформлении жилых помещений, подбирать цвета для окраски	9.2.5.1 иметь представление обособенностях смешения цветов; 9.2.5.2 применять цветовой круг для смешения красок в отделочной технике; цветовой контраст; 9.2.5.3 применять элементы цвета и фактуры, гармоничное сочетание цветов в малярных работах	10.2.5.1 смешивать 2 – 3 пигмента разных цветов для получения нового цвета; 10.2.5.2 учитывать свойства цвета при оформлении квартиры; 10.2.5.3 подбирать соответствующую цветовую гамму обоев, линолеума, плиток для отделки различных помещений
2.6 Обойные работы	7.2.6.1 иметь представление о видах и назначении обойных работ в малярном деле; 7.2.6.2 подготавливатьинструменты и приспособления для обойных работ; 7.2.6.3 определять вид обоев на образцах; 7.2.6.4 подбирать рулонные материалы и клей.	8.2.6.1 иметь представление о приемах подготовки разных поверхностей под наклеивание обоев; 8.2.6.2 классифициро-вать обои по параметрам (водостойкости, плотности, виду поверхности и декору) 8.2.6.3 выполнять приемы обрезки кромок и нарезания полотнищ; 8.2.6.4 иметь представление о соединении обоев внахлестку и встык; 8.2.6.5 определить высоту оклеиваемой поверхности путем измерения; 8.2.6.5 выполнять обрезку кромок и нарезание полотнищ, соответствующие высоте стены или длине потолка помещения; 8.2.6.5 выполнять нарезку полотен с учетом некоторого припуска по длине.	9.2.6.1 иметь представление о способах нанесения клея на поверхность обоев; 9.2.6.2 располагать обои на поверхности стен (пробно) для определения правильности стыкования рисунков; 9.2.6.3 складывать заготовленные полотнища лицевой стороной вниз с выступом на ширину кромки. 9.2.6.4 наносить клеящий состав на полотнище кистью; 9.2.6.5 отмечать верхние границы наклеивания обоев; 9.2.6.6 знать способы наклеивания на поверхность обоев (внахлестку и встык); 9.2.6.7 наклеивать обои на поверхность, разглаживать ветошью.	10.2.6.1 определить образцы обоев по виду, фактуре, толщине, гибкости; 10.2.6.2 подбирать и сортировать обойный материал по цвету, рисунку, оттенку с учетом назначения помещений, размеров; 10.2.6.3 нарезать полотнища обоев заданной длины, предусматривающий припуск, обеспечивающий совмещение рисунков смежных полотнищ при наклеивании на стену; 10.2.6.4 выполнять наклеивание обоев с угла от наружной стены с оконными проемами; 10.2.6.5 наклеивать обои на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев; 10.2.6.7 выполнять наклеивание бордюра и фриза.
2.7 Отделка полов.	7.2.7.1 иметь представление о видах напольных покрытии (линолеум, ламинат, паркет, ковровое покрытие); 7.2.7.2 определять напольные покрытии по внешнему виду	8.2.7.1 иметь представление о видах, свойствах и материалах из которых изготавливаются напольные покрытия; 8.2.7.2 определить вид пола, и материал, из которого он настелен, в разных помещениях школьного здания	9.2.7.1 иметь представление о подготовке поверхности пола под настилку; 9.2.7.2 знать способы настилки разных видов полов; 9.2.7.3 применять по назначению инструменты для настилки полов, соблюдать технику безопасности при настилке разных видов полов; 9.2.7.4 знать последователь-ность подго-товки поверхности пола под настилку; 9.2.7.5 укладывать гидроизоляции по деревянному и бетонному основанию, натягивать металлическую сетку; 9.2.7.6 знать устройство стяжек под полы по маркам и маякам; 9.2.7.7 устанавливать марки, разбивать поверхности на захватки	10.2.7.1 иметь представление о настилке полов керамическими плитками; 10.2.7.2 различать способы настилки полов керамической плиткой; 10.2.7.3 выполнять очистку поверхности от мусора, смачивание, удаление наплывов, проверка правильности геометрической формы пола; 10.2.7.4 укладывать гидроизоляции по деревянному и бетонному основанию, натягивание металлической сетки 10.2.7.5 знать устройство стяжек под полы по маркам и маякам, установка марок, разбивка поверхности на захватки; 10.2.7.6 владеть приемами разбивки рисунка на поверхности пола, укладки маячных, фризовых, промежуточных плиток; 10.2.7.7 укладывать первый ряд и последующие ряды с применением угольника, уровня; 10.2.7.8 обрабатывать швы после укладки плиток
2.8 Практическое повторение	7.2.8.1 выполнять отделочные работы, пройденные в течение четверти: приготовление простого раствора из трех компонентов, нанесение шпатлевочного состава шпателем, нанесение масляной краски на поверхность, подбор рулонных материалов и клея	8.2.8.1 выполнять практические работы по нанесению грунтовки с более густой консистенцией, шпатлевки шпателем под различными углами, окрашивание верхней части стены с постепенным опусканием вниз; выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев	9.2.8.1 выполнять практические работы по оштукатурива-нию потолка с нанесением раствора способом "от себя", "над собой", обработке стыков и швов в гипсокартоне способом нанесения шпатлевки шпателем под различными углами, нанесению краски на поверхность широкими ровными мазками; самостоятельно определять виды работ; подготавливатьнеобходимые материалы для выполнения ремонтных работ	10.2.8.1 выполнять практические рабты по нарезке полотнищ обоев заданной длины, наклеиванию обоев на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев, по разбивке рисунка на поверхности пола, укладке первого и последующих рядов с применением угольника, уровня; выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 7.3.1.3 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности; 7.3.1.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.7 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.8 отмечать в работе достоинства и недостатки	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональ-ными навыками по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.4 проверять качество работы; 8.3.1.5 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.6 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.7 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.8 применять полученные знания в практической деятельности	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 проявлять дисциплиниро-ванность и ответствен-ность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.2 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.3 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.4 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.5 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.6 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.7 употреблять в речи техническую терминологию; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 9.3.1.9 презентовать готовую работу всему классу	10.3.1.1 соотносить свои индивидуаль-ные особенности с профессиональ-ными требованиями по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.6 сопоставлять профессиональ-ные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.7 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.8 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.9 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.10 проверять качество и результаты работы
3.2. Самостоятель-ная работа (примерный перечень).	7.3.2.1 самостоятельно готовить компоненты для приготовления раствора (цемент, песок, вода); 7.3.2.2 готовить простой раствор для оштукатуривания поверхности; 7.3.2.3. наносить масляную краску на поверхность; 7.3.2.4. наносить эмульсию на поверхность, начиная с верхней части стены, постепенно опускаясь вниз; наносить 2-3 слоя	8.3.2.1 подготавливатькирпичную поверхность к оштукатурива-нию; 8.3.2.2 наносить слой грунта способом набрасывания, наносить грунт теркой; 8.3.2.3 выполнять обрызг, грунт и накрывку на учебных щитах; 8.3.2.4 выполнять шпатлевание отдельных мест оштукатурен-ной поверхности; 8.3.2.5 выполнять окраску оборудования спортивной и детской площадок; 8.3.2.6 подготовить водоэмульсион-ную краску к работе	9.3.2.1 определять виды работ, составлять план работы, определять последователь-ности выполнения операций, материалов и инструментов для выполнения работы; 9.3.2.2 выполнять крепление драночного щита; 9.3.2.3 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне; 9.3.2.4 закрывать шляпки саморезов способом нанесения шпатлевки шпателем под различными углами 9.3.2.5 составлять последователь-ность выполнения операций; приготовить обои, кисти, ветошь, клей; наклеить обои; 9.3.2.6 самостоятельно окрашивать металлические поверхности; 9.3.2.7 выполнять окрашивание потолка в одном направлении, а каждый последующий слой перпендикулярно предыдущему	10.3.2.1. выполнять простую штукатурку кирпичной поверхности, с использованием затирочно-шлифовальной машинки; 10.3.2.2. наносить шпатлевку на основание движениями сверху вниз, тонким слоем, прижимая инструмент под углом 20°; 10.3.2.3 выполнять окраску поперечными и вертикальными движениями; 10.3.2.4 наклеивать обои на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев; 10.3.2.5 самостоятельно выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев
3.3. Контрольная итоговая работа (за учебный год).	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	9.3.3.1 выполнение итоговой практической работы, равнозначной по трудности и исполнению эк-заменационного задания	10.3.3.1 выполнение итоговой практической работы, равнозначной по трудности и исполнению экзаменацион-ного задания

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Штукатурно-малярное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Штукатурно-малярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Штукатур-маляр"
	1.2 Материаловедение (цемент, песок, глина, гипс и их свойства)	7.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных работах; 7.1.2.2 определять цемент, песок, глину, гипс визуально и тактильно; 7.1.2.3 представлять воздействие воды и тепла на цемент, песок, глину, гипс; 7.1.2.4 иметь представление о способах приготовления растворов для оштукатуривания различных поверхностей; 7.1.2.5 сравнивать виды растворов (простые и сложные); 7.1.2.6 распознавать и сравнивать цементный и известковый растворы по свойствам
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	7.1.3.1 иметь общее представление о видах инструментов для штукатурных работ: сокол, металлическая кельма, ковш, совок, терка, полутерок; 7.1.3.2 выполнять приемы работы с инструментами для штукатурных работ; 7.1.3.3 знать двигательную программу работы с инструментами для штукатурных работ (рабочая поза, хватка инструмента)
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	7.1.4.1 иметь представление о правилах распределения обязанностей, закрепление инструмента, назначение ответственных за сохранность оборудования в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 7.1.4.3 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения на строительной площадке, организации рабочего места, форменной одежде, эстетике одежды; 7.1.5.2. иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.1 Простая и улучшенная штукатурка	7.2.1.1 иметь представление о видах штукатурных работ; последовательности выполнения простой штукатурки; 7.2.1.2 подбирать инструменты и материалы для выполнения простой штукатурки; 7.2.1.3 подготавливать поверхность к оштукатуриванию; 7.2.1.4 знать основные материалы: связующие, заполнители, пигменты, применяемые при выполнении штукатурных работ 7.2.1.5 готовить простой раствор из трех компонентов (цемент, песок, вода) 7.2.1.6 доводить до нужной консистенции раствор (для разных видов работ жидкий, густой); 7.2.1.7 соблюдать пропорции при приготовлении штукатурного раствора 7.2.1.8 знать слои штукатурного раствора: обрызг, грунтовка, накрывка; 7.2.1.9 наносить грунт, накрывку на поверхность; 7.2.1.10 определять толщину штукатурного намета; 7.2.1.11 понимать назначение каждого слоя штукатурки.
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя;
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.3 самостоятельно готовить компоненты для приготовления раствора (цемент, песок, вода);
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Штукатурно-малярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Штукатур-маляр".
	1.2 Материаловедение (шпатлевка и его свойства)	7.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в шпатлевочных работах; 7.1.2.2 определять шпатлевку визуально и тактильно; 7.1.2.3 представлять воздействие воды и тепла на шпатлевку; 7.1.2.4 определять виды и основные элементы зданий, виды поверхностей;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	7.1.3.1 иметь общее представление о видах инструментов для шпатлевочных работ: шпатели, миксер, правило; 7.1.3.2 выполнять приемы работы с инструментами для шпатлевочных работ; 7.1.3.3 знать двигательную программу работы с инструментами для шпатлевочных работ (рабочая поза, хватка инструмента); 7.1.3.4 иметь общее представление о видах валика; 7.1.3.5 выполнять приемы работы с валиками.
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	7.1.4.1 иметь представление о правилах распределения обязанностей, закрепление инструмента, назначение ответственных за сохранность оборудования в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 7.1.4.3 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения на строительной площадке, организации рабочего места, форменной одежде, эстетике одежды; 7.1.5.2. иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.2 Шпатлевание поверхности	7.2.2.1 иметь представление о видах шпатлевочных работ; 7.2.2.2 знать инструменты и материалы для шпатлевания; 7.2.2.3 подбирать инструменты и материалы для шпатлевочных работ; 7.2.2.4 иметь представление о видах и назначении шпатлевки (сухие смеси для стартового и финишного шпатлевания); 7.2.2.5 приготавливать раствор для шпатлевочных работ; 7.2.2.6 знать приемы нанесения шпатлевочного состава шпателем; 7.2.2.7 выполнять частичную подмазку поверхностей.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.3 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Штукатурно-малярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Штукатур-маляр"
	1.2 Материаловедение (эмульсия, напольное покрытие и их свойства).	7.1.2.1 иметь представление о свойствах покрасочных материалов; 7.1.2.2 определять виды и основные элементы зданий, виды поверхностей;
	1.3 Оборудования и инструменты	7.1.3.1 иметь общее представление о видах валика; 7.1.3.2 выполнять приемы работы с валиками
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	7.1.4.1 иметь представление о правилах распределения обязанностей, закрепление инструмента, назначение ответственных за сохранность оборудования в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 7.1.4.3 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы на строительном производстве (экскурсия на строительную площадку, мастерскую)
	1.5 Этика и трудовое законодательство.	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения на строительной площадке, организации рабочего места, форменной одежде, эстетике одежды; 7.1.5.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.4 Покрытие эмульсией.	7.2.4.1 иметь представление о покрытии водоэмульсионной краской; 7.2.4.2 подбирать инструменты и материалы для покрытий водоэмульсионной краской; 7.2.4.3 иметь представление о подготовке поверхности к окраске; 7.2.4.4 знать приемы работы валиком и кистью; 7.2.4.5 наносить эмульсию на поверхность учебных щитов, начиная с верхней части стены, постепенно опускаясь вниз; наносить 2-3 слоя
	2.5 Основы цветоведения. Эстетика отделки помещения.	7.2.5.1 иметь представление о цвете и свете в природе; 7.2.5.2 различать и называть цвета радуги; цветовой круг; 7.2.5.3 иметь представление о теплых и холодных цветах; 7.2.5.4 выполнять подбор цвета красочного состава
	2.6 Обойные работы.	7.2.6.1 иметь представление о видах и назначении обойных работ в малярном деле; 7.2.6.2 подготавливать инструменты и приспособления для обойных работ; 7.2.6.3 определять вид обоев на образцах; 7.2.6.4 подбирать рулонные материалы и клей.
	2.7 Отделка полов	7.2.7.1 иметь представление о видах напольных покрытии (линолеум, ламинат, паркет, ковровое покрытие); 7.2.7.2 определять напольные покрытии по внешнему виду
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности; 7.3.1.3 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Штукатурно-малярное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Штукатур-маляр".
	1.2 Материаловедение (краска свойства краски)	7.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных работах; 7.1.2.2 иметь представление о свойствах покрасочных материалов; 7.1.2.3 определять виды и основные элементы зданий, виды поверхностей; 7.1.2.4 распознавать и сравнивать маслянную и эмалевую краски, в ходе выполнения лабораторно практической работы; 7.1.2.5 учитывать свойства и особенности растворителей при работе с покрасочными материалами.
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	7.1.3.1 иметь общее представление о видах инструментов для малярных работ: кисти (ручник, макловица, флейцевая, маховая); 7.1.3.2 выполнять приемы работы с инструментами для малярных работ; 7.1.3.3 знать двигательную программу работы с инструментами для малярных работ; 7.1.3.4 иметь общее представление о видах валика; 7.1.3.5 выполнять приемы работы с валиками.
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	7.1.4.1 иметь представление о правилах распределения обязанностей, закрепление инструмента, назначение ответственных за сохранность оборудования в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о правилах безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 7.1.4.3 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы на строительном производстве (экскурсия на строительную площадку, мастерскую)
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения на строительной площадке, организации рабочего места, форменной одежде, эстетике одежды; 7.1.5.2. иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.3 Простая и улучшенная окраска.	7.2.1.1 иметь представление о видах окраски стен, последовательности выполнения простой окраски; 7.2.1.2 подбирать инструменты и материалы для выполнения простой окраски; 7.2.1.3 иметь представление о подготовке поверхности к окраске (снятие старого покрытия, удаление загрязнений, выравнивание стен, грунтование поверхности); 7.2.1.4 выполнять очистку ранее многократно окрашенной поверхности шпателем; 7.2.1.5 выполнять покрытие стен грунтовкой; 7.2.1.6 определять готовность поверхности к окраске, подбор кистей для работы; 7.2.1.7 знать приемы работы с кистью; 7.2.1.8 наносить масляную краску на поверхность с последующим распределением ее непрерывными движениями кисти; 7.2.1.9 определять (примерно) вязкость масляной краски, вид окраски хозяйственных помещений
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.8 Практическое повторение	7.2.8.1 выполнять отделочные работы, пройденные в течение четверти: приготовление простого раствора из трех компонентов, нанесение шпатлевочного состава шпателем, нанесение масляной краски на поверхность, подбор рулонных материалов и клея
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности; 7.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.4 отмечать в работе достоинства и недостатки.
	3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.1 наносить масляную краску на поверхность;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (цемент, песок, глина, гипс и их свойства).	8.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных и обойных работах; 8.1.2.2 называть виды цемента, классификация, сырье и получение цемента, маркировка, хранение, применение; 8.1.2.3 знать способы хранения, маркировки и применение цемента 8.1.2.4 свойства цемента, песка, глины, гипса путем лабораторно-практического исследования (по внешнему виду, на ощупь, по плотности); 8.1.2.5 определять компоненты раствора (прочность, качество, соотношение в зависимости от назначения)
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы оборудования)	8.1.3.1 знать технические характеристики перфоратора; 8.1.3.2 выполнять приемы работы с перфоратором; 8.1.3.3 знать виды, устройство и назначение строительного миксера; 8.1.3.4 выполнять приемы работы с использованием строительного миксера;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	8.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы с перфоратором, при работе с ручным краскопультом; 8.1.4.3 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы штукатура-маляра на строительной площадке; 8.1.4.5 иметь представление о видах и назначении индивидуальных средств защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда штукатура-маляра, об ответственности за выполнение трудового задания
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.1 Простая и улучшенная штукатурка	8.2.1.1 иметь представление о простом оштукатуривании кирпичной поверхности; 8.2.1.2 подготавливатькирпичную поверхность к оштукатуриванию; 8.2.1.3 выставлять маяки, используя строительный, водяной уровни; 8.2.1.4 готовить раствор для оштукатуривания кирпичной поверхности; 8.2.1.5 выполнять первый слой – обрызг кирпичной поверхности жидким раствором толщиной 5 мм, предварительно смачивая стену; 8.2.1.6 наносить грунтовку с более густой консистенцией, выравнивая полутеркой или теркой; 8.2.1.7 наносить слой накрывки, делать затирку слоя; 8.2.1.8 иметь представление об улучшенной штукатурке, ее назначении, материалах и инструментах, используемых для работы; 8.2.2.9 описывать и сравнивать внешний вид простой и улучшенной штукатурки кирпичной поверхности
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональ-ными навыками по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.4 проверять качество работы; 8.3.1.5 употреблять в речи техническую терминологию;
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 подготавливатькирпичную поверхность к оштукатуриванию; 8.3.2.2 наносить слой грунта способом набрасывания, наносить грунт теркой; 8.3.2.3 выполнять обрызг, грунт и накрывку на учебных щитах;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (шпатлевка и его свойства)	8.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных и обойных работах; 8.1.2.2 определять компоненты раствора (прочность, качество, соотношение в зависимости от назначения); 8.1.2.3 определять вид шпатлевки, ее назначение и применение. 8.1.2.4 определять основные компоненты шпатлевочных составов;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	8.1.3.1 знать виды, устройство и назначение строительного миксера; 8.1.3.2 выполнять приемы работы с использванием строительного миксера; 8.1.3.3 иметь общее представление об инструментах, предназначенных для шпатлевочных работ; 8.1.3.4 выполнять приемы работы со шпателем;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	8.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 8.1.4.2 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.3 иметь представление о правилах безопасной работы штукатура-маляра на строительной площадке; 8.1.4.4 иметь представление о видах и назначении индивидуальных средств защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда штукатура-маляра, об ответственности за выполнение трудового задания
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.2 Шпатлевание поверхности	8.2.2.1 иметь представление о подготовке поверхности для шпатлевочных работ; 8.2.2.2 выполнять огрунтовку поверхности водными составами вручную; 8.2.2.3 иметь представление о стартовой шпатлевке, используемой для первичного выравнивания стены; 8.2.2.4 иметь представление о последовательности шпатлевания оштукатуренной поверхности; 8.2.2.5 приготавливать шпатлевку к работе; 8.2.2.6 знать приемы шпатлевания поверхностей; 8.2.2.7 выполнять шпатлевание отдельных мест оштукатуренной поверхности; 8.2.2.8 выполнять зачистку шпатлевочого слоя наждачной бумагой
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональ-ными навыками по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.4 проверять качество работы; 8.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности.
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 выполнять шпатлевание отдельных мест оштукатуренной поверхности;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (эмульсия, плитка, напольное покрытие, клей и их свойства)	8.1.2.1 иметь представление о водных и неводных окрасочных составах и материалах, используемых при выполнении малярных работ; 8.1.2.2 иметь представление о цветоведении (цветовое оформление жилых помещений); 8.1.2.3 иметь представление о видах бумажных обоев; 8.1.2.4 учитывать свойства и особенности клеящего состава для обойных работ
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	8.1.3.1 иметь общее представление о ручном краскопульте; 8.1.3.2 знать технические характеристики ручного краскопульта; 8.1.3.3 готовить краскопульт к работе (проверка исправности и прочности крепления шлангов, предохранительного клапана, средств индивидуальной защиты и общей вентиляции) освоить приемы работы с ручным краскопультом; 8.1.3.4 иметь общее представление об инструментах, предназначенных для обойных работ
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	8.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы с перфоратором, при работе с ручным краскопультом; 8.1.4.3 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы штукатура-маляра на строительной площадке; 8.1.4.5 иметь представление о видах и назначении индивидуальных средств защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда штукатура-маляра, об ответственности за выполнение трудового задания.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.4 Покрытие эмульсией.	8.2.4.1 иметь представление о свойствах и составах водоэмульсионных красок; 8.2.4.2 отличать краски на водной основе от красок неводной основы по запаху, блеску, вязкости; 8.2.4.3 выбирать инструменты для покрытия водоэмульсией разных поверхностей; 8.2.4.4 готовить водоэмульсионную краску к работе; 8.2.4.5 проверять, промывать и заправлять краскопульт; 8.2.4.6 знать и соблюдать правила работы с ручным краскопультом; 8.2.4.7 выполнять окрашивание краскопультом изогнутых поверхностей и деталей сложной формы;
	2.5 Основы цветоведения. Эстетика отделки помещения	8.2.5.1 различать и называть цвета радуги; 8.2.5.2 иметь представление о смешений красок в отделочной технике; 8.2.5.3 иметь представление о цветовом оформлении жилых помещений, подбирать цвета для окраски.
	2.6 Обойные работы	8.2.6.1 иметь представление о приемах подготовки разных поверхностей под наклеивание обоев; 8.2.6.2 классифицировать обои по параметрам (водостойкости, плотности, виду поверхности и декору); 8.2.6.3 выполнять приемы обрезки кромок и нарезания полотнищ; 8.2.6.4 иметь представление о соединении обоев внахлестку и встык; 8.2.6.5 определить высоту оклеиваемой поверхности путем измерения; 8.2.6.6 выполнять обрезку кромок и нарезание полотнищ, соответствующие высоте стены или длине потолка помещения; 8.2.6.7 выполнять нарезку полотен с учетом некоторого припуска по длине
	2.7 Отделка полов	8.2.7.1 иметь представление о видах, свойствах и материалах из которых изготавливаются напольные покрытия; 8.2.7.2 определить вид пола и материала, из которого он настелен, в разных помещениях школьного здания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.4 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.5 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 подготовить водоэмульсионную краску к работе;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (краска и свойства краски)	8.1.2.1 иметь представление о водных и неводных окрасочных составах и материалах, используемых при выполнении малярных работ; 8.1.2.2 иметь представление о цветоведении (цветовое оформление жилых помещений);
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	8.1.3.1 иметь общее представление о ручном краскопульте; 8.1.3.2 знать технические характеристики ручного краскопульта; 8.1.3.3 готовить краскопульт к работе (проверка исправности и прочности крепления шлангов, предохранительного клапана, средств индивидуальной защиты и общей вентиляции) освоить приемы работы с ручным краскопультом;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	8.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы с измерительным и ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы с перфоратором, при работе с ручным краскопультом; 8.1.4.3 организовывать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы штукатура-маляра на строительной площадке; 8.1.4.5 иметь представление о видах и назначении индивидуальных средств защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда штукатура-маляра, об ответственности за выполнение трудового задания.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.3 Простая и улучшенная окраска	8.2.3.1 иметь представление о свойствах и составах эмалевых красок; 8.2.3.2 отличать эмалевые краски от масляных по запаху, блеску, вязкости; 8.2.3.3 выбирать инструменты для окраски разных поверхностей 8.2.3.4 определять (примерно) вязкость эмалевой краски; 8.2.3.5 иметь представление о расходе краски на 1 м²; 8.2.3.6 иметь представление о растворителях, их особенности и свойстве. 8.2.3.7 готовить краску к работе: доведение ее до рабочей вязкости, процеживание через металлическую сетку; 8.2.3.8 выполнять окраску с ориентировкой на образец; 8.2.3.9 выполнять окраску оборудования спортивной и детской площадок; 8.2.3.10 владеть приемами работы валиком; 8.2.3.11 применять лак, грунтовку, олифу, растворители и смывки; 8.2.3.12 окрашивать верхнюю часть стены, постепенно опускаясь вниз, наносить 2-3 слоя
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.8 Практическое повторение	8.2.8.1 выполнять практические работы по нанесению грунтовки с более густой консистенцией, шпатлевки шпателем под различными углами, окрашивание верхней части стены с постепенным опусканием вниз; выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональ-ными навыками по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.4 проверять качество работы; 8.3.1.5 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.6 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.7 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.8 применять полученные знания в практической деятельности
	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 выполнять окраску оборудования спортивной и детской площадок;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Штукатурно-малярное дело".
	1.2 Материаловедение (цемент, песок, глина, гипс и их свойства)	9.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 9.1.2.2 иметь представление об основных свойствах затвердевания раствора: прочность, усадка раствора, сцепление
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	9.1.3.1 знать устройство и назначение шуруповерта; 9.1.3.2 выполнять приемы работы с шуруповертом; 9.1.3.3 иметь представление о бетономешалке; 9.1.3.4 выполнять приемы работы на бетономешалке; 9.1.3.5 знать устройство и назначение болгарки; 9.1.3.6 производить чистку бетономешалки; 9.1.3.7 знать приемы работы с болгаркой; 9.1.3.8 иметь представление об отбойнике; 9.1.3.9 выполнять приемы работы с отбойником; 9.1.3.10 иметь представление об устройстве и назначении вибросита; 9.1.3.11 выполнять приемы просеивания песка с использованием вибросита
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на бетономешалке; 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасного выполнения работы с шуруповертом, болгаркой, отбойником на рабочем месте; 9.1.4.3 ознакомиться с правилами безопасной работы на рабочих местах и строительной площадке; 9.1.4.4 применять по назначению индивидуальные средства защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу; 9.1.5.2 оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 9.1.5.4 знать санитарно-эпидемиологические правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля; 9.1.5.5 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 9.1.5.6 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.1 Простая и улучшенная штукатурка	9.2.1.1 иметь представление о простом оштукатуривании деревянной поверхности; 9.2.1.2 подготавливать деревянную поверхность к оштукатуриванию; 9.2.1.3 иметь представление о видах драночных щитов и их применении; 9.2.1.4 выполнять крепление драночного щита; 9.2.1.5 выполнять оштукатуривание в три этапа нанося три слоя; 9.2.1.6 иметь представление об улучшенной штукатурке деревянной поверхности, ее назначении, материалах и инструментах, используемых для работы; 9.2.1.7 выполнять улучшенную штукатурку деревянной поверхности; 9.2.1.8 описывать и сравнивать внешний вид простой и улучшенной штукатурки деревянной поверхности; 9.2.1.9 иметь представление об оштукатуривании потолка; 9.2.1.10 выполнять оштукатуривание потолка, нанесение раствора способом "от себя", "над собой"
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.3 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.4 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 определять виды работ, составлять план работы, определять последовательности выполнения операций, материалов и инструментов для выполнения работы; 9.3.2.2 выполнять крепление драночного щита; 9.3.2.3 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (шпатлевка и его свойства)	9.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 9.1.2.2 иметь представление об основных свойствах затвердевания раствора: прочность, усадка раствора, сцепление;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	9.1.3.1 знать устройство и назначение шуруповерта; 9.1.3.2 выполнять приемы работы с шуруповертом; 9.1.3.3 знать устройство и назначение болгарки; 9.1.3.4 знать приемы работы с болгаркой; 9.1.3.5 иметь представление об устройстве и назначении вибросита;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	9.1.4.1 соблюдать приемы безопасного выполнения работы с шуруповертом, болгаркой, отбойником на рабочем месте; 9.1.4.2 ознакомиться с правилами безопасной работы на рабочих местах и строительной площадке; 9.1.4.3 применять по назначению индивидуальные средства защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу; 9.1.5.2 оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 9.1.5.4 знать санитарно-эпидемиологические правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля; 9.1.5.5 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 9.1.5.6 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.2 Шпатлевание поверхности	9.2.2.1 самостоятельно подготавливать шпатлевку к работе; 9.2.2.2 иметь представление о последовательности шпатлевания оштукатуренной поверхности; 9.2.2.3 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне способом нанесения шпатлевки под различными углами; 9.2.2.4 заполнять объемные выбоины, трещины и прочие неровности способом заполнения трещин поперечными движениями; 9.2.2.5 закрывать шляпки способом нанесения шпатлевки под различными углами; 9.2.2.6 применять армирующую сетку для закрытия швов, стыков; 9.2.2.7 выполнять стартовую шпатлевку; 9.2.2.8 выравнивать уложенный слой шпатлевки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.3 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.4 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 определять виды работ, составлять план работы, определять последовательности выполнения операций, материалов и инструментов для выполнения работы; 9.3.2.2 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне; 9.3.2.3 закрывать шляпки саморезов способом нанесения шпатлевки шпателем под различными углами
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Штукатурно-малярное дело".
	1.2 Материаловедение (эмульсия, плитка, напольное покрытие, клей и их свойства).	9.1.2.1 иметь представление овидах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 9.1.2.2 иметь представление о видах обоев (виниловые, флизелиновые, из стекловолокна, металлизированные, жидкие обои); 9.1.2.3 определять обои по фактуре; 9.1.2.4 иметь представление о клеевых и клеящих составах для обойных работ; 9.1.2.5 учитывать свойства и особенности клеящего состава для обойных работ; 9.1.2.6 иметь представление о видах напольного покрытия: без основный и на основе; 9.1.2.7 иметь представление об основных свойствах напольного покрытия: водоустойчивость, износоустойчивость, эластичность 9.1.2.8 сравнивать напольные покрытия по фактуре
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы оборудования)	9.1.3.1 знать устройство и назначение шуруповерта; 9.1.3.2 выполнять приемы работы с шуруповертом; 9.1.3.3 знать устройство и назначение болгарки; 9.1.3.4 знать приемы работы с болгаркой; 9.1.3.5 иметь представление об отбойнике; 9.1.3.6 выполнять приемы работы с отбойником;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	9.1.4.1 соблюдать приемы безопасного выполнения работы с шуруповертом, болгаркой, отбойником на рабочем месте; 9.1.4.2 ознакомиться с правилами безопасной работы на рабочих местах и строительной площадке; 9.1.4.3 применять по назначению индивидуальные средства защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства; 9.1.4.4 соблюдать меры безопасности при окраске внутренних поверхностей крупногабаритных изделий (вентилирование внутреннего пространства в дополнение к вентиляционным устройствам)
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу; 9.1.5.2 оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 9.1.5.4 знать санитарно-эпидемиологические правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля; 9.1.5.5 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасности и противопожарной защиты; 9.1.5.6 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.4 Покрытие эмульсией.	9.2.4.1 подготавливать поверхность для покрытий водоэмульсионной краской; 9.2.4.2 очищать и выравнивать стены, шпатлевать, трещины, грунтовать стены; 9.2.4.3 иметь представление о расходе краски на 1 м²; 9.2.4.4 иметь представление о покрытии потолка водоэмульсионной краской; 9.2.4.5 выполнять окрашивание края потолка кистью или узким валиком, отступив 3-5 см от угла потолка со стеной по всему периметру; 9.2.4.6 владеть приемами работы валиком; 9.2.4.7 выполнять окрашивание потолка в одном направлении, нанесение последующего и последнего слоев;
	2.5 Основы цветоведения. Эстетика отделки помещения.	9.2.5.1 иметь представление об особенностях смешения цветов; 9.2.5.2 применять цветовой круг для смешения красок в отделочной технике; цветовой контраст; 9.2.5.3 применять элементы цвета и фактуры, гармоничное сочетание цветов в малярных работах
	2.6 Обойные работы.	9.2.6.1 иметь представление о способах нанесения клея на поверхность обоев; 9.2.6.2 располагать обои на поверхности стен (пробно) для определения правильности стыкования рисунков; 9.2.6.3 складывать заготовленные полотнища лицевой стороной вниз с выступом на ширину кромки. 9.2.6.4 наносить клеящий состав на полотнище кистью; 9.2.6.5 отмечать верхние границы наклеивания обоев; 9.2.6.6 знать способы наклеивания на поверхность обоев (внахлестку и встык); 9.2.6.7 наклеивать обои на поверхность, разглаживать ветошью
	2.7 Отделка полов.	9.2.7.1 иметь представление о подготовке поверхности пола под настилку; 9.2.7.2 знать способы настилки разных видов полов; 9.2.7.3 применять по назначению инструменты для настилки полов, соблюдать технику безопасности при настилке разных видов полов; 9.2.7.4 знать последовательность подготовки поверхности пола под настилку; 9.2.7.5 укладывать гидроизоляции по деревянному и бетонному основанию, натягивать металлическую сетку; 9.2.7.6 знать устройство стяжек под полы по маркам и маякам; 9.2.7.7 устанавливать марки, разбивать поверхности на захватки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.3 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.4 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень).	9.3.2.1 определять виды работ, составлять план работы, определять последовательности выполнения операций, материалов и инструментов для выполнения работы; 9.3.2.2 составлять последовательность выполнения операций; приготовить обои, кисти, ветошь, клей; наклеить обои;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Штукатурно-малярное дело"
	1.2 Материаловедение (краска и его свойства)	9.1.2.1 иметь представление о видах строительных материалов, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах;
	1.3 Оборудования и инструменты	9.1.3.1 знать устройство и назначение шуруповерта; 9.1.3.2 выполнять приемы работы с шуруповертом;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	9.1.4.1 соблюдать приемы безопасного выполнения работы с шуруповертом, болгаркой, отбойником на рабочем месте; 9.1.4.2 ознакомиться с правилами безопасной работы на рабочих местах и строительной площадке; 9.1.4.3 применять по назначению индивидуальные средства защиты органов дыхания: шланговые противогазы, маски и защитно-изолирующие средства; 9.1.4.4 соблюдать меры безопасности при окраске внутренних поверхностей крупногабаритных изделий (вентилирование внутреннего пространства в дополнение к вентиляционным устройствам)
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу; 9.1.5.2 оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 9.1.5.4 знать санитарно-эпидемиологические правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля; 9.1.5.5 соблюдать правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты; 9.1.5.6 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.3 Простая и улучшенная окраска.	9.2.3.1 иметь представление об окраске металлических поверхностей (трубы и радиаторы парового отопления); 9.2.3.2 подбирать инструменты и материалы для подготовки металлических поверхностей к окраске; 9.2.3.3 подготавливать неокрашенную поверхность к окраске: снятие заусенцев напильником, чистка шпателем, зачистка наждачной бумагой, нанесение грунтового состава; 9.2.3.4 готовить краску к работе: доведение ее до рабочей вязкости, процеживание через металлическую сетку; 9.2.3.5 выполнять окраску с ориентировкой на образец; 9.2.3.6 выполнять окраску металлических поверхностей; 9.2.3.7 владеть приемами работы кистями; 9.2.3.8 выполнять окраску внутренней поверхности секций радиатора узкими кистями на длинных ручках
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.8 Практическое повторени	9.2.8.1 выполнять практические работы по оштукатуриванию потолка с нанесением раствора способом "от себя", "над собой", обработке стыков и швов в гипсокартоне способом нанесения шпатлевки шпателем под различными углами, нанесению краски на поверхность широкими ровными мазками; самостоятельно определять виды работ; подготавливать необходимые материалы для выполнения ремонтных работ
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.3 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.4 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.6 презентовать готовую работу всему классу
	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень).	9.3.2.1 определять виды работ, составлять план работы, определять последовательности выполнения операций, материалов и инструментов для выполнения работы; 9.3.2.2 обрабатывать стыки и швы в гипсокартоне; 9.3.2.3 самостоятельно окрашивать металлические поверхности; 9.3.2.4 выполнять окрашивание потолка в одном направлении, а каждый последующий слой перпендикулярно предыдущему;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.3.1 выполнение итоговой практической работы, равнозначной по трудности и исполнению экзаменационного задания

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (цемент, песок, глина, гипс и их свойства).	10.1.2.1 иметь представление о строительных материалах, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 10.1.2.2 иметь представление о видах раствора для декоративных штукатурок; 10.1.2.3 определять состав растворов для декоративных штукатурок визуально и тактильно; 10.1.2.4 различать растворы для декоративных штукатурок по назначению;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление об устройстве и назначении растворонасоса; 10.1.3.2 понимать и различать устройство и назначение растворонасоса (по насадкам); 10.1.3.3 иметь представление о затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.4 знать принцип работы затирочно-шлифовальной машинки; 10.1.3.5 выполнять приемы работы на затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.6 иметь представление о современных промышленным машинах (экскурсия на строительный объект, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.7 иметь представление о средствах малой механизации;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	10.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на затирочно-шлифовальной машинке, растворонасосе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.4 соблюдать правила безопасного труда на рабочих местах
	1.5 Этика и трудовое законодательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах на производстве и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.5.5 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя); 10.1.5.6 владеть понятиями трудовые отношения, субординация; сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.1 Простая и улучшенная штукатурка	10.2.1.1 понимать назначение механизации при выполнении штукатурных работ; 10.2.1.2 понимать принцип работы бетономешалки; 10.2.1.3 иметь представление об оштукатуривании оконных откосов и дверных проемов; 10.2.1.4 выполнять простую штукатурку кирпичной поверхности, с использованием затирочно-шлифовальной машинки; 10.2.1.5 иметь представление о дефектах и причине их возникновения; 10.2.1.6 определять виды дефектов штукатурки и знать способы их устранения; 10.2.1.7 устранять мелкие и глубокие трещины, отслаивание и вспучивание штукатурки; 10.2.1.8 выполнять простую и улучшенную штукатурку поверхностей в условиях производства строительных работ; 10.2.1.9 отказываться от ручных операций в пользу машинной обработки поверхности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.6 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.7 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.8 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.9 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.10 проверять качество и результаты работы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	10.3.2.1 выполнять простую штукатурку кирпичной поверхности, с использованием затирочно-шлифовальной машинки;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (шпатлевка и его свойства)	10.1.2.1 иметь представление о строительных материалах, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 10.1.2.2 иметь представление о новых видах материалов для шпаклевания оштукатуренной поверхности; 10.1.2.3 иметь представление о видах раствора для декоративной шпатлевки; 10.1.2.4 определять состав растворов для декоративной шпатлевки визуально и тактильно; 10.1.2.5 различать растворы для декоративной шпатлевки по назначению;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании).	10.1.3.1 иметь представление об устройстве и назначении растворонасоса; 10.1.3.2 понимать и различать устройство и назначение растворонасоса (по насадкам); 10.1.3.3 иметь представление о затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.4 знать принцип работы затирочно-шлифовальной машинки; 10.1.3.5 выполнять приемы работы на затирочно-шлифовальной машинке; 10.1.3.6 иметь представление о современных промышленным машинах (экскурсия на строительный объект, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.7 иметь представление о средствами малой механизации
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	10.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на затирочно-шлифовальной машинке, растворонасосе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.3 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.4 соблюдать правила безопасного труда на рабочих местах
	1.5 Этика и трудовое законодательство.	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах на производстве и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.5.5 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя); 10.1.5.6 владеть понятиями трудовые отношения, субординация; сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.2 Шпатлевание поверхности	10.2.2.1 подбирать смеси для шпатлевания в зависимости от вида работы; 10.2.2.2 самостоятельно подготавливать поверхность для шпатлевки; 10.2.2.3 иметь представление о финишной шпатлевке; 10.2.2.4 выполнять огрунтовку поверхности водными составами; 10.2.2.5 знать приемы финишной шпатлевки; 10.2.2.6 наносить шпатлевку на основание движениями сверху вниз, тонким слоем, прижимая инструмент под углом 20°; 10.2.2.7 иметь представление о декоративной шпатлевке (с красочным слоем кракелюр, декоративный рельеф из гипсовой шпатлевки) 10.2.2.8 выполнять зачистку шпатлевочого слоя затирочно-шлифовальной машинкой
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.6 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.7 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.8 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.9 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.10 проверять качество и результаты работы.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерн)	10.3.2.1 наносить шпатлевку на основание движениями сверху вниз, тонким слоем, прижимая инструмент под углом 20°
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (эмульсия, плитка, напольное покрытие, клей и их свойства).	10.1.2.1 иметь представление о строительных материалах, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах; 10.1.2.2 иметь представление о напольных покрытиях; 10.1.2.3 иметь представление о технологических свойствах напольных покрытий и их использовании; 10.1.2.4 иметь представление о видах облицовочных материалов; 10.1.2.5 уметь классифицировать облицовочные плитки по составу; 10.1.2.6 знать способы получения и области применения облицовочной плитки; 10.1.2.7 учитывать свойства и особенности облицовочных материалов.
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление о современных промышленным машинах (экскурсия на строительный объект, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.2 иметь представление о средствах малой механизации; 10.1.3.3 знать инструменты и приспособления для резки облицовочной плитки; 10.1.3.4 выполнять приемы работы со стеклорезом.
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	10.1.4.1 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.3 соблюдать правила безопасного труда на рабочих местах.
	1.5 Этика и трудовое законодательство.	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах на производстве и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.5.5 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя); 10.1.5.6 владеть понятиями трудовые отношения, субординация; сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе.
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.4 Покрытие эмульсией.	10.2.4.1 подготавливать ранее окрашенные поверхности к окраске; 10.2.4.2 самостоятельно подбирать инструменты и материалы для выполнения покрытии водоэмульсионной краской; 10.2.4.3 подбирать колера по цвету, составу, образцу; 10.2.4.4 добавлять пигменты в водоэмульсионную краску; 10.2.4.5 выполнять подготовку заданного колера краски; 10.2.4.6 выполнять операции окраски с ориентировкой на образец; 10.2.4.7 иметь представление об устройстве и приемах работы машин и механизмов, применяемых при выполнении малярных работ; 10.2.4.8 владеть приемами работы с краскопультом
	2.5 Основы цветоведения. Эстетика отделки помещения.	10.2.5.1 смешивать 2-3 пигмента разных цветов для получения нового цвета; 10.2.5.2 учитывать свойства цвета при оформлении квартиры; 10.2.5.3 подбирать соответствующую цветовую гамму обоев, линолеума, плиток для отделки различных помещений.
	2.6 Обойные работы.	10.2.6.1 определить образцы обоев по виду, фактуре, толщине, гибкости; 10.2.6.2 подбирать и сортировать обойный материал по цвету, рисунку, оттенку с учетом назначения помещений, размеров; 10.2.6.3 нарезать полотнища обоев заданной длины, предусматривающий припуск, обеспечивающий совмещение рисунков смежных полотнищ при наклеивании на стену; 10.2.6.4 выполнять наклеивание обоев с угла от наружной стены с оконными проемами; 10.2.6.5 наклеивать обои на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев; 10.2.6.6 выполнять наклеивание бордюра и фриза.
	2.7 Отделка полов.	10.2.7.1 иметь представление о настилке полов керамическими плитками; 10.2.7.2 различать способы настилки полов керамической плиткой; 10.2.7.3 выполнять очистку поверхности от мусора, смачивание, удаление наплывов, проверка правильности геометрической формы пола; 10.2.7.4 укладывать гидроизоляции по деревянному и бетонному основанию, натягивание металлической сетки 10.2.7.5 знать устройство стяжек под полы по маркам и маякам, установка марок, разбивка поверхности на захватки; 10.2.7.6 владеть приемами разбивки рисунка на поверхности пола, укладки маячных, фризовых, промежуточных плиток; 10.2.7.7 укладывать первый ряд и последующие ряды с применением угольника, уровня; 10.2.7.8 обрабатывать швы после укладки плиток.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.6 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.7 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.8 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.9 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.10 проверять качество и результаты работы.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень).	10.3.2.1 наклеивать обои на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев; 10.3.2.2 самостоятельно выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию учебной мастерской
	1.2 Материаловедение (краска и свойства краски).	10.1.2.1 иметь представление о строительных материалах, применяемых в штукатурных, малярных, облицовочных и обойных работах;
	1.3 Оборудования и инструменты (виды инструментов, оборудований, основные механизмы, приемы работы на оборудовании)	10.1.3.1 иметь представление о современных промышленным машинах (экскурсия на строительный объект, цех или средне-специальное учебное заведение); 10.1.3.2 иметь представление о средствах малой механизации;
	1.4 Правила безопасной работы в мастерской и на строительной площадке	10.1.4.1 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.3 соблюдать правила безопасного труда на рабочих местах.
	1.5 Этика и трудовое законодательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах на производстве и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.5.5 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя); 10.1.5.6 владеть понятиями трудовые отношения, субординация; сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.3. Простая и улучшенная окраска.	10.2.3.1 иметь представление об улучшенной окраске; 10.2.3.2 подбирать инструменты и материалы для улучшенной окраски; 10.2.3.3 подготавливать поверхность к окраске; 10.2.3.4 распознавать растворители для масляных и эмалевых красок. 10.2.3.5 самостоятельно готовить краску к работе; 10.2.3.6 знать приемы работы с кистью; 10.2.3.7 выполнять улучшенную окраску; 10.2.3.8 иметь представление о декоративной окраске; 10.2.3.9 определять виды декоративного окрашивания (стиплинг, эффект "кожи", имитация венецианской штукатурки) по образцам; 10.2.3.10 иметь представление об устройстве и приемах работы машин и механизмов, применяемых при выполнении малярных работ; 10.2.3.11 владеть приемами работы с краскопультом
2. Технология штукатурно-малярных работ	2.8. Практическое повторение	10.2.8.1 выполнять практические рабты по нарезке полотнищ обоев заданной длины, наклеиванию обоев на поверхность внахлестку или встык, в зависимости от вида обоев, по разбивке рисунка на поверхности пола, укладке первого и последующих рядов с применением угольника, уровня;выполнять операций по подготовке поверхности к ремонту; выравниванию поверхности; подготовке обоев, клея, наклеиванию обоев.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по трудовому профилю "Штукатурно-малярное дело"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.5 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.6 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.7 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.8 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.9 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.10 проверять качество и результаты работы.
	3.2 Самостоятельная работа	10.3.2.1 выполнять окраску поперечными и вертикальными движениями;
	3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.3.1 выполнение итоговой практической работы, равнозначной по трудности и исполнению экзаменационного задания

Приложение 4
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение. Слесарное дело" для
обучающихся с легкой умственной
отсталостью 7-9 (10) классов по
обновленному содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Слесарное дело"

71. Программа по профилю "Слесарное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии выполнения работ";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

72. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) введения материаловедения;

3) правила и приемы работы;

4) инструментов и оборудования.

73. Раздел "Технологии выполнения работ" включает следующие подразделы:

1) подготовительные операции слесарной обработки;

2) конструирование;

3) основы графической грамоты;

4) отработка технологических навыков;

5) размерная слесарная обработка;

6) художественная обработка металла;

7) лабораторные работы;

8) самостоятельная работа обучающихся.

74. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) представление результатов своей деятельности;

2) участие в выставках всех уровней;

3) освещение работы в СМИ.

75. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как личность и гражданин Казахстана; 7.1.1.2 знать особенности предмета "Слесарное дело" 7.1.1.3 знать особенности профессии "Слесарь";	8.1.1.1 проявлять чувство патриотизма; 8.1.1.2 уметь демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Слесарное дело"; 8.1.1.3 знать основные профессии слесарного производства;	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 уметь самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Слесарное дело"; 9.1.3.1. знать об основах организации труда слесарного дело;	10.1.1.1 знать культуру и историю казахского народа; 10.1.1.2 знать виды труда по предмету "Слесарное дело"; 10.1.1.3 знать квалификационные характеристики профессии слесаря;
1.2 Ведения и Материаловедения.	7.1.2.1 знать общие сведения о материалах. 7.1.2.2 знать основы материаловедения; 7.1.2.3 уметь различать разновидности материалов; 7.1.2.4 знать представления о физических, механических и технологических свойствах металла;	8.1.2.1 знать общие сведения о материалах 8.1.2.2 знать материаловедение 8.1.2.3 уметь различать разновидности материалов; 8.1.2.4 иметь представление о физических, механических и технологических свойствах металла;	9.1.2.1 знать общие сведения о материалах 9.1.2.2. проявлять интерес к материаловедению; 9.1.2.3 знать цветные и черные металлы; 9.1.2.4 знать свойства материалов и их разновидности 9.1.2.5 знать физические, механические и технологические свойства металла;	10.1.2.1 знать общие сведения о материалах; 10.1.2.2 знать химические и физические свойства металла; 10.1.2.3 различать разновидности материалов; 10.1.2.4 знать свойства материалов и их разновидности; 10.1.2.5 знать материалы и сплавы; 10.1.2.6 знать методы изучения и структуры металла;
1.3 Правила и приемы слесарных работ.	7.1.3.1 знать организацию рабочего места.; 7.1.3.2 знать технику безопасности при выполнении слесарных работ; 7.1.3.3 понимать приемы метало обработки (видеоматериал); 7.1.3.4 знать инструменты и приспособления слесарных работ	8.1.3.1 знать технику безопасности при выполнении слесарных работ; 8.1.3.2 владеть приемами работы с металлом в соответствии с требованиями программы; 8.1.3.3 знать приемы металло обработки (видеоматериал) 8.1.3.4 уметь обращаться с инструментами и приспособлениями слесарных работ; 8.1.3.5 уметь использовать инструменты и приспособления; 8.1.3.6 знать правила и приемы обработки металла	9.1.3.1. знать организацию рабочего места; 9.1.3.2 уметь пользоваться инструментами и соблюдать правила безопасности работы; 9.1.3.3 знать приемы металло обработки (видеоматериал) 9.1.3.4 знать общие сведения о правке метала; 9.1.3.5 уметь организовать рабочее место; 9.1.3.6 выполнять работы и владеть инструментами на профессиональном уровне; 9.1.3.7 знать линейную разметку; 9.1.3.8 уметь использовать дополнительные приспособления.	10.1.3.1 знать организацию рабочего места; 10.1.3.2 уметь выполнять работы и владеть инструментами на профессиональном уровне; 10.1.3.3 знать приемы металло обработки (видеоматериал); 10.1.3.4 знать общие сведения о гибкости металла; 10.1.3.5 знать организацию рабочего места и оснастки; 10.1.3.6 знать линейную разметку; 10.1.3.7 знать плоскостную разметку; 10.1.3.8 знать пространственную разметку; 10.1.3.9 уметь использовать дополнительные приспособления;
1.4. Инструменты и оборудования	7.1.4.1 знать виды работ по профилю "Слесарное дело"; 7.1.4.2 уметь использовать инструменты и их поправки; 7.1.4.3 выполнять сверление, иметь представление об устройстве сверлильного станка; 7.1.4.4 уметь использовать инструмент для резания и обработки; 7.1.4.5 уметь составлять графические изображения изделия и планировать работу; 7.1.4.6 знать назначение и устройство слесарных инструментов; 7.1.4.7 знать правила обслуживания и точения слесарных инструментов; 7.1.4.8 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ	8.1.4.1 знать особенности предмета "Слесарное дело"; 8.1.4.2 уметь использовать инструменты; 8.1.4.3 ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку, планировать работу в групповой беседе; 8.1.4.4.знать правила и приемы ручной обработки листового металла; 8.1.4.5 знать устройство сверл, их виды, иметь представление об устройстве сверлильного станка; 8.1.4.6 уметь выполнять технический рисунок изделия; 8.1.4.7 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 8.1.4.8 уметь самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.4.9 уметь выбирать вид необходимого ремонта изделия; 8.1.4.10 понимать значение точности обработки деталей в условиях массового производства;	9.1.4.1 уметь использовать на работе инструменты и приспособления; 9.1.4.2 уметь использовать инструменты и их поправки; 9.1.4.3 понимать технологию раскроя листового материала; 9.1.4.4 знать правила и приемы ручной обработки толстостенного метала; 9.1.4.5 знать устройство сверл, их виды. Иметь представление об устройстве точильного станка; 9.1.4.6 уметь самостоятельно составлять технологическую карту изделия, делать отчет о качестве выполненной работы; 9.1.4.7 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 9.1.4.8 уметь исправлять и обслуживать инструменты и приспособления; 9.1.4.9 знать и уметь подбирать материал для изготовления ручек для инструмента; 9.1.4.10 уметь самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу;	10.1.4.1 уметь самостоятельно выполнять порученную работу; 10.1.4.2 уметь использовать измерительные инструменты; 10.1.4.3 уметь ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку, планировать работу в групповой беседе; 10.1.4.5 знать устройство сверл, их виды. Знать устройство токарного станка; 10.1.4.6 уметь самостоятельно составлять технологическую карту изделия, делать отчет о качестве выполненной работы; 10.1.4.7 уметь делать геометрические фигуры из картона или с пластилина в целях видения (подручных средств); 10.1.4.8 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ. 10.1.4.9 уметь исправлять и обслуживать инструменты и приспособления. 10.1.4.10 иметь представление о механизации и автоматизации столярных работ, станках с программным обеспечением;

2) раздел "Технологии выполнения работ":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Подготовительные операции слесарной обработки.	7.2.1.1 знать характеристику слесарных работ; 7.2.1.2 уметь организовать рабочее место; 7.2.1.3 знать инструменты и приспособления; 7.2.1.4 знать материалы и заготовки; 7.2.1.5 знать технологию ручной обработки материала; 7.2.1.6 использовать шаблоны и уметь их изготавливать; 7.2.1.7 знать назначение и использование измерительных инструментов; 7.2.1.8 уметь нанести разметки по размеру; 7.2.1.9 знать организацию рабочего места по слесарному делу;	8.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 8.2.1.2 знать правку металла: назначение, инструментов и приспособления; 8.2.1.3 уметь подготавливать инструменты и приспособления; 8.2.1.4 знать организацию рабочего места и планирование работы; 8.2.1.5 уметь выполнять эскизы и наброски будущего изделия; 8.2.1.6 знать деталирование на чертеже; 8.2.1.7 знать использование шаблонов и их изготовление; 8.2.1.8 уметь использовать измерительные инструментов; 8.2.1.9 уметь обслуживать инструменты и приспособления;	9.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 9.2.1.2 знать приемы правки листового и профильного металла; 9.2.1.3 знать организацию рабочего места; 9.2.1.4 уметь планировать и составлять технологическую карту; 9.2.1.5 выполнять изделия с металлом в национальном стиле. (чеканка, ювелирные изделия); 9.2.1.6 знать подготовку инструментов и приспособлении по планированию будущего изделия; 9.2.1.7 использовать шаблоны и уметь их изготавливать; 9.2.1.8 уметь обслуживать инструменты и приспособления; 9.2.1.9 знать организацию рабочего места по слесарному делу;	10.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 10.2.1.2 знать подготовку к гибки метала: назначение, инструменты, приспособления; 10.2.3 выполнять ручную гибку металла; 10.2.1.4 понимать механизацию гибки металла; 10.2.1.5 знать организацию рабочего места; 10.2.1.6 выполнять изделия из металла в национальном стиле; 10.2.1.7 знать подготовку инструментов и приспособлении по планированию будущего изделия; 10.2.1.8 уметь изготавливать шаблоны для слесарных работ; 10.2.1.9 уметь организовывать рабочее место для слесарных работ;
2.2. Конструирование.	7.2.2.1 понимать технический рисунок изделия; 7.2.2.2 уметь рисовать зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия; 7.2.2.3 уметь конструировать из бумаги и картона; 7.2.2.4 уметь конструировать из отходных материалов; 7.2.2.5 понимать конструкционные особенности материалов; 7.2.2.6 знать технологию конструирования и соединения деталей и материалов;	8.2.2.1 уметь конструировать изделие; 8.2.2.2 уметь нарисовать рисунки и наброски будущего изделия; 8.2.2.3 знать правила и приемы конструирования из твердых материалов; 8.2.2.4 знать правила и приемы соединения из металлов; 8.2.2.5 знать конструкционные особенности материалов; 8.2.2.6 уметь конструировать и соединять детали и материалы;	9.2.2.1 понимать конструкторскую документацию; 9.2.2.2 уметь выполнять зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия (ювелирные изделия казахского народа); 9.2.2.3 знать методы и приемы выполнения ювелирного кольца; 9.2.2.4 выполнять соединение и пайку ювелирных металлов; 9.2.2.5 выполнять опиливание металлов и отделку материалов; 9.2.2.6 выполнять конструирование из твердых материалов;	10.2.2.1 выполнять конструирование изделий; 10.2.2.2 уметь выполнять зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия (ДПИ казахского народа); 10.2.2.3 уметь конструировать из бумаги и картона; 10.2.2.4 уметь выполнять шаблон изделия; 10.2.2.5 знать технологическую карту конструкции; 10.2.2.6 знать технологию конструирования из твердых материалов;
2.3. Основы графической грамоты.	7.2.3.1 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 7.2.3.2 уметь использовать измерительные инструменты (линейку и транспортир); 7.2.3.3 знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия; 7.2.3.4 уметь выполнять параллельные и криволинейные линий используя инструменты; 7.2.3.5 понимать общие чертежи изделия;	8.2.3.1 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 8.2.3.2 уметь использовать измерительные инструменты (лекало и транспортир); 8.2.3.3 знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия, состоящих из нескольких деталей; 8.2.3.4 уметь выполнять взаимно параллельные и перпендикулярные линии используя инструменты; 8.2.3.5 понимать общие чертежи изделия;	9.2.3.1 выполнять разработку технологической документации; 9.2.3.2 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 9.2.3.3 уметь использовать измерительные инструменты (циркуль и транспортир); 9.2.3.4 знать и уметь выполнять изображение графической документации изделия; 9.2.3.5 уметь выполнять технический рисунок изделия; 9.2.3.6 уметь оформлять технические рисунки деталей;	10.2.3.1 уметь составлять технологическую карту, карта раскроя металла; 10.2.3.2 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 10.2.3.3 уметь использовать измерительные инструменты (кронциркуль и транспортир); 10.2.3.4 уметь составлять технологическую карту изделия; 10.2.3.5 уметь составлять графическую изображение деталей; 10.2.3.6 уметь оформлять технический рисунок; 10.2.3.7 уметь выполнять художественную отделку из металла; 10.2.3.8 выполнять объемную, рельефную и контурную обработку металла; 10.2.3.9 уметь выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, декоративная рамка);
2.4. Отработка технологических навыков.	7.2.4.1 уметь рубить металл: назначение, инструменты, приспособления; 7.2.4.2 уметь наносить разметки на металле; 7.2.4.3 уметь пилить и рубить (ножовкой и зубилой); 7.2.4.4 знать технологию опиливания неровных поверхностей с помощью напильников; 7.2.4.5 уметь резать металл на неровной поверхности; 7.2.4.6 знать правила и приемы гибки металла; 7.2.4.7 уметь сгибать металл на прямоугольную и косоугольную форму; 7.2.4.8 понимать ориентировку в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.4.9 уметь выполнить соединения деталей; 7.2.4.10 уметь выполнять разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортир; 7.2.4.11 знать приемы обработки металла; 7.2.4.12 знать приемы пиления металла ножовкой; сверла;	8.2.4.1 знать приемы рубки металла в тисках и на наковальне; 8.2.4.2 уметь наносить разметки на металле; 8.2.4.3 уметь пилить прямые и неровные поверхности; 8.2.4.4 знать опиливание неровных поверхности фасонной формы; 8.2.4.5 выполнять соединение деталей изделия (с помощью заклепки); 8.2.4.6 знать правила и приемы гибки металла; 8.2.4.7 уметь выполнять вспомогательные приспособления; 8.2.4.8 знать правила и приемы резание металла на наковальнях; 8.2.4.9 уметь выполнять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 8.2.4.10 иметь представление о технологии изготовления сверлильного инструмента на примере рубанка; 8.2.4.11 знать последовательность подготовки пил к работе, выполнять шлифование, заточку;	9.2.4.1 понимать последователь ность выполнения технологических операций; 9.2.4.2 уметь резать металл; 9.2.4.3 уметь выполнять сложные технологические операции; 9.2.4.4 выполнять опиливание неровных поверхности фасонной формы; 9.2.4.5 выполнять обработку рельефной формы; 9.2.4.6 знать правила и приемы гибки; металла сложной формы; 9.2.4.7 уметь выполнять вспомогательные приспособления; 9.2.4.8 знать правила и приемы резания металла с помощью вспомогательных инструментов. 9.2.4.9 уметь последовательно выполнять несложные операции. 9.2.4.10 уметь соблюдать технологию изготовления слесарных изделий с наборным рисунком из разных материалов с последующей отделкой. 9.2.4.11 уметь выполнять сборку и отделку. 9.2.4.12 уметь выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.4.13 знать приемы опиливания и пиления металла;	10.2.4.1 знать последовательность выполнения производственных заданий; 10.2.4.2 выполнять резание металла с помощью электро инструментов; 10.2.4.3 выполнять гибки металла с помощью тисков; 10.2.4.4 выполнять опиливание неровных поверхностей фасонной формы; 10.2.4.5 уметь выполнять вспомогательные приспособления для резания металла; 10.2.4.6 знать правила и приемы гибки металла; 10.2.4.7 знать правила и приемы резания металла с помощью электро инструментов и вспомогательных инструментов; 10.2.4.8 уметь последовательно выполнять несложные операции. 10.2.4.9 уметь опиливать неровные поверхности фасонной формы. 10.2.4.10 уметь выполнять эскиз совка, книжной полки, изготавливать изделия по выбору. 10.2.4.11 уметь определять недостатки, анализировать, устанавливать способы их устранения. 10.2.4.12 уметь выполнять работу по выбору. 10.2.4.13 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем;
2.5. Размерная слесарная обработка.	7.2.5.1 уметь ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя 7.2.5.2 знать технику безопасности при размерной работе; 7.2.5.3 знать приемы опиливания, классификацию напильников, правила обращения и ухода за ними; 7.2.5.4 знать классификацию напильников (повторение). 7.2.5.5 уметь выполнять изделия из проволок; 7.2.5.6 уметь использовать вспомогательные приспособления для обработки проволок; 7.2.5.7 знать технологичес кую карту изделия; 7.2.5.8 уметь выполнять разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортиру; 7.2.5.9 знать приемы работы слесарными инструментами; 7.2.5.10 знать приемы пиления металла ножовкой по металлу; 7.2.5.11 уметь выполнять сверление и разметки отверстий круглой формы;	8.2.5.1 уметь ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 8.2.5.2 знать техника безопасности при размерной работе; 8.2.5.3 знать опиливание плоских и криволинейных поверхностей, выбор инструмента, виды и способы опиливания; 8.2.5.4 знать инструменты и оборудование по опиливанию; 8.2.5.5 уметь выполнять изделия из тонколистого металла; 8.2.5.6 уметь использовать вспомогательные приспособления для обработки проволок; 8.2.5.7 знать технологическую карту изделия; 8.2.5.8 иметь представление о технологии изготовления слесарного инструмента на примере рубанка; 8.2.5.9 знать приемы сверления круглой формы с помощью сверла; 8.2.5.10. знать последовательность подготовки слесарных инструментов к работе; 8.2.5.11 знать разметку толстостенных листовых металлов;	9.2.5.1 уметь осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу 9.2.5.2 знать и выполнять технику безопасности при размерной работе; 9.2.5.3 знать инструменты для обработки отверстий: сверла, зенкеры, зенковки, развертки; 9.2.5.4 уметь использовать при объемной работе измерительные и разметочные инструменты; 9.2.5.5 уметь опиливать цилиндрическим и квадратным сечением; 9.2.5.6 уметь нарезать наружную крепежную резьбу; 9.2.5.7 уметь использовать вспомогательные приспособления; 9.2.5.8 знать технологическую карту изделия; 9.2.5.9 понимать технологический процесс сборки деталей; 9.2.5.10 уметь выполнять обработку напильником контурных и внутренних кромок, их скругление; 9.2.5.11. уметь самостоятельно выполнять опиливание контуров; 9.2.5.12 знать и соблюдать технологию шлифования поверхности, затачивать необходимый угол; 9.2.5.13 уметь выполнять прозрачную отделку поверхности металла с полированием;	10.2.5.1. уметь выполнять чертеж, эскиз изделия; 10.2.5.2. уметь резать металл разными способами; 10.2.5.3 уметь пилить ручными ножовками; 10.2.5.4 понимать приемы пакетного и криволинейного пиления; 10.2.5.5 понимать приемы профильной обработки металла; 10.2.5.6 уметь выполнять заточку режущих инструментов; 10.2.5.7 соблюдать правила заточки долот и сверл, работать на механическом точиле; 10.2.5.8 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону; 10.2.5.9 контролировать качество работы при сверлении, отверстий; 10.2.5.10 знать технические требования к обработке металла; 10.2.5.11 уметь соединять клепочные соединения; 10.2.5.12 уметь владеть приемами криволинейных поверхности металла; 10.2.5.13. знать приемы профильного опиливания металла; 10.2.5.14. уметь выполнять заточку ножей, слесарных инструментов; 10.2.5.15 знать правила заточки зубило, керна и сверл, работать на механическом точиле; 10.2.5.16 уметь размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону; 10.2.5.17 уметь контролировать качество работы при сверлении, отверстий;
2.6. Художественная обработка металла.	7.2.6.1 знать правила и приемы разметки рисунка; 7.2.6.2 уметь вырезать геометрический узор; 7.2.6.3 уметь выполнять несложный орнамент из плавных криволинейных форм; 7.2.6.4 уметь выполнять отделку изделий;	8.2.6.1 знать технологию выполнения обжига при изготовлении чеканки; 8.2.6.2 знать приемы оттиска геометрических фигур; 8.2.6.3 уметь выполнять эскизы и зарисовки в виде орнамента; 8.2.6.4 знать правила и приемы оформления деталей и изделия;	9.2.6.1 уметь выполнять художественную отделку металла; 9.2.6.2 понимать: рельеф, барельеф, горельеф; 9.2.6.3 уметь выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, картина); 9.2.6.4 знать технику чеканки; 9.2.6.5 знать технику выполнения из проволки; 9.2.6.6 уметь выполнять художественную отделку деталей в национальном стиле; 9.2.6.7 знать приемы орнаментации поверхности деталей; 9.2.6.8 выполнять скульптурную работу из отходов металлов;	10.2.6.1 уметь полировать поверхность ювелирных изделий; 10.2.6.2 знать приемы орнаментации поверхности деталей серебром, цветными металлами; 10.2.6.3 уметь выполнять художественную отделку деталей в стиле казахских национальных ювелирных изделий (құс мұрын, браслеты и серги); 10.2.6.4 уметь выполнять эскизы, наброски деталей с орнаментами; 10.2.6.5 уметь составлять технологическую карту, знать последовательность выполнения изделия; 10.2.6.6 уметь выполнять свои идеи в национальном стиле; 10.2.6.7 знать технологию штампа; 10.2.6.8 уметь выполнять несложный орнамент из плавных криволинейных форм;
2.7. Лабораторные работы.	7.2.7.1. знать технику безопасности при работе; 7.2.7.2. знать расчет длины заготовок для гибки листового и профильного металла под заданным углом и радиусом загиба; 7.2.7.3. знать способы соединения деталей между собой; 7.2.7.4. уметь выбирать базовую деталь для сборки; 7.2.7.5. уметь намечать операции сборки и их последовательность; 7.2.7.6. уметь подбирать необходимые для сборки изделия.	8.2.7.1. знать технику безопасности при работе; 8.2.7.2. знать алгоритмы для правки и гибки листового и профильного материала по исходным данным: материал заготовки, размеры и форма, выбор инструмента и приспособлений; 8.2.7.3. уметь разрабатывать технический процесс сборки деталей; 8.2.7.4. уметь изготовить сборочный чертеж несложного изделия и его описания; 8.2.7.5. знать описание изделия и его сборочный чертеж; 8.2.7.6. уметь определять по чертежу все детали, входящие в сборочную единицу	9.2.7.1. знать технику безопасности при работе; 9.2.7.2. выполнять упражнения по разметке: построение отрезков под заданными углами, деление отрезка и окружности на равные части при помощи циркуля и линейки; 9.2.7.3. уметь разрабатывать технологический процесс изготовляемых деталей; 9.2.7.4. знать подсчет значений предельных размеров по данным чертежа; 9.2.7.5. уметь определять готовность размеров; 9.2.7.6. уметь читать чертежи с обозначением допустимых погрешностей формы; 9.2.7.7 знать расположение поверхности их шероховатости; 9.2.7.8 уметь составлять техническое описание деталей	10.2.7.1 знать технику безопасности при работе; 10.2.7.2 знать алгоритмы опиливания поверхностей по исходным данным: материал заготовки, размеры и форма, чистота обработки, отклонения форм; 10.2.7.3 уметь испытывать металл на прочность; 10.2.7.4 знать выбор измерения в зависимости от точности изготовления деталей; 10.2.7.5 уметь измерять штангенциркулем и микрометром; 10.2.7.6 знать определение припусков на обработку; 10.2.7.7 уметь выбирать режущие инструменты по видам слесарных работ; 10.2.7.8 уметь составлять эскизы по образцам деталей
2.8. Самостоя тельная работа обучающихся.	7.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 7.2.8.2 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору); 7.2.8.3 уметь выбирать темы самостоятельной работы; 7.2.8.4 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам; 7.2.8.4 знать разметочные работы по эскизам; 7.2.8.5 уметь выполнять художественную обработку металлов; 7.2.8.6 уметь выполнять правку и гибки металлов; 7.2.8.7 уметь выполнять рубку металла с помощью инструментов; 7.2.8.8 знать правила и приемы резания металла с помощью ножницы	8.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 8.2.8.2 участвовать в совместных работах, самостоятельная работа; 8.2.8.3 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам; 8.2.8.4 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору); 8.2.8.5 уметь ориентироваться по заготовке и по эскизам (наброскам); 8.2.8.6 уметь собирать сведения, просмотр видео материалов; 8.2.8.7 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление); 8.2.8.8 уметь выполнение шаблонов по размерам; 8.2.8.9 уметь рубить металл по шаблону; 8.2.8.10 знать правила и приемы резания металла с помощью ножницы	9.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 9.2.8.2 уметь помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ, самостоятельная работа (чеканка); 9.2.8.3 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору); 9.2.8.4 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам. 9.2.8.5 выполнять сбор сведений, просмотр видео материалов; 9.2.8.6 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление чеканка); 9.2.8.7 уметь выполнять объемные и рельефные поверхности; 9.2.8.8 уметь использовать минимальные материалы; 9.2.8.9 знать и уметь использовать инструменты по чеканке; 9.2.8.10 уметь выполнять многофигурную композицию по чеканке	10.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 10.2.8.2 уметь разрабатывать технологическую карту по слесарным операциям (по выбору); 10.2.8.3 уметь помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ, самостоятельная работа (ювелирные изделия); 10.2.8.4 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам; 10.2.8.5 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление ювелирные изделия); 10.2.8.6 уметь ориентироваться по заготовке и по эскизам (наброскам); 10.2.8.7 выполнять сбор сведений, просмотр видео материалов; 10.2.8.8 знать разработку технологических карт по слесарным операциям; 10.2.8.9 уметь рубить металл механическим путем

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Представление результатов своей деятельности.	7.3.1.1 уметь давать отчет о результате труда; 7.3.1.2 знать последовательность выполнения работы; 7.3.1.3 уметь оценивать свою работу; 7.3.1.4 уметь оценивать работу своих друзей; 7.3.1.5 уметь анализировать проделанную работу; 7.3.1.6 уметь представлять свою работу (презентация);	8.3.1.1 уметь давать устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 уметь составлять отчет в виде чертежа; 8.3.1.3 знать последовательность выполнения работы; 8.3.1.4 уметь оценивать работу своих друзей; 8.3.1.5 уметь составлять технический эскиз; 8.3.1.6 уметь представлять свою работу (презентация);	9.3.1.1 уметь составлять технологическую карту; 9.3.1.2 знать последова тельность выполнения работы; 9.3.1.3 уметь последовательно составлять технологическую карту и анализировать работу; 9.3.1.4 уметь оценивать свою работу; 9.3.1.5 уметь анализировать последовательно проделанную работу; 9.3.1.6 уметь представлять свою работу (презентация);	10.3.1.1 уметь составлять технологическую карту на производственные задания; 10.3.1.2 знать правила составления технологической карты в производстве; 10.3.1.3 знать последовательность выполнения штамповочного приспособления при выполнении ювелирных изделий; 10.3.1.4 уметь составлять отчет в виде чертежа; 10.3.1.5 уметь анализировать последовательно проделанную работу; 10.3.1.6 уметь составлять технический эскиз; 10.3.1.7 уметь представлять свою работу (презентация)
3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке.	7.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке; 7.3.2.2 уметь оформлять изделия; 7.3.2.3 выполнять дополнение и устранение недостатков изделия; 7.3.2.4 выполнять отделку и оформление при сборке; 7.3.2.5 уметь представлять свою работу на школьных выставках;	8.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, описывать работы. 8.3.2.2 уметь дополнить и оформить изделие как по частям, так и в общем плане; 8.3.2.3 уметь представлять свою работу учителю и своим одноклассникам при подготовке к выставке; 8.3.2.4 дополнять и устранять недостатки изделия; 8.3.2.5 уметь представлять свою работу на школьных выставках;	9.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении; 9.3.2.2 уметь оформлять изделия и последовательно выполнять работу; 9.3.2.3 знать отделку и оформление при сборке; 9.3.2.4 уметь дополнить и оформить изделие как по частям, так и в общем плане; 9.3.2.5 дополнять и устранять недостатки изделия; 9.3.2.6 уметь представлять свою работу на школьных выставках;	9.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении; 10.3.2.2 уметь оформлять изделие и последовательно выполнять работу. 10.3.2.3 уметь выполнять отделку и оформление при сборке; 10.3.2.4 уметь дополнить и оформить изделие как по частям, так и в общем плане; 10.3.2.5 дополнять и устранять недостатки изделия; 10.3.2.6 оформлять изделия в национальном стиле; 10.3.2.7 уметь представлять свою работу на школьных выставках;
3.3. Участие в выставках всех уровней.	7.3.3.1 знать организацию работы к выставке; 7.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках; 7.3.3.3 осуществлять анализ работы.	8.3.3.1. знать организацию работы к выставке; 8.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках. 8.3.3.3 осуществлять анализ работы;	9.3.3.1 знать организацию работы к выставке; 9.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках; 9.3.3.3 осуществлять анализ работы;	10.3.3.1 знать организацию работы к выставке; 10.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках; 10.3.3.3 осуществлять анализ работы;
3.4. Освещение работы в СМИ.	7.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по приемам работы.	8.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по приемам работы.	9.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по профилю.	10.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по профилю.

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Слесарное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение инструменты и оборудование.	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 понимать себя как личность так и гражданин Казахстана;
	1.2 Введение материаловедение	7.1.2.1 знать общие сведения о материалах.
	1.3 Правила и приемы работ	7.1.3.1 знать организацию рабочего места;
	1.4 Иинструменты и оборудования	7.1.4.1 знать виды работ по профилю "Слесарное дело"; 7.1.4.2 уметь использовать инструменты и их поправки;
2.Технология выполнения работ.	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	7.2.1.1 знать характеристику слесарных работ; 7.2.1.2 уметь организовать рабочее место;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 понимать технический рисунок изделия; 7.2.2.2 уметь рисовать зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 7.2.3.2 уметь использовать измерительные инструменты (линейку и транспортир);
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 уметь рубить металл: назначение, инструменты, приспособления; 7.2.4.2 уметь наносить разметки на металле; 7.2.4.3 уметь пилить и рубить (ножовкой и зубилой);
	2.5 Размерная слесарная обработка	7.2.5.1 уметь ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя 7.2.5.2 знать технику безопасности при размерной работе; 7.2.5.3 знать опиливание, классификацию напильников, правила обращения и ухода за ними;
	2.6 Художественная обработка металла	7.2.6.1 знать правила и приемы разметки рисунка;
	2.7 Лабораторные работы	7.2.7.1 знать технику безопасности при работе; 7.2.7.2 знать расчет длины заготовок для гибки листового и профильного металла под заданным углом и радиусом загиба;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	7.2.8.1. знать технику безопасности и организацию рабочего места; 7.2.8.2 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1. уметь давать отчет при выставлении оценок; 7.3.1.2. знать последовательность выполнения работы;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	7.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 знать организацию работы к выставке;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование.	1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 знать особенности предмета "Слесарное дело"
	1.2 Введение и материаловедение	7.1.2.1 знать материаловедение;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	7.1.3.1 знать технику безопасности при выполнении слесарных работ;
	1.4 Инструменты и оборудования.	7.1.4.1 понимать выполнение сверления, их виды, иметь представление об устройстве сверлильного станка; 7.1.4.2 уметь использовать инструмент для резания и обработки;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки.	7.2.1.1 понимать инструменты и приспособления; 7.2.1.2 знать материалов и заготовок;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 уметь конструировать из бумаги и картона; 7.2.2.2 уметь конструировать из отходных материалов;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1. знать опиливание неровных поверхности с помощью напильников; 7.2.4.1. уметь резать металл на неровной поверхности; 7.2.4.1. знать правила и приемы гибки металла;
	2.5 Размерная слесарная обработка	7.2.5.1 знать классификацию напильников (повторение) 7.2.5.2 уметь выполнять изделия из проволок; 7.2.5.3 уметь использовать вспомогательные приспособления для обработки проволок;
	2.6 Художественная обработка металла	7.2.6.1 уметь вырезать геометрический узор;
	2.7 Лабораторные работы	7.2.7.1. знать расчет длины заготовок для гибки листового и профильного металла под заданным углом и радиусом загиба; 7.2.7.1 знать способы соединения между собой;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	7.2.8.1 уметь выбирать темы самостоятельной работы; 7.2.8.2 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности.	7.3.1.1 уметь само оценивать свою работу; 7.3.1.2 уметь само оценивать работу своих друзей;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	7.3.2.1. знать дополнение и устранение недостатков изделия;
	3.3 Участие в выставках всех уровней.	7.3.3.1. уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 уметь знакомиться с особенностью профессии "Слесарь";
	1.2 Ведение и Материаловедение	7.1.2.1 уметь различать разновидности материалов;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	7.1.3.1 понимать приемы метало обработки (видеоматериал);
	1.4 Инструменты и оборудования	7.1.4.1 уметь составлять графические изображения изделия и планировать; 7.1.4.2 знать назначение и устройство слесарных инструментов;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	7.2.1.1 понимать ручную обработку видеоматериала; 7.2.1.2 знать использование шаблонов и их изготовление; 7.2.1.3 знать назначение и использование измерительных инструментов;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 уметь конструировать из бумаги и картона; 7.2.2.2 уметь конструировать из отходных материалов; 7.2.2.3 понимать конструкционные особенности материалов; 7.2.2.4 знать конструирование и соединение деталей и материалов;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 уметь использовать измерительные инструменты (линейку и транспортир); 7.2.3.2 знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия; 7.2.3.3 уметь выполнять параллельные и криволинейные линий используя инструменты;
	2.4 Отработка технологических навыков.	7.2.4.1 уметь сгибать металл на прямоугольную и косоугольную форму; 7.2.4.2 понимать ориентировку в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.4.3 уметь выполнить соединения деталей;
	2.5 Размерная слесарная обработка.	7.2.5.1 знать классификацию напильников (повторение). 7.2.5.2 уметь выполнять изделия из проволок; 7.2.5.3 уметь использовать вспомогательные приспособления для обработки проволок; 7.2.5.4 знать технологическую карту изделия;
	2.6 Художественная обработка металла	7.2.6.1. уметь выполнять несложный орнамент из плавных криволинейных форм;
	2.7 Лабораторные работы	7.2.7.1 знать способы соединения между собой; 7.2.7.2 уметь выбирать базовую деталь для сборки;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	7.2.8.1 уметь выполнять художественную обработку металлов; 7.2.8.2 уметь выполнять правку и гибка металлов;
3.Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 уметь само оценивать свою работу; 7.3.1.2 уметь само оценивать работу своих друзей;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	7.3.2.1 знать дополнение и устранение недостатков изделия; 7.3.2.2 знать отделку и оформление при сборке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 знать организацию работы к выставке; 7.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках; 7.3.3.3 анализ работы;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 уметь знакомиться с особенностью профессии "Слесарь";
	1.2 Ведение и материаловедение	7.1.2.1 знать представления о физических, механических и технологических свойствах металла;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ.	7.1.3.1 знать инструменты и приспособления слесарных работ;
	1.4 Инструменты и оборудования	7.1.4.1 знать обслуживание и точение слесарных инструментов; 7.1.4.2 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ;
2. Технологии выполнения работ.	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	7.2.1.1 знать назначение и использование измерительных инструментов; 7.2.1.2 уметь нанести разметки по размеру; 7.2.1.3 знать организацию рабочего места по слесарному делу;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 знать конструкционные особенности материалов; 7.2.2.2 уметь конструировать и соединять детали и материалы;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 уметь выполнять параллельные и криволинейные линий используя инструментов; 7.2.3.2 знать общий чертеж изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 уметь выполнять разметку карандашом с помощью линейки, угольника. размечать углы по транспортир; 7.2.4.2 знать приемы обработки металла; 7.2.4.3 знать приемы пиления металла ножовкой, сверла;
	2.5 Размерная слесарная обработка	7.2.5.1 знать приемы работы слесарными инструментами; 7.2.5.2 знать приемы пиления металла ножовкой по металлу; 7.2.5.3 уметь выполнять сверление и разметки отверстий круглой формы;
	2.6 Художественная обработка металла.	7.2.6.1 уметь выполнять отделку изделий;
	2.7 Лабораторные работы	7.2.7.1 уметь намечать операции сборки и их последовательность; 7.2.7.2 уметь подбирать необходимый для сборки изделия;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся.	7.2.8.1 уметь выполнять рубку металла с помощью инструментов путем; 7.2.8.2 знать правила и приемы резания металла с помощью ножницы;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 уметь само анализировать последовательно проделанную работу; 7.3.1.2 уметь представлять свою работу (защита);
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	7.3.2.1 знать отделку и оформление при сборке; 7.3.2.2 уметь представлять свою работу в школьных выставках;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках; 7.3.3.2 анализ работы;
	3.4 Освещение работы в СМИ.	7.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по приемам работы:

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 понимать чувство патриотизма;
	1.2 Ведение и материаловедение	8.1.2.1 знать общие сведения о материалах
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	8.1.3.1 знать технику безопасности при выполнении слесарных работ; 8.1.3.2 иметь навыки обращения с инструментами и приспособлениями при выполнении слесарных работ;
	1.4 Инструменты и оборудования	8.1.4.1 знать особенности "Слесарное дело"; 8.1.4.2 уметь использовать инструмент и ее поправки;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	8.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 8.2.1.2 знать правку металла: назначение, инструментов и приспособления;
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 уметь конструировать изделие;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 8.2.3.2 уметь использовать измерительные инструменты (лекало и транспортир);
	2.4 Отработка технологических навыков.	8.2.4.1 знать приемы рубки металла в тисках и на наковальне; 8.2.4.2 уметь наносить разметки на металле; 8.2.4.3 уметь пилить прямые и неровные поверхности;
	2.5 Размерная слесарная обработка.	8.2.5.1 уметь ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 8.2.5.2 знать техника безопасности при размерной работе; 8.2.5.3 знать опиливание плоских и криволинейных поверхностей, выбор инструмента, виды и способы опиливания;
	2.6 Художественная обработка металла	8.2.6.1 знать технологию выполнения обжига при изготовлении чеканки;
	2.7 Лабораторные работы	8.2.7.1 знать технику безопасности при работе;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	8.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 8.2.8.2 участвовать в совместных работах, самостоятельная работа;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 уметь давать устный отчет о последовательности выполнения работ;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	8.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, описывать работы. выставках;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 знать организацию работы к выставке;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование.	1.1 Общие сведения о предмете труда.	8.1.1.1 уметь демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Слесарное дело";
	1.2 Ведение и материаловедение	8.1.2.1 знать материаловедение;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	8.1.3.1 знать технику безопасности при выполнении слесарных работ; 8.1.3.2 знать соблюдение правил техники безопасности и владение приемами работы;
	1.4 Инструменты и оборудования	8.1.4.1 знать особенности "Слесарное дело"; 8.1.4.2 уметь использовать инструмент и ее поправки;
2. Технологии выполнения работ.	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	8.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 8.2.1.2 знать правку металла: назначение, инструментов и приспособления;
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 знать конструирование из твердых материалов; 8.2.2.2 знать правило и приемы соединения из металлов
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1. знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия, состоящих из нескольких деталей
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 уметь пилить прямые и неровные поверхности; 8.2.4.2 знать опиливание неровных поверхности фасонной формы; 8.2.4.3 понимать соединение деталей изделия (с помощью заклепки);
	2.5 Размерная слесарная обработка	8.2.5.1 знать опиливание плоских и криволинейных поверхностей, выбор инструмента, виды и способы опиливания; 8.2.5.2 знать инструменты и оборудование по опиливанию;
	2.6 Художественная обработка металла	8.2.6.1 знать приемы оттиска геометрических фигур;
	2.7 Лабораторные работы.	8.2.7.1 знать алгоритмы для правки и гибки листового и профильного материала по исходным данным: материал заготовки, размеры и форма, выбор инструмента и приспособлений; 8.2.7.2 уметь разрабатывать технический процесс сборки деталей;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся.	8.2.8.1 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам; 8.2.8.2 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору);
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Представление результатов своей деятельности.	8.3.1.1 знать последовательность выполнения работы; 8.3.1.2 уметь оценивать работу своих друзей;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	8.3.2.1 уметь дополнить и оформить изделие как по частям и в общем плане;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 знать организацию работы к выставке;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование.	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 понимать с основными профессиями слесарного производства;
	1.2 Ведение и материаловедение	8.1.2.1 уметь различать разновидности материалов;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	8.1.3.1 понимать приемы метало обработки (видеоматериал) 8.1.3.2 уметь обращаться инструментами и приспособлениями слесарных работ;
	1.4 Инструменты и оборудования	8.1.4.1 знать устройство сверл, их виды. Иметь представление об устройстве сверлильного станка; 8.1.4.2 уметь выполнять технический рисунок изделия; 8.1.4.3 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	8.2.1.1 уметь выполнять эскизы и наброски будущего изделия; 8.2.1.2 знать деталирование на чертеже; 8.2.1.3 знать использование шаблонов и их изготовление
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 знать конструирование из твердых материалов; 8.2.2.2 знать правило и приемы соединения из металлов;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 знать выполнение эскизов и набросков будущего изделия, состоящих из нескольких деталей; 8.2.3.2 уметь выполнять взаимно параллельные и перпендикулярные линий используя инструменты;
	2.4 Отработка технологических навыков.	8.2.4.1 уметь выполнять вспомогательные приспособления; 8.2.4.2 знать правила и приемы резание металла на наковальнях; 8.2.4.3 уметь выполнять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу, самостоятельно подбирать разметочный инструмент;
	2.5 Размерная слесарная обработка	8.2.5.1 уметь использовать вспомогательные приспособления для обработки проволок; 8.2.5.2 знать технологическую карту изделия; 8.2.5.3 знать представление о технологии изготовления слесарного инструмента на примере рубанка; 8.2.5.4 знать приемы сверления круглой формы с помощью сверла;
	2.6 Художественная обработка металла	8.2.6.1. уметь выполнять эскизы и зарисовки в виде орнамента;
	2.7 Лабораторные работы	8.2.7.1 изготовить сборочный чертеж несложного изделия и его описания; 8.2.7.2 знать описание изделия и его сборочный чертеж;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	8.2.8.1 уметь ориентироваться по заготовке и по эскизам (наброскам); 8.2.8.2 уметь собирать сведения, просмотр видео материалов; 8.2.8.3 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление); 8.2.8.4 уметь выполнение шаблонов по размерам;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 уметь оценивать работу своих друзей; 8.3.1.2 уметь составлять технический эскиз;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	8.3.2.1 уметь представлять свою работу учителю и своим одноклассникам при подготовке выставке; 8.3.2.2 знать дополнение и устранение недостатков изделия;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 понимать с основными профессиями слесарного производства;
	1.2 Ведение и материаловедение	8.1.2.1 понять представления о физических, механических и технологических свойствах металла;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	8.1.3.1 уметь использовать инструменты и приспособления; 8.1.3.2.знать правила и приемы обработки металла;
	1.4 Инструменты и оборудования.һ	8.1.4.1 уметь самостоятельно определять вид соединения узлов и деталей; 8.1.4.2 понять выбор вида необходимого ремонта изделия; 8.1.4.3 понимать значение точности обработки деталей в условиях массового производства;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	8.2.1.1 знать использование шаблонов и их изготовление; 8.2.1.2 уметь использовать измерительные инструментов; 8.2.1.3 уметь обслуживать инструменты и приспособления;
	2.2 Конструирование.	8.2.2.1 ознакомить с конструкционными особенностями материалов; 8.2.2.2. уметь конструировать и соединять детали и материалы;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 уметь выполнять взаимно параллельные и перпендикулярные линий используя инструменты; 8.2.3.2 понимать общие чертежи изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 уметь представление о технологии изготовления сверлильного инструмента на примере рубанка; 8.2.4.2 знать последовательность подготовки пил к работе, выполнять шлифование, заточку;
	2.5 Размерная слесарная обработка	8.2.5.1 знать последовательность подготовки слесарных инструментов к работе; 8.2.5.2 знать разметку толстостенных листовых металлов;
	2.6 Художественная обработка металла	8.2.6.1 знать правила и приемы оформления деталей и изделия;
	2.7 Лабораторные работы	8.2.7.1 знать описание изделия и его сборочный чертеж; 8.2.7.2 уметь определять по чертежу все детали, входящие в сборочную единицу;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	8.2.8.1 уметь выполнение шаблонов по размерам; 8.2.8.2 уметь рубить металл по шаблону; 8.2.8.3 знать правила и приемы резания металла с помощью ножницы;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 уметь составлять технический эскиз; 8.3.1.2 уметь представлять свою работу (защита);
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	8.3.2.1 знать дополнение и устранение недостатков изделия; 8.3.2.2 уметь представлять свою работу в школьных выставках;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 анализ работы;
	3.4 освещение работы в СМИ	8.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по приемам работы;

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудования.	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 понимать уважительное отношение к иному мнению;
	1.2 Ведение и материаловедение	9.1.2.1 знать общие сведения о материалах 9.1.2.2. проявлять интерес к материаловедению;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	9.1.3.1 знать организацию рабочего места; 9.1.3.2 владение инструментами и соблюдение правил безопасности работы;
	1.4 Инструменты и оборудования	9.1.4.1 уметь использовать на работе инструменты и приспособления; 9.1.4.2 уметь использовать инструменты и их поправки;
2. Технологии выполнения работ.	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	9.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 9.2.1.2 знать приемы правки листового и профильного металла;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 понимать конструкторскую документацию;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 понимать разработку технологической документации; 9.2.3.2 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага);
	2.4 Отработка технологических навыков	9.2.4.1 понимать последовательность выполнения технологических операций; 9.2.4.2 уметь резать металла; 9.2.4.3 уметь выполнять сложные технологические операции;
	2.5 Размерная слесарная обработка	9.2.5.1 уметь осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу 9.2.5.2 знать техника безопасности при размерной работе; 9.2.5.3 знать инструменты для обработки отверстий: сверла, зенкеры, зенковки, развертки;
	2.6 Художественная обработка металла.	9.2.6.1 уметь выполнять художественную отделку металла; 9.2.6.2 понимать: рельеф, барельеф, горельеф;
	2.7 Лабораторные работы	9.2.7.1 знать технику безопасности при работе; 9.2.7.2 знать упражнения по разметке: построение отрезков под заданными углами, деление отрезка и окружности на равные части при помощи циркуля и линейки;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	9.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 9.2.8.2 уметь помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ самостоятельная работа (чеканка);
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 уметь составлять технологическую карту; 9.3.1.2 анализировать последовательность выполнения работы;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	9.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении; 9.3.2.2 уметь оформлять изделия и последовательно выполнять работу;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 знать организацию работы к выставке;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 уметь самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Слесарное дело";
	1.2 Ведение и материаловедение	9.1.2.1 понимать материаловедение; 9.1.2.2. знать свойства цветных и черных металлов;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	9.1.3.1 ознакомить приемами метало обработки (видеоматериал); 9.1.3.2 общие сведения о правке метала;
	1.4 Инструменты и оборудования	9.1.4.1 понимать технологию раскроя листового материала; 9.1.4.2 знать правила и приемы ручной обработки толстостенного метала;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	9.2.1.1 знать организацию рабочего места; 9.2.1.2 уметь планировать и составлять технологическую карту;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 уметь выполнять зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия (ювелирные изделия казахского народа); 9.2.2.2 понимать методы и приемы выполнения ювелирного кольца;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага); 9.2.3.2 уметь использовать измерительные инструменты (циркуль и транспортир);
	2.4 Отработка технологических навыков	9.2.4.1 знать опиливание неровных поверхности фасонной формы; 9.2.4.2 уметь обработку рельефной формы; 9.2.4.3 знать правила и приемы гибки; металла сложной формы;
	2.5 Размерная слесарная обработка	9.2.5.1 уметь использовать при объемной работе измерительные и разметочные инструменты; 9.2.5.2 уметь опиливать цилиндрическим и квадратным сечением; 9.2.5.3 уметь нарезать наружную крепежную резьбу;
	2.6 Художественная обработка металла	9.2.6.1 уметь выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, картина); 9.2.6.2 знать технику чеканки;
	2.7 Лабораторные работы	9.2.7.1 уметь разрабатывать технологический процесс изготовляемых деталей; 9.2.7.2 знать подсчет значений предельных размеров по данном чертеже;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	9.2.8.1 знать разработку технологических карт по слесарным операциям (по выбору); 9.2.8.2 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 знать последовательность выполнения работы; 9.3.1.2. уметь анализировать результат работы;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	9.3.2.1 уметь оформлять изделия и последовательно выполнять работу; 9.3.2.2 знать отделку и оформление при сборке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.2 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.3.1 знать об основах организации труда слесарного дело;
	1.2 Ведение и материаловедение	9.1.2.1 знать цветные и черные металлы; 9.1.2.2 знать свойства материалов и их разновидности
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	9.1.3.1 ознакомить приемами метало обработки (видеоматериал); 9.1.3.2 общие сведения о правке метала;
	1.4 Инструменты и оборудования	9.1.4.1 знать устройство сверл, их виды. Иметь представление об устройстве точильного станка; 9.1.4.2 уметь самостоятельно составлять технологическую карту изделия, делать отчет о качестве выполненной работы; 9.1.4.3 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	9.2.1.1 понимать выполнение с материалом в национальном стиле. (чеканка, ювелирные изделия); 9.2.1.2 знать подготовку инструментов и приспособлении по планированию будущего изделия; 9.2.1.3 знать использование шаблонов и их изготовление
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 понимать методы и приемы выполнения ювелирного кольца; 9.2.2.2 понимать соединение и пайку ювелирных металлов;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 уметь использовать измерительные инструменты (циркуль и транспортир); 9.2.3.2 знать и уметь изображение графической документации изделия
	2.4 Отработка технологических навыков.	9.2.4.1 уметь выполнять вспомогательные приспособления; 9.2.4.2 знать правила и приемы резание металла с помощью вспомогательных инструментов. 9.2.4.3 уметь последовательно выполнять несложные операции. 9.2.4.4 уметь соблюдать технологию изготовления слесарных изделия с наборным рисунком из разных материалов последующей отделкой.
	2.5 Размерная слесарная обработка.	9.2.5.1 уметь использовать вспомогательные приспособления; 9.2.5.2 знать технологическую карту изделия; 9.2.5.3 понимать технологический процесс сборки деталей; 9.2.5.4 уметь выполнять обработку напильником контурных и внутренних кромок, их скругление; 9.2.5.5 уметь самостоятельно выполнять опиливание контуров;
	2.6 Художественная обработка металла.	9.2.6.1 знать технику выполнения из проволки; 9.2.6.2 уметь выполнять художественную отделку деталей в национальном стиле;
	2.7 Лабораторные работы.	9.2.7.1 уметь определять готовность размеров; 9.2.7.2 уметь читать чертежей с обозначением допустимых погрешности формы;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	9.2.8.1 знать сбор сведении, просмотр видео материалов; 9.2.8.2 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление чеканка); 9.2.8.3 уметь выполнять объемные и рельефные поверхности;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности.	9.3.1.1 уметь последовательно составлять технологическую карту и анализировать работу; 9.3.1.2 уметь само оценивать свою работу;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	9.3.2.1 знать отделку и оформление при сборке; 9.3.2.2 уметь дополнить и оформить изделие как по частям и в общем плане; 9.3.2.3 знать дополнение и устранение недостатков изделия;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.3.1 знать об основах организации труда слесарного дело;
	1.2 Ведение и материаловедение	9.1.2.1 знать свойства материалов и их разновидности 9.1.2.2. иметь представление о физических, механических и технологических свойствах металла;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	9.1.3.1 знать линейную разметку; 9.1.3.2 уметь использовать дополнительные приспособления
	1.4 Инструменты и оборудования	9.1.4.1 знать и уметь подбирать материал для изготовления ручек для инструмента; 9.1.4.2 уметь самостоятельно ориентироваться в задании по образцу и чертежу, планировать предстоящую работу
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	9.2.1.1 понимать обслуживание инструментов и приспособления; 9.2.1.2 знать организацию рабочего места по слесарному делу;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 понимать соединение и пайку ювелирных металлов; 9.2.2.2 знать опиливание металлов и отделку материалов; 9.2.2.3 знать конструирование из твердых материалов;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 знать и уметь изображение графической документации изделия; 9.2.3.2 уметь выполнять технический рисунок изделия; 9.2.3.3 уметь оформлять технические рисунки деталей;
	2.4 Отработка технологических навыков.	9.2.4.1 уметь изготавливать сборку и отделку. 9.2.4.2 уметь выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.4.3 знать приемы опиливания и пиления металла;
	2.5 Размерная слесарная обработка	9.2.5.1 уметь самостоятельно выполнять опиливание контуров; 9.2.5.2 знать и соблюдать технологию шлифования поверхности, затачивать необходимый угол; 9.2.5.3 уметь выполнять прозрачную отделку поверхности металла с полированием;
	2.6 Художественная обработка металла	9.2.6.1 знать приемов орнаментацией, поверхности деталей; 9.2.6.2 знать скульптурную работу из отходов металлов;
	2.7 Лабораторные работы	9.2.7.1 знать расположение поверхности их шероховатости; 9.2.7.2 уметь составлять техническое описание деталей;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	9.2.8.1 уметь выполнять объемные и рельефные поверхности; 9.2.8.2 уметь использовать минимальные материалы; 9.2.8.3 знать и уметь использовать инструменты по чеканке; 9.2.8.4 уметь выполнять многофигурную композицию по чеканке;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 уметь само анализировать последовательно проделанную работу; 9.3.1.2 уметь представлять свою работу (защита);
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	9.3.2.1 знать дополнение и устранение недостатков изделия; 9.3.2.2 уметь представлять свою работу в школьных выставках;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 анализ работы;
	3.4 Освещение работы в СМИ	9.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по приемам работы;

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 понимать культуру и историю казахского народа;
	1.2 Ведение и материаловедение.	10.1.2.1 понимать общие сведения о материалах. 10.1.2.2 понимать химические и физические свойства металла;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	10.1.3.1 знать организацию рабочего места; 10.1.3.2 уметь выполнять работы и владеть инструментами на профессиональном уровне;
	1.4 Инструменты и оборудования.	10.1.4.1 уметь самостоятельно выполнять порученную работу; 10.1.4.2 уметь использовать измерительные инструменты;
2. Технологии выполнения работ.	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	10.2.1.1 знать общую характеристику слесарных работ; 10.2.1.2 знать подготовку к гибки метала: назначение, инструменты, приспособления;
	2.2 Конструирование.	10.2.2.1 понимать конструирование изделий; 10.2.2.2 уметь выполнять зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия (ДПИ казахского народа);
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 уметь составлять технологическую карту, карта раскроя металла; 10.2.3.2 уметь выполнять рисунок, эскиз, шаблон, макет изделия (бумага);
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 знать последовательность выполнения производственных заданий; 10.2.4.2 знать резание металла с помощью электроинструментов; 10.2.4.3 уметь гибки металла с помощью тисков;
	2.5 Размерная слесарная обработка	10.2.5.1. уметь составлять технологическую карту, эскиз работы; 10.2.5.2. уметь резать металл разными способами; 10.2.5.3 уметь пилить ручными ножовками; 10.2.5.4 понимать приемы пакетного и криволинейного пиления;
	2.6 Художественная обработка металла	10.2.6.1 уметь полировать поверхность ювилирных изделий; 10.2.6.2 знать приемы орнаментацией, поверхности деталей, серебром, цветными металлами;
	2.7 Лабораторные работы	10.2.7.1 знать технику безопасности при работе; 10.2.7.2 знать алгоритмы опиливания поверхностей по исходным данным: материал заготовки, размеры и форма, чистота обработки, отклонения форм;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	10.2.8.1 знать технику безопасности и организацию рабочего места; 10.2.8.2 уметь разрабатывать технологическую карту по слесарным операциям (по выбору);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 уметь составлять технологическую карту на производственные задания;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	9.3.2.1 уметь подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 знать организацию работы к выставке;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 понимать виды труда по предмету "Слесарное дело";
	1.2 Ведение и материаловедение	10.1.2.1 понимать химические и физические свойства металла; 10.1.2.2 различать разновидности материалов;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	10.1.3.1 знать приемы метало обработки (видеоматериал); 10.1.3.2. знать общие сведения о гибки метала;
	1.4 Инструменты и оборудования.	10.1.4.1 уметь ориентироваться в задании по чертежу, техническому рисунку, планировать работу в групповой беседе; 10.1.4.2. знать устройство сверл, их виды. Иметь представление об устройстве токарного станка;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	10.2.1.1 понимать ручной гибки металла; 10.2.1.2 понимать механизацию гибки металла;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 уметь выполнять зарисовки, рисунки и наброски будущего изделия (ДПИ казахского народа); 10.2.2.2 уметь конструировать из бумаги и картона;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 уметь использовать измерительные инструменты (кронциркуль и транспортир); 10.2.3.2 уметь составлять технологическую карту изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 знать опиливание неровных поверхности фасонной формы; 10.2.4.2 уметь выполнять вспомогательные приспособления для резания металла; 10.2.4.3 знать правила и приемы гибки металла;
	2.5 Размерная слесарная обработка	10.2.5.1. уметь составлять технологическую карту, эскиз работы; 10.2.5.2. уметь резать металл разными способами; 10.2.5.3 соблюдать правила заточки долот и сверл. работать на механическом точиле; 10.2.5.4 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону;
	2.6 Художественная обработка металла	10.2.6.1 уметь художественную отделку деталей в стиле казахских национальных ювелирных изделий (құс мұрын, браслеты и серьги); 10.2.6.2 уметь выполнять эскизы, наброски деталей с орнаментами;
	2.7 Лабораторные работы	10.2.7.1 уметь испытывать металл на прочность; 10.2.7.2 знать выбор измерения в зависимости от точности изготовления деталей;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	10.2.8.1 уметь помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ, самостоятельная работа (ювелирные изделия); 10.2.8.2 уметь ориентироваться по заготовке и по материалам;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 уметь составлять технологическую карту на производственные задания; 10.3.1.2 уметь составление технологической карты в производстве;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	10.3.2.1 уметь оформлять изделие и последовательно выполнять работу. 10.3.2.2. уметь отделку и оформление при сборке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1. уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда.	10.1.1.1 понимать квалификационные характеристики профессии слесаря;
	1.2 Ведение и материаловедение	10.1.2.1 знать свойства материалов и их разновидности; 10.1.2.2 знать материалы и сплавы;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ	10.1.3.1 знать организацию рабочего места и оснастки; 10.1.3.2 знать линейную разметку; 10.1.3.3 знать плоскостную разметку;
	1.4 Инструменты и оборудования.	10.1.4.1 уметь самостоятельно составлять технологическую карту изделия, делать отчет о качестве выполненной работы; 10.1.4.2 уметь делать геометрические фигуры из картона или с пластилина в целях видения (подручных средств); 10.1.4.3 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ.
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки	10.2.1.1. знать организацию рабочего места; 10.2.1.2 понимать выполнение с материалом в национальном стиле; 10.2.1.3 знать подготовку инструментов и приспособлении по планированию будущего изделия;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 уметь конструировать из бумаги и картона; 10.2.2.2 уметь выполнять шаблон изделия;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 уметь составлять графическую изображение деталей; 10.2.3.2 уметь оформлять технический рисунок; 10.2.3.3 уметь выполнять художественную отделку из металла;
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 знать правила и приемы резание металла с помощью эл. инструментов и вспомогательных инструментов; 10.2.4.2 уметь последовательно выполнять несложных операции. 10.2.4.3 уметь опиливать неровные поверхности фасонной формы. 10.2.4.4 уметь выполнять эскиз совка, книжной полки, изготавливать изделия по выбору.
	2.5 Размерная слесарная обработка	10.2.5.1 контролировать качество работы при сверлении отверстий; 10.2.5.2 знать технические требования к обработке металла; 10.2.5.3 уметь соединять клепочные соединения; 10.2.5.4 уметь владеть приемами криволинейных поверхности металла; 10.2.5.5 знать приемы профильного опиливания металла; 10.2.5.6 уметь выполнять заточку ножей, слесарных инструментов;
	2.6 Художественная обработка металла	10.2.6.1 уметь выполнять эскизы, наброски деталей с орнаментами; 10.2.6.2 уметь составлять технологическую карту, знать последовательность выполнения изделия; 10.2.6.3 уметь выполнять свой стиль с национальным направлении;
	2.7 Лабораторные работы	10.2.7.1 уметь измерять штангенциркулем и микрометром; 10.2.7.2 знать определение припусков на обработку;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	10.2.8.1 уметь рисовать зарисовки и выбор темы (направление ювелирные изделия); 10.2.8.2 уметь ориентироваться по заготовке и по эскизам (наброскам); 10.2.8.3 сбор сведении, просмотр видео материалов;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1. уметь составлять отчет в виде чертежа; 10.3.1.2. уметь само анализировать последовательно проделанную работу;
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	10.3.2.1 уметь отделку и оформление при сборке; 10.3.2.2 уметь дополнить и оформить изделие как по частям и в общем плане; 10.3.2.3 знать дополнение и устранение недостатков изделия;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 уметь участвовать внутри школьных мероприятиях и выставках;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособление.	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 понимать квалификационные характеристики профессии слесаря;
	1.2 Ведение и материаловедение	10.1.2.1 знать методы изучения и структуры металла; 10.1.2.2 знать свойства металлов;
	1.3 Правила и приемы слесарных работ.	10.1.3.1 знать плоскостную разметку; 10.1.3.2 знать пространственную разметку; 10.1.3.3 уметь использовать дополнительные приспособления;
	1.4 Инструменты и оборудования.	10.1.4.1. знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ. 10.1.4.2. уметь исправлять и обслуживать инструменты и приспособления. 10.1.4.3. понимать представление о механизации и автоматизации столярных работ, станках с программным обеспечением;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Подготовительные операции слесарной обработки.	10.2.1.1 знать подготовку инструментов и приспособлении по планированию будущего изделия; 10.2.1.2 знать использование шаблонов и их изготовление; 10.2.1.3 знать организацию рабочего места по слесарному делу;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 знать технологическую карту конструкции; 10.2.2.2 знать конструирование из твердых материалов;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 понимать объемную, рельефную и контурную обработку металла; 10.2.3.2 уметь выполнять изделия с художественной отделкой (шкатулка, декоративная рамка);
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 уметь определять недостатки, анализировать, устанавливать способы их устранения 10.2.4.2 уметь выполнять работу по выбору. 10.2.4.3 уметь выполнять замер и контроль размеров штангенциркулем;
	2.5 Размерная слесарная обработка	10.2.5.1. уметь составлять технологическую карту, эскиз работы; 10.2.5.2. уметь резать металл разными способами; 10.2.5.3 уметь контролировать качество работы при сверлении, отверстий;
	2.6 Художественная обработка металла.	10.2.6.1 знать технологию штампа; 10.2.6.2 уметь выполнять несложный орнамент из плавных криволинейных форм;
	2.7 Лабораторные работы	10.2.7.1 уметь выбирать режущих инструментов по видам слесарных работ; 10.2.7.2 уметь составлять эскизов по образцам деталей;
	2.8 Самостоятельная работа обучающихся	10.2.8.1 знать разработку технологических карт по слесарным операциям; 10.2.8.2 уметь рубить металл механическим путем;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 уметь составлять технический эскиз; 10.3.1.2 уметь представлять свою работу (защита);
	3.2 Представление работ на постоянно действующей школьной выставке	10.3.2.1 знать оформление изделии в национальном стиле; 10.3.2.2 уметь представлять свою работу в школьных выставках;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 анализ работы;
	3.4 Освещение работы в СМИ	10.3.4.1 уметь создавать учебные фильмы по профилю;

Приложение 5
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Обувное дело"

76. Программа по профилю "Обувное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология изготовления предмета труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

77. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) анализ материалов, инструментов и оборудования;

3) этика и трудовое законодательство.

78. Раздел "Технология изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) ремонт обуви клеевым методом;

2) ремонт обуви пришивным методом;

3) ремонт верха обуви;

4) ремонт каблучной части обуви;

5) ремонт подметочной части обуви;

6) ремонт текстильной обуви;

7) ремонт обуви на каучуковой подошве.

79. 10 (производственный) класс:

1) ремонт и пошив обуви сандального метода крепления;

2) ремонт и пошив валяной обуви;

3) технология регулировки производственных машин;

4) пошив комнатной обуви;

5) пошив текстильной обуви.

80. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) контрольная итоговая работа.

81. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Обувное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Обувщик"; 7.1.1.4 иметь представление о профессиях обувного производства; 7.1.1.5 понимать значение труда в жизни общества 7.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостояте-льной речи; 7.1.2.1 иметь представление о обувной мастерской и ее устройстве; 7.1.2.2 иметь представление о назначении оборудования мастерской; 7.1.2.3 знать назначение инструментальщика, бригадира	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Обувное дело"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место. 8.1.2.4 соблюдать внутренний порядок в мастерской. 8.1.2.5 выполнять обязанности дежурных в мастерской. 8.1.2.6 бережно относиться к материалам и оборудованию в мастерской; 8.1.2.7 соблюдать санитарно-гигиенические требования: мыть руки мылом после работы, использовать защитные мази при работе с клеем, сохранять чистоту и аккуратность спецодежды	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Обувное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда обувной фабрике; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ. 9.1.2.6 знать обязанности ответственных за инструмент; 9.1.2.7 уметь подго-тавливать материал для последующих работ; 9.1.2.8 уметь выполнять мелкий ремонт инструментов; 9.1.2.9 уметь приводить в порядок рабочее место; 9.1.2.10 нести ответ-ственность за сохранность инструментов и оборудо-вания, находящегося в мастерской; 9.1.2.11 знать факторы обувного производства, оказывающие отрицательное воздействие на окружающую среду, мероприятия по охране окружающей среды, проводимые на предприятиях обувной про-мышленности	10.1.1.1 знать о профессиях, смежных с обувным производством 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессии обувщика; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемых в обувном деле; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 10.1.2.5 владеть организационными умениями и навыками; 10.1.2.6 знать о значении личной гигиены на производстве, причинах быстрого наступления усталости: длительная работа в одном и том же положении вызывающая излишнюю утомляемость, нерациональные приемы труда, недостаточный отдых перед работой, неправильное освещение рабочего места, использование заводского душа после работы. 10.1.2.7. знать правила безопасности на территории и в цехах обувных предприятий; 10.1.2.8 знать инструкции и правила пожарной безопасности на предприятиях обувной промышленности, правила поведения при пожаре, виды огнетушителейособенности тушения пожаров на электроустановках и электросети
1.2. Анализ материа-лов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать класси-фикацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натураль-ных матери-алов; 7.1.2.2 знать назначение клеев: клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.1.2.3 знать назначение оборудования и инструмен-тов: термо-активатор, шкаф для сушки клеевых пленок, машина для обрезки деталей, верстак, молоток, кием, для клея, шлифовальная шкурка, лапка-стойка, верстак, нож, кусачки, отвертка; 7.1.2.4 знать меры безопасности при работе на термоактиваторе, меры безопасности при работе со шлифовальной шкуркой; 7.1.2.4 знать и уметь пользо-ваться измери-тельными инструмента-ми: линейка; 7.1.2.5 знать материалы: кожа, микро-пористая резина, каучук, клей Ропид-5, 88-АС, Момент-1, обувная краска, воск; соблюдать технологичес-кие нормативы экономно расходовать материал; 7.1.2.8 уметь пользоваться швейной машинкой с ножным приводом.	8.1.2.1 знать классификацию клеев: из натуральных, искусствен-ных и синтетических материалов; клей наиритовый; 8.1.2.2 знать физико-механические свойства клея: схватывае-мость, время схватывания, время активации, эластичность клеевой пленки, техно-логические режимы работы с клеем; 8.1.2.3 знать пресс для прикрепления деталей обуви, термоактива-тор, машину для отделки обуви, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, молоток, нож, клещи затяжные; 8.1.2.4 знать и выполнять меры безопасности при работе на прессе и с затяжными клещами; 8.1.2.5 знать и выполнять меры безопасности при работе на швейной машине и с нитевспарыва-телем. 8.1.2.6 знать назначение приспособле-ния для вставки блочек и крючков, основные детали прис-пособления, пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение, приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников: 8.1.2.7. знать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость, правила подбора блочек и крючков. 8.1.2.8 знать назначение и использование материалов: кожа, резина, капрон, сталь; вспомогательные материалы: обувной клей, гвозди, штыри; 8.1.2.9 знать и соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, на сверлиль-ном станке и с обувным инструментом	9.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и инструмен-тами: пресс, лапка-стойка, термоактиватор, машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей, верстак, нож, молоток, рашпиль, кисть для клея; 9.1.2.2 Уметь подбирать клей к соответству-ющим материалам; 9.1.2.3 уметь экономно расходовать материал; 9.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на швейной машине и с колющими инструментами; 9.1.2.5 соблюдать меры безопасности при работе с резиновым клеем; 9.1.2.6 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность, клей обувной для ремонта обуви на микропористой подошве; 9.1.2.7 соблюдать меры безопасности при работе на машине для обрезки деталей низа обуви и при работе с обувным инструментом; 9.1.2.8 знать назначение и уметь пользоваться оборудова-нием и инстру-ментами: машина для отделки обуви, пресс, термо-активатор, лапка-стойка, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, выправка, молоток, кисть для клея; 9.1.2.9 соблюдать меры безопасности при работе на термоактиваторе и при работе с выправкой; 9.1.2.10. знать физико-механические свойства материалов для молний: эластичность и износоустойчивость молний, прочность ткани для молнии на разрыв, крепители для молнии; 9.1.2.11. знать и уметь использовать материалы для подошв: кожа, резина, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.1.2.12. знать физико-механические свойства материалов для подошвы: плотность, влагостойкость, жаростойкостьпрочность на истирание, эластичность; 9.1.2.13. соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, с шилом-крючком и кусачками.	10.1.2.1 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 10.1.2.2 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации, особенности материалов подошв спортивной обуви; 10.1.2.3 уметь пользоваться оборудовани-ем и материалами: машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей обуви, пресс, термо-активатор, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, молоток, рашпиль, кисть для клея; 10.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на прессе и с ножом; 10.1.2.5. знать и учитывать в работе физико- механические свойства вкладных стелек: подпяточник и его назначение в обуви, физико-механические свойства материалов для подпяточников 10.1.2.6 знать характерис-тику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.1.2.7. знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.1.2.8 соблюдать меры безопасности при работе на машине для выравнивания деталей по толщине и при работе с обувным инструментом; 10.1.2.9. уметь правильныо подбирать материалы; 10.1.2.10 иметь представление об оборудовании обувных фабрик: машина для временного прикрепления стелек на колодки, машин для затяжки замни заготовок на колодки, зарубежные аналоги этих машин, машины для взъерошива-ния затяжной кромки заготовок верха обуви, приспособле-ния для этих машин: шарошка, металлическая щетка, прессы для прикрепления подошв, термоактиваторы, машины для фрезерования подошв, швейные машины, полуавтоматы и автоматы на обувных предприятиях
1.3. Этика и трудовое законодательство.	7.1.3.1 иметь представление о правилах поведения в обувной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.3.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.3.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, 7.1.3.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении	8.1.3.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.3.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате обувщика, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности 8.1.3.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке; 8.1.3.4 иметь представления о листке временной нетрудоспособности	9.1.3.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.3.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.3.3 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах	10.1.3.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.3.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.3.3 иметь представление о квалификационных разрядах обувного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.3.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Ремонт обуви клеевым методом	7.2.1.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов, назначение клеев, клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях, тер-моактиватор и его назначение, шкаф для сушки клеевых пленок; 7.2.1.2 знать классификацию и назначение обуви, виды обуви, детали обуви, их назначение, материалы, применяемые для изготовления деталей обуви, шаблоны, модели, резаки; 7.2.1.3 уметь готовить обувь к мелкому ремонту: осмотреть обувь, определить дефекты, удалить загрязнения, подобрать материалы, удалить металлические крепители 7.2.1.4 выполнять практические работы: 1) зачистить рашпилем склеиваемые поверхности трех пар полосок из микропористой резины (25x100 мм); 2)нанести на первую пару полосок казеиновый клей, на вторую - обувной клей, на третью - клей для ремонта обуви в домашних условиях; 3)просушить клеевые пленки в течение 15 мин; 4) разогреть клеевые пленки в термоактиваторе (80 с); 5) склеить полоски, уплотнить склеенные полоски молотком; 7.2.1.5 уметь определять род обуви, ее сезонность и назначение.	8.2.1.1 выполнять мелкий ремонт обуви строчечно-клеевого метода крепления 8.2.1.2 знать способы крепления деталей обуви: клеевой, прошивной, гвоздевой, строчечно-клеевой. 8.2.1.3 знать краткую характеристика обуви строчечно-клеевого метода крепления, материалы, назначение обуви, крепители обуви строчечно-клеевого метода крепления; 8.2.1.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, зачистить затяжную кромку и неходовую часть отставшей от обуви подошвы, нанести клеевые пленки, высушить клеевые пленки (в зависимости от применяемого клея), прикрепить подошву на обувь, прижать подошву на обувь в прессе, удалить грязь с ходовой поверхности подметочной части подошвы, выкроить профилактическую подметку, взъерошить неходовую часть подметки, нанести клеевые планки на подметочную часть подошвы и на неходовую часть подметки, прикрепить подметку, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки; 8.2.1.5 выполнять ремонт обуви рантово-клеевого метода крепления 8.2.1.6 знать краткую характеристику обуви рантово-клеевого метода крепления, сравнивать данный метод крепления с другими; 8.2.1.7 знать особенности материалов для ранта: высокая прочность на растяжение, сопротивление прорыву нитками, сопротивление изгибам (эластичность)нитки для крепления рантов к обуви, декоративные ранты и их назначение, различия между основным рантом и декоративным; 8.2.1.8 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить изношенные набойки и наклейки, удалить старый клей, выкроить новые наклейки, взъерошить неходовую поверхность наклейки, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую поверхность наклейки, разогреть клеевые пленки, прикрепить наклейки на подошвы, прижать молотком наклейки на подошву, обрезать излишки наклеек, выкроить новые набойки, нанести клеевые пленки, прикрепить набойки на каблук, прижать набойки на каблуки молотком, обрезать излишки набоек, отшлифовать боковые поверхности подошвы, каблука, наклейки.	9.2.1.1 уметь выполнять средний ремонт обуви клеевого метода крепления 9.2.1.2 знать краткую характеристику среднего ремонта обуви клеевого метода крепления; 9.2.1.3 знать материалы для супинатора: сталь, дерево, пластмасса; 9.2.1.4 знать физико-механические свойства супинатора: сопротивление прогибу, формоустойчивость; 9.2.1.5 знать лечебные свойства стельки супинатора, простилки в обуви и их назначение; 9.2.1.6 уметь определять характер ремонта обуви со сломанным супинатором, определять поломки супинатора на слух; 9.2.1.7 уметь правильно подбирать супинатор по роду обуви, формы; 9.2.1.8 соблюдать технологичес кие нормативы; 9.2.1.9 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить каблук, отклеить подошву, поднять простилку, удалить деформированный супинатор, подобрать по форме новый супинатор, вставить новый супинатор с одновременным его приклеиванием к стельке, приклеить на место простилку, прикрепить на клей подошву в пяточной части обуви, прикрепить каблук на пяточную часть обуви, приклеить вкладную стельку. 9.2.1.10 выполнять средний ремонт обуви строчечно-клеевого метода крепления; 9.2.1.11 знать краткую характеристику среднего ремонта обуви строчечно-клеевого метода крепления, назначение подошвы в обуви, материалы для подошв: кожа, резина, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.2.1.12 знать физико-механические свойства материалов для подошвы: плотность, влагостойкость, жаростойкость, прочность на истирание, эластичность; 9.2.1.13 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, подобрать колодки и вставить их в обувь, ослабить клеевой шов, отделить каблук и подошву от обуви, удалить старый клей на затяжной крип заготовки верха обуви, выкроить и обработать подошвы с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на затяжную кромку и обработанные стороны подошв, разогреть клеевые пленки, прикрепить подошвы на обувь и прижать на прессе, снять обувь с пресса, взъерошить часть подошвы под каблук, подобрать новый каблук, взъерошить ляписную часть каблука, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблук на подошву и прижать на прессе, отшлифовать боковые поверхности каблуков и подошв, удалить колодки из обуви; 9.2.1.14 выполнять сборку обуви клеевого метода крепления; 9.2.1.15 знать технологическую документацию сборки обуви, техноло гические нормативы на обувь, последовательность сборки обуви, виды формования пяточной части обуви, методы прикрепления деталей низа обуви к верху; 9.2.1.16 знать физико-механические нормативы обуви; 9.2.1.17 выполнять практические работы: установить стельки на колодку, обтянуть и затянуть ремешки с помощью клея, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовки верха обуви, выкроить подошвы, раздвоить подошвы, прикрепить первый слой подошв на обувь с помощью клея, прикрепить каблуки на подошву, выровнять каблуки, прикрепить второй слой.	10.2.1.1 знать и выполнять технологию изготовления простейших изделий обувных предприятий; 10.2.1.2 выполнять изготовление школьной открытой обуви; 10.2.1.3 знать классифика цию обуви по виду, роду, назначению, сезонности; знать ростовку обуви, обмер стопы; 10.2.1.4 знать методы крепления деталей в обуви, ручную и механичес кую сборку обуви; 10.2.1.5 знать машины и аппараты обувной промышленности, автоматы и полуавто маты в обувном производстве; 10.2.1.6 знать технологию пошива школьной обуви; 10.2.1.7 знать физико-механические свойства материалов для школьной обуви; 10.2.1.8 выплнять практические работы: подобрать детали обуви, обработать детали низа обуви, установить и обработать стельки на колодки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, простелить след обуви, прикрепить детали низа обуви, обработать детали низа обуви, выполнить отделку деталей низа обуви, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь, нанести аппретуру; 10.2.1.9 знать и выполнять технологию пошива обуви с декоративным рантом клеевого метода крепления; 10.2.1.10 изготовление школьной закрытой обуви; 10.2.1.11 знать технологию пошива обуви с декоратив ным рантом, виды рантов в обуви; 10.2.1.12 знать требования к материалам для основного ранта: прочность на изгиб и разрыв, износоустойчивость, влаго стойкость; 10.2.1.13 знать физико-механические требования к декоративным рантам: эластичность, формоустойчивость; 10.2.1.14 знать накладной рант и его назначение в обуви; 10.2.1.15 выполнять практические работы: подготовить детали низа обуви к пошиву, обтянуть и затянуть заготовки верха обуви на колодки, удалить време нные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, прикрепить декоративный рант на обуви, простелить след обуви, прикрепить подошвы и каблуки на обувь, отделать обувь, удалить колодки, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь; 10.2.1.16 знать и выполнять технологию пошива мужских летних полуботинок; 10.2.1.17 знать ассортимент обуви, изготавливаемой на фабрике; 10.2.1.18 знать техническая документацию на пошив обуви клеевого метода крепления; 10.2.1.19 знать материалы, применяемые для пошива обуви, производственный процесс пошива обуви, особенности пошива обуви в ателье, преимущества индивидуального пошива обуви: возможность сшить обувь по ноге заказчика с учетом особенностей стопы, преимущества фабричного пошива обуви; 10.2.1.20 выполнять практические работы; выполнить подготовительные работы для пошива обуви, установить стельки на колодки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, простелить след обуви, нанести клеевые пленки, прикрепить детали низа обуви к верху, выполнить отделку обуви, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь, проанализировать качество изготовленного изделия.
2.2 Ремонт обуви пришивным методом	7.2.2.1 уметь определять порванное место на обуви; 7.2.3.2 знать и выполнть последовательность восста-новления порванных швов на верхе обуви: удалить старые нитки, разгладить места восста-новления шва, промазать клеем порванные места, склеить детали, восстановить шов с помощью шила-крючка или на швейной машине, обрезать излишки ниток, закрасить нитки по цвету верха обуви.	8.2.2.1 выполнять мелкий ремонт обуви рантово-прошивного метода крепления; 8.2.2.2 знать краткие сведения о рантово-прошивном методе крепления обуви: виды швов для прикрепления подошв к обуви ниточный, клеевой, гвоздевой; 8.2.2.3 знать об использовании обуви рантово-прошивного метода крепления в армии; 8.2.2.4 знать физико-механические свойства метода крепления: прочность, гигиеничность 8.2.2.5 знать требования к кожам и резинам данного метода крепления. 8.2.2.6 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, удалить изношенный каблук, удалить старый клей, выкроить новый каблук и обработать его с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, высушить клеевые пленки	9.2.2.1 уметь выполнять средний ремонт обуви прошивного метода крепления; 9.2.2.2 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 9.2.2.3 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации; 9.2.2.4 знать особенности материалов подошв спортивной обуви. 9.2.2.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить вкладную стельку, открыть подкрой, удалить изношенные нитки, оклеить крокульную часть подошвы, удалить изношенную подошву, выкроить, увлажнить, провалять и обработать подошву, вставить колодку в обувь, нанести клей на подошву, след обуви, крокульную часть каблука, установить подошву на след обуви, обрезать излишки подошвы. открыть покрой на подошве, сделать проколы в подкрое подошвы, удалить колодку, прикрепить подошву к обуви ниточным швом, вставить колодку в обувь, увлажнить подошву, разгладить подошву, открыть губу подошвы, взъерошить подкрой, нанести клеевую пленку на подкрой, закрыть подкрой, отшлифовать подкрой, удалить колодку, вставить вкладную стельку.	10.2.2.1 знать и выполнять технологию пошива обуви прошивного метода крепления 10.2.2.2. знать краткую характеристику обуви прошивного метода крепления, способы пришивания подошв на обувь, бортовой метод прикрепления подошв на обувь; 10.2.2.3 знать виды швов: ручной, машинный, допельный; 10.2.2.4 знать вар и его основные хара ктеристики, технологию изготовления вара; 10.2.2.5 знать требования к ниткам для прошивного метода крепления: прочность, эластичность, сопротивление гниению; 10.2.2.6 знать машинный метод прикрепления подошв на обувь, машина для пришивания подошв на обувь, основные узлы машины; 10.2.2.7 знать ручной метод пришивания подошвы, шов в завойку; 10.2.2.8 выполнять практические работы: обработать детали низа обуви, отфор матировать стельки на колодке, обработать стельки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, простелить след обуви, установить подошвы на обуви, открыть покрой, удалить колодки из обуви, прикрепить подошвы к обуви ни точным швом, вставить колодки в обувь, закрыть покрой, прикрепить каблуки на обувь, отфрезеровать детали низа обуви, отделать детали низа обуви, удалить колодки из обуви, укрепить каблуки на гвозди, установить набойки на каблуки, вставить под пяточники и вкладные стельки, почистить обувь
2.3 Ремонт верха обуви	7.2.3.1 владеть навыками замены блочек и крючков на обуви; 7.2.3.2 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков; 7.2.3.3 знать основные детали приспособления: пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение; 7.2.3.4 знать приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников; 7.2.3.5 понимать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость; 7.2.3.6 знать правила подбора блочек и крючков; 7.2.3.7 выполнять упражнения на заготовке из картона, кожи с помощью приспособле ния для вставки блочек и крючков, пробить отверстия (длина заготовки 10 см, ширина 2, расстояние между отверстиями 1,0 и 1,5 см.); 7.2.3.8 уметь определять на заготовке верха обуви деформированные блочки и крючки; 7.2.3.9 уметь удалять деформированные блочки и крючки, установить новые блочки и крючки; 7.2.3.10 уметь выполнять замену пряжек; 7.2.3.11 знать виды пряжек и их назначение, материалы для пряжек; 7.2.3.12 знать физико-механические свойства материалов для пряжек: прочность на изгиб, на разрыв; 7.2.3.13 знать ручные пробойники и их назначение, устройство ручных пробойников; 7.2.3.14 уметь определять дефектность пряжки; 7.2.3.15 уметь подрезать шов – закрепку, удалять старую пряжку, установливать новую пряжку; 7.2.3.16 уметь восстановить шов-закрепку; 7.2.3.17 уметь удалить ремешок с пряжкой, выкроить новый ремешок, пробить отверстия в ремешке вставить ремешок в пряжку; 7.2.3.18 уметь временно прикрепить на клей загнутую часть ремешка, выполнить шов-закрепку; 7.2.3.19 уметь выполнять ручную и механическую растяжку обуви; 7.2.3.20 знать станок для механической растяжки обуви, его назначение, приспособления к станку: сменные матрицы, бобышки и их назначение при растяжке обуви; 7.2.3.21 знать приемы работы на станке для растяжки обуви; 7.2.3.22 знать и различать растяжные колодки и их назначение, устройство растяжных колодок. 7.2.3.23 уметь определять место на обуви для растяжки; 7.2.3.24 уметь готовить станок к работе, подбирать матрицы и бобышки; 7.2.3.25 уметь рaстянуть обувь с пред-варительным увлажнением, для ручной растяжки вставить, растяжные колодки в обувь, растянуть обувь вручную.	.8.2.3.1 выполнять мелкий ремонт верха обуви; 8.2.3.2 знать краткую характеристику мелкого ремонта обуви; 8.2.3.3 знать виды швов: тачной, настрочной, обметочный, встык, выворотный; 8.2.3.4 знать физико- механические свойства швов в обуви: прочность соединения, сопротивление на разрыв, истираемость ниток; 8.2.3.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта верха обуви, удалить старые или изношенные нитки, подклеить подкладку и верх обуви, прошить по старому шву на швейной машине, в труднодоступных местах прошить вручную с использованием шила и швейной ручной иголки; 8.2.3.6 уметь выполнять мелкий ремонт верха обуви; 8.2.3.7 знать методы скрепления деталей верха обуви ниточный, клеевой, сварной; 8.2.3.8 знать виды швов: тачной, настрочной, точечной сварки, выворотный; 8.2.3.9 знать материалы, применяемые для изготовления верхи обуви: кожа, пено полиуретан, искусственная и синтетическая кожи, ткани обувные; 8.2.3.10 знать физико-механические свойства материалов для верха обуви: эластичность, прочность на разрыв, влагостойкость, сопротивлений изгибам; 8.2.3.11 выполнять практические работ: определить на верхе обуви место, подлежащее ремонту, удалить изношенные нитки, выкроить заплатку, нанести клеевые пленки на бахтармянные стороны заплатки и подкладки, приклеить заплату между подкладкой и верхом обуви, загнуть заплатку на верх обуви, прикрепить заплату к верху обуви вручную или на швейной машине (в зависимости от места расположения заплатки на обуви).	9.2.3.1 выполнять средний ремонт заготовки верха обуви; 9.2.3.2 знать детали верха обуви: союзка, носок, берец, задинка, задний наружный ремень, подкладка; 9.2.3.3 знать материалы для деталей верха обуви: натуральные, искусственные, синтетические, натуральные: кожа, ткань хлопчатобумажная; искусственные: кирза, ворсит, шарголин, искусственные лак и замша; Синтетические: СК-2, СК-3 с полиуретановым покрытием; 9.2.3.4 знать физико-механические свойства материалов для верха обуви: влагостойкость, сопротивление прорыву ниткой, эластичность, тягучесть. 9.2.3.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта заготовки верха обуви, удалить нитки, скрепляющие союзку и носок заготовки верха обуви, удалить носок, выкроить новый носок, обработать край носка под загибку, сделать загибку края носка, временно прикрепить носок на союзку клеем, прикрепить двухрядной строчкой носок к союзке, удалить нитки, скрепляющие задний наружный ремень и берец, удалить ремень, выкроить новый ремень, временно прикрепить ремень на берец клеем, прикрепить однорядной строчкой ремень к берцу, удалить изношенные нитки, соединяющие союзку и берец, обмазать клеем края союзки и берца, восстановить шов; 9.2.3.6 уметь заменит молнии на обуви; 9.2.3.7 знать виды молнии, материалы для молний; 9.2.3.8 знать физико-механические свойства материалов для молний: эластичность и износоустойчивость молний, прочность ткани для молнии на разрыв. 9.2.3.9 выполнять практические работы: определить характер ремонта молнии, удалить нитки, отклеить молнии от верха обуви, удалить деформированные молнии, подобрать новые молнии по цвету, длине и ширине, нанести клеевые пленки, вклеить молнии в заготовку верха обуви, прикрепить ниточным швом молнии. 9.2.3.10 знать технологию сборки ремешков; 9.2.3.11 знать виды тканей, виды переплетений ниток в тканях; 9.2.3.12 знать физико-механические свойства тканей: прочность на разрыв и истирание, влагостойкость, цветоустойчивость, тесьма обувная и швейная; 9.2.3.13 знать назначение скотч-ленты, виды скотч- ленты, физико-механические свойства скотч-ленты: прочность, однородность, сопротивление проколам; 9.2.3.14 выполнять практические работы: подобрать тесьму, выкроить тесьму заданного размера, нанести клеевые пленки на изнаночную сторону, выполнить загибку краев тесьмы, обтянуть верхний слой тесьмы скотч-лентой, соединить верхний и нижний слои тесьмы клеем, прикрепить ремешки по краю ниточным швом.	10.2.3.1 знать технологию регулировки производственных машин; 10.2.3.2 знать технические сведения, инструкционно-технологические карты регулировок машин, виды регулировок машин; 10.2.3.3 знать простейшие неисправности машин: ослабление резьбового соединения, затупление ножа при раздваивании неоднородного материала, ослабление крепежных устройств, разрыв рукава, ослабление приводного ремня; 10.2.3.4 само стоятельно определять неисправности машины, составлять план устранения неисправности оборудования; 10.2.3.5 уметь регулировать оборудование. 10.2.3.6 уметь определять угол заточки ножа машины для двоения деталей низа обуви; 10.2.3.7 выполнять практические работы: отрегулировать натяжение ремня для привода главного вала машины, заменить шли фовальную шкурку, заменить прижимную подушку на передней стойке пресса, заменить нож на машине, отремонтировать экран на машине, заточить нож машины, заменить дисковый нож на машине, нанести на трущиеся детали машин. 10.2.3.8 знать новые обувные материалы; 10.2.3.9 знать новые ткани из искусственных и синтетических волокон для верха обуви, ткани с пропиткой, с блестящим покрытием, нетканые материалы, окраска тканей; 10.2.3.10 знать физико-механические свойства тканей; 10.2.3.11 знать синтетические материалы для обуви, основные свойства синтетических материалов: износоустойчивость, прочность скрепления с верхом обуви, влагостойкость, формоустойчивость; 10.2.3.12 знать технологию пошива мужских ботинок осенне-весеннего сезона; 10.2.3.13 знать технические сведения, ха рактеристику мужских полуботинок, виды фасонов полуботинок, степень сложности заготовок полуботинок; 10.2.3.14 знать виды и формы подошв, формованные задники и их назначение, эластичные подноск,; 10.2.3.15 знать классификацию супинаторов, вес обуви; 10.2.3.16 знать пооперационное разделение труда, конвейерную работу, преимущества конвейерной работы; 10.2.3.17 уметь самостоятельно составить план работы, рационально организовать рабочее место, соблюдать технологические нормативы, контроль выполнения задания, сравнивать свою работу с образцом, делать отчет о проделанной работе; 10.2.3.18 выполнять практические работы: индивидуальное изготовление изделия, по операционное распределение труда, выполнение ручных и машинных операций, ежедневный учет работы (индивидуальный и бригадный), оценка качества готового изделия, подведение итогов выполнения планового задания
2.4. Ремонт каблучной части обуви	7.2.4.1.уметь удалить изношенные набойки, удалить старый клей с набоечной части каблука; 7.2.4.2 уметь выкроить косячки и набойки, обработать с одной стороны косячки и набойки; 7.2.4.3 уметь нанести клеевые пленки на обработанные поверхности косячков и набоечную часть каблука; 7.2.4.4 уметь прикрепить косячки, выровнять набоечную часть каблука; 7.2.4.5 уметь прикрепить набойки на каблук, обработать боковую поверхность каблука; 7.2.4.6 уметь отполировать отремонтированный каблук, закрасить боковую поверхность каблука, отделать каблук воском. 7.2.4.7 уметь зашкурить носочную часть подошвы и затяжной кромки заготовки верха обуви. 7.2.4.8 уметь приклеить носочную часть подошвы. 7.2.4.9. уметь осуществлять ремонт кожаного каблука 7.2.4.10 ориентироваться в задании по образцам натуральных изделий; 7.2.4.11 само-стоятельно планировать работы по предметной технологической карте. 7.2.4.12 уметь правильно подбирать материал для набойки; 7.2.4.13 уметь соотносить площади заготовки набойки и набоечной части каблука 7.2.4.14 уметь выполнять мелкий ремонт деревянного каблука: определить характер ремонта деревянного каблука на обуви, удалить изношенную набойку и металлические крепители, подклеить обтяжки, выкроить новые набойки, прикрепить набойки на каблуке с помощью клея, обрезать излишки набойки, отшлифовать боковую поверхность набойки. 7.2.4.15 выполнять мелкий ремонт микропористого каблука 7.2.4.16 знать основные свойства обувных резин: плотность, твердость, истираемость, пористость; 7.2.4.17 знать марки резин: Г, Д, ДШ, Е, ЕШ; непористые резины: Г, Д; 7.2.4.18 уметь определить характер ремонта каблука: удалить старую набойку, выровнять каблук в набоечной части, выкроить, новую набойку, обработать неходовую поверхность набойки, нанести клеевые пленки на набойку и каблук, прикрепить набойку на каблук, обрезать излишки набойки, выполнить шлифование боковой поверхности каблука; 7.2.4.19 уметь выполнять прикрепление и обработку набоек; 7.2.4.20 знать материалы, ис пользуемые для набоек: кожа, износоустойчивая резина, капрон, сталь; 7.2.4.21 знать физико-механические свойства материалов для набоек, прочности набоек на истирание и на сопротивление металлического крепителя, способы крепления набоек: клеевой, гвоздевой, с помощью штырей; 7.2.4.22 уметь определить материал для замены набойки, удалить изношенную набойку, выкроить новую набойку, подобрать вспомогательные материалы, обработать неходовую поверхность набойки, нанести клеевые пленки, выполнить сушку клеевых пленок, прикрепить набойки на каблук, забить контрольные гвозди, обрезать излишки набойки, отшлифовать боковую поверхность набойки, удалить старую капроновую набойку, подклеить обтяжки, прикрепить пластмассовые набойки	8.2.4.1 уметь осуществлять замену деревянных и капроновых каблуков; 8.2.4.2 знать виды каблуков: клиновидный, столбик (с крокулем и без крокуля); 8.2.4.3 знать классификацию по высоте: низкий, средний, высокий, особо высокий; 8.2.4.4 знать материалы для каблуков: дерево (бук, дуб), капрон, полиэтилен, комбинированные каблуки (сталь + дерево); 8.2.4.5 выполнять практические работы: удалить крепители каблука, удалить каблук из обуви, подобрать новый каблук, выкроить обтяжку, обработать обтяжку, прикрепить обтяжку на каблуке с помощью клея, прикрепить каблук на обувь, подобрать набойку, установить набойку на каблук; 8.2.4.6 уметь выполнять замену микропористого каблука; 8.2.4.7 знать физико-механические свойства резины: истираемость, плотность, эластичность, влагостой кость резины; 8.2.4.8 иметь представление о термоакти ваторе и его назначении, основные механизмы термоактиватора, клеевых пленок, время активации в зависимости от материала и клея; 8.2.4.9 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить микро пористый каблук, подобрать детали нового каблука. выполнить сборку каблука, подготовить пяточную часть подошвы, прикрепить каблуки на пяточную часть подошвы с помощью клея, обработать боковую поверхность каблука; 8.2.4.10 уметь выполнять ремонт деревянных и капроновых каблуков; 8.2.4.11 знать виды набоек по форме; 8.2.4.12 знать физико-механические свойства материалов для набоек: прочность на удержание металлического крепителя истираемость, плотность; 8.2.4.13 знать материалы для набоек: кожа, пластмасса, резина, металл, капрон, эстетический рисунок ходовой части набойки; 8.2.4.14 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, укрепить каблук на обуви, удалить изношенные набойки на каблуках, удалить металлические крепители набоек на каблуках, подклеить обтяжку на каблуке, выкроить новые набойки из материалов, соответствующих данному материалу каблука, обработать неходовую поверхность набоек, нанести клеевые пленки на набойку и набоечную часть каблука, прикрепить набойку на каблук, обрезать излишки набоек, отшлифовать боковую поверхность набойки, удалить пластмассовую набойку, подклеить обтяжку, подобрать новую пластмассовую набойку, установить на каблук пласт массовую набойку	9.2.4.1 уметь выполнять изготовление деревянного каблука; 9.2.4.2 знать классификацию каблуков по материалу, фасону, высоте, конструкции. 9.2.4.3 знать построение формы каблука по пяточной части следа колодки; 9.2.4.4 знать правильное положение центра набоечной части каблука, причины смещения каблука в процессе обуви; 9.2.4.5 знать способы определения высоты каблука; 9.2.4.6 знать материалы каблука, применяемые в обуви: кожа, резина, каучук, капрон, полиэтилен, сталь, комбинированный каблук: дерево + сталь, дерево + алюминий, многослойный каблук, вкладыши в каблуки и их назначение. 9.2.4.7 выполнять практические работы: подобрать материал для каблука, отрезать брусок, перенести контуры модели ляписной части каблука на брусок, обработать боковую поверхность бруска под углом 90°, перенести контуры шаблона набоечной части каблука, обработать боковую поверхность заготовки с наклоном как образец, обработать ляписную часть каблука, обработать крокульную часть каблука, отшлифовать и отполировать поверхность каблука. 9.2.4.8 уметь выполнять отделку обуви; 9.2.4.9 знать виды отделки обуви, товарный вид обуви; 9.2. 4.10 знать физико- механические свойства вкладных стелек, подпяточник и его назначение в обуви. 9.2.4.11 выполнять практические работы: обрезать излишки каблука и подошвы, отшлифовать боковые поверхности подошвы и каблука, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки в обувь, почистить обувь	10.2.4.1 уметь выполнять средний ремонт обуви сандального метода крепления; 10.2.4.2 знать характеристи ку сандального метода крепления обуви, обводка и ее назначение, материалы для обводки: кожа, резина; 10.2.4.3 знать характеристи ку кожаной подошвы, способность кожи к сопротивлению прорыва ниткой, формоустойчивость подошвы, сопротивление многократно му изгибу; 10.2.4.5. знать ниточный шов сандального метода крепления; 10.2.4.6 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, подобрать колодки и вставить их в обувь, ослабить шов между подошвой и каблуком, удалить каблук, снять старый клей, удалить старые нитки, удалить изношенную обводку, выкроить новую обводку, прикрепить ниточным швом обводку к подошве, выкроить новый каблук и обработать ляписную часть, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблуки на подошвы и прижать под прессом, выкроить подметку, взъерошить подметочную часть подошвы и неходовую сторону нодметки, Нанести клеевые пленки на подошву и наклейку, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметки на подошвы, обрезать излишки каблуков и подметок, отшлифовать боковые поверхности каблуков и подметок; 10.2.4.7 знать технологию пошива комнатной обуви 10.2.4.8 знать краткую харак теристику домашней обуви, направления современной моды, современные материалы, используемые при пошиве комнатной обуви, современная фурнитура; 10.2.4.9 знать промышленную технологию сборки обуви, отличия пошива комнатной промышленной обуви от пошива в ателье; 10.2.3.10 знать физико-механические свойства комнатной обуви, основные дефекты, встречающиеся при пошиве комнатной обуви, систему контроля при пошиве обуви; 10.2.3.11 выполнять практические работы: подобрать колодки, прикрепить и обработать стельки, надеть заготовки на колодки, предварительно вытянуть заготовки верха обуви, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви с помощью клея, удалить временные крепители, обрезать излишки затяжной кромки затянутой заготовки, простелить след обуви, выкроить подошвы, обработать неходовую поверхность подошв, нанести клеевые пленки на подошву и затяжную кромку заготовок верха обуви, прикрепить подошвы на след обуви, прикрепить каблуки на пяточную часть подошвы, обработать боковые поверхности подошв и каблуков, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, очистить обувь
2.5 Ремонт подметочной части обуви	7.2.5.1 уметь восстановливать порванные швы на деталях низа обуви; 7.2.5.2 знать характеристику прошивного метода крепления и его применение; 7.2.5.3 знать виды подошв, материалы, применяемые для подошв, требования к подошве. 7.2.5.4 знать методы пропитки ниток варом или воском: 7.2.5.5 знать основные части прямого шила, формы сечения прямого шила; 7.2.5.6 знать иголки для прошивания подошв, прямые и кривые иголки, их назначение. 7.2.5.7 знать технологию прикрепления подошв нитками: определить место на подошве, подлежащим ремонту, открыть подкрой, удалить старые нитки, отрезать определенное количество ниток, пропитать варом нитки, удалить излишки вара, восстановить шов на подошве, обрезать излишки ниток, закрыть под крой, отполировать подошву; 7.2.5.8 уметь выполнять мелкий ремонт подметочной части обуви с каучуковой основой: определить характер ремонта подошвы, подобрать материалы, выкроить рубчики, удалить грязь в носочной части подошвы, обработать рубчики с бахтармянной стороны, нанести клеевые пленки на подошву и рубчики, прикрепить рубчики на подошву с помощью клея, обрезать излишки рубчиков, выровнять носочную часть подошвы, выкроить и обработать подметку, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую часть подметки, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подошвы и подметки, почистить обувь. 7.2.5.9 уметь выполнять мелкий ремонт обуви на кожаной подошве; 7.2.5.10 знать топографию кожи для низа обуви; 7.2.5.11 знать основный участки кожи используемые для деталей низа обуви: чепрак, воротом, пола, лапы, огузок; 7.2.5.12 выполнять практические работы: удалить изношенные набойки, выровнять носочную часть подошвы, выкроить рубчики и обработать их, нанести клеевые пленки на неходовую часть рубчиков и носочную часть подошвы, высушить клеевые пленки, прикрепить рубчики на подошву, удалить старый клей с набоечной части каблуков, выкроить косячки, обработать неходовую поверхность косячков, нанести клеевые пленки на косячки и набоечную часть каблуков, прикрепить косячки на каблуки, обрезать излишки прикрепленных косячков, выровнять набоечную часть каблуков, выкроить набойки, прикрепить набойки на каблук с помощью клея, обрезать излишки набоек, обработать боковую поверхность каблуков и подошвы, отшлифовать детали низа обуви, закрасить восковой краской боковую поверхность каблуков и среза подошвы, отполировать боковую поверхность прикрепленных деталей.	8.2.5.1 уметь выполнять прикрепление подметок на подошву; 8.2.5.2 знать материалы для подметок: кожа, износоустойчивая резина, полиуретан, каучук; 8.2.5.3 знать физико-механические свойства материалов для подметок: плотность, износоустойчивость, эластичность, способность к склеиванию с разными материалами; 8.2.5.4 выполнять практические работы: выровнять подметочную часть обуви, выкроить новую подметку (с учетом материала подошвы), взъерошить неходовую поверхность подметки, нанести клеевые пленки на подошву и под метку, высушить клеевые пленки, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметки на обувь на прессе, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки и подошвы; 8.2.5.5 уметь выполнять замену профилактических подметок; 8.2.5.6 знать материалы для профилактических подметок; 8.2.5.7 знать физико-механические свойства материалов: плотность, толщина до 3 мм, эластичность, способность склеиваться с разными материалами, истираемость; 8.2.5.8 выполнять практические работы; разогреть клеевой шов, отклеить изношенную профилактическую подметку, удалить старый клей на подошве, выкроить новую профилактическую подметку, взъерошить неходовую поверхность подметки, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую поверхность подметки, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки; 8.2.5.9 выполнять ремонт подошвы из микропористой резины; 8.2.5.10 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность; 8.2.5.11 различать клей обувной для ремонта обуви на мик ропористой подошве; 8.2.5.12 выполнять практические работы: установить колодку в обувь, отшлифовать подошву, ыыкроить рубчики и обработать их с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на рубчик и носочную часть подошвы, прикрепить подметки на подошву, выкроить заплаты на подошву, нанести клеевые пленки на подошву и заплату, прикрепить заплаты на подошвы, выровнять подошвы, выкроить подметки, обработать неходовую поверхность подметки, нанести клей на подошву и подметку, прикрепить подметки на подошв, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки; 8.2.5.13 выполнять ремонт подметочной части обуви на кожаной подошве; 8.2.5.14 знать физико-механические свойства кожи для подошвы: износоустойчи вость к истиранию, влагоемкость подошвы из кожи, сопротивляемость подошвы изгибам, устойчивость к воздействию внешней среды кожаных подошв; 8.2.5.15 выполнять практические работы: определить места на кожаной подошве, подлежащие ремонту, отшлифовать подошву, выкроить заплату и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону заплаты, высушить клеевые пленки, разогреть клеевые пленки, прикрепить заплату, выровнять подошву, выкроить рубчик и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону рубчика, прикрепить рубчик на подошву, выровнять подошву в носочной части, выкроить подметку из износоустойчивой резины и обработать с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на подошву и подметку, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки рубчиков и подметок, отшлифовать боковую поверхность подметки и рубчики	9.2.5.1 уметь выполнять замену изношенной микропористой подошвы; 9.2.5.2 знать типы колодок, применяемых при ремонте обуви, дефекты в подошвах, причины возникновения дефектов в подошвах, способы устранения дефектов в подошвах; 9.2.5.3 знать обувные клеи, режимы сушки клеевых пленок, температуру разогрева клеевых пленок, время нагрева клеевых пленок; 9.2.5.4 знать резины, применяемые в обувном производстве; 9.2.5.5 знать физико-механические свойства резины; 9.2.5.6 знать технологию замены подошвы; 9.2.5.7 выполнять практические работы: подобрать колодки и вставить в обувь, ослабить клеевой шов, удалить подошву из обуви, удалить старый клей, удалить простилки, выкроить и прикрепить новую простилку на клей, выровнять след обуви, выкроить новую подошву, обработать неходовую сторону подошвы, нанести клеевые пленки на затяжную кромку заготовки верха обуви и обработанную сторону новой подошвы, разогреть клеевые пленки, прикрепить подошвы на след обуви и прижим, под прессом, обрезать излишки подошв, подобрать новый каблук, взъерошить пяточную часть подошвы под каблук, обработать ляписную часть каблука, нанести клеевые пленки на каблук и подошву, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблук на подошву и прижим, его на прессе, удалить обувь из-под пресса, обработать боковую поверхность подошвы, удалить колодки из обуви; 9.2.5.8 знать и выполнять технологию сборки комбинированной стельки; 9.2.5.9 знать виды стелек, материалы для стелек, физико-механические свойства материалов для стелек; 9.2.5.10 знать ортопедические стельки и их назначение, требования, предъявляемые к стелькам: формо устойчивость, влагостойкость, сопротивление к изгибу, прочность на разрыв; 9.2.5.11 выполнять практические работы: подобрать материалы для стелек, нанести разметку на заготовки по моделям, выкроить детали стельки, соединить детали стельки с помощью клея, обработать боковую поверхность стельки, выкроить тесьму, обтянуть стельку тесьмой с использованием клея, прикрепить ниточным швом тесьму к стельке.	10.2.5.1 уметь выполнять перетяжку ношеной обуви сандального метода крепления 10.2.5.2 знать краткую характеристику сандального и полусандального методов крепления, отличия сандального метода крепления; 10.2.5.3 знать технологию перетяжки обуви сандального метода крепления, особенность данного метода крепления: отсутствие основной стельки, преимущества сандального метода крепления: мягкая и гибкая конструкция, низкая материалоемкость, хорошие гигиенические свойства; недостатки данного метода крепления: слабая формо устойчивость, недостаточная прочность; 10.2.5.3 выполнять практические работы: удалить вкладные стельки, подобрать и вставить колодки в обувь, удалить каблуки из обуви, распороть шов на деталях низа обуви, удалить подошвы, снять заготовки с колодок, удалить задники из заготовок, увлажнить задники, нанести клей на задник, вставить задники в кармашки заготовок верха обуви, установить заготовки на колодки, временно установить подошвы на колодки с заготовками, отогнуть затяжную кромку заготовок верха обуви и уложить рант на затяжную кромку, прикрепить затяжную кромку, рант и подошвы двухниточным швом, обрезать излишки материалов, прикрепить каблуки на подошвы, выполнить отделку обуви, удалить колодки из обуви, вставить вкладные стельки, почистить обувь; 10.2.5.4 знать характеристики валяной обуви: назначение войлока, материал для изготовления войлока, требования к качеству материала для войлока, 10.2.5.5 знать свойства капроновых ниток: высокая прочность, не гниют. 10.2.5.6 знать свойства заплаток: эластичность, прочность на прорыв ниткой. 10.2.5.7 знать свойства вара: липкость, легко плавится, водостойкость. 10.2.5.8 знать виды швов: ручной, допельный, в завойку. 10.2.5.9 уметь определять характер ремонта валяной обуви; 10.2.5.10 уметь подбирать материалы для ремонта валяной обуви; 10.2.5.11 уметь выкроить зап латы из лоскута кож верха обуви; 10.2.5.12 уметь прикрепить временные заплаты на валяную обувь с помощью клея; 10.2.5.13 уметь прикрепить заплаты на обувь нитками
2.6 Мелкий ремонт текстильной обуви	7.2.6.1. уметь подготовить швейную машину к работе: выполнить наружный осмотр, включение и выключение машины, работать на машине и режиме холостого хода, намотать нитки на шпули, заправить нитку в машину, выполнить строчки на бумаге по прямым и кривым линиям, соединить две детали из кожи ниточным швом. соединить две детали из ткани. 7.2.6.2. уметь ориентироваться в задании по образцу обуви, планировать работу в групповой беседе с использованием комбинированной технологической карты. 7.2.6.3 уметь определять характер ремонта текстильной обуви, удалять старые нитки, уметь выкроить заплаты, прикрепить заплаты на обувь с помощью клея, прикрепить заплаты на верх обуви вручную или на швейной машине.			10.2.6.1.знать технологию пошива текстильной обуви; 10.2.6.2 знать технические сведения и краткую характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.2.6.3 знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.2.6.4 знать особенности сборки текстильных заготовок, дефекты, возникающие при пошиве обуви. 10.2.6.5 выполнять практические работы: подобрать колодки, выкроить стельки, установить стельки на колодки, предварительно обтянуть заготовки на колодки, затянуть заготовки на стельку с помощью клея, удалить временные крепители, выкроить простилки, прикрепить простилки на след обуви, выкроить подошвы, обработать неходовую поверхность подошв, нанести клеевые пленки на затяжную кромку заготовки верха обуви и неходовую поверхность подошвы, прикрепить подошвы на след обуви, выкроить каблуки, подготовить пяточную часть подошвы под каблук, обработать ляписную часть каблуков, нанести клеевые пленки на ляписную часть каблуков и пяточную часть подошв, прикрепить каблуки на подошвы, обработать боковую поверхность подошв и каблуков, удалить колодки из обуви, вставить вкладные стельки, почистить обувь
2.7 Ремонт обуви на каучуковой подошве	7.2.7.1 знать основные свойства каучука: эластичность, водонепроницаемость, способность принимать любые формы, повышенная истираемость; 7.2.7.2 выполнять практические работы: определить места на подошве, подлежащие ремонту, удалить изношенную набойку, выкроить новую набойку, прикрепить новую набойку на обувь с помощью клея, выкроить новую подметку, прикрепить новую подметку на подошву с помощью клея, обрезать излишки каучука с применением воды для уменьшения трения ножа о каучук	8.2.7.1 уметь выполнять ремонт обуви на каучуковой подошве; 8.2.8.2 знать основные различия натурального и синтетического каучука: стоимость, износоустойчивость, термо стойкость; 8.2.8.3 знать требования к каучуковой подошве, клей для крепления каучуковых подошв; 8.2.7.4 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, выкроить заплату, удалить грязь с подошвы, нанести клей на заплату и место, подлежащее ремонту, высушить клей, прикрепить заплату на подошву, выровнять подошву, выкроить подметку, нанести клеевые пленки на неходовую поверхность подметки и подошву, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки подметки

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности.	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4. успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы.	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки.
3.2. Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	9.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному	10.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Обувное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Обувное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Обувщик"
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов; 7.1.2.2 знать назначение клеев: клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.1.2.3 знать и уметь пользоваться измерительными инструментами: линейка
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	7.1.3.1 иметь представление о правилах поведения в обувной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	7.2.1.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов, назначение клеев, клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.2.1.2 знать классификацию и назначение обуви, виды обуви, детали обуви, их назначение, материалы, применяемые для изготовления деталей обуви, шаблоны, модели, резаки; 7.2.1.3 уметь готовить обувь к мелкому ремонту: осмотреть обувь, определить дефекты, удалить загрязнения, подобрать материалы, удалить металлические крепители; 7.2.1.4 выполнять практические работы: зачистить рашпилем склеиваемые поверхности трех пар полосок из микропористой резины (25x100 мм); нанести на первую пару полосок казеиновый клей, на вторую - обувной клей, на третью - клей для ремонта обуви в домашних условиях; просушить клеевые пленки в течение 15 минут
2. Технологии изготовления предмета труда	2.4 Ремонт каблучной части обуви	7.2.4.1 уметь удалить изношенные набойки, удалить старый клей с набоечной части каблука; 7.2.4.2 уметь выкроить косячки и набойки, обработать с одной стороны косячки и набойки; 7.2.4.3 уметь нанести клеевые пленки на обработанные поверхности косячков и набоечную часть каблука; 7.2.4.4 уметь прикрепить косячки, выровнять набоечную часть каблука; 7.2.4.5 уметь прикрепить набойки на каблук, обработать боковую поверхность каблука; 7.2.4.6 уметь отполировать отремонтированный каблук, закрасить боковую поверхность каблука, отделать каблук воском; 7.2.4.7 уметь зашкурить носочную часть подошвы и затяжной кромки заготовки верха обуви; 7.2.4.8 уметь приклеить носочную часть подошвы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Обувное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Обувщик"; 7.1.1.4 иметь представление о профессиях обувного производства; 7.1.1.5 понимать значение труда в жизни общества
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов; 7.1.2.2 знать назначение клеев: клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.1.2.3 знать назначение оборудования и инструментов: термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, машина для обрезки деталей, верстак, молоток, кием, для клея, шлифовальная шкурка, лапка-стойка, верстак, нож, кусачки, отвертка; 7.1.2.4 знать меры безопасности при работе на термоактиваторе, меры безопасности при работе со шлифовальной шкуркой; 7.1.2.4 знать и уметь пользоваться измерительными инструментами: линейка; 7.1.2.5 знать материалы: кожа, микропористая резина, каучук, клей, обувная краска, воск; соблюдать технологические нормативы, экономно расходовать материал;
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	7.1.3.1 иметь представление о правилах поведения в обувной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.3.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.3.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, 7.1.3.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Ремонт обуви пришивным методом	7.2.2.1 уметь определять порванное место на обуви; 7.2.3.2 знать и выполнять последовательность восстановления порванных швов на верхе обуви: удалить старые нитки, разгладить места восста-новления шва, промазать клеем порванные места, склеить детали, восстановить шов с помощью шила-крючка или на швейной машине, обрезать излишки ниток, закрасить нитки по цвету верха обуви.
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	7.2.4.1 уметь осуществлять ремонт кожаного каблука; 7.2.4.2 ориентироваться в задании по образцам натуральных изделий; 7.2.4.3 самостоятельно планировать работы по предметной технологической карте. 7.2.4.4 уметь правильно подбирать материал для набойки; 7.2.4.5 уметь соотносить площади заготовки набойки и набоечной части каблука 7.2.4.6 уметь выполнять мелкий ремонт деревянного каблука: определить характер ремонта деревянного каблука на обуви, удалить изношенную набойку и металлические крепители, подклеить обтяжки, выкроить новые набойки, прикрепить набойки на каблуке с помощью клея, обрезать излишки набойки, отшлифовать боковую поверхность набойки; 7.2.4.7 выполнять мелкий ремонт микропористого каблука 7.2.4.8 знать основные свойства обувных резин: плотность, твердость, истираемость, пористость; 7.2.4.9 знать марки резин: Г, Д, ДШ, Е, ЕШ; непористые резины: Г, Д; 7.2.4.10 уметь определить характер ремонта каблука: удалить старую набойку, выровнять каблук в набоечной части, выкроить, новую набойку, обработать неходовую поверхность набойки, нанести клеевые пленки на набойку и каблук, прикрепить набойку на каблук, обрезать излишки набойки, выполнить шлифование боковой поверхности каблука; 7.2.4.11 уметь выполнять прикрепление и обработку набоек; 7.2.4.12 знать материалы, используемые для набоек: кожа, износоустойчивая резина, капрон, сталь; 7.2.4.13 знать физико-механические свойства материалов для набоек, прочности набоек на истирание и на сопротивление металлического крепителя, способы крепления набоек: клеевой, гвоздевой, с помощью штырей; 7.2.4.14 уметь определить материал для замены набойки, удалить изношенную набойку, выкроить новую набойку, подобрать вспомогательные материалы, обработать неходовую поверхность набойки, нанести клеевые пленки, выполнить сушку клеевых пленок, прикрепить набойки на каблук, забить контрольные гвозди, обрезать излишки набойки, отшлифовать боковую поверхность набойки, удалить старую капроновую набойку, подклеить обтяжки, прикрепить пластмассовые набойки
	2.6 Ремонт текстильной обуви	7.2.6.1 уметь подготовить швейную машину к работе: выполнить наружный осмотр, включение и выключение машины, работать на машине и режиме холостого хода, намотать нитки на шпули, заправить нитку в машину, выполнить строчки на бумаге по прямым и кривым линиям, соединить две детали из кожи ниточным швом. соединить две детали из ткани; 7.2.6.2 уметь ориентироваться в задании по образцу обуви, планировать работу в групповой беседе с использованием комбинированной технологической карты; 7.2.6.3 уметь определять характер ремонта текстильной обуви, удалять старые нитки, уметь выкроить заплаты, прикрепить заплаты на обувь с помощью клея, прикрепить заплаты на верх обуви вручную или на швейной машине
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Обувное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Обувщик"; 7.1.1.4 иметь представление о профессиях обувного производства; 7.1.1.5 понимать значение труда в жизни общества 7.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи; 7.1.2.7 иметь представление о обувной мастерской и ее устройстве; 7.1.2.8 иметь представление о назначении оборудования мастерской; 7.1.2.9 знать назначение инструментальщика, бригадира
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов; 7.1.2.2 знать назначение клеев: клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.1.2.3 знать назначение оборудования и инструментов: термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, машина для обрезки деталей, верстак, молоток, кием, для клея, шлифовальная шкурка, лапка-стойка, верстак, нож, кусачки, отвертка; 7.1.2.4 знать меры безопасности при работе на термоактиваторе, меры безопасности при работе со шлифовальной шкуркой; 7.1.2.5 знать и уметь пользоваться измерительными инструментами: линейка; 7.1.2.6 знать материалы: кожа, микропористая резина, каучук, клей, обувная краска, воск; соблюдать технологические нормативы экономно расходовать материал; 7.1.2.7 уметь пользоваться швейной машинкой с ножным приводом
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	7.1.3.1 иметь представление о правилах поведения в обувной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.3.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.3.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, 7.1.3.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.3 Ремонт верха обуви	7.2.3.1 владеть навыками замены блочек и крючков на обуви; 7.2.3.2 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков; 7.2.3.3 знать основные детали приспособления: пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение; 7.2.3.4 знать приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников; 7.2.3.5 понимать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость. 7.2.3.6 знать правила подбора блочек и крючков; 7.2.3.7 выполнять упражнения на заготовке из картона, кожи с помощью приспособления для вставки блочек и крючков, пробить отверстия (длина заготовки 10 см, ширина 2, расстояние между отверстиями 1,0 и 1,5 см.); 7.2.3.8 уметь определять на заготовке верха обуви деформированные блочки и крючки; 7.2.3.9 уметь удалять деформированные блочки и крючки, установить новые блочки и крючки; 7.2.3.10 уметь выполнять замену пряжек; 7.2.3.11 знать виды пряжек и их назначение, материалы для пряжек; 7.2.3.12 знать физико-механические свойства материалов для пряжек: прочность на изгиб, на разрыв; 7.2.3.13 знать ручные пробойники и их назначение, устройство ручных пробойников; 7.2.3.14 уметь определять дефектность пряжки; 7.2.3.15 уметь подрезать шов – закрепку, удалять старую пряжку, установливать новую пряжку; 7.2.3.16 уметь восстановить шов-закрепку; 7.2.3.17 уметь удалить ремешок с пряжкой, выкроить новый ремешок, пробить отверстия в ремешке вставить ремешок в пряжку; 7.2.3.18 уметь временно прикрепить на клей загнутую часть ремешка, выполнить шов-закрепку; 7.2.3.19 уметь выполнять ручную и механическую растяжку обуви; 7.2.3.20 знать станок для механической растяжки обуви, его назначение, приспособления к станку: сменные матрицы, бобышки и их назначение при растяжке обуви; 7.2.3.21 знать приемы работы на станке для растяжки обуви; 7.2.3.22 знать и различать растяжные колодки и их назначение, устройство растяжных колодок. 7.2.3.23 уметь определять место на обуви для растяжки; 7.2.3.24 уметь готовить станок к работе, подбирать матрицы и бобышки; 7.2.3.25 уметь рaстянуть обувь с предварительным увлажнением, для ручной растяжки вставить, растяжные колодки в обувь, растянуть обувь вручную
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	7.2.4.1 уметь определить материал для замены набойки, удалить изношенную набойку, выкроить новую набойку, подобрать вспомогательные материалы, обработать неходовую поверхность набойки, нанести клеевые пленки, выполнить сушку клеевых пленок, прикрепить набойки на каблук, забить контрольные гвозди, обрезать излишки набойки, отшлифовать боковую поверхность набойки, удалить старую капроновую набойку, подклеить обтяжки, прикрепить пластмассовые набойки.
	2.5 Ремонт подметочной части обуви	7.2.5.1 уметь восстановливать порванные швы на деталях низа обуви; 7.2.5.2 знать характеристику прошивного метода крепления и его применение; 7.2.5.3 знать виды подошв, материалы, применяемые для подошв, требования к подошве; 7.2.5.4 знать методы пропитки ниток варом или воском: 7.2.5.5 знать основные части прямого шила, формы сечения прямого шила; 7.2.5.6 знать иголки для прошивания подошв, прямые и кривые иголки, их назначение. 7.2.5.7 знать технологию прикрепления подошв нитками: определить место на подошве, подлежащим ремонту, открыть подкрой, удалить старые нитки, отрезать определенное количество ниток, пропитать варом нитки, удалить излишки вара, восстановить шов на подошве, обрезать излишки ниток, закрыть под крой, отполировать подошву; 7.2.5.8 уметь выполнять мелкий ремонт подметочной части обуви с каучуковой основой: определить характер ремонта подошвы, подобрать материалы, выкроить рубчики, удалить грязь в носочной части подошвы, обработать рубчики с бахтармянной стороны, нанести клеевые пленки на подошву и рубчики, прикрепить рубчики на подошву с помощью клея, обрезать излишки рубчиков, выровнять носочную часть подошвы, выкроить и обработать подметку, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую часть подметки, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подошвы и подметки, почистить обувь. 7.2.5.9 уметь выполнять мелкий ремонт обуви на кожаной подошве; 7.2.5.10 знать топографию кожи для низа обуви; 7.2.5.11 знать основный участки кожи используемые для деталей низа обуви: чепрак, воротом, пола, лапы, огузок;
	2.6 Мелкий ремонт текстильной обуви	7.2.6.1 уметь подготовить швейную машину к работе: выполнить наружный осмотр, включение и выключение машины, работать на машине и режиме холостого хода, намотать нитки на шпули, заправить нитку в машину, выполнить строчки на бумаге по прямым и кривым линиям, соединить две детали из кожи ниточным швом. соединить две детали из ткани. 7.2.6.2 уметь ориентироваться в задании по образцу обуви, планировать работу в групповой беседе с использованием комбинированной технологической карты. 7.2.6.3 уметь определять характер ремонта текстильной обуви, удалять старые нитки, уметь выкроить заплаты, прикрепить заплаты на обувь с помощью клея, прикрепить заплаты на верх обуви вручную или на швейной машине.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Обувное дело" с помощью учителя; 7.1.1.3 знать особенности профессии "Обувщик"; 7.1.1.4 иметь представление о профессиях обувного производства; 7.1.1.5 понимать значение труда в жизни общества 7.1.1.6 понимать и использовать техническую терминологию в самостоятельной речи 7.1.2.7 иметь представление о обувной мастерской и ее устройстве; 7.1.2.8 иметь представление о назначении оборудования мастерской; 7.1.2.9 знать назначение инструментальщика, бригадира.
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать классификацию клеев, применяемых в обувном производстве: синтетические клеи, клеи-расплавы, клеи из натуральных материалов; 7.1.2.2 знать назначение клеев: клей обувной, казеиновый, клоп для ремонта обуви в домашних условиях; 7.1.2.3 знать назначение оборудования и инструментов: термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, машина для обрезки деталей, верстак, молоток, кием, для клея, шлифовальная шкурка, лапка-стойка, верстак, нож, кусачки, отвертка; 7.1.2.4 знать меры безопасности при работе на термоактиваторе, меры безопасности при работе со шлифовальной шкуркой; 7.1.2.4 знать и уметь пользоваться измерительными инструментами: линейка; 7.1.2.5 знать материалы: кожа, микропористая резина, каучук, клей, обувная краска, воск; соблюдать технологические нормативы экономно расходовать материал; 7.1.2.8 уметь пользоваться швейной машинкой с ножным приводом.
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	7.1.3.1 иметь представление о правилах поведения в обувной мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.3.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.3.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, 7.1.3.4 иметь представления о видах отпусков и их оформлении.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Ремонт обуви пришивным методом	7.2.2.1 уметь определять порванное место на обуви; 7.2.3.2 знать и выполнть последовательность восстановления порванных швов на верхе обуви: удалить старые нитки, разгладить места восстановления шва, промазать клеем порванные места, склеить детали, восстановить шов с помощью шила-крючка или на швейной машине, обрезать излишки ниток, закрасить нитки по цвету верха обуви
	2.3 Ремонт верха обуви	7.2.3.1 владеть навыками замены блочек и крючков на обуви; 7.2.3.2 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков; 7.2.3.3 знать основные детали приспособления: пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение; 7.2.3.4 знать приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников; 7.2.3.5 понимать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость. 7.2.3.6 знать правила подбора блочек и крючков; 7.2.3.7 выполнять упражнения на заготовке из картона, кожи с помощью приспособления для вставки блочек и крючков, пробить отверстия (длина заготовки 10 см, ширина 2, расстояние между отверстиями 1,0 и 1,5 см.); 7.2.3.8 уметь определять на заготовке верха обуви деформированные блочки и крючки; 7.2.3.9 уметь удалять деформированные блочки и крючки, установить новые блочки и крючки; 7.2.3.10 уметь выполнять замену пряжек; 7.2.3.11 знать виды пряжек и их назначение, материалы для пряжек; 7.2.3.12 знать физико-механические свойства материалов для пряжек: прочность на изгиб, на разрыв; 7.2.3.13 знать ручные пробойники и их назначение, устройство ручных пробойников; 7.2.3.14 уметь определять дефектность пряжки; 7.2.3.15 уметь подрезать шов – закрепку, удалять старую пряжку, установливать новую пряжку; 7.2.3.16 уметь восстановить шов-закрепку; 7.2.3.17 уметь удалить ремешок с пряжкой, выкроить новый ремешок, пробить отверстия в ремешке вставить ремешок в пряжку; 7.2.3.18 уметь временно прикрепить на клей загнутую часть ремешка, выполнить шов-закрепку; 7.2.3.19 уметь выполнять ручную и механическую растяжку обуви; 7.2.3.20 знать станок для механической растяжки обуви, его назначение, приспособления к станку: сменные матрицы, бобышки и их назначение при растяжке обуви; 7.2.3.21 знать приемы работы на станке для растяжки обуви; 7.2.3.22 знать и различать растяжные колодки и их назначение, устройство растяжных колодок. 7.2.3.23 уметь определять место на обуви для растяжки; 7.2.3.24 уметь готовить станок к работе, подбирать матрицы и бобышки; 7.2.3.25 уметь рaстянуть обувь с предварительным увлажнением, для ручной растяжки вставить, растяжные колодки в обувь, растянуть обувь вручную
	2.7 Ремонт обуви на каучуковой подошве	7.2.7.1 знать основные свойства каучука: эластичность, водонепроницаемость, способность принимать любые формы, повышенная истираемость; 7.2.7.2 выполнять практические работы: определить места на подошве, подлежащие ремонту, удалить изношенную набойку, выкроить новую набойку, прикрепить новую набойку на обувь с помощью клея, выкроить новую подметку, прикрепить новую подметку на подошву с помощью клея, обрезать излишки каучука с применением воды для уменьшения трения ножа о каучук
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год).	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Обувное дело"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место; 8.1.2.4 соблюдать внутренний порядок в мастерской; 8.1.2.5 выполнять обязанности дежурных в мастерской; 8.1.2.6 бережно относиться к материалам и оборудованию в мастерской; 8.1.2.7 соблюдать санитарно-гигиенические требования: мыть руки мылом после работы, использовать защитные мази при работе с клеем, сохранять чистоту и аккуратность спецодежды
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать классификацию клеев: из натуральных, искусственных и синтетических материалов; клей наиритовый; 8.1.2.2 знать физико-механические свойства клея: схватываемость, время схватывания, время активации, эластичность клеевой пленки, техно-логические режимы работы с клеем; 8.1.2.3 знать пресс для прикрепления деталей обуви, термоактиватор, машину для отделки обуви, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, молоток, нож, клещи затяжные; 8.1.2.4 знать и выполнять меры безопасности при работе на прессе и с затяжными клещами;
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	8.1.3.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.3.2 иметь представление о трудовой дисциплине; 8.1.3.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.3 Ремонт верха обуви	8.2.3.1 выполнять мелкий ремонт верха обуви; 8.2.3.2 знать краткую характеристику мелкого ремонта обуви; 8.2.3.3 знать виды швов: тачной, настрочной, обметочный, встык, выворотный; 8.2.3.4 знать физико- механические свойства швов в обуви: прочность соединения, сопротивление на разрыв, истираемость ниток; 8.2.3.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта верха обуви, удалить старые или изношенные нитки, подклеить подкладку и верх обуви, прошить по старому шву на швейной машине, в труднодоступных местах прошить вручную с использованием шила и швейной ручной иголки;
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	8.2.4.1 уметь осуществлять замену деревянных и капроновых каблуков; 8.2.4.2 знать виды каблуков: клиновидный, столбик (с крокулем и без крокуля); 8.2.4.3 знать классификацию по высоте: низкий, средний, высокий, особо высокий; 8.2.4.4 знать материалы для каблуков: дерево (бук, дуб), капрон, полиэтилен, комбинированные каблуки (сталь + дерево); 8.2.4.5 выполнять практические работы: удалить крепители каблука, удалить каблук из обуви, подобрать новый каблук, выкроить обтяжку, обработать обтяжку, прикрепить обтяжку на каблуке с помощью клея, прикрепить каблук на обувь, подобрать набойку, установить набойку на каблук; 8.2.4.6 уметь выполнять замену микропористого каблука; 8.2.4.7 знать физико-механические свойства резины: истираемость, плотность, эластичность, влагостойкость резины; 8.2.4.8 иметь представление о термоактиваторе и его назначении, основные механизмы термоактиватора, клеевых пленок, время активации в зависимости от материала и клея; 8.2.4.9 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить микро пористый каблук, подобрать детали нового каблука. выполнить сборку каблука, подготовить пяточную часть подошвы, прикрепить каблуки на пяточную часть подошвы с помощью клея, обработать боковую поверхность каблука; 8.2.4.10 уметь выполнять ремонт деревянных и капроновых каблуков; 8.2.4.11 знать виды набоек по форме; 8.2.4.12 знать физико-механические свойства материалов для набоек: прочность на удержание металлического крепителя истираемость, плотность; 8.2.4.13 знать материалы для набоек: кожа, пластмасса, резина, металл, капрон, эстетический рисунок ходовой части набойки; 8.2.4.14 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, укрепить каблук на обуви, удалить изношенные набойки на каблуках, удалить металлические крепители набоек на каблуках, подклеить обтяжку на каблуке, выкроить новые набойки из материалов, соответствующих данному материалу каблука, обработать неходовую поверхность набоек, нанести клеевые пленки на набойку и набоечную часть каблука, прикрепить набойку на каблук, обрезать излишки набоек, отшлифовать боковую поверхность набойки, удалить пластмассовую набойку, подклеить обтяжку, подобрать новую пластмассовую набойку, установить на каблук пласт массовую набойку
	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Обувное дело"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место. 8.1.2.4 соблюдать внутренний порядок в мастерской. 8.1.2.5 выполнять обязанности дежурных в мастерской. 8.1.2.6 бережно относиться к материалам и оборудованию в мастерской; 8.1.2.7 соблюдать санитарно-гигиенические требования: мыть руки мылом после работы, использовать защитные мази при работе с клеем, сохранять чистоту и аккуратность спецодежды
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать классификацию клеев: из натуральных, искусственных и синтетических материалов; клей наиритовый; 8.1.2.2 знать физико-механические свойства клея: схватываемость, время схватывания, время активации, эластичность клеевой пленки, техно-логические режимы работы с клеем; 8.1.2.3 знать пресс для прикрепления деталей обуви, термоактиватор, машину для отделки обуви, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, молоток, нож, клещи затяжные; 8.1.2.4 знать и выполнять меры безопасности при работе на прессе и с затяжными клещами; 8.1.2.5 знать и выполнять меры безопасности при работе на швейной машине и с нитевспарывателем; 8.1.2.6 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков, основные детали приспособления, пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение, приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников; 8.1.2.7 знать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость, правила подбора блочек и крючков; 8.1.2.8 знать назначение и использование материалов: кожа, резина, капрон, сталь; вспомогательные материалы: обувной клей, гвозди, штыри; 8.1.2.9 знать и соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, на сверлильном станке и с обувным инструментом
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	8.1.3.1. иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.3.2. иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате обувщика, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.3.3. иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке; 8.1.3.4. иметь представления о листке временной нетрудоспособности.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	8.2.1.1 выполнять мелкий ремонт обуви строчечно-клеевого метода крепления; 8.2.1.2 знать способы крепления деталей обуви: клеевой, прошивной, гвоздевой, строчечно-клеевой; 8.2.1.3 знать краткую характеристика обуви строчечно-клеевого метода крепления, материалы, назначение обуви, крепители обуви строчечно-клеевого метода крепления; 8.2.1.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, зачистить затяжную кромку и неходовую часть отставшей от обуви подошвы, нанести клеевые пленки, высушить клеевые пленки (в зависимости от применяемого клея), прикрепить подошву на обувь, прижать подошву на обувь в прессе, удалить грязь с ходовой поверхности подметочной части подошвы, выкроить профилактическую подметку, взъерошить неходовую часть подметки, нанести клеевые планки на подметочную часть подошвы и на неходовую часть подметки, прикрепить подметку, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.5. Ремонт подметочной части обуви	8.2.5.1 уметь выполнять прикрепление подметок на подошву; 8.2.5.2 знать материалы для подметок: кожа, износоустойчивая резина, полиуретан, каучук; 8.2.5.3 знать физико-механические свойства материалов для подметок: плотность, износоустойчивость, эластичность, способность к склеиванию с разными материалами; 8.2.5.4 выполнять практические работы: выровнять подметочную часть обуви, выкроить новую подметку (с учетом материала подошвы), взъерошить неходовую поверхность подметки, нанести клеевые пленки на подошву и под метку, высушить клеевые пленки, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметки на обувь на прессе, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки и подошвы; 8.2.5.5 уметь выполнять замену профилактических подметок; 8.2.5.6 знать материалы для профилактических подметок; 8.2.5.7 знать физико-механические свойства материалов: плотность, толщина до 3 мм, эластичность, способность склеиваться с разными материалами, истираемость; 8.2.5.8 выполнять практические работы; разогреть клеевой шов, отклеить изношенную профилактическую подметку, удалить старый клей на подошве, выкроить новую профилактическую подметку, взъерошить неходовую поверхность подметки, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую поверхность подметки, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Обувное дело"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место; 8.1.2.4 соблюдать внутренний порядок в мастерской; 8.1.2.5 выполнять обязанности дежурных в мастерской; 8.1.2.6 бережно относиться к материалам и оборудованию в мастерской; 8.1.2.7 соблюдать санитарно-гигиенические требования: мыть руки мылом после работы, использовать защитные мази при работе с клеем, сохранять чистоту и аккуратность спецодежды
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать классификацию клеев: из натуральных, искусственных и синтетических материалов; клей наиритовый; 8.1.2.2 знать физико-механические свойства клея: схватываемость, время схватывания, время активации, эластичность клеевой пленки, техно-логические режимы работы с клеем; 8.1.2.3 знать пресс для прикрепления деталей обуви, термоактиватор, машину для отделки обуви, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, молоток, нож, клещи затяжные; 8.1.2.4 знать и выполнять меры безопасности при работе на прессе и с затяжными клещами; 8.1.2.5 знать и выполнять меры безопасности при работе на швейной машине и с нитевспарыва-телем; 8.1.2.6 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков, основные детали приспособления, пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение, приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников; 8.1.2.7 знать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость, правила подбора блочек и крючков; 8.1.2.8 знать назначение и использование материалов: кожа, резина, капрон, сталь; вспомогательные материалы: обувной клей, гвозди, штыри; 8.1.2.9 знать и соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, на сверлильном станке и с обувным инструментом
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	8.1.3.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.3.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате обувщика, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.3.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке; 8.1.3.4 иметь представления о листке временной нетрудоспособности
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	8.2.1.1 выполнять мелкий ремонт обуви строчечно-клеевого метода крепления 8.2.1.2 знать способы крепления деталей обуви: клеевой, прошивной, гвоздевой, строчечно-клеевой; 8.2.1.3 знать краткую хара ктеристика обуви строчечно-клеевого метода крепления, материалы, назначение обуви, крепители обуви строчечно-клеевого метода крепления; 8.2.1.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, зачистить затяжную кромку и неходовую часть отставшей от обуви подошвы, нанести клеевые пленки, высушить клеевые пленки (в зависимости от применяе мого клея), прикрепить подошву на обувь, прижать подошву на обувь в прессе, удалить грязь с ходовой поверхности подметочной части подошвы, выкроить профилактическую подметку, взъерошить неходовую часть подметки, нанести клеевые планки на подметочную часть подошвы и на неходовую часть подметки, прикрепить подметку, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки;
	2.3 Ремонт верха обуви	8.2.3.1 уметь выполнять мелкий ремонт верха обуви; 8.2.3.2 знать методы скрепления деталей верха обуви ниточный, клеевой, сварной; 8.2.3.3 знать виды швов: тачной, настрочной, точечной сварки, выворотный; 8.2.3.4 знать материалы, применяемые для изготовления верхи обуви: кожа, пенополиуретан, искусственная и синтетичес кая кожи, ткани обувные; 8.2.3.5 знать физико-механические свойства материалов для верха обуви: эластичность, прочность на разрыв, влагостойкость, сопротивлений изгибам; 8.2.3.6 выполнять практические работ: определить на верхе обуви место, подлежащее ремонту, удалить изношенные нитки, выкроить заплатку, нанести клеевые пленки на бахтармянные стороны заплатки и подкладки, приклеить заплату между подкладкой и верхом обуви, загнуть заплатку на верх обуви, прикрепить заплату к верху обуви вручную или на швейной машине (в зависимости от места расположения заплатки на обуви)
	2.5 Ремонт подметочной части обуви	8.2.5.1 выполнять ремонт подошвы из микропористой резины; 8.2.5.2 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность; 8.2.5.3 различать клей обувной для ремонта обуви на мик ропористой подошве; 8.2.5.4 выполнять практические работы: установить колодку в обувь, отшлифовать подошву, ыыкроить рубчики и обработать их с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на рубчик и носочную часть подошвы, прикрепить подметки на подошву, выкроить заплаты на подошву, нанести клеевые пленки на подошву и заплату, прикрепить заплаты на подошвы, выровнять подошвы, выкроить подметки, обработать неходовую поверхность подметки, нанести клей на подошву и подметку, прикрепить подметки на подошв, обрезать излишки подметки, отшлифовать боковую поверхность подметки; 8.2.5.5 выполнять ремонт подметочной части обуви на кожаной подошве; 8.2.5.6 знать физико-механические свойства кожи для подошвы: износоустойчивость к истиранию, влагоемкость подошвы из кожи, сопротивляемость подошвы изгибам, устойчивость к воздействию внешней среды кожаных подошв; 8.2.5.7 выполнять практические работы: определить места на кожаной подошве, подлежащие ремонту, отшлифовать подошву, ввыкроить заплату и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону заплаты, высушить клеевые пленки, разогреть клеевые пленки, прикрепить заплату, выровнять подошву, выкроить рубчик и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону рубчика, прикрепить рубчик на подошву, выровнять подошву в носочной части, выкроить подметку из износоустойчивой резины и обработать с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на подошву и подметку, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки рубчиков и подметок, отшлифовать боковую поверхность подметки и рубчики
	2.7 Ремонт обуви на каучуковой подошве	8.2.7.1 уметь выполнять ремонт обуви на каучуковой подошве; 8.2.8.2 знать основные различия натурального и синтетического каучука: стоимость, износоустойчивость, термо стойкость; 8.2.8.3 знать требования к каучуковой подошве, клей для крепления каучуковых подошв. 8.2.7.4 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, выкроить заплату, удалить грязь с подошвы, нанести клей на заплату и место, подлежащее ремонту, высушить клей, прикрепить заплату на подошву, выровнять подошву, выкроить подметку, нанести клеевые пленки на неходовую поверхность подметки и подошву, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки подметки.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Обувное дело"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций; 8.1.1.4 самостоятельно организовывать рабочее место; 8.1.2.4 соблюдать внутренний порядок в мастерской. 8.1.2.5 выполнять обязанности дежурных в мастерской; 8.1.2.6 бережно относиться к материалам и оборудованию в мастерской; 8.1.2.7 соблюдать санитарно-гигиенические требования: мыть руки мылом после работы, использовать защитные мази при работе с клеем, сохранять чистоту и аккуратность спецодежды
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать классификацию клеев: из натуральных, искусственных и синтетических материалов; клей наиритовый; 8.1.2.2 знать физико-механические свойства клея: схватываемость, время схватывания, время активации, эластичность клеевой пленки, техно-логические режимы работы с клеем; 8.1.2.3 знать пресс для прикрепления деталей обуви, термоактиватор, машину для отделки обуви, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, молоток, нож, клещи затяжные; 8.1.2.4 знать и выполнять меры безопасности при работе на прессе и с затяжными клещами; 8.1.2.5 знать и выполнять меры безопасности при работе на швейной машине и с нитевспарыва-телем; 8.1.2.6 знать назначение приспособления для вставки блочек и крючков, основные детали приспособления, пробойники и их назначение, пуансоны и их назначение, приемы смены пробойников и пуансонов, правила подбора пробойников: 8.1.2.7. знать физико-механические свойства материалов для блочек и крючков: прочность, ковкость, правила подбора блочек и крючков. 8.1.2.8 знать назначение и использование материалов: кожа, резина, капрон, сталь; вспомогательные материалы: обувной клей, гвозди, штыри; 8.1.2.9 знать и соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, на сверлильном станке и с обувным инструментом
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	8.1.3.1. иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.3.2. иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате обувщика, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.3.3. иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке; 8.1.3.4. иметь представления о листке временной нетрудоспособности
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	8.2.1.1 выполнять ремонт обуви рантово-клеевого метода крепления; 8.2.1.2 знать краткую характеристику обуви рантово-клеевого метода крепления, сравнивать данный метод крепления с другими; 8.2.1.3 знать особенности материалов для ранта: высокая прочность на растяжение, сопротивление прорыву нитками, сопротивление изгибам (эластичность) нитки для крепления рантов к обуви, декоративные ранты и их назначение, различия между основным рантом и декоративным; 8.2.1.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить изношенные набойки и наклейки, удалить старый клей, выкроить новые наклейки, взъерошить неходовую поверхность наклейки, нанести клеевые пленки на подошву и неходовую поверхность наклейки, разогреть клеевые пленки, прикрепить наклейки на подошвы, прижать молотком наклейки на подошву, обрезать излишки наклеек, выкроить новые набойки, нанести клеевые пленки, прикрепить набойки на каблук, прижать набойки на каблуки молотком, обрезать излишки набоек, отшлифовать боковые поверхности подошвы, каблука, наклейки
	2.2 Ремонт обуви пришивным методом	8.2.2.1 выполнять мелкий ремонт обуви рантово-прошивного метода крепления; 8.2.2.2 знать краткие сведения о рантово-прошивном методе крепления обуви: виды швов для прикрепления подошв к обуви ниточный, клеевой, гвоздевой; 8.2.2.3 знать об использовании обуви рантово-прошивного метода крепления в армии; 8.2.2.4 знать физико-механические свойства метода крепления: прочность, гигиеничность 8.2.2.5 знать требования к кожам и резинам данного метода крепления. 8.2.2.6 выполнять практические работы: определить степень ремонта обуви, удалить изношенный каблук, удалить старый клей, выкроить новый каблук и обработать его с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, высушить клеевые пленки
	2.5 Ремонт подметочной части обуви	8.2.5.1 выполнять ремонт подметочной части обуви на кожаной подошве; 8.2.5.2 знать физико-механические свойства кожи для подошвы: износоустойчивость к истиранию, влагоемкость подошвы из кожи, сопротивляемость подошвы изгибам, устойчивость к воздействию внешней среды кожаных подошв; 8.2.5.3 выполнять практические работы: определить места на кожаной подошве, подлежащие ремонту, отшлифовать подошву, ввыкроить заплату и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону заплаты, высушить клеевые пленки, разогреть клеевые пленки, прикрепить заплату, выровнять подошву, выкроить рубчик и обработать с бахтармянной стороны, нанести клей на подошву и бахтармянную сторону рубчика, прикрепить рубчик на подошву, выровнять подошву в носочной части, выкроить подметку из износоустойчивой резины и обработать с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на подошву и подметку, прикрепить подметку на подошву, обрезать излишки рубчиков и подметок, отшлифовать боковую поверхность подметки и рубчики
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя или самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.2.1. выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Обувное дело"; 9.1.1.2 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 9.1.2.3 знать обязанности ответственных за инструмент; 9.1.2.4 уметь подготавливать материал для последующих работ; 9.1.2.5 уметь приводить в порядок рабочее место; 9.1.2.6 нести ответственность за сохранность инструментов и оборудования, находящегося в мастерской;
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и инструментами: пресс, лапка-стойка, термоактиватор, машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей, верстак, нож, молоток, рашпиль, кисть для клея; 9.1.2.2 уметь подбирать клей к соответствующим материалам; 9.1.2.3 уметь экономно расходовать материал; 9.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на швейной машине и с колющими инструментами; 9.1.2.5 соблюдать меры безопасности при работе с резиновым клеем;
	1.3 Этика и трудовое законодательство	9.1.3.1. понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	9.2.1.1 уметь выполнять средний ремонт обуви клеевого метода крепления; 9.2.1.2 знать краткую характеристику среднего ремонта обуви клеевого метода крепления; 9.2.1.3 знать материалы для супинатора: сталь, дерево, пластмасса; 9.2.1.4 знать физико-механические свойства супинатора: сопротивление прогибу, формоустойчивость; 9.2.1.5 знать лечебные свойства стельки супинатора, простилки в обуви и их назначение; 9.2.1.6 уметь определять характер ремонта обуви со сломанным супинатором, определять поломки супинатора на слух; 9.2.1.7 уметь правильно подбирать супинатор по роду обуви, формы; 9.2.1.8 соблюдать технологические нормативы; 9.2.1.9 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить каблук, отклеить подошву, поднять простилку, удалить деформированный супинатор, подобрать по форме новый супинатор, вставить новый супинатор с одновременным его приклеиванием к стельке, приклеить на место простилку, прикрепить на клей подошву в пяточной части обуви, прикрепить каблук на пяточную часть обуви, приклеить вкладную стельку
2. Технологии изготовления предмета труда	2.3 Ремонт верха обуви	9.2.3.1 выполнять средний ремонт заготовки верха обуви; 9.2.3.2 знать детали верха обуви: союзка, носок, берец, задинка, задний наружный ремень, подкладка; 9.2.3.3 знать материалы для деталей верха обуви: натуральные, искусственные, синтетические, натуральные: кожа, ткань хлопчатобумажная; искусственные: кирза, ворсит, шарголин, искусственные лак и замша; Синтетические: с полиуретановым покрытием; 9.2.3.4 знать физико-механические свойства материалов для верха обуви: влагостойкость, сопротивление прорыву ниткой, эластичность, тягучесть; 9.2.3.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта заготовки верха обуви, удалить нитки, скрепляющие союзку и носок заготовки верха обуви, удалить носок, выкроить новый носок, обработать край носка под загибку, сделать загибку края носка, временно прикрепить носок на союзку клеем, прикрепить двухрядной строчкой носок к союзке, удалить нитки, скрепляющие задний наружный ремень и берец, удалить ремень, выкроить новый ремень, временно прикрепить ремень на берец клеем, прикрепить однорядной строчкой ремень к берцу, удалить изношенные нитки, соединяющие союзку и берец, обмазать клеем края союзки и берца, восстановить шов;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	9.3.2.1. самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Обувное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда обувной фабрике; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 9.1.2.6 знать обязанности ответственных за инструмент; 9.1.2.9 уметь приводить в порядок рабочее место;
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и инструментами: пресс, лапка-стойка, термоактиватор, машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей, верстак, нож, молоток, рашпиль, кисть для клея; 9.1.2.2 уметь подбирать клей к соответствующим материалам; 9.1.2.3 уметь экономно расходовать материал; 9.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на швейной машине и с колющими инструментами; 9.1.2.5 соблюдать меры безопасности при работе с резиновым клеем; 9.1.2.6 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность, клей обувной для ремонта обуви на микропористой подошве; 9.1.2.7 соблюдать меры безопасности при работе на машине для обрезки деталей низа обуви и при работе с обувным инструментом; 9.1.2.8 знать назначение и уметь пользоваться оборудованием и инструментами: машина для отделки обуви, пресс, термоактиватор, лапка-стойка, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, выправка, молоток, кисть для клея; 9.1.2.9 соблюдать меры безопасности при работе на термоактиваторе и при работе с выправкой;
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	9.1.3.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.3.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	9.2.1.1 выполнять средний ремонт обуви строчечно-клеевого метода крепления; 9.2.1.2 знать краткую характеристику среднего ремонта обуви строчечно-клеевого метода крепления, назначение подошвы в обуви, материалы для подошв: кожа, резина, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.2.1.3 знать физико-механические свойства материалов для подошвы: плотность, влагостойкость, жаростойкость, прочность на истирание, эластичность; 9.2.1.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, подобрать колодки и вставить их в обувь, ослабить клеевой шов, отделить каблук и подошву от обуви, удалить старый клей на затяжной крип заготовки верха обуви, выкроить и обработать подошвы с неходовой стороны, нанести клеевые пленки на затяжную кромку и обработанные стороны подошв, разогреть клеевые пленки, прикрепить подошвы на обувь и прижать на прессе, снять обувь с пресса, взъерошить часть подошвы под каблук, подобрать новый каблук, взъерошить ляписную часть каблука, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблук на подошву и прижать на прессе, отшлифовать боковые поверхности каблуков и подошв, удалить колодки из обуви;
	2.2 Ремонт обуви пришивным методом	9.2.2.1 уметь выполнять средний ремонт обуви прошивного метода крепления; 9.2.2.2 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 9.2.2.3 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации; 9.2.2.4 знать особенности материалов подошв спортивной обуви. 9.2.2.5 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, удалить вкладную стельку, открыть подкрой, удалить изношенные нитки, оклеить крокульную часть подошвы, удалить изношенную подошву, выкроить, увлажнить, провалять и обработать подошву, вставить колодку в обувь, нанести клей на подошву, след обуви, крокульную часть каблука, установить подошву на след обуви, обрезать излишки подошвы. открыть покрой на подошве, сделать проколы в подкрое подошвы, удалить колодку, прикрепить подошву к обуви ниточным швом, вставить колодку в обувь, увлажнить подошву, разгладить подошву, открыть губу подошвы, взъерошить подкрой, нанести клеевую пленку на подкрой, закрыть подкрой, отшлифовать подкрой, удалить колодку, вставить вкладную стельку
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	9.2.4.1 уметь выполнять изготовление деревянного каблука; 9.2.4.2 знать классификацию каблуков по материалу, фасону, высоте, конструкции; 9.2.4.3 знать построение формы каблука по пяточной части следа колодки; 9.2.4.4 знать правильное положение центра набоечной части каблука, причины смещения каблука в процессе обуви; 9.2.4.5 знать способы определения высоты каблука; 9.2.4.6 знать материалы каблука, применяемые в обуви: кожа, резина, каучук, капрон, полиэтилен, сталь, комбинированный каблук: дерево + сталь, дерево + алюминий, многослойный каблук, вкладыши в каблуки и их назначение; 9.2.4.7 выполнять практические работы: подобрать материал для каблука, отрезать брусок, перенести контуры модели ляписной части каблука на брусок, обработать боковую поверхность бруска под углом 90°, перенести контуры шаблона набоечной части каблука, обработать боковую поверхность заготовки с наклоном как образец, обработать ляписную часть каблука, обработать крокульную часть каблука, отшлифовать и отполировать поверхность каблука
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	9.3.2.1. самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре других народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Обувное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда обувной фабрике; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 9.1.2.6 знать обязанности ответственных за инструмент; 9.1.2.7 уметь подготавливать материал для последующих работ; 9.1.2.8 уметь выполнять мелкий ремонт инструментов; 9.1.2.9 уметь приводить в порядок рабочее место; 9.1.2.10 нести ответственность за сохранность инструментов и оборудования, находящегося в мастерской;
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и инструментами: пресс, лапка-стойка, термоактиватор, машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей, верстак, нож, молоток, рашпиль, кисть для клея; 9.1.2.2 уметь подбирать клей к соответствующим материалам; 9.1.2.3 уметь экономно расходовать материал; 9.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на швейной машине и с колющими инструментами; 9.1.2.5 соблюдать меры безопасности при работе с резиновым клеем; 9.1.2.6 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность, клей обувной для ремонта обуви на микропористой подошве; 9.1.2.7 соблюдать меры безопасности при работе на машине для обрезки деталей низа обуви и при работе с обувным инструментом; 9.1.2.8 знать назначение и уметь пользоваться оборудованием и инструментами: машина для отделки обуви, пресс, термоактиватор, лапка-стойка, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, выправка, молоток, кисть для клея; 9.1.2.9 соблюдать меры безопасности при работе на термоактиваторе и при работе с выправкой; 9.1.2.10 знать физико-механические свойства материалов для молний: эластичность и износоустойчивость молний, прочность ткани для молнии на разрыв, крепители для молнии; 9.1.2.11 знать и уметь использовать материалы для подошв: кожа, резина, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	9.1.3.1. понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.3.2. иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.3.3. иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт обуви клеевым методом	9.2.1.1 выполнять сборку обуви клеевого метода крепления; 9.2.1.2 знать технологическую документацию сборки обуви, техноло гические нормативы на обувь, последовательность сборки обуви, виды формования пяточной части обуви, методы прикрепления деталей низа обуви к верху; 9.2.1.3 знать физико-механические нормативы обуви; 9.2.1.4 выполнять практические работы: установить стельки на колодку, обтянуть и затянуть ремешки с помощью клея, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовки верха обуви, выкроить подошвы, раздвоить подошвы, прикрепить первый слой подошв на обувь с помощью клея, прикрепить каблуки на подошву, выровнять каблуки, прикрепить второй слой
	2.3 Ремонт верха обуви	9.2.3.1 уметь заменит молнии на обуви; 9.2.3.2 знать виды молнии, материалы для молний; 9.2.3.3 знать физико-механические свойства материалов для молний: эластичность и износоустойчивость молний, прочность ткани для молнии на разрыв; 9.2.3.4 выполнять практические работы: определить характер ремонта молнии, удалить нитки, отклеить молнии от верха обуви, удалить деформированные молнии, подобрать новые молнии по цвету, длине и ширине, нанести клеевые пленки, вклеить молнии в заготовку верха обуви, прикрепить ниточным швом молнии
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	9.2.4.1 уметь выполнять отделку обуви; 9.2.4.2 знать виды отделки обуви, товарный вид обуви; 9.2. 4.3 знать физико- механические свойства вкладных стелек, подпяточник и его назначение в обуви; 9.2.4.4 выполнять практические работы: обрезать излишки каблука и подошвы, отшлифовать боковые поверхности подошвы и каблука, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки в обувь, почистить обувь
	2.5 Ремонт подметочной части обуви	9.2.5.1 уметь выполнять замену изношенной микропористой подошвы; 9.2.5.2 знать типы колодок, применяемых при ремонте обуви, дефекты в подошвах, причины возникновения дефектов в подошвах, способы устранения дефектов в подошвах; 9.2.5.3 знать обувные клеи, режимы сушки клеевых пленок, температуру разогрева клеевых пленок, время нагрева клеевых пленок; 9.2.5.4 знать резины, применяемые в обувном производстве; 9.2.5.5 знать физико-механические свойства резины; 9.2.5.6 знать технологию замены подошвы; 9.2.5.7 выполнять практические работы: подобрать колодки и вставить в обувь, ослабить клеевой шов, удалить подошву из обуви, удалить старый клей, удалить простилки, выкроить и прикрепить новую простилку на клей, выровнять след обуви, выкроить новую подошву, обработать неходовую сторону подошвы, нанести клеевые пленки на затяжную кромку заготовки верха обуви и обработанную сторону новой подошвы, разогреть клеевые пленки, прикрепить подошвы на след обуви и прижим, под прессом, обрезать излишки подошв, подобрать новый каблук, взъерошить пяточную часть подошвы под каблук, обработать ляписную часть каблука, нанести клеевые пленки на каблук и подошву, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблук на подошву и прижим, его на прессе, удалить обувь из-под пресса, обработать боковую поверхность подошвы, удалить колодки из обуви
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть)	9.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Обувное дело"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда обувной фабрике; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при выполнении работ; 9.1.2.6 знать обязанности ответственных за инструмент; 9.1.2.7 уметь подготавливать материал для последующих работ; 9.1.2.8 уметь выполнять мелкий ремонт инструментов; 9.1.2.9 уметь приводить в порядок рабочее место; 9.1.2.10 нести ответственность за сохранность инструментов и оборудования, находящегося в мастерской; 9.1.2.11 знать факторы обувного производства, оказывающие отрицательное воздействие на окружающую среду, мероприятия по охране окружающей среды, проводимые на предприятиях обувной промышленности
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и инструментами: пресс, лапка-стойка, термоактиватор, машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей, верстак, нож, молоток, рашпиль, кисть для клея; 9.1.2.2 уметь подбирать клей к соответствующим материалам; 9.1.2.3 уметь экономно расходовать материал; 9.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на швейной машине и с колющими инструментами; 9.1.2.5 соблюдать меры безопасности при работе с резиновым клеем; 9.1.2.6 знать физико-механические свойства микропористой резины: влагостойкость, сопротивление истиранию, эластичность, клей обувной для ремонта обуви на микропористой подошве; 9.1.2.7 соблюдать меры безопасности при работе на машине для обрезки деталей низа обуви и при работе с обувным инструментом; 9.1.2.8 знать назначение и уметь пользоваться оборудованием и инструментами: машина для отделки обуви, пресс, термоактиватор, лапка-стойка, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, выправка, молоток, кисть для клея; 9.1.2.9 соблюдать меры безопасности при работе на термоактиваторе и при работе с выправкой; 9.1.2.10. знать физико-механические свойства материалов для молний: эластичность и износоустойчивость молний, прочность ткани для молнии на разрыв, крепители для молнии; 9.1.2.11. знать и уметь использовать материалы для подошв: кожа, резина, полиуретан, полиэтилен, каучук, металл; 9.1.2.12. знать физико-механические свойства материалов для подошвы: плотность, влагостойкость, жаростойкость прочность на истирание, эластичность; 9.1.2.13. соблюдать меры безопасности при работе на лапке-стойке, с шилом-крючком и кусачками
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	9.1.3.1. понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.3.2. иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.3.3. иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Ремонт обуви пришивным методом	9.2.3.1 знать технологию сборки ремешков; 9.2.3.2 знать виды тканей, виды переплетений ниток в тканях; 9.2.3.3 знать физико-механические свойства тканей: прочность на разрыв и истирание, влагостойкость, цветоустойчивость, тесьма обувная и швейная; 9.2.3.4 знать назначение скотч-ленты, виды скотч- ленты, физико-механические свойства скотч-ленты: прочность, однородность, сопротивление проколам; 9.2.3.5 выполнять практические работы: подобрать тесьму, выкроить тесьму заданного размера, нанести клеевые пленки на изнаночную сторону, выполнить загибку краев тесьмы, обтянуть верхний слой тесьмы скотч-лентой, соединить верхний и нижний слои тесьмы клеем, прикрепить ремешки по краю ниточным швом
	2.4 Ремонт каблучной части обуви	9.2.4.1 уметь выполнять отделку обуви; 9.2.4.2 знать виды отделки обуви, товарный вид обуви; 9.2.4.3 знать физико- механические свойства вкладных стелек, подпяточник и его назначение в обуви. 9.2.4.4 выполнять практические работы: обрезать излишки каблука и подошвы, отшлифовать боковые поверхности подошвы и каблука, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки в обувь, почистить обувь
	2.5 Ремонт подметочной части обуви	9.2.5.1 знать и выполнять технологию сборки комбинированной стельки; 9.2.5.2 знать виды стелек, материалы для стелек, физико-механические свойства материалов для стелек; 9.2.5.3 знать ортопедические стельки и их назначение, требования, предъявляемые к стелькам: формоустойчивость, влагостойкость, сопротивление к изгибу, прочность на разрыв; 9.2.5.4 выполнять практические работы: подобрать материалы для стелек, нанести разметку на заготовки по моделям, выкроить детали стельки, соединить детали стельки с помощью клея, обработать боковую поверхность стельки, выкроить тесьму, обтянуть стельку тесьмой с использованием клея, прикрепить ниточным швом тесьму к стельке
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному.

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 знать о профессиях, смежных с обувным производством; 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессии обувщика; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемых в обувном деле; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 10.1.2.5 владеть организационными умениями и навыками; 10.1.2.6 знать о значении личной гигиены на производстве, причинах быстрого наступления усталости: длительная работа в одном и том же положении вызывающая излишнюю утомляемость, нерациональные приемы труда, недостаточный отдых перед работой, неправильное освещение рабочего места, использование заводского душа после работы. 10.1.2.7. знать правила безопасности на территории и в цехах обувных предприятий; 10.1.2.8 знать инструкции и правила пожарной безопасности на предприятиях обувной промышленности, правила поведения при пожаре, виды огнетушителей, особенности тушения пожаров на электроустановках и электросети
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 уметь пользоваться оборудованием и материалами: машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей обуви, пресс, термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, молоток, рашпиль, кисть для клея; 10.1.2.2 соблюдать меры безопасности при работе на прессе и с ножом; 10.1.2.3. знать и учитывать в работе физико- механические свойства вкладных стелек: подпяточник и его назначение в обуви, физико-механические свойства материалов для подпяточников; 10.1.2.4 знать характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.1.2.5. знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.1.2.6 соблюдать меры безопасности при работе на машине для выравнивания деталей по толщине и при работе с обувным инструментом; 10.1.2.7 уметь правильно подбирать материалы; 10.1.2.8 иметь представление об оборудовании обувных фабрик: машина для временного прикрепления стелек на колодки, машин для затяжки замни заготовок на колодки, зарубежные аналоги этих машин, машины для взъерошивания затяжной кромки заготовок верха обуви, приспособления для этих машин: шарошка, металлическая щетка, прессы для прикрепления подошв, термоактиваторы, машины для фрезерования подошв, швейные машины, полуавтоматы и автоматы на обувных предприятиях
	1.3 Этика и трудовое законодательство	10.1.3.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.3.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.3.3 иметь представление о квалификационных разрядах обувного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.3.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Ремонт и пошив обуви сандального метода крепления	10.2.1.1 уметь выполнять средний ремонт обуви сандального метода крепления; 10.2.1.2 знать характеристику сандального метода крепления обуви, обводка и ее назначение, материалы для обводки: кожа, резина; 10.2.1.3 знать характеристику кожаной подошвы, способность кожи к сопротивлению прорыва ниткой, формоустойчивость подошвы, сопротивление многократному изгибу; 10.2.1.5. знать ниточный шов сандального метода крепления; 10.2.1.6 выполнять практические работы: определить характер ремонта обуви, подобрать колодки и вставить их в обувь, ослабить шов между подошвой и каблуком, удалить каблук, снять старый клей, удалить старые нитки, удалить изношенную обводку, выкроить новую обводку, прикрепить ниточным швом обводку к подошве, выкроить новый каблук и обработать ляписную часть, нанести клеевые пленки на пяточную часть подошвы и ляписную часть каблука, разогреть клеевые пленки, прикрепить каблуки на подошвы и прижать под прессом, выкроить подметку, взъерошить подметочную часть подошвы и неходовую сторону нодметки, Нанести клеевые пленки на подошву и наклейку, разогреть клеевые пленки, прикрепить подметки на подошвы, обрезать излишки каблуков и подметок, отшлифовать боковые поверхности каблуков и подметок; 10.2.1.1 уметь выполнять перетяжку ношеной обуви сандального метода крепления 10.2.1.2. знать краткую характеристику сандального и полусандального методов крепления, отличия сандального метода крепления; 10.2.1.3 знать технологию перетяжки обуви сандального метода крепления, особенность данного метода крепления: отсутствие основной стельки, преимущества сандального метода крепления: мягкая и гиб- кая конструкция, низкая материалоемкость, хорошие гигиенические свойства; недостатки данного метода крепления: слабая формоустойчивость, недостаточная прочность; 10.2.1.4 выполнять практические работы: удалить вкладные стельки, подобрать и вставить колодки в обувь, удалить каблуки из обуви, распороть шов на деталях низа обуви, удалить подошвы, снять заготовки с колодок, удалить задники из заготовок, увлажнить задники, нанести клей на задник, вставить задники в кармашки заготовок верха обуви, установить заготовки на колодки, временно установить подошвы на колодки с заготовками, отогнуть затяжную кромку заготовок верха обуви и уложить рант на затяжную кромку, прикрепить затяжную кромку, рант и подошвы двухниточным швом, обрезать излишки материалов, прикрепить каблуки на подошвы, выполнить отделку обуви, удалить колодки из обуви, вставить вкладные стельки, почистить обувь; 10.2.1.5 знать характеристики валяной обуви: назначение войлока, материал для изготовления войлока, требования к качеству материала для войлока
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Ремонт и пошив валяной обуви	10.2.2.1 знать свойства капроновых ниток: высокая прочность, не гниют; 10.2.2.2 знать свойства заплаток: эластичность, прочность на прорыв ниткой; 10.2.2.3 знать свойства вара: липкость, легко плавится, водостойкость; 10.2.2.4 знать виды швов: ручной, допельный, в завойку; 10.2.2.5 уметь определять характер ремонта валяной обуви; 10.2.2.6 уметь подбирать материалы для ремонта валяной обуви; 10.2.2.7 уметь выкроить зап латы из лоскута кож верха обуви; 10.2.2.8 уметь прикрепить временные заплаты на валяную обувь с помощью клея. 10.2.2.9 уметь прикрепить заплаты на обувь нитками
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5. иметь сформированные профессиональные двигательные навыки.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за четверть).	10.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 знать о профессиях, смежных с обувным производством 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессии обувщика; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемых в обувном деле; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 10.1.2.5 владеть организационными умениями и навыками; 10.1.2.6 знать о значении личной гигиены на производстве, причинах быстрого наступления усталости: длительная работа в одном и том же положении вызывающая излишнюю утомляемость, нерациональные приемы труда, недостаточный отдых перед работой, неправильное освещение рабочего места, использование заводского душа после работы 10.1.2.7 знать правила безопасности на территории и в цехах обувных предприятий; 10.1.2.8 знать инструкции и правила пожарной безопасности на предприятиях обувной промышленности, правила поведения при пожаре, виды огнетушителей особенности тушения пожаров на электроустановках и электросети
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 10.1.2.2 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации, особенности материалов подошв спортивной обуви; 10.1.2.3 уметь пользоваться оборудованием и материалами: машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей обуви, пресс, термо-активатор, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, молоток, рашпиль, кисть для клея; 10.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на прессе и с ножом; 10.1.2.5 знать и учитывать в работе физико- механические свойства вкладных стелек: подпяточник и его назначение в обуви, физико-механические свойства материалов для подпяточников 10.1.2.6 знать характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.1.2.7 знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.1.2.8 соблюдать меры безопасности при работе на машине для выравнивания деталей по толщине и при работе с обувным инструментом; 10.1.2.9 уметь правильныо подбирать материалы; 10.1.2.10 иметь представление об оборудовании обувных фабрик: машина для временного прикрепления стелек на колодки, машин для затяжки замни заготовок на колодки, зарубежные аналоги этих машин, машины для взъерошивания затяжной кромки заготовок верха обуви, приспособле-ния для этих машин: шарошка, металлическая щетка, прессы для прикрепления подошв, термоактиваторы, машины для фрезерования подошв, швейные машины, полуавтоматы и автоматы на обувных предприятиях
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	10.1.3.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.3.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.3.3 иметь представление о квалификационных разрядах обувного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.3.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе
2. Технологии изготовления предмета труда	2.3 Технология регулировки производственных машин	10.2.3.1 знать технологию регулировки производственных машин; 10.2.3.2 знать технические сведения, инструкционно-технологические карты регулировок машин, виды регулировок машин; 10.2.3.3 знать простейшие неисправности машин: ослабление резьбового соединения, затупление ножа при раздваивании неоднородного материала, ослабление крепежных устройств, разрыв рукава, ослабление приводного ремня; 10.2.3.4 самостоятельно определять неисправности машины, составлять план устранения неисправности оборудования; 10.2.3.5 уметь регулировать оборудование; 10.2.3.6 уметь определять угол заточки ножа машины для двоения деталей низа обуви; 10.2.3.7 выполнять практические работы: отрегулировать натяжение ремня для привода главного вала машины, заменить шлифовальную шкурку, заменить прижимную подушку на передней стойке пресса, заменить нож на машине, отремонтировать экран на машине, заточить нож машины, заменить дисковый нож на машине, нанести на трущиеся детали машин
	2.4 Пошив комнатной обуви	10.2.4.1 знать технологию пошива комнатной обуви; 10.2.4.2 знать краткую характеристику домашней обуви, направления современной моды, современные материалы, используемые при пошиве комнатной обуви, современная фурнитура; 10.2.4.9 знать промышленную технологию сборки обуви, отличия пошива комнатной промышленной обуви от пошива в ателье; 10.2.4.3 знать физико-механические свойства комнатной обуви, основные дефекты, встречающиеся при пошиве комнатной обуви, систему контроля при пошиве обуви; 10.2.4.5 выполнять практические работы: подобрать колодки, прикрепить и обработать стельки, надеть заготовки на колодки, предварительно вытянуть заготовки верха обуви, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви с помощью клея, удалить временные крепители, обрезать излишки затяжной кромки затянутой заготовки, простелить след обуви, выкроить подошвы, обработать неходовую поверхность подошв, нанести клеевые пленки на подошву и затяжную кромку заготовок верха обуви, прикрепить подошвы на след обуви, прикрепить каблуки на пяточную часть подошвы, обработать боковые поверхности подошв и каблуков, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, очистить обувь
	2.5 Пошив текстильной обуви	10.2.5.1.знать технологию пошива текстильной обуви; 10.2.5.2 знать технические сведения и краткую характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.2.5.3 знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.2.5.4 знать особенности сборки текстильных заготовок, дефекты, возникающие при пошиве обуви; 10.2.5.5 выполнять практические работы: подобрать колодки, выкроить стельки, установить стельки на колодки, предварительно обтянуть заготовки на колодки, затянуть заготовки на стельку с помощью клея, удалить временные крепители, выкроить простилки, прикрепить простилки на след обуви, выкроить подошвы, обработать неходовую поверхность подошв, нанести клеевые пленки на затяжную кромку заготовки верха обуви и неходовую поверхность подошвы, прикрепить подошвы на след обуви, выкроить каблуки, подготовить пяточную часть подошвы под каблук, обработать ляписную часть каблуков, нанести клеевые пленки на ляписную часть каблуков и пяточную часть подошв, прикрепить каблуки на подошвы, обработать боковую поверхность подошв и каблуков, удалить колодки из обуви, вставить вкладные стельки, почистить обувь
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2. Контрольная итоговая работа (за четверть)	10.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 знать о профессиях, смежных с обувным производством 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессии обувщика; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемых в обувном деле; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 10.1.2.5 владеть организационными умениями и навыками; 10.1.2.6 знать о значении личной гигиены на производстве, причинах быстрого наступления усталости: длительная работа в одном и том же положении вызывающая излишнюю утомляемость, нерациональные приемы труда, недостаточный отдых перед работой, неправильное освещение рабочего места, использование заводского душа после работы; 10.1.2.7 знать правила безопасности на территории и в цехах обувных предприятий; 10.1.2.8 знать инструкции и правила пожарной безопасности на предприятиях обувной промышленности, правила поведения при пожаре, виды огнетушителей особенности тушения пожаров на электроустановках и электросети
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 10.1.2.2 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации, особенности материалов подошв спортивной обуви; 10.1.2.3 уметь пользоваться оборудованием и материалами: машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей обуви, пресс, термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, молоток, рашпиль, кисть для клея; 10.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на прессе и с ножом; 10.1.2.5 знать и учитывать в работе физико- механические свойства вкладных стелек: подпяточник и его назначение в обуви, физико-механические свойства материалов для подпяточников 10.1.2.6 знать характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.1.2.7 знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.1.2.8 соблюдать меры безопасности при работе на машине для выравнивания деталей по толщине и при работе с обувным инструментом; 10.1.2.9 уметь правильно подбирать материалы; 10.1.2.10 иметь представление об оборудовании обувных фабрик: машина для временного прикрепления стелек на колодки, машин для затяжки замни заготовок на колодки, зарубежные аналоги этих машин, машины для взъерошивания затяжной кромки заготовок верха обуви, приспособления для этих машин: шарошка, металлическая щетка, прессы для прикрепления подошв, термоактиваторы, машины для фрезерования подошв, швейные машины, полуавтоматы и автоматы на обувных предприятиях
	1.3 Этика и трудовое законодательство	10.1.3.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.3.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.3.3 иметь представление о квалификационных разрядах обувного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.3.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.6 Пошив школьной обуви	10.2.6.1 знать и выполнять технологию изготовления простейших изделий обувных предприятий; 10.2.6.2 выполнять изготовление школьной открытой обуви; 10.2.6.3 знать классификацию обуви по виду, роду, назначению, сезонности; знать ростовку обуви, обмер стопы; 10.2.6.4 знать методы крепления деталей в обуви, ручную и механическую сборку обуви; 10.2.6.5 знать машины и аппараты обувной промышленности, автоматы и полуавтоматы в обувном производстве; 10.2.6.6 знать технологию пошива школьной обуви; 10.2.6.7 знать физико-механические свойства материалов для школьной обуви; 10.2.6.8 выполнять практические работы: подобрать детали обуви, обработать детали низа обуви, установить и обработать стельки на колодки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, простелить след обуви, прикрепить детали низа обуви, обработать детали низа обуви, выполнить отделку деталей низа обуви, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь, нанести аппретуру; 10.2.6.9 знать и выполнять технологию пошива обуви с декоративным рантом клеевого метода крепления; 10.2.6.10 изготовление школьной закрытой обуви
	2.6 Пошив школьной обуви	10.2.6.11 знать технологию пошива обуви с декоративным рантом, виды рантов в обуви; 10.2.6.12 знать требования к материалам для основного ранта: прочность на изгиб и разрыв, износоустойчивость, влагоустойкость; 10.2.6.13 знать физико-механические требования к декоративным рантам: эластичность, формоустойчивость; 10.2.6.14 знать накладной рант и его назначение в обуви; 10.2.6.15 выполнять практические работы: подготовить детали низа обуви к пошиву, обтянуть и затянуть заготовки верха обуви на колодки, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, прикрепить декоративный рант на обуви, простелить след обуви, прикрепить подошвы и каблуки на обувь, отделать обувь, удалить колодки, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь
	2.7 Пошив мужской летней обуви	10.2.7.1 знать и выполнять технологию пошива мужских летних полуботинок; 10.2.7.2 знать ассортимент обуви, изготавливаемой на фабрике; 10.2.7.3 знать техническая документацию на пошив обуви клеевого метода крепления; 10.2.7.4 знать материалы, применяемые для пошива обуви, производственный процесс пошива обуви, особенности пошива обуви в ателье, преимущества индивидуального пошива обуви: возможность сшить обувь по ноге заказчика с учетом особенностей стопы, преимущества фабричного пошива обуви; 10.2.7.5 выполнять практические работы; выполнить подготовительные работы для пошива обуви, установить стельки на колодки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, взъерошить затяжную кромку заготовок верха обуви, простелить след обуви, нанести клеевые пленки, прикрепить детали низа обуви к верху, выполнить отделку обуви, удалить колодки из обуви, вставить подпяточники и вкладные стельки, почистить обувь, проанализировать качество изготовленного изделия
	2.8 Технология пошива обуви пришивным методом	10.2.8.1 знать и выполнять технологию пошива обуви пришивного метода крепления 10.2.8.2 знать краткую характеристику обуви пришивного метода крепления, способы пришивания подошв на обувь, бортовой метод прикрепления подошв на обувь; 10.2.8.3 знать виды швов: ручной, машинный, допельный; 10.2.8.4 знать вар и его основные хара ктеристики, технологию изготовления вара; 10.2.8.5 знать требования к ниткам для прошивного метода крепления: прочность, эластичность, сопротивление гниению; 10.2.8.6 знать машинный метод прикрепления подошв на обувь, машина для пришивания подошв на обувь, основные узлы машины; 10.2.8.7 знать ручной метод пришивания подошвы, шов в завойку; 10.2.8.8 выполнять практические работы: обработать детали низа обуви, отформатировать стельки на колодке, обработать стельки, выполнить круговую затяжку заготовок верха обуви, удалить временные крепители, простелить след обуви, установить подошвы на обуви, открыть покрой, удалить колодки из обуви, прикрепить подошвы к обуви ни точным швом, вставить колодки в обувь, закрыть покрой, прикрепить каблуки на обувь, отфрезеровать детали низа обуви, отделать детали низа обуви, удалить колодки из обуви, укрепить каблуки на гвозди, установить набойки на каблуки, вставить под пяточники и вкладные стельки, почистить обувь
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2. Контрольная итоговая работа (за четверть).	10.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 знать о профессиях, смежных с обувным производством; 10.1.1.2 изучать квалификационные характеристики профессии обувщика; 10.1.1.3 иметь представление о ресурсосберегающих технологиях, применяемых в обувном деле; 10.1.1.4 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда; 10.1.2.5 владеть организационными умениями и навыками; 10.1.2.6 знать о значении личной гигиены на производстве, причинах быстрого наступления усталости: длительная работа в одном и том же положении вызывающая излишнюю утомляемость, нерациональные приемы труда, недостаточный отдых перед работой, неправильное освещение рабочего места, использование заводского душа после работы; 10.1.2.7 знать правила безопасности на территории и в цехах обувных предприятий; 10.1.2.8 знать инструкции и правила пожарной безопасности на предприятиях обувной промышленности, правила поведения при пожаре, виды огнетушителей особенности тушения пожаров на электроустановках и электросети
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 знать материалы для подошв: кожа, резина, каучук, полиуретан, кожволон, сталь, пластмасса; 10.1.2.2 знать физико-механические свойства материалов для подошв: устойчивость лицевого покрытия к истиранию, эластичность, влагостойкость, зависимость использования материалов от условий эксплуатации, особенности материалов подошв спортивной обуви; 10.1.2.3 уметь пользоваться оборудованием и материалами: машина для отделки обуви, машина для обрезки излишков деталей обуви, пресс, термоактиватор, шкаф для сушки клеевых пленок, верстак, нож, отвертка, молоток, рашпиль, кисть для клея; 10.1.2.4 соблюдать меры безопасности при работе на прессе и с ножом; 10.1.2.5 знать и учитывать в работе физико- механические свойства вкладных стелек: подпяточник и его назначение в обуви, физико-механические свойства материалов для подпяточников; 10.1.2.6 знать характеристику текстильной обуви, современный дизайн текстильной обуви; 10.1.2.7 знать физико-механические свойства тканей, применяемых в обуви: поверхностная плотность тканей, нагрузка при удлинении и разрыве ткани, формоустойчивость тканей; 10.1.2.8 соблюдать меры безопасности при работе на машине для выравнивания деталей по толщине и при работе с обувным инструментом; 10.1.2.9 уметь правильно подбирать материалы; 10.1.2.10 иметь представление об оборудовании обувных фабрик: машина для временного прикрепления стелек на колодки, машин для затяжки замни заготовок на колодки, зарубежные аналоги этих машин, машины для взъерошивания затяжной кромки заготовок верха обуви, приспособления для этих машин: шарошка, металлическая щетка, прессы для прикрепления подошв, термоактиваторы, машины для фрезерования подошв, швейные машины, полуавтоматы и автоматы на обувных предприятиях
	1.3 Этика и трудовое законодательство.	10.1.3.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.3.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.3.3 иметь представление о квалификационных разрядах обувного производства и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.3.4 сотрудничать со взрослыми и сверстникам, уметь работать в группе, коллективе
2. Технологии изготовления предмета труда	2.9 Пошив мужской обуви осенне-весеннего сезона	10.2.9.1 знать новые обувные материалы; 10.2.9.2 знать новые ткани из искусственных и синтетичес ких волокон для верха обуви, ткани с пропиткой, с блестящим покрытием, нетканые материалы, окраска тканей; 10.2.9.3 знать физико-механические свойства тканей; 10.2.9.4 знать синтетические материалы для обуви, основные свойства синтетических материалов: износоустойчивость, прочность скрепления с верхом обуви, влагостойкость, формоустойчивость; 10.2.9.5 знать технологию пошива мужских ботинок осенне-весеннего сезона; 10.2.9.6 знать технические сведения, характеристику мужских полуботинок, виды фасонов полуботинок, степень сложности заготовок полуботинок; 10.2.9.7 знать виды и формы подошв, формованные задники и их назначение, эластичные подноски; 10.2.9.8 знать классификацию супинаторов, вес обуви; 10.2.9.9 знать пооперационное разделение труда, конвейерную работу, преимущества конвейерной работы; 10.2.9.10 уметь самостоятельно составить план работы, рационально организовать рабочее место, соблюдать технологические нормативы, контроль выполнения задания, сравнивать свою работу с образцом, делать отчет о проделанной работе; 10.2.9.11 выполнять практические работы: индивидуальное изготовление изделия, пооперационное распределение труда, выполнение ручных и машинных операций, ежедневный учет работы (индивидуальный и бригадный), оценка качества готового изделия, подведение итогов выполнения планового задания. Подготовка к квалификационному экзамену
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год).	10.3.2.1 самостоятельное выполнение изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному

Приложение 6
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Картонажно-переплетное дело"

82. Программа по профилю "Профессионально-трудовое обучение. Картонажно-переплетное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение";

2) раздел "Технологии изготовления труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

83. Раздел "Материаловедение" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) технические сведения;

3) материаловедение "Производство бумаги и картона, их свойства";

4) правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании;

5) этика и трудовое законодательство.

84. Раздел "Технологии изготовления труда" включает следующие подразделы:

1) аппликация;

2) картонажное производство;

3) переплетное производство;

4) брошюрные изделия;

5) книжный переплет;

6) оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчеств и технику аппликации;

7) ремонт книжно-журнальной продукции

8) техническое оснащение переплетной мастерской;

9) практические работы;

10) самостоятельная работа, примерный перечень.

85. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы.

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) контрольная итоговая работа за учебный год.

86. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана;	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину;	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов;	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания
1.2 Технические сведения	7.1.2.1 иметь представление о некоторых полиграфических и картонажных изделиях, применяемых в быту, учебе, игре; 7.1.2.2 иметь представление о материалах, которые применяются при изготовлении изделия; 7.1.2.2 осуществлять подборку материала и инструмента необходимых для работы по изготовлению изделия	8.1.2.1 применять измерительные инструменты и приспособления, соблюдая заданные размеры; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 иметь представление о правилах хранения производственных материалов, иметь пред-ставление о санитарно-гигиеничес-ких требованиях при работе с производственными материалами	9.1.2.1 ориентироваться в задании по образцу самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, соблюдать санитарно-гигиенические требования при выполнении работы	10.1.2.1 подбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 производить сравнительный анализ материалов, применяемых в полиграфии; 10.1.2.3 самостоятельно работать по технологической карте, техническому рисунку, образцу; 10.1.2.4 осуществлять планирование изготовляемого изделия
1.3. Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	7.1.3.1 иметь представление о продольных и поперечных волокнах бумаги; 7.1.3.2 выполнять лабораторные работы по определению свойств бумаги (режется ножницами, ножом, теряет прочность при намокании, сгибается по надрезу, рвется и мнется); 7.1.3.3 иметь представление о правилах работы с материалом 7.2.3.4 соблюдать безопасность в работе с ножницами и ножом; 7.2.3.5 иметь представление о правилах работы на резаке; 7.1.3.6 определять лицевую (рабочая) и изнаночную стороны. (рабочая сторона бумаги матовая и имеет пористую структуру);	8.1.3.1 иметь представление о истории появления бумаги; 8.1.3.2 иметь представление о производстве бумаги на целлюлозном комбинате; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 определять свойства бумаги на лабораторно практических работах. 8.2.3.5 стремиться определять по внешнему виду качество материала; 8.1.3.6 определять виды материала по применению в переплетных работах; 8.1.3.7 различать искусственные отделочные материалы от натуральных;	9.1.3.1 иметь представление об искусственных и синтетических материалах, применяемых в полиграфическом производстве; 9.1.3.2 иметь представление о свойствах синтетических и искусственных материалах; 9.1.3.3 определять свойства искусственных материалов лабораторным путем; 9.1.3.4 отличать искусственные материалы от натуральных; 9.1.3.5 иметь представление о процессах производства материалов синтетического происхождения; 9.1.3.6 иметь представление о процессах производства материалов искусственного и натурального происхождения;	10.1.3.1 осуществлять подборку материалов используемых для изготовления брошюрных изделий; 10.1.3.2 производить подбор материала для изделий в твердом переплете; 10.1.3.3 определять синтетические материалы по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения; 10.1.3.4 иметь представления о дефектах и производственном браке; 10.1.3.5 иметь представление о новых материалах их свойствах; 10.1.3.6 иметь представление о правилах хранения и ухода за изделиями из синтетических и натуральных материалов;
1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудо-вании	7.1.4.1 иметь представления о правилах безопасной работы с измерительными и ручными инструментами; 7.1.4.2 иметь представлениео безопасной работе при работе с клеем; 7.1.4.3 соблюдать правила технической безопасности при выполнении самостоятельных практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы при работе на станках и машинах в картонажно-переплетной мастерской и на производстве;	8.1.4.1 соблюдать правила с ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы на полиграфическом обору-довании; 8.1.4.3 организовать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы переплетчика в учебной мастерской; 8.1.4.5 иметь представление о безопасной работе в типографии;	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на переплетном оборудовании (машина для мягкого переплета, оборудование для твердого переплета, фальцовщик, резак, ламинатор); 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасности на фальцовочной машине; 9.1.4.3 соблюдать приемы безопасности на переплетных машинах (машина мягкого переплета, твердого переплета);	10.1.4.1 выполнять правила безопасной работы на многофункциональном прессе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасной работы на электрическом ламинаторе; 10.1.4.3 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.4 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.5 соблюдать требования по пожарной безопасности;
1.5 Этика и трудовое законода-тельство	7.1.5.1 иметь представление о этике поведения в переплетной мастерской; 7.1.5.2 уметь орга-низовывать свое рабочее место, используя при работе форменную одежду; 7.1.5.3 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан;	8.1.5.1 иметь пред-ставление об этике взаимоотношений в трудовом коллективе типографий; 8.1.5.2 иметь пред-ставление о трудовой дисциплине, заработной плате, рабочем времени и очередном трудовом отпуске;	9.1.5.1 выполнять оформление деловых документов, связанных с приемом на работу; 9.1.5.2 знать правила поведения при трудоустрой-стве на работу и всех требований, предъявляемых работодателем; 9.1.5.3 знать с правила заполнения трудового договора; 9.1.5.4 иметь представление об охране труда;	10.1.5.1 соблюдать профессиональ-ную этику в трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональ-ной ответствен-ности; 10.1.5.3 иметь представление о коммуникабельности в учебно- трудовых коллективах; 10.1.5.4 знать квалификацион-ные разряды на производстве;

2) раздел "Технологии изготовления труда";

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Аппликация	7.2.1.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.1.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.1.3 выполнять аппликации на плоскости, 7.2.1.4 иметь представление об объемных и предметных аппликациях; 7.2.1.5 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.1.6 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы; 7.2.1.7 определять величину узора, пропорции сюжетной аппликации в зависимости от формы объекта труда или размера листа;	8.2.1.1 применять по назначению различные виды бумаги; 8.2.1.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается по фальцовке, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.1.3 применять правила последовательного соединения деталей; 8.2.1.4 иметь представление о разновидностях клея, происхождении применении в ручной работе и машинном оборудовании; 8.2.1.5 выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.1.6 стремиться овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги; 8.2.1.7 познакомить с существующими способами направления бумажных волокон (продольные, поперечные);	9.2.1.1 знать аппликацию, как один из видов изобра-зительной техники; 9.2.1.2 дать представления об истории аппликации, связанных в кочевыми народами; 9.2.1.3 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" и "Коллаж"; 9.2.1.4 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, происхождение; 9.2.1.5 владеть приемами разметки, раскроя. Знать правила безопасной работы с режущими инструментами и оборудованием; 9.2.1.6 иметь навыки оформления обложек и переплетов, сочетая цвет и форму; 9.2.1.7 иметь представление о организации занятий в технике аппликация; 9.2.1.8. владеть правилами подбор материала и оборудования для работы в технике аппликация.	10.2.1.1 владеть навыками подбора материала в технике "аппликация"; 10.2.1.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.1.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов. 10.2.1.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.6 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.1.7 проявлять творчество и фантазию; 10.2.1.8 подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.1.9 владеть технологией наклеивания; 10.2.1.10 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.11 применять пригодные сорта бумаги для техники аппликации (настольная, мраморная, шагреневая, тесненная, бархатная, серебреная, бронзовая);
2.2 Картонажное производство	7.2.2.1 иметь представление о значении труда в жизни общества и профессии картонажника; 7.2.2.2 иметь представление о картонно-рубильном станке; 7.2.2.3 применять ограничительно направляющую линейку станка, позволяющую нарезать заготовки необходимых размеров; 7.2.2.4 пользоваться измерительными инструментами на картонажных станках	8.2.2.1 иметь представление о материалах, применяемых в картонажном производстве; 8.2.2.2 иметь общее представление об инструментах, используемых в картонажном производстве; 8.2.2.3 соблюдать правила безопасной работы с ручными инструментами электрическим оборудованием; 8.2.2.4 иметь представление о свойствах материала и приемов работы с ним	9.2.2.1 выполнять планирование по показу и объяснению; 9.2.2.2 изготавливать простой чертеж несложного изделия; 9.2.2.3 осуществлять анализ качества изделия путем сравнения с образцом; 9.2.2.4 усвоить понятие рицовка картона с учетом направления волокон материала; 9.2.2.5 выполнять рицовку используя ручное и механическое оборудование	10.2.2.1 моделировать картонажные изделия и изготавливать модели картонажных изделий путем построения чертежа; 10.2.2.2 выполнять вырубку заготовок из картона; 10.2.2.3 выполнять сборку развертки картонажных изделий по образцу; 10.2.2.4 анализировать и сравнивать изготавливаемое изделие с образцом; 10.2.2.5 соблюдать требования в оформительских работах картонажных изделий
2.3. Переплетное производство	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя и самостоятельно; 7.2.3.3 иметь навык подбора материала; 7.2.3.5 придерживаться намеченного плана; 7.2.3.6 иметь представление о профессии переплетчик; 7.2.3.7 иметь начальное представление о твердых переплетах;	8.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 8.2.3.2 готовить чертеж, эскиз (помощь учителя); 8.2.3.4 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 8.2.3.5 иметь общее представление о типографии и профессиях; 8.2.3.6. иметь представление о пооперационном разделение труда при изготовлении книжно-журнальной продукции;	9.2.3.1 определять объект моделирования и конструирования; 9.2.3.2. анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.3.3. придерживаться планирования при выполнении изделия; 9.2.3.4 иметь общее представление о структуре полиграфического комбината; 9.2.3.5 иметь представление о профессии переплетчик в типографиях и на производстве; 9.2.3.6 иметь представление о бригадном методе работы;	10.2.3.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.3.2. знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.3.3 оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом; 10.2.3.4 иметь общее представление о разновидностях конструкций переплетных изделий полиграфического комбината; 10.2.3.5 иметь представление о планировании и нормах выработки на комбинате;
2.4 Брошюрные изделия	7.2.4.1 иметь представление об истории книжного дела; 7.2.4.2 представлять достоинства и недостатки брошюрных изделий; 7.2.4.3 стремиться подбирать и заготавли-вать материал для брошюрных изделий; 7.2.4.4 различать детали одно тетрадного переплета и приемы скрепления; 7.2.4.5 владеть технологией соединения (швейное, клеевое, на пружину, на скобы);	8.2.4.1 иметь представление о книге и брошюре, различиях в технологическом процесса; 8.2.4.2 иметь представление о производстве брошюры (оборудование участков и цехов) и предъявляемые к ним требования; 8.2.4.3 иметь понятие о поточном процессе, осуществлять пооперационное выполнение работ; 8.2.4.4. представлять механизм организации полиграфического производства;	9.2.4.1 знать понятие полиграфия; 9.2.4.2 ознакомить с отраслями полиграфической промышленности; 9.2.4.3 иметь представление о производстве беловых товаров (фабрики, цеха); 9.2.4.4 использовать технологию ручной фальцовки и познакомиться с машинной фальцовкой. 9.2.4.5 выполнять сборку брошюрных изделий, знать способы соединения беловых изделий;	10.2.4.1 осваивать технологию промышленного изготовления брошюрной продукции; 10.2.4.2 знать типы брошюрных изделий, и их конструктивные особенности; 10.2.4.3 уметь ориентироваться в задании, по образцу изделия; 10.2.4.4 изготавливать изделие по технологической карте и техническому рисунку; 10.2.4.5. составлять сравнительный анализ своей работы и образца;
2.5 Книжный переплет	7.2.5.1 иметь представление о деталях и особенностях комплектации книжного изделия; 7.2.5.2 иметь представление о технологическом процессе изготовления блока; 7.2.5.3 находить разницу между брошюрной и книжной продукцией; 7.2.5.4 видеть разницу между одно тетрадным и много тетрадным соединениями блока; 7.2.5.5 соблюдать правила безопасной работы с режущими инструментами и соблюдать технологические требования при обрезке блока на резаке	8.2.5.1 уметь подбирать материалы для изготовления книги; 8.2.5.2 уметь находить разницу в технологических процессах изготовления книги и брошюры; 8.2.5.3 иметь представление об изготовлении моделей книги в цельных и составных переплетах; 8.2.5.4 понимать назначение составных частей книги, ориентироваться в деталях издели;. 8.2.5.5 понимать роль отстава и расставов в переплетной крышке; 8.2.5.6 применять расчеты размеров переплетной крышки по блоку;	9.2.5.1 различать макеты типовых переплетов; 9.2.5.2 различать особенности конструкции, свойство и вид переплетного материала; 9.2.5.3 стремиться осуществлять техническую характеристику стандартных переплетов; 9.2.5.4 соблюдать порядок изготовления переплета; 9.2.5.5 различать способы соединения блока в стандартных переплетах; 9.2.5.6 различать типы переплетных крышек с пятого по девятый тип (составная из одной детали, цельнокрытая, с накладными сторонками и накладным корешком, с накладными сторонками и окантованным корешком)	10.2.5.1 знать устройство типографии (цех участок); 10.2.5.2 иметь представление об основных станках и машинах для выполнения переплетно-брошюрных процессов на производстве; 10.2.5.3 стремиться ориентироваться в выполнении переплетных операций, машинным способом на производстве и в условиях школьной мастерской; 10.2.5.4 видеть разницу между типографическим изделием, и изделием, сделанным в школьной мастерской
2.6 Оформление обложек и переп-летов, используя орнамен-тальное творчество и технику аппликации	7.2.6.1 стремиться составлять орнаментальные узоры, использовать в них рого-образные элементы и геометрические формы; 7.2.6.2 различать виды орнаментов; 7.2.6.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.6.4 выполнять орнамент в полосе бордюре 7.2.6.5 выполнять построение замкнутого орнамента (в квадрате, ромбе, круге, овале); 7.2.6.6. стремиться закрашивать элементы орнамента красками, соблюдая контуры рисунка, направление штрихов	8.2.6.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.6.2 знать особенности оформления изделий орнаментом; 8.2.6.3 составлять узоры; 8.2.6.4 подготавливать рабочее место, инструменты и приспособления к работе; 8.2.6.5 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета; 8.2.6.6 знать приемы вырезания из бумаги, выбранной формы изделий и уметь заполнять эскиз выбранным материалом; 8.2.6.7 знать правила подбора орнамента в зависимости от формы и расположения на переплете	9.2.6.1 знать виды отделки переплетных крышек; 9.2.6.2 знать приемы оформления обложек для брошюрной продукции на оргтехнике; 9.2.6.3 уметь провести анализ качества своей работы, относительно образца; 9.2.6.4 различать и называть цвета, подбирать гармонические сочетания цветов; 9.2.6.5 иметь представление о золочении переплетов от руки и посредством пресса; 9.2.6.6 знать материалы и принадлеж-ности употребляемые переплетчиком для ручного золочения и посредством многофункционального пресса	10.2.6.1 дать понятие о рельефном тиснении; 10.2.6.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 10.2.6.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 10.2.6.4 уметь подготовить пресс к работе, определить вид тиснения; 10.2.6.5 устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 10.2.6.6 знать последователь-ность работы на многофункциональном прессе; 10.2.6.7 осуществлять подбор материала для оформления переплетных крышек
2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	7.2.7.1 иметь представление о правилах ухода за книжно-журнальной продукцией и бережного к ним отношения; 7.2.7.2 иметь представление о повреждениях (потрепанность углов переплетной крышки, отрыв переплетной крышки, повреждение обложки); 7.2.7.3 иметь представление о подборе материала для ремонта внешних повреждений;	8.2.7.1 применять знания на практике при ремонте внешних повреждений книги; 8.2.7.2. производить подборку материала для устранения внешних повреждений; 8.2.7.3. осуществлять ремонт внутренних повреждений книги; 8.2.7.4. использовать по назначению материал при ремонте; 8.2.7.5. различать виды повреждения книги	9.2.7.1 уметь осуществлять правильный подбор материала для ремонта книг и брошюр; 9.2.7.2 определять виды повреждения изделий (внешние, внутренние) и степень сложности ремонта; 9.2.7.3 иметь представление о назначении сигнатур; 9.2.7.4 обладать знаниями о порядке ремонта книги; 9.2.7.5 уметь организовать рабочее место при ремонте книг и брошюр;	10.2.7.1 закреплять практические умения и навыки, определив вид повреждения книги; 10.2.7.2. устанавливать степень сложности ремонта; 10.2.7.3. устранять внешние и внутренние повреждения книги; 10.2.7.4. производить в строгой последовательности ремонт изделия; 10.2.7.5. иметь представление о сложном комби-нированном ремонте (от тетради до переплетной крышки);
2.8. Техничес-кое оснащение переплетной мастерской	7.2.8.1 иметь представление о ламинаторе, основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.2 иметь простейшие сведения о производстве и названии материала, применяемого при ламинировании; 7.2.8.3 знать последова-тельность процесса ламинации; 7.2.8.4. иметь представле-ние о ручном прессе для вырубки визиток; 7.2.8.5 перечислять виды выполняемых работ; 7.2.8.6 знать приемы, правила и техниу безопасности, при работе с ручным прессом; 7.2.8.7 знать основные рабочие части и организация рабочего места; 7.2.8.8 знать простейшие сведения, о материалах, применяемых при работе с прессом; 7.2.8.9 знать разновидности бумаги, картона, названия, долевое и поперечное направление волокон; 7.2.8.10 иметь представление о назначении и применении машины, для мягкого переплета; 7.2.8.11 знать основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.12 уметь организовать рабочее место, знать правила безопасной работы; 7.2.8.13 знать последовательность выполнения работ на оборудовании	8.2.8.1 выполнять практические работы на: ламинаторе, ручном прессе для вырубки визиток, машине для мягкого переплета; 8.2.8.2 совершенствовать полученные знания и умения, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, с данным оборудованием; 8.2.8.3 ориентироваться в задании по образцу (анализ образца и план работы по заданию учителя); 8.2.8.4 пытаться сопровождать объяснением практическое выполнение приемов работ; 8.2.8.5 производить с помощью учителя анализ качества выполненного изделия; 8.2.8.6 иметь представление о принципах работы фальцовочной машины; 8.2.8.7 иметь представление об основных узлах машины, названиях; 8.2.8.8 знать правила заправки материала на фальцовочной машине;	9.2.8.1 иметь представление о позолотном прессе, о рельефном тиснении; 9.2.8.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 9.2.8.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 9.2.8.4 готовить пресс к работе, определять виды тиснения; 9.2.8.5 уметь устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 9.2.8.6 знать основные рабочие части и название деталей: биговальная, фальцовочная и клеевая машина 9.2.8.7 уметь организовать рабочее место, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, уметь правильно применять и выбирать материал, для оборудования. 9.2.8.8 иметь теоретические сведения о последовательности работы на: биговальной, клеевой, фальцовочной машинах, и прессе;	10.2.8.1 применять на практике полученные знания при работе с полиграфическим оборудованием. 10.2.8.2 знать основные рабочие части оборудования, уметь организовать рабочее место; 10.2.8.3 выполнять последовательно операции на каждой машине, применять соответствующий материал. 10.2.8.4 следить за техническим состоянием оборудования; в случае обнаружения неисправности принимать меры; 10.2.8.5 ориентироваться в задании по образцу, производить анализ работы практически показать все приемы работы, сопровождая объяснением; 10.2.8.6 устно представлять отчет о плане предстоящей и выполненной работы; 10.2.8.7 стремиться анализировать качество выполненных изделий; 10.2.8.8 производить последовательно операции на печатном оборудовании для брошюрных изделий; 10.2.8.9 применять теоретические знания при работе на переплетном оборудовании;
2.9 Практические работы	7.2.9.1 иметь пред-ставление о разметке по заданным размерам; 7.2.9.2 иметь пред-ставление о раскрое бумаги и картона соответствующими инструментами; 7.2.9.3 выполнять нарезку стопы бумаги на блок; 7.2.9.4 иметь пред-ставление о перфорации (пробивка отверстий, либо просечка штрихов в блоках изделий, про-давливание на обложках линии сгиба-биговка) на перфорационно -биговальном станке; 7.2.9.4 закреплять навыки переплетных изделий (учебные тетради, записные книжки, обрезные блокноты в мягком переплете, конторские книги, картонажные изделия)	8.2.9.1 закреплять практические навыки по изготовлению твердых переплетов различной конструкции с пятого по девятый тип; 8.2.9.2 применять технику аппликации для оформления: переплетов, коробок, папок с завязками; 8.2.9.3 ориентироваться в работе по нарезке обложек из картона или тканевого заменителя; 8.2.9.4 обсуждать последовательность операций по шитью блока в "тачку" вручную и при помощи электрического степлера; 8.2.9.5 выполнять обрезку блока с трех сторон: с передка и боковин; 8.2.9.6 подготавливать картон и крой по заданным размерам блока;	9.2.9.1 владеть изготовлением беловых товаров (ученическая тетрадь, записная книжка, блокнот); 9.2.9.2 производить фальцовку листов бумаги в тетради; 9.2.9.3 последовательно соединять тетради в блок по средствам шитья; 9.2.9.4 подготавливать и приклеивать форзац к первому и последнему листу изделия; 9.2.9.5 заклеивать корешок блока; 9.2.9.6 владеть приемами обрезания блок с трех сторон; передок, головке, хвостике; 9.2.9.7 изготовливать переплетную крышку: крой сторонок, отстава, шаблона шпации; 9.2.9.8 осуществлять сборку сторонок на корешок;	10.2.9.1 владеть ходом планирования трудовых операций; 10.2.9.2 закреплять практические навыки по изготовлению книг и брошюрных изделий; 10.2.9.3 владеть техникой изготовления миниатюрных книг; 10.2.9.4 моделировать беловые и книжные изделия; 10.2.9.5 ориентироваться по чертежам, подбирать материал и инструменты для заданной работы; 10.2.9.6 стремиться составлять технологическую карту на изделия; 10.2.9.7 заготавливать детали и выполнять изделия при пооперационном разделении труда; 10.2.9.8 определять качество заготовок и изделий, сравнивая их с образцом;
2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	7.2.10.1 самостоятельно планировать предстоящую работу; 7.2.10.2 самостоятельно выполнять геометрические аппликациии (ее элементы, полученные из квадрата, ориентироваться в образцах и рисунках); 7.2.10.3 сравнивать законченные изделия с образцом и рисунком; 7.2.10.4 производить сталкивание бумаги, заклейку корешка, заклеивать и окантовывать корешок; 7.2.10.5 Производить обрезку блока с трех сторон (передний обрез, головка, хвостик); 7.2.10.6 производить разметку разверток прямоугольных деталей по заданному размеру;	8.2.10.1 выполнять ручную и машинную фальцовку; 8.2.10.2 шить тетрадный блок двумя способами; 8.2.10.3 производить обрезку тетрадей вручную и на резаке; 8.2.10.4 самостоятельно конструировать и изготавливать коробки по заданным размерам; 8.2.10.5 самостоятел-но кроить развертки, опираясь на чертеж; 8.2.10.6 ориентироваться в размерах (длина, ширина, высота); 8.2.10.7. владеть приемами рицовки (ручной и на станке); 8.2.10.8 самостоятельно читать простые чертежи и технические рисунки; 8.2.10.9 самостоятельно производить расчет и разметку конструируемых изделий;	9.2.10.1 самостоятельно выбирать нужный вид клея для различных видов работ; 9.2.10.2 подготавливать клей для работы, получая необходимую густоту и вязкость; 9.2.10.3 самостоятельно применять нужный клей для ручной и машинной работы; 9.2.10.4 уметь производить фальцовку в два, три, четыре сгиба; 9.2.10.5 самостоятельно планировать по технологической карте; 9.2.10.6 производить расчет по техническому рисунку; 9.2.10.7 самостоятельно производить раскрой и сборку, опираясь на чертеж, технический рисунок; 9.2.10.8 самостоятельно изготавливать брошюрные изделия, соблюдая порядок операций;	10.2.10.1 самостоятельно подготавливать машину для мягкого переплета к работе; 10.2.10.2 самостоятельно использовать переплетное оборудование при изготовлении брошюрных изделий; 10.2.10.3 соблюдать технику безопасности; 10.2.10.4 самостоятельно подготавливать клеевую машину к работе; 10.2.10.5 самостоятельно делать выбор для использования машин по скреплению брошюрных изделий; 10.2.10.6 самостоятельно пользоваться гильотиной для обрезки блоков и изделий по заданным размерам с трех сторон (передок, хвостик, головка); 10.2.10.7 самостоятельно подбирать материалы для блокнотов различных видов конструкций;

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.2 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.3 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя, проверять качество работ; 8.3.1.2 употреблять в речи техническую терминологию, осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.3 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно;	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3.2 Контрольная итоговая работа за учебный год	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференци-рованно)	9.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению брошюрного изделия	10.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению книжного изделия

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Картонажно-переплетное дело" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 определять особенности предмета труда с помощью учителя
	1.2 Технические сведения	7.1.2.1 иметь представление о некоторых полиграфических и картонажных изделиях, применяемых в быту, учебе, игре; 7.1.2.2. иметь представление о материалах, которые применяются при изготовлении изделия
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	7.1.3.1 иметь представление о продольных и поперечных волокнах бумаги; 7.1.3.2 выполнять лабораторные работы по определению свойств бумаги (режется ножницами, ножом, теряет прочность при намокании, сгибается по надрезу, рвется и мнется); 7.1.3.3 иметь представление о правилах работы с материалом
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	7.1.4.1 иметь представления о правилах безопасной работы с измерительными и ручными инструментами; 7.1.4.2 иметь представление о безопасной работе при работе с клеем;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о этике поведения в переплетной мастерской; 7.1.5.2 уметь организовывать свое рабочее место, используя при работе форменную одежду;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	7.2.1.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.1.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.1.3 выполнять аппликации на плоскости, 7.2.1.4 иметь представление об объемных и предметных аппликациях; 7.2.1.5 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты;
	2.2 Картонажное производство	7.2.2.1 иметь представление о значении труда в жизни общества и профессии картонажника; 7.2.2.2 иметь представление о картонно-рубильном станке;
	2.3 Переплетное производство	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя;
	2.4 Брошюрные изделия	7.2.4.1 иметь представление об истории книжного дела; 7.2.4.2 представлять достоинства и недостатки брошюрных изделий;
	2.5 Книжный переплет	7.2.5.1 иметь представление о деталях и особенно-стях комплектации книжного изделия; 7.2.5.2 иметь представление о технологическом процессе изготовления блока;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации	7.2.6.1 стремиться составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.6.2 различать виды орнаментов;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	7.2.7.1 иметь представление о правилах ухода за книжно-журнальной продукцией и бережного к ним отношения;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	7.2.8.1 иметь представление о ламинаторе, основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.2 иметь простейшие сведения о производстве и названии материала, применяемого при ламинировании; 7.2.8.3 знать последовательность процесса ламинации;
	2.9 Практические работы	7.2.9.1 иметь представление о разметке по заданным размерам; 7.2.9.2 иметь представление о раскрое бумаги и картона соответствующими инструментами;
	2.10. Самостоятельная работа, примерный перечень	7.2.10.1 самостоятельно планировать предстоящую работу; 7.2.10.2 самостоятельно выполнять геометрические аппликациии (ее элементы, полученные из квадрата, ориентироваться в образцах и рисунках);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
2 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 определять особенности предмета труда с помощью учителя
	1.2 Технические сведения.	7.1.2.1 иметь представление о некоторых полиграфических и картонажных изделиях, применяемых в быту, учебе, игре; 7.1.2.2 иметь представление о материалах, которые применяются при изготовлении изделия;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	7.1.3.1 иметь представление о продольных и поперечных волокнах бумаги; 7.1.3.2 выполнять лабораторные работы по определению свойств бумаги (режется ножницами, ножом, теряет прочность при намокании, сгибается по надрезу, рвется и мнется); 7.1.3.3 иметь представление о правилах работы с материалом 7.2.3.4 соблюдать безопасность в работе с ножницами и ножом;
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	7.1.4.1 иметь представления о правилах безопасной работы с измерительными и ручными инструментами; 7.1.4.2 иметь представление о безопасной работе при работе с клеем; 7.1.4.3 соблюдать правила технической безопасности при выполнении самостоятельных практических работ;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о этике поведения в переплетной мастерской; 7.1.5.2 уметь организовывать свое рабочее место, используя при работе форменную одежду;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	7.2.1.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.1.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.1.3 выполнять аппликации на плоскости, 7.2.1.4 иметь представление об объемных и предметных аппликациях; 7.2.1.5 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.1.6 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы;
	2.2 Картонажное производство	7.2.2.1 иметь представление о значении труда в жизни общества и профессии картонажника; 7.2.2.2 иметь представление о картонно-рубильном станке;
	2.3 Переплетное производство	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя и самостоятельно; 7.2.3.3 иметь навык подбора материала;
	2.4 Брошюрные изделия	7.2.4.1 иметь представление об истории книжного дела; 7.2.4.2 представлять достоинства и недостатки брошюрных изделий; 7.2.4.3 стремиться подбирать и заготавливать материал для брошюрных изделий;
	2.5 Книжный переплет	7.2.5.1 иметь представление о деталях и особенно-стях комплектации книжного изделия; 7.2.5.2 иметь представление о технологическом процессе изготовления блока; 7.2.5.3 находить разницу между брошюрной и книжной продукцией;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации	7.2.6.1 стремиться составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.6.2. различать виды орнаментов; 7.2.6.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.6.4 выполнять орнамент в полосе бордюре
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	7.2.7.1 иметь представление о правилах ухода за книжно-журнальной продукцией и бережного к ним отношения; 7.2.7.2 иметь представление о повреждениях (потрепанность углов переплетной крышки, отрыв переплетной крышки, повреждение обложки);
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	7.2.8.1 иметь представление о ламинаторе, основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.2 иметь простейшие сведения о производстве и названии материала, применяемого при лами-нировании; 7.2.8.3 знать последовательность процесса ламинации; 7.2.8.4 иметь представление о ручном прессе для вырубки визиток; 7.2.8.5 перечислять виды выполняемых работ; 7.2.8.6 знать приемы, правила и технику безопасности, при работе с ручным прессом; 7.2.8.7. знать основные рабочие части и организация рабочего места;
	2.9 Практические работы	7.2.9.1 иметь представление о разметке по заданным размерам; 7.2.9.2 иметь представление о раскрое бумаги и картона соответствующими инструментами; 7.2.9.3 выполнять нарезку стопы бумаги на блок;
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	7.2.10.1 самостоятельно планировать предстоящую работу; 7.2.10.2 самостоятельно выполнять геометрические аппликации (ее элементы, полученные из квадрата, ориентироваться в образцах и рисунках); 7.2.10.3 сравнивать законченные изделия с образцом и рисунком; 7.2.10.4 производить сталкивание бумаги, заклейку корешка, заклеивать и окантовывать корешок; 7.2.10.5 производить обрезку блока с трех сторон (передний обрез, головка, хвостик);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
3 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 определять особенности предмета труда с помощью учителя
	1.2 Технические сведения.	7.1.2.1 иметь представление о некоторых полиграфических и картонажных изделиях, применяемых в быту, учебе, игре; 7.1.2.2 иметь представление о материалах, которые применяются при изготовлении изделия; 7.1.2.3 осуществлять подборку материала и инструмента необходимых для работы по изготовлению изделия; 7.1.2.4 знать измерительную линейку, угольник как разметочные инструменты
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	7.1.3.1 иметь представление о продольных и поперечных волокнах бумаги; 7.1.3.2 выполнять лабораторные работы по определению свойств бумаги (режется ножницами, ножом, теряет прочность при намокании, сгибается по надрезу, рвется и мнется); 7.1.3.3 иметь представление о правилах работы с материалом 7.2.3.4 соблюдать безопасность в работе с ножницами и ножом; 7.2.3.5 иметь представление о правилах работы на резаке; 7.1.3.6 определять лицевую (рабочая) и изнаночную стороны. (рабочая сторона бумаги матовая и имеет пористую структуру);
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	7.1.4.1 иметь представления о правилах безопасной работы с измерительными и ручными инструментами; 7.1.4.2 иметь представлениео безопасной работе при работе с клеем; 7.1.4.3 соблюдать правила технической безопасности при выполнении самостоятельных практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы при работе на станках и машинах в картонажно-переплетной мастерской и на производстве;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о этике поведения в переплетной мастерской; 7.1.5.2 уметь организовывать свое рабочее место, используя при работе форменную одежду; 7.1.5.3 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	7.2.1.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.1.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.1.3 выполнять аппликации на плоскости, 7.2.1.4 иметь представление об объемных и предметных аппликациях; 7.2.1.5 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.1.6 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы; 7.2.1.7 определять величину узора, пропорции сюжетной аппликации в зависимости от формы объекта труда или размера листа; 7.2.1.8 составлять объемные аппликации с применением геометрических и растительных фигур;
	2.2 Картонажное производство	7.2.2.1 иметь представление о значении труда в жизни общества и профессии картонажника; 7.2.2.2 иметь представление о картонно-рубильном станке; 7.2.2.3 применять ограничительно направляющую линейку станка, позволяющую нарезать заготовки необходимых размеров; 7.2.2.4 пользоваться измерительными инструментами на картонажных станках
	2.3 Переплетное производство	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя и самостоятельно; 7.2.3.3 иметь навык подбора материала; 7.2.3.5 придерживаться намеченного плана;
	2.4 Брошюрные изделия	7.2.4.1 иметь представление об истории книжного дела; 7.2.4.2 представлять достоинства и недостатки брошюрных изделий; 7.2.4.3 стремиться подбирать и заготавливать материал для брошюрных изделий; 7.2.4.4 различать детали одно тетрадного переплета и приемы скрепления; 7.2.4.5 владеть технологией соединения (швейное, клеевое, на пружину, на скобы);
	2.5 Книжный переплет	7.2.5.1 иметь представление о деталях и особенно-стях комплектации книжного изделия; 7.2.5.2 иметь представление о технологическом процессе изготовления блока; 7.2.5.3 находить разницу между брошюрной и книжной продукцией; 7.2.5.4 видеть разницу между одно тетрадным и много тетрадным соединениями блока;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	7.2.6.1 стремиться составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.6.2 различать виды орнаментов; 7.2.6.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.6.4 выполнять орнамент в полосе бордюре 7.2.6.5 выполнять построение замкнутого орнамента (в квадрате, ромбе, круге, овале); 7.2.6.6 стремиться закрашивать элементы орнамента красками, соблюдая контуры рисунка, направление штрихов
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	7.2.7.1 иметь представление о правилах ухода за книжно-журнальной продукцией и бережного к ним отношения; 7.2.7.2 иметь представление о повреждениях (потрепанность углов переплетной крышки, отрыв переплетной крышки, повреждение обложки); 7.2.7.3 иметь представление о подборе материала для ремонта внешних повреждений; 7.2.7.4 иметь общее представление о внутренних повреждениях (разрыв форзаца по линии сгиба, повреждение скрепления блока и обрыв, замин листов блока
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	7.2.8.1 иметь представление о ламинаторе, основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.2 иметь простейшие сведения о производстве и названии материала, применяемого при лами-нировании; 7.2.8.3 знать последовательность процесса ламинации; 7.2.8.4 иметь представление о ручном прессе для вырубки визиток; 7.2.8.5 перечислять виды выполняемых работ; 7.2.8.6 знать приемы, правила и техниу безопасности, при работе с ручным прессом; 7.2.8.7 знать основные рабочие части и организация рабочего места; 7.2.8.8 знать простейшие сведения, о материалах, применяемых при работе с прессом; 7.2.8.9 знать разновидности бумаги, картона, названия, долевое и поперечное направление волокон; 7.2.8.10 иметь представление о назначении и применении машины, для мягкого переплета; 7.2.8.11 знать основные рабочие части, названия деталей
	2.9 Практические работы	7.2.9.1 иметь представление о разметке по заданным размерам; 7.2.9.2 иметь представление о раскрое бумаги и картона соответствующими инструментами; 7.2.9.3 выполнять нарезку стопы бумаги на блок; 7.2.9.4 иметь представление о перфорации (пробивка отверстий, либо просечка штрихов в блоках изделий, продавливание на обложках линии сгиба биговка) на перфорационно -биговальном станке;
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	7.2.10.1 самостоятельно планировать предстоящую работу; 7.2.10.2 самостоятельно выполнять геометрические аппликации (ее элементы, полученные из квадрата, ориентироваться в образцах и рисунках); 7.2.10.3 сравнивать законченные изделия с образцом и рисунком; 7.2.10.4 производить сталкивание бумаги, заклейку корешка, заклеивать и окантовывать корешок; 7.2.10.5 производить обрезку блока с трех сторон (передний обрез, головка, хвостик); 7.2.10.6 производить разметку разверток прямоугольных деталей по заданному размеру; 7.2.10.7 производить крой картона, соблюдая размеры и направления волокон;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.2 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
4 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 определять особенности предмета труда с помощью учителя
	1.2 Технические сведения.	7.1.2.1 иметь представление о некоторых полиграфических и картонажных изделиях, применяемых в быту, учебе, игре; 7.1.2.2 иметь представление о материалах, которые применяются при изготовлении изделия; 7.1.2.3 осуществлять подборку материала и инструмента необходимых для работы по изготовлению изделия; 7.1.2.4 знать измерительную линейку, угольник как разметочные инструменты. 7.1.2.5 иметь представление о организации рабочего места
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	7.1.3.1 иметь представление о продольных и поперечных волокнах бумаги; 7.1.3.2 выполнять лабораторные работы по определению свойств бумаги (режется ножницами, ножом, теряет прочность при намокании, сгибается по надрезу, рвется и мнется); 7.1.3.3 иметь представление о правилах работы с материалом 7.2.3.4 соблюдать безопасность в работе с ножницами и ножом; 7.2.3.5 иметь представление о правилах работы на резаке; 7.1.3.6 определять лицевую (рабочая) и изнаночную стороны. (рабочая сторона бумаги матовая и имеет пористую структуру); 7.1.3.7 знать материалы используемые в переплетном деле (коленкор, бумвинил, лидерин, переплетный картон, бумага писчая)
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	7.1.4.1 иметь представления о правилах безопасной работы с измерительными и ручными инструментами; 7.1.4.2 иметь представление о безопасной работе при работе с клеем; 7.1.4.3 соблюдать правила технической безопасности при выполнении самостоятельных практических работ; 7.1.4.4 иметь представление об особенностях безопасной работы при работе на станках и машинах в картонажно-переплетной мастерской и на производстве; 7.1.4.5 осуществлять экскурсии на полиграфический комбинат
	1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о этике поведения в переплетной мастерской; 7.1.5.2 уметь организовывать свое рабочее место, используя при работе форменную одежду; 7.1.5.3 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.5.4 иметь представления о правилах написания деловых документов (заявление о приеме на работу и трудовом договоре)
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	7.2.1.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.1.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.1.3 выполнять аппликации на плоскости, 7.2.1.4 иметь представление об объемных и предметных аппликациях; 7.2.1.5 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.1.6 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы; 7.2.1.7 определять величину узора, пропорции сюжетной аппликации в зависимости от формы объекта труда или размера листа; 7.2.1.8 составлять объемные аппликации с применением геометрических и растительных фигур; 7.2.1.9 знать правилам и последовательность выполнения аппликации;
	2.2 Картонажное производство	7.2.2.1 иметь представление о значении труда в жизни общества и профессии картонажника; 7.2.2.2 иметь представление о картонно-рубильном станке; 7.2.2.3 применять ограничительно направляющую линейку станка, позволяющую нарезать заготовки необходимых размеров; 7.2.2.4 пользоваться измерительными инструментами на картонажных станках
	2.3 Переплетное производство	7.2.3.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией (помощь учителя и самостоятельно); 7.2.3.2 составлять план работы изделия с помощью учителя и самостоятельно; 7.2.3.3 иметь навык подбора материала; 7.2.3.5 придерживаться намеченного плана; 7.2.3.6 иметь представление о профессии переплетчик; 7.2.3.7 иметь начальное представление о твердых переплетах; 7.2.3.8 иметь общее представление о промышленном производстве твердых переплетах
	2.4 Брошюрные изделия	7.2.4.1 иметь представление об истории книжного дела; 7.2.4.2 представлять достоинства и недостатки брошюрных изделий; 7.2.4.3 стремиться подбирать и заготавливать материал для брошюрных изделий; 7.2.4.4 различать детали одно тетрадного переплета и приемы скрепления; 7.2.4.5 владеть технологией соединения (швейное, клеевое, на пружину, на скобы); 7.2.4.6 выбирать необходимые способы соединения посредством: клея, скоб, пружин, металлических каналов, корешков
	2.5 Книжный переплет	7.2.5.1 иметь представление о деталях и особенно-стях комплектации книжного изделия; 7.2.5.2 иметь представление о технологическом процессе изготовления блока; 7.2.5.3 находить разницу между брошюрной и книжной продукцией; 7.2.5.4 видеть разницу между одно тетрадным и много тетрадным соединениями блока; 7.2.5.4 соблюдать правила безопасной работы с режущими инструментами и соблюдать технологические требования при обрезке блока на резаке
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	7.2.6.1 стремиться составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.6.2 различать виды орнаментов; 7.2.6.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.6.4 выполнять орнамент в полосе бордюре 7.2.6.5 выполнять построение замкнутого орнамента (в квадрате, ромбе, круге, овале); 7.2.6.6 стремиться закрашивать элементы орнамента красками, соблюдая контуры рисунка, направление штрихов; 7.2.6.7 уметь перенести фрагменты орнамента на обложку и заполнить эскиз орнамента готовым материалом
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	7.2.7.1 иметь представление о правилах ухода за книжно-журнальной продукцией и бережного к ним отношения; 7.2.7.2 иметь представление о повреждениях (потрепанность углов переплетной крышки, отрыв переплетной крышки, повреждение обложки); 7.2.7.3 иметь представление о подборе материала для ремонта внешних повреждений; 7.2.7.4 иметь общее представление о внутренних поврежде-ниях (разрыв форзаца по линии сгиба, повреждение скрепления блока и обрыв, замин листов блока)
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	7.2.8.1 иметь представление о ламинаторе, основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.2 иметь простейшие сведения о производстве и названии материала, применяемого при лами-нировании; 7.2.8.3 знать последовательность процесса ламинации; 7.2.8.4. иметь представление о ручном прессе для вырубки визиток; 7.2.8.5 перечислять виды выполняемых работ; 7.2.8.6 знать приемы, правила и технику безопасности, при работе с ручным прессом; 7.2.8.7 знать основные рабочие части и организация рабочего места; 7.2.8.8 знать простейшие сведения, о материалах, применяемых при работе с прессом; 7.2.8.9 знать разновидности бумаги, картона, названия, долевое и поперечное направление волокон; 7.2.8.10 иметь представление о назначении и применении машины, для мягкого переплета; 7.2.8.11 знать основные рабочие части, названия деталей; 7.2.8.12 уметь организовать рабочее место, знать правила безопасной работы; 7.2.8.13 знать последовательность выполнения работ на оборудовании
	2.9 Практические работы	7.2.9.1 иметь представление о разметке по заданным размерам; 7.2.9.2 иметь представление о раскрое бумаги и картона соответствующими инструментами; 7.2.9.3 выполнять нарезку стопы бумаги на блок; 7.2.9.4 иметь представление о перфорации (пробивка отверстий, либо просечка штрихов в блоках изделий, продавливание на обложках линии сгибабиговка) на перфорационно -биговальном станке; 7.2.9.5 закреплять навыки переплетных изделий (учебные тетради, записные книжки, обрезные блокноты в мягком переплете, конторские книги, картонажные изделия)
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	7.2.10.1 самостоятельно планировать предстоящую работу; 7.2.10.2 самостоятельно выполнять геометрические аппликациии (ее элементы, полученные из квадрата, ориентироваться в образцах и рисунках); 7.2.10.3 сравнивать законченные изделия с образцом и рисунком; 7.2.10.4 производить сталкивание бумаги, заклейку корешка, заклеивать и окантовывать корешок; 7.2.10.5 производить обрезку блока с трех сторон (передний обрез, головка, хвостик); 7.2.10.6 производить разметку разверток прямоугольных деталей по заданному размеру; 7.2.10.7 производить крой картона, соблюдая размеры и направления волокон; 7.2.10.8 самостоятельно производить сборку макетов изделия; 7.2.10.9 стремиться к самостоятельному эстетическому оформлению изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.2 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.3. применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда.
	1.2 Технические сведения.	8.1.2.1 применять измерительные инструменты и приспособления, соблюдая заданные размеры; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	8.1.3.1 иметь представление о истории появления бумаги; 8.1.3.2 иметь представление о производстве бумаги на целлюлозном комбинате; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги;
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	8.1.4.1 соблюдать правила с ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы на полиграфическом оборудовании; 8.1.4.3 организовать свое рабочее место в учебной мастерской;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление об этике взаимоотношений в трудовом коллективе типографий;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	8.2.1.1 применять по назначению различные виды бумаги; 8.2.1.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается по фальцовке, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.1.3 применять правила последовательного соединения деталей;
	2.2 Картонажное производство	8.2.2.1 иметь представление о материалах, применяемых в картонажном производстве; 8.2.2.2 иметь общее представление об инструментах, используемых в картонажном производстве;
	2.3 Переплетное производство	8.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 8.2.3.2 готовить чертеж, эскиз (помощь учителя); 8.2.3.4 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам;
	2.4 Брошюрные изделия	8.2.4.1 иметь представление о книге и брошюре, различиях в технологическом процесса 8.2.4.2 иметь представление о производстве брошюры (оборудование участков и цехов) и предъявляемые к ним требования;
	2.5 Книжный переплет	8.2.5.1. уметь подбирать материалы для изготовления книги; 8.2.5.2 уметь находить разницу в технологических процессах изготовления книги и брошюры;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации	8.2.6.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.6.2 знать особенности оформления изделий орнаментом; 8.2.6.3 составлять узоры;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	8.2.7.1 применять знания на практике при ремонте внешних повреждений книги; 8.2.7.2 производить подборку материала для устранения внешних повреждений;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	8.2.8.1 выполнять практические работы на: ламинаторе, ручном прессе для вырубки визиток, машине для мягкого переплета; 8.2.8.2 совершенствовать полученные знания и умения, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, с данным оборудованием; 8.2.8.3 ориентироваться в задании по образцу (анализ образца и план работы по заданию учителя);
	2.9 Практические работы	8.2.9.1 закреплять практические навыки по изготовлению твердых переплетов различной конструкции с пятого по девятый тип; 8.2.9.2 применять технику аппликации для оформления: переплетов, коробок, папок с завязками;
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	8.2.10.1 выполнять ручную и машинную фальцовку; 8.2.10.2 шить тетрадный блок двумя способами; 8.2.10.3 производить обрезку тетрадей вручную и на резаке; 8.2.10.4 самостоятельно конструировать и изготавливать коробки по заданным размерам;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя, проверять качество работ;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
2 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2 Технические сведения	8.1.2.1 применять измерительные инструменты и приспособления, соблюдая заданные размеры; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 иметь представление о правилах хранения производственных материалов, иметь представление о санитарно-гигиенических требованиях при работе с производственными материалами;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	8.1.3.1 иметь представление о истории появления бумаги; 8.1.3.2 иметь представление о производстве бумаги на целлюлозном комбинате; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 определять свойства бумаги на лабораторно практических работах
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	8.1.4.1 соблюдать правила с ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы на полиграфическом оборудовании; 8.1.4.3 организовать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы переплетчика в учебной мастерской;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление об этике взаимоотношений в трудовом коллективе типографий; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, рабочем времени и очередном трудовом отпуске;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	8.2.1.1 применять по назначению различные виды бумаги; 8.2.1.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается по фальцовке, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.1.3 применять правила последовательного соединения деталей; 8.2.1.4 иметь представление о разновидностях клея, происхождении применении в ручной работе и машинном оборудовании;
	2.2 Картонажное производство	8.2.2.1иметь представление о материалах, применяемых в картонажном производстве; 8.2.2.2 иметь общее представление об инструментах, используемых в картонажном производстве; 8.2.2.3 соблюдать правила безопасной работы с ручными инструментами электрическим оборудованием;
	2.3 Переплетное производство	8.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 8.2.3.2 готовить чертеж, эскиз (помощь учителя); 8.2.3.4 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 8.2.3.5 иметь общее представление о типографии и профессиях;
	2.4 Брошюрные изделия	8.2.4.1 иметь представление о книге и брошюре, различиях в технологическом процесса; 8.2.4.2 иметь представление о производстве брошюры (оборудование участков и цехов) и предъявляемые к ним требования; 8.2.4.3 иметь понятие о поточном процессе, осуществлять пооперационное выполнение работ;
	2.5 Книжный переплет	8.2.5.1 уметь подбирать материалы для изготовления книги; 8.2.5.2 уметь находить разницу в технологических процессах изготовления книги и брошюры; 8.2.5.3 иметь представление об изготовлении моделей книги в цельных и составных переплетах;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации	8.2.6.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.6.2 знать особенности оформления изделий орнаментом; 8.2.6.3 составлять узоры; 8.2.6.4 подготавливать рабочее место, инструменты и приспособления к работе;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	8.2.7.1 применять знания на практике при ремонте внешних повреждений книги; 8.2.7.2 производить подборку материала для устранения внешних повреждений;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	8.2.8.1 выполнять практические работы на: ламинаторе, ручном прессе для вырубки визиток, машине для мягкого переплета; 8.2.8.2 совершенствовать полученные знания и умения, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, с данным оборудованием; 8.2.8.3 ориентироваться в задании по образцу (анализ образца и план работы по заданию учителя); 8.2.8.4 пытаться сопровождать объяснением практическое выполнение приемов работ; 8.2.8.5 производить с помощью учителя анализ качества выполненного изделия;
	2.9 Практические работы	8.2.9.1 закреплять практические навыки по изготовлению твердых переплетов различной конструкции с пятого по девятый тип; 8.2.9.2 применять технику аппликации для оформления: переплетов, коробок, папок с завязками; 8.2.9.3 ориентироваться в работе по нарезке обложек из картона или тканевого заменителя;
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	8.2.10.1 выполнять ручную и машинную фальцовку; 8.2.10.2 шить тетрадный блок двумя способами; 8.2.10.3 производить обрезку тетрадей вручную и на резаке; 8.2.10.4 самостоятельно конструировать и изготавливать коробки по заданным размерам; 8.2.10.5 самостоятельно кроить развертки, опираясь на чертеж;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя, проверять качество работ; 8.3.1.2 употреблять в речи техническую терминоло-гию, осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
3 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2. Технические сведения.	8.1.2.1 применять измерительные инструменты и приспособления, соблюдая заданные размеры; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 иметь представление о правилах хранения производственных материалов, иметь представление о санитарно-гигиенических требованиях при работе с производственными материалами
	1.3. Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	8.1.3.1 иметь представление о истории появления бумаги; 8.1.3.2 иметь представление о производстве бумаги на целлюлозном комбинате; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 определять свойства бумаги на лабораторно практических работах. 8.2.3.5 стремиться определять по внешнему виду качество материала; 8.1.3.6 определять виды материала по применению в переплетных работах; 8.1.3.7 различать искусственные отделочные материалы от натуральных;
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	8.1.4.1 соблюдать правила с ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы на полиграфическом оборудовании; 8.1.4.3 организовать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы переплетчика в учебной мастерской; 8.1.4.5 иметь представление о безопасной работе в типографии;
	1.5. Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление об этике взаимоотношений в трудовом коллективе типографий; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, рабочем времени и очередном трудовом отпуске; 8.1.5.3 иметь преставление о трудовом стаже и фиксировании его в трудовой книжке; 8.1.5.4 знать правила устройства на работу
2. Технологии изготовления труда	2.1. Аппликация	8.2.1.1 применять по назначению различные виды бумаги; 8.2.1.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается по фальцовке, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.1.3 применять правила последовательного соединения деталей; 8.2.1.4 иметь представление о разновидностях клея, происхождении применении в ручной работе и машинном оборудовании; 8.2.1.5 выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.1.6 стремиться овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги; 8.2.1.7 познакомить с существующими способами направления бумажных волокон (продольные, поперечные); 8.2.1.8 иметь представление о механических и физических свойствах бумаги из растительных волокон;
	2.2 Картонажное производство	8.2.2.1 иметь представление о материалах, применяемых в картонажном производстве; 8.2.2.2 иметь общее представление об инструментах, используемых в картонажном производстве; 8.2.2.3 соблюдать правила безопасной работы с ручными инструментами электрическим оборудованием; 8.2.2.4 иметь представление о свойствах материала и приемов работы с ним
	2.3 Переплетное производство	8.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 8.2.3.2 готовить чертеж, эскиз (помощь учителя); 8.2.3.4 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 8.2.3.5 иметь общее представление о типографии и профессиях; 8.2.3.6 иметь представление о пооперацио-ном разделение труда при изготовлении книжно-журнальной продукции;
	2.4 Брошюрные изделия	8.2.4.1 иметь представление о книге и брошюре, различиях в технологическом процесса; 8.2.4.2 иметь представление о производстве брошюры (оборудование участков и цехов) и предъявляемые к ним требования; 8.2.4.3 иметь понятие о поточном процессе, осуществлять пооперационное выполнение работ; 8.2.4.4 представлять механизм организации полиграфического производства;
	2.5 Книжный переплет	8.2.5.1 уметь подбирать материалы для изготовления книги; 8.2.5.2 уметь находить разницу в технологических процессах изготовления книги и брошюры; 8.2.5.3 иметь представление об изготовлении моделей книги в цельных и составных переплетах; 8.2.5.4 понимать назначение составных частей книги, ориентироваться в деталях изделия;. 8.2.5.5 понимать роль отстава и расставов в переплетной крышке;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	8.2.6.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.6.2 знать особенности оформления изделий орнаментом; 8.2.6.3 составлять узоры; 8.2.6.4 подготавливать рабочее место, инструменты и приспособления к работе; 8.2.6.5 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета; 8.2.6.6 знать приемы вырезания из бумаги, выбранной формы изделий и уметь заполнять эскиз выбранным материалом;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	8.2.7.1 применять знания на практике при ремонте внешних повреждений книги; 8.2.7.2 производить подборку материала для устранения внешних повреждений; 8.2.7.3 осуществлять ремонт внутренних повреждений книги; 8.2.7.4 использовать по назначению материал при ремонте; 8.2.7.5 различать виды повреждения книги
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	8.2.8.1 выполнять практические работы на: ламинаторе, ручном прессе для вырубки визиток, машине для мягкого переплета; 8.2.8.2 совершенствовать полученные знания и умения, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, с данным оборудованием; 8.2.8.3 ориентироваться в задании по образцу (анализ образца и план работы по заданию учителя); 8.2.8.4 пытаться сопровождать объяснением практическое выполнение приемов работ; 8.2.8.5 производить с помощью учителя анализ качества выполненного изделия; 8.2.8.6 иметь представление о принципах работы фальцовочной машины; 8.2.8.7 иметь представление об основных узлах машины, названиях;
	2.9 Практические работы	8.2.9.1 закреплять практические навыки по изготовлению твердых переплетов различной конструкции с пятого по девятый тип; 8.2.9.2 применять технику аппликации для оформления: переплетов, коробок, папок с завязками; 8.2.9.3 ориентироваться в работе по нарезке обложек из картона или тканевого заменителя; 8.2.9.4 обсуждать последовательность операций по шитью блока в "тачку" вручную и при помощи электрического степлера; 8.2.9.5 выполнять обрезку блока с трех сторон: с передка и боковин; 8.2.9.6 подготавливать картон и крой по заданным размерам блока
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	8.2.10.1 выполнять ручную и машинную фальцовку; 8.2.10.2 шить тетрадный блок двумя способами; 8.2.10.3 производить обрезку тетрадей вручную и на резаке; 8.2.10.4 самостоятельно конструировать и изготавливать коробки по заданным размерам; 8.2.10.5 самостоятельно кроить развертки, опираясь на чертеж; 8.2.10.6 ориентироваться в размерах (длина, ширина, высота); 8.2.10.7 владеть приемами рицовки (ручной и на станке); 8.2.10.8 самостоятельно читать простые чертежи и технические рисунки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя, проверять качество работ; 8.3.1.2 употреблять в речи техническую терминоло-гию, осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.3 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технология изготовления изделий	8.3.2.1выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)
4 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2 Технические сведения	8.1.2.1 применять измерительные инструменты и приспособления, соблюдая заданные размеры; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 иметь представление о правилах хранения производственных материалов, иметь представление о санитарно-гигиенических требованиях при работе с производственными материалами; 8.1.2.4 иметь сведения об оборудовании, которое используется в переплетных мастерских и изделиях, изготавливаемых на этом оборудовании
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	8.1.3.1 иметь представление о истории появления бумаги; 8.1.3.2 иметь представление о производстве бумаги на целлюлозном комбинате; 8.1.3.3 иметь представление о технологии изготовления бумаги; 8.1.3.4 определять свойства бумаги на лабораторно практических работах 8.2.3.5 стремиться определять по внешнему виду качество материала; 8.1.3.6 определять виды материала по применению в переплетных работах; 8.1.3.7. различать искусственные отделочные материалы от натуральных; 8.1.3.8 иметь представление о приемах и правилах применения клея для скрепления различных материалов
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	8.1.4.1 соблюдать правила с ручным инструментом; 8.1.4.2 соблюдать правила работы на полиграфическом оборудовании; 8.1.4.3 организовать свое рабочее место в учебной мастерской; 8.1.4.4 иметь представление о правилах безопасной работы переплетчика в учебной мастерской; 8.1.4.5 иметь представление о безопасной работе в типографии; 8.1.4.6 иметь представление о безопасной работе на оргтехнике в мастерской
	1.5 Этика и трудовое законодательство	8.1.5.1 иметь представление об этике взаимоотношений в трудовом коллективе типографий; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, рабочем времени и очередном трудовом отпуске; 8.1.5.3 иметь преставление о трудовом стаже и фиксировании его в трудовой книжке; 8.1.5.4 знать правила устройства на работу
2. Технологии изготовления труда	2.1. Аппликация	8.2.1.1 применять по назначению различные виды бумаги; 8.2.1.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается по фальцовке, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.1.3 применять правила последовательного соединения деталей; 8.2.1.4 иметь представление о разновидностях клея, происхождении применении в ручной работе и машинном оборудовании; 8.2.1.5 выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.1.6 стремиться овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги; 8.2.1.7 познакомить с существующими способами направления бумажных волокон (продольные, поперечные); 8.2.1.8 иметь представление о механических и физических свойствах бумаги из растительных волокон; 9.2.1.9 знать приемы работы в технике аппликации: предметная аппликация, декоративная аппликация, сюжетная аппликация
	2.2 Картонажное производство	8.2.2.1 иметь представление о материалах, применяемых в картонажном производстве; 8.2.2.2 иметь общее представление об инструментах, используемых в картонажном производстве; 8.2.2.3 соблюдать правила безопасной работы с ручными инструментами электрическим оборудованием; 8.2.2.4 иметь представление о свойствах материала и приемов работы с ним
	2.3 Переплетное производство	8.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 8.2.3.2 готовить чертеж, эскиз (помощь учителя); 8.2.3.3 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам; 8.2.3.4 иметь общее представление о типографии и профессиях; 8.2.3.5 иметь представление о по операционом разделение труда при изготовлении книжно-журнальной продукции; 8.2.3.6 иметь представление о цехах полиграфического комбината (печатный цех, переплетный цех, брошюрный цех, экспериментальный цех)
	2.4 Брошюрные изделия	8.2.4.1 иметь представление о книге и брошюре, различиях в технологическом процесса; 8.2.4.2 иметь представление о производстве брошюры (оборудование участков и цехов) и предъявляемые к ним требования; 8.2.4.3 иметь понятие о поточном процессе, осуществлять пооперационное выполнение работ; 8.2.4.4 представлять механизм организации полиграфического производства; 8.2.4.5 знать изделия выпускаемые полиграфической промышленностью и предъявляемые к ним требования
	2.5 Книжный переплет	8.2.5.1 уметь подбирать материалы для изготовления книги; 8.2.5.2 уметь находить разницу в технологических процессах изготовления книги и брошюры; 8.2.5.3 иметь представление об изготовлении моделей книги в цельных и составных переплетах; 8.2.5.4 понимать назначение составных частей книги, ориентироваться в деталях издели;. 8.2.5.5 понимать роль отстава и расставов в переплетной крышке; 8.2.5.6 применять расчеты размеров переплетной крышки по блоку; 8.2.5.7 производить вставку блока в переплетную крышку
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	8.2.6.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.6.2 знать особенности оформления изделий орнаментом; 8.2.6.3 составлять узоры; 8.2.6.4 подготавливать рабочее место, инструменты и приспособления к работе; 8.2.6.5 подбирать и составлять орнамент с учетом формы и размера изделия ; 8.2.6.6 знать приемы вырезания из бумаги, выбранной формы изделий и уметь заполнять эскиз выбранным материалом; 8.2.6.7 знать правила подбора орнамента в зависимости от формы и расположения на переплете
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	8.2.7.1 применять знания на практике при ремонте внешних повреждений книги; 8.2.7.2 производить подборку материала для устранения внешних повреждений; 8.2.7.3 осуществлять ремонт внутренних повреждений книги; 8.2.7.4 использовать по назначению материал при ремонте; 8.2.7.5 различать виды повреждения книги
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	8.2.8.1 выполнять практические работы на: ламинаторе, ручном прессе для вырубки визиток, машине для мягкого переплета; 8.2.8.2 совершенствовать полученные знания и умения, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, с данным оборудованием; 8.2.8.3 ориентироваться в задании по образцу (анализ образца и план работы по заданию учителя); 8.2.8.4 пытаться сопровождать объяснением практическое выполнение приемов работ; 8.2.8.5 производить с помощью учителя анализ качества выполненного изделия; 8.2.8.6 иметь представление о принципах работы фальцовочной машины; 8.2.8.7 иметь представление об основных узлах машины, названиях; 8.2.8.8 знать правила заправки материала на фальцовочной машине; 8.2.8.9 иметь представление о последовательных операциях при работе на машине для фальцовки
	2.9 Практические работы	8.2.9.1 закреплять практические навыки по изготовлению твердых переплетов различной конструкции с пятого по девятый тип; 8.2.9.2 применять технику аппликации для оформления: переплетов, коробок, папок с завязками; 8.2.9.3 ориентироваться в работе по нарезке обложек из картона или тканевого заменителя; 8.2.9.4 обсуждать последовательность операций по шитью блока в "тачку" вручную и при помощи электрического степлера; 8.2.9.5 выполнять обрезку блока с трех сторон: с передка и боковин; 8.2.9.6 подготавливать картон и крой по заданным размерам блока; 8.2.9.7 производить прирезку ткани или бумаги на оклейку стенки изделия; 8.2.9.8 производить сборку изделия и обжимку в прессе
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	8.2.10.1 выполнять ручную и машинную фальцовку; 8.2.10.2 шить тетрадный блок двумя способами; 8.2.10.3 производить обрезку тетрадей вручную и на резаке; 8.2.10.4 самостоятельно конструировать и изготавливать коробки по заданным размерам; 8.2.10.5 самостоятельно кроить развертки, опираясь на чертеж; 8.2.10.6 ориентироваться в размерах (длина, ширина, высота); 8.2.10.7 владеть приемами рицовки (ручной и на станке); 8.2.10.8 самостоятельно читать простые чертежи и технические рисунки; 8.2.10.9 самостоятельно производить расчет и разметку конструируемых изделий; 8.2.10.10 самостоятельно производить заготовку для оклейки и выклейки изделий.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя, проверять качество работ; 8.3.1.2 употреблять в речи техническую терминоло-гию, осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.3 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.4 уметь на глаз и с помощью линейки определять размер изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
	1.2 Технические сведения.	9.1.2.1 ориентироваться в задании по образцу самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, соблюдать санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	9.1.3.1 иметь представление об искусственных и синтетических материалах, применяемых в полиграфическом производстве; 9.1.3.2 иметь представление о свойствах синтетических и искусственных материалах;
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на переплетном оборудовании (машина для мягкого переплета, оборудование для твердого переплета, фальцовщик, резак, ламинатор); 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасности на фальцовочной машине;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 выполнять оформление деловых документов, связанных с приемом на работу;
2. Технологии изготовления труда	2.1. Аппликация	9.2.1.1 знать аппликацию, как один из видов изобра-зительной техники; 9.2.1.2 дать представления об истории аппликации, связанных в кочевыми народами; 9.2.1.3 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" и "Коллаж";
	2.2 Картонажное производство	9.2.2.1 выполнять планирование по показу и объяснению; 9.2.2.2 изготавливать простой чертеж несложного изделия;
	2.3 Переплетное производство	9.2.3.1 определять объект моделирования и конструирования; 9.2.3.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.3.3 придерживаться планирования при выполнении изделия;
	2.4 Брошюрные изделия	9.2.4.1 знать понятие полиграфия;
	2.5 Книжный переплет	9.2.5.1 различать макеты типовых переплетов; 9.2.5.2 различать особенности конструкции, свойство и вид переплетного материала;
	2.6 Дизайн обложек и переплетов, используя компьютерную графику	9.2.6.1 ознакомить с основами компьютерной графики; 9.2.6.2 знать приемы оформления обложек для брошюрной продукции на оргтехнике;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	9.2.7.1 уметь осуществлять правильный подбор материала для ремонта книг и брошюр; 9.2.7.2 определять виды повреждения изделий (внешние, внутренние) и степень сложности ремонта;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	9.2.8.1 иметь представление о позолотном прессе, о рельефном тиснении; 9.2.8.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 9.2.8.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише);
	2.9 Практические работы	9.2.9.1 владеть изготовлением беловых товаров (ученическая тетрадь, записная книжка, блокнот); 9.2.9.2 дизайн обложек и переплетов на оргтехнике; 9.2.9.3 последовательно соединять тетради в блок по средствам шитья;
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	9.2.10.1 самостоятельно выбирать нужный вид клея для различных видов работ; 9.2.10.2 подготавливать клей для работы, получая необходимую густоту и вязкость; 9.2.10.3 самостоятельно применять нужный клей для ручной и машинной работы;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	9.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению брошюрного изделия
2 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
	1.2 Технические сведения.	9.1.2.1 ориентироваться в задании по образцу самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы изделия по вопросам учителя и самостоятельно;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	9.1.3.1 иметь представление об искусственных и синтетических материалах, применяемых в полиграфическом производстве; 9.1.3.2 иметь представление о свойствах синтетических и искусственных материалах; 9.1.3.3 определять свойства искусственных материалов лабораторным путем; 9.1.3.4 отличать искусственные материалы от натуральных;
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на переплетном оборудовании (машина для мягкого переплета, оборудование для твердого переплета, фальцовщик, резак, ламинатор); 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасности на фальцовочной машине;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 выполнять оформление деловых документов, связанных с приемом на работу; 9.1.5.2 знать правила поведения при трудоустрой-стве на работу и всех требований, предъявляемых работодателем;
2. Технологии изготовления труда	2.1. Аппликация	9.2.1.1 знать аппликацию, как один из видов изобра-зительной техники; 9.2.1.2 дать представления об истории аппликации, связанных в кочевыми народами; 9.2.1.3 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" и "Коллаж"; 9.2.1.4 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, происхождение; 9.2.1.5 владеть основами дизайна, оформляя книжно- журнальную продукцию;
	2.2 Картонажное производство	9.2.2.1 выполнять планирование по показу и объяснению; 9.2.2.2 изготавливать простой чертеж несложного изделия; 9.2.2.3 осуществлять анализ качества изделия путем сравнения с образцом;
	2.3 Переплетное производство	9.2.3.1 определять объект моделирования и конструирования; 9.2.3.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.3.3 придерживаться планирования при выполнении изделия; 9.2.3.4 иметь общее представление о структуре полиграфического комбината; 9.2.3.5 иметь представление о профессии переплетчик в типографиях и на производстве
	2.4 Брошюрные изделия	9.2.4.1 знать понятие полиграфия; 9.2.4.2 ознакомить с отраслями полиграфической промышленности; 9.2.4.3 иметь представление о производстве беловых товаров (фабрики, цеха)
	2.5 Книжный переплет	9.2.5.1 различать макеты типовых переплетов; 9.2.5.2 различать особенности конструкции, свойство и вид переплетного материала; 9.2.5.3 стремиться осуществлять техническую характеристику стандартных переплетов; 9.2.5.4 соблюдать порядок изготовления переплета;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя различную технику.	9.2.6.1. знать виды отделки переплетных крышек (бескрасочное, тиснение, инкрустация, роспись, аппликация); 9.2.6.2 знать приемы оформления обложек для брошюрной продукции на оргтехнике; 9.2.6.3 уметь провести анализ качества своей работы, относительно образца
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	9.2.7.1 уметь осуществлять правильный подбор материала для ремонта книг и брошюр; 9.2.7.2 определять виды повреждения изделий (внешние, внутренние) и степень сложности ремонта; 9.2.7.3 иметь представление о назначении сигнатур; 9.2.7.4 обладать знаниями о порядке ремонта книги;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	9.2.8.1 иметь представление о позолотном прессе, о рельефном тиснении; 9.2.8.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 9.2.8.3 знать устройство позолотного пресса (температур-ный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 9.2.8.4 готовить пресс к работе, определять виды тиснения; 9.2.8.5 уметь устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе;
	2.9 Практические работы	9.2.9.1 владеть изготовлением беловых товаров (ученическая тетрадь, записная книжка, блокнот); 9.2.9.2 производить фальцовку листов бумаги в тетради; 9.2.9.3 последовательно соединять тетради в блок по средствам шитья; 9.2.9.4 подготавливать и приклеивать форзац к первому и последнему листу изделия; 9.2.9.5 заклеивать корешок блока
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	9.2.10.1 самостоятельно выбирать нужный вид клея для различных видов работ; 9.2.10.2 подготавливать клей для работы, получая необходимую густоту и вязкость; 9.2.10.3 самостоятельно применять нужный клей для ручной и машинной работы; 9.2.10.4 уметь производить фальцовку в два, три, четыре сгиба; 9.2.10.5 самостоятельно планировать по технологической карте;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктив-ные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	9.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению брошюрного изделия
3 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда
	1.2 Технические сведения	9.1.2.1 ориентироваться в задании по образцу само-стоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, соблюдать санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	9.1.3.1 иметь представление об искусственных и синтетических материалах, применяемых в полиграфическом производстве; 9.1.3.2 иметь представление о свойствах синтетических и искусственных материалах; 9.1.3.3 определять свойства искусственных материалов лабораторным путем; 9.1.3.4 отличать искусственные материалы от натуральных; 9.1.3.5 иметь представление о процессах производства материалов синтетического происхождения; 9.1.3.6 иметь представление о процессах производства материалов искусственного и натурального происхождения;
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на переплетном оборудовании (машина для мягкого переплета, оборудование для твердого переплета, фальцовщик, резак, ламинатор); 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасности на фальцовочной машине; 9.1.4.3 соблюдать приемы безопасности на переплетных машинах (машина мягкого переплета, твердого переплета);
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 выполнять оформление деловых документов, связанных с приемом на работу; 9.1.5.2 знать правила поведения при трудоустрой-стве на работу и всех требований, предъявляемых работодателем; 9.1.5.3 знать с правила заполнения трудового договора; 9.1.5.4 иметь представление об охране труда;
2.Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	9.2.1.1 знать аппликацию, как один из видов изобра-зительной техники; 9.2.1.2 дать представления об истории аппликации, связанных в кочевыми народами; 9.2.1.3 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" и "Коллаж"; 9.2.1.4 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, происхождение; 9.2.1.5 владеть приемами разметки, раскроя. Знать правила безопасной работы с режущими инструментами и оборудованием; 9.2.1.6 иметь навыки оформления обложек и переплетов, сочетая цвет и форму; 9.2.1.7 уметь организовать рабочее место для занятий в технике аппликация;
	2.2 Картонажное производство	9.2.2.1 выполнять планирование по показу и объяснению; 9.2.2.2 изготавливать простой чертеж несложного изделия; 9.2.2.3 осуществлять анализ качества изделия путем сравнения с образцом; 9.2.2.4 усвоить понятие рицовка картона с учетом направления волокон материала;
	2.3 Переплетное производство	9.2.3.1 определять объект моделирования и конструирования; 9.2.3.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.3.3 придерживаться планирования при выполнении изделия; 9.2.3.4 иметь общее представление о структуре полиграфического комбината; 9.2.3.5 иметь представление о профессии переплетчик в типографиях и на производстве; 9.2.3.6 иметь представление о бригадном методе работы; 9.2.3.7 иметь представление о нормах и требованиях к качеству изготовляемой продукции;
	2.4. Брошюрные изделия	9.2.4.1 понимать полиграфию, как отрасль; 9.2.4.2 ознакомить с отраслями полиграфической промышленности; 9.2.4.3 иметь представление о производстве беловых товаров (фабрики, цеха); 9.2.4.4 использовать технологию ручной фальцовки и познакомиться с машинной фальцовкой. 9.2.4.5 выполнять сборку брошюрных изделий, знать способы соединения беловых изделий;
	2.5. Книжный переплет	9.2.5.1 различать макеты типовых переплетов; 9.2.5.2 различать особенности конструкции, свойство и вид переплетного материала; 9.2.5.3 стремиться осуществлять техническую характеристику стандартных переплетов; 9.2.5.4 соблюдать порядок изготовления переплета; 9.2.5.5 различать способы соединения блока в стандартных переплетах; 9.2.5.6 различать типы переплетных крышек с пятого по девятый тип (составная из одной детали, цельнокрытая, с накладными сторонками и накладным корешком, с накладными сторонками и окантованным корешком)
	2.6 Дизайн обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	9.2.6.1 знать виды отделки переплетных крышек; 9.2.6.2 знать приемы оформления обложек для брошюрной продукции на оргтехнике; 9.2.6.3 уметь провести анализ качества своей работы, относительно образца; 9.2.6.4 различать и называть цвета, подбирать гармонические сочетания цветов; 9.2.6.5 иметь представление о золочении переплетов от руки и посредством пресса;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	9.2.7.1 уметь осуществлять правильный подбор материала для ремонта книг и брошюр; 9.2.7.2 определять виды повреждения изделий (внешние, внутренние) и степень сложности ремонта; 9.2.7.3 иметь представление о назначении сигнатур; 9.2.7.4 обладать знаниями о порядке ремонта книги; 9.2.7.5 уметь организовать рабочее место при ремонте книг и брошюр;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	9.2.8.1 иметь представление о позолотном прессе, о рельефном тиснении; 9.2.8.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 9.2.8.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 9.2.8.4 готовить пресс к работе, определять виды тиснения; 9.2.8.5 уметь устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 9.2.8.6 знать основные рабочие части и и название деталей: биговальная, фальцовочная и клеевая машина. 9.2.8.7 уметь организовать рабочее место, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, уметь правильно применять и выбирать материал, для оборудования. 9.2.8.8 иметь теоретические сведения о последовательности работы на: биговальной, клеевой, фальцовочной машинах, и прессе
	2.9 Практические работы	9.2.9.1 владеть изготовлением беловых товаров (ученическая тетрадь, записная книжка, блокнот); 9.2.9.2 производить фальцовку листов бумаги в тетради; 9.2.9.3 последовательно соединять тетради в блок по средствам шитья; 9.2.9.4 подготавливать и приклеивать форзац к первому и последнему листу изделия; 9.2.9.5 заклеивать корешок блока; 9.2.9.6 владеть приемами обрезания блок с трех сторон; передок, головке, хвостике; 9.2.9.7 изготавливать переплетную крышку: крой сторонок, отстава, шаблона шпации; 9.2.9.8 осуществлять сборку сторонок на корешок; 9.2.9.9 производить крытье обложки в составном переплете;
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	9.2.10.1 дизайн обложек и переплетов; 9.2.10.2 подготавливать клей для работы, получая необходимую густоту и вязкость; 9.2.10.3 самостоятельно применять нужный клей для ручной и машинной работы; 9.2.10.4 уметь производить фальцовку в два, три, четыре сгиба; 9.2.10.5 самостоятельно планировать по технологической карте; 9.2.10.6. производить расчет по техническому рисунку; 9.2.10.7 самостоятельно производить раскрой и сборку, опираясь на чертеж, технический рисунок; 9.2.10.8 самостоятельно изготавливать брошюрные изделия, соблюдая порядок операций;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктив-ные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	9.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению брошюрного изделия
4 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда
	1.2 Технические сведения.	9.1.2.1 ориентироваться в задании по образцу самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы изделия по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, соблюдать санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	9.1.3.1 иметь представление об искусственных и синтетических материалах, применяемых в полиграфическом производстве; 9.1.3.2 иметь представление о свойствах синтетических и искусственных материалах; 9.1.3.3 определять свойства искусственных материалов лабораторным путем; 9.1.3.4 отличать искусственные материалы от натуральных; 9.1.3.5 иметь представление о процессах производства материалов синтетического происхождения; 9.1.3.6 иметь представление о процессах производства материалов искусственного и натурального происхождения; 9.1.3.7 стремиться определять ручное изготовление изделий от производственного
	1.4 Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	9.1.4.1 соблюдать правила безопасной работы на переплетном оборудовании (машина для мягкого переплета, оборудование для твердого переплета, фальцовщик, резак, ламинатор); 9.1.4.2 соблюдать приемы безопасности на фальцовочной машине; 9.1.4.3 соблюдать приемы безопасности на переплетных машинах (машина мягкого переплета, твердого переплета); 9.1.4.4 соблюдать приемы безопасной работы на биговальной машине
	1.5 Этика и трудовое законодательство	9.1.5.1 выполнять оформление деловых документов, связанных с приемом на работу; 9.1.5.2 знать правила поведения при трудоустрой-стве на работу и всех требований, предъявляемых работодателем; 9.1.5.3 знать с правила заполнения трудового договора; 9.1.5.4 иметь представление об охране труда; 9.1.5.5 иметь представление об основных правилах безопасности рабочих и служащих.
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	9.2.1.1 знать аппликацию, как один из видов изобра-зительной техники; 9.2.1.2 дать представления об истории аппликации, связанных в кочевыми народами; 9.2.1.3 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" и "Коллаж"; 9.2.1.4 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, происхождение; 9.2.1.5 владеть приемами разметки, раскроя. Знать правила безопасной работы с режущими инструментами и оборудованием; 9.2.1.6 иметь навыки оформления обложек и переплетов, сочетая цвет и форму; 9.2.1.7 иметь представление о организации занятий в технике аппликация; 9.2.1.8 владеть правилами подбор материала и оборудования для работы в технике аппликация. 9.2.1.9 соблюдать приемы и правила последовательности выполнения аппликации
	2.2 Картонажное производство	9.2.2.1 выполнять планирование по показу и объяснению; 9.2.2.2 изготавливать простой чертеж несложного изделия; 9.2.2.3 осуществлять анализ качества изделия путем сравнения с образцом; 9.2.2.4 усвоить понятие рицовка картона с учетом направления волокон материала; 9.2.2.5 выполнять рицовку используя ручное и механическое оборудование
	2.3 Переплетное производство	9.2.3.1 определять объект моделирования и конструирования; 9.2.3.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.3.3 придерживаться планирования при выполнении изделия; 9.2.3.4 иметь общее представление о структуре полиграфического комбината; 9.2.3.5 иметь представление о профессии переплетчик в типографиях и на производстве; 9.2.3.6 иметь представление о бригадном методе работы; 9.2.3.7 иметь представление о нормах и требованиях к качеству изготовляемой продукции; 9.2.3.8 иметь представление о содержании работы каждого из цехов полиграфического комбината
	2.4 Брошюрные изделия	9.2.4.1 знать понятие полиграфия; 9.2.4.2 ознакомить с отраслями полиграфической промышленности; 9.2.4.3 иметь представление о производстве беловых товаров (фабрики, цеха); 9.2.4.4 использовать технологию ручной фальцовки и познакомиться с машинной фальцовкой 9.2.4.5 выполнять сборку брошюрных изделий, знать способы соединения беловых изделий; 9.2.4.6 знать разновидности машинного скрепления брошюрной продукции
	2.5 Книжный переплет	9.2.5.1 различать макеты типовых переплетов; 9.2.5.2 различать особенности конструкции, свойство и вид переплетного материала; 9.2.5.3 стремиться осуществлять техническую характеристику стандартных переплетов; 9.2.5.4 соблюдать порядок изготовления переплета; 9.2.5.5 различать способы соединения блока в стандартных переплетах; 9.2.5.6 различать типы переплетных крышек с пятого по девятый тип (составная из одной детали, цельнокрытая, с накладными сторонками и накладным корешком, с накладными сторонками и окантованным корешком)
	2.6 Дизайн обложек и переплетов, используя различные виды оформления.	9.2.6.1 знать виды отделки переплетных крышек; 9.2.6.2 знать приемы оформления обложек для брошюрной продукции на оргтехнике; 9.2.6.3 уметь провести анализ качества своей работы, относительно образца; 9.2.6.4 различать и называть цвета, подбирать гармонические сочетания цветов; 9.2.6.5 иметь представление о золочении переплетов от руки и посредством пресса; 9.2.6.6 знать материалы и принадлежности употребляемые переплетчиком для ручного золочения и посредством многофункционального пресса.
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	9.2.7.1 уметь осуществлять правильный подбор материала для ремонта книг и брошюр; 9.2.7.2 определять виды повреждения изделий (внешние, внутренние) и степень сложности ремонта; 9.2.7.3 иметь представление о назначении сигнатур; 9.2.7.4 обладать знаниями о порядке ремонта книги; 9.2.7.5 уметь организовать рабочее место при ремонте книг и брошюр; 9.2.7.6 закреплять полученные знания, выполнив ремонт и сравнив его с образцом
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	9.2.8.1 иметь представление о позолотном прессе, о рельефном тиснении; 9.2.8.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 9.2.8.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 9.2.8.4 готовить пресс к работе, определять виды тиснения; 9.2.8.5 уметь устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 9.2.8.6 знать основные рабочие части и и название деталей: биговальная, фальцовочная и клеевая машина. 9.2.8.7 уметь организовать рабочее место, при работе с оборудованием, знать правила безопасной работы, уметь правильно применять и выбирать материал, для оборудования 9.2.8.8 иметь теоретические сведения о последовательности работы на: биговальной, клеевой, фальцовочной машинах, и прессе; 9.2.8.9 иметь представление о картоно-рубильном станке (папшер), предназначение станка (заготовка сторонок переплетной крышки, разверток)
	2.9 Практические работы	9.2.9.1 владеть изготовлением беловых товаров (ученическая тетрадь, записная книжка, блокнот); 9.2.9.2 производить фальцовку листов бумаги в тетради; 9.2.9.3 последовательно соединять тетради в блок по средствам шитья; 9.2.9.4 подготавливать и приклеивать форзац к первому и последнему листу изделия; 9.2.9.5 заклеивать корешок блока; 9.2.9.6 владеть приемами обрезания блок с трех сторон; передок, головке, хвостике; 9.2.9.7 изготавливать переплетную крышку: крой сторонок, отстава, шаблона шпации; 9.2.9.8 осуществлять сборку сторонок на корешок; 9.2.9.9 производить крытье обложки в составном переплете; 9.2.9.10 производить отделку переплетной крышки; 9.2.9.11 подготавливать и вставлять блок в переплетную крышку
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	9.2.10.1 самостоятельно выбирать нужный вид клея для различных видов работ; 9.2.10.2 подготавливать клей для работы, получая необходимую густоту и вязкость; 9.2.10.3 самостоятельно применять нужный клей для ручной и машинной работы; 9.2.10.4 уметь производить фальцовку в два, три, четыре сгиба; 9.2.10.5 самостоятельно планировать по технологической карте; 9.2.10.6 производить расчет по техническому рисунку; 9.2.10.7 самостоятельно производить раскрой и сборку, опираясь на чертеж, технический рисунок; 9.2.10.8. самостоятельно изготавливать брошюрные изделия, соблюдая порядок операций; 9.2.10.9 самостоятельно применять решение о способе соединения одно тетрадных изделий
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктив-ные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	9.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению брошюрного изделия

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
	1.2 Технические сведения.	10.1.2.1 подбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	10.1.3.1 осуществлять подборку материалов используемых для изготовления брошюрных изделий; 10.1.3.2 производить подбор материала для изделий в твердом переплете;
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	10.1.4.1. выполнять правила безопасной работы на многофункциональном прессе; 10.1.4.2. соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций;
	1.5 Этика и трудовое законо дательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональной ответственности;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	10.2.1.1 владеть навыками подбора материала в технике "аппликация"; 10.2.1.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.1.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов 10.2.1.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации;
	2.2 Картонажное производство	10.2.2.1 моделировать картонажные изделия и изготавливать модели картонажных изделий путем построения чертежа;
	2.3 Переплетное производство	10.2.3.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.3.2 знать назначение и использование предмета труда в быту;
	2.4 Брошюрные изделия	10.2.4.1 осваивать технологию промышленного изготовления брошюрной продукции; 10.2.4.2 знать типы брошюрных изделий, и их конструктивные особенности;
	2.5 Книжный переплет	10.2.5.1 знать устройство типографии (цех участок); 10.2.5.2 иметь представление об основных станках и машинах для выполнения переплетно-брошюрных процессов на производстве;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	10.2.6.1 дать понятие о рельефном тиснении; 10.2.6.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге;
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	10.2.7.1 закреплять практические умения и навыки, определив вид повреждения книги; 10.2.7.2 устанавливать степень сложности ремонта; 10.2.7.3 устранять внешние и внутренние повреждения книги;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	10.2.8.1 применять на практике полученные знания при работе с полиграфическим оборудованием. 10.2.8.2 знать основные рабочие части оборудования, уметь организовать рабочее место. 10.2.8.3 выполнять последовательно операции на каждой машине, применять соответствующий материал. 10.2.8.4 следить за техническим состоянием оборудования; в случае обнаружения неисправности принимать меры;
	2.9 Практические работы	10.2.9.1 владеть ходом планирования трудовых операций; 10.2.9.2 закреплять практические навыки по изготовлению книг и брошюрных изделий; 10.2.9.3 владеть техникой изготовления миниатюрных книг;
	2.10 Самостоятельная работа, пример-ный перечень	10.2.10.1 самостоятельно подготавливать машину для мягкого переплета к работе; 10.2.10.2 самостоятельно использовать переплетное оборудование при изготовлении брошюрных изделий; 10.2.10.3 соблюдать технику безопасности;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	10.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению книжного изделия
2 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
	1.2 Технические сведения	10.1.2.1 подбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2. производить сравнительный анализ материалов, применяемых в полиграфии; 10.1.2.3. самостоятельно работать по технологической карте, техническому рисунку, образцу;
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	10.1.3.1 осуществлять подборку материалов используемых для изготовления брошюрных изделий; 10.1.3.2 производить подбор материала для изделий в твердом переплете; 10.1.3.3 определять синтетические материалы по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения;
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	10.1.4.1. выполнять правила безопасной работы на многофункциональном прессе; 10.1.4.2. соблюдать правила безопасной работы на электрическом ламинаторе; 10.1.4.3. соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональной ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о коммуникабельности в учебно- трудовых коллективах;
2. Технологии изготовления труда	2.1. Аппликация	10.2.1.1 владеть навыками подбора материала в технике "аппликация"; 10.2.1.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.1.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов 10.2.1.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.6. самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение
	2.2 Картонажное производство	10.2.2.1 моделировать картонажные изделия и изготавливать модели картонажных изделий путем построения чертежа; 10.2.2.2 выполнять вырубку заготовок из картона; 10.2.2.3 выполнять сборку развертки картонажных изделий по образцу;
	2.3 Переплетное производство	10.2.3.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.3.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.3.3 оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом; 10.2.3.4 иметь общее представление о разновидностях конструкций переплетных изделий полиграфического комбината;
	2.4 Брошюрные изделия	10.2.4.1 осваивать технологию промышленного изготовления брошюрной продукции; 10.2.4.2 знать типы брошюрных изделий, и их конструктивные особенности; 10.2.4.3 уметь ориентироваться в задании, по образцу изделия;
	2.5 Книжный переплет	10.2.5.1 знать устройство типографии (цех участок); 10.2.5.2 иметь представление об основных станках и машинах для выполнения переплетно-брошюрных процессов на производстве; 10.2.5.3 стремиться ориентироваться в выполнении переплетных операций, машинным способом на производстве и в условиях школьной мастерской;
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации	10.2.6.1 дать понятие о рельефном тиснении; 10.2.6.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 10.2.6.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише);
	2.7 Ремонт книжно-журналь-ной продукции	10.2.7.1 закреплять практические умения и навыки, определив вид повреждения книги; 10.2.7.2 устанавливать степень сложности ремонта; 10.2.7.3 устранять внешние и внутренние повреждения книги; 10.2.7.4 производить в строгой последовательности ремонт изделия;
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	10.2.8.1 применять на практике полученные знания при работе с полиграфическим оборудованием. 10.2.8.2 знать основные рабочие части оборудования, уметь организовать рабочее место. 10.2.8.3 выполнять последовательно операции на каждой машине, применять соответствующий материал 10.2.8.4 следить за техническим состоянием оборудования; в случае обнаружения неисправности принимать меры; 10.2.8.5 ориентироваться в задании по образцу, производить анализ работы практически показать все приемы работы, сопровождая объяснением; 10.2.8.6 устно представлять отчет о плане предстоящей и выполненной работы;
	2.9 Практические работы	10.2.9.1 владеть ходом планирования трудовых операций; 10.2.9.2 закреплять практические навыки по изготовлению книг и брошюрных изделий; 10.2.9.3 владеть техникой изготовления миниатюрных книг; 10.2.9.4 моделировать беловые и книжные изделия; 10.2.9.5 ориентироваться по чертежам, подбирать материал и инструменты для заданной работы; 10.2.9.6 стремиться составлять технологическую карту на изделия;
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	10.2.10.1 самостоятельно подготавливать машину для мягкого переплета к работе; 10.2.10.2 самостоятельно использовать переплетное оборудование при изготовлении брошюрных изделий; 10.2.10.3 соблюдать технику безопасности; 10.2.10.4 самостоятельно подготавливать клеевую машину к работе; 10.2.10.5 самостоятельно делать выбор для использования машин по скреплению брошюрных изделий; 10.2.10.6 самостоятельно пользоваться гильотиной для обрезки блоков и изделий по заданным размерам с трех сторон (передок, хвостик, головка);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	10.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению книжного изделия
3 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда.
	1.2 Технические сведения	10.1.2.1 подбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 производить сравнительный анализ материалов, применяемых в полиграфии; 10.1.2.3 самостоятельно работать по технологической карте, техническому рисунку, образцу; 10.1.2.4 осуществлять планирование изготовляемого изделия
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	10.1.3.1 осуществлять подборку материалов используемых для изготовления брошюрных изделий; 10.1.3.2 производить подбор материала для изделий в твердом переплете; 10.1.3.3 определять синтетические материалы по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения; 10.1.3.4 иметь представления о дефектах и производственном браке; 10.1.3.5 иметь представление о новых материалах их свойствах; 10.1.3.6 иметь представление о правилах хранения и ухода за изделиями из синтетических и натуральных материалов;
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	10.1.4.1 выполнять правила безопасной работы на многофункциональном прессе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасной работы на электрическом ламинаторе; 10.1.4.3 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.4 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.5 соблюдать требования по пожарной безопасности;
	1.5 Этика и трудовое законодательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональной ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о коммуникабельности в учебно- трудовых коллективах; 10.1.5.4 знать квалификационные разряды на производстве;
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	10.2.1.1 владеть навыками подбора материала в технике "аппликация"; 10.2.1.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.1.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов. 10.2.1.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.6 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.1.7 проявлять творчество и фантазию; 10.2.1.8 подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.1.9 владеть технологией наклеивания; 10.2.1.10 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.11 применять пригодные сорта бумаги для техники аппликации (настольная, мраморная, шагреневая, тесненная, бархатная, серебреная, бронзовая);
	2.2 Картонажное производство	10.2.2.1 моделировать картонажные изделия и изготавливать модели картонажных изделий путем построения чертежа; 10.2.2.2 выполнять вырубку заготовок из картона; 10.2.2.3 выполнять сборку развертки картонажных изделий по образцу; 10.2.2.4 анализировать и сравнивать изготавливаемое изделие с образцом;
	2.3 Переплетное производство	10.2.3.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.3.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.3.3 оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом; 10.2.3.4 иметь общее представление о разновидностях конструкций переплетных изделий полиграфического комбината; 10.2.3.5 иметь представление о планировании и нормах выработки на комбинате
	2.4 Брошюрные изделия	10.2.4.1 осваивать технологию промышленного изготовления брошюрной продукции; 10.2.4.2 знать типы брошюрных изделий, и их конструктивные особенности; 10.2.4.3 уметь ориентироваться в задании, по образцу изделия; 10.2.4.4 изготавливать изделие по технологической карте и техническому рисунку; 10.2.4. составлять сравнительный анализ своей работы и образца
	2.5 Книжный переплет	10.2.5.1 знать устройство типографии (цех участок); 10.2.5.2 иметь представление об основных станках и машинах для выполнения переплетно-брошюрных процессов на производстве; 10.2.5.3 стремиться ориентироваться в выполнении переплетных операций, машинным способом на производстве и в условиях школьной мастерской; 10.2.5.4 видеть разницу между типографическим изделием, и изделием, сделанным в школьной мастерской
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	10.2.6.1 дать понятие о рельефном тиснении; 10.2.6.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 10.2.6.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 10.2.6.4 уметь подготовить пресс к работе, определить вид тиснения; 10.2.6.5 устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 10.2.6.6 знать последовательность работы на многофункциональном прессе
	2.7 Ремонт книжно-журнальной продукции	10.2.7.1 закреплять практические умения и навыки, определив вид повреждения книги; 10.2.7.2 устанавливать степень сложности ремонта; 10.2.7.3 устранять внешние и внутренние повреждения книги; 10.2.7.4 производить в строгой последовательности ремонт изделия; 10.2.7.5 иметь представление о сложном комбинированном ремонте (от тетради до переплетной крышки); 10.2.7.6 знать последовательность операций при сложном комбинированном ремонте
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	10.2.8.1 применять на практике полученные знания при работе с полиграфическим оборудованием. 10.2.8.2 знать основные рабочие части оборудования, уметь организовать рабочее место; 10.2.8.3 выполнять последовательно операции на каждой машине, применять соответствующий материал; 10.2.8.4 следить за техническим состоянием оборудования; в случае обнаружения неисправности принимать меры; 10.2.8.5 ориентироваться в задании по образцу, производить анализ работы практически показать все приемы работы, сопровождая объяснением; 10.2.8.6 устно представлять отчет о плане предстоящей и выполненной работы; 10.2.8.7 стремиться анализировать качество выполненных изделий; 10.2.8.8 производить последовательно операции на печатном оборудовании для брошюрных изделий; 10.2.8.9 применять теоретические знания при работе на переплетном оборудовании; 10.2.8.10 называть основные части переплетного оборудования; 10.2.8.11 осуществлять работу на ограничительно-направляющей линейке картонорубильного станка;
	2.9 Практические работы	10.2.9.1 владеть ходом планирования трудовых операций; 10.2.9.2 закреплять практические навыки по изготовлению книг и брошюрных изделий; 10.2.9.3 владеть техникой изготовления миниатюрных книг; 10.2.9.4 моделировать беловые и книжные изделия; 10.2.9.5 ориентироваться по чертежам, подбирать материал и инструменты для заданной работы; 10.2.9.6 стремиться составлять технологическую карту на изделия; 10.2.9.7 заготавливать детали и выполнять изделия при пооперационном разделении труда; 10.2.9.8 определять качество заготовок и изделий, сравнивая их с образцом;
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	10.2.10.1 самостоятельно подготавливать машину для мягкого переплета к работе; 10.2.10.2 самостоятельно использовать переплетное оборудование при изготовлении брошюрных изделий; 10.2.10.3 соблюдать технику безопасности; 10.2.10.4 самостоятельно подготавливать клеевую машину к работе; 10.2.10.5 самостоятельно делать выбор для использования машин по скреплению брошюрных изделий; 10.2.10.6 самостоятельно пользоваться гильотиной для обрезки блоков и изделий по заданным размерам с трех сторон (передок, хвостик, головка); 10.2.10.7 самостоятельно подбирать материалы для блокнотов различных видов конструкций
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	10.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению книжного изделия
4 четверть
1. Материаловедение	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда.
	1.2 Технические сведения.	10.1.2.1 подбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 производить сравнительный анализ материалов, применяемых в полиграфии; 10.1.2.3 самостоятельно работать по технологической карте, техническому рисунку, образцу; 10.1.2.4 осуществлять планирование изготовляемого изделия; 10.1.2.5 иметь представление о основных сведениях трудового законодательства
	1.3 Материаловедение "производство бумаги и картона, их свойства"	10.1.3.1 осуществлять подборку материалов используемых для изготовления брошюрных изделий; 10.1.3.2 производить подбор материала для изделий в твердом переплете; 10.1.3.3 определять синтетические материалы по внешнему виду, на ощупь и по характеру горения; 10.1.3.4 иметь представления о дефектах и производственном браке; 10.1.3.5 иметь представление о новых материалах их свойствах; 10.1.3.6 иметь представление о правилах хранения и ухода за изделиями из синтетических и натуральных материалов; 9.1.3.7 осуществлять уход за печатными изделиями
	Правила безопасной работы на печатно-переплетном оборудовании	10.1.4.1 выполнять правила безопасной работы на многофункциональном прессе; 10.1.4.2 соблюдать правила безопасной работы на электрическом ламинаторе; 10.1.4.3 соблюдать правила безопасности при выполнении ручных и машинных операций; 10.1.4.4 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.4.5 соблюдать требования по пожарной безопасности; 10.1.4.6 выполнять правила по безопасности труда на рабочем месте
	1.5 Этика и трудовое законо дательство	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональной ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о коммуникабельности в учебно- трудовых коллективах; 10.1.5.4 знать квалификационные разряды на производстве; 10.1.5.5 знать от чего зависит рост заработной платы
2. Технологии изготовления труда	2.1 Аппликация	10.2.1.1 владеть навыками подбора материала в технике "аппликация"; 10.2.1.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.1.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов. 10.2.1.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.6 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.1.7 проявлять творчество и фантазию; 10.2.1.8. подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.1.9 владеть технологией наклеивания; 10.2.1.10 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации; 10.2.1.11 применять пригодные сорта бумаги для техники аппликации (настольная, мраморная, шагреневая, тесненная, бархатная, серебреная, бронзовая); 10.2.1.12 применять технику аппликации в оформительских работах(пригласительные билеты, поздравительные открытки, программки, адресные поздравления, закладки для книг)
	2.2 Картонажное производство	10.2.2.1 моделировать картонажные изделия и изготавливать модели картонажных изделий путем построения чертежа; 10.2.2.2 выполнять вырубку заготовок из картона; 10.2.2.3 выполнять сборку развертки картонажных изделий по образцу; 10.2.2.4 анализировать и сравнивать изготавливаемое изделие с образцом; 10.2.2.5 соблюдать требования в оформительских работах картонажных изделий
	2.3 Переплетное производство	10.2.3.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.3.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.3.3 оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом; 10.2.3.4 иметь общее представление о разновидностях конструкций переплетных изделий полиграфического комбината; 10.2.3.5 иметь представление о планировании и нормах выработки на комбинате; 10.2.3.6 иметь представление об оборудовании переплетного цеха и его машинах
	2.4 Брошюрные изделия	10.2.4.1 осваивать технологию промышленного изготовления брошюрной продукции; 10.2.4.2 знать типы брошюрных изделий, и их конструктивные особенности; 10.2.4.3 уметь ориентироваться в задании, по образцу изделия; 10.2.4.4 изготавливать изделие по технологической карте и техническому рисунку; 10.2.4.5 составлять сравнительный анализ своей работы и образца; 10.2.4.6 знать новейшие технологии изготовления брошюрных изделий
	2.5 Книжный переплет	10.2.5.1 знать устройство типографии (цех участок); 10.2.5.2 иметь представление об основных станках и машинах для выполнения переплетно-брошюрных процессов на производстве; 10.2.5.3 стремиться ориентироваться в выполнении переплетных операций, машинным способом на производстве и в условиях школьной мастерской; 10.2.5.4 видеть разницу между типографическим изделием, и изделием, сделанным в школьной мастерской
	2.6 Оформление обложек и переплетов, используя орнаментальное творчество и технику аппликации.	10.2.6.1 дать понятие о рельефном тиснении; 10.2.6.2 ориентироваться в устройстве многофункционального пресса для тиснения на фольге; 10.2.6.3 знать устройство позолотного пресса (температурный режим работы, в зависимости от материала, назначение клише); 10.2.6.4 уметь подготовить пресс к работе, определить вид тиснения; 10.2.6.5 устанавливать и подготавливать клише на рабочем столе; 10.2.6.6 знать последовательность работы на многофункциональном прессе; 10.2.6.7 осуществлять подбор материала для оформления переплетных крышек.
	2.7 Ремонт книжно-журналь-ной продукции	10.2.7.1 закреплять практические умения и навыки, определив вид повреждения книги; 10.2.7.2 устанавливать степень сложности ремонта; 10.2.7.3 устранять внешние и внутренние повреждения книги; 10.2.7.4 производить в строгой последовательности ремонт изделия; 10.2.7.5 иметь представление о сложном комбинированном ремонте (от тетради до переплетной крышки); 10.2.7.6 знать последовательность операций при сложном комбинированном ремонте; 10.2.7.7 осуществлять подбор материала для всех видов ремонта
	2.8 Техническое оснащение переплетной мастерской	10.2.8.1 применять на практике полученные знания при работе с полиграфическим оборудованием. 10.2.8.2 знать основные рабочие части оборудования, уметь организовать рабочее место 10.2.8.3 выполнять последовательно операции на каждой машине, применять соответствующий материал; 10.2.8.4 следить за техническим состоянием оборудования; в случае обнаружения неисправности принимать меры; 10.2.8.5 ориентироваться в задании по образцу, производить анализ работы практически показать все приемы работы, сопровождая объяснением; 10.2.8.6 устно представлять отчет о плане предстоящей и выполненной работы; 10.2.8.7 стремиться анализировать качество выполненных изделий; 10.2.8.8 производить последовательно операции на печатном оборудовании для брошюрных изделий; 10.2.8.9 применять теоретические знания при работе на переплетном оборудовании; 10.2.8.10 называть основные части переплетного оборудования; 10.2.8.11 осуществлять работу на ограничительно-направляющей линейке картонорубильного станка; 10.2.8.12 осуществлять порядок рубки картона на картонорубилке, учитывая направление волокон
	2.9 Практические работы	10.2.9.1 владеть ходом планирования трудовых операций; 10.2.9.2 закреплять практические навыки по изготовлению книг и брошюрных изделий; 10.2.9.3 владеть техникой изготовления миниатюрных книг; 10.2.9.4 моделировать беловые и книжные изделия; 10.2.9.5 ориентироваться по чертежам, подбирать материал и инструменты для заданной работы; 10.2.9.6 стремиться составлять технологическую карту на изделия; 10.2.9.7 заготавливать детали и выполнять изделия при пооперационном разделении труда; 10.2.9.8 определять качество заготовок и изделий, сравнивая их с образцом; 10.2.9.9 пытаться самостоятельно заполнять технологичес-кую карту на изделия; 10.2.9.10 проверять правильность составления технологических карт
	2.10 Самостоятельная работа, примерный перечень	10.2.10.1 самостоятельно подготавливать машину для мягкого переплета к работе; 10.2.10.2 самостоятельно использовать переплетное оборудование при изготовлении брошюрных изделий; 10.2.10.3 соблюдать технику безопасности; 10.2.10.4 самостоятельно подготавливать клеевую машину к работе; 10.2.10.5 самостоятельно делать выбор для использования машин по скреплению брошюрных изделий; 10.2.10.6 самостоятельно пользоваться гильотиной для обрезки блоков и изделий по заданным размерам с трех сторон (передок, хвостик, головка); 10.2.10.7 самостоятельно подбирать материалы для блокнотов различных видов конструкций; 10.2.10.8 самостоятельно изготавливать блокноты (карманные настольные, открытые, обрезные, в гибком переплете, с кантом)
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Материаловедение	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Технологии изготовления труда	10.3.2.1 итоговая самостоятельная работа по изготовлению книжного изделия

Приложение 7
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Цветовод и озеленитель"

87. Программа по профилю "Цветовод-озеленитель" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии изготовления предметов труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

88. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) инструменты и приспособления;

3) правила безопасной работы;

4) пришкольный участок;

5) этика и трудовое законодательство.

89. Раздел "Технологии изготовления предметов труда" включает следующие подразделы:

1) работа с почвой;

2) комнатное цветоводство;

3) садовое цветоводство;

4) практическое повторение.

90. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) самостоятельная работа;

3) контрольная итоговая работа.

91. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда.	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Цветовод - озеленитель"	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель"	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Цветовод - озеленитель"	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию кабинета цветоводства
1.2 Инструменты и приспособления.	7.1.2.1 применять при выполнении работ по уходу за комнатными растениями пульвелизоторы, лейки, деревянные колышки для рыхления почвы, ножницы.	8.1.2.1 использовать секаторы, при обрезке цветочных растений, лопаты при вскапывании почвы на пришкольном участке, грабли для выравнивания почвы на клумбах и в цветниках; 8.1.2.2 использовать секаторы, ножницы при обрезке комнатных цветочных растений, лопаты для очистки снега на пришкольном участке	9.1.2.1 производить стрижку газонов на пришкольном участке, под наблюдением учителя, бытовой газонокосилкой, работающей на жидком топливе; 9.1.2.2 использовать поливные шланги.	10.1.2.1 выполнять, при контроле учителя, стрижку газонов электрической газонокосилкой в скверах и парках города; 10.1.2.2 применять при поливе клумб и цветников современные поливочные гофрированные шланги; 10.1.2.3 знать механизацию труда в цветоводстве и декоративном садоводстве
1.3 Правила безопасной работы	7.1.3.1 иметь представление о правилах безопасной работы пульвелизатором, колышками для рыхления почвы, ножницами, лейками; 7.1.3.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ	8.1.3.1 соблюдать правила безопасной работы садовыми ножницами, с секатором, лопатой, веником, граблями; 8.1.3.2 организовывать свое рабочее место в кабинете цветоводства; 8.1.3.3 соблюдать правила техники безопасности при работе на школьном участке в зимнее время	9.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами; 9.1.3.2 знать правила безопасной работы на рабочих местах в кабинете цветоводства и на пришкольном участке	10.1.3.1 соблюдать технику безопасности при работе на промышленных газонокосилках с электроприводомс гофрированными шлангами; 10.1.3.2 соблюдать требования по правилам техники безопасности и электробезопасности. электробезопасности; 10.1.3.3 уметь работать с шестом для сбора плодов с высоких деревьев
1.4 Пришкольный участок	7.1.4.1 иметь общее представление об эстетике пришкольного участка, экскурсия по пришкольному участку; 7.1.4.2 выполнять уборку дорожек от опавших листьев на территории школы; 7.1.4.3 выполнять прополку от сорняков, подметание, освобожденной территории; 7.1.4.4 выполнять сбор семян, обмолот, сортировку и закладку на просушивание и хранение; 7.1.4.5 иметь представление о способах размножения садовых цветов	8.1.4.1 знать цветочные растения, произрастающие на клумбах и цветниках пришкольного участка; 8.1.4.2 выполнять чистку дорожек от снега на пришкольном участке, в сквере или парке; 8.1.4.3 производить осмотр технического состояния садовой дорожки; 8.1.4.4 определять вид ремонта, размер выбоин, выполнять выемку покрытия из основания дорожки, заполнение шлаком, полив, уплотнение трамбовкой отремонтированного участка	9.1.4.1 ухаживать за цветковыми растения (однолетними и многолетними) растущие на школьных клумбах и в цветника, и называть их; 9.1.4.2 использовать однолетние цветковые растения выращиваемые посевом семян в открытый грунт, для оформления школьного двора; 9.1.4.3 определять признаки созревания клубнелуковиц гладиолуса, сроки уборки, условия хранения; 9.1.4.4 иметь представление о декоративных растениях на пришкольном участке	10.1.4.1 выращивать цветковые растения, для посадки на клумбы и в цветники пришкольного участка; 10.1.4.2 характеризовать цветник по элементам цветочного оформления и подбору растений; 10.1.4.3 оценивать состояние растений удалять сломанные и засохшие растения из цветника; 10.1.4.4 иметь представление о делении цветковых растений на группы по сходным биологическим свойствам, агротехнике выращивания и практическому применению
1.5 Этика и трудовое законодательство	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения в кабинете цветоводства, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.5.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.5.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, видах отпусков и их оформлении.	8.1.5.1 иметь представ ление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате цветовода - озеленителя, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке, листе временной нетрудоспособности	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.5.3 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах рабочих озеленительных хозяйств и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе

2) раздел "Технология изготовления предмета труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Работа с почвой.	7.2.1.1 иметь общее представление о свойствах почвы: цвет и плодородность; 7.2.1.2 различать глинистые и песчаные почвы; виды, признаки, свойства; 7.2.1.3 иметь представление о значении перегноя для выращивания растений; 7.2.1.4 разрыхлять почву в междурядьях и вокруг растений; 7.2.1.5 вскапывать участки почвы для размещения высокостеблевых растений на фоне кустарников или на газоне; 7.2.1.6 иметь представление о мульче, способах мульчирования; 7.2.1.8 определять зависимость ширины междурядий от характера и размеров растения в полном развитии; 7.2.1.9 определять глубину почвы для заделки семян при посеве.	8.2.1.1 заготавливать почвенные смеси (земля, перегной, песок), мульчировать почву под посадку, производить разметку рядков, посадку луковиц; 8.2.1.2 выполнять удаление мульчирующего слоя, легкое рыхление почвы, более глубокое рыхление почвы при появлении ростков; 8.2.1.3 уметь подготавливать посадочные ямы, борозды, почвенные смеси, применяемые при посадке зимующих многолетников; 8.2.1.4 производить планировку посадок; 8.2.1.5 уметь проверять влажность почвы; 8.2.1.6 уметь определять песчаную и глинистую почвы; 8.2.1.7 уметь производить выкапывание молодых растений для прореживания посадок.	9.2.1.1 вскапывать почву под посадки; 9.2.1.2 окапывать почву вокруг деревьев; 9.2.1.3 подготавливать почву под газон, в связи с долголетним его использованием; 9.2.1.4 очищать участок от мусора, вскапывать почву, выбирать корневища многолетних сорняков, вносить компос;. 9.2.1.5 подготавливать почву газона под посев трав граблями с соблюдением правил техники безопасности; 9.2.1.6 производить посев газонной травы; 9.2.1.7 знать характеристику почвенных удобрений: значение, виды (органические и минеральные), разница между видами; 9.2.1.8 знать виды органических удобрений: навоз, торф, птичий помет, компост; 9.2.1.9 знать перегной: получение, назначение приготовление компоста; 9.2.1.10 знать виды органических удобрений, применяемых в цветоводстве; 9.2.1.11 знать харак теристики минеральных удобрений: виды (азотное, калийное, фосфорное), внешние при знаки, свойства (растворимость в воде, хранение; 9.2.1.12 знать элементы питания для растений, содержащиеся в минеральных удобрениях; 9.2.1.13 знать комплексные минеральные удобрения: виды (аммофос, нитрофоска), достоинства; 9.2.1.14 различать виды минеральных удобрений по цвету, структуре, растворяемости в воде; 9.2.1.15 знать о смешивании минеральных удобрений с органическими: цель, использование в цветоводстве	10.2.1.1 размечать посадочные рядки; 10.2.1.2 выкапывать лунки под посадку хризантем; 10.2.1.3 поливать, уплотнять почву вокруг растений; 10.2.1.4 обрезать побеги кустарников, перекапывать почву вокруг кустов; 10.2.1.5 подготавливать земляную смесь и посадочные ящики; 10.2.1.6 выполнять насыпку смеси в посадочные ящики; 10.2.1.7 подсыпание перегноя под зимующие многолетники; 10.2.1.8 выполнять подготовку почвы под газон для долголетнего использования; 10.2.1.9 знать глубину вспашки и нормы внесения удобрений; 10.2.1.10 выполнять работы по внесению компоста, перепревшего навоза, заделка навоза с одновременным разрыхлением и выравниванием почвы; 10.2.1.11 уметь приготовить земляную смесь, болтушку для посадки кустарников; 10.2.1.12 уметь готовить земляные смеси для посадки разных комнатных растений; 10.2.1.13 уметь различать земляные смеси, выдерживать необходимую температуру, режим полива как для комнатных, так и для садовых цветковых и кустарниковых растений; 10.2.1.14 знать и выполнять правила подготовки почвы для посадки деревьев: выкопка ямы, насыпка верхнего слоя почвы в яму, установка кола, перемешивание почвы с органическим удобрением, формирование холмика в яме, установка саженца в яме, расправление корней, засыпка и уплотнение почвы, полив, подвязка ствола к колу, мульчирование торфяной крошкой
2.2 Комнатное цветоводство.	7.2.2.1 понимать определение понятия "комнатное растение"; 7.2.2.2 знать строение цветкового растения; 7.2.2.3 иметь общее представление об органах цветкового растения; 7.2.2.4 выполнять уход за комнатными растениями: удаление пожелтевших листьев, полив, опрыскивание, рыхление верхнего слоя почвы, удаление солевого налета с краев горшка, мытье поддонов; 7.2.2.5 иметь представление об однолетних цветковых растениях , используемых для оформления помещений; 7.2.2.6. использовать декор для украшения растений в виде бабочек, стрекоз, божьих коровок; 7.2.2.7 знать признаки необходимости перевалки или деления растений	8.2.2.1 понимать роль зеленых растений в жизни человека; 8.2.2.2 иметь представление о комнатных растениях вчера и сегодня; 8.2.2.3 иметь представление об основных группах комнатных растений; 8.2.2.4 соблюдать правила ухода за комнатными растениями; 8.2.2.5 иметь представление о жизни комнатных растений и их требованиях к теплу, свету и воде; 8.2.2.6 подготавливать цветочные горшки для посадки; 8.2.2.7 иметь представление о микроклиматических условиях для выращивания комнатных растений; 8.2.2.8 распознавать формы стеблей и листьев, одиночных цветков и соцветий, корней и корневищ у разных цветковых комнатных растений	9.2.2.1 выращивать комнатные растения; 9.2.2.2 производить перевалку и пересадку комнатных растений; 9.2.2.3 иметь представление о черенковании как способности развиваться из активной части; 9.2.2.4 знать опорные сооружения: стойки, сетки, каркасы, бамбуковые палки, кольца; 9.2.2.5 выращивать луковичные растения на примере амарилиса, гиппеаструма; 9.2.2.6 производить подкормку растений минеральными удобрениями; 9.2.2.7 учитывать значение освещенности, расположение окон; 9.2.2.8 проводить профилактические работы против вредителей и болезней растений; 9.2.2.9 знать способы размножения комнатных растений: частями побегов, листьями, делением корневищ, пересадкой луковиц; 9.2.2.10 знать особенности посева семян некоторых однолетних цветковых растений: сроки посева, состав почвенной меси, размер посевных ящиков, условия для получения равномерных всходов, уход за сеянцами, особенности полива;	10.2.2.1. размножать комнатные растения листовым черенком и фрагментом листа; 10.2.2.2. регулировать высоту и форму растения; 10.2.2.3. производить обрезку верхушек, половину стебля, обрезку корней; 10.2.2.4. применять различные удобрения, на примере корневина и циркона; 10.2.2.5. производить профилактику заболеваний комнатных растений с целью предотвращения болезней и уничтожения вредителей; 10.2.2.6 осознавать зависимость роста растений от источника света; 10.2.2.7 украшать интерьер комнатными растениями и цветами; 10.2.2.8 знать правила длительного сохранения срезанных цветов в вазе; 10.2.2.9 уметь составлять и оформлять цветочные букеты; 10.2.2.10 уметь составлять и оформлять цветы в подарочных корзинах.
2.3 Садовое цветоводство	7.2.3.1 иметь представление о видах крупносемянных однолетних цветковых растений, используемых для посева на газонах и в цветниках; 7.2.3.2 знать характери стику однолетних растений: декоративные качества, продолжительность вегетационного периода, длительность сохранения декоративных качеств; 7.2.3.3 уметь различать виды цветочных растений: культурные и дикорастущие, произрастающие в данной местности, комнатные от садовых; 7.2.3.3 определять созревание семян цветковых растений на примере календулы, бархатцев, настурции; 7.2.3.4. распознавать виды зимующих многолетников от не зимующих многолетников на примере пионов, тюльпанов, хризантем, георгин,; 7.2.3.5 знать названия садовых цветов и растений своего пришкольного участка; 7.2.3.6 выполнять зимние работы на пришкольном участке по очистке садовых дорожек; 7.2.3.7 накапливать снег в цветниках и на клумбах; 7.2.3.8 выполнять весенние работы по очистке клумб и цветников на пришкольном участке; 7.2.3.9 знать цель, правила и приспособления обмолота семян мелкосемянных цветочных растений; 7.2.3.10 уметь заготавливать бумажные пакеты для расфасовки семян; 7.2.3.11 уметь выбирать однолетние цветковые растения для выращивания в местных условиях: декоративные качества, биологические особенности; 7.2.3.12 знать глубину заделки семян при посеве в зависимости от их величины; 7.2.3.13 знать правила ухода за однолетними цветковыми растениями; 7.2.3.14 знать о способности однолетних цветковых растений к образованию многочисленных боковых побегов: причины, последствия; 7.2.3.15 знать зависимость расстояния между растениями в рядке от размеров растения в полном развитии.	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.2 выполнять сбор созревших семян, укладку их в светлое, проветриваемое помещение, на просушку; 8.2.3.3 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.4 знать правила осеннего ухода за зимующими многолетними цветковыми растениями; 8.2.3.5 знать состав растений: подземная и надземная части; 8.2.3.6 знать виды зимующих многолетних цветковых растений, требующих и не требующих легкого прикрытия на зиму; 8.2.3.7 распознавать 2-3 вида зимующего многолетнего цветкового растения; 8.2.3.8 знать правила ухода за городским парком и сквером зимой; 8.2.3.9 иметь представление об обязанностях рабочего городского зеленого хозяйства по уходу за территорий зеленых насаждений; 8.2.3.10 знать зимующие многолетние цветковые растения, требующие ранневесеннего ухода, виды ухода; 8.2.3.11 знать элементы цветочного оформления улицы: рабатка, бордюр, групповая посадка; 8.2.3.12 использовать однолетние цветковые растения, выращиваемые посевом семян в открытый грунт, для оформления школьного двора; 8.2.3.13 уметь составлять план размещения рабатки из однолетних цветковых растений; 8.2.3.14 распознавать элементы цветочного оформления.	9.2.3.1 знать характ рис тики однолетних цветковых растений, выращиваемых в местных условиях с помощью рассады: декоративные качества, биологические особенности, сроки созревания семян, подготовка растений к сбору семян, приемы сбора сухих плодов с семенами; 9.2.3.2 иметь представление о строении кустарников, форме и цвете листьев, цветков и соцветий, наличие и форме колючек, цвете побегов, форме почек; 9.2.3.3 знать кустарники для озеленения в местных условиях: свойства, отличительные признаки, приемы ухода за кустарниками; 9.2.3.4 знать инструменты для ухода за кустарниками, правила безопасной работы с садовыми пилой и ножницами; 9.2.3.5 знать способы семенного и вегетативного размножения клубневой бегонии через семена, особенностями и сроками посева, составлением земляной смеси для выращивания бегонии; 9.2.3.6 знать характеристики многолетних цветковых растений, виды: декоративные качества, биологические особенности; 9.2.3.7 сравнивать незимующие в открытом грунте растения (канны, георгины, гладиолусы) с зимующими; 9.2.3.8 знать характеристику канн: строение, размножение, сроки выкопки корневища, условия хранения корневища, приемы посадки; 9.2.3.9 подготавливать клубни луковицы гладиолусов на проращивание с соблюдением сроков посадки; 9.2.3.10 производить выкопку не зимующих садовых цветов (канны, гладиолусы, георгины); 9.3.2.11 знать особенности выращивания тюльпана в открытом грунте: отбор луковиц, сроки посадки, подготовка луковиц, выгонке, условия для выращивания растений; 9.3.2.12 знать и выполнять особенности выращивания бегонии клубневой: сроки посева, состав земляной смеси, подкормка, полив, закалка растений; 9.2.3.13 знать правила ухода за молодыми зимующими посадками: правила заготовки елочных веток, толщина слоя укрытия, накопление снега зимой на укрытиях; 9.2.3.14 знать классификационные признаки цветковых культур: место выращивания, длительность жизненного цикла, декоративные качества, отношение к зимним холодам; 9.2.3.15 различать цветковые растения открытого и закрытого грунта, однолетние, двулетние и многолетние; 9.2.3.16 знать однолетние цветковые растения красивоцветущие, декоративно-лиственные, сухоцветы, ковровые; 9.2.3.17 знать многолетние цветковые растения, зимующие и незимующие.	10.2.3.1 иметь представление о видах, назначении, использовании, и устройстве теплицы, парника, рассадника; 10.2.3.2 распознавать цветковые растения открытого грунта; 10.2.3.3 производить размножение многолетней хризантемы, черенкования, соблюдая сроки и правила; 10.2.3.4 прищипывать верхушки и пинцировать боковые побеги у мелкоцветковых хризантем; 10.2.3.5 выполнять обрезку деревьев и кустарников различными видами: формовочным, санитарным, омолаживающим 10.2.3.6 выполнять весеннюю и осеннюю посадку многолетних цветов и цветущих кустарников (сирень, гортензия, пионы); 10.3.2.7 знать и выполнять условия выращивания садовых роз: подготовка почвы, нормы внесения удобрений, сроки посадки в открытый грунт, нормы полива, мульчирование; 10.3.2.8 знать правила укрытия роз, выращиваемых в открытом грунте, подлежащие укрытию на зиму: группы, подготовка к укрытию, срезка невызревших побегов, окучивание розы, укладка елового лапника и листьев, устройство над ним каркаса; 10.3.2.9 знать общую характеристику зеленых насаждений, применяемых в декоративном садоводстве: виды (общего и ограниченного пользования), значение (санитарно-гигиеническое культурнопро светительское, архитектурно-художественное) 10.3.2.10 знать деревья и кустарники в паре, лесопарке, саду, сквере; 10.3.2.11 знать виды посадок деревьев и кустарников: массив, группа, аллея, рядовая посадка, одиночный, живая изгородь. опушка, подлесок, характеристика видов; 10.3.2.12 знать породы деревьев и кустарников: лиственные и хвойные, породы местных деревьев; характеристику внешнего строения и отличительных признаков этих растений; 10.3.2.13 уметь определять деревья и кустарники по листьям, плодам, побегам коры, форме кроны и разным отличительным признакам; 10.3.2.14 выполнять работы по декоративному садоводству; 10.3.2.15 уметь осуществлять сбор семян плодов и листьев с деревьев и кустарников, используемых в озеленении; 10.3.2.16 знать признаки созревания плодов и семян деревьев и кустарников, способы засушивания листьев для изготовления гербария; 10.3.2.17 знать способы сбора семян и листьев с высоких деревьев с помощью шеста, правила безопасной работы; 10.3.2.18 знать строение саженца дерева и кустарника: расположение корневой шейки, корни вертикальные и горизонтальные; 10.3.2.19 знать правила посадки дерева и кустарника: подготовка почвы, использование органических удобрений; 10.3.2.15 знать стили садово-паркового строительства (регулярный, пейзажный. Смешанный)
2.4 Практическое повторение	7.2.4.1 производить уход за комнатными растениями (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддонов); 7.2.4.2 уметь выбирать место в цветнике для посева крупносемянных однолетних цветковых растений (ноготков, настурций); 7.2.4.3 вскапывать почвы лопатой по разметке размера цветочных гряд; 7.2.4.4. осуществлять разметку рядков с помощью маркера или веревки; 7.2.4.5 осуществлять углубление посевных рядков; 7.2.4.6 осуществлять раскладку в рядки и заделку цветочных семян; 7.2.4.7 производить обрезку и формирование кроны комнатных растений; 7.2.4.8 выполнять сбор семян однолетних цветов на пришкольном участке	8.2.4.1 составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений; 8.2.4.2 выполнять необходимую пересадку или перевалку комнатных растений; 8.2.4.3 выполнять осенний и весенний уход за зимующими многолетними цветами и цветущими кустарниками; 8.2.4.4 выполнять прореживание растений с ориентировкой на образцово обработанный участок; 8.2.4.5 выполнять разметку рядов с помощью веревки или маркера, колышков и мерной ленты; 8.2.4.6 рыхлить почву в междурядьях и вокруг растений; 8.2.4.7 подвязывать стебли к колышкам; 8.2.4.8 оформлять края рабатки подручными средствами; 8.2.4.9 размечать посевные грядки	9.2.4.1 приготавливать к применению растворы для профилактики комнатных растений от болезней вредителей; 9.2.4.2 приготавливать и применению растворы для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.2.4.3 выращивать петунию круп ноцветковую в комнатных условиях; 9.2.4.4 подготовить пикировочный ящик к посадке петунии; 9.2.4.5 подготовить ящики для посевов: набивка земляной смесью, полив почвы, прогревание ящиков в теплом помещении, разметка посевных рядков маркером, насыпка на дно чистого речного песка, раскладка, заделка песком или почвой, полив семян, укрытие пленкой; 9.2.4.6 проверять сохранность корнеклубней заложенных на зимнее хранение; 9.2.4.7 выполнять работы по разбивке цветника, разбивке пря моугольной или квадратной клумбы; 9.2.4.8 совершить экскурсию в магазин с целью ознакомления с ассортиментом минеральных удобрений	10.2.4.1 выполнять осеннюю посадку многолетних садовых луковичных цветов (тюльпаны, нарциссы, лилии); 10.2.4.2 выполнять деление взрослых комнатных растений для размножения; 10.2.4.3 выполнять весеннюю и осеннюю посадку многолетних садовых цветов и цветущих кустарников; 10.2.3.4 уметь выполнять укрытие роз, выращиваемых в открытом грунте; 10.2.3.5 выполнять посадку деревьев и кустарников в садово-парковых зонах; 10.2.3.6 подготавливать земляные смеси для выращивания цветковых растений в горшках и в открытом грунте; 10.2.3.7 выполнять сезонные работы в саду: уборка осенних листьев, очистка дорожек, набрасывание снега на укрытия роз и на молодые посадки зимующих многолетних цветковых растений, обрезка сухих стеблей с кустов, прореживание посадок, обрезка побегов, перекопка почвы вокруг кустов; 10.2.3.8 осуществлять ремонт дорожек и площадок.

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда.	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 изучать и определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя; 7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.5 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.6 применять полученные знания в практической деятельности.	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество выполненной работы; 8.3.1.3 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель" 8.3.1.4 употреблять в речи техническую терминологию 8.3.1.5 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 стремиться подробно анализировать свою работу по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.7 планировать последовательность выполнения задания.	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ выполненной работы; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность выполнения работы; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 выполнить уход за комнатным растением (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддона); 7.3.2.2 произвести обрезку и формирование кроны комнатного растения (пеларгония); 7.3.2.3 выполнять посев семян садовых цветочных культур	8.3.2.1 выполнять составление почвенной смеси для посадки хлорофитума; 8.3.2.2 выполнять деление фиалки на розетки и их посадка; 8.3.2.3 выполнять необходимые пересадки и перевалки комнатных растений	9.3.2.1 приготовить и применить раствор для профилактик и комнатных растений от вредителей; 9.3.2.2 приготовить и применить раствор для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.3.2.3 выполнить пикировки рассады садовых цветочных культур.	10.3.2.1 выполнить осеннюю посадку многолетнего садового луковичного цветка (тюльпан, нарцис, гиацинт); 10.3.2.2 выполнить деление кустов взрослых комнатных растений для размножения (алоэ, спатифиллум); 10.3.2.3 выполнить посадку многолетних цветов для прорастания (канны, георгины ); 10.3.2.4 осуществлять посадку деревьев и кустарников
3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	9.3.3.1 самостоятельная работа равнозначная по трудности и исполнению экзаменационной	10.3.3.1 самостоятельная работа , равнозначная по трудности и исполнению экзаменационной

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Цветовод- озеленитель" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 изучать и определять особенности предмета "Цветовод -озеленитель" с помощью учителя; 7.1.1.2 знакомиться с особенностью профессии "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения в кабинете цветоводства, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
	1.2 Инструменты и приспособления	7.1.2.1 применять при выполнении работ по уходу за комнатными растениями пульверизаторы, лейки, деревянные колышки для рыхления почвы, ножницы
	1.3 Правила безопасной работы	7.1.3.1 иметь представление о правилах безопасной работы пульверизатором, колышками для рыхления почвы, ножницами, лейками
	1.4 Пришкольный участок	7.1.4.1 иметь общее представление об эстетике пришкольного участка; экскурсия по пришкольному участку; 7.1.4.2 выполнять уборку дорожек от опавших листьев на территории школы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	7.2.1.1 иметь общее представление о свойствах почвы: цвет и плодородность; 7.2.1.2 различать глинистые и песчаные почвы; виды, признаки, свойства;
	2.2 Комнатное цветоводство	7.2.2.1 понимать определение понятия "комнатное растение"; 7.2.2.2 знать строение цветкового растения; 7.2.2.3 иметь общее представление об органах цветкового растения; 7.2.2.4 выполнять уход за комнатными растениями: удаление пожелтевших листьев, полив, опрыскивание, рыхление верхнего слоя почвы, удаление солевого налета с краев горшка, мытье поддонов
	2.3 Садовое цветоводство	7.2.3.1 иметь представление о видах крупносемянных однолетних цветковых растений, используемых для посева на газонах и в цветниках; 7.2.3.2 знать характеристику однолетних растений: декоративные качества, продолжительность вегетационного периода, длительность сохранения декоративных качеств; 7.2.3.3 уметь различать виды цветочных растений: культурные и дикорастущие, произрастающие в данной местности, комнатные от садовых; 7.2.3.4 уметь заготавливать бумажные пакеты для расфасовки семян;
	2.4 Практическое повторение	7.2.4.1 производить уход за комнатными растениями (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддонов); 7.2.4.2 производить обрезку и формирование кроны комнатных растений; 7.2.4.3 выполнять сбор семян однолетних цветов на пришкольном участке.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень).	7.3.2.1 выполнить уход за комнатным растением (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддона); 7.3.2.2 произвести обрезку и формирование кроны комнатного растения (пеларгония).
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "цветовод"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения в кабинете цветоводства, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
	1.3 Правила безопасной работы	7.1.3.1 иметь представление о правилах безопасной работы пульверизатором, колышками для рыхления почвы, ножницами, лейками
2. Технологии изготовления предмета труда.	2.1 Работа с почвой	7.2.1.1 иметь общее представление о свойствах почвы: цвет и плодородность; 7.2.1.2 различать глинистые и песчаные почвы; виды, признаки, свойства; 7.2.1.3 иметь представление о значении перегноя для выращивания растений; 7.2.1.4 разрыхлять почву в междурядьях и вокруг растений;
	2.2 Комнатное цветоводство.	7.2.2.1 понимать определение понятия "комнатное растение"; 7.2.2.2 знать строение цветкового растения; 7.2.2.3 иметь общее представление об органах цветкового растения; 7.2.2.4 выполнять уход за комнатными растениями: удаление пожелтевших листьев, полив, опрыскивание, рыхление верхнего слоя почвы, удаление солевого налета с краев горшка, мытье поддонов; 7.2.2.5 иметь представление об однолетних цветковых растениях , используемых для оформления помещений;
	2.3 Садовое цветоводство	7.2.3.1 иметь представление о видах крупносемянных однолетних цветковых растений, используемых для посева на газонах и в цветниках; 7.2.3.2 знать характеристику однолетних растений: декоративные качества, продолжительность вегетационного периода, длительность сохранения декоративных качеств; 7.2.3.3 уметь различать виды цветочных растений: культурные и дикорастущие, произрастающие в данной местности, комнатные от садовых; 7.2.3.4 знать названия садовых цветов и растений своего пришкольного участка;
	2.4 Практическое повторение	7.2.4.1 производить уход за комнатными растениями (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддонов); 7.2.4.2 выполнять сбор семян однолетних цветов на пришкольном участке
	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
3 Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 выполнить уход за комнатным растением (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддона); 7.3.2.2 произвести обрезку и формирование кроны комнатного растения (пеларгония)
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения в кабинете цветоводства, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.5.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан;
	1.3 Правила безопасной работы	7.1.3.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ;
2. Технологии изготовления предмета труда.	2.1 Работа с почвой	7.2.1.1 иметь общее представление о свойствах почвы: цвет и плодородность; 7.2.1.2 различать глинистые и песчаные почвы; виды, признаки, свойства; 7.2.1.3 иметь представление о значении перегноя для выращивания растений;
	2.2 Комнатное цветоводство	7.2.2.1 понимать определение понятия "комнатное растение"; 7.2.2.2 знать строение цветкового растения; 7.2.2.3 иметь общее представление об органах цветкового растения; 7.2.2.4 выполнять уход за комнатными растениями: удаление пожелтевших листьев, полив, опрыскивание, рыхление верхнего слоя почвы, удаление солевого налета с краев горшка, мытье поддонов; 7.2.2.5 иметь представление об однолетних цветковых растениях , используемых для оформления помещений; 7.2.2.6 использовать декор для украшения растений в виде бабочек, стрекоз, божьих коровок; 7.2.2.7 знать признаки необходимости перевалки или деления растений
	2.3 Садовое цветоводство	7.2.3.1 иметь представление о видах крупносемянных однолетних цветковых растений, используемых для посева на газонах и в цветниках; 7.2.3.2 знать характеристику однолетних растений: декоративные качества, продолжительность вегетационного периода, длительность сохранения декоративных качеств; 7.2.3.3 уметь различать виды цветочных растений: культурные и дикорастущие, произрастающие в данной местности, комнатные от садовых; 7.2.3.3 определять созревание семян цветковых растений на примере календулы, бархатцев, настурции; 7.2.3.4 распознавать виды зимующих многолетников от не зимующих многолетников на примере пионов, тюльпанов, хризантем, георгин,; 7.2.3.5 знать названия садовых цветов и растений своего пришкольного участка; 7.2.3.6 выполнять зимние работы на пришкольном участке по очистке садовых дорожек; 7.2.3.7 накапливать снег в цветниках и на клумбах; 7.2.3.8 выполнять весенние работы по очистке клумб и цветников на пришкольном участке; 7.2.3.9 знать цель, правила и приспособления обмолота семян мелкосемянных цветочных растений; 7.2.3.10 уметь заготавливать бумажные пакеты для расфасовки семян; 7.2.3.11 уметь выбирать однолетние цветковые растения для выращивания в местных условиях: декоративные качества, биологические особенности;
	2.4. Практическое повторение .	7.2.4.1 производить уход за комнатными растениями (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддонов); 7.2.4.2 уметь выбирать место в цветнике для посева крупносемянных однолетних цветковых растений (ноготков, настурций); 7.2.4.7 производить обрезку и формирование кроны комнатных растений;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.5 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	7.3.2.1 выполнить уход за комнатным растением (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддона); 7.3.2.2 произвести обрезку и формирование кроны комнатного растения (пеларгония); 7.3.2.3 посев семян садовых цветочных культур
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Цветовод - озеленитель" с помощью учителя; 7.1.1.3 знакомиться с особенностью профессии "цветовод"
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	7.1.5.1 иметь представление о правилах поведения в кабинете цветоводства, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.5.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан; 7.1.5.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха, видах отпусков и их оформлении
	1.3 Правила безопасной работы	7.1.3.2 соблюдать правила техники безопасности при выполнении практических работ
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой.	7.2.1.1 иметь общее представление о свойствах почвы: цвет и плодородность; 7.2.1.2 различать глинистые и песчаные почвы; виды, признаки, свойства; 7.2.1.3 иметь представление о значении перегноя для выращивания растений; 7.2.1.4 разрыхлять почву в междурядьях и вокруг растений; 7.2.1.5 вскапывать участки почвы для размещения высокостеблевых растений на фоне кустарников или на газоне; 7.2.1.6 иметь представление о мульче, способах мульчирования; 7.2.1.8 определять зависимость ширины междурядий от характера и размеров растения в полном развитии; 7.2.1.9 определять глубину почвы для заделки семян при посеве
	2.2 Комнатное цветоводство	7.2.2.1 понимать определение понятия "комнатное растение"; 7.2.2.2 знать строение цветкового растения; 7.2.2.3 иметь общее представление об органах цветкового растения; 7.2.2.4 выполнять уход за комнатными растениями: удаление пожелтевших листьев, полив, опрыскивание, рыхление верхнего слоя почвы, удаление солевого налета с краев горшка, мытье поддонов; 7.2.2.5 иметь представление об однолетних цветковых растениях , используемых для оформления помещений; 7.2.2.6 использовать декор для украшения растений в виде бабочек, стрекоз, божьих коровок; 7.2.2.7 знать признаки необходимости перевалки или деления растений.
	2.3 Садовое цветоводство.	7.2.3.1 иметь представление о видах крупносемянных однолетних цветковых растений, используемых для посева на газонах и в цветниках; 7.2.3.2 знать характеристику однолетних растений: декоративные качества, продолжительность вегетационного периода, длительность сохранения декоративных качеств; 7.2.3.3 уметь различать виды цветочных растений: культурные и дикорастущие, произрастающие в данной местности, комнатные от садовых; 7.2.3.3 определять созревание семян цветковых растений на примере календулы, бархатцев, настурции; 7.2.3.4 распознавать виды зимующих многолетников от не зимующих многолетников на примере пионов, тюльпанов, хризантем, георгин,; 7.2.3.5 знать названия садовых цветов и растений своего пришкольного участка; 7.2.3.6 выполнять весенние работы по очистке клумб и цветников на пришкольном участке; 7.2.3.7 знать цель, правила и приспособления обмолота семян мелкосемянных цветочных растений; 7.2.3.8 уметь выбирать однолетние цветковые растения для выращивания в местных условиях: декоративные качества, биологические особенности; 7.2.3.9 знать глубину заделки семян при посеве в зависимости от их величины; 7.2.3.10 знать правила ухода за однолетними цветковыми растениями; 7.2.3.11 знать о способности однолетних цветковых растений к образованию многочисленных боковых побегов: причины, последствия; 7.2.3.12 знать зависимость расстояния между растениями в рядке от размеров растения в полном развитии
	2.4 Практическое повторение.	7.2.4.1 производить уход за комнатными растениями (рыхление верхнего слоя почвы, полив, мытье поддонов); 7.2.4.2 уметь выбирать место в цветнике для посева крупносемянных однолетних цветковых растений (ноготков, настурций); 7.2.4.3 вскапывать почвы лопатой по разметке размера цветочных гряд; 7.2.4.4 осуществлять разметку рядков с помощью маркера или веревки; 7.2.4.5 осуществлять углубление посевных рядков; 7.2.4.6 осуществлять раскладку в рядки и заделку цветочных семян; 7.2.4.7 производить обрезку и формирование кроны комнатных растений;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная работа	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе;
	1.2 Инструменты и приспособления	8.1.2.1 использовать секаторы, при обрезке цветочных растений, лопаты при вскапывании почвы на пришкольном участке, грабли для выравнивания почвы на клумбах и в цветниках
	1.3 Правила безопасной работы	8.1.3.1 соблюдать правила безопасной работы садовыми ножницами, с секатором, лопатой, веником, граблями
	1.4 Пришкольный участок	8.1.4.1 знать цветочные растения произрастающих на клумбах и цветниках пришкольного участка
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	8.2.1.1 уметь проверять влажность почвы; 8.2.1.2 уметь определять песчаную и глинистую почвы;
	2.2 Комнатное цветоводство.	8.2.2.1 понимать роль зеленых растений в жизни человека; 8.2.2.2 иметь представление о комнатных растениях вчера и сегодня; 8.2.2.3 иметь представление об основных группах комнатных растений; 8.2.2.4 соблюдать правила ухода за комнатными растениями;
	2.3 Садовое цветоводство	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.2 выполнять сбор созревших семян, укладку их в светлое, проветриваемое помещение, на просушку; 8.2.3.3 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.4 знать правила осеннего ухода за зимующими многолетними цветковыми растениями; 8.2.3.5 знать состав растений: подземная и надземная части;
	2.4 Практическое повторение	8.2.4.1 составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений; 8.2.4.2 выполнять необходимую пересадку или перевалку комнатных растений; 8.2.4.3 выполнять осенний уход за зимующими многолетними цветами и цветущими кустарниками; 8.2.4.4 выполнять прореживание растений с ориентировкой на образцово обработанный участок;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество выполненной работы; 8.3.1.4 употреблять в речи техническую терминологию
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 выполнять составление почвенной смеси для посадки хлорофитума 8.3.2.2 деление фиалки на розетки и их посадка 8.3.2.3 выполнение необходимой пересадки и перевалки комнатных растений
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель".
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате цветовода - озеленителя, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности;
	1.2 Инструменты и приспособления	8.1.2.2 использовать секаторы, ножницы при обрезке комнатных цветочных растений, лопаты для очистки снега на пришкольном участке
	1.3 Правила безопасной работы.	8.1.3.2 организовывать свое рабочее место в кабинете цветоводства 8.1.3.3 соблюдать правила техники безопасности при работе на школьном участке в зимнее время
	1.4 Пришкольный участок	8.1.4.2 выполнять чистку дорожек от снега на пришкольном участке, в сквере или парке. 8.1.4.3 производить осмотр технического состояния садовой дорожки.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	8.2.1.1 уметь проверять влажность почвы; 8.2.1.2 уметь определять песчаную и глинистую почвы; 8.2.1.3 уметь составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Комнатное цветоводство.	8.2.2.1 понимать роль зеленых растений в жизни человека; 8.2.2.2 иметь представление о комнатных растениях вчера и сегодня; 8.2.2.3 иметь представление об основных группах комнатных растений; 8.2.2.4 соблюдать правила ухода за комнатными растениями; 8.2.2.5 иметь представление о жизни комнатных растений и их требованиях к теплу, свету и воде; 8.2.2.6 подготавливать цветочные горшки для посадки; 8.2.2.7 иметь представление о микроклиматических условиях для выращивания комнатных растений; 8.2.2.8 распознавать формы стеблей и листьев, одиночных цветков и соцветий, корней и корневищ у разных цветковых комнатных растений
	2.3 Садовое цветоводство	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.5 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.6 знать правила осеннего ухода за зимующими многолетними цветковыми растениями; 8.2.3.7 знать состав растений: подземная и надземная части; 8.2.3.8 знать виды зимующих многолетних цветковых растений, требующих и не требующих легкого прикрытия на зиму; 8.2.3.9 распознавать 2-3 вида зимующего многолетнего цветкового растения;
	2.4 Практическое повторение .	8.2.4.1 составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений; 8.2.4.2 выполнять необходимую пересадку или перевалку комнатных растений; 8.2.4.3 выполнять осенний уход за зимующими многолетними цветами и цветущими кустарниками;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Анализ и оценивание предметов труда.	8.3.1.3 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель" 8.3.1.4 употреблять в речи техническую терминологию;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 выполнять составление почвенной смеси для посадки хлорофитума 8.3.2.2 деление фиалки на розетки и их посадка 8.3.2.3 выполнение необходимой пересадки и перевалки комнатных растений
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель".
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате цветовода - озеленителя, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке, листе временной нетрудоспособности
	1.2 Инструменты и приспособления	8.1.2.2 использовать секаторы, ножницы при обрезке комнатных цветочных растений, лопаты для очистки снега на пришкольном участке 8.1.3.3 соблюдать правила техники безопасности при работе на школьном участке в зимнее время
	1.3 Правила безопасной работы.	8.1.3.2 организовывать свое рабочее место в кабинете цветоводства
	1.4. Пришкольный участок	8.1.4.2 выполнять чистку дорожек от снега на пришкольном участке, в сквере или парке. 8.1.4.3 производить осмотр технического состояния садовой дорожки.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	8.2.1.1 заготавливать почвенные смеси (земля, перегной, песок), мульчировать почву под посадку, производить разметку рядков, посадку луковиц; 8.2.1.2 выполнять удаление мульчирующего слоя, легкое рыхление почвы, более глубокое рыхление почвы при появлении ростков; 8.2.1.3 уметь подготавливать посадочные ямы, борозды, почвенные смеси, применяемые при посадке зимующих многолетников; 8.2.1.4 производить планировку посадок; 8.2.1.5 уметь проверять влажность почвы; 8.2.1.6 уметь определять песчаную и глинистую почвы; 8.2.1.7 уметь производить выкапывание молодых растений для прореживания посадок
	2.2 Комнатное цветоводство.	8.2.2.1 понимать роль зеленых растений в жизни человека; 8.2.2.2 иметь представление о комнатных растениях вчера и сегодня; 8.2.2.3 иметь представление об основных группах комнатных растений; 8.2.2.4 соблюдать правила ухода за комнатными растениями; 8.2.2.5 иметь представление о жизни комнатных растений и их требованиях к теплу, свету и воде; 8.2.2.6 подготавливать цветочные горшки для посадки; 8.2.2.7 иметь представление о микроклиматических условиях для выращивания комнатных растений; 8.2.2.8 распознавать формы стеблей и листьев, одиночных цветков и соцветий, корней и корневищ у разных цветковых комнатных растений
	2.3 Садовое цветоводство	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.5 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.6 знать состав растений: подземная и надземная части; 8.2.3.7 знать виды зимующих многолетних цветковых растений, требующих и не требующих легкого прикрытия на зиму; 8.2.3.8 распознавать 2-3 вида зимующего многолетнего цветкового растения; 8.2.3.9 знать правила ухода за городским парком и сквером зимой; 8.2.3.10 иметь представление об обязанностях рабочего городского зеленого хозяйства по уходу за территорий зеленых насаждений; 8.2.3.11 знать зимующие многолетние цветковые растения, требующие ранневесеннего ухода, виды ухода; 8.2.3.12 знать элементы цветочного оформления улицы: рабатка, бордюр, групповая посадка;
	2.3 Садовое цветоводство	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.5 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.6 знать состав растений: подземная и надземная части; 8.2.3.7 знать виды зимующих многолетних цветковых растений, требующих и не требующих легкого прикрытия на зиму; 8.2.3.8 распознавать 2-3 вида зимующего многолетнего цветкового растения; 8.2.3.9 знать правила ухода за городским парком и сквером зимой; 8.2.3.10 иметь представление об обязанностях рабочего городского зеленого хозяйства по уходу за территорий зеленых насаждений; 8.2.3.11 знать зимующие многолетние цветковые растения, требующие ранневесеннего ухода, виды ухода; 8.2.3.12 знать элементы цветочного оформления улицы: рабатка, бордюр, групповая посадка;
	2.4 Практическое повторение	8.2.4.1 составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений; 8.2.4.2 выполнять необходимую пересадку или перевалку комнатных растений; 8.2.4.3 выполнять весенний уход за зимующими многолетними цветами и цветущими кустарниками;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Анализ и оценивание предметов труда.	8.3.1.4 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.5 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2. Самостоятельная работа (примерный перечень)	8.3.2.1 выполнять составление почвенной смеси для посадки хлорофитума; 8.3.2.2 деление фиалки на розетки и их посадка 8.3.2.3 выполнение необходимой пересадки и перевалки комнатных растений
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1. Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	8.1.5.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.5.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате цветовода - озеленителя, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 8.1.5.3 иметь представление о трудовой книжке, медицинском осмотре и медицинской книжке, листе временной нетрудоспособности
	1.2 Инструменты и приспособления	8.1.2.1 использовать секаторы, при обрезке цветочных растений, лопаты при вскапывании почвы на пришкольном участке, грабли для выравнивания почвы на клумбах и в цветниках
	1.3 Правила безопасной работы.	8.1.3.1 соблюдать правила безопасной работы садовыми ножницами, с секатором, лопатой, веником, граблями
	1.4 Пришкольный участок	8.1.4.4 определять вид ремонта, размер выбоин, выполнять выемку покрытия из основания дорожки, заполнение шлаком, полив, уплотнение трамбовкой отремонтированного участка
	2.1 Работа с почвой	8.2.1.1 заготавливать почвенные смеси (земля, перегной, песок), мульчировать почву под посадку, производить разметку рядков, посадку луковиц; 8.2.1.2 выполнять удаление мульчирующего слоя, легкое рыхление почвы, более глубокое рыхление почвы при появлении ростков; 8.2.1.3 уметь подготавливать посадочные ямы, борозды, почвенные смеси, применяемые при посадке зимующих многолетников; 8.2.1.4 производить планировку посадок; 8.2.1.5 уметь проверять влажность почвы; 8.2.1.6 уметь определять песчаную и глинистую почвы; 8.2.1.7 уметь производить выкапывание молодых растений для прореживания посадок
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Комнатное цветоводство.	8.2.2.1 понимать роль зеленых растений в жизни человека; 8.2.2.2 иметь представление о комнатных растениях вчера и сегодня; 8.2.2.3 иметь представление об основных группах комнатных растений; 8.2.2.4 соблюдать правила ухода за комнатными растениями; 8.2.2.5 иметь представление о жизни комнатных растений и их требованиях к теплу, свету и воде; 8.2.2.6 подготавливать цветочные горшки для посадки; 8.2.2.7 иметь представление о микроклиматических условиях для выращивания комнатных растений; 8.2.2.8 распознавать формы стеблей и листьев, одиночных цветков и соцветий, корней и корневищ у разных цветковых комнатных растений
	2.3 Садовое цветоводство	8.2.3.1 знать виды цветковых растений, выращенных в открытом грунте (космея, василек, дельфиниум, иберис; 8.2.3.2 знать признаки созревания семян; 8.2.3.3 знать приемы сбора семян с вегетирующих цветочных растений; 8.2.3.4 сравнивать цветковые растения с двулетним циклом развития на примере маргаритки, анютиных глазок и многолетних растений выращиваемых как двулетние, используемые в цветочном оформлении; 8.2.3.2 выполнять сбор созревших семян, укладку их в светлое, проветриваемое помещение, на просушку; 8.2.3.3 иметь общее представление о строении многолетнего цветкового растения; 8.2.3.4 знать правила осеннего ухода за зимующими многолетними цветковыми растениями; 8.2.3.5 знать состав растений: подземная и надземная части; 8.2.3.6 знать виды зимующих многолетних цветковых растений, требующих и не требующих легкого прикрытия на зиму; 8.2.3.7 распознавать 2-3 вида зимующего многолетнего цветкового растения; 8.2.3.9 иметь представление об обязанностях рабочего городского зеленого хозяйства по уходу за территорий зеленых насаждений; 8.2.3.10 знать зимующие многолетние цветковые растения, требующие ранневесеннего ухода, виды ухода; 8.2.3.11 знать элементы цветочного оформления улицы: рабатка, бордюр, групповая посадка; 8.2.3.12 использовать однолетние цветковые растения, выращиваемые посевом семян в открытый грунт, для оформления школьного двора; 8.2.3.13 уметь составлять план размещения рабатки из однолетних цветковых растений; 8.2.3.14 распознавать элементы цветочного оформления
	2.4. Практическое повторение	8.2.4.1 составлять почвенную смесь для посадки комнатных растений; 8.2.4.2 выполнять необходимую пересадку или перевалку комнатных растений; 8.2.4.3 выполнять прореживание растений с ориентиров кой на образцово обработанный участок; 8.2.4.4 выполнять разметку рядов с помощью веревки или маркера, колышков и мерной ленты; 8.2.4.5 рыхлить почву в междурядьях и вокруг растений; 8.2.4.6 подвязывать стебли к колышкам; 8.2.4.7 оформлять края рабатки подручными средствами; 8.2.4.8 размечать посевные грядки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 стремиться подробно анализировать свою работу по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.2 планировать последовательность выполнения задания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.3. Контрольная работа.	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу
	1.2 Инструменты и приспособления	9.1.2.1 производить стрижку газонов на пришкольном участке, под наблюдением учителя, бытовой газонокосилкой, работающей на жидком топливе
	1.3 Правила безопасной работы.	9.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами. 9.1.3.2 знать правила безопасной работы на рабочих местах на пришкольном участке
	1.4 Пришкольный участок	9.1.4.1 ухаживать за цветковыми растениями (однолетними и многолетними) растущие на школьных клумбах и в цветниках и называть их; 9.1.4.3 определять признаки созревания клубнелуковиц гладиолуса, сроки уборки, условия хранения; 9.1.4.4 иметь представление о декоративных растениях на пришкольном участке
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	9.2.1.1 очищать участок от мусора, вскапывать почву, выбирать корневища многолетних сорняков, вносить компост;. 9.2.1.2 знать характеристику почвенных удобрений: значение, виды (органические и минеральные), разница между видами; 9.2.1.3 знать виды органических удобрений: навоз, торф, птичий помет, компост; 9.2.1.4 знать перегной: получение, назначение приготовление компоста; 9.2.1.5 знать виды органических удобрений, применяемых в цветоводстве
	2.2 Комнатное цветоводство.	9.2.2.1 выращивать комнатные растения; 9.2.2.2 производить перевалку и пересадку комнатных растений; 9.2.2.3 иметь представление о черенковании как способности развиваться из активной части
	2.3 Садовое цветоводство	9.2.3.1 знать характеристики однолетних цветковых растений, выращиваемых в местных условиях с помощью рассады: декоративные качества, биологические особенности, сроки созревания семян, подготовка растений к сбору семян, приемы сбора сухих плодов с семенами; 9.2.3.2 иметь представление о строении кустарников, форме и цвете листьев, цветков и соцветий, наличие и форме колючек, цвете побегов, форме почек; 9.2.3.3 знать кустарники для озеленения в местных условиях: свойства, отличительные признаки, приемы ухода за кустарниками; 9.2.3.4 знать инструменты для ухода за кустарниками, правила безопасной работы с садовыми пилой и ножницами; 9.2.3.5 производить выкопку не зимующих садовых цветов (канны, гладиолусы, георгины);
	2.4 Практическое повторение .	9.2.4.1 приготавливать к применению растворы для профилактики комнатных растений от болезней вредителей; 9.2.4.2 приготавливать к применению растворы для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.2.4.3 выращивать петунию крупноцветковую в комнатных условиях; 9.2.4.4 подготовить пикировочный ящик к посадке петунии;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 приготовить и применить раствор для профилактик и комнатных растений от вредителей; 9.3.2.2 приготовить и применить раствор для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.3.2.3 выполнение пикировки рассады садовых цветочных культур
2 четверть
1.Материало-ведение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре;
	1.3 Правила безопасной работы	9.1.3.2 знать правила безопасной работы на рабочих местах на пришкольном участке
	1.4 Пришкольный участок	9.1.4.4 иметь представление о декоративных растениях на пришкольном участке
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	9.2.1.1 знать характеристику почвенных удобрений: значение, виды (органические и минеральные), разница между видами; 9.2.1.2 знать виды органических удобрений: навоз, торф, птичий помет, компост; 9.2.1.3 знать перегной: получение, назначение приготовление компоста; 9.2.1.4 знать виды органических удобрений, применяемых в цветоводстве; 9.2.1.5 знать характеристики минеральных удобрений: виды (азотное, калийное, фосфорное), внешние при знаки, свойства (растворимость в воде, хранение); 9.2.1.6 знать элементы питания для растений, содержащиеся в минеральных удобрениях
	2.2 Комнатное цветоводство	9.2.2.1 выращивать комнатные растения; 9.2.2.2 производить перевалку и пересадку комнатных растений; 9.2.2.3 иметь представление о черенковании как способности развиваться из активной части; 9.2.2.4 знать опорные сооружения: стойки, сетки, каркасы, бамбуковые палки, кольца; 9.2.2.5 выращивать луковичные растения на примере амарилиса, гиппеаструма; 9.2.2.6 производить подкормку растений минеральными удобрениями; 9.2.2.7 учитывать значение освещенности, расположение окон; 9.2.2.8 проводить профилактические работы против вредителей и болезней растений;
	2.3 Садовое цветоводство	9.2.3.1 знать характерис тики однолетних цветковых растений, выращиваемых в местных условиях с помощью рассады: декоративные качества, биологические особенности, сроки созревания семян, подготовка растений к сбору семян, приемы сбора сухих плодов с семенами; 9.2.3.2 иметь представление о строении кустарников, форме и цвете листьев, цветков и соцветий, наличие и форме колючек, цвете побегов, форме почек; 9.2.3.3 знать кустарники для озеленения в местных условиях: свойства, отличительные признаки, приемы ухода за кустарниками; 9.2.3.4 знать инструменты для ухода за кустарниками, правила безопасной работы с садовыми пилой и ножницами; 9.2.3.5 знать способы семенного и вегетативного размножения клубневой бегонии через семена, особенностями и сроками посева, составлением земляной смеси для выращивания бегонии; 9.2.3.6 знать характеристики многолетних цветковых растений, виды: декоративные качества, биологические особенности; 9.2.3.7 сравнивать незимующие в открытом грунте растения (канны, георгины, гладиолусы) с зимующими;
	2.4. Практическое повторение	9.2.4.1 приготавливать к применению растворы для профилактики комнатных растений от болезней вредителей; 9.2.4.2 приготавливать и применению растворы для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.2.4.3 выращивать петунию крупноцветковую в комнатных условиях; 9.2.4.4 подготовить пикировочный ящик к посадке петунии; 9.2.4.5 совершить экскурсию в магазин с целью ознакомления с ассортиментом минеральных удобрений
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3. 1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 приготовить и применить раствор для профилактик и комнатных растений от вредителей; 9.3.2.2 приготовить и применить раствор для улучшения роста и цветения комнатных растений
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.2. иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.5.3 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплатах
	1.3. Правила безопасной работы.	9.1.3.2 знать правила безопасной работы на рабочих местах в кабинете "Цветоводства" и на пришкольном участке
	1.4. Пришкольный участок	9.1.4.4 иметь представление о декоративных растениях на пришкольном участке
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	9.2.1.1 знать характеристику почвенных удобрений: значение, виды (органические и минеральные), разница между видами; 9.2.1.2 знать виды органических удобрений: навоз, торф, птичий помет, компост; 9.2.1.3 знать перегной: получение, назначение приготовление компоста; 9.2.1.4 знать виды органических удобрений, применяемых в цветоводстве; 9.2.1.5 знать характеристики минеральных удобрений: виды (азотное, калийное, фосфорное), внешние при знаки, свойства (растворимость в воде, хранение); 9.2.1.6 знать элементы питания для растений, содержащиеся в минеральных удобрениях; 9.2.1.7 знать комплексные минеральные удобрения: виды (аммофос, нитрофоска), достоинства; 9.2.1.8 различать виды минеральных удобрений по цвету, структуре, растворяемости в воде; 9.2.1.9 знать о смешивании минеральных удобрений с органическими: цель, использование в цветоводстве
	2.2 Комнатное цветоводство.	9.2.2.1 выращивать комнатные растения; 9.2.2.2 производить перевалку и пересадку комнатных растений; 9.2.2.3 иметь представление о черенковании как способности развиваться из активной части; 9.2.2.4 знать опорные сооружения: стойки, сетки, каркасы, бамбуковые палки, кольца; 9.2.2.5 выращивать луковичные растения на примере амарилиса, гиппеаструма; 9.2.2.6 производить подкормку растений минеральными удобрениями; 9.2.2.7 учитывать значение освещенности, расположение окон; 9.2.2.8 проводить профилактиче кие работы против вредителей и болезней растений; 9.2.2.9 знать способы размножения комнатных растений: частями побегов, листьями, делением корневищ, пересадкой луковиц; 9.2.2.10 знать особенности посева семян некоторых однолетних цветковых растений: сроки посева, состав почвенной смеси, размер посевных ящиков, условия для получения равномерных всходов, уход за сеянцами, особенности полива
	2.3. Садовое цветоводство	9.2.3.1 знать характеристики однолетних цветковых растений, выращиваемых в местных условиях с помощью рассады: декоративные качества, биологические особенности, сроки созревания семян, подготовка растений к сбору семян, приемы сбора сухих плодов с семенами; 9.2.3.2 иметь представление о строении кустарников, форме и цвете листьев, цветков и соцветий, наличие и форме колючек, цвете побегов, форме почек; 9.2.3.3 знать кустарники для озеленения в местных условиях: свойства, отличительные признаки, приемы ухода за кустарниками; 9.2.3.4 знать инструменты для ухода за кустарниками, правила безопасной работы с садовыми пилой и ножницами; 9.2.3.5 знать способы семенного и вегетативного размножения клубневой бегонии через семена, особенностями и сроками посева, составлением земляной смеси для выращивания бегонии; 9.2.3.6 знать характеристики многолетних цветковых растений, виды: декоративные качества, биологические особенности; 9.2.3.7 сравнивать незимующие в открытом грунте растения (канны, георгины, гладиолусы) с зимующими; 9.2.3.8 знать характеристику канн: строение, размножение, сроки выкопки корневища, условия хранения корневища, приемы посадки; 9.2.3.9 подготавливать клубни луковицы гладиолусов на проращивание с соблюдением сроков посадки; 9.3.2.10 знать особенности выращивания тюльпана в открытом грунте: отбор луковиц, сроки посадки, подготовка луковиц, выгонке, условия для выращивания растений; 9.3.2.11 знать и выполнять особенности выращивания бегонии клубневой: сроки посева, состав земляной смеси, подкормка, полив, закалка растений; 9.2.3.12 знать правила ухода за молодыми зимующими посадками: правила заготовки елочных веток, толщина слоя укрытия, накопление снега зимой на укрытиях; 9.2.3.13 знать классификационные признаки цветковых культур: место выращивания, длительность жизненного цикла, декоративные качества, отношение к зимним холодам;
	2.4. Практическое повторение .	9.2.4.1 приготавливать к применению растворы для профилактики комнатных растений от болезней вредителей; 9.2.4.2 приготавливать и применению растворы для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.2.4.3 выращивать петунию крупноцветковую в комнатных условиях; 9.2.4.4 подготовить пикировочный ящик к посадке петунии; 9.2.4.5 подготовить ящики для посевов: набивка земляной смесью, полив почвы, прогревание ящиков в теплом помещении, разметка посевных рядков маркером, насыпка на дно чистого речного песка, раскладка, заделка песком или почвой, полив семян, укрытие пленкой; 9.2.4.6 проверять сохранность корнеклубней заложенных на зимнее хранение;
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3. 1. Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу;
	3.2. Самостоятельная работа (примерный перечень)	9.3.2.1 приготовить и применить раствор для профилактик и комнатных растений от вредителей; 9.3.2.2 приготовить и применить раствор для улучшения роста и цветения комнатных растений; 9.3.2.3 выполнение пикировки рассады садовых цветочных культур
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Цветовод - озеленитель"
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	9.1.5.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.5.2 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.5.3 иметь сведения о гарантиях и компенсационных выплата
	1.2 Инструменты и приспособления	9.1.2.1 производить стрижку газонов на пришкольном участке, под наблюдением учителя, бытовой газонокосилкой, работающей на жидком топливе; 9.1.2.2 использовать поливные шланги
	1.3 Правила безопасной работы.	9.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами. 9.1.3.2 знать правила безопасной работы на рабочих местах в кабинете "цветоводства" и на пришкольном участке
	1.4 Пришкольный участок	9.1.4.1 ухаживать за цветковыми растения (однолетними и многолетними) растущие на школьных клумбах и в цветника, и называть их; 9.1.4.2 использовать однолетние цветковые растения выращиваемые посевом семян в открытый грунт, для оформления школьного двора; 9.1.4.4 иметь представление о декоративных растениях на пришкольном участке
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	9.2.1.1 вскапывать почву под посадки; 9.2.1.2 окапывать почву вокруг деревьев; 9.2.1.3 подготавливать почву под газон, в связи с долголетним его использованием; 9.2.1.4 очищать участок от мусора, вскапывать почву, выбирать корневища многолетних сорняков, вносить компост;. 9.2.1.5 подготавливать почву газона под посев трав граблями с соблюдением правил техники безопасности; 9.2.1.6 производить посев газонной травы; 9.2.1.7 знать характеристику почвенных удобрений: значение, виды (органические и минеральные), разница между видами; 9.2.1.8 знать виды органических удобрений: навоз, торф, птичий помет, компост; 9.2.1.9 знать перегной: получение, назначение приготовление компоста; 9.2.1.10 знать виды органических удобрений, применяемых в цветоводстве; 9.2.1.11 знать характеристики минеральных удобрений: виды (азотное, калийное, фосфорное), внешние признаки, свойства (растворимость в воде, хранение); 9.2.1.12 знать элементы питания для растений, содержащиеся в минеральных удобрениях; 9.2.1.13 знать комплексные минеральные удобрения: виды (аммофос, нитрофоска), достоинства; 9.2.1.14 различать виды минеральных удобрений по цвету, структуре, растворяемости в воде; 9.2.1.15 знать о смешивании минеральных удобрений с органическими: цель, использование в цветоводстве
	2.2 Комнатное цветоводство.	9.2.2.1 выращивать комнатные растения; 9.2.2.2 производить перевалку и пересадку комнатных растений; 9.2.2.3 иметь представление о черенковании как способности развиваться из активной части; 9.2.2.4 знать опорные сооружения: стойки, сетки, каркасы, бамбуковые палки, кольца; 9.2.2.5 выращивать луковичные растения на примере амарилиса, гиппеаструма; 9.2.2.6 производить подкормку растений минеральными удобрениями; 9.2.2.7 учитывать значение освещенности, расположение окон; 9.2.2.8 проводить профилактические работы против вредителей и болезней растений; 9.2.2.9 знать способы размножения комнатных растений: частями побегов, листьями, делением корневищ, пересадкой луковиц; 9.2.2.10 знать особенности посева семян некоторых однолетних цветковых растений: сроки посева, состав почвенной меси, размер посевных ящиков, условия для получения равномерных всходов, уход за сеянцами, особенности полива;
	2.3 Садовое цветоводство	9.2.3.1 знать характеристики однолетних цветковых растений, выращиваемых в местных условиях с помощью рассады: декоративные качества, биологические особенности, сроки созревания семян, подготовка растений к сбору семян, приемы сбора сухих плодов с семенами; 9.2.3.2 иметь представление о строении кустарников, форме и цвете листьев, цветков и соцветий, наличие и форме колючек, цвете побегов, форме почек; 9.2.3.3 знать кустарники для озеленения в местных условиях: свойства, отличительные признаки, приемы ухода за кустарниками; 9.2.3.4 знать инструменты для ухода за кустарниками, правила безопасной работы с садовыми пилой и ножницами; 9.2.3.5 знать способы семенного и вегетативного размножения клубневой бегонии через семена, особенностями и сроками посева, составлением земляной смеси для выращивания бегонии; 9.2.3.6 знать характеристики многолетних цветковых растений, виды: декоративные качества, биологические особенности; 9.2.3.7 сравнивать незимующие в открытом грунте растения (канны, георгины, гладиолусы) с зимующими; 9.2.3.8 знать характеристику канн: строение, размножение, сроки выкопки корневища, условия хранения корневища, приемы посадки; 9.3.2.9 знать и выполнять особенности выращивания бегонии клубневой: сроки посева, состав земляной смеси, подкормка, полив, закалка растений; 9.2.3.10 знать классификационные признаки цветковых культур: место выращивания, длительность жизненного цикла, декоративные качества, отношение к зимним холодам; 9.2.3.11 различать цветковые растения открытого и закрытого грунта, однолетние, двулетние и многолетние; 9.2.3.12 знать однолетние цветковые растения красивоцветущие, декоративно-лиственные, сухоцветы, ковровые; 9.2.3.13 знать многолетние цветковые растения, зимующие и незимующие
	2.4 Практическое повторение .	9.2.4.1 подготовить ящики для посевов: набивка земляной смесью, полив почвы, прогревание ящиков в теплом помещении, разметка посевных рядков маркером, насыпка на дно чистого речного песка, раскладка, заделка песком или почвой, полив семян, укрытие пленкой; 9.2.4.2 выполнять работы по разбивке цветника, разбивке пря моугольной или квадратной клумбы;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.2.1 самостоятельная работа равнозначная по трудности и исполнению экзаменационной

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления.	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию кабинета цветоводства
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2. иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.2 Инструменты и приспособления	10.1.2.1. выполнять, под контролем учителя, стрижку газонов электрической газонокосилкой в скверах и парках города. 10.1.2.2. применять при поливе клумб и цветников современные поливочные гофрированные шланги
	1.3. Правила безопасной работы.	10.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами. 10.1.3.2 соблюдать требования по правилам техники безопасности и электробезопасности; 10.1.3.3 уметь работать с шестом для сбора плодов с высоких деревьев
	1.4 Пришкольный участок	10.1.4.1 характеризовать цветник по элементам цветочного оформления и подбору растений; 10.1.4.2 оценивать состояние растений удалять сломанные и засохшие растения из цветника
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой.	10.2.1.1 уметь готовить земляные смеси для посадки разных комнатных растений; 10.2.1.2 уметь различать земляные смеси, выдерживать необходимую температуру, режим полива комнатных растений
	2.2. Комнатное цветоводство.	10.2.2.1 размножать комнатные растения листовым черенком и фрагментом листа; 10.2.2.2 регулировать высоту и форму растения; 10.2.2.3 производить обрезку верхушек, половину стебля, обрезку корней; 10.2.2.4 применять различные удобрения, на примере корневина и циркона; 10.2.2.5 производить профилактику заболеваний комнатных растений с целью предотвращения болезней и уничтожения вредителей; 10.2.2.6 осознавать зависимость роста растений от источника света; 10.2.2.7 украшать интерьер комнатными растениями и цветами;
	2.3 Садовое цветоводство	10.2.3.1 иметь представление о видах, назначении, использовании, и устройстве теплицы, парника, рассадника; 10.2.3.2 распознавать цветковые растения открытого грунта; 10.2.3.3 производить размножение многолетней хризантемы, черенкования, соблюдая сроки и правила; 10.2.3.4 прищипывать верхушки и пинцировать боковые побеги у мелкоцветковых хризантем; 10.2.3.5 выполнять осеннюю посадку многолетних цветов и цветущих кустарников (сирень, гортензия, пионы); 10.3.2.6 знать правила укрытия роз, выращиваемых в открытом грунте, подлежащие укрытию на зиму: группы, подготовка к укрытию, срезка невызревших побегов, окучивание розы, укладка елового лапника и листьев, устройство над ним каркаса; 10.3.2.7 уметь осуществлять сбор семян плодов и листьев с деревьев и кустарников, используемых в озеленении
	2.4. Практическое повторение .	10.2.4.1 выполнять осеннюю посадку многолетних садовых луковичных цветов (тюльпаны, нарциссы, лилии); 10.2.4.2 выполнять деление взрослых комнатных растений для размножения; 10.2.4.3 выполнять осеннюю посадку многолетних садовых цветов и цветущих кустарников; 10.2.3.4 уметь выполнять укрытие роз, выращиваемых в открытом грунте; 10.2.3.7 выполнять сезонные работы в саду: уборка осенних листьев, очистка дорожек; 10.2.3.8 осуществлять ремонт дорожек и площадок
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 выполнить осеннюю посадку многолетнего садового луковичного цветка (тюльпан, нарцис, гиацинт); 10.3.2.2. деление кустов взрослых комнатных растений для размножения (алоэ, спатифиллум); 10.3.2.3 посадка многолетних цветов для прорастания (канны, георгины)
2 четверть
1.Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию кабинета цветоводства.
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2. иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3. иметь представление о квалификационных разрядах рабочих озеленительных хозяйств и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Правила безопасной работы	10.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами; 10.1.3.2 соблюдать требования по правилам техники безопасности и электробезопасности
	1.4 Пришкольный участок	10.1.4.1 выращивать цветковые растения, для посадки на клумбы и в цветники пришкольного участка; 10.1.4.4 иметь представление о делении цветковых растений на группы по сходным биологическим свойствам, агротехнике выращивания и практическому применению
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	10.2.1.1 подсыпание перегноя под зимующие многолетники; 10.2.1.2 уметь готовить земляные смеси для посадки разных комнатных растений; 10.2.1.3 уметь различать земляные смеси, выдерживать необходимую температуру, режим полива как для комнатных, так и для садовых цветковых и кустарниковых растений; 10.2.1.4 знать и выполнять правила подготовки почвы для посадки деревьев: выкопка ямы, насыпка верхнего слоя почвы в яму, установка кола, перемешивание почвы с органическим удобрением, формирование холмика в яме, установка саженца в яме, расправление корней, засыпка и уплотнение почвы, полив, подвязка ствола к колу, мульчирование торфяной крошкой
	2.2. Комнатное цветоводство.	10.2.2.1 размножать комнатные растения листовым черенком и фрагментом листа; 10.2.2.2 регулировать высоту и форму растения; 10.2.2.3 производить обрезку верхушек, половину стебля, обрезку корней; 10.2.2.4 применять различные удобрения, на примере корневина и циркона; 10.2.2.5 производить профилактику заболеваний комнатных растений с целью предотвращения болезней и уничтожения вредителей; 10.2.2.6 осознавать зависимость роста растений от источника света; 10.2.2.7 украшать интерьер комнатными растениями и цветами; 10.2.2.8 знать правила длительного сохранения срезанных цветов в вазе;
	2.3 Садовое цветоводство	10.2.3.1 иметь представление о видах, назначении, использовании, и устройстве теплицы, парника, рассадника; 10.2.3.2 распознавать цветковые растения открытого грунта; 10.3.2.3 знать правила укрытия роз, выращиваемых в открытом грунте, подлежащие укрытию на зиму: группы, подготовка к укрытию, срезка невызревших побегов, окучивание розы, укладка елового лапника и листьев, устройство над ним каркаса; 10.3.2.4 знать общую характеристику зеленых насаждений, применяемых в декоративном садоводстве: виды (общего и ограниченного пользования), значение (санитарно-гигиеническое культурно-просветительское, архитектурно-художественное) 10.3.2.5 знать деревья и кустарники в парке, лесопарке, саду, сквере; 10.3.2.6 знать виды посадок деревьев и кустарников: массив, группа, аллея, рядовая посадка, одиночный, живая изгородь. опушка, подлесок, характеристика видов; 10.3.2.7 знать породы деревьев и кустарников: лиственные и хвойные, породы местных деревьев; характеристику внешнего строения и отличительных признаков этих растений; 10.3.2.8 уметь определять деревья и кустарники по листьям, плодам, побегам коры, форме кроны и разным отличительным признакам; 10.3.2.9 знать стили садово-паркового строительства (регулярный, пейзажный. Смешанный)
	2.4 Практическое повторение .	10.2.4.1 выполнять деление взрослых комнатных растений для размножения; 10.2.4.2 уметь выполнять укрытие роз, выращиваемых в открытом грунте; 10.2.4.3 подготавливать земляные смеси для выращивания цветковых растений в горшках и в открытом грунте; 10.2.4.4 выполнять сезонные работы в саду: уборка осенних листьев, очистка дорожек, набрасывание снега на укрытия роз и на молодые посадки зимующих многолетних цветковых растений, обрезка сухих стеблей с кустов, прореживание посадок, обрезка побегов, перекопка почвы вокруг кустов; 10.2.4.5 осуществлять ремонт дорожек и площадок
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3. 1. Анализ и оценивание предметов труда.	10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни;
	3.2. Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 выполнить осеннюю посадку многолетнего садового луковичного цветка (тюльпан, нарцис, гиацинт); 10.3.2.2. деление кустов взрослых комнатных растений для размножения (алоэ, спатифиллум); 10.3.2.3 посадка многолетних цветов для прорастания (канны, георгины)
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию кабинета цветоводства
	1.5 Этика и трудовое законодательство РК	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2. иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3. иметь представление о квалификационных разрядах рабочих озеленительных хозяйств и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3. Правила безопасной работы.	10.1.3.1 соблюдать правила безопасности при работе на бытовой газонокосилке, работающей на жидком топливе, с поливными шлангами 10.1.3.2 соблюдать требования по правилам техники безопасности и электробезопасности.
	1.4. Пришкольный участок	10.1.4.1 выращивать цветковые растения, для посадки на клумбы и в цветники пришкольного участка;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой.	10.2.1.1 подготавливать земляную смесь и посадочные ящики; 10.2.1.2 выполнять насыпку смеси в посадочные ящики; 10.2.1.3 подсыпание перегноя под зимующие многолетники; 10.2.1.4 выполнять подготовку почвы под газон для долголетнего использования; 10.2.1.5 знать глубину вспашки и нормы внесения удобрений; 10.2.1.6 выполнять работы по внесению компоста, перепревшего навоза, заделка навоза с одновременным разрыхлением и выравниванием почвы; 10.2.1.7 уметь приготовить земляную смесь, болтушку для посадки кустарников; 10.2.1.8 уметь готовить земляные смеси для посадки разных комнатных растений; 10.2.1.9 уметь различать земляные смеси, выдерживать необходимую температуру, режим полива как для комнатных, так и для садовых цветковых и кустарниковых растений; 10.2.1.10 знать и выполнять правила подготовки почвы для посадки деревьев: выкопка ямы, насыпка верхнего слоя почвы в яму, установка кола, перемешивание почвы с органическим удобрением, формирование холмика в яме, установка саженца в яме, расправление корней, засыпка и уплотнение почвы, полив, подвязка ствола к колу, мульчирование торфяной крошкой
	2.2 Комнатное цветоводство.	10.2.2.1 размножать комнатные растения листовым черенком и фрагментом листа; 10.2.2.2 регулировать высоту и форму растения; 10.2.2.3 производить обрезку верхушек, половину стебля, обрезку корней; 10.2.2.4 применять различные удобрения, на примере корневина и циркона; 10.2.2.5 производить профилактику заболеваний комнатных растений с целью предотвращения болезней и уничтожения вредителей; 10.2.2.6 осознавать зависимость роста растений от источника света; 10.2.2.7 украшать интерьер комнатными растениями и цветами; 10.2.2.8 знать правила длительного сохранения срезанных цветов в вазе; 10.2.2.9 уметь составлять и оформлять цветочные букеты; 10.2.2.10 уметь составлять и оформлять цветы в подарочных корзинах
	2.3 Садовое цветоводство	10.2.3.1 иметь представление о видах, назначении, использовании, и устройстве теплицы, парника, рассадника; 10.2.3.2 распознавать цветковые растения открытого грунта; 10.3.2.3 знать общую характеристику зеленых насаждений, применяемых в декоративном садоводстве: виды (общего и ограниченного пользования), значение (санитарно-гигиеническое культурно-просветительское, архитектурно-художественное) 10.3.2.4 знать деревья и кустарники в паре, лесопарке, саду, сквере; 10.3.2.5 знать виды посадок деревьев и кустарников: массив, группа, аллея, рядовая посадка, одиночный, живая изгородь. опушка, подлесок, характеристика видов; 10.3.2.6 знать породы деревьев и кустарников: лиственные и хвойные, породы местных деревьев; характеристику внешнего строения и отличительных признаков этих растений; 10.3.2.7 уметь определять деревья и кустарники по листьям, плодам, побегам коры, форме кроны и разным отличительным признакам; 10.3.2.8 знать строение саженца дерева и кустарника: расположение корневой шейки, корни вертикальные и горизонтальные; 10.3.2.9 знать правила посадки дерева и кустарника: подготовка почвы, использование органических удобрений; 10.3.2.10 знать стили садово-паркового строительства (регулярный, пейзажный. Смешанный).
	2.4 Практическое повторение .	10.2.4.1 выполнять деление взрослых комнатных растений для размножения; 10.2.3.2 подготавливать земляные смеси для выращивания цветковых растений в горшках и в открытом грунте; 10.2.3.3 выполнять сезонные работы в саду: уборка осенних листьев, очистка дорожек, набрасывание снега на укрытия роз и на молодые посадки зимующих многолетних цветковых растений, обрезка сухих стеблей с кустов, прореживание посадок, обрезка побегов, перекопка почвы вокруг кустов; 10.2.3.4 осуществлять ремонт дорожек и площадок.
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3. 1 Анализ и оценивание предметов труда.	10.3.1.2 самостоятельно выполнять анализ выполненной работы 10.3.1.3 составлять технологическую последовательность выполнения работы
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.2 Самостоятельная работа (примерный перечень)	10.3.2.1 выполнить осеннюю посадку многолетнего садового луковичного цветка (тюльпан, нарцис, гиацинт); 10.3.2.2. деление кустов взрослых комнатных растений для размножения (алоэ, спатифиллум); 10.3.2.3 посадка многолетних цветов для прорастания (канны, георгины)
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и приспособления	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.2 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни; 10.1.1.3 бережно относиться к оборудованию кабинета цветоводства
	1.5 Этика и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.5.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.5.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.5.3 иметь представление о квалификационных разрядах рабочих озеленительных хозяйств и видах оплаты по тарифной сетке; 10.1.5.4 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.2 Инструменты и приспособления	10.1.2.1 выполнять, при контроле учителя, стрижку газонов электрической газонокосилкой в скверах и парках города. 10.1.2.2 применять при поливе клумб и цветников современные поливочные гофрированные шланги
	1.3 Правила безопасной работы.	10.1.3.1 соблюдать технику безопасности при работе на промышленных газонокосилках с электроприводом, с гофрированными шлангами; 10.1.3.2 соблюдать требования по правилам техники безопасности и электробезопасности;
	1.4 Пришкольный участок	10.1.4.1 выращивать цветковые растения, для посадки на клумбы и в цветники пришкольного участка; 10.1.4.2 характеризовать цветник по элементам цветочного оформления и подбору растений
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Работа с почвой	10.2.1.1 размечать посадочные рядки; 10.2.1.2 выкапывать лунки под посадку хризантем; 10.2.1.3 поливать, уплотнять почву вокруг растений; 10.2.1.4 обрезать побеги кустарников, перекапывать почву вокруг кустов; 10.2.1.5 подготавливать земляную смесь и посадочные ящики; 10.2.1.6 выполнять насыпку смеси в посадочные ящики; 10.2.1.7 подсыпание перегноя под зимующие многолетники; 10.2.1.8 выполнять подготовку почвы под газон для долголетнего использования; 10.2.1.9 знать глубину вспашки и нормы внесения удобрений; 10.2.1.10 выполнять работы по внесению компоста, перепревшего навоза, заделка навоза с одновременным разрыхлением и выравниванием почвы; 10.2.1.11 уметь приготовить земляную смесь, болтушку для посадки кустарников; 10.2.1.12 уметь готовить земляные смеси для посадки разных комнатных растений; 10.2.1.13 уметь различать земляные смеси, выдерживать необходимую температуру, режим полива как для комнатных, так и для садовых цветковых и кустарниковых растений; 10.2.1.14 знать и выполнять правила подготовки почвы для посадки деревьев: выкопка ямы, насыпка верхнего слоя почвы в яму, установка кола, перемешивание почвы с органическим удобрением, формирование холмика в яме, установка саженца в яме, расправление корней, засыпка и уплотнение почвы, полив, подвязка ствола к колу, мульчирование торфяной крошкой
	2.2 Комнатное цветоводство.	10.2.2.1 размножать комнатные растения листовым черенком и фрагментом листа; 10.2.2.2 регулировать высоту и форму растения; 10.2.2.3 производить обрезку верхушек, половину стебля, обрезку корней; 10.2.2.4 применять различные удобрения, на примере корневина и циркона; 10.2.2.5 производить профилактику заболеваний комнатных растений с целью предотвращения болезней и уничтожения вредителей; 10.2.2.6 осознавать зависимость роста растений от источника света; 10.2.2.7 украшать интерьер комнатными растениями и цветами; 10.2.2.8 знать правила длительного сохранения срезанных цветов в вазе; 10.2.2.9 уметь составлять и оформлять цветочные букеты; 10.2.2.10 уметь составлять и оформлять цветы в подарочных корзинах
	2.3 Садовое цветоводство	10.2.3.1 иметь представление о видах, назначении, использовании, и устройстве теплицы, парника, рассадника; 10.2.3.2 распознавать цветковые растения открытого грунта; 10.2.3.3 выполнять обрезку деревьев и кустарников различными видами: формовочным, санитарным, омолаживающим 10.2.3.4 выполнять весеннюю посадку многолетних цветов и цветущих кустарников (сирень, гортензия, пионы); 10.3.2.5 знать и выполнять условия выращивания садовых роз: подготовка почвы, нормы внесения удобрений, сроки посадки в открытый грунт, нормы полива, мульчирование; 10.3.2.6 знать общую характеристику зеленых насаждений, применяемых в декоративном садоводстве: виды (общего и ограниченного пользования), значение (санитарно-гигиеническое культурно-просветительское, архитектурно-художественное) 10.3.2.7 знать деревья и кустарники в паре, лесопарке, саду, сквере; 10.3.2.8 знать виды посадок деревьев и кустарников: массив, группа, аллея, рядовая посадка, одиночный, живая изгородь. опушка, подлесок, характеристика видов; 10.3.2.9 знать породы деревьев и кустарников: лиственные и хвойные, породы местных деревьев; характеристику внешнего строения и отличительных признаков этих растений; 10.3.2.10 уметь определять деревья и кустарники по листьям, плодам, побегам коры, форме кроны и разным отличительным признакам; 10.3.2.11 выполнять работы по декоративному садоводству; 10.3.2.12 уметь осуществлять сбор семян плодов и листьев с деревьев и кустарников, используемых в озеленении; 10.3.2.13 знать признаки созревания плодов и семян деревьев и кустарников, способы засушивания листьев для изготовления гербария; 10.3.2.14 знать способы сбора семян и листьев с высоких деревьев с помощью шеста, правила безопасной работы; 10.3.2.15 знать строение саженца дерева и кустарника: расположение корневой шейки, корни вертикальные и горизонтальные; 10.3.2.16 знать правила посадки дерева и кустарника: подготовка почвы, использование органических удобрений; 10.3.2.17 знать стили садово-паркового строительства (регулярный, пейзажный. Смешанный)
	2.4 Практическое повторение .	10.2.4.1 выполнять деление взрослых комнатных растений для размножения; 10.2.4.2 выполнять весеннюю посадку многолетних садовых цветов и цветущих кустарников; 10.2.3.3 выполнять посадку деревьев и кустарников в садово-парковых зонах; 10.2.3.4 подготавливать земляные смеси для выращивания цветковых растений в горшках и в открытом грунте; 10.2.3.5 выполнять сезонные работы в саду: обрезка сухих стеблей с кустов, прореживание посадок, обрезка побегов, перекопка почвы вокруг кустов; 10.2.3.6 осуществлять ремонт дорожек и площадок
3. Анализ и оценивание предметов труда.	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.4 составлять технологическую последовательность выполнения работы 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
	3.2. Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.2.1 самостоятельная работа равнозначная по трудности и исполнению экзаменационной

Приложение 8
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Младший медицинский персонал"

92. Программа по профилю "Младший медицинкий персонал" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология обслуживающего труда";

3) раздел "Анализ и оценивание деятельности труда".

93. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) трудовое законодательство Республики Казахстан, этика;

3) анализ материалов, инструментов и оборудования.

94. Раздел "Технология обслуживающего труда" включает следующие подразделы:

1) основы здравоохранения;

2) гигиена медицинского персонала;

3) уход за спецодеждой;

4) уход за окнами, панелями, половым покрытием;

5) уход за мебелью в медицинских учреждениях;

6) уход за сантехническим оборудованием;

7) перевязочный материал;

8) работа в поликлинике;

9) уход за больными в условиях стационара;

10) гигиена питания.

95. Раздел "Анализ и оценивание деятельности труда" включает следующий подраздел:

1) анализ и оценивание деятельности труда.

96. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Младший медицинский персонал" с помощью учителя	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстриро-вать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Младший медицинский персонал"	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Младший медицинский персонал"	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета "Младшего медицинского персонала"
1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды; 7.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотно-шений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда младшего медицинского персонала, об ответствен-ности за выполнение трудового задания	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 получить представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре	10.1.2.1 соблюдать профессиональ-ную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональ-ном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах инструментов, материалов, средств, применяемых в работе младшего медицинского персонала; 7.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах дезинфициру-ющих растворов, асептиков, антисептиков; 7.1.3.3 иметь представление о видах и назначении мебели в учебных учреждениях; 7.1.3.4 иметь представление об устройстве и правилах эксплуатации пылесоса, утюга; 7.1.3.5 иметь представление о сантехническом оборудовании; 7.1.3.6 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.3.7 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.8 организовывать рабочее место; 7.1.3.9 соблюдать правила безопасной работы.	8.1.3.1 иметь представление об устройстве рабочих инструментов, приспособле-ний (резиновые перчатки, клеенчатые передники), средствах и оборудовании 8.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах асептиков, антисептиков; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, моющие средства, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.4 иметь представление об устройстве, правилах эксплуатации электропри-боров; 8.1.3.5 подбирать инструменты и приспособ-ления для стерилизации с помощью учителя; 8.1.3.6 различать виды покрытий поверхностей мебели; 8.1.3.7 знать правила хранения инструментов; 8.1.3.8 знать разновидности, назначение и свойства перевязочных материалов; 8.1.3.9 организовывать рабочее место; 8.1.3.10 соблюдать правила безопасной работы.	9.1.3.1знать виды и способы обработки и стерилизации лабораторной посуды; 9.1.3.2 знать способы обработки стерилизации приспособлений (воронки, наконечники для клизм, газоотводные трубки, катетеры, клеенки, подкладные круги, судна, утки, калопри-емники); 9.1.3.3 знать условия и сроками хранения материалов, инструментов, средств для работы; 9.1.3.4 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.5 подбирать инструменты и приспособления для стерилиза-ции, укладки биксов с частичной помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.6 изготовлять и применять перевязочный материал с помощью учителя; 9.1.3.7 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 9.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы.	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 подбирать инструменты и приспособления для стерилиза-ции, укладывать биксы самостоятельно; 10.1.3.3 подготавливать и применять дезинфициру-ющие растворы, асептики, антисептики самостоятельно; 10.1.3.4 самостоятельно изготавливать перевязочный материал (салфетки, тампоны, турунды, шарики, ватные палочки, гипсовые бинты; 10.1.3.5 самостоятельно подбирать средства и инструменты по уходу за мебелью; 10.1.3.6 Самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 10.1.3.7 организовывать рабочее место; 10.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы.

2) раздел "Технология обслуживающего труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Основы здравоохранения	7.2.1.1 иметь представление о видах медицинских учреждений; 7.2.1.2 иметь представления о правах граждан Республики Казахстан на бесплатное медицинское обслуживание	8.2.1.1 осознавать необходимость профилактики заболеваний – как ведущем принципе здравоохранения; 8.2.1.2 иметь представление об организаци-онной структуре поликлиники и ее задачах	9.2.1.1 знать организационную структуру стационаров и их назначение.	10.2.1.1 знать функции отделений стационаров.
2.2 Гигиена медицинского персонала	7.2.2.1 иметь представление о функциональных обязанностях младшего медицинского персонала. 7.2.2.2 наблюдать за работой младшего медицинского персонала; 7.2.2.3 иметь представление о личной гигиене младшего медицинского персонала (стрижка ногтей, мытье рук щеткой, смазывание рук кремами, спиртово-глицериновыми смесями)	8.2.2.1 иметь представление о личной гигиене медицинского персонала, гигиеническом значение спецодежды и требованиям к ней; 8.2.2.2 использовать резиновые перчатки и клеенчатые передники в работе младшего медицинского персонала	9.2.2.1 самостоятельно применять знания основ личной гигиены младшего медицинского персонала. 9.2.2.2 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе; 9.2.2.3 работать по технологичес-ким картам	10.2.2.1 анализировать и составлять план работы самостоятельно; 10.2.2.2 самостоятельно оценивать качество выполненной работы; 10.2.2.3 самостоятельно применять навыки личной гигиены младшего медицинского персонала на практике
2.3 Уход за спецодеждой	7.2.3.1 иметь представление о спецодежде младшего медицинского персонала; 7.2.3.2 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды младшего медицинского персонала; 7.2.3.3 с помощью учителя осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом; 7.2.3.4 с помощью учителя выполнять утюжку медицинской спецодежды	8.2.3.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.2.3.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей (утюжка косынок, шапочек, халатов).	9.2.3.1 по выбору учителя выполнять ремонт спецодежды медицинских работников (пришивание пуговиц, наложение заплаты).	10.2.3.1 выполнять ремонт спецодежды медицинских работников (пришивание пуговиц, наложение заплаты) самостоятельно; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой в условиях медицинского учреждения.
2.4. Уход за окнами, панелями, половым покрытием в медицинских учреждениях.	7.2.4.1 иметь представление о видах пола (дощатый крашеный; покрытый линолеумом), средствах для ухода; 7.2.4.2 иметь представление о правилах безопасности при подготовке к уборке полов; 7.2.4.3 иметь представление о способах ухода за паркетным полом; 7.2.4.4 иметь представление о способах ухода за окрашенным полом; 7.2.4.5 иметь представление о способах ухода за линолеумом; 7.2.4.6 иметь представление о способах ухода за радиаторами; 7.2.4.7 иметь представление о видах окон, способах и средствами ухода за ними; 7.2.4.8 иметь представление о видах панелей, способах и средствах ухода за ними; 7.2.4.9 подбирать инструменты для ухода за окнами с помощью учителя; 7.2.4.10 выполнять работы по уходу за радиаторами с помощью учителя; 7.2.4.11 иметь представление о требованиях к температурному режиму, световому режиму, влажности воздуха в медицинских помещениях (процедурная, палаты, столовая)	8.2.4.1 составлять план уборки всех видов пола в медицинском учреждении с помощью учителя; 8.2.4.2 знать и применять правила безопасной работы по уходу за панелями, полом, окнами, радиаторами под контролем учителя; 8.2.4.3 подбирать инструменты для ухода за окнами с помощью учителя и самостоятельно 8.2.4.4 планировать работу по уходу за радиаторами с помощью учителя; 8.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) с помощью учителя	9.2.4.1 выполнять работу по уходу за окнами и панелями с частичной помощью учителя; 9.2.4.2 знать способы хранения рабочего инвентаря для ухода за окнами, панелями, полами; 9.2.4.3 соблюдать правила безопасной работы при выполнении работ по уходу за окнами, панелями, полом; 9.2.4.4. самостоятельно планировать работу по уходу за радиаторами; 9.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) самостоятельно	10.2.4.1 выполнять работы по уходу за окнами и панелями самостоятельно; 10.2.4.2 выбирать способы хранения рабочего инвентаря для ухода за окнами, панелями, полами самостоятельно; 10.2.4.3 соблюдать правила безопасной работы при выполнении работ по уходу за окнами, панелями, полом самостоятельно; 10.2.4.4 выполнять самостоятельно работы по уходу за радиаторами разных видов; 10.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) самостоятельно
2.5 Уход за мебелью в медицинских учреждениях.	7.2.5.1 иметь представление о видах и назначении мебели в лечебных центрах; 7.2.5.2 иметь представление о видах покрытий поверхностей мебели (пластик, краска, натуральное дерево, кожа, кожзаменитель); 7.2.5.3 иметь представление о средствах ухода за мебелью в зависимости от покрытия; 7.2.5.4 иметь представление о приспособлениях и инвентаре по уходу за мебелью; 7.2.5.5 иметь представление о технологии обработки различных поверхностей мебели; 7.2.5.6 иметь представление о правилах безопасной работы по уходу за мебелью; 7.2.5.7 иметь представление о пылесосе и правилах безопасной работы с ним; 7.2.5.8 практические работы: уход за мебелью: выполнение работы после показа и объяснение ее приемов учителем; устный отчет обучающихся о плане работы; анализ качества выполненной работы; подбор предметов и средств ухода за мебелью; выколачивание и чистка щеткой мягкой мебели; протирание мебели влажной тряпкой, полирование мебели шерстяной тряпкой, полирование полировальной жидкостью; уметь читать и применять на практике инструкции средств по уходу за мебелью	8.2.5.1 сравнивать виды и назначение мебели в медицинских учреждениях с помощью учителя; 8.2.5.2 сравнивать виды покрытий поверхностей мягкой и корпусной мебели с помощью учителя; 8.2.5.3 подбирать средства по уходу за мебелью с помощью учителя в зависимости от покрытия поверхности; 8.2.5.4 подбирать приспособле-ния и инвентарь по уходу за мебелью с помощью учителя; 8.2.5.5 выполнять обработку различных поверхностей мебели с помощью учителя.	9.2.5.1 сравнивать виды и назначения мебели в медицинских учреждениях самостоятельно; 9.2.5.2 сравнивать виды покрытий поверхностей мягкой и корпусной мебели самостоятельно; 9.2.5.3 подбирать средства по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.4 подбирать приспособления и инвентарь по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.5 планировать и выполнять работы по обработке различных поверхностей мебели самостоятельно; 9.2.5.6 применять правила безопасной работы по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.7 выполнять работы пылесосом самостоятельно.	10.2.5.1 подбирать средства по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.2 подбирать приспособления и инвентарь по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.3 выполнять обработку различных поверхностей мебели самостоятельно; 10.2.5.4 применять правила безопасной работы по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.5 выполнять работы пылесосом самостоятельно.
2.6 Уход за сантехни-ческим оборудованием	7.2.6.1 иметь представление о видах сантехнического оборудования (раковина, смывной бачок, унитаз, ванная, биде, душ); 7.2.6.2 иметь представление о приспособлениях для ухода за сантехническим оборудованием и его дезинфекцией; 7.2.6.3 иметь представление о средствах для обработки сантехоборудо-вания; 7.2.6.4 иметь представление о правилах подготовки к использованию и хранению спецодежды и орудий труда	8.2.6.1 знать правила ухода за сантехничес-ким оборудова-нием и его назначении (раковина, смывной бачок, унитаз, ванная, биде, душ); 8.2.6.2 подбирать приспособле-ния для обработки сантехничес-ким обору-дования с помощью учителя; 8.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехобору-дования с помощью учителя	9.2.6.1 иметь представление об устройстве санузла (смывной бачок), определять причины засора санузла; 9.2.6.2 подбирать приспособления для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 9.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 9.2.6.4 подготавливать к использованию и хранению спецодежду и орудия труда самостоятельно	10.2.6.1 устранять причины засоров санузла самостоятельно; 10.2.6.2 подбирать приспособления для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 10.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 10.2.6.4. подготавливать к использованию и хранению спецодежду и орудия труда самостоятельно
2.7 Перевязочный материал	7.2.7.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах перевязочного материала, назначении тампонов; 7.2.7.2 изготавливать салфетки (40х30 мм) и простые тампоны; 7.2.7.3 определять виды перевязочного материала; 7.2.7.4 иметь представление о турундах, различать тампон и турунды по назначению и изготовлению; 7.2.7.5 изготавливать турунды по готовому крою, складывать и связывать изделий; 7.2.7.6 иметь представление о видах, назначении, свойствах перевязочных материалов – шариков; 7.2.7.7 изготавливать шарики по готовому крою, самостоятельно планировать	8.2.7.1 знать виды перевязочного материала (вата, ее разновидности, производство, назначение ватных палочек; 8.2.7.2 овладеть приемами работы: расслоение ваты на пласты, скручивание, накручивание ваты на палочки, исправление брака; 8.2.7.3 изготовление ватных палочек	9.2.7.1 иметь представление о гипсе, его свойствах и назначении; 9.2.7.2 иметь представление о видах перевязочного материала – гипсовые бинты, лонгеты, тампоны брюшные; 9.2.7.3 знать с правила, порядок приготовления гипсовых бинтов, лонгетов и их хранением; 9.2.7.4 изготавливать гипсовые бинты и лонгеты по показу учителя; 9.2.7.5 просеивать гипс, втирать гипс в марлю	10.2.7.1 знать с виды и назначение перевязочного материала: салфетки (100х75 мм), тампоны Микулича, валики, ватники; 10.2.7.2 раскраивать и изготавливать перевязочный материал (салфетки (100х75 мм), тампоны Микулича, валики, ватники) самостоятельно; 10.2.7.3 практическое повторение в условиях медицинских учреждений
2.8 Работа в поликлинике		8.2.8.1 знать организацион-ную структуру поликлиники; 8.2.8.2 наблюдать за работой младшего медицинского персонала в поликлинике; 8.2.8.3 подклеивать амбулаторные карточки; 8.2.8.4 знать структуру и задачи стоматологи-ческого, хирур-гического, отоларингичес-кого, глазного, процедурного кабинетов поликлиники; 8.2.8.5 знать обязанности младшего медицинского персонала названных кабинетов поликлиники
2.9 Уход за больными в условиях стационара.	7.2.9.1 иметь представление о видах и правилах подготовки постельного белья в медицинских учреждениях; 7.2.9.2 иметь представления о приемах смены постельного белья для больного; 7.2.9.3 иметь представление о правилах приготовления постели к приему больного с использованием различных приспособлений у кровати.	8.2.9.1 применять правила подготовки постельного белья в медицинских учреждениях в условиях школьного медицинского пункта с помощью учителя; 8.2.9.2 пользоваться приемами смены постельного белья для больного в условиях школьного медицинского пункта с помощью учителя; 8.2.9.3 применять правила приготовления постели к приему больного с использовании-ем различных приспособле-ний у кровати с помощью учителя; 8.2.9.4 ознакомиться с правилами ведения документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение.	9.2.9.1 знать больничный и санитарный режимы стационара, знать правила ведения документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение; 9.2.9.2 знать работу приемного отделения стационара, (санитарная обработка больных, обмывание тела, обтирание его по частям, стрижка волос и ногтей; транспортировка больных, перекладывание с носилок на кровать); 9.2.9.3 знать правила взвешивания больного на медицинских весах, измерения роста, окружности груди с помощью учителя; 9.2.9.4 Знать правила маркировки и хранения инвентаря в приемном отделении стационара, прием и сдача дежурств; 9.2.9.5 знать виды и правила пользования больничной кроватью; 9.2.9.6 знать гигиенические требования к больничному белью (постельное и нательное белье; 9.2.9.7 знать правила сбора мокроты, кала, мочи и рвотных масс для анализов и доставки их в лабораторию; 9.2.9.8 выполнять уборку в ванной комнате, подготавливать ванны, кипятить мочалки; 9.2.9.9 транспортиро-вать больных в отделение (сопровождение, перевозка, переноска); 9.2.9.10 подготавливать кровати для приема больного; 9.2.9.11 знать правила туалета больного (гигиена рук, ног, половых органов, заднего прохода, естественных складок тела); 9.2.9.12 знать предметы ухода за больными; 9.2.9.13 знать правила предупреждения образования пролежней, уход за больными; 9.2.9.14 знать правила пользования дизрастворами; 9.2.9.15 наблюдать и ухаживать за больными, находящимися в состоянии возбуждения и бессознательном состоянии; 9.2.9.16 выполнять утренний туалет больного; 9.2.9.17 протирать тяжелобольного, подмывать, приподнимать, перекладывать, переносить	10.2.9.1 различать санитарный режим в лечебных учреждениях, упражняться в ведении документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение; 10.2.9.2 самостоятельно производить взвешивание больного на медицинских весах, измерение роста, окружности груди, запись антропометрических данных больных; 10.2.9.3 знать особенности работы младшего медперсонала в хирургическом отделении; 10.2.9.4 иметь представление о предоперацион-ном периоде, подготовке к операции, транспортировке больного в операционную; 10.2.9.5 иметь представление о послеопераци-онном периоде, подготовке палаты и постели для больных после операции; 10.2.9.6 различать способы ухода за больными с ушибами, растяжением, вывихом, переломами; 10.2.9.7 уметь ухаживать за больными с ушибами в гипсовой повязке; 10.2.9.8 знать правила ухода за больными с ожогами; 10.2.9.9 иметь представление о приготовлении постели и каркаса для лечения ожога открытым способом; 10.2.9.10 иметь представление об уходе за больными с обморожением; 10.2.9.11 иметь представление об уходе за больными с травмами черепа и мозга; 10.2.9.12 подготавливать гигиенические ванны, транспортировать больных; 10.2.9.13 убирать и проветривать палаты; 10.2.9.14 подготавливать постели для больных (различные случаи); 10.2.9.15 перекладывать и поворачивать больного, протирать, обтирать, выполнять смену белья; 10.2.9.16 приготавливать гипсовые бинты, лангеты; 10.2.9.17 приготавливать грелки, пузырь со льдом; 10.2.9.18 подготавливать инструменты, инвентарь и приспособления для промывания желудка, сифонной клизмы; 10.2.9.19 знать особенности работы младшего медперсонала в неврологическом отделении стационара
2.10 Гигиена питания	7.2.10.1 иметь представление о гигиене питания; 7.2.10.2 иметь представление о санитарных требованиях к работе в общественных столовых; 7.2.10.3 иметь представление о приемах обработки посуды; 7.2.10.4 убирать столы в столовой по инструкции учителя; 7.2.10.5 сметать со стола остатки пищи, протирать столы; 7.2.10.6 осуществлять механическое удаление остатков пищи (щеткой, ложкой); 7.2.10.7 мыть, ополаскивать и просушивать посуду; 7.2.10.8 кипятить столовые приборы, протирать полотенцем стеклопосуду.	8.2.10.1 иметь представление о причинах и профилактике пищевых отравлений; 8.2.10.2 знать требования к посуде пищеблока; 8.2.10.3 знать режим мытья посуды; 8.2.10.4 мыть столовую посуду, столовые приборы по инструкции учителя; 8.2.10.5 мыть эмали-рованную, алюминиевую, никелирован-ную посуду по инструкции учителяю	9.2.10.1 знать требования к производствен-ным помеще-ниям больнич-ной кухни, столовых и раздаточных в больничных отделениях; 9.2.10.2 знать правила сервировки стола в столовой, температуру блюд в усвояемости пищи; 9.2.10.3 знать условия хранения продуктов, передаваемых больным; 9.2.10.4 знать признаки порчи мясных, рыбных, молочных продуктов.	10.2.10.1 выполнять санитарные требования, предъявляемые к столовым в стационаре; 10.2.10.2 знать роль младшего медицинского персонала в организации питания больных; 10.2.10.3 практическое повторение в условиях стационара.

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.3.2 отмечать в работе досто-инства и недос-татки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изучен-ные термины; 7.3.3.4 применять полученные зна-ния в практичес-кой деятельности.	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помо-щью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анали-зировать проделанную работу по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 определять предстоящий объем работы.	9.3.3.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенство-ванию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать выполненную работу всему классу.	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ.

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Младший медицинский персонал" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Младший медицинский персонал" с помощью учителя.
	1.2 Трудовое законодатель-ство РК и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.2 организовывать рабочее место; 7.1.3.3 соблюдать правила безопасной работы.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Основы здравоохранения	7.2.1.1 иметь представление о видах медицинских учреждений; 7.2.1.2 иметь представления о правах граждан Республики Казахстан на бесплатное медицинское обслуживание.
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Гигиена медицинского персонала	7.2.2.1 иметь представление о функциональных обязанностях младшего медицинского персонала. 7.2.2.2 наблюдать за работой младшего медицинского персонала; 7.2.2.3 иметь представление о личной гигиене младшего медицинского персонала (стрижка ногтей, мытье рук щеткой, смазывание рук кремами, спиртово-глицериновыми смесями)
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Младший медицинский персонал" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах инструментов, материалов, средств, применяемых в работе младшего медицинского персонала; 7.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах дезинфицирующих растворов, асептиков, антисептиков; 7.1.3.3 иметь представление о видах и назначении мебели в учебных учреждениях; 7.1.3.4 иметь представление об устройстве и правилах эксплуатации пылесоса, утюга.
2. Технология обслуживающего труда	2.3 Уход за спецодеждой	7.2.3.1 иметь представление о спецодежде младшего медицинского персонала; 7.2.3.2 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды младшего медицинского персонала; 7.2.3.3 с помощью учителя осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом; 7.2.3.4 с помощью учителя выполнять утюжку медицинской спецодежды
2. Технология обслуживающего труда	2.4 Уход за окнами, панелями, половым покрытием в медицинских учреждениях	7.2.4.1 иметь представление о видах пола (дощатый крашеный; покрытый линолеумом), средствах для ухода; 7.2.4.2 иметь представление о правилах безопасности при подготовке к уборке полов; 7.2.4.3 иметь представление о способах ухода за паркетным полом; 7.2.4.4 иметь представление о способах ухода за окрашенным полом; 7.2.4.5 иметь представление о способах ухода за линолеумом; 7.2.4.6 иметь представление о способах ухода за радиаторами; 7.2.4.7 иметь представление о видах окон, способах и средствами ухода за ними; 7.2.4.8 иметь представление о видах панелей, способах и средствах ухода за ними; 7.2.4.9 подбирать инструменты для ухода за окнами с помощью учителя; 7.2.4.10 выполнять работы по уходу за радиаторами с помощью учителя; 7.2.4.11 иметь представление о требованиях к температурному режиму, световому режиму, влажности воздуха в медицинских помещениях (процедурная, палаты, столовая)
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Младший медицинский персонал" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды; 7.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах инструментов, материалов, средств, применяемых в работе младшего медицинского персонала; 7.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах дезинфицирующих растворов, асептиков, антисептиков; 7.1.3.3 иметь представление о видах и назначении мебели в учебных учреждениях; 7.1.3.4 иметь представление об устройстве и правилах эксплуатации пылесоса, утюга; 7.1.3.5 иметь представление о сантехническом оборудовании; 7.1.3.6 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы
2.Технология обслуживающего труда	2.5 Уход за мебелью в медицинских учреждениях.	7.2.5.1 иметь представление о видах и назначении мебели в лечебных центрах; 7.2.5.2 иметь представление о видах покрытий поверхностей мебели (пластик, краска, натуральное дерево, кожа, кожзаменитель); 7.2.5.3 иметь представление о средствах ухода за мебелью в зависимости от покрытия; 7.2.5.4 иметь представление о приспособлениях и инвентаре по уходу за мебелью; 7.2.5.5 иметь представление с технологии обработки различных поверхностей мебели; 7.2.5.6 иметь представление о правилах безопасной работы по уходу за мебелью; 7.2.5.7 иметь представление о пылесосе и правилах безопасной работы с ним; 7.2.5.8 практические работы: уход за мебелью: выполнение работы после показа и объяснение ее приемов учителем; устный отчет обучающихся о плане работы; анализ качества выполненной работы; подбор предметов и средств ухода за мебелью; выколачивание и чистка щеткой мягкой мебели; протирание мебели влажной тряпкой, полирование мебели шерстяной тряпкой, полирование полировальной жидкостью; уметь читать и применять на практике инструкции средств по уходу за мебелью
	2.6 Уход за сантехни-ческим оборудованием	7.2.6.1 иметь представление о видах сантехнического оборудования (раковина, смывной бачок, унитаз, ванная, биде, душ); 7.2.6.2 иметь представление о приспособлениях для ухода за сантехническим оборудованием и его дезинфекцией; 7.2.6.3 иметь представление о средствах для обработки сантехоборудования; 7.2.6.4 иметь представление о правилах подготовки к использованию и хранению спецодежды и орудий труда
	2.7 Перевязочный материал	7.2.7.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах перевязочного материала, назначении тампонов; 7.2.7.2 изготавливать салфетки (40х30 мм) и простые тампоны; 7.2.7.3 определять виды перевязочного материала; 7.2.7.4 иметь представление о турундах, различать тампон и турунды по назначению и изготовлению; 7.2.7.5 изготавливать турунды по готовому крою, складывать и связывать изделий; 7.2.7.6 иметь представление о видах, назначении, свойствах перевязочных материалов – шариков; 7.2.7.7 изготавливать шарики по готовому крою, самостоятельно планировать
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1.Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Младший медицинский персонал" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды; 7.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан.
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 иметь представление о видах, назначении, свойствах инструментов, материалов, средств, применяемых в работе младшего медицинского персонала; 7.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах дезинфицирующих растворов, асептиков, антисептиков; 7.1.3.3 иметь представление о видах и назначении мебели в учебных учреждениях; 7.1.3.4 иметь представление об устройстве и правилах эксплуатации пылесоса, утюга; 7.1.3.5 иметь представление о сантехническом оборудовании; 7.1.3.6 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.3.7 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.8 организовывать рабочее место; 7.1.3.9 соблюдать правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.9 Уход за больными в условиях стационара	7.2.9.1 иметь представление о видах и правилах подготовки постельного белья в медицинских учреждениях; 7.2.9.2 иметь представление приемах смены постельного белья для больного; 7.2.9.3 иметь представление л правилах приготовления постели к приему больного с использованием различных приспособлений у кровати
2. Технология обслуживающего труда	2.10 Гигиена питания	7.2.10.1 иметь представление о гигиене питания; 7.2.10.2 иметь представление о санитарных требованиях к работе в общественных столовых; 7.2.10.3 иметь представление о приемах обработки посуды; 7.2.10.4 убирать столы в столовой по инструкции учителя; 7.2.10.5 сметать со стола остатки пищи, протирать столы; 7.2.10.6 осуществлять механическое удаление остатков пищи (щеткой, ложкой); 7.2.10.7 мыть, ополаскивать и просушивать посуду; 7.2.10.8 кипятить столовые приборы, протирать полотенцем стеклопосуду
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1.Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.3.3 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Младший медицинский персонал"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе;
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 иметь представление об устройстве рабочих инструментов, приспособлений (резиновые перчатки, клеенчатые передники), средствах и оборудовании 8.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах асептиков, антисептиков; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, моющие средства, рабочую одежду с помощью учителя;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Основы здравоохранения	8.2.1.1 осознавать необходимость профилактики заболеваний – как ведущем принципе здравоохранения; 8.2.1.2 иметь представление об организационной структуре поликлиники и ее задачах.
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Гигиена медицинского персонала	8.2.2.1 иметь представление о личной гигиене медицинского персонала, гигиеническом значение спецодежды и требованиям к ней; 8.2.2.2 использовать резиновые перчатки и клеенчатые передники в работе младшего медицинского персонала
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы.
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Младший медицинский персонал".
	1.2 Трудовое законодатель-ство Республики Казахстан и этика.	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе.
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 иметь представление об устройстве рабочих инструментов, приспособлений (резиновые перчатки, клеенчатые передники), средствах и оборудовании 8.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах асептиков, антисептиков; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, моющие средства, рабочую одежду 8.1.3.4 иметь представление об устройстве, правилах эксплуатации электроприборов
2. Технология обслуживающего труда	2.3 Уход за спецодеждой	8.2.3.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.2.3.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей (утюжка косынок, шапочек, халатов)
2. Технология обслуживающего труда	2.4 Уход за окнами, панелями, половым покрытием в медицинских учреждениях.	8.2.4.1 составлять план уборки всех видов пола в медицинском учреждении с помощью учителя; 8.2.4.2 знать и применять правила безопасной работы по уходу за панелями, полом, окнами, радиаторами под контролем учителя; 8.2.4.3 подбирать инструменты для ухода за окнами с помощью учителя и самостоятельно; 8.2.4.4 планировать работу по уходу за радиаторами с помощью учителя; 8.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) с помощью учителя
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Младший медицинский персонал"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда младшего медицинского персонала, об ответственности за выполнение трудового задания
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 иметь представление об устройстве рабочих инструментов, приспособлений (резиновые перчатки, клеенчатые передники), средствах и оборудовании; 8.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах асептиков, антисептиков; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, моющие средства, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.4 иметь представление об устройстве, правилах эксплуатации электроприборов; 8.1.3.5 подбирать инструменты и приспособления для стерилизации с помощью учителя; 8.1.3.6 различать виды покрытий поверхностей мебели; 8.1.3.7 знать правила хранения инструментов.
2. Технология обслуживающего труда	2.5 Уход за мебелью в медицинских учреждениях	8.2.5.1 сравнивать виды и назначение мебели в медицинских учреждениях с помощью учителя; 8.2.5.2 сравнивать виды покрытий поверхностей мягкой и корпусной мебели с помощью учителя; 8.2.5.3 подбирать средства по уходу за мебелью с помощью учителя в зависимости от покрытия поверхности; 8.2.5.4 подбирать приспособления и инвентарь по уходу за мебелью с помощью учителя; 8.2.5.5 выполнять обработку различных поверхностей мебели с помощью учителя; 8.2.5.6 практические работы: уход за мебелью: выполнение работы после показа и объяснение ее приемов учителем; устный отчет обучающихся о плане работы; анализ качества выполненной работы; подбор предметов и средств ухода за мебелью; выколачивание и чистка щеткой мягкой мебели; протирание мебели влажной тряпкой, полирование мебели шерстяной тряпкой, полирование полировальной жидкостью; уметь читать и применять на практике инструкции средств по уходу за мебелью.
	2.6 Уход за сантехническим оборудованием	8.2.6.1 знать правила ухода за сантехническим оборудова-нием и его назначении (раковина, смывной бачок, унитаз, ванная, биде, душ); 8.2.6.2 подбирать приспособления для обработки сантехническим оборудования с помощью учителя; 8.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехобору-дования с помощью учителя.
	2.7 Перевязочный материал	8.2.7.1 знать виды перевязочного материала (вата, ее разновидности, производство, назначение ватных палочек; 8.2.7.2 овладеть приемами работы: расслоение ваты на пласты, скручивание, накручивание ваты на палочки, исправление брака; 8.2.7.3 изготовление ватных палочек.
	2.10 Гигиена питания	8.2.10.1 иметь представление о причинах и профилактике пищевых отравлений; 8.2.10.2 знать требования к посуде пищеблока; 8.2.10.3 знать режим мытья посуды; 8.2.10.4 мыть столовую посуду, столовые приборы по инструкции учителя; 8.2.10.5 мыть эмалированную, алюминиевую, никелированную посуду по инструкции учителя
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 определять предстоящий объем работы
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Младший медицинский персонал"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда младшего медицинского персонала, об ответственности за выполнение трудового задания
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 иметь представление об устройстве рабочих инструментов, приспособлений (резиновые перчатки, клеенчатые передники), средствах и оборудовании 8.1.3.2 иметь представление о видах, назначении, свойствах асептиков, антисептиков; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, моющие средства, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.4 иметь представление об устройстве, правилах эксплуатации электроприборов; 8.1.3.7 знать правила хранения инструментов; 8.1.3.8 знать разновидности, назначение и свойства перевязочных материалов; 8.1.3.9 организовывать рабочее место; 8.1.3.10 соблюдать правила безопасной работы.
2. Технология обслуживающего труда	2.8 Работа в поликлинике	8.2.8.1 знать организационную структуру поликлиники; 8.2.8.2 наблюдать за работой младшего медицинского персонала в поликлинике; 8.2.8.3 подклеивать амбулаторные карточки; 8.2.8.4 знать структуру и задачи стоматологического, хирургического, отоларингического, глазного, процедурного кабинетов поликлиники; 8.2.8.5 знать обязанности младшего медицинского персонала названных кабинетов поликлиники
2. Технология обслуживающего труда	2.9 Уход за больными в условиях стационара.	8.2.9.1 применять правила подготовки постельного белья в медицинских учреждениях в условиях школьного медицинского пункта с помощью учителя; 8.2.9.2 пользоваться приемами смены постельного белья для больного в условиях школьного медицинского пункта с помощью учителя; 8.2.9.3 применять правила приготовления постели к приему больного с использованием различных приспособлений у кровати с помощью учителя; 8.2.9.4 ознакомиться с правилами ведения документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 определять предстоящий объем работы.

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Младший медицинский персонал"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 знать виды и способы обработки и стерилизации лабораторной посуды; 9.1.3.2 знать способы обработки стерилизации приспособлений (воронки, наконечники для клизм, газоотводные трубки, катетеры, клеенки, подкладные круги, судна, утки, калоприемники); 9.1.3.3 знать условия и сроками хранения материалов, инструментов, средств для работы.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Основы здравоохранения	9.2.1.1 знать организационную структуру стационаров и их назначение.
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Гигиена медицинского персонала	9.2.2.1 самостоятельно применять знания основ личной гигиены младшего медицинского персонала. 9.2.2.2 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе; 9.2.2.3 работать по технологическим картам
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других.
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Младший медицинский персонал".
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать виды и способы обработки и стерилизации лабораторной посуды; 9.1.3.2 знать способы обработки стерилизации приспособлений (воронки, наконечники для клизм, газоотводные трубки, катетеры, клеенки, подкладные круги, судна, утки, калоприемники); 9.1.3.3 знать условия и сроками хранения материалов, инструментов, средств для работы; 9.1.3.4 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы.
2. Технология обслуживающего труда	2.3 Уход за спецодеждой	9.2.3.1 по выбору учителя выполнять ремонт спецодежды медицинских работников (пришивание пуговиц, наложение заплаты)
2. Технология обслуживающего труда	2.4 Уход за окнами, панелями, половым покрытием в медицинских учреждениях.	9.2.4.1 выполнять работу по уходу за окнами и панелями с частичной помощью учителя; 9.2.4.2 знать способы хранения рабочего инвентаря для ухода за окнами, панелями, полами; 9.2.4.3 соблюдать правила безопасной работы при выполнении работ по уходу за окнами, панелями, полом; 9.2.4.4 самостоятельно планировать работу по уходу за радиаторами; 9.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенство-ванию своей работы и работ других.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Младший медицинский персонал"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 получить представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать виды и способы обработки и стерилизации лабораторной посуды; 9.1.3.4 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.5 подбирать инструменты и приспособления для стерилизации, укладки биксов с частичной помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.6 изготовлять и применять перевязочный материал с помощью учителя; 9.1.3.7 самостоятельно планировать и работать по технологической карте.
2. Технология обслуживающего труда	2.5 Уход за мебелью в медицинских учреждениях.	9.2.5.1 сравнивать виды и назначения мебели в медицинских учреждениях самостоятельно; 9.2.5.2 сравнивать виды покрытий поверхностей мягкой и корпусной мебели самостоятельно; 9.2.5.3 подбирать средства по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.4 подбирать приспособления и инвентарь по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.5 планировать и выполнять работы по обработке различных поверхностей мебели самостоятельно; 9.2.5.6 применять правила безопасной работы по уходу за мебелью самостоятельно; 9.2.5.7 выполнять работы пылесосом самостоятельно.
	2.6 Уход за сантехни-ческим оборудованием	9.2.6.1 иметь представление об устройстве санузла (смывной бачок), определять причины засора санузла; 9.2.6.2 подбирать приспособления для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 9.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 9.2.6.4 подготавливать к использованию и хранению спецодежду и орудия труда самостоятельно
	2.7 Перевязочный материал	9.2.7.1 иметь представление о гипсе, его свойствах и назначении; 9.2.7.2 иметь представление с видах перевязочного материала – гипсовые бинты, лонгеты, тампоны брюшные; 9.2.7.3 знать с правила, порядок приготовления гипсовых бинтов, лонгетов и их хранением; 9.2.7.4 изготавливать гипсовые бинты и лонгеты по показу учителя; 9.2.7.5 просеивать гипс, втирать гипс в марлю
	2.10 Гигиена питания	9.2.10.1 знать требования к производственным помещениям больничной кухни, столовых и раздаточных в больничных отделениях; 9.2.10.2 знать правила сервировки стола в столовой, температуру блюд в усвояемости пищи; 9.2.10.3 знать условия хранения продуктов, передаваемых больным; 9.2.10.4 знать признаки порчи мясных, рыбных, молочных продуктов
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенство-ванию своей работы и работ других
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Младший медицинский персонал".
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 получить представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать виды и способы обработки и стерилизации лабораторной посуды; 9.1.3.4 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.5 подбирать инструменты и приспособления для стерилизации, укладки биксов с частичной помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.7 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 9.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы.
2.Технология обслуживающего труда	2.9 Уход за больными в условиях стационара.	9.2.9.1 знать больничный и санитарный режимы стационара, знать правила ведения документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение; 9.2.9.2 знать работу приемного отделения стационара, (санитарная обработка больных, обмывание тела, обтирание его по частям, стрижка волос и ногтей; транспортировка больных, перекладывание с носилок на кровать); 9.2.9.3 знать правила взвешивания больного на медицинских весах, измерения роста, окружности груди с помощью учителя; 9.2.9.4 знать правила маркировки и хранения инвентаря в приемном отделении стационара, прием и сдача дежурств; 9.2.9.5 знать виды и правила пользования больничной кроватью; 9.2.9.6 знать гигиенические требования к больничному белью (постельное и нательное белье; 9.2.9.7 знать правила сбора мокроты, кала, мочи и рвотных масс для анализов и доставки их в лабораторию; 9.2.9.8 выполнять уборку в ванной комнате, подготавливать ванны, кипятить мочалки; 9.2.9.9 транспортировать больных в отделение (сопровождение, перевозка, переноска); 9.2.9.10 подготавливать кровати для приема больного; 9.2.9.11 знать правила туалета больного (гигиена рук, ног, половых органов, заднего прохода, естественных складок тела); 9.2.9.12 знать предметы ухода за больными; 9.2.9.13 знать правила предупреждения образования пролежней, уход за больными; 9.2.9.14 знать правила пользования физрастворами; 9.2.9.15 наблюдать и ухаживать за больными, находящимися в состоянии возбуждения и бессознательном состоянии; 9.2.9.16 выполнять утренний туалет больного; 9.2.9.17 протирать тяжелобольного, подмывать, приподнимать, перекладывать, переносить.
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1.Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать выполненную работу всему классу

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета "Младшего медицинского персонала"
	1.2 Трудовое законодатель-ство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 подбирать инструменты и приспособления для стерилизации, укладывать биксы самостоятельно; 10.1.3.3 подготавливать и применять дезинфицирующие растворы, асептики, антисептики самостоятельно
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Основы здравоохранения	10.2.1.1 знать функции отделений стационаров.
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Гигиена медицинского персонала	10.2.2.1 анализировать и составлять план работы самостоятельно; 10.2.2.2 самостоятельно оценивать качество выполненной работы; 10.2.2.3 самостоятельно применять навыки личной гигиены младшего медицинского персонала на практике
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета "Младшего медицинского персонала"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе.
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 подбирать инструменты и приспособления для стерилизации, укладывать биксы самостоятельно; 10.1.3.3 подготавливать и применять дезинфицирующие растворовы, асептики, антисептики самостоятельно; 10.1.3.4 самостоятельно изготавливать перевязочный материал (салфетки, тампоны, турунды, шарики, ватные палочки, гипсовые бинты;
2. Технология обслуживающего труда	2.3 Уход за спецодеждой	10.2.3.1 выполнять ремонт спецодежды медицинских работников (пришивание пуговиц, наложение заплаты) самостоятельно; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой в условиях медицинского учреждения.
2. Технология обслуживающего труда	2.4 Уход за окнами, панелями, половым покрытием в медицинских учреждениях.	10.2.4.1 выполнять работы по уходу за окнами и панелями самостоятельно; 10.2.4.2 выбирать способы хранения рабочего инвентаря для ухода за окнами, панелями, полами самостоятельно; 10.2.4.3 соблюдать правила безопасной работы при выполнении работ по уходу за окнами, панелями, полом самостоятельно; 10.2.4.4 выполнять самостоятельно работы по уходу за радиаторами разных видов; 10.2.4.5 выполнять работы по измерению температуры воздуха в медицинских помещениях (палаты, столовая, процедурная) самостоятельно.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета "Младшего медицинского персонала"
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе.
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.3 подготавливать и применять дезинфицирующие растворы, асептики, антисептики самостоятельно; 10.1.3.4 самостоятельно изготавливать перевязочный материал (салфетки, тампоны, турунды, шарики, ватные палочки, гипсовые бинты; 10.1.3.6 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 10.1.3.7 организовывать рабочее место
2. Технология обслуживающего труда	2.5 Уход за мебелью в медицинских учреждениях	10.2.5.1 подбирать средства по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.2 подбирать приспособления и инвентарь по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.3 выполнять обработку различных поверхностей мебели самостоятельно; 10.2.5.4 применять правила безопасной работы по уходу за мебелью самостоятельно; 10.2.5.5 выполнять работы пылесосом самостоятельно.
	2.6 Уход за сантехни-ческим оборудованием	10.2.6.1 устранять причины засоров санузла самостоятельно; 10.2.6.2 подбирать приспособления для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 10.2.6.3 подбирать средства для обработки сантехнического оборудования самостоятельно; 10.2.6.4 подготавливать к использованию и хранению спецодежду и орудия труда самостоятельно
	2.7 Перевязочный материал	10.2.7.1 знать с виды и назначение перевязочного материала: салфетки (100х75 мм), тампоны Микулича, валики, ватники; 10.2.7.2 раскраивать и изготавливать перевязочный материал (салфетки (100х75 мм), тампоны Микулича, валики, ватники) самостоятельно; 10.2.7.3 практическое повторение в условиях медицинских учреждений
	2.10 Гигиена питания	10.2.10.1 выполнять санитарные требования, предъявляемые к столовым в стационаре; 10.2.10.2 знать роль младшего медицинского персонала в организации питания больных; 10.2.10.3 практическое повторение в условиях стационара
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета "Младшего медицинского персонала".
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика.	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 10.1.3.7 организовывать рабочее место; 10.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы
2.Технология обслуживающего труда	2.9 Уход за больными в условиях стационара	10.2.9.1 различать санитарный режим в лечебных учреждениях, упражняться в ведении документации по приему одежды, обуви, белья и другого имущества поступающих больных и доставки его на хранение; 10.2.9.2 самостоятельно производить взвешивание больного на медицинских весах, измерение роста, окружности груди, запись антропометрических данных больных; 10.2.9.3 знать особенности работы младшего медперсонала в хирургическом отделении; 10.2.9.4 иметь представление о предоперационном периоде, подготовке к операции, транспортировке больного в операционную; 10.2.9.5 иметь представление о послеоперационном периоде, подготовке палаты и постели для больных после операции; 10.2.9.6 различать способы ухода за больными с ушибами, растяжением, вывихом, переломами; 10.2.9.7 уметь ухаживать за больными с ушибами в гипсовой повязке; 10.2.9.8 знать правила ухода за больными с ожогами; 10.2.9.9 иметь представление о приготовлении постели и каркаса для лечения ожога открытым способом; 10.2.9.10 иметь представление об уходе за больными с обморожением; 10.2.9.11 иметь представление об уходе за больными с травмами черепа и мозга; 10.2.9.12 подготавливать гигиенические ванны, транспортировать больных; 10.2.9.13 убирать и проветривать палаты; 10.2.9.14 подготавливать постели для больных (различные случаи); 10.2.9.15 перекладывать и поворачивать больного, протирать, обтирать, выполнять смену белья; 10.2.9.16 приготавливать гипсовые бинты, лангеты; 10.2.9.17 приготавливать грелки, пузырь со льдом; 10.2.9.18 подготавливать инструменты, инвентарь и приспособления для промывания желудка, сифонной клизмы; 10.2.9.19 знать особенности работы младшего медперсонала в неврологическом отделении стационара
2.Технология обслуживающего труда	2.10 Гигиена питания	10.2.10.1 выполнять санитарные требования, предъявляемые к столовым в стационаре; 10.2.10.2 знать роль младшего медицинского персонала в организации питания больных; 10.2.10.3 практическое повторение в условиях стационара
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ

Приложение 9
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Кухонный рабочий"

97. Программа по профилю "Кухонный рабочий" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии обслуживающего труда";

3) раздел "Анализ и оценивание результатов трудовой деятельности".

98. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство;

2) техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря;

3) виды и назначение посуды;

4) виды половых и стеновых покрытий производственных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.

99. Раздел "Технологии обслуживающего труда" включает следующие подразделы:

1) требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер;

2) правила и режим ухода за посудой;

3) первичная обработка продуктов питания;

4) правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве;

100. Раздел "Анализ и оценивание результатов трудовой деятельности" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание результатов трудовой деятельности (на основе выполнения практических работ).

101. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	7.1.1.1 сознавать себя как гражданина Казахстана, испытывать чувство гордости за свою Родину; 7.1.1.2 владеть социально-бытовыми навыками, используемыми в повседневной жизни: соблюдение правил личной гигиены (уход за руками и ногтями, уход за волосами), содержание жилых помещений в чистоте (осуществление сухой и влажной уборки, проведение генеральной и сезонной уборки помещения), элементарные навыки приготовления пищи (работа с кипятком, первичная обработка продуктов питания), навыки ухода за одеждой (стирка, утюжка, хранение),навыки взаимодействия и культурного общения в коллективе и с посторонними людьми; 7.1.1.3 проявлять доброжелательность, эмоционально-нравственную отзывчивость и взаимопомощь, проявлять сопереживание к чувствам людей; 7.1.1.4 владеть понятиями режим труда,выходные и праздничные дни, отпуск; 7.1.1.5 знать устройство и назначение электрического чайника; 7.1.1.6 знать требования и медицинские противопоказа-ниями к профессии "Кухонный рабочий": аллергические заболевания, нарушения опорно-двигательного аппарата, вирусоноси-тельство, тяжелые нарушения слуха и зрения; 7.1.1.7 Знать должностны обязанности кухонного работника школьной столовой: содержание в чистоте и порядке кухонного инвентаря и оборудования, утилизация производственных отходов, осуществление сортировки и первичной обработки продуктов питания, погрузка , отгрузка, перемещение продуктов и готовой пищи различного вида грузов на предприятиях, знание и владение наименованиями кухонной посуды, инвентаря, соблюдение правил по технике безопасности; 7.1.1.8 знать и выполнять гигиенические и эстетические требования к обслуживанию столового зала; 7.1.1.8 знать и соблюдать правила при обработке мебели столового зала: деревянной, пластиковой, плетенной, лакированной, стеклянной, текстильной; 7.1.1.9 различать виды деловых бумаг: заявление о приеме на работу, резюме, заявление об увольнении с работы, трудовой контракт (договор), составлять резюме; 7.1.1.10понимать виды, устройство и назначение тостеров: механические, полуавтоматические, автоматические, по количеству отделений по приготовлению тостов, наличию поддонов, мощные, маломощные, с решеткой для подогрева, сэндвич – тостер, тостер – гриль;	8.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 8.1.1.2 владеть начальными навыками адаптации в динамично изменяющемся и развивающемся мире (умение расположить окружающих к себе, хорошо ладить с окружающими, чувствовать уверенность в себе, независимость, уметь преодолевать трудности, быть не подверженным внушениям, не попадать под чужое влияние, стремление к достижениям, демонстрировать свои успехи); 8.1.1.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата); 8.1.1.4 понимать должностные обязанности кухонного работника в детском саду: знать наименование посуды, инвентаря, инструментов, их назначение в соответствии с маркировкой, правила и способы закрытия и вскрытия тары, правила перемещения продуктов и готовой продукции на производстве, правила включения и выключения технологического оборудования, виды и концентрация используемых моющих и дезинфицирующих средств; 8.1.1.5 знать требования по охране труда (режим и график работы); 8.1.1.6 составлять заявление о приеме на работу; 8.1.1.7 составлять заявление об увольнении; 8.1.1.8 знать, называть, использовать в работе кухонные бытовые приборы и инвентарь; 8.1.1.9 знать устройство и назначение жарочного, духового шкафа: встраиваемые и отдельностоя-щие, газовые и электрические, гриль, конвекционные вентиляторы, с функцией СВЧ, с каталитической очисткой паром или с помощью пиролиза; 8.1.1.10 знать виды, устройство и назначение электрических блендеров и миксеров: ручной, стационарный, для молочных коктейлей, погружной, высокоскоростной, маломощный и мощный, шейкеры; 8.1.1.11 определять виды, устройство и назначение кофе-машин: рожковые, чалдовые (порционные), капсульные, эспрессо-комбайны, автоматические;	9.1.1.1 иметь адекватное представление о собственных возможностях, о насущно необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.2 осуществлять сотрудничество со взрослыми и сверстниками в разных социальных ситуациях; 9.1.1.3 понимать должностные обязанности кухонного работника в организациях общественного питания (столовые, кафе, рестораны, фастфуды): знать санитарно-эпидемиологи-ческие правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля, правила и нормы охраны труда, техники безопасности и противопожар-ной защиты, наименования кухонной посуды и инвентаря, рациональная организация труда, виды брака и способы его предупреждения и устранения, правила делового этикета ; 9.1.1.4 понимать ответствен-ность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте: порицание, выговор, штраф, увольнение; 9.1.1.5 знать определение испытательного срока: период времени, установленный трудовым договором, в течении которого работодатель оценивает деловые качества работника и вправе уволить его, если работник не справляется; 9.1.1.6 знать сроки и порядок предоставления больничного листа работодателю; 9.1.1.7 понимать назначение и правила заключения трудового договора; 9.1.1.8 выделять основные пункты трудового договора: сведения, удостоверяющие личность, трудовые функции, испытательный срок, тарифная ставка или оклад, доплаты, надбавки, режим рабочего времени, порядок расторжения договора ; 9.1.1.9 понимать виды, устройство и назначение мясорубки ручные, класса А (мощные, производительные), класса В (многофункциональные, снабженные дополнительными терками и резками для овощей и фруктов), класса С (маломощные, без дополнительных функций); 9.1.1.10 понимать и различать виды, устройство и назначение соковыжималок, фреш-машин: пластмассовые, металлические, маломощные, мощные, ручные, механические, электрические, бытовые, промышленные, для цитрусовых, для твердых овощей и фруктов, для косточковых, универсальные, центробежные, шнековые;	10.1.1.1 придерживаться установки на безопасный, здоровый образ жизни, быть мотивирован-ным к творческому труду, работе на результат, бережному отношению к материальным и духовным ценностям; 10.1.1.2 проявлять готовность к самостоятель-ной жизни: умение расположить окружающих к себе, хорошо ладить с окружающими, чувствовать уверенность в себе, независимость, уметь преодолевать трудности, быть не подверженным внушениям, не попадать под чужое влияние, стремление к достижениям, демонстрировать свои успехи, ограничен-ность контактов, разборчивость в связях; 10.1.1.3 знать правила перевода на другую работу: условия перевода на другую работу, продолжительность перевода для замещения отсутствующего работника, перевод на работу более низкой квалификации и изменение в существующем трудовом договоре; 10.1.1.4 понимать понятие декретный отпуск (период декретного отпуска, порядок оформления единовремен-ного государствен-ного пособия на рождение ребенка, виды декретных выплат, сроки обращения за назначением декретных выплат, фиксирован-ные государствен-ные единовремен-ные пособия в связи с рождением ребенка, единовремен-ная социальная выплата по беременности и родам в связи с потерей дохода, ежемесячная социальная выплата по уходу за ребенком по достижении им одного года); 10.1.1.5 осознавать ответствен-ность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством: кухонный работник несет персональную ответствен-ность за сохранность посуды, инвентаря, постоянное наличие моющих и дезинфицирующих средств, результатов с лабораторных смывов с посуды, качество мойки, чистоту в цехе, порчу по своей вине продуктов, оборудования, инвентаря, не соблюдение правил по технике безопасности и охране труда, правил санитарии и гигиены, правил пожарной безопасности, качества приготовления сырья на производстве, прогул или явку на рабочее место в нетрезвом состоянии, не соблюдение правил внутреннего распорядка, не выполнение должностных обязанностей; 10.1.1.6 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы;
1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	7.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с кипятком; 7.1.2.2 соблюдать правила техники безопасности при работе с режущими и колющимися предметами; 7.1.2.3 соблюдать правила техники безопасности при работе с электроплитами; 7.1.2.4 соблюдать правила техники безопасности при работе с электрическим чайником; 7.1.2.5 соблюдать правила техники безопасности при работе с тостером; 7.1.2.6 соблюдать правила техники безопасности при работе с СВЧ печью;	8.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с механической овощерезкой и измельчителем; 8.1.2.2 соблюдать правила техники безопасности при работе с духовым шкафом; 8.1.2.3 соблюдать правила техники безопасности при работе с электрическим блендером и миксером; 8.1.2.4 соблюдать правила техники безопасности при работе кофеварками;	9.1.2.1 выполнять сборку, мытье деталей мясорубки; 9.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании мясорубки; 9.1.2.3 выполнять сборку, мытье деталей соковыжималок, фреш-машин; 9.1.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании соковыжима-лок, фреш-машин;	10.1.2.1 выполнять мытье секций холодильника и морозильной камеры; 10.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании холодильника и морозильной камеры; 10.1.2.3 соблюдать правила загрузки посуды и моющих средств в посудомоечную машину; 10.1.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании посудомоечной машины;
1.3 Виды и назначение посуды	7.1.3.1 различать виды посуды по назначению и материалу изготовления; 7.1.3.2 знать назначение посуды: кухонной, столовой, чайных, кофейных сервизов, столовых приборов; 7.1.3.3 называть кухонную посуду, знать правила и режим ухода, хранение кухонной посуды	8.1.3.1 различать и определять алюминиевую, эмалированную и никелированную посуду; 8.1.3.2 называть деревянный кухонный инвентарь; 8.1.3.3 различать виды и знать назначение столовой посуды и приборов;	9.1.3.1 различать и определять стеклянную и фарфоровую посуду; 9.1.3.2 различать виды и знать назначение чайных, кофейных сервизов, фужеров, бокалов, стаканов;	10.1.3.1 различать и определять тефлоновую посуду и посуду с керамическим покрытием; 10.1.3.2 определять и знать назначение пластиковой посуды и тары для хранения
1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	7.1.4.1 определять виды напольных покрытий по внешнему виду пола и его покрытию (ламинированное, деревянное, дощатое, паркетное, линолеум, покрытия на резиновой основе, керамическая плитка, мраморные, ковровые покрытия, полимерные наливные); 7.1.4.2 выделять и называть линолеум среди различных видов половых покрытий; 7.1.4.3 определять вид окрашивания (водоэмульсионное, известь, эмаль) стеновых панелей;	8.1.4.1 различать кафельное покрытие среди различных видов стеновых и половых покрытий, осуществлять уход; 8.1.4.2 выполнять на практике процедуры личной гигиены после уборки полов; 8.1.4.3 правильно подбирать и пользоваться рабочей одеждой, соблюдать ее эстетику (халат, фартук, косынка, перчатки, обувь).	9.1.4.1 различать паркетное и ламинированное покрытие среди различных видов половых покрытий, выполнять уход за ними, соблюдая правила; 9.1.4.2 называть, знать назначение и правила эксплуатации правила сбережения, хранения и ухода уборочного инвентаря.	10.1.4.1 различать полимерно-наливное покрытие среди различных видов половых покрытий; 10.1.4.2 проводить подготовку и выполнять технологически правильно уход за полом в зависимости от покрытия; 10.1.4.3 правильно подбирать и пользоваться рабочей одеждой, соблюдать ее эстетику, хранение и уход за рабочей одеждой (куртка, фартук, косынка, перчатки, резиновые сапоги).

2) раздел "Технологии обслуживающего труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1. Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	7.2.1.1 иметь представление о видах моющих средств по уходу за стеновыми панелями и полом; 7.2.1.2 соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих средств, использовать моющие средства в соответствии с инструкцией; 7.2.1.3 осуществлять уход за стеновыми панелями и полом в соответствии с правилами и режимом мытья; 7.2.1.4 понимать назначение спецодежды кухонного рабочего (халат, фартук, косынка, перчатки, обувь). 7.2.1.5 знать назначение и виды средств индивидуальной защиты органов дыхания.	8.2.1.1 знать правила организации работы моечного отделения; 8.2.1.2 иметь представление о моющих средствах: видах, правилах составления растворов, безопасное использование моющих и дезинфицирующих средств; 8.2.1.3 называть и различать приспособления и материалы для мытья посуды (ерши, щетки, ветошь); 8.2.1.4 выполнять сбор и хранение пищевых отходов в соответствии с правилами; 8.2.1.5 понимать назначение и устройство посудомоечной машины, пользоваться в соответствии с правилами безопасной работы; 8.2.1.6 обрабатывать кухонную посуду, инвентарь и тару: мыть и сушить; 8.2.1.7 понимать назначение спецодежды в моечном отделении.	9.2.1.1 знать особенности организации работы холодильного отделения и кладовой; 9.2.1.2 иметь представление о видах моющих средств, правилах составления растворов, применять в работе моющие и дезинфицирующие средства при обработке холодильного отделения и кладовой, соблюдать правила безопасной работы при использовании моющих и дезинфицирующих средств; 9.2.1.3 соблюдать правила хранения продуктов в холодильном отделении и кладовой с учетом товарного соседства; 9.2.1.4 понятие микрофлоры, микробы, их влияние на организм человека; 9.2.1.5 особенности организации рабочих мест в овощном цехе.	10.2.1.1 выполнять работы по эксплуатации оборудования, инвентаря, осуществлять мойку кухонной посуды, соблюдать надлежащее санитарное состояние; 10.2.1.2 выполнять маркировку оборудования и инвентаря; 10.2.1.3 знать и соблюдать санитарно-гигиенические требования к организации рабочего места кухонного рабочего, поддерживать порядок в течение всего дня; 10.2.1.4 проверять исправность рабочего оборудования, заземления; 10.2.1.5 заполнять водой котлы, устанавливать их на плиту; 10.2.1.6 соблюдать требования по энерго - и водосбережению: электрические счетчики, счетчики на воду, исправность сантехники (кранов), своевременное отключение электроприбо-ров, датчики движения, экономный расход воды;
2.2 Правила и режим ухода за посудой.	7.2.2.1 понимать понятие "Гигиена питания", различать и называть кухонную посуду, знать и соблюдать правила и режим ухода, хранение; 7.2.2.2 иметь представление о видах моющих и чистящих средств и приспособлений по уходу за кухонной посудой, соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих и чистящих средств, использовать средства в соответствии с инструкцией; 7.2.2.3 понимать вредное воздействие химических средств на здоровье человека	8.2.2.1 знать правила и осуществлять уход за алюминиевой, эмалированной и никелирован-ной посудой; 8.2.2.2 понимать особенности обработки деревянного кухонного инвентаря; 8.2.2.3 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из различного материала; 8.2.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией; 8.2.2.5 выполнять мытье столовой посуды и приборов вручную; 8.2.2.6 знать о вредном воздействии химических средств на здоровье человека; 8.2.2.7 знать виды производственного травматизма.	9.2.2.1 осуществлять уход за стеклянной и фарфоровой посудой; 9.2.2.2 выполнять обработку стекла и фарфора; 9.2.2.3 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из стекла и фарфора; 9.2.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией; 9.2.2.5 выполнять мытье чайных, кофейных сервизов, фужеров, бокалов, стаканов вручную; 9.2.2.6 знать правила и выполнять мытье чайных, кофейных сервизов, фужеров, бокалов, стаканов в посудомоечной машине; 9.2.2.7 осуществлять сушку и хранение стеклянной и фарфоровой посуды;	10.2.2.1 знать и выполнять правила ухода за посудой с тефлоновым и керамическим покрытием; 10.2.2.2 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой с тефлоновым и керамическим покрытием, использовать в соответствии с инструкцией, соблюдая правила безопасной работы с ними; 10.2.2.3 соблюдать правила ухода за пластиковой посудой (тазы, ведра, контейнера для хранения); 10.2.2.4 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за пластиковой посудой; 10.2.2.5 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами по уходу за пластиковой посудой; использовать в соответствии с инструкцией; 10.2.2.6 предупреждать вредное воздействие химических средств на здоровье;
2.3 Первичная обработка продуктов питания.	7.2.3.1 понимать назначение и виды первичной обработки продуктов питания: оттаивание замороженных продуктов, освобождение продуктов от загрязнений и несъедобных частей, придание продукту размеров, формы и состояния , соответствующему виду кулинарного изделия, для приготовления которого продукт предназначается ; 7.2.3.2 различать и называть крупы (пшено, рис, горох, перловая крупа, манная, фасоль, кукурузная); 7.2.3.3 понимать назначение и применять в работе инструменты и приспособления для первичной обработки круп; 7.2.3.4 выполнять первичную обработку круп: просеивание, перебирание, промывание, подсушивание, замачивание;	8.2.3.1 соблюдать правила и требования к срокам и условиям хранения овощей и фруктов: определение количества суток хранения в холодильнике и кладовой; 8.2.3.2 знать правила и способы первичной обработки овощей и фруктов: сортировка, мытье, нарезка (соломкой, брусочками, кубиками, дольками, фигурная нарезка, лентами, кольцами); 8.2.3.3 сортировать овощи и фрукты, отбирать дефектное и неполноценное сырье, очищать от грязи и механических примесей, переносить вручную или с помощью простейших средств по транспортировке; 8.2.3.4 осуществлять мытье и чистку овощей и фруктов; 8.2.3.5 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для чистки овощей и фруктов (ножи, механические и автоматические овощечистки), соблюдая правила безопасной работы;	9.2.3.1 знать правила, сроки и условия хранения молочной продукции: допустимые сроки хранения молока, сливочного масла, сметаны, кефира, сыра, сливок, мороженного; 9.2.3.2 выполнять тепловую обработку молока (кипячение, стерилизация, томление); 9.2.3.3 знать правила и способы нарезки и выкладки сырной продукции; 9.2.3.4 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки сыра (одноручные, двуручные ножи, проволока), соблюдать правила безопасной работы с инструментами и приспособлениями для нарезки сырной продукции;	10.2.3.1 знать правила, сроки и способы хранения мяса, рыбы, птицы: охлаждение и заморозка, упаковка для хранения (вакуумная, одноразовая полиэтиленовая, бумажная, вспененный полистирол); 10.2.3.2 выполнять правила первичной обработки мяса, рыбы, птицы: оттаивание, опаливание, ощипывание, потрошение, промывание внутренностей, освобождение продуктов от загрязнений и несъедобных частей, придание продукту размеров, формы и состояния , соответствующему виду кулинарного изделия, для приготовления которого продукт предназначается; 10.2.3.3 обрабатывать и нарезать мясо, рыбу, птицу различными способами; 10.2.3.4 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки мяса, рыбы, птицы, соблюдать правила безопасной работы с инструментами и приспособлениями для нарезки мяса, рыбы, птицы;
2.4 Знать правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	7.2.4.1 наполнять приборы со специями и размещать на столе; 7.2.4.2 осуществлять подготовку бумажных салфеток и укладывать их в салфетницу (способы складывания салфеток: горизонтальное саше, веер в кольце, настольный веер, трубочки); 7.2.4.3 наполнять корзины нарезанным хлебом и размещать на столе; 7.2.4.4 располагать столы и стулья в столовом зале (определение площади проходов, промежутки между смежными столами, П-образное, диагональное расположение, экономия площади); 7.2.4.5 выполнять погрузку, транспортировку сыпучих продуктов питания (сахар, соль, мука, крупа): выбор емкостей для сыпучих продуктов, укладка в тележку, коробку, ящики	8.2.4.1 осуществлять погрузку, транспортировку чистой посуды из моющего цеха в раздаточное отделение с использованием подносов и тележек; 8.2.4.2 ориентироват-ся в столовом зале, выполнять нумерацию столов; 8.2.4.3 соблюдать правила при транспортировке по столовому залу горячих (супы, чай) и холодных (нарезки, салаты) блюд; 8.2.4.4 выполнять уборку со стола грязной посуды в подносы или тележки; 8.2.4.5 соблюдать правила обращения с тележкой (подносом) при транспортировке грязной посуды; 8.2.4.6 соблюдать правила и последователь-ность при разгрузке тележек, подносов в моечном отделении; 8.2.4.7 осуществлять сбор остатков пищи в специально предназначен-ную и промаркированную тару, соблюдая правила и периодичность выноса в контейнер	9.2.4.1 осуществлять погрузку, транспортировку мяса, рыбы, птицы из холодильного отделения в горячий цех (холодный цех), соблюдая правила техники безопасности; 9.2.4.2 выполнять погрузку, транспортировку молочной продукции из холодильного отделения в горячий цех (холодный цех), соблюдая правила техники безопасности; 9.2.4.3 осуществлять доставку продуктов из кладовой суточного запаса в производственные цеха; 9.2.4.4 выполнять работы при переноске грузов, соблюдая правила техники безопасности; 9.2.4.5 владеть навыками и приемами разгрузки, погрузки, транспортировки всякого рода грузов; 9.2.4.6 понимать и соблюдать правила перемещения продуктов и готовой пищи на производстве. 9.2.4.7 знать специальные формы обслуживания (обслуживание пассажиров в вагонах-ресторанах)	10.2.4.1 применять в работе правила приема и разгрузки продуктов питания; 10.2.4.2 определять места временного хранения для размещения поступившей продукции; 10.2.4.3 маркировать и различать манипуляционные знаки; 10.2.4.4 выполнять разгрузочные работы с учетом маркировки грузов и манипуляционных знаков; 10.2.4.5 осуществлять уборку территории, прилегающей к помещениям пищеблока; 10.2.4.6 осуществлять уход за контейнерами для мусора: своевременное очищение от накопившихся отходов, обработка дезинфицирующими растворами, хранение тары в специально отведенных местах; 10.2.4.7 различать специальные формы обслуживания (банкет-фуршет, банкет- коктейль, банкет-чай)

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 7.3.1.3 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности; 7.3.1.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.7 называть виды спецодежды; 7.3.1.8 называть правила электробезопасности; 7.3.1.9 называть типы предприятий общественного питания, их характеристику 7.3.1.10 приготовление моющих рабочих растворов 7.3.1.11 выбор средств и приспособле-ний; 7.3.1.12 осуществлять уход за микроволновой печью, тостером, электрочайником; 7.3.1.13 чистить раковины, плиты; 7.3.1.14 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 7.3.1.15 осуществлять сбор отходов, хранение и использование отходов; 7.3.1.16 проводить санитарную обработку пищеблока; 7.3.1.17 дезинфекция уборочного инвентаря; 7.3.1.18 мыть полы в учебном классе; 7.3.1.19 осуществлять уборку производственных столов; 7.3.1.20 уборка поверхностей стен и дверей; 7.3.1.21 готовить бутерброды, тосты; готовить блюда из яиц (омлеты, глазунья, отварные разными способами) .	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по трудовому профилю "Кухонный рабочий"; 8.3.1.2 производить анализ качества выполненной работы; 8.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 8.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности; 8.3.1.6 рассказать о назначении и спецодежды; 8.3.1.7 рассказать о правилах ТБ с кухонным электрооборудованием, электроприборами; 8.3.1.8 классифицировать предприятия общественного питания; 8.3.1.9 приготовливать моющие рабочие растворы 8.3.1.10 выбирать средства и приспособления; 8.3.1.10 мыть, чистить духовой шкаф; 8.3.1.11 ухаживать за насадками блендера, миксера; 8.3.1.12 чистить раковины, плиты; 8.3.1.13 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 8.3.1.13 сбор отходов, хранение и использование отходов; 8.3.1.14 маркировать кухонный инвентарь; 8.3.1.15 проведение санитарной обработки; 8.3.1.16 осуществлять дезинфекцию уборочного инвентаря; 8.3.1.17 мыть полы в школьной столовой и в учебном классе; 8.3.1.18 выполнять уборку производст-венных столов и стеллажей для сушки кухонного инвентаря;	9.3.1.1 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.2 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и само-стоятельно; 9.3.1.3 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.5 употреблять в речи техническую терминологию; 9.3.1.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 9.3.1.7 рассказать о назначении и видах спецобуви и средствах защиты рук; 9.3.1.8 называть виды спецобуви и средства защиты рук; 9.3.1.9 приготовливать моющие рабочие растворы 9.3.1.10 выбирать средства и приспособле-ния; 9.3.1.11 мыть морозильные, холодильные камеры; 9.3.1.12 осуществлять уход за мясорубками и соковыжималками; 9.3.1.13 чистка раковины, плиты; 9.3.1.14 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 9.3.1.15 осуществлять сбор отходов, хранение и использование отходов; 9.3.1.16 мыть полы в школьной столовой, в учебном классе и в производственных помещениях; 9.3.1.17 выполнять уборку производст-венных столов и стеллажей для сушки кухонного инвентаря; 9.3.1.18 генеральная уборка учебного кабинета; 9.3.1.19 ежедневно уборать в пищеблоке; 9.3.1.20 маркировка кухонного инвентаря; 9.3.1.21 проводить санитарную обработку кухонного инвентаря ;	10.3.1.1 соотносить свои индивидуаль-ные особенности с профессиона-льными требованиями по трудовому профилю "Кухонный рабочий"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.6 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.7 проверять качество и результаты работы; 10.3.1.8 рассказывать о назначении и видах средств индивидуальной защиты органов дыхания, назвать виды средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.9 рассказывать о назначении и видах средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.9 называть виды средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.10 определять способы тушения пожара в зависимости от причины возгорания; 10.3.1.11 выбирать средства тушения пожара в зависимости от причины возгорания; 10.3.1.12 организовывать рабочие места в горячем цехе; 10.3.1.13 классифицировать оборудование холодного цеха; 10.3.1.14 называть оборудование раздаточной линии, давать характеристику; 10.3.1.15 знать организацию работы складского хозяйства; 10.3.1.16 приготовливать моющие рабочие растворы 10.3.1.17 выбирать средства и приспособления; 10.3.1.18 мыть секции холодильника и морозильной камеры; 10.3.1.19 знать и выполнять правила эксплуатации посудомоечной машины; 10.3.1.20 Знать и выполнять правила чистки раковины, плиты; 10.3.1.21 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой;

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Кухонный работник" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	7.1.1.1 сознавать себя как гражданина Казахстана, испытывать чувство гордости за свою Родину; 7.1.1.2 владеть социально-бытовыми навыками, используемыми в повседневной жизни: соблюдение правил личной гигиены (уход за руками и ногтями, уход за волосами), содержание жилых помещений в чистоте (осуществление сухой и влажной уборки, проведение генеральной и сезонной уборки помещения), элементарные навыки приготовления пищи (работа с кипятком, первичная обработка продуктов питания), навыки ухода за одеждой (стирка, утюжка, хранение),навыки взаимодействия и культурного общения в коллективе и с посторонними людьми; 7.1.1.3 проявлять доброжелательность, эмоционально-нравственную отзывчивость и взаимопомощь, проявлять сопереживание к чувствам людей;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	7.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с кипятком; 7.1.2.2 соблюдать правила техники безопасности при работе с режущими и колющимися предметами;
	1.3 Виды и назначение посуды	7.1.3.1 различать виды посуды по назначению и материалу изготовления;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.1.4.1 определять виды напольных покрытий по внешнему виду пола и его покрытию (ламинированное, деревянное, дощатое, паркетное, линолеум, покрытия на резиновой основе, керамическая плитка, мраморные, ковровые покрытия, полимерные наливные);
2. Технология обслуживающего труда	2.1. Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.2.1.1 иметь представление о видах моющих средств по уходу за стеновыми панелями и полом; 7.2.1.2 соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих средств, использовать моющие средства в соответствии с инструкцией;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	7.2.2.1 понимать понятие "Гигиена питания", различать и называть кухонную посуду,знать и соблюдать правила и режим ухода, хранение; 7.2.2.2 иметь представление о видах моющих и чистящих средств и приспособлений по уходу за кухонной посудой,соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих и чистящих средств,использовать средства в соответствии с инструкцией; 7.2.2.3 понимать вредное воздействие химических средств на здоровье человека
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	7.2.3.1 понимать назначение и виды первичной обработки продуктов питания: оттаивание замороженных продуктов, освобождение продуктов от загрязнений и несъедобных частей;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	7.2.4.1 наполнять приборы со специями и размещать на столе;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.2 делать устный отчет о предстоящей работе с помощью учителя; 7.3.1.3 составлять устный отчет о проделанной работе по заданному плану; 7.3.1.4 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности; 7.3.1.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	7.1.1.1 владеть понятиями режим труда,выходные и праздничные дни, отпуск; 7.1.1.2 знать устройство и назначение электрического чайника; 7.1.1.3 знать требования и медицинские противопоказа-ниями к профессии "Кухонный рабочий": аллергические заболевания, нарушения опорно-двигательного аппарата, вирусоноси-тельство, тяжелые нарушения слуха и зрения;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	7.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с электрическим чайником;
	1.3 Виды и назначение посуды	7.1.3.1 знать назначение посуды: кухонной, столовой, чайных, кофейных сервизов, столовых приборов;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производственных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.1.4.1 определять вид окрашивания (водоэмульсионное, известь, эмаль) стеновых панелей;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.2.1.1 понимать назначение спецодежды кухонного рабочего(халат, фартук, косынка, перчатки, обувь)
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	7.2.2.1 понимать понятие "Гигиена питания", различать и называть кухонную посуду,знать и соблюдать правила и режим ухода, хранение; 7.2.2.2 иметь представление о видах моющих и чистящих средств и приспособлений по уходу за кухонной посудой,соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих и чистящих средств,использовать средства в соответствии с инструкцией; 7.2.2.3 понимать вредное воздействие химических средств на здоровье человека
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	7.2.3.1 понимать назначение и виды первичной обработки продуктов питания: придание продукту размеров, формы и состояния, соответствующему виду кулинарного изделия, для приготовления которого продукт предназначается ;
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	7.2.4.1 осуществлять подготовку бумажных салфеток и укладывать их в салфетницу (способы складывания салфеток: горизонтальное саше, веер в кольце, настольный веер, трубочки);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 называть виды спецодежды; 7.3.1.2 называть правила электробезопасности; 7.3.1.3 называть типы предприятий общественного питания, их характеристику 7.3.1.4 приготовление моющих рабочих растворов 7.3.1.5 выбор средств и приспособлений; 7.3.1.6 осуществлять уход за микроволновой печью, тостером, электрочайником;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	7.1.1.1 знать должностные обязанности кухонного работника школьной столовой: содержание в чистоте и порядке кухонного инвентаря и оборудования, утилизация производственных отходов, осуществление сортировки и первичной обработки продуктов питания, погрузка, отгрузка, перемещение продуктов и готовой пищи различного вида грузов на предприятиях, знание и владение наименованиями кухонной посуды, инвентаря, соблюдение правил по технике безопасности; 7.1.1.2 знать и выполнять гигиенические и эстетические требования к обслуживанию столового зала; 7.1.1.3 знать и соблюдать правила при обработке мебели столового зала: деревянной, пластиковой, плетенной, лакированной, стеклянной, текстильной; 7.1.1.4 понимать виды, устройство и назначение электроплиты: с открытыми и закрытыми тенами, индукционные, с чугунной конфоркой, со стеклокерамической поверхностью, механическим или сенсорным способом управления, напольные, встраиваемые, портативные;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря.	7.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с электроплитами;
	1.3 Виды и назначение посуды.	7.1.3.1 называть кухонную посуду,
	1.4. Виды половых и стеновых покрытий производственных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.1.4.1 выделять и называть линолеум среди различных видов половых покрытий; 7.1.4.2 удалять пятна на линолеуме.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	7.2.1.1осуществлять уход за стеновыми панелями и полом в соответствии с правилами и режимом мытья; 7.2.1.2 знать назначение и виды средств индивидуальной защиты органов дыхания.
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	7.2.2.1 иметь представление о видах моющих и чистящих средств и приспособлений по уходу за кухонной посудой,соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих и чистящих средств,использовать средства в соответствии с инструкцией; 7.2.2.2 понимать вредное воздействие химических средств на здоровье человека
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	7.2.3.1 различать и называть крупы (пшено, рис, горох, перловая крупа, манная, фасоль, кукурузная); 7.2.3.2 понимать назначение и применять в работе инструменты и приспособления для первичной обработки круп;
	2.4. правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	7.2.4.1 наполнять корзины нарезанным хлебом и размещать на столе; 7.2.4.2 располагать столы и стулья в столовом зале (определение площади проходов, промежутки между смежными столами, П-образное, диагональное расположение, экономия площади);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 чистить раковины, плиты; 7.3.1.2 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 7.3.1.3 осуществлять сбор отходов, хранение и использование отходов; 7.3.1.4 проводить санитарную обработку пищеблока; 7.3.1.5 дезинфекция уборочного инвентаря; 7.3.1.6 мыть полы в учебном классе
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	7.1.1.1 различать виды деловых бумаг: заявление о приеме на работу, резюме, заявление об увольнении с работы, трудовой контракт (договор), составлять резюме; 7.1.1.2 понимать виды, устройство и назначение тостеров: механические, полуавтоматические, автоматические, по количеству отделений по приготовлению тостов, наличию поддонов, мощные, маломощные, с решеткой для подогрева, сэндвич – тостер, тостер – гриль; 7.1.1.3 понимать устройство и назначение СВЧ печи: без дополнительных функций, СВЧ- гриль и конвекцией
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря.	7.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с тостером; 7.1.2.2 соблюдать правила техники безопасности при работе с СВЧ печью;
	1.3 Виды и назначение посуды.	7.1.3.1 знать правила и режим ухода, хранение кухонной посуды;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.1.4.2 подготавливать уборочный инвентарь, обрабатывать уборочный инвентарь после работы и укладывать его на хранение;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	7.2.1.1 соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих средств, использовать моющие средства в соответствии с инструкцией; 7.2.1.2 осуществлять уход за стеновыми панелями и полом в соответствии с правилами и режимом мытья;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	7.2.2.1 соблюдать технику безопасной работы при использовании моющих и чистящих средств, использовать средства в соответствии с инструкцией;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	7.2.3.1 выполнять первичную обработку круп: просеивание, перебирание, промывание, подсушивание, замачивание;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	7.2.4.2 выполнять погрузку, транспортировку сыпучих продуктов питания (сахар, соль, мука, крупа): выбор емкостей для сыпучих продуктов, укладка в тележку, коробку, ящики
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 осуществлять уборку производственных столов; 7.3.1.2 уборка поверхностей стен и дверей; 7.3.1.3 готовить бутерброды, тосты; готовить блюда из яиц (омлеты, глазунья, отварные разными способами) 7.3.1.4 варить компоты, делать десерты на основе фруктов и ягод. 7.3.1.5 выполнять правила подачи десерта, горячих напитков; 7.3.1.6 составлять отчеты, заполнять дневник практики.

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	8.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 8.1.1.2 владеть начальными навыками адаптации в динамично изменяющемся и развивающемся мире (умение расположить окружающих к себе, хорошо ладить с окружающими, чувствовать уверенность в себе, независимость, уметь преодолевать трудности, быть не подверженным внушениям, не попадать под чужое влияние, стремление к достижениям, демонстрировать свои успехи); 8.1.1.3 различать виды оплаты труда (оклад, сдельная, повременная заработная плата);
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	8.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с механической овощерезкой;
	1.3 Виды и назначение посуды	8.1.3.1 различать и определять алюминиевую посуду;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.1.4.1 выполнять на практике процедуры личной гигиены после уборки полов;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.2.1.1 знать правила организации работы моечного отделения; 8.2.1.2 понимать назначение спецодежды в моечном отделении.
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	8.2.2.1 знать правила и осуществлять уход за алюминиевой посудой; 8.2.2.2 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из различного материала; 8.2.2.3 знать о вредном воздействии химических средств на здоровье человека; 8.2.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	8.2.3.1 соблюдать правила и требования к срокам и условиям хранения овощей и фруктов: определение количества суток хранения в холодильнике и кладовой; 8.2.3.2 знать правила и способы первичной обработки овощей и фруктов: сортировка, мытье, нарезка (соломкой, брусочками, кубиками, дольками, фигурная нарезка, лентами, кольцами);
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	8.2.4.1 ориентироваться в столовом зале, выполнять нумерацию столов; 8.2.4.2 осуществлять погрузку, транспортировку чистой посуды из моющего цеха в раздаточное отделение с использованием подносов и тележек;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выражать мотивацию к овладению профессиональными навыками по трудовому профилю "Кухонный рабочий"; 8.3.1.2 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 8.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности; 8.3.1.5 рассказать о назначении и спецодежды; 8.3.1.6 рассказать о правилах ТБ с кухонным электрооборудованием, электроприборами; 8.3.1.7 чистить раковины, плиты; 8.3.1.8 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 8.3.1.9 маркировать кухонный инвентарь;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	8.1.1.1 понимать должностные обязанности кухонного работника в детском саду: знать наименование посуды, инвентаря, инструментов, их назначение в соответствии с маркировкой, правила и способы закрытия и вскрытия тары, правила перемещения продуктов и готовой продукции на производстве, правила включения и выключения технологического оборудования, виды и концентрация используемых моющих и дезинфицирующих средств;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	8.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с измельчителем;
	1.3 Виды и назначение посуды	8.1.3.1 различать и определять эмалированную и никелированную посуду;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.1.4.1 правильно подбирать и пользоваться рабочей одеждой, соблюдать ее эстетику (халат, фартук, косынка, перчатки, обувь). уход;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.2.1.1 называть и различать приспособления и материалы для мытья посуды (ерши, щетки, ветошь); 8.2.1.2 иметь представление о моющих средствах: видах, правилах составления растворов, безопасное использование моющих и дезинфицирующих средств;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	8.2.2.1 знать правила и осуществлять уход за эмалированной посудой; 8.2.2.2 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из различного материала; 8.2.2.3 знать о вредном воздействии химических средств на здоровье человека; 8.2.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	8.2.3.1 сортировать овощи и фрукты, отбирать дефектное и неполноценное сырье, очищать от грязи и механических примесей, переносить вручную или с помощью простейших средств по транспортировке; 8.2.3.2 осуществлять мытье и чистку овощей и фруктов; 8.2.3.3 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для чистки овощей и фруктов (ножи, механические и автоматические овощечистки), соблюдая правила безопасной работы;
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	8.2.4.1 соблюдать правила при транспортировке по столовому залу горячих (супы, чай) и холодных (нарезки, салаты) блюд;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 классифицировать предприятия общественного питания; 8.3.1.2 приготовливать моющие рабочие растворы 8.3.1.3 выбирать средства и приспособления; 8.3.1.4 мыть полы в школьной столовой и в учебном классе; 8.3.1.5 убирать поверхности стен и дверей; 8.3.1.6 производить анализ качества выполненной работы;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	8.1.1.1 знать требования по охране труда (режим и график работы); 8.1.1.2 знать, называть, использовать в работе кухонные бытовые приборы и инвентарь; 8.1.1.3 знать устройство и назначение жарочного, духового шкафа: встраиваемые и отдельностоящие, газовые и электрические, гриль, конвекционные вентиляторы, с функцией СВЧ, с каталитической очисткой паром или с помощью пиролиза; 8.1.1.4 знать виды, устройство и назначение электрических блендеров и миксеров: ручной, стационарный, для молочных коктейлей, погружной, высокоскоростной, маломощный и мощный, шейкеры;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря.	8.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе с духовым шкафом; 8.1.2.2 соблюдать правила техники безопасности при работе с электрическим блендером и миксером;
	1.3 Виды и назначение посуды.	8.1.3.1 различать виды и знать назначение столовой посуды и приборов;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	8.1.4.2 различать кафельное покрытие среди различных видов стеновых и половых покрытий, осуществлять уход
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.2.1.1 понимать назначение и устройство посудомоечной машины, пользоваться в соответствии с правилами безопасной работы; 8.2.1.2 обрабатывать кухонную посуду, инвентарь и тару: мыть и сушить;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	8.2.2.1 знать правила и осуществлять уход за никелированной посудой; 8.2.2.2 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из различного материала; 8.2.2.3 знать о вредном воздействии химических средств на здоровье человека; 8.2.2.4 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией; 8.2.2.5 выполнять мытье столовой посуды и приборов вручную;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	8.2.3.1 выполнять нарезку овощей и фруктов различными способами (соломкой, брусочками, кубиками, дольками, фигурная нарезка, лентами, кольцами);
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	8.2.4.1 выполнять уборку со стола грязной посуды в подносы или тележки; 8.2.4.2 соблюдать правила обращения с тележкой (подносом) при транспортировке грязной посуды; 8.2.4.3 соблюдать правила и последовательность при разгрузке тележек, подносов в моечном отделении;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 мыть, чистить духовой шкаф; 8.3.1.2 ухаживать за насадками блендера, миксера; 8.3.1.3 проведение санитарной обработки; 8.3.1.4 осуществлять дезинфекцию уборочного инвентаря; 8.3.1.5 выполнять уборку производственных столов и стеллажей для сушки кухонного инвентаря; 8.3.1.6 готовить овощные закуски, салаты; варить овощные супы (с зажаркой и без зажарки); 8.3.1.7 выполнять правила подачи холодных и горячих закусок;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	8.1.1.1 составлять заявление о приеме на работу; 8.1.1.2 составлять заявление об увольнении; 8.1.1.3 определять виды, устройство и назначение кофе-машин: рожковые, чалдовые (порционные), капсульные, эспрессо-комбайны, автоматические;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря.	8.1.2.1 соблюдать правила техники безопасности при работе кофемашинами;
	1.3 Виды и назначение посуды	8.1.3.1 называть деревянный кухонный инвентарь;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	8.1.4.1 осуществлять уход за кафельным покрытием стен и пола.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	8.2.1.1 выполнять сбор и хранение пищевых отходов в соответствии с правилами;
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	8.2.2.1 понимать особенности обработки деревянного кухонного инвентаря; 8.2.2.2 знать виды производственного травматизма
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	8.2.3.1 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки овощей и фруктов (ножи, механические и автоматические овощерезки), соблюдая правила безопасной работы с режущими инструментами;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	8.2.4.1 осуществлять сбор остатков пищи в специально предназначенную и промаркированную тару, соблюдая правила и периодичность выноса в контейнер
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 выполнять чистку и полировку стеклянных и зеркальных поверхностей; 8.3.1.2 сбор отходов, хранение и использование отходов; 8.3.1.3 ежедневно убирать учебный кабинет; 8.3.1.4 составлять отчеты, заполнять дневник практики.

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	9.1.1.1 иметь адекватное представление о собственных возможностях, о насущно необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.2 осуществлять сотрудничество со взрослыми и сверстниками в разных социальных ситуациях; 9.1.1.3 знать сроки и порядок предоставления больничного листа работодателю; 9.1.1.4 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте: порицание, выговор, штраф, увольнение;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	9.1.2.1 выполнять сборку, мытье деталей мясорубки;
	1.3 Виды и назначение посуды	9.1.3.1 различать и определять стеклянную посуду;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.1.4.1 различать паркетное покрытие среди различных видов половых покрытий, выполнять уход за ними, соблюдая правила;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.2.1.1 понятие микрофлоры, микробы, их влияние на организм человека;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	9.2.2.1 осуществлять уход за стеклянной и фарфоровой посудой; 9.2.2.2 выполнять обработку стекла и фарфора;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	9.2.3.1 знать правила, сроки и условия хранения молочной продукции: допустимые сроки хранения молока, сливочного масла, сметаны, кефира, сыра, сливок, мороженного;
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	9.2.4.1 выполнять погрузку, транспортировку молочной продукции из холодильного отделения в горячий цех (холодный цех), соблюдая правила техники безопасности;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.2 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.3 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.5 употреблять в речи техническую терминологию; 9.3.1.6 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 9.3.1.7 рассказать о назначении и видах спецобуви и средствах защиты рук; 9.3.1.8 называть виды спецобуви и средства защиты рук; 9.3.1.9 приготовливать моющие рабочие растворы 9.3.1.10 выбирать средства и приспособления;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	9.1.1.1 понимать должностные обязанности кухонного работника в организациях общественного питания ( столовые, кафе, рестораны, фастфуды): Знать санитарно-эпидемиологические правила и нормативы, методические рекомендации по организации и проведению производственного контроля, правила и нормы охраны труда, техники безопасностии противопожарной защиты, наименования кухонной посуды и инвентаря, рациональная организация труда, виды брака и способы его предупреждения и устранения, правила делового этикета;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	9.1.2.1 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании мясорубки;
	1.3 Виды и назначение посуды.	9.1.3.1 различать и определять фарфоровую посуду;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер.	9.1.4.1 различать ламинированное покрытие среди различных видов половых покрытий, выполнять уход за ними, соблюдая правила;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.2.1.1 знать особенности организации работы холодильного отделения и кладовой;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	9.2.2.1 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой из стекла и фарфора; 9.2.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами, использовать в соответствии с инструкцией;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	9.2.3.1 выполнять тепловую обработку молока (кипячение, стерилизация, томление);
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	9.2.4.2 осуществлять погрузку, транспортировку мяса, рыбы, птицы из холодильного отделения в горячий цех (холодный цех), соблюдая правила техники безопасности;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 осуществлять уход за мясорубками и соковыжималками; 9.3.1.2 чистка раковины, плиты; 9.3.1.3 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой; 9.3.1.4 осуществлять сбор отходов, хранение и использование отходов; 9.3.1.5 мыть полы в школьной столовой, в учебном классе и в производственных помещениях; 9.3.1.6 выполнять уборку производственных столов и стеллажей для сушки кухонного инвентаря; 9.3.1.7 генеральная уборка учебного кабинета; 9.3.1.8 ежедневно уборать в пищеблоке; 9.3.1.9 маркировка кухонного инвентаря; 9.3.1.10 проводить санитарную обработку кухонного инвентаря ; 9.3.1.11 выполнять дезинфекцию уборочного инвентаря; 9.3.1.12 убирать пыль с плинтусов, радиаторов отопления; 9.3.1.13 выполнять уборку подоконников, мыть откосы; 9.3.1.14 выполнять чистку и полировку стеклянных и зеркальных поверхностей;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	9.1.1.1 понимать и различать виды, устройство и назначение соковыжималок, фреш-машин: пластмассовые, металлические, маломощные, мощные, ручные, механические, электрические, бытовые, промышленные, для цитрусовых, для твердых овощей и фруктов, для косточковых, универсальные, центробежные, шнековые; 9.1.1.2 понимать виды, устройство и назначение мясорубки ручные, класса А (мощные, производительные), класса В (многофункциональные, снабженные дополнительными терками и резками для овощей и фруктов), класса С (маломощные, без дополнительных функций);
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	9.1.2.1 выполнять сборку, мытье деталей соковыжималок, фреш-машин;
	1.3 Виды и назначение посуды	9.1.3.1 различать виды и знать назначение чайных, кофейных сервизов;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.1.4.1 называть, знать назначение и правила эксплуатации уборочного инвентаря;.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.2.1.1 иметь представление о видах моющих средств, правилах составления растворов, применять в работе моющие и дезинфицирующие средства при обработке холодильного отделения и кладовой, соблюдать правила безопасной работы при использовании моющих и дезинфицирующих средств; 9.2.1.2 особенности организации рабочих мест в овощном цехе
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	9.2.2.3 выполнять мытье чайных, кофейных сервизов, фужеров, бокалов, стаканов вручную; 9.2.2.4 знать правила и выполнять мытье чайных, кофейных сервизов, фужеров, бокалов, стаканов в посудомоечной машине;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	9.2.3.1 знать правила и способы нарезки и выкладки сырной продукции;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	9.2.4.1 осуществлять доставку продуктов из кладовой суточного запаса в производственные цеха;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 организовывать рабочие места в овощном цехе; 9.3.1.2 осуществлять выбор оборудования овощного цеха, давать характеристику; 9.3.1.3 осуществлять эксплуатацию оборудования овощного цеха; 9.3.1.4 готовить холодные закуски и салаты ; 9.3.1.5 готовить блюда на основе творога (запеканки, холодные десерты, вареники); 9.3.1.6 готовить молочные супы и каши 9.3.1.7 выполнять правила подачи супов;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	9.1.1.1 понимать назначение и правила заключения трудового договора; 9.1.1.2 выделять основные пункты трудового договора: сведения, удостоверяющие личность, трудовые функции, испытательный срок, тарифная ставка или оклад, доплаты, надбавки, режим рабочего времени, порядок расторжения договора ; 9.1.1.3 знать определение испытательного срока: период времени, установленный трудовым договором, в течении которого работодатель оценивает деловые качества работника и вправе уволить его, если работник не справляется;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря.	9.1.2.1 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании соковыжималок, фреш-машин;
	1.3 Виды и назначение посуды.	9.1.3.1 различать виды и знать назначение фужеров, бокалов, стаканов;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.1.4.1 называть, знать правила сбережения, хранения и ухода уборочного инвентаря.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	9.2.1.1 соблюдать правила хранения продуктов в холодильном отделении и кладовой с учетом товарного соседства;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	9.2.2.1 осуществлять сушку и хранение стеклянной и фарфоровой посуды; 9.2.2.2 предупреждать вредное воздействие химических средств на здоровье 9.2.2.3 знать виды производственного травматизма
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	9.2.3.1 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки сыра (одноручные, двуручные ножи, проволока),соблюдать правила безопасной работы с инструментами и приспособлениями для нарезки сырной продукции;
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве.	9.2.4.1 выполнять работы при переноске грузов, соблюдая правила техники безопасности; 9.2.4.2 владеть навыками и приемами разгрузки, погрузки, транспортировки всякого рода грузов; 9.2.4.3 понимать и соблюдать правила перемещения продуктов и готовой пищи на производстве. 9.2.4.4 знать специальные формы обслуживания (обслуживание пассажиров в вагонах-ресторанах)
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 мыть морозильные, холодильные камеры; 9.3.1.2 составление отчета, заполнение дневника практики

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	10.1.1.1 придерживаться установки на безопасный, здоровый образ жизни, быть мотивированным к творческому труду, работе на результат, бережному отношению к материальным и духовным ценностям; 10.1.1.2 проявлять готовность к самостоятельной жизни: умение расположить окружающих к себе, хорошо ладить с окружающими, чувствовать уверенность в себе, независимость, уметь преодолевать трудности, быть не подверженным внушениям, не попадать под чужое влияние, стремление к достижениям, демонстрировать свои успехи, ограниченность контактов, разборчивость в связях; 10.1.1.3 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством: кухонный работник несет персональную ответственность за сохранность посуды, инвентаря, постоянное наличие моющих и дезинфицирующих средств, результатов с лабораторных смывов с посуды, качество мойки, чистоту в цехе, порчу по своей вине продуктов, оборудования, инвентаря, не соблюдение правил по технике безопасности и охране труда, правил санитарии и гигиены, правил пожарной безопасности, качества приготовления сырья на производстве, прогул или явку на рабочее место в нетрезвом состоянии, не соблюдение правил внутреннего распорядка, не выполнение должностных обязанностей;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	10.1.2.1 выполнять мытье секций холодильника; 10.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании холодильника;
	1.3 Виды и назначение посуды.	10.1.3.1 различать и определять тефлоновую посуду;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производственных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.1.4.1 различать полимерно-наливное покрытие среди различных видов половых покрытий;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.2.1.1 выполнять работы по эксплуатации оборудования, инвентаря, осуществлять мойку кухонной посуды, соблюдать надлежащее санитарное состояние; 10.2.1.2 выполнять маркировку оборудования и инвентаря; 10.2.1.3 знать и соблюдать санитарно-гигиенические требования к организации рабочего места кухонного рабочего, поддерживать порядок в течение всего дня; 10.2.1.4 проверять исправность рабочего оборудования, заземления;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой.	10.2.2.1 знать и выполнять правила ухода за посудой с тефлоновым и керамическим покрытием;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	10.2.3.1 знать правила, сроки и способы хранения мяса, рыбы, птицы: охлаждение и заморозка, упаковка для хранения (вакуумная, одноразовая полиэтиленовая, бумажная, вспененный полистирол);
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	10.2.4.1 применять в работе правила приема и разгрузки продуктов питания; 10.2.4.2 определять места временного хранения для размещения поступившей продукции;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями по трудовому профилю "Кухонный рабочий"; 10.3.1.2 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.3 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.4 проявлять упорство в достижении цели, гордость за свой труд и уважение к чужому труду. 10.3.1.5 оценивать качество работы в соответствии с требованиями; 10.3.1.6 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.1.7 проверять качество и результаты работы; 10.3.1.8 рассказать о назначении и видах средств индивидуальной защиты органов дыхания, назвать виды средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.9 рассказать о назначении и видах средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.10 называть виды средств индивидуальной защиты органов дыхания; 10.3.1.11 определять способы тушения пожара в зависимости от причины возгорания; 10.3.1.12 выбирать средства тушения пожара в зависимости от причины возгорания;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	10.1.1.1 знать правила перевода на другую работу: условия перевода на другую работу, продолжительность перевода для замещения отсутствующего работника, перевод на работу более низкой квалификации и изменение в существующем трудовом договоре; 10.1.1.2 понимать виды, устройство и назначение посудомоечных машин: бытовые, производственные.
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	10.1.2.1 выполнять мытье морозильной камеры; 10.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании морозильной камеры;
	1.3 Виды и назначение посуды	10.1.3.1 различать и определять посуду с керамическим покрытием;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.1.4.1 правильно подбирать и пользоваться рабочей одеждой, соблюдать ее эстетику, хранение и уход за рабочей одеждой (куртка, фартук, косынка, перчатки, резиновые сапоги)
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производствен-ных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.2.1.1 заполнять водой котлы, устанавливать их на плиту; 10.2.1.2 соблюдать требования по энерго - и водо-сбережению: электрические счетчики, счетчики на воду, исправность сантехники (кранов), своевременное отключение электроприбо-ров, датчики движения, экономный расход воды;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	10.2.2.1 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за посудой с тефлоновым и керамическим покрытием, использовать в соответствии с инструкцией, соблюдая правила безопасной работы с ними; 10.2.2.2 предупреждать вредное воздействие химических средств на здоровье;
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	10.2.3.1 выполнять правила первичной обработки мяса, рыбы, птицы: оттаивание, опаливание, ощипывание, потрошение, промывание внутренностей, освобождение продуктов от загрязнений и несъедобных частей, придание продукту размеров, формы и состояния , соответствующему виду кулинарного изделия, для приготовления которого продукт предназначается;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	10.2.4.1 маркировать и различать манипуляционные знаки; 10.2.4.2 выполнять разгрузочные работы с учетом маркировки грузов и манипуляционных знаков;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 организовывать рабочие места в горячем цехе; 10.3.1.2 классифицировать оборудование холодного цеха; 10.3.1.3 называть оборудование раздаточной линии, давать характеристику; 10.3.1.4 знать организацию работы складского хозяйства; 10.3.1.5 приготовливать моющие рабочие растворы 10.3.1.6 выбирать средства и приспособления; 10.3.1.7 эксплуатация посудомоечной машины; 10.3.1.8 чистка раковины, плиты; 10.3.1.9 ухаживать за кухонными механическими приспособлениями, посудой;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	10.1.1.1 понимать понятие декретный отпуск (период декретного отпуска, порядок оформления единовременного государственного пособия на рождение ребенка, виды декретных выплат, сроки обращения за назначением декретных выплат, фиксированные государственные единовремен-ные пособия в связи с рождением ребенка, единовременная социальная выплата по беременности и родам в связи с потерей дохода, ежемесячная социальная выплата по уходу за ребенком по достижении им одного года); 10.1.1.2 понимать виды, устройство и назначение холодильника и морозильной камеры: среднетемпературные камеры, низкотемпературные камеры, промышленные и бытовые;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	10.1.2.1 соблюдать правила загрузки посуды и моющих средств в посудомоечную машину; 10.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании посудомоечной машины;
	1.3 Виды и назначение посуды	10.1.3.1 определять и знать назначение тары для хранения продуктов, пищевых отходов;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производственных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.1.4.2 проводить подготовку и выполнять технологически правильно уход за полом в зависимости от покрытия;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.2.1.1 осуществлять смену спецодежды и обуви с учетом периодичности; 10.2.1.2 знать вредных насекомых , способы борьбы с ними и меры по предупреждению их появления; 10.2.1.3 знать особенности организации работы горячего и холодного цеха; 10.2.1.4 знать назначение и особенности организации работы кондитерского цеха;
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	10.2.2.1 виды производственного травматизма; 10.2.2.2 знать методы первой помощи при несчастных случаях на производстве
	2.3 Первичная обработка продуктов питания.	10.2.3.1 обрабатывать и нарезать мясо, птицу различными способами; 10.2.3.2 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки мяса, птицы, соблюдать правила безопасной работы с инструментами и приспособлениями для нарезки мяса, птицы;
	2.4 Правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	10.2.4.1 осуществлять уборку территории, прилегающей к помещениям пищеблока;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 мыть секции холодильника и морозильной камеры; 10.3.1.2 выполнять сбор отходов, хранение и использование отходов; 10.3.1.3 выполнять маркировку кухонного инвентаря; 10.3.1.4 проводить санитарную обработку кухонного инвентаря; 10.3.1.5 выполнять дезинфекцию уборочного инвентаря; 10.3.1.6 мыть полы в производственных и подсобных помещениях; 10.3.1.7 ежедневно убирать в пищеблоке; 10.3.1.8 убирать пыль с плинтусов, радиаторов отопления; 10.3.1.9 удалять пыль с элементов вентиляции; 10.3.1.10 чистить и полировать стеклянные и зеркальные поверхности; 10.3.1.11 готовить супы на основе мясных и рыбных бульонов; 10.3.1.12 готовить гарниры (крупа, макароны, овощи); 10.3.1.13 заготавливать мясные и рыбные полуфабрикаты (с использованием фарша); 10.3.1.14 выполнять правила подачи вторых блюд;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда. Законодательство и трудоустройство	10.1.1.1 знать порядок удержания из заработной платы: налоги, пенсионные накопления, профсоюзные отчисления, штрафы; 10.1.1.2 знать условия расторжения трудового договора (по инициативе работника, по инициативе работодателя, порядок создания комиссии, несоответствие занимаемой должности); 10.1.1.3 владеть понятиями трудовые отношения, субординация;
	1.2 Техника безопасности и правила эксплуатации оборудования и инвентаря	10.1.2.1 соблюдать правила загрузки посуды и моющих средств в посудомоечную машину; 10.1.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы при использовании посудомоечной машины;
	1.3 Виды и назначение посуды.	10.1.3.1 определять и знать назначение пластиковой посуды;
	1.4 Виды половых и стеновых покрытий производствен-ных, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.1.4.1 проводить подготовку и выполнять технологически правильно уход за полом в зависимости от покрытия; 10.1.4.2 правильно подбирать и пользоваться рабочей одеждой, соблюдать ее эстетику, хранение и уход за рабочей одеждой (куртка, фартук, косынка, перчатки, резиновые сапоги)
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Требования к санитарному содержанию производственных помещений, подсобных помещений, кладовых, моечных, холодильных камер	10.2.1.1 знать линию самообслуживания; 10.2.1.2 знать назначение холодильных прилавков и витрин, уход за ними.
	2.2 Правила и режим ухода за посудой	10.2.2.1 различать и осуществлять выбор моющих и чистящих средств по уходу за пластиковой посудой; 10.2.2.2 соблюдать правила техники безопасной работы с моющими и чистящими средствами по уходу за пластиковой посудой; использовать в соответствии с инструкцией; 10.2.2.3 соблюдать правила ухода за пластиковой посудой (тазы, ведра, контейнера для хранения);
	2.3 Первичная обработка продуктов питания	10.2.3.1 обрабатывать и нарезать рыбу различными способами; 10.2.3.2 различать и использовать в работе инструменты и приспособления для нарезки мяса, птицы, соблюдать правила безопасной работы с инструментами и приспособлениями для нарезки рыбы;
	2.4 правила и приемы разгрузки, погрузки, и перемещения продуктов и готовой пищи на производстве	10.2.4.1 осуществлять уход за контейнерами для мусора: своевременное очищение от накопившихся отходов, обработка дезинфицирующими растворами, хранение тары в специально отведенных местах; 10.2.4.2 различать специальные формы обслуживания (банкет-фуршет, банкет- коктейль, банкет-чай)
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 уметь обслуживать приемы и банкеты (бан-кет-фуршет. банкет- коктейль. банкет-чай); 10.3.1.2 составлять отчеты, заполнять дневник практики

Приложение 10
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Дворник"

102. Программа по профилю "Столярное дело" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии выполнения работ";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

103. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) правила и приемы работы;

3) анализ материалов, инструментов и оборудования.

104. Раздел "Технологии выполнения работ" включает следующие подразделы:

1) проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин;

2) конструирование;

3) основы графической грамоты;

4) отработка технологических навыков;

5) завершающий этап проектирования;

6) благоустройство школы;

7) производственная практика;

8) изготовление инструмента.

105. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) представление результатов своей деятельности;

2) представление работ на постояннодействующей школьной выставке;

3) участие в выставках всех уровней;

4) освещение работ.

106. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Разнорабочий КСК, дворник"	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 самостоятельно описывать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 самостоятельно анализировать виды труда по предмету "Разнорабочий КСК, дворник"
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.4 называть санитарно-гигиенические требования к работнику; 7.1.1.5 называть опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 7.1.1.7 называть опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 7.1.1.8 называть опасности при выполнении столярных работ; 7.1.1.9 называть опасности при выполнении слесарных работ; 7.1.1.10 называть опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.1.11 называть опасности при выполнении стекольных работ	8.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.4 знать санитарно-гигиенические требования к работнику; 8.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 8.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 8.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 8.1.1.9 знать опасности при выполнении слесарных работ; 8.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 8.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ;	9.1.1.3 знать обязанностей разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 9.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 9.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 9.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 9.1.1.9 знать опасности при выполнении слесарных работ; 9.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 9.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ;	10.1.1.3 самостоятельно выполнять обязанности разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.4 самостоятельно выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 10.1.1.5 понимать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.6. оказывать первую доврачебную помощь и вызывать службы спасения; 10.1.1.7 понимать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 10.1.1.8 понимать опасности при выполнении столярных работ; 10.1.1.9 понимать опасности при выполнении слесарных работ; 10.1.1.10 понимать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.1.11 понимать опасности при выполнении стекольных работ
1.2 Правила и приемы работы	7.1.2.1 называть правила и приемы работы при уборке помещений; 7.1.2.2 называть правила и приемы проведении сантехнических работ; 7.1.2.3 называть правила при выполнении работ на проезжей части; 7.1.2.4 называть правила выполнении столярных работ; 7.1.2.5 называть правила выполнения слесарных работ; 7.1.2.6 называть правила работ электрофицированными инструментами; 7.1.2.7 называть правила при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.2.8 называть правила при выполнении стекольных работ	8.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 8.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 8.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 8.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 8.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 8.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 8.1.2.7 знать приемы выполнения штукатурно-бетонных работ; 8.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;	9.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 9.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 9.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 9.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 9.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 9.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 9.1.2.7 знать правила выполнения штукатурно-бетонных работ; 9.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;	10.1.2.1 выполнять правила и приемы работы при уборке помещений; 10.1.2.2 выполнять правила и приемы проведении сантехнических работ; 10.1.2.3 выполнять правила при проведении работ на проезжей части; 10.1.2.4 выполнять правила проведения столярных работ; 10.1.2.5 выполнять правила проведения слесарных работ; 10.1.2.6 выполнять правила работ электрофицированными инструментами; 10.1.2.7 выполнять ТБ при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.2.8 выполнять правила при проведении стекольных работ;
1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 называть свойства древесины; 7.1.3.2 называть виды и свойства металла; 7.1.3.3 называть свойства цемента; 7.1.3.4 называть теплоизоляционные материалы; 7.1.3.5 называть смазочные материалы; 7.1.3.6 называть электроинструменты; 7.1.3.7 называть инструменты для уборки территорий; 7.1.3.8 называть инструменты для уборки помещений; 7.1.3.9 называть инструменты для выполнения сантехнических работ; 7.1.3.10 называть инструменты для выполнения слесарных работ; 7.1.3.11 называть инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 7.1.3.12 называть инструменты для проведения стекольных работ;	8.1.3.1 знать свойства древесины; 8.1.3.2 знать виды и свойства металла; 8.1.3.3 знать свойства цемента; 8.1.3.4. знать теплоизоляционные материалы; 8.1.3.5 знать смазочные материалы; 8.1.3.6 знать Электроинструменты; 8.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 8.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 8.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 8.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 8.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 8.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;	9.1.3.1 знать свойства древесины; 9.1.3.2 знать виды и свойства металла; 9.1.3.3 знать свойства цемента; 9.1.3.4 знать теплоизоляционные материалы; 9.1.3.5 знать смазочные материалы; 9.1.3.6 знать электроинструменты; 9.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 9.1.3.8. знать инструменты для уборки помещений; 9.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 9.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 9.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 9.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;	10.1.3.1 использовать в работе свойства древесины; 10.1.3.2 знать виды и использовать в работе свойства металла; 10.1.3.3 использовать свойства цемента в работе; 10.1.3.4 использовать свойства теплоизоляционных материалов в работе; 10.1.3.5 использовать в работе смазочные материалы; 10.1.3.6 пользоваться в работе электроинструментами; 10.1.3.7 самостоятельно использовать инструменты для уборки территорий; 10.1.3.8 самостоятельно использовать инструменты для уборки помещений; 10.1.3.9 самостоятельно использовать инструменты для выполнения сантехнических работ; 10.1.3.10 самостоятельно использовать инструменты для выполнения слесарных работ; 10.1.3.11 самостоятельно использовать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 10.1.3.12 самостоятельно пользоваться инструментами для проведения стекольных работ

2) раздел "Технологии выполнения работ":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	7.2.1.1 называть этапы планирования работы на участке; 7.2.1.2 называть затраты на выполнение запланированных работ; 7.2.1.3 участвовать в разметке зоны отдыха, спортплощадки, цветников;	8.2.1.1 знать этапы планирования работы на участке; 8.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 8.2.1.3 знать последовательность разметка зоны отдыха, спортплощадки, цветников;	9.2.1.1 планировать работы на участке; 9.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 9.2.1.3 выполнять разметку зоны отдыха, спортплощадки, цветников;	10.2.1.1 самостоятельно планировать работы на участке; 10.2.1.2 самостоятельно расчитывать затраты на выполнение запланированных работ; 10.2.1.3 самостоятельно размечать зоны отдыха, спортплощадки, цветники
2.2 Конструирование	7.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 7.2.2.2 называть этапы составления конструкторской документации; 7.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории	8.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 8.2.2.2 знать этапы составления конструкторской документации; 8.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории	9.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 9.2.2.2 составлять конструкторскую документацию; 9.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории	10.2.2.1 самостоятельно конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 10.2.2.2 самостоятельно составлять конструкторскую документацию; 10.2.2.3 самостоятельно конструировать изделия для придворовой территории
2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать основы графики, пользоваться инструментами; 7.2.3.2 называть порядок выполнение рисунка; 7.2.3.3 называть этапы выполнения шаблона; 7.2.3.4 называть порядок перенесение рисунка на материал; 7.2.3.5 называть порядок перенесения фотографии на материал; 7.2.3.6 называть порядок выполнение технологической карты; 7.2.3.7 называть порядок выполнение карты раскроя материала; 7.2.3.8 называть порядок выполнение эскиза изделия;	8.2.3.1 использовать основы графики для объяснения; 8.2.3.2 знать порядок выполнение рисунка; 8.2.3.3 знать этапы выполнения шаблона; 8.2.3.4 знать порядок перенесения рисунка на материал; 8.2.3.5 знать порядок перенесения фотографии на материал; 8.2.3.6 знать порядок выполнения технологической карты; 8.2.3.7 знать порядок выполнение карты раскроя материала; 8.2.3.8 знать порядок выполнение эскиза изделия;	9.2.3.1 выражать мысли основами графики; 9.2.3.2 выполнять рисунок изделия; 9.2.3.3 выполнять шаблон изделия; 9.2.3.4 переносить рисунок на материал; 9.2.3.5 переносить фотографии на материал; 9.2.3.6 выполнять технологическую карту; 9.2.3.7 выполнять карту раскроя материала; 9.2.3.8 выполнять эскиз изделия;	10.2.3.1 использовать основы графики для объяснения замысла; 10.2.3.2 самостоятельно выполнять рисунок; 10.2.3.3 самостоятельно выполнять шаблон изделия; 10.2.3.4 самостоятельно переносить рисунок на материал; 10.2.3.5 самостоятельно переносить фотографии на материал; 10.2.3.6. самостоятельно выполнять технологическую карту; 10.2.3.7 самостоятельно выполнять карты раскроя материала; 10.2.3.8 самостоятельно выполнять эскиз изделия;
2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 называть порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 7.2.4.2 называть порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 7.2.4.3 называть порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 7.2.4.4 называть порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 7.2.4.5 называть порядок выполнения погрузочно-разгрузочных работ; 7.2.4.6 называть порядок выполнения работ по остеклению; 7.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 7.2.4.8 стругать в размер; 7.2.4.9 называть последовательность заточки инструмента; 7.2.4.10 называть последовательность пиления и опиливания металла; 7.2.4.11 выправлять проволоку и гвозди молотком; 7.2.4.12 называть основы резания металла болгаркой; 7.2.4.13 называть порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 7.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 7.2.4.15 называть последовательность нарезания резьбы; 7.2.4.16 называть приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 7.2.4.17 называть последовательность разматывания и сборки шлангов для полива; 7.2.4.18 называть последовательность полива растений; 7.2.4.19 называть последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 7.2.4.20 называть этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 7.2.4.21 называть последовательность просеивания песка и приготовления сухой смеси; 7.2.4.22 называть последовательность приготовление раствора и выполнения штукатурных работ; 7.2.4.23 называть последовательность приготовление раствора и выполнение бетонных работ; 7.2.4.24 знать последовательность очистки инструмента после выполнения работ; 7.2.4.25 называть приемы выращивания и ухода за рассадой; 7.2.4.26 называть приемы борьбы с вредителями и болезнями растений; 7.2.4.27 называть приемы проращивания семян; 7.2.4.28 называть приемы ухода за рассадой; 7.2.4.29 называть последовательность полива и подкормки растений; 7.2.4.30 знать назначение обрезки кустарников и деревьев; 7.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 7.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 7.2.4.33 называть последовательность выполнения стекольных работ	8.2.4.1 знать порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 8.2.4.2 знать порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 8.2.4.3 знать порядок ухода за аллеями, дорожками; 8.2.4.4 знать порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 8.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 8.2.4.6 знать порядок выполнения работ по остеклению; 8.2.4.7 уметь пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 8.2.4.8 уметь стругать в размер; 8.2.4.9 знать основы заточки инструмента; 8.2.4.10 знать основы пиления и опиливать металл; 8.2.4.11 выполнять работы ударным инструментом; 8.2.4.12 знать основы резания металла болгаркой; 8.2.4.13. знать порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 8.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 8.2.4.15 знать приемы нарезания резьбы; 8.2.4.16 знать приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 8.2.4.17. знать последовательность разматывания и сборки шлангов для полива; 8.2.4.18 знать последовательность полива растений; 7.2.4.19 знать последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 8.2.4.20 знать этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 8.2.4.21 понимать необходимости просеивания песка и приготовления сухой смеси; 8.2.4.22 знание последовательности приготовление раствора и выполнения штукатурных работ; 8.2.4.23 знать последовательность приготовления раствора и выполнение бетонных работ; 8.2.4.24 знать необходимость производить очистку инструмента после выполнения работ; 8.2.4.25 знать приемы выращивания и ухода за рассадой; 8.2.4.26 знать приемы борьбы с вредителями и болезнями растений; 8.2.4.27 знать приемы проращивания семян; 8.2.4.28 знать приемы ухода за рассадой; 8.2.4.29 знать последовательность полива и подкормки растений; 8.2.4.30 применять приемы обрезки кустарников и деревьев; 8.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 8.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 8.2.4.33 знать последовательность выполнения стекольных работ;	9.2.4.1 ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 9.2.4.2 производить изготовление, ремонт и обслуживание инвентаря и инструмента; 9.2.4.3 ухаживать за аллеями, дорожками; 9.2.4.4 ухаживать за складскими и производственными помещениями; 9.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 9.2.4.6 выполнять работы по остеклению; 9.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 9.2.4.8 стругать в размер; 9.2.4.9 пробовать затачивать инструмент; 9.2.4.10 пробовать пилить и опиливать металл; 9.2.4.11 знать приемы работы молотком; 9.2.4.12 пробно резать металл болгаркой; 9.2.4.13. производить заточку режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 9.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 9.2.4.15 пробовать нарезать резьбу; 9.2.4.16 соединять и разбирать водозапорную арматуру; 9.2.4.17 разматывать и собирать шланги для полива; 9.2.4.18 производить полив растений; 7.2.4.19 выполнять штукатурные и бетонные работы; 9.2.4.20 подготавливать поверхности к штукатурным работам; 9.2.4.21. просеивать песок и приготовлять сухую смесь; 9.2.4.22 приготовлять раствор и выполнять штукатурные работы; 9.2.4.23 приготовлять раствор и выполнять бетонные работы; 9.2.4.24 производить очистку инструмента после выполнения работ; 9.2.4.25 выращивать и ухаживать за рассадой; 9.2.4.26. бороться с вредителями и болезнями растений; 9.2.4.27 проращивать семена; 9.2.4.28 ухаживать за рассадой; 9.2.4.29 производить полив и подкормку растений; 9.2.4.30 знать осеннюю и весеннюю обрезку кустарников и деревьев; 9.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 9.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 9.2.4.33 совместно выполнять стекольные работ;	10.2.4.1 самостоятельно ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 10.2.4.2 самостоятельно изготавливать ремонтировать и обслуживать инвентарь, инструмент; 10.2.4.3 самостоятельно ухаживать за аллеями, дорожками; 10.2.4.4 самостоятельно ухаживать за складскими и производственными помещениями; 10.2.4.5 самостоятельно выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 10.2.4.6 самостоятельно выполнять работы по остеклению; 10.2.4.7 самостоятельно пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 10.2.4.8 самостоятельно стругать в размер; 10.2.4.9 самостоятельно затачивать инструмент; 10.2.4.10 самостоятельно пилить и опиливать металл; 10.2.4.11 самостоятельно изменять форму металлических изделий; 10.2.4.12 самостоятельно резать металл болгаркой; 10.2.4.13 самостоятельно затачивать режущий инструмент вручную и с помощью электроинструмента; 10.2.4.14 самостоятельно выполнять сантехнические работы (полив участка, ремонт крана); 10.2.4.15 самостоятельно нарезать резьбу; 10.2.4.16 самостоятельно соединять и разбирать водозапорную арматуру; 10.2.4.17 самостоятельно разматывать и собирать шланги для полива; 10.2.4.18 самостоятельно производить полив растений; 10.2.4.19 самостоятельно выполнять штукатурные и бетонные работы; 10.2.4.20 самостоятельно подготавливать поверхности к штукатурным работам; 10.2.4.21 самостоятельно просеивать песок и приготавливать сухую смесь; 10.2.4.22 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять штукатурные работы; 10.2.4.23 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять бетонные работы; 10.2.4.24 самостоятельно производить очистку инструмента после выполнения работ; 10.2.25. самостоятельно выращивать и ухаживать за рассадой; 10.2.4.26 самостоятельно бороться с вредителями и болезнями растений; 10.2.4.27 самостоятельно проращивать семена; 10.2.4.28 самостоятельно ухаживать за рассадой; 10.2.4.29 самостоятельно производить полив и подкормку растений; 10.2.4.30 производить осеннюю и весеннюю обрезку кустарников и деревьев; 10.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 10.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 10.2.4.33 самостоятельно выполнять стекольные работы
2.5 Завершающий этап проектирования	7.2.5.1 представлять итоги обучения в фото, видеоотчете; 7.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 7.2.5.3 представлять фото этапов выполнения работ, итогов деятельности;	8.2.5.1 представлять фотоотчет о деятельности; 8.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 8.2.5.3 представлять фото итогов деятельности	9.2.5.1 представлять альбом –фотоотчет о деятельности; 9.2.5.2 представлять технологическую документацию на изделия; 9.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса	10.2.5.1 представлять учебные альбомы, фильмы по разделам программы; 10.2.5.2 представлять технологическую карту и карту раскроя материала; 10.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса
2.6 Благоустройство школы	7.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 7.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 7.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 7.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой)	8.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 8.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 8.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 8.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой)	9.2.6.1 выполнять производственные заказы и благоустраивать участок; 9.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 9.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 9.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой)	10.2.6.1 самостоятельно выполнять работы по благоустройству школы и пришкольного участка; 10.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 10.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 10.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой)
2.7 Производственная практика	7.2.7.1 взаимодействовать со старшими классами по реализации совместных проектов по благоустройству школы	8.2.7.1 участвовать в совместных работах по обслуживанию зданий и прилегающих территорий	9.2.7.1 помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ	10.2.7.1 вступить во взаимодействие с производственным коллективом КСК; 10.2.7.2 заслужить авторитет и уважение; 10.2.7.3 оказать посильную помощь в производственном и обслуживающем процессе зданий, систем водоснабжения, водоотведения и ухода за территориями, обслуживаемыми КСК; 10.2.7.4 изучить правила, принятые в коллективе; 10.2.7.5 научиться разговаривать, просить о помощи; 10.2.7.6 изучить оборудование и приемы работы; 10.2.7.7 наблюдать и заимствовать секреты мастерства и технологические хитрости; 10.2.7.8 обслуживать оборудование и поддерживать санитарное состояние КСК; 10.2.7.9 плодотворно использовать время практики; 10.2.7.10 ходить как на работу, ощущать себя частью коллектива; 10.2.7.11 за особые заслуги перед коллективом пользоваться оборудованием и самостоятельно производить работы; 10.2.7.12 самостоятельно проектировать и производить заготовку материала для последующей сборки в школе
2.8 Изготовление инструмента	7.2.8.1 изготавливать инструмент для самостоятельной трудовой деятельности; 7.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 7.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 7.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы)	8.2.8.1 создавать личный инструмент и приспособления для трудовой деятельности; 8.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 8.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 8.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);	9.2.8.1 понимать необходимость трудовой деятельности и инструментов для ее выполнения; 9.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 9.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 9.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);	10.2.8.1 создавать профессиональный инструмент для выполнения работ; 10.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 10.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 10.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения
Подразделы	7 класс	8 класс	9 класс	10класс
3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 составлять устный отчет при выставлении оценки; 7.3.1.2 представлять письменные и графические работы в тетради;	8.3.1.1 составлять устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 представлять зарисовки последовательности работы в рабочей тетради;	9.3.1.1. составлять технологическую карту; 9.3.1.2. представлять зарисовки технологического процесса, технологическую карту;	10.3.1.1. составлять технологическую карту на производственное задание; 10.3.1.2. составлять технологические карты и карты раскроя в рабочей тетради;
3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	7.3.2.1 представлять работы к выставке	8.3.2.1 подготавливать работы к выставке, делать описание работы	9.3.2.1 подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении	10.3.2.1 подготавливать работы к выставке и представлять фотоотчет о работе
3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 оценивать деятельность на выставках; 7.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;	8.3.3.1 принимать участие в выставках; 8.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;	9.3.3.1 анализировать участие в выставках; 9.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;	10.3.3.1 анализировать участие в выставках; 10.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
3.4 Освещение работы в СМИ	7.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 7.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по организации учебного процесса	8.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 8.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы	9.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 9.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы	10.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 10.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по воспитанию детей с особенностями в развитии

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Дворник" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс,

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2. знать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 7.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.4 называть санитарно-гигиенические требования к работнику; 7.1.1.5. называть опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 7.1.1.7 называть опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части;
	1.2 Правила и приемы работы	7.1.2.1 называть правила и приемы работы при уборке помещений; 7.1.2.2 называть правила и приемы проведении сантехнических работ; 7.1.2.3 называть правила при выполнении работ на проезжей части;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 называть инструменты для уборки территорий; 7.1.3.2 называть инструменты для уборки помещений; 7.1.3.3 называть инструменты для выполнения сантехнических работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	7.2.1.1 участвовать в разметке зоны отдыха, спортплощадки, цветников;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать основы графики, пользоваться инструментами; 7.2.3.2 называть порядок выполнение рисунка; 7.2.3.3 называть этапы выполнения шаблона; 7.2.3.4 называть порядок перенесение рисунка на материал;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 называть порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 7.2.4.2 называть порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 7.2.4.3 называть порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 7.2.4.4 знать последовательность очистки инструмента после выполнения работ; 7.2.4.5 знать назначение обрезки кустарников и деревьев; 7.2.4.6 формировать кроны деревьев и кустарников; 7.2.4.7 формировать приствольные круги вокруг деревьев;
	2.5 Завершающий этап проектирования	7.2.5.1 представлять графические работы в рабочей тетради;
	2.6 Благоустройство школы	7.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы;
	2.7 Производственная практика	7.2.7.1 взаимодействовать со старшими классами по реализации совместных проектов по благоустройству школы;
	2.8.Изготовление инструмента	7.2.8.1 изготавливать инструмент для самостоятельной трудовой деятельности; 7.2.8.1 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 составлять устный отчет при выставлении оценки; 7.3.1.2 представлять письменные и графические работы в тетради;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	7.3.2.1 представлять работы к выставке;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 7.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.4 называть санитарно-гигиенические требования к работнику; 7.1.1.5 называть опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 7.1.1.7 называть опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 7.1.1.8 называть опасности при выполнении столярных работ; 7.1.1.9 называть опасности при выполнении слесарных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	7.1.2.1 называть правила и приемы работы при уборке помещений; 7.1.2.2 называть правила и приемы проведении сантехнических работ; 7.1.2.3 называть правила при выполнении работ на проезжей части; 7.1.2.4 называть правила выполнении столярных работ; 7.1.2.5 называть правила выполнения слесарных работ; 7.1.2.6 называть правила при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.2.7 называть правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 называть свойства древесины; 7.1.3.2 называть виды и свойства металла; 7.1.3.3 называть свойства цемента; 7.1.3.4 называть теплоизоляционные; 7.1.3.5 называть смазочные материалы; 7.1.3.6 называть электроинструменты; 7.1.3.7 называть инструменты для уборки территорий; 7.1.3.8 называть инструменты для уборки помещений; 7.1.3.9 называть инструменты для выполнения сантехнических работ; 7.1.3.10 называть инструменты для выполнения слесарных работ; 7.1.3.11 называть инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 7.1.3.12 называть инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	7.2.1.1 называть этапы планирования работы на участке 7.2.1.2 называть затраты на выполнение запланированных работ;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 7.2.2.2 называть этапы составления конструкторской документации; 7.2.2.3 знать последовательность конструирование изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать основы графики, пользоваться инструментами; 7.2.3.2 называть порядок выполнение рисунка; 7.2.3.3 называть этапы выполнения шаблона; 7.2.3.4 называть порядок перенесение рисунка на материал; 7.2.3.5 называть порядок выполнение технологической карты; 7.2.3.6 называть порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 называть порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 7.2.4.2 называть порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 7.2.4.3 называть порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 7.2.4.4 называть порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 7.2.4.5 называть порядок выполнения погрузочно-разгрузочных работ; 7.2.4.6 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 7.2.4.7 стругать в размер; 7.2.4.8 называть последовательность пиления и опиливания металла; 7.2.4.9 выправлять проволоку и гвозди молотком; 7.2.4.10 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 7.2.4.11 называть приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 7.2.4.12 называть последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 7.2.4.13 называть последовательность приготовление раствора и выполнения штукатурных работ; 7.2.4.14 называть последовательность приготовление раствора и выполнение бетонных работ; 7.2.4.15 знать последовательность очистки инструмента после выполнения работ; 7.2.4.16 знать назначение обрезки кустарников и деревьев; 7.2.4.17 формировать кроны деревьев и кустарников; 7.2.4.18 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 7.2.4.19 называть последовательность выполнения стекольных работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	7.2.5.1 представлять итоги обучения в фото, видеоотчете; 7.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради;
	2.6 Благоустройство школы	7.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 7.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 7.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 7.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	7.2.7.1 взаимодействовать со старшими классами по реализации совместных проектов по благоустройству школы;
	2.8 Изготовление инструмента	7.2.8.1 изготавливать инструмент для самостоятельной трудовой деятельности; 7.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 7.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 составлять устный отчет при выставлении оценки; 7.3.1.2 представлять письменные и графические работы в тетради;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	7.3.2.1 представлять работы к выставке;
	3.4.Освещение работы в СМИ	7.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по организации учебного процесса;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 7.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.4 называть санитарно-гигиенические требования к работнику; 7.1.1.5 называть опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 7.1.1.7 называть опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 7.1.1.8 называть опасности при выполнении столярных работ; 7.1.1.9 называть опасности при выполнении слесарных работ; 7.1.1.10 называть опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.1.11 называть опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	7.1.2.1 называть правила и приемы работы при уборке помещений; 7.1.2.2 называть правила и приемы проведении сантехнических работ; 7.1.2.3 называть правила выполнении столярных работ 7.1.2.4 называть правила выполнения слесарных работ 7.1.2.5 называть правила работ электрофицированными инструментами 7.1.2.6 называть правила при выполнении штукатурно-бетонных работ
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 называть свойства древесины; 7.1.3.2 называть виды и свойства металла; 7.1.3.3 называть свойства цемента; 7.1.3.4 называть теплоизоляционные материалы; 7.1.3.5 называть смазочные материалы; 7.1.3.6 называть электроинструменты; 7.1.3.7 называть инструменты для уборки территорий; 7.1.3.8 называть инструменты для уборки помещений; 7.1.3.9 называть инструменты для выполнения сантехнических работ; 7.1.3.10 называть инструменты для выполнения слесарных работ; 7.1.3.11 называть инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 7.1.3.12 называть инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	7.2.1.1 называть этапы планирования работы на участке
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 7.2.2.2 называть этапы составления конструкторской документации; 7.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать основы графики, пользоваться инструментами; 7.2.3.2 называть порядок выполнение рисунка; 7.2.3.3. называть этапы выполнения шаблона; 7.2.3.4 называть порядок перенесение рисунка на материал; 7.2.3.5 называть порядок перенесение фотографии на материал; 7.2.3.6 называть порядок выполнение технологической карты; 7.2.3.7 называть порядок выполнение карты раскроя материала; 7.2.3.8 называть порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 называть порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 7.2.4.2 называть порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 7.2.4.3 называть порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 7.2.4.4 называть порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 7.2.4.5 называть порядок выполнения погрузочно-разгрузочных работ; 7.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 7.2.4.8 стругать в размер; 7.2.4.9 называть последовательность заточки инструмента; 7.2.4.10 называть последовательность пиления и опиливания металла; 7.2.4.11 выправлять проволоку и гвозди молотком; 7.2.4.12 называть основы резания металла болгаркой; 7.2.4.13 называть порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 7.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 7.2.4.15 называть последовательность нарезания резьбы; 7.2.4.16 называть приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 7.2.4.19 называть последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 7.2.4.20 называть этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 7.2.4.21 называть последовательность просеивания песка и приготовления сухой смеси; 7.2.4.22 называть последовательность приготовление раствора и выполнения штукатурных работ; 7.2.4.23 называть последовательность приготовление раствора и выполнение бетонных работ; 7.2.4.24 знать последовательность очистки инструмента после выполнения работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	7.2.5.1 представлять итоги обучения в фото, видеоотчете; 7.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 7.2.5.3 представлять фото этапов выполнения работ, итогов деятельности;
	2.6 Благоустройство школы	7.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 7.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 7.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 7.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	7.2.7.1 взаимодействовать со старшими классами по реализации совместных проектов по благоустройству школы;
	2.8.Изготовление инструмента	7.2.8.1 изготавливать инструмент для самостоятельной трудовой деятельности; 7.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 7.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 7.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 составлять устный отчет при выставлении оценки; 7.3.1.2 представлять письменные и графические работы в тетради;
	3.2. Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	7.3.2.1 представлять работы к выставке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 оценивать деятельность на выставках; 7.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	7.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 7.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по организации учебного процесса;
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 7.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.4 называть санитарно-гигиенические требования к работнику; 7.1.1.5 называть опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 7.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 7.1.1.7 называть опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 7.1.1.8 называть опасности при выполнении столярных работ; 7.1.1.9 называть опасности при выполнении слесарных работ; 7.1.1.10 называть опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.1.11 называть опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	7.1.2.1 называть правила и приемы работы при уборке помещений; 7.1.2.2 называть правила и приемы проведении сантехнических работ; 7.1.2.3 называть правила при выполнении работ на проезжей части; 7.1.2.4 называть правила выполнении столярных работ; 7.1.2.5 называть правила выполнения слесарных работ; 7.1.2.6 называть правила работ электрофицированными инструментами; 7.1.2.7 называть правила при выполнении штукатурно-бетонных работ; 7.1.2.8 называть правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 называть свойства древесины; 7.1.3.2 называть виды и свойства металла; 7.1.3.3 называть свойства цемента; 7.1.3.4 называть теплоизоляционные материалы; 7.1.3.5 называть смазочные материалы; 7.1.3.6 называть электроинструменты; 7.1.3.7 называть инструменты для уборки территорий; 7.1.3.8 называть инструменты для уборки помещений; 7.1.3.9 называть инструменты для выполнения сантехнических работ; 7.1.3.10 называть инструменты для выполнения слесарных работ; 7.1.3.11 называть инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 7.1.3.12 называть инструменты для проведения стекольных работ
4 четверть
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	7.2.1.1 называть этапы планирования работы на участке; 7.2.1.2 называть затраты на выполнение запланированных работ; 7.2.1.3 участвовать в разметке зоны отдыха, спортплощадки, цветников;
	2.2 Конструирование	7.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 7.2.2.2 называть этапы составления конструкторской документации; 7.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	7.2.3.1 знать основы графики, пользоваться инструментами; 7.2.3.2 называть порядок выполнение рисунка; 7.2.3.3 называть этапы выполнения шаблона; 7.2.3.4 называть порядок перенесение рисунка на материал; 7.2.3.5 называть порядок перенесение фотографии на материал; 7.2.3.6 называть порядок выполнение технологической карты; 7.2.3.7 называть порядок выполнение карты раскроя материала; 7.2.3.8 называть порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	7.2.4.1 называть порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 7.2.4.2 называть порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 7.2.4.3 называть порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 7.2.4.4 называть порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 7.2.4.5 называть порядок выполнения погрузочно-разгрузочных работ; 7.2.4.6 называть порядок выполнения работ по остеклению; 7.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 7.2.4.8 стругать в размер; 7.2.4.9 называть последовательность заточки инструмента; 7.2.4.10 называть последовательность пиления и опиливания металла; 7.2.4.11 выправлять проволоку и гвозди молотком; 7.2.4.12 называть основы резания металла болгаркой; 7.2.4.13 называть порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 7.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 7.2.4.15 называть последовательность нарезания резьбы; 7.2.4.16 называть приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 7.2.4.17 называть последовательность разматывания и сборки шлангов для полива; 7.2.4.18 называть последовательность полива растений; 7.2.4.19 называть последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 7.2.4.20 называть этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 7.2.4.21 называть последовательность просеивания песка и приготовления сухой смеси; 7.2.4.22 называть последовательность приготовление раствора и выполнения штукатурных работ; 7.2.4.23 называть последовательность приготовление раствора и выполнение бетонных работ; 7.2.4.24 знать последовательность очистки инструмента после выполнения работ; 7.2.4.25 называть приемы выращивания и ухода за рассадой; 7.2.4.26 называть приемы борьбы с вредителями и болезнями растений; 7.2.4.27 называть приемы проращивания семян; 7.2.4.28 называть приемы ухода за рассадой; 7.2.4.29 называть последовательность полива и подкормки растений; 7.2.4.30 знать назначение обрезки кустарников и деревьев; 7.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 7.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 7.2.4.33 называть последовательность выполнения стекольных работ;
	2.5. Завершающий этап проектирования	7.2.5.1 представлять итоги обучения в фото, видеоотчете; 7.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 7.2.5.3 представлять фото этапов выполнения работ, итогов деятельности;
	2.6 Благоустройство школы	7.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 7.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 7.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 7.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	7.2.7.1. взаимодействовать со старшими классами по реализации совместных проектов по благоустройству школы;
	2.8 Изготовление инструмента	7.2.8.1 изготавливать инструмент для самостоятельной трудовой деятельности; 7.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 7.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 7.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	7.3.1.1 составлять устный отчет при выставлении оценки; 7.3.1.2 представлять письменные и графические работы в тетради;
	3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	7.3.2.1 представлять работы к выставке;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	7.3.3.1 оценивать деятельность на выставках; 7.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	7.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 7.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по организации учебного процесса;

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 8.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.4 знать санитарно-гигиенические требования к работнику; 8.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 8.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части;
	1.2 Правила и приемы работы	8.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 8.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 8.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части;
	1.3. Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 знать инструменты для уборки территорий; 8.1.3.2 знать инструменты для уборки помещений; 8.1.3.3 знать инструменты для выполнения сантехнических работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1. Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	8.2.1.1 знать этапы планирования работы на участке; 8.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 8.2.1.3 знать последовательность разметки зоны отдыха, спортплощадки, цветников;
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 8.2.2.2 знать этапы составления конструкторской документации; 8.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 использовать основы графики для объяснения; 8.2.3.2 знать порядок выполнение рисунка; 8.2.3.3 знать этапы выполнения шаблона; 8.2.3.4 знать порядок перенесения рисунка на материал;
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 знать порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 8.2.4.2 знать порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 8.2.4.3 знать порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 8.2.4.4 знать порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 8.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы;
	2.5 Завершающий этап проектирования	8.2.5.1 представлять фотоотчет о деятельности; 8.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 8.2.5.3 представлять фото итогов деятельности;
	2.6 Благоустройство школы	8.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 8.2.6.2 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 8.2.6.3 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	8.2.7.1 участвовать в совместных работах по обслуживанию зданий и прилегающих территорий;
	2.8 Изготовление инструмента	8.2.8.1 создавать личный инструмент и приспособления для трудовой деятельности; 8.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 8.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 8.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 составлять устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 представлять зарисовки последовательности работы в рабочей тетради;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	8.3.2.1 подготавливать работы к выставке, делать описание работы;
	3.4 Освещение работы в СМИ	8.3.4.1 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 8.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.4 знать санитарно-гигиенические требования к работнику; 8.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 8.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 8.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 8.1.1.9 знать опасности при выполнении слесарных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	8.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 8.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 8.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 8.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 8.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 знать свойства древесины; 8.1.3.2 знать виды и свойства металла; 8.1.3.3 знать инструменты для уборки территорий; 8.1.3.4 знать инструменты для уборки помещений; 8.1.3.5 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 8.1.3.6 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 8.1.3.7 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	8.2.1.1 знать этапы планирования работы на участке;
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 8.2.2.2 знать этапы составления конструкторской документации; 8.2.2.3 знать последовательность конструирование изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 использовать основы графики для объяснения; 8.2.3.2 знать порядок выполнение рисунка; 8.2.3.3 знать этапы выполнения шаблона; 8.2.3.4 знать порядок перенесения рисунка на материал; 8.2.3.5 знать порядок выполнения технологической карты; 8.2.3.6 знать порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 знать порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 8.2.4.2 знать порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 8.2.4.3 знать порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 8.2.4.4 знать порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 8.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 8.2.4.6 знать порядок выполнения работ по остеклению; 8.2.4.7 уметь пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 8.2.4.8 уметь стругать в размер; 8.2.4.9 знать основы заточки инструмента; 8.2.4.10 знать основы пиления и опиливать металл; 8.2.4.11 выполнять работы ударным инструментом; 8.2.4.12 знать основы резания металла болгаркой; 8.2.4.13 знать порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 8.2.4.14. выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 8.2.4.15 знать приемы нарезания резьбы; 8.2.4.16 знать приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 8.2.4.17 знать последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 8.2.4.18 знать этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 8.2.4.19 понимать необходимость просеивания песка и приготовления сухой смеси; 8.2.4.20 знать последовательность приготовления раствора и выполнения штукатурных работ; 8.2.4.21 знать последовательность приготовления раствора и выполнение бетонных работ; 8.2.4.22 знать необходимость производить очистку инструмента после выполнения работ; 8.2.4.23 знать последовательность выполнения стекольных работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	8.2.5.1 представлять фотоотчет о деятельности; 8.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради;
	2.6 Благоустройство школы	8.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 8.2.6.2 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	8.2.7.1 участвовать в совместных работах по обслуживанию зданий и прилегающих территорий;
	2.8 Изготовление инструмента	8.2.8.1 создавать личный инструмент и приспособления для трудовой деятельности; 8.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 8.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 составлять устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 представлять зарисовки последовательности работы в рабочей тетради;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	8.3.2.1 подготавливать работы к выставке, делать описание работы
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 8.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.4 знать санитарно-гигиенические требования к работнику; 8.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 8.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 8.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ 8.1.1.9 знать опасности при выполнении слесарных работ; 8.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 8.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	8.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 8.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 8.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 8.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 8.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 8.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 8.1.2.7 знать приемы выполнения штукатурно-бетонных работ; 8.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 знать свойства древесины; 8.1.3.2 знать виды и свойства металла; 8.1.3.3 знать свойства цемента; 8.1.3.4 знать теплоизоляционные материалы; 8.1.3.5 знать смазочные материалы; 8.1.3.6 знать электроинструменты; 8.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 8.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 8.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 8.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 8.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 8.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спорт площадок, цветников, стоянок для автомашин	8.2.1.1 знать этапы планирования работы на участке;
	2.2 Конструирование	8.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 8.2.2.2 знать этапы составления конструкторской документации; 8.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 использовать основы графики для объяснения; 8.2.3.2 знать порядок выполнение рисунка; 8.2.3.3 знать этапы выполнения шаблона; 8.2.3.4 знать порядок перенесения рисунка на материал; 8.2.3.5 знать порядок перенесения фотографии на материал; 8.2.3.6 знать порядок выполнения технологической карты; 8.2.3.7 знать порядок выполнение карты раскроя материала; 8.2.3.8 знать порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 знать порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 8.2.4.2 знать порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 8.2.4.3 знать порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 8.2.4.4 знать порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 8.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 8.2.4.6 умение пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 8.2.4.7 уметь стругать в размер; 8.2.4.8 знать основы заточки инструмента; 8.2.4.9 знать основы пиления и опиливать металл; 8.2.4.10 выполнять работы ударным инструментом; 8.2.4.11 знать основы резания металла болгаркой; 8.2.4.12 знать порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 8.2.4.13 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 8.2.4.14 знать приемы нарезания резьбы; 8.2.4.15 знать приемы соединения и разборки водозапорной арматуры;
	2.5 Завершающий этап проектирования	8.2.5.1 представлять фотоотчет о деятельности; 8.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 8.2.5.3 представлять фото итогов деятельности;
	2.6 Благоустройство школы	8.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 8.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 8.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 8.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	8.2.7.1 участвовать в совместных работах по обслуживанию зданий и прилегающих территорий;
	2.8 Изготовление инструмента	8.2.8.1 создавать личный инструмент и приспособления для трудовой деятельности; 8.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 8.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 8.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 составлять устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 представлять зарисовки последовательности работы в рабочей тетради;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	8.3.2.1 подготавливать работы к выставке, делать описание работы;
	3.3. Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 принимать участие в выставках; 8.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	8.3.4.1. принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 8.3.4.2. совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание особенностей предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 8.1.1.3 называть обязанности разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.4 знать санитарно-гигиенические требования к работнику; 8.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 8.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 8.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 8.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 8.1.1.9 знать опасности при выполнении слесарных работ; 8.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 8.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	8.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 8.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 8.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 8.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 8.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 8.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 8.1.2.7 знать приемы выполнения штукатурно-бетонных работ; 8.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.3.1 знать свойства древесины; 8.1.3.2 знать виды и свойства металла; 8.1.3.3 знать свойства цемента; 8.1.3.4 знать теплоизоляционные материалы; 8.1.3.5 знать смазочные материалы; 8.1.3.6 знать электроинструменты; 8.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 8.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 8.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 8.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 8.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 8.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спорт площадок, цветников, стоянок для автомашин	8.2.1.1 знать этапы планирования работы на участке; 8.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 8.2.1.3 знать последовательность разметки зоны отдыха, спортплощадки, цветников;
	2.2. Конструирование	8.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 8.2.2.2 знать этапы составления конструкторской документации; 8.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	8.2.3.1 использовать основы графики для объяснения; 8.2.3.2 знать порядок выполнение рисунка; 8.2.3.3 знать этапы выполнения шаблона; 8.2.3.4 знать порядок перенесения рисунка на материал; 8.2.3.5 знать порядок перенесения фотографии на материал; 8.2.3.6 знать порядок выполнения технологической карты; 8.2.3.7 знать порядок выполнение карты раскроя материала; 8.2.3.8 знать порядок выполнение эскиза изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	8.2.4.1 знать порядок ухода за сезонной одеждой и средствами защиты; 8.2.4.2 знать порядок изготовления, ремонта и обслуживания инвентаря и инструмента; 8.2.4.3 знать порядок ухаживания за аллеями, дорожками; 8.2.4.4 знать порядок ухода за складскими и производственными помещениями; 8.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 8.2.4.6 знать порядок выполнения работ по остеклению; 8.2.4.7 уметь пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 8.2.4.8 уметь стругать в размер; 8.2.4.9 знать основы заточки инструмента; 8.2.4.10 знать основы пиления и опиливать металл; 8.2.4.11 выполнять работы ударным инструментом; 8.2.4.12 знать основы резания металла болгаркой; 8.2.4.13 знать порядок заточки режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 8.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 8.2.4.15 знать приемы нарезания резьбы; 8.2.4.16 знать приемы соединения и разборки водозапорной арматуры; 8.2.4.17 знать последовательность разматывания и сборки шлангов для полива; 8.2.4.18 знать последовательность полива растений; 7.2.4.19 знать последовательность выполнения штукатурных и бетонных работ; 8.2.4.20 знать этапы подготовки поверхности к штукатурным работам; 8.2.4.21 понимать необходимость просеивания песка и приготовления сухой смеси; 8.2.4.22 знать последовательность приготовления раствора и выполнения штукатурных работ; 8.2.4.23 знать последовательность приготовления раствора и выполнение бетонных работ; 8.2.4.24 знать необходимость очистки инструмента после выполнения работ; 8.2.4.25 знать приемы выращивания и уход за рассадой; 8.2.4.26 знать приемы борьбы с вредителями и болезнями растений; 8.2.4.27 знать приемы проращивания семян; 8.2.4.28 знать приемы ухода за рассадой; 8.2.4.29 знать последовательность полива и подкормки растений; 8.2.4.30 применять приемы обрезки кустарников и деревьев; 8.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 8.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 8.2.4.33 знать последовательность выполнения стекольных работ
	2.5 Завершающий этап проектирования	8.2.5.1 представлять фотоотчет о деятельности; 8.2.5.2 представлять графические работы в рабочей тетради; 8.2.5.3 представлять фото итогов деятельности;
	2.6 Благоустройство школы	8.2.6.1 помогать в оформлении участка и хозяйственной деятельности школы; 8.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 8.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 8.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	8.2.7.1 участвовать в совместных работах по обслуживанию зданий и прилегающих территорий;
	2.8 Изготовление инструмента	8.2.8.1. создавать личный инструмент и приспособления для трудовой деятельности; 8.2.8.2. изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 8.2.8.3. изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 8.2.8.4. изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	8.3.1.1 составлять устный отчет о последовательности выполнения работ; 8.3.1.2 представлять зарисовки последовательности работы в рабочей тетради;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	8.3.2.1 подготавливать работы к выставке, делать описание работы;
	3.3Участие в выставках всех уровней	8.3.3.1 принимать участие в выставках; 8.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	8.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по приемам работы; 8.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 самостоятельно описывать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 9.1.1.3 знать обязанностей разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 9.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 9.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части;
	1.2 Правила и приемы работы	9.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 9.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 9.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать инструменты для уборки территорий; 9.1.3.2 знать инструменты для уборки помещений; 9.1.3.3 знать инструменты для выполнения сантехнических работ
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	9.2.1.1 планировать работы на участке; 9.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 9.2.1.3 выполнять разметку зоны отдыха, спортплощадки, цветников;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 9.2.2.2 составлять конструкторскую документацию; 9.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3. Основы графической грамоты	9.2.3.1 выражать мысли основами графики; 9.2.3.2 выполнять рисунок изделия; 9.2.3.3 выполнять шаблон изделия; 9.2.3.4 переносить рисунок на материал;
	2.4 Отработка технологических навыков	9.2.4.1 ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 9.2.4.2 производить изготовление, ремонт и обслуживание инвентаря и инструмента; 9.2.4.3 ухаживать за аллеями, дорожками; 9.2.4.4 ухаживать за складскими и производственными помещениями; 9.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 9.2.4.6 соединять и разбирать водозапорную арматуру; 9.2.4.7 производить очистку инструмента после выполнения работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	9.2.5.1 представлять альбом – фотоотчет о деятельности; 9.2.5.2 представлять технологическую документацию на изделия;
	2.6 Благоустройство школы	9.2.6.1 выполнять производственные заказы и благоустраивать участок;
	2.7 Производственная практика	9.2.7.1 помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ;
	2.8 Изготовление инструмента	9.2.8.1 понимать необходимость трудовой деятельности и инструментов для ее выполнения; 9.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 составлять технологическую карту; 9.3.1.2 представлять зарисовки технологического процесса, технологическую карту;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	9.3.2.1 подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении;
	3.3 Освещение работы в СМИ	9.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 9.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 самостоятельно описывать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 9.1.1.3 знать обязанностей разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 9.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 9.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части;
	1.2 Правила и приемы работы	9.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений 9.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ 9.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать свойства древесины; 9.1.3.2 знать виды и свойства металла; 9.1.3.3 знать свойства цемента; 9.1.3.4 знать теплоизоляционные; 9.1.3.5 знать смазочные материалы; 9.1.3.6 знать электроинструменты; 9.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 9.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 9.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 9.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 9.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 9.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	9.2.1.1 планировать работы на участке;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 9.2.2.2 составлять конструкторскую документацию; 9.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 выражать мысли основами графики; 9.2.3.2 выполнять рисунок изделия; 9.2.3.3 выполнять шаблон изделия; 9.2.3.4 переносить рисунок на материал; 9.2.3.5 выполнять технологическую карту; 9.2.3.6 выполнять эскиз изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	9.2.4.1 ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 9.2.4.2 производить изготовление, ремонт и обслуживание инвентаря и инструмента; 9.2.4.3 ухаживать за аллеями, дорожками; 9.2.4.4 ухаживать за складскими и производственными помещениями; 9.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 9.2.4.6 выполнять работы по остеклению; 9.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 9.2.4.8 стругать в размер; 9.2.4.9 пробовать затачивать инструмент; 9.2.4.10 пробовать пилить и опиливать металл; 9.2.4.11 знать приемы работы молотком; 9.2.4.12 пробовать резать металл болгаркой; 9.2.4.13 производить заточку режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 9.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 9.2.4.15 пробовать нарезать резьбу; 9.2.4.16 соединять и разбирать водозапорную арматуру;
	2.5 Завершающий этап проектирования	9.2.5.1. представлять альбом –фотоотчет о деятельности; 9.2.5.2. представлять технологическую документацию на изделия; 9.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса;
	2.6 Благоустройство школы	9.2.6.1 выполнять производственные заказы и благоустраивать участок;
	2.7 Производственная практика	9.2.7.1 помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ;
	2.8 Изготовление инструмента	9.2.8.1 понимать необходимость трудовой деятельности и инструментов для ее выполнения; 9.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 9.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 9.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 составлять технологическую карту; 9.3.1.2 представлять зарисовки технологического процесса, технологическую карту;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	9.3.2.1 подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 анализировать участие в выставках; 9.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	9.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 9.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 самостоятельно описывать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 9.1.1.3 знать обязанности разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 9.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 9.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 9.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 9.1.1.9. знать опасности при выполнении слесарных работ; 9.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 9.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ
	1.2 Правила и приемы работы	9.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 9.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 9.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 9.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 9.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 9.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 9.1.2.7 знать правила выполнения штукатурно-бетонных работ; 9.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать свойства древесины; 9.1.3.2 знать виды и свойства металла; 9.1.3.3 знать свойства цемента; 9.1.3.4 знать теплоизоляционные материалы; 9.1.3.5 знать смазочные материалы; 9.1.3.6 знать электроинструменты; 9.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 9.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 9.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 9.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 9.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 9.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спорт площадок, цветников, стоянок для автомашин	9.2.1.1 планировать работы на участке;
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 9.2.2.2 составлять конструкторскую документацию; 9.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 выражать мысли основами графики; 9.2.3.2 выполнять рисунок изделия; 9.2.3.3 выполнять шаблон изделия; 9.2.3.4 переносить рисунок на материал; 9.2.3.5 переносить фотографии на материал; 9.2.3.6 выполнять технологическую карту; 9.2.3.7 выполнять карту раскроя материала; 9.2.3.8 выполнять эскиз изделия;
	2.4. Отработка технологических навыков	9.2.4.1 ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 9.2.4.2 производить изготовление, ремонт и обслуживание инвентаря и инструмента; 9.2.4.3 ухаживать за аллеями, дорожками; 9.2.4.4 ухаживать за складскими и производственными помещениями; 9.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 9.2.4.6 выполнять работы по остеклению; 9.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 9.2.4.8 стругать в размер; 9.2.4.9 пробовать затачивать инструмент; 9.2.4.10 пробовать пилить и опиливать металл; 9.2.4.11 знать приемы работы молотком; 9.2.4.12 пробовать резать металл болгаркой; 9.2.4.13 производить заточку режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 9.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 9.2.4.15 пробовать нарезать резьбу; 9.2.4.16. соединять и разбирать водозапорную арматуру; 9.2.4.17 выполнять штукатурные и бетонные работы; 9.2.4.18 приготавливать раствор и выполнять бетонные работы; 9.2.4.19 производить очистку инструмента после выполнения работ; 9.2.4.20 выращивать и ухаживать за рассадой; 9.2.4.21 бороться с вредителями и болезнями растений; 9.2.4.22 проращивать семена; 9.2.4.23 ухаживать за рассадой; 9.2.4.24 производить полив и подкормку растений;
	2.5 Завершающий этап проектирования	9.2.5.1 представлять альбом – фотоотчет о деятельности; 9.2.5.2 представлять технологическую документацию на изделия; 9.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса;
	2.6 Благоустройство школы	9.2.6.1 выполнять производственные заказы и благоустраивать участок; 9.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 9.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 9.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	9.2.7.1 помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ;
	2.8 Изготовление инструмента	9.2.8.1 понимать необходимость трудовой деятельности и инструментов для ее выполнения; 9.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 9.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 9.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 составлять технологическую карту; 9.3.1.2 представлять зарисовки технологического процесса, технологическую карту;
	3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	9.3.2.1 подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 анализировать участие в выставках; 9.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	9.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 9.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению; 9.1.1.2 самостоятельно описывать особенности предмета "Разнорабочий КСК, дворник"; 9.1.1.3 знать обязанностей разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 9.1.1.5 знать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 9.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и знать телефонные номера служб спасения; 9.1.1.7 знать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 9.1.1.8 знать опасности при выполнении столярных работ; 9.1.1.9. знать опасности при выполнении слесарных работ; 9.1.1.10 знать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 9.1.1.11 знать опасности при выполнении стекольных работ
	1.2 Правила и приемы работы	9.1.2.1 знать правила и приемы работы при уборке помещений; 9.1.2.2 знать правила и приемы проведении сантехнических работ; 9.1.2.3 знать правила при выполнении работ на проезжей части; 9.1.2.4 знать правила выполнении столярных работ; 9.1.2.5 знать правила выполнения слесарных работ; 9.1.2.6 знать правила работ электрофицированными инструментами; 9.1.2.7 знать правила выполнения штукатурно-бетонных работ; 9.1.2.8 знать правила при выполнении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 знать свойства древесины; 9.1.3.2 знать виды и свойства металла; 9.1.3.3 знать свойства цемента; 9.1.3.4 знать теплоизоляционные материалы; 9.1.3.5 знать смазочные материалы; 9.1.3.6 знать электроинструменты; 9.1.3.7 знать инструменты для уборки территорий; 9.1.3.8 знать инструменты для уборки помещений; 9.1.3.9 знать инструменты для выполнения сантехнических работ; 9.1.3.10 знать инструменты для выполнения слесарных работ; 9.1.3.11 знать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 9.1.3.12 знать инструменты для проведения стекольных работ
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	9.2.1.1 планировать работы на участке; 9.2.1.2 знать расчет затрат на выполнение запланированных работ; 9.2.1.3 выполнять разметку зоны отдыха, спортплощадки, цветников
	2.2 Конструирование	9.2.2.1 конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 9.2.2.2 составлять конструкторскую документацию; 9.2.2.3 знать последовательность конструирования изделий для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	9.2.3.1 выражать мысли основами графики; 9.2.3.2 выполнять рисунок изделия; 9.2.3.3 выполнять шаблон изделия; 9.2.3.4 переносить рисунок на материал; 9.2.3.5 переносить фотографии на материал; 9.2.3.6 выполнять технологическую карту; 9.2.3.7 выполнять карту раскроя материала; 9.2.3.8 выполнять эскиз изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	9.2.4.1 ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 9.2.4.2 производить изготовление, ремонт и обслуживание инвентаря и инструмента; 9.2.4.3 ухаживание за аллеями, дорожками; 9.2.4.4 ухаживать за складскими и производственными помещениями; 9.2.4.5 выполнять погрузочно-разгрузочные работы 9.2.4.6 выполнять работы по остеклению; 9.2.4.7 пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 9.2.4.8 стругать в размер; 9.2.4.9 пробовать затачивать инструмент; 9.2.4.10 пробовать пилить и опиливать металл; 9.2.4.11 знать приемы работы молотком; 9.2.4.12 пробовать резать металл болгаркой; 9.2.4.13 производить заточку режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 9.2.4.14 выполнять сантехнические работы (подготовка к поливу участка, ремонт крана); 9.2.4.15 пробовать нарезать резьбу; 9.2.4.16 соединять и разбирать водозапорную арматуру; 9.2.4.17 разматывать и собирать шланги для полива; 9.2.4.18 производить полив растений; 7.2.4.19 выполнять штукатурные и бетонные работы; 9.2.4.20 подготавливать поверхности к штукатурным работам; 9.2.4.21 просеивать песок и приготавливать сухую смесь; 9.2.4.22 приготавливать раствор и выполнять штукатурные работы; 9.2.4.23 приготавливать раствор и выполнять бетонные работы; 9.2.4.24 производить очистку инструмента после выполнения работ; 9.2.4.25 выращивать и ухаживать за рассадой; 9.2.4.26 бороться с вредителями и болезнями растений; 9.2.4.27. проращивать семена; 9.2.4.28 ухаживать за рассадой; 9.2.4.29 производить полив и подкормку растений; 9.2.4.30 знать осеннюю и весеннюю обрезку кустарников и деревьев; 9.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 9.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 9.2.4.33 совместно выполнять стекольные работы;
	2.5 Завершающий этап проектирования	9.2.5.1 представлять альбом – фотоотчет о деятельности; 9.2.5.2 представлять технологическую документацию на изделия; 9.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса;
	2.6 Благоустройство школы	9.2.6.1 выполнять производственные заказы и благоустраивать участок; 9.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 9.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 9.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	9.2.7.1 помогать младшим школьникам в выполнении сложных работ;
	2.8 Изготовление инструмента	9.2.8.1 понимать необходимость трудовой деятельности и инструментов для ее выполнения; 9.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 9.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 9.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	9.3.1.1 составлять технологическую карту; 9.3.1.2 представлять зарисовки технологического процесса, технологическую карту;
	3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	9.3.2.1 подготавливать работы к выставке, фотоотчет о выполнении;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	9.3.3.1 анализировать участие в выставках; 9.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	9.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 9.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по темам программы;

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 самостоятельно анализировать виды труда по предмету "Разнорабочий КСК, дворник"; 10.1.1.3 самостоятельно выполнять обязанности разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.4 самостоятельно выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 10.1.1.5 понимать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и вызывать службы спасения; 10.1.1.7 понимать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части;
	1.2 Правила и приемы работы	10.1.2.1 выполнять правила и приемы работы при уборке помещений; 10.1.2.2 выполнять правила и приемы проведении сантехнических работ; 10.1.2.3 выполнять правила при проведении работ на проезжей части;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 самостоятельно использовать инструменты для уборки территорий; 10.1.3.2 самостоятельно использовать инструменты для уборки помещений; 10.1.3.3 самостоятельно использовать инструменты для выполнения сантехнических работ; 10.1.3.4 самостоятельно использовать инструменты для выполнения слесарных работ; 10.1.3.5 самостоятельно использовать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 10.1.3.6 самостоятельно пользоваться инструментами для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	10.2.1.1 самостоятельно планировать работы на участке;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 самостоятельно конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 использовать основы графики для объяснения замысла; 10.2.3.2 самостоятельно выполнять рисунок; 10.2.3.3 самостоятельное выполнять шаблона изделия; 10.2.3.4 самостоятельно переносить рисунок на материал;
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 самостоятельно ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 10.2.4.2 самостоятельно изготавливать, ремонтировать и обслуживать инвентарь, инструмент; 10.2.4.3 самостоятельно ухаживать за аллеями, дорожками; 10.2.4.4 самостоятельно ухаживать за складскими и производственными помещениями; 10.2.4.5 самостоятельно выполнять погрузочно-разгрузочные работы;
	2.5 Завершающий этап проектирования	10.2.5.1 представлять технологическую карту и карту раскроя материала
	2.6.Благоустройство школы	10.2.6.1. самостоятельно выполнять работы по благоустройству школы и пришкольного участка;
	2.7 Производственная практика	10.2.7.1 вступить во взаимодействие с производственным коллективом КСК; 10.2.7.2 заслужить авторитет и уважение; 10.2.7.3 оказать посильную помощь в производственном и обслуживающем процессе зданий, систем водоснабжения, водоотведения и ухода за территориями, обслуживаемыми КСК; 10.2.7.4 изучить правила, принятые в коллективе; 10.2.7.5 научиться разговаривать, просить о помощи; 10.2.7.6 изучить оборудование и приемы работы; 10.2.7.7 обслуживать оборудование и поддерживать санитарное состояние КСК; 10.2.7.8 ходить как на работу, ощущать себя частью коллектива;
	2.8 Изготовление инструмента	10.2.8.1 создавать профессиональный инструмент для выполнения работ; 10.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 составлять технологическую карту на производственное задание;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	10.3.2.1 подготавливать работы к выставке и представлять фотоотчет о работе;
	3.4 Освещение работы в СМИ	10.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 10.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по воспитанию детей с особенностями в развитии;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 самостоятельно анализировать виды труда по предмету "Разнорабочий КСК, дворник"; 10.1.1.3 самостоятельно выполнять обязанности разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.4 самостоятельно выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 10.1.1.5 понимать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и вызывать службы спасения; 10.1.1.7 понимать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 10.1.1.8 понимать опасности при выполнении столярных работ; 10.1.1.9 понимать опасности при выполнении слесарных работ; 10.1.1.10 понимать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.1.11 понимать опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	10.1.2.1 выполнять правила и приемы работы при уборке помещений; 10.1.2.2 выполнять правила и приемы проведении сантехнических работ; 10.1.2.3 выполнять правила при проведении работ на проезжей части; 10.1.2.4 выполнять правила проведения столярных работ; 10.1.2.5 выполнять правила проведения слесарных работ; 10.1.2.6 выполнять правила работ электрофицированными инструментами; 10.1.2.7 выполнять ТБ при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.2.8 выполнять правила при проведении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 использовать в работе свойства древесины; 10.1.3.2 знать виды и использовать в работе свойства металла; 10.1.3.3 использовать свойства цемента в работе; 10.1.3.4 использовать свойства теплоизоляционных материалов в работе; 10.1.3.5 использовать в работе смазочные материалы; 10.1.3.6 пользоваться в работе электроинструментами; 10.1.3.7 самостоятельно использовать инструменты для уборки территорий; 10.1.3.8 самостоятельно использовать инструменты для уборки помещений; 10.1.3.9 самостоятельно использовать инструменты для выполнения сантехнических работ; 10.1.3.10 самостоятельно использовать инструменты для выполнения слесарных работ; 10.1.3.11 самостоятельно использовать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 10.1.3.12 самостоятельно пользоваться инструментами для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	10.2.1.1 самостоятельно планировать работы на участке; 10.2.1.2 самостоятельный расчет затрат на выполнение запланированных работ;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 самостоятельно конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 10.2.2.2 самостоятельно составлять конструкторскую документацию; 10.2.2.3 самостоятельно конструировать изделия для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 использовать основы графики для объяснения замысла; 10.2.3.2 самостоятельно выполнять рисунок; 10.2.3.3 самостоятельно выполнять шаблон изделия; 10.2.3.4 самостоятельно переносить рисунок на материал; 10.2.3.5 самостоятельно выполнять технологическую карты; 10.2.3.6 самостоятельно выполнять эскиз изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 самостоятельно ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 10.2.4.2 самостоятельно изготавливать ремонтировать и обслуживать инвентарь, инструмент; 10.2.4.3 самостоятельно ухаживать за аллеями, дорожками; 10.2.4.4 самостоятельно ухаживать за складскими и производственными помещениями; 10.2.4.5 самостоятельно выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 10.2.4.6 самостоятельно выполнять работы по остеклению; 10.2.4.7 самостоятельно пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 10.2.4.8 самостоятельно стругать в размер; 10.2.4.9 самостоятельно затачивать инструмент; 10.2.4.10 самостоятельно пилить и опиливать металл; 10.2.4.11 самостоятельно изменять форму металлических изделий; 10.2.4.12 самостоятельно резать металл болгаркой; 10.2.4.13 самостоятельно затачивать режущий инструмент вручную и с помощью электроинструмента; 10.2.4.14 самостоятельно выполнять сантехнические работы (полив участка, ремонт крана); 10.2.4.15 самостоятельно нарезать резьбу; 10.2.4.16 самостоятельно соединять и разбирать водозапорную арматуру; 10.2.4.17 самостоятельно выполнять штукатурные и бетонные работы; 10.2.4.18 самостоятельно подготавливать поверхности к штукатурным работам; 10.2.4.19 самостоятельно просеивать песок и приготовлять сухую смесь; 10.2.4.20 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять штукатурные работы; 10.2.4.21 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять бетонные работы; 10.2.4.22 самостоятельно производить очистку инструмента после выполнения работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	10.2.5.1 представлять технологическую карту и карту раскроя материала
	2.6 Благоустройство школы	10.2.6.1 самостоятельно выполнять работы по благоустройству школы и пришкольного участка; 10.2.6.2 изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 10.2.6.3 изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 10.2.6.4 изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	10.2.7.1 вступить во взаимодействие с производственным коллективом КСК; 10.2.7.2 заслужить авторитет и уважение; 10.2.7.3 оказать посильную помощь в производственном и обслуживающем процессе зданий, систем водоснабжения, водоотведения и ухода за территориями, обслуживаемыми КСК; 10.2.7.4 изучить правила, принятые в коллективе; 10.2.7.5 научиться разговаривать, просить о помощи; 10.2.7.6 изучить оборудование и приемы работы; 10.2.7.7 наблюдать и заимствовать секреты мастерства и технологические хитрости; 10.2.7.8 обслуживать оборудование и поддерживать санитарное состояние КСК; 10.2.7.9 плодотворно использовать время практики; 10.2.7.10 ходить как на работу, ощущать себя частью коллектива; 10.2.7.11 за особые заслуги перед коллективом пользоваться оборудованием и самостоятельно производить работы; 10.2.7.12 самостоятельно проектировать и производить заготовку материала для последующей сборки в школе;
	2.8 Изготовление инструмента	10.2.8.1 создавать профессиональный инструмент для выполнения работ; 10.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 10.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 10.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 составлять технологическую карту на производственное задание; 10.3.1.2 составлять технологические карты и карты раскроя в рабочей тетради;
	3.2 Представление работ на постояннодействующую школьную выставку	10.3.2.1 подготавливать работы к выставке и представлять фотоотчет о работе;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 анализировать участие в выставках; 10.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	10.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 10.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по воспитанию детей с особенностями в развитии;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 самостоятельно анализировать виды труда по предмету "Разнорабочий КСК, дворник"; 10.1.1.3 самостоятельно выполнять обязанности разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.4 самостоятельно выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 10.1.1.5 понимать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и вызывать службы спасения; 10.1.1.7 понимать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 10.1.1.8 понимать опасности при выполнении столярных работ; 10.1.1.9 понимать опасности при выполнении слесарных работ; 10.1.1.10 понимать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.1.11 понимать опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	10.1.2.1. выполнять правила и приемы работы при уборке помещений; 10.1.2.2 выполнять правила и приемы проведении сантехнических работ; 10.1.2.3 выполнять правила при проведении работ на проезжей части; 10.1.2.4 выполнять правила проведения столярных работ; 10.1.2.5 выполнять правила проведения слесарных работ; 10.1.2.6 выполнять правила работ электрофицированными инструментами; 10.1.2.7 выполнять ТБ при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.2.8 выполнять правила при проведении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 использовать в работе свойства древесины; 10.1.3.2 знать виды и использовать в работе свойства металла; 10.1.3.3 использовать свойства цемента в работе; 10.1.3.4 использовать свойства теплоизоляционных материалов в работе; 10.1.3.5 использовать в работе смазочные материалы; 10.1.3.6 пользоваться в работе электроинструментами; 10.1.3.7 самостоятельно использовать инструменты для уборки территорий; 10.1.3.8 самостоятельно использовать инструменты для уборки помещений; 10.1.3.9 самостоятельно использовать инструменты для выполнения сантехнических работ; 10.1.3.10 самостоятельно использовать инструменты для выполнения слесарных работ; 10.1.3.11 самостоятельно использовать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 10.1.3.12 самостоятельно пользоваться инструментами для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	10.2.1.1 самостоятельно планировать работы на участке; 10.2.1.2 самостоятельный расчет затрат на выполнение запланированных работ;
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 самостоятельное конструирование простейших изделий, моделирование из бумаги и обрезков древесины; 10.2.2.2 самостоятельное составление конструкторской документации; 10.2.2.3 самостоятельное конструирование изделий для придворовой территории;
	2.3. Основы графической грамоты	10.2.3.1 использовать основы графики для объяснения замысла; 10.2.3.2 самостоятельно выполнять рисунок; 10.2.3.3 самостоятельное выполнение шаблона изделия; 10.2.3.4 самостоятельное перенесение рисунка на материал; 10.2.3.5 самостоятельное перенесение фотографии на материал; 10.2.3.6 самостоятельное выполнение технологической карты; 10.2.3.7 самостоятельное выполнение карты раскроя материала; 10.2.3.8 самостоятельное выполнение эскиза изделия
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 самостоятельный уход за сезонной одеждой и средствами защиты; 10.2.4.2 самостоятельно изготавливать ремонтировать и обслуживать инвентарь, инструмент; 10.2.4.3 самостоятельное ухаживание за аллеями, дорожками; 10.2.4.4 самостоятельный уход за складскими и производственными помещениями; 10.2.4.5 самостоятельное выполнение погрузочно-разгрузочных работ; 10.2.4.6 самостоятельно выполнять работы по остеклению; 10.2.4.7 самостоятельно пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 10.2.4.8 самостоятельно стругать в размер; 10.2.4.9 самостоятельно затачивать инструмент; 10.2.4.10 самостоятельно пилить и опиливать металл; 10.2.4.11 самостоятельно изменять форму металлических изделий; 10.2.4.12 самостоятельное резание металла болгаркой; 10.2.4.13 самостоятельная заточка режущего инструмента вручную и с помощью электроинструмента; 10.2.4.14 самостоятельно выполнять сантехнические работы (полив участка, ремонт крана); 10.2.4.15 самостоятельно нарезать резьбу; 10.2.4.16 самостоятельно соединять и разбирать водозапорную арматуру; 10.2.4.17 самостоятельно производить очистку инструмента после выполнения работ;
	2.5 Завершающий этап проектирования	10.2.5.1 представлять учебные альбомы, фильмы по разделам программы; 10.2.5.2 представлять технологическую карту и карту раскроя материала; 10.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса;
	2.6 Благоустройство школы	10.2.6.1. самостоятельно выполнять работы по благоустройству школы и пришкольного участка; 10.2.6.2. изготавливать изделия в скульптурной технике из бетона (грибок, мячик); 10.2.6.3. изготавливать изделия из веток и древесины (заборчик, скамейка); 10.2.6.4. изготавливать и обслуживать плиточные, каменные покрытия (мощение камнем, плиткой);
	2.7 Производственная практика	10.2.7.1 вступить во взаимодействие с производственным коллективом КСК; 10.2.7.2 заслужить авторитет и уважение; 10.2.7.3 оказать посильную помощь в производственном и обслуживающем процессе зданий, систем водоснабжения, водоотведения и ухода за территориями, обслуживаемыми КСК; 10.2.7.4 изучить правила, принятые в коллективе; 10.2.7.5 научиться разговаривать, просить о помощи; 10.2.7.6 изучить оборудование и приемы работы; 10.2.7.7 наблюдать и заимствовать секреты мастерства и технологические хитрости; 10.2.7.8 обслуживать оборудование и поддерживать санитарное состояние КСК; 10.2.7.9. плодотворно использовать время практики; 10.2.7.10 ходить как на работу, ощущать себя частью коллектива; 10.2.7.11 за особые заслуги перед коллективом пользоваться оборудованием и самостоятельно производить работы; 10.2.7.12 самостоятельно проектировать и производить заготовку материала для последующей сборки в школе;
	2.8 Изготовление инструмента	10.2.8.1 создавать профессиональный инструмент для выполнения работ; 10.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 10.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 10.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 составлять технологическую карту на производственное задание; 10.3.1.2 составлять технологические карты и карты раскроя в рабочей тетради;
	3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	10.3.2.1 подготавливать работы к выставке и представлять фотоотчет о работе;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 анализировать участие в выставках; 10.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	10.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 10.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по воспитанию детей с особенностями в развитии;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 самостоятельно анализировать виды труда по предмету "Разнорабочий КСК, дворник"; 10.1.1.3 самостоятельно выполнять обязанности разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.4 самостоятельно выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику; 10.1.1.5 понимать опасности в работе разнорабочего КСК, дворника; 10.1.1.6 оказывать первую доврачебную помощь и вызывать службы спасения; 10.1.1.7 понимать опасности при выполнении работ на придворовой территории и на проезжей части; 10.1.1.8 понимать опасности при выполнении столярных работ; 10.1.1.9 понимать опасности при выполнении слесарных работ; 10.1.1.10 понимать опасности при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.1.11 понимать опасности при выполнении стекольных работ;
	1.2 Правила и приемы работы	10.1.2.1 выполнять правила и приемы работы при уборке помещений; 10.1.2.2 выполнять правила и приемы проведении сантехнических работ; 10.1.2.3 выполнять правила при проведении работ на проезжей части; 10.1.2.4 выполнять правила проведения столярных работ; 10.1.2.5 выполнять правила проведения слесарных работ; 10.1.2.6 выполнять правила работ электрофицированными инструментами; 10.1.2.7 выполнять ТБ при выполнении штукатурно-бетонных работ; 10.1.2.8 выполнять правила при проведении стекольных работ;
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 использовать в работе свойства древесины; 10.1.3.2 знать виды и использовать в работе свойства металла; 10.1.3.3 использовать свойства цемента в работе; 10.1.3.4 использовать свойства теплоизоляционных материалов в работе; 10.1.3.5 использовать в работе смазочные материалы; 10.1.3.6 пользоваться в работе электроинструментами; 10.1.3.7 самостоятельно использовать инструменты для уборки территорий; 10.1.3.8 самостоятельно использовать инструменты для уборки помещений; 10.1.3.9 самостоятельно использовать инструменты для выполнения сантехнических работ; 10.1.3.10 самостоятельно использовать инструменты для выполнения слесарных работ; 10.1.3.11 самостоятельно использовать инструменты и приспособления для выполнения столярных работ; 10.1.3.12 самостоятельно пользоваться инструментами для проведения стекольных работ;
2. Технологии выполнения работ	2.1 Проектирование зон отдыха, спортплощадок, цветников, стоянок для автомашин	10.2.1.1 самостоятельно планировать работы на участке; 10.2.1.2 самостоятельно производить расчет затрат на выполнение запланированных работ; 10.2.1.3 самостоятельно размечать зоны отдыха, спортплощадки, цветники
	2.2 Конструирование	10.2.2.1 самостоятельно конструировать простейшие изделия, моделировать из бумаги и обрезков древесины; 10.2.2.2 самостоятельно составлять конструкторскую документацию; 10.2.2.3 самостоятельно конструировать изделия для придворовой территории;
	2.3 Основы графической грамоты	10.2.3.1 использовать основы графики для объяснения замысла; 10.2.3.2 самостоятельно выполнять рисунок; 10.2.3.3 самостоятельно выполнять шаблона изделия; 10.2.3.4 самостоятельно переносить рисунок на материал; 10.2.3.5 самостоятельно переносить фотографии на материал; 10.2.3.6 самостоятельно выполнять технологическую карту; 10.2.3.7 самостоятельно выполнять карты раскроя материала; 10.2.3.8 самостоятельно выполнять эскиз изделия;
	2.4 Отработка технологических навыков	10.2.4.1 самостоятельно ухаживать за сезонной одеждой и средствами защиты; 10.2.4.2 самостоятельно изготавливать ремонтировать и обслуживать инвентарь, инструмент; 10.2.4.3 самостоятельно ухаживать за аллеями, дорожками; 10.2.4.4 самостоятельно ухаживать за складскими и производственными помещениями; 10.2.4.5 самостоятельно выполнять погрузочно-разгрузочные работы; 10.2.4.6 самостоятельно выполнять работы по остеклению; 10.2.4.7 самостоятельно пилить вдоль и поперек волокон древесины в размер; 10.2.4.8 самостоятельно стругать в размер; 10.2.4.9 самостоятельно затачивать инструмент; 10.2.4.10 самостоятельно пилить и опиливать металл; 10.2.4.11 самостоятельно изменять форму металлических изделий; 10.2.4.12 самостоятельно резать металл болгаркой; 10.2.4.13 самостоятельно затачивать режущий инструмент вручную и с помощью электроинструмента; 10.2.4.14 самостоятельно выполнять сантехнические работы (полив участка, ремонт крана); 10.2.4.15 самостоятельно нарезать резьбу; 10.2.4.16. самостоятельно соединять и разбирать водозапорную арматуру; 10.2.4.17 самостоятельно разматывать и собирать шланги для полива; 10.2.4.18 самостоятельно производить полив растений; 10.2.4.19 самостоятельно выполнять штукатурные и бетонные работы; 10.2.4.20 самостоятельно подготавливать поверхности к штукатурным работам; 10.2.4.21 самостоятельно просеивать песок и приготовлять сухую смесь; 10.2.4.22 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять штукатурные работы; 10.2.4.23 самостоятельно приготовлять раствор и выполнять бетонные работы; 10.2.4.24 самостоятельно производить очистку инструмента после выполнения работ; 10.2.4.25 самостоятельно выращивать и ухаживать за рассадой; 10.2.4.26 самостоятельно бороться с вредителями и болезнями растений; 10.2.4.27 самостоятельно проращивать семена; 10.2.4.28 самостоятельно ухаживать за рассадой; 10.2.4.29 самостоятельно производить полив и подкормку растений; 10.2.4.30 производить осеннюю и весеннюю обрезку кустарников и деревьев; 10.2.4.31 формировать кроны деревьев и кустарников; 10.2.4.32 формировать приствольные круги вокруг деревьев; 10.2.4.33 самостоятельно выполнять стекольные работы;
	2.5 Завершающий этап проектирования	10.2.5.1 представлять учебные альбомы, фильмы по разделам программы; 10.2.5.2 представлять технологическую карту и карту раскроя материала; 10.2.5.3 представлять фото, видео этапов технологического процесса;
	2.6 Благоустройство школы	10.2.6.1. самостоятельно выполнять работы по благоустройству школы и пришкольного участка;
	2.7 Производственная практика	10.2.7.1 подготавливаться к экзаменам;
	2.8 Изготовление инструмента	10.2.8.1 создавать профессиональный инструмент для выполнения работ; 10.2.8.2 изготавливать дворницкий инструмент (метла, грабли, лопатки для снега); 10.2.8.3 изготавливать столярный инструмент и приспособления (угольник, рейсмус); 10.2.8.4 изготавливать приспособления для выполнения работ (зажимы, шаблоны, кондукторы);
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Представление результатов своей деятельности	10.3.1.1 составлять технологическую карту на производственное задание;
	3.2 Представление работ на постоянно действующую школьную выставку	10.3.1.2 составлять технологические карты и карты раскроя в рабочей тетради; 10.3.2.1 подготавливать работы к выставке и представлять фотоотчет о работе;
	3.3 Участие в выставках всех уровней	10.3.3.1 анализировать участие в выставках; 10.3.3.2 представлять грамоты за участие в выставках;
	3.4 Освещение работы в СМИ	10.3.4.1 принимать участие в создании учебных фильмов по профилю; 10.3.4.2 совместно с учителем обобщать опыт работы по воспитанию детей с особенностями в развитии;

Приложение 11
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся
с легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Овощеводство и плодоводство"

107. Программа по профилю "Овощеводство и плодоводство" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология обслуживающего труда";

3) раздел "Анализ и оценивание деятельности труда".

108. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) трудовое законодательство Республики Казахстан и этика;

3) анализ материалов, инструментов и оборудования;

4) уход за спец одеждой.

109. Раздел "Технология обслуживающего труда" включает следующие подразделы:

1) общие сведения об овощеводстве и плодоводстве;

2) заготовка и хранение посевочного материала;

3) почва и ее обработка;

4) выращивание посевочного материала;

5) выращивание продуктов овощеводства и плодоводства;

6) уборка и хранение урожая;

7) сельскохозяйственный инвентарь.

110. Раздел "Анализ и оценивание деятельности труда":

111. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 понимать значение селькохозяйтвенного труда; 7.1.1.3 знать основные отрасли сельскохозяйственного труда: овощеводство, садоводство, животноводство; 7.1.1.4 знать основные профессии людей в сельском хозяйстве;	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Овощеводство и плодоводство"; 8.1.1.3 знать сезонность сельскохозяйственного труда, условия работы	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 знать основные объекты сельскохозяйственного производства: овощеводческие участки, садовые плантации, животноводческие помещения; 9.1.1.3 знать труд овощевода и садовода и их специфику.	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 знать современное состояние сельскохозяйственного производства, перспективы развития.
1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 знать порядок проведения занятий по сельхозтруду; 7.1.2.2 знать обязанности ученика на уроках сельхозтруда, распределение на бригады, назначение бригадиров; 7.1.2.3 иметь представление о личной гигиене сельхоз работника, гигиеническом значении спецодежды и требованиям к ней; 7.1.2.4 использовать перчатки и спецодежду в сельхоз работах	8.1.2.1 знать правила культуры труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 знать требования трудовой дисциплины, правила оплаты труда работника сельскохозяйственного труда; 8.1.2.3 нести ответственность за выполнение трудового задания; 8.1.2.3 самостоятельно применять знания основ личной гигиены сельхоз работника	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре. 9.1.2.3 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе.	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе; 10.2.1.4 самостоятельно применять навыки личной гигиены сельхоз работника на практике; 10.2.1.5знать трудовое законодательство Республики Казахстан.
1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых материалов и инструментов, применяемых в быту, учебе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 рганизовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.6 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы; 7.1.2.7 соблюдать правила безопасной работы.	8.1.3.1 знать инструменты и приспособления, материалы используемые в сельскохозяйственном труде; 8.1.3.2 знать устройство некоторых измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.3 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.3.4 подбирать инвентарь, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.5 знать правила эксплуатации электроприборов; 8.1.3.6 знать правила хранения инструментов и материалов; 8.1.3.7 соблюдать правила безопасной работы.	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы; 9.1.3.4 применять приемы разметки с помощью веревки, колышка. 9.1.3.5 знать условия и сроки хранения материалов, инструментов, средств для работы; 9.1.3.6 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.7 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 9.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы.	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, 10.1.3.3 уметь самостоятельно составлять план выполнения работ; 10.1.3.4 понимать и использовать в речи термины и названии технологических операций; 10.1.3.5 уметь объяснить выбор оборудования, материалов, последовательности действий в сельскохозяйственных работах; 10.1.3.6 соблюдать правила безопасной работы
1.4 Уход за спецодеждой	7.1.4.1 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды сельхоз работника; 7.1.4.2 осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом с помощью учителя; 7.1.4.3 выполнять утюжку спецодежды.	8.1.4.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.1.4.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей.	9.1.4.1 уметь самостоятельно сшить косынку и фартук для работы; 9.1.4.2 уметь удалять сильно загрязненные места со спец одежды с использованием моющих и чистящих средств.	10.2.3.1 уметь самостоятельно сшить рабочий халат; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой.

2) раздел "Технология обслуживающего труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8класс	9класс	10 класс
2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	7.2.1.1 знать основные группы овощей: корнеплоды, капустные овощные культуры, зеленые культуры; 7.2.1.2 знать краткую характеристику овощей различных групп; 7.2.1.3 распознавать овощи различных групп по внешнему виду; 7.2.1.4 знать строение овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.5 знать сорта овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.6 знать о значении овощей в жизни человека; 7.2.1.7 знать значение овощей как продовольственной и кормовой культуры; 7.2.1.8 иметь сведения о подсобном хозяйстве школы	8.2.1.1 знать понятие и направления плодоводства как отрасли растениеводства; 8.2.1.2 знать труд садовода и его специфику; 8.2.1.3 знать сходства и различия труда овощевода и садовода; 8.2.1.4 знать основные группы садовых растений: плодовые культуры, ягодные культуры; 8.2.1.5 знать краткую характеристику основных плодово-ягодных культур; 8.2.1.6 знать особенности строения и плодоношение плодово – ягодных культур; 8.2.1.7 знать значение фруктов и ягод в жизни человека; 8.2.1.8 знать основные трудовые процессы в плодоводстве	9.2.1.1 знать понятия и направления полеводства как отрасли растениеводства; 9.2.1.2 знать виды производимой продукции и ее использование. 9.2.1.3 знать особенности строения полевых культур; 9.2.1.4 знать значение зерновых культур как продовольственных и кормовых; 9.2.1.5 знать назначение и применение полевых культур; 9.2.1.6 знать основные плодовые деревья Казахстана (яблоня, груша, вишня, слива); 9.2.1.7 знать высокорослые и карликовые деревья их виды и распространение в местных условиях	10.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного производства; 10.2.1.2 знать виды труда в овощеводстве, садоводстве, полеводстве; 10.2.1.3 знать сведения о календарях овощевода, садовода, полевода; 10.2.1.4 уметь самостоятельно составлять календарь овощевода и садовода; 10.2.1.5 знать сельскохозяйственную технику, применяемую в овощеводстве и плодоводстве; 10.2.1.6 понимать значение садоводства, овощеводства и полеводства в экономике Казахстана
2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	7.2.2.1 иметь общее представление о семеноводстве; 7.2.2.2 иметь общие сведения о получении посевочного материала; 7.2.2.3 знать правила заготовки и условия хранения посевочного материала (клубневые овощные культуры); 7.2.2.4 знать требования к клубням, предназначенным для посадки; 7.2.2.5 знать признаки здоровых и больных клубней; 7.2.2.6 знать признаки и размеры семенных клубней; 7.2.2.7 уметь сортировать посевочный материал; 7.2.2.3 уметь закладывать посевочный материал на хранение	8.2.2.1 знать особенности получения семян овощных и полевых культур; 8.2.2.2 осуществлять сбор семенных плодов томатов огурцов и перца; 8.2.2.3 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.4 владеть технологией посева растений на семена; 8.2.2.5 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.6 владеть способами сбора и обработки семян; 8.2.2.7 знать технологию хранение посевочного материала; 8.3.3.8 уметь изготавливать пакет для хранения семян	9.2.2.1 определять виды размножения плодово-ягодных культур; 9.2.2.2 владеть способом вегетативного размножения ягодных культур; 9.2.2.3 уметь осуществлять хранение семян 9.2.2.4 знать правила подготовки семян к посадке; 9.2.2.5 знать условия проращивания семян; 9.2.2.6 уметь определять всхожесть семян; 9.2.2.7 уметь определять семена, прорастающие на свету и в тени (светолюбивые и теневыносливые семена); 92.2.8 знать способы получения лука-севка, лука-репки, семян лука-чернушки	10.2.2.1 выполнять сбор посевочного материала с различных культур; 10.2.2.2 применять на практике правила извлечения семян; 10.2.2.3 выполнить выборку семян из полностью размягченных плодов; 10.2.2. выполнять промывку и просушку семян; 10.2.2.5 выбирать условия для хранения посевочного материала; 10.2.2.6 выполнять маркировку посевочного материала; 10.2.2.7 знать технологию выращивания рассады овощей
2.3 Почва и ее обработка.	7.2.3.1 знать общие сведения о почве и пахотном слое; 7.2.3.2 знать значение почвы для выращивания растений; 7.2.3.3 знать правила работы с инвентарем; 7.2.3.4 подготавливать почву под посев с помощью учителя; 10.2.3.1 знать правила перекапывания почвы лопатой, требования к перекапыванию	8.2.3.1уметь подготавливать почву под посев; 8.2.3.2 владеть технологией рыхления почвы после всходов; 8.2.3.3 уметь подготавливать почву под плодово-ягодные культуры; 8.2.3.4 уметь осуществлять вскапывание приствольных кругов	9.2.3.1 владеть технологиями сезонной обработки почвы; 9.2.3.2 знать назначение и устройство парника; 9.2.3.3 знать состав почвы для парника; 9.2.3.4 уметь подготавливать состав частей земляной смеси и осуществлять ее хранение; 9.2.3.5 уметь подготавливать парник под рассаду; 9.2.3.6 уметь подготавливать парник к зиме; 9.2.3.7 уметь подготавливать посевные ящики	10.2.3.1 знать виды минеральных и органических удобрений; 10.2.3.2 знать виды навоза; 10.2.3.3 знать значение органических и минеральных удобрений получения высоких урожаев овощных и плодово – ягодных культур; 10.2.3.4 распознавать виды органических и минеральных удобрений; 10.2.3.5 знать правила хранения навоза; 10.2.3.6 знать условия подготовки защищенного грунта; 10.2.3.7 выполнить предпосадочную обработку и удобрение почвы; 10.2.3.8 знать устройство теплицы. 10.2.3.9 уметь подготавливать парник и теплицу к сезонным работам
2.4 Выращивание посевочного материала	7.2.4.1 знать применение и назначение посевочного материала; 7.2.4.2 иметь представление о сроках посадки растений; 7.2.4.3 владеть приемами проращивания посевочного материала; 7.2.4.4 выполнять с помощью учителя выбор места и разметку рядов для посева; 7.2.4.5 знать способы посадки и ухода за посевочным материалом	8.2.4.1 знать свойства и особенности посевочного материала; 8.2.4.2 знать требования, предъявляемые для посадки посевочного материала; 8.2.4.3 уметь выбирать место для посадки; 8.2.4.4 владеть технологиями разметки рядов для посева; 8.2.4.5 выполнять посадку посевочного материала; 8.2.4.6 владеть технологиями размножения плодово- ягодных культур: вегетативный способ, черенками, отводками	9.2.4.1 знать рассадный способ выращивания овощей; 9.2.4.2 знать сроки посева семян; 9.2.4.3 владеть технологией проверки семян на всхожесть; 9.2.4.4 знать оборудование и условия для проращивания всходов; 9.2.4.5 выполнять посев семян в ящики или в открытый грунт; 9.2.4.6 владеть способами ухода за посевами и всходами; 9.2.4.7 уметь определять признаки готовности растений к пикировке; 9.2.4.6 владеть способами пикировки и ухода за растениями после пикировки; 9.2.4.7 знать сроки посадки саженцев плодовых деревьев; 9.2.4.8 владеть способами посадки саженцев плодовых деревьев; 9.2.4.9 наблюдать за стадиями роста зерновых в процессе экскурсий	10.2.4.1 знать разные способы посева посадочного материала; 10.2.4.2 ориентироваться в сроках и способах посева семян, рассады, черенков, отводов, и саженцев; 10.2.4.3 уметь определять всхожесть посевочного материала; 10.2.4.4 подбирать место и условия для посадки, разметка рядов для посева; 10.2.4.5 раскладывать посевочный материал для проращивания; 10.2.4.6 знать способы ухода за всходами; 10.2.4.7 определять признаки готовности сеянцев к пикировке; 10.2.4.8 выполнять пикировку сеянцев: томатов перцев, огурцов, Капусты; 10.2.4.9 знать особенности ухода за растениями после пикировки 10.2.4.10 проводить посадку картофеля под лопату и под плуг; 10.2.4.11 проводить размножение ягодных культур 10.2.4.12 проводить высадку готовых саженцев и рассады; 10.2.4.13 знать возможности получение ранней витаминной продукции
2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	7.2.5.1 знать устройство "домашнего огорода": посевные ящики, стеллажи и полки, их оборудование и размещение в домашних условиях; 7.2.5.2 знать условия выращивания растений на "домашнем огороде": соблюдение температурного и светового режимов, устройство обогревательных установок; 7.2.5.3 знать зеленые овощи: укроп, петрушка, салат, шпинат; 7.2.5.4 знать правила и условия выращивания зеленых овощей: петрушки и укропа на "домашнем огороде"; 7.2.5.5 уметь готовить почву для посадки зеленых овощей в ящики: просеивать, прогревать, вносить перегной; 7.2.5.6 уметь готовить семена к посеву, очищать от мусора; 7.2.5.7 уметь выбирать наиболее оптимальные условия для развития семян; 7.2.5.8 систематически наблюдать за посадками: полив, рыхление, уход, соблюдение температурного режима; 7.2.5.9 знать условия и правила выращивания зеленых овощей (петрушка, укроп) в открытом грунте; 7.2.5.10 уметь выбирать наиболее эффективный участок для выращивания зеленых овощей; 7.2.5.11 знать способы посева семян: вразброс или рядками, уметь делать правильный выбор; 7.2.5.12 знать способы и сроки посева, глубину заделки семян; 7.2.5.13 осуществлять уход посадками: полив, прополка; 7.2.5.14 знать условия и способы выращивания лука 7.2.5.15 знать разновидности лука и способы их выращивания; 7.2.5.16 знать условия и правила выращивания репчатого лука: перекапывание почвы, внесение удобрений, способы и сроки посева, заделка семян; 7.2.5.17 осуществлять уход за посадками: полив, прополка, рыхление междурядий	8.2.5.1 знать особенности томатов и характеристику сортов, выращиваемых в домашних условиях: 8.2.5.2 знать условия и способы выращивания томатов в "домашнем огороде": температурный и световой режим, влажность почвы; 8.2.5.3 знать сроки посева семян помидоров, подготовку почвы, внесение удобрений; уход за растениями, полив, подкормка, рыхление почвы; 8.2.5.4 знать условия и правила выращивания томатов в открытом грунте; 8.2.5.5 знать условия и правила выращивания перца в торфяных горшочках рассадным способом; 8.2.5.6 осуществлять уход за растениями: полив, рыхление, закаливание рассады; 8.2.5.7 знать условия, необходимые для получения высоких урожаев перца в открытом грунте; 8.2.5.8 выполнять практические работы: внесение навоза, перекапывание почвы вручную, разметка мест посадки, подготовка лунок, внесение минеральных удобрений, посадка рассады, полив, подкормка растений, рыхление междурядий; 8.2.5.9 знать сведения о картофеле, его использовании, эффективности выращивания, сорта картофеля: ранние, поздние; 8.2.5.10 знать способы посадки картофеля: клубнями, глазками; 8.2.5.11 знать условия посадки картофеля: сроки, подготовка клубней или глазков, глубина заделки клубней, определение расстояния между растениями; 8.2.5.12 знать правила ухода за картофелем: рыхление междурядий, уборка сорняков, окучивание; 8.2.5.13 знать способы борьбы с вредителями картофеля колорадским жуком; 8.2.5.14 знать условия и правила выращивания столовых корнеплодов: свекла, репа; 8.3.5.15 выполнение практических работы по выращиванию столовых корнеплодов	9.2.5.1 знать правила планировки садово-огородного участка, сочетаемость расположения деревьев и кустарников с овощными грядками; 9.2.5.2 знать основные виды культур, выращиваемых в садах; 9.2.5.3 знать наиболее перспективные сорта плодово-ягодных культур для различных регионов; 9.2.5.4 знать строение плодовых и ягодных растений, их корневую и надземную системы; 9.2.5.5 знать виды и сорта ягод: земляника, малина, смородина; 9.2.5.6 знать виды и сорта земляники, характеристику условий выращивания: подбор места, учет сторон горизонта, близость к воде; 9.2.5.7 знать способы размножения земляники, правила ухода за плодоносящей плантацией; 9.2.5.8 знать способы посадки малины, смородины, крыжовника, выбор места, подготовка почвы, уход за насаждениями; 9.2.5.9 уметь обрабатывать посадки земляники после зимы; 9.2.5.10 уметь ухаживать за плодоносящей плантацией: удаление сухих листьев, усов, подкормка азотными удобрениями, рыхление почвы, уборка сорняков; 9.2.5.11 уметь выполнять весенний уход за малиной, смородиной, крыжовником: развязывание кустарников, подсаживание саженцев, внесение удобрений, полив, рыхление почвы вокруг кустарников и междурядий, мульчирование 9.2.5.11 уметь ухаживать за плодоносящей плантацией малины, смородины, кржовника; 9.2.5.12 знать основные сведения по закладке плодового сада, подбору места: учет рельефа, учет состава почвы, грунтовых вод; 9.2.5.13 знать правила подготовки почвы для посадки садовых деревьев, внесение удобрений, время посадки; 9.2.5.14 знать правила и последовательность действий при посадке садовых деревьев; 9.2.5.15 знать способы защиты стволов деревьев от грызунов (обвязка стволов); 9.2.5.16 уметь выполнять осенний уход за плодоносящими деревьями: внесение удобрений, мульчирование почвы, полив, обрезка старых деревьев, обвязка стволов; 9.2.5.17 выполнять практические работы с использованием инструкционной карты.	10.2.5.1 знать строение кроны плодового дерева; 10.2.5.2 знать однолетний, двулетний и многолетний приросты дерева; 10.2.5.3 знать правила обрезки молодых деревьев, цель обрезки; 10.2.5.4 знать правила подрезки плодоносящих деревьев, ее цели, обработка мест среза; 10.2.5.5 знать правила подкормки деревьев, внесение удобрений в приствольные круги; 10.2.5.6 знать правила посадки деревьев в плодоносящем саду, формирование кроны плодоносящих деревьев; 10.2.5.7 уметь производить обвязку молодых саженцев, следить за их сохранностью; 10.2.5.8 осуществлять подготовку почвы для посадки овощей: осенняя вспашка весенняя обработка, внесение удобрений; 10.2.5.9 подготавливать грядки для посева семян овощей корнеплодов; 10.2.5.10 производить посадку корнеплодов: уточнение сроков и способов посева, подготовка семян, глубина заделки; 10.2.5.11 ухаживать за посевами: шаровка, прополка, прореживание, рыхление междурядий, полив; 10.2.5.12 уметь выращивать овощи рассадным способом (капуста, томаты, огурец – по выбору в соответствии с местными условиями; 10.2.5.13 выполнять поделку лунок для посадки овощей, внесение органоминеральных смесей, посадку рассады в лунки, рыхление, полив; 10.2.5.14 выполнять обработку посадок садовой земляники: рыхление, подкормка, подкладывание соломы; 10.2.5.15 выполнять обрезку старых веток на малине, смородине, крыжовнике, рыхление почвы вокруг ягодных кустарников, подкормку растений; 10.2.5.16 знать вредителей садово-огородных участков; 10.2.5.17 знать способы защиты овощных культур от вредителей: химические, биологические, нетрадиционные методы (народные средства борьбы); 10.2.5.18 знать характеристику препаратов для борьбы с зимующими вредителями; 10.2.5.19 знать роль птиц в уничтожении вредных насекомых, их охрану; 10.2.5.20 знать правила выращивания овощей в теплице.
2.6 Уборка и хранение урожая	7.2.6.1 понимать цель заготовки и значение своевременной уборки; 7.2.6.2 знать правила и способы сбора зеленых овощей (укроп, петрушка, салат, шпинат, лук); 7.2.6.3 знать правила хранения зеленых овощей; 7.2.6.4 знать основные показатели созревания лука; 7.2.6.5 осуществлять сбор лука из рядков вручную, взвешивание урожая: 7.2.6.7 знать правила просушивания урожая: раскладка на солнце днем, уборка в закрытое помещение ночью, определение срока окончания сушки, обрезка сухих листьев, взвешивание просушенного лука, его сортировка; 7.2.6.8 уметь изготавливать холщовые мешочки для хранения лука в зимнее время; 7.2.6.9 уметь оказывать помощь в уборке урожая	8.2.6.1 знать необходимость хранения овощей в зимнее время; уметь 8.2.6.2 требования к качеству уборки овощей (картофель, морковь, свекла), правила уборки; 8.2.6.3 выполнять практические работы: использование лопат и вил для выкапывания картофеля, выкапывание картофеля, уборка клубней картофеля, сбор их в тару, подготовка к закладке на зимнее хранение; 8..2.6.4 выполнять подкапывание клубней моркови и свеклы вручную, сбор клубней моркови и свеклы, укладывание их в бурты ботвой в одну сторону, обрезка ботвы моркови и свеклы. 8.2.6.5 знать правила уборки томатов; 8.2.6.6 знать способы и условия хранения томатов: соление, томатная паста	9.2.6.1 знать правила уборки и закладки на хранение урожая картофеля; 9.2.6.2 знать устройство погреба, подпола, подготовку помещений для зимнего хранения картофеля; 9.2.6.3 уметь просушивать, сортировать картофель, затаривать его в хранилище; 9.2.6.4 выбирать материалы, инструменты и оборудование для уборки и хранения урожая; 9.2.6.5 знать технологии сбора урожая (плодово –ягодных культур); 9.2.6.6 знать правила заморозки ягод на длительное хранение; 9.2.6.7 знать правила сбора урожая яблок и груш; 9.2.6.8 знать требования отбора плодов для зимнего хранения, зимние сорта; 9.2.6.9 знать условия для длительного хранения плодов в помещении; 9.2.6.10 знать рецепты приготовления варений и компотов из ягод и фруктов	10.2.6.1 применять правила безопасности при работе с инструментами и оборудованием; 10.2.6.2 знать и определять сроки уборки урожая овощных и плодово -ягодных культур; 10.2.6.3 знать устройство овощехранилища; 10.2.6.4 подготавливать помещение к хранению урожая; 10.2.6.5 знать признаки созревания урожая; 10.2.6.6 выбирать способы сбора урожая: ручной способ, с помощью оборудования; 10.2.6.7 выполнять уборку урожая; 10.2.6.8 выполнять просушку и обрезку урожая; 10.2.6.9 знать признаки нестандартной продукции; 10.2.6.10 знать способы переработки овощей, ягод и фруктов для использования в зимнее время: соленья из огурцов и томатов, томатная паста, овощная икра, варенья и компоты из ягод и фруктов, сушенные фрукты
2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	7.2.7.1 знать ручной сельхозинвентарь, используемый для выращивания овощей; 7.2.7.2 знать ручной инвентарь для посева семян: посевные ящики, маркер, трамбовка, их устройство, назначение, способы использования; 7.2.7.3 инвентарь для ухода за растениями: лейка, почвенное сито, их устройство, правила, пользования; 7.2.7.4 знать инвентарь для работы на садово-огородных участках: лопаты, грабли, мотыги, культиваторы (ручные), их устройство и правила пользования; 7.2.7.5 уметь определять исправность ручного сельхозинвентаря 7.2.7.6 уметь осуществлять мелкий ремонт ручного инвентаря.	8.2.7.1 знать виды мини-тракторов и мотоблоков для обработки почвы; 8.2.7.2 знать устройство и основные технические данные мини-трактора и мотоблока; 8.2.7.3 знать устройство дополнительных навесных орудий для мотоблоков: культиватор, сенокосилка; 8.2.7.4 знать правила подготовки мотоблока к работе и правила работы; 8.2.7.5 уметь использовать культиватор; 8.2.7.6 знать правила техники безопасности при работе с техническими средствами; 8.2.7.7 использовать технологические и инструкционные карты при работе с мотоблоком; 8.2.7.9 наблюдать за работой мотоблока и мини-трактора на экскурсии на подсобное или фермерское хозяйство.	9.2.7.1 знать виды машин для работы в садах: 1)машины для подготовки почвы под посадку плодово-ягодных кустарников (плантажный плуг, ямокопатель); 2) машины для обработки междурядий (плуг садовый трехкорпусный, плуг-лущильник); 3) культиваторы (ручные), бороны4) машины для внесения удобрений; 5) опрыскиватели и опылители; 6) машины для орошения; 9.2.7.2 знать название машин различных видов, их использование в сельхозпроизводстве и фермерском хозяйстве; 9.2.7.3 оказывать помощь садоводам в подготовке сельхозмашин для работы на садовых участках: смазка трущихся частей, окраска металлических и деревянных деталей масляными красками, мытье основных частей 9.2.7.4 наблюдать за работой садоводов, использующих машины на садовых участках.	10.2.7.1 знать средства механизации в сельском хозяйстве; 10.2.7.2 знать оборудование многооперационных машин: устройство машин для уборки трав, устройство приспособлений для уборки фермерских помещений; 10.2.7.3 знать использование мотоблоков, устройство основных насадок к ним; 10.2.7.4 знать оборудование и назначение малогабаритных тракторов для фермерских хозяйств; 10.2.7.5 знать правила хранения техники для работы на фермерских производствах; 10.2.7.6 уметь готовить средства механизации к работе; 10.2.7.7 уметь изучать инструкции по работе с мотоблоком; 10.2.7.8 уметь работать с мотоблоком по подготовке почвы к посадке; 10.2.7.9 использовать насадки для механизации некоторых трудоемких процессов в сельскохозяйственном производстве.

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу; 8.3.1.6 определять предстоящий объем работы	9.3.1.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать выполненную работу всему классу	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Овощеводство и плодоводство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 понимать значение сельскохозяйственного труда; 7.1.1.2 знать основные отрасли сельскохозяйственного труда: овощеводство, садоводство, животноводство;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 знать порядок проведения занятий по сельхозтруду; 7.1.2.2 знать обязанности ученика на уроках сельхозтруда, распределение на бригады, назначение бригадиров;
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых материалов и инструментов, применяемых в быту, учебе; 7.1.2.2 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.3 организовывать рабочее место;
	1.4 Уход за спец одеждой	7.1.4.1 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды сельхоз работника;
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	7.2.1.1 знать основные группы овощей: корнеплоды, капустные овощные культуры, зеленые культуры; 7.2.1.2 знать краткую характеристику овощей различных групп; 7.2.1.3 распознавать овощи различных групп по внешнему виду; 7.2.1.4 иметь сведения о подсобном хозяйстве школы.
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	7.2.2.1 иметь общее представление о семеноводстве; 7.2.2.2 иметь общие сведения о получении посевочного материала;
	2.3 Почва и ее обработка.	7.2.3.1 знать общие сведения о почве и пахотном слое; 7.2.3.2 знать значение почвы для выращивания растений;
	2.4 Выращивание посевочного материала.	7.2.4.1 знать применение и назначение посевочного материала; 7.2.4.2 иметь представление о сроках посадки растений;
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	7.2.5.1 знать устройство "домашнего огорода": посевные ящики, стеллажи и полки, их оборудование и размещение в домашних условиях; 7.2.5.2 знать условия выращивания растений на "домашнем огороде": соблюдение температурного и светового режимов, устройство обогревательных установок; 7.2.5.3 знать зеленые овощи: укроп, петрушка, салат, шпинат; 7.2.5.4 знать правила и условия выращивания зеленых овощей: петрушки и укропа на "домашнем огороде"; 7.2.5.5 уметь готовить почву для посадки зеленых овощей в ящики: просеивать, прогревать, вносить перегной; 7.2.5.6 уметь готовить семена к посеву, очищать от мусора; 7.2.5.7 уметь выбирать наиболее оптимальные условия для развития семян;
	2.6 Уборка и хранение урожая	7.2.6.1 понимать цель заготовки и значение своевременной уборки; 7.2.6.2. знать правила и способы сбора зеленых овощей (укроп, петрушка, салат, шпинат, лук); 7.2.6.3 знать правила хранения зеленых овощей; 7.2.6.4 знать основные показатели созревания лука; 7.2.6.5 осуществлять сбор лука из рядков вручную, взвешивание урожая: 7.2.6.6 знать правила просушивания урожая: раскладка на солнце днем, уборка в закрытое помещение ночью, определение срока окончания сушки, обрезка сухих листьев, взвешивание просушенного лука, его сортировка
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	7.2.7.1 знать ручной сельхозинвентарь, используемый для выращивания овощей; 7.2.7.2 знать ручной инвентарь для посева семян: посевные ящики, маркер, трамбовка, их устройство, назначение, способы использования; 7.2.7.3 инвентарь для ухода за растениями: лейка, почвенное сито, их устройство, правила, пользования; 7.2.7.4 знать инвентарь для работы на садово-огородных участках: лопаты, грабли, мотыги, культиваторы (ручные), их устройство и правила пользования;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 понимать значение селькохозяйтвенного труда; 7.1.1.2 знать основные отрасли сельскохозяйственного труда: овощеводство, садоводство, животноводство; 7.1.1.3 знать основные профессии людей в сельском хозяйстве;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 знать порядок проведения занятий по сельхозтруду; 7.1.2.2 знать обязанности ученика на уроках сельхозтруда, распределение на бригады, назначение бригадиров; 7.1.2.3 иметь представление о личной гигиене сельхоз работника, гигиеническом значении спецодежды и требованиям к ней; 7.1.2.4 использовать перчатки и спецодежду в сельхоз работах
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых материалов и инструментов, применяемых в быту, учебе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы;
	1.4 Уход за спец одеждой	7.1.4.1 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды сельхоз работника
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	7.2.1.1 знать основные группы овощей: корнеплоды, капустные овощные культуры, зеленые культуры; 7.2.1.2 знать краткую характеристику овощей различных групп; 7.2.1.3 распознавать овощи различных групп по внешнему виду; 7.2.1.4 знать строение овощных культур (картофель, лук, чеснок);
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	7.2.2.1 иметь общее представление о семеноводстве; 7.2.2.2 иметь общие сведения о получении посевочного материала; 7.2.2.3 знать правила заготовки и условия хранения посевочного материала (клубневые овощные культуры);
	2.3 Почва и ее обработка.	7.2.3.1 знать общие сведения о почве и пахотном слое; 7.2.3.2 знать значение почвы для выращивания растений; 7.2.3.3 знать правила работы с инвентарем; 7.2.3.4 знать правила перекапывания почвы лопатой, требования к перекапыванию.
	2.4 Выращивание посевочного материала.	7.2.4.1 знать применение и назначение посевочного материала; 7.2.4.2 иметь представление о сроках посадки растений;
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	7.2.5.1 знать устройство "домашнего огорода": посевные ящики, стеллажи и полки, их оборудование и размещение в домашних условиях; 7.2.5.2 знать условия выращивания растений на "домашнем огороде": соблюдение температурного и светового режимов, устройство обогревательных установок; 7.2.5.3 знать зеленые овощи: укроп, петрушка, салат, шпинат; 7.2.5.4 знать правила и условия выращивания зеленых овощей: петрушки и укропа на "домашнем огороде"; 7.2.5.5 уметь готовить почву для посадки зеленых овощей в ящики: просеивать, прогревать, вносить перегной; 7.2.5.6 уметь готовить семена к посеву, очищать от мусора; 7.2.5.7 уметь выбирать наиболее оптимальные условия для развития семян;
	2.6 Уборка и хранение урожая	7.2.6.1 понимать цель заготовки и значение своевременной уборки; 7.2.6.2 знать правила и способы сбора зеленых овощей (укроп, петрушка, салат, шпинат, лук); 7.2.6.3 знать правила хранения зеленых овощей; 7.2.6.4 уметь изготавливать холщовые мешочки для хранения лука в зимнее время;
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	7.2.7.1 знать ручной сельхозинвентарь, используемый для выращивания овощей; 7.2.7.2 знать ручной инвентарь для посева семян: посевные ящики, маркер, трамбовка, их устройство, назначение, способы использования; 7.2.7.3 инвентарь для ухода за растениями: лейка, почвенное сито, их устройство, правила, пользования; 7.2.7.4 знать инвентарь для работы на садово-огородных участках: лопаты, грабли, мотыги, культиваторы (ручные), их устройство и правила пользования; 7.2.7.5 уметь определять исправность ручного сельхозинвентаря 7.2.7.6 уметь осуществлять мелкий ремонт ручного инвентаря
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 понимать значение сельскохозяйственного труда; 7.1.1.3 знать основные отрасли сельскохозяйственного труда: овощеводство, садоводство, животноводство; 7.1.1.4 знать основные профессии людей в сельском хозяйстве
	1.2 Трудовое законодательство Рсепублики Казахстан и этика	7.1.2.1 знать порядок проведения занятий по сельхозтруду; 7.1.2.2 знать обязанности ученика на уроках сельхозтруда, распределение на бригады, назначение бригадиров; 7.1.2.3 иметь представление о личной гигиене сельхоз работника, гигиеническом значении спецодежды и требованиям к ней; 7.1.2.4 использовать перчатки и спецодежду в сельхоз работах
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых материалов и инструментов, применяемых в быту, учебе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.6 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы
	1.4 Уход за спец одеждой	7.1.4.1 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды сельхоз работника; 7.1.4.2 осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом с помощью учителя; 7.1.4.3 выполнять утюжку спецодежды.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	7.2.1.1 знать строение овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.2 знать сорта овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.3 знать о значении овощей в жизни человека; 7.2.1.4 знать значение овощей как продовольственной и кормовой культуры;
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	7.2.2.1 знать правила заготовки и условия хранения посевочного материала (клубневые овощные культуры); 7.2.2.2 знать требования к клубням, предназначенным для посадки; 7.2.2.3 знать признаки и размеры семенных клубней; 7.2.2.4 уметь сортировать посевочный материал
	2.3 Почва и ее обработка.	7.2.3.1 знать общие сведения о почве и пахотном слое; 7.2.3.2 знать значение почвы для выращивания растений; 7.2.3.3 знать правила работы с инвентарем; 7.2.3.4 подготавливать почву под посев с помощью учителя; 7.2.3.5 знать правила перекапывания почвы лопатой, требования к перекапыванию
	2.4 Выращивание посевочного материала.	7.2.4.1 знать применение и назначение посевочного материала; 7.2.4.2 иметь представление о сроках посадки растений; 7.2.4.3 владеть приемами проращивания посевочного материала; 7.2.4.4 выполнять с помощью учителя выбор места и разметку рядов для посева; 7.2.4.5 знать способы посадки и ухода за посевочным материалом
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	7.2.5.1 знать устройство "домашнего огорода": посевные ящики, стеллажи и полки, их оборудование и размещение в домашних условиях; 7.2.5.2 знать условия выращивания растений на "домашнем огороде": соблюдение температурного и светового режимов, устройство обогревательных установок; 7.2.5.3 знать зеленые овощи: укроп, петрушка, салат, шпинат; 7.2.5.4 знать правила и условия выращивания зеленых овощей: петрушки и укропа на "домашнем огороде"; 7.2.5.5 уметь готовить почву для посадки зеленых овощей в ящики: просеивать, прогревать, вносить перегной; 7.2.5.6 уметь готовить семена к посеву, очищать от мусора; 7.2.5.7 уметь выбирать наиболее оптимальные условия для развития семян; 7.2.5.8 систематически наблюдать за посадками: полив, рыхление, уход, соблюдение температурного режима; 7.2.5.9 знать условия и правила выращивания зеленых овощей (петрушка, укроп) в открытом грунте; 7.2.5.10 уметь выбирать наиболее эффективный участок для выращивания зеленых овощей; 7.2.5.11 знать способы посева семян: вразброс или рядками, уметь делать правильный выбор; 7.2.5.12 знать способы и сроки посева, глубину заделки семян; 7.2.5.13 осуществлять уход посадками: полив, прополка; 7.2.5.14 знать условия и способы выращивания лука 7.2.5.15 знать разновидности лука и способы их выращивания
	2.6 Уборка и хранение урожая	7.2.6.1 понимать цель заготовки и значение своевременной уборки; 7.2.6.2 знать правила и способы сбора зеленых овощей (укроп, петрушка, салат, шпинат, лук); 7.2.6.3 знать правила хранения зеленых овощей
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	7.2.7.1 знать ручной сельхозинвентарь, используемый для выращивания овощей; 7.2.7.2 знать ручной инвентарь для посева семян: посевные ящики, маркер, трамбовка, их устройство, назначение, способы использования; 7.2.7.3 инвентарь для ухода за растениями: лейка, почвенное сито, их устройство, правила, пользования; 7.2.7.4 знать инвентарь для работы на садово-огородных участках: лопаты, грабли, мотыги, культиваторы (ручные), их устройство и правила пользования; 7.2.7.5 уметь определять исправность ручного сельхозинвентаря
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные зна-ния в практичес-кой деятельности.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 понимать значение селькохозяйтвенного труда; 7.1.1.3 знать основные отрасли сельскохозяйственного труда: овощеводство, садоводство, животноводство; 7.1.1.4 знать основные профессии людей в сельском хозяйстве;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 знать порядок проведения занятий по сельхозтруду; 7.1.2.2 знать обязанности ученика на уроках сельхозтруда, распределение на бригады, назначение бригадиров; 7.1.2.3 иметь представление о личной гигиене сельхоз работника, гигиеническом значении спецодежды и требованиям к ней; 7.1.2.4 использовать перчатки и спецодежду в сельхоз работах
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых материалов и инструментов, применяемых в быту, учебе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.6 читать и понимать письменные и устные инструкции, по ходу работы уметь формулировать вопросы и ответы; 7.1.2.7 соблюдать правила безопасной работы.
	1.4 Уход за спец одеждой	7.1.4.1 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды сельхоз работника; 7.1.4.2 осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом с помощью учителя; 7.1.4.3 выполнять утюжку спецодежды.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	7.2.1.1 знать основные группы овощей: корнеплоды, капустные овощные культуры, зеленые культуры; 7.2.1.2 знать краткую характеристику овощей различных групп; 7.2.1.3 распознавать овощи различных групп по внешнему виду; 7.2.1.4 знать строение овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.5 знать сорта овощных культур (картофель, лук, чеснок); 7.2.1.6 знать о значении овощей в жизни человека; 7.2.1.7 знать значение овощей как продовольственной и кормовой культуры; 7.2.1.8 иметь сведения о подсобном хозяйстве школы.
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	7.2.2.1 иметь общее представление о семеноводстве; 7.2.2.2 иметь общие сведения о получении посевочного материала; 7.2.2.3 знать правила заготовки и условия хранения посевочного материала
	2.3 Почва и ее обработка	7.2.3.1 знать общие сведения о почве и пахотном слое; 7.2.3.2 знать значение почвы для выращивания растений; 7.2.3.3 знать правила работы с инвентарем; 7.2.3.4 подготавливать почву под посев с помощью учителя; 7.2.3.5 знать правила перекапывания почвы лопатой, требования к перекапыванию
	2.4 Выращивание посевочного материала.	7.2.4.1 знать применение и назначение посевочного материала; 7.2.4.2 иметь представление о сроках посадки растений; 7.2.4.3 владеть приемами проращивания посевочного материала; 7.2.4.4 выполнять с помощью учителя выбор места и разметку рядов для посева; 7.2.4.5 знать способы посадки и ухода за посевочным материалом
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	7.2.5.1 знать устройство "домашнего огорода": посевные ящики, стеллажи и полки, их оборудование и размещение в домашних условиях; 7.2.5.2 знать условия выращивания растений на "домашнем огороде": соблюдение температурного и светового режимов, устройство обогревательных установок; 7.2.5.3 знать зеленые овощи: укроп, петрушка, салат, шпинат; 7.2.5.4 знать правила и условия выращивания зеленых овощей: петрушки и укропа на "домашнем огороде"; 7.2.5.5 уметь готовить почву для посадки зеленых овощей в ящики: просеивать, прогревать, вносить перегной; 7.2.5.6 уметь готовить семена к посеву, очищать от мусора; 7.2.5.7 уметь выбирать наиболее оптимальные условия для развития семян; 7.2.5.8 систематически наблюдать за посадками: полив, рыхление, уход, соблюдение температурного режима; 7.2.5.9 знать условия и правила выращивания зеленых овощей (петрушка, укроп) в открытом грунте; 7.2.5.10 уметь выбирать наиболее эффективный участок для выращивания зеленых овощей; 7.2.5.11 знать способы посева семян: вразброс или рядками, уметь делать правильный выбор; 7.2.5.12 знать способы и сроки посева, глубину заделки семян; 7.2.5.13 осуществлять уход посадками: полив, прополка; 7.2.5.14 знать условия и способы выращивания лука; 7.2.5.15 знать разновидности лука и способы их выращивания; 7.2.5.16 знать условия и правила выращивания репчатого лука: перекапывание почвы, внесение удобрений, способы и сроки посева, заделка семян; 7.2.5.17 осуществлять уход за посадками: полив, прополка, рыхление междурядий
	2.6 Уборка и хранение урожая	7.2.6.1 понимать цель заготовки и значение своевременной уборки; 7.2.6.2 уметь изготавливать холщовые мешочки для хранения лука в зимнее время; 7.2.6.3 уметь оказывать помощь в уборке урожая
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	7.2.7.1 знать ручной сельхозинвентарь, используемый для выращивания овощей; 7.2.7.2 знать ручной инвентарь для посева семян: посевные ящики, маркер, трамбовка, их устройство, назначение, способы использования; 7.2.7.3 инвентарь для ухода за растениями: лейка, почвенное сито, их устройство, правила, пользования; 7.2.7.4 знать инвентарь для работы на садово-огородных участках: лопаты, грабли, мотыги, культиваторы (ручные), их устройство и правила пользования; 7.2.7.5 уметь определять исправность ручного сельхозинвентаря 7.2.7.6 уметь осуществлять мелкий ремонт ручного инвентаря.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности.

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Овощеводство и плодоводство"; 8.1.1.3 знать сезонность сельскохозяйственного труда, условия работы
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 знать правила культуры труда и взаимоотно-шений в коллективе; 8.1.2.2 знать требования трудовой дисциплины, правила оплаты труда работника сельскохозяйственного труда; 8.1.2.3 нести ответственность за выполнение трудового задания;
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать инструменты и приспособления, материалы используемые в сельскохозяйственном труде; 8.1.3.2 знать устройство некоторых измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.3 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.3.4 соблюдать правила безопасной работы
	1.4 Уход за спец одеждой	8.1.4.1 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	8.2.1.1 знать понятие и направления плодоводства как отрасли растениеводства; 8.2.1.2 знать труд садовода и его специфику; 8.2.1.3 знать сходства и различия труда овощевода и садовода; 8.2.1.4 знать основные группы садовых растений: плодовые культуры, ягодные культуры
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	8.2.2.1 знать особенности получения семян овощных и полевых культур; 8.2.2.2 осуществлять сбор семенных плодов томатов огурцов и перца; 8.2.2.3 знать правила создания условий для дозревания семян;
	2.3. Почва и ее обработка.	8.2.3.1 уметь подготавливать почву под плодово-ягодные культуры; 8.2.3.2 уметь осуществлять вскапывание приствольных кругов.
	2.4 Выращивание посевочного материала.	8.2.4.1 знать свойства и особенности посевочного материала; 8.2.4.2 знать требования, предъявляемые для посадки посевочного материала
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	8.2.5.1 знать особенности томатов и характеристику сортов, выращиваемых в домашних условиях; 8.2.5.2 знать условия и способы выращивания томатов в "домашнем огороде": температурный и световой режим, влажность почвы; 8.2.5.3 знать сроки посева семян помидоров, подготовку почвы, внесение удобрений; уход за растениями, полив, подкормка, рыхление почвы; 8.2.5.12 знать правила ухода за картофелем: рыхление междурядий, уборка сорняков, окучивание; 8.2.5.13 знать способы борьбы с вредителями картофеля колорадским жуком;
	2.6 Уборка и хранение урожая	8.2.6.1 знать необходимость хранения овощей в зимнее время; уметь 8.2.6.2 требования к качеству уборки овощей (картофель, морковь, свекла), правила уборки; 8.2.6.3 выполнять практические работы: использование лопат и вил для выкапывания картофеля, выкапывание картофеля, уборка клубней картофеля, сбор их в тару, подготовка к закладке на зимнее хранение; 8..2.6.4 выполнять подкапывание клубней моркови и свеклы вручную, сбор клубней моркови и свеклы, укладывание их в бурты ботвой в одну сторону, обрезка ботвы моркови и свеклы; 8.2.6.5 знать правила уборки томатов; 8.2.6.6 знать способы и условия хранения томатов: соление, томатная паста;
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	8.2.7.1 знать виды мини-тракторов и мотоблоков для обработки почвы; 8.2.7.2 наблюдать за работой мотоблока и мини-трактора на экскурсии на подсобное или фермерское хозяйство
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи специальную терминологию
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Овощеводство и плодоводство"; 8.1.1.2 знать сезонность сельскохозяйственного труда, условия работы
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 знать правила культуры труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 знать требования трудовой дисциплины, правила оплаты труда работника сельскохозяйственного труда; 8.1.2.3 нести ответственность за выполнение трудового задания; 8.1.2.3 самостоятельно применять знания основ личной гигиены сельхоз работника.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать инструменты и приспособления, материалы используемые в сельскохозяйственном труде; 8.1.3.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.3.3 подбирать инвентарь, рабочую одежду с помощью учителя
	1.4 Уход за спец одеждой	8.1.4.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.1.4.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей
2.Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	8.2.1.4 знать основные группы овощных культур; 8.2.1.5 знать краткую характеристику основных плодово-ягодных культур; 8.2.1.6 знать особенности строения и плодоношение плодово – ягодных культур; 8.2.1.7 знать значение фруктов и ягод в жизни человека; 8.2.1.8 знать основные трудовые процессы в плодоводстве.
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	8.2.2.1 знать особенности получения семян овощных и полевых культур; 8.2.2.2 осуществлять сбор семенных плодов томатов огурцов и перца; 8.2.2.3 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.4 владеть технологией посева растений на семена; 8.2.2.5 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.6 владеть способами сбора и обработки семян; 8.2.2.7 знать технологию хранение посевочного материала; 8.3.3.8 уметь изготавливать пакет для хранения семян
	2.3 Почва и ее обработка.	8.2.3.1 уметь подготавливать почву под посев; 8.2.3.2 владеть технологией рыхления почвы после всходов; 8.2.3.4 уметь осуществлять вскапывание приствольных кругов.
	2.4 Выращивание посевочного материала.	8.2.4.1 знать свойства и особенности посевочного материала; 8.2.4.2 знать требования, предъявляемые для посадки посевочного материала; 8.2.4.3 уметь выбирать место для посадки; 8.2.4.4 владеть технологиями разметки рядов для посева; 8.2.4.5 выполнять посадку посевочного материала;
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	8.2.5.1 знать особенности томатов и характеристику сортов, выращиваемых в домашних условиях: 8.2.5.2 знать условия и способы выращивания томатов в "домашнем огороде": температурный и световой режим, влажность почвы; 8.2.5.9 знать сведения о картофеле, его использовании, эффективности выращивания, сорта картофеля: ранние, поздние; 8.2.5.14 знать условия и правила выращивания столовых корнеплодов: свекла, репа;
	2.6 Уборка и хранение урожая	8.2.6.1 знать необходимость хранения овощей в зимнее время; 8.2.6.2 знать требования к качеству уборки овощей (картофель, морковь, свекла), правила уборки; 8.2.6.3 выполнять практические работы: использование лопат и вил для выкапывания картофеля, выкапывание картофеля, уборка клубней картофеля, сбор их в тару, подготовка к закладке на зимнее хранение; 8.2.6.6 знать способы и условия хранения томатов: соление, томатная паста.
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	8.2.7.1 знать виды мини-тракторов и мотоблоков для обработки почвы; 8.2.7.2 знать устройство и основные технические данные мини-трактора и мотоблока;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Овощеводство и плодоводство"; 8.1.1.3 знать сезонность сельскохозяйственного труда, условия работы
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 знать правила культуры труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 знать требования трудовой дисциплины, правила оплаты труда работника сельскохозяйственного труда; 8.1.2.3 нести ответственность за выполнение трудового задания; 8.1.2.3 самостоятельно применять знания основ личной гигиены сельхоз работника.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать инструменты и приспособления, материалы используемые в сельскохозяйственном труде; 8.1.3.2 знать устройство некоторых измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.3 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.3.4 подбирать инвентарь, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.5 знать правила эксплуатации электроприборов; 8.1.3.6 знать правила хранения инструментов и материалов; 8.1.3.7 соблюдать правила безопасной работы
	1.4 Уход за спец одеждой	8.1.4.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.1.4.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	8.2.1.1 знать понятие и направления плодоводства как отрасли растениеводства; 8.2.1.2 знать труд садовода и его специфику; 8.2.1.3 знать сходства и различия труда овощевода и садовода; 8.2.1.4 знать основные группы садовых растений: плодовые культуры, ягодные культуры; 8.2.1.5 знать краткую характеристику основных плодово-ягодных культур; 8.2.1.6 знать особенности строения и плодоношение плодово – ягодных культур; 8.2.1.7 знать значение фруктов и ягод в жизни человека; 8.2.1.8 знать основные трудовые процессы в плодоводстве
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	8.2.2.1 знать особенности получения семян овощных и полевых культур. 8.2.2.2 осуществлять сбор семенных плодов томатов огурцов и перца 8.2.2.3 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.4 владеть технологией посева растений на семена; 8.2.2.5 знать правила создания условий для дозревания семян; 8.2.2.6 владеть способами сбора и обработки семян; 8.2.2.7 знать технологию хранения посевочного материала; 8.3.3.8 уметь изготавливать пакет для хранения семян
	2.3 Почва и ее обработка.	8.2.3.1 уметь подготавливать почву под посев; 8.2.3.2 владеть технологией рыхления почвы после всходов; 8.2.3.3 уметь подготавливать почву под плодово-ягодные культуры; 8.2.3.4 уметь осуществлять вскапывание приствольных кругов.
	2.4 Выращивание посевочного материала.	8.2.4.1 знать свойства и особенности посевочного материала; 8.2.4.2 знать требования, предъявляемые для посадки посевочного материала; 8.2.4.3 уметь выбирать место для посадки; 8.2.4.4 владеть технологиями разметки рядов для посева; 8.2.4.5 выполнять посадку посевочного материала;
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	8.2.5.1 знать особенности томатов и характеристику сортов, выращиваемых в домашних условиях: 8.2.5.2 знать условия и способы выращивания томатов в "домашнем огороде": температурный и световой режим, влажность почвы; 8.2.5.3 знать сроки посева семян помидоров, подготовку почвы, внесение удобрений; уход за растениями, полив, подкормка, рыхление почвы; 8.2.5.4 знать условия и правила выращивания томатов в открытом грунте; 8.2.5.5 знать условия и правила выращивания перца в торфяных горшочках рассадным способом; 8.2.5.6 осуществлять уход за растениями: полив, рыхление, закаливание рассады; 8.2.5.7 знать условия, необходимые для получения высоких урожаев перца в открытом грунте; 8.2.5.9 знать сведения о картофеле, его использовании, эффективности выращивания, сорта картофеля: ранние, поздние; 8.2.5.10 знать способы посадки картофеля: клубнями, глазками; 8.2.5.11 знать условия посадки картофеля: сроки, подготовка клубней или глазков, глубина заделки клубней, определение расстояния между растениями; 8.2.5.14 знать условия и правила выращивания столовых корнеплодов: свекла, репа
	2.6 Уборка и хранение урожая	8.2.6.1 знать необходимость хранения овощей в зимнее время; 8.2.6.6 знать способы и условия хранения томатов: соление, томатная паста.
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	8.2.7.1 знать виды мини-тракторов и мотоблоков для обработки почвы; 8.2.7.2 знать устройство и основные технические данные мини-трактора и мотоблока; 8.2.7.3 знать устройство дополнительных навесных орудий для мотоблоков: культиватор, сенокосилка; 8.2.7.4 знать правила подготовки мотоблока к работе и правила работы; 8.2.7.5 уметь использовать культиватор; 8.2.7.6 знать правила техники безопасности при работе с техническими средствами;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу; 8.3.1.6 определять предстоящий объем работы
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувства гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета "Овощеводство и плодоводство"; 8.1.1.3 знать сезонность сельскохозяйственного труда, условия работы
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 знать правила культуры труда и взаимоотно-шений в коллективе; 8.1.2.2 знать требования трудовой дисциплины, правила оплаты труда работника сельскохозяйственного труда; 8.1.2.3 нести ответственность за выполнение трудового задания; 8.1.2.3 самостоятельно применять знания основ личной гигиены сельхоз работника.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать инструменты и приспособления, материалы используемые в сельскохозяйственном труде; 8.1.3.2 знать устройство некоторых измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.3 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.3.4 подбирать инвентарь, рабочую одежду с помощью учителя; 8.1.3.5 знать правила эксплуатации электроприборов; 8.1.3.6 знать правила хранения инструментов и материалов; 8.1.3.7 соблюдать правила безопасной работы.
	1.4 Уход за спец одеждой	8.1.4.1 выполнять ремонт спецодежды путем наложения заплаты машинным способом и штопкой; 8.1.4.2 владеть приемами утюжки, регулировки температуры утюга для различных тканей
2.Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	8.2.1.1 знать понятие и направления плодоводства как отрасли растениеводства; 8.2.1.2 знать труд садовода и его специфику; 8.2.1.3 знать сходства и различия труда овощевода и садовода; 8.2.1.4 знать основные группы садовых растений: плодовые культуры, ягодные культуры; 8.2.1.5 знать краткую характеристику основных плодово-ягодных культур
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	8.2.2.1 знать особенности получения семян овощных и полевых культур. 8.2.2.7 знать технологию хранение посевочного материала; 8.3.3.8 уметь изготавливать пакет для хранения семян
	2.3 Почва и ее обработка.	8.2.3.1 уметь подготавливать почву под посев; 8.2.3.2 владеть технологией рыхления почвы после всходов
	2.4 Выращивание посевочного материала.	8.2.4.1 знать свойства и особенности посевочного материала; 8.2.4.2 знать требования, предъявляемые для посадки посевочного материала; 8.2.4.3 уметь выбирать место для посадки; 8.2.4.4 владеть технологиями разметки рядов для посева; 8.2.4.5 выполнять посадку посевочного материала
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	8.2.5.1 знать особенности томатов и характеристику сортов, выращиваемых в домашних условиях: 8.2.5.2 знать условия и способы выращивания томатов в "домашнем огороде": температурный и световой режим, влажность почвы; 8.2.5.3 знать сроки посева семян помидоров, подготовку почвы, внесение удобрений; уход за растениями, полив, подкормка, рыхление почвы; 8.2.5.4 знать условия и правила выращивания томатов в открытом грунте; 8.2.5.5 знать условия и правила выращивания перца в торфяных горшочках рассадным способом; 8.2.5.6 осуществлять уход за растениями: полив, рыхление, закаливание рассады; 8.2.5.7 знать условия, необходимые для получения высоких урожаев перца в открытом грунте; 8.2.5.8 выполнять практические работы: внесение навоза, перекапывание почвы вручную, разметка мест посадки, подготовка лунок, внесение минеральных удобрений, посадка рассады, полив, подкормка растений, рыхление междурядий; 8.2.5.9 знать сведения о картофеле, его использовании, эффективности выращивания, сорта картофеля: ранние, поздние; 8.2.5.10 знать способы посадки картофеля: клубнями, глазками; 8.2.5.11 знать условия посадки картофеля: сроки, подготовка клубней или глазков, глубина заделки клубней, определение расстояния между растениями; 8.2.5.12 знать правила ухода за картофелем: рыхление междурядий, уборка сорняков, окучивание; 8.2.5.13 знать способы борьбы с вредителями картофеля колорадским жуком; 8.2.5.14 знать условия и правила выращивания столовых корнеплодов: свекла, репа; 8.3.5.15 выполнение практических работы по выращиванию столовых корнеплодов.
	2.6 Уборка и хранение урожая
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	8.2.7.1 знать виды мини-тракторов и мотоблоков для обработки почвы; 8.2.7.2 знать устройство и основные технические данные мини-трактора и мотоблока; 8.2.7.3 знать устройство дополнительных навесных орудий для мотоблоков: культиватор, сенокосилка; 8.2.7.4 знать правила подготовки мотоблока к работе и правила работы; 8.2.7.5 уметь использовать культиватор; 8.2.7.6 знать правила техники безопасности при работе с техническими средствами; 8.2.7.7 использовать технологические и инструкционные карты при работе с мотоблоком; 8.2.7.9 наблюдать за работой мотоблока и мини-трактора на экскурсии на подсобное или фермерское хозяйство
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи специальную терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать проделанную работу; 8.3.1.6 определять предстоящий объем работы

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 знать труд овощевода и садовода и их специфику
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы; 9.1.3.4 соблюдать правила безопасной работы
	1.4 Уход за спец одеждой	9.1.4.1 уметь самостоятельно сшить косынку и фартук для работы; 9.1.4.2 уметь удалять сильно загрязненные места со спец одежды с использованием моющих и чистящих средств.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	9.2.1.1 знать понятия и направления полеводства как отрасли растениеводства; 9.2.1.2 знать виды производимой продукции и ее использование; 9.2.1.3 знать особенности строения полевых культур
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	9.2.2.1 определять виды размножения плодово-ягодных культур; 9.2.2.2 владеть способом вегетативного размножения ягодных культур; 9.2.2.3 уметь осуществлять хранение семян
	2.3 Почва и ее обработка	9.2.3.1 владеть технологиями сезонной обработки почвы
	2.4 Выращивание посевочного материала	9.2.4.1 знать рассадный способ выращивания овощей; 9.2.4.2 знать сроки посева семян; 9.2.4.3 владеть технологией проверки семян на всхожесть
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	9.2.5.1 знать правила планировки садово-огородного участка, сочетаемость расположения деревьев и кустарников с овощными грядками; 9.2.5.2 знать основные виды культур, выращиваемых в садах; 9.2.5.3 знать наиболее перспективные сорта плодово-ягодных культур для различных регионов; 9.2.5.4 знать строение плодовых и ягодных растений, их корневую и надземную системы;
	2.6 Уборка и хранение урожая	9.2.6.1 знать правила уборки и закладки на хранение урожая картофеля; 9.2.6.2 знать устройство погреба, подпола, подготовку помещений для зимнего хранения картофеля; 9.2.6.3 уметь просушивать, сортировать картофель, затаривать его в хранилище; 9.2.6.4 выбирать материалы, инструменты и оборудование для уборки и хранения урожая; 9.2.6.5 знать технологии сбора урожая (плодово –ягодных культур); 9.2.6.6 знать правила заморозки ягод на длительное хранение; 9.2.6.7 знать правила сбора урожая яблок и груш; 9.2.6.8 знать требования отбора плодов для зимнего хранения, зимние сорта; 9.2.6.9 знать условия для длительного хранения плодов в помещении; 9.2.6.10 знать рецепты приготовления варений и компотов из ягод и фруктов
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	9.2.7.1 знать виды машин для работы в садах: 1)машины для подготовки почвы под посадку плодово-ягодных кустарников (плантажный плуг, ямокопатель); 2) машины для обработки междурядий (плуг садовый трехкорпусный, плуг-лущильник); 9.2.7.2 наблюдать за работой садоводов, использующих машины на садовых участках.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенство-ванию своей работы и работ других
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 знать основные объекты сельскохозяйственного производства: овощеводческие участки, садовые плантации, животноводческие помещения; 9.1.1.3 знать труд овощевода и садовода и их специфику
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре. 9.1.2.3 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы; 9.1.3.4 самостоятельно планировать и работать по технологической карте
	1.4 Уход за спец одеждой	9.1.4.1 уметь самостоятельно сшить косынку и фартук для работы; 9.1.4.2 уметь удалять сильно загрязненные места со спец одежды с использованием моющих и чистящих средств.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	9.2.1.1 знать понятия и направления полеводства как отрасли растениеводства; 9.2.1.2 знать виды производимой продукции и ее использование. 9.2.1.3 знать особенности строения полевых культур; 9.2.1.4 знать значение зерновых культур как продовольственных и кормовых; 9.2.1.5 знать назначение и применение полевых культур
	2.2. Заготовка и хранение посевочного материала	9.2.2.1 уметь осуществлять хранение семян; 9.2.2.2 уметь определять семена, прорастающие на свету и в тени (светолюбивые и теневыносливые семена);
	2.3. Почва и ее обработка	9.2.3.1 владеть технологиями сезонной обработки почвы; 9.2.3.2 знать назначение и устройство парника; 9.2.3.3 знать состав почвы для парника; 9.2.3.4 уметь подготавливать состав частей земляной смеси и осуществлять ее хранение; 9.2.3.5 уметь подготавливать парник под рассаду; 9.2.3.6 уметь подготавливать парник к зиме; 9.2.3.7 уметь подготавливать посевные ящики
	2.4 Выращивание посевочного материала.	9.2.4.1 знать рассадный способ выращивания овощей; 9.2.4.2 знать сроки посева семян; 9.2.4.3 знать сроки посадки саженцев плодовых деревьев
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	9.2.5.1 знать правила планировки садово-огородного участка, сочетаемость расположения деревьев и кустарников с овощными грядками; 9.2.5.2 знать основные виды культур, выращиваемых в садах; 9.2.5.3 знать наиболее перспективные сорта плодово-ягодных культур для различных регионов; 9.2.5.12 знать основные сведения по закладке плодового сада, подбору места: учет рельефа, учет состава почвы, грунтовых вод; 9.2.5.13 знать правила подготовки почвы для посадки садовых деревьев, внесение удобрений, время посадки; 9.2.5.14 знать правила и последовательность действий при посадке садовых деревьев; 9.2.5.15 знать способы защиты стволов деревьев от грызунов (обвязка стволов); 9.2.5.16 уметь выполнять осенний уход за плодоносящими деревьями: внесение удобрений, мульчирование почвы, полив, обрезка старых деревьев, обвязка стволов; 9.2.5.17 выполнять практические работы с использованием инструкционной карты
	2.6 Уборка и хранение урожая	9.2.6.1 знать правила уборки и закладки на хранение урожая картофеля; 9.2.6.2 знать устройство погреба, подпола, подготовку помещений для зимнего хранения картофеля; 9.2.6.3 уметь просушивать, сортировать картофель, затаривать его в хранилище; 9.2.6.4 выбирать материалы, инструменты и оборудование для уборки и хранения урожая; 9.2.6.5 знать технологии сбора урожая (плодово –ягодных культур); 9.2.6.6 знать правила заморозки ягод на длительное хранение; 9.2.6.7 знать правила сбора урожая яблок и груш; 9.2.6.8 знать требования отбора плодов для зимнего хранения, зимние сорта; 9.2.6.9 знать условия для длительного хранения плодов в помещении; 9.2.6.10 знать рецепты приготовления варений и компотов из ягод и фруктов
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	9.2.7.1 знать виды машин для работы в садах: 1) машины для подготовки почвы под посадку плодово-ягодных кустарников (плантажный плуг, ямокопатель); 2) машины для обработки междурядий (плуг садовый трехкорпусный, плуг-лущильник); 3) культиваторы (ручные), бороны 4) машины для внесения удобрений; 5) опрыскиватели и опылители; 6) машины для орошения; 9.2.7.2 знать название машин различных видов, их использование в сельхозпроизводстве и фермерском хозяйстве
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенство-ванию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать выполненную работу всему классу
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 знать основные объекты сельскохозяйственного производства: овощеводческие участки, садовые плантации, животноводческие помещения; 9.1.1.3 знать труд овощевода и садовода и их специфику
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре. 9.1.2.3 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 знать условия и сроки хранения материалов, инструментов, средств для работы; 9.1.3.2 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.3 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 9.1.3.4 соблюдать правила безопасной работы
	1.4 Уход за спец одеждой	9.1.4.1 уметь самостоятельно сшить косынку и фартук для работы; 9.1.4.2 уметь удалять сильно загрязненные места со спец одежды с использованием моющих и чистящих средств
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	9.2.1.1 знать понятия и направления полеводства как отрасли растениеводства; 9.2.1.2 знать виды производимой продукции и ее использование. 9.2.1.3 знать особенности строения полевых культур; 9.2.1.4 знать значение зерновых культур как продовольственных и кормовых; 9.2.1.5 знать назначение и применение полевых культур; 9.2.1.6 знать основные плодовые деревья Казахстана (яблоня, груша, вишня, слива); 9.2.1.7 знать высокорослые и карликовые деревья их виды и распространение в местных условиях.
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	9.2.2.1 определять виды размножения плодово-ягодных культур; 9.2.2.2 владеть способом вегетативного размножения ягодных культур; 9.2.2.3 уметь осуществлять хранение семян; 9.2.2.4 знать правила подготовки семян к посадке; 9.2.2.5 знать условия проращивания семян; 9.2.2.6 уметь определять всхожесть семян; 9.2.2.7 уметь определять семена, прорастающие на свету и в тени (светолюбивые и теневыносливые семена); 9.2.2.8 знать способы получения лука-севка, лука-репки, семян лука-чернушки
	2.3 Почва и ее обработка.	9.2.3.1 владеть технологиями сезонной обработки почвы; 9.2.3.2 знать назначение и устройство парника; 9.2.3.3 знать состав почвы для парника; 9.2.3.4 уметь подготавливать состав частей земляной смеси и осуществлять ее хранение; 9.2.3.5 уметь подготавливать парник под рассаду; 9.2.3.6 уметь подготавливать парник к зиме; 9.2.3.7 уметь подготавливать посевные ящики
	2.4 Выращивание посевочного материала.	9.2.4.1 знать рассадный способ выращивания овощей; 9.2.4.2 знать сроки посева семян; 9.2.4.3 владеть технологией проверки семян на всхожесть; 9.2.4.4 знать оборудование и условия для проращивания всходов; 9.2.4.5 выполнять посев семян в ящики или в открытый грунт; 9.2.4.6 владеть способами ухода за посевами и всходами; 9.2.4.7 уметь определять признаки готовности растений к пикировке; 9.2.4.6 владеть способами пикировки и ухода за растениями после пикировки; 9.2.4.7 знать сроки посадки саженцев плодовых деревьев; 9.2.4.8 владеть способами посадки саженцев плодовых деревьев
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	9.2.5.1 знать правила планировки садово-огородного участка, сочетаемость расположения деревьев и кустарников с овощными грядками; 9.2.5.2 знать основные виды культур, выращиваемых в садах; 9.2.5.3 знать наиболее перспективные сорта плодово-ягодных культур для различных регионов; 9.2.5.4 знать строение плодовых и ягодных растений, их корневую и надземную системы; 9.2.5.5 знать виды и сорта ягод: земляника, малина, смородина; 9.2.5.6 знать виды и сорта земляники, характеристику условий выращивания: подбор места, учет сторон горизонта, близость к воде; 9.2.5.7 знать способы размножения земляники, правила ухода за плодоносящей плантацией; 9.2.5.8 знать способы посадки малины, смородины, крыжовника, выбор места, подготовка почвы, уход за насаждениями; 9.2.5.9 уметь обрабатывать посадки земляники после зимы; 9.2.5.10 уметь выполнять весенний уход за малиной, смородиной, крыжовником: развязывание кустарников, подсаживание саженцев, внесение удобрений, полив, рыхление почвы вокруг кустарников и междурядий, мульчирование; 9.2.5.11 выполнять практические работы с использованием инструкционной карты.
	2.6 Уборка и хранение урожая
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	9.2.7.1 знать виды машин для работы в садах: 1)машины для подготовки почвы под посадку плодово-ягодных кустарников (плантажный плуг, ямокопатель); 2) машины для обработки междурядий (плуг садовый трехкорпусный, плуг-лущильник); 3) культиваторы (ручные), бороны 4) машины для внесения удобрений; 5) опрыскиватели и опылители; 6) машины для орошения; 9.2.7.2 знать название машин различных видов, их использование в сельхозпроизводстве и фермерском хозяйстве; 9.2.7.3 оказывать помощь садоводам в подготовке сельхозмашин для работы на садовых участках: смазка трущихся частей, окраска металлических и деревянных деталей масляными красками, мытье основных частей 9.2.7.4 наблюдать за работой садоводов, использующих машины на садовых участках
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать выполненную работу всему классу.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 знать основные объекты сельскохозяйственного производства: овощеводческие участки, садовые плантации, животноводческие помещения; 9.1.1.3 знать труд овощевода и садовода и их специфику
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре. 9.1.2.3 анализировать работу и составлять план в коллективной беседе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы; 9.1.3.4 применять приемы разметки с помощью веревки, колышка. 9.1.3.5 знать условия и сроки хранения материалов, инструментов, средств для работы; 9.1.3.6 подбирать необходимые инструменты, средства, материалы для работы; 9.1.3.7 самостоятельно планировать и работать по технологической карте; 9.1.3.8 соблюдать правила безопасной работы.
	1.4 Уход за спец одеждой	9.1.4.1 уметь самостоятельно сшить косынку и фартук для работы; 9.1.4.2 уметь удалять сильно загрязненные места со спец одежды с использованием моющих и чистящих средств.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	9.2.1.1 знать понятия и направления полеводства как отрасли растениеводства; 9.2.1.2 знать виды производимой продукции и ее использование; 9.2.1.3 знать особенности строения полевых культур; 9.2.1.4 знать значение зерновых культур как продовольственных и кормовых; 9.2.1.5 знать назначение и применение полевых культур; 9.2.1.6 знать основные плодовые деревья Казахстана (яблоня, груша, вишня, слива); 9.2.1.7 знать высокорослые и карликовые деревья их виды и распространение в местных условиях
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	9.2.2.1 определять виды размножения плодово-ягодных культур; 9.2.2.2 владеть способом вегетативного размножения ягодных культур; 9.2.2.3 уметь осуществлять хранение семян 9.2.2.4 знать правила подготовки семян к посадке; 9.2.2.5 знать условия проращивания семян; 9.2.2.6 уметь определять всхожесть семян; 9.2.2.7 уметь определять семена, прорастающие на свету и в тени (светолюбивые и теневыносливые семена); 9.2.2.8 знать способы получения лука-севка, лука-репки, семян лука-чернушки
	2.3 Почва и ее обработка	9.2.3.1 владеть технологиями сезонной обработки почвы; 9.2.3.2 знать назначение и устройство парника; 9.2.3.3 знать состав почвы для парника; 9.2.3.4 уметь подготавливать состав частей земляной смеси и осуществлять ее хранение; 9.2.3.5 уметь подготавливать парник под рассаду; 9.2.3.6 уметь подготавливать парник к зиме; 9.2.3.7 уметь подготавливать посевные ящики
	2.4 Выращивание посевочного материала	9.2.4.1 знать рассадный способ выращивания овощей; 9.2.4.2 знать сроки посева семян; 9.2.4.3 владеть технологией проверки семян на всхожесть; 9.2.4.4 знать оборудование и условия для проращивания всходов; 9.2.4.5 выполнять посев семян в ящики или в открытый грунт; 9.2.4.6 владеть способами ухода за посевами и всходами; 9.2.4.7 уметь определять признаки готовности растений к пикировке; 9.2.4.6 владеть способами пикировки и ухода за растениями после пикировки; 9.2.4.7 знать сроки посадки саженцев плодовых деревьев; 9.2.4.8 владеть способами посадки саженцев плодовых деревьев; 9.2.4.9 наблюдать за стадиями роста зерновых в процессе экскурсий
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	9.2.5.1 знать правила планировки садово-огородного участка, сочетаемость расположения деревьев и кустарников с овощными грядками; 9.2.5.2 знать основные виды культур, выращиваемых в садах; 9.2.5.3 знать наиболее перспективные сорта плодово-ягодных культур для различных регионов; 9.2.5.4 знать строение плодовых и ягодных растений, их корневую и надземную системы; 9.2.5.5 знать виды и сорта ягод: земляника, малина, смородина; 9.2.5.6 знать виды и сорта земляники, характеристику условий выращивания: подбор места, учет сторон горизонта, близость к воде; 9.2.5.7 уметь ухаживать за плодоносящей плантацией: удаление сухих листьев, усов, подкормка азотными удобрениями, рыхление почвы, уборка сорняков; 9.2.5.8 уметь выполнять весенний уход за малиной, смородиной, крыжовником: развязывание кустарников, подсаживание саженцев, внесение удобрений, полив, рыхление почвы вокруг кустарников и междурядий, мульчирование 9.2.5.9 уметь ухаживать за плодоносящей плантацией малины, смородины, крыжовника; 9.2.5.10 выполнять практические работы с использованием инструкционной карты.
	2.6 Уборка и хранение урожая
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	9.2.7.1 знать виды машин для работы в садах: 1)машины для подготовки почвы под посадку плодово-ягодных кустарников (плантажный плуг, ямокопатель); 2) машины для обработки междурядий (плуг садовый трехкорпусный, плуг-лущильник); 3) культиваторы (ручные, бороны) машины для внесения удобрений; 5) опрыскиватели и опылители; 6) машины для орошения; 9.2.7.2 знать название машин различных видов, их использование в сельхозпроизводстве и фермерском хозяйстве; 9.2.7.3 оказывать помощь садоводам в подготовке сельхозмашин для работы на садовых участках: смазка трущихся частей, окраска металлических и деревянных деталей масляными красками, мытье основных частей 9.2.7.4 наблюдать за работой садоводов, использующих машины на садовых участках
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать предстоящую работу, используя специальную терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать выполненную работу всему классу

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности;
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, 10.1.3.3 уметь самостоятельно составлять план выполнения работ
	1.4 Уход за спец одеждой	10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	10.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного производства; 10.2.1.2 знать виды труда в овощеводстве, садоводстве, полеводстве; 10.2.1.3 знать сведения о календарях овощевода, садовода, полевода
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	10.2.2.1 выполнять сбор посевочного материала с различных культур; 10.2.2.2 применять на практике правила извлечения семян; 10.2.2.3 выполнить выборку семян из полностью размягченных плодов; 10.2.2.4 выполнять промывку и просушку семян; 10.2.2.5 выбирать условия для хранения посевочного материала; 10.2.2.6 выполнять маркировку посевочного материала
	2.3 Почва и ее обработка.	10.2.3.1 знать виды минеральных и органических удобрений; 10.2.3.2 знать виды навоза; 10.2.3.3 знать значение органических и минеральных удобрений получения высоких урожаев овощных и плодово – ягодных культур;
	2.4 Выращивание посевочного материала
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	10.2.5.1 знать строение кроны плодового дерева; 10.2.5.2 знать однолетний, двулетний и многолетний приросты дерева; 10.2.5.3 знать правила обрезки молодых деревьев, цель обрезки; 10.2.5.4 знать правила подрезки плодоносящих деревьев, ее цели, обработка мест среза; 10.2.5.5 знать правила подкормки деревьев, внесение удобрений в приствольные круги6 10.2.5.6 знать правила посадки деревьев в плодоносящем саду, формирование кроны плодоносящих деревьев; 10.2.5.7 уметь производить обвязку молодых саженцев, следить за их сохранностью; 10.2.5.8 осуществлять подготовку почвы для посадки овощей: осенняя вспашка весенняя обработка, внесение удобрений
	2.6 Уборка и хранение урожая	10.2.6.1 применять правила безопасности при работе с инструментами и оборудованием; 10.2.6.2 знать и определять сроки уборки урожая овощных и плодово - ягодных культур; 10.2.6.3 знать устройство овощехранилища; 10.2.6.4 подготавливать помещение к хранению урожая; 10.2.6.5 знать признаки созревания урожая; 10.2.6.6 выбирать способы сбора урожая: ручной способ, с помощью оборудования; 10.2.6.7 выполнять уборку урожая; 10.2.6.8 выполнять просушку и обрезку урожая; 10.2.6.9 знать признаки нестандартной продукции
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	10.2.7.1 знать средства механизации в сельском хозяйстве; 10.2.7.2 знать оборудование многооперационных машин: устройство машин для уборки трав, устройство приспособлений для уборки фермерских помещений
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 знать современное состояние сельскохозяйственного производства, перспективы развития
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе; 10.2.1.4 самостоятельно применять навыки личной гигиены сельхоз работника на практике
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, 10.1.3.3 уметь самостоятельно составлять план выполнения работ; 10.1.3.4 понимать и использовать в речи термины и названии технологических операций; 10.1.3.5 уметь объяснить выбор оборудования, материалов, последовательности действий в сельскохозяйственных работах;
	1.4 Уход за спец одеждой	10.2.3.1 уметь самостоятельно сшить рабочий халат; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	10.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного производства; 10.2.1.2 знать виды труда в овощеводстве, садоводстве, полеводстве; 10.2.1.3 знать сведения о календарях овощевода, садовода, полевода; 10.2.1.4 уметь самостоятельно составлять календарь овощевода и садовода
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	10.2.2.5 выбирать условия для хранения посевочного материала; 10.2.2.6 выполнять маркировку посевочного материала
	2.3 Почва и ее обработка.	10.2.3.1 знать виды минеральных и органических удобрений; 10.2.3.2 знать виды навоза; 10.2.3.3 знать значение органических и минеральных удобрений получения высоких урожаев овощных и плодово – ягодных культур; 10.2.3.4 распознавать виды органических и минеральных удобрений; 10.2.3.5 знать правила хранения навоза
	2.4 Выращивание посевочного материала.	10.2.4.1 знать разные способы посева посадочного материала; 10.2.4.2 ориентироваться в сроках и способах посева семян, рассады, черенков, отводов, и саженцев; 10.2.4.3 знать возможности получение ранней витаминной продукции.
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	10.2.5.1 знать строение кроны плодового дерева; 10.2.5.2 знать однолетний, двулетний и многолетний приросты дерева; 10.2.5.3 знать правила обрезки молодых деревьев, цель обрезки; 10.2.5.4 знать правила подрезки плодоносящих деревьев, ее цели, обработка мест среза; 10.2.5.5 знать правила подкормки деревьев, внесение удобрений в приствольные круги6 10.2.5.6 знать правила посадки деревьев в плодоносящем саду, формирование кроны плодоносящих деревьев; 10.2.5.7 знать характеристику препаратов для борьбы с зимующими вредителями; 10.2.5.8 знать правила выращивания овощей в теплице
	2.6 Уборка и хранение урожая	10.2.5.1 применять правила безопасности при работе с инструментами и оборудованием; 10.2.5.2 знать и определять сроки уборки урожая овощных и плодово - ягодных культур; 10.2.6.3 знать устройство овощехранилища; 10.2.6.4 подготавливать помещение к хранению урожая; 10.2.6.10 знать способы переработки овощей, ягод и фруктов для использования в зимнее время: соленья из огурцов и томатов, томатная паста, овощная икра, варенья и компоты из ягод и фруктов, сушенные фрукты
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	10.2.7.1 знать средства механизации в сельском хозяйстве; 10.2.7.2 знать оборудование многооперационных машин: устройство машин для уборки трав, устройство приспособлений для уборки фермерских помещений; 10.2.7.3 знать использование мотоблоков, устройство основных насадок к ним; 10.2.7.4 знать оборудование и назначение малогабаритных тракторов для фермерских хозяйств
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1. Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 знать современное состояние сельскохозяйственного производства, перспективы развития.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3. сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе; 10.2.1.4 самостоятельно применять навыки личной гигиены сельхоз работника на практике; 10.2.1.5 знать трудовое законодательство Республики Казахстан.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам; 10.1.3.3 уметь самостоятельно составлять план выполнения работ; 10.1.3.4 понимать и использовать в речи термины и названии технологических операций; 10.1.3.5 уметь объяснить выбор оборудования, материалов, последовательности действий в сельскохозяйственных работах; 10.1.3.6 соблюдать правила безопасной работы
	1.4 Уход за спец одеждой	10.2.3.1 уметь самостоятельно сшить рабочий халат; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	10.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного производства; 10.2.1.2 знать виды труда в овощеводстве, садоводстве, полеводстве; 10.2.1.3 знать сведения о календарях овощевода, садовода, полевода; 10.2.1.4 уметь самостоятельно составлять календарь овощевода и садовода; 10.2.1.5 знать сельскохозяйственную технику, применяемую в овощеводстве и плодоводстве
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	10.2.2.1 выполнять маркировку посевочного материала; 10.2.2.2 знать технологию выращивания рассады овощей
	2.3 Почва и ее обработка.	10.2.3.1 знать виды минеральных и органических удобрений; 10.2.3.2 знать виды навоза; 10.2.3.3 знать значение органических и минеральных удобрений получения высоких урожаев овощных и плодово – ягодных культур; 10.2.3.4 распознавать виды органических и минеральных удобрений; 10.2.3.5 знать правила хранения навоза; 10.2.3.6 знать условия подготовки защищенного грунта; 10.2.3.7 выполнить предпосадочную обработку и удобрение почвы; 10.2.3.8 знать устройство теплицы. 10.2.3.9 уметь подготавливать парник и теплицу к сезонным работам.
	2.4 Выращивание посевочного материала.	10.2.4.1 знать разные способы посева посадочного материала; 10.2.4.2 ориентироваться в сроках и способах посева семян, рассады, черенков, отводов, и саженцев; 10.2.4.3 уметь определять всхожесть посевочного материала; 10.2.4.4 подбирать место и условия для посадки, разметка рядов для посева; 10.2.4.5 раскладывать посевочный материал для проращивания; 10.2.4.6 знать способы ухода за всходами; 10.2.4.7 определять признаки готовности сеянцев к пикировке; 10.2.4.8 выполнять пикировку сеянцев: томатов перцев, огурцов, Капусты; 10.2.4.9 знать особенности ухода за растениями после пикировки 10.2.4.10 проводить посадку картофеля под лопату и под плуг; 10.2.4.11 проводить размножение ягодных культур; 10.2.4.12 проводить высадку готовых саженцев и рассады; 10.2.4.13 знать возможности получение ранней витаминной продукции
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	10.2.5.1 знать строение кроны плодового дерева; 10.2.5.2 знать однолетний, двулетний и многолетний приросты дерева; 10.2.5.3 знать правила обрезки молодых деревьев, цель обрезки; 10.2.5.4 знать правила подрезки плодоносящих деревьев, ее цели, обработка мест среза; 10.2.5.5 знать правила подкормки деревьев, внесение удобрений в приствольные круги; 10.2.5.6 знать правила посадки деревьев в плодоносящем саду, формирование кроны плодоносящих деревьев; 10.2.5.7 подготавливать грядки для посева семян овощей корнеплодов; 10.2.5.8 производить посадку корнеплодов: уточнение сроков и способов посева, подготовка семян, глубина заделки; 10.2.5.9 ухаживать за посевами: шаровка, прополка, прореживание, рыхление междурядий, полив; 10.2.5.10 уметь выращивать овощи рассадным способом (капуста, томаты, огурец – по выбору в соответствии с местными условиями; 10.2.5.11 выполнять поделку лунок для посадки овощей, внесение органоминеральных смесей, посадку рассады в лунки, рыхление, полив; 10.2.5.12 выполнять обработку посадок садовой земляники: рыхление, подкормка, подкладывание соломы; 10.2.5.13 выполнять обрезку старых веток на малине, смородине, крыжовнике, рыхление почвы вокруг ягодных кустарников, подкормку растений
	2.6 Уборка и хранение урожая	10.2.6.7 выполнять уборку урожая; 10.2.6.8 выполнять просушку и обрезку урожая; 10.2.6.9 знать признаки нестандартной продукции; 10.2.6.10 знать способы переработки овощей, ягод и фруктов для использования в зимнее время: соленья из огурцов и томатов, томатная паста, овощная икра, варенья и компоты из ягод и фруктов, сушенные фрукты
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	10.2.7.1 знать средства механизации в сельском хозяйстве; 10.2.7.2 знать оборудование многооперационных машин: устройство машин для уборки трав, устройство приспособлений для уборки фермерских помещений; 10.2.7.3 знать использование мотоблоков, устройство основных насадок к ним; 10.2.7.4 знать оборудование и назначение малогабаритных тракторов для фермерских хозяйств; 10.2.7.5 знать правила хранения техники для работы на фермерских производствах; 10.2.7.6 уметь готовить средства механизации к работе; 10.2.7.7 уметь изучать инструкции по работе с мотоблоком; 10.2.7.8 уметь работать с мотоблоком по подготовке почвы к посадке; 10.2.7.9 использовать насадки для механизации некоторых трудоемких процессов в сельскохозяйственном производстве
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 знать современное состояние сельскохозяйственного производства, перспективы развития
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе; 10.2.1.4 самостоятельно применять навыки личной гигиены сельхоз работника на практике; 10.2.1.5 знать трудовое законодательство Республики Казахстан..
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 сравнивать и подбирать подходящие инструменты, средства, материалы для работы; 10.1.3.2 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам; 10.1.3.3 уметь самостоятельно составлять план выполнения работ; 10.1.3.4 понимать и использовать в речи термины и названии технологических операций; 10.1.3.5 уметь объяснить выбор оборудования, материалов, последовательности действий в сельскохозяйственных работах; 10.1.3.6 соблюдать правила безопасной работы.
	1.4 Уход за спец одеждой	10.2.3.1 уметь самостоятельно сшить рабочий халат; 10.2.3.2 практическое повторение по уходу за спецодеждой
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Общие сведения об овощеводстве и плодоводстве	10.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного производства; 10.2.1.2 знать виды труда в овощеводстве, садоводстве, полеводстве; 10.2.1.3 знать сведения о календарях овощевода, садовода, полевода; 10.2.1.4 уметь самостоятельно составлять календарь овощевода и садовода; 10.2.1.5 знать сельскохозяйственную технику, применяемую в овощеводстве и плодоводстве; 10.2.1.6 понимать значение садоводства, овощеводства и полеводства в экономике Казахстана.
	2.2 Заготовка и хранение посевочного материала	10.2.2.7 знать технологию выращивания рассады овощей
	2.3 Почва и ее обработка.	10.2.3.1 знать виды минеральных и органических удобрений; 10.2.3.2 знать виды навоза; 10.2.3.3 знать значение органических и минеральных удобрений получения высоких урожаев овощных и плодово – ягодных культур; 10.2.3.4 распознавать виды органических и минеральных удобрений; 10.2.3.5 знать правила хранения навоза; 10.2.3.6 знать условия подготовки защищенного грунта; 10.2.3.7 выполнить предпосадочную обработку и удобрение почвы; 10.2.3.8 знать устройство теплицы
	2.4 Выращивание посевочного материала.	10.2.4.1 знать разные способы посева посадочного материала; 10.2.4.2 ориентироваться в сроках и способах посева семян, рассады, черенков, отводов, и саженцев; 10.2.4.3 уметь определять всхожесть посевочного материала; 10.2.4.4 подбирать место и условия для посадки, разметка рядов для посева; 10.2.4.5 раскладывать посевочный материал для проращивания; 10.2.4.6 знать способы ухода за всходами; 10.2.4.7 определять признаки готовности сеянцев к пикировке; 10.2.4.8 выполнять пикировку сеянцев: томатов перцев, огурцов, Капусты; 10.2.4.9 знать особенности ухода за растениями после пикировки 10.2.4.10 проводить посадку картофеля под лопату и под плуг; 10.2.4.11 проводить размножение ягодных культур 10.2.4.12 проводить высадку готовых саженцев и рассады; 10.2.4.13 знать возможности получение ранней витаминной продукции.
	2.5 Выращивание продуктов овощеводства и плодоводства	10.2.5.1 знать строение кроны плодового дерева; 10.2.5.2 знать однолетний, двулетний и многолетний приросты дерева; 10.2.5.3 знать правила обрезки молодых деревьев, цель обрезки; 10.2.5.4 знать правила подрезки плодоносящих деревьев, ее цели, обработка мест среза; 10.2.5.5 знать правила подкормки деревьев, внесение удобрений в приствольные круги6 10.2.5.6 знать правила посадки деревьев в плодоносящем саду, формирование кроны плодоносящих деревьев; 10.2.5.7 уметь производить обвязку молодых саженцев, следить за их сохранностью; 10.2.5.8 осуществлять подготовку почвы для посадки овощей: осенняя вспашка весенняя обработка, внесение удобрений; 10.2.5.9 подготавливать грядки для посева семян овощей корнеплодов; 10.2.5.10 производить посадку корнеплодов: уточнение сроков и способов посева, подготовка семян, глубина заделки; 10.2.5.11 ухаживать за посевами: шаровка, прополка, прореживание, рыхление междурядий, полив; 10.2.5.12 уметь выращивать овощи рассадным способом (капуста, томаты, огурец – по выбору в соответствии с местными условиями; 10.2.5.13 выполнять поделку лунок для посадки овощей, внесение органоминеральных смесей, посадку рассады в лунки, рыхление, полив; 10.2.5.14 выполнять обработку посадок садовой земляники: рыхление, подкормка, подкладывание соломы; 10.2.5.15 выполнять обрезку старых веток на малине, смородине, крыжовнике, рыхление почвы вокруг ягодных кустарников, подкормку растений; 10.2.5.16 знать вредителей садово-огородных участков; 10.2.5.17 знать способы защиты овощных культур от вредителей: химические, биологические, нетрадиционные методы (народные средства борьбы); 10.2.5.18 знать характеристику препаратов для борьбы с зимующими вредителями; 10.2.5.19 знать роль птиц в уничтожении вредных насекомых, их охрану; 10.2.5.20 знать правила выращивания овощей в теплице
	2.6 Уборка и хранение урожая	10.2.6.1 применять правила безопасности при работе с инструментами и оборудованием; 10.2.6.2 знать и определять сроки уборки урожая овощных и плодово -ягодных культур; 10.2.6.3 знать устройство овощехранилища; 10.2.6.4 подготавливать помещение к хранению урожая; 10.2.6.5 знать признаки созревания урожая; 10.2.6.6 выбирать способы сбора урожая: ручной способ, с помощью оборудования; 10.2.6.7 выполнять уборку урожая; 10.2.6.8 выполнять просушку и обрезку урожая; 10.2.6.9 знать признаки нестандартной продукции; 10.2.6.10 знать способы переработки овощей, ягод и фруктов для использования в зимнее время: соленья из огурцов и томатов, томатная паста, овощная икра, варенья и компоты из ягод и фруктов, сушенные фрукты
	2.7 Сельскохозяйственный инвентарь	10.2.7.1 знать средства механизации в сельском хозяйстве; 10.2.7.2 знать оборудование многооперационных машин: устройство машин для уборки трав, устройство приспособлений для уборки фермерских помещений; 10.2.7.3 знать использование мотоблоков, устройство основных насадок к ним; 10.2.7.4 знать оборудование и назначение малогабаритных тракторов для фермерских хозяйств; 10.2.7.5 знать правила хранения техники для работы на фермерских производствах; 10.2.7.6 уметь готовить средства механизации к работе; 10.2.7.7 уметь изучать инструкции по работе с мотоблоком; 10.2.7.8 уметь работать с мотоблоком по подготовке почвы к посадке; 10.2.7.9 использовать насадки для механизации некоторых трудоемких процессов в сельскохозяйственном производстве.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для выполнения собственной работы и работы других, используя специальную терминологию; 10.3.1.2 делать критические предложения по усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях предыдущих работ

Приложение 12
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство"

112. Программа по профилю "Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение";

2) раздел "Технология производительного труда";

3) раздел "Анализ и оценивание деятельности труда".

113. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) трудовое законодательство Республики Казахстан и этика труда;

3) анализ материалов, инструментов и оборудования.

114. Раздел "Технология производительного труда" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о сельскохозяйственном производстве.

2) содержание и уход за домашними птицами;

3) содержание и уход за домашними животными;

4) заготовка корма и кормление домашних птиц;

5) заготовка корма и кормление домашних животных;

6) разведение домашних птиц;

7) разведение домашних животных;

8) продукция животноводства и птицеводства;

9) механизация животноводства.

115. Раздел "Анализ и оценивание деятельности труда" включает следующий подраздел:

1) анализ и оценивание предметов труда

116. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета с помощью учителя	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета труда
1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика труда	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды; 7.1.2.2 иметь общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда животноводов, об ответственности за выполнение трудового задания	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать основные права и обязанности работников сельского хозяйства, охране труда, трудовом договоре	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 знать названия некоторых рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 7.1.3.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты необходимые для работы; 7.1.3.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.4 организовывать рабочее место; 7.1.3.5 выполнять правила безопасной работы	8.1.3.1 знать названия рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.2 иметь представления об основных используемых оборудованиях; 8.1.3.3 знать правила хранения инструментов , санитарно- гигиенических требований при работе с производственными инструментами; 8.1.3.4 иметь сведения об инструментах, также о технике безопасности	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы с помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием санитарно- гигиенические требования при выполнении работы	10.1.3.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.3.2 сравнивать разные виды труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.3.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, планирование работы

2) раздел "Технология производительного труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	7.2.1.1 знать основные направления селькохозяйисвенного производства: овощеводство и плодоводство, животноводство и птицеводство; 7.2.1.2 иметь представление о животноводстве как одной из отрасли сельскохозяйственного производства; 7.1.1.3 знать о значении птицеводства в сельском хозяйстве; 7.1.1.4 знать о перспективе развития личного и промышленного птицеводства; 7.1.1.5 знать о значении кролиководства в фермерском хозяйстве	8.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного труда; 8.2.1.2 различать виды животноводства; 8.2.1.3 иметь представление о животноводческой ферме; 8.2.1.4 понимать значение и перспективы разведения домашних животных в личном хозяйстве .	9.2.1.1 знать о значении выращивания крупного рогатого скота в сельском хозяйстве страны; 8.2.1.2 знать перспективах развития личного и промышленного животноводства	10.2.1.1 понимать значение животноводства в экономике страны; 10.2.1.2 знать основные направления развития сельского хозяйства в Казахстане
2.2 Содержание и уход за домашними птицами	7.2.2.1 иметь представление о птицеводстве и домашних птицах: куры, гуси, утки, индейки; 7.2.2.2 иметь представление о породах птиц разводимых в местных условиях; 7.2.2.3 иметь представление о разведении птиц в коллективных фермерских и индивидуальных хозяйствах; 7.2.3.4 иметь представление о помещениях для содержания птиц; . птицеферма, фермерское или индивидуальное хозяйство; 7.2.3.5 знать оборудование птичника в зависимости от видов птиц; 7.2.3.6 знать основной инвентарь для ухода за птицами; 7.2.3.7 знать об условиях содержания птиц в вольном и ограниченном режиме; 7.2.3.8 знать особенности ухода за птицами в зимнее время; 7.2.3.9 иметь представление о дополнительном утеплении клеток для птиц; 7.2.3.10 выполнять расчистку дорог от снега, удаление снега с крыш навесов птичников 7.2.3.11 знать устройство откидных кормушек и поилок, вставных кормушек совком; 7.2.3.12 знать правила уборки территорий и помещений птичников; 7.2.3.13 знать правила ежедневных уборок помещений; 7.2.3.14 иметь представление о профилактике и лечении домашних птиц
2.3 Содержание и уход за домашними животными	7.2..3.1 иметь представление о кролиководстве; 7.2.3.2 различать породы кроликов разводимых в местных условиях; 7.2.3.4 организовывать помещение для кролиководства в школьных условиях; 7.2.3.5 иметь представление о помещении кролиководческой фермы; 7.2.3.6 знать расположение последовательности клеток для содержания кроликов. 7.2.3.7 иметь представление об устройстве крольчатника в домашних и школьных условиях, определение пород кроликов; 7.2.3.8 знать расположение клетки для кроликов: устройство, расположение в крольчатнике; 7.2.3.9 различать клетки для самцов, самок и молодняка; 7.2.3.10 знать и уметь пользоваться ручным инвентарем для ухода за кроликами: вилы скребки, мотыжки, совки, лопаты, метла, веник; знать назначение и приемы работы; 7.2.3.11 уметь пользоваться ведром и тачкой для выноса и вывоза навоза; 7.2.3.12 знать особенности ухода за кроликами во время зимнего содержания; 7.2.3.13 расчищать дорогу от снега, удалять снег с крыш навесов крольчатника; 7.2.3.14 знать приемы дополнительного утепления клеток для кроликов; 7.2.3.15 уметь убирать территорию кроликоведческой фермы или помещений граблями и метлой 7.2.3.16 знать способы удаления навоза и остатков корма из помещения; 7.2.3.17 знать правила ежедневной уборки, контроля за выполнением; 7.2.3.18 ухаживать за помещением для хранения корма; 7.2.3.19 уметь готовить корм к потреблению; 7.2.3.20 проверять состояние помещения для кроликов, остекление окон, уплотнение дверей, осуществлять мелкий ремонт помещения; 7.2.3.21 уметь изготавливать метла и веники из веток и лозы для ухода за кроликами.	8.2.3.1 знать основные виды домашних животных, их краткую характеристику 8.2.3.2 иметь представление о скотоводстве, овцы и козы; породы разводимые в местных условиях; 8.2.3.3 знать породы коз, разводимых для получения молока и коз, разводимых для получения пуха, знать разницу между ними; 8.2.3.4 иметь представление об школьной животноводческой ферме виды животных, содержащихся на школьной ферме; 8.2.3.5 наблюдать за поведением овец и коз; 8.2.3.6 уметь распознавать разнопродуктивных коз; 8.2.3.7 выполнять упражнения на определение продуктивных коз; 8.2.3.8 иметь представление о скотном дворе в крестьянском хозяйстве; 8.2.3.9 знать об обязательном наличии выгульного двора; 8.2.3.10 знать об обязательном содержании овец и коз на соломенных подстилках; 8.2.3.11 удалять соломенный навоз со скотного двора после перевода овец и коз на летнее содержание; 8.2.3.12 знать устройство кормушек на выгульном дворе; 8.2.3.13 уметь очищать кормушки от остатков корма; 8.2.3.14 уметь развешивать пучки веток с сухими листьями на выгульном дворе для коз; 8.2.3.15 знать нормы кормления взрослых овец и коз, ягнят и козлят; 8.2.3.16 иметь представление о хозяйственных помещениях: оборудование и назначение, размещение животных в летнее и зимнее время; 8.2.3.17 иметь представление о свиноводстве, породах разводимых в местных условиях, хозяйственных помещениях для свиньи в летнее и зимнее время; 8.2.3.18 иметь представление об устройстве станка для содержания свиней; 8.2.3.19 знать устройство летнего лагеря для свиней; 8.2.3.20 иметь представление о содержании свиней в коллективных хозяйствах (оборудование свинарников станками для индивидуального и группового содержания) различных видов свиней, кормушки с механической подачей корма, поилки шелевые полы; 8.2.3.21 иметь представление об уходе за животными в зимнее время; 8.2.3.22 знать распорядок дня на свиноферме; 8.2.3.23 иметь представление о чистке кормушек и станков (в отсутствие животных), чистка проходов; 8.2.3.24 иметь представление о генеральной уборке помещений, поддержание необходимой температуры и влажности воздуха; 8.2.3.25 знать виды свиноматок: холостая, супоросная, подсосная, условия ухода и содержания свиноматки	9.2.3.1 знать о животноводстве: крупный рогатый скот (корова, теленок, бычки); 9.2.3.2 анализировать и составлять план работы по уходу за крупным рогатым скотом в процессе беседы; 9.2.3.3 знать последовательность работы в животноводстве; 9.2.3.4 знать технику безопасности, правила санитарии и личной гигиены по уходу за животными; 9.2.3.5 знать виды крупного рогатого скота (корова, бычки, быки - производители, молодняк разного возраста); 9.2.3.6 знать правилу раздельного содержания разных видов крупного рогатого скота; 9.2.3.7 знать внешнее строением коровы и некоторые особенности крупного рогатого скота; 9.2.3.8 иметь представление о коровнике как основном помещении молочно-товарной фермы (телятник, клетки для новорожденных телят); 9.2.3.9 знать устройство и оборудование коровника в личном, фермерском и крестьянском хозяйстве; 9.2.3.10 иметь представления о моечных и молочных отделениях, машинных отделениях фермерских хозяйств; 9.2.3.11 иметь представление о подсобном помещении для приготовления кормов, навозохранилище, силосные башни, траншеи, площадки для хранения грубых кормов в коллективном хозяйстве; 9.2.3.12 знать условия стойлового содержания коров, оборудования стойла; 9.2.3.13 знать правила чистки кормушки поилок, инструментов и приспособлений для чистки; 9.2.3.14 знать правила безопасности при уборке стойл, проходов и кормушек, раздаче корма выпуске коров на выгульный двор или пастбище; 9.2.3.15 выполнять практические работы по чистке стойла от навоза, сбрасывание навоза в проход, удаление навоза в навозохранилище, раскладка чистой подстилки; 9.2.3.16 знать правила и последовательность чистки коровы; 9.2.3.17 знать правила и последовательность уборки коровника; 9.2.3.18 знать правила подготовка коровника к зиме; 9.2.3.19 знать правила ухода за новорожденным теленком; 9.2.3.20 знать правила кормления теленка в первые 10 дней его жизни; поении теленка молозивом; вытирании теленка после поения; 9.2.3.21 знать правила содержания телят в зимнее время, поддержание необходимых условий в телятнике; 9.2.3.22 знать правила выгуливание молодняка; 9.2.3.24 знать приемы утеплении тамбуров, пользование боковыми воротами и дверцами в них; 9.2.3.25 уметь очищать от снега дорожки и дороги на территории фермы	10.2.3.1 знать сухостойный и дойный периоды в жизни коров; 10.2.3.2 знать рационы кормления дойных и сухостойных коров; 10.2.3.3 знать особенности кормления коровы, находящейся в сухостое и новотельной коровы; 10.2.3.4 знать очередность раздачи кормов; 10.2.3.5 уметь отмерять суточную норму кормов на одну корову; 10.2.3.6 знать строение вымени коровы, формы сосков; 10.2.3.7 знать правила ручного доения коровы, режим доения, скорость доения, додаивание и массаж вымени; 10.2.3.8 уметь подготавливать корову к доению; 10.2.3.9 понимать значение полного выдаивания коровы; 10.2.3.10 владеть навыком ручного доения коровы; 10.2.3.11 уметь измерять молоко молокомером; 10.2.3.12 выполнять практические работы: процеживание молока, охлаждение молока, уход за молочной посудой; 10.2.3.13 знать правила мойки и просушки молочной посуды, моющие средства; 10.2.3.14 знать правила личной гигиены доярки (дояра), спецодежды; 10.2.3.15 знать функциональные обязанности доярки (дояра); 10.2.3.16 знать необходимые сведения по уходу за бычками и телочками; 10.2.3.17 знать возраст разделения молодняка, постановку бычка на откорм; 10.2.3.18 знать правила выращивания телок для пополнения дойного стада; 10.2.3.19 знать правила содержания откормочного молодняка, нормы и рационы кормления, окончание откорма; 10.2.3.20 выполнять практические работы: уборка помещения для откормочного молодняка, подготовка кормов к употреблению, раздача кормов согласно рациону и кратности кормления, поение животных; 10.2.3.21 знать правила машинного доения коров; 10.2.3.22 уметь оценивать качества выполняемых работ вручную и механизированную; 10.2.3.23 знать правила о пастьбе телят, поение животных на пастбище; 10.2.3.24 знать нормативы деление телят на возрастные группы; 10.2.3.25 знать основные требования к работе в телятнике в зимнее время; 10.2.3.26 .знать о привязном способе содержания коров, его применение; 10.2.3.27 знать правила беспривязного содержания коров; боксовое содержание коров; 10.2.3.28 иметь представление о системе водоснабжения на молочно-товарных фермах, водопроводные трубы в коровниках; 10.2.3.9 иметь представления об автопоилке; устройстве автопоилки ее действии; 10.2.3.30 иметь представление о вентиляционном оборудовании на ферме, канализационной системе на ферме; 10.2.3.31 знать виды пастбищ: луга, суходолы, лесные пастбища 10.2.3.32 знать о вольной и загонной системе пастбищ, естественной и культурной пастбищах; 10.2.3.33 знать порядок выгона животных на пастбища
2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц	7.2.4.1 уметь различать виды кормов для птиц; 7.2.4.2 знать особенности кормления птиц в летнее и зимнее время; 7.2.4.3 знать различные местные корма; 7.2.4.4 отличать зерновые отходы (зерно, овес, пшеница, пшено, ячмень, кукуруза); 7.2.4.5 иметь представление об остатке технических производств (пшеничные отруби, мельничные отходы, жмыхи, шроты); 7.2.4.6 уметь отличать сочные и витаминные корма (кормовая капуста, морковь, силос, сено); 7.2.4.7 знать правила кормления по рациону; 7.2.4.8 иметь представления о витаминных добавках для птицы.
2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных.	7.2.5.1 знать виды деревьев и кустарников, ветки и корма для кроликов; 7.2.5.2 уметь подготавливать обломки веток, связывать их в пучки и веники; 7.2.5.3 уметь укладывать ветки в хранилища; подсобное помещение для хранения корма; 7.2.5.4 знать правила подготовки корма к потреблению для кроликов, виды (сено, веточный корм, зерно, морковь, кормовая свекла, картофель, кабачки и тыква); 7.2.5.5 различать качество корма; подготавливать корма к зиме и хранению; 7.2.5.6 знать режим кормления кроликов и его соблюдение; составлять график кормления кроликов; 7.2.5.7 знать нормы количества каждого вида корма для взрослых кроликов и молодняка; 7.2.5.8 уметь взвешивать и отмеривать суточную норму каждого вида корма; менять воду при каждом кормлении.	8.2.5.1 знать виды кормов для овец и коз: опавшие сухие листья; сено из степных трав, разнотравие; 8.2.5.2 знать зерновые корма для овец и коз (овес, ячмень, жмых); 8.2.5.3 знать сочные корма для овец и коз (тыква, кабачки, свекла, морковь, арбуз, яблони, груши, бананы); 8.2.5.4 знать виды корма для свиней: зерновые, сочные, зеленые отходы технических производств, корма животного происхождения 8.2.5.5 иметь представление о витаминных и минеральных подкормках, комбинированные корма, пищевые отходы; 8.2.5.6 знать виды основных зерновых кормов для поросят: кукуруза, ячмень, овес; 8.2.5.7 иметь представление о сочных кормах; кормовая свекла, морковь, кормовые и бахчевые, зеленый корм; 8.2.5.8 знать отходы технических производств (жом, барда, жмых, отруби); 8.2.5.9 знать корма животного происхождения, молоко и его переработки (обратка, сыворотка, пахта); 8.2.5.10 знать нормы и рацион кормления свиньи; нормы и рацион кормления откормочной свиньи; нормы и рацион кормления свиноматки	9.2.5.1 знать правила заготовки корма для крупного рогатого скота; 9.2.5.2 знать виды и характеристики корма для коровы ( грубые, сочные, концентрированные, зерновые отходы технических производств комбикорма); 9.2.5.3 знать способы резки соломы вручную, кормовых корнеплодов и бахчевых культур; 9.2.5.4 уметь запаривать корма (резка соломы, заваривании ее кипятком и посыпка мукой или отрубями); 9.2.5.5 знать правила смешивания грубых и сочных кормов с концентратами; 9.2.5.6 уметь мыть кормовые корнеплоды, измельчать кормовые корнеплоды тыквы и арбуза; 9.2.5.7 уметь готовить жмых и сухой жом к скармливанию, изготавливать кормовые гранулы; 9.2.5.6 знать особенности кормления коровы (нормы и рационы кормления дойных и сухостойных коров); 9.2.5.7 знать очередность раздачи кормов (отмеривание, суточные нормы кормов на одного крупного рогатого скота)	10.2.5.1 знать значение летней и осенней пастьбы животных для укрепления их здоровья и получения высокой продуктивности; 10.2.5.2 знать устройство помещения для приготовления кормов; 10.2.5.3 знать правила кормления животных, рационы; 10.2.5.4 знать значение питательности кормов; 10.2.5.5 иметь понятие о кормовой единице; 10.2.5.6 знать корма для молодняка крупного рогатого скота; 10.2.5.7 знать правила кормления телят разных возрастов, молозивный и молочный период в жизни телят; 10.2.5.8 уметь составлять схемы выпойки теленка; 10.2.5.9 знать правила раздачи кормов в групповые станки, отучение телят от сосания различных предметов после спаивания им молока; 10.2.5.10 знать правила мытья молочной посуды и просушки; очистки и промывания фильтра; 10.2.5.11 знать правила мойки посуды дезинфицирующим раствором; 10.2.5.12 знать правила чистки и уборки кормушек;
2.6 Разведение домашних птиц	7.2.6.1 знать устройство помещения для разведения домашних птиц; 7.2.6.2 знать правила индивидуального ухода во время размножения птицы; 7.2.6.3 знать способы разведения птицы с помощью инкубатора; 7.2.6.4 знать способы разведении птиц с помощью живого инкубатора: куры, гусыни, утки, индюшка; 7.2.6.5 знать особенности покупки молодняка в местном инкубаторе; 7.2.6.6 знать првила ухода за молодняком
2.7 Разведение домашних животных	7.2.7.1 иметь понятие о разведении кроликов в домашних и школьных условиях, помещения для разведения крольчат; 7.2.7.2 знать правила размещения кроликов в клетках; переносные клетки и клетки - маточники; 7.2.7.3 знать правила индивидуального ухода во время размножения; 7.2.7.4 знать санитарно -гигиенические правила	8.2.7.1 иметь представление о разведении овец и коз (разведение путем осеменения); уход за молодняком; 8.2.7.2 знать оборудование школьной животноводческой фермы; 8.2.7.3 знать условия содержания животных в личном и фермерском хозяйстве; 8.2.7.4 знать правила ухода за свиноматкой накануне опороса и сразу после него; 8.2.7.5 знать требования к уборке помещений для молодняка; 8.2.7.6 знать нормы поддержании температуры и влажности воздуха в помещении для молодняка	9.2.7.1 знать особенности разведения крупного рогатого скота; 9.2.7.2 определять возраст и породы крупного рогатого скота; 9.2.7.3 ознать условия разведения крупного рогатого скота; 9.2.7.4 иметь представление о выборе породистых животных для разведения	10.2.7.1 знать способы разведения крупного рогатого скота; 10.2.7.2 знать чистопородные виды животных для разведения; 10.2.7.3 иметь представление о скрещивании помеси; 10.2.7.4 знать условия формировании мясной продуктивности крупного рогатого скота
2.8 Продукция животноводства птицеводства	7.2.8.1 знать продукцию кролиководства (мясо, шкуры); 7.2.8.2 знать продукцию птицеводста (куриное мясо, яйца, пух); 7.2.8.3 иметь представление о главном источнике получения мяса птицы-бройлеры (кур, уток, гусей, домашних индеек, перепелов)	8.2.8.1 знать технологию получения продукции животноводства; 8.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются мясо, сало, кожа; 8.2.8.3 знать продукцию, сырьем которых являются козье молоко	9.2.8.1 знать технологию получения продукции в животноводстве; 9.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются коровье молоко молоко, творог, сметана, сыр, сливочное масло, кефир, йогурт, национальные продукты)	10.2.8.1 знать технологию получения молочных и мясных продуктов
2.9 Механизация животноводства		8.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин: трактора, мини-трактора; различать виды сельскохозяйственных машин 8.2.9.2 знать виды сельскохозяйственных машин в животноводстве; 8.2.9.3 иметь представление о машинах и оборудованиях для приготовления кормов, их погрузки и раздачи; 8.2.9.4 иметь представления о машинах для мойки и измельчения корнеклубнеплодов;	9.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин и приспособления для обработки кормов; 9.2.9.1 знать о трудоемких видах работ в животноводстве; 9.2.9.2 знать приемы механизацией уборки навоза; 9.2.9.3 знать приемы механизации приготовления и раздачи кормов; 9.2.9.4 знать приемы механизации для уборки навоза из коровников. 9.2.9.5 знать виды машин для подготовки концентрированных кормов к скармливанию (зернодробилки оборудования для приготовления комбикормов); 9.2.9.6 знать машины для раздачи кормов (тракторный и автомобильный кормораздачки) 9.2.9.7 знать машины для погрузки грубых кормов, силоса и корнеплодов	10.2.9.1 различать виды сельскохозяйственных машин для животноводства; 10.2.9.2 уметь работать с сельскохозяйственными машинами; 10.2.9.3 знать особенности механизации доения коров; 10.2.9.4 уметь самостоятельно разбирать и собирать доильные аппараты; 10.2.9.5 знать технику безопасной работы при машинном доении коров 10.2.9.6 соблюдать технику безопасности при работе с аппаратами и агрегатами.

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в свиноферме; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в скотоводстве; 8.3.1.5. соблюдать правила безопасности на животноводческой ферме	9.3.1.1 самостоятельно ухаживать за животными; 9.3.1.2 участвовать при уборке коровника и телятника; 9.3.1.3 соблюдать санитарно-гигиенические правила; 9.3.1.4 самостоятельно составлять рационы кормления или с помощью учителя; 9.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности	10.3.1.1 обсуждать и оценивать полученную продукцию; 10.3.1.2 самостоятельно подготовить доильные аппараты; 10.3.1.3 уметь самостоятельно доить вручную; 10.3.1.4 уметь анализировать рационы кормления животных; 10.3.1.5 определять виды грубых и концентрированных кормов; 10.3.1.6 соблюдать правила техники безопасности при работе в животноводстве; 10.3.1.7 распознавать продуктивность животных

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Животноводство и птицеводство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 изучать и определять особенности предмета "Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика труда	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.2 организовывать рабочее место; 7.1.3.3 соблюдать правила безопасной работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	7.2.1.1 знать основные направления селькохозяйисвенного производства: овощеводство и плодоводство, животноводство и птицеводство; 7.2.1.2 иметь представление о животноводстве как одной из отрасли сельскохозяйственного производства 7.1.1.3 знать о значении птицеводства в сельском хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами	7.2.2.1 иметь представление о птицеводстве и домашних птицах: куры, гуси, утки, индейки; 7.2.2.2 иметь представление о породах птиц разводимых в местных условиях; 7.2.2.3 иметь представление о разведении птиц в коллективных фермерских и индивидуальных хозяйствах.
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	7.2.3.1 иметь представление о кролиководстве; 7.2.3.2 различать породы кроликов разводимых в местных условиях; 7.2.3.4 организовывать помещение для кролиководства в школьных условиях; 7.2.3.5 иметь представление о помещении кролиководческой фермы; 7.2.3.6 знать расположение последовательности клеток для содержания кроликов.
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц	7.2.4.1 уметь различать виды кормов для птиц; 7.2.4.2 знать особенности кормления птиц в летнее и зимнее время
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	7.2.5.1 знать виды деревьев и кустарников, ветки и корма для кроликов; 7.2.5.2 уметь подготавливать обломки веток, связывать их в пучки и веники;
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7 Разведение домашних животных
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	7.2.8.1 знать продукцию кролиководства (мясо, шкуры); 7.2.8.2 знать продукцию птицеводста (куриное мясо, яйца, пух)
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 изучать и определять особенности предмета "Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство" с помощью учителя.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.2 организовывать рабочее место; 7.1.3.3 соблюдать правила безопасной работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	7.2.1.1 знать основные направления селькохозяйисвенного производства: овощеводство и плодоводство, животноводство и птицеводство; 7.2.1.2 иметь представление о животноводстве как одной из отрасли сельскохозяйственного производства 7.1.1.3 знать о значении птицеводства в сельском хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами;	7.2.3.1 иметь представление о помещениях для содержания птиц; птицеферма, фермерское или индивидуальное хозяйство; 7.2.3.2 знать оборудование птичника в зависимости от видов птиц; 7.2.3.3 знать основной инвентарь для ухода за птицами; 7.2.3.4 знать об условиях содержания птиц в вольном и ограниченном режиме; 7.2.3.5 знать особенности ухода за птицами в зимнее время; 7.2.3.6 иметь представление о дополнительном утеплении клеток для птиц
	2.3 Содержание и уход за домашними животными;	7.2.3.1 иметь представление об устройстве крольчатника в домашних и школьных условиях, определение пород кроликов; 7.2.3.2 знать расположение клетки для кроликов: устройство, расположение в крольчатнике; 7.2.3.3 различать клетки для самцов, самок и молодняка; 7.2.3.4 знать и уметь пользоваться ручным инвентарем для ухода за кроликами: вилы скребки, мотыжки, совки, лопаты, метла, веник; знать назначение и приемы работы; 7.2.3.5 уметь пользоваться ведром и тачкой для выноса и вывоза навоза; 7.2.3.6 знать особенности ухода за кроликами во время зимнего содержания
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц;	7.2.4.1 уметь различать виды кормов для птиц; 7.2.4.2 знать особенности кормления птиц в летнее и зимнее время; 7.2.4.3 знать различные местные корма; 7.2.4.4 отличать зерновые отходы (зерно, овес, пшеница, пшено, ячмень, кукуруза)
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных;	7.2.5.1 уметь укладывать ветки в хранилища; подсобное помещение для хранения корма; 7.2.5.2 знать правила подготовки корма к потреблению для кроликов, виды (сено, веточный корм, зерно, морковь, кормовая свекла, картофель, кабачки и тыква); 7.2.5.3 различать качество корма; подготавливать корма к зиме и хранению
	2.6 Разведение домашних птиц;	7.2.6.1 знать устройство помещения для разведения домашних птиц; 7.2.6.2 знать правила индивидуального ухода во время размножения птицы
	2.7 Разведение домашних животных;	7.2.7.1 иметь понятие о разведении кроликов в домашних и школьных условиях, помещения для разведения крольчат; 7.2.7.2 знать правила размещения кроликов в клетках; переносные клетки и клетки - маточники
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	7.2.8.1 знать продукцию кролиководства (мясо, шкуры); 7.2.8.2 знать продукцию птицеводста (куриное мясо, яйца, пух); 7.2.8.3 иметь представление о главном источнике получения мяса птицы-бройлеры (кур, уток, гусей, домашних индеек, перепелов)
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.2 организовывать рабочее место; 7.1.3.3 соблюдать правила безопасной работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	7.2.1.1 знать основные направления селькохозяйисвенного производства: овощеводство и плодоводство, животноводство и птицеводство; 7.2.1.2 иметь представление о животноводстве как одной из отрасли сельскохозяйственного производства 7.1.1.3 знать о значении птицеводства в сельском хозяйстве; 7.1.1.4 знать о перспективе развития личного и промышленного птицеводства; 7.1.1.5 знать о значении кролиководства в фермерском хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами	7.2.3.1 знать особенности ухода за птицами в зимнее время; 7.2.3.2 иметь представление о дополнительном утеплении клеток для птиц; 7.2.3.3 выполнять расчистку дорог от снега, удаление снега с крыш навесов птичников 7.2.3.4 знать устройство откидных кормушек и поилок, вставных кормушек совком.
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	7.2.3.1 иметь представление об устройстве крольчатника в домашних и школьных условиях, определение пород кроликов; 7.2.3.2 знать расположение клетки для кроликов: устройство, расположение в крольчатнике; 7.2.3.3 различать клетки для самцов, самок и молодняка; 7.2.3.4 знать и уметь пользоваться ручным инвентарем для ухода за кроликами: вилы скребки, мотыжки, совки, лопаты, метла, веник; знать назначение и приемы работы; 7.2.3.5 уметь пользоваться ведром и тачкой для выноса и вывоза навоза; 7.2.3.6 знать особенности ухода за кроликами во время зимнего содержания; 7.2.3.7 расчищать дорогу от снега, удалять снег с крыш навесов крольчатника; 7.2.3.8 знать приемы дополнительного утепления клеток для кроликов; 7.2.3.9 уметь убирать территорию кроликоведческой фермы или помещений граблями и метлой
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц	7.2.4.1 уметь различать виды кормов для птиц; 7.2.4.2 знать особенности кормления птиц в летнее и зимнее время; 7.2.4.3 знать различные местные корма; 7.2.4.4 отличать зерновые отходы (зерно, овес, пшеница, пшено, ячмень, кукуруза); 7.2.4.5 иметь представление об остатке технических производств (пшеничные отруби, мельничные отходы, жмыхи, шроты)
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	7.2.5.1 знать режим кормления кроликов и его соблюдение; 7.2.5.2 составлять график кормления кроликов; 7.2.5.3 знать нормы количества каждого вида корма для взрослых кроликов и молодняка
	2.6 Разведение домашних птиц	7.2.6.1 знать способы разведения птицы с помощью инкубатора; 7.2.6.2 знать способы разведении птиц с помощью живого инкубатора: куры, гусыни, утки, индюшка;
	2.7 Разведение домашних животных	7.2.7.1 иметь понятие о разведении кроликов в домашних и школьных условиях, помещения для разведения крольчат; 7.2.7.2 знать правила размещения кроликов в клетках; переносные клетки и клетки - маточники
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	7.2.8.1 знать продукцию кролиководства (мясо, шкуры); 7.2.8.2 знать продукцию птицеводста (куриное мясо, яйца, пух); 7.2.8.3 иметь представление о главном источнике получения мяса птицы-бройлеры (кур, уток, гусей, домашних индеек, перепелов)
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Сельскохозяйственный труд. Животноводство и птицеводство" с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения и организации рабочего места, спецодежде, эстетике одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.2 организовывать рабочее место; 7.1.3.3 соблюдать правила безопасной работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	7.2.1.1 знать основные направления селькохозяйисвенного производства: овощеводство и плодоводство, животноводство и птицеводство; 7.2.1.2 иметь представление о животноводстве как одной из отрасли сельскохозяйственного производства 7.1.1.3 знать о значении птицеводства в сельском хозяйстве; 7.1.1.4 знать о перспективе развития личного и промышленного птицеводства; 7.1.1.5 знать о значении кролиководства в фермерском хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами	7.2.3.1 знать правила уборки территорий и помещений птичников; 7.2.3.2 знать правила ежедневных уборок помещений; 7.2.3.3 иметь представление о профилактике и лечении домашних птиц
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	7.2.3.1 уметь убирать территорию кроликоведческой фермы или помещений граблями и метлой; 7.2.3.2знать способы удаления навоза и остатков корма из помещения; 7.2.3.3 знать правила ежедневной уборки, контроля за выполнением; 7.2.3.4 ухаживать за помещением для хранения корма; 7.2.3.5 уметь готовить корм к потреблению; 7.2.3.6 проверять состояние помещения для кроликов, остекление окон, уплотнение дверей, осуществлять мелкий ремонт помещения; 7.2.3.7 уметь изготавливать метла и веники из веток и лозы для ухода за кроликами
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц	7.2.4.1 уметь отличать сочные и витаминные корма (кормовая капуста, морковь, силос, сено); 7.2.4.2 знать правила кормления по рациону; 7.2.4.3 иметь представления о витаминных добавках для птицы
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	7.2.5.1 знать режим кормления кроликов и его соблюдение; составлять график кормления кроликов; 7.2.5.2 знать нормы количества каждого вида корма для взрослых кроликов и молодняка; 7.2.5.3 уметь взвешивать и отмеривать суточную норму каждого вида корма; менять воду при каждом кормлении
	2.6 Разведение домашних птиц	7.2.6.1 знать устройство помещения для разведения домашних птиц; 7.2.6.2 знать правила индивидуального ухода во время размножения птицы; 7.2.6.3 знать способы разведения птицы с помощью инкубатора; 7.2.6.4 знать способы разведении птиц с помощью живого инкубатора: куры, гусыни, утки, индюшка; 7.2.6.5 знать особенности покупки молодняка в местном инкубаторе; 7.2.6.6 знать првила ухода за молодняком
	2.7 Разведение домашних животных;	7.2.7.1 иметь понятие о разведении кроликов в домашних и школьных условиях, помещения для разведения крольчат; 7.2.7.2 знать правила размещения кроликов в клетках; переносные клетки и клетки- маточники; 7.2.7.3 знать правила индивидуального ухода во время размножения; 7.2.7.4 знать санитарно-гигиенические правила
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	7.2.8.1 знать продукцию кролиководства (мясо, шкуры); 7.2.8.2 знать продукцию птицеводста (куриное мясо, яйца, пух); 7.2.8.3 иметь представление о главном источнике получения мяса птицы-бройлеры (кур, уток, гусей, домашних индеек, перепелов)
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать названия рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.2 иметь представления об основных используемых оборудованиях; 8.1.3.3 знать правила хранения инструментов , санитарно- гигиенических требований при работе с производственными инструментами; 8.1.3.4 иметь сведения об инструментах также о технике безопасности
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	8.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного труда; 8.2.1.2 различать виды животноводства
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	8.2.3.1 знать основные виды домашних животных, их краткую характеристику 8.2.3.2 иметь представление о скотоводстве, овцы и козы; породы разводимые в местных условиях; 8.2.3.3 знать породы коз, разводимых для получения молока и коз, разводимых для получения пуха, знать разницу между ними; 8.2.3.4 иметь представление об школьной животноводческой ферме виды животных, содержащихся на школьной ферме; 8.2.3.5 наблюдать за поведением овец и коз
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц;
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	8.2.5.1 знать виды кормов для овец и коз: опавшие сухие листья; сено из степных трав, разнотравье; 8.2.5.2 знать зерновые корма для овец и коз (овес, ячмень, жмых); 8.2.5.3 знать сочные корма для овец и коз (тыква, кабачки, свекла, морковь, арбуз, яблони, груши, бананы)
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7 Разведение домашних животных
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	8.2.8.1 знать технологию получения продукции животноводства; 8.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются мясо, сало, кожа; 8.2.8.3 знать продукцию, сырьем которых являются козье молоко
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в свиноферме; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в скотоводстве; 8.3.1.5 соблюдать правила безопасности на животноводческой ферме
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, об ответственности за выполнение трудового задания.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать названия рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.2 иметь представления об основных используемых оборудованиях; 8.1.3.3 знать правила хранения инструментов, санитарно- гигиенических требований при работе с производственными инструментами; 8.1.3.4 иметь сведения об инструментах также о технике безопасности
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	8.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного труда; 8.2.1.2 различать виды животноводства; 8.2.1.3 иметь представление о животновод ческой ферме; 8.2.1.4 понимать значение и перспективы разведения домашних животных в личном хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	8.2.3.1 уметь распознавать разнопродуктивных коз; 8.2.3.2 выполнять упражнения на определение пролуктивных коз; 8.2.3.3 иметь представление о скотном дворе в крестьянском хозяйстве; 8.2.3.4 знать об обязательном наличии выгульного двора; 8.2.3.5 знать об обязательном содержании овец и коз на соломенных подстилках; 8.2.3.6 удалять соломенный навоз со скотного двора после перевода овец и коз на летнее содержание; 8.2.3.7 знать устройство кормушек на выгульном дворе; 8.2.3.8 уметь очищать кормушки от остатков корма; 8.2.3.9 уметь развешивать пучки веток с сухими листьями на выгульном дворе для коз; 8.2.3.10 знать нормы кормления взрослых овец и коз, ягнят и козлят; 8.2.3.11 иметь представление о хозяйственных помещениях: оборудование и назначение, размещение животных в летнее и зимнее время.
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	8.2.5.1 знать виды кормов для овец и коз: опавшие сухие листья; сено из степных трав, разнотравье; 8.2.5.2 знать зерновые корма для овец и коз (овес, ячмень, жмых); 8.2.5.3 знать сочные корма для овец и коз (тыква, кабачки, свекла, морковь, арбуз, яблони, груши, бананы); 8.2.5.4 иметь представление о витаминных и минеральных подкормках, комбинированные корма, пищевые отходы
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7 Разведение домашних животных;	8.2.7.1 иметь представление о разведении овец и коз (разведение путем осеменения); уход за молодняком; 8.2.7.2 знать оборудование школьной животноводческой фермы; 8.2.7.3 знать условия содержания животных в личном и фермерском хозяйстве;
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	8.2.8.1 знать технологию получения продукции животноводства; 8.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются мясо, сало, кожа; 8.2.8.3 знать продукцию, сырьем которых являются козье молоко
	2.9 Механизация животноводства.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в свиноферме; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в скотоводстве; 8.3.1.5 соблюдать правила безопасности на животноводческой ферме
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета труда.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда животноводов, об ответственности за выполнение трудового задания.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать названия рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.2 иметь представления об основных используемых оборудованиях; 8.1.3.3 знать правила хранения инструментов, санитарно- гигиенических требований при работе с производственными инструментами; 8.1.3.4 иметь сведения об инструментах также о технике безопасности
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	8.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного труда; 8.2.1.2 различать виды животноводства; 8.2.1.3 иметь представление о животновод ческой ферме; 8.2.1.4 понимать значение и перспективы разведения домашних животных в личном хозяйстве.
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	8.2.3.1 иметь представление о хозяйственных помещениях: оборудование и назначение, размещение животных в летнее и зимнее время; 8.2.3.2 иметь представление о свиноводстве, породах разводимых в местных условиях, хозяйственных помещениях для свиньи в летнее и зимнее время. 8.2.3.3 иметь представление об устройстве станка для содержания свиней; 8.2.3.4 иметь представление о содержании свиней в коллективных хозяйствах (оборудование свинарников станками для индивидуального и группового содержания) различных видов свиней, кормушки с механической подачей корма, поилки щелевые полы; 8.2.3.5 иметь представление об уходе за животными в зимнее время; 8.2.3.6 знать распорядок дня на свиноферме
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	8.2.5.1 знать виды корма для свиней: зерновые, сочные, зеленые отходы технических производств, корма животного происхождения 8.2.5.2 иметь представление о витаминных и минеральных подкормках, комбинированные корма, пищевые отходы; 8.2.5.3 знать виды основных зерновых кормов для поросят: кукуруза, ячмень, овес; 8.2.5.4 иметь представление о сочных кормах; кормовая свекла, морковь, кормовые и бахчевые, зеленый корм; 8.2.5.5 знать отходы технических производств (жом, барда, жмых, отруби); 8.2.5.6 знать корма животного происхождения, молоко и его переработки (обратка, сыворотка, пахта); 8.2.5.7 знать нормы и рацион кормления свиньи; нормы и рацион кормления откормочной свиньи; нормы и рацион кормления свиноматки
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7 Разведение домашних животных;	8.2.7.1 знать условия содержания животных в личном и фермерском хозяйстве; 8.2.7.2 знать правила ухода за свиноматкой накануне опороса и сразу после него; 8.2.7.3 знать требования к уборке помещений для молодняка; 8.2.7.4 знать нормы поддержании температуры и влажности воздуха в помещении для молодняка
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	8.2.8.1 знать технологию получения продукции животноводства; 8.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются мясо, сало, кожа;
	2.9 Механизация животноводства	8.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин: трактора, мини-трактора; различать виды сельскохозяйственных машин 8.2.9.2 знать виды сельскохозяйственных машин в животноводстве
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в свиноферме; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в скотоводстве; 8.3.1.5 соблюдать правила безопасности на животноводческой ферме
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знания и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	8.1.2.1 иметь представление о культуре труда и взаимоотношений в коллективе; 8.1.2.2 иметь представление о трудовой дисциплине, оплате труда животноводов, об ответственности за выполнение трудового задания
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	8.1.3.1 знать названия рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.3.2 иметь представления об основных используемых оборудованиях; 8.1.3.3 знать правила хранения инструментов, санитарно- гигиенических требований при работе с производственными инструментами 8.1.3.4 иметь сведения об инструментах, также о технике безопасности
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	8.2.1.1 знать отрасли сельскохозяйственного труда; 8.2.1.2 различать виды животноводства; 8.2.1.3 иметь представление о животновод ческой ферме; 8.2.1.4 понимать значение и перспективы разведения домашних животных в личном хозяйстве
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	8.2.3.1 знать основные виды домашних животных, их краткую характеристику 8.2.3.2 иметь представление о скотоводстве, овцы и козы; породы разводимые в местных условиях; 8.2.3.3 знать породы коз, разводимых для получения молока и коз, разводимых для получения пуха, знать разницу между ними; 8.2.3.4 иметь представление об школьной животноводческой ферме виды животных, содержащихся на школьной ферме; 8.2.3.5 наблюдать за поведением овец и коз; 8.2.3.6 уметь распознавать разнопродуктивных коз; 8.2.3.7 выполнять упражнения на определение пролуктивных коз; 8.2.3.8 иметь представление о скотном дворе в крестьянском хозяйстве; 8.2.3.9 знать об обязательном наличии выгульного двора; 8.2.3.10 знать об обязательном содержании овец и коз на соломенных подстилках; 8.2.3.11 удалять соломенный навоз со скотного двора после перевода овец и коз на летнее содержание; 8.2.3.12 знать устройство кормушек на выгульном дворе; 8.2.3.13 уметь очищать кормушки от остатков корма; 8.2.3.14 уметь развешивать пучки веток с сухими листьями на выгульном дворе для коз; 8.2.3.15 знать нормы кормления взрослых овец и коз, ягнят и козлят; 8.2.3.16 иметь представление о хозяйственных помещениях: оборудование и назначение, размещение животных в летнее и зимнее время; 8.2.3.17 иметь представление о свиноводстве, породах разводимых в местных условиях, хозяйственных помещениях для свиньи в летнее и зимнее время. 8.2.3.18 иметь представление об устройстве станка для содержания свиней; 8.2.3.19 знать устройство летнего лагеря для свиней; 8.2.3.20 иметь представление о содержании свиней в коллективных хозяйствах (оборудование свинарников станками для индивидуального и группового содержания) различных видов свиней, кормушки с механической подачей корма, поилки щелевые полы; 8.2.3.21 иметь представление об уходе за животными в зимнее время; 8.2.3.22 знать распорядок дня на свиноферме; 8.2.3.23 иметь представление о чистке кормушек и станков (в отсутствие животных), чистка проходов; 8.2.3.24 иметь представление о генеральной уборке помещений, поддержание необходимой температуры и влажности воздуха; 8.2.3.25 знать виды свиноматок: холостая, супоросная, подсосная, условия ухода и содержания свиноматки
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	8.2.5.1 знать виды кормов для овец и коз: опавшие сухие листья; сено из степных трав, разнотравье; 8.2.5.2 знать зерновые корма для овец и коз (овес, ячмень, жмых); 8.2.5.3 знать сочные корма для овец и коз (тыква, кабачки, свекла, морковь, арбуз, яблони, груши, бананы); 8.2.5.4 знать виды корма для свиней: зерновые, сочные, зеленые отходы технических производств, корма животного происхождения 8.2.5.5 иметь представление о витаминных и минеральных подкормках, комбинированные корма, пищевые отходы; 8.2.5.6 знать виды основных зерновых кормов для поросят: кукуруза, ячмень, овес; 8.2.5.7 иметь представление о сочных кормах; кормовая свекла, морковь, кормовые и бахчевые, зеленый корм; 8.2.5.8 знать отходы технических производств (жом, барда, жмых, отруби); 8.2.5.9 знать корма животного происхождения, молоко и его переработки (обратка, сыворотка, пахта); 8.2.5.10 знать нормы и рацион кормления свиньи; нормы и рацион кормления откормочной свиньи; нормы и рацион кормления свиноматки
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7 Разведение домашних животных	8.2.7.1 иметь представление о разведении овец и коз (разведение путем осеменения); уход за молодняком; 8.2.7.2 знать оборудование школьной животноводческой фермы; 8.2.7.3 знать условия содержания животных в личном и фермерском хозяйстве; 8.2.7.4 знать правила ухода за свиноматкой накануне опороса и сразу после него; 8.2.7.5 знать требования к уборке помещений для молодняка; 8.2.7.6 знать нормы поддержании температуры и влажности воздуха в помещении для молодняка.
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	8.2.8.1 знать технологию получения продукции животноводства; 8.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются мясо, сало, кожа; 8.2.8.3 знать продукцию, сырьем которых являются козье молоко
	2.9 Механизация животноводства	8.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин: трактора, мини-трактора; различать виды сельскохозяйственных машин 8.2.9.2 знать виды сельскохозяйственных машин в животноводстве; 8.2.9.3 иметь представление о машинах и оборудованиях для приготовления кормов, их погрузки и раздачи; 8.2.9.4 иметь представления о машинах для мойки и измельчения корнеклубнеплодов;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в свиноферме; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе в скотоводстве; 8.3.1.5 соблюдать правила безопасности на животноводческой ферме

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре других народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы с помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием санитарно - гигиенические требования при выполнении работы.
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	9.2.1.1 знать о значении выращивания крупного рогатого скота в сельском хозяйстве страны; 8.2.1.2 знать перспективах развития личного и промышленного животноводства
	2.2 Содержание и уход за домашними птицами
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	9.2.3.1 знать о животноводстве: крупный рогатый скот (корова, теленок, бычки); 9.2.3.2 анализировать и составлять план работы по уходу за крупным рогатым скотом в процессе беседы; 9.2.3.3 знать последовательность работы в животноводстве; 9.2.3.4 знать технику безопасности, правила санитарии и личной гигиены по уходу за животными; 9.2.3.5 знать виды крупного рогатого скота (корова, бычки, быки- производители, молодняк разного возраста); 9.2.3.6 знать правила раздельного содержания разных видов крупного рогатого скота; 9.2.3.7 знать внешнее строением коровы и некоторые особенности крупного рогатого скота; 9.2.3.8 иметь представление о коровнике как основном помещении молочно-товарной фермы (телятник, клетки для новорожденных телят)
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	9.2.5.1 знать правила заготовки корма для крупного рогатого скота; 9.2.5.2 знать виды и характеристики корма для коровы: грубые, сочные, концентрированные, зерновые отходы технических производств комбикорма
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7.Разведение домашних животных
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	9.2.8.1 знать технологию получения продукции в животноводстве; 9.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются коровье молоко: молоко, творог, сметана, сыр, сливочное масло, кефир, йогурт, национальные продукты)
	2.9 Механизация животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 самостоятельно ухаживать за животными; 9.3.1.2 участвовать при уборке коровника и телятника; 9.3.1.3 соблюдать санитарно-гигиенические правила; 9.3.14 самостоятельно составлять рационы кормления или с помощью учителя; 9.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать основные права и обязанности работников сельского хозяйства, охране труда, трудовом договоре.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы с помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием санитарно- гигиенические требования при выполнении работы.
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	9.2.1.1 знать о значении выращивания крупного рогатого скота в сельском хозяйстве страны; 8.2.1.2 знать перспективах развития личного и промышленного животноводства.
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	9.2.3.7 знать внешнее строением коровы и некоторые особенности крупного рогатого скота; 9.2.3.8 иметь представление о коровнике как основном помещении молочно-товарной фермы (телятник, клетки для новорожденных телят); 9.2.3.9 знать устройство и оборудование коровника в личном, фермерском и крестьянском хозяйстве; 9.2.3.10 иметь представления о моечных и молочных отделениях, машинных отделениях фермерских хозяйств; 9.2.3.11 иметь представление о подсобном помещении для приготовления кормов, навозохранилище, силосные башни, траншеи, площадки для хранения грубых кормов в коллективном хозяйстве; 9.2.3.12 знать условия стойлового содержания коров, оборудования стойла; 9.2.3.13 знать правила чистки кормушки поилок, инструментов и приспособлений для чистки; 9.2.3.14 знать правила безопасности при уборке стойл, проходов и кормушек, раздаче корма выпуске коров на выгульный двор или пастбище; 9.2.3.15 выполнять практические работы по чистке стойла от навоза, сбрасывание навоза в проход, удаление навоза в навозохранилище, раскладка чистой подстилки; 9.2.3.16 знать правила и последовательность чистки коровы; 9.2.3.17 знать правила и последовательность уборки коровника; 9.2.3.18 знать правила подготовки коровника к зиме.
	2.4 Заготовка корма и кормление домашних птиц
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	9.2.5.1 знать правила заготовки корма для крупного рогатого скота; 9.2.5.2 знать виды и характеристики корма для коровы( грубые, сочные, концентрированные, зерновые отходы технических производств комбикорма); 9.2.5.3 знать способы резки соломы вручную, кормовых корнеплодов и бахчевых культур; 9.2.5.4 уметь запаривать корма (резка соломы, заваривании ее кипятком и посыпка мукой или отрубями); 9.2.5.5 знать правила смешивания грубых и сочных кормов с концентратами.
	2.7 Разведение домашних животных;	9.2.7.1 знать особенности разведения крупного рогатого скота
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	9.2.8.1 знать технологию получения продукции в животноводстве; 9.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются коровье молоко: молоко, творог, сметана, сыр, сливочное масло, кефир, йогурт, национальные продукты)
	2.9 Механизация животноводства	9.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин и приспособления для обработки кормов; 9.2.9.1 знать о трудоемких видах работ в животноводстве; 9.2.9.2 знать приемы механизации уборки навоза
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 самостоятельно ухаживать за животными; 9.3.1.2 участвовать при уборке коровника и телятника; 9.3.1.3 соблюдать санитарно-гигиенические правила; 9.3.14 самостоятельно составлять рационы кормления или с помощью учителя; 9.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать основные права и обязанности работников сельского хозяйства, охране труда, трудовом договоре.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы с помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием санитарно- гигиенические требования при выполнении работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	9.2.1.1 знать о значении выращивания крупного рогатого скота в сельском хозяйстве страны; 8.2.1.2 знать перспективах развития личного и промышленного животноводства
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	9.2.3.1 иметь представление о коровнике как основном помещении молочно-товарной фермы (телятник, клетки для новорожденных телят); 9.2.3.2 знать устройство и оборудование коровника в личном, фермерском и крестьянском хозяйстве; 9.2.3.3 иметь представления о моечных и молочных отделениях, машинных отделениях фермерских хозяйств; 9.2.3.4 иметь представление о подсобном помещении для приготовления кормов, навозохранилище, силосные башни, траншеи, площадки для хранения грубых кормов в коллективном хозяйстве; 9.2.3.5 знать условия стойлового содержания коров, оборудования стойла; 9.2.3.6 знать правила чистки кормушки поилок, инструментов и приспособлений для чистки; 9.2.3.7 знать правила безопасности при уборке стойл, проходов и кормушек, раздаче корма выпуске коров на выгульный двор или пастбище; 9.2.3.8 выполнять практические работы по чистке стойла от навоза, сбрасывание навоза в проход, удаление навоза в навозохранилище, раскладка чистой подстилки; 9.2.3.9 знать правила и последовательность чистки коровы; 9.2.3.10 знать правила и последовательность уборки коровника; 9.2.3.11 знать правила подготовки коровника к зиме; 9.2.3.12 знать приемы утеплении тамбуров, пользование боковыми воротами и дверцами в них; 9.2.3.13 уметь очищать от снега дорожки и дороги на территории фермы
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	9.2.5.1 знать способы резки соломы вручную, кормовых корнеплодов и бахчевых культур; 9.2.5.2 уметь запаривать корма (резка соломы, заваривании ее кипятком и посыпка мукой или отрубями); 9.2.5.3 знать правила смешивания грубых и сочных кормов с концентратами; 9.2.5.4 уметь мыть кормовые корнеплоды, измельчать кормовые корнеплоды тыквы и арбуза; 9.2.5.5 уметь готовить жмых и сухой жом к скармливанию, изготавливать кормовые гранулы
	2.7 Разведение домашних животных	9.2.7.1 знать особенности разведения крупного рогатого скота; 9.2.7.2 определять возраст и породы крупного рогатого скота; 9.2.7.3 знать условия разведения крупного рогатого скота
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	9.2.8.1 знать технологию получения продукции в животноводстве; 9.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются коровье молоко молоко, творог, сметана, сыр, сливочное масло, кефир, йогурт, национальные продукты).
	2.9 Механизация животноводства	9.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин и приспособления для обработки кормов; 9.2.9.2 знать о трудоемких видах работ в животноводстве; 9.2.9.3 знать приемы механизацией уборки навоза; 9.2.9.4 знать приемы механизации приготовления и раздачи кормов; 9.2.9.5 знать приемы механизации для уборки навоза из коровников; 9.2.9.6 знать виды машин для подготовки концентрированных кормов к скармливанию (зернодробилки оборудования для приготовления комбикормов)
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 самостоятельно ухаживать за животными; 9.3.1.2 участвовать при уборке коровника и телятника; 9.3.1.3 соблюдать санитарно-гигиенические правила; 9.3.14 самостоятельно составлять рационы кормления или с помощью учителя; 9.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 понимать важность поведения и внешнего вида при трудоустройстве на работу, оформлять резюме и заявление о приеме на работу; 9.1.2.2 знать основные права и обязанности работников сельского хозяйства, охране труда, трудовом договоре.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.3.2 составлять план работы с помощью учителя и самостоятельно; 9.1.3.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием санитарно- гигиенические требования при выполнении работы
2.Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	9.2.1.1 знать о значении выращивания крупного рогатого скота в сельском хозяйстве страны; 8.2.1.2 знать перспективах развития личного и промышленного животноводства
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	9.2.3.1 знать о животноводстве: крупный рогатый скот (корова, теленок, бычки); 9.2.3.2 анализировать и составлять план работы по уходу за крупным рогатым скотом в процессе беседы; 9.2.3.3 знать последовательность работы в животноводстве; 9.2.3.4 знать технику безопасности, правила санитарии и личной гигиены по уходу за животными; 9.2.3.5 знать виды крупного рогатого скота (корова, бычки, быки- производи тели, молодняк разного возраста); 9.2.3.6 знать правилу раздельного содержания разных видов крупного рогатого скота; 9.2.3.7 знать внешнее строением коровы и некоторые особенности крупного рогатого скота; 9.2.3.8 иметь представление о коровнике как основном помещении молочно-товарной фермы (телятник, клетки для новорожденных телят); 9.2.3.9 знать устройство и оборудование коровника в личном, фермерском и крестьянском хозяйстве; 9.2.3.10 иметь представления о моечных и молочных отделениях, машинных отделениях фермерских хозяйств; 9.2.3.11 иметь представление о подсобном помещении для приготовления кормов, навозохранилище, силосные башни, траншеи, площадки для хранения грубых кормов в коллективном хозяйстве; 9.2.3.12 знать условия стойлового содержания коров, оборудования стойла; 9.2.3.13 знать правила чистки кормушки поилок, инструментов и приспособлений для чистки; 9.2.3.14 знать правила безопасности при уборке стойл, проходов и кормушек, раздаче корма выпуске коров на выгульный двор или пастбище; 9.2.3.15 выполнять практические работы по чистке стойла от навоза, сбрасывание навоза в проход, удаление навоза в навозохранилище, раскладка чистой подстилки; 9.2.3.16 знать правила и последовательность чистки коровы; 9.2.3.17 знать правила и последовательность уборки коровника; 9.2.3.18 знать правила подготовки коровника к зиме; 9.2.3.19 знать правила ухода за новорожденным теленком; 9.2.3.20 знать правила кормления теленка в первые 10 дней его жизни; поении теленка молозивом; вытирании теленка после поения; 9.2.3.21 знать правила содержания телят в зимнее время, поддержание необходимых условий в телятнике; 9.2.3.22 знать правила выгуливание молодняка; 9.2.3.24 знать приемы утеплении тамбуров, пользование боковыми воротами и дверцами в них; 9.2.3.25 уметь очищать от снега дорожки и дороги на территории фермы
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	9.2.5.1 знать правила заготовки корма для крупного рогатого скота; 9.2.5.2 знать виды и характеристики корма для коровы: грубые, сочные, концентрированные, зерновые отходы технических производств комбикорма; 9.2.5.3 знать способы резки соломы вручную, кормовых корнеплодов и бахчевых культур; 9.2.5.4 уметь запаривать корма (резка соломы, заваривании ее кипятком и посыпка мукой или отрубями); 9.2.5.5 знать правила смешивания грубых и сочных кормов с концентратами; 9.2.5.6 уметь мыть кормовые корнеплоды, измельчать кормовые корнеплоды тыквы и арбуза; 9.2.5.7 уметь готовить жмых и сухой жом к скармливанию, изготавливать кормовые гранулы; 9.2.5.6 знать особенности кормления коровы (нормы и рационы кормления дойных и сухостойных коров); 9.2.5.7 знать очередность раздачи кормов (отмеривание, суточные нормы кормов на одного крупного рогатого скота)
	2.6 Разведение домашних птиц
	2.7.Разведение домашних животных	9.2.7.1 знать особенности разведения крупного рогатого скота; 9.2.7.2 определять возраст и породы крупного рогатого скота; 9.2.7.3 ознать условия разведения крупного рогатого скота; 9.2.7.4 иметь представление о выборе породистых животных для разведения
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	9.2.8.1 знать технологию получения продукции в животноводстве; 9.2.8.2 знать продукцию, сырьем которых являются коровье молоко: молоко, творог, сметана, сыр, сливочное масло, кефир, йогурт, национальные продукты).
	2.9 Механизация животноводства	9.2.9.1 знать виды сельскохозяйственных машин и приспособления для обработки кормов; 9.2.9.1 знать о трудоемких видах работ в животноводстве; 9.2.9.2 знать приемы механизацией уборки навоза; 9.2.9.3 знать приемы механизации приготовления и раздачи кормов; 9.2.9.4 знать приемы механизации для уборки навоза из коровников. 9.2.9.5 знать виды машин для подготовки концентрированных кормов к скармливанию (зернодробилки оборудования для приготовления комбикормов); 9.2.9.6 знать машины для раздачи кормов (тракторный и автомобильный кормораздачки) 9.2.9.7 знать машины для погрузки грубых кормов, силоса и корнеплодов
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 самостоятельно ухаживать за животными; 9.3.1.2 участвовать при уборке коровника и телятника; 9.3.1.3 соблюдать санитарно-гигиенические правила; 9.3.1.4 самостоятельно составлять рационы кормления или с помощью учителя; 9.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.3.2 сравнивать разные виды труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.3.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, планирование работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	10.2.1.1 понимать значение животноводства в экономике страны
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	10.2.3.1 знать сухостойный и дойный периоды в жизни коров; 10.2.3.2 знать рационы кормления дойных и сухостойных коров; 10.2.3.3 знать особенности кормления коровы, находящейся в сухостое и новотельной коровы; 10.2.3.4 знать очередность раздачи кормов; 10.2.3.5 уметь отмерять суточную норму кормов на одну корову; 10.2.3.6 знать строение вымени коровы, формы сосков; 10.2.3.7 знать правила ручного доения коровы, режим доения, скорость доения, додаивание и массаж вымени; 10.2.3.8 уметь подготавливать корову к доению; 10.2.3.9 понимать значение полного выдаивания коровы; 10.2.3.10 владеть навыком ручного доения коровы; 10.2.3.11 уметь измерять молоко молокомером; 10.2.3.12 выполнять практические работы: процеживание молока, охлаждение молока, уход за молочной посудой
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	10.2.5.1 знать значение летней и осенней пастьбы животных для укрепления их здоровья и получения высокой продуктивности; 10.2.5.2 знать устройство помещения для приготовления кормов; 10.2.5.3 знать правила кормления животных, рационы; 10.2.5.4 знать значение питательности кормов; 10.2.5.5 иметь понятие о кормовой единице
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	10.2.8.1 знать технологию получения молочных и мясных продуктов
	2.9 Механизация животноводства	10.2.9.1 различать виды сельскохозяйственных машин для животноводства
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать полученную продукцию; 10.3.1.2 уметь самостоятельно доить вручную; 10.3.1.3 уметь анализировать рационы кормления животных; 10.3.1.4 определять виды грубых и концентрированных кормов; 10.3.1.5 соблюдать правила техники безопасности при работе в животноводстве
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета труда
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.3.2 сравнивать разные виды труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.3.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, планирование работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве.	10.2.1.1 понимать значение животноводства в экономике страны; 10.2.1.2 знать основные направления развития сельского хозяйства в Казахстане
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	10.2.3.10 владеть навыком ручного доения коровы; 10.2.3.11 уметь измерять молоко молокомером; 10.2.3.12 выполнять практические работы: процеживание молока, охлаждение молока, уход за молочной посудой; 10.2.3.13 знать правила мойки и просушки молочной посуды, моющие средства; 10.2.3.14 знать правила личной гигиены доярки (дояра), спецодежды; 10.2.3.15 знать функциональные обязанности доярки (дояра)
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	10.2.5.1 знать значение летней и осенней пастьбы животных для укрепления их здоровья и получения высокой продуктивности; 10.2.5.2 знать устройство помещения для приготовления кормов; 10.2.5.3 знать правила кормления животных, рационы; 10.2.5.4 знать значение питательности кормов; 10.2.5.5 иметь понятие о кормовой единице; 10.2.5.6 знать правила мытья молочной посуды и просушки; очистки и промывания фильтра; 10.2.5.7 знать правила мойки посуды дезинфицирующим раствором; 10.2.5.8 знать правила чистки и уборки кормушек.
	2.7 Разведение домашних животных;	10.2.7.1 знать способы разведения крупного рогатого скота; 10.2.7.2 знать чистопородные виды животных для разведения
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	10.2.8.1 знать технологию получения молочных и мясных продуктов
	2.9 Механизация животноводства	10.2.9.1 различать виды сельскохозяйственных машин для животноводства; 10.2.9.2 уметь работать с сельскохозяйственными машинами; 10.2.9.3 знать особенности механизации доения коров
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать полученную продукцию; 10.3.1.2 уметь самостоятельно доить вручную; 10.3.1.3 уметь анализировать рационы кормления животных; 10.3.1.4 определять виды грубых и концентрированных кормов; 10.3.1.4 соблюдать правила техники безопасности при работе в животноводстве
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета труда.
	1.2 Трудовое законодательство РК и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе.
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.3.2 сравнивать разные виды труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.3.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, планирование работы.
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	10.2.1.1 понимать значение животноводства в экономике страны; 10.2.1.2 знать основные направления развития сельского хозяйства в Казахстане
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	10.2.3.14 знать правила личной гигиены доярки (дояра), спецодежды; 10.2.3.15 знать функциональные обязанности доярки (дояра); 10.2.3.16 знать необходимые сведения по уходу за бычками и телочками; 10.2.3.17 знать возраст разделения молодняка, постановку бычка на откорм; 10.2.3.18 знать правила выращивания телок для пополнения дойного стада; 10.2.3.19 знать правила содержания откормочного молодняка, нормы и рационы кормления, окончание откорма; 10.2.3.20 выполнять практические работы: уборка помещения для откормочного молодняка, подготовка кормов к употреблению, раздача кормов согласно рациону и кратности кормления, поение животных; 10.2.3.21 знать правила машинного доения коров; 10.2.3.22 уметь оценивать качества выполняемых работ вручную и механизированную; 10.2.3.24 знать нормативы деление телят на возрастные группы; 10.2.3.25 знать основные требования к работе в телятнике в зимнее время; 10.2.3.26 знать о привязном способе содержания коров, его применение; 10.2.3.27 знать правила беспривязного содержания коров; боксовое содержание коров; 10.2.3.28 иметь представление о системе водоснабжения на молочно-товарных фермах, водопроводные трубы в коровниках; 10.2.329 иметь представления об автопоилке; устройстве автопоилки ее действии; 10.2.3.30 иметь представление о вентиляционном оборудовании на ферме, канализационной системе на ферме
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	10.2.5.2 знать устройство помещения для приготовления кормов; 10.2.5.3 знать правила кормления животных, рационы; 10.2.5.4 знать значение питательности кормов; 10.2.5.5 иметь понятие о кормовой единице; 10.2.5.6 знать корма для молодняка крупного рогатого скота; 10.2.5.7 знать правила кормления телят разных возрастов, молозивный и молочный период в жизни телят; 10.2.5.8 уметь составлять схемы выпойки теленка; 10.2.5.9 знать правила раздачи кормов в групповые станки, отучение телят от сосания различных предметов после спаивания им молока
	2.7 Разведение домашних животных	10.2.7.1 знать способы разведения крупного рогатого скота; 10.2.7.2 знать чистопородные виды животных для разведения; 10.2.7.3 иметь представление о скрещивании помеси; 10.2.7.4 знать условия формировании мясной продуктивности крупного рогатого скота
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	10.2.8.1 знать технологию получения молочных и мясных продуктов
	2.9. Механизация животноводства	10.2.9.1 различать виды сельскохозяйственных машин для животноводства; 10.2.9.2 уметь работать с сельскохозяйственными машинами; 10.2.9.3 знать особенности механизации доения коров; 10.2.9.4 уметь самостоятельно разбирать и собирать доильные аппараты; 10.2.9.5 знать технику безопасной работы при машинном доении коров 10.2.9.6 соблюдать технику безопасности при работе с аппаратами и агрегатами
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать полученную продукцию; 10.3.1.2 самостоятельно подготовить доильные аппараты; 10.3.1.3 уметь самостоятельно доить вручную; 10.3.1.4 уметь анализировать рационы кормления животных; 10.3.1.5 определять виды грубых и концентрированных кормов; 10.3.1.6 соблюдать правила техники безопасности при работе в животноводстве; 10.3.1.7 распознавать продуктивность животных.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подход в изготовлении предмета труда.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.3.2 сравнивать разные виды труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.3.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, планирование работы
2. Технология производительного труда	2.1 Общие сведения о сельскохозяйственном производстве	10.2.1.1 понимать значение животноводства в экономике страны; 10.2.1.2 знать основные направления развития сельского хозяйства в Казахстане
	2.3 Содержание и уход за домашними животными	10.2.3.1 знать сухостойный и дойный периоды в жизни коров; 10.2.3.2 знать рационы кормления дойных и сухостойных коров; 10.2.3.3 знать особенности кормления коровы, находящейся в сухостое и новотельной коровы; 10.2.3.4 знать очередность раздачи кормов; 10.2.3.5 уметь отмерять суточную норму кормов на одну корову; 10.2.3.6 знать строение вымени коровы, формы сосков; 10.2.3.7 знать правила ручного доения коровы, режим доения, скорость доения, додаивание и массаж вымени; 10.2.3.8 уметь подготавливать корову к доению; 10.2.3.9 понимать значение полного выдаивания коровы; 10.2.3.10 владеть навыком ручного доения коровы; 10.2.3.11 уметь измерять молоко молокомером; 10.2.3.12 выполнять практические работы: процеживание молока, охлаждение молока, уход за молочной посудой; 10.2.3.13 знать правила мойки и просушки молочной посуды, моющие средства; 10.2.3.14 знать правила личной гигиены доярки (дояра), спецодежды; 10.2.3.15 знать функциональные обязанности доярки (дояра); 10.2.3.16 знать необходимые сведения по уходу за бычками и телочками; 10.2.3.17 знать возраст разделения молодняка, постановку бычка на откорм; 10.2.3.18 знать правила выращивания телок для пополнения дойного стада; 10.2.3.19 знать правила содержания откормочного молодняка, нормы и рационы кормления, окончание откорма; 10.2.3.20 выполнять практические работы: уборка помещения для откормочного молодняка, подготовка кормов к употреблению, раздача кормов согласно рациону и кратности кормления, поение животных; 10.2.3.21 знать правила машинного доения коров; 10.2.3.22 уметь оценивать качества выполняемых работ вручную и механизированную; 10.2.3.23 знать правила о пастьбе телят, поение животных на пастбище; 10.2.3.24 знать нормативы деление телят на возрастные группы; 10.2.3.25 знать основные требования к работе в телятнике в зимнее время; 10.2.3.26 знать о привязном способе содержания коров, его применение; 10.2.3.27 знать правила беспривязного содержания коров; боксовое содержание коров; 10.2.3.28 иметь представление о системе водоснабжения на молочно-товарных фермах, водопроводные трубы в коровниках; 10.2.329 иметь представления об автопоилке; устройстве автопоилки ее действии; 10.2.3.30 иметь представление о вентиляционном оборудовании на ферме, канализационной системе на ферме; 10.2.3.31 знать виды пастбищ: луга, суходолы, лесные пастбища 10.2.3.32 знать о вольной и загонной системе пастбищ, естественной и культурной пастбищах; 10.2.3.33 знать порядок выгона животных на пастбища
	2.5 Заготовка корма и кормление домашних животных	10.2.5.1 знать значение летней и осенней пастьбы животных для укрепления их здоровья и получения высокой продуктивности; 10.2.5.2 знать устройство помещения для приготовления кормов; 10.2.5.3 знать правила кормления животных, рационы; 10.2.5.4 знать значение питательности кормов; 10.2.5.5 иметь понятие о кормовой единице; 10.2.5.6 знать корма для молодняка крупного рогатого скота; 10.2.5.7 знать правила кормления телят разных возрастов, молозивный и молочный период в жизни телят; 10.2.5.8 уметь составлять схемы выпойки теленка; 10.2.5.9 знать правила раздачи кормов в групповые станки, отучение телят от сосания различных предметов после спаивания им молока; 10.2.5.10 знать правила мытья молочной посуды и просушки; очистки и промывания фильтра; 10.2.5.11 знать правила мойки посуды дезинфицирующим раствором; 10.2.5.12 знать правила чистки и уборки кормушек.
	2.7 Разведение домашних животных	10.2.7.1 знать способы разведения крупного рогатого скота; 10.2.7.2 знать чистопородные виды животных для разведения; 10.2.7.3 иметь представление о скрещивании помеси; 10.2.7.4 знать условия формировании мясной продуктивности крупного рогатого скота
	2.8 Продукция животноводства и птицеводства	10.2.8.1 знать технологию получения молочных и мясных продуктов
	2.9 Механизация животноводства.	10.2.9.1 различать виды сельскохозяйственных машин для животноводства; 10.2.9.2 уметь работать с сельскохозяйственными машинами; 10.2.9.3 знать особенности механизации доения коров; 10.2.9.4 уметь самостоятельно разбирать и собирать доильные аппараты; 10.2.9.5 знать технику безопасной работы при машинном доении коров; 10.2.9.6 соблюдать технику безопасности при работе с аппаратами и агрегатами
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 обсуждать и оценивать полученную продукцию; 10.3.1.2 самостоятельно подготовить доильные аппараты; 10.3.1.3 уметь самостоятельно доить вручную; 10.3.1.4 уметь анализировать рационы кормления животных; 10.3.1.5 определять виды грубых и концентрированных кормов; 10.3.1.6 соблюдать правила техники безопасности при работе в животноводстве; 10.3.1.7 распознавать продуктивность животных.

Приложение 13
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Пчеловодство"

117. Программа по профилю "Пчеловодство" включает следующие разделы:

118. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование".

1) раздел "Общие сведения о предмете труда";

2) раздел "Улей, пчеловодный инвентарь и пасечные постройки";

3) раздел "Правила безопасной работы в мастерской и на пасеке";

4) раздел "Охрана труда и трудовое законодательство".

119. Раздел "Технология изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) биология пчелиной семьи;

2) весенние работы на пасеке;

3) летние работы на пасеке;

4) осенние работы на пасеке;

5) зимний уход за пчелами;

6) кормовая база и опыление;

7) получение продуктов пчеловодства, их хранение и переработка;

8) болезни, враги и вредители пчел;

9) технология столярных работ;

10) декоративно-прикладное творчество.

120. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда.

121. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Пчеловодство"; 7.1.1.3 знать особенности профессии пчеловод; 7.1.1.4 понимать и использовать специальную и техническую терминологию в самостоятельной речи	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Пчеловодство"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций при уходе за пчелами; 8.1.1.4 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций 8.1.1.5 самостоятельно организовывать рабочее место	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Пчеловодство"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на промышленных пасеках; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при уходе за пчелами и выполнении столярных работ	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 понимать значение пчеловодства в развитии сельского хозяйства Республики Казахстан; 10.1.1.3 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.4 иметь привычку к трудовой деятельности, как необходимом условию современной жизни; 10.1.1.5 учитывать свойства материалов при изготовлении предметов труда
1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление об эволюции жилища для пчел; 7.1.2.2 различать борть, колоду и сапетку; 7.1.2.3 знать историю создания рамочного улья; 7.1.2.4 иметь представление об устройстве рамочного улья; 7.1.2.5 знать устройство ульевой рамки; 7.1.2.6 знать назначение проволоки пчеловодной; 7.1.2.7 знать устройство приспособления для протягивания и натяжки проволоки в ульевой рамке; 7.1.2.8 понимать назначение вощины; 7.1.2.9 иметь представление о назначении подушки и холстика для ульев; 7.1.2.10 знать устройство и назначение пасечной стамески; 7.1.2.11 иметь представление об устройстве и назначении паровой воскотопки; 7.1.2.12 иметь представление о спецодежде пчеловода; 7.1.2.13 различать конструкцию ящика для переноски сотовых рамок от конструкции рабочего ящика пчеловода; 7.1.2.14 знать устройство и назначение пасечной вилочки и пасечного ножа; 7.1.2.15 иметь представление о назначении дымаря; 7.1.2.16 знать устройство ванночки для распечатывания сотовых рамок; 7.1.2.17 иметь представление об устройстве и назначение медогонки; 7.1.2.18 знать устройство и назначение фильтра для меда; 7.1.2.19 иметь сведения об устройстве поилки для пчел; 7.1.2.20 понимать назначение платформ для перевозки пчел; 7.1.2.21 иметь представление об устройстве и назначении зимовника для пчел; 7.1.2.22 знать названия и свойства древесных материалов применяемых для изготовления ульев и ульевых рамок; 7.1.2.23 знать устройство и назначение настольного сверлильного станка; 7.1.2.24 знать устройство и назначение ручного лобзика; 7.1.2.25 иметь представление о назначении шлифовальной шкурки	8.1.2.1 знать устройство двухкорпусного улья; 8.1.2.2 различать ульи лежаки, знать особенности их конструкции; 8.1.2.3 иметь сведения об устройстве транспортных ящиков для перевозки пчел; 8.1.2.4 знать цвета, в которые окрашивают ульи для пчел; 8.1.2.5 знать классификацию ульевых рамок; 8.1.2.6 ознакомиться с конструкциями летковых заградителей; 8.1.2.7 иметь представление о трутневой вощине; 8.1.2.8 иметь сведения о видах утепляющих материалов для ульев; 8.1.2.9 иметь сведения о конструкциях пасечных стамесок; 8.1.2.10 иметь представление о моделях блуз, шлемов и перчаток для работы с пчелами; 8.1.2.11 знать назначение и применение ульевой перегородки; 8.1.2.12 знать назначение пасечной щетки; 8.1.2.13 знать устройство дымаря; 8.1.2.14 различать инструменты для крепления вощины к проволоке на ульевой рамке; 8.1.2.15 знать устройство четырехрамочной медогонки; 8.1.2.16 ознакомиться с конструкцией и назначением дырокола; 8.1.2.17 иметь представление об устройстве пасечной тележки; 8.1.2.18 знать назначение потолочин для ульев; 8.1.2.19 понимать назначение весов для контрольного улья; 8.1.2.20 знать устройство зимовника и его характеристики 8.1.2.21 иметь сведения о классификации пчеловодных платформ; 8.1.2.22 знать устройство сверл, их виды; 8.1.2.23 различать назначение напильников по насечке; 8.1.2.24 знать основные виды клея для древесины и их свойства; 8.1.2.25 определять виды крепежных изделий; 8.1.2.26 понимать устройство коловорота, ручных дрелей; 8.1.2.27 различать ручные пилы: типы, конструкции и назначение.	9.1.2.1 знать устройство многокорпусного улья, магазинных надставок; 9.1.2.2 иметь представление о конструкциях скрепов для ульев; 9.1.2.3 различать ульевые рамки для многокорпусного улья и магазинной надставки; 9.1.2.4 иметь сведения об устройстве и назначении хватки для рамок; 9.1.2.5 иметь представление об устройстве гравировальных вальцев для кустарного производства вощины; 9.1.2.6 знать устройство и назначение пыльцеуловителя; 9.1.2.7 знать назначение маточной клеточки и маточного колпачка; 9.1.2.8 иметь представление о конструкциях потолочных кормушек для пчел; 9.1.2.9 иметь сведения о свойствах утепляющих материалов для ульев; 9.1.2.10 иметь представление об оборудовании для снятия роя (роевня, привой); 9.1.2.11 иметь представление об устройстве и назначении солнечной воскотопки; 9.1.2.12 знать виды и свойства топлива для дымаря; 9.1.2.13 иметь представление о конструкции палатки для осмотра пчел; 9.1.2.14 иметь сведения о конструкции подъемника для ульев; 9.1.2.15 знать классификацию медогонок по количеству рамок; 9.1.2.16 различать хордиальную и радиальную медогонки; 9.1.2.17 иметь сведения о таре для хранения и транспортировки меда; 9.1.2.18 знать виды зимовников; 9.1.2.19 иметь представлении об устройстве кочевого вагончика; 9.1.2.20 знать правила хранения древесного материала, способы и цель сушки; 9.1.2.21 иметь представление об устройстве и назначение токарного станка по дереву; 9.1.2.22 знать виды, устройство и применение ручного электрифицированного инструмента; 9.1.2.23 понимать назначение шпатлевки; 9.1.2.24 знать основные виды деревообрабатывающих станков, их назначение; 9.1.2.25 знать основные виды лаков для древесины и их свойства; 9.1.2.26 определять основные пиломатериалы; 9.1.2.27 знать характеристики листовых материалов (ДВП, ДСП, фанера)	10.1.2.1 знать устройство и назначение наблюдательного улья; 10.1.2.2 иметь представление об устройстве и назначении брачного улья; 10.1.2.3 знать особенности ульев с летками на теплый и холодный занос; 10.1.2.4 иметь представление о сотовых рамках для получения секционного меда; 10.1.2.5 иметь представление о ядосборных рамках; 10.1.2.6 иметь представление о конструкции и назначении удалителя пчел; 10.1.2.7 иметь общее представление о промышленном производстве вощины; 10.1.2.8 знать устройство и принцип работы электронаващивателя; 10.1.2.9 знать устройство и назначение разделительной решетки; 10.1.2.10 иметь общее представление о конструкции парового и электрического ножей для распечатки сотовых рамок; 10.1.2.11 иметь сведения об устройстве станка для распечатки сотовых рамок; 10.1.2.12 иметь представление об устройстве станка для отжима забруса; 10.1.2.13 знать устройство электрической медогонки; 10.1.2.14 иметь представление о медогонках с программным управлением; 10.1.2.15 ознакомиться с конструкцией отстойников для меда; 10.1.2.16 понимать устройство камер для декристаллизации меда; 10.1.2.17 иметь представление об устройстве и принципе работы воскотопки-воскопресса; 10.1.2.18 знать оборудование, инструменты для искусственного вывода пчеломаток; 10.1.2.19 иметь представление о конструкции пчелопавильона; 10.1.2.20 понимать устройство сушильных камер; 10.1.2.21 знать особенности раскроя фанеры, ДСП, ДВП; 10.1.2.22 знать устройство и принцип работы лобзикового станка
1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	7.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при вырезании сот и чистке ульевых рамок; пасечной стамеской; 7.1.3.2 иметь представление о правилах поведения на пасеке; 7.1.3.3 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным столярным инструментом; 7.1.3.4 соблюдать приемы безопасной работы на сверлильном станке	8.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручной дрелью и коловоротом; 8.1.3.2 соблюдать приемы безопасной работы при распечатывании сотовых рамок пасечной вилочкой; 8.1.3.3 иметь представление о правилах техники безопасности при работе на медогонке; 8.1.3. 3 знать особенности безопасной работы при обслуживании паровой воскотопки	9.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным электрифицированным инструментом; 9.1.3.2 знать особенности безопасных приемов при переносе ульев с пчелами; 9.1.3.3 иметь представление о правилах техники безопасности при работе на медогонке с оборачивающимися кассетами; 9.1.3.4 соблюдать требования пожарной безопасности при разжигании и пользовании дымарем	10.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе на лобзиковом станке; 10.1.3.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.3.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах; 10.1.3.4 знать особенности безопасных приемов при переносе емкостей с медом; 10.1.3.5 соблюдать правила техники безопасности при обработке пчел лекарственными препаратами
1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.4.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.1.4.2 понимать правила поведения на пасеке; 7.1.4.3 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха	8.1.4.1 знать причины, меры предосторожности и предупреждения травматизма при производстве работ в мастерской и на пасеке; 8.1.4.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения; 8.1.4.3 иметь представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан	9.1.4.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.4.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 9.1.4.3 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре	10.1.4.1ознакомиться с законом о пчеловодстве Республики Казахстна; 10.1.4.2 понимать организацию работы по охране труда в пчеловодстве и при деревообработке; 10.1.4.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены; 10.1.4.4 выполнять требования пожарной безопасности на пасеке и в мастерской

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1. Биология пчелиной семьи	7.2.1.1 знать состав пчелиной семьи; 7.2.1.2 распознавать по внешнему виду пчеломатку, трутня, рабочую пчелу; 7.2.1.3 иметь представление о роли пчеломатки, трутня, рабочей пчелы; 7.2.1.4 знать наружное строение пчелы; 7.2.1.5 иметь представление о пчелиных постройках; 7.2.1.6 иметь представление о форме ячеек на сотах, их назначении; 7.2.1.7 иметь сведения о процессе восковыделения у пчел; 7.2.1.8 иметь понятие о гнезде пчел и пчелином расплоде; 7.2.1.9 иметь общее представление о жизни пчелиной семьи в течении года	8.2.1.1 иметь представление о распределении обязанностей между пчелами в зависимости от возраста; 8.2.1.2 иметь представление о строении тела пчелы (головы, груди, брюшка, ножек, крыльев); 8.2.1.3 иметь представление о строении жала и ужалении; 8.2.1.4 распознавать на сотовой рамке расплод открытый и закрытый; 8.2.1.5 различать основные виды ячеек на сотовой рамке; 8.2.1.6 знать признаки начала восковыделения у пчел; 8.2.1.7 иметь представление о процессе сбора пчелами нектара; 8.2.1.8 знать стадии развития рабочей пчелы; 8.2.1.9 ознакомиться с порядком жизнедеятельности пчелиной семьи в течении года	9.2.1.1 иметь представление о разделении рабочих пчел на ульевых и летных; 9.2.1.2 иметь представление о проведении ориентировочных облетов молодых пчел; 9.2.1.3 иметь сведения о продолжительности жизни рабочих пчел, трутня, матки; 9.2.1.4 иметь представление о системе органов пищеварения пчелы; 9.2.1.5 изучить органы дыхания и кровообращения пчелы; 9.2.1.6 распознавать пчелиный и трутневый расплод; 9.2.1.7 различать переходные, боковые, медовые ячейки, знать их назначение; 9.2.1.8 знать факторы, влияющие на восковыделение пчел; 9.2.1.9 иметь представление о процессе переработки пчелами нектара в мед; 9.2.1.10 иметь представление о процессе приготовления пчелами перги; 9.2.1.11 знать периодичность в жизнедеятельности пчел	10.2.1.1знать признаки матки трутовки, причины ее появления; 10.2.1.2 знать причины появления трутовочной семьи; 10.2.1.3 распознавать горбатый расплод; 10.2.1.4 иметь представление об органах обоняния, осязания, слуха пчелы; 10.2.1.5 иметь представление о слюнных железах у пчел; 10.2.1.6 получить сведения о строении и функциях органов слуха, зрения, обоняния, осязания пчелы; 10.1.2.7 иметь представление о системе сигнализации пчел (танцы пчел); 10.1.2.8 иметь сведения о передвижении и полете пчелы; 10.1.2.9 иметь сведения о маточном молочке; 10.1.2.10 иметь сведения о выводе и замене пчеломаток; 10.1.2.11 различать плодных и неплодных маток
2.2 Весенние работы на пасеке	7.2.2.1 иметь представление о сроках выставки пчел из зимовника; 7.2.2.2 уметь устанавливать поилку; 7.2.2.3 осуществлять заготовку топлива для дымаря; 7.2.2.4 иметь общее представление о весеннем облете пчел; 7.2.2.5 иметь представление о весенней ревизии пчелосемей; 7.2.2.6 получить первоначальные навыки чистки ульев; 7.2.2.7 выполнять мойку ульев; 7.2.2.8 расставлять улья для просушки; 7.2.2.9 иметь представление о дезинфекции ульев; 7.2.2.10 иметь представление о технике осмотра пчелиных семей; 7.2.2.11 иметь представление о весеннем уходе за пчелами; 7.2.2.12 уметь протягивать проволоку в ульевую рамку; 7.2.2.13 владеть навыками вырезания старых сот; 7.2.2.14 уметь чистить сотовые рамки; 7.2.2.15 владеть приемами удаления старой проволоки из ульевых рамок; 7.2.2.16 иметь представление о расширении гнезд и росте пчелиной семьи; 7.2.2.17 иметь представление о ведении документации на пасеке	8.2.2.1 иметь представление о выборе участка для выставки пчел из зимовника; 8.2.2.2 знать правила переноски и расстановки ульев; 8.2.2.3 иметь представление о приемах разжигания дымаря; 8.2.2.4 уметь оказывать помощь при ужалении; 8.2.2.5 проводить наблюдение за первым весенним облетом; 8.2.2.6 иметь представление о действии пчел во время первого весеннего облета; 8.2.2.7 знать технику осмотра пчел; 8.2.2.8 уметь пользоваться инвентарем для осмотра пчел; 8.2.2.9 определять силу семьи при проведении первого осмотра пчел; 8.2.2.10 уметь чистить ульи с отделением воска и прополиса; 8.2.2.11 владеть приемами дезинфекции ульев и инвентаря; 8.2.2.12 иметь представление о пересаживании пчел в чистые ульи; 8.2.2.13 иметь представление о способах сокращения и утепления гнезд; 8.2.2.14 иметь представление об объединении семей; 8.2.2.15 знать причины весенней подкормки пчел; 8.2.2.16 владеть приемами расширения гнезда пчел сотовыми рамками; 8.2.2.17 знать способы крепления вощины к проволоке на ульевой рамке	9.2.2.1знать требования к площадке для выставки пчел из зимовника; 9.2.2.2 производить подготовку площадки для выставки пчел; 9.2.2.3 уметь выносить ульи с пчелами из зимовника; 9.2.2.4 знать свои действия в случае вылета пчел при переносе ульев; 9.2.2.5 определять состояние пчелосемей, наблюдая за первым облетом; 9.2.2.6 уметь выявлять плохо перезимовавшие семьи; 9.2.2.7 знать правила пожарной безопасности при разжигании дымаря; 9.2.2.8 уметь пользоваться дымарем при осмотре пчел; 9.2.2.9 владеть техникой осмотра пчел; 9.2.2.10 владеть приемами пересаживания пчел в чистые ульи; 9.2.2.11 уметь отыскивать пчеломатку; 9.2.2.12 определять количество и качество корма при первом осмотре; 9.2.2.13 знать приемы сокращения и утепления гнезд; 9.2.2.14 знать приемы объединения пчелосемей; 9.2.2.15 знать виды весенней подкормки пчел; 9.2.2.16 иметь представление о технологии приготовления медовой сыты, сахарного сиропа; 9.2.2.17 владеть приемами раздачи кормушек для пчел; 9.2.2.18 владеть приемами расширения гнезд рамками с сушью и вощиной; 9.2.2.19 уметь наващивать рамки; 9.2.2.20 иметь представление о ведении журнала осмотров пчелосемей	10.2.2.1. уметь выбирать участок для выставки пчел из зимовника; 10.2.2.2 иметь представление о проведении сверхраннего облета в теплице; 10.2.2.3 владеть техникой осмотра пчел в ульях разных типов; 10.2.2.4 владеть приемами разжигания дымаря; 10.2.2.5 знать характеристику топлива для дымаря; 10.2.2.6 иметь представление о способах исправления безматочных семей; 10.2.2.7 определять качество маток по расплоду; 10.2.2.8 владеть приемами сокращения и ограничения гнезда; 9.2.2.9 владеть приемами объединения пчелосемей; 10.2.2.10 знать способы подсиливания семей; 10.2.2.11 иметь сведения о причинах слета пчел из улья; 10.2.2.12 иметь навыки по приготовлению подкормки для пчел; 10.2.2.13 владеть приемами подкормки пчел; 10.2.2.14 производить натяжку проволоки на ульевой рамке; 10.2.2.15 владеть различными приемами крепления вощины; 10.2.2.16 иметь представление о расширении гнезд установкой вторых корпусов; 10.2.2.17 заполнять журнал осмотра пчелосемей
2.3 Летние работы на пасеке	7.2.3.1 иметь представление о подготовке пчелосемей для транспортировки на медосбор; 7.2.3.2 иметь сведения о способах перевозки ульев; 7.2.3.3 иметь представление о содержании пчел на земле и на платформах; 7.2.3.4 иметь представление о процессе роения пчел; 7.2.3.5 иметь представление о главном взятке и подготовке пчелосемей к нему; 7.2.3.6 иметь представление о поддерживающем взятке; 7.2.3.7 иметь общее представление о содержании пчел в различных типах ульев; 7.2.3.8 иметь сведения о преимуществах и недостатках основных типов ульев; 7.2.3.9 иметь представление об обороте сотовых рамок и их обновлении; 7.2.3.10 иметь представление об отборе из ульев сотовых рамок с медом для откачивания; 7.2.3.11 владеть приемами подготовки медогонки и инвентаря для откачивания меда; 7.2.3.12 получить первоначальные навыки распечатывания сотовых рамок пасечной вилочкой; 7.2.3.13 получить первоначальные навыки работы на медогонке; 7.2.3.14 иметь представление об уменьшении количества рабочих пчел в пчелосемьях после главного медосбора	8.2.3.1 знать способы скрепления сотовых рамок в ульях перед транспортировкой пчел; 8.2.3.2 иметь представление о назначении и конструкции клиньев для рамок; 8.2.3.3 иметь сведения о скрепах для ульев; 8.2.3.4 знать преимущества и недостатки содержания пчел на земле и на платформах; 8.2.3.5 знать причины и признаки роения пчел; 8.2.3.6 иметь представление о приспособлениях для привлечения и снятия роя; 8.2.3.7 знать способы снятия роя; 8.2.3.8 иметь сведения о потребности пчел в сотах во время главного взятка; 8.2.3.9 иметь представление о технологии содержании пчел в двухкорпусных ульях; 8.2.3.10 использовать разделительную решетку; 8.2.3.11 уметь определять сотовые рамки со зрелым медом; 8.2.3.12 владеть приемами отбора сотовых рамок с медом из улья; 8.2.3.13 владеть приемами распечатывания сотовых рамок пасечной вилочкой; 8.2.3.14 владеть технологией откачивания меда на медогонке с не оборачивающимися кассетами; 8.2.3.15 знать причины уменьшения работ в пчелосемьях по окончании главного взятка; 8.2.3.16 владеть приемами сокращения гнезд путем снятия корпусов	9.2.3.1 уметь расклинивать сотовые рамки в улье перед транспортировкой пчел; 9.2.3.2 знать способы скрепления частей ульев; 9.2.3.3 знать способы крепления ульев на пчеловодных платформах; 9.2.3.4 иметь представление о расстановке ульев при их содержании на земле; 9.2.3.5 знать о значении вентиляции в ульях при перевозке пчел; 9.2.3.6 иметь представление о способах предотвращающих роение; 9.2.3.7 уметь различать роевые и свищевые маточники; 9.2.3.8 иметь представление об использовании роев для прироста пасеки; 9.2.3.9 иметь представление о приемах работы с пчелосемьей, отпустившей рой; 9.2.3.10 иметь сведения об искусственном делении семьи пчел, путем организации отводков; 9.2.3.11 иметь сведения о потребности пчел в сотах в зависимости от величины взятка; 9.2.3.12 иметь представление о технологии содержании пчел в ульях лежаках; 9.2.3.13 использовать магазинную надставку и удалитель пчел; 9.2.3.14 иметь представление о технологии усиления пчелосемей с использованием маток-помощниц; 9.2.3.15 иметь сведения о причинах и способах замены пчеломаток; 9.2.3.16 получить навыки распечатывания рамок с медом пасечным ножом; 9.2.3.17 владеть технологией откачивания меда на медогонке с оборачивающимися кассетами	10.2.3.1 уметь скреплять сотовые рамки в ульях; 10.2.3.2 владеть приемами скрепления частей ульев лентами, скрепами, кронштейнами; 10.2.3.3 уметь осуществлять погрузку и разгрузку ульев; 10.2.3.4 знать о причинах запаривания пчел; 10.2.3.5 иметь представление о расположении платформ с пчелами относительно медоносов; 10.2.3.6 иметь представление о способах борьбы с роением; 10.2.3.7 знать приемы работы с пчелосемьей, отпустившей рой; 10.2.3.8 знать приемы организации сборных отводков; 10.2.3.9 иметь понятия о тихой смене маток; 10.2.3.10 иметь общее понятие о селекционной работе на пасеке; 10.2.3.11 иметь представление о содержании пчел в многокорпусных ульях; 10.2.3.12 иметь сведения о создании семей медовиков; 10.2.3.13 владеть приемами отбора рамок с медом из улья; 10.2.3.14 уметь снимать магазинные надставки с ульев; 10.2.3.15 знать приемы обсушки откаченных рамок; 10.2.3.16 владеть приемами распечатывания рамок пасечным ножом; 10.2.3.17 иметь представление об устройстве и принципе работы электрических медогонок
2.4 Осенние работы на пасеке	7.2.4.1 получить навыки по сокращению гнезд; 7.2.4.2 уметь складировать пустые корпуса; 7.2.4.3 владеть приемами установки сотовых рамок в переносные ящики; 7.2.4.4 знать количество кормовых запасов необходимых для зимовки пчел; 7.2.4.5 иметь представление об осенней подкормке пчел	8.2.4.1 иметь представление о сборке гнезда пчел на зиму; 8.2.4.2 знать причины осенней подкормки пчел; 8.2.4.3 иметь представление об условиях хранения пустых сотовых рамок; 8.2.4.4 иметь представление о способах зимовки пчел; 8.2.4.5 иметь представление о сроках постановки пчел в зимовник	9.2.4.1 владеть приемами сокращения гнезд в ульях лежаках; 9.2.4.2 уметь применять ульевую перегородку при сокращении гнезд; 9.2.4.3 иметь навыки сборки гнезда пчел на зиму; 9.2.4.4 иметь представление о способах подсчета кормовых запасов в ульях; 9.2.4.5 владеть навыками осенней подкормки пчел сахарным сиропом; 9.2.4.6 иметь представление о пчелином воровстве	10.2.4.1 иметь представление об осеннем наращивании пчел; 10.2.4.2 иметь навыки формирования гнезд в ульях разных видов; 10.2.4.3 уметь готовить подкормку для осеннего наращивания пчел и пополнения запасов корма; 10.2.4.4 иметь навыки раздачи подкормки для осеннего наращивания пчел; 10.2.4.5 уметь заносить ульи с пчелами в зимовник
2.5 Зимний уход за пчелами	7.2.5.1 иметь общее представление о поведении пчел внутри клуба; 7.2.5.2 иметь представление об уходе за пчелами в зимовнике; 7.2.5.3 иметь сведения о проведении зимней подкормки пчел	8.2.5.1 ознакомиться с технологией прослушивания пчел во время зимовки; 8.2.5.2 знать причины зимней подкормки пчел; 8.2.5.3 знать основные виды зимней подкормки пчел	9.2.5.1 знать мероприятия по уходу за пчелами в зимовнике; 9.2.5.2 знать способы прослушивания пчелосемей; 9.2.5.3 ознакомиться с технологией раздачи зимней подкормки; 9.2.5.4 иметь представление о передвижении клуба пчел внутри улья	10.2.5.1знать порядок расстановки ульев в зимовнике; 10.2.5.2 владеть технологией приготовления корма для зимней подкормки пчел; 10.2.5.3 осуществлять регулировку температуры и влажности воздуха в зимовнике
2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	7.2.6.1 иметь понятие о кормовой базе пчел; 7.2.6.2 иметь понятие о медоносных растениях; 7.2.6.3 знать названия основных весенних медоносных растений; 7.2.6.4 распознавать основные весенние медоносные растения по гербарным образцам; 7.2.6.5 иметь общее представление о сборе пчелами с цветов нектара и пыльцы; 7.2.6.6 иметь общее представление о приготовлении пчелами меда из нектара; 7.2.6.7 знать, что мед и перга являются основной пищей пчел	8.2.6.1 иметь представление о количестве корма, потребляемое пчелиной семьей; 8.2.6.2 распознавать весенние медоносные растения, растущие на территории школы; 8.2.6.3 знать названия основных летних медоносов; 8.2.6.4 иметь сведения о сроках цветения медоносов; 8.2.6.5 иметь представление о процессе сбора пчелами нектара и цветочной пыльцы; 8.2.6.6 знать, что такое обножка пчелиная; 8.2.6.7 иметь сведения о перге, являющейся кормом для личинок; 8.2.6.8 иметь сведения о важности медоносных пчел в процессе опыления сельхозкультур	9.2.6.1 знать характеристику медоносных растений по времени цветения и по месту обитания; 9.2.6.2 иметь понятие о медопродуктивности растений; 9.2.6.3 уметь распознавать летние медоносы, знать сроки цветения; 9.2.6.4 иметь представление о влиянии температуры воздуха, солнечного света, влажности воздуха, почвенной влаги на нектаровыделение; 9.2.6.5 иметь представление о процессе приготовления пчелами перги из обножки; 9.2.6.6 иметь представление о сборе пчелами падевого меда; 9.2.6.7 иметь сведения о размещении ульев на участке для опыления сельхозкультур	10.2.6.1 иметь представление о составлении медового баланса пасеки; 10.2.6.2 иметь сведения об основных сельскохозяйственных медоносах региона и распознавать их; 10.2.6.3 знать примерные сроки цветения основных медоносов; 10.2.6.4 иметь представление о выборе пастбищного участка, обеспечивающего ранний, средний, поздний медосбор (взяток); 10.2.6.5 иметь сведения о методах увеличении и улучшении кормовой базы пчеловодства; 10.2.6.6иметь представление о непрерывном медоносном конвейере; 10.2.6.7 иметь представление о дрессировке пчел на запах и на территорию при опылении сельхозкультур
2.7 Технология продуктов пчеловодства	7.2.7.1 иметь сведения о полезных свойствах меда и его значении в жизни человека; 7.2.7.2 ознакомиться с процессом кристаллизации меда; 7.2.7.3 иметь сведения об органолептических свойствах меда (цвет, вкус, запах); 7.2.7.4 иметь представление о восковом сырье; 7.2.7.5 знать, что такое забрус и его свойства; 7.2.7.6 уметь загружать паровую воскотопку воскосырьем и заправлять ее водой; 7.2.7.7 иметь общее представление о свойствах воска; 7.2.7.8 иметь сведения об использовании воска в пчеловодстве и разных отраслях; 7.2.7.9 иметь представление о свойствах прополиса; 7.2.7.10 владеть первоначальными навыками сбора прополиса с поверхности сотовых рамок	8.2.7.1 иметь представление о классификации меда; 8.2.7.2 иметь представление о зрелости меда; 8.2.7.3 ознакомиться с технологией отстаивания меда; 8.2.7.4 знать факторы, влияющие на скорость кристаллизации меда и его классификацию в зависимости от размера кристаллов; 8.2.7.5 различать виды воскового сырья; 8.2.7.6 знать технологию очистки воска, полученного из воскотопки; 8.2.7.7 знать свойства воска; 8.2.7.8 иметь представление о производстве вощины; 8.2.7.9 иметь представление о пасечной мерве; 8.2.7.10 владеть приемами сбора прополиса с поверхностей сотовых рамок и внутренних стенок ульев; 8.2.7.11 иметь сведения о лечебных свойствах прополиса	9.2.7.1 иметь сведения о влажности меда; 9.2.7.2 иметь представление о напрыске меда; 9.2.7.3 определять зрелость меда простейшим способом; 9.2.7.4 различать центробежный, сотовый и секционный мед; 9.2.7.5 ознакомиться с процессом декристаллизации меда; 9.2.7.6 иметь сведения об условиях хранения меда; 9.2.7.7 иметь представление о технологии получения воска в солнечной воскотопке; 9.2.7.8 иметь сведения о производстве вощины кустарным способом; 9.2.7.9 знать требования к хранению воска; 9.2.7.10 иметь представление о приспособлениях для увеличения сбора прополиса; 9.2.7.11 иметь представление об отборе обножки с помощью пыльцеуловителя	10.2.7.1 иметь представление о получении падевого меда; 10.2.7.2 знать свойства падевого меда; 10.2.7.3 ознакомиться с технологией купажирования меда; 10.2.7.4 ознакомиться с требованиями к упаковке меда; 10.2.7.5 иметь представление о гигроскопичности меда; 10.2.7.6 иметь сведения о фальсификации меда; 10.2.7.7 иметь представление о технологии получения воска с использованием воскопресса; 10.2.7.8 иметь представление об автоматической линии по производству вощины; 10.2.7.9 иметь представление о технологии сбора маточного молочка; 10.2.7.10 иметь представление о технологии сбора пчелиного яда
2.8 Болезни, враги и вредители пчел	7.2.8.1 иметь общее понятие о болезнях пчел и расплода; 7.2.8.2 иметь понятие о заразных и незаразных болезнях; 7.2.8.3 иметь навыки по проведению санитарно - гигиенических условий на пасеке и в помещениях; 7.2.8.4 иметь общее представление о врагах пчел и вредителях продуктов пчеловодства	8.2.8.1 получить представление о признаках здоровой и больной семьи; 8.2.8.2 иметь сведения о причинах болезней; 8.2.8.3 иметь общее представление о препаратах и способах лечения пчел; 8.2.8.4 распознавать врагов пчел и вредителей продуктов пчеловодства	9.2.8.1 знать признаки заболевания пчел аскосферозом, нозематозом, варроатозом; 9.2.8.2 иметь сведения о заразных и незаразных заболеваниях пчел и расплода; 9.2.8.3 владеть приемами обработки пчелосемей от варроатоза; 9.2.8.4 иметь представление о способах борьбы с восковой молью	10.2.8.1 знать признаки заболевания пчел американским и европейским гнильцом; 10.2.8.2 иметь сведения о химическом, нектарном и пыльцевом токсикозе; 10.2.8.3 иметь представление о защите пасеки при обработке медоносных сельскохозяйственных культур ядохимикатами
2.9 Технология столярных работ	7.2.9.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.9.2 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника; 7.2.9.3 владеть приемами работы шлифовальной шкуркой; 7.2.9.4 владеть приемами пиления древесины ножовкой; 7.2.9.5 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею. 7.2.9.6 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий на станке	8.2.9.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу с помощью учителя; 8.2.9.2 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, шерхебелем); 8.2.9.3 выполнять шпатлевание углублений, трещин при ремонте ульев; 8.2.9.4 владеть приемами работы напильником и рашпилем; 8.2.9.5 выполнять долбление гнезд и отверстий; 8.2.9.6 выполнять сверление отверстий коловоротом и ручной дрелью	9.2.9.1 выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.9.2 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.9.3 владеть приемами работы электродрелью, сверлением отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов; 9.2.9.4 выполнять раскрой столярных плит, фанеры, ДСП и ДВП; 9.2.9.5 владеть приемами работы на лобзиковом станке; 10.2.9.6 иметь представление о приемах работы на токарном станке по дереву	10.2.9.1 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 10.2.9.2 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.9.3 определять основные повреждения ульев, уметь их устранять; 10.2.9.4 владеть приемами работы ручным электрическим инструментом; 10.2.9.5 выполнять работы масляной и эмалевой красками, олифой
2.10 Декоративно-прикладное творчество	7.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка по шаблону; 7.2.10.2 владеть приемами выпиливания ручным лобзиком; 7.2.10.3 выпиливать ручным лобзиком простые миниатюры; 7.2.10.4 иметь представление о способах нанесения лака и морилки на изделия	8.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка через копировальную бумагу; 8.2.10.2 выпиливать ручным лобзиком объемные миниатюры; 8.2.10.3 производить сборку миниатюр с учителем; 8.2.10.4 владеть приемами выжигания по дереву	9.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком панно и пазлы; 9.2.10.2 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.10.3 владеть приемами резьбы по дереву; 9.2.10.4 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками различных видов	10.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком изделия со сложным рисунком; 10.2.10.2 владеть приемами выпиливания на лобзиковом станке; 10.2.10.3 владеть приемами гравировки по дереву; 10.2.10.4 самостоятельно производить сборку изделия

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1. Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.5 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Пчеловодство" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Пчеловодство";
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление об эволюции жилища для пчел; 7.1.2.2 различать борть, колоду и сапетку; 7.1.2.3 знать историю создания рамочного улья; 7.1.2.4 иметь представление об устройстве рамочного улья; 7.1.2.5 знать устройство ульевой рамки; 7.1.2.6 знать устройство и назначение пасечной стамески; 7.1.2.7 иметь представление о спецодежде пчеловода; 7.1.2.8 знать устройство и назначение пасечной вилочки и пасечного ножа; 7.1.2.9 знать устройство ванночки для распечатывания сотовых рамок; 7.1.2.10 иметь представление об устройстве и назначение медогонки; 7.1.2.11 знать устройство и назначение фильтра для меда; 7.1.2.12 знать устройство и назначение ручного лобзика; 7.1.2.13 иметь представление о назначении шлифовальной шкурки
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	7.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при вырезании сот и чистке ульевых рамок; пасечной стамеской; 7.1.3.2 иметь представление о правилах поведения на пасеке;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.4.1 понимать правила поведения на пасеке; 7.1.4.2 понимать правила безопасности работы в мастерской;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1.Биология пчелиной семьи	7.2.1.1 знать состав пчелиной семьи; 7.2.1.2 распознавать по внешнему виду пчеломатку, трутня, рабочую пчелу; 7.2.1.3 иметь представление о роли пчеломатки, трутня, рабочей пчелы; 7.2.1.4 знать наружное строение пчелы; 7.2.1.5 иметь представление о пчелиных постройках; 7.2.1.6 иметь представление о форме ячеек на сотах, их назначении
	2.3 Летние работы на пасеке	7.2.3.1 иметь представление об отборе из ульев сотовых рамок с медом для откачивания; 7.2.3.2 владеть приемами подготовки медогонки и инвентаря для откачивания меда; 7.2.3.3 получить первоначальные навыки распечатывания сотовых рамок пасечной вилочкой; 7.2.3.4 получить первоначальные навыки работы на медогонке; 7.2.3.5 иметь представление об уменьшении количества рабочих пчел в пчелосемьях после главного медосбора
	2.4 Осенние работы на пасеке	7.2.4.1 получить навыки по сокращению гнезд; 7.2.4.2 уметь складировать пустые корпуса; 7.2.4.3 владеть приемами установки сотовых рамок в переносные ящики; 7.2.4.4 знать количество кормовых запасов необходимых для зимовки пчел; 7.2.4.5 иметь представление об осенней подкормке пчел
	2.5 Зимний уход за пчелами	7.2.5.1 иметь представление об уходе за пчелами в зимовнике
	2.6 Кормовая база	7.2.6.1 иметь понятие о кормовой базе пчел; 7.2.6.2 иметь общее представление о сборе пчелами с цветов нектара и пыльцы; 7.2.6.3 иметь общее представление о приготовлении пчелами меда из нектара; 7.2.6.4 знать, что мед и перга являются основной пищей пчел
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	7.2.7.1 иметь сведения о полезных свойствах меда и его значении в жизни человека; 7.2.7.2 ознакомиться с процессом кристаллизации меда; 7.2.7.3 иметь сведения об органолептических свойствах меда (цвет, вкус, запах); 7.2.7.4 иметь представление о восковом сырье; 7.2.7.5 знать, что такое забрус и его свойства
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	7.2.8.1 иметь общее понятие о болезнях пчел и расплода; 7.2.8.2 иметь понятие о заразных и незаразных болезнях
	2.9 Технология столярных работ	7.2.9.1 владеть приемами работы шлифовальной шкуркой; 7.2.9.2 владеть приемами пиления древесины ножовкой
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	7.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка по шаблону; 7.2.10.2 владеть приемами выпиливания ручным лобзиком
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1. стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.1.2. отмечать в работе достоинства и недостатки
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Пчеловодство"; 7.1.1.3 знать особенности профессии пчеловод; 7.1.1.4 понимать и использовать специальную и техническую терминологию в самостоятельной речи
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление об устройстве и назначении зимовника для пчел; 7.1.2.2 знать названия и свойства древесных материалов применяемых для изготовления ульев и ульевых рамок; 7.1.2.3 знать устройство и назначение настольного сверлильного станка; 7.1.2.4 иметь представление о назначении шлифовальной шкурки
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	7.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным столярным инструментом; 7.1.3.2 соблюдать приемы безопасной работы на сверлильном станке
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.4.1 понимать правила безопасности работы в мастерской
2. Технологии изготовления предмета труда	2.5 Зимний уход за пчелами	7.2.5.1 иметь общее представление о поведении пчел внутри клуба; 7.2.5.2 иметь представление об уходе за пчелами в зимовнике; 7.2.5.3 иметь сведения о проведении зимней подкормки пчел
	2.9 Технология столярных работ	7.2.9.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.9.2 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника; 7.2.9.3 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею. 7.2.9.4 владеть приемами работы шлифовальной шкуркой; 7.2.9.5 владеть приемами пиления древесины ножовкой; 7.2.9.6 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий на станке
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	7.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка по шаблону; 7.2.10.2 владеть приемами выпиливания ручным лобзиком; 7.2.10.3 выпиливать ручным лобзиком простые миниатюры
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.2 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Пчеловодство"; 7.1.1.3 знать особенности профессии пчеловод; 7.1.1.4 понимать и использовать специальную и техническую терминологию в самостоятельной речи
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать назначение проволоки пчеловодной; 7.1.2.2 знать устройство приспособления для протягивания и натяжки проволоки в ульевой рамке; 7.1.2.3 понимать назначение вощины; 7.1.2.4 иметь представление об устройстве и назначении паровой воскотопки
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	7.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным столярным инструментом; 7.1.3.2 соблюдать приемы безопасной работы на сверлильном станке
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.4.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.1.4.2 иметь представление о рабочем времени и времени отдыха;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Весенние работы на пасеке	7.2.2.1 уметь протягивать проволоку в ульевую рамку; 7.2.2.2 владеть навыками вырезания старых сот; 7.2.2.3 уметь чистить сотовые рамки; 7.2.2.4 владеть приемами удаления старой проволоки из ульевых рамок
	2.3 Летние работы на пасеке	7.2.3.1 иметь сведения о способах перевозки ульев; 7.2.3.2 иметь представление о содержании пчел на земле и на платформах; 7.2.3.3 иметь сведения о способах перевозки ульев; 7.2.3.4 иметь представление о содержании пчел на земле и на платформах
	2.5 Зимний уход за пчелами	7.2.5.1 иметь общее представление о поведении пчел внутри клуба; 7.2.5.2 иметь представление об уходе за пчелами в зимовнике; 7.2.5.3 иметь сведения о проведении зимней подкормки пчел
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	7.2.7.1 уметь загружать паровую воскотопку воскосырьем и заправлять ее водой; 7.2.7.2 иметь общее представление о свойствах воска; 7.2.7.3 иметь сведения об использовании воска в пчеловодстве и разных отраслях; 7.2.7.4 иметь представление о свойствах прополиса; 7.2.7.5 владеть первоначальными навыками сбора прополиса с поверхности сотовых рамок
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	7.2.8.1 иметь общее представление о врагах пчел и вредителях продуктов пчеловодства
	2.9 Технология столярных работ	7.2.9.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.9.2 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника; 7.2.9.3 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею; 7.2.9.4 владеть приемами работы шлифовальной шкуркой; 7.2.9.5 владеть приемами пиления древесины ножовкой;
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	7.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком простые миниатюры; 7.2.10.2 иметь представление о способах нанесения лака и морилки на изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.2 применять полученные знания в практической деятельности
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета "Пчеловодство"; 7.1.1.3 знать особенности профессии пчеловод; 7.1.1.4 понимать и использовать специальную и техническую терминологию в самостоятельной речи
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 иметь представление о назначении подушки и холстика для ульев; 7.1.2.2 различать конструкцию ящика для переноски сотовых рамок от конструкции рабочего ящика пчеловода; 7.1.2.3 иметь представление о назначении дымаря; 7.1.2.4 иметь сведения об устройстве поилки для пчел; 7.1.2.5 понимать назначение платформ для перевозки пчел
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	7.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при вырезании сот и чистке ульевых рамок; пасечной стамеской; 7.1.3.2 иметь представление о правилах поведения на пасеке; 7.1.3.3 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным столярным инструментом
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	7.1.4.1 понимать правила безопасности работы в мастерской; 7.1.4.2 понимать правила поведения на пасеке;
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	7.2.1.1 иметь сведения о процессе восковыделения у пчел; 7.2.1.2 иметь понятие о гнезде пчел и пчелином расплоде; 7.2.1.3 иметь общее представление о жизни пчелиной семьи в течении года
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Весенние работы на пасеке	7.2.2.1 иметь представление о сроках выставки пчел из зимовника; 7.2.2.2 уметь устанавливать поилку; 7.2.2.3 осуществлять заготовку топлива для дымаря; 7.2.2.4 иметь общее представление о весеннем облете пчел; 7.2.2.5 иметь представление о весенней ревизии пчелосемей; 7.2.2.6 получить первоначальные навыки чистки ульев; 7.2.2.7 выполнять мойку ульев; 7.2.2.8 расставлять улья для просушки; 7.2.2.9 иметь представление о дезинфекции ульев; 7.2.2.10 иметь представление о технике осмотра пчелиных семей; 7.2.2.11 иметь представление о весеннем уходе за пчелами; 7.2.2.12 иметь представление о расширении гнезд и росте пчелиной семьи; 7.2.2.13 иметь представление о ведении документации на пасеке
	2.3 Летние работы на пасеке	7.2.3.1 иметь представление о подготовке пчелосемей для транспортировки на медосбор; 7.2.3.2 иметь представление о процессе роения пчел; 7.2.3.3 иметь представление о главном взятке и подготовке пчелосемей к нему; 7.2.3.4 иметь представление о поддерживающем взятке
	2.6 Кормовая база	7.2.6.1 иметь понятие о медоносных растениях; 7.2.6.2 знать названия основных весенних медоносных растений; 7.2.6.3 распознавать основные весенние медоносные растения по гербарным образцам
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	7.2.7.1 уметь загружать паровую воскотопку воскосырьем и заправлять ее водой; 7.2.7.2 владеть первоначальными навыками сбора прополиса с поверхности сотовых рамок;
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	7.2.8.1 иметь навыки по проведению санитарно- гигиенических условий на пасеке и в помещениях;
	2.9 Технология столярных работ	7.2.9.1 ориентироваться в задании по образцу и чертежу с помощью учителя; 7.2.9.2 делать разметку карандашом с помощью линейки, угольника; 7.2.9.3 осуществлять сборку на гвоздях, шурупах, клею. 7.2.9.4 владеть приемами пиления древесины ножовкой; 7.2.9.5 осуществлять сверление сквозных и несквозных отверстий на станке
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	7.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком простые миниатюры; 7.2.10.2 иметь представление о способах нанесения лака и морилки на изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.2 понимать и удерживать в памяти инструкцию (задание на работу), ориентироваться в трудовой ситуации; 7.3.1.3 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Пчеловодство"
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать устройство двухкорпусного улья; 8.1.2.2 различать ульи лежаки, знать особенности их конструкции; 8.1.2.3 иметь сведения об устройстве транспортных ящиков для перевозки пчел; 8.1.2.4 знать цвета, в которые окрашивают ульи для пчел; 8.1.2.5 знать классификацию ульевых рамок; 8.1.2.6 иметь сведения о видах утепляющих материалов для ульев; 8.1.2.7 знать назначение и применение ульевой перегородки; 8.1.2.8 знать назначение пасечной щетки; 8.1.2.9 знать устройство четырехрамочной медогонки;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	8.1.3.1 соблюдать приемы безопасной работы при распечатывании сотовых рамок пасечной вилочкой; 8.1.3.2 иметь представление о правилах техники безопасности при работе на медогонке
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.4.1 знать причины, меры предосторожности и предупреждения травматизма при производстве работ в мастерской и на пасеке; 8.1.4.2 иметь представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	8.2.1.1 иметь представление о распределении обязанностей между пчелами в зависимости от возраста; 8.2.1.2 иметь представление о строении тела пчелы (головы, груди, брюшка, ножек, крыльев); 8.2.1.3 иметь представление о строении жала и ужалении
	2.3 Летние работы на пасеке	8.2.3.1 уметь определять сотовые рамки со зрелым медом; 8.2.3.2 владеть приемами отбора сотовых рамок с медом из улья; 8.2.3.3 владеть приемами распечатывания сотовых рамок пасечной вилочкой; 8.2.3.4 владеть технологией откачивания меда на медогонке с не оборачивающимися кассетами; 8.2.3.5 знать причины уменьшения работ в пчелосемьях по окончании главного взятка; 8.2.3.6 владеть приемами сокращения гнезд путем снятия корпусов
	2.4 Осенние работы на пасеке	8.2.4.1 иметь представление о сборке гнезда пчел на зиму; 8.2.4.2 знать причины осенней подкормки пчел; 8.2.4.3 иметь представление об условиях хранения пустых сотовых рамок; 8.2.4.4 иметь представление о способах зимовки пчел; 8.2.4.5 иметь представление о сроках постановки пчел в зимовник
	2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	8.2.6.1 иметь представление о количестве корма, потребляемое пчелиной семьей; 8.2.6.2 иметь представление о процессе сбора пчелами нектара и цветочной пыльцы; 8.2.6.3 знать, что такое обножка пчелиная; 8.2.6.4 иметь сведения о перге, являющейся кормом для личинок
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	8.2.7.1 иметь представление о классификации меда; 8.2.7.2 иметь представление о зрелости меда; 8.2.7.3 ознакомиться с технологией отстаивания меда; 8.2.7.4 знать факторы, влияющие на скорость кристаллизации меда и его классификацию в зависимости от размера кристаллов
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	8.2.8.1 получить представление о признаках здоровой и больной семьи; 8.2.8.2 иметь сведения о причинах болезней
	2.9 Технология столярных работ	8.2.9.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу с помощью учителя; 8.2.9.2 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, шерхебелем)
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	8.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка через копировальную бумагу; 8.2.10.2 выпиливать ручным лобзиком объемные миниатюры
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Пчеловодство"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций при уходе за пчелами; 8.1.1.4 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать устройство зимовника и его характеристики; 8.1.2.2 знать устройство сверл, их виды; 8.1.2.3 различать назначение напильников по насечке; 8.1.2.4 знать основные виды клея для древесины и их свойства; 8.1.2.5 определять виды крепежных изделий; 8.1.2.6 понимать устройство коловорота, ручных дрелей; 8.1.2.7 различать ручные пилы: типы, конструкции и назначение
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	8.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручной дрелью и коловоротом;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.4.1 знать причины, меры предосторожности и предупреждения травматизма при производстве работ в мастерской и на пасеке; 8.1.4.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения
2. Технологии изготовления предмета труда	2.5 Зимний уход за пчелами	8.2.5.1 ознакомиться с технологией прослушивания пчел во время зимовки; 8.2.5.2 знать причины зимней подкормки пчел; 8.2.5.3 знать основные виды зимней подкормки пчел
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	8.2.8.1 иметь общее представление о препаратах и способах лечения пчел; 8.2.8.2 распознавать врагов пчел и вредителей продуктов пчеловодства;
	2.9 Технология столярных работ	8.2.9.1осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу с помощью учителя; 8.2.9.2 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, шерхебелем); 8.2.9.3 выполнять шпатлевание углублений, трещин при ремонте ульев; 8.2.9.4 владеть приемами работы напильником и рашпилем; 8.2.9.5 выполнять долбление гнезд и отверстий; 8.2.9.6 выполнять сверление отверстий коловоротом и ручной дрелью;
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	8.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка через копировальную бумагу; 8.2.10.2 выпиливать ручным лобзиком объемные миниатюры; 8.2.10.3 производить сборку миниатюр с учителем; 8.2.10.4 владеть приемами выжигания по дереву
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.2. стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.3. планировать последовательность выполнения задания
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Пчеловодство"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций при уходе за пчелами; 8.1.1.4 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций 8.1.1.5 самостоятельно организовывать рабочее место
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 ознакомиться с конструкциями летковых заградителей; 8.1.2.2 иметь представление о трутневой вощине; 8.1.2.3 иметь сведения о конструкциях пасечных стамесок; 8.1.2.4 иметь представление о моделях блуз, шлемов и перчаток для работы с пчелами; 8.1.2.5 различать инструменты для крепления вощины к проволоке на ульевой рамке; 8.1.2.6 ознакомиться с конструкцией и назначением дырокола
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	8.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручной дрелью и коловоротом; 8.1.3. 2 знать особенности безопасной работы при обслуживании паровой воскотопки
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.4.1 знать причины, меры предосторожности и предупреждения травматизма при производстве работ в мастерской и на пасеке; 8.1.4.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	8.2.1.1 различать основные виды ячеек на сотовой рамке; 8.2.1.2 иметь представление о процессе сбора пчелами нектара; 8.2.1.3 знать стадии развития рабочей пчелы
	2.3 Летние работы на пасеке	8.2.3.1 знать преимущества и недостатки содержания пчел на земле и на платформах; 8.2.3.2 знать причины и признаки роения пчел; 8.2.3.3 иметь представление о приспособлениях для привлечения и снятия роя; 8.2.3.4 знать способы снятия роя; 8.2.3.5 иметь сведения о потребности пчел в сотах во время главного взятка; 8.2.3.6 иметь представление о технологии содержании пчел в двухкорпусных ульях; 8.2.3.7 использовать разделительную решетку
	2.6 Кормовая база	8.2.6.1 знать названия основных летних медоносов; 8.2.6.2 иметь сведения о сроках цветения медоносов; 8.2.6.3 иметь сведения о важности медоносных пчел в процессе опыления сельхозкультур
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	8.2.7.1 различать виды воскового сырья; 8.2.7.2 знать технологию очистки воска, полученного из воскотопки; 8.2.7.3 знать свойства воска; 8.2.7.4 иметь представление о производстве вощины; 8.2.7.5 иметь представление о пасечной мерве; 8.2.7.6 владеть приемами сбора прополиса с поверхностей сотовых рамок и внутренних стенок ульев; 8.2.7.7 иметь сведения о лечебных свойствах прополиса;
	2.9 Технология столярных работ	8.2.9.1 осуществлять разметку деталей изделия по чертежу, техническому рисунку, образцу с помощью учителя; 8.2.9.2 владеть приемами работы строгальными инструментами (рубанком, шерхебелем); 8.2.9.3 выполнять шпатлевание углублений, трещин при ремонте ульев;
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	8.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка через копировальную бумагу; 8.2.10.2 выпиливать ручным лобзиком объемные миниатюры; 8.2.10.3 производить сборку миниатюр с учителем; 8.2.10.4 владеть приемами выжигания по дереву;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета "Пчеловодство"; 8.1.1.3 понимать и использовать в речи термины и названия технологических операций при уходе за пчелами; 8.1.1.4 понимать и использовать в речи термины и названия столярных технологических операций; 8.1.1.5 самостоятельно организовывать рабочее место
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать устройство дымаря; 8.1.2.2 иметь представление об устройстве пасечной тележки; 8.1.2.3 знать назначение потолочин для ульев; 8.1.2.4 понимать назначение весов для контрольного улья; 8.1.2.5 иметь сведения о классификации пчеловодных платформ;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	8.1.3.1 знать особенности безопасной работы при обслуживании паровой воскотопки;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	8.1.4.1 знать причины, меры предосторожности и предупреждения травматизма при производстве работ в мастерской и на пасеке; 8.1.4.2 знать правила пользования первичными средствами пожаротушения
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	8.2.1.1 распознавать на сотовой рамке расплод открытый и закрытый; 8.2.1.2 знать признаки начала восковыделения у пчел; 8.2.1.3 ознакомиться с порядком жизнедеятельности пчелиной семьи в течении года
	2.2 Весенние работы на пасеке	8.2.2.1 иметь представление о выборе участка для выставки пчел из зимовника; 8.2.2.2 знать правила переноски и расстановки ульев; 8.2.2.3 иметь представление о приемах разжигания дымаря; 8.2.2.4 уметь оказывать помощь при ужалении; 8.2.2.5 проводить наблюдение за первым весенним облетом; 8.2.2.6 иметь представление о действии пчел во время первого весеннего облета; 8.2.2.7 знать технику осмотра пчел; 8.2.2.8 уметь пользоваться инвентарем для осмотра пчел; 8.2.2.9 определять силу семьи при проведении первого осмотра пчел; 8.2.2.10 уметь чистить ульи с отделением воска и прополиса; 8.2.2.11владеть приемами дезинфекции ульев и инвентаря; 8.2.2.12 иметь представление о пересаживании пчел в чистые ульи; 8.2.2.13 иметь представление о способах сокращения и утепления гнезд; 8.2.2.14 иметь представление об объединении семей; 8.2.2.15 знать причины весенней подкормки пчел; 8.2.2.16 владеть приемами расширения гнезда пчел сотовыми рамками; 8.2.2.17 знать способы крепления вощины к проволоке на ульевой рамке
	2.3 Летние работы на пасеке	8.2.3.1 знать способы скрепления сотовых рамок в ульях перед транспортировкой пчел; 8.2.3.2 иметь представление о назначении и конструкции клиньев для рамок; 8.2.3.3 иметь сведения о скрепах для ульев
	2.6 Кормовая база	8.2.6.1 распознавать весенние медоносные растения, растущие на территории школы
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	8.2.8.1 распознавать врагов пчел и вредителей продуктов пчеловодства
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	8.2.10.1 владеть приемами разметки рисунка через копировальную бумагу; 8.2.10.2 выпиливать ручным лобзиком объемные миниатюры; 8.2.10.3 производить сборку миниатюр с учителем; 8.2.10.4 владеть приемами выжигания по дереву
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 планировать последовательность выполнения задания

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Пчеловодство"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на промышленных пасеках; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при уходе за пчелами и выполнении столярных работ
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 знать устройство многокорпусного улья, магазинных надставок; 9.1.2.2 различать ульевые рамки для многокорпусного улья и магазинной надставки; 9.1.2.3 иметь сведения об устройстве и назначении хватки для рамок; 9.1.2.4 знать устройство и назначение пыльцеуловителя; 9.1.2.5 знать назначение маточной клеточки и маточного колпачка; 9.1.2.6 иметь представление о конструкции палатки для осмотра пчел; 9.1.2.7 иметь представление о конструкциях потолочных кормушек для пчел; 9.1.2.8 иметь сведения о свойствах утепляющих материалов для ульев; 9.1.2.9 знать классификацию медогонок по количеству рамок; 9.1.2.10 различать хордиальную и радиальную медогонки; 9.1.2.11 иметь сведения о таре для хранения и транспортировки меда
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	9.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным электрифицированным инструментом; 9.1.3.2 знать особенности безопасных приемов при переносе ульев с пчелами; 9.1.3.3 иметь представление о правилах техники безопасности при работе на медогонке с оборачивающимися кассетами; 9.1.3.4 соблюдать требования пожарной безопасности при разжигании и пользовании дымарем
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.4.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.4.2 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	9.2.1.1 иметь представление о разделении рабочих пчел на ульевых и летных; 9.2.1.2 иметь представлении о проведении ориентировочных облетов молодых пчел; 9.2.1.3 иметь сведения о продолжительности жизни рабочих пчел, трутня, матки; 9.2.1.4 иметь представление о системе органов пищеварения пчелы; 9.2.1.5 изучить органы дыхания и кровообращения пчелы
	2.3 Летние работы на пасеке	9.2.3.1 иметь представление о технологии содержании пчел в ульях лежаках; 9.2.3.2 использовать магазинную надставку и удалитель пчел; 9.2.3.3 иметь представление о технологии усиления пчелосемей с использованием маток-помощниц; 9.2.3.4 иметь сведения о причинах и способах замены пчеломаток; 9.2.3.5 получить навыки распечатывания рамок с медом пасечным ножом; 9.2.3.6 владеть технологией откачивания меда на медогонке с оборачивающимися кассетами
	2.4 Осенние работы на пасеке	9.2.4.1 владеть приемами сокращения гнезд в ульях лежаках; 9.2.4.2 уметь применять ульевую перегородку при сокращении гнезд; 9.2.4.3 иметь навыки сборки гнезда пчел на зиму; 9.2.4.4 иметь представление о способах подсчета кормовых запасов в ульях; 9.2.4.5 владеть навыками осенней подкормки пчел сахарным сиропом; 9.2.4.6 иметь представление о пчелином воровстве
	2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	9.2.6.1 иметь представление о влиянии температуры воздуха, солнечного света, влажности воздуха, почвенной влаги на нектаровыделение; 9.2.6.2 иметь представление о процессе приготовления пчелами перги из обножки; 9.2.6.3 иметь представление о сборе пчелами падевого меда; 9.2.6.4 иметь сведения о размещении ульев на участке для опыления сельхозкультур
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	9.2.7.1 иметь сведения о влажности меда; 9.2.7.2 иметь представление о напрыске меда; 9.2.7.3 определять зрелость меда простейшим способом; 9.2.7.4 различать центробежный, сотовый и секционный мед; 9.2.7.5 ознакомиться с процессом декристаллизации меда; 9.2.7.6 иметь сведения об условиях хранения меда;
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	9.2.8.1 знать признаки заболевания пчел аскосферозом, нозематозом, варроатозом; 9.2.8.2 иметь сведения о заразных и незаразных заболеваниях пчел и расплода
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Пчеловодство"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на промышленных пасеках; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при уходе за пчелами и выполнении столярных работ
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 знать виды зимовников; 9.1.2.2 знать правила хранения древесного материала, способы и цель сушки; 9.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначение токарного станка по дереву; 9.1.2.4 знать виды, устройство и применение ручного электрифицированного инструмента; 9.1.2.5 понимать назначение шпатлевки; 9.1.2.6 знать основные виды деревообрабатывающих станков, их назначение; 9.1.2.7 знать основные виды лаков для древесины и их свойства; 9.1.2.8 определять основные пиломатериалы 9.1.2.9 знать характеристики листовых материалов (ДВП, ДСП, фанера)
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	9.1.3.1 знать особенности безопасных приемов при переносе ульев с пчелами; 9.1.3.2 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным электрифицированным инструментом; 9.1.3.3 соблюдать требования пожарной безопасности при разжигании и пользовании дымарем
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.4.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.4.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 9.1.4.3 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре
	2.9 Технология столярных работ	9.2.9.1 выполнять разметку с помощью лекала, по клеткам; 9.2.9.2 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.9.3 владеть приемами работы электродрелью, сверлением отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов; 9.2.9.4 выполнять раскрой столярных плит, фанеры, ДСП и ДВП; 9.2.9.5 владеть приемами работы на лобзиковом станке; 9.2.9.6 иметь представление о приемах работы на токарном станке по дереву
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	9.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком панно и пазлы; 9.2.10.2 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.10.3 владеть приемами резьбы по дереву; 9.2.10.4 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками различных видов
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы.
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Пчеловодство"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на промышленных пасеках; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при уходе за пчелами и выполнении столярных работ
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 иметь представление об оборудовании для снятия роя (роевня, привой); 9.1.2.2 иметь представление об устройстве и назначении солнечной воскотопки; 9.1.2.3 иметь сведения о конструкции подъемника для ульев; 9.1.2.4 иметь представлении об устройстве кочевого вагончика; 9.1.2.5 иметь представление об устройстве гравировальных вальцев для кустарного производства вощины;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	9.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным электрифицированным инструментом; 9.1.3.2 соблюдать требования пожарной безопасности при разжигании и пользовании дымарем
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.4.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.4.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 9.1.4.3 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	9.2.1.1 различать переходные, боковые, медовые ячейки, знать их назначение; 9.2.1.2 знать факторы, влияющие на восковыделение пчел; 9.2.1.3 иметь представление о процессе переработки пчелами нектара в мед; 9.2.1.4 иметь представление о процессе приготовления пчелами перги; 9.2.1.5 знать периодичность в жизнедеятельности пчел
	2.3 Летние работы на пасеке	9.2.3.1 иметь представление о способах предотвращающих роение; 9.2.3.2 уметь различать роевые и свищевые маточники; 9.2.3.3 иметь представление об использовании роев для прироста пасеки; 9.2.3.4 иметь представление о приемах работы с пчелосемьей, отпустившей рой; 9.2.3.5 иметь сведения об искусственном делении семьи пчел, путем организации отводков; 9.2.3.6 иметь сведения о потребности пчел в сотах в зависимости от величины взятка
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	9.2.7.1 иметь представление о технологии получения воска в солнечной воскотопке; 9.2.7.2 иметь сведения о производстве вощины кустарным способом; 9.2.7.3 знать требования к хранению воска; 9.2.7.4 иметь представление о приспособлениях для увеличения сбора прополиса; 9.2.7.5 иметь представление об отборе обножки с помощью пыльцеуловителя
	2.9 Технология столярных работ	9.2.9.1 владеть приемами строгания и пиления древесины твердых пород; 9.2.9.2 владеть приемами работы электродрелью, сверление отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов; 9.2.9.3 выполнять раскрой столярных плит, фанеры, ДСП и ДВП; 9.2.9.4 владеть приемами работы на лобзиковом станке
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	9.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком панно и пазлы ; 9.2.10.2 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.10.3 владеть приемами резьбы по дереву; 9.2.10.4 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками различных видов;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета "Пчеловодство"; 9.1.1.3 иметь представление об основах организации труда на промышленных пасеках; 9.1.1.4 соотносить свои индивидуальные особенности с профессиональными требованиями; 9.1.1.5 знать и выполнять санитарно-гигиенические требования при уходе за пчелами и выполнении столярных работ
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 иметь представление о конструкциях скрепов для ульев; 9.1.2.2 знать виды и свойства топлива для дымаря
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	9.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе ручным электрифицированным инструментом; 9.1.3.2 знать особенности безопасных приемов при переносе ульев с пчелами; 9.1.3.3 соблюдать требования пожарной безопасности при разжигании и пользовании дымарем;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	9.1.4.1 иметь представление об основных правах и обязанностях рабочих и служащих, охране труда, трудовом договоре; 9.1.4.2 иметь представление о трудовой дисциплине, заработной плате, об ответственности за выполнение трудового задания, материальной ответственности; 9.1.4.3 ориентироваться в плане эвакуации при пожаре
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	9.2.1.1 распознавать пчелиный и трутневый расплод;
	2.2 Весенние работы на пасеке	9.2.2.1знать требования к площадке для выставки пчел из зимовника; 9.2.2.2 производить подготовку площадки для выставки пчел; 9.2.2.3 уметь выносить ульи с пчелами из зимовника; 9.2.2.4 знать свои действия в случае вылета пчел при переносе ульев; 9.2.2.5 определять состояние пчелосемей, наблюдая за первым облетом; 9.2.2.6 уметь выявлять плохо перезимовавшие семьи; 9.2.2.7 знать правила пожарной безопасности при разжигании дымаря; 9.2.2.8 уметь пользоваться дымарем при осмотре пчел; 9.2.2.9 владеть техникой осмотра пчел; 9.2.2.10 владеть приемами пересаживания пчел в чистые ульи; 9.2.2.11 уметь отыскивать пчеломатку; 9.2.2.12 определять количество и качество корма при первом осмотре; 9.2.2.13 знать приемы сокращения и утепления гнезд; 9.2.2.14 знать приемы объединения пчелосемей; 9.2.2.15 знать виды весенней подкормки пчел; 9.2.2.16 иметь представление о технологии приготовления медовой сыты, сахарного сиропа; 9.2.2.17 владеть приемами раздачи кормушек для пчел; 9.2.2.18 владеть приемами расширения гнезд рамками с сушью и вощиной; 9.2.2.19 уметь наващивать рамки; 9.2.2.20 иметь представление о ведении журнала осмотров пчелосемей;
	2.3 Летние работы на пасеке	9.2.3.1 уметь расклинивать сотовые рамки в улье перед транспортировкой пчел; 9.2.3.2 знать способы скрепления частей ульев; 9.2.3.3 знать способы крепления ульев на пчеловодных платформах; 9.2.3.4 иметь представление о расстановке ульев при их содержании на земле; 9.2.3.5 знать о значении вентиляции в ульях при перевозке пчел;
	2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	9.2.6.1 знать характеристику медоносных растений по времени цветения и по месту обитания; 9.2.6.2 иметь понятие о медопродуктивности растений; 9.2.6.3 уметь распознавать летние медоносы, знать сроки цветения;
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	9.2.8.1 владеть приемами обработки пчелосемей от варроатоза; 9.2.8.2 иметь представление о способах борьбы с восковой молью
	2.9 Технология столярных работ	9.2.9.1 владеть приемами работы электродрелью, сверление отверстий, вкручивания и выкручивания шурупов; 9.2.9.2 выполнять раскрой столярных плит, фанеры, ДСП и ДВП; 9.2.9.3 владеть приемами работы на лобзиковом станке
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	9.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком панно и пазлы; 9.2.10.2 соблюдать технологию склеивания деталей с помощью различных видов клея; 9.2.10.3 владеть приемами резьбы по дереву; 9.2.10.4 выполнять прозрачную отделку поверхности древесины лаками различных видов
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.1.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.1.3 презентовать готовую работу всему классу; 9.3.1.4 успешно включаться в общую работу учебно-трудовой группы.

3) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 понимать значение пчеловодства в развитии сельского хозяйства Республики Казахстан; 10.1.1.3 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.4 иметь привычку к трудовой деятельности, как необходимом условию современной жизни;
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 знать устройство и назначение наблюдательного улья; 10.1.2.2 иметь представление об устройстве и назначении брачного улья; 10.1.2.3 знать особенности ульев с летками на теплый и холодный занос; 10.1.2.4 иметь представление о сотовых рамках для получения секционного меда; 10.1.2.5 иметь представление о ядосборных рамках; 10.1.2.6 иметь представление о конструкции и назначении удалителя пчел; 10.1.2.7 иметь общее представление о конструкции парового и электрического ножей для распечатки сотовых рамок; 10.1.2.8 иметь сведения об устройстве станка для распечатки сотовых рамок; 10.1.2.9 иметь представление об устройстве станка для отжима забруса; 10.1.2.10 знать устройство электрической медогонки; 10.1.2.11 иметь представление о медогонках с программным управлением; 10.1.2.12 ознакомиться с конструкцией отстойников для меда
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	10.1.3.1 знать особенности безопасных приемов при переносе емкостей с медом; 10.1.3.2 соблюдать правила техники безопасности при обработке пчел лекарственными препаратами;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.4.1ознакомиться с законом о пчеловодстве Республики Казахстан; 10.1.4.2 понимать организацию работы по охране труда в пчеловодстве и при деревообработке; 10.1.4.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены; 10.1.4.4 выполнять требования пожарной безопасности на пасеке и в мастерской
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	10.2.1.1 иметь представление об органах обоняния, осязания, слуха пчелы; 10.2.1.2 иметь представление о слюнных железах у пчел; 10.2.1.3 получить сведения о строении и функциях органов слуха, зрения, обоняния, осязания пчелы; 10.1.2.4 иметь представление о системе сигнализации пчел (танцы пчел); 10.1.2.5 иметь сведения о передвижении и полете пчелы
	2.3 Летние работы на пасеке	10.2.3.1 иметь представление о содержании пчел в многокорпусных ульях; 10.2.3.2 иметь сведения о создании семей медовиков; 10.2.3.3 владеть приемами отбора рамок с медом из улья; 10.2.3.4 уметь снимать магазинные надставки с ульев; 10.2.3.5 знать приемы обсушки откаченных рамок; 10.2.3.6 владеть приемами распечатывания рамок пасечным ножом; 10.2.3.7 иметь представление об устройстве и принципе работы электрических медогонок
	2.4 Осенние работы на пасеке	10.2.4.1 иметь представление об осеннем наращивании пчел; 10.2.4.2 иметь навыки формирования гнезд в ульях разных видов; 10.2.4.3 уметь готовить подкормку для осеннего наращивания пчел и пополнения запасов корма; 10.2.4.4 иметь навыки раздачи подкормки для осеннего наращивания пчел; 10.2.4.5 уметь заносить ульи с пчелами в зимовник
	2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	10.2.6.1 иметь представление о составлении медового баланса пасеки; 10.2.6.2 иметь сведения об основных сельскохозяйственных медоносах региона и распознавать их; 10.2.6.3 знать примерные сроки цветения основных медоносов; 10.2.6.4 иметь представление о выборе пастбищного участка, обеспечивающего ранний, средний, поздний медосбор (взяток)
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	10.2.7.1 иметь представление о получении падевого меда; 10.2.7.2 знать свойства падевого меда; 10.2.7.3 ознакомиться с технологией купажирования меда; 10.2.7.4 ознакомиться с требованиями к упаковке меда; 10.2.7.5 иметь представление о гигроскопичности меда; 10.2.7.6 иметь сведения о фальсификации меда
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	10.2.8.1 иметь представление о защите пасеки при обработке медоносных сельскохозяйственных культур ядохимикатами
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки.
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 понимать значение пчеловодства в развитии сельского хозяйства Республики Казахстан; 10.1.1.3 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.4 иметь привычку к трудовой деятельности, как необходимом условию современной жизни
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 понимать устройство сушильных камер; 10.1.2.2 знать особенности раскроя фанеры, ДСП, ДВП; 10.1.2.3 знать устройство и принцип работы лобзикового станка;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	10.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе на лобзиковом станке; 10.1.3.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.3.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах;
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.4.1ознакомиться с законом о пчеловодстве Республики Казахстан; 10.1.4.2 понимать организацию работы по охране труда в пчеловодстве и при деревообработке; 10.1.4.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены; 10.1.4.4 выполнять требования пожарной безопасности на пасеке и в мастерской
2. Технологии изготовления предмета труда	2.4 Осенние работы на пасеке	10.2.4.1 иметь представление об осеннем наращивании пчел; 10.2.4.2 иметь навыки формирования гнезд в ульях разных видов; 10.2.4.3 уметь готовить подкормку для осеннего наращивания пчел и пополнения запасов корма; 10.2.4.4 иметь навыки раздачи подкормки для осеннего наращивания пчел; 10.2.4.5 уметь заносить ульи с пчелами в зимовник;
	2.9 Технология столярных работ	10.2.9.1 размечать заготовки по чертежу, образцу и шаблону, самостоятельно подбирать разметочный инструмент; 10.2.9.2 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.9.3 определять основные повреждения ульев, уметь их устранять; 10.2.9.4 владеть приемами работы ручным электрическим инструментом; 10.2.9.5 выполнять работы масляной и эмалевой красками, олифой
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	10.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком изделия со сложным рисунком; 10.2.10.2 владеть приемами выпиливания на лобзиковом станке; 10.2.10.3 владеть приемами гравировки по дереву; 10.2.10.4 самостоятельно производить сборку изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 понимать значение пчеловодства в развитии сельского хозяйства Республики Казахстан; 10.1.1.3 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.4 иметь привычку к трудовой деятельности, как необходимом условию современной жизни;
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 иметь общее представление о промышленном производстве вощины; 10.1.2.2 знать устройство и принцип работы электронаващивателя; 10.1.2.3 знать устройство и назначение разделительной решетки; 10.1.2.4 понимать устройство камер для декристаллизации меда; 10.1.2.5 иметь представление об устройстве и принципе работы воскотопки-воскопресса;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	10.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе на лобзиковом станке; 10.1.3.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.3.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.4.1ознакомиться с законом о пчеловодстве Республики Казахстан; 10.1.4.2 понимать организацию работы по охране труда в пчеловодстве и при деревообработке; 10.1.4.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены; 10.1.4.4 выполнять требования пожарной безопасности на пасеке и в мастерской
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	10.1.2.1 иметь сведения о маточном молочке; 10.1.2.2 иметь сведения о выводе и замене пчеломаток
	2.3 Летние работы на пасеке	10.2.3.1 иметь представление о способах борьбы с роением; 10.2.3.2 знать приемы работы с пчелосемьей, отпустившей рой; 10.2.3.3 знать приемы организации сборных отводков; 10.2.3.4 иметь понятия о тихой смене маток; 10.2.3.5 иметь общее понятие о селекционной работе на пасеке; 10.2.2.6 производить натяжку проволоки на ульевой рамке; 10.2.2.7 владеть различными приемами крепления вощины
	2.5 Зимний уход за пчелами	10.2.5.1знать порядок расстановки ульев в зимовнике; 10.2.5.2 владеть технологией приготовления корма для зимней подкормки пчел; 10.2.5.3 осуществлять регулировку температуры и влажности в зимовнике
	2.7 Технология продуктов пчеловодства	10.2.7.1 иметь представление о технологии получения воска с использованием воскопресса; 10.2.7.2 иметь представление об автоматической линии по производству вощины; 10.2.7.3 иметь представление о технологии сбора маточного молочка; 10.2.7.4 иметь представление о технологии сбора пчелиного яда
	2.9 Технология столярных работ	10.2.9.1 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.9.2 определять основные повреждения ульев, уметь их устранять; 10.2.9.3 владеть приемами работы ручным электрическим инструментом;
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	10.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком изделия со сложным рисунком; 10.2.10.2 владеть приемами выпиливания на лобзиковом станке; 10.2.10.3 владеть приемами гравировки по дереву; 10.2.10.4 самостоятельно производить сборку изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 понимать значение пчеловодства в развитии сельского хозяйства Республики Казахстан; 10.1.1.3 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.4 иметь привычку к трудовой деятельности, как необходимом условию современной жизни
	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 знать оборудование, инструменты для искусственного вывода пчеломаток; 10.1.2.2 иметь представление о конструкции пчелопавильона;
	1.3 Правила техники безопасности при работе в мастерской и на пасеке	10.1.3.1 соблюдать правила техники безопасности при работе на лобзиковом станке; 10.1.3.2 соблюдать требования по электробезопасности; 10.1.3.3 соблюдать режим проветривания при покрасочных работах
	1.4 Охрана труда и трудовое законодательство Республики Казахстан	10.1.4.1ознакомиться с законом о пчеловодстве Республики Казахстан; 10.1.4.2 понимать организацию работы по охране труда в пчеловодстве и при деревообработке; 10.1.4.3 знать основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены; 10.1.4.4 выполнять требования пожарной безопасности на пасеке и в мастерской
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Биология пчелиной семьи	10.2.1.1знать признаки матки трутовки, причины ее появления; 10.2.1.2 знать причины появления трутовочной семьи; 10.2.1.3 распознавать горбатый расплод; 10.1.2.4 различать плодных и неплодных маток
	2.2 Весенние работы на пасеке	10.2.2.1 уметь выбирать участок для выставки пчел из зимовника; 10.2.2.2 иметь представление о проведении сверхраннего облета в теплице; 10.2.2.3 владеть техникой осмотра пчел в ульях разных типов; 10.2.2.4 владеть приемами разжигания дымаря; 10.2.2.5 знать характеристику топлива для дымаря; 10.2.2.6 иметь представление о способах исправления безматочных семей; 10.2.2.7 определять качество маток по расплоду; 10.2.2.8 владеть приемами сокращения и ограничения гнезда; 10.2.2.9 владеть приемами объединения пчелосемей; 10.2.2.10 знать способы подселивания семей; 10.2.2.11 иметь сведения о причинах слета пчел из улья; 10.2.2.12 иметь навыки по приготовлению подкормки для пчел; 10.2.2.13 владеть приемами подкормки пчел; 10.2.2.14 производить натяжку проволоки на ульевой рамке; 10.2.2.15 владеть различными приемами крепления вощины; 10.2.2.16 иметь представление о расширении гнезд установкой вторых корпусов; 10.2.2.17 заполнять журнал осмотра пчелосемей;
	2.3 Летние работы на пасеке	10.2.2.1 уметь выбирать участок для выставки пчел из зимовника; 10.2.2.2 иметь представление о проведении сверхраннего облета в теплице; 10.2.2.3 владеть техникой осмотра пчел в ульях разных типов; 10.2.2.4 владеть приемами разжигания дымаря; 10.2.2.5 знать характеристику топлива для дымаря; 10.2.2.6 иметь представление о способах исправления безматочных семей; 10.2.2.7 определять качество маток по расплоду; 10.2.2.8 владеть приемами сокращения и ограничения гнезда; 10.2.2.9 владеть приемами объединения пчелосемей; 10.2.2.10 знать способы подселивания семей; 10.2.2.11 иметь сведения о причинах слета пчел из улья; 10.2.2.12 иметь навыки по приготовлению подкормки для пчел; 10.2.2.13 владеть приемами подкормки пчел; 10.2.2.14 иметь представление о расширении гнезд установкой вторых корпусов; 10.2.2.15 заполнять журнал осмотра пчелосемей
	2.6 Кормовая база пчеловодства и опыление	10.2.6.1 иметь сведения о методах увеличении и улучшении кормовой базы пчеловодства; 10.2.6.2 иметь представление о непрерывном медоносном конвейере; 10.2.6.3 иметь представление о дрессировке пчел на запах и на территорию при опылении сельхозкультур;
	2.8 Болезни, враги и вредители пчел	10.2.8.1 знать признаки заболевания пчел американским и европейским гнильцом; 10.2.8.2 иметь сведения о химическом, нектарном и пыльцевом токсикозе
	2.9 Технология столярных работ	10.2.9.1 выполнять резание древесины разными способами (в торец, вдоль и поперек волокон); 10.2.9.2 определять основные повреждения ульев, уметь их устранять; 10.2.9.3 владеть приемами работы ручным электрическим инструментом
	2.10 Декоративно-прикладное творчество	10.2.10.1 выпиливать ручным лобзиком изделия со сложным рисунком; 10.2.10.2 владеть приемами выпиливания на лобзиковом станке; 10.2.10.3 владеть приемами гравировки по дереву; 10.2.10.4 самостоятельно производить сборку изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.1.1 иметь адекватную самооценку своей трудовой деятельности; 10.3.1.2 сопоставлять профессиональные требования к уровню личностной компетенции; 10.3.1.3 самостоятельно выполнять анализ образца изделия; 10.3.1.4 составлять технологическую последовательность изготовления изделия; 10.3.1.5 иметь сформированные профессиональные двигательные навыки

Приложение 14
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Вязание. Вышивание"

122. Программа по предмету "Профессионально-трудовое обучение. Вязание. Вышивание" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технология изготовления предмета труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

123. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) анализ материалов, инструментов и оборудования.

124. Раздел "Технология изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) вязание спицами;

2) вязание крючком;

3) отделка вязанных изделий;

4) ремонт вязанных изделий;

5) машинное вязание.

125. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ и оценивание предметов труда;

2) самостоятельная работа;

3) контрольная работа.

126. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать историю появления вязания; 7.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 7.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли); 7.1.1.4 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 8.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 8.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.	9.1.1.1 проявлять уважительного отношения к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности вязания; 9.1.1.3 знать историю появления вязания; иметь представление о развитии вязания, о современных тенденциях в вязании; 9.1.1.4 уметь находить, анализировать и отбирать необходимую информацию при помощи реальных объектов (журналы, интернет) с помощью учителя; 9.1.1.5 иметь представление об организации т руда на предприятиях и в домашних условиях; 9.1.1.6 иметь представление о профессиональной этике	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, веро-исповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении вязанных изделий; 10.1.1.3 уметь находить, анализировать и отбирать необходимую информацию при помощи реальных объектов (журналы, интернет) самостоятельно или с помощью учителя 10.1.1.4 иметь представление об организации труда на трикотажной фабрике 10.1.1.5 уметь анализировать ситуацию на рынке труда. 10.1.1.6 проявлять желание к профессиональному самоопределению; 10.1.1.7 иметь привычку к трудовой деятельности как необходимому условию современной жизни
1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать виды и свойства волокон (натуральные, химические); виды пряжи (хлопчатобумажная, шерстяная) 7.1.2.2 определять хлопчатобумажную и шерстяную пряжу визуально и тактильно; 7.1.2.3 подбирать пряжу для изготовления изделия с помощью учителя; 7.1.2.4 знать инструменты, приспособления для вязания; 7.1.2.5 иметь представление о прямых и круговых спицах; 7.1.2.6 иметь представление о спицах, сделанных из алюминия, пластмассы, дерева и разных материалов; 7.1.2.7 иметь представление о размерах (номерах) спиц; 7.1.2.8 иметь представление о крючках, сделанных из алюминия, пластмассы, дерева и разных материалов; 7.1.2.9 иметь представление о размерах (номерах) крючков; 7.1.2.10 знать особенности ручной иглы для вышивания на вязанном изделии; 7.1.2.11 иметь представление о наполнителях: синтепон, холофайбер, поролон, и разных материалах	8.1.2.1 знать свойства пряжи (толщина, длина, крутка, ровность, упругость, прочность); 8.1.2.2 определять свойства хлопчатобумажной и шерстяной, синтетической пряжи в ходе выполнения лабораторно практической работы (по внешнему виду, на ощупь, по особенности горения; 8.1.2.3 знать названия, измерительных и рабочих инструментов, приспособлений для вязания; 8.1.2.4 подбирать с помощью учителя инструменты и приспособления для вязания; 8.1.2.5 подбирать с помощью учителя спицы и крючки с учетом толщины пряжи 8.1.2.6 знать правила хранения пряжи, крючков, спиц; 8.1.2.7 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами и материалами для вязания; 8.1.2.8 организовывать рабочее место самостоятельно	9.1.2.1 самостоятельно распознавать пряжу по внешнему виду; 9.1.2.2 учитывать свойства пряжи при наборе петель, и после влажно-тепловой обработки; 9.1.2.3 подбирать самостоятельно материалы, инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 9.1.2.4 знать виды бытовых вязальных машин; 9.1.2.5 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 9.1.2.6 организовывать рабочее место самостоятельно; 9.1.2.7 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной, утюгом. 9.1.2.8 иметь представления о требованиях к качеству вязания и к готовой продукции	10.1.2.1 знать виды и особенности трикотажных полотен; 10.1.2.2 подбирать самостоятельно материалы инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 10.1.2.6 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 10.1.2.7 организовывать рабочее место, выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной утюгом.

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Вязание спицами	7.2.1.1 знать правило набора петель на спицы; 7.2.1.2 различать виды петель и их условные обозначения (лицевая, изнаночная, кромочная); 7.2.1.3 записывать образцы узоров: используя текст и условные обозначения (схематично) с помощью учителя; 7.2.1.4 иметь представление о правиле выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 7.2.1.5 уметь выполнять контрольный образец с помощью учителя; 7.2.1.6 уметь выполнять платочную, чулочную вязку, резинку1×1, 2×2 с помощью учителя; 7.2.1.7 уметь выполнять закрытие петель с помощью учителя; 7.2.1.8 соединять пряжу двух цветов по прямой с помощью учителя; 7.2.1.9 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя	8.2.1.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 8.2.1.2 выполнять круговое вязание на пяти спицах с помощью учителя; 8.2.1.3 уметь вывязывать пятку с помощью учителя; 8.2.1.4 знать основные условные обозначения в схемах вязания; 8.2.1.5 знать раппорт рисунка, условие его вязания; 8.2.1.6 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.1.7 уметь выполнять резинку1×1, 2×2; узоры шахматка, путанка; 8.2.1.8 ориентироваться в задании, по образцу; 8.2.1.9 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 8.2.1.10 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия	9.2.1.1 уметь самостоятельно выполнять простые узоры; 9.2.1.2 выполнять графическое изображение орнамента самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.3 уметь самостоятельно вязать образец по предложенной схеме; 9.2.1.4 уметь вязать двухцветный орнамент самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.5 иметь представление об ажурном вязании; 9.2.1.6 уметь вязать ажурные узоры, по выбору, самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.7 уметь вязать изделие с дополнительными деталями: варежки (на двух, пяти спицах) с помощью учителя; 9.2.1.8 уметь вязать изделие на круговых спицах с помощью учителя; 9.2.1.9 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.1.10 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы	10.2.1.1 уметь самостоятельно читать, записывать, составлять схемы узоров; 10.2.1.2 уметь самостоятельно вязать по схеме; 10.2.1.3 уметь вязать изделие на круговых спицах самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.1.4 самостоятельно определять последовательность изготовления вязанного изделия; 10.2.1.5 выполнять расчет для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.1.6 выполнять правила ВТО готового изделия; 10.2.1.7 выполнить изделия: корпе с орнаментом, коврик, шарф, снуд, шапочка, варежки, носки, гетры, юбка, аксессуары
2.2 Вязание крючком	7.2.2.1 следить за правильной постановкой рук и равномерным натяжением рабочей нити, положением тела; 7.2.2.2 уметь образовывать первую петлю, выполнять цепочку из воздушных петель; 7.2.2.3 различать виды петель и их условные обозначения (воздушная петля, соединительный столбик, полустолбик, столбик без накида, столбик с накидом); 7.2.2.4 записывать образцы узоров: используя текст и условные обозначения (схематично) с помощью учителя; 7.2.2.5 иметь представление о правиле выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 7.2.2.6 уметь выполнять контрольный образец с помощью учителя	8.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 8.2.2.2 выполнять круговое вязание; 8.2.2.3 знать основные условные обозначения в схемах вязания; 8.2.2.4 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.2.5 знать раппорт рисунка, условие его вязания; 8.2.2.6 выполнять столбик с двумя накидами, "ракушка", "пико", пышный столбик; 8.2.2.7 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 8.2.2.8 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 8.2.2.9 ориентироваться в задании, по схеме и образцу	9.2.2.1 уметь самостоятельно читать схемы простых узоров; 9.2.2.2 уметь самостоятельно выполнять простые узоры; 9.2.2.3 иметь представление о многоцветном вязании; 9.2.2.4 выполнять двухцветный узор по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.5 анализировать схему и образец изделия, составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.6 выполнять расчет петель для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.7 выполнить изделия: головной убор, сумочка, аппликации крючком; косметичка, игрушка, сувениры, салфетка, юбка, аксессуары	10.2.2.1 уметь самостоятельно читать схемы узоров; 10.2.2.2 уметь самостоятельно выполнять узоры; 10.2.2.3 выполнять многоцветный узор по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.2.4 самостоятельно определять последовательность изготовления вязанного изделия; 10.2.2.5 выполнять расчет для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.2.6 выполнить изделия: корпе с орнаментом, коврик, шарф, шапочка, гетры, юбка, головной убор, сумочка, косметичка, игрушка, сувениры, салфетка, аксессуары, аппликации крючком;
2.3 Отделка вязанных изделий	7.2.3.1 иметь представление о ручной художественной вышивке; 7.2.3.2 знать правила вышивки по вязанному изделию; 7.2.3.3 уметь выполнять ручные швы: вперед иголку, тамбурный, стебельчатый, гладь, обметочный; 7.2.3.4 отбирать нитки для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.5 выбирать рисунок для вышивки; 7.2.3.6 иметь представление о способе переноса рисунка на вязанное изделие; 7.2.3.7 знать правило переноса рисунка на вязанное изделие; 7.2.3.8 вышивать изделия различными видами стежков; 7.2.3.9 иметь представление о способах декоративного оформления вязанного изделия аппликацией; 7.2.3.10 познакомиться с видами аппликаций на вязанных изделиях; 7.2.3.11 познакомиться с материалами используемыми для выполнения аппликации на вязанном изделии; 7.2.3.12 иметь представление о способе выполнения аппликации на вязанном изделие	8.2.3.1 выполнять правила вышивки по вязанному изделию; 8.2.3.2 овладеть техникой выполнения ручных отделочных швов: "петля", "французский узелок", "петля в петлю"; 8.2.3.3 уметь изготавливать помпоны; 8.2.3.4 уметь декорировать изделие кистями; 8.2.3.5 овладеть техникой вышивания крючком; 8.2.3.6 иметь представление о декоративном оформлении вязанных изделий пуговицами бисером, паетками, лентами; 8.2.3.7 уметь отбирать материалы, приспособления, инструменты для декоративного оформления вязанного изделия с помощью учителя; 8.2.3.8 выбирать рисунок для вышивки и аппликации; 8.2.3.9 выполнять перенос рисунка на вязанное изделие с помощью учителя; 8.2.3.10 вышивать изделия различными видами стежков	9.2.3.1 выполнять правила вышивки по вязанному изделию и трикотажному полотну; 9.2.3.2 овладеть техникой выполнения ручных отделочных швов; 9.2.3.3 выполнять декоративное оформление вязанных изделий пуговицами, бисером, паетками, лентами, кистями, кружевом, помпонами самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 9.2.3.5 уметь выполнять аппликации на вязанном изделии самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.6 выполнять комбинированную отделку вязанного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.7 выполнять соединительные трикотажные швы самостоятельно или с помощью учителя	10.2.3.1 выполнять правила вышивки по трикотажу; 10.2.3.2 владеть техникой выполнения ручных отделочных швов на трикотажном полотне; 10.2.3.3 выполнять самостоятельно декоративное оформление трикотажных изделий разными способами; 10.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 10.2.3.5 выполнять самостоятельно аппликации разных видов на трикотажных изделиях; 10.2.3.6 выполнять самостоятельно комбинированную отделку трикотажного изделия; 10.2.3.7 выполнять самостоятельно соединительные трикотажные швы;
2.4 Ремонт вязанных изделий	7.2.4.1 иметь представление об уходе за вязанными изделиями; 7.2.4.2 иметь представление о назначении, видах, способах ремонта вязанных изделий; 7.2.4.3 овладеть приемами штопки вязанного изделия; 7.2.4.4 выполнять штопку на образце; 7.2.4.5 знать правила наложения заплаты на вязанное изделие; 7.2.4.6 овладеть приемами наложения заплаты на вязанное изделие; 7.2.4.7 выполнить заплату на образце;	8.2.4.1 знать правила ухода за вязанными изделиями; 8.2.4.2 знать виды, и способы ремонта вязанных изделий; 8.2.4.3 уметь выбирать способ ремонта учитывая дефект изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.4 выполнять штопку вязанного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.5 выполнять вязанную заплату самостоятельно или с помощью учителя ; 8.2.4.6 выполнять заплату используя разные виды материалов (фетр, кожа, трикотаж) самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.7 выполнить реставрацию ослабленного участка швом "петля в петлю" самостоятельно или с помощью учителя	9.2.4.1 выполнять правила ухода за вязанными изделиями; 9.2.4.2 иметь представление о художественной штопке трикотажных изделий; 9.2.4.3 выполнять художественную штопку трикотажных изделий по схеме с помощью учителя; 9.2.4.4 уметь выполнять реставрацию чулочно-носочных изделий с помощью учителя; 9.2.4.5 овладеть приемами удлинения (наращивания) изделий в длину; 9.2.4.6 уметь выбирать способ ремонта учитывая дефект изделия; 9.2.4.7 выполнять ремонт учитывая дефект трикотажного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.4.8 иметь представление об использовании старых трикотажных вещей	10.2.4.1 выполнять правила ухода за вязанными изделиями; 10.2.4.2 выполнять художественную штопку трикотажных изделий по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.3 выполнять реставрацию чулочно-носочных изделий самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.4 овладеть техникой выполнения кеттельного шва; 10.2.4.5 выполнить кеттельный шов на образце самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.6 выполнить изделия из старых трикотажных вещей с помощью учителя; 10.2.4.7 выполнять ремонт учитывая дефект трикотажного изделия самостоятельно или с помощью учителя
2.5 Машинное вязание			9.2.5.1 знать устройство однофонтурной модели бытовой вязальной машины (нитеводы, нитенаправители, каретка, счетчик рядов, металлические иглы с язычками, пластины-рельсы); 9.2.5.2 заправлять бытовую вязальную машину с помощью учителя; 9.2.5.3 выполнять регулировку машины с помощью учителя; 9.2.5.4 освоить приемы работы на бытовой вязальной машине с помощью учителя; 9.2.5.5 уметь вязать гладкое полотно (кулирная гладь) самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.5.6 составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.5.6 выполнить изделие кулирной гладью; 9.2.5.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия	10.2.5.1 знать виды и устройство бытовых вязальных машин; 10.2.5.2 заправлять самостоятельно или с помощью учителя бытовую вязальную машину; 10.2.5.3 выполнять самостоятельно или с помощью учителя регулировку бытовой вязальной машины; 10.2.5.4 освоить основные виды и комбинации вязок на бытовой вязальной машине самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.5 составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.6 выполнить изделия используя основные виды и комбинации вязок самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия;

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.3.4 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 уметь на глаз и с помощью измерительных инструментов определять размер изделия	9.3.3.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.3.2 принимать комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать готовую работу всему классу	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах; 7.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком; 7.3.2.3 выполнить отделку контрольного образца; 7.3.2.4 выполнить ремонт контрольного образца	8.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах; 8.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком; 8.3.2.3 выполнить отделку контрольного образца; 8.3.2.4 выполнить ремонт контрольного образца	9.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах; 9.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком; 9.3.2.3 выполнить отделку контрольного образца; 9.3.2.4 выполнить ремонт контрольного образца	10.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах; 10.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком; 10.3.2.3 выполнить отделку контрольного образца; 10.3.2.3 выполнить контрольный образец на вязальной машине
3.3 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	8.3.3.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)	9.3.3.1 самостоятельное вязание изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному изделию	10.3.3.1 самостоятельное вязание изделия, равнозначного по трудности и исполнению экзаменационному изделию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Вязание. Вышивание" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать историю появления вязания; 7.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 7.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли); 7.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	7.1.3.1 знать виды и свойства волокон (натуральные, химические); виды пряжи (хлопчатобумажная, шерстяная); 7.1.3.2 определять хлопчатобумажную и шерстяную пряжу визуально и тактильно; 7.1.3.3 подбирать пряжу для изготовления изделия с помощью учителя; 7.1.3.4 знать инструменты, приспособления для вязания; 7.1.3.5 иметь представление о прямых и круговых спицах; 7.1.3.6 иметь представление о спицах, сделанных из алюминия, пластмассы, дерева и разных материалов; 7.1.3.7 иметь представление о размерах (номерах) спиц
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	7.2.1.1 знать правило набора петель на спицы; 7.2.1.2 различать виды петель и их условные обозначения (лицевая, изнаночная, кромочная); 7.2.1.3 записывать образцы узоров: используя текст и условные обозначения (схематично) с помощью учителя; 7.2.1.4 иметь представление о правиле выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 7.2.1.5 уметь выполнять контрольный образец с помощью учителя; 7.2.1.6 уметь выполнять платочную, чулочную вязку, резинку1×1, 2×2 с помощью учителя; 7.2.1.7 уметь выполнять закрытие петель с помощью учителя; 7.2.1.8 соединять пряжу двух цветов по прямой с помощью учителя; 7.2.1.9 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.1.10 выполнить изделие прямоугольной формы (закладка, игольница, прихватка, шарф, футляр, косметичка); 7.2.1.11 знать правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать историю появления вязания; 7.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 7.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли); 7.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 знать виды и свойства волокон (натуральные, химические); виды пряжи (хлопчатобумажная, шерстяная); 7.1.3.2 определять хлопчатобумажную и шерстяную пряжу визуально и тактильно; 7.1.3.3 подбирать пряжу для изготовления изделия с помощью учителя; 7.1.3.4 знать инструменты, приспособления для вязания; 7.1.3.5иметь представление о крючках, сделанных из алюминия, пластмассы, дерева и разных материалов; 7.1.3.6 иметь представление о размерах (номерах) крючков
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание крючком	7.2.1.1 следить за правильной постановкой рук и равномерным натяжением рабочей нити, положением тела; 7.2.1.2 уметь образовывать первую петлю, выполнять цепочку из воздушных петель; 7.2.1.3 различать виды петель и их условные обозначения (воздушная петля, соединительный столбик, полустолбик, столбик без накида, столбик с накидом); 7.2.1.4 записывать образцы узоров: используя текст и условные обозначения (схематично) с помощью учителя; 7.2.1.5 иметь представление о правиле выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 7.2.1.6 уметь выполнять контрольный образец с помощью учителя; 7.2.1.7 иметь представление о понятии раппорт; 7.2.1.8 уметь выполнять простой узор по схеме с помощью учителя; 7.2.1.9 уметь наращивать закончившуюся нить, определять лицевую изнаночную сторону изделия; 7.2.1.10 выполнять завершение работы с помощью учителя; 7.2.1.11 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.1.12 иметь представление об отделке края изделия крючком 7.2.1.13 выполнить изделия прямоугольной формы: закладка, прихватка, подставка под горячее, браслет; 7.2.1.14 знать правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда.	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.1 выполнить контрольный образец крючком
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать историю появления вязания; 7.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 7.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли); 7.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1 знать особенности ручной иглы для вышивания на вязанном изделии; 7.1.3.2 иметь представление о наполнителях: синтепон, холофайбер, поролон, и разных материалах; 7.1.3.3 иметь представление о материалах используемых для украшения вязанных изделий (бисер, паетки, стеклярус, пуговицы, ленты); 7.1.3.4 подбирать с помощью учителя инструменты, приспособления, необходимые для работы; 7.1.3.5 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.6 организовывать рабочее место; 7.1.3.7 знать правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	7.2.1.1 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.1.2 выполнить изделие прямоугольной формы (закладка, игольница, прихватка, шарф, футляр, косметичка); 7.2.1.3 знать правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	7.2.2.1 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.2.2 иметь представление об отделке края изделия крючком; 7.2.2.3 выполнить изделия прямоугольной формы: закладка, прихватка, подставка под горячее, браслет; 7.2.2.4 знать правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3 Отделка вязанных изделий	7.2.3.1 иметь представление о ручной художественной вышивке; 7.2.3.2 знать правила вышивки по вязанному изделию; 7.2.3.3 уметь выполнять ручные швы: вперед иголку, тамбурный, стебельчатый, гладь, обметочный; 7.2.3.4 отбирать нитки для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.5 выбирать рисунок для вышивки; 7.2.3.6 иметь представление о способе переноса рисунка на вязанное изделие; 7.2.3.7 знать правило переноса рисунка на вязанное изделие; 7.2.3.8 вышивать изделия различными видами стежков; 7.2.3.9 иметь представление о способах декоративного оформления вязанного изделия аппликацией; 7.2.3.10 познакомиться с видами аппликаций на вязанных изделиях; 7.2.3.11 познакомиться с материалами используемыми для выполнения аппликации на вязанном изделии; 7.2.3.12 иметь представление о способе выполнения аппликации на вязанном изделие; 7.2.3.13 выполнять простую аппликацию на образце с помощью учителя; 7.2.3.14 освоить технику изготовления помпонов; 7.2.3.15 освоить технику изготовления кистей; 7.2.3.16 выполнить отделку на готовом изделии прямоугольной формы: закладка, прихватка, подставка под горячее, браслет; 7.2.3.17 иметь представление о способах выполнения соединительных трикотажных швов (с помощью иглы, крючка); 7.2.3.18 выполнять соединительный шов по закрытым кромочным петлям с помощью учителя
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	7.3.2.1 выполнить отделку контрольного образца;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 знать историю появления вязания; 7.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 7.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли) 7.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	7.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 7.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.3.1.знать виды и свойства волокон (натуральные, химические); виды пряжи (хлопчатобумажная, шерстяная); 7.1.3.2 определять хлопчатобумажную и шерстяную пряжу визуально и тактильно; 7.1.3.3 подбирать пряжу для изготовления изделия с помощью учителя; 7.1.3.4 знать инструменты, приспособления для вязания; 7.1.3.5 подбирать с помощью учителя инструменты, приспособления, необходимые для работы; 7.1.3.6 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.3.7 организовывать рабочее место; 7.1.3.8 знать правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	7.2.1.1 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.1.2 выполнить изделие прямоугольной формы (закладка, игольница, прихватка, шарф, футляр, косметичка); 7.2.1.3 знать правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	7.2.2.1 составлять план работы, подбирать материалы и инструменты с помощью учителя; 7.2.2.2 иметь представление об отделке края изделия крючком 7.2.2.3 выполнить изделия прямоугольной формы: закладка, прихватка, подставка под горячее, браслет; 7.2.1.4 знать правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3 Ремонт вязанных изделий	7.2.3.1 иметь представление об уходе за вязанными изделиями; 7.2.3.2 иметь представление о назначении, видах, способах ремонта вязанных изделий; 7.2.3.3 овладеть приемами штопки вязанного изделия; 7.2.3.4 выполнять штопку на образце 7.2.3.5 знать правила наложения заплаты на вязанное изделие; 7.2.3.6 овладеть приемами наложения заплаты на вязанное изделие; 7.2.3.7 выполнить заплату на образце
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1.Анализ и оценивание предметов труда	7.3.1.1стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 7.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	7.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 8.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 8.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать свойства пряжи (толщина, длина, крутка, ровность, упругость, прочность); 8.1.2.2 определять свойства хлопчатобумажной и шерстяной, синтетической пряжи в ходе выполнения лабораторно практической работы (по внешнему виду, на ощупь, по особенности горения; 8.1.2.3 знать названия, измерительных и рабочих инструментов, приспособлений для вязания; 8.1.2.4 подбирать с помощью учителя инструменты и приспособления для вязания; 8.1.2.5 подбирать с помощью учителя спицы с учетом толщины пряжи; 8.1.2.6 знать правила хранения пряжи, спиц; 8.1.2.7 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами и материалами для вязания; 8.1.2.8 организовывать рабочее место самостоятельно; 8.1.2.9 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	8.2.1.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 8.2.1.2 выполнять круговое вязание на пяти спицах с помощью учителя; 8.2.1.3 уметь вывязывать пятку с помощью учителя; 8.2.1.4 знать основные условные обозначения в схемах вязания; 8.2.1.5 знать раппорт рисунка, условие его вязания; 8.2.1.6 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.1.7 уметь выполнять резинку1×1, 2×2; узоры шахматка, путанка; 8.2.1.8 ориентироваться в задании, по образцу; 8.2.1.9 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 8.2.1.10 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 8.2.1.11 выполнить изделия: косынка, полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник, көрпе, игрушка; 8.2.1.12 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах;
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 8.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 8.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.3 знать названия, измерительных и рабочих инструментов, приспособлений для вязания; 8.1.2.4 подбирать с помощью учителя инструменты и приспособления для вязания; 8.1.2.5 подбирать с помощью учителякрючки с учетом толщины пряжи; 8.1.2.6 знать правила хранения пряжи, крючков; 8.1.2.7 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами и материалами для вязания; 8.1.2.8 организовывать рабочее место самостоятельно; 8.1.2.9 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Вязание крючком	8.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 8.2.2.2 выполнять круговое вязание; 8.2.2.3 знать основные условные обозначения в схемах вязания; 8.2.2.4 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.2.5 знать раппорт рисунка, условие его вязания; 8.2.2.6 выполнять столбик с двумя накидами, "ракушка", "пико", пышный столбик; 8.2.2.7 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 8.2.2.8 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 8.2.2.9 ориентироваться в задании, по схеме и образцу; 8.2.2.10 составлять план работы изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.2.11 выполнить изделия: прихватка, салфетка, игрушка, косметичка, футляр, сувенир, аксессуары; 8.2.2.12 выполнять отделку края изделия крючком самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.2.13 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 выполнить контрольный образец крючком;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 8.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 8.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.3 знать названия, измерительных и рабочих инструментов, приспособлений для вязания; 8.1.2.4 подбирать с помощью учителя инструменты и приспособления для вязания; 8.1.2.5 подбирать с помощью учителя спицы и крючки с учетом толщины пряжи; 8.1.2.6 знать правила хранения пряжи, крючков, спиц; 8.1.2.7 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами и материалами для вязания; 8.1.2.8 организовывать рабочее место самостоятельно; 8.1.2.9 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	8.2.1.1 ориентироваться в задании, по образцу; 8.2.1.2 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 8.2.1.3 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 8.2.1.4 выполнить изделия: полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник, көрпе, игрушка; 8.2.1.5 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	8.2.2.1 ориентироваться в задании, по схеме и образцу; 8.2.2.2 составлять план работы изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.2.3 выполнить изделия: прихватка, салфетка, игрушка, косметичка, футляр, сувенир, аксессуары; 8.2.2.4 выполнять отделку края изделия крючком самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3.Отделка вязанных изделий	8.2.3.1 выполнять правила вышивки по вязанному изделию; 8.2.3.2 овладеть техникой выполнения ручных отделочных швов: "петля", "французский узелок", "петля в петлю"; 8.2.3.3 уметь изготавливать помпоны; 8.2.3.4 уметь декорировать изделие кистями; 8.2.3.5 овладеть техникой вышивания крючком; 8.2.3.6 иметь представление о декоративном оформлении вязанных изделий пуговицами бисером, паетками, лентами; 8.2.3.7 уметь отбирать материалы, приспособления, инструменты для декоративного оформления вязанного изделия с помощью учителя; 8.2.3.8 выбирать рисунок для вышивки и аппликации; 8.2.3.9 выполнять перенос рисунка на вязанное изделие с помощью учителя; 8.2.3.10 вышивать изделия различными видами стежков; 8.2.3.11 использовать аппликацию вязанную крючком для оформления изделия с помощью учителя; 8.2.3.12 выполнить отделку на готовом изделии самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.3.13 выполнять соединительные трикотажные швы (вертикальный, горизонтальный) на вязанных изделиях самостоятельно или с помощью учителя;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.6 уметь на глаз и с помощью измерительных инструментов определять размер изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	8.3.2.1 выполнить отделку контрольного образца
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 8.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 8.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать названия, измерительных и рабочих инструментов, приспособлений для вязания; 8.1.2.2 подбирать с помощью учителя инструменты и приспособления для вязания; 8.1.2.3 подбирать с помощью учителя спицы и крючки с учетом толщины пряжи 8.1.2.4 знать правила хранения пряжи, крючков, спиц; 8.1.2.5 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами и материалами для вязания; 8.1.2.6 организовывать рабочее место самостоятельно; 8.1.2.7 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	8.2.1.1 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.1.2 ориентироваться в задании, по образцу; 8.2.1.3 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 8.2.1.4 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 8.2.1.5 выполнить изделия: полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник; 8.2.1.6 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	8.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 8.2.2.2 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 8.2.2.3 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 8.2.2.4 выполнять аппликацию вязанную крючком с помощью учителя; 8.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3. Отделка вязанных изделий	8.2.3.1 иметь представление о декоративном оформлении вязанных изделий пуговицами бисером, паетками, лентами; 8.2.3.2 уметь отбирать материалы, приспособления, инструменты для декоративного оформления вязанного изделия с помощью учителя; 8.2.3.3 использовать аппликацию вязанную крючком для оформления изделия с помощью учителя; 8.2.3.4 выполнить отделку на готовом изделии самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.3.5 выполнять соединительные трикотажные швы (вертикальный, горизонтальный) на вязанных изделиях самостоятельно или с помощью учителя
	2.4 Ремонт вязанных изделий	8.2.4.1 знать правила ухода за вязанными изделиями; 8.2.4.2 знать виды, и способы ремонта вязанных изделий; 8.2.4.3 уметь выбирать способ ремонта учитывая дефект изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.4 выполнять штопку вязанного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.5 выполнять вязанную заплату самостоятельно или с помощью учителя ; 8.2.4.6 выполнять заплату используя разные виды материалов (фетр, кожа, трикотаж) самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.7 выполнить реставрацию ослабленного участка швом "петля в петлю" самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.8 овладеть способом поднятия петель крючком самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.9 уметь удалять внешние дефекты вязанных изделий (зацепки, затяжки) самостоятельно или с помощью учителя; 8.2.4.10 выполнить реставрацию вязанного изделия горизонтальным швом самостоятельно или с помощью учителя
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.1.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.1.2 проверять качество работы; 8.3.1.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.1.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.1.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	8.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 9.1.1.2 знать историю появления вязания; 9.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 9.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли); 9.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 9.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	9.1.3.1 самостоятельно распознавать пряжу по внешнему виду; 9.1.3.2 учитывать свойства пряжи при наборе петель, и после влажно-тепловой обработки; 9.1.3.3 подбирать самостоятельно материалы, инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	9.2.1.1 уметь самостоятельно выполнять простые узоры; 9.2.1.2 выполнять графическое изображение орнамента самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.3 уметь самостоятельно вязать образец по предложенной схеме; 9.2.1.4 уметь вязать двухцветный орнамент самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.5 иметь представление об ажурном вязании; 9.2.1.6 уметь вязать ажурные узоры, по выбору, самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.7 уметь вязать изделие с дополнительными деталями: варежки (на двух, пяти спицах) с помощью учителя; 9.2.1.8 уметь вязать изделие на круговых спицах с помощью учителя; 9.2.1.9 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.1.10 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.1.11 определять последовательность изготовления вязанного изделия по технологической карте; 9.2.1.12 выполнять расчет для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.1.13 выполнить изделия: көрпе с орнаментом, разноцветный коврик, шарф с узором, игрушка, шапочка, варежки, носки, гетры, юбка; 9.2.1.14 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 9.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 9.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	9.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 9.1.1.2 знать историю появления вязания; 9.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 9.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли) 9.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 9.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 самостоятельно распознавать пряжу по внешнему виду; 9.1.3.2 учитывать свойства пряжи при наборе петель, и после влажно-тепловой обработки; 9.1.3.3 подбирать самостоятельно материалы, инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Вязание крючком	9.2.2.1 уметь самостоятельно читать схемы простых узоров; 9.2.2.2 уметь самостоятельно выполнять простые узоры; 9.2.2.3 иметь представление о многоцветном вязании; 9.2.2.4 выполнять двухцветный узор по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.5 анализировать схему и образец изделия, составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.6 выполнять расчет петель для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.7 выполнить изделия: головной убор, сумочка, аппликации крючком; косметичка, игрушка, сувениры, салфетка, юбка, аксессуары; 9.2.2.8 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 9.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 9.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	9.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком;
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 9.1.1.2 знать историю появления вязания; 9.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 9.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли) 9.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 9.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.3.1 самостоятельно распознавать пряжу по внешнему виду; 9.1.3.2 учитывать свойства пряжи при наборе петель, и после влажно-тепловой обработки; 9.1.3.3 подбирать самостоятельно материалы, инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	9.2.1.1 ориентироваться в задании, по образцу; 9.2.1.2 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 9.2.1.3 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 9.2.1.4 выполнить изделия: полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник, көрпе, игрушка; 9.2.1.5выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	9.2.2.1 ориентироваться в задании, по схеме и образцу; 9.2.2.2 составлять план работы изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.3 выполнить изделия: прихватка, салфетка, игрушка, косметичка, футляр, сувенир, аксессуары; 9.2.2.4 выполнять отделку края изделия крючком самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3 Отделка вязанных изделий	9.2.3.1 выполнять правила вышивки по вязанному изделию и трикотажному полотну; 9.2.3.2 овладеть техникой выполнения ручных отделочных швов; 9.2.3.3 выполнять декоративное оформление вязанных изделий пуговицами, бисером, паетками, лентами, кистями, кружевом, помпонами самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 9.2.3.5 уметь выполнять аппликации на вязанном изделии самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.6 выполнять комбинированную отделку вязанного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.7 выполнять соединительные трикотажные швы самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.8 выполнять декоративную отделку трикотажных изделий бывших в употреблении самостоятельно или с помощью учителя
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 9.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 9.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины;
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	9.3.2.3 выполнить отделку контрольного образца;
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 9.1.1.2 знать историю появления вязания; 9.1.1.3 изучать и определять особенности вязания с помощью учителя; 9.1.1.4 быть "понятным" для окружающих (уметь излагать свои мысли) 9.1.1.5 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды;
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	9.1.2.1 иметь представление о правилах поведения в мастерской, организации рабочего места, форменной одежде, эстетики одежды; 9.1.2.2 получить общее представление о трудовом законодательстве Республики Казахстан
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 самостоятельно распознавать пряжу по внешнему виду; 9.1.2.2 учитывать свойства пряжи при наборе петель, и после влажно-тепловой обработки; 9.1.2.3 подбирать самостоятельно материалы, инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 9.1.2.4 знать виды бытовых вязальных машин; 9.1.2.5 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 9.1.2.6 организовывать рабочее место самостоятельно; 9.1.2.7 выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной, утюгом; 9.1.2.8 иметь представления о требованиях к качеству вязания и к готовой продукции
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	9.2.1.1 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 9.2.1.2 ориентироваться в задании, по образцу; 9.2.1.3 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 9.2.1.4 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 9.2.1.5 выполнить изделия: полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник, 9.2.1.6 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	9.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 9.2.2.2 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 9.2.2.3 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 9.2.2.4 выполнять аппликацию вязанную крючком с помощью учителя; 9.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3.Отделка вязанных изделий	9.2.3.1 иметь представление о декоративном оформлении вязанных изделий пуговицами бисером, паетками, лентами; 9.2.3.2 уметь отбирать материалы, приспособления, инструменты для декоративного оформления вязанного изделия с помощью учителя; 9.2.3.3 использовать аппликацию вязанную крючком для оформления изделия с помощью учителя; 9.2.3.4 выполнить отделку на готовом изделии самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.3.5 выполнять соединительные трикотажные швы (вертикальный, горизонтальный) на вязанных изделиях самостоятельно или с помощью учителя
	2.4.Ремонт вязанных изделий	9.2.4.1 выполнять правила ухода за вязанными изделиями; 9.2.4.2 иметь представление о художественной штопке трикотажных изделий; 9.2.4.3 выполнять художественную штопку трикотажных изделий по схеме с помощью учителя; 9.2.4.4 уметь выполнять реставрацию чулочно-носочных изделий с помощью учителя; 9.2.4.5 овладеть приемами удлинения (наращивания) изделий в длину; 9.2.4.6 уметь выбирать способ ремонта учитывая дефект изделия; 9.2.4.7 выполнять ремонт учитывая дефект трикотажного изделия самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.4.8 иметь представление об использовании старых трикотажных вещей; 9.2.4.9 выполнить изделия из старых трикотажных вещей с помощью учителя
	2.5 Машинное вязание	9.2.5.1 знать устройство однофонтурной модели бытовой вязальной машины (нитеводы, нитенаправители, каретка, счетчик рядов, металлические иглы с язычками, пластины-рельсы); 9.2.5.2 заправлять бытовую вязальную машину с помощью учителя; 9.2.5.3 выполнять регулировку машины с помощью учителя; 9.2.5.4 освоить приемы работы на бытовой вязальной машине с помощью учителя; 9.2.5.5 уметь вязать гладкое полотно (кулирная гладь) самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.5.6 составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 9.2.5.6 выполнить изделие кулирной гладью. 9.2.5.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.1.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу других; 9.3.1.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 9.3.1.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 9.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	9.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно).

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 10.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 10.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 10.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов, оборудования	10.1.3.1 знать виды и особенности трикотажных полотен; 10.1.3.2 подбирать самостоятельно материалы инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 10.1.3.6 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 10.1.3.7 организовывать рабочее место, выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	10.2.1.1 уметь самостоятельно читать, записывать, составлять схемы узоров; 10.2.1.2 уметь самостоятельно вязать по схеме; 10.2.1.3 уметь вязать изделие на круговых спицах самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.1.4 самостоятельно определять последовательность изготовления вязанного изделия; 10.2.1.5 выполнять расчет для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.1.6 выполнять правила ВТО готового изделия; 10.2.1.7 выполнить изделия: корпе с орнаментом, коврик, шарф, снуд, шапочка, варежки, носки, гетры, юбка, аксессуары
2. Технологии изготовления предмета труда	2.2 Вязание крючком	10.2.2.1 уметь самостоятельно читать схемы узоров; 10.2.2.2 уметь самостоятельно выполнять узоры; 10.2.2.3 выполнять многоцветный узор по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.2.4 самостоятельно определять последовательность изготовления вязанного изделия; 10.2.2.5 выполнять расчет для вывязывания изделия самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.2.6 выполнить изделия: корпе с орнаментом, коврик, шарф, шапочка, гетры, юбка, головной убор, сумочка, косметичка, игрушка, сувениры, салфетка, аксессуары, аппликации крючком; 10.2.2.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 10.3.3.2 проверять качество работы; 10.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	10.3.2.1 выполнить контрольный образец на спицах
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 10.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 10.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 10.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 знать виды и особенности трикотажных полотен; 10.1.3.2 подбирать самостоятельно материалы инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 10.1.3.6 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 10.1.3.7 организовывать рабочее место, выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	10.2.1.1 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 10.2.1.2 ориентироваться в задании, по образцу; 10.2.1.3 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 10.2.1.4 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 10.2.1.5 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	10.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 10.2.2.2 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 10.2.2.3 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 10.2.2.4 выполнять аппликацию вязанную крючком с помощью учителя; 10.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3 Отделка вязанных изделий	10.2.3.1 выполнять правила вышивки по трикотажу; 10.2.3.2 владеть техникой выполнения ручных отделочных швов на трикотажном полотне; 10.2.3.3 выполнять самостоятельно декоративное оформление трикотажных изделий разными способами; 10.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 10.2.3.5 выполнять самостоятельно аппликации разных видов на трикотажных изделиях; 10.2.3.6 выполнять самостоятельно комбинированную отделку трикотажного изделия; 10.2.3.7 выполнять самостоятельно соединительные трикотажные швы; 10.2.3.8 выполнять декоративную отделку трикотажных изделий бывших в употреблении самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 10.3.3.2 проверять качество работы; 10.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	10.3.2.2 выполнить контрольный образец крючком
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 10.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 10.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 10.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 знать виды и особенности трикотажных полотен; 10.1.3.2 подбирать самостоятельно материалы инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 10.1.3.6 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 10.1.3.7 организовывать рабочее место, выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	10.2.1.1 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 10.2.1.2 ориентироваться в задании, по образцу; 10.2.1.3 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 10.2.1.4 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 10.2.1.5 выполнить изделия: полоска для волос, напульсник, шапочка, подследник, 10.2.1.6 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.3 Отделка вязанных изделий	10.2.3.1 выполнять правила вышивки по трикотажу; 10.2.3.2 владеть техникой выполнения ручных отделочных швов на трикотажном полотне; 10.2.3.3 выполнять самостоятельно декоративное оформление трикотажных изделий разными способами; 10.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 10.2.3.5 выполнять самостоятельно аппликации разных видов на трикотажных изделиях; 10.2.3.6 выполнять самостоятельно комбинированную отделку трикотажного изделия; 10.2.3.7 выполнять самостоятельно соединительные трикотажные швы; 10.2.3.8 выполнять декоративную отделку трикотажных изделий бывших в употреблении самостоятельно;
	2.4 Ремонт вязанных изделий	10.2.4.1 выполнять правила ухода за вязанными изделиями; 10.2.4.2 выполнять художественную штопку трикотажных изделий по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.3 выполнять реставрацию чулочно-носочных изделий самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.4 овладеть техникой выполнения кеттельного шва; 10.2.4.5 выполнить кеттельный шов на образце самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.6 выполнить изделия из старых трикотажных вещей с помощью учителя; 10.2.4.7 выполнять ремонт учитывая дефект трикотажного изделия самостоятельно или с помощью учителя
	2.5 Машинное вязание	10.2.5.1 знать виды и устройство бытовых вязальных машин; 10.2.5.2 заправлять самостоятельно или с помощью учителя бытовую вязальную машину; 10.2.5.3 выполнять самостоятельно или с помощью учителя регулировку бытовой вязальной машины; 10.2.5.4 освоить основные виды и комбинации вязок на бытовой вязальной машине самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.5 составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.6 выполнить изделия используя основные виды и комбинации вязок самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 10.3.3.2 проверять качество работы; 10.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Самостоятельная работа	10.3.2.3 выполнить контрольный образец на вязальной машине
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 10.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей вязания; 10.1.1.3 иметь представление о профессии вязальщицы; 10.1.1.4 знать источники, чтобы найти интересующую информацию с помощью учителя.
	1.2 Трудовое законодательство Республики Казахстан и этика	10.1.2.1 соблюдать профессиональную этику в учебно-трудовом коллективе; 10.1.2.2 иметь представление о профессиональном долге и ответственности; 10.1.2.3 сотрудничать со взрослыми и сверстниками, уметь работать в группе, коллективе
	1.3 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.3.1 знать виды и особенности трикотажных полотен; 10.1.3.2 подбирать самостоятельно материалы инструменты и приспособления для вязания ручным и машинным способами; 10.1.3.6 выполнять санитарно-гигиенические требования при работе с инструментами, материалами и оборудованием для вязания; 10.1.3.7 организовывать рабочее место, выполнять правила безопасности при работе с колющими и режущими инструментами, вязальной машиной утюгом
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Вязание спицами	10.2.1.1 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 10.2.1.2 ориентироваться в задании, по образцу; 10.2.1.3 составлять план работы изделия самостоятельно и с помощью учителя; 10.2.1.4 знать правило выполнения расчета петель для вывязывания изделия; 10.2.1.5 выполнять правила ВТО вязанного изделия
	2.2 Вязание крючком	10.2.2.1 выполнять убавку, прибавку петель с помощью учителя; 10.2.2.2 уметь читать, записывать и вязать простые схемы с помощью учителя; 10.2.2.3 выполнять узоры на основе столбиков и воздушных петель; 10.2.2.4 выполнять аппликацию вязанную крючком с помощью учителя; 10.2.2.5 выполнять правила влажной тепловой обработки вязанного изделия
	2.3 Отделка вязанных изделий	10.2.3.1 выполнять правила вышивки по трикотажу; 10.2.3.2 владеть техникой выполнения ручных отделочных швов на трикотажном полотне; 10.2.3.3 выполнять самостоятельно декоративное оформление трикотажных изделий разными способами; 10.2.3.4 знать способы соединения аппликации с изделием и последовательность ее выполнения; 10.2.3.5 выполнять самостоятельно аппликации разных видов на трикотажных изделиях; 10.2.3.6 выполнять самостоятельно комбинированную отделку трикотажного изделия; 10.2.3.7 выполнять самостоятельно соединительные трикотажные швы; 10.2.3.8 выполнять декоративную отделку трикотажных изделий бывших в употреблении самостоятельно
	2.4 Ремонт вязанных изделий	10.2.4.1 выполнять правила ухода за вязанными изделиями; 10.2.4.2 выполнять художественную штопку трикотажных изделий по схеме самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.3 выполнять реставрацию чулочно-носочных изделий самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.4 овладеть техникой выполнения кеттельного шва; 10.2.4.5 выполнить кеттельный шов на образце самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.4.6 выполнить изделия из старых трикотажных вещей с помощью учителя; 10.2.4.7 выполнять ремонт учитывая дефект трикотажного изделия самостоятельно или с помощью учителя
	2.5 Машинное вязание	10.2.5.1 знать виды и устройство бытовых вязальных машин; 10.2.5.2 заправлять самостоятельно или с помощью учителя бытовую вязальную машину; 10.2.5.3 выполнять самостоятельно или с помощью учителя регулировку бытовой вязальной машины; 10.2.5.4 освоить основные виды и комбинации вязок на бытовой вязальной машине самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.5 составлять план работы самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.6 выполнить изделия используя основные виды и комбинации вязок самостоятельно или с помощью учителя; 10.2.5.7 выполнять правила ВТО вязанного изделия
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 10.3.3.2 проверять качество работы; 10.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 10.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.2 Контрольная итоговая работа (за учебный год)	10.3.2.1 выполнение итоговой практической работы по выбору учителя (дифференцированно)

Приложение 15
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Младший обслуживающий персонал"

127. Программа по профилю "Младший обслуживающий персонал" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии обслуживающего труда";

3) раздел "Анализ и оценивание обслуживающего труда".

128. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения обслуживающего труда;

2) анализ материалов, инструментов и оборудования.

129. Раздел "Технологии обслуживающего труда" включает следующие подразделы:

1) уборка пришкольной территории;

2) уход за комнатными растениями;

3) уборка полов;

4) устройство помещения;

5) уборка помещения;

6) уход за посудой;

7) работа в столовой и пищеблоке;

8) уход за постельным и столовым бельем;

9) основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены.

130. Раздел "Анализ и оценивание обслуживающего труда" включает следующий подраздел:

1) анализ и оценивание результатов труда.

131. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения обслуживающего труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности и необходимость профессий обслуживающего труда; 7.1.1.3 знать оборудование, правила работы и поведения в кабинете обслуживающего труда; 7.1.1.4 овладеть социально-бытовыми навыками, в повседневной жизни; 7.1.1.5 иметь представление о работе уборщика служебных помещений: обязанности, основные требования; 7.1.1.6 иметь представление о нормах делового общения, этикета	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей обслуживающего труда; 8.1.1.3 иметь представление о работе мойщика посуды: обязанности, основные требования; 8.1.1.4 иметь представление о работе горничной: обязанности, основные требования; 8.1.1.5 знать нормы делового общения и этикета.	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности обслуживающего труда; 9.1.1.3 иметь представление о собственных возможностях, о необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.4 иметь представление о работе кухонного рабочего: обязанности, основные требования; 9.1.1.5 иметь представление о работе дворника: обязанности, основные требования; 9.1.1.6 иметь представление о работе помощника воспитателя: обязанности, основные требования; 9.1.1.7 знать нормы делового общения и этикета; 9.1.1.8 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы различных видов обслуживающего труда; 10.1.1.3 иметь представление о работе уборщика производственных помещений: обязанности, основные требования; 10.1.1.4 знать нормы делового общения и этикета; 10.1.1.5 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством.
1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 различать хозинвентарь для уборки пришкольной территории (метла, лопата, грабли, совки, движок, скребок, мотыга); 7.1.2.2 использовать инвентарь в работе; 7.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначении инвентаря; 7.1.2.4 очищать уборочный инвентарь и устанавливать его на место хранения; 7.1.2.5 иметь представление о видах спецодежды для работы на пришкольном участке, ее назначении, хранении и уходе; 7.1.2.6 организовывать рабочее место; 7.1.2.7 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.8 различать уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 7.1.2.9 иметь представление о моющих средствах для мытья полов: виды, назначение, правила использования, хранение; 7.1.2.10 иметь представление о правилах электробезопасности; 7.1.2.11 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения электрического утюга; 7.1.2.12 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения бытового электропылесоса	8.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения носилок и лома; 8.1.2.2 организовывать рабочее место; 8.1.2.3 выполнять правила безопасной работы; 8.1.2.4 пользоваться моющими средствами для паркетного пола; 8.1.2.5 иметь представление о маркировке уборочного инвентаря: значение, правила маркировки; 8.1.2.6 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении со стиральной машиной	9.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения садового секатора; 9.1.2.2 иметь представление о резиновых перчатках: назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.3 организовывать рабочее место; 9.1.2.4 выполнять правила безопасной работы; 9.1.2.5 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с электрополотером; 9.1.2.6 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с посудомоечной машиной; 9.1.2.7 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с бытовым холодильником; 9.1.2.8 иметь представление о спецодежде для уборки санузла (резиновые сапоги и перчатки, непромокаемый фартук): назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.9 иметь представление об устройстве, назначении, использовании, правилах безопасной работы и хранения приспособлений для обработки саноборудования: (щетка, вантуз); 9.1.2.10 различать средства для чистки керамики и эмали	10.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения секатора на длинном шесте; 10.1.2.2 иметь представление о мастике для покрытия паркетного пола: назначение, виды, использование, правила безопасной работы, хранение; 10.1.2.3 иметь представление о средствах для обработки полированной мебели: назначение, виды, использование, хранение; 10.1.2.4 иметь представление о моющих средствах для уборки и обработки различного оборудования и инвентаря: назначение, виды, использование, хранение, правила составления растворов; 10.1.2.5 различать моющие средства для мытья ламината: виды, правила безопасного использования, хранение; 10.1.2.6 организовывать рабочее место; 10.1.2.7 выполнять правила безопасной работы

2) раздел "Технологии обслуживающего труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Уборка пришкольной территории	7.2.1.1 иметь представление о работе на участке осенью; 7.2.1.2 различать объекты работы: дорожка, газон, спортплощадка, территория вокруг школьных строений; 7.2.1.3 обращаться с метлой, лопатой, совком; 7.2.1.4 подметать дорожки с твердым покрытием; 7.2.1.5 собирать мусор в валки и в кучи, переносить мусор; 7.2.1.6 убирать с газонов сучья и посторонние предметы; 7.2.1.7 убирать спортплощадки и участки пришкольной территории; 7.2.1.8 иметь представление о работе на участке зимой; 7.2.1.9 различать асфальтовое и бетонное покрытия; 7.2.1.10 иметь представление о зависимости твердости льда от температуры воздуха; 7.2.1.11 знать правила безопасной работы на проезжей части дороги; 7.2.1.12 работать движком, скребком, не нарушая дорожное покрытие; 7.2.1.13 расчищать дорожки от снега; 7.2.1.14 убирать снег в специально отведенные места; 7.2.1.15 иметь представление о работе на участке весной; 7.2.1.16 подготавливать почву для посадок; 7.2.1.17 иметь представление о разнице в обработке песчаных и глинистых почв; 7.2.1.18 сгребать мусор с клумб и дорожек	8.2.1.1 различать осенние, зимние, весенние и летние работы на участке; 8.2.1.2 обращаться с граблями, носилками; 8.2.1.3 сгребать опавшие листья граблями; 8.2.1.4 выдергивать и удалять сорные растения; 8.2.1.5 подметать, выравнивать, посыпать песком дорожки и площадки; 8.2.1.6 переносить собранный мусор; 8.2.1.7 работать ломом, не нарушая дорожное покрытие; 8.2.1.8 скалывать и убирать лед; 8.2.1.9 убирать снег и лед в специально отведенные места; 8.2.1.10 иметь представление о цветниках и о борозде; 8.2.1.11 вскапывать почву цветника; 8.2.1.12 иметь представление о значении, глубине, приемах и требованиях к качеству вскапывания; 8.2.1.13 выбирать место для цветника; 8.2.1.14 определять границы цветника и направления борозд; 8.2.1.15 прокладывать борозды; 8.2.1.16 вскапывать с соблюдением заданной глубины; 8.2.1.17 определять глубину вскапывания с помощью линейки; 8.2.1.18 выравнивать вскопанную почву граблями; 8.2.1.19 рыхлить почву граблями на месте многолетних зимующих посадок; 8.2.1.20 рыхлить междурядья мотыгами на посадках многолетних растений	9.2.1.1 иметь представление о строении дерева: ствол, крона; 9.2.1.2 различать основные породы деревьев на пришкольном участке; 9.2.1.3 иметь представление об осеннем уходе за деревьями; 9.2.1.4 иметь представление о приствольном круге, его значении и правилах вскапывания приствольного круга; 9.2.1.5 пользоваться садовым секатором; 9.2.1.6 вскапывать приствольный круг лопатой; 9.2.1.7 собирать опавшие листья и укладывать их в кучи граблями; 9.2.1.8 обрезать ветви дерева секатором; 9.2.1.9 очищать ствол плодового дерева скребком и побелка известью с помощью кисти; 9.2.1.10 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее	10.2.1.1 определять глубину вскапывания; 10.2.1.2 обрезать ветви дерева секатором на длинном шесте; 10.2.1.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее; 10.2.1.4 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки территории
2.2 Уход за комнатными растениями	7.2.2.1 определять глубину вскапывания различать комнатные растения по внешнему виду; 7.2.2.2 иметь представления об их названиях; 7.2.2.3 поливать и опрыскивать цветы; 7.2.2.4 иметь представление о требованиях к температуре и качеству воды для полива, периодичности полива; 7.2.2.5 иметь представление о приемах полива; 7.2.2.6 обрезать и собирать сухие листья; 7.2.2.7 подготавливать воду для полива и опрыскивания; 7.2.2.8 чистить и промывать поддоны; 7.2.2.9 обтирать цветочные горшки	8.2.2.1 иметь представление о светолюбивых и теневыносливых растениях; 8.2.2.2 иметь представление о перевалке и пересадке комнатного растения: значение, приемы; 8.2.2.3 определять растения, подлежащие к перевалке и пересадке; 8.2.2.4 подбирать цветочные горшки для пересадки; 8.2.2.5 выполнять перевалку и пересадку растения	9.2.2.1 закреплять и отрабатывать навыки ухода за комнатными растениями, полученные ранее; 9.2.2.2 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за растениями	10.2.2.1 закреплять и отрабатывать навыки ухода за комнатными растениями, полученные ранее; 10.2.2.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за растениями.
2.3 Уборка полов	7.2.3.1 различать дощатый крашеный и покрытый линолеумом пол; 7.2.3.2 иметь представление о средствах для мытья, о средствах, применение которых противопоказано при мытье полов с различным покрытием; 7.2.3.3 работать щеткой, шваброй; 7.2.3.4 подготовить к сухой и влажной уборке дощатый крашеный, покрытый линолеумом и плиточный полы; 7.2.3.5 протирать пол шваброй; 7.2.3.6 прополаскивать тряпки в тазу	8.2.3.1 иметь представление о покрытиях паркетного пола: виды, назначение и различение по внешнему виду; 8.2.3.2 выполнять влажную уборку паркетного пола, покрытого лаком; 8.2.3.3 подготавливать пол, покрытый мастикой, к натирке; 8.2.3.4 проверять результат работы; 8.2.3.5 пользоваться моющими средствами для паркетного пола	9.2.3.1 натирать паркетный пол щеткой и электрополотером; 9.2.3.2 удалять пятна на паркетном полу; 9.2.3.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 9.2.3.4 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов.	10.2.3.1 использовать щетку для натирки пола мастикой; 10.2.3.2 покрывать мастикой и натиркой паркетный пол; 10.2.3.3 иметь представления о свойствах ламинатного покрытия; 10.2.3.4 выполнять уборку ламинатного пола; 10.2.3.5 знать правила ухода за ламинатом; 10.2.3.6 удалять с ламината пятна различного происхождения; 10.2.3.7 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 10.2.3.8 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
2.4 Устройство помещения	7.2.4.1 различать оборудование дома: плинтус, подоконник, оконная рама, отопительный радиатор, дверь (одинарная, двойная), штепсельная розетка, вентиляционная решетка; 7.2.4.2 различать комнаты жилого помещения (спальня, ванна, кухня, прихожая, столовая, зал, туалет) и их назначение.	8.2.4.1 различать жилое и служебное помещение; 8.2.4.2 различать служебные помещения школы: учительская, кабинеты руководителей школы, методические кабинеты, классы, складские помещения школы; 8.2.4.3 иметь представление о служебных помещениях: видах, назначениях, оборудовании; 8.2.4.4 иметь представление о порядке хранения и расположения вещей в каждом помещении; 8.2.4.5 знать правила уборки в служебном помещении	9.2.4.1 иметь представление об устройстве лестницы (ступени, пролет, площадка, ограждение (перила или поручни) и материалах для изготовления; 9.2.4.2 иметь общее представление о работе учреждения (предприятия); 9.2.4.3 иметь представление о важности документации, применять правила при уборке письменного стола; 9.2.4.4 иметь представление о причинах необходимости повышенной чистоты санузла; 9.2.4.5 иметь представление об устройстве санузла; 9.2.4.6 различать санитарно-техническое оборудование: виды (раковина, слив, ванна, унитаз, писсуар, гигиенический душ), материал изготовления (эмалированный чугун, керамика), свойства; 9.2.4.7 иметь представление об устройстве унитаза: (клозетная чаша, смывной бачок, состоящий из корпуса, поплавкового и спускного клапанов)	10.2.4.1 различать основные цеха пищеблока: горячий, холодный, мясной, мучной, овощной, хлеборезка, моечное отделение; 10.2.4.2 иметь представление о назначении основных цехов пищеблока и их устройстве; 10.2.4.3 иметь представление об оборудовании овощного цеха.
2.5 Уборка помещения	7.2.5.1 иметь представление о последовательности уборки; 7.2.5.2 определять качество уборки; 7.2.5.3 протирать подоконники, радиаторы, радиаторные ниши; 7.2.5.4 промывать тряпки во время работы; 7.2.5.5 протирать полы; 7.2.5.6 проверять результаты работы; 7.2.5.7 пользоваться бытовым электропылесосом	8.2.5.1 иметь представление о назначении тряпки для уборки в зависимости от вида работы, используемой ткани, маркировке, требованиях к состоянию во время работы и при хранении; 8.2.5.2 маркировать уборочный инвентарь; 8.2.5.3 протирать рабочие столы, настольные осветительные приборы; 8.2.5.4 очищать мусорные корзины; 8.2.5.5 удалять пыль с помощью пылесоса; 8.2.5.6 различать виды мебели и ее назначение; 8.2.5.7 различать виды покрытия мебели (краска, лак, ткань, кожзаменитель, пластик, эмаль); 8.2.5.8 иметь представление о средствах и правилах ухода за мебелью в зависимости от материала покрытия; 8.2.5.9 удалять пыль с водостойкой и неводостойкой мебели; 8.2.5.10 чистить зеркальные поверхности; 8.2.5.11 мыть окна, рамы, подоконники, соблюдая правила безопасности; 8.2.5.12 применять приемы уборки мягкой мебели; 8.2.5.13 использовать пылесос при обработке мягкой мебели; 8.2.5.14 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку школьных помещений	9.2.5.1 применять правила безопасности при уборке лестницы; 9.2.5.2 пользоваться резиновыми перчатками; 9.2.5.3 подметать лестницу; 9.2.5.4 убирать мусор; 9.2.5.5 протирать перила (поручни); 9.2.5.6 мыть лестницу моющими средствами; 9.2.5.7 убирать письменный стол, настольный светильник; 9.2.5.8 убирать наружные поверхности шкафа, подоконника, радиатора отопления; 9.2.5.9 очищать корзины для использованной бумаги; 9.2.5.10 пользоваться приспособлениями для обработки саноборудованиящетка, вантуз; 9.2.5.11использовать средства для чистки керамики и эмали; 9.2.5.12 знать общие правила при уборке санузлов; 9.2.5.13 использовать средства для обеззараживания санузла; 9.2.5.14 использовать при уборке раствор хлорной извести; 9.2.5.15 иметь представление о засоре унитаза: причины и следствия; 9.2.5.16 обрабатывать резиновые перчатки (мытье, стерилизация, сушка); соблюдать правила личной гигиены; 9.2.5.17 чистить и мыть оборудование и пол в санузле; 9.2.5.18 применять чистящие пасты и раствор хлорной извести; 9.2.5.19 ликвидировать засоры в ванне и умывальнике с помощью вантуза	10.2.5.1 иметь представление о генеральной уборке помещения; 10.2.5.2 различать генеральную и ежедневную уборку; 10.2.5.3 различать панели окрашенные масляной, водоэмульсионной и клеевой краской; 10.2.5.4 очищать и мыть стенные панели и двери, подоконники, окрашенные масляной краской; 10.2.5.5 удалять пыль с панели, окрашенной водоэмульсионной и клеевой краской; 10.2.5.6 чистить ковровые изделия и мягкую мебель пылесосом; 10.2.5.7 использовать средства для обработки полированной мебели; 10.2.5.8 убирать различные виды полового покрытия и лестницы; 10.2.5.9 обновлять поверхность полированной мебели с помощью полирующего средства; 10.2.5.10 иметь представление об уборке производственных и помещений на фабрике (столовой, раздевалки, медпункта); 10.2.5.11 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку производственных и служебных помещений; 10.2.5.12 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки помещений
2.6 Уход за посудой	7.2.6.1 различать фаянсовую и стеклянную посуду; 7.2.6.2 иметь представление о свойствах алюминия как материала для посуды и столовых приборов; 7.2.6.3 мыть стеклянную, фаянсовую, алюминиевую посуду	8.2.6.1 различать алюминиевую, эмалированную и никелированную посуду; 8.2.6.2 иметь представления о правилах ухода за алюминиевой, эмалированной и никелированной посудой; 8.2.6.3 иметь представление об особенностях обработки деревянного кухонного инвентаря; 8.2.6.4 чистить и мыть алюминиевую, эмалированную и никелированную посуду	9.2.6.1 иметь представление о столовой посуде: виды, назначение; 9.2.6.2 различать керамическую и стеклянную посуду; 9.2.6.3 иметь представление о свойствах керамики и стекла, приемах и средствах мытья; 9.2.6.4 иметь представления о столовых приборах: назначении, правилах чистки и мытья. 9.2.6.5 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за посудой	10.2.6.1 сортировать посуду по видам; 10.2.6.2 чистить и мыть вручную столовую посуду, приборы, подносы; 10.2.6.3 обрабатывать ерши, щеточки, ветошь и используемый инвентарь после окончания мойки посуды; 10.2.6.4 наблюдать за работой посудомоечной машины; 10.2.6.5 различать посуду по материалу и способу обработки (алюминиевая, эмалированная, никелированная, чугунная); 10.2.6.6 составлять моющие растворы; 10.2.6.7 чистить и мыть кухонную посуду, инвентарь и тару с применением моющих и дезинфицирующих средств; 10.2.6.8 сушить посуду, инвентарь и тару; 10.2.6.9 иметь представление о столовой посуде: способах и правилах уборки со стола, мойке, просушке; 10.2.6.10 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для мытья посуды
2.7 Работа в столовой и пищеблоке	7.2.7.1 иметь представление о гигиене питания; 7.2.7.2 иметь представления о требованиях к работнику столовой: одежда, поведение; 7.2.7.3 знать правила подготовки стола к подаче пищи; 7.2.7.4 иметь представление об эстетическом оформлении стола; 7.2.7.5 применять правила безопасности при подаче пищи и уборке посуды; 7.2.7.6 сервировать стол; 7.2.7.7 разносить пищу по столам; 7.2.7.8 подавать пищу; 7.2.7.9 собирать грязную посуду; 7.2.7.10 разгружать посуду в моечном отделении; 7.2.7.11 убирать и протирать столы	8.2.7.1 выполнять санитарные требования мытья посуды; 8.2.7.2 использовать моющие средства и приспособления для мытья посуды; 8.2.7.3 мыть кухонный инвентарь; 8.2.7.4 чистить кухонный стол; 8.2.7.5 чистить разделочную доску; 8.2.7.6 чистить моечную ванну; 8.2.7.7 убирать кухню.	9.2.7.1 иметь представление о пищеблоке; 9.2.7.2 иметь представление об обязанностях мойщицы посуды; 9.2.7.3 использовать спецодежду работника кухни; 9.2.7.4 применять правила безопасности при работе в моечном цехе; 9.2.7.5 пользоваться посудомоечной машиной; > 9.2.7.6 собирать и транспортировать использованную посуду в моечное отделение; 9.2.7.7 очищать посуду от остатков пищи; 9.2.7.8 собирать пищевые отходы; 9.2.7.9 мыть посуду вручную в 2-х и 3-х ваннах; 9.2.7.10 сушить посуду и столовые приборы; 9.2.7.11 убирать моечное отделение; 9.2.7.12 иметь представление о бытовом холодильнике: устройство, размораживание, мытье и протирка; 9.2.7.13 размораживать, мыть и протирать холодильник; 9.2.7.14 иметь представление о питательной ценности, первичной обработке овощей: капуста, лук, шпинат, салат; 9.2.7.15 обрабатывать сушенные овощи; 9.2.7.16 иметь представление о понятии отходы при обработке овощей: виды, использование; 9.2.7.17 обрабатывать овощи, соблюдая правила безопасности; 9.2.7.18 определять качества овощей; 9.2.7.19 сортировать, мыть, очищать и дочищать овощи вручную; 9.2.7.20 отжимать рассол; 9.2.7.21 замачивать сушенные овощи; 9.2.7.22 нарезать овощи соломкой, кольцами, полукольцами, шашками; 9.2.7.23 подбирать инструменты для обработки овощей; 9.2.7.24 иметь представление о видах корнеплодов; 9.2.7.25 знать основные требования к обработке, нормы отходов; 9.2.7.26 пользоваться ножом для чистки корнеплодов, соблюдая правила безопасной работы с ним; 9.2.7.27 пользоваться картофелечисткой, соблюдая правила безопасной работы; 9.2.7.28 определять пригодность корнеплода, перебирать корнеплоды	10.2.7.1 иметь представление об эстетическом оформлении и сервировке обеденного стола; 10.2.7.2 применять правила обращения с тележкой для сбора и транспортировки посуды; 10.2.7.3 мыть столы; 10.2.7.4 подготавливать бумажные салфетки и укладывать их в салфетницу; 10.2.7.5 наполнять и размещать на столе приборы со специями; 10.2.7.6 правильно располагать стулья; 10.2.7.7 собирать грязную посуду и подносы в тележку; 10.2.7.8 выполнять правила обращения с тележкой при транспортировке грязной посуды; 10.2.7.9 разгружать тележки в моечном отделении; 10.2.7.10 сгребать, подметать, собирать и удалять мусор в помещении общественного питания; 10.2.7.11 чистить мебель столового зала; 10.2.7.12 подбирать инвентарь, приспособления, моющие средства; 10.2.7.13 мыть стены и полы с разным покрытием; 10.2.7.14 иметь представление об организации работы моечного отделения; 10.2.7.15 знать правила сбора и хранения пищевых отходов; 10.2.7.16 обрабатывать кухонную посуду, инвентарь и тару: мойку и просушку; 10.2.7.17 собирать пищевые отходы; 10.2.7.18 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды необходимых кухонных работ
2.8.Уход за постельным и столовым бельем	7.2.8.1 готовить белье к стирке: (укладывать грязное белье в корзину, снимать наволочки, простыни, пододеяльники); 7.2.8.2 менять постельное белье; 7.2.8.3 заправлять постель; 7.2.8.4 размещать белье на полках шкафа; 7.2.8.5 ухаживать за постельными принадлежностями (сушить, проветривать, выбивать).	8.2.8.1 иметь представление о бытовой стиральной машине: устройство, принцип действия, производительность, правила пользования; 8.2.8.2 пользоваться моющими, отбеливающими и подсинивающими средствами для стирки; 8.2.8.3 сортировать и взвешивать грязное белье; 8.2.8.4 подготавливать стиральную машину к работе; 8.2.8.5 стирать белье в стиральной машине; 8.2.8.6 прополаскивать белье; 8.2.8.7 сушить в центрифуге; 8.2.8.8 сушить на воздухе; 8.2.8.9 отбеливать и подсинивать белое белье; 8.2.8.10 утюжить белье	9.2.8.1 иметь представление об организации работы в прачечной; 9.2.8.2 иметь представление о видах стиральных машин (полуавтоматы и автоматы), и их устройстве; 9.2.8.3 различать моющие средства (стиральные порошки): марки, назначение; 9.2.8.4 определять нужное для стирки количество порошка; 9.2.8.5 сортировать белье для стирки; 9.2.8.6 определять необходимый режим стирки; 9.2.8.7 знать назначение кипячения белья; 9.2.8.8 использовать синтетические моющие средства для стирки, соблюдая правила безопасности; 9.2.8.9 закладывать в барабан машины белье в соответствии с программой стирки; 9.2.8.10 устанавливать программы стирки; 9.2.8.11 промывать машину после стирки; 9.2.8.12 досушивать и утюжить белье	10.2.8.1 иметь представление о подкрахмаливании и антиэлектростатической обработке ткани; 10.2.8.2 использовать средства для подкрахмаливания и антиэлектростатической обработки ткани антиэлектростатиками; 10.2.8.3 иметь представление о свойствах накрахмаленного изделия из ткани; 10.2.8.4 знать изделия, для которых применяется подкрахмаливание; 10.2.8.5 иметь представление о средствах, применяемых для подкрахмаливания; 10.2.8.6 иметь представление о мягком и жестком подкрахмаливании; 10.2.8.7 иметь представление о тканях, способных наэлектризовываться; 10.2.8.8 различать антиэлектростатики, применяемые при стирке: виды, свойства, использование, техника безопасности; 10.2.8.9 определять количество крахмала для отработки того или иного объема белья; 10.2.8.10 приготовить подкрахмаливающий клейстер; 10.2.8.11 подготовить текстильное изделие к подкрахмаливанию; 10.2.8.12 подкрахмаливать, отжимать, сушить и утюжить изделия; 10.2.8.13 обрабатывать синтетическую ткань антиэлектростатиком, проверять его действие; 10.2.8.14 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для стирки
2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	7.2.9.1 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке пришкольной территории; 7.2.9.2 выполнять санитарные требования и правил этикета при уборке постельного белья; 7.2.9.3 иметь представление о спецодежде; 7.2.9.4 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке помещений и полов; 7.2.9.5 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды; 7.2.9.6 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику столовой; 7.2.9.7 выполнять санитарные требования и правил этикета при сборе грязной посуды со столов; 7.2.9.8 с помощью учителя осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом; 7.2.9.9 с помощью учителя выполнять утюжку спецодежды	8.2.9.1 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке пришкольной территории; 8.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены, правила этикета при уборке служебных помещений; 8.2.9.3 выполнять санитарные требования мытья посуды; 8.2.9.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику пищеблока; 8.2.9.5 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при стирке белья; 8.2.9.6 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 8.2.9.7 выполнять правила составления дезинфицирующих растворов.	9.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику кухни и пищеблока; 9.2.9.2 выполнять правила личной гигиены работника общественного питания; 9.2.9.3 знать санитарно-гигиенические требования к хранению продуктов, овощей; 9.2.9.4 определять признаки порчи продуктов и овощей; 9.2.9.5 выполнять санитарные требования к способам обработки овощей и корнеплодов; 9.2.9.6 иметь представление о пищевом отравлении: состояние человека, профилактика; 9.2.9.7 выполнять гигиенические требования к приготовлению и хранению пищи; 9.2.9.8 иметь представление о профилактическом медицинском обследовании работника пищеблока; 9.2.9.9 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены и этикета при уборке санузлов; 9.2.9.10 выполнять правила составления дезинфицирующих растворов	10.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические правила, правила личной гигиены и этикета при выполнении уборочных работ; 10.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила этикета при подготовке столового зала общественного питания; 10.2.9.3 иметь представление о санитарных требованиях к территории и помещениям предприятия общественного питания; 10.2.9.4 выполнять правила сбора, хранения и удаления отбросов; 10.2.9.5 выполнять санитарно-гигиенические требования к уборочному инвентарю, контейнеру для мусора; 10.2.9.6 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 10.2.9.7 иметь представление о значении уборки для производительной работы цеха; 10.2.9.8 знать о важности распорядка дня работы на производственном предприятии; 10.2.9.9 иметь представление о времени, отводимом на уборку

3) раздел "Анализ и оценивание обслуживающего труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 ориентироваться по образцу убранного участка территории, помещения; 7.3.1.2 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.3 проверять качество выполненной работы; 7.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.5 делать устный отчет о предстоящей и проделанной работе с помощью учителя; 7.3.1.6 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.1.1 ориентироваться при планировании работы по показу учителя; 8.3.1.2 планировать последовательность действий в ходе коллективного обсуждения; 8.3.1.3стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности	9.3.1.1 планировать последовательность действий по показу и объяснению учителя; 9.3.1.2 отчитываться о последовательности действий при работе; 9.3.1.3 планировать ход работы в беседе с учителем; 9.3.1.4 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд; 9.3.1.5 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.6 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.7 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы	10.3.1.1 ориентироваться и планировать работу на основе наблюдений за уборкой, проводимой работниками производства, столовой; 10.3.1.2 работать под контролем качества и затраченного времени; 10.3.1.3 ориентироваться исходя из требований, предъявляемых к уборке; 10.3.1.4 ориентироваться в выполнении заданий и планировании последовательности действий — по устным инструкциям; 10.3.1.5проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.6 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.7 оценивать качество работы в соответствии с требованиями

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Младший обслуживающий персонал" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности и необходимость профессий обслуживающего труда; 7.1.1.3 знать оборудование, правила работы и поведения в кабинете обслуживающего труда; 7.1.1.4 овладеть социально-бытовыми навыками, в повседневной жизни; 7.1.1.5 иметь представление о работе уборщика служебных помещений: обязанности, основные требования; 7.1.1.6 иметь представление о нормах делового общения, этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 различать хозинвентарь для уборки пришкольной территории (метла, лопата, грабли, совки, движок, скребок, мотыга); 7.1.2.2 использовать инвентарь в работе; 7.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначении инвентаря; 7.1.2.4 очищать уборочный инвентарь и устанавливать его на место хранения; 7.1.2.5 иметь представление о видах спецодежды для работы на пришкольном участке, ее назначении, хранении и уходе; 7.1.2.6 организовывать рабочее место; 7.1.2.7 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	7.2.1.1 иметь представление о работе на участке осенью; 7.2.1.2 различать объекты работы: дорожка, газон, спортплощадка, территория вокруг школьных строений; 7.2.1.3 обращаться с метлой, лопатой, совком; 7.2.1.4 подметать дорожки с твердым покрытием; 7.2.1.5 собирать мусор в валки и в кучи, переносить мусор; 7.2.1.6 убирать с газонов сучья и посторонние предметы; 7.2.1.7 убирать спортплощадки и участки пришкольной территории
	2.4 Устройство помещения	7.2.4.1 различать оборудование дома: плинтус, подоконник, оконная рама, отопительный радиатор, дверь (одинарная, двойная), штепсельная розетка, вентиляционная решетка; 7.2.4.2 различать комнаты жилого помещения (спальня, ванна, кухня, прихожая, столовая, зал, туалет) и их назначение
	2.8. Уход за постельным и столовым бельем	7.2.8.1 готовить белье к стирке: (укладывать грязное белье в корзину, снимать наволочки, простыни, пододеяльники)
	2.9. Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	7.2.9.1 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке пришкольной территории; 7.2.9.2 выполнять санитарные требования и правил этикета при уборке постельного белья; 7.2.9.3 иметь представление о спецодежде
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 ориентироваться по образцу убранного участка территории, помещения; 7.3.1.2 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности и необходимость профессий обслуживающего труда; 7.1.1.3 знать оборудование, правила работы и поведения в кабинете обслуживающего труда; 7.1.1.4 овладеть социально-бытовыми навыками, в повседневной жизни; 7.1.1.5 иметь представление о работе уборщика служебных помещений: обязанности, основные требования; 7.1.1.6 иметь представление о нормах делового общения, этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 различать хозинвентарь для уборки пришкольной территории (метла, лопата, грабли, совки, движок, скребок, мотыга); 7.1.2.2 использовать инвентарь в работе; 7.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначении инвентаря; 7.1.2.4 очищать уборочный инвентарь и устанавливать его на место хранения; 7.1.2.5 иметь представление о видах спецодежды для работы на пришкольном участке, ее назначении, хранении и уходе; 7.1.2.6 организовывать рабочее место; 7.1.2.7 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.8 различать уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 7.1.2.9 иметь представление о моющих средствах для мытья полов: виды, назначение, правила использования, хранение
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	7.2.1.1 иметь представление о работе на участке зимой; 7.2.1.2 различать асфальтовое и бетонное покрытия; 7.2.1.3 иметь представление о зависимости твердости льда от температуры воздуха
	2.3 Уборка полов	7.2.3.1 различать дощатый крашеный и покрытый линолеумом пол; 7.2.3.2 иметь представление о средствах для мытья, о средствах, применение которых противопоказано при мытье полов с различным покрытием; 7.2.3.3 работать щеткой, шваброй; 7.2.3.4 подготовить к сухой и влажной уборке дощатый крашеный, покрытый линолеумом и плиточный полы; 7.2.3.5 протирать пол шваброй; 7.2.3.6 прополаскивать тряпки в тазу.
	2.5.Уборка помещения	7.2.5.1Иметь представление о последовательности уборки; 7.2.5.2 определять качество уборки; 7.2.5.3 протирать подоконники, радиаторы, радиаторные ниши; 7.2.5.4 промывать тряпки во время работы; 7.2.5.5 протирать полы; 7.2.5.6 проверять результаты работы.
	2.9.Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	7.2.9.1 Выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке помещений и полов; 7.2.9.2 иметь представление о способах ухода и хранения спецодежды.
3.Анализ и оценивание предметов труда	3.1. Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 ориентироваться по образцу убранного участка территории, помещения; 7.3.1.2 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.3 проверять качество выполненной работы; 7.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2изучать и определять особенности и необходимость профессий обслуживающего труда; 7.1.1.3 знать оборудование, правила работы и поведения в кабинете обслуживающего труда; 7.1.1.4 овладеть социально-бытовыми навыками, в повседневной жизни; 7.1.1.5 иметь представление о работе уборщика служебных помещений: обязанности, основные требования; 7.1.1.6 иметь представление о нормах делового общения, этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 различать хозинвентарь для уборки пришкольной территории (метла, лопата, грабли, совки, движок, скребок, мотыга); 7.1.2.2 использовать инвентарь в работе; 7.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначении инвентаря; 7.1.2.4 очищать уборочный инвентарь и устанавливать его на место хранения; 7.1.2.5 иметь представление о видах спецодежды для работы на пришкольном участке, ее назначении, хранении и уходе; 7.1.2.6 организовывать рабочее место; 7.1.2.7 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.8 различать уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 7.1.2.9 иметь представление о моющих средствах для мытья полов: виды, назначение, правила использования, хранение; 7.1.2.10 иметь представление о правилах электробезопасности; 7.1.2.11 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения электрического утюга; 7.1.2.12 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения бытового электропылесоса.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	7.2.1.1 знать правила безопасной работы на проезжей части дороги; 7.2.1.2 работать движком, скребком, не нарушая дорожное покрытие; 7.2.1.3 расчищать дорожки от снега; 7.2.1.4 убирать снег в специально отведенные места.
	2.5.Уборка помещения	7.2.5.1 пользоваться бытовым электропылесосом.
	2.6 Уход за посудой	7.2.6.1 различать фаянсовую и стеклянную посуду; 7.2.6.2 иметь представление о свойствах алюминия как материала для посуды и столовых приборов; 7.2.6.3 мыть стеклянную, фаянсовую, алюминиевую посуду
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	7.2.7.1 иметь представление о гигиене питания; 7.2.7.2 иметь представления о требованиях к работнику столовой: одежда, поведение; 7.2.7.3 знать правила подготовки стола к подаче пищи; 7.2.7.4 иметь представление об эстетическом оформлении стола; 7.2.7.5 применять правила безопасности при подаче пищи и уборке посуды; 7.2.7.6 сервировать стол; 7.2.7.7 разносить пищу по столам; 7.2.7.8 подавать пищу
	2.8 Уход за постельным и столовым бельем	7.2.8.1 менять постельное белье; 7.2.8.2 заправлять постель
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	7.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику столовой; 7.2.9.2 выполнять санитарные требования и правил этикета при сборе грязной посуды со столов; 7.2.9.3 с помощью учителя осуществлять ремонт спецодежды путем наложения заплаты ручным способом
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 ориентироваться по образцу убранного участка территории, помещения; 7.3.1.2 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.3 проверять качество выполненной работы; 7.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.5 делать устный отчет о предстоящей и проделанной работе с помощью учителя.
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения обслуживающего труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2изучать и определять особенности и необходимость профессий обслуживающего труда; 7.1.1.3 знать оборудование, правила работы и поведения в кабинете обслуживающего труда; 7.1.1.4 овладеть социально-бытовыми навыками, в повседневной жизни; 7.1.1.5 иметь представление о работе уборщика служебных помещений: обязанности, основные требования; 7.1.1.6 иметь представление о нормах делового общения, этикета.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 различать хозинвентарь для уборки пришкольной территории (метла, лопата, грабли, совки, движок, скребок, мотыга); 7.1.2.2 использовать инвентарь в работе; 7.1.2.3 иметь представление об устройстве и назначении инвентаря; 7.1.2.4 очищать уборочный инвентарь и устанавливать его на место хранения; 7.1.2.5 иметь представление о видах спецодежды для работы на пришкольном участке, ее назначении, хранении и уходе; 7.1.2.6 организовывать рабочее место; 7.1.2.7 выполнять правила безопасной работы; 7.1.2.8 различать уборочный инвентарь (ведро, таз, совок, половая щетка, тряпка, швабра); 7.1.2.9 иметь представление о моющих средствах для мытья полов: виды, назначение, правила использования, хранение; 7.1.2.10 иметь представление о правилах электробезопасности; 7.1.2.11 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения электрического утюга.
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	7.2.1.1 иметь представление о работе на участке весной; 7.2.1.2 подготавливать почву для посадок; 7.2.1.3 иметь представление о разнице в обработке песчаных и глинистых почв; 7.2.1.4 сгребать мусор с клумб и дорожек
	2.2 Уход за комнатными растениями	7.2.2.1 определять глубину вскапывания различать комнатные растения по внешнему виду; 7.2.2.2 иметь представления об их названиях; 7.2.2.3 поливать и опрыскивать цветы; 7.2.2.4 иметь представление о требованиях к температуре и качеству воды для полива, периодичности полива; 7.2.2.5 иметь представление о приемах полива; 7.2.2.6 обрезать и собирать сухие листья; 7.2.2.7 подготавливать воду для полива и опрыскивания; 7.2.2.8 чистить и промывать поддоны; 7.2.2.9 обтирать цветочные горшки
	2.6 Уход за посудой	7.2.6.1 различать фаянсовую и стеклянную посуду; 7.2.6.2 иметь представление о свойствах алюминия как материала для посуды и столовых приборов; 7.2.6.3 мыть стеклянную, фаянсовую, алюминиевую посуду
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	7.2.7.1 собирать грязную посуду; 7.2.7.2 разгружать посуду в моечном отделении; 7.2.7.3 убирать и протирать столы.
	2.8 Уход за постельным и столовым бельем	7.2.8.1 размещать белье на полках шкафа; 7.2.8.2 ухаживать за постельными принадлежностями (сушить, проветривать, выбивать, утюжить).
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	7.2.9.3 с помощью учителя выполнять утюжку спецодежды
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	7.3.1.1 ориентироваться по образцу убранного участка территории, помещения; 7.3.1.2 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы; 7.3.1.3 проверять качество выполненной работы; 7.3.1.4 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 7.3.1.5 делать устный отчет о предстоящей и проделанной работе с помощью учителя; 7.3.1.6 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей обслуживающего труда; 8.1.1.3 иметь представление о работе мойщика посуды: обязанности, основные требования; 8.1.1.4 иметь представление о работе горничной: обязанности, основные требования; 8.1.1.5 знать нормы делового общения и этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения носилок и лома; 8.1.2.2 организовывать рабочее место; 8.1.2.3 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	8.2.1.1 различать осенние, зимние, весенние и летние работы на участке; 8.2.1.2 обращаться с граблями, носилками; 8.2.1.3 сгребать опавшие листья граблями; 8.2.1.4 выдергивать и удалять сорные растения; 8.2.1.5 подметать, выравнивать, посыпать песком дорожки и площадки; 8.2.1.6 переносить собранный мусор
	2.4 Устройство помещения	8.2.4.1 различать жилое и служебное помещение; 8.2.4.2 различать служебные помещения школы: учительская, кабинеты руководителей школы, методические кабинеты, классы, складские помещения школы; 8.2.4.3 иметь представление о служебных помещениях: видах, назначениях, оборудовании; 8.2.4.4 иметь представление о порядке хранения и расположения вещей в каждом помещении; 8.2.4.5 знать правила уборки в служебном помещении.
	2.6 Уход за посудой	8.2.6.1 различать алюминиевую, эмалированную и никелированную посуду; 8.2.6.2 иметь представления о правилах ухода за алюминиевой, эмалированной и никелированной посудой; 8.2.6.3 иметь представление об особенностях обработки деревянного кухонного инвентаря; 8.2.6.4 чистить и мыть алюминиевую, эмалированную и никелированную посуду.
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	8.2.9.1 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при уборке пришкольной территории; 8.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены, правила этикета при уборке служебных помещений; 8.2.9.3 выполнять санитарные требования мытья посуды
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	8.3.1.1 ориентироваться при планировании работы по показу учителя; 8.3.1.2 планировать последовательность действий в ходе коллективного обсуждения; 8.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности.
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения обслуживающего труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей обслуживающего труда; 8.1.1.3 иметь представление о работе мойщика посуды: обязанности, основные требования; 8.1.1.4 иметь представление о работе горничной: обязанности, основные требования; 8.1.1.5 знать нормы делового общения и этикета.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения носилок и лома; 8.1.2.2 организовывать рабочее место; 8.1.2.3 выполнять правила безопасной работы. 8.1.2.4 пользоваться моющими средствами для паркетного пола; 8.1.2.5 иметь представление о маркировке уборочного инвентаря: значение, правила маркировки
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	8.2.1.1 работать ломом, не нарушая дорожное покрытие; 8.2.1.2 скалывать и убирать лед; 8.2.1.3 убирать снег и лед в специально отведенные места
	2.3 Уборка полов	8.2.3.1 иметь представление о покрытиях паркетного пола: виды, назначение и различение по внешнему виду; 8.2.3.2 выполнять влажную уборку паркетного пола, покрытого лаком; 8.2.3.3 подготавливать пол, покрытый мастикой, к натирке; 8.2.3.4 проверять результат работы; 8.2.3.5 пользоваться моющими средствами для паркетного пола.
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	8.2.7.1 выполнять санитарные требования мытья посуды; 8.2.7.2 использовать моющие средства и приспособления для мытья посуды; 8.2.7.3 мыть кухонный инвентарь; 8.2.7.4 чистить кухонный стол; 8.2.7.5 чистить разделочную доску; 8.2.7.6 чистить моечную ванну; 8.2.7.7 убирать кухню.
	2.9.Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	8.2.9.1 выполнять санитарные требования мытья посуды; 8.2.9.2 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику пищеблока.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	8.3.1.1 ориентироваться при планировании работы по показу учителя; 8.3.1.2 планировать последовательность действий в ходе коллективного обсуждения; 8.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1.Общие сведения обслуживающего труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей обслуживающего труда; 8.1.1.3 иметь представление о работе мойщика посуды: обязанности, основные требования; 8.1.1.4 иметь представление о работе горничной: обязанности, основные требования; 8.1.1.5 знать нормы делового общения и этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения носилок и лома; 8.1.2.2 организовывать рабочее место; 8.1.2.3 выполнять правила безопасной работы; 8.1.2.4 пользоваться моющими средствами для паркетного пола; 8.1.2.5 иметь представление о маркировке уборочного инвентаря: значение, правила маркировки; 8.1.2.6 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении со стиральной машиной
2. Технология обслуживающего труда	2.5 Уборка помещения	8.2.5.1 иметь представление о назначении тряпки для уборки в зависимости от вида работы, используемой ткани, маркировке, требованиях к состоянию во время работы и при хранении; 8.2.5.2 маркировать уборочный инвентарь; 8.2.5.3 протирать рабочие столы, настольные осветительные приборы; 8.2.5.4 очищать мусорные корзины; 8.2.5.5 удалять пыль с помощью пылесоса; 8.2.5.6 различать виды мебели и ее назначение; 8.2.5.7 различать виды покрытия мебели (краска, лак, ткань, кожзаменитель, пластик, эмаль); 8.2.5.8 иметь представление о средствах и правилах ухода за мебелью в зависимости от материала покрытия; 8.2.5.9 удалять пыль с водостойкой и неводостойкой мебели; 8.2.5.10 чистить зеркальные поверхности; 8.2.5.11 мыть окна, рамы, подоконники, соблюдая правила безопасности; 8.2.5.12 применять приемы уборки мягкой мебели; 8.2.5.13 использовать пылесос при обработке мягкой мебели; 8.2.5.14 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку школьных помещений
	2.8 Уход за постельным и столовым бельем	8.2.8.1 иметь представление о бытовой стиральной машине: устройство, принцип действия, производительность, правила пользования; 8.2.8.2 пользоваться моющими, отбеливающими и подсинивающими средствами для стирки; 8.2.8.3 сортировать и взвешивать грязное белье; 8.2.8.4 подготавливать стиральную машину к работе; 8.2.8.5 стирать белье в стиральной машине; 8.2.8.6 прополаскивать белье; 8.2.8.7 сушить в центрифуге; 8.2.8.8 сушить на воздухе; 8.2.8.9 отбеливать и подсинивать белое белье; 8.2.8.10 утюжить белье
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	8.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены, правила этикета при уборке служебных помещений; 8.2.9.3 выполнять санитарные требования мытья посуды; 8.2.9.4 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику пищеблока. 8.2.9.5 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены при стирке белья; 8.2.9.6 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 8.2.9.7 выполнять правила составления дезинфицирующих растворов.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	8.3.1.1 ориентироваться при планировании работы по показу учителя; 8.3.1.2 планировать последовательность действий в ходе коллективного обсуждения; 8.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4 применять полученные знания в практической деятельности
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей обслуживающего труда; 8.1.1.3 иметь представление о работе мойщика посуды: обязанности, основные требования; 8.1.1.4 иметь представление о работе горничной: обязанности, основные требования; 8.1.1.5 знать нормы делового общения и этикета
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 организовывать рабочее место; 8.1.2.2 выполнять правила безопасной работы.
2. Технология обслуживающего труда	2.1.Уборка пришкольной территории	8.2.1.1 иметь представление о цветниках и о борозде; 8.2.1.2 вскапывать почву цветника; 8.2.1.3 иметь представление о значении, глубине, приемах и требованиях к качеству вскапывания; 8.2.1.4 выбирать место для цветника; 8.2.1.5 определять границы цветника и направления борозд; 8.2.1.6 прокладывать борозды; 8.2.1.7 вскапывать с соблюдением заданной глубины; 8.2.1.8 определять глубину вскапывания с помощью линейки; 8.2.1.9 выравнивать вскопанную почву граблями; 8.2.1.10 рыхлить почву граблями на месте многолетних зимующих посадок; 8.2.1.11 рыхлить междурядья мотыгами на посадках многолетних растений
2. Технология обслуживающего труда	2.2 Уход за комнатными растениями	8.2.2.1 иметь представление о светолюбивых и теневыносливых растениях; 8.2.2.2 иметь представление о перевалке и пересадке комнатного растения: значение, приемы; 8.2.2.3 определять растения, подлежащие к перевалке и пересадке; 8.2.2.4 подбирать цветочные горшки для пересадки; 8.2.2.5 выполнять перевалку и пересадку растения.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	8.3.1.1 ориентироваться при планировании работы по показу учителя; 8.3.1.2 планировать последовательность действий в ходе коллективного обсуждения; 8.3.1.3 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей, отмечать в работе достоинства и недостатки; 8.3.1.4. применять полученные знания в практической деятельности

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности обслуживающего труда; 9.1.1.3 иметь представление о собственных возможностях, о необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.4 иметь представление о работе кухонного рабочего: обязанности, основные требования; 9.1.1.5 иметь представление о работе дворника: обязанности, основные требования; 9.1.1.6 иметь представление о работе помощника воспитателя: обязанности, основные требования; 9.1.1.7 знать нормы делового общения и этикета; 9.1.1.8 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения садового секатора; 9.1.2.2 иметь представление о резиновых перчатках: назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.3 организовывать рабочее место; 9.1.2.4 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	9.2.1.1 иметь представление о строении дерева: ствол, крона; 9.2.1.2 различать основные породы деревьев на пришкольном участке; 9.2.1.3 иметь представление об осеннем уходе за деревьями; 9.2.1.4 иметь представление о приствольном круге, его значении и правилах вскапывания приствольного круга; 9.2.1.5 пользоваться садовым секатором; 9.2.1.6 вскапывать приствольный круг лопатой; 9.2.1.7 собирать опавшие листья и укладывать их в кучи граблями; 9.2.1.8 обрезать ветви дерева секатором; 9.2.1.9 очищать ствол плодового дерева скребком и побелка известью с помощью кисти
	2.4 Устройство помещения	9.2.4.1 иметь представление об устройстве лестницы (ступени, пролет, площадка, ограждение (перила или поручни) и материалах для изготовления; 9.2.4.2 иметь общее представление о работе учреждения (предприятия)
	2.5 Уборка помещения	9.2.5.1 применять правила безопасности при уборке лестницы; 9.2.5.2 пользоваться резиновыми перчатками; 9.2.5.3 подметать лестницу; 9.2.5.4 убирать мусор; 9.2.5.5 протирать перила (поручни); 9.2.5.6 мыть лестницу моющими средствами
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	9.3.1.1 планировать последовательность действий по показу и объяснению учителя; 9.3.1.2 отчитываться о последовательности действий при работе; 9.3.1.3 планировать ход работы в беседе с учителем; 9.3.1.4 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд. 9.3.1.5 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.6контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.7 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности обслуживающего труда; 9.1.1.3 иметь представление о собственных возможностях, о необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.4 иметь представление о работе кухонного рабочего: обязанности, основные требования; 9.1.1.5 иметь представление о работе дворника: обязанности, основные требования; 9.1.1.6 иметь представление о работе помощника воспитателя: обязанности, основные требования; 9.1.1.7 знать нормы делового общения и этикета; 9.1.1.8 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 организовывать рабочее место; 9.1.2.2 выполнять правила безопасной работы; 9.1.2.3 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с электрополотером
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	9.2.1.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее.
	2.3 Уборка полов	9.2.3.1 натирать паркетный пол щеткой и электрополотером; 9.2.3.2 удалять пятна на паркетном полу; 9.2.3.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 9.2.3.4 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
	2.4 Устройство помещения	9.2.4.1 иметь представление о важности документации, применять правила при уборке письменного стола
	2.5 Уборка помещения	9.2.5.1 убирать письменный стол, настольный светильник; 9.2.5.2 убирать наружные поверхности шкафа, подоконника, радиатора отопления; 9.2.5.3 очищать корзины для использованной бумаги
	2.6 Уход за посудой	9.2.6.1 иметь представление о столовой посуде: виды, назначение; 9.2.6.2 различать керамическую и стеклянную посуду; 9.2.6.3 иметь представление о свойствах керамики и стекла, приемах и средствах мытья; 9.2.6.4 иметь представления о столовых приборах: назначении, правилах чистки и мытья; 9.2.6.5 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за посудой
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	9.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику кухни и пищеблока; 9.2.9.2 выполнять правила личной гигиены работника общественного питания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	9.3.1.1 планировать последовательность действий по показу и объяснению учителя; 9.3.1.2 отчитываться о последовательности действий при работе; 9.3.1.3 планировать ход работы в беседе с учителем; 9.3.1.4 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд. 9.3.1.5 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.6 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.7 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	9.1.1.1 проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности обслуживающего труда; 9.1.1.3 иметь представление о собственных возможностях, о необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.4 иметь представление о работе кухонного рабочего: обязанности, основные требования; 9.1.1.5 иметь представление о работе дворника: обязанности, основные требования; 9.1.1.6 иметь представление о работе помощника воспитателя: обязанности, основные требования; 9.1.1.7 знать нормы делового общения и этикета; 9.1.1.8 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.2 Иметь представление о резиновых перчатках: назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.3 организовывать рабочее место; 9.1.2.4 выполнять правила безопасной работы; 9.1.2.5 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с электрополотером; 9.1.2.6 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с посудомоечной машиной; 9.1.2.7 иметь представление об устройстве, пользовании, правилах безопасности при обращении с бытовым холодильником
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	9.2.1.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее
	2.3 Уборка полов	9.2.3.1 натирать паркетный пол щеткой и электрополотером; 9.2.3.2 удалять пятна на паркетном полу; 9.2.3.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 9.2.3.4 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	9.2.7.1 иметь представление о пищеблоке; 9.2.7.2 иметь представление об обязанностях мойщицы посуды; 9.2.7.3 использовать спецодежду работника кухни; 9.2.7.4 применять правила безопасности при работе в моечном цехе; 9.2.7.5 пользоваться посудомоечной машиной; 9.2.7.6 собирать и транспортировать использованную посуду в моечное отделение; 9.2.7.7 очищать посуду от остатков пищи; 9.2.7.8 собирать пищевые отходы; 9.2.7.9 мыть посуду вручную в 2-х и 3-х ваннах; 9.2.7.10 сушить посуду и столовые приборы; 9.2.7.11 убирать моечное отделение; 9.2.7.12 иметь представление о бытовом холодильнике: устройство, размораживание, мытье и протирка; 9.2.7.13 размораживать, мыть и протирать холодильник; 9.2.7.14 иметь представление о питательной ценности, первичной обработке овощей: капуста, лук, шпинат, салат; 9.2.7.15 обрабатывать сушеные овощи; 9.2.7.16 иметь представление о понятии отходы при обработке овощей: виды, использование; 9.2.7.17 обрабатывать овощи, соблюдая правила безопасности; 9.2.7.18 определять качества овощей; 9.2.7.19 сортировать, мыть, очищать и дочищать овощи вручную; 9.2.7.20 отжимать рассол; 9.2.7.21 замачивать сушеные овощи; 9.2.7.22 нарезать овощи соломкой, кольцами, полукольцами, шашками; 9.2.7.23 подбирать инструменты для обработки овощей; 9.2.7.24 иметь представление о видах корнеплодов; 9.2.7.25 знать основные требования к обработке, нормы отходов; 9.2.7.26 пользоваться ножом для чистки корнеплодов, соблюдая правила безопасной работы с ним; 9.2.7.27 пользоваться картофелечисткой, соблюдая правила безопасной работы; 9.2.7.28 определять пригодность корнеплода, перебирать корнеплоды.
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	9.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические требования к работнику кухни и пищеблока; 9.2.9.2 выполнять правила личной гигиены работника общественного питания ; 9.2.9.3 знать санитарно-гигиенические требования к хранению продуктов, овощей; 9.2.9.4 определять признаки порчи продуктов и овощей; 9.2.9.5 выполнять санитарные требования к способам обработки овощей и корнеплодов; 9.2.9.6 иметь представление о пищевом отравлении: состояние человека, профилактика; 9.2.9.7 выполнять гигиенические требования к приготовлению и хранению пищи; 9.2.9.8 иметь представление о профилактическом медицинском обследовании работника пищеблока
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	9.3.1.1 Планировать последовательность действий по показу и объяснению учителя; 9.3.1.2 отчитываться о последовательности действий при работе; 9.3.1.3 планировать ход работы в беседе с учителем; 9.3.1.4 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд. 9.3.1.5 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.6 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.7 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	9.1.1.1 Проявлять уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности обслуживающего труда; 9.1.1.3 иметь представление о собственных возможностях, о необходимом жизнеобеспечении; 9.1.1.4 иметь представление о работе кухонного рабочего: обязанности, основные требования; 9.1.1.5 иметь представление о работе дворника: обязанности, основные требования; 9.1.1.6 иметь представление о работе помощника воспитателя: обязанности, основные требования; 9.1.1.7 знать нормы делового общения и этикета; 9.1.1.8 понимать ответственность за невыполнение трудовых обязанностей на рабочем месте
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.2 иметь представление о резиновых перчатках: назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.3 организовывать рабочее место; 9.1.2.4 выполнять правила безопасной работы. 9.1.2.5 иметь представление о спецодежде для уборки санузла (резиновые сапоги и перчатки, непромокаемый фартук): назначение, правила бережного обращения; 9.1.2.6 иметь представление об устройстве, назначении, использовании, правилах безопасной работы и хранения приспособлений для обработки саноборудования: (щетка, вантуз); 9.1.2.7 различать средства для чистки керамики и эмали
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	9.2.1.8 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее.
	2.2 Уход за комнатными растениями	9.2.2.1 закреплять и отрабатывать навыки ухода за комнатными растениями, полученные ранее; 9.2.2.2 с помощью учителя и (или) коллективно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за растениями
	2.4 Устройство помещения	9.2.4.1 иметь представление о причинах необходимости повышенной чистоты санузла; 9.2.4.2 иметь представление об устройстве санузла; 9.2.4.3 различать санитарно-техническое оборудование: виды (раковина, слив, ванна, унитаз, писсуар, гигиенический душ), материал изготовления (эмалированный чугун, керамика), свойства; 9.2.4.4 иметь представление об устройстве унитаза: (клозетная чаша, смывной бачок, состоящий из корпуса, поплавкового и спускного клапанов)
	2.5 Уборка помещения	9.2.5.1 пользоваться приспособлениями для обработки саноборудования: щетка, вантуз; 9.2.5.2 использовать средства для чистки керамики и эмали; 9.2.5.3 знать общие правила при уборке санузлов; 9.2.5.4 использовать средства для обеззараживания санузла; 9.2.5.5 использовать при уборке раствор хлорной извести; 9.2.5.6 иметь представление о засоре унитаза: причины и следствия; 9.2.5.7 обрабатывать резиновые перчатки(мытье, стерилизация, сушка); соблюдать правила личной гигиены; 9.2.5.8 чистить и мыть оборудование и пол в санузле; 9.2.5.9 применять чистящие пасты и раствор хлорной извести; 9.2.5.10 ликвидировать засоры в ванне и умывальнике с помощью вантуза
	2.9.Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	9.2.9.1 выполнять санитарные требования, правила личной гигиены и этикета при уборке санузлов; 9.2.9.2 выполнять правила составления дезинфицирующих растворов
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	9.3.1.1 планировать последовательность действий по показу и объяснению учителя; 9.3.1.2 отчитываться о последовательности действий при работе; 9.3.1.3 планировать ход работы в беседе с учителем; 9.3.1.4 проявлять дисциплинированность и ответственность, упорство в достижении цели, гордость за свой труд. 9.3.1.5 подробно анализировать процесс выполнения работы по вопросам учителя и самостоятельно; 9.3.1.6 контролировать качество выполненной работы; 9.3.1.7 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 9.3.1.8 коллективно обсуждать последовательность действий и качество выполненной работы

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	10.1.1.1 роявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы различных видов обслуживающего труда; 10.1.1.3 иметь представление о работе уборщика производственных помещений: обязанности, основные требования; 10.1.1.4 знать нормы делового общения и этикета; 10.1.1.5 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения секатора на длинном шесте; 10.1.2.2 иметь представление о мастике для покрытия паркетного пола: назначение, виды, использование, правила безопасной работы, хранение; 10.1.2.3 иметь представление о средствах для обработки полированной мебели: назначение, виды, использование, хранение; 10.1.2.4 иметь представление о моющих средствах для уборки и обработки различного оборудования и инвентаря: назначение, виды, использование, хранение, правила составления растворов; 10.1.2.5 различать моющие средства для мытья ламината: виды, правила безопасного использования, хранение; 10.1.2.6 организовывать рабочее место; 10.1.2.7 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	10.2.1.1 определять глубину вскапывания; 10.2.1.2 обрезать ветви дерева секатором на длинном шесте; 10.2.1.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее; 10.2.1.4 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки территории
	2.3 Уборка полов	10.2.3.1 использовать щетку для натирки пола мастикой; 10.2.3.2 покрывать мастикой и натиркой паркетный пол; 10.2.3.3 иметь представления о свойствах ламинатного покрытия; 10.2.3.4 выполнять уборку ламинатного пола; 10.2.3.5 знать правила ухода за ламинатом; 10.2.3.6 удалять с ламината пятна различного происхождения; 10.2.3.7 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 10.2.3.8 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
	2.6 Уход за посудой	10.2.6.1 сортировать посуду по видам; 10.2.6.2 чистить и мыть вручную столовую посуду, приборы, подносы; 10.2.6.3 обрабатывать ерши, щеточки, ветошь и используемый инвентарь после окончания мойки посуды; 10.2.6.4 наблюдать за работой посудомоечной машины; 10.2.6.5 различать посуду по материалу и способу обработки (алюминиевая, эмалированная, никелированная, чугунная); 10.2.6.6 составлять моющие растворы; 10.2.6.7 чистить и мыть кухонную посуду, инвентарь и тару с применением моющих и дезинфицирующих средств; 10.2.6.8 сушить посуду, инвентарь и тару; 10.2.6.9 иметь представление о столовой посуде: способах и правилах уборки со стола, мойке, просушке
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	10.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические правила, правила личной гигиены и этикета при выполнении уборочных работ; 10.2.9.2 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 10.2.9.3 знать о важности распорядка дня работы на производственном предприятии; 10.2.9.4 иметь представление о времени, отводимом на уборку
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	10.3.1.1 ориентироваться и планировать работу на основе наблюдений за уборкой, проводимой работниками производства, столовой; 10.3.1.2 работать под контролем качества и затраченного времени; 10.3.1.3 ориентироваться исходя из требований, предъявляемых к уборке; 10.3.1.4 ориентироваться в выполнении заданий и планировании последовательности действий - по устным инструкциям; 10.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.6 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.7 оценивать качество работы в соответствии с требованиями
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы различных видов обслуживающего труда; 10.1.1.3 иметь представление о работе уборщика производственных помещений: обязанности, основные требования; 10.1.1.4 знать нормы делового общения и этикета; 10.1.1.5 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения секатора на длинном шесте; 10.1.2.2 иметь представление о мастике для покрытия паркетного пола: назначение, виды, использование, правила безопасной работы, хранение; 10.1.2.3 иметь представление о средствах для обработки полированной мебели: назначение, виды, использование, хранение; 10.1.2.4 иметь представление о моющих средствах для уборки и обработки различного оборудования и инвентаря: назначение, виды, использование, хранение, правила составления растворов; 10.1.2.5 различать моющие средства для мытья ламината: виды, правила безопасного использования, хранение; 10.1.2.6 организовывать рабочее место; 10.1.2.7 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	10.2.1.3 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее; 10.2.1.4 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки территории.
	2.4 Устройство помещения	10.2.4.1 различать основные цеха пищеблока: горячий, холодный, мясной, мучной, овощной, хлеборезка, моечное отделение; 10.2.4.2 иметь представление о назначении основных цехов пищеблока и их устройстве; 10.2.4.3 иметь представление об оборудовании овощного цеха
	2.5 Уборка помещения	10.2.5.1 иметь представление о генеральной уборке помещения; 10.2.5.2 различать генеральную и ежедневную уборку; 10.2.5.3 различать панели окрашенные масляной, водоэмульсионной и клеевой краской; 10.2.5.4 очищать и мыть стенные панели и двери, подоконники, окрашенные масляной краской; 10.2.5.5 удалять пыль с панели, окрашенной водоэмульсионной и клеевой краской; 10.2.5.6 чистить ковровые изделия и мягкую мебель пылесосом; 10.2.5.7 использовать средства для обработки полированной мебели; 10.2.5.8 убирать различные виды полового покрытия и лестницы; 10.2.5.9 обновлять поверхность полированной мебели с помощью полирующего средства; 10.2.5.10 иметь представление об уборке производственных и помещений на фабрике (столовой, раздевалки, медпункта); 10.2.5.11 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку производственных и служебных помещений; 10.2.5.12 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки помещений
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	10.2.7.1 иметь представление об эстетическом оформлении и сервировке обеденного стола.
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	10.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические правила, правила личной гигиены и этикета при выполнении уборочных работ; 10.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила этикета при подготовке столового зала общественного питания
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	10.3.1.1 ориентироваться и планировать работу на основе наблюдений за уборкой, проводимой работниками производства, столовой; 10.3.1.2 работать под контролем качества и затраченного времени; 10.3.1.3 ориентироваться исходя из требований, предъявляемых к уборке; 10.3.1.4 ориентироваться в выполнении заданий и планировании последовательности действий - по устным инструкциям; 10.3.1.5 проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.6 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.7 оценивать качество работы в соответствии с требованиями
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы различных видов обслуживающего труда; 10.1.1.3 иметь представление о работе уборщика производственных помещений: обязанности, основные требования; 10.1.1.4 знать нормы делового общения и этикета; 10.1.1.5 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения секатора на длинном шесте; 10.1.2.2 иметь представление о мастике для покрытия паркетного пола: назначение, виды, использование, правила безопасной работы, хранение; 10.1.2.3 иметь представление о средствах для обработки полированной мебели: назначение, виды, использование, хранение; 10.1.2.4 иметь представление о моющих средствах для уборки и обработки различного оборудования и инвентаря: назначение, виды, использование, хранение, правила составления растворов; 10.1.2.5 различать моющие средства для мытья ламината: виды, правила безопасного использования, хранение; 10.1.2.6 организовывать рабочее место; 10.1.2.7 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	10.2.1.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее; 10.2.1.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки территории.
	2.2 Уход за комнатными растениями	10.2.2.1 закреплять и отрабатывать навыки ухода за комнатными растениями, полученные ранее; 10.2.2.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за растениями
	2.3 Уборка полов	10.2.3.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 10.2.3.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
	2.5 Уборка помещения	10.2.5.1 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку производственных и служебных помещений; 10.2.5.1 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки помещений
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	10.2.7.2 применять правила обращения с тележкой для сбора и транспортировки посуды; 10.2.7.3 мыть столы; 10.2.7.4 подготавливать бумажные салфетки и укладывать их в салфетницу; 10.2.7.5 наполнять и размещать на столе приборы со специями; 10.2.7.6 правильно располагать стулья; 10.2.7.7 собирать грязную посуду и подносы в тележку; 10.2.7.8 выполнять правила обращения с тележкой при транспортировке грязной посуды; 10.2.7.9 разгружать тележки в моечном отделении; 10.2.7.10 сгребать, подметать, собирать и удалять мусор в помещении общественного питания; 10.2.7.11 чистить мебель столового зала; 10.2.7.12 подбирать инвентарь, приспособления, моющие средства; 10.2.7.13 мыть стены и полы с разным покрытием; 10.2.7.14 иметь представление об организации работы моечного отделения; 10.2.7.15 знать правила сбора и хранения пищевых отходов; 10.2.7.16 обрабатывать кухонную посуду, инвентарь и тару: мойку и просушку; 10.2.7.17 собирать пищевые отходы; 10.2.7.18 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды необходимых кухонных работ
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	10.2.9.1 иметь представление о санитарных требованиях к территории и помещениям предприятия общественного питания; 10.2.9.2 выполнять правила сбора, хранения и удаления отбросов; 10.2.9.3 выполнять санитарно-гигиенические требования к уборочному инвентарю, контейнеру для мусора; 10.2.9.4 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 10.2.9.5 иметь представление о значении уборки для производительной работы цеха; 10.2.9.6 знать о важности распорядка дня работы на производственном предприятии; 10.2.9.7 иметь представление о времени, отводимом на уборку.
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	10.3.1.1 ориентироваться и планировать работу на основе наблюдений за уборкой, проводимой работниками производства, столовой; 10.3.1.2 работать под контролем качества и затраченного времени; 10.3.1.3 ориентироваться исходя из требований, предъявляемых к уборке; 10.3.1.4 ориентироваться в выполнении заданий и планировании последовательности действий - по устным инструкциям; 10.3.1.5проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.6 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.7 оценивать качество работы в соответствии с требованиями
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения обслуживающего труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы различных видов обслуживающего труда; 10.1.1.3 иметь представление о работе уборщика производственных помещений: обязанности, основные требования; 10.1.1.4 знать нормы делового общения и этикета; 10.1.1.5 осознавать ответственность за причиненный материальный ущерб в соответствии с законодательством
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 иметь представление об устройстве, назначении, правилах безопасной работы и хранения секатора на длинном шесте; 10.1.2.2 иметь представление о мастике для покрытия паркетного пола: назначение, виды, использование, правила безопасной работы, хранение; 10.1.2.3 иметь представление о средствах для обработки полированной мебели: назначение, виды, использование, хранение; 10.1.2.4 иметь представление о моющих средствах для уборки и обработки различного оборудования и инвентаря: назначение, виды, использование, хранение, правила составления растворов; 10.1.2.5 различать моющие средства для мытья ламината: виды, правила безопасного использования, хранение; 10.1.2.6 организовывать рабочее место; 10.1.2.7 выполнять правила безопасной работы
2. Технология обслуживающего труда	2.1 Уборка пришкольной территории	10.2.1.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки территории, полученные ранее; 10.2.1.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки территории
	2.2 Уход за комнатными растениями	10.2.2.1 закреплять и отрабатывать навыки ухода за комнатными растениями, полученные ранее; 10.2.2.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для ухода за растениями
	2.3 Уборка полов	10.2.3.1 закреплять и отрабатывать навыки уборки полов, полученные ранее; 10.2.3.2 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки полов
	2.5 Уборка помещения	10.2.5.3 выполнять повседневную, еженедельную, сезонную уборку производственных и служебных помещений; 10.2.5.4 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для уборки помещений
	2.6 Уход за посудой	10.2.6.1 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для мытья посуды
	2.7 Работа в столовой и пищеблоке	10.2.7.1 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды необходимых кухонных работ
	2.8 Уход за постельным и столовым бельем	10.2.8.1 самостоятельно определять, планировать и выполнять виды работ, необходимых для стирки
	2.9 Основы гигиены труда, производственной санитарии и личной гигиены	10.2.9.1 выполнять санитарно-гигиенические правила, правила личной гигиены и этикета при выполнении уборочных работ; 10.2.9.2 выполнять санитарные требования, правила этикета при подготовке столового зала общественного питания; 10.2.9.3 иметь представление о санитарных требованиях к территории и помещениям предприятия общественного питания; 10.2.9.4 выполнять правила сбора, хранения и удаления отбросов; 10.2.9.5 выполнять санитарно-гигиенические требования к уборочному инвентарю, контейнеру для мусора; 10.2.9.6 выполнять санитарно-гигиенические нормы и требования к спецодежде; 10.2.9.7 иметь представление о значении уборки для производительной работы цеха; 10.2.9.8 знать о важности распорядка дня работы на производственном предприятии; 10.2.9.9 иметь представление о времени, отводимом на уборку
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание результатов труда	10.3.1.1 ориентироваться и планировать работу на основе наблюдений за уборкой, проводимой работниками производства, столовой; 10.3.1.2 работать под контролем качества и затраченного времени; 10.3.1.3 ориентироваться исходя из требований, предъявляемых к уборке; 10.3.1.4 ориентироваться в выполнении заданий и планировании последовательности действий - по устным инструкциям; 10.3.1.5проявлять заинтересованность в результатах своего труда; 10.3.1.6 проявлять дисциплинированность и ответственность за свой труд; 10.3.1.7 оценивать качество работы в соответствии с требованиями

Приложение 16
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Профессионально-трудовое
обучение" для обучающихся с
легкой умственной отсталостью
7-9 (10) классов по обновленному
содержанию

Содержания учебного предмета "Профессионально-трудовое обучение. Художественный труд"

132. Программа по профилю "Художественный труд" включает следующие разделы:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование";

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда";

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда".

133. Раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

1) анализ материалов, инструментов и оборудования.

134. Раздел "Технологии изготовления предмета труда" включает следующие подразделы:

1) художественное конструирование;

2) орнаментальное творчество;

3) работа с тканью;

4) аппликация;

5) папье-маше;

6) мягкая игрушка;

7) изонить;

8) макраме;

9) вязание;

10) работа с кожей.

135. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующий подраздел:

1) анализ и оценивание предметов труда.

136. Система целей обучения:

1) раздел "Материаловедение. Инструменты и оборудование":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда	9.1.1.1 проявлять уважительного отношения к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать названия некоторых материалов и изделий, которые из них изготавливаются и применяются в быту, игре, учебе, отдыхе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы	8.1.2.1 знать названия, устройство измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 знать правила хранения материалов, санитарно-гигиенических требований при работе с производственными материалами; 8.1.2.4 иметь сведения об инструментах и приспособлениях, материалах для изготовления предметов труда	9.1.2.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы над изделием по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы	10.1.2.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 сравнивать разные виды материалов, предназначенных для изготовления предметов труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.2.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, планирования изготовления изделия

2) раздел "Технологии изготовления предмета труда":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Художественное конструирование	7.2.1.1 определять объект моделирования и конструирования; 7.2.1.2 подготовить чертеж, эскиз; 7.2.1.3 составить план работы, подобрать материал; 7.2.1.4 придерживаться намеченного плана	8.2.1.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией с частичной помощью учителя и самостоятельно; 8.2.1.2 составлять план работы над изделием с помощью учителя и самостоятельно 8.2.1.3 придерживаться планирования при выполнении изделия	9.2.1.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.1.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.1.3 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам	10.2.1.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.1.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.1.3 уметь оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом
2.2 Орнаментальное творчество	7.2.2.1 составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.2.2 различать казахские орнаменты: "Кус канаты" - "птичье крыло", "Торткулак" - "крестовина", "Шаршы" - "квадрат"; 7.2.2.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.2.4 выполнять орнамент в полосе бордюре 7.2.2.5 выполнять построение замкнутого орнамента (в квадрате, ромбе, круге, овале); 7.2.2.6 различать и называть цвета красок, подбирать гармонические сочетания цветов в декоративной росписи; 7.2.2.7 закрашивать элементы орнамента красками, соблюдая контуры рисунка, направление штрихов	8.2.2.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.2.2 знать особенности росписи керамических изделий казахским орнаментом; 8.2.2.3 составлять узоры для росписи кесе 8.2.2.4 вырезать силуэты посуды. 8.2.2.5 подготавливать краски, инструменты и приспособления к работе 8.2.2.6 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета; 8.2.2.7 расписывать силуэты посуды (кесе, блюда, чайник), казахскими орнаментальными узорами; 8.2.2.8 создавать контуры, распространенных в Хохломе изделий (вазы, блюда); 8.2.2.9 вырезать из бумаги формы изделий (чаши, вазы, ложки); 8.2.2.10 выполнять кистевую роспись вырезанных силуэтов "травным орнаментом", передавать графически ритм несложных элементов	9.2.2.1 знать особенности объемной росписи керамических изделий казахским орнаментом; 9.2.2.2 использовать рогообразные элементы в росписи керамических изделий; 9.2.2.3 составлять орнаментальные узоры птичье крыло, крестовина, квадрат; 9.2.2.4 изготовливать объемную посуду из папье-маше; 9.2.2.5 вырезать из бумаги силуэты дымковских игрушек (барыня, конь, всадник, няня, водоноска, индюк, петух); 9.2.2.6 расписывать силуэты игрушек дымковской росписью, с использованием поперечных полос, различных узоров, линий, штрихов и округлых форм	10.2.2.1 составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.2 расписывать объемную посуду (кесе, блюда, чайник) казахскими орнаментальными узорами; 10.2.2.3 составлять русские орнаментальные узоры с использованием растительных и геометрических элементов; 10.2.2.4 составлять орнаментальные узоры: птичье крыло, крестовина, квадрат; 10.2.2.5 изготавливать объемную посуду из папье-маше; 10.2.2.6 самостоятельно составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.7 зарисовывать эскиз росписи, подбирать кисти и краски для росписи; 10.2.2.8 выполнять кистевую роспись силуэтов посуды хохломской росписью с использованием "травного" орнамента
2.3 Работа с тканью	7.2.3.1 уметь отбирать ткани, нитки, для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.2 овладеть технологией выполнения ручных швов: сметочного, стебельчатого, петельного, крестообразного тамбурного, гладьевого; 7.2.3.3 уметь обрабатывать срезы швом в подгибку с закрытым срезом ручными стежками: косым, потайным, крестообразным 7.2.3.4 соединять срезы ручным стачным швом; 7.2.3.5 иметь представление о ручной художественной вышивке	8.2.3.1 выбирать рисунок для вышивки; 8.2.3.2 переводить рисунок на ткань; 8.2.3.3 подбирать нитки для вышивки; 8.2.3.4 вышивать изделия различными видами стежков; 8.2.3.5 с помощью учителя осуществлять раскрой, пошив и украшение казахским орнаментом: корпешек, сумок, хозяйственных принадлежностей, элементов одежды. 8.2.3.6 уметь подготавливать основы, раскрой орнамента, приметывать орнамент к основной детали косым стежком, обрабатывать орнамент тамбурным или петельным стежком	9.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании; 9.2.3.2 самостоятельно сравнивать образцы изделия; 9.2.3.3 самостоятельно составлять план работы над изделием; 9.2.3.4 уметь выполнять различные виды ручных стежков (вперед иголку, стебельчатый, тамбурный, петельный). 9.2.3.5 знать назначение и применение ручных стежков; 9.2.3.6 составлять орнамент из элементов; 9.2.3.7 уметь раскроить однодетальную наволочку; 9.2.3.8 составить и вырезать рогообразный орнаментальный узор для украшения наволочки; 9.2.3.9 соединять орнамент с основной деталью ручными стежками; 9.2.3.10 правильно подбирать нитки, фурнитуру; 9.2.3.11 владеть умением окончательной обработки изделия (чистка, утюжка)	10.2.3.1 вышивание на образцах ручными стежками, применяемыми в "ришелье" ("шнурочек", стебельчатый, узелки); 10.2.3.2 вышивание на образцах прорезной глади, выпуклой глади, простой глади; 10.2.3.3 владеть техникой ручных вышивальных швов и их вариантами: строчка, россыпь, стебельчатый, тамбурный, петельный, крестообразный, бархатный, змей-ка, елочка 10.2.3.4 счетные и свободные швы; 10.2.3.5 окончательная обработка изделия, художественное оформление (оформление изделия в рамку); 10.2.3.6 самостоятельно определять цветовое и композиционное решение в вышивке.
2.4 Аппликация	7.2.4.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.4.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.4.3 выполнять аппликации на плоскости, объемные и предметные аппликации; 7.2.4.4 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.4.5 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы; 7.2.4.6 определять величину узора, пропорции сюжетной аппликации в зависимости от формы объекта труда или размера листа; 7.2.4.7 составлять объемные аппликации с применением геометрических и растительных фигур	8.2.4.1 знать применение и назначение бумаги; 8.2.4.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается до сгибу, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.4.3 знать правила соединения деталей; 8.2.4.4 знать клеящие составы для соединения деталей (клей-стер, казеиновый клей, ПВА); 8.2.4.5 уметь выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.4.6 овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги, складки	9.2.4.1 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" из ткани; 9.2.4.2 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, ткацкое переплетение, происхождение; 9.2.4.3 овладеть технологией соединений (пришивание, приклеивание); 9.2.4.4 выбирать необходимые клеющие составы: казеиновый клей, клейстер, ПВА; 9.2.4.5 подготавливать ткани к выкраиванию деталей, знать способы резания накрахмаленной ткани; 9.2.4.6 подготавливать ткань к раскрою деталей для изготовления цветов из ткани; 9.2.4.7 составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски	10.2.4.1 иметь сведения о различных материалах, используемых в технике "аппликация"; 10.2.4.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.4.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов: кожи, ткани, скорлупы, опила, песка; 10.2.4.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.4.5 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.4.6 проявлять творчество и фантазию; 10.2.4.7 подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.4.8 владеть технологией наклеивания; 10.2.4.9 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации
2.5 Папье-маше	7.2.5.1 знать технологию изготовления изделий из папье-маше; 7.2.5.2 уметь готовить клей-стер; 7.2.5.3 уметь осуществлять предварительную подготовку к оклеиванию формы изделия; 7.2.5.4 оклеивать необходимые формы изделия слоями бумаги; 7.2.5.5 уметь сушить изделия; 7.2.5.6 снимать папье-маше с формы; 7.2.5.7 окончательно обрабатывать изделия: склеивать две половинки изделия, обрабатывать поверхности шкуркой или пемзой, грунтовать изделие
2.6 Мягкая игрушка		8.2.6.1 уметь выбирать материалы для пошива мягкой игрушки; 8.2.6.2 выделять основные и дополнительные детали мягкой игрушки; 8.2.6.3 уметь изготавливать выкройки, лекала, шаблоны для изготовления игрушек; 8.2.6.4 осуществлять раскрой ткани по лекалам, шаблонам; 8.2.6.5 уметь выкраивать основные и дополнительные детали; 8.2.6.6 овладеть технологией выполнения соединительных ручных швов (петельный, косой); 8.2.6.7 правильно отбирать нитки, тесьму сутаж, фурнитуру
2.7 Изонить			9.2.7.1 знать особенности вышивки в технике "Изонить" (графический рисунок); 9.2.7.2 уметь правильно выбирать инструменты, приспособления, материалы; 9.2.7.3 знать технические приемы вышивки (заполнение угла, заполнение окружности); 9.2.7.4 выполнять различные изделия в технике "Изонить" составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
2.8 Макраме			9.2.8.1 знать особенности техники "Макраме", применение и назначение ниток, шнура, шпагата, тонкой веревки; 9.2.8.2 знать свойства текстильных изделий: цвет, толщина, разрезаются, связываются, скручиваются, сплетаются; 9.2.8.3 овладеть технологией макраме (узлы: "капуцин", петельный, "фриволите", правый и левый узлы, репсовый узел, цепочки – "пико" и "змейка")
2.9 Вязание	7.2.9.1 знать историю появления вязания спицами; 7.2.9.2 различать виды петель (лицевая, изнаночная); 7.2.9.3 освоить технику простого вязания шарфика и шапочки лицевыми и изнаночными петлями; 7.2.9.4 овладеть особенностями вывязывания изделий спицами; 7.2.9.5 знать свойства пряжи: качество, цвет, толщина, разрезаются, развязываются, скручиваются, сплетаются	8.2.9.1 уметь подбирать пряжу для вязания разных изделия; 8.2.9.2 уметь подбирать спицы по толщине ниток и характеру изделия; 8.2.9.3 овладеть техникой вывязывания несложных узоров; 8.9.2.4 вязать небольшие изделия разными узорами	9.2.9.1 овладеть технологией вывязывания спицами ворота и рукавов; 9.2.9.2 вязание предметов одежды с консультацией учителя и самостоятельно; 9.2.9.3 знать особенности вязания крючком; 9.2.9.4 уметь подбирать крючки и нитки для вязания; 9.2.9.5 овладеть техникой вязания разными видами петель (воздушная петля, низкий столбик, столбик с накидом, столбик без накида, полустолбик с накидом, столбик без накида под нижнюю полупетлю, столбик с двумя накидами, витой столбик, поворотные петли); 9.2.8.6 набор петель, набор и убавление дополнительных петель, способ закрытия петель	10.2.9.1 самостоятельно вязать разные виды изделий спицами и крючком; 10.2.9.2 осуществлять окончательную обработку изделий: стирка, сушка, утюжка. 10.2.9.3 изготавливать предметы декоративно-прикладного искусства, используя технику вышивания: картины, панно
2.10 Работа с кожей			9.2.10.1 знать особенности изготовления изделий из кожи, назначение и применение кожи; 9.2.10.2 знать свойства кожи; 9.2.10.3 знать инструменты и приспособления для работы с кожей; 9.2.10.4 уметь изготавливать лекала, шаблоны, выкройки; 9.2.10.5 знать правила хранение материалов; 9.2.10.6 овладеть технологией и способами обработки кожи; 9.2.10.7 уметь составлять узоры и композиции; 9.2.10.8 изготавливать предметы декоративно-прикладного искусства из кожи: картины, панно, сувениры	10.2.10.1 подготавливать старую кожу к обработке; 10.2.10.2 владеть техникой окрашивания и разглаживания кожи; 10.2.10.3 самостоятельно подбирать инструменты и приспособления для работы; 10.2.10.4 изготавливать выкройки, лекала, шаблоны, различных деталей (цветов и листьев); 10.2.10.5 рационально осуществлять разметку деталей на коже; 10.2.10.6 выкраивать детали из кожи; 10.2.10.7 обрабатывать детали на свече, электрической плитке, керосиновой лампе; 10.2.10.8 обрабатывать детали в технике "жмурка"; 10.2.10.9 обрабатывать лакированную кожу; 10.2.10.10 изготавливать изделия декоративно-прикладного искусства из кожи

3) раздел "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.3.4 применять полученные знания в практической деятельности	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 уметь на глаз и с помощью линейки определять размер изделия	9.3.3.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать готовую работу всему классу	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Профессионально-трудовое обучение. Художественный труд" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 7-9 (10) классов по обновленному содержанию

1) 7 класс:

таблица 4

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.2 организовывать рабочее место; 7.1.2.3 выполнять правила безопасной работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	7.2.1.1 с помощью учителя составить план работы, подобрать материал; 7.2.1.2 придерживаться намеченного плана
	2.2 Орнаментальное творчество	7.2.2.1 составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.2.2 различать казахские орнаменты: "Кус канаты" - "птичье крыло", "Торткулак" - "крестовина", "Шаршы" - "квадрат";
	2.3 Работа с тканью	7.2.3.1 уметь отбирать ткани, нитки, для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.2 овладеть технологией выполнения ручных швов: сметочного, стебельчатого; 7.2.3.4 соединять срезы ручным стачным швом
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.4.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.4.3 выполнять аппликации на плоскости, объемные и предметные аппликации; 7.2.4.4 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты
	2.5 Папье-маше
	2.6 Мягкая игрушка
	2.7 Изонить
	2.8 Макраме
	2.9 Вязание
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.2 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.3 организовывать рабочее место; 7.1.2.4 выполнять правила безопасной работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	7.2.1.1 определять объект моделирования и конструирования; 7.2.1.2 подготовить чертеж, эскиз; 7.2.1.3 составить план работы, подобрать материал; 7.2.1.4 придерживаться намеченного плана.
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	7.2.3.1 уметь отбирать ткани, нитки, для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.2 овладеть технологией выполнения ручных швов: сметочного, стебельчатого, петельного, крестообразного тамбурного, гладьевого; 7.2.3.3 уметь обрабатывать срезы швом в подгибку с закрытым срезом ручными стежками: косым, потайным, крестообразным; 7.2.3.4 соединять срезы ручным стачным швом; 7.2.3.5 иметь представление о ручной художественной вышивке.
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.4.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.4.3 выполнять аппликации на плоскости, объемные и предметные аппликации; 7.2.4.4 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.4.5 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы;
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9. Вязание
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда		7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины
3 четверть
1 Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя
1 Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать названия некоторых материалов и изделий, которые из них изготавливаются и применяются в быту, игре, учебе, отдыхе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	7.2.1.1 определять объект моделирования и конструирования; 7.2.1.2 подготовить чертеж, эскиз; 7.2.1.3 составить план работы, подобрать материал; 7.2.1.4 придерживаться намеченного плана
	2.2 Орнаментальное творчество	7.2.2.1 составлять орнаментальные узоры, использовать в них рогообразные элементы и геометрические формы; 7.2.2.2 различать казахские орнаменты: "Кус канаты" - "птичье крыло", "Торткулак" - "крестовина", "Шаршы" - "квадрат"; 7.2.2.3 создавать орнаменты в квадрате, круге, ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 7.2.2.4 выполнять орнамент в полосе бордюре; 7.2.2.5 выполнять построение замкнутого орнамента (в квадрате, ромбе, круге, овале); 7.2.2.6 различать и называть цвета красок, подбирать гармонические сочетания цветов в декоративной росписи; 7.2.2.7 закрашивать элементы орнамента красками, соблюдая контуры рисунка, направление штрихов
	2.3 Работа с тканью	7.2.3.1 уметь отбирать ткани, нитки, для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.2 овладеть технологией выполнения ручных швов: сметочного, стебельчатого, петельного, крестообразного тамбурного, гладьевого; 7.2.3.3 уметь обрабатывать срезы швом в подгибку с закрытым срезом ручными стежками: косым, потайным, крестообразным 7.2.3.4 соединять срезы ручным стачным швом; 7.2.3.5 иметь представление о ручной художественной вышивке
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.4.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.4.3 выполнять аппликации на плоскости, объемные и предметные аппликации; 7.2.4.4 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты
	2.5 Папье-маше	7.2.5.1 знать технологию изготовления изделий из папье-маше; 7.2.5.2 уметь готовить клейстер; 7.2.5.3 уметь осуществлять предварительную подготовку к оклеиванию формы изделия; 7.2.5.4 оклеивать необходимые формы изделия слоями бумаги; 7.2.5.5 уметь сушить изделия; 7.2.5.6 снимать папье-маше с формы; 7.2.5.7 окончательно обрабатывать изделия: склеивать две половинки изделия, обрабатывать поверхности шкуркой или пемзой, грунтовать изделие
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9. Вязание
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.3.4 применять полученные знания в практической деятельности
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	7.1.1.1 осознавать себя как гражданина Казахстана; 7.1.1.2 изучать и определять особенности предмета труда с помощью учителя.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	7.1.2.1 знать названия некоторых материалов и изделий, которые из них изготавливаются и применяются в быту, игре, учебе, отдыхе; 7.1.2.2 отбирать с помощью учителя материалы и инструменты, необходимые для работы; 7.1.2.3 выполнять санитарно-гигиенические нормы; 7.1.2.4 организовывать рабочее место; 7.1.2.5 выполнять правила безопасной работы.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1. Художественное конструирование
	2.2. Орнаментальное творчество
	2.3. Работа с тканью	7.2.3.1 уметь отбирать ткани, нитки, для вышивания изделий украшающими стежками; 7.2.3.2 овладеть технологией выполнения ручных швов: сметочного, стебельчатого, петельного, крестообразного тамбурного, гладьевого; 7.2.3.3 уметь обрабатывать срезы швом в подгибку с закрытым срезом ручными стежками: косым, потайным, крестообразным 7.2.3.4 соединять срезы ручным стачным швом; 7.2.3.5 иметь представление о ручной художественной вышивке
	2.4 Аппликация	7.2.4.1 иметь представление о производстве бумаги; 7.2.4.2 владеть приемами складывания бумаги; 7.2.4.3 выполнять аппликации на плоскости, объемные и предметные аппликации; 7.2.4.4 использовать в аппликациях различные узоры и орнаменты; 7.2.4.5 составлять аппликации на определенную тему с правильным композиционным построением, применяя правила линии горизонта и перспективы; 7.2.4.6 определять величину узора, пропорции сюжетной аппликации в зависимости от формы объекта труда или размера листа; 7.2.4.7 составлять объемные аппликации с применением геометрических и растительных фигур
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9. Вязание	7.2.9.1 знать историю появления вязания спицами; 7.2.9.2 различать виды петель (лицевая, изнаночная); 7.2.9.3 освоить технику простого вязания шарфика и шапочки лицевыми и изнаночными петлями; 7.2.9.4 овладеть особенностями вывязывания изделий спицами; 7.2.9.5 знать свойства пряжи: качество, цвет, толщина, разрезаются, развязываются, скручиваются, сплетаются
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	7.3.3.1 стремиться анализировать и оценивать свою работу и работу своих товарищей; 7.3.3.2 отмечать в работе достоинства и недостатки; 7.3.3.3 делать отчет о проделанной работе, используя в словесном отчете изученные термины; 7.3.3.4 применять полученные знания в практической деятельности

2) 8 класс:

таблица 5

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.2 знать правила хранения материалов, санитарно-гигиенических требований при работе с производственными материалами
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	8.2.1.1 составлять план работы над изделием с помощью учителя и самостоятельно; 8.2.1.2 придерживаться планирования при выполнении изделия
	2.2 Орнаментальное творчество	8.2.2.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.2.2 знать особенности росписи керамических изделий казахским орнаментом; 8.2.2.3 составлять узоры для росписи кесе; 8.2.2.4 вырезать силуэты посуды; 8.2.2.5 подготавливать краски, инструменты и приспособления к работе; 8.2.2.6 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета
	2.3 Работа с тканью
	2.4 Аппликация	8.2.4.1 знать применение и назначение бумаги; 8.2.4.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается до сгибу, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.4.3 знать правила соединения деталей; 8.2.4.4 знать клеящие составы для соединения деталей (клейстер, казеиновый клей, ПВА); 8.2.4.5 уметь выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.4.6 овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги, складки
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	8.2.9.1 овладеть техникой вывязывания несложных узоров
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать названия, устройство измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 знать правила хранения материалов, санитарно-гигиенических требований при работе с производственными материалами
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	8.2.1.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией с частичной помощью учителя и самостоятельно; 8.2.1.2 составлять план работы над изделием с помощью учителя и самостоятельно; 8.2.1.3 придерживаться планирования при выполнении изделия
	2.2 Орнаментальное творчество	8.2.2.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.2.2 знать особенности росписи керамических изделий казахским орнаментом; 8.2.2.3 составлять узоры для росписи кесе; 8.2.2.4 вырезать силуэты посуды; 8.2.2.5 подготавливать краски, инструменты и приспособления к работе 8.2.2.6 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета; 8.2.2.7 расписывать силуэты посуды (кесе, блюда, чайник), казахскими орнаментальными узорами; 8.2.2.8 создавать контуры, распространенных в Хохломе изделий (вазы, блюда)
	2.3. Работа с тканью
	2.4 Аппликация	8.2.4.1 знать применение и назначение бумаги; 8.2.4.2 знать свойства и особенности бумаги: сгибается до сгибу, режется, впитывает влагу, непрочная, толщина, цвет; 8.2.4.3 знать правила соединения деталей; 8.2.4.4 знать клеящие составы для соединения деталей (клей-стер, казеиновый клей, ПВА); 8.2.4.5 уметь выполнять из плоского листа объемные изделия; 8.2.4.6 овладеть технологией симметричного вырезания, тиснения бумаги, складки
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	8.2.9.1 уметь подбирать пряжу для вязания разных изделия; 8.2.9.2 уметь подбирать спицы по толщине ниток и характеру изделия; 8.2.9.3 овладеть техникой вывязывания несложных узоров
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда		8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать названия, устройство измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 знать правила хранения материалов, санитарно-гигиенических требований при работе с производственными материалами; 8.1.2.4 иметь сведения об инструментах и приспособлениях, материалах для изготовления предметов труда
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	8.2.1.1 ориентироваться в задании, сравнивать образец с натуральным объектом, иллюстрацией с частичной помощью учителя и самостоятельно; 8.2.1.2 составлять план работы над изделием с помощью учителя и самостоятельно 8.2.1.3 придерживаться планирования при выполнении изделия
	2.2 Орнаментальное творчество	8.2.2.1 создавать орнаменты в квадрате, в круге, в ромбе, овале, полосе, бесконечный орнамент; 8.2.2.2 знать особенности росписи керамических изделий казахским орнаментом; 8.2.2.3 составлять узоры для росписи кесе; 8.2.2.4 вырезать силуэты посуды; 8.2.2.5 подготавливать краски, инструменты и приспособления к работе 8.2.2.6 подбирать и составлять орнамент с учетом формы предмета; 8.2.2.7 расписывать силуэты посуды (кесе, блюда, чайник), казахскими орнаментальными узорами; 8.2.2.8 создавать контуры, распространенных в Хохломе изделий (вазы, блюда); 8.2.2.9 вырезать из бумаги формы изделий (чаши, вазы, ложки); 8.2.2.10 выполнять кистевую роспись вырезанных силуэтов "травным орнаментом", передавать графически ритм несложных элементов
	2.3 Работа с тканью	8.2.3.1 выбирать рисунок для вышивки; 8.2.3.2 переводить рисунок на ткань; 8.2.3.3 подбирать нитки для вышивки; 8.2.3.4 вышивать изделия различными видами стежков
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	8.2.9.1 уметь подбирать пряжу для вязания разных изделия; 8.2.9.2 уметь подбирать спицы по толщине ниток и характеру изделия; 8.2.9.3 овладеть техникой вывязывания несложных узоров; 8.9.2.4 вязать небольшие изделия разными узорами
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 уметь на глаз и с помощью линейки определять размер изделия
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	8.1.1.1 проявлять чувство гордости за свою Родину; 8.1.1.2 демонстрировать знание и понимание наиболее важных особенностей предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	8.1.2.1 знать названия, устройство измерительных и рабочих инструментов, приспособлений и оборудования; 8.1.2.2 иметь представление об основных свойствах используемых материалов; 8.1.2.3 знать правила хранения материалов, санитарно-гигиенических требований при работе с производственными материалами; 8.1.2.4 иметь сведения об инструментах и приспособлениях, материалах для изготовления предметов труда
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	8.2.3.1 выбирать рисунок для вышивки; 8.2.3.2 переводить рисунок на ткань; 8.2.3.3 подбирать нитки для вышивки; 8.2.3.4 вышивать изделия различными видами стежков; 8.2.3.5 с помощью учителя осуществлять раскрой, пошив и украшение казахским орнаментом: корпешек, сумок, хозяйственных принадлежностей, элементов одежды. 8.2.3.6 уметь подготавливать основы, раскрой орнамента, приметывать орнамент к основной детали косым стежком, обрабатывать орнамент тамбурным или петельным стежком
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6 Мягкая игрушка	8.2.6.1 уметь выбирать материалы для пошива мягкой игрушки; 8.2.6.2 выделять основные и дополнительные детали мягкой игрушки; 8.2.6.3 уметь изготавливать выкройки, лекала, шаблоны для изготовления игрушек; 8.2.6.4 осуществлять раскрой ткани по лекалам, шаблонам; 8.2.6.5 уметь выкраивать основные и дополнительные детали; 8.2.6.6 овладеть технологией выполнения соединительных ручных швов (петельный, косой); 8.2.6.7 правильно отбирать нитки, тесьму сутаж, фурнитуру
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	8.2.9.1 уметь подбирать пряжу для вязания разных изделия; 8.2.9.2 уметь подбирать спицы по толщине ниток и характеру изделия; 8.2.9.3 овладеть техникой вывязывания несложных узоров; 8.9.2.4 вязать небольшие изделия разными узорами
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда		8.3.3.1 осуществлять текущий самоконтроль с частичной помощью учителя; 8.3.3.2 проверять качество работы; 8.3.3.3 употреблять в речи техническую терминологию; 8.3.3.4 осуществлять словесный отчет о проделанной работе по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.5 стремиться подробно анализировать свое изделие по вопросам учителя и самостоятельно; 8.3.3.6 уметь на глаз и с помощью линейки определять размер изделия

3) 9 класс:

таблица 6

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы над изделием по вопросам учителя и самостоятельно
2 Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	9.2.1.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.1.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.1.3 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам
	2.2 Орнаментальное творчество	9.2.2.1 знать особенности объемной росписи керамических изделий казахским орнаментом; 9.2.2.2 использовать рогообразные элементы в росписи керамических изделий; 9.2.2.3 составлять орнаментальные узоры птичье крыло, крестовина, квадрат; 9.2.2.4 изготавливать объемную посуду из папье-маше
	2.3. Работа с тканью
	2.4 Аппликация	9.2.4.1 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" из ткани; 9.2.4.2 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, ткацкое переплетение, происхождение; 9.2.4.3 овладеть технологией соединений (пришивание, приклеивание); 9.2.4.4 выбирать необходимые клеющие составы: казеиновый клей, клейстер, ПВА; 9.2.4.5 подготавливать ткани к выкраиванию деталей, знать способы резания накрахмаленной ткани; 9.2.4.6 подготавливать ткань к раскрою деталей для изготовления цветов из ткани; 9.2.4.7 составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7 Изонить	9.2.7.1 знать особенности вышивки в технике "Изонить" (графический рисунок); 9.2.7.2 уметь правильно выбирать инструменты, приспособления, материалы; 9.2.7.3 знать технические приемы вышивки (заполнение угла, заполнение окружности); 9.2.7.4 выполнять различные изделия в технике "Изонить" составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	9.2.9.1 овладеть технологией вывязывания спицами ворота и рукавов; 9.2.9.2 вязание предметов одежды с консультацией учителя и самостоятельно; 9.2.9.3 знать особенности вязания крючком; 9.2.9.4 уметь подбирать крючки и нитки для вязания; 9.2.9.5 овладеть техникой вязания разными видами петель (воздушная петля, низкий столбик, столбик с накидом); 9.2.8.6 набор петель. набор и убавление дополнительных петель, способ закрытия петель
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда		9.3.3.1 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительного отношения к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда.
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы над изделием по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	9.2.1.1 самостоятельно ориентироваться в задании по образцу изделия; 9.2.1.2 анализировать образец и составлять план работы в процессе беседы; 9.2.1.3 определять последовательность изготовления предмета труда по технологическим картам
	2.2 Орнаментальное творчество	9.2.2.1 знать особенности объемной росписи керамических изделий казахским орнаментом; 9.2.2.2 использовать рогообразные элементы в росписи керамических изделий; 9.2.2.3 составлять орнаментальные узоры птичье крыло, крестовина, квадрат; 9.2.2.4 изготавливать объемную посуду из папье-маше; 9.2.2.5 вырезать из бумаги силуэты дымковских игрушек (барыня, конь, всадник, няня, водоноска, индюк, петух); 9.2.2.6 расписывать силуэты игрушек дымковской росписью, с использованием поперечных полос, различных узоров, линий, штрихов и округлых форм.
	2.3 Работа с тканью	9.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании; 9.2.3.2 самостоятельно сравнивать образцы изделия; 9.2.3.3 самостоятельно составлять план работы над изделием; 9.2.3.4 уметь выполнять различные виды ручных стежков (вперед иголку, стебельчатый, тамбурный, петельный). 9.2.3.5 знать назначение и применение ручных стежков; 9.2.3.6 составлять орнамент из элементов; 9.2.3.7 уметь раскроить однодетальную наволочку
	2.4 Аппликация	9.2.4.1 знать особенности изготовления изделий в технике "Аппликация" из ткани; 9.2.4.2 определять свойства материалов, используемые при работе: цвет, текстура, ткацкое переплетение, происхождение; 9.2.4.3 овладеть технологией соединений (пришивание, приклеивание); 9.2.4.4 выбирать необходимые клеющие составы: казеиновый клей, клейстер, ПВА; 9.2.4.5 подготавливать ткани к выкраиванию деталей, знать способы резания накрахмаленной ткани; 9.2.4.6 подготавливать ткань к раскрою деталей для изготовления цветов из ткани; 9.2.4.7 составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7 Изонить	9.2.7.1 знать особенности вышивки в технике "Изонить" (графический рисунок); 9.2.7.2 уметь правильно выбирать инструменты, приспособления, материалы; 9.2.7.3 знать технические приемы вышивки (заполнение угла, заполнение окружности)
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	9.2.9.1 овладеть технологией вывязывания спицами ворота и рукавов; 9.2.9.2 вязание предметов одежды с консультацией учителя и самостоятельно; 9.2.9.3 знать особенности вязания крючком; 9.2.9.4 уметь подбирать крючки и нитки для вязания; 9.2.9.5 овладеть техникой вязания разными видами петель (воздушная петля, низкий столбик, столбик с накидом, столбик без накида, полустолбик с накидом, столбик без накида под нижнюю полупетлю); 9.2.8.6 набор петель, набор и убавление дополнительных петель, способ закрытия петель
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда		9.3.3.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать готовую работу всему классу
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительного отношения к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы над изделием по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	9.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании; 9.2.3.2 самостоятельно сравнивать образцы изделия; 9.2.3.3 самостоятельно составлять план работы над изделием; 9.2.3.4 уметь выполнять различные виды ручных стежков (вперед иголку, стебельчатый, тамбурный, петельный); 9.2.3.5 знать назначение и применение ручных стежков; 9.2.3.6 составлять орнамент из элементов; 9.2.3.7 уметь раскроить однодетальную наволочку; 9.2.3.8 составить и вырезать рогообразный орнаментальный узор для украшения наволочки; 9.2.3.9 соединять орнамент с основной деталью ручными стежками; 9.2.3.10 правильно подбирать нитки, фурнитуру; 9.2.3.11 владеть умением окончательной обработки изделия (чистка, утюжка)
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7 Изонить	9.2.7.1 знать особенности вышивки в технике "Изонить" (графический рисунок); 9.2.7.2 уметь правильно выбирать инструменты, приспособления, материалы; 9.2.7.3 знать технические приемы вышивки (заполнение угла, заполнение окружности); 9.2.7.4 выполнять различные изделия в технике "Изонить" составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
	2.8 Макраме	9.2.8.1 знать особенности техники "Макраме", применение и назначение ниток, шнура, шпагата, тонкой веревки; 9.2.8.2 знать свойства текстильных изделий: цвет, толщина, разрезаются, связываются, скручиваются, сплетаются; 9.2.8.3 овладеть технологией макраме (узлы: "капуцин", петельный, "фриволите", правый и левый узлы, репсовый узел, цепочки – "пико" и "змейка")
	2.9 Вязание	9.2.9.1 овладеть технологией вывязывания спицами ворота и рукавов; 9.2.9.2 вязание предметов одежды с консультацией учителя и самостоятельно; 9.2.9.3 знать особенности вязания крючком; 9.2.9.4 уметь подбирать крючки и нитки для вязания; 9.2.9.5 овладеть техникой вязания разными видами петель (воздушная петля, низкий столбик, столбик с накидом, столбик без накида, полустолбик с накидом, столбик без накида под нижнюю полупетлю, столбик с двумя накидами, витой столбик, поворотные петли); 9.2.8.6 набор петель. набор и убавление дополнительных петель, способ закрытия петель
	2.10 Работа с кожей	9.2.10.1 знать особенности изготовления изделий из кожи, назначение и применение кожи; 9.2.10.2 знать свойства кожи; 9.2.10.3 знать инструменты и приспособления для работы с кожей; 9.2.10.4 уметь изготавливать лекала, шаблоны, выкройки; 9.2.10.5 знать правила хранение материалов; 9.2.10.6 овладеть технологией и способами обработки кожи; 9.2.10.7 уметь составлять узоры и композиции
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать готовую работу всему классу
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	9.1.1.1 проявлять уважительного отношения к иному мнению, истории и культуре разных народов; 9.1.1.2 стремиться самостоятельно изучать и описывать особенности предмета труда;
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	9.1.2.1 ориентироваться в задании по вопросам и самостоятельно; 9.1.2.2 составлять план работы над изделием по вопросам учителя и самостоятельно; 9.1.2.3 знать и выполнять правила безопасной работы с инструментами и оборудованием, санитарно-гигиенические требования при выполнении работы
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	9.2.3.1 самостоятельно ориентироваться в задании; 9.2.3.2 самостоятельно сравнивать образцы изделия; 9.2.3.3 самостоятельно составлять план работы над изделием; 9.2.3.4 уметь выполнять различные виды ручных стежков (вперед иголку, стебельчатый, тамбурный, петельный). 9.2.3.5 знать назначение и применение ручных стежков; 9.2.3.6 составлять орнамент из элементов; 9.2.3.7 уметь раскроить однодетальную наволочку; 9.2.3.8 составить и вырезать рогообразный орнаментальный узор для украшения наволочки; 9.2.3.9 соединять орнамент с основной деталью ручными стежками; 9.2.3.10 правильно подбирать нитки, фурнитуру; 9.2.3.11 владеть умением окончательной обработки изделия (чистка, утюжка)
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7 Изонить	9.2.7.1 знать особенности вышивки в технике "Изонить" (графический рисунок); 9.2.7.2 уметь правильно выбирать инструменты, приспособления, материалы; 9.2.7.3 знать технические приемы вышивки (заполнение угла, заполнение окружности); 9.2.7.4 выполнять различные изделия в технике "Изонить" составлять узоры, композиции, сочетая цвет, форму и краски
	2.8 Макраме	9.2.8.1 знать особенности техники "Макраме", применение и назначение ниток, шнура, шпагата, тонкой веревки; 9.2.8.2 знать свойства текстильных изделий: цвет, толщина, разрезаются, связываются, скручиваются, сплетаются; 9.2.8.3 овладеть технологией макраме (узлы: "капуцин", петельный, "фриволите", правый и левый узлы, репсовый узел, цепочки – "пико" и "змейка")
	2.9 Вязание	9.2.9.1 овладеть технологией вывязывания спицами ворота и рукавов; 9.2.9.2 вязание предметов одежды с консультацией учителя и самостоятельно; 9.2.9.3 знать особенности вязания крючком; 9.2.9.4 уметь подбирать крючки и нитки для вязания; 9.2.9.5 овладеть техникой вязания разными видами петель (воздушная петля, низкий столбик, столбик с накидом, столбик без накида, полустолбик с накидом, столбик без накида под нижнюю полупетлю, столбик с двумя накидами, витой столбик, поворотные петли); 9.2.8.6 набор петель. набор и убавление дополнительных петель, способ закрытия петель
	2.10 Работа с кожей	9.2.10.1 знать особенности изготовления изделий из кожи, назначение и применение кожи; 9.2.10.2 знать свойства кожи; 9.2.10.3 знать инструменты и приспособления для работы с кожей; 9.2.10.4 уметь изготавливать лекала, шаблоны, выкройки; 9.2.10.5 знать правила хранение материалов; 9.2.10.6 овладеть технологией и способами обработки кожи; 9.2.10.7 уметь составлять узоры и композиции; 9.2.10.8 изготавливать предметы декоративно-прикладного искусства из кожи: картины, панно, сувениры
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	9.3.3.1 описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя техническую терминологию; 9.3.3.2 принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 9.3.3.3 презентовать готовую работу всему классу

4) 10 класс:

таблица 7

Раздел долгосрочного плана	Подраздел	Цели обучения
1 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 сравнивать разные виды материалов, предназначенных для изготовления предметов труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.2.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, планирования изготовления изделия
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	10.2.1.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.1.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.1.3 уметь оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом
	2.2. Орнаментальное творчество	10.2.2.1 составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.2 расписывать объемную посуду (кесе, блюда, чайник) казахскими орнаментальными узорами; 10.2.2.3 составлять русские орнаментальные узоры с использованием растительных и геометрических элементов; 10.2.2.4 составлять орнаментальные узоры: птичье крыло, крестовина, квадрат; 10.2.2.5 изготавливать объемную посуду из папье-маше; 10.2.2.6 самостоятельно составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.7 зарисовывать эскиз росписи, подбирать кисти и краски для росписи
	2.3. Работа с тканью
	2.4. Аппликация	10.2.4.1 иметь сведения о различных материалах, используемых в технике "аппликация"; 10.2.4.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.4.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов: кожи, ткани, скорлупы, опила, песка; 10.2.4.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.4.5 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.4.6 проявлять творчество и фантазию; 10.2.4.7 подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.4.8 владеть технологией наклеивания; 10.2.4.9 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9. Вязание
	2.10. Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
2 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 сравнивать разные виды материалов, предназначенных для изготовления предметов труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.2.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, планирования изготовления изделия.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование	10.2.1.1 самостоятельно определять последовательность изготовления предмета труда; 10.2.1.2 знать назначение и использование предмета труда в быту; 10.2.1.3 уметь оценивать качество выполненной работы в сравнении с образцом
	2.2 Орнаментальное творчество	10.2.2.1 составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.2 расписывать объемную посуду (кесе, блюда, чайник) казахскими орнаментальными узорами; 10.2.2.3 составлять русские орнаментальные узоры с использованием растительных и геометрических элементов; 10.2.2.4 составлять орнаментальные узоры: птичье крыло, крестовина, квадрат; 10.2.2.5 изготавливать объемную посуду из папье-маше; 10.2.2.6 самостоятельно составлять орнамент с учетом объемной формы предмета; 10.2.2.7 зарисовывать эскиз росписи, подбирать кисти и краски для росписи; 10.2.2.8 выполнять кистевую роспись силуэтов посуды хохломской росписью с использованием "травного" орнамента
	2.3 Работа с тканью	10.2.3.1 вышивание на образцах ручными стежками, применяемыми в "ришелье" ("шнурочек", стебельчатый, узелки); 10.2.3.2 вышивание на образцах прорезной глади, выпуклой глади, простой глади; 10.2.3.3 владеть техникой ручных вышивальных швов и их вариантами: строчка, россыпь, стебельчатый, тамбурный, петельный, крестообразный, бархатный, змейка, елочка
	2.4 Аппликация	10.2.4.1 иметь сведения о различных материалах, используемых в технике "аппликация"; 10.2.4.2 знать свойства материалов, применяемых в работе; 10.2.4.3 овладеть техникой аппликации из различных материалов: кожи, ткани, скорлупы, опила, песка; 10.2.4.4 знать инструменты, приспособления, используемые в различных видах аппликации; 10.2.4.5 самостоятельно подбирать рисунок, цветовое и композиционное решение; 10.2.4.6 проявлять творчество и фантазию; 10.2.4.7 подбирать фон, составлять эскиз, переводить рисунок на фон; 10.2.4.8 владеть технологией наклеивания; 10.2.4.9 знать клеящие средства, используемые в различных видах аппликации
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	10.2.9.1 самостоятельно вязать разные виды изделий спицами и крючком; 10.2.9.2 осуществлять окончательную обработку изделий: стирка, сушка, утюжка
	2.10 Работа с кожей
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
3 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 сравнивать разные виды материалов, предназначенных для изготовления предметов труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.2.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, планирования изготовления изделия
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	10.2.3.1 вышивание на образцах ручными стежками, применяемыми в "ришелье" ("шнурочек", стебельчатый, узелки); 10.2.3.2 вышивание на образцах прорезной глади, выпуклой глади, простой глади; 10.2.3.3 владеть техникой ручных вышивальных швов и их вариантами: строчка, россыпь, стебельчатый, тамбурный, петельный, крестообразный, бархатный, змейка, елочка; 10.2.3.4 счетные и свободные швы; 10.2.3.5 окончательная обработка изделия, художественное оформление (оформление изделия в рамку); 10.2.3.6 самостоятельно определять цветовое и композиционное решение в вышивке
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	10.2.9.1 самостоятельно вязать разные виды изделий спицами и крючком; 10.2.9.2 осуществлять окончательную обработку изделий: стирка, сушка, утюжка. 10.2.9.3 изготавливать предметы декоративно-прикладного искусства, используя технику вышивания: картины, панно
	2.10 Работа с кожей	10.2.10.1 подготавливать старую кожу к обработке; 10.2.10.2 владеть техникой окрашивания и разглаживания кожи; 10.2.10.3 самостоятельно подбирать инструменты и приспособления для работы; 10.2.10.4 изготавливать выкройки, лекала, шаблоны, различных деталей (цветов и листьев); 10.2.10.5 рационально осуществлять разметку деталей на коже; 10.2.10.6 выкраивать детали из кожи
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
4 четверть
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.1 Общие сведения о предмете труда	10.1.1.1 проявлять толерантность к людям разной культуры, расы, вероисповедания; 10.1.1.2 сравнивать, анализировать материалы и подходы в изготовлении предмета труда
1. Материаловедение. Инструменты и оборудование	1.2 Анализ материалов, инструментов и оборудования	10.1.2.1 отбирать самостоятельно материалы и инструменты, необходимые для работы; 10.1.2.2 сравнивать разные виды материалов, предназначенных для изготовления предметов труда и выбирать наиболее подходящий; 10.1.2.3 уметь самостоятельно работать по технологической карте, графическим образцам, планирования изготовления изделия.
2. Технологии изготовления предмета труда	2.1 Художественное конструирование
	2.2 Орнаментальное творчество
	2.3 Работа с тканью	10.2.3.1 вышивание на образцах ручными стежками, применяемыми в "ришелье" ("шнурочек", стебельчатый, узелки); 10.2.3.2 вышивание на образцах прорезной глади, выпуклой глади, простой глади; 10.2.3.3 владеть техникой ручных вышивальных швов и их вариантами: строчка, россыпь, стебельчатый, тамбурный, петельный, крестообразный, бархатный, змейка, елочка 10.2.3.4 счетные и свободные швы; 10.2.3.5 окончательная обработка изделия, художественное оформление (оформление изделия в рамку); 10.2.3.6 самостоятельно определять цветовое и композиционное решение в вышивке
	2.4. Аппликация
	2.5. Папье-маше
	2.6. Мягкая игрушка
	2.7. Изонить
	2.8. Макраме
	2.9 Вязание	10.2.9.1 самостоятельно вязать разные виды изделий спицами и крючком; 10.2.9.2 осуществлять окончательную обработку изделий: стирка, сушка, утюжка; 10.2.9.3 изготавливать предметы декоративно-прикладного искусства, используя технику вышивания: картины, панно;
	2.10 Работа с кожей	10.2.10.1 подготавливать старую кожу к обработке; 10.2.10.2 владеть техникой окрашивания и разглаживания кожи; 10.2.10.3 самостоятельно подбирать инструменты и приспособления для работы; 10.2.10.4 изготавливать выкройки, лекала, шаблоны, различных деталей (цветов и листьев); 10.2.10.5 рационально осуществлять разметку деталей на коже; 10.2.10.6 выкраивать детали из кожи; 10.2.10.7 обрабатывать детали на свече, электрической плитке, керосиновой лампе; 10.2.10.8 обрабатывать детали в технике "жмурка"; 10.2.10.9 обрабатывать лакированную кожу; 10.2.10.10 изготавливать изделия декоративно-прикладного искусства из кожи
3. Анализ и оценивание предметов труда	3.1 Анализ и оценивание предметов труда	10.3.3.1 обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя техническую терминологию; 10.3.3.2 делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей

Приложение 531
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 531 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью Программы является коррекция физического развития учеников, отклонений соматического состояния и моторики, укрепление здоровья и закаливание детского организма, содействие правильному развитию, обучение двигательным умениям и навыкам.

3. Задачи предмета "Адаптивная физическая культура":

1) содействие гармоническому развитию личности, укрепление здоровья обучающихся, закрепление навыков правильной осанки, профилактика плоскостопия, выработка устойчивости к неблагоприятным условиям внешней среды, воспитание ценностных ориентаций на здоровый образ жизни;

2) обучение основам базовых видов двигательных действий;

3) дальнейшее развитие координационных способностей;

4) формирование знаний о личной гигиене, режиме дня, влиянии физических упражнений на состояние здоровья, работоспособности и развитии двигательных способностей на основе знаний о системе организма;

5) углубленное представление об основных видах спорта;

6) приобщение к самостоятельным занятиям физическими упражнениями и занятием любимым видом спорта в свободное время;

7) формирование адекватной оценки собственных физических возможностей;

8) содействие развитию психических процессов;

9) усвоение обучающимися речевого материала, используемого учителем на уроках по физической культуре;

10) формирование социально приемлемых форм поведения, предупреждение проявлений деструктивного поведения (крик, агрессия, самоагрессия, стереотипии) в процессе уроков физической культуры и во внеучебной деятельности;

11) формирование личности.

4. Коррекционно-развивающие задачи адаптивной физической культуры:

1) совершенствование основных движений в ходьбе, беге, плавании, метании, прыжках, передвижении на лыжах, упражнениях с предметами;

2) развитие физической подготовленности;

3) развитие координационных способностей;

4) профилактика соматических нарушений;

5) профилактика, коррекция и развитие психических, сенсорно-перцептивных способностей;

6) компенсация нарушенных функций;

7) коррекция недостатков эмоционально – личностного развития.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Физическое воспитание обучающихся с легкой умственной отсталостью комплексно решает задачи умственного, нравственного, эстетического и трудового воспитания во всех формах его организации (занятия, подвижные игры, самостоятельная двигательная активность).

6. Программа составлена с учетом особенностей физического развития, моторики, соматического состояния, нервно-психического статуса и познавательной деятельности обучающихся с легкой умственной отсталостью.

7. Материал Программы оказывает как избирательное воздействие на различные нарушения в элементарных движениях обучающихся, так и содействовать развитию у них способности организовывать более сложные движения, особенно те, которые необходимы в трудовой деятельности человека.

8. Освоение движений полноценно в случае, если обучающийся ощущает свое тело, понимая назначение и возможности его частей. Обучающиеся с легкой умственной отсталостью с трудом осваивают представления о схеме собственного тела, об основных направлениях движения и пространственной ориентации.

9. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Адаптивная физическая культура" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

10. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития.

11. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. Учитываются: замедленная скорость приема и переработки сенсорной информации, недостаточность умственных операций и действий, низкая познавательная активность, слабость познавательных интересов, ограниченность знаний и представлений об окружающем, отставание в речевом развитии, несформированность произвольной регуляции поведения, недостатки моторики и координации движений.

12. В работе с обучающимися опираются на их обучаемость, сохранность наглядно-действенного мышления. Организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций. Применяется командный подход к организации психолого-педагогической поддержки обучающегося, вовлеченность в этот процесс семьи.

13. Постепенность и доступность дидактического материала при занятиях физическими упражнениями создают предпосылки для овладения детьми двигательными умениями, игровыми действиями, для развития физических качеств и способностей.

14. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков.

15. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность".

16. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс, исходя из наличия в классе однородных по характеристикам групп. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

17. Педагог организует учебно-познавательную деятельность обучающихся и управляет этим процессом. В случае, когда самостоятельная учебно-познавательная деятельность умственно отсталых обучающихся затруднена, педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности ученика, для обеспечения успешного выполнения учебного задания.

18. Специфика деятельности обучающихся с легкой умственной отсталостью на уроках физической культуры - чрезмерная двигательная активность, интенсивная эмоциональная напряженность, проявление негативного отношения к занятиям и к окружающим.

19. Оценивание результатов обучения в рамках предмета "Адаптивная физическая культура" осуществляется с применением критериального оценивания, основанного на целеполагании.

20. В соответствии с целеполаганием разрабатываются контрольно-диагностические задания для каждого раздела Программы. Результаты выполнения контрольно-диагностических заданий фиксируются в картах достижений обучающихся и являются основой для реализации индивидуального подхода в обучении.

21. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом анализируется динамика развития двигательных навыков у обучающегося в течение учебного года.

22. Форму текущей и итоговой аттестации определяет учитель с учетом индивидуальных особенностей обучающихся, содержания учебного материала и используемых им образовательных технологий.

23. Спортивный зал для занятий адаптированной физической культурой оборудуется "шведской стенкой". Оснащение физкультурного зала предусматривает специальное адаптированное оборудование для обучающихся с различными нарушениями развития, включая тренажеры, специальные велосипеды (с ортопедическими средствами), флажки; дорожка-змейка из каната (длина 2,0 м, диаметр каната 6 см); дорожки с различным покрытием; игрушки сборно-разборные (со съемными деталями); ленточки разных цветов и размеров (25 х 3 см, 12 х 3 см, 8 х 25 см, 2 х 25 см); массажные кольца, валики, мячи (диаметр 5, 6, 7, 8, 9, 10, 55, 65, 75 см); материалы и приспособления для постановки правильного дыхания; полифункциональное игровое оборудование; мягкие крупные модули.

24. Технические средства обучения (включая специализированные компьютерные инструменты обучения) создают условия для удовлетворения особых образовательных потребностей обучающихся, способствуют мотивации учебной деятельности, позволяют получить качественные результат, даже когда возможности ребенка существенно ограничены.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Адаптивная физическая культура"

25. Объем учебной нагрузки составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

26. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Двигательная деятельность";

2) раздел "Развитие мышления через двигательные навыки";

3) раздел "Здоровье и здоровый образ жизни".

27. Раздел "Двигательная деятельность" включает следующие подразделы:

1) развитие основных двигательных навыков, владение навыками основных циклических движений;

2) регулирование различных видов нагрузки; понимание трудностей и рисков для улучшения двигательной способности;

3) правильное и эффективное выполнение упражнений и соблюдение последовательностей, демонстрируя понимание времени, веса, пространства.

28. Раздел "Развитие мышления через двигательные навыки" включает следующие подразделы:

1) развитие пространственно-временной ориентации;

2) развитие чувства коллективной работы и умения честно соревноваться при выполнении индивидуальных и групповых заданий во время выполнения физической деятельности.

29. Раздел "Здоровье и здоровый образ жизни" включает следующие подразделы:

1) знание и понимание о здоровье. Обучение умению контролировать физические изменения в организме;

2) способы организации самостоятельных занятий физическими упражнениями с разной функциональной направленностью;

3) правила личной гигиены, профилактика травматизма и оказания доврачебной помощи при занятиях физическими упражнениями;

4) определение и представление возможности для участия в физической деятельности внутри и за пределами школы.

30. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 5 класса:

1) построения, перестроения. Правила поведения и техники безопасности (далее - ТБ) на уроках адаптивной физической культуры. Двигательный режим учащегося. Построение в шеренгу, колонну по одному, равнение в затылок. Построение по показу и по словесной инструкции учителя, равнение по начерченной линии. Перестроение из шеренги, в круг, взявшись за руки, по словесной инструкции учителя. Выполнение команд: "Становись!", "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!", "Стой!", "Шагом марш!", "Бегом марш!", выполнение поворотов на месте по ориентирам, по показу, по команде учителя;

2) легкая атлетика. ТБ на уроках легкой атлетики. Гигиена физических упражнений, выполнения заданий по адаптивной физической культуре; сна и питания; мероприятий в режиме учебного дня. Сведения о необходимости сохранения ортопедического режима. Ходьба с перешагиванием одного препятствия (скамейки, набивной мяч, гимнастическая палка и разные предметы). Ходьба, свободный бег, бег на носках. Ходьба с различными положениями рук по следовой дорожке, по ориентирам. Ходьба по линии, ходьба в колонне по одному, ходьба по два взявшись, за руки, ходьба змейкой, сохраняя дистанцию и темп выполнения (под хлопки учителя). Прыжки на одной, двух ногах на месте и с продвижением вперед по разметкам, прыжки на двух ногах с поворотом на 90 градусов и 180 градусов. Метание теннисного мяча с места в цель, в движущуюся цель и на дальность. Бег на короткие дистанции, отрезки. Прыжки в длину с места;

3) гимнастика. Правила ТБ на уроках гимнастики. Гимнастические построения и перестроения. Перестроение из одной шеренги в две: из колонны по одному в колонну по два, по три, по четыре. Расчет в шеренге на первый, второй, третий. Перестроение в шеренгу по одному на быстроту. Общеразвивающие (коррекционные) упражнения. Упражнения на дыхание (вдох носом, выдох ртом) в различных исходных положениях. Тренировка правильного дыхания во время ходьбы и бега. Упражнения на развитие общей и мелкой моторики с малыми и большими мячами, с набивными мячами, с гимнастическими палками и разными предметами. Упражнения на развитие координации движений: ходьба по начерченным линиям, прямо, правым, левым боком с различными положениями рук, на гимнастической скамейке. Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезания под препятствие и перелезание через него с опорой на руки и с помощью учителя. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки, подлезание под натянутый шнур высотой 50 см, пролезание через гимнастический обруч. Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия. Упражнения для профилактики органов зрения;

4) национальные игры. Правила ТБ на уроках на уроках национальных игр (по выбору). Упражнения на мелкую моторику. Технику выполнения приемов в национальных играх. Подвижные национальные игры для развития координационных способностей. Упражнения и подвижные игры для развития скоростно-силовых способностей и силовой выносливости. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранения коррекционных дефектов;

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Правила ТБ на уроках на уроках лыжной/кроссовая/коньковой подготовки. Лыжная подготовка. Подготовка лыжного инвентаря к занятиям. Правила перехода к месту занятий и обратно. Правила предупреждения обморожений и травм при передвижении на лыжах. Коньковая подготовка. Правила катания и бега на катке. Технические приемы катания на коньках. Координации движений, опробования коньков. Овладение техникой передвижения по кроссовой дистанции; овладение техникой преодоление препятствий; развитие выносливости; беговые упражнения для развития физических качеств, индивидуальный режим физических нагрузок. Взаимодействие с партнерами в процессе коллективных занятий. Комплексы упражнений для коррекционной способностей и развития выносливости и скоростных способностей;

6) подвижные и спортивные игры. Подвижные игры. "Гонка мячей по кругу", "Не давай мяча водящему", "Мяч капитану", "Защита укрепления". Спортивные игры. Комбинации из освоенных элементов техники передвижений изученных спортивных игр. Игра по упрощенным правилам. Игры и игровые задания с ограниченным числом игроков (2:2, 2:3, 3:3). Совершенствование изученных приемов. Учебная игра.

31. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 6 класса:

1) построения, перестроения. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Самоконтороль и саморегуляция психоэмоционального состояния в процессе занятий. Построение в шеренгу по одному по показу и словесной инструкции учителя, равнение по начерченной линии. Перестроение из шеренги в колонну по одному и в круг. Выполнение команд: "Становись!", "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!", "Стой!", "Шагом марш!", "Бегом марш!";

2) легкая атлетика. Ходьба с различными положениями рук. Ходьба по линии, ходьба в колонну по одному, ходьба по два взявшись за руки, ходьба змейкой, ходьба со сменой направления. Свободный бег, бег на носках сохраняя дистанцию и темп выполнения. Прыжки на одной, двух ногах на месте и с продвижением вперед по разметкам, прыжки на двух ногах с поворотом на 90 градусов и 180 градусов. Метание теннисного мяча с места в цель, в движущуюся цель и на дальность. Бег на короткие дистанции, отрезки. Прыжки в длину с места;

3) гимнастика. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Роль адаптивной физической культуры в двигательном режиме учащегося. Упражнения на дыхание (вдох носом, выдох ртом) в различных исходных положениях. Тренировка правильного дыхания во время ходьбы и бега. Упражнения на развитие общей и мелкой моторики с малыми и большими мячами, с набивными мячами, с гимнастическими палками и разными предметами. Упражнения на развитие координации движений: ходьба по начерченным линиям, прямо, правым, левым боком с различными положениями рук, на гимнастической скамейке. Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезания под препятствие и перелезание через него с опорой на руки и с помощью учителя. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки, подлезание под натянутый шнур высотой 50 см, пролезание через гимнастический обруч. Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия;

4) национальные и интеллектуальные игры. Знакомство с национальными подвижными играми Казахстана. Развитие физических качеств, подвижности суставов на основе народных подвижных игр. Правила ТБ на уроках на уроках национальных и интеллектуальных игр (по выбору). Упражнения на мелкую моторику, управление своим телом при малоподвижных играх. Правила соревнований, элементы техники выполнения приемов в национальных играх. Подвижные игры для развития координационных, скоростно-силовых способностей и силовой выносливости. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранение коррекционных дефектов;

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Лыжная подготовка. Правила безопасности обучающихся на уроках лыжной подготовки. Способы передвижений. Попеременный двухшажный ход, одновременный двухшажный ход, одновременный бесшажный ход; подъем наискось "полуелочкой"; торможение "плугом"; повороты переступанием. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Коньковая подготовка. Правила катания и бега на катке. Технические приемы катания на коньках. Упражнения в движении на равновесие (на двух и одном коньке, с различным положением рук). Групповые упражнения - катание в шеренгах, тройках, парах, группой. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Кроссовая подготовка. Техника выполнения беговых упражнений для развития физических качеств. Комплексы упражнений для коррекционной способностей и развития выносливости и скоростных способностей;

6) подвижные и спортивные игры. Подвижные и спортивные игры. В зависимости от материальной базы и условий спортивных баз школы программный материал по спортивным играм (по выбору) может увеличиться или уменьшится за счет сокращения или увеличения времени на разные виды программного материала. Игры на развитие внимания, памяти. Игры средней и низкой интенсивности и с разными видами движений, воздействующие на разные группы мышц. Игры, направленные на развитие моторики мелких мышц кисти, точности и дифференцировки усилий игры с прыжками, бегом, с перебежками, с метаниями. Игры на развитие умения ориентироваться в пространстве, на развитие быстроты реакции и движений. Эстафеты с передачей предмета из положения сидя, стоя, в движении. Передача мяча двумя руками друг другу. Подвижные игры: "Запрещенное движение", "Волк и овцы", "Догоняй мяч", "Попади в мишень", "Попробуй повторить", "Не урони мешочек", "Посадка и сбор овощей строго по ориентирам", "В гости к пальчику большому", "Узнай фигуру", "Узнай по голосу", "Попробуй повторить", "Догони мяч". Мини-футбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка в футболе. Техника владения мячом, техника ударов мяча в ворота."Подвижная цель" Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в мини-футбол. Пионербол: ознакомление с правилами, расстановка на площадке. Нападающий удар двумя руками сверху в прыжке, ловля мяча над головой, подача двумя руками снизу, боковая подача, розыгрыш мяча, на три паса. Учебная игра. Настольный теннис: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника владения теннисным шариком. Обучение технике удара по теннисному шарику в парах, в четверках. Игры по упрощенным правилам в парах, в четверках Флорбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка во флорболе. Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в флорбол.

32. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 7 класса:

1) построения, перестроения. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Двигательный режим учащегося. Построение в шеренгу, колонну по одному, равнение в затылок. Построение по показу и по словесной инструкции учителя, равнение по начерченной линии. Перестроение из шеренги, в круг, взявшись за руки, по словесной инструкции учителя. Выполнение команд: "Становись!", "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!", "Стой!", "Шагом марш!", "Бегом марш!", выполнение поворотов на месте по ориентирам, по показу, по команде учителя;

2) легкая атлетика. ТБ на уроках легкой атлетики. Гигиена физических упражнений; мероприятий в режиме учебного дня. Ходьба с различными положениями рук. Ходьба по линии, ходьба в колонну по одному, ходьба по два взявшись за руки,ходьба змейкой, ходьба со сменой направления. Свободный бег, бег на носках сохраняя дистанцию и темп выполнения. Прыжки на одной, двух ногах на месте и с продвижением вперед по разметкам, прыжки на двух ногах с поворотом на 90 градусов и 180 градусов. Метание теннисного мяча с места в цель, в движущуюся цель и на дальность. Бег на короткие дистанции, отрезки. Прыжки в длину с места;

3) гимнастика. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Роль адаптивной физической культуры в двигательном режиме учащегося. Упражнения на дыхание (вдох носом, выдох ртом) в различных исходных положениях. Тренировка правильного дыхания во время ходьбы и бега. Упражнения на развитие общей и мелкой моторики с малыми и большими мячами, с набивными мячами, с гимнастическими палками и разными предметами. Упражнения на развитие координации движений: ходьба по начерченным линиям, прямо, правым, левым боком с различными положениями рук, на гимнастической скамейке. Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезания под препятствие и перелезание через него с опорой на руки и с помощью учителя. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки,подлезание под натянутый шнур высотой 50 см, пролезание через гимнастический обруч. Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия;

4) национальные и интеллектуальные игры. Правила ТБ на уроках национальных и интеллектуальных игр (по выбору). Национальные игры "Тогыз кумалак", "Асык ату". Упражнения на мелкую моторику. Расслабление под формулы аутотренинга, управление своим телом при малоподвижных играх, способы коррегирования порочные положений. Правила соревнований. Подвижные игры для развития координационных способностей. Комплексы упражнений для развития основных физических качеств и устранение коррекционных дефектов;

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Правила техники безопасности на уроках лыжной/кроссовой/коньковой подготовки. Лыжная подготовка. Подготовка лыжного инвентаря к занятиям. Коньковая подготовка. Правила катания и бега на катке. Технические приемы катания на коньках. Упражнения в движении на равновесие (на двух и одном коньке, с различным положением рук). Групповые упражнения - катание в шеренгах, тройках, парах, группой. Применение изученных способов передвижения на дистанции по возможностям обучающихся. Кроссовая подготовка. Овладение техникой передвижения по кроссовой дистанции; овладение техникой преодоление препятствий; развитие выносливости; преодоление препятствий по двигательным возможностям. Комплексы упражнений для коррекционной способностей и развития выносливости и скоростных способностей;

6) подвижные и спортивные игры. Подвижные и спортивные игры. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Самоконтороль и саморегуляция психоэмоционального состояния в процессе занятий. Игры на развитие внимания, памяти. Игры средней и низкой интенсивности и с разными видами движений, воздействующие на разные группы мышц (игры с прыжками, бегом, с перебежками, с метанием). Игры, направленные на развитие точности и дифференцировки усилий, умения ориентироваться в пространстве. Набивание волейбольного мяча двумя руками снизу у стены. Специальные передвижения без мяча в стойке баскетболиста, приставными шагами правым и левым боком; остановка в шаге, остановка по сигналу. Ведение мяча правой, левой рукой и поочередно на месте и в движении. Игры, направленные на развитие внимания, памяти, быстроты реакции. Игры: "Лошадки", "Посадка и сбор овощей строго по ориентирам", "Прыжки по кочкам", "Ходим в шляпах". Мини-футбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка в футболе. Техника владения мячом, техника ударов мяча в ворота. "Подвижная цель" Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в мини-футбол. Волейбол: Правила и обязанности игроков; техника игры в волейбол. Предупреждение травматизма. Верхняя Передача двумя руками мяча, подвешенного на тесьме, на месте и после перемещения вперед. Верхняя передача мяча, наброшенного партнером на месте и после перемещения вперед в стороны. Игра "мяч в воздухе". Учебная игра в волейбол. Баскетбол: Основные правила игры в баскетбол. Штрафные броски. Бег с изменением направления и скорости, с внезапной остановкой; остановка прыжком, шагом, прыжком после ведения мяча; повороты на месте вперед, назад; вырывание и выбивание мяча; ловля мяча двумя руками в движении; передача мяча в движении двумя руками от груди и одной рукой от плеча; передача мяча в парах и тройках; ведение мяча с изменением высоты отскока и ритма бега; ведение мяча после ловли с остановкой и в движении, броски мяча в корзину одной рукой от плеча после остановки и после ведения. Сочетание приемов. Ведение мяча с изменением направления. Учебная игра. Бадминтон: Знакомство с видом спорта. Требование к одежде и инвентарю. ТБ на занятиях по бадминтону. Основные стойки и перемещения в них. Хватка бадминтонной ракетки, волана Основы техники игры. Подача. Виды подачи. Подача открытой и закрытой стороной ракетки. Подачи и удары (классификация ударов). Далекий удар с замаха сверху. Правила одиночной и парной игры. Игра в бадминтон. Настольный теннис: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника владения теннисным шариком. Обучение технике удара по теннисному шарику в парах, в четверках. Флорбол: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка во флорболе. Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в флорбол.

33. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 8 класса:

1) построения, перестроения. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Соблюдение правил подвижных игр с элементами спортивных игр. Формы повышения двигательной активности. Построение в шеренгу по одному. Перестроение из шеренги в колонну по одному и в круг. Выполнение команд: "Становись!", "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!", "Стой!", "Шагом марш!", "Бегом марш!", "На вытянутые руки разомкнись!";

2) легкая атлетика. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Соблюдение правил подвижных игр с элементами спортивных игр. Формы повышения двигательной активности. Ходьба, свободный бег, бег на носках. Ходьба с различными положениями рук. Ходьба по заданию учителя. Техника бега с высокого старта. Выполнение команд "На старт!", "Внимание!", "Марш!". Совершенствование прыжков на одной и двух ногах на месте и с продвижением вперед. Прыжки в длину с места. Совершенствование техники;

3) оздоровительная и корригирующая гимнастика с элементами фитнесса. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Соблюдение правил подвижных игр с элементами спортивных игр. Формы повышения двигательной активности. Комплексы упражнения на формирование правильной осанки (без предметов и с предметами). Упражнения, направленные на профилактику и коррекцию осанки(упражнения на развитие силы мышц спины, мышц брюшного пресса, стоя, сидя, лежа). Закрепление правильного положения головы, плеч, туловища при естественной стойке и сидя за столом. Выполнение простейших упражнений для формирования правильной осанки у гимнастической стенки (различные движения рук, ног, приседания, скольжение спиной и затылком по гимнастической стенке).Профилактика плоскостопия: передвижения на внешних сводах стопы, упражнения на развитие и укрепление мышц стопы. Упражнения с предметами для развития общей и мелкой моторики (перекладывание предмета из одной руки в другую, круговые вращения кистями, руками с предметами и без них, работа с гимнастическим обручем, гимнастическими палками, с малыми и большими мячами). Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезание под препятствия и перелезание через него с опорой на руки. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки, пролезание через гимнастический обруч, подлезание под натянутый шнур высотой 50-60 см. Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия. Упражнения для профилактики органов зрения;

4) национальные и интеллектуальные игры. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей, национальные подвижные игры "Асык ату", "Бес тас". Совершенствование изучения техник и правил соревнований ранее изученных игр. Использование двигательных действий для возведения юрты. Составление (по образцу) индивидуальных планов занятий физической подготовкой, выделение основных частей занятий, определение их направленности и содержания. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств);

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Передвижение на лыжах: попеременный двухшажный ход; одновременный одношажный ход; одновременный бесшажный ход; передвижения с чередованием ходов, переходом с одного способа на другой (переход без шага, переход через шаг, переход через два шага; прямой переход; переход с неоконченным отталкиванием палкой); перешагивание на лыжах небольших препятствий; перелезание на лыжах через препятствия. Подъемы, спуски, повороты, торможения: поворот переступанием; подъем лесенкой; подъем елочкой; подъем полуелочкой; спуск в основной и низкой стойке, по ровной поверхности, с преодолением бугров и впадин, небольших трамплинов; торможение плугом; торможение упором; торможение боковым скольжением; поворот упором. Коньковый ход, преодоление учебных дистанций (по возможностям) до 3км. Кроссовая подготовка. Упражнения на закрепление техники и специальной физической подготовки, спрыгивание и запрыгивание на препятствие на точность приземления и сохранения равновесия, подъемы и спуски шагом, бегом (по возможностям), кроссовый бег;

6) коррекционные подвижные и спортивные игры. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Соблюдение правил подвижных игр с элементами спортивных игр. Формы повышения двигательной активности. Игры, направленные на развитие точности и дифференцировки усилий, умения ориентироваться в пространстве, на развитие быстроты реакции разной интенсивности и с разными видами движений. Игры, воздействующие на разные группы мышц (игры с прыжками, бегом, с перебежками, с метанием, с остановками по сигналу учителя). Эстафеты с передвижением без мяча в стойке баскетболиста, приставными шагами правым и левым боком Ведение мяча правой, левой рукой и поочередно правой, левой рукой. Простейшие элементы игры в баскетбол: бросок мяча двумя руками от груди, ловля мяча двумя руками, бросок одной рукой от плеча по кольцу. Набивание волейбольного мяча двумя руками снизу у стены. Игры на развитие внимания, памяти, мышления, саморегуляции, поведения во время игры. Игры: "Мы веселые ребята", "Аист ходит по болоту", Эстафеты, с передачей предметов сидя, стоя, в движении, "Круговое вышибало", "Пятнашки – повторяшки". Мини-футбол: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка в футболе. Техника владения мячом, техника ударов мяча в ворота. "Подвижная цель" Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в мини- футбол. Волейбол: Техника приема и передачи мяча и подачи. Наказания при нарушениях правил игры. Прием и передача мяча сверху и снизу в парах после перемещений. Верхняя прямая передача в прыжке. Верхняя прямая подача. Прямой нападающий удар через сетку (ознакомление). Блок (ознакомление). Прыжки вверх с места и с шага, прыжки у сетки (3-5 серий по 5-10 прыжков в серии за урок). Многоскоки. Упражнения с набивными мячами. Баскетбол: Правильное ведение мяча с передачей, бросок в кольцо. Ловля мяча двумя руками с последующим ведением и остановкой. Передача мяча двумя руками от груди в парах с продвижением вперед. Ведение мяча с обводкой препятствий. Броски мяча по корзине в движении снизу, от груди. Подбирание отскочившего мяча от щита. Учебная игра. Выпрыгивание вверх с доставание предмета. Броски в корзину с разных позиций и расстояний. Бадминтон: Знакомство с видом спорта. Требование к одежде и инвентарю. ТБ на занятиях по бадминтону. Основные стойки и перемещения в них. Хватка бадминтонной ракетки, волана. Основы техники игры. Подача. Виды подачи. Подача открытой и закрытой стороной ракетки. Подачи и удары (классификация ударов). Далекий удар с замаха сверху. Правила одиночной и парной игры. Игра в бадминтон. Настольный теннис: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника владения теннисным шариком. Обучение технике удара по теннисному шарику в парах, в четверках. Флорбол: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка во флорболе. Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в флорбол.

34. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 9 класса:

1) построения, перестроения. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Построение в шеренгу, в колонну по одному, равнение по начерченной линии, равнение в затылок. Перестроение из шеренги вкруг, взявшись за руки. Выполнение команд: "Становись!", "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!", "Стой!", "Шагом марш!", "Бегом марш!", "На вытянутые руки разомкнись!", выполнение поворотов на месте по команде учителя, по ориентирам и по показу;

2) легкая атлетика. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Ходьба с различными положениями рук. Ходьба по линии, ходьба в колонну по одному, ходьба по два взявшись за руки, ходьба змейкой, ходьба со сменой направления, ходьба приставным шагом правым и левым боком. Свободный бег, бег на носках с правильной техникой работы рук. Совершенствование техники бега с высокого старта. Выполнение команд "На старт!", "Внимание!", "Марш!". Совершенствование прыжков на одной и двух ногах на месте и с продвижением вперед. Прыжки в длину с места. Совершенствование техники метания теннисного мяча в цель и на дальность;

3) оздоровительная и корригирующая гимнастика с элементами фитнесса. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Упражнения на дыхание (вдох выполнять носом, выдох ртом, в момент вдоха раскрыть грудную клетку, а в момент выдоха сжимать). Упражнения, направленные на тренировку правильного дыхания во время ходьбы и бега. -Упражнения на развитие общей и мелкой моторики с малыми и большими мячами, с набивными мячами, с гимнастическими палками. Упражнения, направленные на развитие координации движений: ходьба по линиям, прямо, правым, левым боком с различным положением рук, на гимнастической скамейке с помощью и без помощи. Упражнения на развитие равновесия на одной ноге на полу, держась за гимнастическую стенку и без нее, равновесие на одной ноге на гимнастической скамейке с помощью. Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезания под препятствие и перелезание через него с опорой на руки и с помощью. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки, пролезание через гимнастический обруч, подлезание под натянутый шнур высотой 50-60 см. Упражнения, направленные на профилактику и коррекцию осанки (упражнения на развитие силы мышц спины, мышц брюшного пресса, стоя, сидя, лежа). Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия;

4) национальные и интеллектуальные игры. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей. Роль национальных игр в физическом и духовном совершенствовании личности. Самостоятельное тестирование на силу и выносливость. Национальные игры: "Билек сынасу", "Котермек", "Кындык-сындык", "Асыки", "Күміс алу" и ранее изученные. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств);

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Лыжная подготовка. Специальные упражнения, направленные на закрепления изученных техник. Элементы техники лыжных гонок, распределения сил на дистанции (по возможностям), лидирование, обгон, финиширование. Кроссовая подготовка. Специальные упражнения, направленные на закрепления изученных техник. Элементы тактики соревнований по кроссу. распределения сил на дистанции (по возможностям), лидирование, обгон, финиширование;

6) коррекционные подвижные и спортивные игры. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Игры разной интенсивности и с различными видами движений, воздействующие на разные группы мышц(игры с перебежками, с метанием, с прыжками, остановками по сигналу учителя), с элементами настольного тенниса (набивание шарика ракеткой). Эстафеты с передвижением без мяча в стойке баскетболиста, приставными шагами правым и левым боком. Эстафеты с ведением мяча правой, левой рукой и поочередно правой, левой рукой. Простейшие элементы игры в баскетбол: бросок мяча двумя руками от груди , ловля мяча двумя руками, бросок одной рукой от плеча по кольцу. Набивание волейбольного мяча двумя руками снизу у стены. Игры: Мы веселые ребята", "Аист ходит по болоту", "Круговое вышибало", "Пятнашки". Эстафеты, с передачей предметов сидя, стоя, в движении. Мини-футбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка в футболе. Техника владения мячом, техника ударов мяча в ворота. "Подвижная цель" Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в мини- футбол. Волейбол: Влияние занятий волейболом на готовность ученика трудиться. Прием мяча снизу у сетки; отбивание мяча снизу двумя руками через сетку на месте и в движении; верхняя прямая подача. Блокирование мяча. Прямой нападающий Удар через сетку с шагом. Прыжки вверх с места, с шага, с трех шагов (серия 3-6 по 5-10 раз). Баскетбол: Понятие о тактике игры; практическое судейство. Повороты в движении без мяча и после получения мяча в движении. Ловля и передача мяча двумя и одной рукой при передвижении игроков в парах, тройках. Ведение мяча с изменением направлений (без обводки и с обводкой). Броски мяча в корзину с различных положений. Учебная игра. Бадминтон: Знакомство с видом спорта. Требование к одежде и инвентарю. ТБ на занятиях по бадминтону. Основные стойки и перемещения в них. Хватка бадминтонной ракетки, волана. Основы техники игры. Подача. Виды подачи. Подача открытой и закрытой стороной ракетки. Подачи и удары (классификация ударов). Далекий удар с замаха сверху. Правила одиночной и парной игры. Игра в бадминтон. Настольный теннис: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника владения теннисным шариком. Обучение технике удара по теннисному шарику в парах, в четверках. Флорбол: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка во флорболе. Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в флорбол.

35. Базовое содержание учебного предмета "Адаптивная физическая культура" для 10 класса:

2) легкая атлетика. Влияние физических упражнений на повышение функционального состояния ослабленных мышц, приобретение компенсаторных движений, развитие быстроты и ловкости. Беговые упражнения: бег на длинные, средние и короткие дистанции (по двигательным возможностям); высокий старт; низкий старт; ускорения с высокого старта; спринтерский бег; гладкий равномерный бег на учебные дистанции (протяженность дистанции регулируется учителем или учеником); эстафетный бег; бег с преодолением препятствий. Прыжковые упражнения: прыжок в длину с разбега в длину с разбега способом "согнув ноги"; прыжок в высоту с разбега способом "перешагивание"; прыжок в длину с разбега способом "прогнувшись. Упражнения в метании малого мяча: метание малого мяча с места в вертикальную неподвижную мишень; метание малого мяча по движущейся (катящейся) мишени; метание малого мяча по движущейся (летящей) мишени; метание малого мяча с разбега по движущейся мишени; метание малого мяча на дальность с разбега (трех шагов) Метание гранаты (по двигательным возможностям) способом из-за спины, через плечо, с места, с шагов, с колена, на дальность и по коридору 10 метров. Толкание ядра, камня, набивного мяча (до 5 кг) двумя руками, одной рукой с места;

3) оздоровительная и корригирующая гимнастика с элементами фитнесса. ТБ на уроках гимнастики. Основные сведения о влиянии физических упражнений на физическое здоровье и развитие обучающихся. Соблюдение режима и правильного питания. Знакомство с разновидностями фитнеса (индивидуальный выбор). Комплексы упражнений, благоприятно воздействующими на состояние организма. Циклические упражнения, прыжки, танцевальные упражнения. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Упражнения на дыхание (вдох выполнять носом, выдох ртом, в момент вдоха раскрыть грудную клетку, а в момент выдоха сжимать). Упражнения, направленные на тренировку правильного дыхания во время ходьбы и бега. -Упражнения на развитие общей и мелкой моторики с малыми и большими мячами, с набивными мячами, с гимнастическими палками. Упражнения, направленные на развитие координации движений: ходьба по линиям, прямо, правым, левым боком с различным положением рук, на гимнастической скамейке с помощью и без помощи. Упражнения на развитие равновесия на одной ноге на полу, держась за гимнастическую стенку и без нее, равновесие на одной ноге на гимнастической скамейке с помощью. Лазание, перелезание: лазание вверх и спуск вниз по гимнастической стенке. Подлезания под препятствие и перелезание через него с опорой на руки и с помощью. Лазание и перелезание через гимнастическую скамейку с опорой на руки, пролезание через гимнастический обруч, подлезание под натянутый шнур высотой 50-60 см. Упражнения, направленные на профилактику и коррекцию осанки (упражнения на развитие силы мышц спины, мышц брюшного пресса, стоя, сидя, лежа). Упражнения на формирование и коррекцию правильной осанки. Упражнения для профилактики плоскостопия;

4) национальные игры Казахстана. Техника, тактика и композиционные идеи в использовании физических упражнений для улучшения и коррекции двигательных способностей. национальные подвижные игры "Асык ату", "Бес таз". Совершенствование изучения техник и правил соревнований ранее изученных игр. Использование двигательных действий для возведения юрты. Составление (по образцу) индивидуальных планов занятий физической подготовкой, выделение основных частей занятий, определение их направленности и содержания. Самонаблюдение за индивидуальными показателями физической подготовленности (самостоятельное тестирование физических качеств;

5) лыжная/кроссовая/коньковая подготовка. Передвижение на лыжах: попеременный двушажный ход; одновременный одношажный ход; одновременный бесшажный ход; передвижения с чередованием ходов, переходом с одного способа на другой (переход без шага, переход через шаг, переход через два шага; прямой переход; переход с неоконченным отталкиванием палкой); перешагивание на лыжах небольших препятствий; перелазание на лыжах через препятствия. Подъемы, спуски, повороты, торможения: поворот переступанием; подъем лесенкой; подъем елочкой; подъем полуелочкой; спуск в основной и низкой стойке, по ровной поверхности, с преодолением бугров и впадин, небольших трамплинов; торможение плугом; торможение упором; торможение боковым скольжением; поворот упором. Коньковый ход, преодоление учебных дистанций (по возможностям) до 3км. Кроссовая подготовка. Упражнения на закрепление техники и специальной физической подготовки, спрыгивание и запрыгивание на препятствие на точность приземления и сохранения равновесия, подъемы и спуски шагом, бегом (по возможностям), кроссовый бег;

6) коррекционные подвижные и спортивные игры. Правила поведения и техники безопасности на уроках адаптивной физической культуры. Формы повышения двигательной активности в режиме дня. Самостоятельные занятия физическими упражнениями в домашних условиях. Игры разной интенсивности и с различными видами движений, воздействующие на разные группы мышц (игры с перебежками, с метанием, с прыжками, остановками по сигналу учителя), с элементами настольного тенниса (набивание шарика ракеткой). Эстафеты с передвижением без мяча в стойке баскетболиста, приставными шагами правым и левым боком. Эстафеты с ведением мяча правой, левой рукой и поочередно правой, левой рукой. Простейшие элементы игры в баскетбол: бросок мяча двумя руками от груди, ловля мяча двумя руками, бросок одной рукой от плеча по кольцу. Набивание волейбольного мяча двумя руками снизу у стены. Игры: Мы веселые ребята", "Аист ходит по болоту", "Круговое вышибало", "Пятнашки". Эстафеты, с передачей предметов сидя, стоя, в движении. Мини-футбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка в футболе. Техника владения мячом, техника ударов мяча в ворота. "Подвижная цель" Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в мини- футбол. Волейбол: Влияние занятий волейболом на готовность ученика трудиться. Прием мяча снизу у сетки; отбивание мяча снизу двумя руками через сетку на месте и в движении; верхняя прямая подача. Блокирование мяча. Прямой нападающий Удар через сетку с шагом. Прыжки вверх с места, с шага, с трех шагов (серия 3-6 по5-10 раз). Баскетбол: Понятие о тактике игры; практическое судейство. Повороты в движении без мяча и после получения мяча в движении. Ловля и передача мяча двумя и одной рукой при передвижении игроков в парах, тройках. Ведение мяча с изменением направлений (без обводки и с обводкой). Броски мяча в корзину с различных положений. Учебная игра. Бадминтон: Знакомство с видом спорта. Требование к одежде и инвентарю. ТБ на занятиях по бадминтону. Основные стойки и перемещения в них. Хватка бадминтонной ракетки, волана. Основы техники игры. Подача. Виды подачи. Подача открытой и закрытой стороной ракетки. Подачи и удары (классификация ударов). Далекий удар с замаха сверху. Правила одиночной и парной игры. Игра в бадминтон. Настольный теннис: Инструктаж по ТБ на уроках по спортивным играм. Техника владения теннисным шариком. Обучение технике удара по теннисному шарику в парах, в четверках. Флорбол: Инструктаж по т\б на уроках по спортивным играм. Техника передвижений, расстановка во флорболе. Ведение мяча с изменением направления и скорости движения. Удары и передача мяча в парах, тройках. Удары по воротам после ведения. Удары мяча по воротам. Игра в флорбол.

Глава 4. Система целей обучения

36. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел, подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.1.2.1. "6" – класс, "2.1" – 2 раздел, 1 подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

37. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Двигательная деятельность":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
1.1 Развитие основных двигательных навыков, владение навыками основных циклических движений	5.1.1.1 иметь представление об основных двигательных действиях 5.1.1.2 технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации 5.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения	6.1.1.1 выполнять основные двигательные навыки и умения 6.1.1.2 закреплять навык технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации 6.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения	7.1.1.1 улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных физических упражнений 7.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации 7.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения	8.1.1.1 продолжать улучшать основные двигательные навыки при выполнении основных физических упражнений 8.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации 8.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения	9.1.1.1 понимать и демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений 9.1.1.2 уметь технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга 9.1.1.3 демонстрировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения	10.1.1.1 демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений 10.1.1.2 анализировать двигательные действия избранного вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга 10.1.1.3 анализировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
1.2 Регулирование различных видов нагрузки; понимание трудностей и рисков для улучшения двигательной способности	5.1.2.1 с помощью учителя преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях 5.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима 5.1.2.3 выполнять по подражанию упражнения на расслабление мышц.	6.1.2.1 уметь с помощью и самостоятельно преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях 6.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима 6.1.2.3 уметь выполнять с помощью учителя упражнения на расслабление мышц.	7.1.2.1 укреплять умения преодоления трудностей при выполнении простых и измененных физических упражнениях 7.1.2.2 выполнять самостоятельно физические упражнения для индивидуального двигательного режима 7.1.2.3 выполнять по инструкции упражнения на расслабление мышц	8.1.2.1 совершенствовать навыки и умения преодоления трудностей на различных этапах обучения двигательной активности 8.1.2.2 помощью учителя разрабатывать индивидуальный двигательный режима 8.1.2.3 выполнять по инструкции и самостоятельно упражнения на расслабление мышц	9.1.2.1 уметь распознать уровень сложности выполняемых упражнений 9.1.2.2 разрабатывать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности 9.1.2.3 самостоятельно выполнять упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим	10.1.2.1 анализировать уровень сложности выполняемых упражнений 10.1.2.2 анализировать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности 10.1.2.3 демонстрировать упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим
1.3 Правильное и эффективное выполнение упражнений и соблюдение последовательностей, демонстрируя понимание времени, веса, пространства	5.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 5.1.3.2 метать мяч с помощью на дальность и в цель 5.1.3.3 выполнять прыжки в длину и высоту различными способами 5.1.3.4 обучаться умению лазать по канату 5.1.3.5 преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия 5.1.3.6 учить правила, технические приемы и играть в одну из спортивных игр 5.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный обучит одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом	6.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 6.1.3.2 уметь метать мяч на дальность и в цель 6.1.3.3 уметь выполнить один из способов прыжков в длину и высоту 6.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя 6.1.3.5 преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия с помощью 6.1.3.6 играть в одну из спортивных игр, используя изученные технические приемы 6.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом	7.1.3.1 совершенствовать умение выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 7.1.3.2 совершенствовать метать мяч на дальность и в цель умение 7.1.3.3 владеть способами прыжков в длину и высоту 7.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя 7.1.3.5 правильно и точно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия 7.1.3.6 уметь играть в одну из спортивных игр по правилам 7.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом	8.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 8.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель 8.1.3.3 владеть способами прыжков в длину и высоту 8.1.3.4 выполнять лазание по канату 8.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия 8.1.3.6 знать и уметь выполнять комбинации, технические приемы в одной из спортивных игр по правилам 8.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км.	9.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять страховку и гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 9.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель 9.1.3.3 владеть и самостоятельно выполнять прыжки в длину и высоту 9.1.3.4 иметь понятие о лазании по канату и выполнять самостоятельно 9.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия 9.1.3.6 обосновывать и применять комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр 9.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км	10.1.3.1 демонстрировать гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; выполнять страховку 10.1.3.2 демонстрировать метание мяча на дальность и в цель 10.1.3.3 демонстрировать выполнение прыжков в длину и высоту 10.1.3.4 демонстрировать лазание по канату 10.1.3.5 анализировать и преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия 10.1.3.6 демонстрировать комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр 10.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов демонстрировать одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км.

2) раздел "Развитие мышления через двигательные навыки":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
2.1 Развитие пространственно-временной ориентации	5.2.1.1 обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным; знать основные физические движения 5.2.1.2 формирование пространственных представлений при выполнении основных физических упражнений с предметами и без них 5.2.1.3 осознание особенностей двигательных упражнений и сознательная направленность на улучшение, совершенствование умений	6.2.1.1 знать основные физические движения, и как они взаимосвязаны с простыми физическими упражнениями, устранив излишнее напряжение при выполнении движений 6.2.1.2 ходить по о понятиях времени, пространства, веса и плавности в контексте выполнения движений в различных видах физических упражнений 6.2.1.3 уметь описать свои умения и недостатки по двигательным навыкам	7.2.1.1 понимать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их 7.2.1.2 показать понимание времени, пространства и плавности при выполнении движений в простых физических упражнениях; при организации произвольного двигательного акта; удержании цель 7.2.1.3 понимать и объяснять умения и недостатки по двигательным навыкам	8.2.1.1 знать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, которые предусмотрены для физического развития, добившись освоения общего ритма двигательного действия 8.2.1.2 развивать и совершенствовать навыки и последовательность, демонстрирующие понимание времени, пространства и плавности выполнения движений 8.2.1.3 обсуждать свои и чужие качества выполнения упражнений, определяя умения и недостатки	9.2.1.1 понимать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки 9.2.1.2 понимать и уметь применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития 9.2.1.3 сравнивать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений	10.2.1.1 анализировать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки 10.2.1.2 демонстрировать и применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития 10.2.1.3 анализировать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений
2.2 Развитие чувства коллективной работы и умения соревноваться при выполнении индивидуальных и групповых заданий во время выполнения физической деятельности	5.2.2.1 участвовать в играх под руководством учителя 5.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр 5.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр 5.2.2.4 определять роли, обусловленные различными контекстами движений	6.2.2.1 во время игр действовать сначала под руководством учителя, знать правила соревновательной деятельности и правила судейства 6.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр 6.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр и спортивных соревнований 6.2.2.4 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	7.2.2.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства 7.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр 7.2.2.3 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований 7.2.2.4 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия	8.2.2.1 играть в команде, применять правила соревновательной деятельности и правила судейства 8.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр 8.2.2.3 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований 8.2.2.4 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	9.2.2.1 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства 9.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр 9.2.2.3 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований 9.2.2.4 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений	10.2.2.1 анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства 10.2.2.2 анализировать свое отношение и отношение товарищей во время игр 10.2.2.3 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований 10.2.2.4 анализировать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений

3) раздел "Здоровье и здоровый образ жизни":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс	10 класс
3.1 Знание и понимание о здоровье. Обучение умению контролировать физические изменения в организме	5.3.1.1 предварительная работа по пониманию важности физической деятельности и здоровом образе жизни, необходимости в самостоятельных занятиях	6.1.3.1.1 осознавать важность физической деятельности, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях	7.3.1.1 уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций	8.3.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья	9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни	10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	5.3.1.2 выполнять упражнения на диафрагмальное, реберное и смешанное дыхание в положениях лежа, стоя, сидя (по подражанию	6.3.1.2 выполнять основные положения и сочетание движений на дыхательные упражнения	7.3.1.2 согласовывать дыхание с различными движениями	8.3.1.2 создавать усиленное дыхание с движением грудной клетки	9.3.1.2 обладать навыками правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом	10.3.1.2 демонстрировать навыки правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом
	5.3.1.3 предварительная работа по контролю физических изменений в организме после выполнения различных физических упражнений	6.3.1.3 определять физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений, умение измерить температуру тела, посчитать частоту сердечных сокращений	7.3.1.3 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций)	8.3.1.3 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении физической деятельности	9.3.1.3 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности	10.3.1.3 демонстрировать ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
	5.3.1.4 иметь адекватные представления о собственных возможностях, ограничениях и определение трудностей при выполнении упражнений	6.3.1.4 определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений	7.3.1.4 понимать трудности и риски, определяя некоторые основные пути реагирования на них при выполнении небольшого количества физических упражнений, способствующих укреплению здоровья	8.3.1.4 понимать и демонстрировать, как справляться с трудностями и риском, реагируя соответствующим образом при выполнении физических упражнений, способствующих укреплению здоровья	9.3.1.4 подобрать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья	10.3.1.4 анализировать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
3.2 Способы организации самостоятельных занятий физическими упражнениями с разной функциональной направленностью	5.3.2.1 сформировать умение организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 5.3.2.2 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления	6.3.2.1 уметь определять трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 6.3.2.2 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их	7.3.2.1 понимать трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 7.3.2.2 проводить общую разминку перед физическими занятиями с компонентами техники восстановления организма	8.3.2.1 понимать и демонстрировать умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 8.3.2.2 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность	9.3.2.1 подобрать и применить умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 9.3.2.2 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма	10.3.2.1 анализировать свои умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе 10.3.2.2 демонстрировать разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
3.3 Правила личной гигиены, профилактика травматизма и оказания доврачебной помощи при занятиях физическими упражнениями;	5.3.3.1 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями 5.3.3.2 иметь представление об оказании пер вой помощи при травмах и несчастных случаях	6.3.3.1 иметь элементарные навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями 6.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях	7.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями 7.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях	8.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями 8.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях	9.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями 9.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях	10.3.3.1 анализировать свое поведение во время занятий физическими упражнениями для предупреждения травматизма 10.3.3.2 анализировать и уметь применить навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях
3.4 определение и представление возможности для участия в физической деятельности внутри и за пределами школы	5.3.4.1 иметь элементарные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня" 5.3.4.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе	6.3.4.1 иметь расширенные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня" 6.3.4.2 иметь представление о значении утренней зарядки, физкультминуток, уроков физической культуры, закаливания	7.3.4.1 планировать и включать в режим дня зарядку 7.3.4.2 участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе	8.3.4.1 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки и двигательных мероприятий в режиме дня 8.3.4.2 планировать и участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе	9.3.4.1 планировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности 9.3.4.2 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе	10.3.4.1 анализировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности 10.3.4.2 демонстрировать навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе

38. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

39. Распределение часов в четверти в подразделах варьируется по усмотрению учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Адаптивная физическая культура"
для обучающихся с легкой
умственной отсталость
5-10 классов по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-10 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы долгосрочногоплана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие навыков бега, прыжков и метания	ТБ Бег на короткие дистанции	5.3.3.1 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями; 5.1.2.1 с помощью учителя преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях;
		5.1.2.3 выполнять по подражанию упражнения на расслабление мышц; 5.2.1.1 обучаться основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным; знать основные физические движения
	Основы прыжков в длину и высоту	5.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима;
		5.1.3.3 обучаться различным способам прыжков в длину и высоту; 5.1.3.5 учиться преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия;
		5.3.4.1 иметь элементарные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"
	Эксперименты с различными типами бросков и метаний	5.3.3.2 иметь представление об оказании первой помощи при травмах и несчастных случаях; 5.1.3.2 метать мяч с помощью на дальность и в цель;
		5.3.4.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе
	Эстафеты с элементами легкой атлетики	5.3.1.2 выполнять упражнения на диафрагмальное, реберное и смешанное дыхание в положениях лежа, стоя, сидя (по подражанию
2. Варианты спортивных игр	Игры с мячами, использованием элементов спортивных игр	5.1.1.1 иметь представление об основных двигательных действиях; 5.1.1.2 технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации
	Игры спортивного характера	5.1.3.6 учить правила, технические приемы и играть в одну из спортивных игр;
		5.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		5.2.2.1 участвовать в играх под руководством учителя
	Задания с несложными элементами техники	5.3.1.2 выполнять упражнения на диафрагмальное, реберное и смешанное дыхание в положениях лежа, стоя, сидя (по подражанию);
		5.2.1.2 формирование пространственных представлений при выполнении основных физических упражнений с предметами и без них
	Основы работы в команде	5.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр; 5.1.3.3 обучаться различным способам прыжков в длину и высоту
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	5.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима
2 четверть
3. Основные элементы гимнастики	ТБ Движения на простых гимнастических снарядах	5.3.3.1 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями; 5.1.2.1 с помощью учителя преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях;
		5.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем
	Простые и доступные по возможностям обучающихся элементы акробатики	5.2.1.1 обучать основам техники, ведущим движениям, сделав их исполнение стабильным; знать основные физические движения;
		5.2.1.2 формирование пространственных представлений при выполнении основных физических упражнений с предметами и без них
	Упражнения на гимнастических снарядах	5.1.1.1 иметь представление об основных двигательных действиях;
		5.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем 5.1.3.4 обучаться умению лазать по канату
	Задания с гимнастическим инвентарем	5.3.3.1 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями;
		5.1.3.4 обучаться умению лазать по канату
4. Казахские национальные подвижные игры и основы спортивных игр	Знакомство с традициями и культурой казахского народа средствами игр	5.1.3.2 метать мяч с помощью на дальность и в цель;
		5.3.2.2 знать и понимать ключевые компоненты; разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления;
		5.3.1.1 предварительная работа по пониманию важности физической деятельности и здоровом образе жизни, необходимости в самостоятельных занятиях
	Вовлеченность через подвижные и спортивные игры	5.1.3.6 учить правила, технические приемы и играть в одну из спортивных игр;
		5.2.2.1 участвовать в играх под руководством учителя
3 четверть
5. Основы лыжной/кроссовой/коньковой подготовки (Уроки лыжной/коньковой/кроссовой подготовки взаимозаменяемы, в соответствии с климатическими условиями регионов )	ТБ. Обзор техник разминки и восстановления	5.3.1.1 предварительная работа по пониманию важности физической деятельности и здоровом образе жизни, необходимости в самостоятельных занятиях; 5.3.3.2 иметь представление об оказании пер вой помощи при травмах и несчастных случаях
	Обучения пошаговым элементам техники передвижений	5.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный обучит одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом;
		5.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
	Основы прохождения дистанций	5.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный обучит одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом;
		5.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный обучит одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом
6. Обучение двигательным действиям посредством игр	Сотрудничество с другими	5.3.1.4 развитие адекватных представлений о собственных возможностях, ограничениях и определение трудностей при выполнении упражнений; 5.3.4.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе
	Обучение через совместные задачи	5.3.2.1 сформировать умение организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе;
		5.3.4.1 иметь элементарные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	5.2.1.3 осознание особенностей двигательных упражнений и сознательная направленность на улучшение, совершенствование умений;
		5.2.2.4 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
	Развитие воображения в играх	5.1.1.2 технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации;
		5.3.1.4 развитие адекватных представлений о собственных возможностях, ограничениях и определение трудностей при выполнении упражнений
	Спортивные игры по упрощенным правилам	5.3.2.2 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
4 четверть
7. Игры на взаимодействие	ТБ Творческие способности через игры	5.1.2.3 выполнять по подражанию упражнения на расслабление мышц; 5.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
	Творческие идеи для игр	5.2.2.4 определять роли, обусловленные различными контекстами движений
	Модифицированные игры с мячом	5.2.1.2 формирование пространственных представлений при выполнении основных физических упражнений с предметами и без них
	Командные действия в играх	5.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр
8. Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Физическая деятельность на открытом воздухе	5.1.3.5 учиться преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия
	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	5.2.1.3 осознание особенностей двигательных упражнений и сознательная направленность на улучшение, совершенствование умений;
		5.3.1.1 предварительная работа по пониманию важности физической деятельности и здоровом образе жизни, необходимости в самостоятельных занятиях
	Быстрота, сила и ловкость	5.3.1.3 предварительная работа по контролю физических изменений в организме после выполнения различных физических упражнений;
		5.3.4.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе
	Игры и эстафеты на укрепление здоровья	5.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр;
		5.3.3.1 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями;
		5.3.2.1 сформировать умение организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе

2) 6 класс

таблица 2

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Бег, прыжки и метания	ТБ Бег на короткие дистанции	6.3.4.1 иметь расширенные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"; 6.1.1.1 выполнять основные двигательные навыки и умения;
	ТБ Бег на короткие дистанции	6.1.3.3 уметь выполнить один из способов прыжков в длину и высоту; 6.1.3.5 преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия с помощью
	Основы прыжков в длину и высоту	6.1.2.1 уметь с помощью и самостоятельно преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях;
		6.1.3.5 преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия с помощью; 6.1.3.1.1 осознавать важность физической деятельности, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях;
		6.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях
	Эксперименты с различными типами бросков и метаний	6.1.3.2 уметь метать мяч на дальность и в цель;
	Эксперименты с различными типами бросков и метаний	6.1.2.3 уметь выполнять с помощью учителя упражнения на расслабление мышц; 6.1.1.2 закреплять навык технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации
	Эстафеты с элементами легкой атлетики	6.1.3.3 уметь выполнить один из способов прыжков в длину и высоту
2. Варианты спортивных игр	Игры с мячами, использованием элементов спортивных игр	6.1.1.2 закреплять навык технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации; 6.1.3.6 играть в одну из спортивных игр, используя изученные технические приемы
	Игры спортивного характера	6.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		6.2.1.3 уметь описать свои умения и недостатки по двигательным навыкам;
		5.2.2.1 участвовать в играх под руководством учителя
	Задания с несложными элементами техники	6.3.2.1 уметь определять трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе;
	Задания с несложными элементами техники	6.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях
	Основы работы в команде	6.3.2.2 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их; 5.1.3.3 выполнять различные способы прыжков в длину и высоту
	Упражнения для воспитания пространственных представлений	6.1.3.1.1 осознавать важность физической деятельности, получить общее понятие о здоровье, систематических упражнениях
2 четверть
3. Основные элементы гимнастики	ТБ Движения на простых гимнастических снарядах	6.1.1.1 выполнять основные двигательные навыки и умения; 6.2.1.1 знать основные физические движения, и как они взаимосвязаны с простыми физическими упражнениями, устранив излишнее напряжение при выполнении движений;
	ТБ Движения на простых гимнастических снарядах	6.2.2.4 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
	Простые и доступные по возможностям обучающихся элементы акробатики	6.3.3.1 иметь элементарные навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями;
		6.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем
	Упражнения на гимнастических снарядах	6.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя; 6.2.1.2 ходить по о понятиях времени, пространства, веса и плавности в контексте выполнения движений в различных видах физических упражнений
	Задания с гимнастическим инвентарем	6.1.3.1 уметь выполнять с помощью учителя гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем;
	Задания с гимнастическим инвентарем	6.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя
4. Казахские национальные подвижные игры и основы спортивных игр	Знакомство с традициями и культурой казахского народа средствами игр	6.1.1.2 технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации; 6.2.2.1 во время игр действовать сначала под руководством учителя, знать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 6.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
	Вовлеченность через подвижные и спортивные игры	6.1.3.6 играть в одну из спортивных игр, используя изученные технические приемы;
	Вовлеченность через подвижные и спортивные игры	6.3.4.2 иметь представление о значении утренней зарядки, физкультминуток, уроков физической культуры, закаливания
3 четверть
5. Основы лыжной/кроссовой/коньковой подготовки (Уроки лыжной/коньковой/кроссовой подготовки взаимозаменяемы, в соответствии с климатическими условиями регионов )	ТБ. Обзор техник разминки и восстановления	6.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях; 6.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима
	Обучения пошаговым элементам техники передвижений	6.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр и спортивных соревнований;
	Обучения пошаговым элементам техники передвижений	6.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов выполнять одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом
	Основы прохождения дистанций	6.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов выполнять одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом
6. Обучение двигательным действиям посредством игр	Сотрудничество с другими Обучение через совместные задачи	6.1.2.1 уметь с помощью и самостоятельно преодолевать трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнениях;
	Сотрудничество с другими Обучение через совместные задачи	6.3.1.2 выполнять основные положения и сочетание движений на дыхательные упражнения
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	6.2.1.1 знать основные физические движения, и как они взаимосвязаны с простыми физическими упражнениями, устранив излишнее напряжение при выполнении движений;
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	6.3.3.1 иметь элементарные навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями
	Развитие воображения в играх	6.1.2.2 с помощью учителя подбирать и планировать физические упражнения для индивидуального двигательного режима;
	Развитие воображения в играх	6.2.2.4 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
	Спортивные игры по упрощенным правилам	6.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр и спортивных соревнований; 6.1.1.2 закреплять навык технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спортивной специализации
4 четверть
7. Игры на взаимодействие	ТБ Творческие способности через игры	6.1.1.3 уметь под руководством учителя проводить занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения; 6.3.2.2 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их
	Творческие идеи для игр	6.2.2.1 во время игр действовать сначала под руководством учителя, знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Модифицированные игры с мячом	6.2.2.1 во время игр действовать сначала под руководством учителя, знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Командные действия в играх	6.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
8. Знание о здоровье и приобретение навыков через практику	Физическая деятельность на открытом воздухе	6.3.1.3 определять физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений, умение измерить температуру тела, посчитать частоту сердечных сокращений
	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	6.3.1.4 определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений;
	Компоненты физического здоровья через ряд игровых движений	6.3.2.1 уметь определять трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе
	Быстрота, сила и ловкость	6.1.3.2 уметь метать мяч на дальность и в цель;
	Быстрота, сила и ловкость	6.3.4.1 иметь расширенные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"
	Игры и эстафеты на укрепление здоровья	6.1.2.3 уметь выполнять с помощью учителя упражнения на расслабление мышц;
		6.3.1.4 определять трудности и риски при выполнении ряда физических упражнений;
		6.3.4.2 иметь представление о значении утренней зарядки, физкультминуток, уроков физической культуры, закаливания

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1. Улучшение навыков бега, прыжков и метания в атлетике	ТБ Знания об организме посредством общих разминок	7.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями; 7.2.1.1 понимать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их; 7.1.2.3 выполнять по инструкции упражнения на расслабление мышц
	Пересмотр разминки, расширение беговых навыков	7.1.2.2 выполнять самостоятельно физические упражнения для индивидуального двигательного режима;
	Пересмотр разминки, расширение беговых навыков	7.3.4.1 планировать и включать в режим дня зарядку; 7.2.1.1 понимать и улучшать основные двигательные навыки, обучаясь связывать их самостоятельно, предупредив возникновение ненужных движений или по возможности, устранив их
	Повторение и углубление навыков по прыжкам и броскам посредством состязательных упражнений	7.1.3.3 владеть и выполнять с помощью способами прыжков в длину и высоту; 7.1.3.2 совершенствовать метать мяч на дальность и в цель умение;
		7.3.1.3 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций)
	Подвижные игры с элементами легкой атлетики	7.3.1.2 согласовывать дыхание с различными движениями; 7.1.3.3 владеть и выполнять с помощью способами прыжков в длину и высоту
2. Развитие навыков общения	Участие в групповых упражнениях для воспитания пространственных представлений	7.2.1.3 понимать и объяснять умения и недостатки по двигательным навыкам; 7.3.1.3 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций); 7.3.4.1 планировать и включать в режим дня зарядку; 7.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях
	Совместная деятельность всего класса, больших групп	7.3.1.4 понимать трудности и риски, определяя некоторые основные пути реагирования на них при выполнении небольшого количества физических упражнений, способствующих укреплению здоровья;
		7.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		7.2.2.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Работа в команде по развитию социальных навыков	7.3.1.3 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций);
2 четверть
3 Расширение навыков по гимнастике	ТБ Композиции на матах и небольших гимнастических снарядах	7.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях; 7.1.3.1 совершенствовать умение выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 7.1.3.5 правильно и точно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия; 7.2.1.3 понимать и объяснять умения и недостатки по двигательным навыкам
	Простые и доступные по возможностям обучающихся элементы акробатики	7.1.3.5 правильно и точно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия;
		7.3.1.4 понимать трудности и риски, определяя некоторые основные пути реагирования на них при выполнении небольшого количества физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 7.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя
	Развитие пространственного понимания с помощью гимнастических снарядов	7.1.3.1 совершенствовать умение выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 7.1.3.4 уметь лазать по канату со страховкой учителя
	Задания с гимнастическим инвентарем под музыкальное сопровождение	7.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		7.3.1.2 согласовывать дыхание с различными движениями; 7.1.3.1 совершенствовать умение выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем
4 Изучение видов спорта Казахстана (Национальные игры)	Развитие навыков творчества, взаимоотношений средствами национальных игр	7.1.3.2 совершенствовать метать мяч на дальность и в цель умение; 7.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации; 7.3.2.1 понимать трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе
	Участие в процессе разработки элементов игр	7.1.3.6 уметь играть в одну из спортивных игр по правилам;
	Участие в процессе разработки элементов игр	7.2.2.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
3 четверть
5 Лыжная/кроссовая/коньковая подготовки (Уроки лыжной/коньковой/кроссовой подготовки взаимозаменяемы, в соответствии с климатическими условиями регионов )	ТБ	7.1.1.1 улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных физических упражнений;
	ТБ	7.2.2.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
	Развитие компонентов физического состояния через задания	7.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов выполнять одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом;
	Развитие компонентов физического состояния через задания	7.1.2.2 выполнять самостоятельно физические упражнения для индивидуального двигательного режима
	Двигательная деятельность на свежем воздухе	7.3.2.1 понимать трудности при умении организовывать свою деятельность социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 7.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом
6 Обучение двигательным действиям посредством игр	Ориентировка в зале и сотрудничество с партнерами	7.1.2.1 укреплять умения преодоления трудностей при выполнении простых и измененных физических упражнениях; 7.1.3.6 уметь играть в одну из спортивных игр по правилам; 7.2.1.2 показать понимание времени, пространства и плавности при выполнении движений в простых физических упражнениях; при организации произвольного двигательного акта; удержании цель
	Обучение через совместные задачи	7.2.2.1 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства;
	Обучение через совместные задачи	7.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	7.3.2.2 проводить общую разминку перед физическими занятиями с компонентами техники восстановления организма;
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	7.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации
	Спортивные игры по упрощенным правилам	7.1.3.6 уметь играть в одну из спортивных игр по правилам; 7.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
4 четверть
7 Забота о своем здоровье	ТБ Творческие способности через игры	7.1.2.3 выполнять по инструкции упражнения на расслабление мышц; 7.1.1.1 улучшить качество основных двигательных навыков при выполнении разных физических упражнений; 7.3.4.2 участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Творческие идеи для игр	7.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
	Модифицированные игры с мячом	7.2.2.3 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 7.3.1.1 уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций
	Командные действия в играх	7.2.2.3 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 7.2.2.4 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия
8 Расширение физкультурно-оздоровительных понятий	Физическая деятельность на открытом воздухе	7.2.2.4 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия; 7.3.4.2 участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	7.2.1.2 показать понимание времени, пространства и плавности при выполнении движений в простых физических упражнениях; при организации произвольного двигательного акта; удержании цель;
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	7.3.2.2 проводить общую разминку перед физическими занятиями с компонентами техники восстановления организма
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	7.3.1.3 знать, как контролировать физические изменения в организме во время выполнения физических упражнений направленных на профилактику и коррекцию двигательных дефектов (недоразвитие, нарушение или утрата двигательных функций);
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	7.3.4.2 участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Игры и эстафеты на свежем воздухе	7.1.2.1 укреплять умения преодоления трудностей при выполнении простых и измененных физических упражнениях;
		7.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями;
		7.3.1.1 уметь описывать и обсуждать оздоровительную пользу физических упражнений, применять самостоятельно их для коррекции утраченных функций

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1 Улучшение навыков бега, прыжков и метания в атлетике	ТБ Знания об организме посредством общих разминок	8.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями; 8.2.1.1 знать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, которые предусмотрены для физического развития, добившись освоения общего ритма двигательного действия; 8.1.2.3 выполнять по инструкции и самостоятельно упражнения на расслабление мышц
	Пересмотр разминки, расширение беговых навыков	8.1.2.2 помощью учителя разрабатывать индивидуальный двигательный режима;
	Пересмотр разминки, расширение беговых навыков	8.3.4.1 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки и двигательных мероприятий в режиме дня
	Повторение и углубление навыков по прыжкам и броскам посредством состязательных упражнений	8.1.3.3 владеть способами прыжков в длину и высоту; 8.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель;
		8.2.1.1 знать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, которые предусмотрены для физического развития, добившись освоения общего ритма двигательного действия; 8.3.1.3 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении физической деятельности
	Подвижные игры с элементами легкой атлетики	8.3.1.2 создавать усиленное дыхание с движением грудной клетки; 8.1.3.3 владеть способами прыжков в длину и высоту
2 Развитие навыков общения	Участие в групповых упражнениях для воспитания пространственных представлений	8.2.1.3 обсуждать свои и чужие качества выполнения упражнений, определяя умения и недостатки; 8.3.1.3 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении физической деятельности; 8.3.4.1 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки и двигательных мероприятий в режиме дня; 8.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях
	Совместная деятельность всего класса, больших групп	8.3.1.4 понимать и демонстрировать, как справляться с трудностями и риском, реагируя соответствующим образом при выполнении физических упражнений, способствующих укреплению здоровья;
	Совместная деятельность всего класса, больших групп	8.2.1.1 знать и понимать, как выполнять и связывать движения при выполнении различных физических упражнений, которые предусмотрены для физического развития, добившись освоения общего ритма двигательного действия
	Работа в команде по развитию социальных навыков	8.3.1.3 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении физической деятельности
2 четверть
3 Расширение навыков по гимнастике	ТБ Композиции на матах и небольших гимнастических снарядах	8.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях; 8.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 8.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия; 8.2.1.3 обсуждать свои и чужие качества выполнения упражнений, определяя умения и недостатки
	Простые и доступные по возможностям обучающихся элементы акробатики	8.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия;
		8.3.1.4 понимать и демонстрировать, как справляться с трудностями и риском, реагируя соответствующим образом при выполнении физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 8.1.3.4 выполнять лазание по канату
	Развитие пространственного понимания с помощью гимнастических снарядов	8.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 8.1.3.4 выполнять лазание по канату; 8.3.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	Задания с гимнастическим инвентарем под музыкальное сопровождение	8.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		8.3.1.2 создавать усиленное дыхание с движением грудной клетки; 8.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем
4 Изучение видов спорта Казахстана (Национальные игры)	Развитие навыков творчества, взаимоотношений средствами национальных игр	8.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель; 8.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации; 8.3.2.1 понимать и демонстрировать умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе
	Участие в процессе разработки элементов игр	8.1.3.6 знать и уметь выполнять комбинации, технические приемы в одной из спортивных игр по правилам;
	Участие в процессе разработки элементов игр	8.2.2.1 играть в команде, применять правила соревновательной деятельности и правила судейства
3 четверть
5 Лыжная/кроссовая/коньковая подготовки (Уроки лыжной/коньковой/кроссовой подготовки взаимозаменяемы, в соответствии с климатическими условиями регионов )	ТБ	8.1.1.1 продолжать улучшать основные двигательные навыки при выполнении основных физических упражнений;
	ТБ	8.2.1.2 развивать и совершенствовать навыки и последовательность, демонстрирующие понимание времени, пространства и плавности выполнения движений
	Развитие компонентов физического состояния через задания	8.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км;
	Развитие компонентов физического состояния через задания	8.1.2.2 помощью учителя разрабатывать индивидуальный двигательный режима
	Двигательная деятельность на свежем воздухе	8.3.2.1 понимать и демонстрировать умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 8.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом . Прохождение дистанции 3 км
6 Обучение двигательным действиям посредством игр	Ориентировка в зале и сотрудничество с партнерами	8.1.2.1 совершенствовать навыки и умения преодоления трудностей на различных этапах обучения двигательной активности; 8.1.3.6 знать и уметь выполнять комбинации, технические приемы в одной из спортивных игр по правилам
	Обучение через совместные задачи	8.2.2.1 играть в команде, применять правила соревновательной деятельности и правила судейства;
	Обучение через совместные задачи	8.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	8.3.2.2 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность;
	Развитие двигательных качеств посредством спортивных игр	8.1.1.2 уметь технически правильно выполнять двигательные действия избранного вида спортивной специализации
	Спортивные игры по упрощенным правилам	8.1.3.6 знать и уметь выполнять комбинации, технические приемы в одной из спортивных игр по правилам; 8.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
4 четверть
7 Забота о своем здоровье	ТБ Творческие способности через игры	8.1.2.3 выполнять по инструкции и самостоятельно упражнения на расслабление мышц; 8.1.1.1 продолжать улучшать основные двигательные навыки при выполнении основных физических упражнений; 8.3.4.2 планировать и участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Творческие идеи для игр	8.1.1.3 проводить самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
	Модифицированные игры с мячом	8.2.2.3 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 8.3.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	Командные действия в играх	8.2.2.3 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 8.2.2.4 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений
8 Расширение физкультурно-оздоровительных понятий	Физическая деятельность на открытом воздухе	8.2.2.4 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений; 8.3.4.2 планировать и участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	8.2.1.2 развивать и совершенствовать навыки и последовательность, демонстрирующие понимание времени, пространства и плавности выполнения движений;
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	8.3.2.2 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	8.3.1.3 демонстрировать и объяснять ряд контрольных стратегий для определения физических изменений при выполнении физической деятельности;
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	8.3.4.2 планировать и участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе
	Игры и эстафеты на свежем воздухе	8.1.2.1 совершенствовать навыки и умения преодоления трудностей на различных этапах обучения двигательной активности;
		8.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями;
		8.3.1.1 демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1 Улучшение здоровья, навыков движения и понимания с помощью атлетики	ТБ Изучение и улучшение длинных прыжков	9.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями; 9.1.3.3 владеть и самостоятельно выполнять прыжки в длину и высоту;
		9.1.2.3 самостоятельно выполнять упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим
	Улучшение спринтерского бега	9.1.1.1 понимать и демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений;
		9.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия
	Броски: (на дальность, в цель) изучение и создание	9.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях; 9.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель; 9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни
2 Развитие навыков общения	Участие в групповых упражнениях для воспитания пространственных представлений	9.2.2.4 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни; 9.3.1.3 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
	Совместная деятельность всего класса, больших групп	9.3.2.1 подобрать и применить умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 9.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями
	Работа в команде по развитию социальных навыков	9.2.2.4 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 9.3.2.2 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
2 четверть
3 Развитие навыков по управлению посредством гимнастики	ТБ Изучение поворотов и скручиваний	9.3.3.1 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями; 9.1.2.1 уметь распознать уровень сложности выполняемых упражнений;
		9.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять страховку и гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 9.1.3.4 иметь понятие о лазании по канату и выполнять самостоятельно
	Контроль за телом при балансировании и скручиваниях	9.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях;
		9.1.2.1 уметь распознать уровень сложности выполняемых упражнений; 9.2.1.1 понимать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки
	Составление в группах последовательности движений на спортивных снарядах	9.1.3.4 иметь понятие о лазании по канату и выполнять самостоятельно; 9.1.3.1 уметь самостоятельно выполнять страховку и гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; 9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни
4 Совершенствование навыков и понимания в национальных и спортивных играх	Развитие чувства команды, ориентирования в пространстве и передачи мяча	9.1.1.2 уметь технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга; 9.1.3.2 уметь самостоятельно выполнять метание мяча на дальность и в цель; 9.2.2.3 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		9.3.2.2 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма;
		9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни
	Чтение игры и использование соответствующих тактик	9.1.1.3 демонстрировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
		9.2.2.1 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 9.3.1.3 применять ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
3 четверть
5 Развитие навыков и понимание лыжной/кроссовой/коньковой подготовки посредством тематической работы	ТБ Развитие компонентов физического состояния через задания	9.1.1.1 понимать и демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений; 9.1.2.1 уметь распознать уровень сложности выполняемых упражнений; 9.1.3.5 самостоятельно преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия; 9.3.3.2 демонстрировать навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях
	Польза аэробной тренировки	9.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов выполнять одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км;
		9.1.1.3 демонстрировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
	Задания на прохождение дистанции	9.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов выполнять одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км; 9.2.1.1 понимать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки
6 Обучение посредством игр	ТБ Улучшение тактических знаний в играх	9.1.3.6 обосновывать и применять комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр; 9.3.1.4 подобрать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 9.1.2.3 самостоятельно выполнять упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим
	Работа над вопросом принятия решений в играх	9.3.2.1 подобрать и применить умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе;
		9.1.3.6 обосновывать и применять комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр; 9.2.2.3 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 9.2.1.3 сравнивать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений
	Развитие мышления воображения в играх	9.1.1.2 уметь технически правильно осуществлять двигательные действия избранного вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга; 9.1.3.6 обосновывать и применять комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр; 9.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
4 четверть
7 Активный и здоровый	ТБ Увеличение выносливости и здоровья	9.1.2.2 разрабатывать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности; 9.3.1.2 обладать навыками правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом; 9.3.4.1 планировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности; 9.3.4.2 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе
	Упражнения на мышечную выносливость	9.1.2.2 разрабатывать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности
	Разминка для оздоровления	9.2.1.2 понимать и уметь применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития
8 Расширение физкультурно-оздоровительных понятий	Физическая деятельность на открытом воздухе	9.3.1.2 обладать навыками правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом; 9.2.1.2 понимать и уметь применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития; 9.3.4.2 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	9.2.1.3 сравнивать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений;
		9.3.1.1 анализировать и понимать важность физической деятельности для здоровья и здорового образа жизни
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	9.1.3.3 владеть и самостоятельно выполнять прыжки в длину и высоту; 9.3.1.4 подобрать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья;
		9.3.4.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе; 9.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр
	Игры и эстафеты на свежем воздухе	9.2.2.1 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 9.2.2.3 уметь не проявлять негативного и агрессивного отношения во время игр;
		9.3.2.1 подобрать и применить умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 9.3.4.1 планировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности

6) 10 класс:

таблица 6

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения
1 четверть
1 Улучшение здоровья, навыков движения и понимания с помощью атлетики	ТБ Изучение и улучшение длинных прыжков	10.3.3.1 анализировать свое поведение во время занятий физическими упражнениями для предупреждения травматизма; 10.1.3.3 демонстрировать выполнение прыжков в длину и высоту; 10.1.2.3 демонстрировать упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим
	Улучшение спринтерского бега	10.1.1.1 демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений;
	Улучшение спринтерского бега	10.1.3.5 анализировать и преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия
	Броски: (на дальность, в цель) изучение и создание	10.3.3.2 анализировать и уметь применить навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях; 10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 10.1.3.2 демонстрировать метание мяча на дальность и в цель
2 Развитие навыков общения	Участие в групповых упражнениях для воспитания пространственных представлений	10.2.2.4 анализировать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 10.3.1.3 демонстрировать ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
	Совместная деятельность всего класса, больших групп	10.2.2.3 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 10.3.2.1 анализировать свои умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 10.3.3.1 анализировать свое поведение во время занятий физическими упражнениями для предупреждения травматизма
	Работа в команде по развитию социальных навыков	10.2.2.4 анализировать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений; 10.3.2.2 демонстрировать разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
2 четверть
3 Развитие навыков по управлению посредством гимнастики	ТБ Изучение поворотов и скручиваний	10.3.3.1 анализировать свое поведение во время занятий физическими упражнениями для предупреждения травматизма; 10.1.2.1 анализировать уровень сложности выполняемых упражнений;
	ТБ Изучение поворотов и скручиваний	10.1.3.1 демонстрировать гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; выполнять страховку; 10.1.3.4 демонстрировать лазание по канату
	Контроль за телом при балансировании и скручиваниях	10.3.3.2 анализировать и уметь применить навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях;
	Контроль за телом при балансировании и скручиваниях	10.1.2.1 анализировать уровень сложности выполняемых упражнений; 10.2.1.1 анализировать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки
	Составление в группах последовательности движений на спортивных снарядах	10.1.3.4 демонстрировать лазание по канату; 10.1.3.1 демонстрировать гимнастические упражнения на снарядах, со снарядами и инвентарем; выполнять страховку; 10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
4 Совершенствование навыков и понимания в национальных и спортивных играх	Развитие чувства команды, ориентирования в пространстве и передачи мяча	10.1.1.2 анализировать двигательные действия избранного вида вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга; 10.1.3.2 демонстрировать метание мяча на дальность и в цель; 10.2.2.3 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		10.3.2.2 демонстрировать разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма;
		10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	Чтение игры и использование соответствующих тактик	10.1.1.3 анализировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения;
	Чтение игры и использование соответствующих тактик	10.2.2.1 анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 10.3.1.3 демонстрировать ряд контрольных стратегий, чтобы увидеть определенные физические изменения во время или после выполнения физической деятельности
3 четверть
5 Развитие навыков и понимание лыжной/кроссовой/коньковой подготовки посредством тематической работы	ТБ Развитие компонентов физического состояния через задания	10.1.1.1 демонстрировать основные двигательные навыки и умения при выполнении различных физических упражнений; 10.1.2.1 анализировать уровень сложности выполняемых упражнений; 10.1.3.5 анализировать и преодолевать отдельные вертикальные и горизонтальные препятствия; 10.3.3.2 анализировать и уметь применить навыки по оказанию первой помощи при травмах и несчастных случаях
	Польза аэробной тренировки	10.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов демонстрировать одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км;
	Польза аэробной тренировки	10.1.1.3 анализировать самостоятельные занятия по развитию основных физических способностей, коррекции осанки и телосложения
	Задания на прохождение дистанции	10.1.3.7 в соответствии с климатическими условиями регионов демонстрировать одновременный одношажный ход (стартовый вариант). Коньковый ход. Торможение и поворот плугом. Прохождение дистанции 3 км; 10.2.1.1 анализировать и демонстрировать повышение качества выполнения движений в различных последовательных упражнениях, способствующих физическому развитию и умению предупреждать и исправлять двигательные ошибки;
6 Обучение посредством игр	ТБ Улучшение тактических знаний в играх	10.1.3.6 демонстрировать комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр; 10.3.1.4 анализировать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья; 10.1.2.3 демонстрировать упражнения на расслабление мышц и включать их в свой двигательный режим
	Работа над вопросом принятия решений в играх	10.3.2.1 анализировать свои умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе
	Совершенствование навыков решения проблем посредством игр с сеткой	10.1.3.6 демонстрировать комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр;
		10.2.2.3 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований; 10.2.1.3 анализировать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений
	Развитие мышления воображения в играх	10.1.1.2 анализировать двигательные действия избранного вида спорта, использовать их в условиях современной деятельности и организации собственного досуга; 10.1.3.6 демонстрировать комбинации и их последовательность в одной из спортивных игр. Знать основные правила и уметь судить одну из спортивных игр; 10.2.2.2 анализировать свое отношение и отношение товарищей во время игр
4 четверть
7 Активный и здоровый	ТБ Увеличение выносливости и здоровья	10.1.2.2 анализировать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности; 10.3.1.2 демонстрировать навыки правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом; 10.3.4.1 анализировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности 10.3.4.2 демонстрировать навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе
	Упражнения на мышечную выносливость	10.1.2.2 анализировать индивидуальный двигательный режим, подбирать и планировать физические упражнения, поддерживать оптимальный уровень индивидуальной работоспособности
	Разминка для оздоровления	10.2.1.2 демонстрировать и применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития
8 Расширение физкультурно-оздоровительных понятий	Физическая деятельность на открытом воздухе	10.3.1.2 демонстрировать навыки правильного дыхания в различных исходных положениях: сидя, стоя, лежа, с различным положение ног, рук, с преобладанием выдоха над вдохом; 10.2.1.2 демонстрировать и применять ряд точных и эффективных навыков и последовательностей, демонстрирующие понимание о времени, пространстве и плавности выполнения движений с учетом индивидуальных особенностей физического развития; 10.3.4.2 демонстрировать навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе;
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	10.2.1.3 анализировать свои и чужие умения, и недостатки, определяя потенциал для лучшего выполнения физических упражнений;
	Развитие компонентов фитнеса: скорость и выносливость	10.3.1.1 анализировать и демонстрировать знание и понимание оздоровительной пользы физических упражнений, способствующих укреплению здоровья
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	10.1.3.3 демонстрировать выполнение прыжков в длину и высоту; 10.3.1.4 анализировать и применить соответствующие реакции, чтобы помочь справиться с трудностями и риском при выполнении ряда физических упражнений, способствующих укреплению здоровья;
	Укрепление здоровья; быстрота, сила и ловкость	10.3.4.2 демонстрировать навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе; 10.2.2.2 анализировать свое отношение и отношение товарищей во время игр
	Игры и эстафеты на свежем воздухе	10.2.2.1 анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства; 10.2.2.3 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
	Игры и эстафеты на свежем воздухе	10.3.2.1 анализировать свои умения при организации своей деятельности социально-приемлемыми способами на основе освоения физической культуры и правил поведения в обществе; 10.3.4.1 анализировать и соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности

Приложение 532
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 532 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Коррекционная ритмика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Коррекционная ритмика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета способствовать общему развитию умственно отсталых обучающихся, преодолению недостатков физического развития, общей и речевой моторики, эмоционально-волевой сферы; воспитанию положительных качеств личности (дружелюбия, дисциплинированности, коллективизма), эстетическому воспитанию.

3. Основными задачами уроков коррекционной ритмики являются:

1) развитие двигательной сферы: организованности, целенаправленности, плавности и выразительности движений;

2) формирование положительного отношения к занятиям ритмикой;

3) формирование чувства ритма;

4) формирование потребности в инструментальном музицировании;

5) развитие способности ритмично и выразительно двигаться под музыку, согласовать движения с темпом и ритмом музыки;

6) формирование ловкости, чувства равновесия, ориентировки в пространстве, координации движений;

7) обучение танцевальным движениям;

8) работа над выразительностью движений и передачей образа.

9) воспитание эмоциональной отзывчивости на музыку, различение по высоте, силе, длительности, тембру, характеру;

10) развитие двигательной памяти.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Коррекционная ритмика" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

6. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: замедленная скорость приема и переработки сенсорной информации обучающихся с легкой умственной отсталостью, отставание в речевом развитии, несформированность произвольной регуляции поведения, недостатки моторики и координации движений.

7. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

8. Принцип необходимости специального педагогического руководства. Специальный педагог, зная общие закономерности развития обучающегося с легкой умственной отсталостью, познавательные возможности каждого, способы специальной педагогической помощи не только организовывает учебно-познавательную деятельность обучающихся, но и управляет этим процессом.

9. Основной принцип реализации Программы - обучение в процессе конкретной двигательной деятельности с помощью музыкального сопровождения.

10. Настоящая Программа составлена с учетом возрастных и психофизических особенностей развития умственно отсталых обучающихся, особенностей х двигательного развития.

11. Материал в Программе расположен по степени усложнения и увеличения объема заданий и сведений, что способствует расширению круга знаний и умений обучающихся.

12. На всех этапах работы на уроках ритмики учитель использует в качестве музыкального сопровождения произведения казахстанских композиторов.

13. Работа над ритмом речи не выделяется в отдельный этап урока, но проводится в сочетании с разными видами деятельности.

14. Уроки ритмики проводятся в просторном зале, оснащенном всем необходимым инвентарем: музыкальный инструмент для учителя, магнитофон, предметы для выполнения упражнений на каждого ученика (разноцветные флажки, шары, ленты, платочки, обручи, мячи, скакалки, погремушки, бубны, барабаны), детские музыкальные инструменты (пианино, аккордеоны, духовые гармоники). В зале также необходимо иметь стульчики и подставки для игры на музыкальных инструментах.

15. На занятия мальчики приходят в спортивной форме, девочки в футболке (или топик) и лосинах, на ногах мягкие тапочки (чешки).

16. Оценки на уроках ритмики не выставляются. Оценивание обучающихся осуществляется словесным поощрением и стимулированием.

Глава 3. Организация содержания предмета "Коррекционная ритмика"

17. Объем учебной нагрузки по предмету "Коррекционная ритмика":

1) в 5 класса – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

18. Учебный материал структурирован в Программе на основе концентрического принципа, что позволяет учитывать объективные трудности формирования навыков у умственно отсталых обучающихся. На каждом году обучения повторяется, закрепляется и доводится до автоматизма музыкально-ритмические движения.

19. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) раздел "Ритмико-гимнастические упражнения";

2) раздел "Упражнения с музыкальными инструментами";

3) раздел "Танцевальные упражнения".

20. Раздел "Ритмико-гимнастические упражнения" включает следующие подразделы:

1) ходьба и бег,

2) хореографическое упражнение;

3) упражнения худовественной гимнастики;

4) упражнения стэп-аэробики.

21. Раздел "Упражнения с музыкальными инструментами" включает следующие подразделы:

1) упражнения на ударных инструментах;

2) упражнения на клавишных инструментах.

22. Раздел "Танцевальные упражнения" включает следующие подразделы:

1) элементы народного танца;

2) элементы бального танца;

3) элементы современного танца.

23. В каждом разделе в систематизированном виде изложены упражнения и определен их объем, а также указаны знания и умения, которыми овладеют обучающиеся, занимаясь конкретным видом музыкально-ритмической деятельности.

24. На каждом уроке осуществляется работа по всем разделам Программы в изложенной последовательности. Однако в зависимости от задач урока на каждый раздел Программы отводится различное количество времени, имея в виду, что в начале и конце урока проводятся упражнения на снятие напряжения, расслабление, успокоение.

25. Базовое содержание учебного предмета "Коррекционная ритмика" для 5 класса:

1) ритмико-гимнастические упражнения. Средства хореографии и художественной гимнастики. Хореографические упражнения. Позиции рук, позиции ног. Упражнения художественной гимнастики. Пружинные движения. Волнообразные движения. Взмахи. Прыжки. Равновесия. Динамические упражнения. Статические упражнения. Смешанные упражнения;

2) упражнения с музыкальными инструментами. Выполнение несложных упражнений, песен на пианино, аккордеоне, духовой гармонике. Исполнение на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль 1. Упражнения в передаче на музыкальных инструментах основного ритма знакомой песни и определении по заданному ритму мелодии знакомой песни. Обучение игре на музыкальных инструментах по цифровой системе;

3) танцевальные упражнения. Элементы современных танцев в стиле "диско". Танцы, имеющие зафиксированную (заранее определенную) последовательность движений. Танцы, отличающиеся свободным построением.

26. Базовое содержание учебного предмета "Коррекционная ритмика" для 6 класса:

1) ритмико-гимнастические упражнения. Позиции рук (1-3 позиции), позиции ног (1-3 позиции). Позиции ног у опоры и в свободной стойке. Ходьба и бег. Ходьба в соответствии с метрической пульсацией. Упражнения художественной гимнастики: пружинные и волнообразные движения руками. Переводы рук из одной позиции в другую. Упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи. Прыжки. Упражнения на равновесие: Динамические и статические упражнения. Повороты. Смешанные упражнения. Упражнения с гимнастическими предметами – обручами, кеглями, мячом;

2) упражнения с музыкальными инструментами. Передача ритма при помощи музыкальных инструментов. Разучивание несложных музыкальных фраз из знакомых песен и попевок. Различение высоких и низких звуков в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз). Исполнение на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1–си 1. Импровизация на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом. Упражнения в передаче на музыкальных инструментах основного ритма знакомой песни и определении по заданному ритму мелодии знакомой песни. Обучение игре на музыкальных инструментах по цифровой системе;

3) танцевальные упражнения. Элементы бального танца. Медленный вальс. Музыкальный размер 3/4. Упражнения на выработку медленных, плавных движений. Шаг вальса. Медленный фокстрот. Музыкальный размер 4/4. Упражнения на выработку длинных, скользящих, плавных шагов, непринужденных, сдержанных, ленивых неторопливых движений, характерных для фокстрота. Танго. Музыкальный размер 2/4. Упражнения на выработку медленных плавных движений, характерных для танго. Шаг танго. Латино-американские бальные танца "Самба", "Ча-ча-ча". Упражнения на выработку, характерных для латиноамериканских танцев пружинящих движений. Степ-аэробика.

27. Распределение учебного материала по классам (четвертям) в Программе является примерным, учитель вправе переносить изучение учебного материала из одного класса в другой (из одной четверти в другую) с учетом особенностей его усвоения обучающимися. Обучение в каждом классе начинается с повторения ранее изученного материала.

Глава 4. Система целей обучения

28. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе, третье числа - раздел и подраздел, четвертое число - показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.2.1 "5" – класс, "2.2" – раздел и подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

29. Система целей обучения:

1) раздел 1 "Ритмико-гимнастические упражнения":

таблица 1

Подразделы	Цели обучения:
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1.Ходьба и бег	5.1.1.1 уметь готовиться к занятиям и организованно входить в класс; 5.1.1.2 подавать счет для ходьбы в строю, чередовать ходьбу с приседанием; 5.1.1.3 ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4), выделяя сильную долю такта; 5.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку; 5.1.1.5 выполнять все виды движения в сочетании с музыкой; 5.1.1.6 применять следующие виды ходьбы: мягкий шаг, высокий, острый и широкий; применять разновидности бега: острый бег, высокий, широкий; 5.1.1.7самостоятельно менять темп и характер ходьбы и бега в соответствие с темпом и характером музыкального сопровождения; 5.1.1.8выполнять хореографические упражнения (позиции рук, ног); 5.1.1.9выполнять движения художественной гимнастики - пружинные движения руками и ногами, волнообразные движения, взмахи, прыжки, равновесие, повороты;	6.1.1.1 ориентироваться и называть направления движения; 6.1.1.2 давать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали); 6.1.1.3 строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу; 6.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие; 6.1.1.5 ходить в соответствии с метрической пульсацией: чередование ходьбы с приседанием, со сгибанием коленей, на носках, широким и мелким шагом, на пятках, держа ровно спину; 6.1.1.6 ходить с различными вариациями с предметами и без предметов; 6.1.1.7 выполнять бег: острый, высокий, широкий; 6.1.1.8 выполнять различные движения рук при ходьбе и беге;
1.2. Хореографические упражнения	5.1.2.1 выполнять подготовительное положение рук, служащее исходным; 5.1.2.2 выполнять первую позицию – руки вперед на высоте диафрагмы, ладони обращены к туловищу, локти округлены и обращены в стороны, плечи опущены, пальцы оной руки на расстоянии 5-10 сантиметров от пальцев другой; 5.1.2.3 выполнять вторую позицию – округленные руки разведены в стороны и находятся несколько ниже плеч и немного впереди туловища, локти по сравнению с первой позицией несколько выпрямлены и обращены назад, ладони обращены друг к другу; 5.1.2.4 выполнять третью позицию – руки вверху (в поле зрения), кисти и локти находятся несколько впереди лица и обращены в стороны, ладони вниз; 5.1.2.5 выполнять позиции ног у опоры; 5.1.2.6 выполнять первую позицию ног – пятки соединены, носки развернуты в стороны; 5.1.2.7выполнять вторую позицию – ноги врозь на расстоянии длины ступни, носки развернуты в стороны; 5.1.2.8выполнять третью позицию – пятка одной ступни прижата к середине другой, носки развернуты в стороны; 5.1.2.9 выполнять упражнения стоя лицом к опоре	6.1.2.1 выполнять первую, вторую и третью позиции рук; 6.1.2.2 во всех позициях кисти рук держать легко, без напряжения; 6.1.2.3 соединять упражнения для рук с движениями тела; 6.1.2.4 выполнять позиции ног и движения по позициям у опоры; 6.1.2.5 выполнять упражнения стоя лицом к опоре, а затем стоя боком; 6.1.2.6 выполнять упражнения у стойки: полуприседание, приседание, выпрямление ноги в различных направлениях, маховое движение ногой
1.3. Упражнения художественной гимнастики	5.1.3.1 выполнять пружинные движения – равномерное сгибание и разгибание сустава или суставов; 5.1.3.2 подчеркивать акценты в музыке пружинными движениями; 5.1.3.3 выполнять одновременные и попеременные пружинные движения руками в различных направлениях; 5.1.3.4 выполнять пружинные движения ногами – стоя на месте на двух ногах; 5.1.3.5 выполнять подъем на полупальцы и опускание на ступню не сгибая коленей; выполнять стоя на всей ступне сгибание и разгибание коленей; 5.1.3.6 выполнять пружинные переносы тяжести тела с ноги на ногу стоя на месте, передвигаясь вперед и назад; выполнять полуприсед на правой, затем на левой ноге; 5.1.3.7 выполнять волнообразные движения руками, туловищем и всем телом; 5.1.3.8 выполнять упражнения художественной гимнастики под мелодию лирического, спокойного характера, размером 3/4, медленного или умеренного темпа; 5.1.3.9 выполнять подготовительные упражнения для выполнения целостной волны; принимать исходное положение для выполнения целостной волны - круглый полуприсед; 5.1.3.10 выполнять целостное волнообразное движение по мере своих возможностей, но стремиться к совершенствованию исполнения; 5.1.3.11 выполнять взмахи ногами; 5.1.3.12 выполнять последовательно целостное движение всего тела или отдельных частей (рук, ног); 5.1.3.13 выполнять взмахи руками, ногами, туловищем и всем телом; 5.1.3.14 выполнять взмахи под энергичную бодрую музыку размер 2/4, 3/4, звучание громкое, темп зависит от амплитуды взмахов; 5.1.3.15 выполнять прыжки в сочетании с поворотами, взмахами, танцевальными шагами, ритмическими заданиями;	6.1.3.1 выполнять упражнения художественной гимнастики, разученные в 5 классе; 6.1.3.2 выполнять пружинные и волнообразные движения руками, переводы рук из одной позиции в другую; 6.1.3.3 выполнять упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи; 6.1.3.4 выполнять прыжки; 6.1.3.5 выполнять упражнения на равновесие, сохранять равновесие на различных опорах; 6.1.3.6 выполнять динамические упражнения: шагом, бегом, подскоками, выполняемых в условиях ограниченной площади опоры или на повышенной опоре – гимнастической скамейке, буме, четко очерченной не широкой полоске на полу; 6.1.3.7 выполнять статические упражнения: различные стойки на двух ногах (на носках), на одной ноге в различных позах (свободная нога вперед, назад, в сторону, с наклонами туловища), на колене, на полу и на слегка повышенной опоре; 6.1.3.8 выполнять упражнения на повороты туловища: сохранять устойчивость в движении, повороты выполнять на одной или двух ногах на 180, 360 градусов и более, усвоенные повороты соединить с равновесиями и танцевальными шагами; 6.1.3.8 выполнять смешанные упражнения - двигательные действия, завершающиеся устойчивым статическим положением; 6.1.3.9 выполнять приземление после различных прыжков, сохранение равновесия после выполнения поворотов, приседаний, наклонов; 6.1.3.10 выполнять упражнения с гимнастическими предметами – обручами, кеглями, мячом; 6.1.3.11 выполнять упражнения под музыкальное сопровождение спокойного характера, не очень громкое, темп медленный или умеренно-медленный, в высоком и среднем регистре;
1.4. Упражнения стэп-аэробики		6.1.4.1 выполнять упражнения степ-аэробики: упражнения на координацию движений на степе (платформе); 6.1.4.2 выполнять Basic-step (Басик-стэп) – "базовый шаг" на платформе, чередование левой и правой ног; 6.1.4.3 выполнять V-step (Ви-стэп) – "ви-шаги" на платформе, с хлопками, на степе вправо, на степе влево; 6.1.4.4 выполнять Top-up (топ-ап) – "верхнее касание", шаги на платформе; 6.1.4.5 выполнять Lift-step (Лифт-стэп) – шаг с подъемом колена на степе; приставные шаги на степе

2) раздел 2 "Упражнения с музыкальными инструментами":

таблица 2

Подразделы	Цели обучения:
Подразделы	5 класс	6 класс
2.1. Упражнения на ударных инструментах	5.2.1.1 передавать заданный ритм при помощи ударных инструментов; 5.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 5.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни;	6.2.1.1 передавать ритм при помощи ударных инструментов; 6.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 6.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни; 6.2.1.4 передавать ритм несложных музыкальных фраз из знакомых песен и попевок;
2.2. Упражнения на клавишных инструментах	5.2.2.1 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.2.2.3 играть на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 5.2.2.4 выполнять несложные упражнения на пианино, аккордеоне, духовой гармонике; 5.2.2.5 исполнять 1-2 несложные песни или попевки на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы	6.2.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.2.2.3 играть на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.2.2.4 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы; 6.2.2.5 импровизировать на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом

3) раздел 3 "Танцевальные упражнения":

таблица 3

Подразделы	Цели обучения:
Подразделы	5 класс	6 класс
3.1. Элементы народного танца	5.3.1.1 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения народного танца; 5.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 5.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы;	6.3.1.1 различать основные характерные движения некоторых народных танцев, уметь красиво и выразительно двигаться в танце; 6.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 6.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы;
3.2. Элементы бального танца	5.3.2.1 проявлять ответствен-ность, умение взаимодействовать в паре, преодолевать трудности; 5.3.2.2выполнять упражнения на выработку медленных, плавных движений, шаг вальса (музыкальный размер ¾); 5.3.2.3 выполнять движения медленного фокстрота (музыкальный размер 4/4); 5.3.3.4 выполнять упражнения на выработку длинных, скользящих, плавных шагов, непринужденных, сдержанных, ленивых неторопливых движений, характерных для фокстрота; 5.3.3.5 создавать художественные образы средствами пластических движений и ритмически четкой и непрерывной смены выразительных положений человеческого тела.	6.3.2.1 знать историю появления основных бальных танцев: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба; 6.3.2.2 выполнять основные характерные движения некоторых бальных танцев, разученных в 5 классе; 6.3.2.3 выполнять медленные плавные движения танго в паре (музыкальный размер 2/4); 6.3.2.4 выполнять упражнения на выработку характерных для латиноамериканских танцев пружинящих движений; 6.3.2.5 исполнять латино-американские бальные танцы "Самба", "Ча-ча-ча"; 6.3.2.6 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения танца: вальс, танго, самба; 6.3.2.7 создавать художественный образ танца посредством ритмически четкой и выразительной смены движений; 6.3.2.8 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни 6.3.2.9 активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы
3.3. Элементы современного танца	5.3.3.1 различать основные характерные движения некоторых современных танцев; 5.3.3.2 выполнять танцевальные упражнения и исполнять несложные современные танцы в стиле "диско"; 5.3.3.3 использовать современную музыку на усмотрение педагога, с учетом музыкальных интересов учащихся; 5.3.3.4 использовать в танце разнообразные прыжки, которые подчеркивают наиболее динамичные места музыкального сопровождения; 5.3.3.5 передавать характер музыки четкими, ритмичными движениями рук, ног, туловища и ритмическим сочетанием шагов	6.3.3.1 правильно определять танец по музыкальному сопровождению, находить нужный темп и движения танца, отмечать в движении метр, ритмический рисунок, акцент, слышать и самостоятельно менять движение в соответствии со сменой частей музыкальных фраз; 6.3.3.2 по мере усвоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений; 6.3.3.3 выполнять элементы современных танцев в стиле "диско"; 6.3.3.4 исполнять танцы, имеющие зафиксированную (заранее определенную) последовательность движений; 6.3.3.5 исполнять танцы, отличающиеся свободным построением; 6.3.3.6 проявлять творческую самостоятельность и эмоциональное самовыражение при исполнении танцев

30. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по предмету "Коррекционная ритмика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

31. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе по предмету "Коррекционная ритмика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов уровня по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Коррекционная ритмика" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-6 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	5.1.1.1 уметь готовиться к занятиям и организованно входить в класс; 5.1.1.2 подавать счет для ходьбы в строю, чередовать ходьбу с приседанием; 5.1.1.3 ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4), выделяя сильную долю такта; 5.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку;
	1.2 Хореографические упражнения	5.1.2.1 выполнять подготовительное положение рук, служащее исходным; 5.1.2.2 выполнять первую позицию – руки вперед на высоте диафрагмы, ладони обращены к туловищу, локти округлены и обращены в стороны, плечи опущены, пальцы оной руки на расстоянии 5-10 сантиметров от пальцев другой; 5.1.2.3 выполнять вторую позицию – округленные руки разведены в стороны и находятся несколько ниже плеч и немного впереди туловища, локти по сравнению с первой позицией несколько выпрямлены и обращены назад, ладони обращены друг к другу;
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	5.1.3.1 выполнять пружинные движения – равномерное сгибание и разгибание сустава или суставов; 5.1.3.2 подчеркивать акценты в музыке пружинными движениями; 5.1.3.3 выполнять одновременные и попеременные пружинные движения руками в различных направлениях; 5.1.3.4 выполнять пружинные движения ногами – стоя на месте на двух ногах; 5.1.3.5 выполнять подъем на полупальцы и опускание на ступню не сгибая коленей; выполнять стоя на всей ступне сгибание и разгибание коленей;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	5.2.1.1 передавать заданный ритм при помощи ударных инструментов;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	5.2.2.1 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	5.3.1.1 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения народного танца;
	3.2 Элементы бального танца	5.3.2.1 проявлять ответственность, умение взаимодействовать в паре, преодолевать трудности; 5.3.2.2 выполнять упражнения на выработку медленных, плавных движений, шаг вальса (музыкальный размер ¾);
	3.3 Элементы современного танца	5.3.3.1 различать основные характерные движения некоторых современных танцев;
2 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	5.1.1.1 уметь готовиться к занятиям и организованно входить в класс; 5.1.1.2 подавать счет для ходьбы в строю, чередовать ходьбу с приседанием; 5.1.1.3 ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4), выделяя сильную долю такта; 5.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку; 5.1.1.5 выполнять все виды движения в сочетании с музыкой;
	1.2 Хореографические упражнения	5.1.2.1 выполнять подготовительное положение рук, служащее исходным; 5.1.2.2 выполнять первую позицию – руки вперед на высоте диафрагмы, ладони обращены к туловищу, локти округлены и обращены в стороны, плечи опущены, пальцы оной руки на расстоянии 5-10 сантиметров от пальцев другой; 5.1.2.3 выполнять вторую позицию – округленные руки разведены в стороны и находятся несколько ниже плеч и немного впереди туловища, локти по сравнению с первой позицией несколько выпрямлены и обращены назад, ладони обращены друг к другу; 5.1.2.4 выполнять третью позицию – руки вверху (в поле зрения), кисти и локти находятся несколько впереди лица и обращены в стороны, ладони вниз;
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	5.1.3.1 выполнять пружинные движения – равномерное сгибание и разгибание сустава или суставов; 5.1.3.2 подчеркивать акценты в музыке пружинными движениями; 5.1.3.3 выполнять одновременные и попеременные пружинные движения руками в различных направлениях; 5.1.3.4 выполнять пружинные движения ногами – стоя на месте на двух ногах; 5.1.3.5 выполнять подъем на полупальцы и опускание на ступню не сгибая коленей; выполнять стоя на всей ступне сгибание и разгибание коленей; 5.1.3.6 выполнять пружинные переносы тяжести тела с ноги на ногу стоя на месте, передвигаясь вперед и назад; выполнять полуприсед на правой, затем на левой ноге; 5.1.3.7 выполнять волнообразные движения руками, туловищем и всем телом; 5.1.3.8 выполнять упражнения художественной гимнастики под мелодию лирического, спокойного характера, размером 3/4, медленного или умеренного темпа;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	5.2.1.1 передавать заданный ритм при помощи ударных инструментов; 5.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	5.2.2.1 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.2.2.3 играть на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	5.3.1.1 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения народного танца; 5.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни;
	3.2 Элементы бального танца	5.3.2.1 проявлять ответственность, умение взаимодействовать в паре, преодолевать трудности; 5.3.2.2 выполнять упражнения на выработку медленных, плавных движений, шаг вальса (музыкальный размер ¾); 5.3.2.3 выполнять движения медленного фокстрота (музыкальный размер 4/4);
	3.3 Элементы современного танца	5.3.3.1 различать основные характерные движения некоторых современных танцев; 5.3.3.2 выполнять танцевальные упражнения и исполнять несложные современные танцы в стиле "диско";
3 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	5.1.1.1 уметь готовиться к занятиям и организованно входить в класс; 5.1.1.2 подавать счет для ходьбы в строю, чередовать ходьбу с приседанием; 5.1.1.3 ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4), выделяя сильную долю такта; 5.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку; 5.1.1.5 выполнять все виды движения в сочетании с музыкой; 5.1.1.6 применять следующие виды ходьбы: мягкий шаг, высокий, острый и широкий; применять разновидности бега: острый бег, высокий, широкий; 5.1.1.7 самостоятельно менять темп и характер ходьбы и бега в соответствие с темпом и характером музыкального сопровождения; 5.1.1.8 выполнять хореографические упражнения (позиции рук, ног);
	1.2 Хореографические упражнения	5.1.2.1 выполнять подготовительное положение рук, служащее исходным; 5.1.2.2 выполнять первую позицию – руки вперед на высоте диафрагмы, ладони обращены к туловищу, локти округлены и обращены в стороны, плечи опущены, пальцы оной руки на расстоянии 5-10 сантиметров от пальцев другой; 5.1.2.3 выполнять вторую позицию – округленные руки разведены в стороны и находятся несколько ниже плеч и немного впереди туловища, локти по сравнению с первой позицией несколько выпрямлены и обращены назад, ладони обращены друг к другу; 5.1.2.4 выполнять третью позицию – руки вверху (в поле зрения), кисти и локти находятся несколько впереди лица и обращены в стороны, ладони вниз; 5.1.2.5 выполнять позиции ног у опоры; 5.1.2.6 выполнять первую позицию ног – пятки соединены, носки развернуты в стороны; 5.1.2.7 выполнять вторую позицию – ноги врозь на расстоянии длины ступни, носки развернуты в стороны
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	5.1.3.1 выполнять пружинные движения – равномерное сгибание и разгибание сустава или суставов; 5.1.3.2 подчеркивать акценты в музыке пружинными движениями; 5.1.3.3 выполнять одновременные и попеременные пружинные движения руками в различных направлениях; 5.1.3.4 выполнять пружинные движения ногами – стоя на месте на двух ногах; 5.1.3.5 выполнять подъем на полупальцы и опускание на ступню не сгибая коленей; выполнять стоя на всей ступне сгибание и разгибание коленей; 5.1.3.6 выполнять пружинные переносы тяжести тела с ноги на ногу стоя на месте, передвигаясь вперед и назад; выполнять полуприсед на правой, затем на левой ноге; 5.1.3.7 выполнять волнообразные движения руками, туловищем и всем телом; 5.1.3.8 выполнять упражнения художественной гимнастики под мелодию лирического, спокойного характера, размером 3/4, медленного или умеренного темпа; 5.1.3.9 выполнять подготовительные упражнения для выполнения целостной волны; принимать исходное положение для выполнения целостной волны - круглый полуприсед; 5.1.3.10 выполнять целостное волнообразное движение по мере своих возможностей, но стремиться к совершенствованию исполнения; 5.1.3.11 выполнять взмахи ног; 5.1.3.12 выполнять последовательно целостное движение всего тела или отдельных частей (рук, ног); 5.1.3.13 выполнять взмахи руками, ногами, туловищем и всем телом;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	5.2.1.1 передавать заданный ритм при помощи ударных инструментов; 5.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 5.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	5.2.2.1 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.2.2.3 учиться игре на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 5.2.2.4 выполнять несложные упражнения на пианино, аккордеоне, духовой гармонике;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	5.3.1.1 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения народного танца; 5.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 5.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы.
	3.2 Элементы бального танца	5.3.2.1 проявлять ответственность, умение взаимодействовать в паре, преодолевать трудности; 5.3.2.2 выполнять упражнения на выработку медленных, плавных движений, шаг вальса (музыкальный размер ¾); 5.3.2.3 выполнять движения медленного фокстрота (музыкальный размер 4/4); 5.3.3.4 выполнять упражнения на выработку длинных, скользящих, плавных шагов, непринужденных, сдержанных, ленивых неторопливых движений, характерных для фокстрота;
	3.3 Элементы современного танца	5.3.3.1 различать основные характерные движения некоторых современных танцев; 5.3.3.2 выполнять танцевальные упражнения и исполнять несложные современные танцы в стиле "диско"; 5.3.3.3 использовать современную музыку на усмотрение педагога, с учетом музыкальных интересов учащихся; 5.3.3.4 использовать в танце разнообразные прыжки, которые подчеркивают наиболее динамичные места музыкального сопровождения;
4 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	5.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс; 5.1.1.2 подавать счет для ходьбы в строю, чередовать ходьбу с приседанием; 5.1.1.3 ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4), выделяя сильную долю такта; 5.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку; 5.1.1.5 выполнять все виды движения в сочетании с музыкой; 5.1.1.6 применять следующие виды ходьбы: мягкий шаг, высокий, острый и широкий; применять разновидности бега: острый бег, высокий, широкий; 5.1.1.7 самостоятельно менять темп и характер ходьбы и бега в соответствие с темпом и характером музыкального сопровождения; 5.1.1.8 выполнять хореографические упражнения (позиции рук, ног); 5.1.1.9 выполнять движения художественной гимнастики - пружинные движения руками и ногами, волнообразные движения, взмахи, прыжки, равновесие, повороты
	1.2 Хореографические упражнения	5.1.2.1 выполнять подготовительное положение рук, служащее исходным; 5.1.2.2 выполнять первую позицию – руки вперед на высоте диафрагмы, ладони обращены к туловищу, локти округлены и обращены в стороны, плечи опущены, пальцы оной руки на расстоянии 5-10 сантиметров от пальцев другой; 5.1.2.3 выполнять вторую позицию – округленные руки разведены в стороны и находятся несколько ниже плеч и немного впереди туловища, локти по сравнению с первой позицией несколько выпрямлены и обращены назад, ладони обращены друг к другу; 5.1.2.4 выполнять третью позицию – руки вверху (в поле зрения), кисти и локти находятся несколько впереди лица и обращены в стороны, ладони вниз; 5.1.2.5 освоить и выполнять позиции ног у опоры; 5.1.2.6 выполнять первую позицию ног – пятки соединены, носки развернуты в стороны; 5.1.2.7 выполнять вторую позицию – ноги врозь на расстоянии длины ступни, носки развернуты в стороны; 5.1.2.8 выполнять третью позицию – пятка одной ступни прижата к середине другой, носки развернуты в стороны; 5.1.2.9 выполнять упражнения стоя лицом к опоре
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	5.1.3.1 выполнять пружинные движения – равномерное сгибание и разгибание сустава или суставов; 5.1.3.2 подчеркивать акценты в музыке пружинными движениями; 5.1.3.3 выполнять одновременные и попеременные пружинные движения руками в различных направлениях; 5.1.3.4 выполнять пружинные движения ногами – стоя на месте на двух ногах; 5.1.3.5 выполнять подъем на полупальцы и опускание на ступню не сгибая коленей; выполнять стоя на всей ступне сгибание и разгибание коленей; 5.1.3.6 выполнять пружинные переносы тяжести тела с ноги на ногу стоя на месте, передвигаясь вперед и назад; выполнять полуприсед на правой, затем на левой ноге; 5.1.3.7 выполнять волнообразные движения руками, туловищем и всем телом; 5.1.3.8 выполнять упражнения художественной гимнастики под мелодию лирического, спокойного характера, размером 3/4, медленного или умеренного темпа; 5.1.3.9 выполнять подготовительные упражнения для выполнения целостной волны; принимать исходное положение для выполнения целостной волны - круглый полуприсед; 5.1.3.10 выполнять целостное волнообразное движение по мере своих возможностей, но стремиться к совершенствованию исполнения; 5.1.3.11 выполнять взмахи ног; 5.1.3.12 выполнять последовательно целостное движение всего тела или отдельных частей (рук, ног); 5.1.3.13 выполнять взмахи руками, ногами, туловищем и всем телом; 5.1.3.14 выполнять взмахи под энергичную бодрую музыку размер 2/4, 3/4, звучание громкое, темп зависит от амплитуды взмахов; 5.1.3.15 выполнять прыжки в сочетании с поворотами, взмахами, танцевальными шагами, ритмическими заданиями
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	5.2.1.1 передавать заданный ритм при помощи ударных инструментов; 5.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 5.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	5.2.2.1 узнавать музыкальные инструменты по звучанию; 5.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – соль; 5.2.2.3 играть на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 5.2.2.4 выполнять несложные упражнения на пианино, аккордеоне, духовой гармонике; 5.2.2.5 исполнять 1-2 несложные песни или попевки на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	5.3.1.1 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения народного танца; 5.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 5.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы
	3.2 Элементы бального танца	5.3.2.1 проявлять ответственность, умение взаимодействовать в паре, преодолевать трудности; 5.3.2.2 выполнять упражнения на выработку медленных, плавных движений, шаг вальса (музыкальный размер ¾); 5.3.2.3 выполнять движения медленного фокстрота (музыкальный размер 4/4); 5.3.3.4 выполнять упражнения на выработку длинных, скользящих, плавных шагов, непринужденных, сдержанных, ленивых неторопливых движений, характерных для фокстрота; 5.3.3.5 создавать художественные образы средствами пластических движений и ритмически четкой и непрерывной смены выразительных положений человеческого тела
	3.3 Элементы современного танца	5.3.3.1 различать основные характерные движения некоторых современных танцев; 5.3.3.2 выполнять танцевальные упражнения и исполнять несложные современные танцы в стиле "диско"; 5.3.3.3 использовать современную музыку на усмотрение педагога, с учетом музыкальных интересов учащихся; 5.3.3.4 использовать в танце разнообразные прыжки, которые подчеркивают наиболее динамичные места музыкального сопровождения; 5.3.3.5 передавать характер музыки четкими, ритмичными движениями рук, ног, туловища и ритмическим сочетанием шагов

2) 6 класс:

таблица 2

Раздел	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	6.1.1.1 ориентироваться и называть направления движения; 6.1.1.2 давать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали); 6.1.1.3 строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу;
	1.2 Хореографические упражнения	6.1.2.1 выполнять первую, вторую и третью позиции рук; 6.1.2.2 во всех позициях кисти рук держать легко, без напряжения; 6.1.2.3 соединять упражнения для рук с движениями тела;
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	6.1.3.1 выполнять упражнения художественной гимнастики, разученные в 5 классе; 6.1.3.2 выполнять пружинные и волнообразные движения руками, переводы рук из одной позиции в другую; 6.1.3.3 выполнять упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи; 6.1.3.4 выполнять прыжки; 6.1.3.5 выполнять упражнения на равновесие, сохранять равновесие на различных опорах;
	1.4 Упражнения стэп-аэробики	6.1.4.1 освоить и выполнять упражнения степ-аэробики: упражнения на координацию движений на степе (платформе);
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	6.2.1.1 передавать ритм при помощи ударных инструментов;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	6.2.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	6.3.1.1 различать основные характерные движения некоторых народных танцев, уметь красиво и выразительно двигаться в танце;
	3.2 Элементы бального танца	6.3.2.1 знать историю появления основных бальных танцев: вальс, танго; 6.3.2.2 повторять и закреплять основные характерные движения некоторых бальных танцев, разученных в 5 классе; 6.3.2.3 выполнять медленные плавные движения танго в паре (музыкальный размер 2/4);
	3.3 Элементы современного танца	6.3.3.1 правильно определять танец по музыкальному сопровождению, находить нужный темп и движения танца, отмечать в движении метр, ритмический рисунок, акцент, слышать и самостоятельно менять движение в соответствии со сменой частей музыкальных фраз; 6.3.3.2 по мере усвоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений
2 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	6.1.1.1 ориентироваться и называть направления движения; 6.1.1.2 давать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали); 6.1.1.3 строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу;
	1.2 Хореографические упражнения	6.1.2.1 выполнять первую, вторую и третью позиции рук; 6.1.2.2 во всех позициях кисти рук держать легко, без напряжения; 6.1.2.3 соединять упражнения для рук с движениями тела;
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	6.1.3.1 выполнять упражнения художественной гимнастики, разученные в 5 классе; 6.1.3.2 выполнять пружинные и волнообразные движения руками, переводы рук из одной позиции в другую; 6.1.3.3 выполнять упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи; 6.1.3.4 выполнять прыжки; 6.1.3.5 выполнять упражнения на равновесие, сохранять равновесие на различных опорах; 6.1.3.6 выполнять динамические упражнения: шагом, бегом, подскоками, выполняемых в условиях ограниченной площади опоры или на повышенной опоре – гимнастической скамейке, буме, четко очерченной не широкой полоске на полу; 6.1.3.7 выполнять статические упражнения: различные стойки на двух ногах (на носках), на одной ноге в различных позах (свободная нога вперед, назад, в сторону, с наклонами туловища), на колене, на полу и на слегка повышенной опоре;
	1.4 Упражнения стэп-аэробики	6.1.4.1 освоить и выполнять упражнения степ-аэробики: упражнения на координацию движений на степе (платформе); 6.1.4.2 освоить и выполнять Basic-step – "базовый шаг" на платформе, чередование левой и правой ног;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	6.2.1.1 передавать ритм при помощи ударных инструментов; 6.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	6.2.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.2.2.3 закреплять навыки игры на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	6.3.1.1 различать основные характерные движения некоторых народных танцев, уметь красиво и выразительно двигаться в танце; 6.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни;
	3.2 Элементы бального танца	6.3.2.1 знать историю появления основных бальных танцев: вальс, танго, самба; 6.3.2.2 выполнять основные характерные движения некоторых бальных танцев, разученных в 5 классе; 6.3.2.3 выполнять медленные плавные движения танго в паре (музыкальный размер 2/4); 6.3.2.4 выполнять упражнения на выработку характерных для латиноамериканских танцев пружинящих движений; 6.3.2.5 активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы
	3.3 Элементы современного танца	6.3.3.1 правильно определять танец по музыкальному сопровождению, находить нужный темп и движения танца, отмечать в движении метр, ритмический рисунок, акцент, слышать и самостоятельно менять движение в соответствии со сменой частей музыкальных фраз; 6.3.3.2 по мере усвоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений; 6.3.3.3 выполнять элементы современных танцев в стиле "диско";
3 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	6.1.1.1 ориентироваться и называть направления движения; 6.1.1.2 давать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали); 6.1.1.3 строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу; 6.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие; 6.1.1.5 ходить в соответствии с метрической пульсацией: чередование ходьбы с приседанием, со сгибанием коленей, на носках, широким и мелким шагом, на пятках, держа ровно спину; 6.1.1.6 ходить с различными вариациями с предметами и без предметов;
	1.2 Хореографические упражнения	6.1.2.1 выполнять первую, вторую и третью позиции рук; 6.1.2.2 во всех позициях кисти рук держать легко, без напряжения; 6.1.2.3 соединять упражнения для рук с движениями тела; 6.1.2.4 выполнять позиции ног и движения по позициям у опоры; 6.1.2.5 выполнять упражнения стоя лицом к опоре, а затем стоя боком; 6.1.2.6 выполнять упражнения у стойки: полуприседание, приседание, выпрямление ноги в различных направлениях, маховое движение ногой.
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	6.1.3.1 выполнять упражнения художественной гимнастики, разученные в 5 классе; 6.1.3.2 выполнять пружинные и волнообразные движения руками, переводы рук из одной позиции в другую; 6.1.3.3 выполнять упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи; 6.1.3.4 выполнять прыжки; 6.1.3.5 выполнять упражнения на равновесие, сохранять равновесие на различных опорах; 6.1.3.6 выполнять динамические упражнения: шагом, бегом, подскоками, выполняемых в условиях ограниченной площади опоры или на повышенной опоре – гимнастической скамейке, буме, четко очерченной не широкой полоске на полу; 6.1.3.7 выполнять статические упражнения: различные стойки на двух ногах (на носках), на одной ноге в различных позах (свободная нога вперед, назад, в сторону, с наклонами туловища), на колене, на полу и на слегка повышенной опоре; 6.1.3.8 выполнять упражнения на повороты туловища: сохранять устойчивость в движении, повороты выполнять на одной или двух ногах на 180, 360 градусов и более, усвоенные повороты соединить с равновесиями и танцевальными шагами; 6.1.3.8 выполнять смешанные упражнения - двигательные действия, завершающиеся устойчивым статическим положением; 6.1.3.9 освоить приземление после различных прыжков, сохранение равновесия после выполнения поворотов, приседаний, наклонов;
	1.4 Упражнения стэп-аэробики	6.1.4.1 освоить и выполнять упражнения степ-аэробики: упражнения на координацию движений на степе (платформе); 6.1.4.2 освоить и выполнять Basic-step – "базовый шаг" на платформе, чередование левой и правой ног; 6.1.4.3 выполнять V-step – "ви-шаги" на платформе, с хлопками, на степе вправо, на степе влево; 6.1.4.4 освоить Top-up – "верхнее касание", шаги на платформе;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	6.2.1.1 передавать ритм при помощи ударных инструментов; 6.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 6.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни; 6.2.1.4 разучивать ритм несложных музыкальных фраз из знакомых песен и попевок
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	6.2.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.2.2.3 продолжить обучение игре на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.2.2.4 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	6.3.1.1 различать основные характерные движения некоторых народных танцев, уметь красиво и выразительно двигаться в танце; 6.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 6.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы
	3.2 Элементы бального танца	6.3.2.1 знать историю появления основных бальных танцев: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба; 6.3.2.2 повторять и закреплять основные характерные движения некоторых бальных танцев, разученных в 5 классе; 6.3.2.3 выполнять медленные плавные движения танго в паре (музыкальный размер 2/4); 6.3.2.4 выполнять упражнения на выработку характерных для латиноамериканских танцев пружинящих движений; 6.3.2.7 исполнять латино-американские бальные танцы "Самба", "Ча-ча-ча"; 6.3.2.8 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения танца: вальс, танго, самба;
	3.3 Элементы современного танца	6.3.3.1 правильно определять танец по музыкальному сопровождению, находить нужный темп и движения танца, отмечать в движении метр, ритмический рисунок, акцент, слышать и самостоятельно менять движение в соответствии со сменой частей музыкальных фраз; 6.3.3.2 по мере усвоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений; 6.3.3.3 выполнять элементы современных танцев в стиле "диско"; 6.3.3.4 исполнять танцы, имеющие зафиксированную (заранее определенную) последовательность движений;
4 четверть
1. Ритмико-гимнастические упражнения	1.1 Ходьба и бег	6.1.1.1 ориентироваться и называть направления движения; 6.1.1.2 давать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали); 6.1.1.3 строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу; 6.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие; 6.1.1.5 ходить в соответствии с метрической пульсацией: чередование ходьбы с приседанием, со сгибанием коленей, на носках, широким и мелким шагом, на пятках, держа ровно спину; 6.1.1.6 ходить с различными вариациями с предметами и без предметов; 6.1.1.7 выполнять бег: острый, высокий, широкий; 6.1.1.8 выполнять различные движения рук при ходьбе и беге;
	1.2 Хореографические упражнения	6.1.2.1 выполнять первую, вторую и третью позиции рук; 6.1.2.2 во всех позициях кисти рук держать легко, без напряжения; 6.1.2.3 соединять упражнения для рук с движениями тела; 6.1.2.4 выполнять позиции ног и движения по позициям у опоры; 6.1.2.5 выполнять упражнения стоя лицом к опоре, а затем стоя боком; 6.1.2.6 выполнять упражнения у стойки: полуприседание, приседание, выпрямление ноги в различных направлениях, маховое движение ногой
	1.3 Упражнения художественной гимнастики	6.1.3.1 выполнять упражнения художественной гимнастики, разученные в 5 классе; 6.1.3.2 выполнять пружинные и волнообразные движения руками, переводы рук из одной позиции в другую; 6.1.3.3 выполнять упражнения для ног у станка: полуприседания, приседания, выпрямление ноги, маховые движения ногой, взмахи; 6.1.3.4 выполнять прыжки; 6.1.3.5 выполнять упражнения на равновесие, сохранять равновесие на различных опорах; 6.1.3.6 выполнять динамические упражнения: шагом, бегом, подскоками, выполняемых в условиях ограниченной площади опоры или на повышенной опоре – гимнастической скамейке, буме, четко очерченной не широкой полоске на полу; 6.1.3.7 выполнять статические упражнения: различные стойки на двух ногах (на носках), на одной ноге в различных позах (свободная нога вперед, назад, в сторону, с наклонами туловища), на колене, на полу и на слегка повышенной опоре; 6.1.3.8 выполнять упражнения на повороты туловища: сохранять устойчивость в движении, повороты выполнять на одной или двух ногах на 180, 360 градусов и более, усвоенные повороты соединить с равновесиями и танцевальными шагами; 6.1.3.8 выполнять смешанные упражнения - двигательные действия, завершающиеся устойчивым статическим положением; 6.1.3.9 освоить приземление после различных прыжков, сохранение равновесия после выполнения поворотов, приседаний, наклонов; 6.1.3.10 выполнять упражнения с гимнастическими предметами – обручами, кеглями, мячом; 6.1.3.11 выполнять упражнения под музыкальное сопровождение спокойного характера, не очень громкое, темп медленный или умеренно-медленный, в высоком и среднем регистре
	1.4 Упражнения стэп-аэробики	6.1.4.1 выполнять упражнения степ-аэробики: упражнения на координацию движений на степе (платформе); 6.1.4.2 выполнять Basic-step – "базовый шаг" на платформе, чередование левой и правой ног; 6.1.4.3 выполнять V-step – "ви-шаги" на платформе, с хлопками, на степе вправо, на степе влево; 6.1.4.4 выполнять Top-up – "верхнее касание", шаги на платформе; 6.1.4.5 выполнять Lift-step – шаг с подъемом колена на степе; приставные шаги на степе;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.1 Упражнения на ударных инструментах	6.2.1.1 передавать ритм при помощи ударных инструментов; 6.2.1.2 передавать на музыкальных инструментах основной ритм знакомой песни; 6.2.1.3 определять по заданному ритму мелодии знакомой песни; 6.2.1.4 разучивать ритм несложных музыкальных фраз из знакомых песен и попевок;
2. Упражнения с музыкальными инструментами	2.2 Упражнения на клавишных инструментах	6.2.2.1 различать высокие и низкие звуки в контрастных регистрах и переход из одного регистра в другой (вверх-вниз); 6.2.2.2 исполнять на пианино гаммы двумя руками одновременно в пределах до1 – си 1; 6.2.2.3 продолжить обучение игре на клавишных музыкальных инструментах по цифровой системе; 6.2.2.4 исполнять 2-3 несложных песен или попевок на музыкальном инструменте с использованием цифровой системы; 6.2.2.5 импровизировать на музыкальных инструментах в соответствии с заданным ритмом;
3. Танцевальные упражнения	3.1 Элементы народного танца	6.3.1.1 различать основные характерные движения некоторых народных танцев, уметь красиво и выразительно двигаться в танце; 6.3.1.2 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни; 6.3.1.3 правильно и красиво танцевать на утренниках, активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы;
	3.2 Элементы бального танца	6.3.2.1 знать историю появления основных бальных танцев: вальс, танго, самба, ча-ча-ча, румба; 6.3.2.2 повторять и закреплять основные характерные движения некоторых бальных танцев, разученных в 5 классе; 6.3.2.3 выполнять медленные плавные движения танго в паре (музыкальный размер 2/4); 6.3.2.4 выполнять упражнения на выработку характерных для латиноамериканских танцев пружинящих движений; исполнять латино-американские бальные танцы "Самба", "Ча-ча-ча"; 6.3.2.6 эмоционально выражать настроение музыкального сопровождения танца: вальс, танго, самба; 6.3.2.7 создавать художественный образ танца посредством ритмически четкой и выразительной смены движений; 6.3.2.8 использовать полученные на уроках коррекционной ритмики умения и навыки в повседневной жизни 6.3.2.9 активно участвовать в художественной самодеятельности класса и школы;
	3.3 Элементы современного танца	6.3.3.1 правильно определять танец по музыкальному сопровождению, находить нужный темп и движения танца, отмечать в движении метр, ритмический рисунок, акцент, слышать и самостоятельно менять движение в соответствии со сменой частей музыкальных фраз; 6.3.3.2 по мере усвоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений; 6.3.3.3 выполнять элементы современных танцев в стиле "диско"; 6.3.3.4 исполнять танцы, имеющие зафиксированную (заранее определенную) последовательность движений; 6.3.3.5 исполнять танцы, отличающиеся свободным построением; 6.3.3.6 проявлять творческую самостоятельность и эмоциональное самовыражение при исполнении танцев

Приложение 533
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 533 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Коррекция познавательной деятельности" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Коррекция познавательной деятельности" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель предмета "Коррекции познавательной деятельности" - развитие познавательной сферы и потенциальных возможностей умственно отсталых обучающихся, создание условий для успешного усвоения содержания Программы.

3. Задачи предмета:

1) выявление особенностей развития познавательной деятельности и образовательных потребностей;

2) повышение уровня общего развития и реализации возможностей обчающихся с учетом индивидуальных особенностей развития;

3) формирование познавательной мотивации, стимуляция сенсорно-перцептивных, мнемических и интеллектуальных процессов;

4) повышение познавательной активности и самостоятельности обучающихся;

5) развитие у обучающихся полной и целостной картины окружающей действительности;

6) развитие процессов понимания, сохранения и переработки информации, обмена информации с людьми путем формирования необходимых для этого речевых умений;

7) развитие умения применять знания, умения и навыки в соответствующей ситуации;

8) стимуляция интереса к учебным занятиям, получению новых знаний и умений;

9) развитие умения взаимодействовать с обучающимися и взрослыми.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Предмет "Коррекция познавательной деятельности" направлен на формирование у обучающихся дифференцированного восприятия окружающего мира, его временно-пространственной организации; использование усвоенных логических операций (сравнение, анализ, синтез, обобщение, классификацию, установление аналогий, закономерностей, причинно-следственных связей) на наглядном, доступном вербальном материале.

5. В учебно-воспитательном процессе предполагается использование специальных педагогических приемов, направленных на преодоление недостатков развития познавательной и эмоционально-личностных сфер обучающихся.

6. Педагогические подходы к организации коррекционной работы основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с легкой умственной отсталостью.

7. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся с легкой умственной отсталостью обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: инертность мыслительных процессов, низкая познавательная активность, слабость обобщающей и абстрагирующей функции мышления, отставание в речевом развитии.

8. В работе с обучающимися опираются на их подражательные способности, сохранные возможности наглядно-действенного мышления. На занятиях по коррекции познавательной деятельности создают условия для развития психических функций (восприятие, память, речь, мышление). Уделяется внимание способности доводить начатую работу до конца, преодолевать посильные трудности, проявлять аккуратность и самостоятельность.

9. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков.

10. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования предполагает преодоление проблем в развитии речи, мышления, общения педагогическими средствами для обеспечения успешности в обучении и социализации.

11. Принцип деятельностного подхода реализуется через использование предметно-практической деятельности, направленной на формирование сенсомоторной основы высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсацию недостаточности жизненного опыта обучающихся.

12. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход к обучающимся с умственной отсталостью в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием у них вариативных типологических особенностей, которые проявляются при усвоении учебного материала и влияют на качество получаемых знаний, умений и навыков.

13. Программа "Коррекция познавательной деятельности" определяет примерное содержание коррекционной работы. С учетом разного характера учебных затруднений и уровня умственного развития обучающихся одного класса, Программа не имеет жесткой регламентации предложенного содержания по годам (классам) обучения.

14. Учитель определяет содержание коррекционной помощи обучающегося на основе результатов изучения уровня его психического развития.

15. Предмет "Коррекция познавательной деятельности" нацелен на следующие результаты:

1) формирование умений пользоваться способами перцептивной деятельности;

2) формирование умений пользоваться способами мышления (сравнение, классификация и упорядочивание объектов, использование различных типов условных изображений для ориентировки в пространстве);

3) формирование умений ориентироваться в задании, осуществлять самоконтроль и планировать свою деятельность;

4) развитие аналитического и целостного восприятия, константности, апперцепции и антиципации восприятия в процессе упражнений и формирования на этой основе умений перцептивной деятельности (умение узнавать контурные, силуэтные изображения, изображения предметов с измененными признаками);

5) обучение применению сформированных умений в различных видах деятельности;

6) обеспечение успешности усвоения Программы обучения.

16. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся. Для фиксации достижений обучающихся на предметах коррекционного компонента учебного плана не используется бальная оценка. Достижения каждого ученика описываются в сопоставлении с целями проведенной коррекционной работы.

17. Оценочными средствами являются задания, с помощью которых формировались навыки, определенные уровневыми целями обучения.

18. Оценивание достижений обучающихся с легкой умственной отсталостью проводится средствами внутренней оценки, в ходе образовательного процесса и осуществляются учителем на занятиях. Педагог систематически осуществляет контролирующие оценочные действия.

19. Текущий контроль производится с помощью наблюдения за деятельностью обучающихся на уроке, анализа практических и самостоятельных работ, коллективных видов деятельности. Этот вид контроля проводится с целью корректировки содержания и методов работы с обучающимися. Такой контроль носит также стимулирующий и воспитательный характер в отношении обучающихся.

20. Итоговый контроль проводится в конце четверти, года. Педагогом обязательно анализируется динамика развития обучающегося класса, наблюдаемая в течение учебного года, которая фиксируется в сводных картах достижений обучающихся.

21. Информация, получаемая педагогом с помощью процедур оценивания, позволяет вовремя и адекватно реагировать на трудности, возникающие в процессе овладения навыками и умениями. Педагог обоснованно определяет содержание и способы индивидуальной помощи обучающимся.

22. Описательная оценка определяет наличный уровень развития и обученности, последующие шаги в работе с обучающимся. Описательная оценка формирует у обучающихся адекватную самооценку. Недопустимо сравнение достижений обучающихся друг с другом. Сравниваются достижения обучающегося с его собственными предшествующими.

23. Коррекция познавательной деятельности осуществляется через интеграцию с учебными и коррекционными предметами: "Мир вокруг", "Естествознание", "География", "История Казахстана", "Общество и право", "Культура поведения", "Коррекция недостатков развития речи", "Коррекционная ритмика", "Индивидуальные и групповые занятия активно-двигательного характера".

24. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты комплектуются соответствующим дидактическим и игровым оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

25. Мебель в классе передвигаема для проведения различных форм (индивидуальная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

26. Для реализации курса необходимо специальное материально-техническое оснащение, включающее компьютерные развивающие игры, дидактические игры, альбомы и книги, образцы материалов, различных по фактуре, сенсорные панели, муляжи, панно.

Глава 3. Организация содержания предмета "Коррекция познавательной деятельности"

27. Объем учебной нагрузки по предмету "Коррекция познавательной деятельности" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

28. Содержание Программы организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

29. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию познавательной деятельности, оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

30. Содержание предмета включает следующие разделы:

1) раздел "Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки";

2) раздел "Развитие двигательной сферы";

3) раздел "Развитие интеллектуальной сферы".

31. Раздел "Развитие сенсорных процессов и пространственно-временной ориентировки" включает следующие подразделы:

1) развитие слухового восприятия;

2) развитие зрительного восприятия;

3) развитие пространственной ориентировки;

4) развитие временной ориентировки;

5) развитие тактильно-двигательного восприятия;

6) развитие вкусового и обонятельного восприятия.

32. Раздел "Развитие двигательной сферы" отрабатывается на коррекционных занятиях как отдельное направление работы до 3 четверти

8 класса; затем эта работа продолжается за счет стимуляции самоконтроля самого учащегося под наблюдением педагогов и родителей. Раздел "Развитие двигательной сферы" включает следующие подразделы:

1) развитие мелкой моторики;

2) развитие мимики и пантомимики.

33. Раздел "Развитие интеллектуальной сферы" включает следующие подразделы:

1) развитие памяти (зрительной, слуховой, логической, двигательной);

2) развитие внимания (зрительного, слухового);

3) развитие речи и мышления (развитие коммуникации, наглядно-действенного, наглядно-образного и словесно-логического);

4) развитие воображения.

Глава 4. Система целей обучения

34. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

35. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) раздел "Развитие сенсорных процессов и пространственно-временной ориентировки":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Развитие слухового восприятия.	5.1.1.1 различать шепотную речь (слова и фразы) 5.1.1.2 различать голоса животных 5.1.1.3 различать звуки природы 5.1.1.4 различать социально значимые бытовые, городские шумы 5.1.1.5 различать на слух характеристики неречевых звучаний (количество, сила, высота, длительность) 5.1.1.6 различать и вопроизводить простые и сложные ритмы 5.1.1.7 переводить информацию из зрительной в тактильную модальность ("Чудесный мешочек") 5.1.1.8 переводить информацию из слуховой в зрительную модальность (подбор картинки)	6.1.1.1 различать шепотную речь (слова и фразы), отвечать шепотом 6.1.1.2 различать на слух различные характеристики речевых звучаний (количество, сила, высота, длительность, ритм) 6.1.1.3 различать на слух характеристики неречевых и речевых звучаний (количество, сила, высота, длительность) 6.1.1.4 различать и вопроизводить сложные ритмы 6.1.1.5 переводить информацию из слуховой в тактильную модальность модальность ("Чудесный мешочек") 6.1.1.6 переводить информацию из тактильной в зрительную модальность ("Чудесный мешочек")	7.1.1.1 различать на слух детский, мужской и женский голоса 7.1.1.2 различать на слух разговор и пение	8.1.1.1 различать звучания музыкальных инструментов	9.1.1.1 узнавать знакомые песни по отрывку, мелодии
1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.1 составлять предметные картинки из 4-6 частей 5.1.2.2 сравнивать предметы, изображения, находить различия и сходства 5.1.2.3 различать геометрические формы, выделять детали, признаки 5.1.2.4 дорисовывать изображение относительно оси симметрии 5.1.2.5 измерять длину в мм, см, дм, м 5.1.2.6 выделять признаки и описывать предметы, живые объекты, пейзажи (5-9 классы) 5.1.2.7 узнавать скрытые объекты и изображения по части, элементу 5.1.2.8 конструировать из счетных палочек по образцу, словесной инструкции 5.1.2.9 моделировать фигуры из деталей 5.1.2.10 вести руку по заданной траектории	6.1.2.1 составлять предметные картинки из 6-8 частей 6.1.2.2 дописывать недостающие элементы в букве 6.1.2.3 различать оттенки цветов 6.1.2.4 различать сложные объемные и плоские формы 6.1.2.5 узнавание букв, цифр, предметов в контурных изображениях 6.1.2.6 находить сходство и различия в предметах и на картинках 6.1.2.7 различать положение в пространстве: горизонтальное, вертикальное, наклонное 6.1.2.8 дорисовывать изображение, соблюдая ось симметрии 6.1.2.9 конструировать из счетных палочек по образцу, словесной инструкции 6.1.2.10 узнавать заданную букву в ряду букв, изображенных разным шрифтом	7.1.2.1 различать геометрические объемные и плоские форма (ромб-параллелограмм) 7.1.2.2 находить различия и сходства людей, животных, объектов окружающей действительности 7.1.2.3 узнавать буквы, цифры, предметы в наложенных изображениях 7.1.2.4 дорисовывать изображение, соблюдая ось симметрии 7.1.2.5 находить в заданном окружении предметов, похожих на геометрические фигуры 7.1.2.6 моделировать сложные фигуры из деталей 7.1.2.7 дописывать недостающие элементы в букве	8.1.2.1 ранжировать предметы по нескольким параметрам величины: длина, ширина (сериация) 8.1.2.2 различать наложенные или зашумленные изображения 8.1.2.3 копирование сложных фигур 8.1.2.4 рисовать сложные орнаменты по образцу	9.1.2.1 различать наложенные или зашумленные изображения и обводить их 9.1.2.2 различать наложенные, перечеркнутые и зашумленные изображения 9.1.2.3 рисовать сложные орнаменты по памяти
1.3 Развитие пространственной ориентировки.	5.1.3.1 определять на картинках, какой рукой действует персонаж, с какой стороны он стоит 5.1.3.2 ориентироваться в схеме собственного тела (выше, чем …, между) 5.1.3.3 различать взаиморасположение объектов 5.1.3.4 описывать пространственные отношения 5.1.3.5 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера 5.1.3.6 конструировать по образцу, замыслу 5.1.3.7 ориентироваться в малом замкнутом пространстве: в классе, в спальни, в туалете, в раздевалке, в учебных кабинетах. 5.1.3.8 ориентироваться в большом пространстве: в здании столовой, актовом, спортивном и тренажерном зале, на этажах и в коридорах 5.1.3.9 ориентироваться на пришкольном участке: территории участка, детской и спортивных площадках 5.1.3.10 различать правую и левую сторону в схеме собственного тела, на людях, объектах	6.1.3.1 ориентироваться в схеме собственного тела (ближе, чем …) 6.1.3.2 проводить линии по образцу в определенном направлении 6.1.3.3 делить плоские геометрические фигуры на части 6.1.3.4 зеркально воспроизводить движения 6.1.3.5 конструировать по образцу, схеме 6.1.3.6 копировать изображения 6.1.3.7 узнавать объекты, находящиеся в необычном положении, в измененных пространственных отношениях к объектам 6.1.3.8 ориентироваться в местах общественного назначения: магазин, аптека, почта, поликлиника 6.1.3.9 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов 6.1.3.10 воспроизводить пространственные отношения по словесной инструкции 6.1.3.11 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов	7.1.3.1 составлять схему конструкции 7.1.3.2 рисовать заданные объекты на песке, воде, в воздухе 7.1.3.3 выполнять пространственные диктанты 7.1.3.4 копировать изображения (отсроченно) 7.1.3.5 ориентироваться в помещении с закрытыми глазами 7.1.3.6 ориентироваться на макете 7.1.3.7 ориентироваться на прилегающих к школе улицах: расположение улиц относительно сторон света, определение и анализ перекрестков (пересечение улиц) 7.1.3.8 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов 7.1.3.9 определять свое место по отношению к соседу (слева-справа, сзади-спереди) 7.1.3.10 ориентироваться по сторонам света: север, юг, запад, восток 7.1.3.11 ориентироваться на прилегающих к школе улицах	8.1.3.1 рисовать, проходить лабиринты по схеме 8.1.3.2 конструировать по словесной инструкции 8.1.3.3 рисовать двумя руками одновременно 8.1.3.4 составлять сложные конструкции по образцу 8.1.3.5 составлять планы, чертежи комнаты 8.1.3.6 составлять картины из пазлов 8.1.3.7 проявлять метрические представления (насколько далеко находится предмет) 8.1.3.8 составлять фигуры из домино, тримино, тетрамино, пентамино 8.1.3.9 чертить развертку куба, прямоугольного параллелепипеда 8.1.3.10 ориентироваться на географической карте 8.1.3.11 проявлять координатные представления (где, с какой стороны) 8.1.3.12 проявлять топологические представления (где находится предмет) 8.1.3.13 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов	9.1.3.1 двигательные диктант (2 шага вперед, повернись налево ….) 9.1.3.2 составлять сюжетные картины из пазлов 9.1.3.3 конструировать по словесной инструкции, схеме, чертежу 9.1.3.4 копировать и штриховать сложные изображения двумя руками по очереди 9.1.3.5 определять различия, сходства между объектами по признаку их пространственного расположения 9.1.3.6 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов 9.1.3.7 проявлять координатные представления (где, с какой стороны) 9.1.3.8 проявлять метрические представления (насколько далеко находится предмет)
1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.1 решать задачи на нахождение начала, конца и продолжительности события (на примерах из повседневной жизни) 5.1.4.2 нарисовать собственный режим дня 5.1.4.3 составлять план дня 5.1.4.4 определять время по часам	6.1.4.1 использовать единицы измерения времени в различных видах деятельности 6.1.4.2 определять последовательность событий (раньше, потом) 6.1.4.3 составлять календарь событий на неделю, месяц 6.1.4.4 описывать события от начала к концу 6.1.4.5 составлять собственный режим дня 6.1.4.6 находить даты в календаре: собственный день рождения	7.1.4.1 определять время по разным часам 7.1.4.2 определять длительность интервала времени по часам 7.1.4.3 понимать временную последовательность 7.1.4.4 определять последовательность событий собственной жизни (позже, перед тем, как) 7.1.4.5 строить координатные временные представления (прошлое – настоящее – будущее) 7.1.4.6 находить даты в календаре: дни рождения близких, друзей	8.1.4.1 изображать ленту времени одного столетия, одного тысячелетия (на материале истории Казахстана) 8.1.4.2 вести дневник событий (личного, класса, школы) 8.1.4.3 описывать события от начала к концу и от конца к началу 8.1.4.4 составлять хронологию событий из собственной жизни 8.1.4.5 находить даты в календаре: дни рождения близких, друзей 8.1.4.6 понимать временную последовательность	9.1.4.1 определять длительность интервала времени 9.1.4.2 находить даты в календаре: день рождения, дни рождения близких, друзей, праздники, начало учебного года или планируемого путешествия. 9.1.4.3 описывать события в обратном порядке 9.1.4.4 находить даты в календаре: праздники, начало учебного года
1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.1 узнавать наощупь знакомые предметы 5.1.5.2 различать вес предметов 5.1.5.3 локализовать прикосновения 5.1.5.4 различать температуру предметов и объектов окружающей действительности 5.1.5.5 распознавать на ощупь поверхность, текстуру материала	6.1.5.1 описывать температурные ассоциации 6.1.5.2 воспроизводить, называть "написанные" на руке или спине буквы и цифры (на обеих сторонах) 6.1.5.3 распознавать наощупь материалы и предметы с разной фактурой поверхности (гладкие, шершавые, ребристые, колючие, мягкие) по образцу 6.1.5.4 проецировать локализацию прикосновения	7.1.5.1 воспроизводить, называть "написанные" на руке или спине буквы и цифры (на обеих сторонах) 7.1.5.2 локализовать прикосновения в двух местах 7.1.5.3 находить наощупь материалы и предметы с разной фактурой поверхности по словесной инструкции 7.1.5.4 узнавать наощупь форму предмета	8.1.5.1 различать материалы и предметы с разной фактурой поверхности 8.1.5.2 узнавать наощупь буквы и цифры	9.1.5.1 описывать ощущения от прикосновения к различным предметам
1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.1 узнавать продукты питания и блюда на вкус 5.1.6.2 узнавать различные запахи 5.1.6.3 оценивать запахи (приятный-неприятный) 5.1.6.4 узнавать и называть запахи (цветочный, косметический)	6.1.6.1 узнавать состав блюд на вкус 6.1.6.2 описывать вкус продуктов и блюд (вкусно, ароматно, сытно) 6.1.6.3 оценивать запахи (приятный-неприятный, любимый)	7.1.6.1 узнавать и называть запахи (дерево, кожа, металл) 7.1.6.2 узнавать и называть запахи (цветочный, косметический)

2) "Развитие двигательной сферы":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс
2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 5.2.1.2 выполнять упражнения пальчиковой гимнастики 5.2.1.3 воспроизводить ручные позы 5.2.1.4 воспроизводить действия с каким-либо реальным предметом 5.2.1.5 заштриховывать геометрические фигуры, изображения 5.2.1.6 закрашивать изображения карандашами, красками, мелом 5.2.1.7 нанизывание /разбирание бус на нитку 5.2.1.8 лепить из пластилина 5.2.1.9 рисовать пальцами на сыром и сухом песке, воде, в воздухе 5.2.1.10 сортировать мелкие предметы различными захватами 5.2.1.11 выкладывать мозаики по образцу 5.2.1.12 складывать бумажные фигурки (оригами) 5.2.1.13 обводить клетки под диктовку 5.2.1.14 обводить, закрашивать трафареты 5.2.1.15 перебирать косточки, крупу, орехи 5.2.1.16 скручивать ленты, шнуровать, застегивать пуговицы 5.2.1.17 обводить контуры изображений правой и левой рукой 5.2.1.18 откручивать/закручивать крышки, перекладывать карандаши 5.2.1.19 рационально пользоваться двумя руками	6.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 6.2.1.2 выполнять упражнения пальчиковой гимнастики 6.2.1.3 воспроизводить ручные позы 6.2.1.4 воспроизводить действия с каким-либо реальным предметом 6.2.1.5 заштриховывать геометрические фигуры, изображения 6.2.1.6 закрашивать изображения карандашами, красками, мелом 6.2.1.7 нанизывание мелких бус на нитку 6.2.1.8 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе 6.2.1.9 сортировка мелких предметов различными захватами 6.2.1.10 выкладывать мозаики по образцу, замыслу, схеме, рисунку 5.2.1.11 перебирать косточки, откручивать/закручивать крышки, перекладывать карандаши 5.2.1.12 скручивать ленты, шнуровать, застегивать пуговицы 5.2.1.13 обводить карандашом контуры изображений правой и левой рукой, не отрывая карандаш 6.2.1.14 играть в теневой театр 6.2.1.15 рационально пользоваться двумя руками 6.2.1.16 рисовать вальдорфские формы	7.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 7.2.1.2 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе 7.2.1.3 рисовать двумя руками (обе руки рисуют справа налево) 7.2.1.4 изображать пальцами рук фигуры, буквы и цифры 7.2.1.5 обводить карандашом контуры изображений правой и левой рукой, не отрывая карандаш 7.2.1.6 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе	8.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 8.2.1.2 рисовать двумя руками (правая рука слева направо, а левая - справа налево)
2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения 5.2.2.2 имитировать жесты, движения 5.2.2.3 изображать с помощью пантомимики различных животных, персонажей, действия 5.2.2.4 изображать с помощью пантомимики различных животных	6.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения 6.2.2.2 имитировать жесты, движения, мимику, голоса, речь окружения 6.2.2.3 изображать с помощью пантомимики различных животных, персонажей, действия	7.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения 7.2.2.2 изображать с помощью пантомимики различных персонажей, действия, героев и сюжеты из фильмов 7.2.2.3 изображать всем телом фигуры, буквы и цифры	8.2.2.1 изображать всем телом фигуры, буквы и цифры

3) "Развитие интеллектуальной сферы":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Развитие памяти	5.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, выделение опорных пунктов 5.3.1.2 воспроизводить отсроченно геометрические узоры, изображения 5.3.1.3 воспроизводить отсроченно движения, их последовательность 5.3.1.4 воспроизводить отсроченно ряд слов (5-8) 5.3.1.5 читать наизусть стихи 5.3.1.6 запоминать места расположения предметов (включение в ряд) 5.3.1.7 списывать с доски 5.3.1.8 рисовать, лепить, конструировать по образцу 5.3.1.9 выполнять словесные инструкции 5.3.1.10 воспроизводить позы, жесты 5.3.1.11 выявлять изменения в расположении предметов	6.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, план, пиктограммы, картинки 6.3.1.2 воспроизводить отсроченно фразы 6.3.1.3 читать наизусть стихи 6.3.1.4 отсроченно воспроизводить геометрический узор, рисунок 6.3.1.5 запоминать места расположения предметов на полотне (в пределах 9) 6.3.1.6 воспроизводить отсроченно ряд слов (до 10), 6.3.1.7 рисовать, лепить списывать с доски, конструировать по образцу 6.3.1.8 отсроченно описывать сюжетную картинку по вопросам 6.3.1.9 выполнять серию словесных инструкций 6.3.1.10 выявлять изменения в расположении предметов	7.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, план, пиктограммы, картинки 7.3.1.2 воспроизводить отсроченно текст 7.3.1.3 читать наизусть стихи 7.3.1.4 воспроизводить ряд слов 7.3.1.5 отсроченно воспроизводить геометрический узор, рисунок, конструкцию 7.3.1.6 отсроченно воспроизводить движения 7.3.1.7 выполнять серию сложных словесных инструкций 7.3.1.8 воспроизводить рисунок по образцу	8.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, опорные пункты, план, пиктограммы, картинки, зарисовки 8.3.1.2 читать наизусть стихи 8.3.1.3 воспроизводить прослушанный текст 8.3.1.4 воспроизводить прочитанный текст 8.3.1.5 отсроченно воспроизводить последовательность движений 8.3.1.6 отсроченно описывать сюжетную картинку 8.3.1.7 воспроизводить рисунок по словесному описанию 8.3.1.8 выполнять серию словесных инструкций (сложные) 8.3.1.9 выполнять серию сложных словесных инструкций	9.3.1.1 читать наизусть стихи и тексты 9.3.1.2 отсроченно воспроизводить прослушанный текст 9.3.1.3 воспроизводить прочитанный текст 9.3.1.4 использовать приемы смысловой обработки запоминаемого материала 9.3.1.5 использовать мнемические опоры для запоминания речевого материала 9.3.1.6 выполнять серию словесных инструкций (сложные) 9.3.1.7 описывать свой день (устно и письменно) 9.3.1.8 пересказывать содержание мультфильма и фильма
3.2 Развитие речи и мышления	5.3.2.1 производить сериацию людей по возрасту 5.3.2.2 знать назначение предметов 5.3.2.3 выделять предметы из группы разнородных и однородных предметов 5.3.2.4 выделять основной признак предмета 5.3.2.5 выделять общий признак /признаки классификации 5.3.2.6 определять причины, вызывающие следствие 5.3.2.7 наблюдать и анализировать события в семье, классе 5.3.2.8 анализировать собственные продукты деятельности 5.3.2.9 исключать один предмет, не имеющий признака, общего для остальных ("Четвертый лишний") 5.3.2.10 решать задания по типу Матриц Равена 5.3.2.11 сравнивать предметы, людей, животных 5.3.2.12 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 5.3.2.13 систематизировать аналоги по группам 5.3.2.14 прогнозировать результаты деятельности и события 5.3.2.15 планировать собственную деятельность 5.3.2.16 сравнивать свойства предметов (молоко жидкое, а сметана) 5.3.2.17 понимать содержание песен, мультфильмов, фильмов 5.3.2.18 использовать личные вспомогательные средства для коммуникации	6.3.2.1 анализировать продукты деятельности одноклассников 6.3.2.2 знать способ применения инструментов и предметов 6.3.2.3 классифицировать предметы по величине по обобщающему слову (увеличение числа градаций) 6.3.2.4 анализировать события из собственной жизни 6.3.2.5 объяснять целесообразность тех или иных действий 6.3.2.6 решать задания по типу Матриц Равена 6.3.2.7 имитировать жесты, движения, голоса животных, речь окружения 6.3.2.8 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 6.3.2.9 находить аналоги к предметам и явлениям 6.3.2.10 знать способы применения предметов 6.3.2.11 составлять слова из слогов 6.3.2.12 понимать содержание сюжетных изображений 6.3.2.13 прогнозировать результаты деятельности и события 6.3.2.14 планировать и анализировать собственную деятельность 6.3.2.15 оценивать результаты собственной деятельности 6.3.2.16 понимать речевые знаково-символические сообщения 6.3.2.17 выделять ключевые слова в рассказе	7.3.2.1 ранжировать предметы по двум признакам: цвету и оттенкам 7.3.2.2 ранжировать предметы по двум признакам: форме и цвету 7.3.2.3 классифицировать предметы по двум признакам: по форме и величине 7.3.2.4 определять возраст и пол людей на рисунках, фотографиях 7.3.2.5 фиксировать заданную "эмоциональную маску" 7.3.2.6 определять эмоциональное состояние и переживания людей по жестам, мимике, позам 7.3.2.7 решать задания по типу Матриц Равена 7.3.2.8 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 7.3.2.9 описывать ощущения от взаимодействий тела с внешним от него пространством (сыро, сухо, холодно) 7.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 7.3.2.11 планировать собственную деятельность 7.3.2.12 оценивать и анализировать результаты собственной деятельности 7.3.2.13 понимать речевые знаково-символические сообщения, передаваемых с помощью альтернативных и вспомогательных средств общения 7.3.2.14 наблюдать и анализировать события, поступки людей 7.3.2.15 выделять ключевые слова и фразы в рассказе	8.3.2.1 устанавливать закономерности в предложенном ряду (по цвету, форме, величине) 8.3.2.2 определять эмоциональное состояние и переживания людей на рисунках, фотографиях 8.3.2.3 понимать содержание серии сюжетных картинок (определение главных и второстепенных деталей, лиц, сюжета) 8.3.2.4 решать задания по типу Матриц Равена 8.3.2.5 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 8.3.2.6 составлять слова из предлагаемого набора букв 8.3.2.7 решать кроссворды 8.3.2.8 понимать смысл пословиц и поговорок 8.3.2.9 определять и анализировать причины, вызывающие следствие 8.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 8.3.2.11 наблюдать и анализировать события в семье, классе, школе 8.3.2.12 рассказывать о предпочтениях в литературе, киноискусстве, телевидении, музыке 8.3.2.13 описывать ощущения, идущие от внутреннего "мира" тела (голод, сытость, грусть) 8.3.2.14 наблюдать и анализировать события, поступки людей, их взаимоотношения 8.3.2.15 проявлять рациональный подход к действительности (оценивать проблему, советоваться, находить пути решения) 8.3.2.16 определять и анализировать причины, вызывающие следствие	9.3.2.1 раскладывать серию картин в логической последовательности 9.3.2.2 определять род занятий людей (профессий) на рисунках, фотографиях 9.3.2.3 одновременно показывать действия, которые совершает персонаж, и изображать эмоции на лице 9.3.2.4 решать задания по типу Матриц Равена 9.3.2.5 придумывать недостающие части рассказа 9.3.2.6 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 9.3.2.7 составлять предложения с случайными словами 9.3.2.8 составлять предложения из предлагаемого набора слов 9.3.2.9 понимать многозначность слова 9.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 9.3.2.11 определять и анализировать причины, вызывающие следствие 9.3.2.12 задавать себе вопросы "почему?" и "зачем?" и отвечать на них 9.3.2.13 обосновывать предпочтения в литературе, киноискусстве, телевидении, музыке 9.3.2.14 обсуждать с окружением события, телепередачи, фильмы 9.3.2.15 выделять ключевые события в рассказе 9.3.2.16 наблюдать и анализировать события в школе и мире, поступки людей, их взаимоотношения 9.3.2.17 проявлять рациональный подход к действительности (оценивать и обсуждать проблему, находить пути решения, советоваться и давать советы)
3.3 Развитие воображения	5.3.3.1 дорисовывать фигуры соединять разрезные картинки (пазлы) без образца 5.3.3.2 конструировать по собственному замыслу 5.3.3.3 имитировать повадки, голоса животных 5.3.3.4 узнавать предметы, людей, животных по описанию отдельных признаков или свойств 5.3.3.5 завершать фразы, предложения	6.3.3.1 узнавать объекты по описанию, по детали, по силуэту, по контуру 6.3.3.2 имитировать деятельность людей 6.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 6.3.3.4 конструировать по собственному замыслу, на заданную тему 6.3.3.5 дорисовывать фигуры, предметы, изображенияживотных	7.3.3.1 завершать предложения, рассказ или сказку 7.3.3.2 имитировать деятельность людей (профессии) 7.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 7.3.3.4 понимать содержание общественных ситуаций, песен, представлений 7.3.3.5 участвовать в театрализации литературных произведений	8.3.3.1 дорисовывать изображения животных, людей 8.3.3.2 завершать рассказ или сказку 8.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 8.3.3.4 узнавать объекты по по детали, по силуэту, по контуру 8.3.3.5 участвовать в коллективных творческих работах (рисование, лепка, мозаика)	9.3.3.1 рисовать фантастических животных 9.3.3.2 дорисовывать фигуры, предметы, изображения животных, людей 9.3.3.3 конструировать по собственному замыслу 9.3.3.4 рисовать необычных людей, ситуации 9.3.3.5 участвовать в театрализации литературных произведений (репетиции, выступление) 9.3.3.6 узнавать объекты по описанию
3.4 Развитие внимания	5.3.4.1 прослеживать взглядом какой-либо линии от ее начала до конца 5.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу и словесной инструкции 5.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте 5.3.4.4 выполнять корректурные задания с буквами 5.3.4.5 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом 5.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке 5.3.4.7 понимать, запоминать и выполнять правила игры 5.3.6.8 реагировать на определенный сигнал необходимой реакцией (стоп-упражнения)	6.3.4.1 выполнять графические диктанты по зрительному образцу 6.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте 6.3.4.3 понимать, запоминать и выполнять правила игры 6.3.4.4 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке 6.3.4.5 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами (корректурные пробы) 6.3.4.6 называть буквы в слове или алфавите в обратном и заданном порядке 6.3.4.7 прослеживать взглядом линию от ее начала до конца 6.3.4.8 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом	7.3.4.1 выполнять графические диктанты по словесной инструкции 7.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте 7.3.4.3 выполнять корректурные задания с цифрами, геометрическими фигурами (корректурные пробы) 7.3.4.4 считать в обратном и заданном порядке 7.3.4.5 кодировать текст 7.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке 7.3.4.7 распределять цифры, геометрические фигуры в определенном порядке 7.3.4.8 прослеживать взглядом какой-либо линии от ее начала до конца 7.3.4.9 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом	8.3.4.1 выполнять графические диктанты по словесной инструкции 8.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте 8.3.4.3 выполнять корректурные задания с чередованием правил 8.3.4.4 находить ошибки в тексте 8.3.4.5 считать в обратном и заданном порядке 8.3.4.6 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке 8.3.4.7 называть буквы в обратном и заданном порядке 8.3.4.8 описывать объекты по памяти 8.3.4.9 писать под диктовку с комментированием	9.3.4.1 воссоздавать переживание различных чувств: радости, страха, ярости, покоя, удивления, раскаяния 9.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу и слову 9.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте 9.3.4.4 решать примеры и задачи в уме 9.3.4.5 считать в обратном и заданном порядке 9.3.4.6 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами, геометрическими фигурами, с чередованием правил 9.3.4.7 описывать помещение, обучающихся с завязанными глазами

36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по предмету "Коррекция познавательной деятельности" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.

37. Распределение часов в четверти в подразделах варьируется по усмотрению учителя.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету "Коррекция познавательной деятельности" для 5-9 классов по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Коррекция познавательной деятельности" для обучающихся с легкой умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

1) 5 класс:

таблица 1

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	5.1.1.1 различать шепотную речь (слова и фразы); 5.1.1.2 различать голоса животных
	1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.1 составлять предметные картинки из 4-6 частей; 5.1.2.2 сравнивать предметы, изображения, находить различия и сходства
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	5.1.3.1 определять на картинках, какой рукой действует персонаж, с какой стороны он стоит; 5.1.3.2 ориентироваться в схеме собственного тела (выше, чем …, между)
	1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.1 решать задачи на нахождение начала, конца и продолжительности события (на примерах из повседневной жизни)
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.1 узнавать наощупь знакомые предметы
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.1 узнавать продукты питания и блюда на вкус
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы; 5.2.1.2 выполнять упражнения пальчиковой гимнастики; 5.2.1.3 воспроизводить ручные позы; 5.2.1.4 воспроизводить действия с каким-либо реальным предметом
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	5.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, выделение опорных пунктов; 5.3.1.2 воспроизводить отсроченно геометрические узоры, изображения; 5.3.1.3 воспроизводить отсроченно движения, их последовательность
	3.2 Развитие речи и мышления	5.3.2.1 производить сериацию людей по возрасту; 5.3.2.2 знать назначение предметов; 5.3.2.3 выделять предметы из группы разнородных и однородных предметов; 5.3.2.4 выделять основной признак предмета
	3.3 Развитие воображения	5.3.3.1 дорисовывать фигуры соединять разрезные картинки (пазлы) без образца
	3.4 Развитие внимания	5.3.4.1 прослеживать взглядом какой-либо линии от ее начала до конца; 5.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу и словесной инструкции
2 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	5.1.1.3 различать звуки природы; 5.1.1.4 различать социально значимые бытовые, городские шумы
	1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.3 различать геометрические формы, выделять детали, признаки; 5.1.2.4 дорисовывать изображение относительно оси симметрии; 5.1.2.5 измерять длину в мм, см, дм, м
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	5.1.3.3 различать взаиморасположение объектов; 5.1.3.4 описывать пространственные отношения; 5.1.3.5 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера
	1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.2 нарисовать собственный режим дня
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.2 различать вес предметов
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.2 узнавать различные запахи
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.5 заштриховывать геометрические фигуры, изображения; 5.2.1.6 закрашивать изображения карандашами, красками, мелом; 5.2.1.7 нанизывание /разбирание бус на нитку 5.2.1.8 лепить из пластилина
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.2 имитировать жесты, движения
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	5.3.1.4 воспроизводить отсроченно ряд слов (5-8); 5.3.1.5 читать наизусть стихи; 5.3.1.6 запоминать места расположения предметов (включение в ряд)
	3.2 Развитие речи и мышления	5.3.2.5 выделять общий признак /признаки классификации; 5.3.2.6 определять причины, вызывающие следствие; 5.3.2.7 наблюдать и анализировать события в семье, классе; 5.3.2.8 анализировать собственные продукты деятельности
	3.3 Развитие воображения	5.3.3.2 конструировать по собственному замыслу
	3.4 Развитие внимания	5.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте; 5.3.4.4 выполнять корректурные задания с буквами
3 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	5.1.1.5 различать на слух характеристики неречевых звучаний (количество, сила, высота, длительность); 5.1.1.6 различать и вопроизводить простые и сложные ритмы
	1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.6 выделять признаки и описывать предметы, живые объекты, пейзажи (5-9 классы); 5.1.2.7 узнавать скрытые объекты и изображения по части, элементу; 5.1.2.8 конструировать из счетных палочек по образцу, словесной инструкции
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	5.1.3.6 конструировать по образцу, замыслу; 5.1.3.7 ориентироваться в малом замкнутом пространстве: в классе, в спальни, в туалете, в раздевалке, в учебных кабинетах; 5.1.3.8 ориентироваться в большом пространстве: в здании столовой, актовом, спортивном и тренажерном зале, на этажах и в коридорах;
	1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.3 составлять план дня
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.3 локализовать прикосновения; 5.1.5.4 различать температуру предметов и объектов окружающей действительности
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.3 оценивать запахи (приятный-неприятный)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.9 рисовать пальцами на сыром и сухом песке, воде, в воздухе; 5.2.1.10 сортировать мелкие предметы различными захватами; 5.2.1.11 выкладывать мозаики по образцу; 5.2.1.12 складывать бумажные фигурки (оригами); 5.2.1.13 обводить клетки под диктовку; 5.2.1.14 обводить, закрашивать трафареты
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.3 изображать с помощью пантомимики различных животных, персонажей, действия
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	5.3.1.7 списывать с доски; 5.3.1.8 рисовать, лепить, конструировать по образцу; 5.3.1.9 выполнять словесные инструкции
	3.2 Развитие речи и мышления	5.3.2.9 исключать один предмет, не имеющий признака, общего для остальных ("Четвертый лишний"); 5.3.2.10 решать задания по типу Матриц Равена; 5.3.2.11 сравнивать предметы, людей, животных; 5.3.2.12 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки; 5.3.2.13 систематизировать аналоги по группам; 5.3.2.14 прогнозировать результаты деятельности и события
	3.3 Развитие воображения	5.3.3.3 имитировать повадки, голоса животных; 5.3.3.4 узнавать предметы, людей, животных по описанию отдельных признаков или свойств
	3.4 Развитие внимания	5.3.4.5 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом 5.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке
4 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	5.1.1.7 переводить информацию из зрительной в тактильную модальность ("Чудесный мешочек") 5.1.1.8 переводить информацию из слуховой в зрительную модальность (подбор картинки)
	1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.9 моделировать фигуры из деталей 5.1.2.10 вести руку по заданной траектории
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	5.1.3.9 ориентироваться на пришкольном участке: территории участка, детской и спортивных площадках 5.1.3.10 различать правую и левую сторону в схеме собственного тела, на людях, объектах
	1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.4 определять время по часам
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.5 распознавать на ощупь поверхность, текстуру материала
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.4 узнавать и называть запахи (цветочный, косметический)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.15 перебирать косточки, крупу, орехи 5.2.1.16 скручивать ленты, шнуровать, застегивать пуговицы 5.2.1.17 обводить контуры изображений правой и левой рукой 5.2.1.18 откручивать/закручивать крышки, перекладывать карандаши 5.2.1.19 рационально пользоваться двумя руками
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.4 изображать с помощью пантомимики различных животных
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	5.3.1.10 воспроизводить позы, жесты 5.3.1.11 выявлять изменения в расположении предметов
	3.2 Развитие речи и мышления	5.3.2.15 планировать собственную деятельность 5.3.2.16 сравнивать свойства предметов (молоко жидкое, а сметана) 5.3.2.17 понимать содержание песен, мультфильмов, фильмов 5.3.2.18 использовать личные вспомогательные средства для коммуникации
	3.3 Развитие воображения	5.3.3.5 завершать фразы, предложения
	3.4 Развитие внимания	5.3.4.7 понимать, запоминать и выполнять правила игры 5.3.6.8 реагировать на определенный сигнал необходимой реакцией (стоп-упражнения)

2) 6 класс:

таблица 2

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	6.1.1.1 различать шепотную речь (слова и фразы), отвечать шепотом
	1.2 Развитие зрительного восприятия	6.1.2.1 составлять предметные картинки из 6-8 частей 6.1.2.2 дописывать недостающие элементы в букве
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	6.1.3.1 ориентироваться в схеме собственного тела (ближе, чем …) 6.1.3.2 проводить линии по образцу в определенном направлении 6.1.3.3 делить плоские геометрические фигуры на части
	1.4 Развитие временной ориентировки	6.1.4.1 использовать единицы измерения времени в различных видах деятельности
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	6.1.5.1 описывать температурные ассоциации
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	6.1.6.1 узнавать состав блюд на вкус
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	6.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 6.2.1.2 выполнять упражнения пальчиковой гимнастики 6.2.1.3 воспроизводить ручные позы 6.2.1.4 воспроизводить действия с каким-либо реальным предметом
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	6.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	6.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, план, пиктограммы, картинки 6.3.1.2 воспроизводить отсроченно фразы 6.3.1.3 читать наизусть стихи
	3.2 Развитие речи и мышления	6.3.2.1 анализировать продукты деятельности одноклассников 6.3.2.2 знать способ применения инструментов и предметов 6.3.2.3 классифицировать предметы по величине по обобщающему слову (увеличение числа градаций) 6.3.2.4 анализировать события из собственной жизни
	3.3 Развитие воображения	6.3.3.1 узнавать объекты по описанию, по детали, по силуэту, по контуру
	3.4 Развитие внимания	6.3.4.1 выполнять графические диктанты по зрительному образцу 6.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте
2 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	6.1.1.2 различать на слух различные характеристики речевых звучаний (количество, сила, высота, длительность, ритм) 6.1.1.3 различать на слух характеристики неречевых и речевых звучаний (количество, сила, высота, длительность)
	1.2 Развитие зрительного восприятия	6.1.2.3 различать оттенки цветов 6.1.2.4 различать сложные объемные и плоские формы 6.1.2.5 узнавание букв, цифр, предметов в контурных изображениях
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	6.1.3.4 зеркально воспроизводить движения 6.1.3.5 конструировать по образцу, схеме 6.1.3.6 копировать изображения
	1.4 Развитие временной ориентировки	6.1.4.2 определять последовательность событий (раньше, потом) 6.1.4.3 составлять календарь событий на неделю, месяц
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	6.1.5.2 воспроизводить, называть "написанные" на руке или спине буквы и цифры (на обеих сторонах)
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	6.1.6.2 описывать вкус продуктов и блюд (вкусно, ароматно, сытно)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	6.2.1.5 заштриховывать геометрические фигуры, изображения 6.2.1.6 закрашивать изображения карандашами, красками, мелом 6.2.1.7 нанизывание мелких бус на нитку 6.2.1.8 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	6.2.2.2 имитировать жесты, движения, мимику, голоса, речь окружения
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	6.3.1.4 отсроченно воспроизводить геометрический узор, рисунок 6.3.1.5 запоминать места расположения предметов на полотне (в пределах 9)
	3.2 Развитие речи и мышления	6.3.2.5 объяснять целесообразность тех или иных действий 6.3.2.6 решать задания по типу Матриц Равена 6.3.2.7 имитировать жесты, движения, голоса животных, речь окружения 6.3.2.8 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки
	3.3 Развитие воображения	6.3.3.2 имитировать деятельность людей
	3.4 Развитие внимания	6.3.4.3 понимать, запоминать и выполнять правила игры 6.3.4.4 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке
3 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	6.1.1.4 различать и вопроизводить сложные ритмы 6.1.1.5 переводить информацию из слуховой в тактильную модальность модальность ("Чудесный мешочек")
	1.2 Развитие зрительного восприятия	6.1.2.6 находить сходство и различия в предметах и на картинках 6.1.2.7 различать положение в пространстве: горизонтальное, вертикальное, наклонное 6.1.2.8 дорисовывать изображение, соблюдая ось симметрии
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	6.1.3.7 узнавать объекты, находящиеся в необычном положении, в измененных пространственных отношениях к объектам 6.1.3.8 ориентироваться в местах общественного назначения: магазин, аптека, почта, поликлиника 6.1.3.9 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов
	1.4 Развитие временной ориентировки	6.1.4.4 описывать события от начала к концу
	1.4 Развитие временной ориентировки	6.1.4.5 составлять собственный режим дня
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	6.1.5.3 распознавать наощупь материалы и предметы с разной фактурой поверхности (гладкие, шершавые, ребристые, колючие, мягкие) по образцу
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	6.1.6.3 оценивать запахи (приятный-неприятный, любимый)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	6.2.1.9 сортировка мелких предметов различными захватами 6.2.1.10 выкладывать мозаики по образцу, замыслу, схеме, рисунку 6.2.1.11 перебирать косточки, откручивать/закручивать крышки, перекладывать карандаши 6.2.1.12 скручивать ленты, шнуровать, застегивать пуговицы 6.2.1.13 обводить карандашом контуры изображений правой и левой рукой, не отрывая карандаш
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	6.2.2.3 изображать с помощью пантомимики различных животных, персонажей, действия
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	6.3.1.6 воспроизводить отсроченно ряд слов (до 10) 6.3.1.7 рисовать, лепить списывать с доски, конструировать по образцу 6.3.1.8 отсроченно описывать сюжетную картинку по вопросам
	3.2 Развитие речи и мышления	6.3.2.9 находить аналоги к предметам и явлениям 6.3.2.10 знать способы применения предметов 6.3.2.11 составлять слова из слогов 6.3.2.12 понимать содержание сюжетных изображений 6.3.2.13 прогнозировать результаты деятельности и события
	3.3 Развитие воображения	6.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 6.3.3.4 конструировать по собственному замыслу, на заданную тему
	3.4 Развитие внимания	6.3.4.5 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами (корректурные пробы) 6.3.4.6 называть буквы в слове или алфавите в обратном и заданном порядке
4 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	6.1.1.6 переводить информацию из тактильной в зрительную модальность ("Чудесный мешочек")
	1.2 Развитие зрительного восприятия	6.1.2.9 конструировать из счетных палочек по образцу, словесной инструкции 6.1.2.10 узнавать заданную букву в ряду букв, изображенных разным шрифтом
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	6.1.3.10 воспроизводить пространственные отношения по словесной инструкции 6.1.3.11 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов
	1.4 Развитие временной ориентировки	6.1.4.6 находить даты в календаре: собственный день рождения
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	6.1.5.4 проецировать локализацию прикосновения
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	6.2.1.14 играть в теневой театр 6.2.1.15 рационально пользоваться двумя руками 6.2.1.16 рисовать вальдорфские формы
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	6.3.1.9 выполнять серию словесных инструкций 6.3.1.10 выявлять изменения в расположении предметов
	3.2 Развитие речи и мышления	6.3.2.14 планировать и анализировать собственную деятельность 6.3.2.15 оценивать результаты собственной деятельности 6.3.2.16 понимать речевые знаково-символические сообщения 6.3.2.17 выделять ключевые слова в рассказе
	3.3 Развитие воображения	6.3.3.5 дорисовывать фигуры, предметы, изображенияживотных
	3.4 Развитие внимания	6.3.4.7 прослеживать взглядом линию от ее начала до конца 6.3.4.8 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом

3) 7 класс:

таблица 3

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	7.1.1.1 различать на слух детский, мужской и женский голоса
	1.2 Развитие зрительного восприятия	7.1.2.1 различать геометрические объемные и плоские форма (ромб-параллелограмм) 7.1.2.2 находить различия и сходства людей, животных, объектов окружающей действительности
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	7.1.3.1 составлять схему конструкции 7.1.3.2 рисовать заданные объекты на песке, воде, в воздухе 7.1.3.3 выполнять пространственные диктанты
	1.4 Развитие временной ориентировки	7.1.4.1 определять время по разным часам 7.1.4.2 определять длительность интервала времени по часам
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	7.1.5.1 воспроизводить, называть "написанные" на руке или спине буквы и цифры (на обеих сторонах)
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	7.1.6.1 узнавать и называть запахи (дерево, кожа, металл)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	7.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы 7.2.1.2 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	7.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	7.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, план, пиктограммы, картинки 7.3.1.2 воспроизводить отсроченно текст
	3.2 Развитие речи и мышления	7.3.2.1 ранжировать предметы по двум признакам: цвету и оттенкам 7.3.2.2 ранжировать предметы по двум признакам: форме и цвету 7.3.2.3 классифицировать предметы по двум признакам: по форме и величине
	3.3 Развитие воображения	7.3.3.1 завершать предложения, рассказ или сказку
	3.4 Развитие внимания	7.3.4.1 выполнять графические диктанты по словесной инструкции 7.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте
2 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	7.1.1.2 различать на слух разговор и пение
	1.2 Развитие зрительного восприятия	7.1.2.3 узнавать буквы, цифры, предметы в наложенных изображениях 7.1.2.4 дорисовывать изображение, соблюдая ось симметрии
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	7.1.3.4 копировать изображения (отсроченно) 7.1.3.5 ориентироваться в помещении с закрытыми глазами 7.1.3.6 ориентироваться на макете
	1.4 Развитие временной ориентировки	7.1.4.3 понимать временную последовательность
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	7.1.5.2 локализовать прикосновения в двух местах
	1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	7.1.6.2 узнавать и называть запахи (цветочный, косметический)
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	7.2.1.3 рисовать двумя руками (обе руки рисуют справа налево)
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	7.2.2.2 изображать с помощью пантомимики различных персонажей, действия, героев и сюжеты из фильмов
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	7.3.1.3 читать наизусть стихи 7.3.1.4 воспроизводить ряд слов
	3.2 Развитие речи и мышления	7.3.2.4 определять возраст и пол людей на рисунках, фотографиях 7.3.2.5 фиксировать заданную "эмоциональную маску" 7.3.2.6 определять эмоциональное состояние и переживания людей по жестам, мимике, позам 7.3.2.7 решать задания по типу Матриц Равена
	3.3 Развитие воображения	7.3.3.2 имитировать деятельность людей (профессии)
	3.4 Развитие внимания	7.3.4.3 выполнять корректурные задания с цифрами, геометрическими фигурами (корректурные пробы) 7.3.4.4 считать в обратном и заданном порядке
3 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.2 Развитие зрительного восприятия	7.1.2.5 находить в заданном окружении предметов, похожих на геометрические фигуры 7.1.2.6 моделировать сложные фигуры из деталей
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	7.1.3.7 ориентироваться на прилегающих к школе улицах: расположение улиц относительно сторон света, определение и анализ перекрестков (пересечение улиц) 7.1.3.8 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов 7.1.3.9 определять свое место по отношению к соседу (слева-справа, сзади-спереди)
	1.4 Развитие временной ориентировки	7.1.4.4 определять последовательность событий собственной жизни (позже, перед тем, как) 7.1.4.5 строить координатные временные представления (прошлое – настоящее – будущее)
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	7.1.5.3 находить наощупь материалы и предметы с разной фактурой поверхности по словесной инструкции
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	7.2.1.4 изображать пальцами рук фигуры, буквы и цифры 7.2.1.5 обводить карандашом контуры изображений правой и левой рукой, не отрывая карандаш
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	7.2.2.3 изображать всем телом фигуры, буквы и цифры
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	7.3.1.5 отсроченно воспроизводить геометрический узор, рисунок, конструкцию 7.3.1.6 отсроченно воспроизводить движения
	3.2 Развитие речи и мышления	7.3.2.8 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 7.3.2.9 описывать ощущения от взаимодействий тела с внешним от него пространством (сыро, сухо, холодно) 7.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 7.3.2.11 планировать собственную деятельность
	3.3 Развитие воображения	7.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 7.3.3.4 понимать содержание общественных ситуаций, песен, представлений
	3.4 Развитие внимания	7.3.4.5 кодировать текст 7.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке 7.3.4.7 распределять цифры, геометрические фигуры в определенном порядке
4 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.2 Развитие зрительного восприятия	7.1.2.7 дописывать недостающие элементы в букве
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	7.1.3.10 ориентироваться по сторонам света: север, юг, запад, восток 7.1.3.11 ориентироваться на прилегающих к школе улицах
	1.4 Развитие временной ориентировки	7.1.4.6 находить даты в календаре: дни рождения близких, друзей
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	7.1.5.4 узнавать наощупь форму предмета
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	7.2.1.6 рисовать пальцами на песке, воде, в воздухе
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	7.3.1.7 выполнять серию сложных словесных инструкций 7.3.1.8 воспроизводить рисунок по образцу
	3.2 Развитие речи и мышления	7.3.2.12 оценивать и анализировать результаты собственной деятельности 7.3.2.13 понимать речевые знаково-символические сообщения, передаваемых с помощью альтернативных и вспомогательных средств общения 7.3.2.14 наблюдать и анализировать события, поступки людей 7.3.2.15 выделять ключевые слова и фразы в рассказе
	3.3 Развитие воображения	7.3.3.5 участвовать в театрализации литературных произведений
	3.4 Развитие внимания	7.3.4.8 прослеживать взглядом какой-либо линии от ее начала до конца 7.3.4.9 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом

4) 8 класс:

таблица 4

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	8.1.1.1 различать звучания музыкальных инструментов
	1.2 Развитие зрительного восприятия	8.1.2.1 ранжировать предметы по нескольким параметрам величины: длина, ширина (сериация)
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	8.1.3.1 рисовать, проходить лабиринты по схеме 8.1.3.2 конструировать по словесной инструкции 8.1.3.3 рисовать двумя руками одновременно
	1.4 Развитие временной ориентировки	8.1.4.1 изображать ленту времени одного столетия, одного тысячелетия (на материале истории Казахстана)
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	8.1.5.1 различать материалы и предметы с разной фактурой поверхности
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	8.2.1.1 массажировать себе ладони и пальцы
2. Развитие двигательной сферы	2.2 Развитие мимики и пантомимики	8.2.2.1 изображать всем телом фигуры, буквы и цифры
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	8.3.1.1 использовать способы запоминания материала: группировка, опорные пункты, план, пиктограммы, картинки, зарисовки 8.3.1.2 читать наизусть стихи
	3.2 Развитие речи и мышления	8.3.2.1 устанавливать закономерности в предложенном ряду (по цвету, форме, величине) 8.3.2.2 определять эмоциональное состояние и переживания людей на рисунках, фотографиях 8.3.2.3 понимать содержание серии сюжетных картинок (определение главных и второстепенных деталей, лиц, сюжета) 8.3.2.4 решать задания по типу Матриц Равена
	3.3 Развитие воображения	8.3.3.1 дорисовывать изображения животных, людей
	3.4 Развитие внимания	8.3.4.1 выполнять графические диктанты по словесной инструкции 8.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте
2 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.2 Развитие зрительного восприятия	8.1.2.2 различать наложенные или зашумленные изображения 8.1.2.3 копирование сложных фигур 8.1.2.4 рисовать сложные орнаменты по образцу
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	8.1.3.4 составлять сложные конструкции по образцу
		8.1.3.5 составлять планы, чертежи комнаты
		8.1.3.6 составлять картины из пазлов
		8.1.3.7 проявлять метрические представления (насколько далеко находится предмет)
	1.4 Развитие временной ориентировки	8.1.4.2 вести дневник событий (личного, класса, школы)
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	8.1.5.2 узнавать наощупь буквы и цифры
2. Развитие двигательной сферы	2.1 Развитие мелкой моторики	8.2.1.2 рисовать двумя руками (правая рука слева направо, а левая - справа налево)
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	8.3.1.3 воспроизводить прослушанный текст 8.3.1.4 воспроизводить прочитанный текст
	3.2 Развитие речи и мышления	8.3.2.5 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 8.3.2.6 составлять слова из предлагаемого набора букв 8.3.2.7 решать кроссворды 8.3.2.8 понимать смысл пословиц и поговорок
	3.3 Развитие воображения	8.3.3.2 завершать рассказ или сказку
	3.4 Развитие внимания	8.3.4.3 выполнять корректурные задания с чередованием правил 8.3.4.4 находить ошибки в тексте
3 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.3 Развитие пространственной ориентировки	8.1.3.8 составлять фигуры из домино, тримино, тетрамино, пентамино 8.1.3.9 чертить развертку куба, прямоугольного параллелепипеда 8.1.3.10 ориентироваться на географической карте 8.1.3.11 проявлять координатные представления (где, с какой стороны)
	1.4 Развитие временной ориентировки	8.1.4.3 описывать события от начала к концу и от конца к началу 8.1.4.4 составлять хронологию событий из собственной жизни 8.1.4.5 находить даты в календаре: дни рождения близких, друзей
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	8.3.1.5 отсроченно воспроизводить последовательность движений 8.3.1.6 отсроченно описывать сюжетную картинку 8.3.1.7 воспроизводить рисунок по словесному описанию
	3.2 Развитие речи и мышления	8.3.2.9 определять и анализировать причины, вызывающие следствие 8.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 8.3.2.11 наблюдать и анализировать события в семье, классе, школе 8.3.2.12 рассказывать о предпочтениях в литературе, киноискусстве, телевидении, музыке
	3.3 Развитие воображения	8.3.3.3 участвовать в театрализации литературных произведений 8.3.3.4 узнавать объекты по по детали, по силуэту, по контуру
	3.4 Развитие внимания	8.3.4.5 считать в обратном и заданном порядке 8.3.4.6 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке 8.3.4.7 называть буквы в обратном и заданном порядке
4 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.3 Развитие пространственной ориентировки	8.1.3.12 проявлять топологические представления (где находится предмет) 8.1.3.13 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов
	1.4 Развитие временной ориентировки	8.1.4.6 понимать временную последовательность
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	8.3.1.8 выполнять серию словесных инструкций (сложные) 8.3.1.9 выполнять серию сложных словесных инструкций
	3.2 Развитие речи и мышления	8.3.2.13 описывать ощущения, идущие от внутреннего "мира" тела (голод, сытость, грусть) 8.3.2.14 наблюдать и анализировать события, поступки людей, их взаимоотношения 8.3.2.15 проявлять рациональный подход к действительности (оценивать проблему, советоваться, находить пути решения) 8.3.2.16 определять и анализировать причины, вызывающие следствие
	3.3 Развитие воображения	8.3.3.5 участвовать в коллективных творческих работах (рисование, лепка, мозаика)
	3.4 Развитие внимания	8.3.4.8 описывать объекты по памяти 8.3.4.9 писать под диктовку с комментированием

5) 9 класс:

таблица 5

Разделы	Подразделы	Цели обучения
1 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.1 Развитие слухового восприятия	9.1.1.1 узнавать знакомые песни по отрывку, мелодии
	1.2 Развитие зрительного восприятия	9.1.2.1 различать наложенные или зашумленные изображения и обводить их
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	9.1.3.1 двигательные диктант (2 шага вперед, повернись налево) 9.1.3.2 составлять сюжетные картины из пазлов
	1.4 Развитие временной ориентировки	9.1.4.1 определять длительность интервала времени
	1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	9.1.5.1 описывать ощущения от прикосновения к различным предметам
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	9.3.1.1 читать наизусть стихи и тексты 9.3.1.2 отсроченно воспроизводить прослушанный текст
	3.2 Развитие речи и мышления	9.3.2.1 раскладывать серию картин в логической последовательности 9.3.2.2 определять род занятий людей (профессий) на рисунках, фотографиях 9.3.2.3 одновременно показывать действия, которые совершает персонаж, и изображать эмоции на лице 9.3.2.4 решать задания по типу Матриц Равена
	3.3 Развитие воображения	9.3.3.1 рисовать фантастических животных
	3.4 Развитие внимания	9.3.4.1 воссоздавать переживание различных чувств: радости, страха, ярости, покоя, удивления, раскаяния
2 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.2 Развитие зрительного восприятия	9.1.2.2 различать наложенные, перечеркнутые и зашумленные изображения
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	9.1.3.3 конструировать по словесной инструкции, схеме, чертежу
	1.4 Развитие временной ориентировки	9.1.3.4 копировать и штриховать сложные изображения двумя руками по очереди 9.1.4.2 находить даты в календаре: день рождения, дни рождения близких, друзей, праздники, начало учебного года или планируемого путешествия.
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	9.3.1.3 воспроизводить прочитанный текст 9.3.1.4 использовать приемы смысловой обработки запоминаемого материала
	3.2 Развитие речи и мышления	9.3.2.5 придумывать недостающие части рассказа 9.3.2.6 отгадывать загадки, решать логические задачи, головоломки 9.3.2.7 составлять предложения с случайными словами 9.3.2.8 составлять предложения из предлагаемого набора слов
	3.3 Развитие воображения	9.3.3.2 дорисовывать фигуры, предметы, изображения животных, людей 9.3.3.3 конструировать по собственному замыслу
	3.4 Развитие внимания	9.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу и слову 9.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте
3 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.2 Развитие зрительного восприятия	9.1.2.3 рисовать сложные орнаменты по памяти
	1.3 Развитие пространственной ориентировки	9.1.3.5 определять различия, сходства между объектами по признаку их пространственного расположения 9.1.3.6 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов и графических элементов
	1.4 Развитие временной ориентировки	9.1.4.3 описывать события в обратном порядке
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	9.3.1.5 использовать мнемические опоры для запоминания речевого материала 9.3.1.6 выполнять серию словесных инструкций (сложные)
	3.2 Развитие речи и мышления	9.3.2.9 понимать многозначность слова 9.3.2.10 прогнозировать и анализировать результаты деятельности и события 9.3.2.11 определять и анализировать причины, вызывающие следствие 9.3.2.12 задавать себе вопросы "почему?" и "зачем?" и отвечать на них 9.3.2.13 обосновывать предпочтения в литературе, киноискусстве, телевидении, музыке
	3.3 Развитие воображения	9.3.3.4 рисовать необычных людей, ситуации 9.3.3.5 участвовать в театрализации литературных произведений (репетиции, выступление)
	3.4 Развитие внимания	9.3.4.4 решать примеры и задачи в уме 9.3.4.5 считать в обратном и заданном порядке 9.3.4.6 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами, геометрическими фигурами, с чередованием правил
4 четверть
1. Развитие сенсорных процессов и пространственной ориентировки	1.3 Развитие пространственной ориентировки	9.1.3.7 проявлять координатные представления (где, с какой стороны)
	1.4 Развитие временной ориентировки	9.1.3.8 проявлять метрические представления (насколько далеко находится предмет) 9.1.4.4 находить даты в календаре: праздники, начало учебного года
3. Развитие интеллектуальной сферы	3.1 Развитие памяти	9.3.1.7 описывать свой день (устно и письменно) 9.3.1.8 пересказывать содержание мультфильма и фильма
	3.2 Развитие речи и мышления	9.3.2.14 обсуждать с окружением события, телепередачи, фильмы 9.3.2.15 выделять ключевые события в рассказе 9.3.2.16 наблюдать и анализировать события в школе и мире, поступки людей, их взаимоотношения 9.3.2.17 проявлять рациональный подход к действительности (оценивать и обсуждать проблему, находить пути решения, советоваться и давать советы)
	3.3 Развитие воображения	9.3.3.6 узнавать объекты по описанию
	3.4 Развитие внимания	9.3.4.7 описывать помещение, обучающихся с завязанными глазами

Приложение 534
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 534 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Письмо, чтение и развитие речи" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (с русским языком обучения)

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Письмо, чтение и развитие речи" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи": формирование у обучающихся доступных (невербальные и вербальные) средств общения, элементарных навыков чтения и письма.

3. Основные задачи учебного предмета:

1) развивать и совершенствовать навыки понимания обращенной речи;

2) формировать навыки коммуникации;

3) развивать и совершенствовать самостоятельную речь обучающихся;

4) развивать навыки элементарного чтения и письма;

5) формировать положительные эмоции, связанные с процессом обучения чтению и письму, мотивировать к речевой активности;

6) учить использовать полученные умения и навыки элементарного чтения и письма в жизненных ситуациях.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. В Программе сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями специальных педагогических подходов к организации образовательного процесса.

5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы используются для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса.

6. Основным требованием к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося. Такой подход способствует приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, личностных качеств, которые направлены на реализацию потенциальных возможностей обучающихся. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотрудничества с учителем и сверстниками.

7. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, в различных сочетаниях создающие предпосылки для сотрудничества участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.

8. Специальные подходы к организации образовательного процесса направлены на организацию обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью как ситуацию ежедневного общения в контексте реальной предметно-практической деятельности, конкретных дел и событий, когда происходит активный обмен знаниями, способами деятельности.

9. Программа ориентирует учителя на развитие активности обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации наблюдений, предметно-практической, игровой, учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера. Проектная деятельность учебного и воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организуется под руководством учителя, в партнерстве с родителями.

10. В Программе сформулирована предполагаемая система целей обучения, которые служат ориентировочной основой для определения содержания учебного предмета и которыми руководствуется учитель при создании индивидуальных программ обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

11. Содержание Программы для обучающихся с умеренной умственной отсталостью носит рекомендательный характер, педагог имеет право вносить изменения в содержание и темп обучения учащегося в соответствии с его возможностями и потребностями.

12. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено индивидуальным образовательным целям и учитывает возможности каждого обучающегося участвовать в коллективной деятельности в классе и школе, внося посильный вклад в общее дело.

13. Обучение обучающихся с умеренной умственной отсталостью понимается в широком смысле и относится к сфере формирования предметных знаний, к формированию более значимых для этой категории обучающихся жизненных навыков.

14. Учебный предмет "Письмо, чтение и развитие речи" является интегрированным курсом, включающим разделы: развитие устной речи, формирование графомоторных навыков и письма, элементы чтения.

15. Программное содержание на основной ступени обучения выступает как средство развития коммуникативных умений обучающихся, в вербальной и невербальной формах. Обучение направлено на развитие регулирующей и коммуникативной функций речи.

16. С учетом значительных различий индивидуальных возможностей обучающихся ожидается, что часть обучающихся к концу 9 класса овладеет простейшими навыками написания отдельных слов и коротких предложений письменными, а иногда и печатными буквами. Другие обучающиеся научатся списывать слова и предложения с готового текста. Обучающиеся, у которых не формируются предпосылки к овладению письмом и чтением, будут выполнять доступные коммуникативные упражнения.

17. Межпредметные связи устанавливаются также с предметами: "Мир вокруг", "Человек и мир", "Социально-бытовая ориентировка".

18. В основе подходов к организации учебного процесса обучающихся с умеренной умственной отсталостью лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

19. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания обучающегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы:

1) обеспечение возможности развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития обучающегося, с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения. Признание минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении;

2) самостоятельный выбор педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений;

3) создание соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся. Помещения для организации занятий преобразуются в пространство, отражающее различные жизненные ситуации. Предметная среда периодически меняется вслед за изменением потребностей обучающихся;

4) интегрированный характер ежедневной деятельности обучающихся в школе. Учебный предмет носит интегрированный характер;

5) развитие мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся имеются место специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые в каждом конкретном случае компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению пониманием речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся;

6) социализирующая направленности учебно-воспитательного процесса: введение обучающихся в более сложную социальную среду за пределами школы.

20. В обучении письму и чтению обучающихся ведущее место занимают практические и наглядные методы. Словесные методы играют меньшую роль. Они дополняют наглядные методы обучения и собственную деятельность обучающихся. Учитель тщательно продумывает виды конкретных упражнений, способы и место их проведения в классной комнате.

21. Занятия по развитию речи начинают с формирования зрительного и слухового восприятия обучающегося. Обучающихся продолжают учить слушать речь педагога, фиксировать взгляд на лице говорящего, смотреть в лицо собеседника.

22. Активизацию речи обучающихся осуществляют в ходе практической деятельности с предметами, наглядной ситуации. Развитие речи и познание окружающего мира составляют единое целое. Речь обучающегося развивается в контексте окружающих его предметов и производимых с ними действий.

23. На уроках педагог проводит работу над развитием понимания и практическим усвоением грамматических форм и категорий языка. Овладение грамматическим строем речи идет одновременно с обогащением словаря и практическим знакомством с предложением как единицей речи.

24. Необходимо учить обучающихся правильно использовать в речи предлоги. Задача учителя создавать на занятиях ситуации, вызывающие у обучающегося необходимость и желание общаться с педагогом и окружающими.

25. У обучающихся уровень графомоторных навыков является недостаточным для непосредственного обучения письму. Обучающиеся, отличаясь неточной координацией и общей недостаточностью движений, оказываются не в состоянии правильно держать ручку, карандаш, ограничивать свои движения пределами строки, чертить ровные линии. Этим обуславливается необходимость отслеживания динамики уровня сформированности графомоторных навыков, использование специальных упражнений для развития данного навыка.

26. Работа по формированию графомоторных навыков и письма у обучающихся с умеренной умственной отсталостью проводится с использованием:

1) специальных упражнений для развития мелких мышц кисти рук (пальчиковая гимнастика). Используются различные вспомогательные предметы, работа с крупой (письмо на манной крупе, перебирание гречки);

2) упражнений в обводке по трафарету, контуру, соединении по точкам различных геометрических фигур относительно крупного размера. Данные упражнения направлены на развитие мелкой моторики и пространственной ориентации;

3) рисования бордюров в пределах строки, состоящих из прямых, наклонных, ломаных линий. Научить обучающегося видеть строку в

тетради – важный этап формирования графомоторных навыков. Рисование различных бордюров послужит в этом хорошим решением;

4) рисования предметов, по форме напоминающих буквы;

5) письма элементов букв;

6) печатания с печатного текста в тетрадь;

7) печатание на компьютере.

27. При обучении чтению обучающихся используются методы с учетом индивидуальных возможностей и уровня речевого развития обучающихся. Часть обучающихся способны овладеть методом чтения целыми словами (глобальное чтение), некоторые обучающиеся овладевают чтением по складам, есть обучающиеся, которым навык чтения будет недоступен.

28. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

29. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в его индивидуальной программе.

30. Индивидуальная программа обучения обучающегося с умеренной умственной отсталостью составляется на основе сведений о его возможностях, с учетом уровня навыков, сформированных в 1-4 классах.

31. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются учителем в ходе образовательного процесса .

32. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

33. Оценочными действиями являются наблюдения за деятельностью обучающихся, изучение продуктов их деятельности в сопоставлении с индивидуальными задачами обучения и воспитания.

34. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

1) предварительная оценка уровня развития, знаний и навыков обучающихся. Создание профиля развития обучающегося в качестве основы для создания индивидуальной программы обучения;

2) текущая оценка достижений и развития обучающихся. Осуществляется ежедневными наблюдениями за работой обучающихся на занятиях;

3) промежуточная оценка осуществляется по завершении первого полугодия. Итоговая оценка достижений осуществляется по окончании учебного года. Оценочные суждения об успешности формирования умений и навыков в соответствии с индивидуальной программой обучения фиксируются в индивидуальной программе.

35. При описании достижений учащегося в индивидуальной программе обязательно указывается степень самостоятельности владения обучающимся элементарными навыками чтеня и письма.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи"

36. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Письмо, чтение и развитие речи" составляет

1) в 5 классе – 6 часов, 204 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 6 часов, 204 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 6 часов, 204 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 6 часов, 204 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 6 часов, 204 часа в учебном году.

37. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты комплектуются соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

38. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры). Предусматривается место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

39. Содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" представлено тремя разделами:

1) раздел 1 "Развитие устной речи";

2) раздел 2 "Развитие графомоторных навыков и письма";

3) раздел 3 "Элементы чтения".

40. Деление содержания Программы на разделы условно. Работа по развитию речи, формированию навыков письма и чтения проводится в тесной взаимной связи.

41. Базовое содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" для 5 класса:

1) звуки и буквы:

закрепление и повторение всех изученных звуков и букв. Новые звуки и буквы: "Е, Я, Ю, Ц, Ч, Щ, Ф, Э, Ъ" практическое различение звуков;

усвоение написания новых строчных и прописных букв. Тренировка в печатном и рукописном начертании изученных букв (на доске и в тетради). Упражнения на соотнесение рукописных и печатных букв;

2) слово:

чтение слов с изученными звуками;

деление слов на слоги и слогов на звуки;

составление предложений по вопросам учителя на темы: "Семья", "Школа", "Наша улица";

составление предложений с предлогами "у", "около", "за", "над", "под", выражающими пространственные отношения предметов с опорой на собственную деятельность, сюжетную картину;

3) предложение:

деление предложений на слова. Списывание с доски, из учебника слов и предложений, состоящих из двух слов;

списывание слов и предложений с рукописных образцов;

составление коротких предложений по следам предметных действий, по сюжетной картинке;

чтение предложений по таблицам;

чтение слогов и слов со стечением двух и более согласных;

чтение предложений и коротких текстов усвоенными способами,

пересказ прочитанного по вопросам учителя;

составление подписей к картинкам из 2 - 3 слов. Чтение составленных предложений;

заучивание небольших стихотворений.

42. Базовое содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" для 6 класса:

1) звуки и буквы:

совпадение звука и буквы в слове;

звуки, их различение по основному признаку: наличию или отсутствию голоса;

различение на письме сходных по начертанию букв; различение слов, отличающихся одной буквой. Сравнение букв, сходных по начертанию по количеству одинаковых элементов (И-Ш), по наличию или отсутствию одного из элементов (Г-П);

2) слова:

слова с буквами "Е, Е, Я, Ю". Сочетания гласных с шипящими: жи-ши, ча-ща; чу-щу;

совершенствование техники письма: выполнение письменных упражнений по инструкции. Упражнения в списывании с рукописного и печатного текста. Письмо под диктовку двусложных слов, произношение которых не расходится с написанием;

практическое знакомство со словами, обозначающими названия предметов, умение выделять их в речи, различать по вопросам "Что?", "Кто? "Называние предметов и различение их по вопросам "Кто?", "Что?", упражнения в подборе слов, отвечающих на вопросы "Кто?", "Что?" на заданную учителем тему. Называние одного предмета и нескольких одинаковых предметов;

большая буква в именах, фамилиях людей, кличках животных. Дифференциация понятий: название предмета и имя человека, животного. Упражнения в подборе названий к предметам и имен к людям;

3) предложения:

большая буква в начале предложения. Точка в конце предложения.

43. Базовое содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" для 7 класса:

1) звуки и буквы:

совпадение звука и буквы в слове;

различение звуков и букв;

согласные свистящие и шипящие, аффрикаты. "Р-Л" их различение;

буквы, сходные по начертанию, их различение;

слова с буквами "Е, Е, Ю, Я";

слова с буквами "И, Й" их различение;

2) слова:

деление слов на слоги. Перенос слов по слогам при письме;

слова-названия предмета. Называние предметов и различение их по вопросам. Называние предметов и различение их по вопросам "Кто?" "Что?", упражнения в подборе слов, отвечающих на вопросы "Кто?", "Что?" на заданную учителем тему. Называние одного предмета и нескольких одинаковых предметов;

большая буква в именах, фамилиях людей, кличках животных. Имена собственные (расширение понятий: названия городов, рек, морей);

слова - названия действий. Называние действий предметов по вопросу "Что делает?". Подбор к словам, обозначающим предметы, соответствующие слова, обозначающие действия. Составление словосочетаний;

закрепление умения правильно списывать с рукописного и печатного текста (сплошное и со вставкой пропущенных букв);

письмо под диктовку слов;

3) предложение:

нахождение в тексте или составление предложения на заданную тему по опорным словам, по картинке, по вопросам, по предметным действиям. Записать предложений усвоенным способом. Умение восстановить нарушенный порядок слов в предложении;

драматизация простых рассказов и сказок, участие в диалогах, беседе.

44. Базовое содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" для 8 класса:

1) звуки и буквы:

различение букв, сходных по начертанию;

гласные "Е, Е, Ю, Я" в начале слова или слога;

звонкие и глухие согласные, их различение. Парные звонкие и глухие согласные. Сходство и различие в их произношении;

согласные свистящие и шипящие. Сочетание гласных с шипящими. Несоответствие звука и буквы в данных словах. Правописание "ЖИ, ШИ, ЧА, ЩА, ЧУ, ЩУ";

согласные твердые и мягкие. Различение твердых и мягких согласных при обозначении мягкости буквами "И, Е, Е, Ю, Я". Буква "Ь" для обозначения мягкости на конце слова;

2) слово:

ударение. Наблюдение за ударным гласным в словах. Упражнения в умении слышать и выделять голосом ударные гласные в словах;

слова-названия предмета. Называние предметов и различение их по вопросам. Называние предметов и различение их по вопросам кто? Что? Упражнения в подборе слов, отвечающих на вопросы Кто? Что? на заданную учителем тему. Называние одного предмета и нескольких одинаковых предметов;

слова - названия действий. Называние действий предметов по вопросам: что делает? Что делают? Подбор к словам, обозначающим предметы, соответствующие слова, обозначающие действия;

согласование слов, обозначающих действие со словами, обозначающими предметы;

слова-названия признаков данного предмета по вопросам: какой? Какая? Какое? Какие? Выделение данной категории слов в предложении по вопросам. Согласование слов, обозначающих признаки со словами, обозначающими предметы, по вопросам;

упражнения в составлении различных словосочетаний по следам предметной деятельности, с опорой на сюжетные картинки;

предлог. Раздельное написание предлогов со словами;

3) предложение:

предложение как единица речи;

выделение предложений из текста. Графическое изображение предложений;

прописная буква в начале предложения и точка в конце предложения;

построение простого предложения, завершение простого предложения с опорой на предметные действия, сюжетные картинки;

составление предложений по вопросам; выбор подписей для серии сюжетных картинок. Составление небольшого рассказа к сюжетной картинке, к наблюдаемой житейской ситуации.

45. Базовое содержание учебного предмета "Письмо, чтение и развитие речи" для 9 класса:

1) звуки и буквы:

закрепление знаний, умений и навыков, полученных в 6 - 8 классах.

звуки гласные и согласные. Слогообразующая роль гласных. Деление слов на слоги;

гласные "Е, Е, Ю, Я" в начале слова;

согласные твердые и мягкие. Различение твердых и мягких согласных при обозначении мягкости буквами "И, Е, Е, Ю, Я". Обозначение мягкости согласных в конце и в середине слова буквой "Ь";

парные звонкие и глухие согласные, их различение. Парные звонкие и глухие согласные в конце слова. Сходство и различие в их произношении;

2) слово:

ударение. Гласная ударная и безударная;

слова-названия предмета. Различение их по вопросам. Выделение слов-названий предметов в предложении вне зависимости от формы этих слов;

слова - названия действий. Различение слов действий предметов по вопросам: "Что делает?", "Что делал?", "Что сделает?";

согласование слов, обозначающих действие, со словами, обозначающими предметы по вопросам;

слова-названия признаков предмета. Выделение данной категории слов в предложении по вопросам и правильное их согласование со словами, обозначающими предметы;

предлог. Раздельное речи написание предлогов со словами;

расширение знаний обучающихся о словах, обозначающих предметы и действия. Слова, обозначающие признаки предметов - (цвет, вкус, величина, материал), по вопросам: "Какой?", "Какая?", "Какое?", "Какие?";

3) предложение:

порядок слов в предложении;

упражнения с деформированным предложением, в которых слова представлены в нужной форме;

составление рассказа по сюжетной картинке;

систематические упражнения в разговоре по телефону, диалоги в магазине, в транспорте, на улице.

46. Распределение матерала по классам носит примерный характер. Усвоение обучающимися учебного материалаиз разных разделов Программы происходит с разной успешностью. Учителю дается право самостоятельно определять последовательность изучения материала из различных разделов Программы, усложнять или упрощать его, определять период времени необходимого для формирования навыка.

Глава 4. Система целей обучения

47. В Программе сформулирована система целей обучения, которая является основой для определения содержания и последовательности изучения учебного материала каждого раздела. Система целей обучения позволит учителю управлять процессом познания обучающихся, осуществлять пошаговый контроль за усвоением материала, индивидуализировать процесс обучения.

48. В Программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье число – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.1.4: "5" класс, "1.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

1) "Развитие речи":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Узнавание и называние конкретных предметов и действий	5.1.1.1 узнавать и называть (в соответствии с уровнем речевого развития) предметы окружающей действительности	6.1.1.1 узнавать и называть (в соответствии с уровнем речевого развития) предметы окружающей действительности	7.1.1.1 узнавать и называть (в соответствии с уровнем речевого развития) предметы окружающей действительности	8.1.1.1 узнавать и называть (в соответствии с уровнем речевого развития) предметы окружающей действительности	9.1.1.1 узнавать и называть (в соответствии с уровнем речевого развития) предметы окружающей действительности
1.2 Выполнение простых поручений по инструкции педагога;	5.1.2.1 выполнять простое поручение, состоящее из 1 действия, по подражанию педагогу (с использованием совмещенных действий)	6.1.2.1 выполнять простое поручение состоящее из 1-2 действий, по показу педагога с использованием жестов	7.1.2.1 выполнять простое поручение, состоящих из 1-2 действий, по словесной инструкции	8.1.2.1 выполнять простое поручение по памяти, по словесной инструкции, состоящих из 2-4 последовательных действий	9.1.2.1 выполнять простое поручение по памяти, по словесной инструкции, состоящих из 2-4 последовательных действий
1.3 Пропевание слоговых цепочек, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен	5.1.3.1 пропевать слоговые цепочки, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен	6.1.3.1 пропевать слоговые цепочки, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен	7.1.3.1 пропевать слоговые цепочки, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен	8.1.3.1 пропевать слоговые цепочки, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен	9.1.3.1 пропевать слоговые цепочки, слов, близких по звучанию на знакомые мотивы детских песен
1.4 Выражение своих просьб и желаний	5.1.4.1 выражать свои желания и просьбы любым доступным способом (с использованием жестов, показа предметов и действий, слов и фразы)	6.1.4.1 выражать свои желания и просьбы любым доступным способом (с использованием жестов, показа предметов и действий, слов и фразы)	7.1.4.1 выражать свои желания и просьбы любым доступным способом (с использованием жестов, показа предметов и действий, слов и фразы)	8.1.4.1 выражать свои желания и просьбы любым доступным способом (с использованием жестов, показа предметов и действий, слов и фразы)	9.1.4.1 выражать свои желания и просьбы любым доступным способом (с использованием жестов, показа предметов и действий, слов и фразы)
1.5 Расширение опыта использования жестов в общении	5.1.5.1 использовать жесты для выражения просьбы и желания, связанных с удовлетворением физиологических потребностей	6.1.5.1 использовать жесты в качестве Этикетных выражений: "Спасибо", "Пожалуйста", "Извините"	7.1.5.1 использовать жесты в общении со сверстниками и взрослыми при совместном решении бытовых задач	8.1.5.1 использовать жесты в общении со сверстниками и взрослыми при совместном решении учебных задач	9.1.5.1 использовать жесты в общении со сверстниками и взрослыми при совместном решении учебных задач
1.6 Участие в беседе	5.1.6.1 участвовать в беседе, отвечая на вопросы (с использованием жестов, слов, фраз)	6.1.6.1 участвовать в беседе, отвечая на вопросы (с использованием жестов, слов, фраз), строить реплики по подражанию педагогу	7.1.6.1 участвовать в беседе, отвечая на вопросы (с использованием жестов, слов, фраз), строить реплики по образцу	8.1.6.1 участвовать в беседе, отвечая на вопросы (с использованием жестов, слов, фраз) самостоятельно строить реплики	9.1.6.1 участвовать в беседе, отвечая на вопросы (с использованием жестов, слов, фраз) самостоятельно строить реплики
1.7 Отчет о выполненном действии	5.1.7.1 давать отчет о выполненном действии с использованием жестов и показа предметов	6.1.7.1 давать отчет о выполненном действии с использованием отдельных слов	7.1.7.1 давать отчет о выполненном задании, содержащем 2-3 действия по вопросам педагога	8.1.7.1 самостоятельно давать отчет о выполненном задании, содержащем несколько действий	8.1.7.1 самостоятельно давать отчет о выполненном задании, содержащем несколько действий
1.8 Узнавание и называние знакомых предмет, изображенных на фото, рисунках;	5.1.8.1 узнавать и называть предмет, изображенные на фото и рисунках с использованием указательного жеста и слов	6.1.8.1 узнавать и называть предметы, изображенные на фото и рисунках с использованием указательного жеста и слов	7.1.8.1 узнавать и называть предметы, изображенные на фото и рисунках с использованием указательного жеста и слов	8.1.8.1 узнавать и называть предметы, изображенные на фото и рисунках с использованием указательного жеста и слов	9.1.8.1 узнавать и называть предметы, изображенные на фото и рисунках с использованием указательного жеста и слов
1.9 Имитация действий, изображенных на ситуативных картинка	5.1.9.1 имитировать действие в соответствии с ситуативной картинкой и по подражанию педагогу	6.1.9.1 имитировать действие в соответствии с ситуативной картинкой, находить картинку, соответствующую выполняемому действию	7.1.9.1 имитировать действие в соответствии с ситуативной картинкой, находить картинку, соответствующую выполняемому действию	8.1.9.1 имитировать действие в соответствии с ситуативной картинкой, находить картинку, соответствующую выполняемому действию, давать словесный отчет о выполненном действии	9.1.9.1 имитировать действие в соответствии с ситуативной картинкой, находить картинку, соответствующую выполняемому действию, давать словесный отчет о выполненном действии
1.10 Описание сюжетных картинок	5.1.10.1 узнавать и составлять пары сюжетных картин(2-3)	6.1.10.1 узнавать и называть предметы и события, отображенные на сюжетной картине (2-4)	7.1.10.1 составлять серию сюжетных картин (3-5) по вопросам педагога	8.1.10 составлять серию сюжетных картин (3-5), рассказывать об отображенных событиях	9.1.10 составлять серию сюжетных картин (4-6), рассказывать об отображенных событиях
1.11 Слушание сказок, рассказов в устном изложении учителя,	5.1.11.1 слушать короткие стихотворения, сказки, рассказы, с использованием драматизации и иллюстрации	6.1.11.1 слушать короткие стихотворения, сказки, рассказы, отвечать на вопросы по содержанию прослушанного с опорой на драматизацию	7.1.11.1 слушать короткие стихотворения, сказки, рассказы, отвечать на вопросы по содержанию прослушанного с опорой на иллюстрации	8.1.11.1 слушать короткие стихотворения, сказки, рассказы, отвечать на вопросы по содержанию прослушанного	9.1.11.1 слушать короткие стихотворения, сказки, рассказы отвечать на вопросы по содержанию прослушанного
1.12 Разучивание потешек, стихов, мини-диалогов со слов учителя	5.1.12.1 рассказывать потешки, стихи в объеме 4 строчки повторяя за педагогом с использованием драматизации, движени, иллюстраций	6.1.12.1 рассказывать потешки, стихи в объеме 4 строчки повторяя за педагогом с использованием драматизации, движений, иллюстраций	7.1.12.1 рассказывать потешки, стихи в объеме 4 строчки по памяти с использованием драматизации, движений, иллюстраций	8.1.12.1 рассказывать потешки, стихи в объеме свыше 4-6 строчек по памяти с использованием драматизации, движений, иллюстраций	9..1.12.1 рассказывать потешки, стихи в объеме свыше 4-6 строчек по памяти с использованием драматизации, движений, иллюстраций
1.13 Игры-драматизации с использованием сюжетов и лексики изученных сказок	5.1.13.1 участвовать в играхдраматизациях знакомых сказок, выполнять действия и использовать речевые и неречевые средства в соответствии с ролью	6.1.13.1 участвовать в играх-драматизациях знакомых сказок, выполнять действия и использовать речевые и неречевые средства в соответствии с ролью	7.1.13.1 участвовать в играх-драматизациях знакомых сказок, выполнять действия и использовать речевые и неречевые средства в соответствии с ролью	8.1.13.1 участвовать в играх-драматизациях знакомых сказок, выполнять действия и использовать речевые и неречевые средства в соответствии с ролью	9.1.13.1 участвовать в играх-драматизациях знакомых сказок, выполнять действия и использовать речевые и неречевые средства в соответствии с ролью
1.14 Рассказывание по мотивам сказок	5.1.14.1 совместно с учителем рассказывать знакомую сказоку с опорой на серию иллюстраций	6.1.14.1 рассказывать знакомую сказку по вопросам учителя и с опорой на иллюстрации	7.1.4.1 рассказывать содержание сказки с опорой на драматизацию	8.1.14.1 рассказывать содержание сказки с опорой на серию иллюстраций к сказке	9.1.14.1 рассказывать содержание сказки с опорой на серию иллюстраций к сказке

2) "Развитие графомоторных навыков и письма":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Развитие мелких мышц кисти рук (пальчиковая гимнастика).	5.2.1.1 выполнять сгибание и разгибание пальцев рук, складывание пальцев рук в различные позиции по подражанию педагогу	6.2.1.1 выполнять сгибание и разгибание пальцев рук, складывание пальцев рук в различные позиции по подражанию педагогу	7.2.1.1 выполнять сгибание и разгибание пальцев рук, складывание пальцев рук в различные позиции по подражанию педагогу в определенном ритме, темпе, в сопровождении стихов, музыки	8.2.1.1 выполнять сгибание и разгибание пальцев рук, складывание пальцев рук в различные позиции по подражанию педагогу в определенном ритме, темпе, в сопровождении стихов, музыки	9.2.1.1 выполнять сгибание и разгибание пальцев рук, складывание пальцев рук в различные позиции по подражанию педагогу в определенном ритме, темпе, в сопровождении стихов, музыки
2.2 Выбор и группировка по цвету и размеру палочек или полосок бумаги	5.2.2.1 выбирать и группировать по цвету (желтый, красный, синий, зеленый) и размеру (короткая- длинная) палочки или полоски бумаги (1-5 палочек)	6.2.2.1 выбирать и группировать по цвету (желтый, красный, синий, зеленый) и размеру (короткая- длинная) палочки или полоски бумаги (1-5 палочек)	7.2.2.1 выбирать и группировать по цвету (желтый, красный, синий, зеленый, белый, черный) и размеру (короткая- средняя -длинная) палочки или полоски бумаги (1-5 палочек)	8.2.2.1 выбирать и группировать по цвету (желтый, красный, синий, зеленый, белый, черный) и размеру (короткая- средняя -длинная) палочки или полоски бумаги (1-5 палочек)	9.2.2.1 выбирать и группировать по цвету (желтый, красный, синий, зеленый, белый, черный) и размеру (короткая- средняя -длинная) палочки или полоски бумаги (1-5 палочек)
2.3 Конструирование элементов букв и букв из палочек и других материалов	5.2.3.1 конструировать элементы букв из палочек, пластилина, теста проволоки по подражанию действиям педагога	6.2.3.1 конструировать элементы букв палочек, пластилина, теста проволоки по образцу, по памяти	7.2.3.1 конструировать графический образ буквы палочек, пластилина, теста проволоки по образцу	8.2.3.1 конструировать графический образ буквы палочек, пластилина, теста проволоки памяти, по названию буквы	9.2.3.1 конструировать графический образ буквы палочек, пластилина, теста проволоки памяти, по названию буквы
2.4 Рисование в пределах широкой строки	5.2.4.1 рисовать в пределах широкой строки бордюров из различных фигур и их элементов, ведя работу слева направо…	6.2.4.1 рисовать в пределах строки бордюров из различных фигур и их элементов, ведя работу слева направо	7.2.4.1 рисовать в пределах строки бордюров из различных фигур и их элементов, ведя работу слева направо…	8.2.4.1 рисовать в пределах строки бордюров из различных фигу и их элементов, ведя работу слева направо …	9.2.4.1 рисовать в пределах строки бордюров из различных фигу и их элементов, ведя работу слева направо …
2.5 Обводка букв по шаблону, трафарету	5.2.5.1 обводить шаблон, трафарет знакомых букв с помощью педагога 5.2.4.1 называть букву после обводки 5.2.5.3 штриховать полученные образ буквы цветными карандашами	6.2.5.1 обводить шаблон, трафарет знакомых букв с помощью педагога 6.2.4.2 называть букву после обводки 6.2.5.3 штриховать полученные образ буквы цветными карандашами	7.2.5.1 обводить шаблон, трафарет знакомых букв 7.2.5.2 называть букву до ее обводки 7.2.5.3 штриховать полученные образ буквы цветными карандашами	8.2.5.1 обводить шаблон, трафарет знакомых букв 8.2.5.2 называть букву до ее обводки 8.2.5.3 штриховать полученные образ буквы цветными карандашами	9.2.5.1 обводить шаблон, трафарет знакомых букв 9.2.5.2 называть букву до ее обводки 9.2.5.3 штриховать полученные образ буквы цветными карандашами
2.6 Обводка букв, слов по контуру, точкам	5.2.6.1 обводить графический образ знакомых буквы по готовому карандашному контуру, по точкам по показу	6.2.6.1 обводить графический образ знакомых буквы по готовому карандашному контуру, по точкам	7.2.6.1 обводить графический образ незнакомых буквы по готовому карандашному контуру, по точкам	8.2.6.1 обводить графический образ букв и маленьких слов по готовому карандашному контуру, по точкам	9.2.6.1 обводить графический образ букв и маленьких слов по готовому карандашному контуру, по точкам
2.7 Узнавание графических образов букв	5.2.7.1 выбирать заданную букву из 3-5 других букв по зрительному образцу	6.2.7.1 выбирать заданную букву из 3-5 других букв по названию	7.2.7.1 находить букву в зашумленном изображении с опорой на образец 3.2.6.2 узнавать буквы, наложенные друг на друг	8.2.7.1 дописывать буквы	9.2.7.1 дописывать буквы
2.8 Письмо элементов букв	5.2.8.1 писать элементы букв листах разлинованной бумаги формата А4 карандашом	6.2.8.1 писать элементы букв листах разлинованной бумаги формата А4 карандашом	7.2.8.1 писать элементы букв листах разлинованной бумаги формата А4 карандашом	8.2.8.1 писать элементы букв в тетрадях карандашом 4.2.8.2 понимать порядок работы в тетради (письмо слева на право, рабочая строка, поля)	9.2.8.1 писать элементы букв в тетрадях карандашом 4.2.8.2 понимать порядок работы в тетради (письмо слева на право, рабочая строка, поля)
2.9 Письмо букв, слогов, слов	5.2.9.1 писать буквы (письменные или печатные) по подражанию педагогу	6.2.9.1 писать буквы (письменные или печатные) по образцу 6.2.7.2 писать слоги, слова по показу	7.2.9.1 писать буквы (письменные или печатные) по названию 7.2.7.2 писать слоги, слова по образцу	8.2.9.1 писать буквы, слоги и слова по собственному выбору 8.2.9.2 писать свое имя, фамилию, имена своих близких, одноклассников 8.2.9.3 записывать названия предметных картинок	9.2.9.1 писать буквы, слоги и слова по собственному выбору 9.2.9.2 писать свое имя, фамилию, имена своих близких, одноклассников 9.2.9.3 записывать названия предметных картинок
2.10 Составление слов из букв разрезной азбуки	5.2.10.1 составлять односложные слова по показу из букв разрезной азбуки	6.2.10.1 составлять слова в 2-3 слога по образцу из букв разрезной азбуки	7.2.10.1 составлять слова более 3 слогов по образцу из букв разрезной азбуки	8.2.10.1 самостоятельно составлять слова из разрезной азбуки из букв разрезной азбуки	9.2.10.1 самостоятельно составлять слова из разрезной азбуки из букв разрезной азбуки
2.11 Списывание с печатного, рукописного текста	5.2.11.1 списывать с печатных, рукописных образцов слов –подписей к моделям знакомых предметов	6.2.11.1 списывать с печатных, рукописных образцов слов -подписей к предметной картинке	7.2.11.1 списывать с печатного, рукописного образца словосочетания(подпись к ситуативной картинке	8.2.11.1 списывать с печатного, рукописного образца небольшого текста к сюжетной картине	9.2.11.1 списывать с печатного, рукописного образца небольшого текста к сюжетной картине
2.12 Печатание на компьютере	5.2.12.1 печатать на компьютере свое имя	6.2.12.1 печатать на компьютере свое имя, имя близких, названия знакомых предметов	7.2.12.1 печатать на компьютере свое имя, имена близких, названия знакомых предметов, действий.	8.2.12.1 печатать на компьютере свое имя, имена близких, названия знакомых предметов, действий и признаков	9.2.12.1 печатать на компьютере свое имя, имена близких, названия знакомых предметов, действий и признаков

3) "Элементы чтения":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Различение звуков окружающей действительности	5.3.1.1 различать неречевые звуки в играх и предметной деятельности; 5.3.1.2 соотносить звук с его источником	6.3.1.1 различать звуки по силе их звучания (сильный, слабый)	7.3.1.2 имитировать звуки окружающей действительности	8.3.1.1 различать речевые и неречевые звук	9.3.1.1 различать речевые и неречевые звуки
3.2 Различение звукоподражаний	5.3.2.1 узнавать и воспроизводить звукоподражания животным, птицам по подражанию учителю	6.3.2.1 воспроизводить звукоподражания животным, птицам с опорой на предметные картинки	7.3.2.1 воспроизводить звукоподражания животным, птицам по словесной инструкции	8.3.2.1 соотносить изображение животного на фото или картинке и запись звукоподражания	9.3.2.1 соотносить изображение животного на фото или картинке и запись звукоподражания
3.3 Пропевание гласных звуков	5.3.3.1 соотносить гласные звуки с соответствующими буквами по образцу	6.3.3.1 соотносить гласные звуки с соответствующими буквами по образцу	7.3.3.1 соотносить гласные звуки с соответствующими буквами по образцу	8.3.3.1 пропевать гласные звуки в соответствии с демонстрируемыми буквами	9.3.3.1 пропевать гласные звуки в соответствии с демонстрируемыми буквами
3.4 Выделение слова в ряду других слов	5.3.4.1 обозначать слово условным знаком полоской бумаги	6.3.4.1 обозначать слово условным знаком полоской бумаги	7.3.4.1 обозначать слово условным знаком полоской бумаги	8.3.4.1 обозначать слово условным знаком полоской бумаги	9.3.4.1 обозначать слово условным знаком полоской бумаги
3.5 Послоговое проговаривание слов	5.3.5.1 понимать значение обозначения: "части слова"	6.3.5.1 понимать значение обозначения: "части слова"	7.3.5.2 понимать значение обозначения: "части слова"	8.3.5.1 делить слово на части по словесной инструкции	9.3.5.1 делить слово на части по словесной инструкции
3.6 Составление и проговаривание предложений	5.3.6.1составлять предложение по ситуационной картинке с помощью вопросов учителя; 5.3.6.2 понимать значение термина "предложение"	6.3.6.1составлять предложение по ситуационной картинке с помощью вопросов учителя; 6.3.6.2 понимать значение термина "предложение"	7.3.6.1составлять предложение по ситуационной картинке с помощью вопросов учителя; 7.3.6.2 понимать значение термина "предложение"	8.3.6.1 составлять предложение по сюжетной картинке , с опорой на личный опыт по словесно инструкции учителя; 8.3.6.2 обозначать предложение условным знаком – длинной полоской; 8.3.6.3 определять количество слов в предложении с помощью моделирования с использованием условных знаков- длинной и коротких полосок. Количество слов определять способом установления взаимного соответствия слов и полосок (без пересчета)	9.3.6.1 составлять предложение по сюжетной картинке , с опорой на личный опыт по словесно инструкции учителя; 9.3.6.2 обозначать предложение условным знаком – длинной полоской; 9.3.6.3 определять количество слов в предложении с помощью моделирования с использованием условных знаков- длинной и коротких полосок. Количество слов определять способом установления взаимного соответствия слов и полосок (без пересчета)
3.7 Выделение звука на фоне слова	5.3.7.1 выделять и называть первый звук в слове при самостоятельном длительном его произнесении	6.3.7.1 выделять и называть первый звук в слове при самостоятельном длительном его произнесении	7.3.7.1 выбирать предметную картинку из 2-3, название которой начинается с заданного звука	8.3.7.1 самостоятельно называть слова, начинающиеся с заданного звука	9.3.7.1 самостоятельно называть слова, начинающиеся с заданного звука
3.8 Узнавание зрительного образа и чтение слогов	5.3.8.1 читать слоговые таблицы разной степени сложности	6.3.8.1 читать слоговые таблицы разной степени сложности	7.3.8.1 читать слоговые таблицы разной степени сложности	8.3.8.1 самостоятельно составлять и читать слоги	9.3.8.1 самостоятельно составлять и читать слоги
3.9 Узнавание целостных образов и чтение слов	5.3.9.1 составлять слово из знакомых слогов и читать его; 5.3.9.2 соотносить образ слова с предметом, который оно обозначает	6.3.9.1 составлять слово из знакомых слогов и читать его; 6.3.9.2 соотносить прочитанные слова с предметной картинкой	7.3.9.1 дополнять слог до слова и читать его; 7.3.9.2 соотносить прочитанные слова с предметной картинкой	8.3.9.1 читать знакомые и новые слова удобным способом; 8.3.9.2 соотносить прочитанные слова с предметной картинкой	9.3.9.1 читать знакомые и новые слова удобным способом; 9.3.9.2 соотносить прочитанные слова с предметной картинкой
3.10 Чтение предложений, текстов	5.3.10.1 читать предложения из двух – трех слов сопряженно с учителем, хором; 5.3.10.2 читать небольшие тексты из 2-3 предложений. Соотносить их с картинками; 5.3.10.3 отвечать на вопросы к прочитанном тексту с опорой на картинки	6.3.10.1 читать предложения из двух – трех слов по следам чтения учителем, соотнесение прочитанного с сюжетной картинкой; 6.3.10.2 читать небольшие тексты из 2-3 предложений. Соотносить их с картинками; 6.3.10.3 отвечать на вопросы к прочитанном тексту с опорой на картинки	7.3.10.1 добавлять в предложение недостающего слова из ряда прочитанных ранее (с опорой на картинку) с последующим прочтением предложения; 7.3.10.2 читать небольшие тексты из 2-3 предложений. Соотносить их с картинками; 7.3.10.3 отвечать на вопросы к прочитанном тексту с опорой на картинки	8.3.10.1 составлять предложения из прочитанных слов; 8.3.10.2 читать небольшие тексты из 2-3 предложений. Соотносить их с картинками; 8.3.10.3 отвечать на вопросы к прочитанном тексту с опорой на картинки	9.3.10.1 составлять предложения из прочитанных слов; 9.3.10.2 читать небольшие тексты из 2-3 предложений. Соотносить их с картинками; 9.3.10.3 отвечать на вопросы к прочитанном тексту с опорой на картинки

49. Долгосрочное планирование по четвертям учитель выполнит самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса и содержания индивидуальных программ обучения.

Приложение 535
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 535 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Счет" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Счет" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Счет" - формирование у обучающихся элементарных математических представлений, умений и навыков, которые помогут им адаптироваться в быту, овладеть доступной хозяйственно-трудовой деятельностью.

3. Основные задачи:

1) развивать интерес к занятиям, активность, умения взаимодействовать с другими обучающимися и взрослыми;

2) способствовать формированию и развитию предметно-практической деятельности, моторной ловкости, положительных эмоционально-волевых качеств, познавательной активности;

3) формировать у каждого обучающегося доступные количественные, пространственные, временные представления и счетно-вычислительные навыки;

4) учить использовать полученные умения и навыки в жизненных ситуациях;

5) воспитывать трудолюбие, терпеливость, работоспособность, умение доводить начатое дело до завершения.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала предмета для усвоения обучающимися доступных знаний и приобретения умений, развитие максимально возможной самостоятельности.

5. В Программе сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями специальных педагогических подходов к организации образовательного процесса.

6. Ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.

7. Основным требованием к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося. Такой подход способствует приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, личностных качеств, которые направлены на реализацию потенциальных возможностей обучающихся. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотрудничества с учителем и сверстниками.

8. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.

9. Все специальные подходы к организации образовательного процесса направлены на организацию обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью как ситуацию ежедневного общения в контексте реальной предметно-практической деятельности, конкретных дел и событий, когда происходит активный обмен знаниями, способами деятельности.

10. Программа ориентирует учителя на развитие активности обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации наблюдений, предметно-практической, игровой, учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера. Проектная деятельность учебного и воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организуется под руководством учителя, в партнерстве с родителями.

11. В Программе сформулирована предполагаемая система целей обучения, которые служат ориентировочной основой для определения содержания учебного предмета и которыми руководствуется учитель при создании индивидуальных программ обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью. Содержание программ носят рекомендательный характер, педагог имеет право вносить изменения в содержание и темп обучения обучающегося в соответствии с его возможностями и особыми образовательными потребностями.

12. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено индивидуальным образовательным целям и учитывает возможности обучающегося участвовать в коллективной деятельности в классе и школе, внося посильный вклад в общее дело.

13. Элементарные математические понятия, счетно-вычислительные навыки носят отвлеченный характер и овладение ими требует от обучающегося выполнения системы сложных умственных действий. Процесс обучения обучающихся одного класса характеризуется значительными отличиями по темпу овладения навыками, а результат обучения - по объему и качеству сформированных навыков у каждого обучающегося.

14. В основе подходов к организации учебного процесса обучающихся лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

15. Планируемые педагогические мероприятия включают в себя не только непосредственную работу с обучающимися, но и преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого обучающегося.

16. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания обучающегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы:

1) обеспечение возможности для обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития обучающегося, с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения. Признание минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении;

3) создание соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся. Помещения для организации занятий с обучающимися преобразуется в пространство, отражающее различные жизненные ситуации;

4) интегрированный характер ежедневной деятельности обучающихся в школе. По всем учебным предметам урок носит интегрированный характер;

5) развитие мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся имеются специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся;

6) социализирующая направленности учебно-воспитательного процесса: введение обучающихся в сложную социальную среду за пределами школы.

17. Процесс обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм.

18. Обучающиеся нуждаются в организации урока: менять вид деятельности тогда, когда это необходимо обучающемуся, выполнять индивидуальную работу и получать индивидуальную помощь педагога. Подросткам предоставляется возможность свободно передвигаться в классной комнате во время занятия.

19. В качестве основных видов деятельности, в которых проявляется активность и развитие самостоятельности обучающихся на уроках следует использовать:

1) наблюдение явлений живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическую деятельность;

3) деловые игры;

4) хозяйственно-трудовую деятельность обучающихся;

5) социально-бытовую деятельность;

6) коммуникацию с обучающимися и взрослыми ближайшего окружения (микросоциума);

7) учебную деятельность (в соответствии с возможностями обучающихся).

20. Учебно-воспитательный процесс строится в предметной деятельности, с использованием ситуационных задач и заданий практического, жизненного, бытового характера на протяжении всего периода обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

21. В обучении счету ведущее место занимают практические и наглядные методы. Словесные методы играют вспомогательную роль. Они дополняют показ, как метод обучения и способствуют регуляции деятельности обучающихся.

22. Учитель тщательно продумывает виды конкретных упражнений, способы и место их проведения в классной комнате (за рабочим столом, у доски, наборного полотна, на ковре). Обучающиеся одного класса отличаются друг от друга познавательными возможностями, поэтому обучение индивидуальное.

23. Уроки обеспечиваются соответствующей системой наглядных пособий и раздаточного предметного материала для индивидуальной работы.

24. Занятия в классной комнате чередуются с экскурсиями, наблюдениями, проводимыми как в других помещениях школы, так и за ее пределами (магазин, почта, сквер, парк, спортивная площадка, живой уголок, библиотека).

25. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

26. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося являются задачи, сформулированные в его индивидуальной программе.

27. Индивидуальная программа обучения обучающегося составляется на основе сведений о его возможностях, с учетом уровня навыков, сформированных в 1-4 классах.

28. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются учителем в ходе образовательного процесса.

29. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

30. Оценочными действиями являются наблюдения за деятельностью обучающихся, изучение продуктов их деятельности в сопоставлении с индивидуальными задачами обучения и воспитания.

31. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

2) текущая оценка достижений и развития обучающихся осуществляется ежедневными наблюдениями за их работой на занятиях.

32. При описании достижений учащегося в индивидуальной программе обязательно указывается степень самостоятельности владения обучающимся элементарными навыками счетно-вычислительной деятельности: самостоятельно, по образцу, по подражанию, с помощью совместных с педагогом действий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Счет"

33. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Счет" составляет:

1) в 5 классе –3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

34. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты оснащаются соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

35. Для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры и другие активные методы) в классе предусматривается легко передвигаемая мебель. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

36. В основу структурирования учебного материала положен концентрический способ, позволяющий последовательно и постепенно усложнять сообщаемую обучающимся информацию, возвращаться к ранее изученному материалы и организовывать повторение. Содержание Программы включает разделы:

1) раздел 1 "Нумерация";

2) раздел 2 "Арифметические действия";

3) раздел 3 "Величины";

4) раздел 4 "Элементы наглядной геометрии";

5) раздел 5 "Арифметические задачи".

37. Базовое содержание учебного предмета "Счет" для 5 класса:

1) нумерациян. Повторение нумерации в пределах 10. Предметный и отвлеченный счет в пределах 20, запись чисел 1-20, последовательность чисел в числовом ряду, элементарные приемы сравнения множеств и чисел 1-20, состав чисел 11-20 в предметно-практической деятельности с использованием условной наглядности;

2) арифметические действия. Сложение и вычитание в пределах 20. Практические действия сложения и вычитания с использованием условной наглядности, приемы пересчитывания, отсчитывания и присчитывания по 1. Использование калькулятора;

3) величины. Меры стоимости: монеты 1, 2, 5, 10, 20 тг. Размен и замена монет. Экскурсии в магазин, дидактическая игра "Магазин". Временные понятия: вчера, сегодня, завтра, дни недели, месяцы года. Пространственные понятия: ориентировка в частях своего тела, ближайшем окружении, на плоскости. Использование навыков в деятельности (учебной, бытовой, жизненной);

4) элементы наглядной геометрии. Геометрические фигуры и тела: круг, квадрат, прямоугольник, треугольник, овал, шар, куб, брус. Ощупывание, обводка моделей, штриховка, моделирование из различных материалов. Точка, прямая, кривая линии. Построение прямой с помощью линейки. Построение квадрата, прямоугольника, треугольника по заданным вершинам с помощью линейки;

5) арифметические задачи. Задачи-драматизации, задачи-иллюстрации с открытым и закрытым результатом на нахождение суммы и остатка, которые построены на жизненной, понятной обучающимся ситуации.

38. Базовое содержание учебного предмета "Счет" для 6 класса:

1) нумерация. Повторение нумерации в пределах 10, 20. Предметный и отвлеченный счет в пределах 40, запись чисел 1-40, последовательность чисел в числовом ряду, элементарные приемы сравнения множеств и чисел 1-40, состав чисел 11-40 в предметно-практической деятельности с использованием условной наглядности;

2) арифметические действия. Сложение и вычитание в пределах 40. Практические действия сложения и вычитания с использованием условной наглядности, приемы отсчитывания и присчитывания по 1. Использование калькулятора;

3) величины. Меры стоимости: монеты 1, 2, 5, 10, 20 тг. Размен и замена монет. Экскурсии в магазин, дидактическая игра "Магазин". Временные понятия: вчера, сегодня, завтра, дни недели, месяцы года. Отрывной календарь. Пространственные понятия: ориентировка в частях своего тела, ближайшем окружении, на плоскости. Использование навыков в деятельности (учебной, бытовой, жизненной);

4) элементы наглядной геометрии. Геометрические фигуры и тела: круг, квадрат, прямоугольник, треугольник, овал, шар, куб, брус. Ощупывание, обводка моделей, штриховка, моделирование из различных материалов. Точка, прямая, кривая, ломаная линии. Построение прямой с помощью линейки. Построение квадрата, прямоугольника, треугольника, ломаной линии по заданным вершинам с помощью линейки.

39. Базовое содержание учебного предмета "Счет" для 7 класса:

1) нумерация. Повторение нумерации в пределах 10, 20, 40. Предметный (условная наглядность) и отвлеченный счет в пределах 60, запись чисел 1-60, последовательность чисел в числовом ряду, элементарные приемы сравнения множеств и чисел 1-60, состав чисел 11-60 в предметно-практической деятельности с использованием условной наглядности;

2) арифметические действия. Сложение и вычитание в пределах 60. Практические действия сложения и вычитания с использованием условной наглядности, приемы отсчитывания и присчитывания по 1. Использование калькулятора;

3) величины. Меры стоимости: монеты 1, 2, 5, 10, 20, 50 тг. Размен и замена монет. Экскурсии в магазин, дидактическая игра "Магазин". Временные понятия: вчера, сегодня, завтра, дни недели, месяцы года. Отрывной календарь. Табель-календарь. Пространственные понятия: ориентировка в частях своего тела, ближайшем окружении, на плоскости. Использование навыков в деятельности (учебной, бытовой, жизненной);

4) элементы наглядной геометрии. Геометрические фигуры и тела: круг, квадрат, прямоугольник, треугольник, овал, шар, куб, брус. Ощупывание, обводка моделей, штриховка, моделирование из различных материалов. Прямые, кривые, ломаные линии, отрезок. Построение прямой, отрезка с помощью линейки. Построение квадрата, прямоугольника, треугольника, ломаной линии по заданным вершинам с помощью линейки;

40. Базовое содержание учебного предмета "Счет" для 8 класса:

1) нумерация. Повторение нумерации в пределах 10, 20, 40, 60. Предметный (условная наглядность) и отвлеченный счет в пределах 80, запись чисел 1-80, последовательность чисел в числовом ряду, элементарные приемы сравнения множеств и чисел 1-80, состав чисел 11-80 в предметно-практической деятельности с использованием условной наглядности;

2) арифметические действия. Сложение и вычитание в пределах 80. Практические действия сложения и вычитания с использованием условной наглядности, приемы отсчитывания и присчитывания по 1. Использование калькулятора;

3) величины. Меры стоимости: монеты 1, 2, 5, 10, 20, 50 тг. Размен и замена монет. Экскурсии в магазин, дидактическая игра "Магазин". Меры длины: сантиметр и метр. Измерение длины отрезка с использованием линейки. Измерение длины с использованием мерки 1 м. Временные понятия: вчера, сегодня, завтра, дни недели, месяцы года. Отрывной календарь. Табель-календарь. Пространственные понятия: ориентировка в частях своего тела, ближайшем окружении, на плоскости. Использование навыков в деятельности (учебной, бытовой, жизненной);

4) элементы наглядной геометрии. Геометрические фигуры и тела: круг, квадрат, прямоугольник, треугольник, овал, шар, куб, брус. Ощупывание, обводка моделей, штриховка, моделирование из различных материалов. Точка, прямая, кривая, ломаная линии, отрезок, угол. Построение прямой, отрезка, угла с помощью линейки. Построение квадрата, прямоугольника, треугольника, ломаной линии по заданным вершинам с помощью линейки;

41. Базовое содержание учебного предмета "Счет" для 9 класса:

1) нумерация. Повторение нумерации в пределах 10, 20, 40, 60, 80. Предметный (условная наглядность) и отвлеченный счет в пределах 100, запись чисел 1-100, последовательность чисел в числовом ряду, элементарные приемы сравнения множеств и чисел 1-100, состав чисел 11-100 в предметно-практической деятельности с использованием условной наглядности;

2) арифметические действия. Сложение и вычитание в пределах 100. Практические действия сложения и вычитания с использованием условной наглядности, приемы отсчитывания и присчитывания по 1. Использование калькулятора;

3) величины. Меры стоимости: монеты 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 тг. Размен и замена монет. Экскурсии в магазин, дидактическая игра "Магазин". Меры длины: сантиметр и метр. Измерение длины отрезка с использованием линейки. Измерение длины с использованием мерки 1 м. Временные понятия: вчера, сегодня, завтра, дни недели, месяцы года. Отрывной календарь. Табель-календарь. Пространственные понятия: ориентировка в частях своего тела, ближайшем окружении, на плоскости. Определение времени с точностью до 1 часа по часам. Использование навыков в деятельности (учебной, бытовой, жизненной);

4) элементы наглядной геометрии. Геометрические фигуры и тела: круг, квадрат, прямоугольник, треугольник, овал, шар, куб, брус. Ощупывание, обводка моделей, штриховка, моделирование из различных материалов. Точка, прямая, кривая, ломаная линии, отрезок, угол. Построение прямой, отрезка, угла с помощью линейки. Построение квадрата, прямоугольника, треугольника, ломаной линии по заданным вершинам с помощью линейки;

42. Реализуя право каждого умственно отсталого обучающегося развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме, учитель самостоятельно определит количество времени, необходимое каждому обучающемуся для изучения материала учебной темы, раздела. Основанием для перехода к изучению следующей темы является овладение обучающимся программным материалом на уровне, доступном ему (например, в самостоятельной деятельности, или работая по образцу, или по подражанию, либо с помощью совместных с педагогом действий).

43. Учитель вносит изменения при необходимости в последовательность реализации целей каждого раздела, а также регулирует глубину и объем формируемых навыков. В выборе целей обучения для каждого обучающегося класса учитель руководствуется его возможностями и реальными достижениями.

Глава 4. Система целей обучения

44. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе число – раздел, третье число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.4: "5" – класс, "2" – раздел, "4" – нумерация учебной цели:

1) "Нумерация":

таблица 1

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.1.1 повторить нумерацию чисел 1-10 5.1.2 объединять десять единиц в десяток (пучок палочек, брусок) 5.1.3 обозначать словом "десяток" новую единицу счета (десяток яиц) 4.1.4 получать числа 11-20 в предметной деятельности разными способами (прибавление единицы к предыдущему числу, вычитанием единицы от следующего числа, добавлением к десятку нескольких единиц) 5.1.5 записывать числа 1-20 5.1.6 узнавать и читать запись чисел 11-20 5.1.7 раскладывать числа 11-19 на десяток и единицы, а число 20 на два десятка с использованием наглядного материала 5.1.8 сравнивать множества и числа 1-20 по их месту в числовом ряду 5.1.9 называть числительные (порядковые и количественные) в прямом и обратном порядке в пределах 20 с опорой и без опоры на числовой ряд 5.1.10 вести прямой и обратный счет от 1 до 20 (в том числе счет от заданного числа) с использованием конкретных предметов, на счетах, с опорой на числовой ряд 5.1.11 определять количество предметов в множестве до 20, отвечать на вопрос "Сколько?" 5.1.12 откладывать числа 1-20 на калькуляторе	6.1.1 повторить нумерацию чисел 1-20 6.1.2 объединять десять единиц в десяток (пучок палочек, брусок) 6.1.3 обозначать словом "десяток" новую единицу счета (десяток яиц) 6.1.4 получать числа 11-40 с использованием условной наглядности 6.1.5 записывать числа 1-40 6.1.6 узнавать и читать запись чисел 1-40 6.1.7 раскладывать числа 11-40 на десятки и единицы с использованием условной наглядности 6.1.8 сравнивать числа 1-40 по их месту в числовом ряду 6.1.9 называть числительные (порядковые и количественные) в прямом и обратном порядке в пределах 40 с опорой и без опоры на числовой ряд 6.1.10 вести прямой и обратный счет от 1 до 40 (в том числе счет десятками, от заданного числа) с условной наглядности, на счетах, с опорой на числовой ряд 6.1.11 определять количество предметов в множестве до 40, отвечать на вопрос "Сколько?" 6.1.12 откладывать числа 1-40 на калькуляторе	7.1.1 повторить нумерацию чисел 1-40 7.1.2 объединять десять единиц в десяток (пучок палочек, брусок) 7.1.3 обозначать словом "десяток" новую единицу счета (десяток яиц) 7.1.4 получать числа 11-60 с использованием условной наглядности 7.1.5 записывать числа 1-60 7.1.6 узнавать и читать запись чисел 1-60 7.1.7 раскладывать числа 11-60 на десятки и единицы с использованием условной наглядности 7.1.8 сравнивать числа 1-60 по их месту в числовом ряду 7.1.9 называть числительные (порядковые и количественные) в прямом и обратном порядке в пределах 60 с опорой и без опоры на числовой ряд 7.1.10 вести прямой и обратный счет от 1 до 60 (в том числе счет десятками, от заданного числа) с использованием условной наглядности, на счетах, с опорой на числовой ряд 7.1.11 определять количество предметов в множестве до 60, отвечать на вопрос "Сколько?" 7.1.12 откладывать числа 1-60 на калькуляторе	8.1.1 повторить нумерацию чисел 1-60 8.1.2 объединять десять единиц в десяток (пучок палочек, брусок) 8.1.3 обозначать словом "десяток" новую единицу счета (десяток яиц) 8.1.4 получать числа 11-80 с использованием условной наглядности 8.1.5 записывать числа 1-80 8.1.6 узнавать и читать запись чисел 1-80 8.1.7 раскладывать числа 11-80 на десятки и единицы с использованием условной наглядности 8.1.8 сравнивать числа 1-80 по их месту в числовом ряду 8.1.9 называть числительные (порядковые и количественные) в прямом и обратном порядке в пределах 80 с опорой и без опоры на числовой ряд 8.1.10 вести прямой и обратный счет от 1 до 80 (в том числе счет десятками, от заданного числа) с использованием условной наглядности, на счетах, с опорой на числовой ряд 8.1.11 определять количество предметов в множестве до 80, отвечать на вопрос "Сколько?" 8.1.12 откладывать числа 1-80 на калькуляторе	9.1.1 повторить нумерацию чисел 1-80 9.1.2 объединять десять единиц в десяток (пучок палочек, брусок) 9.1.3 обозначать словом "десяток" новую единицу счета (десяток яиц) 9.1.4 получать числа 11-100 с использованием условной наглядности 9.1.5 записывать числа 1-100 9.1.6 узнавать и читать запись чисел 1-100 9.1.7 раскладывать числа 11-100 на десятки и единицы с использованием условной наглядности 9.1.8 сравнивать числа 1-100 по их месту в числовом ряду 9.1.9 называть числительные (порядковые и количественные) в прямом и обратном порядке в пределах 100 с опорой и без опоры на числовой ряд 9.1.10 вести прямой и обратный счет от 1 до 100 (в том числе счет десятками, от заданного числа) с использованием условной наглядности, на счетах, с опорой на числовой ряд 9.1.11 определять количество предметов в множестве до 100, отвечать на вопрос "Сколько?" 9.1.12 откладывать числа 1-100 на калькуляторе

2) "Арифметические действия":

таблица 2

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.2.1 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 10 5.2.2 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 20 5.2.3 при нахождении суммы и разности в пределах 20 использовать приемы: пересчитывания; присчитывания и отсчитывания по 1; калькулятор	6.2.1 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 40 6.2.2 при нахождении суммы и разности в пределах 40 использовать приемы: счеты, калькулятор	7.2.1 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 60 7.2.2 при нахождении суммы и разности в пределах 60 использовать приемы: счеты, калькулятор	8.2.1 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 80 8.2.2 при нахождении суммы и разности в пределах 80 использовать приемы: счеты, калькулятор	9.2.1 составлять по следам предметно-практической деятельности примеры на сложение и вычитание с использованием знаков: "+" (плюс), "-" (минус), "=" (равно) в пределах 100 9.2.2 при нахождении суммы и разности в пределах 100 использовать приемы: счеты, калькулятор

3) "Величины":

таблица 3

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.3.1 распознавать монеты в 1, 2, 5, 10, 20 тенге в играх и упражнениях по образцу, по словесной инструкции 5.3.2 выполнять размен и замену монет достоинством в 5, 10, 20 тенге всеми возможными вариантами 5.3.3 находить объекты и предметы в ближайшем окружении по словесной инструкции (между, посередине, в центре напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) 5.3.4 выстраивать предметы и их изображения по подражанию и образцу в горизонтальный ряд 5.3.5 показать по просьбе педагога первый, последний, крайний предмет, предмет, следующий за каким-либо, стоящий перед каким-либо в ряду 5.3.6 располагать 2-3 предмета в определенном пространственном отношении друг к другу (между, посередине, в центре, напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) по подражанию, образцу, словесной инструкции 5.3.7 называть дни недели по порядку 5.3.8 назвать времена года, месяцы года 5.3.9 делить целый предмет на 2 равные части	6.3.1 выполнять размен и замену монет достоинством в 5, 10, 20 тенге всеми возможными вариантами 6.3.2 находить объекты и предметы в ближайшем окружении по словесной инструкции (между, посередине, в центре напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) 6.3.3 выстраивать предметы и их изображения в горизонтальный ряд 6.3.4 показать по просьбе педагога первый, последний, крайний предмет, предмет, следующий за каким-либо, стоящий перед каким-либо в ряду 6.3.5 располагать 2-3 предмета в определенном пространственном отношении друг к другу (между, посередине, в центре, напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) по подражанию, образцу, словесной инструкции 6.3.6 называть дни недели по порядку 6.3.7 назвать времена года, месяцы года по порядку 6.3.8 определять текущий и следующий день недели по отрывному календарю 6.3.9 делить целый предмет на 2, 4 равные части 6.3.10 определять массу предметов (1, 2, 3 кг) с помощью весов разного вида 6.3.11 узнавать банки и бутылки емкостью поллитра, 1 л. 2 л, 3 л, 5 л	7.3.1 выполнять размен и замену монет достоинством в 5, 10, 20, 50 тенге всеми возможными вариантами 7.3.2 ориентироваться в ближайшем окружении по словесной инструкции (между, посередине, в центре напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) 7.3.3 выстраивать предметы и их изображения в горизонтальный ряд 7.3.4 показать по просьбе педагога первый, последний, крайний предмет, предмет, следующий за каким-либо, стоящий перед каким-либо в ряду 7.3.5 располагать 2-3 предмета в определенном пространственном отношении друг к другу (между, посередине, в центре, напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) по подражанию, образцу, словесной инструкции 7.3.6 называть дни недели по порядку 7.3.7 назвать времена года, месяцы года по порядку 7.3.8 определять текущий, предыдущий и следующий день недели по табель-календарю 7.3.9 делить целый предмет на 2, 4, 8 равных частей 7.3.10 определять массу предметов (1, 2, 3 кг) с помощью весов разного вида 7.3.11 узнавать банки и бутылки емкостью поллитра, 1 л. 2 л, 3 л, 5 л	8.3.1 выполнять размен и замену монет достоинством в 5, 10, 20, 50 тенге всеми возможными вариантами 8.3.2 узнавать меры длины сантиметр и метр 8.3.3. использовать мерку 1 м для определения длины объекта 8.3.4 называть пространственное расположение предметов относительно друг друга (между, посередине, в центре напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) 8.3.5 показать по просьбе педагога первый, последний, крайний предмет, предмет, следующий за каким-либо, стоящий перед каким-либо в ряду 8.3.6 располагать 2-3 предмета в определенном пространственном отношении друг к другу (между, посередине, в центре, напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) по подражанию, образцу, словесной инструкции 8.3.7 называть дни недели по порядку 8.3.8 назвать времена года, месяцы года по порядку 8.3.9 определять текущий, предыдущий и следующий день недели по табель-календарю 8.3.10 делить целый предмет на 2, 4, 8 равных частей 8.3.11 определять массу предметов (1, 2, 3 кг) с помощью весов разного вида 8.3.12 узнавать банки и бутылки емкостью поллитра, 1 л. 2 л, 3 л, 5 л	9.3.1 выполнять размен и замену монет достоинством в 5, 10, 20, 50, 100 тенге всеми возможными вариантами 9.3.2 узнавать меры длины сантиметр и метр 9.3.3. использовать мерку 1 м для определения длины объекта 8.3.4 называть пространственное расположение предметов относительно друг друга (между, посередине, в центре напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) 9.3.5 показать по просьбе педагога первый, последний, крайний предмет, предмет, следующий за каким-либо, стоящий перед каким-либо в ряду 9.3.6 располагать 2-3 предмета в определенном пространственном отношении друг к другу (между, посередине, в центре, напротив, внутри-снаружи, над, под, за, перед, рядом) по подражанию, образцу, словесной инструкции 9.3.7 называть порядковый номер дня недели 9.3.8 назвать порядковый номер времени года, порядковый номер месяца года 9.3.9 определять время с точностью до 1 часа по часам 9.3.10 делить целый предмет на 2, 4, 8 равных частей 9.3.11 определять массу предметов (1, 2, 3 кг) с помощью весов разного вида 9.3.13 узнавать банки и бутылки емкостью поллитра, 1 л. 2 л, 3 л, 5 л

4) "Элементы наглядной геометрии":

талица 4

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.4.1 узнавать и называть модели геометрических фигур: круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник, геометрические тела: шар, куб, брус 5.4.2 конструировать из моделей геометрических фигур простейшие аппликации, орнаменты по подражанию, по образцу, по словесной инструкции 5.4.3 составлять круг, квадрат, прямоугольник, овал, треугольник из их частей по подражанию, по образцу 5.4.4 распознавать на чертеже: точку, прямую линию, кривую линию, круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник 5.4.5 узнавать на ощупь модели круга, овала, прямоугольника, квадрата, треугольника по образцу, по названию 5.4.6 обводить шаблон круга, овала, квадрата, треугольника; штриховать полученную фигуру 5.4.7 строить прямую линию с помощью линейки 5.4.8 строить квадрат, прямоугольник, треугольник по заданным вершинам с помощью линейки	6.4.1 узнавать и называть модели геометрических фигур: круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник, геометрические тела: шар, куб, брус 6.4.2 конструировать из моделей геометрических фигур простейшие аппликации, орнаменты по подражанию, по образцу, по словесной инструкции 6.4.3 составлять круг, квадрат, прямоугольник, овал, треугольник из их частей по подражанию, по образцу 6.4.4 распознавать на чертеже: точку, прямую, кривую, ломаную линии, круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник 6.4.5 узнавать на ощупь модели круга, овала, прямоугольника, квадрата, треугольника по образцу, по названию 6.4.6 обводить шаблон круга, овала, квадрата, треугольника; штриховать полученную фигуру 6.4.7 строить прямую, кривую линии с помощью линейки 6.4.8 строить квадрат, прямоугольник, треугольник по заданным вершинам с помощью линейки	7.4.1 узнавать и называть модели геометрических фигур: круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник, геометрические тела: шар, куб, брус 7.4.2 конструировать из моделей геометрических фигур простейшие аппликации, орнаменты по подражанию, по образцу, по словесной инструкции 7.4.3 составлять круг, квадрат, прямоугольник, овал, треугольник из их частей по подражанию, по образцу 7.4.4 распознавать на чертеже: точку, прямую, кривую, ломаную линии, отрезок, круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник 7.4.5 узнавать на ощупь модели круга, овала, прямоугольника, квадрата, треугольника по образцу, по названию 7.4.6 обводить шаблон круга, овала, квадрата, треугольника; штриховать полученную фигуру 7.4.7 строить прямую, кривую линии, отрезок с помощью линейки 7.4.8 строить квадрат, прямоугольник, треугольник по заданным вершинам с помощью линейки	8.4.1 узнавать и называть модели геометрических фигур: круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник, геометрические тела: шар, куб, брус 8.4.2 конструировать из моделей геометрических фигур простейшие аппликации, орнаменты по подражанию, по образцу, по словесной инструкции 8.4.3 составлять круг, квадрат, прямоугольник, овал, треугольник из их частей по подражанию, по образцу 8.4.4 распознавать на чертеже: точку, прямую, кривую, ломаную линии, отрезок, угол, круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник 8.4.5 узнавать на ощупь модели круга, овала, прямоугольника, квадрата, треугольника по образцу, по названию 8.4.6 обводить шаблон круга, овала, квадрата, треугольника; штриховать полученную фигуру 8.4.7 строить прямую, кривую линии, отрезок, угол с помощью линейки 8.4.8 строить квадрат, прямоугольник, треугольник по заданным вершинам с помощью линейки	9.4.1 узнавать и называть модели геометрических фигур: круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник, геометрические тела: шар, куб, брус 9.4.2 конструировать из моделей геометрических фигур простейшие аппликации, орнаменты по подражанию, по образцу, по словесной инструкции 9.4.3 составлять круг, квадрат, прямоугольник, овал, треугольник из их частей по подражанию, по образцу 9.4.4 распознавать на чертеже: точку, прямую, кривую, ломаную линии, отрезок, угол, круг, овал, прямоугольник, квадрат, треугольник 9.4.5 узнавать на ощупь модели круга, овала, прямоугольника, квадрата, треугольника по образцу, по названию 9.4.6 обводить шаблон круга, овала, квадрата, треугольника; штриховать полученную фигуру 9.4.7 строить прямую, кривую линии, отрезок, угол с помощью линейки 9.4.8 строить квадрат, прямоугольник, треугольник по заданным вершинам с помощью линейки 9.4.9 различать шар – круг, куб – квадрат, брус -прямоугольник

5) "Арифметические задачи":

таблица 5

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.5.1 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 20 с открытым результатом, с последующим составлением примера на сложение или вычитание без наименований 5.5.2 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 20 с закрытым результатом, с последующим составлением примера на сложение или вычитание с записью наименований при числах	5.5.1 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 40, находить ответ с помощью калькулятора 5.5.2 решать ситуационные задачи, предполагающие использование счетной деятельности	6.5.1 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 60, находить ответ с помощью калькулятора 6.5.2 решать ситуационные задачи, предполагающие использование счетной деятельности	6.5.1 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 80, находить ответ с помощью калькулятора 6.5.2 решать ситуационные задачи, предполагающие использование счетной деятельности	6.5.1 решать задачи-драматизации, задачи-иллюстрации на нахождение суммы и остатка в пределах 100, находить ответ с помощью калькулятора 6.5.2 решать ситуационные задачи, предполагающие использование счетной деятельности

45. Долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса и содержанием индивидуальных программ обучения.

Приложение 536
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 536 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Мир вокруг" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5 класса по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Мир вокруг" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5 класса по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета - овладение обучающимися элементарными понятиями о природе, накопление и систематизация их представлений о предметах и явлениях ближайшего окружения.

3. Задачи предмета "Мир вокруг":

1) формировать умения и навыки, необходимые для практической ориентировки в окружающем мире;

2) формировать и развивать социальные навыки и компетенции;

3) формировать способы действий с предметами с учетом их функционального назначения;

4) формировать способности объясняться с окружающими с помощью речи и других видов коммуникации;

5) предоставлять возможности исследования природы;

6) развивать познавательную деятельность;

7) расширять и обогащать представление об окружающем мире;

8) обучать способности видеть, сравнивать, обобщать, конкретизировать, делать элементарные выводы, устанавливать несложные причинно-следственные связи;

9) обогащать словарный запас учащихся;

10) формировать социальные навыки;

11) формировать у учащихся нормы поведения и правила безопасности в природной, социальной и технологической среде.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала предмета для усвоения обучающимися доступных знаний и приобретения умений по предметной области, развитие максимально возможной самостоятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.

5. Программа ориентирует учителя на развитие активности обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность учебного и воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, организуется в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.

6. Содержание Программы носит рекомендательный характер, педагог имеет право вносить изменения в содержание и темп обучения обучающегося в соответствии с его возможностями и потребностями. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено индивидуальным образовательным целям и учитывает возможности каждого обучающегося участвовать в коллективной деятельности в классе и школе.

7. Обучение обучающихся с умеренной умственной отсталостью понимается в широком смысле этого слова и относится не только к сфере формирования предметных знаний, в отношении которых у них наблюдается малый резерв возможностей, но и к формированию более значимых для этой категории обучающихся жизненных навыков.

8. В основе подходов к организации учебного процесса обучающихся с умеренной умственной отсталостью лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий. Планируемые педагогические мероприятия включают в себя непосредственную работу с обучающимися, преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого.

9. Содержание деятельности раскрывается в учебных программах, служащие учителю ориентиром для составления индивидуальных программ обучения. Для составления индивидуальной программы обучения проводится наблюдение за обучающимся, подмечать малейшие сигналы, указывающие на его потребности и возможности.

10. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания обучающегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы.

11. Принцип признания права обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития обучающегося, с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения. Признание минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении.

12. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

13. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

1) формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой они используются, что связано с трудностями переноса знаний и навыков в новую ситуацию;

2) помещения для организации занятий с обучающимися преобразованы в пространство, отражающее различные жизненные ситуации, предметная среда периодически меняется вслед за изменением потребностей обучающихся;

14. Все уроки-занятия направлены на общее развитие обучающихся (коммуникативное, двигательное, речевое, сенсорное), посредством содержания Программ.

15. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеются специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению пониманием речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся. Речевое сопровождение деятельности обучающихся со стороны педагога является дозированным и доступным пониманию обучающихся.

16. Принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной упрощенностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся и ограничивающей их взаимодействие со здоровыми сверстниками, требуется специальная работа по введению обучающегося в более сложную социальную среду:

1) поэтапное и планомерное расширение жизненного опыта и социальных контактов обучающихся в доступных для них пределах. Часть учебного времени организуется за пределами школы (поездки в общественном транспорте, посещение магазинов, аптеки, почты, поликлиники, музеев, театров, кафе);

2) формирование толерантной и благосклонной окружающей среды для безболезненного вхождения обучающегося в социум, планомерная работа школы с семьей и сообществом.

18. Педагогические мероприятия, выстроенные в соответствии со специальными принципами, ориентированы на развитие собственной активности обучающихся, их инициативы и самостоятельности.

19. Основными видами деятельности, в которых проявляется активность и развивается самостоятельность обучающихся с умеренной умственной отсталостью на уроках являются:

1) наблюдение живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическая деятельность;

3) игровые действия и игровая деятельность;

4) хозяйственно-трудовая деятельность обучающихся;

5) социально-бытовая деятельность;

6) коммуникация с детьми и взрослыми ближайшего окружения (микросоциума);

7) учебная деятельность (в соответствии с возможностями обучающихся).

20. Учебно-воспитательный процесс строится в предметной деятельности на протяжении всего периода обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

21. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач, но не создаются при помощи традиционно применяемых средств.

22. ИКТ на уроках используется с целью:

23. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

24. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в индивидуальной программе обучения.

25. Составление индивидуальной программы обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью предваряется стартовой педагогической оценкой его возможностей и потребностей. Критерии оценки определяются в соответствии с онтогенезом основных линий развития и обучения.

26. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях.

27. Следуя принципу специальной педагогики - "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

28. Оценочными действиями являются наблюдения, изучение продуктов деятельности обучающихся, устных ответов в сопоставлении с индивидуальными задачами обучения и воспитания.

29. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

1) предварительная оценка уровня развития, знаний и навыков обучающихся;

2) создание профиля развития обучающегося в качестве основы для создания индивидуальной программы обучения;

3) текущая оценка достижений и развития осуществляется ежедневными наблюдениями за работой обучающихся на занятиях;

4) промежуточная оценка осуществляется по завершении первого полугодия;

5) итоговая оценка достижений осуществляется по окончании учебного года.

30. Для оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью используется описательная оценка, которая является качественным показателем достижений обучающегося.

31. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты комплектуются соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.

32. Мебель в классе передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры и активные методы). Предусматривается место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Мир вокруг"

33. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Мир вокруг" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

34. Содержание учебного предмета "Мир вокруг" организовано по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, содержащие в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

35. Учебный предмет "Мир вокруг" включает следующие разделы:

1) раздел 1 "Я и общество";

2) раздел 2 "Моя родина Казахстан";

3) раздел 3 "Природа";

4) раздел 4 "Формирование речи".

36. Раздел "Я и общество" включает следующие подразделы:

1) мой дом;

2) школа.

37. Раздел "Моя родина Казахстан; включает следующие подразделы:

1) мой город, село;

2) транспорт, правила дорожного движения.

38. Раздел "Природа" включает следующие подразделы:

1) сезонные изменения в природе;

2) растения;

3) животные.

39. Раздел "Формирование речи" включает подраздел:

1) развитие устной речи на основе ознакомления с предметами и явлениями окружающей действительности.

40. Базовое содержание учебного предмета "Мир вокруг" для 5 класса:

1) мой дом. Названние и назначение жилых комнат: столовая, спальня, места общего использования. Назначение мебели. Уход за мебелью. Отличие мебели от бытовой техники. Посуда. Название посуды. Различие между кухонной, чайной, столовой посудой. Хранение и уход за посудой. Бережное обращение с мебелью и посудой;

2) школа. Название, номер и адрес школы. Дорога в школу и из школы. Бережное отношение к школьной и классной мебели, к школьному двору;

3) моя родина – Казахстан. Название Родины – Казахстан. Главный город страны – Астана. Крупный город нашей Родины – Алматы. Государственные праздники и знаменательные даты;

4) транспорт. Правила дорожного движения. Повторение пройденного о транспортных средствах и видах транспортных средств. Правила перехода улицы в разных ситуациях. Остановки, предназначенные для общественного транспорта. Правила регулирования транспорта и пешеходов на улицах и перекрестках (светофор, регулировщик). Транспортные средства в Астане и Алматы (автобус, троллейбус, трамвай, такси, метро). Транспорт дальнего следования – поезд, самолет;

5) времена года. Сезонные изменения в природе. Наблюдение за сезонными изменениями в природе. Погода. Уточнение и расширение представлений о приметах лета: солнце сильно греет, жарко, роса, туман, облака и тучи, летний дождь, ливень, град, гроза. Самостоятельное наблюдение и фиксирование в дневнике изменений в природе. Уточнение названий летних месяцев. Наблюдение за признаками осени: дни становятся короче, а ночи длиннее, дует холодный ветер, часто идут дожди, дни становятся холоднее, листья на деревьях желтеют, падают. Сведения о подготовке к зиме перелетных птиц. Наблюдение за заморозками. Названия осенних месяцев. Наблюдения за изменениями в природе в зимние месяцы: зимой солнце поздно всходит, рано заходит, дни становятся короче, ночи длиннее, морозы, метели, снегопады, замершие пруды в морозную погоду, снег скрипит под ногами. Названия зимних месяцев. Детские игры зимой. Самостоятельные наблюдения за признаками весны: солнце поднимается выше, греет сильнее, ледоход, разлив, первые проталины, на деревьях набухают почки, распускаются листья и цветы, цветут фруктовые деревья, посадка деревьев, и кустарников, посев семян в огороде, появляются насекомые, прилетают птицы. Названия весенних месяцев. Наблюдения за перелетными птицами и насекомыми. Наблюдения за изменениями в жизни птиц и животных весной. Весенние игры детей. Труд людей в разные времена года;

6) растения. Овощные культуры – различия и сравнение. Польза овощей для человека. Хранение овощей. Фрукты и ягоды - различия и сравнение. Польза фруктов и ягод для человека. Варенья, компоты. Кустарники и деревья. Расширение представлений о кустарниках (облепиха, шиповник, крыжовник). Деревья (дуб), хвойные деревья (ель, сосна). Различие кустарников, деревьев и цветов;

7) животные. Домашние животные. Расширение знаний детей о домашних животных: коза, овца, свинья, верблюд, лошадь. Внешний вид. Уход за ними, польза для человека. Ддикие животные. Расширение и уточнение представлений о диких животных. Сравнение диких и домашних животных: образ жизни, чем питаются, польза для человека. Дикие птицы. Расширение и уточнение представлений детей о диких птицах: утка, гусь, лебедь. Внешний вид. Места обитания. Отличие диких птиц от домашних. Рыбы и их строение (голова, жабры, плавники, хвост). Способы передвижения. Питание рыб. Место обитания рыб - реки, моря, озера. Содержание рыб в аквариумах.

Глава 4. Система целей обучения

41. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.4 "5" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

42. Содержание целей обучения:

1) раздел "Я и общество":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс
1.1 Мой дом	5.1.1.1 знать домашний адрес, дорогу до школы; 5.1.1.2 выполнять правила поведения в семье; 5.1.1.3 уважать труд взрослых; 5.1.1.4 выполнять посильные поручения в семье; 5.1.1.5 обращаться к родителям, взрослым с просьбами, желаниями, поручениями, спокойно и вежливо общаться со старшими, сверстниками, не перебивать их; 5.1.1.6 называть жилые комнаты и объяснять их назначение: столовая, спальня, ванная комната, кухня; 5.1.1.7 называть основную домашнюю мебель и объяснять их назначение; 5.1.1.8 выполнять поручения по уходу за мебелью; 5.1.1.9 называть основную бытовую технику и объяснять их назначение; 5.1.1.10 отличать мебель от бытовой техники; 5.1.1.11 называть основную домашнюю посуду и объяснять их назначение; 5.1.1.12 различать кухонную, чайную, столовую посуду; 5.1.1.13 выполнять поручения по уходу за посудой; 5.1.1.14 бережно обращаться с мебелью и посудой
1.2 Школа	5.1.2.1 уметь назвать фамилию и имя одноклассника; 5.1.2.2 понимать важность школы в жизни людей; 5.1.2.3 понимать коллективные, групповые и межличностные нормы поведения в школьном сообществе; 5.1.2.4 выполнять правила поведения ученика; 5.1.2.5 обращаться к учителям, воспитателям по имени и отчеству; 5.1.2.6 называть номер и адрес школы; 5.1.2.7 знать дорогу в школу и из школы; 5.1.2.8 бережно относиться к школьной и классной мебели; 5.1.2.9 правильно пользоваться учебными принадлежностями; 5.1.2.10 стремиться понимать учебную задачу; 5.1.2.11 готовить учебное место для учебных занятий; 5.1.2.12соблюдать правильную осанку; 5.1.2.13 понимать и выполнять правила ученика

2) "Моя родина - Казахстан":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс
2.1 Мой город, село	5.2.1.1 представлять различия между городом и селом; 5.2.1.2 знать назначения основных учреждений своего города, села: магазин, дом культуры, поликлиника, школа; 5.2.1.3 понимать, что живут в республике Казахстан; их город, село находятся в Казахстане; 5.2.1.4 осознавать, что их родина - Казахстан 5.2.1.5понимать, что столица – это главный город страны; 5.2.1.6 знать название столицы Республики Казахстан; 5.2.1.7 называть свой домашний адрес; 5.2.1.8 находить дорогу до школы; 5.2.1.9 называть главные улицы города, аула, села, в котором живет; 5.2.1.10 называть крупные города нашей страны; 5.2.1.11 отмечать государственные праздники и знаменательные даты
2.2 Транспорт, правила дорожного движения	5.2.2.1 закреплять знания о правилах дорожного движения, о правилах перехода улицы, сигналы светофора; 5.2.2.2 выполнять правила поведения детей в транспорте, в общественных местах (в театре, в музее); 5.2.2.3 выполнять правила поведения на улице: ходить по тротуару, переходить улицу за взрослыми, выполнять правила перехода улицы; 5.2.2.4. Выполнять правила перехода улицы по пешеходному переходу, по подземному и воздушному переходу; 5.2.2.5 выполнять правила перехода улицы по знакам регулировщика; 5.2.2.6 выполнять правила перехода перекрестка; 5.2.2.7 замечать остановки, предназначенные для общественного транспорта; 5.2.2.8 называть разные виды городских транспортных средств - автобус, троллейбус, трамвай, такси, метро; 5.2.2.9 называть транспорт дальнего следования – поезд, самолет

3) "Природа":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс
3.1 Сезонные изменения в природе	5.3.1.1 называть приметы времен года; 5.3.1.2 понимать зависимость изменений в жизни растений и животных от времен года; 5.3.1.3 называть приметы времен года; 5.3.1.4 вести наблюдения за сезонными изменениями в природе; 5.3.1.5 наблюдать за изменениями в природе в разное время года; 5.3.1.6 принимать участие в сборе урожая; 5.3.1.7 играть в детские игры в разные времена года; 5.3.1.8 называть осенние и весенние работы на огороде, в саду; 5.3.1.9 рассматривать и обсуждать картинки, предлагаемые учителем; 5.3.1.10 понимать изменения в погоде и называть ее состояние - ясно, посмурно, дождь, гроза, ветер; 5.3.1.11 слушать и понимать рассказ, объяснение учителя; 5.3.1.12 называть приметы лета: солнце сильно греет, жарко, роса, туман, облака и тучи, летний дождь, ливень, град, гроза, молния, гром; называть летние месяцы; 5.3.1.13 наблюдать за признаками осени: дни становятся короче, а ночи длиннее, дует холодный ветер, часто идут дожди, дни становятся холоднее, листья на деревьях желтеют, падают; называть осенние месяцы; 5.3.1.14 наблюдать за изменениями в природе в зимние месяцы: зимой солнце поздно всходит, рано заходит, дни становятся короче, ночи длиннее, морозы, метели, снегопады, замершие пруды в морозную погоду, снег скрипит под ногами; называть зимние месяцы; 5.3.1.15 иметь сведения о подготовке к зиме перелетных птиц грачи, скворцы; 5.3.1.16 самостоятельно наблюдать за признаками весны: солнце поднимается выше, греет все сильнее, ледоход, разлив, первые проталины, на деревьях набухают почки, распускаются листья и цветы, цветут фруктовые деревья, посадка деревьев, и кустарников, посев семян в огороде, появляются насекомые, прилетают птицы; 5.3.1.17 иметь представление о труде людей в разные времена года; 5.3.1.18 наблюдать за перелетными птицами и насекомыми; 5.3.1.19 самостоятельно вести наблюдение и фиксировать в дневнике изменения в природе; 5.3.1.20 запомнить название летних месяцев; 5.3.1.21 знать и выполнять правила поведения вблизи водоемов
3.2 Растения	5.3.2.1 называть наиболее распространенные в данной местности овощи; 5.3.2.2 различать фрукты и овощи по внешнему виду и вкусу; 5.3.2.3 выполнять практические работы на пришкольном участке по заданию учителя; сравнивать кустарник с деревом; 5.3.2.5 называть деревья, наиболее распростроненные в данной местности; деревья (дуб), хвойные деревья (ель, сосна); 5.3.2.6 называть части деревьев: корень, ствол, ветки, крона; 5.3.2.7 иметь представление о кустарниках (облепиха, шиповник, крыжовник; 5.3.2.8сравнивать, различать и называть кустарники, деревья и цветы. 5.3.2.9 различать и называть комнатные растения, имеющиеся в классе; 5.3.2.10 выполнять практические работы: уход за комнатными растениями (полив, удаление пыли с листьев); 5.3.2.11 различать и называть комнатные растения с крупными листьями: фикус, бегония; 5.3.2.12 ухаживать за комнатными растениями (мытье горшков, поддонов, правильная расстановка в классе) 5.3.2.13 сравнивать, различать и называть: деревья, кустарники, цветы; 5.3.2.14 различать и сравнивать овощные культуры – баклажан, кабачок, болгарский перец, цукини; 5.3.2.15 понимать пользу овощей для человека; 5.3.2.16 понимать необходимость правильного хранения овощей; 5.3.2.17 уметь сделать несложный салат из овощей; 5.3.2.18 различать и сравнивать фрукты и ягоды; 5.3.2.19 понимать пользу фруктов и ягод для человека; 5.3.3.20 знать способы употребления фруктов и ягод: свежие, сушенные, варенья, компоты; 5.3.2.21 называть наиболее распространенные в данной местности овощи, фрукты, ягоды; 5.3.2.22 различать фрукты и овощи по внешнему виду и вкусу; 5.3.2.23 выращивать лук на подоконнике; 5.3.2.24 ухаживать за комнатными растениями и растениями на пришкольном участке
3.3 Животные	5.3.3.1 расширять и уточнять знания о домашних животных; 5.3.3.2 иметь представление о домашних животных: коза, овца, свинья, верблюд, лошадь; внешний вид, уход за ними, польза для человека; 5.3.3.3 называть детенышей домашних животных, животных живого уголка; 5.3.3.4 называть основные части тела животного, питание, передвижение; 5.3.3.5 оказывать помощь по уходу за домашними животными; 5.3.3.6 различать домашних птиц: гусь, индюк; 5.3.3.7 иметь представление о зимующих и перелетных птицах; 5.3.3.8 иметь представление о хищных птицах (орел, беркут); 5.3.3.9 иметь представление о певчих птицах; 5.3.3.10 наблюдать за птицами вблизи жилья, называть местных птиц: голубь, воробей, грач, скворец; 5.3.3.11 принимать участие в изготовлении кормушек для птиц, подкармливать птиц зимой; 5.3.3.12 иметь представление о видах насекомых; 5.3.3.13 стремиться распознавать насекомых: муравей, муха, божья коровка, стрекоза; называть и различать их по внешнему виду; 5.3.3.14 иметь представление о производстве меда, полезные свойства меда; 5.3.3.15 различать и обобщать: животные, птицы, насекомые; 5.3.3.16 иметь представление о видах диких животных: кабан, лось, архар, сайгак, заяц; внешний вид, повадки, питание, образ жизни, детеныши; 5.3.3.17 иметь представление о приспособлении диких животных к условиям природы; 5.3.3.18 сравнивать домашних и диких животных по образу жизни, повадкам, месту обитания; 5.3.3.19 иметь представление о диких птицах: утка, гусь, лебедь; внешний вид, места обитания; 5.3.3.20 различать и сравнивать диких птиц и домашних; 5.3.3.21 соблюдать правила поведения в лесу; 5.3.3.22 иметь представление о роли человека в жизни животных; 5.3.3.23 иметь представление о рыбах и их строении (голова, жабры, плавники, хвост); способы передвижения, питание рыб, место обитания рыб – реки, моря, озера. 5.3.3.24 ухаживать за рыбками в аквариуме; 5.3.3.25 выполнять практические работы во время тематических экскурсий; 5.3.3.26 узнавать, называть и сравнивать домашних и диких животных, птиц, насекомых, рыб по программе

4) "Формирование речи":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения:
Подраздел	5 класс
4.1 Развитие устной речи на основе ознакомления с предметами и явлениями окружающей действительности	5.4.1.1 знать и употреблять в речи слова, обозначающие предметы и их признаки, изучаемые на уроке "Мир вокруг"; 5.4.1.2 отвечать на вопросы учителя; 5.4.1.3 выслушивать ответы своих товарищей; 5.4.1.4 повторять за учителем короткие стихи; 5.4.1.5 выполнять по показу артикуляционные упражнения; 5.4.1.6 составлять короткое повествовательное предложение по наблюдаемому явлению, действию, картинке; 5.4.1.7 участвовать в беседе; отвечать на вопросы, дополняя высказывания одноклассников; 5.4.1.8 связно высказываться по плану, употребляя простые распространенные предложения; 5.4.1.9 правильно использовать формы знакомых слов

43. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает с учетом возможностей обучающихся класса.

Приложение 537
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 537 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Человек и мир" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Человек и мир" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 6-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета "Человек и мир" - расширение и закрепление представлений обучающихся об окружающем мире, полученных ими в начальных классах, развитие практических способов ориентирования в окружающем мире, формирование жизненно необходимых умений и навыков.

3. Основные задачи:

1) формировать умения и навыки, необходимые для практической ориентировки в окружающем мире, безопасного поведения в природе;

2) формировать навыки сохранения и заботы о собственном здоровье;

3) формировать адекватное социальное поведение.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре Программы.

6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые направлены на реализацию потенциальных возможностей обучающихся.

7. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.

8. Все специальные подходы к организации образовательного процесса направлены на организацию обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью как ситуацию ежедневного общения в контексте реальной предметно-практической деятельности, конкретных дел и событий, когда происходит активный обмен знаниями, способами деятельности.

9. В процессе работы с обучающимися в рамках предмета "Человек и мир" устанавливаются межпредметные связи с курсами: "Хозяйственный труд", "Ремесло", "Культура поведения", "Социально-бытовая ориентировка". Интегрирование содержания Программы предусматривается по названным предметам с предметом "Человек и мир" в рамках одного урока.

10. В основе подходов к организации учебного процесса лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции, обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании системы коррекционно-педагогических мероприятий.

11. Планируемые педагогические мероприятия включают непосредственную работу с обучающимися, преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность обучающегося.

12. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания:

1) обеспечение возможности для обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития обучающегося с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения;

3) создание соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся. Помещения для организации занятий преобразовываются в пространство, отражающее различные жизненные ситуации;

5) развитие мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся;

6) социализирующая направленность учебно-воспитательного процесса: введение обучающихся в сложную социальную среду за пределами школы.

13. Процесс обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм.

14. Обучающиеся нуждаются в организации урока: предусматривается замена вида деятельности тогда, когда это необходимо обучающемуся, выполнять индивидуальную работу и получать индивидуальную помощь педагога. Подросткам предоставляется возможность свободно передвигаться в классной комнате во время занятия.

15. В качестве основных видов деятельности, в которых проявится активность и развитие самостоятельности обучающихся на уроках следует использовать:

1) наблюдение явлений живой и неживой природы, явлений социальной жизни;

2) предметно-практическую деятельность;

3) деловые игры;

4) хозяйственно-трудовую деятельность учащихся;

5) социально-бытовую деятельность;

6) коммуникацию с обучающимися и взрослыми ближайшего окружения (микросоциума);

7) учебную деятельность (в соответствии с возможностями обучающихся).

16. Природные явления, смена времен года, жизнь человека в природе и обществе имеет цикличный характер. Обучающимся предоставляют возможность ощутить повторяемость, текучесть и необратимость жизненных циклов, включая их во взаимодействие с окружающей природой и обществом. У обучающихся формируются способы деятельности, умения, необходимые для практической ориентировки в окружающем мире и социальной среде. Освоение способов деятельности осуществляется под руководством педагога, который обеспечивает и поддерживает взаимодействие обучающегося с окружающим миром.

17. Планирование процесса обучения и отбор учебного программного материала осуществляется учителем самостоятельно с учетом местных природно-климатических условий, состава обучающихся класса. Учебный материал, изучаемый на уроках, отражает действительность, в которой живут обучающиеся.

18. Уроки обеспечиваются соответствующей системой наглядных пособий и раздаточного предметного материала для индивидуальной работы. Занятия в классной комнате чередуются с экскурсиями.

19. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умственной отсталостью продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

20. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в его индивидуальной программе.

21. Индивидуальная программа обучения обучающегося составляется на основе сведений о его возможностях, с учетом уровня навыков, сформированных в 1-5 классах по предмету "Мир вокруг".

22. Оценивание достижений обучающихся осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются учителем в ходе образовательного процесса .

23. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

24. Оценочными действиями являются наблюдения за деятельностью обучающихся, изучение продуктов их деятельности в сопоставлении с индивидуальными задачами обучения и воспитания.

25. Процедуры оценивания достижений обучающихся имеют последовательность:

26. При описании достижений обучающегося в индивидуальной программе указывается степень самостоятельности владения обучающимся навыками и уменими: самостоятельно, по образцу, по подражанию, с помощью совместных с педагогом действий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Человек и мир"

27. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Человек и мир" составляет:

1) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

28. Для организации учебно-воспитательного процесса урок обеспечивается соответствующим наглядным и дидактическим материалом.

29. Учебный материал каждого класса распределен в разделы:

1) раздел 1 "Неживая природа";

2) раздел 2 "Живая природа";

3) раздел 3 "Организм человека";

4) раздел 4 "Моя Родина".

30. Раздел "Неживая природа" включает следующие подразделы:

1) сезонные изменения в природе;

2) погода;

3) явления природы.

31. Раздел "Живая природа" включает следующие подразделы:

1) комнатные растения и растения на клумбах;

2) деревья и кустарники;

3) растения сада и огорода;

4) растения парков и скверов;

5) растения леса;

6) растения поля и луга;

7) растения степи и пустынь;

8) многообразие животных;

9) домашние животные и птицы;

10) дикие животные и птицы.

32. Раздел "Организм человека" включает следующие подразделы:

1) человек и его тело;

2) человек и его жизнь.

33. Раздел "Моя Родина" включает следующие подразделы:

1) мой город (село);

2) моя страна.

34. Учитель не обязан реализовывать на уроках весь программный материал. Следует отбирать для изучения то содержание, которое соответствует условиям жизни обучающихся и необходима для их социальной адаптации.

Глава 4. Система целей обучения

35. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе число - раздел, третье число - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.1.1.4: "1" - раздел, "1.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

1) "Неживая природа":

таблица 1

2) "Живая природа":

таблица 2

3) "Организм человека":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1. Человек и его тело	6.3.1.1 узнавать и называть части тела человека (голова, туловище, руки, ноги)	7.3.1.1 узнавать и называть части тела человека (голова, туловище, руки, ноги)	8.3.1.1 узнавать и называть части тела человека (голова, туловище, руки, ноги) в том числе на фото	9.3.1.1 узнавать и называть части тела человека (голова, туловище, руки, ноги) в том числе на рисунках
	6.3.1.2 называть и показывать действия, которые выполняет человеческое тело	7.3.1.2 различать индивидуальные особенности роста и телосложения	8.3.1.2 понимать индивидуальные особенности своего лица, роста, телосложения	9.3.1.2 понимать индивидуальные особенности своего лица, роста, телосложения
	6.3.1.3 называть и показывать части скелета человека – череп, кости туловища (позвоночник с грудной клеткой), кости конечностей (рук и ног), позвонки, ребра, тазовые кости; понимать, что скелет - опора человеческого тела; различать правильную, неправильную осанку при ходьбе, стоянии, сидении	7.3.1.3 показывать мышцы туловища, рук и ног человека; – понимать, что мышцы помогают человеку двигаться; выполнять простые упражнения утренней гимнастики	8.3.1.3 называть органы пищеварения; понимать важность тщательного пережевывания пищи; различать продукты растительного и животного происхождения; различать полезную и неполезную пищу; распознавать свежие и испорченные продукты; называть органы выделения: почки, кожа	9.3.1.3 называть органы дыхания и их функции; понимать значение чистого воздуха для дыхания человека; называть органы кровообращения, значение крови для организма человека; называть органы чувств; знать простые способы гигиены органов чувств человека
	6.3.1.4 сообщать о своем болезненном состоянии, о неприятных ощущениях (голод, холод, жара, болевые ощущения)	7.3.1.4 сообщать о своем болезненном состоянии, о неприятных ощущениях (голод, холод, жара, болевые ощущения)	8.3.1.4 сообщать о своем болезненном состоянии, о неприятных ощущениях (голод, холод, жара, болевые ощущения)	9.3.1.4 сообщать о своем болезненном состоянии, о неприятных ощущениях (голод, холод, жара, болевые ощущения);
	6.3.1.5 называть свою фамилию, имя, отчество; дату рождения	7.3.1.5 называть свою фамилию, имя, отчество; дату рождения	8.3.1.5 называть свою фамилию, имя, отчество; дату рождения	9.3.1.5 называть свою фамилию, имя, отчество; дату рождения
3.2 Человек и его жизнь	6.3.2.1 различать, называть периоды жизни человека: ребенок, подросток, взрослый, пожилой (старый); соотносить эти стадии со своей жизнью	7.3.2.1 различать, называть периоды жизни человека: ребенок, подросток, взрослый, пожилой (старый); соотносить эти стадии со своей жизнью;	8.3.2.1 различать, называть периоды жизни человека: ребенок, подросток, взрослый, пожилой (старый); соотносить эти стадии со своей жизнью	9.3.2.1 различать, называть периоды жизни человека: ребенок, подросток, взрослый, пожилой (старый); соотносить эти стадии со своей жизнью; понимать родственные отношения в семье (родители, сын, дочь, внук, внучка, племянник)
	6.3.2.2 идентифицировать себя: "этот подросток - я"	7.3.2.2 идентифицировать себя: "этот подросток - я"	8.3.2.2 идентифицировать себя: "этот (эта) юноша (девушка) – я"	9.3.2.2 идентифицировать себя: "этот (эта) юноша (девушка) – я"
	6.3.2.3 показывать на фото/называть виды деятельности человека в разные периоды его жизни	7.3.2.3 показывать на фото /называть собственные виды деятельности	8.3.2.3 показывать на фото/называть собственные виды деятельности и виды деятельности других людей в разные части суток	9.3.2.3 соотносить фотографии с определенными режимными моментами
	6.3.2.4 показывать на фото/называть взрослых: родители, родственники, соседи, учителя	7.3.2.4 показывать на фото/называть виды деятельности взрослых, родителей	8.3.2.4 показывать на фото/называть виды деятельности взрослых разных профессий (врач, повар, водитель)	9.3.2.4 показывать на фото/называть виды деятельности взрослых разных профессий (врач, повар, водитель, учитель, продавец)
	6.3.2.5 называть одноклассников по именам; различать на фото младших – старших, знакомых – незнакомых; показывать на фото друзей, одноклассников;	7.3.2.5 называть одноклассников по именам; различать на фото младших – старших, знакомых – незнакомых; показывать на фото друзей, одноклассников;	8.3.2.5 называть одноклассников по именам; различать на фото младших – старших, знакомых – незнакомых; показывать на фото друзей, одноклассников;	9.3.2.5 называть одноклассников по именам; различать/называть на фото младших – старших, знакомых – незнакомых; показывать на фото друзей, одноклассников;
	6.3.2.6 выполнять правила коллективного труда, правила жизни в коллективе, правила дружной игры;	7.3.2.6 выполнять правила коллективного труда, правила жизни в коллективе, правила дружной игры;	8.3.2.6 выполнять правила коллективного труда, правила жизни в коллективе, правила дружной игры	9.3.2.6 выполнять правила коллективного труда, правила жизни в коллективе, правила дружной игры

4) "Моя Родина":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 Мой город (село)	6.4.1.1 называть свой город (аул, село, деревню, населенный пункт);	7.4.1.1 называть свой город (аул, село, деревню, населенный пункт);	8.4.1.1 называть свой город (аул, село, деревню, населенный пункт)	9.4.1.1 называть свой город (аул, село, деревню, населенный пункт)
4.1 Мой город (село)	6.4.1.2 узнавать на фото/называть местные природные достопримечательности (река, озеро, пруд, горы, лес);	7.4.1.2 узнавать на фото/называть местные природные достопримечательности (река, озеро, пруд, горы, лес);	8.4.1.2 узнавать на фото/называть местные природные достопримечательности (река, озеро, пруд, горы, лес);	9.4.1.2 узнавать на фото/называть местные природные достопримечательности (река, озеро, пруд, горы, лес);
4.2 Моя страна	6.4.2.1 называть свою страну и столицу Казахстана; узнавать флаг и герб Казахстана	7.4.2.1 называть свою страну, столицу Казахстана; узнавать флаг и герб Казахстана	8.4.2.1 называть свою страну, столицу Казахстана; узнавать флаг и герб Казахстана	9.4.2.1 называть свою страну, столицу Казахстана; узнавать флаг и герб Казахстана

36. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса.

Приложение 538
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 538 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Культура поведения" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Культура поведения" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью учебного предмета "Культура поведения" является социальная адаптация обучающихся с умеренной умственной отсталостью в общей среде.

3. Задачи обучения культуре поведения:

1) прививать обучающимся необходимые гигиенические навыки;

2) обучать ориентироваться в сложившейся ситуации, адекватно вести себя в определенной обстановке;

3) обучать последовательности выполнения нужных действий, внушать чувство уверенности в себе;

4) обучать культуре поступков;

5) научить пользоваться общественным транспортом;

6) формировать посильные социально-бытовые навыки;

7) формировать положительные взаимоотношения в разных видах деятельности;

8) воспитывать определенные элементы нравственного сознания и нравственных чувств;

9) формировать положительное отношение к труду;

10) учить общаться, вести диалог.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. В основе подходов к организации учебного процесса обучающихся с умеренной умственной отсталостью лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий. Планируемые педагогические мероприятия включают в себя непосредственную работу с обучающимися, преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого обучающегося.

5. Содержание деятельности раскрывается в учебных программах, которые служат учителю ориентиром для составления индивидуальных программ обучения, единственно возможных для таких обучающихся. Для составления индивидуальной программы обучения необходимо наблюдать за обучающимся, подмечать малейшие сигналы, указывающие на его потребности и возможности.

6. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания обучающегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы.

7. Принцип признания права обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности.

8. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

9. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

1) формирование умений и навыков должно осуществляться в ситуации максимально приближенной к той, в которой они используются;

2) помещения для организации занятий с обучающимися преобразованы в пространство, отражающее различные жизненные ситуации;

3) комфортная социально-бытовая и предметно-развивающая среда в школе выстраивается с учетом возрастных и физиологических особенностей обучающихся с умеренной умственной отсталостью (необходимы обустроенные пространства для отдыха, двигательной активности, санитарно-гигиенических процедур).

10. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеются специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся. Педагог дозирует и использует доступное пониманию обучающегося речевое сопровождение деятельности.

11. Принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной упрощенностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся и ограничивающей их взаимодействие со здоровыми сверстниками, требуется специальная работа по введению обучающихся в более сложную социальную среду:

2) формирование толерантной и благосклонной окружающей среды для безболезненного вхождения в социум обучающегося. С этой целью необходима планомерная работа школы с семьей и сообществом.

12. Нарушения поведения обучающегося с умеренной умственной отсталостью связаны с недоразвитием системы высших потребностей (интеллектуальных, морально-нравственных, этических), преобладают потребности низшие. Торможение низших потребностей в связи с недоразвитием воли и недоразвитием высших потребностей затруднено. Поэтому приходится встречать у них агрессию, разрушительные действия, возбуждение (моторное, речевое), аффективные побеги из школы, отказы от учебной или трудовой деятельности.

13. Обучающийся с умеренной умственной отсталостью не понимает или плохо понимает ситуацию в классе, в детской или подростковой группе, в которой он находится, в постоянно изменяющихся условиях ведет себя по ранее приобретенному штампу. Критически оценить свое поведение и соотнести его с изменяющейся ситуацией он не в состоянии.

14. Необходимость преодолеть имеющиеся поведенческие недостатки ставит перед школой задачу дать умственно отсталым обучающимся знания и навыки культурного поведения в определенной системе, на конкретных примерах и упражнениях.

15. Воспитание культуры поведения осуществляется систематически, включает все стороны жизни, не допускает разнобоя в требованиях к поведению обучающихся.

16. Обучающиеся с умеренной умственной отсталостью быстро поддаются внушению, любят подражать окружающим, поэтому им необходимо привить нормы поведения, обучить быть полезными в семье и обществе.

17. Целенаправленная систематическая работа по формированию навыков и привычек культурного поведения обучающихся с умеренной умственной отсталостью начинается с приходом их в школу и заканчивается с окончанием школы.

18. В начальных классах на уроках "Культура поведения" прививаются элементарные гигиенические навыки, формируется умение общаться со сверстниками, выполнять требования и поручения взрослых, адекватно вести себя в знакомой ситуации.

19. Обучение направлено на общее развитие обучающихся (коммуникативное, двигательное, речевое, сенсорное) посредством содержания Программ.

20. Процесс обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм. Низкий познавательный интерес в условиях коллективного обучения; слабая реакция на стимулы, используемые во фронтальной работе.

21. Методы обучения культуре поведения:

1) приучение: обучающимся дается определенный образец поведения;

2) упражнение: многократно повторяется то или иное действие, учитель добивается осознания обучающимся необходимости и разумности выполнения правил поведения;

3) обучающие ситуации (ситуативные задачи, деловые игры): создают условия, в которых обучающийся оказывается перед выбором (например, пользоваться вилкой и ножом или одной вилкой);

4) поощрение: проводится различными способами, активизирует обучение, способствует выбору правильного поведенческого шага;

5) порицание: осуждение педагогом и другими обучающимися негативного поступка направлено на возникновение желания поступать хорошо;

6) пример для подражания: является своеобразным наглядным образцом и необходим обучающемуся, им является педагог, родитель, знакомый взрослый или ребенок, литературный (сказочный герой);

7) разъяснение: необходимо показать и рассказать, разъяснить, как и почему следует поступить в той или иной ситуации.

22. Педагогические задачи успешно решаются при правильном выборе видов деятельности обучающихся на уроке. Ведущими становятся непосредственные наблюдения (на экскурсиях) за изучаемыми явлениями и предметами, предметно-практическая деятельность обучающихся, умственная и речевая, игровая деятельность (дидактические, сюжетно-ролевые, деловые игры).

23. Четкая организация практической деятельности обучающихся. От содержания предлагаемых заданий зависит качество приобретаемых знаний, развитие внимания и мышления обучающихся.

24. Постоянное повторение и закрепление изученного материала объясняется особенностью умственно отсталых обучающихся, как быстрое забывание изученных знаний и навыков. На каждом уроке отводится время для повторения.

25. Знания и представления, накопленные обучающимися в процессе наблюдений и практической деятельности, обобщаются в речи (в высказываниях, беседах, описаниях, рассказах). Большое внимание уделяется формированию связной речи и воспитанию навыков культурного общения.

26. Обязательным содержанием урока являются предметно-практическая и разнообразные виды продуктивной деятельности, позволяющие иллюстрировать, закрепить, уточнить представления обучающихся о нормах культурного поведения в обществе.

27. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач.

28. ИКТ на уроках используется с целью:

29. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях.

30. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

1) предварительная оценка уровня развития, знаний и навыков обучающихся, создание профиля развития обучающегося в качестве основы для создания индивидуальной программы обучения;

2) текущая оценка достижений и развития осуществляется ежедневными наблюдениями за работой обучающихся на занятиях, которая фиксируется в ежедневном плане работы учителя;

3) промежуточная оценка осуществляется по завершении первого полугодия, оценочные суждения об успешности формирования умений и навыков в соответствии с индивидуальной программой обучения фиксируются в индивидуальной программе;

4) итоговая оценка достижений осуществляется по окончании учебного года.

31. Для оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью используется описательная оценка, которая является качественным показателем достижений ученика. Описательная оценка представляет собой своеобразный педагогический отчет, касающийся развития и обучения в тех сферах, в которых осуществлялся индивидуальный образовательный процесс.

32. Для определения достигнутого в воспитании культуры деятельности используются такие показатели, как умение и желание обучающегося учиться и трудиться, интерес к выполняемой работе, понимание ее цели и общественного смысла; активность и самостоятельность в выполнении поручений, заданий любого характера; проявление волевых усилий в достижении требуемого результата; взаимопомощь в коллективной деятельности.

33. Критерии оценки результата обучения культуре поведения:

1) умение руководствоваться на практике усвоенными способами действий, навыками культуры поведения;

2) проявление интереса к действиям, характеризующим культуру поведения, потребность в них;

3) адекватное отношение к отрицательным проявлениям в поведении сверстников, окружающих;

4) взаимосвязь внешних форм культуры поведения с внутренними качествами личности обучающегося.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Культура поведения"

34. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Культура поведения" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год.

35. В 5-9 классах основное содержание курса "Культура поведения" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью направлено на воспитание аккуратности и опрятности, вежливости, точности, прививаются хорошие манеры, умение культурно вести себя в школе, дома, на улице и в общественных местах, более тонких и сложных проявлений культуры: такта, деликатности, непринужденности, изящества манер.

36. Содержание предмета "Культура поведения" ориентировано на коммуникативно-деятельностную модель обучения, направленную на обогащение жизненного опыта обучающихся с умственной отсталостью.

37. Учебный предмет "Культура поведения" организован по разделам и подразделам, которые содержат цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания, применения. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого раздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

38. Учебный материал структурирован в Программе на основе концентрического принципа, что позволяет учитывать объективные трудности формирования навыков у умственно отсталых обучающихся. На каждом году обучения создается возможность повторять, закреплять и доводить до автоматизма культурные формы поведения обучающихся в разных жизненных ситуациях.

39. Программа обучения культуре поведения включает следующие разделы:

1) раздел 1 "Культура внешнего вида";

2) раздел 2 "Культура межличностных отношений";

3) раздел 3 "Культура поведения в общественных местах".

40. Раздел "Культура внешнего вида" включает следующие подразделы:

1) гигиена тела;

2) гигиена одежды и обуви;

3) культура приема пищи.

41. Раздел "Культура межличностных отношений" включает следующие подразделы:

1) культура общения и речевого этикета;

2) культура деятельности.

42. Раздел "Культура поведения в общественных местах" включает следующие подразделы:

1) культура поведения дома и в школе;

2) культура поведения на улице;

3) культура поведения в учреждениях сферы обслуживания.

Глава 4. Система целей обучения

43. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе, третье числа - раздел и подраздел, четвертое число - показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.2.1 "5" – класс, "2.2" – подраздел, "1" – нумерация учебной цели.

44. Содержание целей обучения:

1) "Культура внешнего вида":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Гигиена тела	5.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 5.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 5.1.1.3 насухо вытираться полотенцем; 5.1.1.4 полоскать рот после еды; 5.1.1.5 чистить зубы утром и вечером.	6.1.1.1 мыть руки с мылом перед едой, после посещения туалета, игр; 6.1.1.2 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 6.1.1.3 насухо вытираться полотенцем 6.1.1.4 полоскать рот после еды; 6.1.1.5 чистить зубы утром и вечеро; 6.1.1.6 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 6.1.1.7 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашли	7.1.1.1 умываться после сна и вечером перед сном, соблюдать последовательность действий процесса умывания; 7.1.1.2 насухо вытираться полотенцем; 7.1.1.3 полоскать рот после еды; 7.1.1.4 чистить зубы утром и вечером; 7.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 7.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 7.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески и зеркал; 7.1.1.8 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем	8.1.1.1 выполнять без напоминания утренние и вечерние гигиенические процедуры; 8.1.1.2 насухо вытираться полотенцем; 8.1.1.3 полоскать рот после еды; 8.1.1.4 чистить зубы утром и вечером; 8.1.1.5 ухаживать за предметами гигиены: зубной щеткой, мыльницей, расческой; 8.1.1.6 пользоваться носовым платком, выполнять этические правила при чихании и кашле; 8.1.1.7 приводить в порядок прическу с помощью расчески и зеркала; 8.1.1.8 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем	9.1.1.1 вставать утром всегда в одно и то же время. делать утреннюю гимнастику; 9.1.1.2 следить за своим внешним видом; 9.1.1.3 ухаживать за индивидуальными предметами гигиены; 9.1.1.4 приводить в порядок прическу с помощью расчески и зеркала; 9.1.1.5 мыть ноги перед сном, насухо вытирать полотенцем; 9.1.1.6 использовать детский крем для ухода за телом; 9.1.1.7 пользоваться шампунем при мытье волос; 9.1.1.8 ухаживать за ногтями рук и ног; 9.1.1.9 замечать непорядок в состоянии чистоты рук и ногтей, прически у одноклассника и у себя
1.2 Гигиена одежды и обуви	5.1.2.1 выбирать с помощью учителя одежду и обувь в соответствии с погодой; 5.1.2.2 складывать и вешать свои вещи в шкаф; 5.1.2.3 самостоятельно надевать верхнюю одежду, застегивать замки и пуговицы на куртках и пальто; 5.1.2.3 содержать в чистоте лицо, руки, одежду, обувь; 5.1.2.4 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня	6.1.2.1 стремиться самостоятельно выбирать одежду и обувь в соответствии с погодой; 6.1.2.2 складывать и вешать свои вещи в шкаф; 6.1.2.3 помогать однокласснику в оценке внешнего вида одежды; 6.1.2.4 пользоваться одежной щеткой, пользоваться обувной щеткой; 6.1.2.5 аккуратно и бережно носить свою одежду и обувь	7.1.2.1 складывать и вешать свои вещи в шкаф; 7.1.2.2 самостоятельно надевать верхнюю одежду, застегивать замки и пуговицы на куртках и пальто; 7.1.2.3 пользоваться одежной щеткой, обув-ной щеткой самостоятельно переодеваться в домашнюю одежд; 7.1.2.4 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 7.1.2.5 помогать малышу или сверстнику застегнуть, надеть пальто, повязать шарф	8.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 8.1.2.2 чистить обувь, аккуратно вешать свою одежду; 8.1.2.3 самостоятельно переодеваться в домашнюю одежду; 8.1.2.4 аккуратно и бережно носить свою одежду и обувь; 8.1.2.5 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 8.1.2.6 выбрать одежду для праздника, похода в гости; 8.1.2.7 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезоном	9.1.2.1 поддерживать чистоту своей одежды в течение дня; 9.1.2.2 вечером прежде чем лечь спать, привести в порядок свою одежду и обувь; 9.1.2.3 проверять аккуратность своего внешнего вида при выходе из дома, школы; 9.1.2.4 самостоятельно выбрать одежду для праздника, похода в гости; 9.1.2.5 уметь выбрать одежду в соответствии с погодой сезонно; 9.1.2.6 сушить мокрую одежду, обувь; 9.1.2.7 мыть резиновые сапоги; 9.1.2.8 замечать несоответствие внешнего вида жизненной ситуации
1.3 Культура приема пищи	5.1.3.1 выполнять правила приема пищи: сидеть за столом прямо, не класть локти на стол, жевать пищу тщательно, не торопясь, хлеб отламывать по кусочку; 5.1.3.2 правильно использовать столовые приборы в процессе приема пищи (большая, маленькая ложка, салфетница); 5.1.3.3 пользоваться салфеткой во время еды; 5.1.3.4 кушать не торопясь, аккуратно, бесшумно, тщательно пережевывать пищу	6.1.3.1 выполнять правила приема пищи: сидеть за столом прямо, не класть локти на стол, жевать пищу тщательно, не торопясь, хлеб отламывать по кусочку; 6.1.3.2 правильно использовать столовые приборы в процессе приема пищи (большая, маленькая ложка, салфетница); 6.1.3.3 пользоваться салфеткой во время еды; 6.1.3.4 бережно относиться к продуктам питания	7.1.3.1 выполнять правила приема пищи; 7.1.3.2 правильно использовать столовые приборы: вилку, нож; 7.1.3.3 пользоваться салфеткой во время еды; 7.1.3.4 бережно относиться к продуктам питания; 7.1.3.5 закончив еду класть прибор в тарелку, а не на скатерть; 7.1.3.5 благодарить за вкусно приготовленную еду	8.1.3.1 выполнять правила приема пищи; 8.1.3.2 правильно использовать столовые приборы в процессе приема пищи; 8.1.3.3 пользоваться салфеткой во время еды; 8.1.3.4 бережно относиться к продуктам питании; 8.1.3.5 помогать взрослым накрывать на стол и убирать посуду со стола; 8.1.3.6 замечать несоответствие правилам поведения за столом своих одноклассников и своего; 8.1.3.7 благодарить за вкусно приготовленную еду	9.1.3.1 выполнять правила приема пищи; 9.1.3.2 косточки от фруктов из компота чайной ложкой складывать на блюдце; 9.1.3.3 закончив еду класть ложку, вилку, нож в тарелку; 9.1.3.4 правильно использовать столовые приборы в процессе приема пищи; 9.1.3.5 бережно относиться к продуктам питания; 9.1.3.6 помогать взрослым накрывать на стол и убирать посуду со стола

2) "Культура межличностных отношений":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Культура общения и речевого этикета	5.2.1.1 приветливо здороваться при встрече со сверстниками и учителем, прощаться при расставании, вежливо делая поклон головой; 5.2.1.2 произносить приветствия с улыбкой, отчетливо, бодро; 5.2.1.3 пользоваться словами вежливого обращения: "Здравствуйте", "До свидания", "Спасибо", "Пожалуйста"; 5.2.1.4 не перебивать взрослых, не вмешиваться а их разговор; 5.2.1.5 подать стул или уступить место вошедшему взрослому; 5.2.1.6 слушать старших внимательно, стоять спокойно, смотреть в лицо собеседнику	6.2.1.1 вежливо здороваться при встрече и прощаться при расставании со сверстниками и учителями; 6.2.1.2 мальчикам уметь первыми приветствовать девочек 6.2.1.3 пользоваться словами вежливого обращения: "Извините", "Разрешите войти", "Можно выйти"; 6.2.1.4 отвечать на приветствия других приветливо и дружелюбно 6.2.1.5 обращаться к старшим по возрасту на "вы"; 6.2.1.6 мальчикам пропускать вперед девочек; 6.2.1.7 в общественных местах говорить спокойно, негромко; 6.2.1.8 с уважением относиться к труду старших, не мешать взрослым	7.2.1.1 пользоваться словами вежливого обращения: "Доброе утро", "Добрый день", "Добрый вечер", "Спокойной ночи"; 7.2.1.2 обращаться к старшим по возрасту на "вы"; 7.2.1.3 проявлять уважение к повседневному труду взрослых, заботам родителей; 7.2.1.4 проявлять доброжелательное отношение к одноклассникам, стремиться к добрым поступкам; 7.2.1.5 обращаться к собеседнику приветливо, глядя прямо в глаза; 7.2.1.6 выслушивать учителя, взрослого не перебивая; 7.2.1.7 замечать несоответствие своего поведения требуемым нормам.	8.2.1.1 использовать в речи разные обращения, в зависимости от национальности собеседника; 8.2.1.2 приветствовать и прощаться на казахском языке; 8.2.1.3 пользоваться словами вежливого обращения: "Спокойной ночи", "Благодарю", "Будьте добры"; 8.2.1.4 отвечать на приветствия других приветливо и дружелюбно; 8.2.1.5 понимать значение слова "вежливость" 8.2.1.6 уметь выслушивать товарища не перебивая; 8.2.1.7 оценивать свое поведение в конкретной ситуации	9.2.1.1 придерживаться традиционным отношениям со старшими, принятыми у казахского народа; 9.2.1.2 пользоваться словами вежливого обращения; 9.2.1.3 проявлять доброжелательное отношение к одноклассникам, соседям, стремиться к добрым поступкам; 9.2.1.4 обращаться к собеседнику приветливо, глядя прямо в глаза; 9.2.1.5 замечать несоответствие своего поведения требуемым нормам 9.2.1.6 понимать значение слова "вежливость"; 9.2.1.7 уметь знакомиться в гостях со сверстниками и взрослыми; 9.2.1.8 стараться не перебивать взрослых и не вмешиваться в их разговор
2.2 Культура деятельности	5.2.2.1 уметь складывать вещи, школьные принадлежности на свои места, пользоваться ими аккуратно; 5.2.2.2 соблюдать чистоту и порядок в своем за своим столом, в своей полке; 5.2.2.3 проявлять доброжелательность и помощь во время игры, учебы, труда, отдыха	6.2.2.1 везде и всегда бережно относиться к вещам, школьным принадлежностям; 6.2.2.2 пользоваться книгами за столом, беря ее чистыми руками, не загибая углы страниц; 6.2.2.3 проявлять уважительное отношение к людям и результатам их труда	7.2.2.1 доводить начатое дело до конца; 7.2.2.2 стремиться выполнять работу только хорошо; 7.2.2.3 участвовать в общественном труде, помогать учительнице, воспитателю, родителям; 7.2.2.4 договариваться и действовать согласованно с членами семьи, одноклассниками, друзьями, помогать друг другу	8.2.2.1 участвовать в общественном труде, помогать учительнице, воспитателю, родителям 8.2.2.2 договариваться и действовать согласованно с членами семьи, одноклассниками друзьями, помогать друг другу; 8.2.2.3 соблюдать чистоту и порядок на своем рабочем месте в классе, мастерской, игровой комнате, дома 8.2.2.4 стремиться выполнять любое задание, любую работу только хорошо	9.2.2.1 соблюдать чистоту и порядок на своем рабочем месте в классе, мастерской, игровой комнате, дома; 9.2.2.2 быть настойчивым в достижении цели; 9.2.2.3 не сидеть без дела, никогда не откладывать на завтра то, что можно сделать сегодня; 9.2.2.4 стремиться выполнять любое задание, любую работу только хорошо 9.2.2.5 любить природу, заботиться о животных

3) "Культура поведения в общественных местах":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Культура поведения дома и в школе	5.3.1.1 вытирать ноги перед входом в помещение; 5.3.1.2 выполнять режим дня дома и в школе; 5.3.1.3 поддерживать порядок в личных вещах дома и в школе; 5.3.1.4 снимать головной убор при входе в помещение; 5.3.1.5 приходить в школу чистым, аккуратным, приводить одежду в порядок перед зеркалом; 5.3.1.6 бережно относиться к школьному имуществу, школьным принадлежностям; 5.3.1.7 выполнять правила поведения на уроке, в школе, на пришкольном участке; 5.3.1.8 выполнять посильные обязанности по дому	6.3.1.1 выполнять режим дня дома и в школе; 6.3.1.2 снимать головной убор при входе в помещение; 6.3.1.3 приходить в школу чистым, аккуратным, приводить одежду в порядок перед зеркалом; 6.3.1.4 выполнять правила поведения школьника на уроке, на перемене и во внеурочное время; 6.3.1.5 бережно относиться к школьному имуществу, школьным принадлежностям; 6.3.1.6 оказывать посильную помощь по уходу за домом; 6.3.1.7 выполнять поручения взрослых	7.3.1.1 оказывать посильную помощь по дому родителям, старшим и младшим членам семьи; 7.3.1.2 уметь рассказать о своем самочувствии, попросить помощь; 7.3.1.3 снимать головной убор при входе в помещение; 7.3.1.4 выполнять правила поведения ученика; 7.3.1.5 приходить в школу чистым, аккуратным, приводить одежду в порядок; 7.3.1.6 выполнять правила поведения на уроке, на перемене, во внеурочное время; 7.3.1.7 принимать участие в осенних и весенних работах на пришкольном участке	8.3.1.1 соблюдать правила техники безопасности при обращении с бытовыми электроприборами; 8.3.1.2 поддерживать доброжелательные отношения с соседями; 8.3.1.3 приходить в школу чистым, аккуратным, приводить одежду в порядок перед зеркалом; 8.3.1.4 выполнять правила поведения на в школе и дома; 8.3.1.5 бережно относиться к школьному имуществу, школьным принадлежностям; 8.3.1.6 выполнять обязанности дежурного, оказывать помощь взрослым при уборке школьных помещений; 8.3.1.7 выполнять обязанности по дому	9.3.1.1 соблюдать правила техники безопасности при обращении с бытовыми электроприборами, горячими, колющими, режущими предметами; 9.3.1.2 поддерживать доброжелательные отношения с соседями; 9.3.1.3 выполнять правила безопасности (не открывать дверь незнакомому человеку); 9.3.1.4 придерживаться правил гостеприимства; 9.3.1.5 приходить в школу чистым, аккуратным, приводить одежду в порядок; 9.3.1.6 выполнять обязанности дежурного, оказывать помощь взрослым при уборке школьных помещений, подготовке к школьным мероприятиям
3.2 Культура поведения на улице	5.3.2.1 иметь привычку не сорить на улице; 5.3.2.2 знать, что нельзя рисовать на стенах домов и заборах; 5.3.2.3 ходить по правой стороне тротуара; 5.3.2.4 переходить проезжую часть дороги только по светофору и пешеходной дорожке	6.3.2.1 иметь привычку не сорить на улице; 6.3.2.2 знать, что нельзя рисовать на стенах домов и заборах; 6.3.2.3 знать, что неприлично громко разговаривать, кричать, смеяться, привлекать к себе внимание прохожих на улице	7.3.2.1 иметь привычку не сорить на улице; 7.3.2.2 знать, что нельзя рисовать на стенах домов и заборах; 7.3.2.3 знать, что неприлично громко разговаривать, кричать, смеяться, привлекать к себе внимание прохожих на улице; 7.3.2.4 ходить по правой стороне тротуара	8.3.2.1 иметь привычку не сорить на улице; 8.3.2.2 знать, что нельзя рисовать на стенах домов и заборах; 8.3.2.3 не привлекать к себе внимание прохожих на улице; 8.3.2.4 ходить по правой стороне тротуара; 8.3.2.5 встретив знакомого на улице отойти в сторону для разговора	9.3.2.1 иметь привычку не сорить на улице; 9.3.2.2 не привлекать к себе внимание прохожих на улице; 9.3.2.3 ходить по правой стороне тротуара; 9.3.2.4 встретив знакомого на улице отойти в сторону для разговора; 9.3.2.5 не занимать весь тротуар, если группа ребят идет по улице
3.3 Культура поведения в учреждениях сферы обслуживания	5.3.3.1 придерживаться правил поведения в поликлинике, дожидаться своей очереди на прием к врачу; 5.3.3.2 выполнять правила входа и выхода из транспорта; 5.3.3.3 выполнять правила вежливого обращения к другими пассажирам	6.3.3.1 придерживаться правил поведения в поликлинике, парикмахерской, дожидаться своей очереди; 6.3.3.2 выполнять правила поведения в магазине;	7.3.3.1 выполнять правила поведения в учреждениях сферы обслуживания ; 7.3.2.2 правильно и вовремя оплачивать проезд в общественном транспорте, выполнять правила поведения в общественно транспорте	8.3.3.1 придерживаться правил поведения в общественных местах; 8.3.3.2 делать покупки в магазине; 8.3.3.3 правильно и вовремя оплачивать проезд в общественном транспорте; 8.3.3.6 уступать место старшим и пассажирам с маленькими детьми	9.3.3.1 придерживаться правил поведения в общественных местах; 9.3.3.2 выполнять правила поведения в магазине, супермаркете торговом центре; 9.3.3.3 достойно вести себя на увеселительных мероприятиях; 9.3.3.4 придерживаться правил поведения в театре, кинотеатре; 9.3.3.5 выполнять правила вежливого обращения к другими людям в любых ситуациях

45. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся содержание Программы "Культура поведения" по четвертям не ранжируется. Последовательность изучения тем регулируется учителем, исходя из уровня сформированных у обучающихся поведенческих и культурных навыков.

Приложение 539
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 539 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Изобразительное искусство" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета - развивать у обучающихся умения правильно воспринимать форму, конструкцию, величину, цвет предметов, их положение в пространстве и передавать их изобразительными средствами.

3. Задачи учебного предмета:

1) формировать и развивать графические навыки и умения использования их в учебной и практической деятельности;

2) знакомить их с материалами и средствами, необходимыми в процессе изобразительной деятельности с опорой на тактильный, кинестетический, зрительный анализаторы;

3) учить понимать цель задания и выполнять его самостоятельно или с помощью взрослого, пользоваться шаблонами, рисовать по контурам, дорисовывать детали, раскрашивать, не выходя за линии;

4) формировать интерес к изобразительной деятельности и знакомить с доступными для восприятия произведениями изобразительного искусства;

5) способствовать коррекции недостатков познавательной сферы обучающихся путем систематического и целенаправленного развития:

6) коррекция двигательной сферы путем использования вариативных и многократно повторяющихся графических действий с применением разнообразных изобразительных средств и материала;

7) формировать навыки декоративного и тематического рисования, рисования с натуры умения применять их в процессе учебной, трудовой и общественно полезной деятельности;

8) воспитывать у обучающихся художественный вкус, интерес и любовь к изобразительной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. В содержании Программы предлагается для овладения упрощенная по структуре, значительно сокращенная по объему, элементарная по уровню обобщенности система знаний, при этом сохраняется структурная целостность, характерная для данной области знаний.

5. В Программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями педагогических подходов к организации образовательного процесса в специальной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.

6. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре Программы.

7. Реализация личностно-ориентированного образования возможна при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.

8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.

9. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.

10. В Программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета "Изобразительное искусство". В содержательном аспекте Программа раскрывает вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.

11. Содержание учебного предмета носят рекомендательный характер, педагог имеет право вносить любые изменения в содержание и темп обучения каждого учащегося класса, в соответствии с его возможностями и особыми образовательными потребностями.

12. Содержание ежедневного образовательного процесса подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуациях, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.

13. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.

14. В основе подходов к организации учебного процесса обучающихся с умеренной умственной отсталостью лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции, обучающиеся являются основной и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

16. Содержание деятельности раскрывается в учебных программах, которые служат учителю ориентиром для составления индивидуальных программ обучения. Для составления индивидуальной программы обучения необходимо наблюдать за школьником, подмечать малейшие сигналы, указывающие на его потребности и возможности.

17. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания учащегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы.

18. Принцип признания права учащегося развиваться в индивидуальном темпе, позволит сохранить уникальные особенности каждого ребенка. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития ребенка, с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения. Признание любых, даже самых минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении.

19. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого ученика с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

20. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

1) формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой они используются. Это связано с трудностями переноса знаний и навыков в новую ситуацию;

21. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средство социализации. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся.

22. Принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной изолированностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся, и ограничивающей их взаимодействие с нормально развивающимися сверстниками, требуется специальная работа по введению обучающегося в более сложную социальную среду:

23. Процесс обучения не может быть жестко регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм.

24. В процессе обучения целесообразно использовать следующие методы и приемы:

1) совместные действия ребенка и взрослого, действия по подражанию (в основном на начальном этапе обучения);

2) действия школьников по образцу, особенно на уроках декоративного рисования;

3) раскрашивание по контурным изображениям;

4) использование приемов наложения и обводки шаблонов, для создания целостного образа изображаемого предмета;

5) выполнение изображений по натуре после предварительного тактильного и зрительного обследования, "прорисовывания";

6) предварительное рассматривание, самостоятельное называние, показ по словесной инструкции педагога рисунков, картин, специально подобранных народных игрушек, картинок.

25. В зависимости от возможностей обучающихся, по мере обучения, можно замедлять или увеличивать темп прохождения материала. Положительное влияние на ход проведения уроков оказывает введение игровых моментов, участие игровых персонажей, которые будут поддерживать интерес обучающихся к предлагаемой деятельности, ориентировать их на выполнение заданий, вести их в течение всего урока.

26. Важным элементом урока изобразительной деятельности является классическая музыка. Она создает особый эмоциональный настрой, способствует ритмической организации процесса рисования, усиливает выразительность создаваемых изображений и связывает их с игрой.

27. Предлагаемое содержание распределяется по годам обучения, учитель отбирает содержание обучения для каждого класса с учетом уровня развития и психофизической особенностей обучающихся.

28. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью, продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения.

29. Отправным моментом для оценивания достижений учащегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в индивидуальной программе обучения школьника.

30. Оценочными действиями являются наблюдения за изобразительной деятельностью и изучение продуктов деятельности обучающихся.

32. Применение критериальной описательной оценки достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью обеспечит объективность оценочной деятельности педагогов.

33. При изучении предмета "Рисование" целесообразно усиление практической направленности курса. Большая часть учебного материала предлагается для выполнения практических заданий.

34. Реализация педагогических подходов предполагает использование различных стратегий преподавания и обучения, что включает:

1) создание атмосферы доверия между учителем и обучающимися;

2) выслушивание мнения каждого обучающегося;

4) составление дифференцированных заданий с учетом индивидуальных особенностейобучающихся;

5) организацию индивидуальной, групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.

35. В процессе изучения данного предмета создаются условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий:

1) использование мультимедийных ресурсов для расширения знаний обучающихся;

2) использование интерактивных досок для технической поддержки организации активного обучения.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Изобразительное искусство"

36. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Изобразительное искусство" составляет:

1) в 5 классе – 1час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1час в неделю, 34 часа в учебном году;

37. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 5 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Картины – пейзажи. Казахский национальный орнамент;

2) декоративное рисование. Узор в полосе. Узор в квадрате. Снежинка (по шаблону). Составление узора для ковра (карандаш, гуашь). Узор в треугольнике Узор в круге. Аппликация;

3) тематическое рисование. Рисование пластилином (по готовому контуру). Закрашивание готовых простых предметных раскрасок. Деревья осенью (карандаш, акварель). Зимний лес(карандаш) Праздничный салют (карандаш, восковые мелки, акварель). Наурыз (карандаш, акварель). Снеговик. Новый год (елка, шары);

4) рисование с натуры (с помощью шаблонов). Лист дуба (карандаш, акварель). Наброски овощей и фруктов (карандаш, акварель) Машина – грузовик (карандаш, акварель). Игрушка – автобус (карандаш, акварель). Неваляшка. Раскладная пирамидка (карандаш, гуашь). Постройка из элементов строительного материала (карандаш, акварель). Бабочка – капустница (карандаш, акварель). Букет весенних цветов (карандаш, акварель).

38. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 6 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Пейзаж. Натюрморт. Общие элементарные сведения. Традиционные казахские промыслы;

3) тематическое рисование. В магазине игрушек (карандаш, акварель). Лес зимой (карандаш, гуашь). Наурыз (карандаш, акварель). Весеннее настроение (карандаш, акварель). Аппликация. Лепка;

4) рисование с натуры. Лист клена (карандаш, акварель). Любимая мягкая игрушка (карандаш, акварель). Цветочный горшок с растением (карандаш, акварель). Дорожные знаки (карандаш, гуашь). Рыбы (карандаш). Традиционная казахская одежда, головные уборы (карандаш, акварель). Скворечник (карандаш, акварель). Жуки (симметрия), (карандаш, акварель). Стрекоза (симметрия), (карандаш, акварель). Зарисовки весенних цветов. Весенние цветы в вазе (карандаш, акварель).

39. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 7 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Традиционные казахские промыслы. Жанры и виды изобразительного искусства. Декоративно-прикладное искусство. Прикладная роль декоративного рисования в повседневной жизни;

2) декоративное рисование. Составление казахского орнамента в круге (эскиз росписи блюда), (карандаш, гуашь). Составление узора в полосе (карандаш, гуашь). Новогодняя открытка (карандаш, акварель). Изготовление карнавальных масок. Составление казахского орнамента в прямоугольнике (эскиз сырмака), (карандаш, гуашь или аппликация). Иллюстрирование художественного произведения (карандаш, акварель). Традиционные предметы быта их оформление орнаментом (карандаш, гуашь);

3) тематическое рисование. Начало осени (карандаш, акварель). Степь (карандаш, акварель). Осенние дары природы (карандаш, акварель). Объемный предмет цилиндрической формы (карандаш, акварель). Мой дом, Наша школаДжайляу (карандаш, акварель). За окном весна (карандаш, акварель.Скоро лето! (карандаш, акварель). Праздники и знаменательные даты;

4) рисование с натуры. Фрукты (карандаш, акварель). Овощи (карандаш, акварель). Барабан (карандаш, гуашь). Кофейник (карандаш) Предмет комбинированной формы и роспись его узором (торсык), (карандаш, гуашь). Птицы (карандаш).

40. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 8 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Виды и жанры изобразительного искусства. Народное творчество. Золотой человек Графика (книжная иллюстрация, плакат). Картинные галереи Казахстана. Великие живописцы. Декоративно - прикладное искусство народов Казахстана;

3) тематическое рисование. Казахский орнамент для посуды (карандаш, гуашь). Казахский орнамент для мужского головного убора (карандаш, гуашь). Праздники и знаменательные даты. Казахский орнамент "Начерченный" (карандаш, тушь черная). Составление узора для безворсового ковра с использованием казахского орнамента. Казахский орнамент "Вырезанный" (Аппликация). Создание эскиза орнамента для баскура (гуашь или аппликация);

4) рисование с натуры. "Казахская национальная посуда" (карандаш, акварель). Объемный предмет прямоугольной формы (карандаш, акварель Казахские национальные музыкальные инструменты (карандаш, акварель). Объемный предмет конической формы (карандаш, акварель). Предмет сложной (комбинированной формы), (карандаш, акварель). Предмет шарообразной формы (карандаш).

41. Базовое содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" для 9 класса:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству. Виды и жанры изобразительного искусства. В музее народного творчества. Экскурсия. Архитектура как вид изобразительного искусства. Декоративно-прикладное искусство народов мира. Крупнейшие музеи мира;

2) декоративное рисование. Казахский орнамент для одежды (карандаш, гуашь). Декоративное рисование казахского орнамента для мужского головного убора (карандаш, гуашь). Плакат к Новому году (карандаш, гуашь). Казахский орнамент "Ажурный" Казахский орнамент "Нескончаемый" (Аппликация). Составление эскиза для узорной ленты (карандаш, гуашь). Декоративное рисование казахского орнамента для женского головного убора (карандаш, гуашь);

3) тематическое рисование. Осенний город (карандаш, акварель). Родная степь (карандаш, акварель). В горах (карандаш, акварель). Пейзаж "Весна на джайляу" (карандаш, акварель). Школьный двор (карандаш, акварель). Праздники и знаменательные даты;

4) рисование с натуры. Казахская национальная посуда (карандаш, акварель). Объемный предмет прямоугольной формы (карандаш, акварель). Фрукты в вазе (карандаш, акварель). Предмет цилиндрической формы (карандаш, акварель). Казахские национальные музыкальные инструменты (карандаш, акварель). Предмет конической формы (карандаш, акварель). Моя комната. Наш класс (карандаш, акварель). Натюрморт "Дастархан" (карандаш, акварель). Предмет сложной (комбинированной формы) (карандаш, гуашь). Люди. Рисование с натуры набора посуды для кумыса (карандаш, акварель).

42. Содержание предмета "Изобразительное искусство" организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов.

43. Цели обучения, организованные систематично и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

44. Содержание учебного предмета "Изобразительное искусство" включает следующие разделы:

1) раздел 1 "Исследование и развитие творческих идей";

2) раздел 2 "Создание и изготовление творческих работ";

3) раздел 3 "Творческое проектирование".

45. Раздел "Исследование и развитие творческих идей" содержит следующие подразделы:

1) теоретические сведения по изобразительному искусству;

2) культура и традиции народов мира;

3) выражение чувств и использование идей.

46. Раздел "Создание и изготовление творческих работ" содержит следующие подразделы:

1) декоративное рисование;

2) тематическое рисование;

3) рисование с натуры;

4) техника выполнения;

5) планирование.

47. Раздел "Творческое проектирование" содержит следующие подразделы:

1) презентация;

2) творческий проект.

Глава 4. Система целей обучения

48. Система целей обучения: в разделе Программы для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 8.2.1.2 "8" – класс, "2.1" – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

49. Система целей обучения:

1) "Исследование и развитие творческих идей":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Теоретические сведения по изобразительному искусству	5.1.1.1 иметь элементарные представления о пейзаже как жанре; 5.1.1.2 узнавать в иллюстрациях книг и в репродукциях картин характерные признаки времен года; 5.1.1.3 узнавать и различать в иллюстрациях изображения предметов, растений, животных;	6.1.1.1 иметь элементарные знания о законе линейной перспективы:линия горизонта, передний и задний план; 6.1.1.2 иметь элементарные представления о натюрморте как жанре изобразительного искусства;	7.1.1.1 иметь элементарные сведения о жанрах и видах изобразительного искусства; 7.1.1.2 знать навания некоторых картин известных художников; 7.1.1.3 иметь понятие о скульптуре как виде изобразительного искусства; 7.1.1.4 ознакомлены с некоторыми материалами, используемыми в изобразительном искусстве;	8.1.1.1 иметь представление о средствах выразительности рисунка(точка, щтрих, линия); 8.1.1.2 иметь представление об отличительные особенности произведений декоративноприкладного искусства; 8.1.1.3 знать некоторых авторов наиболее известных произведений изобра зительного искусства и названия их работ; 8.1.1.4 иметь представление об изме нении цвета в зависимо сти от освещения солнечное освещение, сумерки, пасмурная погода;	9.1.1.1 определять отличительные признаки произведений искусства в зависимости от вида и жанра; 9.1.1.2 иметь представление об основных средствах выразительности живописи (цвет, композиция); 9.1.1.3 иметь представление о крупнейших музеях страны и мира; 9.1.1.4 иметь представление о значении цвета при составлении орнамента;
1.2 Культура и традиции народов мира	5.1.2.1 иметь представление о казахских национальных орнаментах;	6.1.2.1 иметь представление о традиционных казахских промыслах;	7.1.2.1 иметь представление о прикладной роли декоративного рисования в повседневной жизни;	8.1.2.1 иметь представление о национальном декоративно-прикладном искусстве;	9.1.2.1 иметь представление о декоративно - прикладном искусстве различных народов мира;
1.3 Эмоциональное и вербальное выражение чувств от восприятия произведений искусства	5.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картинах лиц; 5.1.3.2 отвечать на вопросы о содержании картин; 5.1.3.3 употреблять слова, обозначающие пространственные отношения;	6.1.3.1 определять эмоциональное состояние изображенных на картине лиц; 6.1.3.2 узнавать жанр произведения; 6.1.3.3 выражать свое эмоциональное впечатление от произведения искусства или народного творчества;	7.1.3.1 находить в картине главное, рассказывать содержание картины, выражать эмоционально-эстетическое отнощение к произведениям изобразительного искусства; 7.1.3.2 иметь представление о теплых и холодных тонах, уметь применять их в рисунке для передачи настроения, эмоционального состояния	8.1.3.1 целенаправленно воспринимать и высказывать свое отношение к произведениям изобразительного искусства, называть автора;	9.1.3.1 анализировать содержание картины, самостоятельно высказывать свое отношение к произведению искусства; 9.1.3.2 иметь представление о творческих профессиях и ремесленных специальностях;

2) "Создание и изготовление творческих работ":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Изображение окружающего мира	5.2.1.1 обводить и рисовать узоры из геометрических и растительных элементов в полосе, квадрате, круге по шаблону; 5.2.1.2 отражать свои наблюдения в рисунке;	6.2.1.1 рисовать по шаблону узоры из геометрических и растительных элементов в полосе, квадрате и круге, 6.2.1.2 передавать в рисунке характерные признаки названного учителем несложного сюжета; 6.2.1.3 рисовать транспорт; 6.2.1.4 изготавливать карнавальные маски;	7.2.1.1 составлять и рисовать казахский орнамент с помощью шаблона; 7.2.1.2 передавать в рисунке: связное содержание; впечатления от прочитанного; 7.2.1.4 рисовать растения и животных;	8.2.1.1 создавать эскиз казахского орнамента для одежды, юрты; 8.2.1.2 передавать в рисунке связное содержание; выбирать для составления сюжета наиболее существенно; 8.2.1.3 отражать в рисунке свое представление об образах литературного произведения; 8.2.1.4 рисовать человека в зимней одежде	9.2.1.1 составлять орнамент в различных геометрических формах с использованием разных приемов создания; 9.2.1.2 подбирать материал в соответствии с темой; 9.2.1.3 принимать участие в оформлении школьных мероприятий; 9.2.1.4 уметь рисовать людей
2.2 Технология выполнения	5.2.2.1 обводить карандашом шаблоны несложной формы, 5.2.2.2 соединять точки, проводить от руки вертикальные, горизонтальные, замкнутые линии; 5.2.2.3 ориентироваться на плоскости листа; 5.2.2.4 передавать в рисунке в несложном пространственном положении основную форму предметов, устанавливать их сходство с геометрическими формами с помощью учителя; передавать сравнительные размеры изображаемых предметов 5.2.2.5 анализировать объекты изображения: определять форму, цвет, сравнивать величину составных частей; определять величину изображения в зависимости от размера бумаги; 5.2.2.6 пользоваться кистью; закрашивать детали рисунка с соблюдением контура изображения и направления штрихов;	6.2.2.1 определять предметы симметричной формы и рисовать их, 6.2.2.2 передавать соотношения величин предметов с учетом их положения в пространстве; 6.2.2.3 пользоваться элементарными приемами работы с красками; тонировать фон; 6.2.2.5 ослаблять интенсивность цвета путем прибавления в краску воды или белил; 6.2.2.6 изображать : форму предметов, их строение и пропорции(соотношение длины к ширине и частей к целому); объемные предметы на белом и светлом цветном фоне;	7.2.2.1 пользоваться простейшими вспомогательными линиями для проверки правильности рисунка; 7.2.2.2 самостоятельно выбирать материал для выполнения работы; 7.2.2.3 подбирать: цвета изображаемых предметов и передавать их объемную форму; гармоничные сочетания цветов в декоративном рисовании; 7.2.2.4 сравнивать свой рисунок с изображаемым предметом, исправлять ошибки; подбирать цвет в соответствии с натурой; 7.2.2.5 размещать предметы в открытом пространстве;	8.2.2.1 анализировать и передавать форму, строение, величину, цвет и положение в пространстве изображаемых предметов, 8.2.2.2 пользоваться вспомогательными линиями при построении рисунка; 8.2.2.3 знать особенности материалов, используемых в изобразительном искусстве(гуашь, акварель), приемы работы с ними; 8.2.2.4 пользоваться законами воздушной перспективы;	9.2.2.1 осуществлять пространственную композицию в рисунках на темы; 9.2.2.2 иметь понятие о зрительной глубине рисунка: первый план, второй план; 9.2.2.3 самостоятельно анализировать объект изображение, определять его форму, величину составных частей, цвет и положение в пространстве; 9.2.2.4 осуществлять пространственную композицию рисунка так, чтобы элементы рисунка уравновешивали друг друга;
2.3 Планирование	5.2.3.1 соблюдать последовательность действий при рисовании, аппликации, лепке;	6.2.3.1 уметь последовательно анализировать предмет, определяя общую форму, пропорции, связь частей, цвет; 6.2.3.2 предварительно планировать работу	7.2.3.1 соблюдать целесообразную последовательность выполнения рисунка;	8.2.3.1 выполнять рисунок в определенной последовательности (от общего к частному), предварительно планировать работу; 8.2.3.2 делать отчет о работе по плану с использованием терминов;	9.2.3.1 уметь в определенной последовательности (от общего к частному, от частного к общему) строить изображение; 9.2.3.2 планировать предстоящие действия;

3) "Презентация и анализ":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Презентация	5.3.1.1 презентовать свою работу (эскиз, рисунок);	6.3.1.1 презентовать работу, объясняя порядок выполнения;	7.3.2.1 презентовать работу, объясняя содержание;	8.3.2.1 презентовать работу, объясняя содержание, порядок выполнения;	9.3.2.1 презентовать работу, объясняя содержание, порядок и технику выполнения
3.2 Анализ	5.3.2.1 коллективно обсуждать работу	6.3.2.1 анализировать качество работы по вопросам учителя	7.3.2.1 анализировать работу по предложенному простому плану	8.3.2.1 анализировать работу по предложенному развернутому плану	9.3.2.1 анализировать работу по предложенному развернутому плану

50. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса.

Приложение 540
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 540 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Музыка и ритмика" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Музыка и ритмика" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель уроков музыки и ритмики заключается в их коррекционном воздействии на обучающихся: создание положительного эмоционального фона (снятие фактора тревожности, чрезмерной возбудимости); стимуляция двигательных функций; развитие и коррекция сенсорных процессов (ощущений, восприятий, представлений) и сенсорных способностей; нормализация речевой функции.

3. Основными задачами уроков музыки и ритмики являются:

1) формировать положительное отношение к музыкальным занятиям и их содержанию;

2) воспитывать эмоциональную отзывчивость на музыку, различение по высоте, силе, длительности, тембру;

3) развивать интерес к музыке;

4) формировать чувство ритма;

5) развивать музыкальную память;

6) расширять представление обучающихся о жизни через воздействие ярких и доступных их пониманию музыкальных произведений;

7) технически совершенствовать певческий аппарат обучающихся;

8) постепенно развивать певческое дыхание обучающихся, начиная с простейших элементов;

9) выравнивать общее звучание голосов у обучающихся;

10) развивать звуковысотный слух, музыкальную память;

11) формировать музыкально-исполнительские навыки;

12) развивать способность ритмично и выразительно двигаться под музыку, согласовывать движения с темпом и ритмом музыки;

13) формировать ловкость, чувство равновесия, ориентировку в пространстве, координацию движений;

14) обучать танцевальным движениям;

15) работать над выразительностью движений и передачей образа, преодолению неадекватных форм поведения;

16) корригировать нарушения звукового произношения.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Музыка и пение" основаны на принципах специальной педагогики, направленных на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

5. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: замедленная скорость приема и переработки сенсорной информации, низкая познавательная активность и слабость познавательных интересов, ограниченность знаний и представлений об окружающем, отставание в речевом развитии.

6. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков.

7. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования. На основе словесной речи развивается общение, регулируется поведение.

8. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающихся с умеренной умственной отсталостью, формирования структурных компонентов учебной и музыкальной деятельности.

9. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.

10. Принцип необходимости специального педагогического руководства. Педагог организует учебно-познавательную деятельность обучающихся и управляет этим процессом.

11. В ходе подготовки и проведения уроков учитель выполняет следующие педагогические требования:

1) умелый подбор музыкального материала с учетом его воспитательного значения, эстетической ценности, соответствия уровню развития обучающихся;

2) высокий уровень исполнения музыкального произведения;

4) широкое применение образной наглядности при прослушивании музыки (серии картинок, соответствующих содержанию произведения, видеосюжетов);

5) организация двигательной активности обучающихся, способствующей освоению ритмического рисунка, темпа, динамики музыкального произведения.

12. Основой музыкального воспитания обучающихся является пение. В связи с этим очень важен подбор песенного репертуара, использование методических приемов и средств вокально-хорового обучения.

13. Эффективным лечебным средством является хоровое пение. Тексты песен и красота мелодий стимулируют интерес, возбуждение поющих, обогащает эмоциональные переживания. Пение способствует развитию и укреплению легких и голосового аппарата, социальной реабилитации обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

14. Урок начинается с музыкального вступления, подбирающегося в зависимости от состояния обучающихся и способствующего их психологическому настрою на занятие музыкой и пением. Учитель выбирает песни и устанавливает последовательность работы над ними в зависимости от музыкальной и певческой подготовки обучающихся, от уровня их интеллектуального развития. При работе с обучающимися, которым трудно воспроизвести всю песню, учитель ограничивает пение отдельными частями песни.

15. Учебный материал дается в ограниченном количестве и усложняется постепенно. Характерной особенностью обучающихся с умеренной умственной отсталостью является недостаточно развитый певческий диапазон, что обусловливается поздним развитием речи. Песни для классной работы подбираются удобными в тональном отношении, что вызывает необходимость их транспонирования в такую тональность, которая позволяла бы петь высокие звуки мелодии не выше си1-до2.

16. В течение учебного года обучающимся с умеренной умственной отсталостью предлагается выучить 4-5 песен и выработать у себя следующие навыки: дыхание, звукообразование, строй, ансамбль.

17. Программа предусматривает пение в сопровождении музыкального инструмента и без него. Пение без сопровождения способствует развитию музыкального слуха, повышает внимание к чистоте интонации.

18. Внимание обучающихся с умеренной умственной отсталостью неустойчиво. Работая над развитием музыкального слуха, чистотой певческой интонации, целесообразно переключать их внимание с одной песни на другую, активизируя их представления, голосовой аппарат и эмоциональную настроенность. Развитие певческих навыков имеет целью не только техническое совершенствование певческого аппарата обучающихся, но применение полученных навыков и умений для художественного исполнения песни и ее более глубокого эстетического воздействия на обучающихся.

19. В связи с патологическими особенностями обучающихся развитие у них правильного дыхания имеет большое значение. Поэтому в Программе предусмотрено постепенное развитие певческого дыхания, начиная с простейших элементов.

20. Особенностью обучающихся с умеренной умственной отсталостью является наличие серьезного нарушения речи, отсутствие достаточного словарного запаса, что мешает им понять и усвоить смысл текста. Неговорящие обучающиеся просто имитируют пение – бубнят, мычат, раскачиваются в такт мелодии, размахивают руками, притопывают. Программой предусмотрена систематическая работа над четким и ясным произношением, над словом (объяснение непонятных слов и отдельных выражений). Такая работа помогает не только понять содержание песни, но и выразительно исполнить ее.

21. Неотъемлемой частью урока является слушание музыки, способствующее расширению музыкального кругозора обучающихся и формирующее у них музыкальное восприятие.

22. Большое значение при слушании музыки имеет объяснение учителя. Оно вызывает у обучающихся интерес, эмоциональный отклик, желание услышать музыку еще раз, понять ее, запомнить. Слушание музыки в аудиозаписи, с видео сопровождением дает возможность услышать и увидеть исполнителей, вокалистов, инструменталистов, различные оркестры. Все это обогащает обучающихся новыми впечатлениями, представлениями, знаниями.

23. Слушание музыки проходит через весь урок: во время работы над песней и в процессе ознакомления с новыми произведениями. Разучиваемое произведение прослушивается в записи известного детского хорового коллектива. Такое прослушивание активизирует внимание, слуховое восприятие обучающихся, что способствует более выразительному, эмоциональному исполнению песни.

24. Содержание и организация работы по слушанию музыки во многом зависит от возрастных и психофизических особенностей обучающихся. В связи с небольшим объемом внимания обучающихся с умеренной умственной отсталостью звучание музыкального произведения обычно не превышает 1,5-2 минуты.

25. Занятия слушанием музыки проводятся при определенном оснащении урока: наличии музыкального инструмента (фортепиано, баяна, аккордеона), музыкального центра, набора аудиокассет, дисков с записью музыкальных произведений, иллюстративного материала.

26. Повторное прослушивание музыкального произведения проводится на нескольких уроках и во внеурочное время. С каждым прослушиванием обучающиеся накапливают новые музыкальные впечатления. Во время повторного прослушивания полезно вводить различные игровые движения, игру в шумовом оркестре. Они помогают обучающимся определить строение произведения, его темп, ритмический рисунок, направление движения мелодии. С каждым повторным прослушиванием музыкальное произведение становится более узнаваемым и потому доставляет радости обучающимся.

27. Раздел "музыкально-ритмические движения" включает в себя общеразвивающие упражнения под музыку. Выполняя задания учитель руководствуется Программой. Частая смена комплекса упражнений приводит к плохому запоминанию последовательности движений, обучающиеся путают одно задание с другим. Первоначально упражнения выполняются по подражанию за педагогом. По мере усвоения упражнения обучающиеся, действуют самостоятельно, соотнося свои движения с темпом и характером музыкального сопровождения. Педагог корректирует их действия.

28. В процессе музыкально-ритмических упражнений обучающиеся учатся ходить по залу; строиться в колонну по одному и парами; различать и самостоятельно выполнять движения в соответствии с характером музыки; определять и выполнять образные движения, подсказанные характером музыки; двигаться в колонне, соблюдая расстояния между собой.

29. Раздел "Музыкально-ритмические движения" предполагает целенаправленное, последовательное формирование ритмического чувства посредством музыкальных игр, хороводов, танцевальных движений, игры на музыкальных инструментах.

30. В Программу включена игра на детских музыкальных инструментах. Музыкальным игрушкам и детским ударным инструментам отводится особая роль, поскольку они вовлекают обучающихся в сферу музыки, помогают развить их творческие способности и познакомить с отдельными элементами музыкальной грамоты.

31. На уроках музыки и ритмики используются разные музыкальные инструменты – ксилофоны, металлофоны, цитры, национальные народные инструменты, аккордеон, духовая гармоника, пианино и, по возможности, синтезаторы, электромузыкальные инструменты. Целесообразно использовать ударные и шумовые инструменты – погремушки, бубны, треугольники, ложки, палочки, пандейры, маракасы, тарелки (хай-хет), комплект барабанов, тамтамов.

32. Система музыкально-ритмических средств варьируется на занятиях в зависимости от физических нарушений, состояния двигательной сферы обучающихся, от коррекционных задач этапа музыкально-педагогической работы, целей и задач музыкальных занятий. Использование многообразия музыкально-ритмических средств обусловлено конечными целями социальной реабилитации обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

33. Работа над ритмом речи не выделяется в отдельный этап урока, но предусматривается педагогом в сочетании с разными видами деятельности.

34. Воспитание музыкальной культуры обучающихся идет одновременно с формированием положительного отношения к национальной культуре. В связи с этим учитель пения и музыки включает в содержание уроков следующее:

1) изучение творческого наследия композиторов Казахстана, отражающих жизнь своей республики;

2) слушание народных песен и кюев в вокальном и инструментальном звучании;

3) сравнение тембровых особенностей звучания казахских народных инструментов (домбры, кобыза, сыбызги).

35. Учитель самостоятельно выбирает методы и формы работы на каждом этапе работы, начиная с планирования. При этом он использует следующие дидактические принципы:

1) всестороннее знание обучающегося и оказание ему рациональной, специальной помощи;

2) адаптация педагогических замыслов к возможностям и потребностям обучающихся и условий окружения;

3) индивидуализация методов, дидактических средств, темпа работы;

4) доступность преподаваемого материала;

5) постепенное возрастание трудности;

6) активное и сознательное участие обучающегося в процессе обучения;

7) всесторонняя наглядность и пример;

8) интегрированное воздействие (внутри и межпредметные связи, взаимодействие специалистов).

36. Учебный материал Программы направлен на формирование у обучающихся с умеренной умственной отсталостью жизненно необходимых практических умений и навыков. Формируемые умения связаны с удовлетворением потребностей в повседневной жизни.

37. Дифференцированный подход призван регулировать физическую и двигательную нагрузку обучающегося с учетом рекомендаций врача. Дифференциация обучающихся на уроках музыки и пения осуществляется в соответствии с характеристикой музыкально-певческих данных умственно отсталых обучающихся, предложенной А.С.Соболевым.

38. Коррекционный подход подразумевает процесс обучения, в котором в качестве основных применяются специальные педагогические приемы, влияющие на исправление свойственных умственно отсталым обучающимся недостатков и способствующие их интеллектуальному и физическому развитию. Педагогические приемы коррекционной работы отличаются тем, что они стимулируют компенсаторные процессы развития умственно отсталых обучающихся и позволяют формировать у них новые положительные качества. Коррекция недостатков умственно отсталых обучающихся осуществляется в процессе учебно-воспитательной работы школы.

39. Использование игровых форм, в качестве метода обучения способствует активизации познавательных интересов обучающихся. Игровые приемы, направленные на организацию коллективных форм деятельности способствуют тому, что обучающиеся учатся уважать мнение других членов малой группы, стремятся достигнуть конечного результата.

40. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач, но не создаются при помощи традиционно применяемых средств.

41. При обучении обучающихся с умеренной степенью умственной отсталости невозможно определить рамки ожидаемых успехов и запрограммировать их заранее. У каждого обучающегося свой темп развития, свои способности и ограничения. Можно предвидеть направления, в которых он будет развиваться. Обучающихся с умеренной умственной отсталостью нельзя оценивать согласно общепринятой шкале оценок. Уровень достижений, развития необходимо оценивать с помощью описательной оценки, являющейся своеобразным педагогическим диагнозом достижений обучающегося.

42. Описательная оценка содержит следующие отличительные особенности:

1) она не обобщенная и является итогом конкретной работы обучающегося в определенный период (содержит краткое описание целей работы);

2) является индивидуальной;

3) содержит описание достигнутого уровня в сравнении с уровнем, оцениваемым в прошлый раз;

4) является документом, оценивающим ход успехов в учебе по отношению к возможностям обучающегося (содержит мнение, каким образом обучающийся усваивал запланированный для него материал);

5) имеет положительную оценку (отсутствие успехов не оценивается негативно).

43. Учитывая то, что занятия музыкой и ритмикой носят коррекционную направленность, а результаты обучения зависят от индивидуальных музыкально-ритмических возможностей обучающихся с умеренной умственной отсталостью, оценивание осуществляется словесным поощрением и стимулированием.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Музыка и ритмика"

44. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Музыка и ритмика" составляет:

1) 5 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в год;

2) 6 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в год;

3) 7 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в год;

4) 8 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в год;

5) 9 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в год.

45. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) пение;

2) слушание музыки;

3) музыкально-ритмические упражнения;

4) игра на музыкальных инструментах;

5) танцы и пляски.

46. Базовое содержание учебного предмета "Музыка и ритмика" для 5 класса:

1) развитие эмоциональной отзывчивости и реагирование на музыку различного характера. Развитие умения самостоятельно узнавать и называть песню по вступлению, дифференцировать части песни: вступление, запев, припев, проигрыш, окончание;

2) обучение умению определять разнообразные по форме и характеру музыкальные произведения: марш, танец, песня (веселая, грустная, спокойная), кюй;

3)знакомство с крупными музыкальными жанрами – опера, балет;

4) обучение игре на ударно-шумовых инструментах (барабан, бубен, треугольник); клавишных – фортепиано;

5) знакомство с инструментами и их звучанием – виолончель, жетыген;

6) обучение певческой установке: правильно сидеть или стоять при пении, сохраняя прямое положение корпуса и головы, установка артикуляции гласных звуков (в последовательности – у, о, а, и, е, э);

7) пение в диапазоне (ре1 – си1). Укреплять среднюю часть диапазона (ми1 – ля1);

8) развитие умения напевного звучания при точном интонировании мотива. Активизация внимания к единой интонации;

9) развитие слухового восприятие и чувства ритма при исполнении попевок и выполнении ритмических упражнений;

10) формирование правильного певческого дыхания (брать дыхание перед началом музыкальной фразы, распределять дыхание, удерживать дыхание на длинных фразах). Учить брать дыхание спокойно, бесшумно, не поднимая плеч, одновременно всем классом;

11) развитие умения петь легким звуком песни подвижного характера и плавно – песни напевного характера;

12) развитие умения начинать пение вместе с педагогом, слышать вступление, прислушиваться к пению одноклассников;

13) развитие понимания содержания песни на основе характера ее мелодии (веселого, грустного, спокойного) и текста;

14) передача в движениях части музыкального произведения, чередование музыкальных фраз;

15) передача в движениях динамического настроения в музыке, сильной доли такта. Самостоятельное ускорение и замедление темпа разнообразных движений;

16) исполнение движений пружиннее, плавнее, спокойнее, с размахом, применяя известные элементы движений и танца.

47. Базовое содержание учебного предмета "Музыка и ритмика" для 6 класса:

1) развитие эмоциональной отзывчивости на музыку различного характера. Формирование умения различать звуки по высоте (высокие, низкие, средние) и длительности (короткие, долгие). Обучение определению разнообразных по содержанию и характеру музыкальных произведений: маршевые, плясовые, веселые, грустные. Знакомство с пением соло и хором;

2) формирование представления о плавном и отрывистом проведении мелодии в музыкальных произведениях. Знакомство с различными музыкальными коллективами: ансамбль, оркестр. Продолжить знакомство с музыкой из опер, балетов, симфоний;

3) закрепление навыков игры на ударно-шумовых инструментах и фортепиано. Музыкальные инструменты – гитара, арфа;

4) закрепление певческих навыков и умений на материале, пройденном в предыдущих классах, на новом материале. Продолжение работы над напевным звучанием на основе элементарного владения певческим дыханием. Продолжение работы над укреплением певческого диапазона и расширением его предела до1 –си1 (первое полугодие), до1-до2 (второе полугодие). Дальнейшая работа над чистотой интонирования и выравниванием звучания на всем диапазоне. Продолжение работы над пением в унисон, выразительным эмоциональным исполнением выученных песен с простейшими элементами динамических оттенков. Развитие умения правильно формировать гласные и отчетливо произносить согласные звуки, выделять ударные слоги и гласные звуки в зависимости от смыслового отношения слова в тексте песни;

5) упражнения на самостоятельную передачу в движении метра, ритмического рисунка, акцента, темповых и динамических изменений в музыке;

6) самостоятельная смена движения в соответствии со сменой частей, музыкальных фраз, малоконтрастных частей музыки;

7) упражнения на формирование умения начинать движения после вступления мелодии;

8) разучивание и придумывание новых вариантов игр, элементов танцевальных движений, их комбинирование, составление несложных танцевальных композиций;

9) игры с пением, речевым сопровождением. Инсценирование музыкальных сказок, песен;

10) исполнение элементов плясок и танцев, разученных ранее. Упражнения на различение элементов танцев разных народов. Шаг кадрили: три простых шага и один скользящий, носок ноги вытянут. Пружинящий бег. Поскоки с продвижением назад (спиной). Быстрые мелкие шаги на всей ступне и на полупальцах. Разучивание народных танцев.

48. Базовое содержание учебного предмета "Музыка и ритмика" для 7 класса:

1) развитие умения различать части музыкального произведения. Развитие умения узнавать мелодию и сопровождение в песне и в инструментальном исполнении;

2) знакомство с музыкальными инструментами и их звучанием: флейта;

3) закрепление навыков игры на ударно-шумовых инструментах, фортепиано, металлофоне;

4) закрепление певческих навыков и умений на материале, пройденном в предыдущих классах, на новом материале. Развитие умения быстро, но спокойно менять дыхание при исполнении песен, не имеющих пауз между фразами. Обучение умению распределять дыхание при исполнении напевных песен с различными динамическими оттенками (при усилении и ослаблении звучания). Продолжение работы над чистотой интонирования и устойчивостью унисона, умением контролировать слухом качество пения. Диапазон одноголосного исполнения песен до1 – до (ре)2. Развитие умения правильно формировать гласные при пении двух звуков на один слог;

5) развитие музыкального ритма, умения воспроизводить фразу или куплет знакомой песни путем беззвучной артикуляции в сопровождении инструмента. Дифференциация звуков по высоте и направлению движения мелодии: звуки высокие, низкие и средние; движение мелодии вверх, вниз и на высоте;

6) элементы современных танцев в стиле "диско".Последовательность обучения – вначале дети учатся выполнять отдельно движения руками, ногами, туловищем, а затем – в сочетании, в различных танцевальных комбинациях. Сначала элементы современного танца выполняются без музыкального сопровождения, в медленном темпе, стоя на месте, после чего повторять в нужном темпе, с музыкальным сопровождением. По мере освоения предлагаемых элементов добавлять новые, упражнения усложнять, выполнять в движении, повышать темп, увеличивать амплитуду движений.Определяющей в современных танцах, исполняемых в различных темпах, является зажигательная диско-музыка, для которой характерен четкий ритм с акцентом на вторую и четвертую доли. Используется современная музыка на усмотрение педагога, с учетом музыкальных интересов учащихся.

49. Базовое содержание учебного предмета "Музыка и ритмика" для 8 класса:

1) развитие умения различать мелодию и сопровождение в песне и в инструментальном произведении;

2) знакомство с музыкальными инструментами и их звучанием: саксофон, виолончель. Закрепление навыков игры на ударно-шумовых инструментах, металлофоне;

3) выполнение несложных упражнений, песен на детском пианино, аккордеоне, духовой гармонике. Упражнения в передаче на музыкальных инструментах основного ритма знакомой песни и определении по заданному ритму мелодии знакомой песни;

4) закрепление певческих навыков и умений на материале, пройденном в предыдущих классах, на новом материале;

5) развитие умения быстрой, спокойной смены дыхания при исполнении песен, не имеющих пауз между фразами;

6) развитие умения распределять дыхание при исполнении напевных песен с различными динамическими оттенками (при усилении и ослаблении звучания);

7) развитие умения правильно формировать гласные при пении двух звуков на один слог;

8) развитие умения контролировать слухом качество пения;

9) использование разнообразных музыкальных средств (темп, динамические оттенки) для работы над выразительностью исполнения песен;

10) развитие музыкального ритма, умения воспроизводить фразу или куплет знакомой песни путем беззвучной артикуляции в сопровождении инструмента;

11)работа над чистотой интонирования и устойчивостью унисона. Пение выученных песен ритмично и выразительно с сохранением строя и ансамбля;

12) развитие умения дифференцировать части музыкального произведения;

13) упражнения на самостоятельную передачу в движении метра, ритмического рисунка, акцента, темповых и динамических изменений в музыке. Самостоятельная смена движения в соответствии со сменой частей, музыкальных фраз, малоконтрастных частей музыки;

14) упражнения на формирование умения начинать движения после вступления мелодии;

15) разучивание и придумывание новых вариантов игр, элементов танцевальных движений, их комбинирование, составление несложных танцевальных композиций;

16) игры с пением, речевым сопровождением;

17) инсценирование музыкальных сказок, песен.

50. Базовое содержание учебного предмета "Музыка и ритмика" для 9 класса:

1) формирование элементарных представлений о выразительном значении динамических оттенков (форте — громко, пиано — тихо);

2)художественные образы в музыке. Характерные особенности. Идейное и художественное содержание. Музыкальные средства, с помощью которых создаются образы;

3) развитие умения различать марши (военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный), танцы (вальс, полька, полонез, танго, хоровод);

4) формирование элементарных представлений о многофункциональности музыки (развлекательная, спортивная, музыка для отдыха, релаксации);

5) закрепление певческих навыков и умений на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале;

6) развитие умения петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни. Работа над кантиленой;

7) дифференцирование звуков по высоте и направлению движения мелодии: звуки высокие, низкие, средние: восходящее, нисходящее движение мелодии и на одной высоте;

8) развитие умения показа рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх);

9) развитие умения определять сильную долю на слух;

10) развитие умения отчетливого произнесения текста в быстром темпе исполняемого произведения;

11) формирование представлений о составе и звучании оркестра народных инструментов. Казахские народные музыкальные инструменты: домбра, кобыз, жетыген, кылкобыз, сыбызгы, асатаяк, шанкобыз, сырнай;

12) русские народные музыкальные инструменты: домра, мандолина, баян, гусли, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка;

13) исполнение гаммы на детском пианино, аккордеоне, духовой гармонике в пределах одной октавы в быстром темпе. Разучивание несложных мелодий. Исполнение различных ритмов на барабане и бубне;

14) передача в движениях частей музыкального произведения, чередование музыкальных фраз. Передача в движениях динамического нарастания в музыке, сильной доли такта. Самостоятельное ускорение и замедление темпа разнообразных движений. Исполнение движений пружиннее, плавнее, спокойнее, с размахом, применяя для этого известные элементы движений и танца;

15) упражнения в передаче игровых образов при инсценировании песен. Передача в движениях развернутого сюжета музыкального рассказа. Смена ролей в импровизации. Придумывание вариантов к играм и пляскам. Действия с воображаемыми предметами. Подвижные игры с пением и речевым сопровождением;

16) игра на музыкальных инструментах. Закрепление навыков игры на знакомых музыкальных инструментах;

17) элементы современных танцев в стиле "диско": танцы, имеющие зафиксированную (заранее определенную) последовательность движений; танцы, отличающиеся свободным построением. Характер музыки передается четкими, ритмичными движениями рук, ног, туловища и ритмическим сочетанием шагов;

18) используется современную музыку на усмотрение педагога, с учетом музыкальных интересов учащихся;

19) упражнение в передаче игровых образов при инсценировании песен. Передача в движениях развернутого сюжета музыкального рассказа. Смена ролей в импровизации. Придумывание вариантов к играм и пляскам. Действия с воображаемыми предметами. Подвижные игры с пением и речевым сопровождением;

20) повторение элементов танцев, разученных в предыдущих классах. Шаг на носках, шаг польки. Широкий, высокий бег. Сильные поскоки, боковой галоп. Элементы русской пляски; приставные шаги с приседанием, полуприседание с выставлением ноги на пятку, присядка и полуприсядка на месте и с продвижением. Движения парами: боковой галоп, поскоки. Элементы казахских танцев. Основные движения народных танцев. Добиваться четкости исполнения музыкально-ритмических задач;

21) обучение восприятию выражения ритмического характера музыки в размере 3\4. Дирижерский жест – земля (руки вниз), ровное поле (руки в стороны), небо (руки вверх). Переброска мяча через круг: на сильную долю – бросок, на правую слабую долю – мяч в воздухе, на вторую слабую долю – ловля. Использование шагов: на сильную долю – длинный шаг, на две слабые доли – два коротких шага (желательно на носочках, как в вальсовой дорожке).Танец – вальс (вальс-шутка – движения задорные подпрыгивающие, вальс-мазурка – плавные движения). Учить различать движения казахского, русского, украинского танцев.

51. Содержание целей обучения предусматривает не только знания и умения предметного характера, но и применения их в реальной практике, осуществление межпредметной и междисциплинарной связей, развитие видов речевой деятельности и коммуникативных навыков.

52. Содержание по предмету "Музыка и ритмика" организовано по разделам обучения, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого раздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

53. Содержание Программы состоит из следующих разделов:

1) раздел "Пение";

2) раздел "Слушание музыки";

3) раздел "Музыкально-ритмические упражнения";

4) раздел "Игра на музыкальных инструментах";

5) раздел "Танцы и пляски".

Глава 4. Система целей обучения

54. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе число – раздел, третье число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.4 "1" – класс, "2" – раздел, "4" – нумерация учебной цели.

55. Содержание целей обучения:

1) "Пение":

таблица1

Цели обучения
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.1.1 овладевать певческой установкой: правильно сидеть или стоять при пении, сохраняя прямое без напряжения положение корпуса и головы; 5.1.2 автоматизировать артикуляцию гласных звуков как основы работы над певческой дикцией и звукообразованием (в последовательности – у,о, а, и, е, э); 5.1.3 петь в диапазоне (ре1-си1), укреплять среднюю часть диапазона (ми1 – ля1); 5.1.4 добиваться напевного звучания при точном интонировании мотива; 5.1.5 активизировать внимания к единой интонации; 5.1.6 развивать слуховое восприятие и чувство ритма при исполнении попевок и выполнении ритмических упражнений; 5.1.7 добиваться правильного певческого дыхания (брать дыхание перед началом музыкальной фразы, распределять дыхание, удерживать дыхание на длинных фразах), брать дыхание спокойно, бесшумно, не поднимая плеч, одновременно всем классом; 5.1.8 петь легким звуком песни подвижного характера и плавно – песни напевного характера; 5.1.9 начинать пение вместе с педагогом, слышать вступление, прислушиваться к пению одноклассников; 5.1.10 понимать содержание песни на основе характера ее мелодии (веселого, грустного, спокойного)	6.1.1 закреплять певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 6.1.2 продолжать работу над напевным звучанием на основе элементарного владения певческим дыханием; 6.1.3 продолжать работу над укреплением певческого диапазона и расширением его предела до1–си1 (первое полугодие), до1-до2 (второе полугодие); 6.1.4отрабатывать чистоту интонирования и выравнивания звучания на всем диапазоне; 6.1.5 продолжать работу над пением в унисон, выразительным эмоциональным исполнением выученных песен с простейшими элементами динамических оттенков; 6.1.6правильно формировать гласные и отчетливо произносить согласные звуки, выделять ударные слоги и гласные звуки в зависимости от смыслового отношения слова в тексте песни	7.1.1 закреплять певческие навыки и умения; 7.1.2 быстро, но спокойно менять дыхание при исполнении песен, не имеющих пауз между фразами; 7.1.3 распределять дыхание при исполнении напевных песен с различными динамическими оттенками (при усилении и ослаблении звучания); 7.1.4 продолжать работу над чистотой интонирования и устойчивостью унисона, умением контролировать слухом качество пения; 7.1.5 диапазон одноголосного исполнения песен до1-до (ре)2; 7.1.6 правильно формировать гласные при пении двух звуков на один слог; развитие музыкального ритма, умения воспроизводить фразу или куплет 7.1.7 отхлопывать ритм хорошо знакомой песни путем беззвучной артикуляции в сопровождении инструмента; 7.1.8 дифференцировать звуки по высоте и направлению движения мелодии: звуки высокие, низкие и средние; движение мелодии вверх, вниз и на высоте	8.1.1 закреплять певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 8.1.2 быстро и спокойно менять дыхание при исполнении песен, не имеющих пауз между фразами; 8.1.3 распределять дыхание при исполнении напевных песен с различными динамическими оттенками (при усилении и ослаблении звучания); 8.1.4 правильно формировать гласные при пении двух звуков на один слог; 8.1.5 контролировать слухом качество пения; 8.1.6использоватьразнообразие музыкальных средств (темп, динамические оттенки) для работы над выразительностью исполнения песен; 8.1.7 развивать музыкальный ритм, умение воспроизводить фразу или куплет хорошо знакомой песни путем беззвучной артикуляции в сопровождении инструмента; 8.1.8 работать над чистотой интонирования и устойчивостью унисона; 8.1.9 петь выученные песни ритмично и выразительно с сохранением строя и ансамбля	9.1.1 закреплять певческие навыки и умения на материале, пройденном в предыдущих классах, а также на новом материале; 9.1.2 петь без сопровождения инструмента несложные, хорошо знакомые песни; 9.1.3 работать над кантиленой; 9.1.4 дифференцировать звуки по высоте и направлению движения мелодии: звуки высокие, низкие, средние: восходящие, нисходящие движение мелодии и на одной высоте; 9.1.5 показывать рукой направления мелодии (сверху вниз или снизу вверх); 9.1.6 определять сильную долю на слух; 9.1.7 добиваться отчетливого произнесения текста в быстром темпе исполняемого произведения

2) "Слушание музыки":

таблица 2

Цели обучения:
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.2.1 эмоционально реагировать на музыку различного характера; 5.2.2 самостоятельно узнавать и называть песню по вступлению; 5.2.3 дифференцировать различные части песни: вступление, запев, припев, проигрыш, окончание; 5.2.4 определять разнообразные по форме и характеру музыкальные произведения: марш, танец, песня (веселая, грустная, спокойная), кюй; 5.2.5 познакомиться (узнавать, различать?) с крупными музыкальными жанрами – опера, балет.	6.2.1 развивать эмоциональную отзывчивость на музыку различного характера; 6.2.2 различать звуки по высоте (высокие, низкие, средние) и длительности (короткие, долгие); 6.2.3 определять разнообразные по содержанию и характеру музыкальных произведения: маршевые, плясовые, веселые, грустные; 6.2.4 знакомиться с пением соло и хором; 6.2.5 иметь представление о плавном и отрывистом проведении мелодии в музыкальных произведениях; 6.2.6 знакомиться с различными музыкальными коллективами: ансамбль, оркестр; 6.2.7 продолжить знакомство с музыкой из опер, балетов.	7.2.1 различать части музыкального произведения; 7.2.2 узнавать мелодию и сопровождение в песне и в инструментальном исполнении; 7.2.3 знакомиться с музыкальными инструментами и их звучанием: флейта. 7.2.4 стремиться различать художественные образы в музыке.	8.2.1 различать мелодию и сопровождение в песне и в инструментальном произведении 8.2.2 знакомиться с музыкальными инструментами и их звучанием: саксофон, виолончель; 8.2.3 дифференцировать части музыкального произведения; 8.2.4 иметь элементарные представления о выразительном значении динамических оттенков: форте -громко пиано – тихо; 8.2.5 иметь представление о музыкальных средствах, с помощью которых создаются образы.	9.2.1 различать марши (военный, спортивный, праздничный, шуточный, траурный), танцы (вальс, полька, полонез, танго, хоровод); 9.2.2 иметь элементарные представления о многофункциональности музыки: развлекательная, спортивная, музыка для отдыха, релаксации; 9.2.3 иметь представление о составе и звучании оркестра народных инструментов 9.2.4 познакомиться с казахскими народными музыкальными инструментами: домбра, кобыз, жетыген, кылкобыз, сыбызгы, асатаяк, шанкобыз, сырнай; 9.2.5 познакомиться с русскими народными музыкальными инструментами: домра, мандолина, баян, гусли, свирель, гармонь, трещотка, деревянные ложки, бас-балалайка.

3) "Музыкально-ритмические упражнения":

таблица 3

Цели обучения:
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.3.1 передавать в движениях части музыкального произведения чередование музыкальных фраз; 5.3.2 передавать в движениях динамические настроения в музыке, сильные доли такта; 5.3.3 самостоятельно ускорять и замедлять темпа разнообразных движений; 5.3.4 исполнять движения пружиннее, плавнее, спокойнее, с размахом, применяя для этого известные элементы танцевальных движений; 5.3.5 играть в подвижные игры с пением и речевым сопровождением.	6.3.1 упражняться в самостоятельной передаче в движении метра, ритмического рисунка, акцента, темповых и динамических изменений в музыке; 6.3.2 самостоятельно менять движения в соответствии со сменой частей музыкальных фраз, малоконтрастных частей музыки; 6.3.3 начинать движения после вступления мелодии. 6.3.4 играть в подвижные игры с пением и речевым сопровождением.	7.3.1 упражняться в передаче игровых образов при инсценировании песен; 7.3.2 передавать в движениях развернутый сюжет музыкального рассказа; 7.3.4 осуществлять смену ролей в импровизации; 7.3.5 придумывать варианты к играм и пляскам; 7.3.6 выполнять действия с воображаемыми предметами. 7.3.7 самостоятельно ускорять и замедлять темп разно-образных движений; 7.5.8 перебрасывать мяч через круг: на сильную долю – бросок, на правую слабую долю – мяч в воздухе, на вторую слабую долю – ловля	8.3.1 упражняться в самостоятельной передаче в движении метра, ритмического рисунка, акцента, темповых и динамических изменений в музыке; 8.3.2 самостоятельно менять движения в соответствии со сменой частей, музыкальных фраз, малоконтрастных частей музыки; 8.3.3 начинать движения после вступления мелодии. 8.3.4 исполнять движения пружиннее, плавнее, спокойнее, с размахом, применяя для этого известные элементы движений и танца.	9.3.1 передавать в движениях части музыкального произведения чередование музыкальных фраз; 9.3.2 передавать в движениях динамические нарастания в музыке, сильной доли такта; 9.3.3 упражняться в передаче игровых образов при инсценировании песен; 9.3.4передавать в движениях развернутый сюжет музыкального рассказа; 9.3.5 осуществлять смену ролей в импровизации; 9.3.6 придумывать варианты к играм и пляскам; 9.3.7 действовать с воображаемыми предметами.

4) "Игра на музыкальных инструментах":

таблица 4

Цели обучения:
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.4.1 уметь пользоваться барабаном, использовать бубен, барабан, маракасы для передачи сильных и слабых долей в музыкальных произведениях; 5.4.2 стремиться повторить предложенный ритмический рисунок на барабане, бубне; 5.4.3 исполнятьвосходящую и нисходящую гаммы в пределах пяти нот одной октавы правой и левой рукой отдельно в среднем темпе на клавишных инструментах 5.4.4познакомиться с инструментами и их звучанием – виолончель, жетыген	6.4.1 исполнять несложные ритмические рисунки на бубне и барабане двумя палочками одновременно и поочередно в разных вариациях; 6.4.2 закреплятьнавыки игры на ударно-шумовых инструментах и фортепиано; 6.4.2 познакомиться с инструментами и их звучанием – гитара, арфа	7.4.1 закреплять навыки игры на ударно-шумовых инструмента; 7.4.2 исполнять гаммы на детском пианино, аккордеоне, духовой гармонике в пределах одной октавы в медленном темпе; 7.4.3 знакомиться с музыкальными инструментами и их звучанием: флейта	8.4.1 знакомиться с музыкальными инструментами и их звучанием: саксофон, виолончель; 8.4.2 закреплять навыки игры на ударно-шумовых инструментах металлофоне; 8.4.3 выполнять несложные упражнения, песенки на детском пианино, аккордеоне, духовой гармонике; 8.4.4 упражняться в передаче на музыкальных инструментах основного ритма знакомой песни и определении по заданному ритму мелодии знакомой песни	9.4.1 исполнять гаммы на детском пианино, аккордеоне, духовой гармонике в пределах одной октавы в среднем темпе; 9.4.2 разучивать несложные мелодии на клавишных инструмента

5) "Танцы и пляски":

таблица 5

Цели обучения:
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.5.1 повторять элементы танцев, разученных в предыдущих классах: шаг на носках, шаг польки; 5.5.2освоить широкий, высокий бег, сильные поскоки, боковой галоп; 5.5.3 освоить элементы русской пляски; приставные шаги с приседанием, полуприседание с выставлением ноги на пятку, присядка и полуприсядка на месте и с продвижением; 5.5.4 выполнять движения парами: боковой галоп, поскоки; 5.5.5 выполнять элементы казахских танцев; 5.5.6 осваивать основные движения народных танцев; 5.5.7 добиваться четкости исполнения музыкально-ритмических задач; 5.5.8 понимать дирижерский жест – земля (руки вниз), ровное поле (руки в стороны), небо (руки вверх)	6.5.1 разучивать и новые варианты игр, элементов танцевальных движений, их комбинирование; 6.5.2 составлять несложные танцевальные композиции 6.5.3 исполнять игры с пением, речевым сопровождением; 6.5.4инсценировать музыкальные сказки и песни. 6.5.5 исполнять элементы плясок и танцев, разученных ранее; 6.5.6упражняться различать элементы танцев разных народов; 6.5.7 освоить шаг кадрили: три простых шага и один скользящий, носок ноги вытянут; 6.5.8 освоить пружинящий бег, поскоки с продвижением назад (спиной), быстрые мелкие шаги на всей ступне и на полупальцах 6.5.9 разучивать народные танцы	7.5.1 осваивать элементы современных танцев в стиле "диско": выполнять отдельно движения руками, ногами, туловищем, а затем – в сочетании, в различных танцевальных комбинациях 7.5.2выполнять элементы современного танца сначала в медленном темпе, стоя на месте, после чего повторять, но уже в нужном темпе, с музыкальным сопровождением; 7.5.3 добавлять новые упражнения, усложнять, движения, повышать темп, увеличивать амплитуду движений; 7.5.4 использовать для танцев современную музыку по своему желанию и на усмотрение педагога.	8.5.1 разучивать и придумывать новые варианты игр, элементы танцевальных движений, их комбинирование, составлять несложные танцевальные композиции; 8.5.2 исполнять игры с пением, речевым сопровождением; 8.5.3 инсценировать музыкальные сказки и песни; 8.5.4обучаться восприятию выражения ритмического характера музыки в размере 3\4; 8.5.5 разучить танец – вальс (вальс-шутка – движения задорные подпрыгивающие, вальс-мазурка – плавные движения); 8.5.6 использовать шаги: на сильную долю – длинный шаг, на две слабые доли – два коротких шага (желательно на носочках, как в вальсовой дорожке); 8.5.7 учиться различать движения казахского, русского, украинского танцев	9.5.1 выполнять элементы современных танцев в стиле "диско": танцы, имеющие зафиксированную, заранее определенную последовательность движений; 9.5.2 осваивать танцы, отличающиеся свободным построением; 9.5.3 передавать характер музыки четкими, ритмичными движениями рук, ног, туловища и ритмическим сочетанием шагов; 9.5.4 использовать для танцев современную музыку по своему желанию и на усмотрение педагога. 9.5.5 принимать активное участие в школьных мероприятиях, праздниках, дискотеках

56. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям не ранжируется. Последовательность изучения тем определяется учителем исходя из психофизических особенностей обучающихся класса и их музыкально-ритмических способностей. Основное время четвертой четверти посвящается закреплению пройденного в течение года и устранению пробелов в знаниях отдельных обучающихся.

Приложение 541
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 541 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Социально-бытовая ориентировка" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Целью обучения предмета "Социально- бытовая ориентировка" (далее - СБО) является формирование у обучающихся практических умений ориентировки в окружающем мире, в быту, во взоимодействиях людей; овладение способами деятельности человека в быту, бытовыми трудовыми процессами.

3. Задачи:

1) формировать у обучающихся бытовых трудовых умений: в области личной гигиены, организации питания, ухода за жилищем, одеждой, обувью;

2) формировать экономико-бытовые умения (бережное отношение к окружающим предметам, своей одежде, обуви, к продуктам и приготовленной пище, электричеству, воде);

3) ориентировать обучающихся в услугах различных предприятий и учреждений (торговли, службы быта, связи, культуры, медицинской помощи), формировать элементарные практические умения пользоваться ими;

4) формировать умение пользоваться услугами общественного транспорта;

5) ориентировать обучающихся в нормах культуры поведения, взаимоотношениях с людьми (знакомыми, незнакомыми, старшими и младшими, сверстниками), формировать умения элементарного бытового общения;

6) корректировать недостатки развития познавательной деятельности обучающихся;

7) способствовать коррекции недостатков психофизического развития, обогащению и систематизации словаря, развитию устной речи.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. В процессе обучения предмету "СБО" развитие личностных качеств осуществляется посредством использования активных методов обучения:

2) мотивирующее и развивающее обучение с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности;

3) поддержка обучения посредством "оценивания для обучения";

4) дифференциация обучения различными способами в целях создания творческой среды;

5) развитие и поддержка межпредметных связей.

7. В основе педагогических подходов к организации учебного процесса обучающихся с умеренной умственной отсталостью лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основной и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

6. Планируемые педагогические мероприятия включают в себя непосредственную работу с обучающимися, преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого обучающегося.

7. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания учащегося с умеренной умственной отсталостью в условиях специальной школы:

1) принцип признания права обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, позволит сохранить уникальные особенности каждого. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития ребенка с целью определения содержания индивидуальной программы обучения. Признание минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении;

2) принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений;

3) принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся:

формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой они используются. Это связано с трудностями переноса знаний и навыков в новую ситуацию;

преобразование в пространство, отражающее различные жизненные ситуации, предметная среда периодически меняется вслед за изменением потребностей обучающихся;

комфортная социально-бытовая и предметно-развивающая среда в школе выстраивается с учетом возрастных и физиологических особенностей обучающихся с умеренной умственной отсталостью (необходимы обустроенные пространства для отдыха, двигательной активности, санитарно-гигиенических процедур);

4) принцип интегрированного характера ежедневной деятельности обучающихся в школе. Предполагает интеграцию содержания из нескольких предметных областей учебного плана, который реализуется идеей беспредметного обучения в период обучения в школе. Занятия направлены на общее развитие обучающихся (коммуникативное, двигательное, речевое, сенсорное), используя содержание Программ. По мере продвижения обучающихся в индивидуальном развитии, осуществляется переход к предметному обучению. Беспредметное обучение реализуется посредством сквозного тематического планирования;

5) принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средство социализации. У обучающихся существуют специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления учащихся;

6) принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной изолированностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся и ограничивающей их взаимодействие с нормально развивающимися сверстниками, требуется специальная работа по введению ребенка в сложную социальную среду:

поэтапное и планомерное расширение жизненного опыта и социальных контактов обучающихся, в доступных для них пределах;

формирование толерантной и благосклонной окружающей обучающегося среды для его безболезненного вхождения в социум.

8. Процесс обучения жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм. Низкий познавательный интерес в условиях коллективного обучения; слабая реакция на стимулы приводят к низкой эффективности традиционного академически построенного урока.

9. Обучающиеся нуждаются в организации урока: менять вид деятельности тогда, когда это необходимо обучающемуся, выполнять индивидуальную работу и получать индивидуальную помощь педагога. Предоставляется возможность свободно передвигаться в классной комнате во время занятия.

10. Педагогические мероприятия, выстроенные в соответствии со специальными принципами, ориентированы на развитие собственной активности обучающихся, их инициативы и самостоятельности.

11. Основными видами деятельности, в которых проявляется активность и развитие самостоятельности обучающихся на уроках являются:

1) наблюдение живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическая деятельность;

3) игровые действия и игровая деятельность;

4) хозяйственно-трудовая деятельность;

5) социально-бытовая деятельность.

12. Учебно-воспитательный процесс строится в предметной деятельности на протяжении всего периода обучения.

13. Наглядно-практические методы дополняют наглядные методы обучения практической деятельностью учеников. Учитель тщательно продумывает виды конкретных упражнений, способы и место их проведения в классной комнате. Возможно отличие обучающихся одного класса друг от друга познавательными возможностями, поэтому обучение максимально индивидуальное.

14. Используются дидактические игры. При проведении игр соблюдается определенный темп, не перенасыщать игровые упражнения вопросами.

15. Уроки необходимо обеспечивать соответствующими наборами наглядных пособий и раздаточного предметного материала для фронтальной и индивидуальной работы.

16. Социально-бытовая ориентировка обучающихся не ограничивается рамками занятий и имеет логическое продолжение в системе воспитательских мероприятий. Комплексная совместная деятельность учителя и воспитателя позволит достичь желаемых результатов.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка"

17. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "СБО" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

18. Базовое содержание учебного предмета "СБО" для 5 класса:

1) здоровье. Гигиена тела. Правила личной гигиены. Правила режима дня, знание и название частей тела. Содержание в чистоте и порядке личных вещей, использование носового платка. Последовательность выполнения утреннего и вечернего туалета, уход за зубами. Способы действия и их последовательность при выполнении чистки зубов; полоскать горло; уход за руками и ногами. Последовательность действий при мытье рук и ног; уход за волосами. Правила пользование расческой. Расчесывание волос перед зеркалом; утренний и вечерний туалет. Навыки опрятности;

2) одежда, обувь. Виды одежды, обуви, головных уборов. Виды одежды, головных уборов, их назначение по сезонам. Изучение названий одежды и обуви: уличной, школьной, домашней. Смена одежды и обуви по сезонам; различение и дифференциация одежды по назначению; верхняя одежда: пальто, куртка; одежда девочек (платье, кофта, юбка, блузка) и одежда мальчиков. Сроки смены белья. Правила хранения белья до стирки. Правила применения мыла при стирке. Посуда, применяемая для стирки белья. Правила ухода за носочными изделиями. Приемы стирки и сушки мелких вещей: носовой платок, воротничок, носки; правила полоскания белья, последовательность действий во время стирки вручную. Сушка мокрой обуви. Ежедневное вытряхивание и чистка щеткой своей одежды. Правило бережного отношения к своей одежде; уход за одеждой: чистка сухой щеткой, хранение (на полках, на плечиках). Виды обуви (туфли, ботинки, тапочки, сапоги), их назначение, уход за обувью (протирка влажной тряпкой, чистка щеткой);

3) питание. Продукты питания и их значение для здоровья человека: растительная и животная пища, продукты питания хлеб, мясо, овощи, фрукты. Внешний вид, названия овощи: помидоры, огурец. Выбор и подготовка к употреблению. Фрукты: яблоко, груша, виноград, слива, вишня. Выбор и подготовка к употреблению (мытье, удаление косточек). Представление о помещении кухни и кухонной посуде, соблюдение чистоты и порядка на кухне. Мытье кухонной посуды: кастрюль, чайников, сковородок. Название кухонной посуды, нагревательных приборов и правила пользования ими, техника безопасности при приготовлении пищи. Повторение и закрепление санитарных и гигиенических требований при приготовлении пищи. Правила питания - завтрак, обед, полдник, ужин. Гигиенические требования к приготовлению пищи, приготовление салатов из вареных овощей, блюд из концентратов быстрого приготовления. Правила пользования столовыми приборами. Сервировка стола к чаю. Правила накрывания стола к чаю, размещение каждого предмета на столе. Уборка, мытье чайной посуды горячей водой. Просушивание чайной посуды, складывание и хранение ее. Сервировка стола в школьной столовой. Правила накрывания стола к обеду, размещение предметов сервировки на столе. Назначение и правила пользования каждым предметом сервировки во время приема пищи. Уборка грязной посуды после приемы пищи;

4) жилье. Виды жилых помещений: общежитие, квартиры, индивидуальные дома. Правила поведения в квартире. Уборка жилья: ежедневная, периодическая и генеральная. Мебель обыкновенная, мягкая, полированная. Правила ухода за мебелью: вытирать пыль с разных поверхностей, поливать цветы. Участие в подготовке жилого помещения к зиме. Участие в уборке двора зимой. Участие в генеральной уборке жилого помещения. Чистка мебели;

5) транспорт. Виды транспортных средств, назначение общественного и индивидуального транспорта. Правила об обязанностях пассажиров при поездках в общественном транспорте: правила посадки и высадки пассажира из транспорта. Знание о труде людей, занятых работой на общественном транспорте. Правила поведение в транспорте и на дороге, поведение на улице. Соблюдение правила поведения в общественном транспорте (правила посадки, покупки билета, поведения в салоне и при выходе на улицу). Элементарные правила дорожного движения и поведения пешеходов. Светофор, переход. Изучение пути следования от дома до школы и обратно. Пешеходный переход, проезд в школу (маршрут, виды транспорта). Маршруты передвижения по городу: знание домашнего адреса.

6) семья. Знание и называние своего имени и своего возраста. Знание своего домашнего адреса. Состав семьи: папа, мама, бабушка, дедушка, братья, сестры Знание фамилии, имени и отчества отца и матери. Знание имен ближайших родственников (братья, сестры, бабушка, дедушка), степень их родства. Умение вежливо относиться к старшим членам семьи. Формы обращения к старшим и сверстникам, жесты и слова при встрече и расставании. Формы обращения с просьбой, вопросом к старшим и сверстникам.

19. Базовое содержание учебного предмета "СБО" для 6 класса:

1) здоровье. Гигиена тела. Правила личной гигиены. Утренний и вечерний туалет. Навыки опрятности. Правила ухода за зубами и языком. Правила чистки языка, последовательность действий при выполнении чистки языка. Правила полоскания рта после каждого приема пищи. Правила ухода за руками и ногами. Мытье рук и стрижка ногтей на руках, периодичность стрижки ногтей, Правила ухода за ушами. Гигиена ушей. Периодичность и правила чистки ушей; пользование носовым платком; стрижка ногтей на руках и ногах, мытье ушей, Правила уход за волосами (мытье, причесывание). Средства ухода за волосами (расческа, щетка, мыло, шампунь);

2) одежда, обувь. Виды одежды, обуви, головных уборов по сезонам, выбор одежды, головных уборов по сезонам. Правила ухода за одеждой, содержание в порядке личной одежды. Развешивание в шкафу, складывание на полку; классификация одежды по видам (рубашки, шорты, брюки, платья); подготавливать одежду к хранению в шкафу между сезонами. Уход за обувью, чистка зимней обуви, хранения обуви для следующего сезона. Чистка войлочной и текстильной обуви. Правильно выбирать обувь по назначению, подбирать крем по цвету и чистить кожаную обувь, ухаживать за резиновой обувью и обувью из текстиля, пришивать пуговицы с двумя сквозными отверстиями

3) питание. Продукты питания. Режим питания. Нормы и режим питания. Значение правильного питания для поддержания и укрепления здоровья, профессии людей, отвечающих за правильную организацию питания в детских учреждениях названия продуктовых скоропортящихся продуктов (мясо, молоко, колбаса, рыба, сыр, масло), правила обращения с ними. Охлаждение напитков. Кухонная и столовая посуда, техника. Правила хранение пищи и продуктов питания в холодильнике. Правила пользования и содержания холодильника в чистоте: располагать продукты питания на полках холодильника; чистить и мыть холодильник. Правила пользования электрической плитой при приготовлении пищи. Правила техники безопасности при пользовании электроприборами и газовой плитой. Порядок первичной и тепловой обработки яиц и сосисок: отваривать яйца, сосиски. Виды бутербродов и порядок их приготовления. Приготовление бутербродов с маслом, колбасой и сыром. Называние блюд завтрака, обеда и ужина, подборка соответствующих продуктов. Безопасное использование ножа при приготовлении бутербродов. Последовательность в обработке овощей и фруктов: сортировка, мытье и хранение. Правила накрывания стола к обеду, размещение предметов сервировки на столе. Назначение и правила пользования предметом сервировки во время приема пищи. Порядок сервировки стола к чаю, соотнесение количество предметов посуды от числа людей, к завтраку; заваривать чай, правильно и бесшумно пить чай, соблюдение элементарный этикет поведения за столом во время приемы пищи; мыть и вытирать чайную и столовую посуду: в горячей воде и споласкивание ее в чистой, горячей воде. Приемы сушки посуды;

4) жилье. Виды жилых помещений. Название и назначение основных помещений квартиры, дома. Особенности жилых построек в городе и в деревне, названия и назначение комнат в квартире или в доме. Различение индивидуальных и многоквартирных домов; различение жилья людей в городе, в деревне; значение хозяйственных построек во дворе деревенского дома; описание каждой комнаты и ее назначение по плану. Расстановка в помещении. Называния профессий людей, занятых строительством. Уборка жилья особенности и последовательность мытья пола 2 двумя способами (руками, с помощью швабры), пользоваться шваброй: мыть пол руками и с помощью швабры, оборачивать швабру тряпкой, мыть 2 способами ("из стороны в сторону", "вперед-назад"); части пола (поверхность, плинтус, порог); особенности чистки плинтуса, порога, углов. Правила проведения еженедельной уборки жилого помещения. Подметание пола и удаление пыли со стульев, столов, подоконников;

5) транспорт. Виды транспортных средств. Виды городского транспорта (автобус, троллейбус, трамвай, метро). Различение специализированных машин по внешнему виду; обозначения на дорожных знаках. Правила пользования общественным транспортом. Поведение в транспорте и на дороге. Правила перехода дороги при высадке из транспорта, правила обхода транспорт (трамвай, троллейбус, автобус). Порядок посадки и высадки из транспорта, правила поведения в нем. Причины возникновения чрезвычайных ситуаций на дороге поведение в чрезвычайной ситуации, вести себя адекватно в аварийной ситуации. Обязанности полицейского, врача, пожарного; переходить дорогу в условном месте, по указателям. Маршруты передвижения по городу. Проезд в школу (маршрут, виды транспорта), к месту проживания, адрес. Остановки транспорта по пути следования в школу. Составления безопасного маршрута от дома до школы и в другие точки населенного пункта;

6) семья. Состав семьи. знание своей фамилии, имени, отчество, близких родственников, называние степени родства. Семейные отношения. Посильная помощь родителям в домашних делах; уважение труда членов семьи; празднование дней рождения членов семьи. Изготовление подарка (аппликация, рисунок).

20. Базовое содержание учебного предмета "Социально-бытовая ориентировка" для 7 класса:

1) здоровье. Гигиена тела. Правила: ухода за волосами, мытья волос, средства для ухода за волосами (мыло, шампунь); личной интимной гигиены, использование кремов, лосьонов, дезодорантов; знание периодичности принятия ванны, душа. Правила стирки нижнего белья, ручная стирка белья. Способы развешивания одежды для просушки. Назначение аптеки. Месторасположение ближайшей аптеки; нахождение аптеки, порядок приобретения лекарственных средств. Правила диалога с аптекарем;

2) одежда, обувь. Виды одежды, их назначения для дома и для улицы. Значение одежды, обуви, головных уборов для сохранения здоровья человека. Одежда для рук и ног: варежки, перчатки, носки, колготки. Их хранения. Виды обуви, ее назначение. Поддержание одежды и обуви в чистоте и порядке. Правила ухода за резиновой, кожаной обувью, обувью из текстиля. Чистка кожаной обуви. Хранение принадлежностей для чистки обуви и одежды. Виды головных уборов названия головных уборов, подборка головного убора в соответствии с сезоном, ситуацией правила ухода и хранения головных уборов. Правила сортировки стирки. Приемы стирки мелких носильных вещей (носки, трусы, фартук, косынка). Полоскания, сушка белого и цветного хлопчатобумажного белья. Правила техники безопасности при работе с утюгом; правила утюжки белого и цветного белья. Глажение небольших вещей из хлопчатобумажной ткани. Стирка, полоскание белого и цветного хлопчатобумажного белья; глажение пилотки, косынки, фартуки, нарукавники, носовые платки, пришивание пуговиц с четырьмя сквозными отверстиям;

3) питание. Продукты питания: виды круп. Правила хранения сыпучих продуктов с длительным сроком хранения; правила хранения овощей в кладовке, в погребе. Правила сервировки стола к ужину, с учетом выбранного меню. Помещение кухни, соблюдение чистоты и порядка. Кухонная посуда. Мытье кухонной посуды: кастрюль, чайников, сковородок. Столовая посуда, Нагревательные приборы и правила пользования ими. Техника безопасности при приготовлении пищи. Отваривание картофеля в кожуре, чистка картофеля, требования к качеству картофельного пюре; приготовление картофельного пюре с соблюдением технологии приготовления; отваривание макаронных изделий приготовление гречневой каши, пшенной каши; отсчитывание о проделанной работе; правильное поведение за столом, порядок отваривания рожек; способы первичной и тепловой обработки макаронных изделий. Соблюдения санитарно-гигиенических требований и правил техники безопасности при приготовлении пищи, при обращении с кипятком, приборами бытовой техники;

4) жилье. Виды жилых помещений. Особенности устройства юрты (круглая, легко складывается, легкая, теплая, удобная для перевозки); назначение спальни, мебели для спальни; название и назначение комнат в квартире, доме; мебель, ее назначение (стол, стул, диван, шкаф, кровать); порядок уборки спальни; порядок смены постельного белья, значение сушки, проветривание и выбивание постельных принадлежностей, порядок проведения генеральной уборки жилого помещения; уход за мебелью в зависимости от ее покрытия (мягкая обивка, полировка, лак). Уборка жилья. Ежедневная уборка класса. Уход за растениями в классе (поливка). Проведение сухой и влажной уборки спальни; смена постельного белья (самостоятельно, с помощью учителя); выбивание подушек, одеял, матрасов (по мере индивидуальной возможности детей); проведение генеральной уборки в определенной последовательности;

5) транспорт. Виды транспортных средств. Назначение автовокзала; основные пригородные маршрут дополнительные службы на автовокзале; труд людей, занятых обслуживанием пассажиров; назначение расписания движения автобусов: справочной службы; порядок приобретения билетов в кассе автовокзала; назначение междугородного автотранспорта; основные маршруты междугородных автобусов; назначение камеры хранения и правила пользования, правила посадки в пригородные и междугородные автобусы; особенности сбора багажа и ручной клади. Правила поведения в транспорте и на дороге. Правила ориентировке в здании автовокзала; в расписании движения автобусов, пользоваться услугами справочной, другими службами автовокзала; покупать билет; собирание багажа и ручной клади; пользоваться камерой хранения. Маршруты передвижения по городу. Правила дорожного движения: переход улицы на зеленый свет светофора в местах, где есть указатель "переход"; проезд в школу (маршрут, виды транспорта). Общие представления о железнодорожном и воздушном транспорте (поезд, самолет железнодорожный, автомобильный, воздушный, водный). Общий вид, способы передвижения, правила поездки;

6) семья. Состав семьи. Знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников, двоюродных родственников по именам, называть степень родства и дни рождения. Семейные отношения. Выполнение постоянных обязанностей по дому, заботиться о членах семьи выполнение простых поручений, связанных с бытовыми действиями.

21. Базовое содержание учебного предмета "СБО" для 8 класса:

1) здоровье. Гигиена тела. Значение физкультуры и спорта для поддержания и укрепления здоровья, о пользе для здоровья природных сил (солнце, воздух и воду); принципы постепенности и систематичности; правила личной гигиены. Повторение и расширение знаний; гигиена носа при простудных заболеваниях; гигиена полости рта. Профилактика заболеваний зубов, десен и полости рта. Полоскание горла при простуде; уход за ногтями рук и ног. Периодичность стрижки ногтей; профилактика простудных заболеваний. Закаливание. Ношение маски, использование носового платка при насморке. Медицинская помощь. Назначение поликлиники, порядок записи к врачу, состав домашней аптечки (термометр, перевязочные средства, дезинфицирующие средства); правила пользования термометром при измерении температуры; правила обработки ссадин, ран; порядок вызова участкового врача на дом, "скорой помощи"; записываться на прием к врачу; пользоваться телефоном при вызове врача на дом, при вызове "скорой помощи"; сообщать сведения о себе и своей болезни при вызове участкового врача;

2) одежда, обувь. Виды одежды, обуви, головных уборов. Особенности выбора обуви в условиях вещевого рынка и магазина; определять свой размер обуви, путем несложных измерений и подсчетов; о возможных дефектах обуви при покупке в магазине и на рынке; выбирать нужную обувь и покупать ее. Уход за одеждой, обувью. Поддержание одежды в порядке. Определение места оторванной пуговицы, пришивание пуговиц. Подготовка белья и одежды к ремонту. Ремонт белья и одежды по распоровшемуся шву и разорванному месту. Подбор ниток в соответствии с тканью по цвету, толщине, качеству. Складывание ткани по разрыву или распоровшемуся шву, стачивание ручным швом. Соединение краев разрыва частыми сметочными стежками. Наложение заплаты. Глажение. Последовательность выполнения работы по зашиванию распоровшегося шва с опорой на инструкционную карту; правила стирки вещей из шерстяных и синтетических тканей в домашних условиях, пользуясь сведениями, полученными после просмотра этикетки; условные обозначения на этикетках одежды; правила глажения блузок, сорочек, брюк. Особенности стирки вещи из шерстяных и синтетических тканей, сушки и глажения одежды из шерстяных и синтетических тканей, последовательность глажения сорочки, брюки, зашивание дырок на одежде; пришивание пуговицы "на ножке";

3) питание. Гигиена приготовления пищи. Назначение молока и молочных продуктов в рационе питания детей и подростков; правила и сроки хранения молочных продуктов в холодильнике; порядок приготовления молочного супа и каши "геркулес"; виды молока (сухое, концентрированное, сгущенное); порядок приготовления молока из порошка, кипячение молока. Правила и приемы ухода за посудой и кухонными приборами. Сервировка стола и мытье посуды после приема пищи. Соблюдение санитарно-гигиенические требования и правила техники безопасности при работе с режущими и колющими инструментами и газовой плитой. Закрепление ранее приобретенных навыков. Правила пользования вилкой и ножом. Культура поведения за столом, элементарные правила этикета. Приготовление молока из порошка, кипячение молока и приготовите блюда на молоке: кашу "геркулес", молочный суп, приготовление сырников и творожной запеканки;

4) жилье. Виды жилых помещений. Особенности хранения предметов одежды и предметов обихода в юрте; назначение гостиной (зала); порядок расстановки мебели в гостиной (зале). Уборка жилья. Порядок проведения сухой и влажной уборки гостиной (зала); проводить сухую и влажную уборку гостиной. Ковры и ковровые покрытия. Способы ухода за ними. Пылесос. Об общем устройстве пылесоса. Правила техники безопасности. Правила пользования пылесосом, пользоваться пылесосом: готовить его к работе, чистить пол, ковры, батареи с помощью пылесоса; порядок проведения сезонной уборки жилого помещения при подготовке к зиме; проведение сезонной уборки жилого помещения, подготовка квартиры к зиме; способы ухода за окнами, моющие средства, используемые при мытье окон; мытье окон с помощью моющих средств, правила техники безопасности при мытье окон, соблюдать правила по технике безопасности, способы утепления окон;

5) транспорт. Виды транспортных средств. Назначение вокзала и его основных служб (справочная, расписание, билетные кассы). Называния видов пассажирских вагонов (общий, плацкартный, мягкий) и соответствующей стоимости билета. Деятельность людей, занятых обслуживанием пассажиров железной дороги. Значение расписания движения поездов; справочной службы; порядок приобретения железнодорожных билетов (покупка в кассе, заказ по телефону); порядок сдачи и получения багажа в камеру хранения; особенности сбора багажа и ручной клади; виды дорожно-транспортных происшествий на железной дороге; поведение пассажиров в экстренных ситуациях; оказание первой помощи пострадавшим в аварийных ситуациях. Поведение в транспорте, на дороге. Ориентирование в здании железнодорожного вокзала; ориентирование в расписании движения поездов; пользование услугами справочной и другими службами вокзала; покупка (заказ) билета; собирание багажа и ручной клади; пользование камерой хранения. Маршруты передвижения по городу. Правила дорожного движения, примеры правильного перехода улицы. Оплата проезда; проезд в школу (маршрут, виды транспорта) наиболее рациональный маршрут проезда до школы различными видами транспорта. Пересадки. Пешеходный маршрут;

6) семья. Состав семьи. имена ближайших родственников (братья, сестры, бабушка, дедушка); отличие близких родственников от друзей и знакомых. Семейные отношения. Права и обязанности каждого члена семьи, проявление заботы о младших и пожилых членах семьи.

22. Базовое содержание учебного предмета "СБО" для 9 класса:

1) здоровье. Гигиена тела. Значение здоровья для жизни и деятельности человека. Средства и способы его сбережения. Самостоятельный уход за чистотой тела, волос, выполнение необходимых гигиенических процедур; личная гигиена подростка. Выбор средств личной гигиены. Виды дезодорантов: спрей, шариковый, твердый. Стельки для обуви, гигиенические прокладки, пользованием гелем для душа. Медицинская помощь. Признаки простудных заболеваний; меры предупреждения простудных заболеваний; обязанности санитарки; назначение больниц; причины бытового травматизма; правила поведения при получении травм; сообщения о своем недомогании, о возникшей проблеме. Избегать получения травм в быту.

2) одежда, обувь. Виды одежды, обуви, головных уборов. Знание размеров своей одежды; возможные дефекты одежды при покупке; снимание мерок с себя и с товарища для определения размера одежды; принимать, вежливо отклонять совет продавца-консультанта при покупке одежды; выбирать и примерять предметы одежды и покупать их. Уход за одеждой, обувью. Особенности ухода за одеждой, изготовленной из шерстяных и синтетических тканей. Выведение мелких пятен. Подготовка одежды и обуви к сезонному хранению. Порядок пришивания вешалки к полотенцу; устройство стиральной машины и правила пользования; правила по технике безопасности при работе со стиральной машиной; стирка хлопчатобумажного белья в стиральной машине, уборка рабочего места после работы; порядок утюжки постельного белья; правила по технике безопасности при работе с утюгом. Пришивание вешалки к полотенцу, правильно и аккуратно выполнять косые стежки;

3) питание. Продукты питания. Знание овощей, употребляемых в сыром, в вареном виде. Последовательность и правила сервировки стола к обеду; правила пользования ножом и вилкой, салфеткой; правила поведения за столом. Правильно пользоваться столовыми приборами, салфеткой; вести себя за столом. Способы первичной и тепловой обработки овощных, мясных и рыбных продуктов; последовательность приготовления блюд с опорой на рецепт (по инструкции и показу учителя); санитарно-гигиенические требования и правила по технике безопасности при приготовлении пищи; приготовление: винегрета, овощного супа, ухи из рыбных консервов, картофельных котлет, тушеной капусты; сравнивание сырые и вареные овощи по внешнему виду, по цвету; чистка овощей, нарезание их, приготовление правильной закладки в горячую жидкость; жарка и тушение овощей; варка компотов из сухофруктов; соблюдение санитарно-гигиенических требований и правил по технике безопасности при приготовлении пищи;

4) жилье. Виды жилых помещений временного проживания, о правилах расстановки мебели в квартире с учетом назначения комнаты; текстильные изделия, осветительные приборы, комнатные и декоративные растения в оформлении жилых помещениях (функционально-оздоровительное, эстетическое), правила составления букетов из живых цветов и природного материала. Уборка жилья составление букетов из живых цветов и природного материала; ухаживание за комнатными цветами; готовиться и проводить текущий ремонт; подборка необходимых инструментов и материалов. Правила мытья кафельных стен. Правила и периодичность уборки санузла. Моющие средства, приспособления и техника безопасности. Уборка ванной и туалетной комнаты в нужной последовательности с использованием средств бытовой химии, соблюдение при этом правила по технике безопасности;

5) транспорт. Виды транспортных средств. Назначение аэропорта, его основных служб. Деятельность людей, занятых обслуживанием пассажиров авиатранспорта; назначение расписания полетов самолетов; справочной службы; порядок приобретения авиабилетов (покупка в кассе, заказ по телефону); порядок оформления багажа и ручной клади; порядок пользования камерой хранения; назначение аэровокзала, основных служб. Поведение в транспорте и на дороге, ориентирование в здании аэропорта и аэровокзала; ориентирование в расписании полетов самолетов; пользование услугами справочной, другими службами аэропорта и аэровокзала. Маршруты передвижения по городу: самостоятельно приезжать в школу, уезжать из школы домой маршруты: до рынка, до школы, до магазина, до родственника, до бассейна (самостоятельно, с помощью взрослых);

6) семья. Состав семьи: родственные отношения по линии родителей (сестра мамы-тетя). Семейные отношения. Активное участие в ведении домашнего хозяйства, проявление заботы о членах своей семьи.

23. Содержание учебного предмета "СБО" распределено по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, которые содержат цели обучения обучающихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения описаны последовательно внутри каждого подраздела, они позволят учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

24. Содержание учебного предмета включает 6 разделов:

1) раздел 1 "Здоровье";

2) раздел 2 "Одежда, обувь";

3) раздел 3 "Питание";

4) раздел 4 "Жилье";

5) раздел 5 "Транспорт";

6) раздел 6 "Семья".

25. Раздел "Здоровье" включает следующие подразделы:

1) гигиена тела;

2) медицинская помощь.

26. Раздел "Одежда, обувь" включает следующие подразделы:

1) виды одежды, обуви, головных уборов;

2) уход за одеждой, обувью.

27. Раздел "Питание" включает следующие подразделы:

1) продукты питания;

2) кухонная и столовая посуда, техника;

3) приготовление пищи.

28. Раздел "Жилье" включает следующие подразделы:

1) виды жилых помещений;

2) уборка жилья

29. Раздел "Транспорт" включает следующие подразделы:

1) виды транспортных средств;

2) поведение в транспорте и на дороге;

3) маршруты передвижения по городу.

30. Раздел "Семья" включает следующие подразделы:

1) состав семьи;

2) семейные отношения.

Глава 4. Система целей обучения

31. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

32. Система целей обучения:

1) "Здоровье":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Гигиена тела	5.1.1.1 знать значение режима дня, название частей тела; 5.1.1.2 уметь самостоятельно, выполнить в нужной последовательности все этапы утреннего и вечернего туалета; правильно чистить зубы, полоскать горло;	6.1.1.1 знать правила ухода за ушами, руками, ногами; периодичность стрижки ногтей 6.1.1.2 уметь чистить нос, пользоваться носовым платком; стричь ногти на руках и ногах, мыть уши;	7.1.1.1 знать правила ухода за волосами, мытья волос, личной интимной гигиены, стирки нижнего белья, средства для ухода за волосами; периодичность принятия ванны, душа;	8.1.1.1 знать значение физкультуры и спорта для поддержания и укрепления здоровья, о пользе для здоровья природных сил (солнце, воздух и воду); принципы постепенности и систематичности;	9.1.1.1 уметь самостоятельно следить за чистотой тела, волос, выполнять необходимые гигиенические процедуры;
1.2 Медицинская помощь			7.1.2.1 знать назначение аптеки. месторасположение ближайшей аптеки; о порядке приобретения лекарственных средств; уметь: находить аптеку, вступать в диалог с аптекарем	8.1.2.1 знать назначение поликлиники, порядок записи к врачу; уметь записываться на прием к врачу; состав домашней аптечки (термометр перевязочные средства, дезинфицирующие средства: - правила пользования термометром при измерении температуры; - правила обработки ссадин, ран; - порядок вызова участкового врача на дом, "скорой помощи"; уметь - пользоваться теле фоном при вызове врача ,при вызове "скорой помощи"; - сообщать сведения о себе и своей болезни при вызове участкового врача	9.1.2.1 знать признаки простудных заболеваний; меры предупреждения простудных заболевании; обязанности санитарки; назначение больниц; причины бытового травматизма; правила поведения при получении травм; уметь избегать получения травм в быту

2) "Одежда ,обувь":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Виды одежды, обуви, головных уборов	5.2.1.1 знать виды одежды, и головных уборов, их назначение по сезонам; уметь различать и дифференцировать одежду и по назначению, относиться бережно к своей одежде	6.2.1.1 знать одежду по сезонам; уметь выбирать одежду, по сезону; подготавливать одежду к хранению в шкафу между сезонами	7.2.1.1 знать виды обуви, ее назначение; - правила ухода и хранения головных уборов; названия головных уборов; уметь подбирать головной убор в соответствии с сезоном, ситуацией	8.2.1.1 знать особенности выбора обуви в условиях рынка и магазина: свой размер обуви; о возможных дефектах обуви при покупке в магазине и на рынке; последовательность выполнения работы по зашиванию распоровшегося шва; правила стирки вещей из шерстяных и синтетических тканей в домашних условиях; условные обозначения на этикетках одежды; правила утюжки блузок, сорочек, брюк	9.2.1.1 знать размер своей одежды; о возможных дефектах одежды при покупке; уметь снимать мерки с себя и с товарища для определения размера одежды; принимать, вежливо отклонять совет продавца-консультанта при покупке одежды; выбирать, примерять предметы одежды и покупать их
2.2 Уход за одеждой, обувью	5.2.2.1 знать правила ухода за носочными изделиями, правила стирки с мылом мелких предметов, правила полоскания белья; признаки чистого белья; 5.2.2.2 уметь: пользоваться мылом при стирке; растворять стиральный порошок в воде до образования пены; занимать правильную позу при стирке; соблюдать последовательность действий во время стирки вручную; полоскать белье в 2-3 сменах воды; отжимать, встряхивать, расправлять белье перед сушкой; использовать прищепки; убирать рабочее место после стирки	6.2.2.1 уметь правильно выбирать обувь по назначению, подбирать крем по цвету и чистить кожаную обувь, ухаживать за резиновой обувью и обувью из текстиля, пришивать пуговицы с двумя сквозными отверстиями	7.2.2.1 знать правила ухода за резиновой, кожаной обувью, обувью из текстиля; знать правила сортировки стирки, полоскания, сушки белого и цветного хлопчатобумажного белья; правила техники безопасности при работе с утюгом; правила утюжки белого и цветного белья; стирать, полоскать белое и цветное хлопчатобумажное белье; утюжить пилотки, косынки, фартуки, нарукавник, носовые платки, пришивать пуговицы с четырьмя сквозными отверстиями	8.2.2.1 уметь выбирать обувь своего размера в условиях магазина и вещевого рынка; определять свой размер обуви, путем несложных измерений и подсчетов; принимать или вежливо отклонить совет продавца-консультанта; выбирать нужную обувь и покупать ее; зашивать распоровшийся шов с опорой на инструкционную карту; - стирать вещи из шерстяных и синтетических тканей, пользуясь сведениями, полученными после просмотра этикетки; утюжить в должной последовательности блузки, сорочки, брюки, зашивать дырки на одежде; пришивать пуговицы "на ножке"	9.2.2.1 знать порядок пришивания вешалки к полотенцу; устройство стиральной машины, правила пользования; правила по технике безопасности, работе со стиральной машиной; порядок утюжки постельного белья; правила по технике безопасности при работе с утюгом; пришивать вешалку к полотенцу; правильно и аккуратно выполнять косые стежки; стирать хлопчатобумажное белье в стиральной машине, убирать место после работы

3) "Питание":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Продукты питания.	5.3.1.1 знать продукты питания и их значение для здоровья человека. растительная и животная пища	6.3.1.1 знать о значении режима питания для поддержания здоровья; о профессиях людей, отвечающих за правильную организацию питания в детских учреждениях; названия скоропортящихся продуктов (мясо, молоко, колбаса, рыба, сыр, масло)	7.3.1.1 знать виды круп, правила хранения сыпучих продуктов с длительным сроком хранения; правила хранения овощей в кладовке, в погребе	8.3.1.1 знать о назначении молока и молочных продуктов в рационе питания детей и подростков; о правилах и сроках хранения молочных продуктов в холодильнике; порядок приготовления молочного супа и каши "геркулес"; виды молока (сухое, концентрированное, сгущенное); порядок приготовления молока из порошка	9.3.1.1 знать овощи, употребляемые в сыром виде или вареные
3.2 Кухонная и столовая посуда, техника	5.3.2.1 иметь представление о помещении кухни и кухонной посуде; знать название кухонной посуды, нагревательных приборов и правила пользования ими. Технику безопасности при приготовлении пищи. режим питания – завтрак, обед, полдник, ужин, кто и где готовит пищу (в школе, дома). Уметь: соблюдать чистоту и порядок на кухне, пользоваться столовыми приборами. Сервировать стол в школьной столовой	6.3.2.1 знать правила расположения продуктов на полках холодильника; правила пользования, содержания холодильника в чистоте; порядок сервировки стола к чаю, к завтраку; уметь располагать продукты питания на полках холодильника; чистить и мыть холодильник; пользоваться электрической плитой; мыть и вытирать чайную и столовую посуду; соотносить количество предметов посуды от числа людей, красиво и правильно, бесшумно пить чай, соблюдать элементарный этикет поведения за столом во время приемы пищи;	7.3.2.1 уметь сервировать стол к ужину, с учетом выбранного меню	8.3.2.1 уметь сервировать стол и мыть посуду после приема пищи	9.3.2.1 знать последовательность и правила сервировки стола к обеду; правила пользования ножом и вилкой, салфеткой; правила поведения за столом; уметь красиво и правильно пользоваться столовыми приборами, салфеткой; вести себя за столом
3.3 Приготовление пищи	5.3.3.1 знать гигиенические требования к приготовлению пищи, уметь готовить салаты из вареных овощей, блюда из концентратов быстрого приготовления	6.3.3.1 знать о порядке первичной и тепловой обработки яиц и сосисок; о видах бутербродах и порядке их приготовления. Уметь называть блюда завтрака обеда ужина, подбирать соответствующие продукты; заваривать чай и сервировать стол к чаю, отваривать яйца, сосиски	7.3.3.1 знать меню ужина; порядок отваривания картофеля в кожуре. Чистка картофеля: порядок приготовления картофельного пюре; требования к качеству картофельного пюре; способы первичной и тепловой обработки макаронных изделий; порядок отваривания рожек; способы первичной и тепловой обработки круп. Уметь соблюдать санитарно-гигиенические требования и правила техники безопасности при приготовлении пищи; отваривать картофель в кожуре; готовить картофельное пюре с соблюдением технологии приготовления; отваривать макаронные изделия; готовить гречневую кашу, пшенную кашу; дать отчет о проделанной работе; правильно вести себя за столом	8.3.3.1 соблюдать санитарно-гигиенические требования и правила техники безопасности, при работе с режущими и колющими инструментами и газовой плитой; готовить молоко из порошка, кипятить молоко и готовить блюдо на молоке, кашу "геркулес", молочный суп, готовить сырники и творожную запеканку	9.3.3.1 знать способы первичной и тепловой обработки овощных, мясных и рыбных продуктов; последовательность приготовления блюд с опорой на рецепт (или по инструкции и показу учителя); санитарно-гигиенические требования и правила по технике безопасности при приготовлении пищи; уметь готовить винегрет, овощной суп, уху из рыбных консервов, картофельные котлеты, тушеную капусту; сравнивать сырые и вареные овощи по внешнему виду, по цвету; чистить овощи, нарезать их, делать правильно закладку в горячую жидкость; жарить и тушить овощи; варить компот из сухофруктов; соблюдать санитарно-гигиенические требования и правила по технике безопасности при приготовлении пищи

4) "Жилье":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 Виды жилых помещений	5.4.1.1 знать виды жилых помещений: общежитие, квартиры, индивидуальные дома. Правила поведения в квартире	6.4.1.1 знать виды жилых помещений, названия профессии людей, занятых строительством, об особенностях жилых построек в городе и в деревне, названия и назначение комнат в квартире или в доме, особенности последовательность мытья пола двумя способами (руками, с помощью швабры), части пола (поверхность, плинтус, порог); особенности чистки плинтуса, порога, углов. Уметь различать индивидуальные и многоквартирные дома; различать жилье людей в городе, в деревне; объяснять значение хозяйственных построек во дворе деревенского дома; описать каждую комнату и ее назначение по плану;	7.4.1.1 знать об особенностях устройства юрты (круглая, легко складывается, легкая, теплая, удобная для перевозки); о назначении спальни, мебели для спальни	8.4.1.1 знать об особенностях хранения предметов одежды и предметов обихода в юрте; о назначении гостиной (зала); о порядке расстановки мебели в гостиной (зале)	9.4.1.1 знать виды жилых помещений временного проживания, о правилах расстановки мебели в квартире, с учетом назначения комнаты; текстильные изделия, освещенные приборы, комнатные и декоративные растения в оформлении жилых помещениях (функционально-оздоровительное, эстетическое), правила составления букетов из живых цветов и природного материала
4.2 Уборка жилья	5.4.2.1 знать ежедневную, периодическую и генеральную уборку; уход за обыкновенной, мягкой, полированной мебелью. Уметь вытирать пыль с разных поверхностей, поливать цветы	6.4.2.1 уметь мыть пол руками и с помощью швабры, оборачивать швабру тряпкой, мыть 2 способами ("из стороны в сторону", "вперед-назад"); собирать мусор влажной тряпкой; проводить еженедельную уборку жилого помещения; уметь пользоваться шваброй	7.4.2.1 знать порядок уборки спальни; порядок смены постельного белья; о значении сушки, проветривания и выбивания постельных принадлежностей; порядок проведения генеральной уборки жилого помещения. Уметь проводить сухую и влажную уборку спальни; менять постельное белье (самостоятельно или с помощью учителя); выбивать подушки, одеяла, матрасы (по мере индивидуальной возможности детей); проводить генеральную уборку в должной последовательности	8.4.2.1 знать о порядке проведения сухой и влажной уборки гостиной (зала); об общем устройстве пылесоса (по возможности); правила пользования пылесосом; порядок проведения сезонной уборки жилого помещения при подготовке к зиме; способы ухода за окнами, моющие средства, используемые при мытье окон; правила техники безопасности при мытье окон; способы утепления окон. Уметь проводить сухую и влажную уборку гостиной, пользоваться пылесосом: готовить его к работе, чистить пол, ковры, батареи с помощью пылесоса; проводить сезонную уборку жилого помещения, готовить квартиру к зиме; мыть окна с помощью моющих средств, соблюдать правила по технике безопасности. Примечание: обучающиеся привлекаются к мытью окон кабинетов на 1 этаже	9.4.2.1 уметь составлять букеты из живых цветов и природного материала; ухаживать за комнатными цветами; готовиться и проводить текущий ремонт; подбирать необходимые инструменты и материалы; убирать ванную и туалетную комнату в должной последовательности с использованием средств бытовой химии, соблюдая при этом правила по технике безопасности

5) "Транспорт":

таблица 5

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.1 Виды транспортных средств	5.5.1.1 знать о назначении общественного и индивидуального транспорта; об обязанностях пассажиров при поездках в общественном транспорте; о правилах посадки и высадки пассажира из транспорта; о труде людей, занятых работой на общественном транспорте;	6.5.1.1 знать о предназначении специализированных машин; обязанности полицейского, врача, пожарного;	7.5.1.1 знать о назначении автовокзала; - основные пригородные маршрут дополнительные службы на автовокзале; о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров; назначение расписания движения автобусов: справочной службы; порядок приобретения билетов в кассе автовокзала; о назначении междугородного автотранспорта; основные маршруты междугородных автобусов; о назначении камеры хранения и правила пользования ею, правила посадки в пригородные и междугородные автобусы; особенности сбора багажа и ручной клади	8.5.1.1 знать о назначении вокзала и его основных служб; названия видов пассажирских вагонов (общий, плацкартный, мягкий), и соответствующей стоимости билета; о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров железной дороги; о значении расписания движения поездов; справочной службы; о порядке приобретения железнодорожных билетов (покупка в кассе, заказ по телефону); о порядке сдачи и получения багажа в камеру хранения; об особенности сбора багажа и ручной клади; виды дорожно-транспортных происшествий на железной дороге; поведение пассажиров в экстренных ситуациях; об оказании первой помощи пострадавшим в аварийных ситуациях	9.5.1.1 знать о назначении аэропорта и его основных служб; о труде людей, занятых обслуживанием пассажиров авиатранспорта; назначение расписания полетов самолетов; справочной службы; о порядке приобретения авиабилетов (покупка в кассе, заказ по телефону); о порядке оформления багажа и ручной клади; о порядке пользования камерой хранения; о назначении аэровокзала и его основных служб
5.2 Поведение в транспорте и на дороге	5.5.2.2 уметь соблюдать правила поведения в общественном транспорте (правила посадки, покупки билета, поведения в салоне и при выходе на улицу); обходить трамвай, автобус; соблюдать правила дорожного движения.	6.5.2.2 знать обозначения на дорожных знаках; правила перехода дороги при высадке из транспорта; правила обхода транспорт (трамвай, троллейбус, автобус); причины возникновения чрезвычайных ситуаций на дороге; поведение в чрезвычайной ситуации. Уметь различать специализированные машины по внешнему виду; переходить дорогу в условном месте, по указателям; правильно обходить транспорт при высадке; вести себя адекватно в аварийной ситуации	7.5.2.2 уметь ориентироваться в здании автовокзала; ориентироваться в расписании движения автобусов по возможности и пользоваться услугами справочной и другими службами автовокзала;покупать билет (по возможности); собирать багаж и ручную кладь; пользоваться камерой хранения	8.5.2.2 уметь ориентироваться в здании железнодорожного вокзала; ориентироваться в расписании движения поездов; пользоваться услугами справочной и другими службами вокзала; покупать (или заказывать) билет; собирать багаж и ручную кладь; пользоваться камерой хранения	9.5.2.2 уметь ориентироваться в здании аэропорта и аэровокзала; ориентироваться в расписании полетов самолетов; пользоваться услугами справочной и другими службами аэропорта и аэровокзала
5.3 Маршруты движения по городу	5.5.3.1 знать домашний адрес	6.5.3.1 знать проезд в школу (маршрут, виды транспорта)	7.5.3.1 знать проезд в школу (маршрут, виды транспорта)	8.5.3.1 знать проезд в школу (маршрут, виды транспорта	9.5.3.1 уметь самостоятельно приезжать в школу, уезжать из школы домой

6) "Семья":

таблица 6

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
6.1 Состав семьи	5.6.1.1 знать фамилию, имя свое, близких родственников	6.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников, называть степень родства	7.6.1.1 знать фамилию, имя, отчество свое, близких родственников, двоюродных родственников по именам, называть степень родства	8.6.1.1 знать отличие близких родственников от друзей и знакомых	9.6.1.1 знать родственные отношения по линии родителей (сестра мамы-тетя)
6.2 Семейные отношения	5.6.2.1 уметь вежливо относиться к старшим членам семьи	6.6.2.1 уметь посильно помогать в домашних делах, уважать труд членов семьи	7.6.2.1 уметь выполнять постоянные обязанности по дому, заботиться о членах семьи	8.6.2.1 уметь заботиться о младших и пожилых членах семьи	9.6.2.1 уметь принимать активное участие в ведении домашнего хозяйства, проявлять заботу

33. Для каждого подраздела определены умения и навыки, которыми овладевают обучающиеся. Степень владения указанными навыками и умениями служит критерием для оценивания деятельности обучающихся на уроке.

34. Операциональное целеполагание позволит учителю управлять процессом познания обучающихся, осуществлять пошаговый контроль за усвоением материала, индивидуализировать процесс обучения.

35. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса.

Приложение 542
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 542 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Хозяйственный труд" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Хозяйственный труд" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета - формировать у обучающихся навыки, необходимые в повседневной жизни, которые позволят выпускнику школы быть независимым в ежедневных бытовых ситуациях.

3. Основные задачи:

1) учить использовать предметы быта в соответствии с их назначением;

2) учить придерживаться санитарно-гигиенических норм, правил безопасной работы в быту;

3) формировать навыки ухода за личными вещами, предметами ближайшего окружения;

4) учить способам использования специального оборудования и материалов для ухода за предметами быта и личными вещами;

5) поддерживать интерес к занятиям, формировать умения взаимодействовать с другими обучающимися и взрослыми.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре Программы.

6. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.

7. Все специальные подходы к организации образовательного процесса направлены на организацию обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью как ситуацию ежедневного общения в контексте реальной предметно-практической деятельности, конкретных дел и событий, когда происходит активный обмен знаниями, способами деятельности.

8. Содержание Программы носит рекомендательный характер. Педагог имеет право вносить изменения в содержание и темп обучения каждого обучающегося в соответствии с его возможностями и потребностями.

9. В процессе работы в рамках предмета "Хозяйственный труд" устанавливаются межпредметные связи с курсами: "Ремесло", "Человек и мир", "Культура поведения", "Социально-бытовая ориентировка".

12. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания:

1) обеспечение возможности для обучающегося развиваться в индивидуальном темпе, сохраняя при этом свои уникальные особенности. Соблюдение этого принципа предполагает изучение возможностей и поступательного развития обучающегося с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения. Признание минимальных продвижений в развитии и усвоении навыков, как положительных результатов в обучении;

2) самостоятельный выбор педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений;

4) интегрированный характер ежедневной деятельности обучающихся. По всем учебным предметам урок носит интегрированный характер;

13. Обучающиеся нуждаются в организации урока: менять вид деятельности тогда, когда это необходимо обучающемуся, выполнять индивидуальную работу и получать индивидуальную помощь педагога. Подросткам предоставляется возможность свободно передвигаться в классной комнате во время занятия.

14. В качестве основных видов деятельности, в которых проявляется активность и развитие самостоятельности обучающихся на уроках следует использовать:

1) наблюдения явлений социальной жизни и деятельности людей;

2) предметно-практическую деятельность;

3) деловые игры;

4) хозяйственно-трудовую деятельность обучающихся;

5) социально-бытовую деятельность;

6) коммуникацию с обучающимися и взрослыми ближайшего окружения (микросоциума);

7) учебную деятельность (в соответствии с возможностями обучающихся).

15. Программа составлена с учетом предшествующей подготовки обучающихся в рамках предмета "Самообслуживание". Она имеет концентрическое (спиральное) построение, которое дает возможность возвращаться к изученным навыкам и совершенствовать их.

16. Содержание и объем практических работ определяется для каждого обучающегося индивидуально с учетом медицинских рекомендаций. Учитель имеет право вносить изменения в содержание занятий с учетом особых образовательных потребностей обучающихся.

17. В рамках одного занятия обучающиеся класса выполняют различные по сложности задания. Обучающиеся принимают посильное участие в коллективной работе, работает с помощью учителя, включая совмещенные действия, действия по показу, по образцу, по словесной инструкции, с применением адаптированных технологических карт, визуальных инструкций с использованием пиктограмм, рисунков, фото.

18. Возможно последовательное проведение уроков социально-бытовой ориентировки и хозяйственного труда, объединенных одной тематикой. В процессе обучения большая роль отводится упражнениям в повторении и закреплении навыков. Непрерывное повторение создает условия для диагностики состояния формируемых навыков и степени самостоятельности обучающегося.

19. Требования к процедурам оценивания учебных достижений обучающихся продиктованы идеями гуманизации, природосообразности школьного обучения этой категории обучающихся.

21. Индивидуальная программа обучения составляется на основе сведений о его возможностях, с учетом уровня навыков, сформированных в 1-4 классах по предмету "Самообслуживание".

25. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

2) текущая оценка достижений и развития обучающихся. Осуществляется ежедневными наблюдениями за работой учащихся на занятиях;

26. При описании достижений обучающегося в индивидуальной программе указывается степень самостоятельности владения навыками и уменими: самостоятельно, по образцу, по подражанию, с помощью совместных с педагогом действий.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Хозяйственный труд"

27. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Хозяйственный труд" составляет:

1) 5 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) 6 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) 7 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) 8 класс – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) 9 класс – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

28. Для проведения занятий по хозяйственному труду используется кабинет социально-бытовой ориентировки или оборудуется специальный кабинет, оснащенный инструментарием соответствующим содержанию Программы.

29. Содержание Программы включает следующие разделы:

1) раздел 1 "Уход за жилищем и предметами быта";

2) раздел 2 "Уход за одеждой и обувью";

3) раздел 3 "Уход за растениями";

4) раздел 4 "Уход за домашними питомцами".

30. Раздел "Уход за жилищем и предметами быта" включает следующие подразделы:

1) уход за помещением;

2) уход за предметами быта.

31. Раздел "Уход за одеждой и обувью" включает следующие подразделы:

1) уход за предметами одежды;

2) уход за обувью.

32. Раздел "Уход за растениями" включает следующие подразделы:

1) уход за домашними растениями;

2) уход за растениями цветника, сада.

33. Раздел "Уход за домашними питомцами" включает следующие подразделы:

1) уход за животными;

2) уход за птицами.

Глава 4. Система целей обучения

34. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1.1.2: "5" - класс, "1.1" - подраздел, "2" - нумерация учебной цели.

35. Система целей обучения:

1) "Уход за жилищем и предметами быта":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Уход за помещением	5.1.1.1 различать разновидности жилых помещений (многоквар-тирный дом, индивидуальный дом);	6.1.1.1 различать разновидно-сти жилых помещений (многоквар-тирный дом, индивидуальный дом);	7.1.1.1 различать разновидности жилых помеще-ний (многоквар-тирный дом, индивидуальный дом);	8.1.1.1 различать разновидности жилых помещений (многоквар-тирный дом, индиви-дуаль-ный дом);	9.1.1.1 различать разновидности жилых помеще-ний (много-квар-тирный дом, индивидуальный дом);
	5.1.1.2 узнавать, называть комнаты в жилом помещении (кухня, ванная, гостиная, спальня), понимать их назначение;	6.1.1.2 узнавать, называть комнаты в жилом помещении (прихожая, кухня, ванная, гостиная, спальня, туалет), понимать их назначение;	7.1.1.2 узнавать, называть мебель в спальной, понимать ее назначение; выполнять правила поддержания чистоты в спальне,	8.1.1.2 узнавать, называть мебель в кухне, понимать ее назначение; выполнять правила поддержа-ния чистоты на кухне;	9.1.1.2 узнавать, называть мебель в гостиной; выполнять правила поддержания порядка в гостиной;
	5.1.1.3 выполнять сухую уборку жилого помещения (с использованием веника, щетки, тряпки, пылесоса);	6.1.1.3 выполнять сухую уборку жилого помещения, (с использованием веника, щетки, тряпки, пылесоса); сметать паутину;	7.1.1.3 выполнять сухую уборку жилого помещения, (с использо-ванием веника, щетки, тряпки, пылесоса); сметать паутину;	8.1.1.3 выполнять сухую уборку жилого помещения, (с использованием вени-ка, щетки, тряпки, пыле-соса); сметать паутину;	9.1.1.3 выпол-нять сухую уборку жилого помещения, (с использованием веника, щетки, тряпки, пылесоса); сметать паутину;
		6.1.1.4 чистить ковры, ковровые покрытия, мягкую мебель;	7.1.1.4 чистить ковры, ковровые покрытия, мягкую мебель;	8.1.1.4 чистить ковры, ковро-вые покры-тия, мягкую мебель;	9.1.1.4 чистить ковры, ковровые покрытия, мягкую мебель, батареи с использованием пылесоса;
			7.1.1.5 выполнять влажную уборку пола; мыть зеркала;	8.1.1.5 выполнять влажную уборку пола; мыть зеркала;	9.1.1.5 выполнять влажную уборку пола; мыть зеркала и стекла в шкафах;
					9.1.1.6 готовить квартиру к зиме, утеплять окна;
1.2 Уход за предметами быта	5.1.2.1 готовить белье к стирке: (укладывать грязное белье в корзину, снимать наволочки, простыни, пододеяльники);	6.1.2.1 менять постельное белье; заправлять постель; размещать свои вещи на полках шкафа;	7.1.2.1 ухаживать за постельными принадлежностями (сушить, проветривать, выбивать);	8.1.2.1 ухаживать за постельными принадлежностями (сушить, проветривать, выбивать);	9.1.2.1 ухаживать за постельными принадлежностями (сушить, проветривать, выбивать);
	5.1.2.2 выносить мусор;	6.1.2.2 выносить мусор; пользоваться мусоропроводом;	7.1.2.2 выносить мусор; пользоваться мусоропроводом;	8.1.2.2 выносить мусор; пользоваться мусоропроводом;	9.1.2.2 выносить мусор; пользоваться мусоропроводом;
	5.1.2.3 использовать контейнеры для хранения пищи в холодиль-нике;	6.1.2.3 использовать контейнеры для хранения пищи в холодильнике;	7.1.2.3 использовать контейнеры для хранения пищи в холодильнике;	8.1.2.3 использовать контейнеры для хранения пищи в холодильнике;	9.1.2.3 использо-вать контей-неры для хранения пищи в холодильнике;
	5.1.2.4 мыть фрукты в дуршлаке, чистить вареные овощи;	6.1.2.4 мыть фрукты в дуршлаке, чистить вареные овощи;	7.1.2.4 мыть фрукты в дуршлаке, чистить сырые овощи;	8.1.2.4 мыть фрукты в дуршлаке, чистить сырые овощи;	9.1.2.4 мыть фрукты в дуршлаке, чистить сырые овощи;
	5.1.2.5 вытирать крошки с обеденного стола, очищать тарелки от остатков еды, готовить посуду к мытью;	6.1.2.5 вытирать крошки с обеденного стола, очищать тарелки от остатков еды, готовить посуду к мытью;	7.1.2.5 вытирать крошки с обеденного стола, очищать тарелки от остатков еды, готовить посуду к мытью;	8.1.2.5 вытирать крошки с обеденного стола, очищать тарелки от остатков еды, готовить посуду к мытью;	9.1.2.5 вытирать крошки с обеденного стола, очищать тарелки от остатков еды, готовить посуду к мытью;
	5.1.2.6 мыть и вытирать полотенцем чайную посуду;	6.1.2.6 мыть и вытирать полотенцем обеденную посуду;	7.1.2.6 мыть и вытирать полотенцем посуду,кас-трюли, казан, мантовар-ку;	8.1.2.6 мыть и вытирать полотенцем посуду,кас-трюли, казан, мантовар-ку;	9.1.2.6 мыть и вытирать полотен-цем посуду,кастрюли, казан, мантовар-ку;
	5.1.2.7 чистить столовые приборы (ложки, вилки, ножи).	6.1.2.7 размещать посуду на полках в шкафу, а столовых приборов в соответствующем ящике;	7.1.2.7 размещать посуду на полках в шкафу, а столовых приборов в соответствующем ящике;	8.1.2.7 размещать посуду на полках в шкафу, а столовых приборов в соответствующем ящике;	9.1.2.7 размещать посуду на полках в шкафу, а столовых приборов в соответствующем ящике;
				8.1.2.8 мыть с использованием моющих средств подокон-ники, газовую плиту, холодиль-ник, шкафы и полки	9.1.2.8 чистить сковороды;
					9.1.2.9 чистить раковины с использованием моющих средств; придерживаться техники безопасности при использовании бытовой химии;

2) "Уход за одеждой и обувью":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Уход за предметами одежды	5.2.1.1 чистить верхнюю одежду щеткой	6.2.1.1 чистить верхнюю одежду щеткой	7.2.1.1 чистить верхнюю одежду щеткой	8.2.1.1 чистить верхнюю одежду щеткой;	9.2.1.1 чистить верхнюю одежду щеткой;
	5.2.1.2 пришивать пуговицу к верхней одежде	6.2.1.2 готовить верхнюю одежду к хранению в шкафу между сезонами;	7.2.1.2 готовить верхнюю одежду к хранению в шкафу между сезонами;	8.2.1.2 готовить верхнюю одежду к хранению в шкафу между сезонами;	9.2.1.2 готовить верхнюю одежду к хранению в шкафу между сезонами;
		6.2.1.3 узнавать, называть моющие средства: мыло, порошок, гель;	7.2.1.3 узнавать, называть моющие средства: мыло, порошок, гель;	8.2.1.3 узнавать, называть моющие средства: мыло, порошок, гель;	9.2.1.3 узнавать, называть моющие средства: мыло, порошок, гель;
		6.2.1.4 придерживаться правил использования моющих средств;	7.2.1.4 придерживаться правил использования моющих средств;	8.2.1.4 придерживаться правил использования моющих средств;	9.2.1.4 придерживаться правил использования моющих средств;
		6.2.1.5 стирать руками мелкие вещи: носовые платки, носки;	7.2.1.5 стирать руками нижнее белье;	8.2.1.5 выполнять мелкий ремонт одежды;	9.2.1.5 выполнять мелкий ремонт одежды;
			7.2.1.6 придерживаться особенностей стирки трикотажных изделий	8.2.1.6 придерживаться особенностей стирки шерстяных изделий	9.2.1.6 выполнять стирку хлопчатобумажного белья с помощью стиральной машины
			7.2.1.7 утюжить мелкие вещи, придер-живаясь правил техники безопасности	8.2.1.8 утюжить блузки и сорочки; утюжить брюки со стрелкой;	9.2.1.8 утюжить хлопчатобумажное белье, пастельное балье;
2.2 Уход за обувью	5.2.2.1 различать виды обуви по назначению (уличная, домашняя);	6.2.2.1 различать виды обуви для различных сезонов;	7.2.2.1 различать виды обуви для различных сезонов	8.2.2.1 различать виды обуви для различных сезонов	9.2.2.1 различать виды обуви для различных сезонов;
	5.2.2.2 ухаживать за кожаной обувью: просушивать мокрую обувь; протирать сухой тряпочкой	6.2.2.2 выбирать обувной крем под цвет обуви	7.2.2.2 выбирать обувной крем под цвет обуви	8.2.2.2 выбирать обувной крем под цвет обуви	9.2.2.2 выбирать обувной крем под цвет обуви
	5.2.2.3 ухаживать за резиновой обувью: мыть и вытирать насухо	6.2.2.3 чистить кожаную обувь щеткой с использованием крема	7.2.2.3 чистить кожаную обувь щеткой с использованием крема	8.2.2.3 чистить кожаную обувь щеткой с использованием крема	9.2.2.3 чистить кожаную обувь щеткой с использованием крема
	5.2.2.4 укладывать чистую обувь в коробки для сезонного хранения;	6.2.2.4 укладывать чистую обувь в коробки для сезонного хранения;	7.2.2.4 укладывать чистую обувь в коробки для сезонного хранения;	8.2.2.4 укладывать чистую обувь в коробки для сезонного хранения;	9.2.2.4 укладывать чистую обувь в коробки для сезонного хранения;
			7.2.2.5 ухаживать за голов-ными уборами; придрживаться порядка их хранения в шкафу;	8.2.2.5 ухаживать за зимней обувью;	9.2.2.5 ухаживать за голов-ными уборами; придрживаться порядка их хранения в шкафу

3) "Уход за растениями":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Уход ха домашними растениями	5.3.1.1 протирать листья комнатных растений;	6.3.1.1 протирать листья комнатных растений;	7.3.1.1 протирать листья комнатных растений;	8.3.1.1 протирать листья комнатных растений	9.3.1.1 протирать листья комнатных растений
	5.3.1.2 поливать комнатные растения;	6.3.1.2 поливать комнатные растения;	7.3.1.2 поливать комнатные растения;	8.3.1.2 поливать комнатные растения	9.3.1.2 поливать комнатные растения;
	5.3.1.3 пересаживать комнатные растения под руководством педагога	6.3.1.3 выращивать комнатные растения;	7.3.1.3 выращивать комнатные растения;	8.3.1.3 выращивать комнатные растения;	9.3.1.3 выращивать комнатные растения;
	5.3.1.4 мыть цветочные горшки, поддоны;	6.3.1.4 мыть цветочные горшки, поддоны;	7.3.1.4 мыть цветочные горшки, поддоны;	8.3.1.4 мыть цветочные горшки, поддоны;	9.3.1.4 мыть цветочные горшки, поддоны;
	5.3.1.5 расставлять горшки с цветами в классной комнате;	6.3.1.5 подкар-мливать комнатные растения;	7.3.1.5 подкармливать комнатные растения;	8.3.1.5 подкармливать комнатные растения;	9.3.1.5 подкармливать комнатные растения;
3.2 Уход за растениями цветника, сада	5.3.2.1 поливать растения сада с использованием лейки;	6.3.2.1 поливать растения сада с использованием лейки;	7.3.2.1 поливать растения сада с использованием лейки;	8.3.2.1 поливать растения сада с использованием лейки;	9.3.2.1 поливать растения сада с использованием лейки;
	5.3.2.2 наполнять лейку водой	6.3.2.2 выполнять прополку клумбы	7.3.2.2 выполнять прополку клумбы	8.3.2.2 выполнять прополку клумбы	9.3.2.2 выполнять прополку клумбы
	5.3.2.3 убирать осенние листья в саду с использованием граблей	6.3.2.3 убирать осенние листья в саду с использованием граблей; складыват собранные листья в корзину, мешок	7.3.2.3 убирать осенние листья в саду с помощью граблей; складывать собранные листья в корзину, мешок	8.3.2.3 убирать осенние листья в саду с помощью граблей; складывать собранные листья в корзину, мешок	9.3.2.3 убирать осенние листья в саду с помощью граблей; складывать собранные листья в корзину, мешок
		6.3.2.4 подметать двор веником и метлой	7.3.2.4 подметать двор веником и метлой;	8.3.2.4 подметать двор веником и метлой;	9.3.2.4 подметать двор веником и метлой;
		6.3.2.5 высаживать расаду садовых цветы, овощных культур	7.3.2.5 ухаживать за садовыми и овощными культурами, проводить подкормку, прополку	8.3.2.5 ухаживать за садовы-ми и овощ-ными куль турами, проводить подкормку, прополку	9.3.2.5 ухаживать за садовы-ми и овощ-ными куль турами, проводить подкормку, прополку

4) "Уход за домашними питомцами":

таблица 4

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 уход за животными	5.4.1.1 выкладывать в миску корм для кошки и собаки, мыть миску	6.4.1.1 выкладывать в миску корм для кошки и собаки, мыть миску	7.4.1.1 выкладывать в миску корм для кошки и собаки, мыть миску	8.4.1.1 выкладывать в миску корм для кошки и собаки, мыть миску	9.4.1.1 выкладывать в миску корм для кошки и собаки, мыть миску
	5.4.1.2 причесывать собаку;	6.4.1.2 покупать корм для домашних питомцев в специальном магазине	7.4.1.2 покупать корм для домашних питомцев в специальном магазине	8.4.1.2 покупать корм для домашних питомцев в специальном магазине	9.4.1.2 покупать корм для домашних питомцев в специальном магазине
	5.4.1.3 выходить на прогулку с питомцем в сопровождении взрослого	6.4.1.3 причесывать собаку	7.4.1.3 причесывать собаку	8.4.1.3 причесывать собаку	9.4.1.3 причесывать собаку
	5.4.1.4 кормить аквариумных рыбок (других животных из "живого уголка") под руководством взрослого	6.4.1.4 выходить на прогулку с питомцем в сопровождении взрослого	7.4.1.4 выходить на прогулку с питомцем в сопровождении взрослого	8.4.1.4 выходить на прогулку с питомцем в сопровождении взрослого	9.4.1.4 выходить на прогулку с питомцем в сопровождении взрослого
		6.4.1.5 кормить аквариумных рыбок (других животных из "живого уголка") под руководством взрослого;	7.4.1.5 кормить аквариумных рыбок (других животных из "живого уголка") под руководством взрослого	8.4.1.5 кормить аквариумных рыбок (других животных из "живого уголка") под руководством взрослого	9.4.1.5 кормить аквариумных рыбок (других животных из "живого уголка") под руководством взрослого
4.2 Уход за птицами	5.4.2.1 кормить попугайчиков (других птиц) в клетке под руководством взрослого	6.4.2.1 кормить попугайчиков (других птиц) в клетке под руководством взрослого;	7.4.2.1 кормить попугайчиков (других птиц) в клетке под руководством взрослого	8.4.2.1 кормить попугайчиков (других птиц) в клетке под руководством взрослого	9.4.2.1 кормить попугайчиков (других птиц) в клетке под руководством взрослого

36. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает с учетом возможностей обучающихся класса.

Приложение 543
к приказу Министра образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Сноска. Приказ дополнен приложением 543 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Ремесло" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Ремесло" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Основной целью учебного предмета является обучение обучающихся элементарным навыкам производительного и хозяйственно-бытового труда, формирование у них общепринятых норм и правил общения в трудовом коллективе.

3. Исходя из целей трудового обучения, внимание уделяется решению следующих задач:

1) обучать элементарным трудовым умениям и навыкам, подготавливать к посильным видам производительного труда;

2) формировать положительную мотивацию к трудовой деятельности;

3) формировать личностные качества обучающихся с умеренной умственной отсталостью (привычка к трудовому усилию, способность работать в коллективе);

4) развивать коммуникативную функцию речи, как непременное условие социальной адаптации обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. Трудовое обучение обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется в соответствии со следующими принципами, имеющими значение в организации учебно-воспитательного процесса на занятиях по предмету "Ремесло":

1) практическая направленность всего обучения;

2) коррекционно-развивающее обучение;

3) целостное построение учебного процесса;

4) доступность учебного материала;

5) индивидуальный подход в обучении;

6) наглядность и непосредственная деятельность с предметами.

5. В основу разработки Программы заложены дифференцированный и деятельностный подходы.

2) деятельностный подход основывается на теоретических положениях психологической науки, раскрывающих основные закономерности и структуру образования с учетом специфики развития обучающегося. Деятельностный подход в образовании строится на признании того, что развитие личности обучающихся с умеренной умственной отсталостью определяется характером организации доступной им деятельности. Основным средством реализации деятельностного подхода в образовании является обучение как процесс организации познавательной и предметно-практической деятельности обучающихся, обеспечивающий овладение ими содержанием образования.

6. Специфика трудового обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью заключается в создании особых условий для развития у них общетрудовых умений – ориентироваться в задании, планировать ход работы, контролировать ее выполнение.

7. Занятия по предмету "Ремесло" строятся на комплексной основе с обеспечением самых возможностей использования разных видов деятельности. В процессе урока учитель использует различные виды деятельности: игровую (сюжетно-ролевую, дидактическую, театрализованную, подвижную игру), элементарную трудовую, конструктивную, изобразительную (лепка, рисование, аппликация), которые будут способствовать расширению, повторению и закреплению элементарных трудовых навыков.

8. Программно-практический материал подобран с учетом возрастных и психофизических особенностей обучающихся. Материал расположен по принципу постепенного усложнения, увеличения объема сведений и повышения доли самостоятельности.

9. В процессе обучения труду обучающихся с умеренной умственной отсталостью используются следующие методы и приемы:

1) совместные действия обучающихся и учителя;

2) действия по подражанию действиям учителя;

3) действия по образцу, по словесной инструкции;

4) приемы наложения и приложения, обводки шаблонов, трафаретов для закрепления представлений о форме, величине и количестве предметов;

5) действия с предметами на основе слухового, тактильного и зрительного восприятия;

6) предварительное рассматривание, самостоятельное называние, показ по словесной инструкции педагога форму, величины, количества предметов в окружающей действительности, в игровой ситуации, на картинке;

7) соотнесение натуральных предметов с объемными и плоскостными изображениями;

8) обыгрывание предметов, определение их функционального назначения, свойств и качеств для последующего использования в жизни.

10. Содержание учебного предмета "Ремесло" включает разные виды деятельности, которые заменяются и дополняются другими видами труда, усложняются и сокращаются в зависимости от психофизических возможностей обучающихся.

11. Реализуя право обучающегося развиваться и усваивать учебный материал в индивидуальном темпе и объеме, учебный материал изложен в Программе в виде последовательных, постепенно усложняющихся порций учебного материала (образовательных этапов).

12. Программа по каждому виду труда состоит из 2-3 этапов. Каждый этап обучения базируется на понятиях предыдущего и содержит более сложный и объемный материал.

13. Количество часов, отведенное на усвоение каждого вида труда и каждого образовательного этапа, учитель определяет самостоятельно. Основанием для принятия решения о переходе к изучению новой темы, следующего образовательного этапа является успешное усвоение учебного материала.

14. Педагог предлагает обучающимся учебный материал, доступный пониманию, что предполагает реализацию дифференцированного и индивидуального подходов на уроке. Это позволяет использовать имеющийся опыт обучающихся как основу для совершенствования их трудовых умений и навыков, формирования новых.

15. Достижение самостоятельности идет поэтапно. На первом этапе обучающиеся выполняют задания по показу, когда педагог демонстрирует процесс работы, сопровождая его объяснениями. При выполнении сложных заданий демонстрируются и объясняются отдельные операции трудового процесса. Затем происходит обсуждение в группе, где обучающиеся повторяют объяснение и намечают план работы. Педагог оказывает при этом необходимую помощь советом или действием.

16. После усвоения заданий переходят ко второму этапу - ориентировке в заданиях. Когда педагогом демонстрируются сложные трудовые операции, действия и приемы. Также в группе происходит обсуждение, повторение и планирование работы.

17. На третьем этапе задания формируются подробным объяснением педагога и его контролем или помощью в виде советов или действий при затруднении. Это позволит в дальнейшем избежать характерной для обучающихся с умеренной умственной отсталостью несамостоятельности в труде.

18. Динамика овладения трудовыми навыками и умениями обучающихся низка. Поэтому Программа составлена таким образом, что расширение объема изучаемого содержания, увеличение степени сложности происходит медленно. Изучаемый материал в течение всех лет обучения постоянно повторяется в различных предметно-практических ситуациях.

19. Оценочными действиями являются наблюдения, изучение продуктов деятельности обучающихся, устных ответов в сопоставлении с индивидуальными задачами обучения и воспитания.

20. При оценивании учебных достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью используется описательная критериальная оценка по каждому виду труда.

21. Процедуры оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют следующую последовательность:

2) текущая оценка достижений и развития обучающихся осуществляется ежедневными наблюдениями за работой обучающихся на занятиях, которая фиксируется в ежедневном плане работы учителя;

3) промежуточная оценка осуществляется по завершении первого полугодия. Оценочные суждения об успешности формирования умений и навыков в соответствии с индивидуальной программой обучения фиксируются в индивидуальной программе;

4) итоговая оценка достижений осуществляется по окончании учебного года.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Ремесло"

22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Ремесло" составляет:

1) в 5 классе - 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

2) в 6 классе - 8 часов в неделю, 272 часов в учебном году;

3) в 7 классе - 8 часов в неделю, 272 часов в учебном году;

4) в 8 классе - 10 часов в неделю, 340 часов в учебном году;

5) в 9 классе - 10 часов в неделю, 340часов в учебном году.

23. Базовое содержание учебного предмета по теме "Работа с бумагой и картоном":

1) 1 этап:

практические работы: Знакомство с разделом. Знакомство с видами и сортами бумаги. Свойства различных сортов бумаги. Сгибание и разрывание бумаги (по линиям сгиба, по кусочкам). Простейшие приемы складывания бумаги. Обучение резанию по прямой, кривой линиям, по окружности, на полоски, на заданную длину с помощью шаблонов. Изготовление простейших плоскостных и объемных изделий;

технические сведения и приемы работы. Правила "Каждой вещи свое место". Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Элементарные сведения о видах и свойствах бумаги, картона. Правила безопасной работы с клеем. Последовательность работы при изготовлении изделия. Свойства тонкой бумаги для скатывания шариков. Определение цветового решения. Виды сортов бумаги для обложки и листов книжечки. Способы складывания бумаги в зависимости от размера книжечки. Способы складывания бумаги гармошкой по одной стороне, по диагонали. Понятие о форме и размере. Использование геометрических фигур в составлении орнаментов. Украшение готового изделия. Технологические особенности соединения деталей изделия из бумаги и картона: (склеивание, сшивание). Нитки для отделочных работ. Ручные стежки через край: косые, петельные. Соединение деталей ручными стежками.Применение дырокола. Оригами - искусство складывания бумаги, базовые приемы: квадрат, воздушный змей. Знакомство с приемами изготовления цилиндра, конуса. Имитация бахромой из бумаги, сложенной вдвое или бахромой с закрученными краями. Соблюдение пропорций. Выполнение работы по готовым шаблонам;

2) 2 этап:

практические работы. Изготовление подарочных сувениров, объемных игрушек, плетенных украшений из бумаги, декоративных изделий для использования в быту;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Прием складывания - оригами. Складывание по намеченным линиям. Закрепление приема симметричного вырезания. Бигование (продавливание) - разметка линий сгибов тупой стороной ножниц перед складыванием детали. Приемы украшения готового изделия. Наклеивание ткани на картон. Газетный дизайн в изготовлении фигурок животных. Плетение из сложенных полос бумаги. Приемы складывания модулей и сборка гирлянды. Приемы переплетения в шахматном порядке в вертикальном положении. Понятие о пропорции, цветовом соотношении, последовательном выполнении работы. Использование знакомых приемов: вырезания кругов, нарезания бахромы по внешнему краю. Оформление середины цветка. Скручивание бумаги в жгутик. Получение на одной основе нескольких деталей (разветвленная веточка);

3) 3 этап:

практические работы. Заполнение стежками окружность в технике "изонить". Изготовление объемных игрушек. Оригами. Складыванияе бумаги по шаблонам сложной конфигурации. Изготовление и декорирование предметов быта;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасности при работе с колющими и режущими инструментами. Складывание листа бумаги по типу оригами. Соединение частей изделия путем смещения. Разметка картона по шаблонам сложной конфигурации. Резание бумаги и картона по линиям разметки. Надрезы внутри детали изделия и их соединение. Изготовление модулей и их сборка путем вкладывания друг в друга. Использование модулей при составлении композиции. Варианты декорирования предметов быта бросовым материалом (обертки от конфет). Приемы покраски изделия. Цветовое решение и расположение деталей в аппликации. Правила скручивания и склеивания длинных полос. Получение объемной формы. Приемы сборки многодетального изделия.

24. Базовое содержание учебного предмета по теме "Работа с бусами и бисером":

1) 1 этап:

практические работы. Знакомство с материалами и инструментами. Вдевание нити в иглу. Завязывание узелка. Различение бусин по размеру и форме на ощупь. Нанизывание крупных бус одного цвета в одну нитку. Плетение из различных по размеру и цвету бус в одну нитку. Плетение из средних бус в одну нитку. Плетение из бисера на проволочке;

технические сведения и приемы работы. Техника безопасной работы с острыми и колющими предметами. Элементарные понятия о бисере и бусах. Свойства бисера: цвет, форма, размер. Последовательность работы при изготовлении изделия. Понятие о цветовой гамме, сочетании цветов, соотношении размера, формы (круглый, овальный, квадратный, фигурный). Нанизывание бус на нитку, завязывание узелка, закрепление первой и последней бусины. Подбор бусин по размеру. Продевание иглы в обратном направлении с натяжением нити. Нанизывание бисера на проволоку, скручивание. Сборка изделия ярусами;

2) 2 этап.

практические работы. Плетение из бисера на одну нитку. Плетение "веточки" из двух бусин. Выполнение "шишечки" из четырех бисерин. Правильное закрепление застежки. Плетение изделия из бисера на проволочке;

технические сведения и приемы работы. Правила безопасной работы с бисером, иглой, ножницами. Последовательность выполнения каждого действия. Правила плетения начала и окончания работы, закрепление нити. Цветовой подбор материала. Правила плетения более сложных форм и схем. Нанизывание бисера двух, трех цветов на одну нитку с последующим изменением количества. Плетение основной детали и отделочных элементов. Измерение проволоки, отрезание секатором нужного размера. Нанизывание бисера на проволоку, скручивание заготовок. Плетение бутона, лепестка, цветочка. Сборка изделия;

3) 3 этап:

практические работы. Плетение из рубки на проволочке. Плетение из бисера в две нитки. Плетение из бисера на проволочке. Учить выполнять работу на двух нитках, выполнять изделие по образцу. Закрепление концов нитки застежкой. Плетение сложных изделий по образцу;

технические сведения и приемы работы. Правила безопасной работы с инструментами и материалами. Основа цветовой гармонии. Правила плетения на двух нитках. Знакомство со схемой последовательности выполнения работ. Правила плетения более сложных форм изделий с использованием схем. Плетение различных по форме лепестков, листочков, стебельков цветка.

25. Базовое содержание учебного предмета по теме "Работа с бросовым материалом":

1) 1 этап:

практические работы. Организация рабочего места. Обучение работе с бросовым материалом. Изготовление аппликации из опилок. Изготовление объемных игрушек из конфетных оберток (фантиков). Конструирование из спичечных коробков;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Сведения о бросовых материалах. Процесс приклеивания оберток на основу. Материал из оберток (фантиков): цвет, размер, структура фантиков. Мозаика-раскладывание геометрического орнамента на картон. Техника складывания фантиков для объемных поделок. Способы соединения фантиков между собой. Правила выполнения аппликации из опилок, подготовка опилок к работе (просеивание, окрашивание в различные цвета). Способы нанесения опилок на основу. Способы конструирования из спичечных коробков. Оклеивание и соединение коробок. Декорирование готовой конструкции (цветная бумага, бусинки, фломастеры);

2) 2 этап:

практические работы. Конструирование из спичечных коробков, футляров от киндер-сюрпризов. Аппликация из древесной соломки и опилок;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Сведения о качестве и возможностях различных бросовых материалов, о применении их в жизни, в быту. Экономное распределение и использование материала. Способы конструирования из коробок. Обучение приемам конструирования с бросовым материалом, приемам работы с бумагой (картоном), спичечными коробками. Приемы декорирования готовой конструкции. Знакомство с порядком выполнения аппликации из опилок и спичек. Отработка навыков выполнения аппликации из опилок и спичек. Подготовка опилок к работе (просеивание, окрашивание в различные цвета);

3) 3 этап:

практические работы. Изготовление игрушек и подарочных сувениров из бросовых материалов;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Правила работы с шилом. Расширение сведений о качестве и возможностях различных бросовых материалов, о применении их в жизни, в быту. Правила приклеивания деталей (из шерстяных ниток, цветного картона, тесьмы) на пластиковый футляр. Правила использования двухстороннего скотча.

26. Базовое содержание учебного предмета по теме "Работа с древесиной":

1) 1 – этап:

практические работы. Пиление в стусле с ограничителем. Склеивание геометрических фигур. Изготовление изделий из заготовок по образцу. Выпиливание деталей изделия. Обработка спилов наждачной бумагой. Упражнение в прикладывание и накладывание деталей игрушки. Разметка мест для гвоздей. Сборка изделия на клею. Художественное оформление внешнего вида изделия. Изделия: "Детали строительного материала", "Пирамида", "Кукольная мебель"; Неподвижные игрушки ("Трактор", "Грузовой автомобиль");

технические сведения и приемы работы. Инструменты и материалы. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Правила организации рабочего места. Элементарные понятия о видах изделий из древесины. Понятие длины, ширины, толщины. Разметка деталей изделия по шаблону или с помощью линейки и условных мерок с учителем. Выпиливание деталей по разметке пилами с мелкими зубьями. Сборка простейших конструкций изделия. Художественное оформление внешнего вида изделия. Отчет с помощью учителя о проделанной работе;

2) 2 этап:

практические работы. Сверление несквозных отверстий. Изготовление изделий с применением гвоздей. Моделирование подвижных игрушек. Отбор пиломатериала для изделия. Разметка заготовок. Сверление. Зачистка плоскостей. Окраска поверхности. Измерение линейкой или меркой заготовки в сантиметрах. Выпиливание заготовок самостоятельно или с помощью учителя. Работа с шилом. Сборка сторон изделия без гвоздей – "насухо", на гвоздях. Изделия: "Подставка для карандашей", "Разделочная доска", "Парусник", "Ящик для дидактического материала", "Кормушка для птиц", "Корабль", "Легковой автомобиль", "Молоковоз", "Самолет;

технические сведения и приемы работы. Инструменты и материалы. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Правила безопасной работы при пилении, сверлении. Правила организации рабочего места. Расширение понятия о видах изделий из древесины. Элементарные сведения о цвете для окраски изделия. Ориентировка в задании по образцу. Понятие "длинная", "короткая", "дно". Назначение линейки или ее заменителя - мерки. Масштаб линейки в сантиметрах. Элементарное понятие: сантиметр, миллиметр, метр. Приемы разметки мест для сверления отверстий с помощью гвоздя, карандаша, молотка. Правила переноса параметров образца на заготовку. Технология сверления коловоротом. Размеры сверл. Правила безопасной работы при работе с пилой, коловоротом, молотком;

3) 3 этап:

практические работы. Изготовление изделий для быта, подарочных сувениров. Изделия: предметы быта: "Подставка под горячее", "Подставка под горячее (из реек)", "Подставка под горячее (из спилов)", "Подставка под цветы", "Хлебница". Декоративный сувенир: "Окно-1", "Окно-2";

технические сведения и приемы работы: инструменты и материалы. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Правила безопасной работы при пилении, сверлении. Правила организации рабочего места. Приемы пиления по разметке. Правила работы с напильником, наждачной бумагой. Приемы сверление сквозных отверстий в рейках. Способы работы с рашпилем и другими инструментами. Приемы сборка изделия на клей и на леску, на шурупах. Способы художественного оформления изделия.

27. Базовое содержание учебного предмета по теме" Работа с природными материалами":

1) 1 этап. Работа с крупами и семенами:

практические работы. Экскурсия на территорию школы, в парк. Знакомство с природными материалами. Подготовка природного материала. Выкладывание узоров из природных материалов. Выполнение аппликации из природного материала. Изделия: "Цветы в горшке", "Цыпленок", "Панда", "Гриб", "Бабочка", "Бусы" (из дынных семечек);

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Свойства и применение природных материалов. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами. Организация рабочего места. Приемы выкладывания по готовому рисунку различных видов круп и семян (метод прямого набора и насыпки). Правила соблюдения контура рисунка, границ контура. Приемы работы: разметка, измерение, сгибание, резание, склеивание, соединение;

2) 2 этап:

практические работы. Изготовление из круп и семян панно и подарочных сувениров. Декорированые изделий. Изделия: Панно "Гриб", панно "Бабочка", панно "Домик", сувенир "Дерево" (из фасоли), сувенир "Кофейное дерево";

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Свойства и применение природных материалов. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами. Организация рабочего места. Правила работы с инструментами и приспособлениями. Применение шаблона при выкладывании природных материалов на основу. Приемы нанесения разных видов клея на рисунок. Способы декорирования изделий с использованием дополнительных материалов.

28. Работа с шишками:

1) 1 этап:

практические работы. Экскурсия на природу. Знакомство с материалом. Подготовка природного материала. Аппликация из чешуек шишек. Изделия: "Золотая рыбка", "Ежик", "Петушок", "Лиса";

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Свойства и применение природных материалов. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами. Организация рабочего места. Правила работы с инструментами и приспособлениями. Отбор подходящего природного материала (шишек) с учетом формы, размера, внешнего вида. Правила и приемы заготовки чешуек с шишки. Приемы декорирования изделий из шишек;

2) 2 этап:

практические работы. Изготовление новогодних сувениров из шишек. Изделия: "Новогодняя гирлянда", "Тапиарий из шишек", "Елочный шар", "Елочка";

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Свойства и применение природных материалов. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами. Организация рабочего места. Правила работы с инструментами и приспособлениями. Способы использования изделий в быту. Приемы работы с объемными формами (шар, конус). Декорирование изделий с использованием дополнительных материалов.

29. Работа со скорлупой:

1) 1 этап:

практические работы. Знакомство с материалом. Покраска скорлупы. Разламывание на части. Изготовление геометрического узора в полосе. Изготовление панно. Композиция в полосе с одним элементом (геометрическим), композиция в полосе с двумя элементами, панно ("Цветок", "Бабочка", "Солнышко", "Львенок");

технические сведения и приемы работ. Материалы и инструменты. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами (пинцет, зубочистка, ножницы, скалка). Организация рабочего места. Название материала - яичная скорлупа. Знакомство со свойствами скорлупы. Подготовка материала к работе. Условия хранения материала. Приемы окрашивания, откалывания кусочков (частей) от целой скорлупы. Способы и приемы выкладывание материала по рисунку (техника прямого набора или аппликации);

2) 2 этап:

практические работы. Изготовление декоративных изделий быта, сувениров. Декоративная тарелка "Цветок", мозаика "Бабочка" для декора шкатулки, цветочный горшок с мозаикой и декупажем, сувенир "Пасхальное яйцо", ваза с орнаментом из мозаики;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасности при работе с острыми и колющими предметами. Организация рабочего места. Способы работа с шаблоном рисунка. Применение клея. Выкладывание скорлупы на изогнутых формах. Декорирование изделий с использованием дополнительных материалов.

30. Базовое содержание учебного предмета для раздела "Работа с глиной и соленым тестом":

1) 1 этап. Работа с глиной:

практическая работа. Лепка плоских форм: декоративные пластины различной текстуры прямоугольной, круглой, овальной формы; декоративные пластины с процарапанным рисунком; рельефные декоративные пластины. Лепка маленьких подарков-сувениров. Лепка объемных форм конструктивным методом на основе шара. Декоративные панно, подставка под горячее, подставка для карандашей, подсвечник, игрушки, бусы различной формы;

технические сведения. Соблюдение санитарно-гигиенических требований при работе с природной глиной. Организация рабочего места и техника безопасной работы. Свойства природной глины (цвет, гигроскопичность, пластичность). Инструменты и материал. Назначение инструментов: плоский стек, круглый стек, скалка, шаблон. Создание фактуры из различных приспособлений. Понятия плоских и объемных геометрических фигур (куб - квадрат, шар - круг, эллипс - овал, цилиндр). Правила работы с гуашью. Последовательность изготовления игрушки. Детали игрушки. Грунтовка. Краски акварель, гуашь. Изготовление "тычков";

2) 2 этап:

практическая работа. Лепка рельефных пластин. Лепка объемных форм конструктивным методом на основе конуса. Лепка объемных фигур по мотивам народной игрушки комбинированным способом. Декоративные пластины, игрушки на основе конуса, народные игрушки;

технические сведения. Основные приемы разминания глины. Приемы декоративной отделки глины "по-сырому": налепливание, процарапывание. Использование различной фактуры (подручные инструменты, ткани, приспособления). Пальцевой орнамент. Приемы лепки с использованием различных приспособлений (скалка, шаблоны, формы). Последовательность изготовления игрушки. Приемы вытягивания деталей. Размер деталей (что больше, что меньше). Процесс сушки изделий из глины. Стадии сушки. Изменение свойств глины в зависимости от степени высыхания. Роспись узорами: кругами, полоска;

3) 3 этап:

практическая работа. Лепка Филимоновской народной игрушки. Лепка Карагопольской народной игрушки. Лепка Дымковской народной игрушкой. Лепка современных казахских сувениров;

технические сведения. Сведения о возникновении промыслов. Сюжеты и композиционные особенности. Последовательность изготовления игрушки. Особенности и основные элементы росписи. Муфельная печь, ее назначение. Процесс обжига. Правила безопасной работы с муфельной печью. Последовательность загрузки и выгрузки печи. Сведения о возникновении промысла. Сюжеты и композиционные особенности. Температура и время обжига. Свойства обожженной глины. Казахские национальные орнаменты.

31. Работа с соленым тестом:

1) 1 этап:

практические работы. Знакомство с материалом. Лепка без задания - разминание, разрывание, соединение. Обучение первому формообразующему движению: раскатыванию. Лепка простейших предметов: палочка, колбаска, мяч, блинчик, лепешка;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Организация рабочего места. Название материала - соленое тесто. Знакомство со свойствами теста. Правила работы с тестом. Изготовление теста, соблюдение пропорций состава, условия хранения, подготовка к работе. Способ подготовки теста к работе: разминание. Отщипывание кусочков теста разной величины, согласно образцу. Раскатывание шариков разной величины. Сплющивание шариков в кубики. Способы получения разных по форме деталей изделия. Лепка раскатыванием шариков разной величины в ладонях и на поверхности. Использование подручных средств (формочек, шаблонов) при изготовлении изделия. Элементарные правила раскрашивания. Название изделия, ее частей, признаков, соотнесение величин. Лепка конструктивным способом (от частей к целому). Соединение деталей с помощью кисточки и воды;

2) 2 этап:

практические работы. Лепка стилизованных изделий, панно, бижутерия, картинки, бусы различных форм, сувениры;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Организация рабочего места. Правила работы с тестом. Название поделки, ее частей, признаков. Соединение деталей с помощью воды и кисточки. Выбор приемов работы и инструментов при лепке разных по форме изделий. Раскатывание и витье, сплющивание различных по форме деталей изделий (жгутов, пластин, шариков). Вырезание фигурок по шаблону. Раскатывание скалкой. Скатывание колбасок разной величины - побольше, поменьше, потоньше, овала. Приемы скручивать из двух жгутиков витую ручку (способ витья). Соединение деталей с помощью воды и кисточки. Прокалывание, нанесение отпечатков на детали изделий, раскрашивание, приклеивание их на основу. Название поделки, ее частей. Виды сборки. Использование различных предметов для создания элементов декора;

3) 3 этап:

практические работы. Лепка: образы сказочных героев и растений, сувениры,панно, картинки, магниты на холодильник;

технические сведения и приемы работы. Материалы и инструменты. Техника безопасной работы с острыми и колющими инструментами. Организация рабочего места. Подготовка теста к работе. Приемы раскатывания теста при помощи рук и скалкой на столе. Соединение деталей с помощью кисточки и воды. Составление композиции. Приемы использования формочек или шаблонов. Элементарные представления о формах животного. Составление простейших композиций. Пооперационное выполнение работы по словесной инструкции учителя с показом приемов изготовления. Техника выполнения поделки в 2 этапа. Название поделки, ее частей, признаков, соотнесение величин деталей. Лепка на плоскости (рельеф). Шлифование и затирание мелких трещин. Использование мелких предметов для создания рисунка на поверхности рамки.

32. Базовое содержание учебного предмета по теме "Работа с текстильными материалами":

1) 1 этап. Изонить:

практическая работа. Вышивка ручными стежками по готовым прямым проколам швом "вперед иголка" на картоне. Заполнение угла. Заполнение нескольких углов с общей стороной. Панно, открытки, закладки;

технические сведения. Материалы и инструменты, их названия, применение, техника безопасности. Организация рабочего места. Шов вперед иголка, косой шов. Лицевая и изнаночная сторона картона. Угол, вершина угла, стороны угла. Общая сторона угла. Сочетание цветов;

2) 2 этап:

практическая работа. Заполнение окружности по диаметру. Заполнение окружности по одной хорде. Вышивка окружности по одной хорде. Панно, открытки, закладки;

технические сведения. Виды ниток (для вышивки, машинные), их особенности и применение. Нити ирис. Окружность, круг (название, их отличие). Счет отверстий, направление нити. Сочетание цветов;

3) 3 этап:

практическая работа. Заполнение окружности по двум хордам. Заполнение спирали. Панно, открытки, закладки;

технические сведения. Сочетание нитей по цвету. Спираль (название, разнообразие форм). Счет отверстий, направление нити.

33. Лоскутное шитье:

1) 1 этап:

практическая работа. Изготовление изделий в лоскутных техниках "йо-йо" и "пицца" ручными стежками, разнообразные панно, мягкие игрушки;

технические сведения. Название материалов и инструментов, их применение. Правила безопасной работы с иглой и ножницами. Организация рабочего места. Шов вперед иголка. Устройство ручной иглы. Виды игл по длине, толщине, величине ушка. Выбор ручной иглы для работы. Швейные нитки: толщина, прочность. Определение длины рабочей нитки. Завязывание узелка. Виды ножниц, назначение, устройство;

2) этап:

практическая работа. Изготовление изделий в лоскутных техниках "пицца" и "прямые полосы" на швейной машине с ручным приводом, декоративные панно, прихватки для горячего, мягкие игрушки, панно с аппликацией;

технические сведения. Детали машины с ручным приводом (лапка, нитепритягиватель, корпус, маховое колесо, игла). Правила техники безопасности при работе на машине с ручным приводом. Последовательность заправки верхней и нижней нитей. Названия тканей, используемых при изготовлении данных изделий, их подготовка к работе (стирка, утюжка). Стачной шов. Соединение лицевой и изнаночной сторон изделия обтачным швом;

3) 3 этап:

практическая работа. Изготовление изделий в лоскутных техниках: "Диагональные полоски", "Крейзи" и "Пицца" с элементами вышивки и бисероплетения. Изготовление казахских национальных корпе, лоскутные панно, прихватки для горячего, грелки для чайника, декоративные наволочки в различных лоскутных техниках;

технические сведения. Детали машины с электроприводом (лапка, нитепритягиватель, корпус, маховое колесо, игла, педаль). Правила техники безопасности при работе на машине с электроприводом. Последовательность заправки верхней и нижней нитей. Названия тканей, используемых при изготовлении данных изделий, их подготовка к работе. Стачной шов. Обработка срезов "под рамку". Простейшие сведения о получении ткани из нитей. Долевые и поперечные нити и срезы ткани, их признаки. Измерительные инструменты: угольник, сантиметр. Машинный стачной шов "взаутюжку" и" вразутюжку". Машинная закрепка. Приемы втачивания тесьмы-молнии.

34. Мягкая игрушка:

1) 1 этап:

практическая работа. Изготовление плоских игрушек из картона и поролона. Изготовление мягких игрушек из тряпичных "мячиков". Изготовление примитивных игрушек петельным швом, игольницы, плоские игрушки;

технические сведения. Название материалов и инструментов, их применение. Правила безопасной работы с иглой и ножницами. Организация рабочего места. Шов "вперед иголка". Косой стежок. Понятие стежка. Длина стежка. Петельный шов. Материалы, применяемые для изготовления изделий, их названия и свойства;

2) 2 этап:

практическая работа. Изготовление примитивных игрушек на швейной машине с ручным приводом, игольница;

технические сведения. Простейшие сведения об устройстве швейной машины (рукоятка, лапка, маховое колесо, рычаг подъема лапки, нитепритягиватель, корпус, игла). Правила техники безопасности при работе на швейной машине с ручным приводом. Материалы, применяемые для изготовления изделий, их названия и свойства;

3) 3 этап:

практическая работа. Изготовление мягких игрушек на швейной машине с электрическим приводом;

технические сведения. Простейшие сведения об устройстве швейной машины (педаль, лапка, маховое колесо, рычаг подъема лапки, нитепритягиватель, корпус, игла). Правила техники безопасности при работе на швейной машине с электроприводом. Декоративные строчки, регулятор декоративных строчек. Строчка "зиг-заг".

35. Текстильная аппликация:

1) 1 этап:

практическая работа. Изготовление аппликации ручными швами "вперед иголка" и петельным (обметочным). Работа с двухдырочными пуговицами, панно и открытки с использованием аппликации, панно и открытки с пуговицами, подставка под горячее;

технические сведения. Лицевая и изнаночная сторона в тканях. Электроутюг, назначение, история, правила техники безопасности при работе. Шов "вперед иголка". Петельный шов. Детали утюга. Пуговицы, их назначение;

2) 2 этап:

практическая работа. Выполнение машинной аппликации прямой строчкой. Работа с четырехдырочными пуговицами, диванные подушки, прихватки для горячего, фартук цельнокроеный с аппликацией, грелки на чайник, корпе с аппликацией казахского орнамента, сумки в национальном стиле (калта), подставки под горячее в национальном стиле, декоративные панно с пуговицами;

технические сведения. Лицевая и изнаночная сторона ткани. Происхождение и свойства натуральных тканей (хлопок, лен, шерсть, шелк). Различные способы пришивания четырехдырочных пуговиц. Декоративное пришивание пуговиц (не функциональное);

3) 3 этап:

практическая работа. Выполнение машинной аппликации строчкой "зиг-заг", работа с пуговицами на ножке, прихватки, грелки на чайник, подставки под горячее, фартуки цельнокроеные с различными аппликациями;

технические сведения. Название и символическое значение элементов казахского орнамента. Применение казахского орнамента для украшения изделий утилитарного назначения, элементов одежды и жилища. Свойства ткани, применяемой для изготовления орнамента. Художественное оформление изделия различными материалами: бисером, пайетками, тесьмой и шнуром. Машинная строчка "зиг-заг".

36. Учебный материал в Программе расположен в определенной системе, предполагающей постепенное повышение самостоятельности обучающихся. В зависимости от задач урока учитель отводит разное количество времени на сообщение новых познавательных сведений или их повторение, на упражнения, на самостоятельную практическую работу.

37. Учитель составляет календарный план с учетом возможностей обучающихся класса, наличия соответствующих материалов. Возможно отличие порядка прохождения тем в плане учителя от порядка, предлагаемого Программой. Возможна замена объектов работ. При перестановке тем учителю следует учитывать уровень вида труда и выполнения отдельных объектов.

38. Содержание Программы организовано по разделам обучения. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся,информировать их о следующих этапах обучения.

39. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) "Общетрудовые умения и навыки";

2) "Технические сведения и приемы работы";

3) "Анализ и оценивание предметов труда".

40. Раздел "Общетрудовые умения и навыки" включает следующие подразделы:

1) общие сведения о предмете труда;

2) практические работы.

41. Раздел "Технические сведения и приемы работы" включает следующие подразделы:

1) работа с бумагой и картоном;

2) работа с бусами и бисером;

3) работа с бросовым материалом;

4) работа с древесиной;

5) работа с природными материалами;

6) работа с глиной и соленым тестом;

7) работа с текстильными материалами.

42. Раздел "Анализ и оценивание предметов труда" включает следующие подразделы:

1) анализ предметов труда;

2) оценивание предметов труда.

43. Виды труда дополняются учителем самостоятельно с учетом материальных возможностей образовательной организации, местных традиций.

Глава 4. Система целей обучения

44. Цели обучения в Программе представлены с кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.2.1 "6" - этап обучения, "2.2" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.

45. Система целей обучения:

1) "Общетрудовые умения и навыки":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	1 этап	2 этап	3 этап
1.1.ООбщие сведения о предмете труда	1.1.1.1 называть инструменты и материалы; 1.1.1.2 организовать рабочее место; 1.1.1.3 соблюдать технику безопасной работы с острыми и колющими инструментами; 1.1.1.4 иметь элементарные сведения о видах и свойствах бумаги, картона; 1.1.1.5 соблюдать правила безопасной работы с клеем; 1.1.1.6 пользоваться гладилкой с помощью учителя; 1.1.1.7 соблюдать санитарно-гигиенические требований при работе с природной глиной	2.1.1.1 называть материалы и инструменты; 2.1.1.2 соблюдать технику безопасной работы с острыми и колющими инструментами; 2.1.1.3 пользоваться канцелярским ножом, гладилкой; 2.1.1.4 соблюдать правила безопасной работы при пилении, сверлении; 2.1.1.5 соблюдать правила безопасной работы при работе с пилой, коловоротом, молотком; 2.1.1.6 соблюдать технику безопасности при работе с острыми и колющими предметами (пинцет, зубочистка, ножницы). 2.1.1.7 соблюдать правила техники безопасности при работе на швейной машинке с ручным приводом	3.1.1.1 называть материалы и инструменты; 3.1.1.2 соблюдать технику безопасности при работе с колющими и режущими инструментами. 3.1.1.3 соблюдать правила безопасной работы с бисером, иглой, ножницами; 3.1.1.4 соблюдать правила работы с шилом; 3.1.1.5 выполнять правила техники безопасности при обжиге глиняных изделий. 3.1.1.6 соблюдать правила техники безопасности при работе на швейной машине с электроприводом
1.2.ППрактические работы	1.1.2.1 сгибание и разрывание бумаги (по линиям сгиба, по кусочкам); 1.1.2.2 выполнять простейшие приемы складывания бумаги; 1.1.2.3 овладеть навыками резания по прямой, кривой линиям, по окружности, на полоски, на заданную длину с помощью шаблонов; 1.1.2.4 изготавливать простейшие плоскостные и объемные изделия из бумаги; 1.1.2.5 овладеть навыками работы с бусами и бисером; вдевать нитку в иглу, завязывать узелки; различать бусинки по размеру и форме на ощупь; нанизывать крупные бусы одного цвета в одну нитку; выполнять плетение из различных по размеру и цвету бус в одну нитку; выполнять плетение из средних бус в одну нитку; выполнять плетение из бисера на проволочке; 1.1.2.6 овладеть навыками работы с бросовым материалом; изготавливать аппликации из опилок; изготавливать объемные игрушки из конфетных оберток (фантиков); выполнять конструирование из спичечных коробков; 1.1.2.7 овладеть элементарными навыками работы с древесиной; выполнять пиление в стусле с ограничителем; склеивать геометрические фигуры; изготавливать изделия из заготовок по образцу; выпиливать детали изделия; выполнять обработку спилов наждачной бумагой; выполнять упражнения в прикладывании и накладывании деталей игрушки; размечать место для гвоздей; выполнять сборку изделия на клею; выполнять художественное оформление внешнего вида изделия; выполнять изделия: "Детали строительного материала", "Пирамида", "Кукольная мебель"; Неподвижные игрушки ("Трактор", "Грузовой автомобиль"). 1.1.2.8 совершать экскурсии на территорию школы, в парк с целью знакомства с природными материалами; готовить природный материала; выкладывать узоры из природных материалов; выполнять аппликации из природного матери-ала; выполнять изделия: "Цветы в горшке", "Цыпленок", "Панда", "Гриб", "Бабочка", "Бусы" (из дынных семечек); выполнять аппликация из чешуек шишек; выполнять изделия: "Золотая рыбка", "Ежик", "Петушок", "Лиса"; овладеть навыками работы с яичной скорлупой: покраска скорлупы, разламывание на части, изготовление геометрического узора в полосе, изготовление панно, композиция в полосе с одним элементом (геометрическим), композиция в полосе с двумя элементами, панно ("Цветок", "Бабочка", "Солнышко", "Львенок") 1.1.2.9 овладение навыками работы с глиной; лепить плоские формы: декоративные пластины различной текстуры прямо-угольной, круглой, овальной формы; декоративные пластины с процарапанным рисунком; рельефные декоративные пластины; выполнять лепку маленьких подарков-сувениров, объемных форм конструктивным методом на основе шара; выполнять лепку декоративного панно, подставку для карандашей, под-свечник, игрушки, бусы различной формы; 1.1.2.10 овладеть навыком работы с соленым тестом; лепка без задания – разминание, разрывание, соединение; овладеть первым формообразующим движением: раскатыванию; выполнять лепку простейших предметов: палочка, колбаска, мяч, блинчик, лепешка; 1.1.2.11. овладеть навыками вышивания; вышивать ручными стежками по готовым прямым проколам швом "вперед иголка" на картоне; заполнять углы; заполнять несколько углов с общей стороной; вышивать панно, открытки, закладки; 1.1.2.12 овладеть навыками работы с текст ильными материалами; изготавливать изделия в лоскутных техниках "йо-йо" и "пицца" ручными стежками, разнообразные панно, мягкие игрушки; 1.1.2.13 изготавливать плоские игрушки из картона и поролона; изготавливать мягкие игрушки из тряпичных "мячиков"; 1.1.2.14 изготавливать примитивные игрушки петельным швом, игольницы, плоские игрушки; 1.1.2.15 изготавливать аппликации ручными швами "вперед иголка" и петельным (обметочным); 1.1.2.16 работать с двухдырочными пуговицами; изготавливать панно и открытки с использованием аппликации, панно и открытки с пуговицами, подставка под горячее	2.1.2.1 изготавливать подарочные сувениры, объемные игрушки, плетенные украшения из бумаги, декоративные изделия для использования в быту; 2.1.2.2 выполнять плетение из бисера на одну нитку; выполнять плетение "веточки" из двух бусин; выполнять "шишечки" из четырех бисерин; выполнять правильное закрепление застежки; выполнять плетение изделия из бисера на проволочке; 2.1.2.3 выполнять конструирование из спичечных коробков, футляров от киндер-сюрпризов; выполнять аппликацию из древесной соломки и опилок; 2.1.2.4 освоить сверление несквозных отверстий; изготавливать изделия с применением гвоздей; моделирование подвижных игрушек; отбирать пиломатериалы для изделий; размечать заготовки, сверлить, зачищать плоскости, окрашивать поверхности; измерять линейкой или меркой заготовки в сантиметрах; выпиливать заготовки самостоятельно или с помощью учителя; работать с шилом; выполнять сборку сторон изделия без гвоздей – "насухо", на гвоздях. изготавливать: "Подставку для карандашей", "Разделочную доску", "Парусник", "Ящик для дидактического материала", "Кормушку для птиц", "Корабль", "Легковой автомобиль", "Молоковоз", "Самолет; 2.1.2.5 изготовли-вать из круп и семян панно и подарочные сувениры; выполнять декорирование изделий из крупп и семян; выполнять изделия: Панно "Гриб", панно "Бабочка", панно "Домик", сувенир "Дерево" (из фасоли), сувенир "Кофейное дерево"; изготавливать новогодние сувениры из шишек: "Новогодняя гирлянда", "Тапиарий из шишек", "Елочный шар", "Елочка"; изготавливать декоративные изделия быта, сувениры: декоративная тарелка "Цветок", мозаика "Бабочка" для декора шкатулки, цветочный горшок с мозаикой и декупажем, сувенир "Пасхальное яйцо", ваза с орнаментом из мозаики. 2.1.2.6 выполнять лепку из пластилина рельефных пластин; лепку объемных форм конструктивным методом на основе конуса; лепку объемных фигур по мотивам народной игрушки комбинированным способом; изготовление декоративных пластин, игрушек на основе конуса, народных игрушек; выполнять лепку из соленого теста стилизованных изделий, панно, бижутерии, картин, бус различных форм, сувениров; 2.1.2.7 выпонять различные работы с изонитью: заполнение окружности по диаметру. заполнение окружности по одной хорде, вышивка окружности по одной хорде, Панно, открытки, закладки; 2.1.2.8 изготавливать изделия в лоскутных техниках "пицца" и "прямые полосы" на швейной машине с ручным приводом, декоративные панно, прихватки для горячего, мягкие игрушки, панно с аппликацией; 2.1.2.9 изготавливать примитивные игрушки на швейной машине с ручным приводом; игольница; 2.1.2.10 выполнение машинной аппликации прямой строчкой; выполнять работы с четырехдырочными пуговицами; 2.1.2.11 изготавливать; диванные подушки, прихватки для горячего, фартук цельнокроеный с аппликацией, грелки на чайник, корпе с аппликацией казахского орнамента, сумки в национальном стиле (калта), подставки под горячее в национальном стиле, декоративные панно с пуговицами.	3.1.2.1 заполнять стежками окруж-ность в технике "изонить"; изготавливать объемные игрушки; выполнять изделия в технике оригами; складывать бумагу по шаблонам сложной конфигурации; выполнять декорирование предметов быта; 3.1.2.2 выполнять плетение из рубки на проволочке; выполнять плетение из бисера в две нитки, плетение из бисера на проволочке; Овладеть техникой выполнения работы на двух нитках; выполнять изделие по образцу; закреплять концы нитки застежкой; выполнять плетение сложных изделий по образцу; 3.1.2.3 изготавливать игрушки и подароч-ные сувениры из бросовых материа-лов; 3.1.2.4 изготавливать из дерева изделия для быта, подарочные сувениры, предметы быта: "Подставка под горячее", "Подставка под горячее (из реек)", "Подставка под горячее (из спилов) ", "Подставка под цветы", "Хлебница". 3.1.2.5 выполнять лепку из глины Филимоновской народной игрушки, лепку Карагопольской народной игрушки, лепку Дымковской народной игрушки, лепку современных казахских сувениров; Выполнять лепку из соленого теста: образы сказочных героев и растений, сувениры,панно, картинки, магниты на холодильник. 3.1.2.6 выполнять работы в технике "Изонить": заполнение окружности по двум хордам, заполнение спирали, Панно, открытки, закладки; 3.1.2.7 выполнять изделия в лоскутных техниках: "Диагональные полоски", "Крейзи" и "Пицца" с элементами вышивки и бисероплетения; 3.1.2.8 изготавливать казахские национальные изделия: корпе, лоскутные панно, прихватки для горячего, грелки для чайника, декоративные наволочки в различных лоскутных техниках; 3.1.2.9 изготавливать мягкие игрушки на швейной машине с электрическим приводом; 3.1.2.10 выполнять машинные аппликации строчкой "зиг-заг", прихватки, грелки на чайник, подставки под горячее, фартуки цельнокроеные с различными аппликациями; 3.1.2.11 работать с пуговицами на ножке.

2) "Технические сведения и приемы работы":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	1 этап	2 этап	3 этап
2.1 Работа с бумагой и картоном	1.2.1.1 заправлять нитку в иголку и завязывать узелок, выполнять прокол бумаги при помощи дырокола; 1.2.1.2 делать разметку, откладывать размеры и обводить по шаблону; 1.2.1.3 складывать лист бумаги пополам, бумагу "гармошкой"; 1.2.1.4 резать по прямой, по окружности, по спирали; 1.2.1.5 рвать, сминать и скатывать комочки из бумаги; 1.2.1.6 скручивать трубочки из полос газеты; 1.2.1.7 наклеивать заготовки на основу; определять верх-низ листа, сгиб; 1.2.1.8 последовательно выполнять работу по образцу; 1.2.1.9 последовательно выкладывать узор по контуру и внутри рисунка; 1.2.1.10 узнавать и составлять узоры из геометрических фигур; 1.2.1.11 определять количество деталей; 1.2.1.12 различать сорта бумаги; 1.2.1.13 соединять полоски в кольца и между собой в цепь; 1.2.1.14 располагать детали по величине; составлять декоративные фигурки или другие композиции из заготовок; 1.2.1.15 изготавливать объемные игрушки из конуса, цилиндра; составлять композицию	2.2.1.1 показать и назвать верх, низ, правую и левую сторону листа бумаги; 2.2.1.2 делить лист бумаги на равные части "на глаз", правильно выполнять сгибы; 2.2.1.3 наматывать заготовки на стержень; 2.2.1.4 разводить клей ПВА; 2.2.1.5 раскрашивать заготовки, изделия; 2.2.1.6 наклеивать полоски на цилиндр со смещением одной стороны – спираль; 2.2.1.7 собирать детали изделия, вставляя друг в друга; 2.2.1.8 вырезать по спирали, по кругу; 2.2.1.9 вырезать сквозное отверстие разными способами; 2.2.1.10 скручивать спираль, скатывать бумажные комочки; 2.2.1.11 создавать объемные детали в композиции; 2.2.1.12 создавать цветовой колорит, композицию	3.2.1.1 пользоваться технологической картой; 3.2.1.2 рассказать последовательность выполнения изделия по технологической карте; 3.2.1.3 располагать детали на основе; 3.2.1.4 составлять композицию из модулей; 3.2.1.5 декорировать изделия; 3.2.1.6 оценить качество выполненного изделия с помощью учителя
2.2 Работа с бусами и бисером	1.2.2.1 различать бисер и бусы: по виду, цвету, размеру (большой, маленький); 1.2.2.2 подбирать материал по форме, цвету, размеру; 1.2.2.3 последовательно выполнять работы по образцу; 1.2.2.4 набирать на нить по нескольку бус и продевать иглу в обратном направлении 1.2.2.5 называть свойства бисера: цвет, форма, размер; 1.2.2.6 соблюдать последовательность работы при изготовлении изделий; 1.2.2.7 иметь понятие о цветовой гамме, сочетании цветов, соотношении размера, формы (круглый, овальный, квадратный, фигурный); 1.2.2.8 нанизывать бусы на нитку, завязывать узелки, закреплять первую т и последнюю бусины; 1.2.2.9 продевать иглу в обратном направлении с натяжением нити; 1.2.2.10 нанизывать бисер на проволоку, скручивать; 1.2.2.11 собирать изделия ярусами	2.2.2.1 выполнить изделия по предлагаемой схеме; 2.2.2.2 плести изделия из бисера на проволочке; 2.2.2.3 последовательно выполнять каждое действие; 2.2.2.4 соблюдать правила плетения начала и окончания работы, закрепление нити; 2.2.2.5 соблюдать цветовой подбор материала; 2.2.2.6 соблюдать правила плетения более сложных форм и схем; 2.2.2.7 нанизывать бисер двух, трех цветов на одну нитку с последующим изменением количества; 2.2.2.8 выполнять плетение основной детали и отделочных элементов; 2.2.2.9 выполнять измерение проволоки, отрезание секатором нужного размера; 2.2.2.10 нанизывать бисер на проволоку, скручивать заготовку; 2.2.2.11 выполнять плетение бутона, лепестка, цветочка; 2.2.2.12 выполнять сборку изделия	3.2.2.1 плести бисером простейшие изделия по схемам; 3.2.2.2 плести из рубки на проволоке; 3.2.2.3 плести бисером сложные изделия по образцу; 3.2.2.4 выделять основу цветовой гармонии; 3.2.2.5 соблюдать правила плетения на двух нитках; 3.2.2.6 знакомиться со схемой последовательности выполнения работ; 3.2.2.7 соблюдать правила плетения более сложных форм изделий с использованием схем; 3.2.2.8 выполнять плетение различных по форме лепестков, листочков, стебельков цветка
2.3 Работа с бросовым материалом	1.2.3.1 иметь сведения о бросовых материалах; 1.2.3.2 понимать процесс приклеивания оберток на основу; 1.2.3.3 выделять свойства материала из оберток (фантиков): цвет, размер, структура фантиков; 1.2.3.4 понимать технику "Мозаика" -раскладывание геометрического орнамента на картон; 1.2.3.5 выполнять технику складывания фантиков для объемных поделок; 1.2.3.6. иметь представление о способах соединения фантиков между собой; 1.2.3.7 соблюдать правила выполнения аппликации из опилок, подготовка опилок к работе (просеивание, окрашивание в различные цвета); 1.2.3.8 знать способы нанесения опилок на основу; 1.2.3.9 иметь представление о способах конструирования из спичечных коробков; 1.2.3.10 выполнять оклеивание и соединение коробок; 1.2.3.11 выполнять декорирование готовой конструкции (цветная бумага, бусинки, фломастеры); 1.2.3.12 правильно резать ножницами по линиям разметки; 1.2.3.13 соединять детали клеем, степлером, скотчем; 1.2.3.14 различать материал футляра от киндер-сюрпризов: цвет, размер, структура футляра; способ соединения футляров между собой; 1.2.3.15 соблюдать правила приклеивания деталей из пластилина на футляр; 1.2.3.16 рассказать последовательность изготовления изделия по технологической карте;	2.2.3.1 иметь сведения о качестве и возможностях различных бросовых материалов, о применении их в жизни, в быту; 2.2.3.2 стремиться экономно распределять и использовать материал; 2.2.3.3 знать способы конструирования из коробок; 2.2.3.4 овладевать приемами конструирования с бросовым материалом; 2.2.3.5 совершенствовать приемы работы с бумагой (картоном), спичечными коробками; 2.2.3.6 овладевать приемами декорирования готовой конструкции; 2.2.3.7 ознакомиться с порядком выполнения аппликации из опилок и спичек; 2.2.3.8 отработать навыки выполнения аппликации из опилок и спичек; 2.2.3.9 овладеть технологией подготовки опилок к работе (просеивание, окрашивание в различные цвета); 2.2.3.10 научиться резать ножницами по линиям разметки; 2.2.3.11 соединять детали с помощью клея; 2.2.3.12 соблюдать порядок соединения деталей конструкции по схеме; 2.2.3.13 оформлять декоративными деталями изделие; 2.2.3.14 освоить приемы конструирования и выполнения аппликаций из бросовых материалов.	3.2.3.1 расширить сведения о качестве и возможностях различных бросовых материалов, о применении их в жизни, в быту; 3.2.3.2 соблюдать правила приклеивания деталей (из шерстяных ниток, цветного картона, тесьмы) на пластиковый футляр; 3.2.3.3 соблюдать правила использования двухстороннего скотча; 3.2.3.4 производить сборку всех деталей изделия; 3.2.3.5 определять назначение изделия, материал из которого оно изготовлено; 3.2.3.6 называть способы соединения деталей изделия; 3.2.3.7 рассказать по плану о последовательности изготовления изделия
2.4 Работа с древесиной	1.2.4.1 иметь элементарные понятия о видах изделий из древесины; 1.2.4.2 иметь понятие длины, ширины, толщины; 1.2.4.3 осваивать технологию разметки деталей изделия по шаблону или с помощью линейки и условных мерок с учителем; 1.2.4.4 стремиться выпиливать детали по разметке пилами с мелкими зубьями; 1.2.4.5 осваивать сборку простейших конструкций изделия; 1.2.4.6 стремиться выполнять художественное оформление внешнего вида изделия; 1.2.4.7 назвать инструменты и приспособления; 1.2.4.8 закрепить навыки правильной хватки инструментов; 1.2.4.9 по подражанию выполнять простейшие постройки и использовать их в игре; 1.2.4.10 показывать по образцу элементы строительных наборов (кубик, брус, кирпичик); 1.2.4.11 пользоваться методом прикладывания и накладывания при сравнении величин; 1.2.4.12 различать форму и величину предметов; 1.2.4.13 переносить размеры с образца; 1.2.3.14 художественно оформлять изделие; 1.2.3.15 отчитываться с помощью учителя о проделанной работе.	2.2.4.1 расширять понятия о видах изделий из древесины; 2.2.4.2 иметь элементарные сведения о цвете для окраски изделия; 2.2.4.3 ориентироваться в задании по образцу; 2.2.4.4 различать понятия "длинная", "короткая", "дно"; 2.2.4.5 знать назначение линейки или ее заменителя – мерки; 2.2.4.6 иметь представление о масштабе линейки в сантиметрах; 2.2.4.7 иметь элементарное понятие: сантиметр, миллиметр, метр. 2.2.4.8 осваивать приемы разметки мест для сверления отверстий с помощью гвоздя, карандаша, молотка; 2.2.4.9 соблюдать правила переноса параметров образца на заготовку; 2.2.4.10 соблюдать технологию сверления коловоротом; 2.2.4.11 различать размеры сверл. 2.2.4.12 отбирать пиломатериал; 2.2.4.13 закрепить навыки правильной хватки инструментов и правильной рабочей позы в соответствии с используемым инструментом; 2.2.4.14 закрепить навыки разметки, сверления, зачистки; 2.2.4.15 с помощью учителя рассказать о проделанной работе	3.2.4.1 совершенствовать приемы пиления по разметке; 3.2.4.2 соблюдать правила работы с напильником, наждачной бумагой; 3.2.4.3 осваивать приемы сверления сквозных отверстий в рейках. 3.2.4.4 осваивать способы работы с рашпилем и другими инструментами; 3.2.4.5 различать приемы сборки изделия на клей и на леску, на шурупах; 3.2.4.6 осваивать способы художественного оформления изделия; 3.2.4.7 правильно отбирать пиломатериал и инструменты для работы; 3.2.4.8 размечать по шаблону или по линейке с помощью учителя; 3.2.4.9 работать рашпилем, напильником, лобзиком; 3.2.4.10 разными способами соединять детали изделия; 3.2.4.11 планировать свою работу и рассказать о проделанной работе с помощью учителя.
2.5. Работа с природными материалами	1.2.5.1 различать приемы выкладывания по готовому рисунку различных видов круп и семян (метод прямого набора и насыпки); 1.2.5.2 понимать правила соблюдения контура рисунка, границ контура; 1.2.5.3 выделять приемы работы: разметка, измерение, сгибание, резание, склеивание, соединение; 1.2.5.4 производить отбор подходящего природного материала (шишек) с учетом формы, размера, внешнего вида; 1.2.5.5 соблюдать правила и приемы заготовки чешуек с шишки; 1.2.5.6 осваивать приемы декорирования изделий из шишек; 1.2.5.7 называть название материала – яичная скорлупа; 1.2.5.8 познакомиться со свойствами скорлупы; 1.2.5.9 учиться подготавливать материал к работе; 1.2.5.10 выполнять условия хранения материала; 1.2.5.11 осваивать приемы окрашивания, откалывания кусочков (частей) от целой скорлупы; 1.2.5.10 осваивать способы и приемы выкладывания материала по рисунку (техника прямого набора или аппликации); 1.2.5.11 различать виды природных материалов; 1.2.5.12 сортировать крупы и семена по видам; 1.2.5.13 называть природный материал в изделиях; 1.2.5.14 с помощью учителя организовать свое рабочее место; 1.2.5.15 выложить простейшие узоры, выполнить аппликации по образцу	2.2.5.1 иметь представление и свойствах и применении природных материалов; 2.2.5.2 выполнять правила работы с инструментами и приспособлениями; 2.2.5.3 применять шаблоны при выкладывании природных материалов на основу; 2.2.5.4 осваивать приемы нанесения разных видов клея на рисунок; 2.2.5.5 осваивать способы декорирования изделий с использованием дополнительных материалов; 2.2.5.6 осваивать приемы работы с объемными формами (шар, конус); 2.2.5.7 декорирование изделий с использованием дополнительных материалов; 2.2.5.8 выполнять способы работы с шаблоном рисунка; 2.2.5.9 выкладывание скорлупы на изогнутых формах; 2.2.5.10 декорирование изделий с использованием дополнительных материалов. 2.2.5.11 называть материалы, инструменты, приспособления и пользоваться ими при работе; 2.2.5.12 выполнять изделие с опорой на образец ; 2.2.5.13 рассказать о проделанной работе; 2.2.5.14 оценить качество выполненного изделия
2.6 Работа с глиной и соленым тестом	1.2.6.1 иметь представление о свойствах природной глины (цвет, гигроскопичность, пластичность); 1.2.6.2 представлять назначение инструментов: плоский стек, круглый стек, скалка, шаблон; 1.2.6.3 создавать фактуры из различных приспособлений; 1.2.6.4 иметь понятие о плоских и объемных геометрических фигурах (куб- квадрат, шар- круг, эллипс- овал, цилиндр); 1.2.6.5 выполнять правила работы с гуашью; 1.2.6.6 соблюдать последовательность изготовления игрушки; 1.2.6.7 узнавать материал - соленое тесто, познакомиться со свойствами теста; 1.2.6.8 выполнять правила работы с тестом; 1.2.6.9 изготавливать тесто, соблюдая пропорции состава; 1.2.6.10 соблюдать условия хранения теста; 1.2.6.11 освоить способы подготовки теста к работе: разминание, отщипывание кусочков теста разной величины, согласно образцу; 1.2.6.12 раскатывать шарики разной величины; 1.2.6.13 сплющивание шариков в кубики; 1.2.6.14 осваивать способы получения разных по форме деталей изделия; 1.2.6.15 освоить технику лепки раскатыванием шариков разной величины в ладонях и на поверхности; 1.2.6.16 использовать подручные средства (формочки, шаблоны) при изготовлении изделия; 1.2.6.17 освоить элементарные правила раскрашивания; 1.2.6.18 называть изделие, ее части, признаки, свойства, соотнесение величин; 1.2.6.19 освоить лепку конструктивным способом (от частей к целому); 1.2.6.20 соединять детали с помощью кисточки и воды; 1.2.6.21 выполнять с помощью различных приспособлений оттиски, фактуру; 1.2.6.22 процарапывать рисунок на глиняном пласте стекой или зубочисткой; 1.2.7.23 выполнять полный технологический процесс: разминать тесто, раскатывать прямыми круговыми движениями между ладонями; 1.2.7.24 скатывать шар, раскатывать глину в колбаску, отщипывать маленькие куски глины от большего, соединять детали примазыванием, соединять части в целое; 1.2.7.25 пользоваться красками (акварель, гуашь); 1.2.7.26 рисовать круги и точки с помощью специальных "тычков"; 1.2.7.27 с помощью подручных средств (формочек, шаблонов) вырезать детали изделия; 1.2.7.28 сравнивать образец изделия с натуральным объектом; 1.2.7.29 рассказывать об изготовлении изделия по вопросам учителя.	2.2.6.1 закрепить основные приемы разминания глины; 2.2.6.2 осваивать приемы декоративной отделки глины "посырому": налепливание, процарапывание; 2.2.6.3 использовать различные фактуры (подручные инструменты, ткани, приспособления); 2.2.6.4 осваивать приемы лепки с использованием различных приспособлений (скалка, шаблоны, формы); 2.2.6.5 соблюдать последовательность изготовления игрушки; 2.2.6.6 освоить приемы вытягивания деталей; 2.2.6.7 сравнивать размер деталей (что больше, что меньше); 2.2.6.8 освоить процесс сушки изделий из глины; стадии сушки, изменение свойств глины в зависимости от степени высыхания; 2.2.6.9 выполнять роспись узорами: кругами, полосками; 2.2.6.10 выполнять правила работы с соленым тестом; 2.2.6.11 стремиться запоминать название поделки, ее частей, признаков; 2.2.6.12 соединять детали с помощью воды и кисточки; 2.2.6.13 выбирать приемы работы и инструменты при лепке разных по форме изделий; 2.2.6.14 выполнять раскатывание и витье, сплющивание различных по форме деталей изделий (жгутов, пластин, шариков); 2.2.6.15 вырезать фигурки по шаблону, раскатывать скалкой; 2.2.6.16 скатывать колбаски разной величины – побольше, поменьше, потоньше, овал; 2.2.6.17 освоить приемы скручивания из двух жгутиков витой ручки(способ витья); 2.2.6.18 выполнять прокалывание, нанесение отпечатков на детали изделий, раскрашивание, приклеивание их на основу; 2.2.6.19 использовать различные предметы для создания элементов декора; 2.2.6.20 выбирать изделие из предложенных образцов; 2.2.6.21 располагать шаблон на листе глины и вырезать фигурку по шаблону; 2.2.6.22 декорировать рельефные пластины налепливанием, использованием фактуры, пальцевым орнаментом, процарапыванием, росписью; 2.2.6.23 располагать детали на изделии, определять нужный размер деталей, соединять детали изделия друг с другом; 2.2.6.24 определять по внешнему виду стадии высыхания изделий; 2.2.6.25 расписывать по образцу; 2.2.6.26 последовательно выполнять все перечисленные операции с помощью учителя; 2.2.6.27 ориентироваться в задании по образцу; 2.2.6.28 сравнивать образец изделия с натуральным объектом, муляжом; 2.2.6.29 планировать этапы работы с помощью учителя; 2.2.6.30 по операционно выполнить изделие по технологической карте; 2.2.6.31 рассказать о последовательности выполнения задания.	3.2.6.1 иметь сведения о возникновении промыслов; 3.2.6.2 ознакомиться с композиционными особенностями сюжетов; 3.2.6.3 представлять последовательность изготовления игрушки; 3.2.6.4 понимать особенности и основные элементы росписи; 3.2.6.5 познакомиться с Муфельной печью, ее назначением; 3.2.6.6 познакомиться с процессом обжига, правилами безопасной работы с муфельной печью; 3.2.6.7 соблюдать последовательность загрузки и выгрузки печи; 3.2.6.8 соблюдать температуру и время обжига; 3.2.6.9 отмечать свойства обожженной глины; 3.2.6.10 подготавливать соленое тесто к работе; 3.2.6.11 овладеть основными приемами лепки из соленого теста; 3.2.6.12 раскатывать тесто при помощи рук и скалкой на столе; 3.2.6.13 соединенять детали с помощью кисточки и воды; 3.2.6.14 составлять композиции; 3.2.6.15 закрепить приемы использования формочек или шаблонов; 3.2.6.16 соблюдать пооперационное выполнение работы по словесной инструкции учителя с показом приемов изготовления; 3.2.6.17 осваивать технику выполнения поделки в 2 этапа; 3.2.6.18 проговаривать название поделки, ее частей, признаков, сотнесение величин деталей; 3.2.6.19 выполнять лепку на плоскости (рельеф); 3.2.6.20 шлифовать и затирать мелкие трещины. 3.2.6.21 использовать мелкие предметы для создания рисунка на поверхности рамки; 3.2.6.22 ориентироваться в задании по образцу; 3.2.6.23 лепить по показу с опорой на образец; 3.2.6.24 контролировать правильное расположение деталей, соблюдение пропорций, размеров; 3.2.6.25 планировать этапы и последовательность по технологической карте; 3.2.6.26 анализировать изделие по иллюстрации (какие детали есть у игрушки, на что похожи, каким способом соединяются друг с другом); 3.2.6.27 расписывать игрушку по иллюстрации; 3.2.6.28 использовать казахские национальные орнаменты в расписывании изделий; 3.2.6.29 с помощью учителя различать виды народной игрушки; 3.2.6.30 понимать и употреблять в речи технические термины: скатать, сплющить, вытянуть, свить; 3.2.6.31 рассказать о последовательности выполнения изделия
2.7 Работа с текстильными материалами	1.2.7.1 осваивать технику работы "Изонить"; 1.2.7.2 выполнять разные виды работ с ножницами: разрезать, отрезать, вырезать, надрезать; 1.2.7.3 захватывать иглу, вдевать нить в иглу, отмерять длину нити; 1.2.7.4 различать лицевую и изнаночную стороны картона; 1.2.7.5 выделять угол, вершину угла, стороны угла, общую сторону угла; выполнять шов вперед иголка, косой шов; 1.2.7.6 выполнять прямые стежки и заполнять углы в технике "изонить", заполнять несколько углов с одной общей стороной, делать проколы по готовой разметке; 1.2.7.7 выполнять узелок, закреплять нить с помощью скотча; 1.2.7.8 стремиться сочетать цвета; 1.2.7.9 пришивать бисер и пайетки; 1.2.7.10 осваивать технику "Лоскутное шитье"; 1.2.7.11 проговаривать название материалов и инструментов, их применение; 1.2.7.12 соблюдать правила безопасной работы с иглой и ножницами; 1.2.7.13 освоить шов вперед иголка; 1.2.7.14 знать устройство ручной иглы, различать виды игл по длине, толщине, величине ушка, выбирать ручные иглы для работы; 1.2.7.15 различать швейные нитки: толщина, прочность; 1.2.7.16 определять длину рабочей нитки; 1.2.7.17 освоить технику завязывания узелка; 1.2.7.18 различать виды ножниц, назначение, устройство; 1.2.7.19 иметь понятие стежка, длина стежка, петельный шов; 1.2.7.20 познакомиться с материалами, применяемые для изготовления изделий, их названия и свойства; 1.2.7.21 осваивать технологию изготовления мягкой игрушки; 1.2.7.22 осваивать шов "вперед иголка", косой стежок шов "через край", при изготовлении мягкой игрушки; 1.2.7.23 закреплять нить стежками на ткани; 1.2.7.24 осваивать технику тескстильной аппликации; 1.2.7.25 различать лицевую и изнаночную стороны в тканях; 1.2.7.26 осваивать работу с электроутюгом, назначение, история, правила техники безопасности при работе детали утюга; 1.2.7.27 различать разные виды пуговиц и их назначение	2.2.7.1 продолжать работу а технике "Изонить"; 2.2.7.2 различать виды ниток (для вышивки, машинные), их особенности и применение, нити ирис; 2.2.7.3 различать понятия окружность и круг (название, их отличие); 2.2.7.4 учиться считать отверстия, определять направление нити, сочетание цветов; 2.2.7.5 продолжать работу в технике "Лоскутное шитье"; 2.2.7.6 работать ножницами по ткани; 2.2.7.7 иметь простейшие сведения об устройстве швейной машины (рукоятка, лапка, маховое колесо, рычаг подъема лапки, нитепритягиватель, корпус, игла); 2.2.7.7 соблюдать правила техники безопасности при работе на швейной машинке с ручным приводом; 2.2.7.8 соблюдать последовательность заправки верхней и нижней нитей; 2.2.7.9 выполнять прямую строчку на машине с ручным приводом по намеченной линии; 2.2.7.10 выполнять машинные строчки на машине с ручным приводом; 2.2.7.11 выполнять закрепку в начале и конце строчки; 2.2.7.12 соединять лицевой и изнаночной стороны изделия обтачным швом; 2.2.7.13 скалывать и сметывать детали изделий; 2.2.7.14 осваивать различные способы пришивания четырехдырочных пуговиц; 2.2.7.15 располагать детали аппликации на изделие; 2.2.7.16 работать с электроутюгом; 2.2.7.17 знакомиться с происхождением и свойствами натуральных тканей (хлопок, лен, шерсть, шелк); 2.2.7.18 знакомиться с названиями тканей, используемых при изготовлении изделий, их подготовка к работе (стирка, утюжка); 2.2.7.19 выполнять декоративное пришивание пуговиц (не функциональное); 2.2.7.20 пришивать пуговицу в нужное место; 2.2.7.21 продолжать работы по изготовлению мягкой игрушки.	3.2.7.1 продолжать работу в технике "Изонить": сочетать цвета, заполнять окружность по двум хордам, различным по длине и цвету, накладывая короткую хорду на длинную, 3.2.7.2 определять сочетание нитей по цвету; 3.2.7.3. осваивать технику "Спираль" (название, разнообразие форм), заполнять спираль; 3.2.7.4 считать отверстия, определять направление нити; 3.2.7.5 продолжить работу в технике "Лоскутное шитье"; 3.2.7.6 иметь простейшие сведения об устройстве швейной машины (педаль, лапка, маховое колесо, рычаг подъема лапки, нитепритягиватель, корпус, игла); 3.2.7.7 соблюдать правила техники безопасности при работе на швейной машине с электроприводом; 3.2.7.8 соблюдать последовательность заправки верхней и нижней нитей; 3.2.7.9 выполнять на машине с электроприводом стачной, накладной, обтачной швы; 3.2.7.10 скалывать и сметывать детали изделий; 3.2.7.11 осваивать технику машинной закрепки; 3.2.7.12 осваивать машинный стачной шов "взаутюжку" и" вразутюжку"; 3.2.7.13 осваивать приемы втачивания тесьмы-молнии; 3.2.7.14 выполнять обработку срезов "под рамку"; 3.2.7.15 настраивать машину на декоративные строчки, регулятор декоративных строчек; 3.2.7.16 осваивать машинную строчку "зиг-заг"; 3.2.7.17 иметь простейшие сведения о получении ткани из нитей; 3.2.7.18 различать долевые и поперечные нити и срезы ткани, их признаки; 3.2.7.19 знать названия тканей, используемых при изготовлении данных изделий, их подготовка к работе; 3.2.7.20 совершенствовать технику текстильной аппликации; 3.2.7.21 проговаривать название и символическое значение элементов казахского орнамента; 3.2.1.22 применять казахский орнамент для украшения изделий утилитарного назначения, элементов одежды и жилища; 3.2.1.23 определять свойства ткани, применяемой для изготовления орнамента; 3.2.1.24 художественное оформление изделия различными материалами: бисером, пайетками, тесьмой и шнуром; 3.2.1.25 выполнять аппликацию, располагать детали аппликации на ткани, планировать работу; 3.2.1.26 продолжать работы по изготовлению мягкой игрушки

3) "Анализ и оценивание предметов труда":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	1 этап	2 этап	3 этап
3.1 Анализ предметов труда	1.3.1.1 рассказать последовательность изготовления изделия по технологической карте с помощью учителя	2.3.1.1 рассказать о последовательности выполнения задания с помощью учителя; 2.3.1.2 анализировать изделие по технологической карте	3.3.1.1 рассказать по плану о последовательности изготовления изделия; 3.3.1.2 рассказать последовательность выполнения изделия по технологической карте; 3.3.1.3 анализировать изделие по иллюстрации
3.2 Оценивание предмета труда	1.3.2.1 отчитываться с помощью учителя о проделанной работе	2.3.2.1 рассказать о проделанной работе по технологической карте; 2.3.2.2 оценить качество выполненного изделия с помощью учителя	3.3.2.1 самостоятельно оценить качество выполненного изделия; 3.3.2.2 при отчете употреблять в речи технические термины; 3.3.2.3 оценить качество работы одноклассников

46. Содержание Программы не ранжируется по четвертям. Последовательность изучения тем определяется учителем, исходя из психофизических особенностей обучающихся класса. Основное время четвертой четверти посвящается закреплению пройденного в течение года и устранению пробелов в знаниях отдельных обучающихся.


	Приложение 544 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года №115

Сноска. Приказ дополнен приложением 544 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель учебного предмета - коррекция отклонений психофизического развития обучающихся с умеренной умственной отсталостью, подготовка к относительной самостоятельности в жизни и доступной образовательной и трудовой деятельности.

3. Задачи учебного предмета "Адаптивная физическая культура":

1) укрепление здоровья, содействие общему физическому развитию, повышению сопротивляемости организма к неблагоприятным воздействиям внешней среды;

2) обучение основам техники движений, формирование жизненно необходимых умений и навыков;

3) развитие двигательных (кондиционных и координационных) способностей;

4) воспитание потребности и умения самостоятельно заниматься физическими упражнениями, сознательно применять их в целях отдыха, тренировки, повышения работоспособности.

4. Коррекционно-развивающие задачи:

1) коррекция техники основных движений;

2) коррекция и развитие координационных способностей – согласованности движений отдельных звеньев тела при выполнении физических упражнений, ориентировки в пространстве, дифференцировки усилий, времени и пространства, расслабления, быстроты реагирования на изменяющиеся условия, равновесия, ритмичности, точности движений, мышечно-суставного чувства, зрительно-моторной координации;

3) коррекция и развитие физической подготовленности, подвижности в суставах;

4) компенсация утраченных или нарушенных функций, формирование новых видов движений за счет сохранных функций в случае невозможности коррекции;

5) профилактика и коррекция соматических нарушений, дыхательной и сердечно-сосудистой систем, профилактика простудных и инфекционных заболеваний, травматизма и микротравм;

6) коррекция и развитие сенсорных систем – дифференцировка зрительных и слуховых сигналов, развитие зрительной и слуховой памяти, развитие устойчивости к вестибулярным раздражениям, дифференцировка тактильных ощущений и кожно-кинестетических восприятий;

7) коррекция и развитие мыслительной деятельности (операций анализа и синтеза, выявление главной мысли, установление логических и причинно-следственных связей, планирующая функция мышления) через физические упражнения;

8) коррекция и развитие личностных качеств обучающихся, эмоционально-волевой сферы (навыков самоконтроля, усидчивости и выдержки, умение выражать свои чувства через движения);

9) коррекция психических нарушений в процессе двигательной деятельности.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

5. Учителю адаптивной физической культуры следует ознакомиться с медицинской документацией, изучить анамнез, определить уровень и характер двигательных возможностей, вести работу в контакте с врачом, учитывая состояние здоровья обучающегося на каждом уроке.

6. В Программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.

7. Ценностно-ориентированный, деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре Программы.

9. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.

10. Программа ориентирует учителя на развитие активности обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера.

11. Содержание Программы носят рекомендательный характер, педагог имеет право вносить любые изменения в содержание и темп обучения каждого учащегося класса в соответствии с его возможностями и особыми образовательными потребностями.

12. Содержание образовательного процесса по предмету "Адаптивная физическая культура" подчинено индивидуальным образовательным целям и учитывает возможности каждого обучающегося участвовать в коллективной деятельности в классе и школе.

13. В основе подходов к организации учебного процесса лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

14. Планируемые педагогические мероприятия включают в себя не только непосредственную работу с обучающимися, но и преобразование окружающей среды, создание условий, стимулирующих собственную деятельность каждого школьника.

15. Содержание деятельности раскрывается в учебных программах, которые служат учителю ориентиром для составления индивидуальных программ обучения. Для составления индивидуальной программы обучения необходимо наблюдать за обучающимся, подмечать малейшие сигналы, указывающие на его потребности и возможности.

16. Принцип признания права обучающегося развиваться в индивидуальном темпе. Соблюдение этого принципа предполагает постоянное изучение возможностей и поступательного развития обучающегося с целью определения содержания индивидуальной программы его обучения.

17. Принцип самостоятельного выбора педагогом содержания, методов, форм, дидактических средств обучения каждого обучающегося с учетом индивидуальных возможностей и результатов мониторинга образовательных и личностных достижений.

18. Принцип создания соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся. При планировании уроков предусматривается разучивание одних и тех же заданий в различных условиях (двигательной активности, санитарно-гигиенических процедур).

19. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеют место специфические проблемы в развитии речи, общения, которые в каждом конкретном случае компенсируется педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению пониманием речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся.

20. Принцип социализирующей направленности учебно-воспитательного процесса. В связи с неизбежной упрощенностью среды обучения и воспитания, максимально приспособленной к особенностям обучающихся и ограничивающей их взаимодействие со здоровыми сверстниками, требуется специальная работа по введению обучающегося в более сложную социальную среду:

1) поэтапное и планомерное расширение жизненного опыта и социальных контактов обучающихся в доступных для них пределах;

2) формирование толерантной и благосклонной окружающей среды для безболезненного вхождения обучающегося в социум. С этой целью необходима планомерная работа школы с семьей и сообществом.

21. Для обучающихся с умеренной умственной отсталостью не может быть единого образовательного стандарта, так как их возможности в развитии, коррекции и адаптации строго индивидуальны.

22. Обучающиеся с умеренной умственной отсталостью представляют собой разнородную группу. В их обучении наблюдаются различные трудности. Соответственно, для обучения реализация индивидуального и дифференцированного подходов является необходимой как в общем образовательном процессе, так и конкретно при обучении их адаптивной физической культуре.

23. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в индивидуальной программе обучения.

24. Составление индивидуальной программы обучения обучающегося с умеренной умственной отсталостью зависит от его возможностей и потребностей. Критерии оценки определяются в соответствии с онтогенезом основных линий развития и обучения обучающихся.

25. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется только средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ обучения оцениваются в ходе образовательного процесса непосредственно учителем на занятиях.

26. Итоговые достижения обучающихся с умеренной степенью умственной отсталости определяются индивидуальными возможностями обучающегося и тем, что его образование нацелено на максимальное развитие жизненной компетенции.

27. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

28. Для оценивания достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью используется описательная оценка, которая является качественным показателем достижений ученика. Описательная оценка представляет собой своеобразный педагогический отчет, касающийся развития и обучения ребенка в тех сферах, в которых осуществлялся индивидуальный образовательный процесс.

29. Оценка выявленных результатов обучения осуществляется в оценочных показателях, основанных на качественных критериях по итогам выполняемых практических действий:

1) выполняет действие самостоятельно;

2) выполняет действие по инструкции (вербальной или невербальной);

3) выполняет действие по образцу;

4) выполняет действие с частичной физической помощью;

5) выполняет действие со значительной физической помощью;

6) действие не выполняет;

7) узнает объект;

8) не всегда узнает объект;

9) не узнает объект.

30. Выявление представлений, умений и навыков обучающихся в каждой образовательной области создает основу для корректировки и содержания дальнейшей коррекционно-развивающей работы. В случае затруднений в оценке сформированности действий представлений в связи с отсутствием видимых изменений, обусловленных тяжестью имеющихся у обучающегося нарушений, следует оценивать его эмоциональное состояние.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Адаптивная физическая культура"

31. Характерной особенностью обучающихся с умеренной степенью умственной отсталости является наличие у них дефектов психического и физического развития, проблемы со здоровьем. Эти нарушения создавают значительные трудности при овладении программным материалом. Поэтому учитель физкультуры ведет работу в контакте с врачом.

32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Адаптивная физическая культура" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году.

33. Содержание Программы состоит из следующих 3 разделов:

1) раздел 1 "Двигательная деятельность";

2) раздел 2 "Развитие мышления через двигательные навыки";

3) раздел 3 "Формирование навыков безопасного поведения и здорового образа жизни".

34. Раздел "Двигательная деятельность" включает следующие подразделы:

1) развитие основных двигательных навыков;

2) прикладные упражнения, способствующие развитию прикладных умений и навыков;

3) регулирование различных видов нагрузки.

35. Раздел "Развитие мышления через двигательные навыки" включает следующие подразделы:

1) развитие пространственно-временной ориентации;

2) развитие чувства коллективной работы через игры и игровые упражнения;

3) правила использования спортивного инвентаря и оборудования.

36. Раздел "Формирование навыков безопасного поведения и здорового образа жизни" включает следующие подразделы:

1) знание о здоровом образе жизни;

2) правила личной гигиены, профилактика травматизма и оказания доврачебной помощи при занятиях физическими упражнениями;

3) определение и представление возможности для участия в физической деятельности внутри и за пределами школы.

Глава 4. Система целей обучения

37. В Программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе число – раздел, третье число подраздел, четвертое число - показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.2 "5" – класс, "2.1" – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

38. Система целей обучения:

1) "Двигательная деятельность":

таблица 1

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1. Развитие основных двигательных навыков	5.1.1.1 уметь готовиться к уроку физкультуры; 5.1.1.2 выполнять упражнения на формирование правильной осанки. Из стойки у вертикальной плоскости в положении правильной осанки, поочередное поднимание ног, согнутых в коленях. Удержание на голове небольшого круга с сохранением правильной осанки; 5.1.1.3 выполнять с помощью учителя простейших упражнений с правильным дыханием; 5.1.1.4 выполнять с помощью учителя основные циклические движения; 5.1.1.5 выполнять с помощью учителя упражнения на формирование правильной осанки	6.1.1.1 уметь готовиться к уроку физкультуры; 6.1.1.2 выполнять упражнения на осанку. Стоя у вертикальной плоскости в положении правильной осанки, приседания на носках с прямой спиной. Ходьба с правильной осанкой с грузом на голове; 6.1.1.3 выполнять дыхательные упражнения (дыхание в положении лежа, грудное и брюшное дыхание); 6.1.1.4 выполнять по словесной инструкции учителя основные циклические движения; 6.1.1.5 выполнять по словесной инструкции учителя упражнения на формирование правильной осанки	7.1.1.1 выполнять самостоятельно подготовку к уроку физкультуры; 7.1.1.2 выполнять упражнения для формирования правильной осанки. Ходьба с руками за спиной, приподнятой головой. Принятие правильной осанки по инструкции учителя; 7.1.1.3 выполнять дыхательные упражнения. (дозированное дыхание при ходьбе и беге по подражанию и команде); 7.1.1.4 выполнять самостоятельно основные циклические движения; 7.1.1.5 выполнять самостоятельно упражнения на формирование правильной осанки	8.1.1.1 выполнять самостоятельно подготовку к уроку физкультуры; 8.1.1.2 выполнять упражнения на осанку. Повторение и закрепление упражнений, данных в программе предыдущих классов; 8.1.1.3 выполнять дыхательные упражнения (глубокое дыхание при выполнении упражнений (по показу); 8.1.1.4 выполнять самостоятельно основные циклические движения; 8.1.1.5 выполнять самостоятельно упражнения на формирование правильной осанки	9.1.1.1 уверенно готовиться к уроку физкультуры; 9.1.1.2 выполнять упражнения на осанку. Лазание по гимнастической скамейке, руки на поясе, ноги прямые, сгибание и разгибание стоп. Лазание по гимнастической стенке вверх, вниз, переход с одного пролета на другой; 9.1.1.3 выполнять дыхательные упражнения. Уметь регулировать дыхания при переносе груза в упражнении с преодолением препятствий, сопротивления. Обучение правильному дыханию при выполнении упражнений скоростно- силового характера; 9.1.1.4 уверенно владеть навыками основных циклических движений; 9.1.1.5 уверенно владеть навыками выполнения упражнений на формирование правильной осанки
1.2 Прикладные упражнения, способствующие развитию прикладных умений и навыков	5.1.2.1 выполнять построения, перестроения: размыкание на вытянутые руки вперед по команде учителя. Повороты направо, налево с указанием направления учителем. Равнение по носкам в шеренге. Выполнение команд: "Становись!", "Разойдись!", "Равняйсь!", "Смирно!"; 5.1.2.2 выполнять ходьбу и бег: ходьба, начиная с левой ноги, с носка. Бег парами наперегонки, в медленном темпе с соблюдением строя; 5.1.2.3 выполнять с помощью учителя прыжки на одной ноге с продвижением вперед, в длину с шага, в высоту с шага, в глубину с высоты 50 см. с поворотом на 45 градусов, через гимнастическую скамейку. Прыжок боком через гимнастическую скамейку с опорой на руки; 5.1.2.4 выполнять с помощью учителя броски, ловлю, передачу предметов, переноску груза; 5.1.2.5 выполнять лазание по наклонной гимнастической скамейке на четвереньках с переходом на гимнастическую стенку (скамейка висит на 3-4 рейке, ноги ставить на первую рейку). Подлезание под препятствие высотой 40-50 см, ограниченное с боков	6.1.2.1 выполнять по словесной инструкции учителя построения, перестроения: размыкание на вытянутые руки в стороны. Поворот кругом с показом направления учителем. Выполнение команд: "Равняйсь!", "Смирно!", "Вольно!"; 6.1.2.2 выполнять по словесной инструкции учителя ходьбу и бег в разном темпе (быстро, медленно). медленном темпе с сохранением интервала. Бег на скорость с высокого старта по команде учителя; 6.1.2.3 выполнять прыжки в глубину. Прыжки в длину с 2-3 шагов. Прыжок в высоту "согнув ноги" с 2-3 шагов. Прыжок в длину толчком одной ноги с приземлением на 2 через "ров"; 6.1.2.4 выполнять по словесной инструкции учителя основные движения с правильным удерживанием малого мяча, перекладыванием его из рук в руки. Броски большого и малого мяча вверх и ловля его после отскока; 6.1.2.5 выполнять лазание по гимнастической скамейке вверх, вниз, в сторону ранее изученными способами. Подлезание под препятствие с предметом. Перелезание через препятствие высотой до 1 метра. Вис на рейке гимнастической стенки на руках до 1- 2 сек	7.1.2.1 закрепление ранее пройденных строевых приемов. Расчет по порядку; 7.1.2.2 выполнять ходьбу с изменением длины шага (большими, маленькими шагами). Чередование ходьбы и бега. Эстафеты с бегом (парами); 7.1.2.3 выполнять прыжки в длину, с разбега (место толчка не обозначено), прыжок в высоту с разбега, прыжки в глубину. Прыжок в длину толчком двух ног с обозначенного места; 7.1.2.4 выполнять броски мяча друг другу от плеча. Удары мяча об пол поочередно правой и левой рукой. Броски мяча на дальность. Подбрасывание и ловля мячей двумя руками и одной рукой; 7.1.2.5 выполнять сочетание переползания по гимнастической скамейке на четвереньках с лазанием по гимнастической стенке. Сочетание перелезания через препятствия с подлезанием. Перешагивание через препятствия различной высоты	8.1.2.1 выполнять построения, перестроения: Построение в шеренгу, в колону, в круг в разных частях зала по инструкции учителя. Перестроение из шеренги в колону, в круг по инструкции учителя; 8.1.2.2 выполнять ходьбу и бег с преодолением простейших препятствий. Начало ходьбы, бега и остановка по инструкции учителя. Смена направлений в ходьбе, беге по конкретным ориентирам и инструкции учителя; 8.1.2.3 выполнять прыжок в высоту с разбега способом "согнув ноги", прыжки в длину с разбега с толчком в обозначенном месте, прыжок в глубину с высоты 50-60 см, в обозначенное место, прыжок в длину с места, толчком двух ног в обозначенное место; 8.1.2.4 выполнять броски, ловля, передачу предметов, переноску груза. Удары мяча об пол одной, двумя руками с продвижением. Метание мяча в цель с шага. Броски мяча на дальность; 8.1.2.5 преодоление 3-4-х различных препятствий. Лазание по горизонтальной гимнастической скамейке с переходом на гимнастическую стенку, лазание по гимнастической стенке до 5-ой рейки. Движение в сторону приставными шагами с переходом на соседний пролет гимнастической стенки, спуск вниз. Подлезание под препятствие, ограниченное с боков	9.1.2.1 уверенно выполнять построения, перестроения: построение в две шеренги. Ходьба в различном темпе, направлении. Повороты в движении направо, налево; 9.1.2.2 уверенно выполнять ходьбу и бег в различном темпе, направлении. Повороты в движении направо, налево; 9.1.2.3 выполнять прыжок "согнув ноги" через козла, коня, в ширину (все учащиеся). Совершенствование всех видов ранее изученных прыжков; 9.1.2.4 выполнять броски набивного мяча (вес до 1 кг) друг другу одной рукой от правого и левого плеча. Передача набивного мяча из одной руки в другую сзади туловища и между ног. Катание набивного мяча ногой с продвижением прыжками на другой; 9.1.2.5 выполнять перелезание через последовательно расположенные препятствия различными способами с включением бега, прыжков, равновесия. Преодоление препятствий с перелезанием через них, подлезанием (в эстафетах)
1.3 Регулирование различных видов нагрузки	5.1.3.1 с помощью учителя преодолевать возможные трудности, возникающие при выполнении простых движений	6.1.3.1 с помощью и самостоятельно преодолевать возможные трудности, возникающие при выполнении простых физических упражнений	7.1.3.1 укреплять умения преодоления трудностей при выполнении простых и измененных физических упражнений	8.1.3.1 совершенствовать навыки и умения преодоления трудностей на различных этапах обучения двигательной активности	9.1.3.1 с помощью учителя преодолевать возможные трудности, возникающие при выполнении простых движений

2) "Развитие мышления через двигательные навыки":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1. Развитие пространственно-временной ориентации	5.2.1.1 выполнять с помощью учителя упражнения для развития пространственно-временной ориентировки и точности движения: прыжок в длину с места толчком двух ног в начерченный ориентир; 5.2.1.2 выполнять с помощью учителя упражнения на сгибание и разгибание туловища до определенной высоты по ориентирам (стоя, лежа) с контролем зрения и воспроизведение упражнений с закрытыми глазами; 5.2.1.3 выполнять упражнения на равновесие. Ходьба по гимнастической скамейке с предметом (мяч, палка, флажки, обруч). Поворот кругом переступанием на гимнастической скамейке. Расхождение вдвоем при встрече на половой доске, в коридоре 20 - 30 см.	6.2.1.1 выполнять по словесной инструкции учителя упражнения для развития пространственно-временной ориентировки и точности движения: прыжок в длину с места толчком двух ног в начерченный ориентир; 6.2.1.2 выполнять по словесной инструкции учителя упражнения на сгибание и разгибание туловища до определенной высоты по ориентирам (стоя, лежа) с контролем зрения и воспроизведение упражнений с закрытыми глазами; 6.2.1.3 выполнять упражнения на равновесие. Ходьба по гимнастической скамейке с перешагиванием через предмет высотой 10-15 см. Расхождение вдвоем на гимнастической скамейке. Ходьба по гимнастической скамейке с опусканием на одно колено.	7.2.1.1 выполнять по словесной инструкции учителя упражнения для развития пространственно-временной ориентировки и точности движения: прыжок в длину с места толчком двух ног в начерченный ориентир; 7.2.1.2 выполнять по словесной инструкции учителя упражнения на сгибание и разгибание туловища до определенной высоты по ориентирам (стоя, лежа) с контролем зрения и воспроизведение упражнений с закрытыми глазами; 7.2.1.3 выполнять упражнения на равновесие. Ходьба по гимнастической скамейке с собиранием предметов с пола с наклоном в приседе. Ходьба по наклонной гимнастической скамейке. Расхождение вдвоем на гимнастической скамейке (с помощью учителя). Равновесие на одной ноге.	8.2.1.1 выполнять самостоятельно упражнения для развития пространственно-временной ориентировки и точности движения: прыжок в длину с места толчком двух ног в начерченный ориентир; 8.2.1.2 выполнять самостоятельно упражнения на сгибание и разгибание туловища до определенной высоты по ориентирам (стоя, лежа) с контролем зрения и воспроизведение упражнений с закрытыми глазами; 8.1.1.3 выполнять упражнения на равновесие. Ходьба по рейке, гимнастической скамейке с помощью учителя. Ходьба по гимнастической скамейке группами. Равновесие на одной ноге (на скамейке).	9.2.1.1 уверенно выполнять упражнения для развития пространственно-временной ориентировки и точности движения: прыжок в длину с места толчком двух ног в начерченный ориентир; 9.2.1.2 уверенно выполнять упражнения на сгибание и разгибание туловища до определенной высоты по ориентирам (стоя, лежа) с контролем зрения и воспроизведение упражнений с закрытыми глазами; 9.2.1.3 выполнять упражнения на равновесие. Ходьба на носках приставными шагами, с поворотом, с различными движениями рук. Ходьба по гимнастической скамейке с доставанием с пола гимнастических палок, мячей, сохраняя равновесие. Расхождение вдвоем при встрече с предметами в руках
2.2 Развитие чувства коллективной работы через игры и игровые упражнения	5.2.2.1 выполнять правила в подвижных играх и любой спортивной игре под руководством учителя; 5.2.2.2 уважительно относиться к товарищам во время игр, не проявлять негативного и агрессивного отношения после проигрыша, уметь радоваться за победы других, поздравлять с победой	6.2.2.1 выполнять по словесной инструкции учителя правила в подвижных играх и любой спортивной игре; 6.2.2.2 уметь уважительно относиться к товарищам во время игр, не проявлять негативного, агрессивного отношения после проигрыша, уметь радоваться за победы других, поздравлять с победой	7.2.2.1 выполнять по словесной инструкции учителя правила в подвижных играх и любой спортивной игре; 7.2.2.2 уметь уважительно относиться к товарищам во время игр, не проявлять негативного и агрессивного отношения после проигрыша, уметь радоваться за победы других, поздравлять с победой	8.1.2.1 выполнять целенаправленно действия под руководством учителя в подвижных и спортивных играх; 8.2.2.2 уметь уважительно относиться к товарищам во время игр, не проявлять негативного и агрессивного отношения после проигрыша, уметь радоваться за победы других, поздравлять с победой	9.2.2.1 уверенно выполнять целенаправленно действия под руководством учителя в подвижных и спортивных играх; 9.2.2.2 уметь уважительно относиться к товарищам во время игр не проявлять негативного и агрессивного отношения после проигрыша, уметь радоваться за победы других, поздравлять с победой
2.3 Правила использования спортивного инвентаря и оборудования	5.2.3.1 выполнять переноску различных грузов и уметь коллективно действовать при переноске тяжелых вещей (Переноска гимнастического мата (4 человека) на руках, гимнастического коня (4 человека) тягой и толканием)	6.2.3.1 выполнять по словесной инструкции переноску различных грузов и уметь коллективно действовать при переноске тяжелых вещей (Переноска гимнастической скамейки – 2 человека, мата –4 человека, коня –6 человек – на руках. Переноска различных предметов разными способами: на руках, волоком, катанием, толканием)	7.2.3.1 выполнять переноску различных грузов и уметь коллективно действовать при переноске тяжелых вещей. Выбор рационального способа для перемещения различных предметов с одного места на другое	8.2.3.1 выполнять переноску различных грузов и уметь коллективно действовать при переноске тяжелых вещей. Выбор рационального способа для перемещения различных предметов с одного места на другое (Переноска гимнастического мата, коня тягой, толканием)	9.2.3.1 уверенно выполнять переноску различных грузов и уметь коллективно действовать при переноске тяжелых вещей. Переноска нескольких снарядов по группам (на время). Техника безопасности при переноске снарядов

3) "Формирование навыков безопасного поведения и здорового образа жизни":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1. Знание о здоровом образе жизни.	5.3.1.1 иметь представление об основах здорового образа жизни и основах безопасности жизнедеятельности; 5.3.1.2 уметь сообщать доступными способами о болезненных ощущениях или чувстве дискомфорта во время физической нагрузки	6.3.1.1 иметь представление об основах здорового образа жизни и основах безопасности жизнедеятельности; 6.3.1.2 уметь сообщать доступными способами о болезненных ощущениях или чувстве дискомфорта во время физической нагрузки	7.3.1.1 иметь представление об основах здорового образа жизни и основах безопасности жизнедеятельности, а также об элементах самоконтроля за состоянием своего здоровья; 7.3.1.2 уметь сообщать доступными способами о болезненных ощущениях или чувстве дискомфорта во время физической нагрузки	8.3.1.1 иметь представление об основах здорового образа жизни и основах безопасности жизнедеятельности, а также об элементах самоконтроля за состоянием своего здоровья; .3.1.2 уметь сообщать доступными способами о болезненных ощущениях или чувстве дискомфорта во время физической нагрузки	9.3.1.1 уметь рассказать об основах здорового образа жизни и основах безопасности жизнедеятельности, а также об элементах самоконтроля за состоянием своего здоровья; 9.3.1.2 уметь сообщать доступными способами о болезненных ощущениях или чувстве дискомфорта во время физической нагрузки
3.2 Правила личной гигиены, профилактика травматизма и оказания доврачебной помощи при занятиях физическими упражнениями	5.3.2.1 выполнять правила поведения в физкультурном зале; 5.3.2.2 иметь представление об оказании первой помощи при травмах и несчастных случаях; 5.3.2.3 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями	6.3.2.1 соблюдать правила поведения на занятии; 6.3.2.2 иметь представление об оказании первой помощи при травмах и несчастных случаях; 6.3.2.3 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениям	7.3.2.1 соблюдать правила поведения и передвижения в физкультурном зале; 7.3.2.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях; 7.3.2.3 иметь представление о безопасном поведении во время занятий физическими упражнениями	8.3.2.1 соблюдать правила поведения и передвижения в физкультурном зале; 8.3.2.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях; 8.3.2.3 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями	9.3.2.1 соблюдать правила поведения и передвижения в физкультурном зале; 9.3.3.2 уметь оказывать первую помощь при травмах и несчастных случаях; 9.3.2.3 иметь навыки безопасного поведения и предупреждения травматизма во время занятий физическими упражнениями
3.3 Определение и представление возможности для участия в физической деятельности внутри и за пределами школы	5.3.3.1 иметь элементарные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"; 5.3.3.2 иметь представление о значении прогулки на свежем воздухе	6.3.3.1 иметь расширенные представления о понятиях "физическая культура", "режим дня"; 6.3.3.2 иметь представление о значении утренней зарядки, физкультминуток , уроков физической культуры, закаливания	7.3.3.1 планировать и включать в режим дня зарядку; 7.3.3.2 участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе	8.3.3.1 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки и других двигательных мероприятий в режиме дня; 8.3.3.2 планировать и участвовать в физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня, во время подвижных игр в помещении и на открытом воздухе	9.3.3.1 соблюдать режим дня с учетом своей учебной и внешкольной деятельности; 9.3.3.2 иметь навыки и умения по организации и проведению утренней зарядки, физкультурно-оздоровительных мероприятий в течение учебного дня воздухе

39. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает с учетом возможностей обучающихся класса.


	Приложение 545 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года №115

Сноска. Приказ дополнен приложением 545 в соответствии с приказом Министра образования и науки РК от 20.09.2018 № 469 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Типовая учебная программа по предмету "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа по предмету "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" для обучающихся с умеренной умственной отсталостью 5-9 классов по обновленному содержанию (далее – Программа) разработана в соответствии с подпунктом 6) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании".

2. Цель предмета "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" - создание оптимальных условий для восприятия умственно отсталыми обучающимися объектов окружающей действительности в совокупности сенсорных свойств, стимуляции психического развития, формирования целенаправленных произвольных действий с различными предметами и материалами.

3. Задачи предмета "Развитие психомоторики и сенсорных процессов":

1) обогащать чувственный опыт через целенаправленное систематическое воздействие на различные анализаторы;

2) развивать зрительное, слуховое, тактильное, кинестетическое восприятия;

3) формировать пространственно-временную ориентацию;

4) развивать моторные навыки.

Глава 2. Педагогические подходы к организации учебного процесса

4. В результате целенаправленной деятельности на занятиях по развитию психомоторики и сенсорных процессов обучающиеся учатся:

1) ориентироваться на сенсорные эталоны;

2) узнавать предметы по заданным признакам;

3) сравнивать предметы по внешним признакам;

4) классифицировать предметы по форме, величине, цвету, функциональному назначению;

5) составлять сериационные ряды предметов и их изображений по разным признакам;

6) практически выделять признаки и свойства объектов и явлений;

7) различать противоположно направленные действия и явления;

8) определять временные рамки своей деятельности;

9) определять последовательность событий;

10) ориентироваться в пространстве;

11) целенаправленно выполнять действия по инструкции;

12) самопроизвольно согласовывать свои движения и действия;

13) опосредовать свою деятельность речью.

5. В Программе сформулирована предполагаемая система целей коррекционной работы, служащие ориентировочной основой при создании индивидуальных программ для обучающихся с умеренной умственной отсталостью. Содержание Программы носит рекомендательный характер, педагог имеет право вносить изменения в содержание работы с обучающимся в соответствии с его возможностями и потребностями.

6. Развитие психомоторики и сенсорных процессов осуществляется через интеграцию с учебными и коррекционными предметами: "Мир вокруг", "Культура поведения", "Коррекция недостатков развития речи", "Коррекционная ритмика", "Индивидуальные и групповые занятия активно-двигательного характера".

7. В основе подходов к организации учебного процесса лежит педагогическая концепция "нормализации", принятая во всем мире в качестве основополагающей идеи организации жизни лиц с выраженной умственной отсталостью. Согласно этой концепции обучающийся является основой и единственной точкой отсчета при проектировании всей системы коррекционно-педагогических мероприятий.

8. На основе концепции "нормализации" сформулированы принципы организации процесса обучения и воспитания обучающегося с умеренной умственной отсталостью:

3) создание соответствующей школьной среды для формирования практической деятельности и социальных навыков у обучающихся. Помещения для организации занятий с учащимися преобразовываются в пространство, отражающее различные жизненные ситуации. Предметная среда периодически меняться вслед за изменением потребностей обучающихся. Формирование умений и навыков осуществляется в ситуации максимально приближенной к той, в которой эти навыки используются;

5) развитие мышления, языка и коммуникации, как средств социализации. У обучающихся с умеренной умственной отсталостью имеются специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами. Выстраивается последовательная работа по расширению понимания речи, формированию вербальных и невербальных средств общения, развитию наглядно-действенного мышления обучающихся. Педагог дозирует и использует доступное пониманию обучающегося речевое сопровождение деятельности;

6) социализирующая направленности учебно-воспитательного процесса: введение обучающихся в сложную социальную среду за пределами школы (поездки в общественном транспорте, посещение магазинов, аптеки, почты, поликлиники, музеев, театров, кафе).

9. Процесс обучения жестко не регламентирован не только содержательно, но и с точки зрения организационных форм.

10. В качестве основных видов деятельности, в которых проявляется активность и развитие самостоятельности обучающихся на уроках используется:

1) наблюдение явлений живой и неживой природы и явлений социальной жизни;

2) предметно-практическую деятельность;

3) деловые игры;

4) хозяйственно-трудовую деятельность учащихся;

5) социально-бытовую деятельность;

6) коммуникацию с обучающимися и взрослыми ближайшего окружения (микросоциума);

7) учебную деятельность (в соответствии с возможностями обучающихся).

11. Учебно-воспитательный процесс строится в предметной деятельности на протяжении всего периода обучения обучающихся с умеренной умственной отсталостью.

12. Коррекционные занятия по "Развитию психомоторики и сенсорных процессов" призваны создать основу для максимально возможной самостоятельности и активности в учебных и бытовых ситуациях.

13. Содержание конкретной индивидуальной коррекционной работы с обучающимся определяется по результатам обследования особенностей его психофизического состояния.

14. В процессе обследования выявляется не только достигнутый уровень развития, но и зона ближайшего развития. Одновременно оценивается уровень овладения компонентами деятельности: мотивационно-ориентировочным, операциональным, контрольно-оценочным.

15. Результаты обследования являются определяющими при формировании подгрупп для проведения коррекционных занятий.

16. Коррекционная работа в рамках предмета "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" пронизывает весь процесс работы с обучающимися на каждом году обучения.

17. Отправным моментом для оценивания достижений обучающегося с умеренной умственной отсталостью являются задачи, сформулированные в индивидуальной программе коррекционной работы.

18. Оценивание достижений обучающихся с умеренной умственной отсталостью осуществляется средствами внутренней оценки. Результаты реализации индивидуальных программ коррекционной работы оцениваются в ходе образовательного процесса учителем на занятиях.

19. Следуя принципу специальной педагогики – "единство диагностики и коррекционно-развивающей работы", на основе которого строится весь педагогический процесс с умственно отсталыми обучающимися, педагоги систематически осуществляют контролирующие оценочные действия.

20. Оценочными действиями являются наблюдения за активностью обучающимися, изучение продуктов их деятельности, устных ответов в сопоставлении с индивидуальными задачами коррекционной работы.

21. Текущая оценка достижений и развития обучающихся осуществляется ежедневными наблюдениями за их работой на занятиях. Промежуточная оценка осуществляется по завершении первого полугодия. Итоговая оценка достижений осуществляется по окончании учебного года. Оценочные суждения об успешности формирования умений и навыков в соответствии с индивидуальной программой коррекционной работы фиксируются в индивидуальной программе.

Глава 3. Организация содержания учебного предмета "Развитие психомоторики и сенсорных процессов"

22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

23. Для реализации коррекционного курса необходимо специальное материально-техническое оснащение, включающее оборудованную сенсорную комнату, сухой (шариковый) бассейн, игрушки и предметы со световыми, звуковыми эффектами, образцы материалов, различных по фактуре, вязкости, температуре, плотности, сенсорные панели.

24. Для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы в классе предусматривается легко передвигаемая мебель. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.

25. Содержание учебной программы по учебному предмету "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

26. Содержание предмета "Развитие психомоторики и сенсорных процессов" включает 3 раздела:

1) раздел 1 "Развитие сенсорных процессов и пространственно-временной ориентировки";

2) раздел 2 "Развитие двигательной сферы";

3) раздел 3 "Развитие интеллектуальной сферы".

27. Раздел "Развитие сенсорных процессов и пространственно-временной ориентировки" включает следующие подразделы:

1) развитие слухового восприятия;

2) развитие зрительного восприятия;

3) развитие пространственной ориентировки;

4) развитие временной ориентировки;

5) развитие тактильно-двигательного восприятия;

6) развитие вкусового и обонятельного восприятия.

28. Раздел "Развитие двигательной сферы" включает следующие подразделы:

1) развитие мелкой моторики;

2) развитие мимики и пантомимики.

29. Раздел "Развитие интеллектуальной сферы" включает следующие подразделы:

1) развитие памяти;

2) развитие речи и мышления;

3) развитие воображения;

4) развитие внимания.

30. Допускается перераспределение целей обучения между классами в зависимости от индивидуального уровня психофизического развития обучающегося с умеренной умственной отсталостью.

Глава 4. Система целей обучения

31. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

32. Ожидаемые результаты по целям обучения:

1) "Развитие сенсорных процессов":

таблица 1

Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Развитие слухового восприятия	5.1.1.1 внимательно при слушиваться к речи окружающих; 5.1.1.2 определять локализацию источника звучания 5.1.1.3 различать голоса знакомых людей (родители, близкие, друзья); 5.1.1.4 различать голоса животных; 5.1.1.5 различать звукоподражания и соотносить с объектом (игрушкой, картинкой); 5.1.1.6 различать на слух силу звучания (тихо-громко); 5.1.1.7 реагировать на начало и конец звучания музыкальных игрушек; 5.1.1.8 эмоционально реагировать на шумы: защищаться от громкого и неприятного шума руками, на приятные звуки, отвечать радостной мимикой, слуховым сосредоточением	6.1.1.1 внимательно слушать речь окружающих, принимать позу прислушивания; 6.1.1.2 эмоционально различать характер мелодии (веселая, грустная); 6.1.1.3 подражать звукам окружающей среды; 6.1.1.4 различать на слух высоту звучания 6.1.1.5 различать на слух темп звучания; 6.1.1.6 различать длительность звучания (долго-кратко); 6.1.1.7 различать простые ритмы, воспроизводить игрой на звучащих игрушках с произнесением слогов, отхлопыванием, отстукиванием; 6.1.1.8 эмоционально реагировать на шумы: защищаться от громкого и неприятного шума руками, на приятные звуки, отвечать радостной мимикой, слуховым сосредоточением, движениями	7.1.1.1 внимательно слушать речь окружающих, принимать позу прислушивания, смотреть на глаза и рот говорящего; 7.1.1.2 различать на слух и воспроизводить количество звучаний; 7.1.1.3 выделять звук из слова; 7.1.1.4 эмоционально реагировать на шумы 7.1.1.5 различать и вопроизводить сложные ритмы, воспроизводить игрой на звучащих игрушках с произнесением слогов, отхлопыванием, отстукиванием; 7.1.1.6 узнавать знакомые песни по отрывку, мелодии; 7.1.1.7 различать социально значимые бытовые, городские шумы	8.1.1.1 внимательно слушать речь окружающих, принимать позу прислушивания, смотреть на глаза и рот говорящего; 8.1.1.2 различать и воспроизводить количество звучаний; 8.1.1.3 различать на слух разговор и пение; 8.1.1.4 различать разные по характеру звуки и шумы; 8.1.1.5 эмоционально реагировать на шумы; 8.1.1.6 различать шепотную речь (слова и фразы); 8.1.1.7 узнавать знакомые песни по отрывку, мелодии; 8.1.1.8 различать социально значимые бытовые, городские шумы	9.1.1.1 воспринимать на слух новую информацию в различных ситуациях общения; 9.1.1.2 различать слова и слоги, сходные по звуковому составу; 9.1.1.3 определять последовательность звуков в слове; 9.1.1.4 подбирать слова на заданный звук; 9.1.1.5 различать музыкальные жанры (вальс, полька, марш); 9.1.1.6 узнавать голоса знакомых персонажей фильмов/мультфильмов, певцов; 9.1.1.7 различать звучания музыкальных инструментов; 9.1.1.8 различать шепотную речь (слова и фразы), отвечать шепотом; 9.1.1.9 различать социально значимые бытовые, городские шумы
1.2 Развитие зрительного восприятия	5.1.2.1 применять поисковые способы ориентировки: целенаправленное наблюдение; 5.1.2.2 соотносить предметы с его изображением; 5.1.2.3 подбирать пары к картинкам 5.1.2.4 составлять картинку из 3-4 частей; 5.1.2.5 конструировать из кубиков и плоских геометрических форм по образцу; 5.1.2.6 узнавать скрытые объекты и изображения по части, элементу; 5.1.2.7 различать плоскостные и объемные геометрические формы, выделять детали, признаки; 5.1.2.8 различать основные цвета; 5.1.2.9 различать градации величины; 5.1.2.10 фиксировать взгляд на лице человека; 5.1.2.11 конструировать из счетных палочек по образцу; 5.1.2.12 конструировать из геометрических форм по образцу; 5.1.2.13 прослеживать взглядом за движущимся близко или удаленно предметом (по горизонтали, по вертикали, по кругу, вперед/назад); 5.1.2.14 раскрашивать предметные картинки	6.1.2.1 применять поисковые способы ориентировки: планомерное наблюдение целенаправленно; 6.1.2.2 составлять предметные картинки из 5-6 частей; 6.1.2.3 различать основные цвета и их оттенки; 6.1.2.4 различать объемные и плоские геометрические формы; 6.1.2.5 различать градации и характеристики величины; 6.1.2.6 дописывать недостающие элементы в букве; 6.1.2.7 конструировать из счетных палочек по образцу; 6.1.2.8 сравнивать предметы, изображения, находить различия и сходства, 6.1.2.9 находить сходство и различия в предметах и на картинках; 6.1.2.10 объединять предметы по заданному признаку; 6.1.2.11 узнавать реальные предметы в их заместителях; 6.1.2.12 различать параметры величины в процессе игр и упражнений с предметами, плоскими фигурами; 6.1.2.13 составлять сюжетные картинки по образцу; 6.1.2.14 раскрашивать предметные и сюжетные картинки	7.1.2.1 применять поисковые способы ориентировки: планомерное наблюдение; 7.1.2.2 конструировать из счетных палочек по образца, словесной инструкции; 7.1.2.3 составлять предметные картинки из 7-8 частей; 7.1.2.4 дописывать недостающие элементы в букве; 7.1.2.5 узнавать буквы, цифры, предметы в контурных изображениях; 7.1.2.6 моделировать фигуры из деталей; 7.1.2.7 выделять признаки и описывать предметы, живые объекты, пейзажи; 7.1.2.8 конструировать из счетных палочек по словесной инструкции; 7.1.2.9 дорисовывать изображение, соблюдая ось симметрии; 7.1.2.10 узнавать заданную букву в ряду букв, изображенных разным шрифтом; 7.1.2.11 копировать последовательность ряда (буквы, цифры, формы, цвета); 7.1.2.12 конструировать буквы и цифры из деталей (палочки, пластилин, в воздухе); 7.1.2.13 составлять сюжетные картинки без образца	8.1.2.1 целенаправленно рассматривать предметы (зрительно обследовать); 8.1.2.2 находить особенности, различия и сходства людей, животных; 8.1.2.3 различать геометрические объемные и плоские формы; 8.1.2.4 чередовать цвета при раскладывании предметов в аппликации и конструировании; 8.1.2.5 использовать цвета в качестве сигнала к действию; 8.1.2.6 находить в заданном окружении предметов, похожих на геометрические фигуры; 8.1.2.7 узнавать предметы на стилизованных изображениях: контурных, штриховых, пунктирных; 8.1.2.8 узнавать буквы, цифры, предметы в наложенных изображениях; 8.1.2.9 составлять серию сюжетных картинок по образцу	9.1.2.1 ранжировать предметы по нескольким параметрам величины: длина, ширина (сериация); 9.1.2.2 читать с губ (звуки, слоги, слова и фразы); 9.1.2.3 различать наложенные или зашумленные изображения; 9.1.2.4 копирование сложных фигур; 9.1.2.5 рисовать сложные орнаменты по образцу; 9.1.2.6 измерять длину в мм, см, дм, м; 9.1.2.7 находить различия и сходства людей, животных, объектов окружающей действительности; 9.1.2.8 узнавать зашумленные изображения; 9.1.2.9 составлять серию сюжетных картинок по плану, без опоры; 9.1.2.10 составлять серию сюжетных картинок по знакомому произведению, мультфильму; 9.1.2.11 находить отсроченно отличия в 2-х сюжетных картинках; 9.1.2.12 идентифицировать и описывать знакомых и незнакомых людей на рисунке, фотографии
1.3 Развитие пространственной ориентировки.	5.1.3.1 ориентироваться в схеме собственного тела; 5.1.3.2 различать правую и левую сторону в схеме собственного тела; 5.1.3.3 ориентироваться на листе бумаги (центр, посередине, верх, низ, слева, справа); 5.1.3.4 различать отдаленность расположения объектов (тут-там, далеко–дальше, близко-ближе); 5.1.3.5 различать взаиморасположение объектов; 5.1.3.6 конструировать по образцу, замыслу; 5.1.3.7 двигаться в заданном направлении в пространстве по подражанию (вперед, назад); 5.1.3.8 сохранять правильную позу, походку во время обследования объектов и предметов, передвижения в знакомом и незнакомом пространстве; 5.1.3.9 ориентироваться в малом замкнутом пространстве: в классе, в спальни, в туалете, в раздевалке, в учебных кабинетах; 5.1.3.10 ориентироваться в помещении школы с помощью педагога и самостоятельно; 5.1.3.11 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов; 5.1.3.12 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера	6.1.3.1 ориентироваться в расположении предметов относительно собственного тела; 6.1.3.2 проводить линии по образцу в определенном направлении; 6.1.3.3 различать правую и левую сторону в схеме собственного тела, на других людях, объектах; 6.1.3.4 раскладывать плоскостные и объемные предметы в вертикальном и горизонтальном направлении по образцу; 6.1.3.5 конструировать по образцу, замыслу; 6.1.3.6 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов; 6.1.3.7 ориентироваться в большом пространстве: в здании столовой, актовом, спортивном и тренажерном зале, на этажах и в коридорах; 6.1.3.8 ориентироваться на пришкольном участке: территории участка, детской и спортивных площадках; 6.1.3.9 составлять фигуры из тримино; 6.1.3.10 ориентироваться на листе бумаги (центр, посередине, верх, низ, слева, справа, угол, левые углы, верхний правый угол); 6.1.3.11 сохранять правильную позу, походку во время обследования объектов и предметов, передвижения в знакомом и незнакомом пространстве; 6.1.3.12 ориентироваться на пришкольном участке: территории участка, детской и спортивных площадках; 6.1.3.13 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера	7.1.3.1 анализировать расположение частей тела ориентироваться в теле человека, стоящего напротив; 7.1.3.2 определять свое место по отношению к соседу (слева-справа, сзади-спереди); 7.1.3.3 определять на картинках, какой рукой действует персонаж, с какой стороны он стоит; 7.1.3.4 зеркально воспроизводить движения; 7.1.3.5 конструировать по образцу, схеме; 7.1.3.6 чертить параллельные прямые на заданном расстоянии друг от друга; 7.1.3.7 ориентироваться на прилегающих к школе улицах: расположение улиц относительно сторон света, определение и анализ перекрестков (пересечение улиц); 7.1.3.8 ориентироваться в местах общественного назначения: магазин, аптека, почта, поликлиника; 7.1.3.9 ориентироваться на прилегающих к школе улицах: определение и анализ перекрестков (пересечение улиц); 7.1.3.10 сохранять правильную позу, походку во время обследования объектов и предметов, передвижения в знакомом и незнакомом пространстве; 7.1.3.11 воспроизводить пространственные отношения по словесной инструкции употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов; 7.1.3.12 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера	8.1.3.1 определять сходство и различие между объектами по признаку их пространственного расположения; 8.1.3.2 копировать изображения (отсроченно); 8.1.3.3 сохранять правильную позу, походку во время обследования объектов и предметов, передвижения в знакомом и незнакомом пространстве; 8.1.3.4 ориентироваться в общественном транспорте: в автобусе, в троллейбусе, в трамваи, в метро; 8.1.3.5 ориентироваться в местах общественного назначения: театр, цирк, социальные службы; 8.1.3.6 составлять фигуры из домино; 8.1.3.7 узнавать объекты, находящиеся в необычном положении, в измененных пространственных отношениях к другим объектам и наблюдателю; 8.1.3.8 рисовать заданные объекты на песке, воде, в воздухе; 8.1.3.9 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов; 8.1.3.10 выполнять задания по типу Досок Сегена, Кубиков Кооса, методики Пьерона-Рузера	9.1.3.1 составлять план комнаты; 9.1.3.2 составлять сюжетные картины из пазлов; 9.1.3.3 конструировать по схеме; 9.1.3.4 рисовать двумя руками одновременно; 9.1.3.5 составлять конструкции по образцу; 9.1.3.6 проявлять метрические представления (насколько далеко находится предмет); 9.1.3.7 проявлять координатные представления (где, с какой стороны); 9.1.3.8 определять на картинках, какой рукой действует персонаж, с какой стороны он стоит; 9.1.3.9 употреблять в речи слова, обозначающие пространственные отношения предметов; 9.1.3.10 проявлять топологические представления (где находится предмет); 9.1.3.11 ориентироваться в местах общественного назначения: магазин, аптека, почта, поликлиника, социальные службы; 9.1.3.12 ориентироваться в местах общественного назначения: магазин, аптека; 9.1.3.13 воспроизводить пространственные отношения по схеме, словесной инструкции; 9.1.3.14 использовать предлоги для оценки взаиморасположения объектов
1.4 Развитие временной ориентировки	5.1.4.1 различать последовательность и признаки времени суток, времен года; 5.1.4.2 соотносить события собственной жизни с понятими: вчера, сегодня, завтра; 5.1.4.3 показывать на календаре единицы времени: неделя, месяц, год; 5.1.4.4 знать названия дней недели 5.1.4.5 знать названия месяцев 5.1.4.6 знать меры измерения времени: час, минута 5.1.4.7 знать соотношения между единицами времени: 1год=12мес, 1нед=7дней 5.1.4.8 определять время по положению часовой стрелки (который час) 5.1.4.9 составлять / рисовать собственный режим дня	6.1.4.1 знать соотношения между единицами времени: 1ч=60мин; 1мин=60сек, 1сутки=24 часа, 1мес=30-31день (28-29дней в феврале); 6.1.4.2 составлять план дня; 6.1.4.3 составлять расписание занятий; 6.1.4.4 определять время по часам (часы и минуты); 6.1.4.5 понимать значение слова "дата"; 6.1.4.6 определять последовательность событий; 6.1.4.7 пользоваться календарем; 6.1.4.8 устанавливать отношения последовательности: сначала – потом	7.1.4.1 использовать единицы измерения времени в различных видах деятельности; 7.1.4.2 определение последовательности событий (раньше, потом); 7.1.4.3 описывать события от начала к концу; 7.1.4.4 определять время по электронным часам; 7.1.4.5 знать соотношения между единицами времени: 1год=365-366 дней; 7.1.4.6 понимать значение "высокосный год"; 7.1.4.7 записывать дату 7.1.4.8 составлять календарь праздников	8.1.4.1 составлять календарь событий на неделю с использованием календаря; 8.1.4.2 определять время по разным часам с точностью до 1 минуты; 8.1.4.3 знать праздники в разные времена года; 8.1.4.4 определять срок хранения продуктов; 8.1.4.5 определять день недели по дате; 8.1.4.6 определять дату по дню недели; 8.1.4.7 решать задачи на нахождение начала, конца и продолжительности события (на примерах из повседневной жизни; 8.1.4.8 различать рабочие, выходные и праздничные дни по календарю	9.1.4.1 вести дневник событий (личного, класса, школы) с использованием фото альбома; 9.1.4.2 описывать события от начала к концу и от конца к началу; 9.1.4.3 составлять хронологию событий из собственной жизни; 9.1.4.4 находить даты в календаре: дни рождения близких, друзей; 9.1.4.5 определять время начала передачи по телепрограмме; 9.1.4.6 составлять короткие тексты с последовательным, развертыванием событий или действий во времени; 9.1.4.7 составлять собственную биографию; 9.1.4.8 выставлять время на часах
1.5 Развитие тактильно-двигательного восприятия	5.1.5.1 применять тактильно-двигательную чувствительность в различных видах деятельности: лепка из глины, пластилина, теста; рисование пальцами; игры с крупной мозаикой; сортировка мелких предметов; 5.1.5.2 ощупывать предмет или обводить его пальцем по контуру; 5.1.5.3 узнавать на ощупь объемные фигуры и предметы по образцу при выборе из 2-х; 5.1.5.4 выражать тактильные предпочтения с помощью речи или жестов; 5.1.5.5 адекватно эмоционально-двигательно реагировать на прикосновения человека; 5.1.5.6 адекватно реагировать на соприкосновение с материалами (дерево, металл, вода)	6.1.5.1. применять поисковые способы ориентировки: ощупывание, обследование; 6.1.5.2 подбирать на ощупь пару к объемному предмету по образцу; 6.1.5.3 различать контрастные температурные режимы жидкой и твердой пищи (горячую, холодную); 6.1.5.4 различать предметы по весу (тяжелый - легкий); 6.1.5.5 различать контрастную температуру разных предметов; 6.1.5.6 адекватно реагировать на соприкосновение с материалами, различными по температуре; 6.1.5.7 адекватно реагировать на вибрацию, исходящую от объектов; 6.1.5.8 осторожно прикасаться к горячему, острому	7.1.5.1 применять поисковые способы ориентировки: ощупывание, обследование, поглаживание, разминание, постукивание, сжимание; 7.1.5.2 различать продукты по консистенции (жидкий, твердый, вязкий, сыпучий) 7.1.5.3 находить на ощупь объемный предмет по образцу; 7.1.5.4 различать на ощупь величину и форму предметов по образцу; 7.1.5.5 различать свойства предметов (мягкие, жесткие, гладкие, шершавые); 7.1.5.6 использовать тактильно-двигательную чувствительности в целях безопасности	8.1.5.1 различать тяжесть разных предметов (вата, гвозди, брусок) 8.1.5.2 находить на ощупь знакомые и незнакомые предметы (по зрительному образцу); 8.1.5.3 различать вес предметов; 8.1.5.4 локализовать прикосновения; 8.1.5.5 распознавать наощупь материалы и предметы с разной фактурой поверхности (ребристые, колючие, мягкие) по образцу	9.1.5.1 различать материалы по характеристикам (температура, фактура, влажность, вязкость); 9.1.5.2 называть словом особые свойства предметов; 9.1.5.3 воспроизводить, называть "написанные" на руке или спине буквы и цифры (на обеих сторонах); 9.1.5.4 называть фактуру поверхности материалов и предметов; 9.1.5.5 узнавать наощупь буквы и цифры
1.6 Развитие вкусового и обонятельного восприятия	5.1.6.1 узнавать продукты питания и блюда на вкус; 5.1.6.2 узнавать различные запахи (продукты питания, косметика); 5.1.6.3 называть вкус продуктов: кислый, сладкий, острый	6.1.6.1 различать основные вкусовые качества продуктов (горький, сладкий, кислый, соленый); 6.1.6.2 оценивать запахи (приятный-неприятный, любимый)	7.1.6.1 узнавать состав блюд на вкус; 7.1.6.2 узнавать и называть запахи (косметический); 7.1.6.3 выражать предпочтения вкуса и запаха с помощью речи или пантомимических средств	8.1.6.1 узнавать и называть запахи (дерево, кожа, металл); 8.1.6.2 узнавать различные запахи (цветочный, цитрусовый, хвойный, ванильный, кофейный)	9.1.6.1 описывать вкус продуктов и блюд (вкусно, ароматно, сытно); 9.1.6.2 узнавать и называть запахи (цветочный, косметический); 9.1.6.3 знать назначение дезодорантов, духов и одеколона

2) "Развитие двигательной сферы":

таблица 2

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Развитие мелкой моторики	5.2.1.1 сжимать и разжимать кулаки сгибать и разгибать пальцы; 5.2.1.2 постукивать подушечками пальцев по столу; 5.2.1.3 хлопать в ладоши по подражанию (ритм, количество); 5.2.1.4 составлять из пальцев различные фигуры; 5.2.1.5 нанизывать на шнурок пуговицы, крупные бусины; 5.2.1.6 сортировать бобы, фасоль, горох, перебирать крупу; 5.2.1.7 застегивать и расстегивать пуговицы, молний, кнопки, крючки; 5.2.1.8 рационально пользоваться двумя руками (разглаживать лист бумаги ладонью правой руки, придерживая ее левой и наоборот); 5.2.1.9 правильно захватывать карандаш, ручку; 5.2.1.10 проводить прямые линии (вертикальные, горизонтальные) в две клетки, соблюдая строку	6.2.1.1 плавно переключаться с одно движения на другое: составлять контуры предметов из палочек; 6.2.1.2 лепить из пластилина; 6.2.1.3 штриховать трафареты; 6.2.1.4 обводить изображения по контуру, по нанесенным точкам в ограниченном пространстве; 6.2.1.5 имитировать игру на разных музыкальных инструментах (пианино, барабан, гитара, труба); 6.2.1.6 рисовать палочки, разные по длине, высоте, цвету; 6.2.1.7 выполнять последовательные движения ("кулак-ребро-ладонь"); 6.2.1.8 умению штриховать в одном направлении (сверху вниз) изображения простых предметов; 6.2.1.9 копировать узор в строке с чередованием элементов	7.2.1.1 ритмично переходить из одной статичной позы в другую (ладонь – кулак); 7.2.1.2 производить точные движения в быту и на уроках (завязывание, развязывание, застегивание); 7.2.1.3 штриховать по образцу вертикальными, горизонтальными и наклонными линиями в рамке; 7.2.1.4 обводить трафареты, шаблоны; 7.2.1.5 обводить изображения по контуру, по нанесенным точкам в ограниченном пространстве; 7.2.1.6 умению штриховать в разных направлениях; 7.2.1.7 обводить разные виды дорожек по пунктирным линиям; 7.2.1.8 рисовать узоры по клеткам (видеть клетки, ставить точки в каждую клетку, считать клетки)	8.2.1.1 дорисовывать изображения; 8.2.1.2 рисовать бордюры, состоящие из прямых, наклонных, ломаных линий в пределах строки; 8.2.1.3 рисовать ритмизованные орнаменты, проводить волнистые линии различных конфигураций наклонных прямых и пунктирных линий; 8.2.1.4 проводить горизонтальные линии в заданном направлении без ограничения в пространстве; 8.2.1.5 проводить линии в ограниченном пространстве с изменением направления; 8.2.1.6 дорисовывать половину предмета с целью получения целостного предметного изображения; 8.2.1.7 проводить непрерывные линии по простым лабиринтам	9.2.1.1 рисовать фигуры, сходные по конфигурации с элементами печатных букв; 9.2.1.2 проводить линии по точкам по данному образцу; 9.2.1.3 проводить прямые горизонтальные линии в ограниченном пространстве; 9.2.1.4 проводить свободные линии в различных направлениях
2.2 Развитие мимики и пантомимики	5.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения; 5.2.2.2 имитировать повадки зверей; 5.2.2.3 воспроизводить движения по подражанию с предметами и без; 5.2.2.4 пользоваться разными способами невербальной коммуникации (мимика, пантомимика); 5.2.2.5 воспроизводить отраженно движения органов артикуляции; 5.2.2.6 воспроизводить отраженно движения тела	6.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения; 6.2.2.2 имитировать движения, позы и повадки животных; 6.2.2.3 воспроизводить движения по подражанию с воображаемыми предметами; 6.2.2.4 воспроизводить темп ходьбы, бега, игры на музыкальных игрушках; 6.2.2.5 воспроизводить позы и движения (игры типа "Зеркало"); 6.2.2.6 воспроизводить мимику взрослого перед зеркалом	7.2.2.1 выполнять глазодвигательные упражнения; 7.2.2.2 воспринимать и выполнять команды в движении; 7.2.2.3 угадывать по движениям животных, персонажей мультфильмов, знакомых людей; 7.2.2.4 имитировать природные явления (дождь, ветер); 7.2.2.5 понимать различные состояния человека; 7.2.2.6 воспроизводить различные эмоциональные состояния (страх, радость)	8.2.2.1 имитировать сказочных персонажей, героев мультфильмов и фильмов; 8.2.2.2 воспроизводить позы и движения (игры типа "Зеркало"); 8.2.2.3 узнавать и воспроизводить мимикой различные эмоциональные состояния; 8.2.2.4 имитировать различные действия с воображаемыми предметами; 8.2.2.5 различать эмоциональные состояния (страх, радость)	9.2.2.1 действовать с воображаемыми предметами; 9.2.2.2 различать статические и динамические позы различных мелких частей лица и тела (глаза, рот, пальцы); 9.2.2.3 использовать способы невербальной коммуникации (жесты, мимика, пантомимика); 9.2.2.4 имитировать эмоциональные состояния; 9.2.2.5 следить за собственным внешним выражением эмоций

3) "Развитие интеллектуальной сферы":

таблица 3

Подраздел	Цели обучения
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Развитие памяти	5.3.1.1 воспроизводить ряд картинок (5); 5.3.1.2 воспроизводить формы, величины, цвет предметов в лепке, рисовании; 5.3.1.3 узнавать и называть знакомые лица на фотографиях; 5.3.1.4 вопроизводить словесный ряд (3-5); 5.3.1.5 воспроизводить порядок предметов и картинок (включение в ряд); 5.3.1.6 выполнять инструкции; 5.3.1.7 соблюдать простые правила игры, 5.3.1.8 запоминать место расположения игрушки (что изменилось?)	6.3.1.1 воспроизводить ряд слов (5-7 слов); 6.3.1.2 отсроченно воспроизводить заданное расположение игрушек и картинок; 6.3.1.2 находить одинаковые предметы по памяти; 6.3.1.3 определять изменения в наборе предметов или картинок (что пропало?); 6.3.1.4 воспроизвести несколько движений с предметами и без; 6.3.1.5 выполнять сложные инструкции; 5.3.1.8 вопроизводить ритмы; 5.3.1.9 воспроизводить ряд движений; 5.3.1.10 соблюдать правила игры; 5.3.1.11 выявлять изменения в расположении предметов	7.3.1.1 отсроченное воспроизведение слогов, ритмов, слов; 7.3.1.2 устанавливать взаимоотношения целое – часть; 7.3.1.3 определять изменения в наборе предметов или картинок (чего не стало?); 7.3.1.4 отсроченно воспроизводить заданный ряд картинок; 7.3.1.5 рисование по памяти; 7.3.1.6 описывать по вопросам увиденное; 7.3.1.7 узнавать картинки отсроченно (было-не было); 7.3.1.8 узнавать знакомые мелодии	8.3.1.1 воспроизводить заданный ряд картинок; 8.3.1.2 воспроизводить заданное расположение игрушек и картинок, 8.3.1.3 воспроизводить ряд символов (буквы, цифры); 8.3.1.4 воспроизводить действия, движения; 8.3.1.5 рисовать узоры по памяти; 8.3.1.6 рисовать картинки по памяти 8.3.1.7 читать наизусть стихи; 8.3.1.8 отсроченное воспроизведение стихов, изображений; 8.3.1.9 рассказывать по вопросам о событиях прошедшего дня, недели	9.3.1.1 отсроченно воспроизводить ряд символов (буквы, цифры); 9.3.1.2 воспроизводить заданный ряд слов (в пределах 10); 9.3.1.3 воспроизводить и пересказывать прослушанный речевой материал (фразы, короткий текст, двустишия); 9.3.1.4 узнавать объекты по описанию; 9.3.1.5 составлять план для пересказа, изготовления поделки; 9.3.1.6 рассказывать о событиях прошедшего дня, недели, года; 9.3.1.7 принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие памяти; 9.3.1.8 воспроизводить танцевальные и гимнастические движения
3.2. Развитие речи и мышления	5.3.2.1 для выполнения заданий использовать пробы, примеривания, зрительное соотнесение; 5.3.2.2 различать параметры величины в процессе игр и упражнений с предметами; 5.3.2.3 выделять признаки предметов; 5.3.2.4 объединять предметы по заданному признаку (цвет, форма, величина); 5.3.2.5 знать назначение предметов; 5.3.2.6 оценивать результаты собственной деятельности; 5.3.2.7 решать наглядные задачи (типа Досок Сегена, Матриц Равена); 5.3.2.8 конструировать по образцу; 5.3.2.9 сравнивать объекты по величине (предметы между собой; люди по росту); 5.3.2.10 исключать один предмет, не имеющий признака, общего для остальных ("Четвертый лишний")	6.3.2.1 выбирать по образцу знакомые предметы, резко различающиеся по цвету (3 контрастных цвета); 6.3.2.2 вербализовать отношения противоположности (тихо-громко, далеко-близко); 6.3.2.3 сравнивать предметы и объекты, отличающиеся ярко выраженными признаками; 6.3.2.4 группировать предметы по одному заданному признаку - форма, величина или цвет; 6.3.2.5 знать назначение предметов и инструментов; 6.3.2.6 оценивать продукты деятельности свертсников; 6.3.2.7 решать наглядные задачи (типа Досок Сегена, Матриц Равена) 6.3.2.8 исключать один предмет, не имеющий признака, общего для остальных ("Четвертый лишний")	7.3.2.1 определять причинно-следственные связи между объектами (сюжетные картинки, события); 7.3.2.2 сравнивать предметы и объекты (2-4), отличающиеся ярко выраженными признаками (цветом, формой, величиной, количеством деталей, расположением отдельных частей, ростом); 7.3.2.3 сравнивать слова; 7.3.2.4 определять последовательность событий по сюжетной картинке; 7.3.2.5 понимать смысл сюжетной картинки, отвечать на вопросы; 7.3.2.6 определение причинно-следственных связей между событиями; 7.3.2.7 решать наглядные задачи (типа Досок Сегена, Матриц Равена, тестов Айзенка)	8.3.2.1 определять причинно-следственные связи (картинка, серии картинок, мультфильм, текст); 8.3.2.2 различать параметры величины; 8.3.2.3 вычленять основные элементы, деталей; 8.3.2.4 использовать в речи слова-обобщения; 8.3.2.5 определять последовательность событий по серии сюжетных картин; 8.3.2.6 понимать смысл серии сюжетных картин, выделять главных действующих лиц, ключевые события; 8.3.2.7 решать наглядные задачи (типа Досок Сегена, Матриц Равена, тестов Айзенка)	9.3.2.1 классифицировать предметы по особым свойствам; 9.3.2.2 устанавливать закономерность в расположении предметов, линий на плоскости; 9.3.2.3 выполнять сериацию по величине, как основному признаку; 9.3.2.4 оценивать выполненное задание: правильно, быстро, лучше, красиво; 9.3.2.5 контролировать собственное выполнение задания; 9.3.2.6 классифицировать цвета и их оттенки самостоятельно; 9.3.2.7 устанавливать закономерность в ряду элементов (цвет, форма, величина); 9.3.2.8 находить ошибки на сюжетной картинке (бывает-не бывает); 9.3.2.9 решать наглядные задачи (типа Досок Сегена, Матриц Равена, тестов Айзенка)
3.3 Развитие воображения	5.3.3.1 дорисовывать геометрические фигуры; 5.3.3.2 дорисовывать изображения предметов, людей; 5.3.3.3 рисовать по замыслу; 5.3.3.4 рисовать на заданную тему; 5.3.3.5 конструировать по собственному замыслу; 5.3.3.6 участвовать в утренниках, инсценировках сказок; 5.3.6.7 соединять разрезные картинки (пазлы) без образца; 5.3.6.8 завершать фразы, предложения; 5.3.6.9 имитировать повадки, голоса животных	6.3.3.1 составлять рассказы и сказки на заданную тему (с опорой на картинки и таблички с предложениями); 6.3.3.2 имитировать деятельность людей с предметами; 6.3.3.3 участвовать в инсценировках (участие в подготовке, выступление); 6.3.3.4 узнавать объекты по детали, по силуэту, по контуру; 6.3.3.5 дорисовывать фигуры, предметы, изображенияживотных	7.3.3.1 участвовать в театрализованных представлениях, инсценировках; 7.3.3.2 узнавать предметы, людей, животных по описанию; 7.3.3.3 узнавать объекты по по детали, по силуэту, по контуру; 78.3.3.4 завершать фразы, предложения	8.3.3.1 отгадывать загадки; 8.3.3.2 передавать движениями характер мелодии; 8.3.3.3 рисовать фантастических животных	9.3.3.1 задавать и отгадывать загадки; 9.3.3.2 рисовать "грустные", "веселые", "добрые", "злые" картинки
3.4 Развитие внимания	5.3.4.1 прослеживать взглядом движение предмета; 5.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу; 5.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте; 5.3.4.4 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами; 5.3.4.5 раскрашивать фигуры по образцу; 5.3.4.6 реагировать на определенный сигнал необходимой реакцией (стоп-упражнения); 5.3.4.7 понимать, запоминать и выполнять правила игры принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие внимание; 5.3.4.8 сравнивать выполненное задание с образцом; 5.3.4.9 5 понимать, запоминать и выполнять правила игры; 5.3.4.10 сравнивать выполненное задание с образцом	6.3.4.1 прослеживать взглядом линию от ее начала до конца; 6.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной; Мюнстерберга; таблиц Шульте; 6.3.4.3 считать в прямом и обратном порядке; 6.3.4.4 называть буквы в обратном и заданном порядке; 6.3.4.5 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами (корректурные пробы); 6.3.4.6 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке; 6.3.4.7 принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие внимание; 6.3.4.8 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом; 6.3.4.9 понимать, запоминать и выполнять правила игры; 6.3.4.10 сравнивать выполненное задание с образцом	7.3.4.1 выполнять графические диктанты по зрительному образцу; 7.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте; 7.3.4.3 выполнять корректурные задания с цифрами, геометрическими фигурами (корректурные пробы); 7.3.4.4 прослеживать взглядом какой-либо линии от ее начала до конца; 7.3.4.5 раскрашивать и штриховать фигуры заданным образом; 7.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке; 7.3.4.7 распределять цифры, геометрические фигуры в определенном порядке; 7.3.4.8 описывать помещение, детей с завязанными глазами; 7.3.4.9 принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие внимание	8.3.4.1 выполнять графические диктанты по зрительному образцу; 8.3.4.2 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте; 8.3.4.3 выполнять корректурные задания с чередованием правил; 8.3.4.4 принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие внимание; 8.3.4.5 распределять цифры, буквы, геометрические фигуры в определенном порядке; 8.3.4.6 называть буквы в обратном и заданном порядке	9.3.4.1 принимать участие в подвижных коллективных играх на развитие внимание; 9.3.4.2 выполнять графические диктанты по зрительному образцу; 9.3.4.3 выполнять задания с использованием методик Ахутиной, Мюнстерберга, таблиц Шульте; 9.3.4.4 воссоздавать переживание различных чувств: радости, страха; 9.3.4.5 выполнять корректурные задания с буквами, цифрами, геометрическими фигурами, с чередованием правил

33. В связи с особенностями психофизического и умственного развития обучающихся долгосрочное планирование по четвертям учитель разрабатывает самостоятельно с учетом возможностей обучающихся класса.

См. продолжение V13008424_5

Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Емдік дене шынықтыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Қазақ әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Орыс әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1-тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4 - тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

1 - тарау. Жалпы ережелер

2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер

3 - тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру